\id ROM 46 ROMpio.sfm UTF8 Romans Piacoco-(pio)-Colombia 2009 \h ROMANOS \toc1 Romanos \toc2 Romanos \toc3 Rom \mt1 ROMANOS \c 1 \s1 Saludo \p \v 1 Núa Pablo, Jesucristo yàasu wenàiwicaca núa, nutànàacué pirí cuyàluta. Dios imáidacaté núa, yàasu apóstolcaténá núa, ibànùacaténá núa nuíbaidáanápiná abéerita Dios irípiná. Dios imáidaca núa nucàlidacaténá itàacái cayábéeri áibanái irí, yái tàacáisi íiméerica Jesucristo iwasàaca wenàiwica Dios yàasu yùuwichàacáisi íicha. \p \v 2 Bàaluité Dios icàlidacaté wenàiwicanái iríni, yái tàacáisi cayábéerica. Yáté Dios imàacaca yàasu profetanái itànàaca inùmalìcuíseni, yái tàacáisica. \v 3-4 Yácata tàacáisi icàlidéerica walí Dios Iiri ìwali, íipidenéeri Jesucristo, yái Wáiwacalica. Abéeri rey David itaquérinámicani, yái Wáiwacalica, imusuéricaté iicá èeri càide iyúwa wenàiwica. Quéwa éwita wenàiwicacáanítani, càicáaníta idènìaca íiwitáisewa mabáyawanéeri càide iyúwa Dios ìyáaná. Idécanáamité Wáiwacali yéetácawa, néese imichàacatéwa yéetácáisi íicha. Càité Dios yáasáidaca Dios Iiricani, yái Wáiwacali Jesucristo cachàiníirica íiwitáise. \p \v 5 Jesucristo yéetácatéwa nuíchawalíná, íná Dios idéca imànica nulí cayábéeri manuísíwata mawèníiri iyú ibànùanápiná núa iyúwa yàasu apóstol nucàlidacaténá tàacáisi inùmalìcuíse. Càité Dios imànica yéewanápiná ìyaca wenàiwicanái macái cáli imanùbaca yeebáidéeyéica Jesucristo itàacái, imàníiyéica nacái càide iyúwa ichùulìaná nía. \v 6-7 Píatacué nacái, peebáidacuéca Jesucristo itàacái, píacué ìyéeyéica Roma ìyacàlená irìcu. Iná nutànàacué pirí cuyàluta. Cáininácué Dios iicáca pía, idéca nacái imáidacuéca pía yéewacaténácué Jesucristo yàasu wenàiwicaca pía. Nusutácué Wáaniri Dios íicha pirípinácué, Wáiwacali Jesucristo nacái namàníinápinácué pirí cayábéeri manuísíwata, mawèníiri iyú, namàacáanápinácué nacái pìyaca matuíbanáita. \s1 Pablo quiere visitar Roma \p \v 8 Quéechacáwa nuwàwa nùaca Dios irí cayábéeri pìwalicué Jesucristo íipidená ìwali, peebáidacáinácué Wáiwacali itàacái. Nùaca Dios irí cayábéeri pìwalicué canánama nuémìacáiná wenàiwica nacàlidacué piináwaná ìwali macái cáli imanùbaca, náimaca peebáidacuéca Jesucristo itàacái. \v 9 Nuíbaida Dios irípiná macái nuchàini iyúwa nucàlidáanápiná yái cayábéeri tàacáisica Dios Iiri iináwaná ìwali. Dios yáalíacawa nusutáca íicha pirípinácué mamáalàacata. \v 10 Nusutáca Dios íicha mamáalàacata imàacáanápinácué nupáchiaca pía átata bàaluitécáiná nuwàwacaté nupáchiacuéca pía àta siùca nacáide. \v 11 Nuwàwacáiná nuicácuéca pía nuéwáidacaténácué pía iyúwa Espíritu Santo yéewáidáaná núa peebáidacaténácué mamáalàacata tài íiméeri iyú cachàiníwanái. \v 12 Yá nuchàiniadapinácué piwàwa Dios itàacái iyú, càita nacáicué pichàiniadapiná nuwàwa Dios itàacái iyú, yái peebáidéericuéca, nuebáidéerica nacái. \p \v 13 Píacué nuénánáica, nuwàwacué píalíacawa abéeri wawàsi: Madécaná yàawiría nuwàwacaté nùaca nuicácuéca pía, quéwaté càmitàacá nudé núalimá. Nuwàwatécué nùacawa pìatalé nuéwáidacaténácué pía Dios itàacái iyú yéewanápiná mamáalàacata áibanái wàlisàna neebáidaca pèewi càide iyúwaté áibanái yeebáidáaná áiba cáli íinata nucàlidacaalíté nalí Dios itàacái. \v 14 Nudènìaca manuíri numawènìacálewa Dios yáapicha, Dios imànicáiná nulí cayábéeri manuísíwata. Iwàwacutá nuéwáidaca cáimiétacanéeyéi wenàiwica, nía nacái càmíiyéica cáimiétacaná, nía nacái cáalíacáiyéica, nía nacái càmíiyéica cáalíacái. \v 15 Iná máinícué nuwàwaca nuéwáidaca pía nacái ìwali yái tàacáisi cayábéerica, píacué ìyéeyéica Roma ìyacàlená irìcu. \s1 El poder del evangelio \p \v 16 Càmita bái nucàlidaca yái tàacáisi cayábéerica, Dios ichàini manuíricáináni, yáaliméerica iwasàaca wenàiwica Dios yàasu yùuwichàacáisi íicha, macáita cawinácaalí yeebáidéeyéica itàacái. Wáalíacawa judíonái irípinéericani yái tàacáisica, Dios yàasu wenàiwicacáináté nía quéechatécáwa. Quéwa siùca càmíiyéi judío nacái neebáidaca Dios itàacái. \v 17 Yái tàacáisi yáasáidaca walí càinácaalí iyú mabáyawanáca Dios iicáca wía. Ewita cabáyawanácáaníta wía, càicáaníta mabáyawanáca Dios iicáca wía weebáidacaalí Dios. Càité nacái áiba profeta itànàacaté tàacáisi Dios inùmalìcuíse. Yáté íimaca: “Cawinácaalí wenàiwica Dios iiquéerica mabáyawanéeri iyú ìwalíise yái yeebáidáanáca Dios, yácata ìyéeripiná càiripináta càmíiri imáalàawa Dios yáapicha”, íimacaté yái profetaca. \s1 La culpa de la humanidad \p \v 18 Quéwa wáalíacawa Dios, yái ìyéerica chènuniré, yùuwichàidapiná manuísíwata macáita wenàiwica càmíiyéica yàa icàaluíniná, imàníiyéica nacái báawéeri áibanái irí. Níái wenàiwicaca imàníiyéica ibáyawanáwa, nadéca nawènúadaca náiwitáisewa báisíiri tàacáisi íicha, càmicáiná nawàwa neebáidacani. \v 19 Nadéca náalíacawa cayába Dios íiwitáise ìwali Dios yáasáidacáináté nalíni, càinácaalí íiwitáise ìyaca. \v 20 Ewita càmicáaníta yéewa wenàiwica iicáca Dios, càicáaníta yéewa náalíacawa Dios íiwitáise ìwali, ìwalíise macáita yái Dios imànicaléca chái èeri irìcu. Bàaluité èeri Dios idàbacatáiseté macáita àta siùca nacáide, èeri mìnanái idéca iicáca amaléeri iyúni yái Dios imànicaléca, íná canáca yéewaná báawéeyéi wenàiwica íimaca càmitasa náalíawa cachàiníirica Dios càiripináta. \v 21 Ewitaté náalíacáaníta Dios íiwitáise ìwali, càicáaníta càmitaté nàa icàaluíniná, yái Dios cachàiníirica. Càmitaté nacái nàa irí cayábéeri. Néeseté nadàbacaté náináidacawa máiwitáiséeri iyú meedá, báawéeri nacái, namàacacáiná nawàwawa canéeri iwèni wawàsi ìwali, yá catéeyéica íiwitáise nía, càmíiyéica yéewa yáalíacawa Dios ìwali. \v 22 Náimacaté cáalíacáiyéicasa nía, quéwa máiwitáiséeyéica nía meedá. \v 23 Càmitaté nawàwa nàaca Dios icàaluíniná, yái cachàiníirica íiwitáise, icànéeri mèlumèluíri iyú icamaláná irìcuwa, càmíirica yéetáwa. Nàacáita meedá nàasu cuwáinái yéenáiwaná icàaluínináwa, wenàiwica yéetéeripináwa yéenáiwanáca, cuìpìranái nacái, cuwèesinái nacái, àapinái nacái. Càité nàaca cuwáinái icàaluíniná Dios íicha. \p \v 24 Iná Dios idéca iwènúacawa náicha, yá imàacaca nàyaca cài nabáyawaná yáapichawa máinícáiná nawàwa namànica wawàsi càmíirica Dios ibatàa wenàiwica imànica. Yá nadéca namànica náapichawáaca máiní báawéeri iyú. \v 25 Dios idéca iwènúacawa náicha càmicáiná nawàwa náalíacawa báisíiri Dios ìwali. Nadéca nàaca nacàaluíniná, níara wawàsi Dios idàbéeyéicaté. Càmita nàa Dios icàaluíniná, yái báisíiri Cadàbacáirica, éwita iwàwacutácáaníta wàaca irí cayábéeri càiripináta. Báisíta, amén. \p \v 26 Iná Dios idéca iwènúacawa náicha, yá imàacaca nàyaca nabáyawaná yáapichawa máinícáiná nawàwa namànica wawàsi nainá iyúwa, yái wawàsi càmíirica Dios ibatàa wenàiwica imànica. Inanái càmita quirínama naimá asìanái yáapicha, néese naimáca inanái yáapicha meedá. \v 27 Càité nacái asìanái càmita quirínama naimáca inanái yáapicha. Yáté máiní nawàwaca naimáca asìanái yáapicha meedá. Yá asìanái naimáca nanacáiri yáapichawa, namànica máiní báawéeri iyú náapichawáaca. Nadéca naméeràacawa namànicaténá càiri báawéeri, íná Dios yùuwichàidaca nainá manuísíwata. \p \v 28 Càmicáináté nawàwa naicáca Dios cáimiétaquéeri iyú, íná Dios idéca iwènúacawa náicha, yá imàacaca nàyaca nabáyawaná yáapichawa máinícáiná nawàwa náináidacawa casaquèeri iyú, canéeri iwèni wawàsi ìwali nacái. Càita namànica wawàsi càmíirica cayába wenàiwica imàníiná. \v 29 Máiní namànica macái báawéeri íiwitáaná. Máiní namànica báawéeri áibanái irí. Máiní nawàwa needáca nalíwa madécaná cawèníiri. Máiní náináidacawa mamáalàacata càinápinácaalí náalimá namànica báawéeri áibanái irí. Báawaca naicáca áiba wenàiwica idènièrica cawèníiri wawàsica náicha. Nanúaca wenàiwica. Nacuísáyacaca nacáiwa. Nachìwáidaca nacái áibanái. Nacàlidaca báawéeri tàacáisi áibanái ìwali ibàacanéeri iyú náicha. \v 30 Natàaníca báawéeri iyú áibanái ìwali. Nàuwideca namànica Dios. Càmita nàa áibanái íimiétacaná. Cachàiníiyéi iicáca yáawawa áibanái íicha. Canùmaséeca nacái nía. Náináidacawa mamáalàacata namànicaténá áiba íiwitáaná báawéerica wàlisài. Càmita neebáida nasèenái itàacáiwa. \v 31 Càmita náalíawa Dios ìwali, canásíwata. Càmita namàni càide iyúwa náimáaná. Càmita cáininá naicáca néenánáiwa. Càmita nawàwa namàacaca nawàwawa áibanái ibáyawaná íicha. Càmita catúulécaná naicáca áibanái. \v 32 Níái báawéeyéica náalíacawa amaléeri iyú Dios idéca íimaca iwàwacutáaná néetácawa nabáyawaná ichùulìacawa, cawinácaalí wenàiwica imàníiyéica càiri báawéeri. Quéwa namànica nabáyawanáwa mamáalàacata. Casíimáica nacái naicáca áibanái imànica càiri báawéeri iyúwa namàníiná. \c 2 \s1 Dios juzga conforme a la verdad \p \v 1 Iná cabáyawanáca pía nacái, judíocaalí pía, càmicaalí nacái, càmíiricaalí judío pía. Pidéca cabáyawanáca piicáca áibanái íiwitáise. Pidéca picàlidaca nacái iwàwacutáanása Dios yùuwichàidaca nía nabáyawaná ìwalíisewa. Pidéca cài píimaca áibanái ìwali, íná pidéca cài píimaca pìwaliwata nacái pimànicáiná pibáyawanáwa càide iyúwata nacái namàníiná. Iná cabáyawanáca pía nacái. \v 2 Quéwa wáalíacawa Dios icàlidaca wenàiwica iináwaná ìwali machacàníiri iyú, báisíiri iyú nacái. Iná Dios íimacaalí cabáyawanáca wenàiwicanái, iwàwacutáaná nacái nàuwichàacawa nabáyawaná ichùulìacawa, yá wáalíacawa Dios idéca icàlidacani báisíiri iyú. \v 3 Néese pía, pidéca cabáyawanáca piicáca áibanái, quéwa pidéca pimànica càide iyúwa namàníiná, íná càmita píalimá piwasàaca píawawa Dios yàasu yùuwichàacáisi íicha. \v 4 Máiní cayábéeri Dios íiwitáise, iwàwéeri imànica cayábéeri wenàiwicanái irí mamáalàacata. Càmíiri yùuwichàida wenàiwica caquialéta namànicaalí nabáyawanáwa néese icùaca nawènúadacaténá náiwitáisewa nabáyawaná íichawa. Cài Dios iicáca pipualé iwàwacáiná iwènúadaca píiwitáise báawéeri íicha. Quéwa caná iwèni piicáca yái cayábéerica Dios imàníirica pirí. \v 5 Càmita piwàwa Dios imànica pirí cayábéeri, càmita nacái piwàwa piwènúadaca píiwitáisewa Dios irípiná, pimàacacaténá píichawa yái báawéerica pimàníirica. Iná pìwacáida pìyaca piríwa piùwichàanápináwa áibaalípiná Dios yùuwichàidacaalípiná báawéeyéi wenàiwica èeri imáalàacaalípináwa. Néenialípiná Dios yéemìaca macái wenàiwica imanùbaca iináwaná ìwali icàlidacaténá càinácaalípiná iwàwacutáaná nàuwichàacawa nabáyawaná ichùulìacawa. \v 6 Yásí Dios yàaca macái wenàiwica imanùbaca iwèni, ìwalíise yái namàníirica chái èeri irìcu. \v 7 Abénaméeyéi nadéca namànica cayábéeri mamáalàacata máinícáiná nawàwa nàyaca càiripináta, cáimiétacanéeri iyú chènuniré Dios yáapicha, nàyacaténá Dios icamaláná mèlumèluíri irìcu. Dios imàacapiná nadènìaca yáapicha nacáucawa càmíiri imáalàawa. \v 8 Quéwa áibanái càmita nawàwa Dios icùaca nía, càmíiyéi nacái yeebáida báisíiri tàacáisi, néese neebáida meedá iyúwa náiwitáise báawéeri ichùulìaná nía. Dios yùuwichàidapiná nía manuísíwata báawacáiná iicáca náiwitáise. \v 9 Nàuwichàapinácawa manuísíwata, máinípiná achúmaca nawàwa nacái, macáita níái wenàiwicaca imàníiyéica ibáyawanáwa. Macáita wáalíacawa Dios yùuwichàidáanápiná judíonái, quéwa càmita yùuwichàida abéta nía, néese yùuwichàidapiná càmíiyéi judío nacái. \v 10 Quéwa macáita cawinácaalí wenàiwica imàníiyéica cayábéeri, Dios imàacapiná nàyaca yáapicha chènuniré icamaláná mèlumèluíri irìcu, cáimiétaquéeri iyú, matuíbanáiri iyú nacái càiripináta. Macáita wáalíacawa càipiná Dios imànica judíonái irí, quéwa càmita abéta judíonái irí, néese càmíiyéi judío irí nacái. \p \v 11 Dios yàapiná macái wenàiwicanái iwèni machacàníiri iyú càmicáiná Dios iicá áiba wenàiwica íiwitáaná iyúwa cayábéeri áibanái íicha. \v 12 Iná macáita imàníiyéica ibáyawanáwa càmíiyéica yáalíawa Dios itàacái ìwali profeta Moisés itànèericaté, néetápinácawa méetàuculé Dios íicha càiripináta nabáyawaná ichùulìacawa, namàníirica méetàuculé Dios itàacái íicha. Nía nacái imàníiyéica ibáyawanáwa éwita náalíacáaníta Dios itàacái ìwali profeta Moisés itànèericaté, Dios yùuwichàidapiná nía càide iyúwa itàacái íimáaná. \v 13 Càmita mabáyawaná Dios iicá wenàiwica néemìacaalícáita meedá itàacái. Néese mabáyawanáca Dios iicáca cawinácaalí imàníiyéica càide iyúwa itàacái ichùulìaná nía. \v 14 Quéwa áibaalí abénaméeyéi càmíiyéi judío, éwita càmicáaníta náalíawa Dios itàacái ìwali profeta Moisés itànèericaté, càicáaníta áibaalí namànica cayábéeri wawàsi càide iyúwa Dios itàacái ichùulìaná wía, áibaalícáiná nawàwa namànica cài. Namànicaalí cayábéeri, yá náiwitáise ìyaca nalí càiride iyúwa tàacáisi ichùulièrica namànica cayábéeri. \v 15 Namànicaalí cayábéeri, yá náasáidaca náalíacawa nawàwalìcuísewa Dios iwàwaca wamànica cayábéeri. Náalíacáiná cayábéeri ìwali báawéeri íichaná, íná náasáidaca náalíacawa càinácaalí Dios iwàwáaná wamànica. Náalíapinácawa nawàwalìcuísewa nadéca namànica cayábéeri, càmicaalí nacái nadéca namànica nabáyawanáwa. \v 16 Càipiná náalíacawa èeri imáalàacaalípináwa, càide iyúwa nucàlidáanácué pirí Dios itàacái cayábéeri; Dios imàacapiná Jesucristo yéemìaca macái báawéeyéi iináwaná ìwali yùuwichàidacaténá nía nabáyawaná ìwalíise, yái báawéerica namàníirica ibàacanéeri iyú. \s1 Los judíos y la ley de Moisés \p \v 17 Picàlidaca pìacawa piináwanáwa judíoca pía. Píimaca nacái cayábacasa Dios iicáca pía pidènìacáiná Dios itàacái profeta Moisés itànèericaté. Cáimacáica piicáca píawawa áibanái íicha nacái píalíacáináwa báisíiri Dios ìwali, pìacáiná nacái icàaluíniná. \v 18 Picàlidaca pìacawa píalíanásawa càinácaalí Dios iwàwáaná pimànica. Picàlidaca nacái piináwanáwa, Dios itàacái idécasa yéewáidaca pía, píalíacaténáwa cayábéeri ìwali báawéeri íichaná. \v 19-20 Pidéca manuíca píináidaca piwàwawa pìwaliwa píalimácáinása péewáidaca wenàiwica càmíiyéica yáalíawa Dios ìwali, càide iyúwa watécaalí matuíri icáapi ìwali. Càita nacái píináidacawa píalimáaná amaláca pimànica áibanái íiwitáise, ìyéeyéica càide iyúwa náiwitáise catéeri ichùulìaná nía namànicáiná nabáyawanáwa. Càita píináidacawa pidènìacáiná Dios itàacái profeta Moisés itànèericaté, yái báisíiri tàacáisi imàaquéerica cáalíacáica nía cawinácaalí wenàiwica yeebáidéeyéicani. \v 21 Pía, yéewáidéerica áibanái, ¿cáná càmita péewáida píawawa? Pidéca pìalàaca áibanái ipíchaná nayéedùa. Néeni pía, ¿cáná piyéedùa? \v 22 Pidéca pìalàaca áibanái ipíchaná naimáca áiba yáapicha càmíichúaca náinusíwa, càmíirica nacái nanìrisíwa. Néeni pía, ¿cáná pimàni cài? Pidéca picàlidaca báawacasa piicáca ídolonái, níara cuwáinái yéenáiwanáca, néese, ¿cáná piwàlùawa ídolo yàasu templo irìculé, wenàiwica isutácàalu nàasu cuwáinái íichawa? Báawéeriquéi piwàlùanácawa néré piyéedùacaténá nàasu cawèníiri. \v 23 Máiní cáimacáica piicáca píawawa áibanái íicha pidènìacáiná Dios itàacái profeta Moisés itànèericaté, quéwa pidéca píasáidaca caná iwèni piicáca Dios càmicáiná pimàni càide iyúwa itàacái íimáaná. \v 24 Càité nacái áiba profeta icàlidacaté Dios itàacái machacàníiri iyú israelitanái irí. Iimacaté nalí: “Níara càmíiyéica israelita naicácáinácué pimànica pibáyawanáwa, íná máiní natàaníca báawéeri iyú Picuèrinácué Dios ìwali pibáyawaná ìwalíise, píacué israelitaca”, íimacaté yái profetaca. \p \v 25 Báisíta, áibacaalí judío yeebáida cayába Dios itàacái profeta Moisés itànèericaté, yá cayábaca Dios iicáca íiwitáise náicha níara càmíiyéica judío cabáyawanéeyéica. Quéwa càmicaalí judío imàni càide iyúwa Dios itàacái íimáaná, néese éwita judíocáanítani, càicáaníta báawaca Dios iicáca íiwitáise càide iyúwa cabáyawanéeri càmíiri judíocaalítáni. \v 26 Néese, áibacaalí càmíiri judío imàni càide iyúwa Dios itàacái íimáaná, yá cayábaca Dios iicáca íiwitáise càide iyúwa judíocaalítáni, éwita càmicáaníta judíoni. \v 27 Cawinácaalí càmíirica judío yeebáida Dios itàacái, profeta Moisés itànèericaté, yá éwita càmicáaníta judíoni, càicáaníta cayábaca Dios iicáca íiwitáise judíonái íicha càmíiyéica imàni càide iyúwa Dios itàacái íimáaná, éwita nadènìacáaníta Dios itàacái. \v 28 Càmita Dios iicá wenàiwica càide iyúwa yàasunáiwa ìwalíise meedá yái nadènìanáca nasèenáiwa judíonái, nadènìaná nacái judíonái iicácanáwa íinatabàawa meedá. \v 29 Néese Dios iicáca iyúwa yàasunáiwa cawinácaalí wenàiwica yeebáidéeyéica Dios itàacái báisíiri iyú. Canéeri iwèni meedáni judíonái namànicaalí circuncisión càide iyúwa Dios itàacái ichùulìaná judíonái imànica, càmicaalí nawènúada náiwitáisewa Dios irípiná báisíiri iyú. Cawinácaalí wenàiwica yeebáidéeyéica Dios itàacái báisíiri iyú, yásí Dios iicáca nía iyúwa yàasunáiwa, éwita càmicáaníta judío nía. \c 3 \p \v 1 Iná cawàwanáta áiba iwàwa isutáca yéemìawa núa: “¿Càinásica cayábéeri wawàsi judíonái idènìa áibanái wenàiwica íicha? ¿Dios imànicatésica cayábéeri cachàiníwanái judíonái irí imàníiyéica circuncisión càide iyúwa Dios ichùulìaná judíonái imànica?” cài áibanái iwàwa isutáca yéemìawa núa cawàwanáta. \v 2 Báisíta, Dios idéca imànica madécaná cayábanaméeri wawàsi judíonái irí. Yái wawàsi cayábéeri náicha canánama, yácata Dios itàacái Dios imàaquéericaté quéechatécáwa judíonái irí. \v 3 Wáalíacawa abénaméeyéi judío nadéca nawènúadaca náiwitáisewa Dios íicha. Quéwaté Dios càmíiri imáalàida yái wawàsica imàníiricaté nàawirináimi yáapicha bàaluité. \v 4 ¡Càmíirita! Dios càmíiri itàaní chìwái iyúwa. Ewitasica cachìwacaalí macái wenàiwicatá, càicáaníta Dios imànipiná càiripináta báisíiri iyútáni, càide iyúwa íimáaná. Càité nacái áiba profeta itànàaca tàacáisi Dios inùmalìcuíse, yá íimaca: \q1 “Pía Dios, áibanái náimaca càmitasa báisí pitàacái, quéwa píasáidapiná macái wenàiwicanái irí báisíiricani yái pitàacáica pimànicaalípiná macáita machacàníiri iyú càide iyúwaté píimáaná”, \m íimacaté yái profetaca. \p \v 5 Wía èeri mìnanáica wamànica wabáyawanáwa chái èeri irìcu, quéwa canáca Dios ibáyawaná, canásíwa. Iná cawàwanáta abénaméeyéi judío báawéeyéi íiwitáise nawàwa náimaca: “Cayábaca wamànicaalí wabáyawanáwa manuísíwata yéewacaténá macái èeri mìnanái náalíacawa máiní cayábéeri wáichani, yái Diosca. Càipiná wayúudàaca Dios, íná càmita Dios icùa wenàiwica machacàníiri iyú yùuwichàidacaalí wía, wayúudàacáináni”, cài abénaméeyéi judío náimaca. Núumacáita meedá càide iyúwa abénaméeyéi íináidáanápináwa cawàwanáta. \v 6 ¡Càmíirita! Báisícaalí càmita Dios imàni wenàiwica irí machacàníiri iyútá, yá canáca yéewaná Dios yùuwichàidaca nía nabáyawaná ìwalíisetá. \p \v 7 Aibanái báawéeyéi nacái nawàwa náimaca: “Cayábaca wamànicaalí wachìwawa áibanáicaténá yáalíacawa máiní machìwéerica Dios, cayábéeri nacái èeri mìnanái íichani, yái Diosca. Iná canáca yéewaná Dios yùuwichàidaca wía, wayúudàacáináni”, cài áibanái báawéeyéi náimaca. \v 8 Néese náima àniwa: “Wàacué wamànica báawéeri manuísíwata wayúudàacaténá Dios manuísíwata”, cài áibanái báawéeyéi náimaca. Aibanái iwàwéeyéica imànica nulí báawéeri, nadéca nacàlidaca nachìwawa nùwali, náimaca nuéwáidacasa wenàiwica càiri cachìwéeri tàacáisi iyú. Quéwa cawinácaalí càiyéica íimaca, Dios yùuwichàidapiná níawa nabáyawaná ìwalíisewa. \s1 Todos somos culpables \p \v 9 Iná báisíta wía judíoca, càmita cayába wía áibanái íicha. Nudéca núasáidaca cabáyawanáca wía judíoca càide iyúwa macái èeri mìnanái cabáyawanáaná nía. Macáita nacái wabáyawaná idéca idacùaca wía iyúwa presoíyéi. \v 10 Càité profetanái natànàacaté Dios itàacái. Náimaca: \q1 “¡Canácata wenàiwica imàníirica cayábéeri! ¡Canásíwata, ibatàa abéeri piná! \q1 \v 11 Canásíwata nacái yáaliériwa Dios íiwitáise ìwali, canácata icutéeri yáalíacaténáwa Dios ìwali. \q1 \v 12 Macáita nacái náucacawa nèepunícawa déeculé Dios íicha. Macáita nadéca nawènúadaca náiwitáisewa cayábéeri íicha, namànicaténá nabáyawanáwa meedá. Canácata imàníirica cayábéeri, canásíwata. \q1 \v 13 Càica nacanápide iyúwa càliculìi yàacuèricawa, nacàlidacáiná casaquèeri tàacáisi càiride iyúwa yáaséeri chéecáimi isàni. Cáanáica nachìwa. Namànica áibanái irí báawéeri natàacái iyúwa càide iyúwa àapi yùuwichàidacaalí wía iculále iyúwa. \q1 \v 14 Cáanáica nalúa, nacuísaca náichawa áibanái báawéeri tàacáisi iyú. \q1 \v 15 Caquialéta nàaca nanúaca wenàiwica canéerica ibáyawaná. \q1 \v 16 Ata alénácaalí nàya nàuwichàidaca wenàiwica. \q1 \v 17 Càmita náalimá nayúudàaca áibanái ìyáanápiná matuíbanáiri iyú náapichawáaca. \q1 \v 18 Canásíwacatáita náalíawa iwàwacutá cáaluca naicáca Dios”, \m càité náimaca níái profetaca itànèeyéicaté tàacáisi Dios inùmalìcuíse. \p \v 19 Wáalíacawa Dios imàacacaté profetanái itànàaca càiri tàacáisi judíonái irí, wía idènièyéica Dios itàacái wáalíacaténáwa canáca yéewaná wáimaca mabáyawanácasa wía, yácáiná Dios itàacái bàaluisàimi yáasáidaca walí cabáyawanáca macáita, wía èeri mìnanáica, iwàwacutá nacái Dios yùuwichàidaca wía canánama wabáyawaná ìwalíisewa. \v 20 Iwàwacutá Dios yùuwichàidaca wía canánama canácáiná wenàiwica Dios iiquéeripiná mabáyawanéeri iyú, canácáiná wenàiwica yáaliméerica imànica macáita càide iyúwa tàacáisi íimáaná profeta Moisés itànèericaté Dios inùmalìcuíse. Yái tàacáisi bàaluisàimica yáasáidacáita walí cabáyawanáca wía, wía imàníiyéica ibáyawanáwa. \s1 La salvación es por medio de la fe \p \v 21-22 Quéwa Dios idéca yáasáidaca walí áiba wawàsi wàlisài, càinácaalí yéewanápiná mabáyawanáca Dios iicáca wía, éwita càmicáaníta wáalimá wamànica macáita càide iyúwa itàacái bàaluisàimi íimáaná. Wáalíacawa báisícani, yái wawàsi wàlisàica, Dios itàacái bàaluisàimi icàlidacáiná walíni, yái Dios itàacái profeta Moisés itànèericaté Dios inùmalìcuíse, áibanái profeta nacái. Mabáyawanáca Dios iicáca wía cawinácaalí wéená yeebáidéerica Jesucristo. Càita Dios imànica abédanamata macái wenàiwica irí cawinácaalí yeebáidéerica, cáininácáiná Dios iicáca macái wenàiwica íiwitáaná abédanamata. \v 23 Dios imànica abédanamata macáita irí, níacáiná macáita namànica nabáyawanáwa, yá canácata imàníirica càide iyúwa Dios iwàwáaná cayábáanápiná Dios iicáca nía. \v 24 Quéwa Dios idéca imànica walí yái cayábéerica mawèníiri iyú nacái: Mabáyawanáca iicáca wía. Càita Dios idéca iwasàaca wía yàasu yùuwichàacáisi íichawa, cawinácaalí yeebáidéeyéica Cristo Jesús. \v 25 Dios imàacacaté Cristo yéetácawa wáichawalíná. Cristo yéetácáinátéwa, íná Dios imàacaca iwàwawa wenàiwicanái ibáyawaná íicha, cawinácaalí yeebáidéeyéica Cristo yéetácatéwa nabáyawaná ìwalíise. Càita Dios imáalàidacaté wáicha wàuwichàanápinátéwa méetàuculé Dios íicha càiripináta. Dios imànicaté cài yáasáidacaténáté imànica macáita machacàníiri iyú, éwitaté ìidenìacáaníta wàawirináimi namàníiná nabáyawanáwa bàaluité. \v 26 Dios imàacacaté Cristo yéetácawa wabáyawaná ìwalíise yáasáidacaténá siùcade Dios imànica ìyaca macáita machacàníiri iyú, iwàwacutácáináté mabáyawanéeri wenàiwica yùuwichàacawa Dios yàasu yùuwichàacáisi iyú èeri mìnanái ibáyawaná ìwalíise. Mamáalàacata nacái Dios imànica macáita machacàníiri iyú mabáyawanácaalí iicáca wenàiwica cawinácaalí yeebáidéeyéica Jesús yéetácatéwa nabáyawaná ìwalíise. \p \v 27 Cài Dios imànica walí mabáyawanácaténá iicáca wía. Iná canáca yéewaná wáimaca wadécasa wamànica cayábéeri yéewanápinása mabáyawanáca Dios iicáca wía. ¡Canásíwa! Canáca yéewaná cáimacái waicáca wíawawa áibanái íicha. Càmita wamàni macáita càide iyúwa Dios itàacái ichùulìaná wía, yái tàacáisi profeta Moisés itànèericaté Dios inùmalìcuíse. Néese mabáyawanáca Dios iicáca cawinácaalí wenàiwica yeebáidéeyéica Jesucristo. \v 28 Iná yéewa wadéca wáalíacawa cayábani: Mabáyawanáca Dios iicáca wenàiwicanái neebáidacaalí Jesucristo. Càmita mabáyawaná Dios iicá nía ìwalíise yái namàníináca càide iyúwa Dios itàacái bàaluisàimi íimáaná. \p \v 29 Dios càmíirita abéta judíonái icuèrináca. Nacuèrináta nacái níái càmíiyéica judío. \v 30 Yácáiná abéerita yái Diosca. Canácata íicha áiba, yái Diosca iiquéerica mabáyawanéeri iyú macái wenàiwica yeebáidéerica Jesucristo. Cài Dios imànica judíonái irí, càmíiyéi judío irí nacái. \v 31 Quéwa, éwita wáalíacáanítawa mabáyawanáca Dios iicáca wenàiwicanái neebáidacaalí Jesucristo, càicáaníta càmita caná iwèni waicáca yái tàacáisi bàaluisàimica Dios imàaquéericaté wàawirináimi irí. Néese wawàwa wáasáidaca máiníiri cawènicani. \c 4 \s1 El ejemplo de Abraham \p \v 1-2 Néese, cawàwanáta abénaméeyéi judío nawàwa náimaca nulí: “Wàawirimi Abraham imànicaté cayábéeri ínáté yéewa cayábaca Dios iicácani”, cài nawàwa náimaca. Quéwa càmitaté Dios iicá Abraham mabáyawanéeri iyú ìwalíise yái cayábéerica Abraham imàníiricaté. Mabáyawanácaalíté Dios iicáca Abraham ìwalíise yái cayábéerica Abraham imàníiricatá, yáté yéewa Abraham cáimacáica iicáca yáawawa áibanái íichatá. Quéwa, canácaté yéewaná Abraham cachàinica iicáca yáawawa Dios iicá. \v 3 Canácaté yéewaná Abraham cáimacáica iicáca yáawawa yácáiná Dios itàacái profeta itànèericaté íimaca: “Abraham yeebáidacaté Dios, ínáté mabáyawanáca Dios iicáca Abraham”, cài íimaca Dios itàacái profeta itànèericaté. \v 4-5 Uwé, macáita wáalíacawa wenàiwica íibaidacaalí chái èeri irìcu, yásí nàaca iwèni. Càmita nàa iríni mawèníiri iyú, néese iwàwacutá íibaidaca yeedácaténá iríwa plata. Quéwa càmita cài Dios yàaca yàasu wenàiwica iwèniwa. Dios imànica nalí cayábéeri mawèníiri iyú. Cawinácaalí yeebáidéerica Dios, yái Diosca iwàwéerica mabáyawanáca iicáca wenàiwica cabáyawanéeyéi, yásí mabáyawanáca Dios iicáca cawinácaalí yeebáidéerica Dios, éwita càmicáanítàacá imàni wawàsi cayábéeri Dios iicáca. \v 6 Càité nacái rey David itànàaca Dios itàacái bàaluité. David íimacaté casíimáica cawinácaalí wenàiwica Dios iiquéerica mabáyawanéeri iyú éwita càmicáanítàacá imàni macáita càide iyúwa Dios iwàwáaná. \v 7 Càité David itànàaca: \q1 “¡Casíimáica wenàiwicanái Dios imàaquéeyéica iwàwawa ibáyawaná íicha, càinácaalí báawéeri namàníiricaté! \q1 \v 8 ¡Casíimáica wenàiwica càmíirica Wacuèriná Dios iicá cabáyawanéeri iyú!” \m càité íimaca David. \p \v 9 David càmitaté icàlida wàwali abéta wía judíoca casíimáiná wía. Néese icàlidacaté nàwalini nacái níái càmíiyéica judío, cawinácaalí yeebáidéeyéipináté Jesucristo. Wadéca wacàlidaca mabáyawanácaté Dios iicáca Abraham yeebáidacaalíté Dios. \v 10 Mabáyawanácaté Dios iicáca Abraham ipíchawáiseté namànica Abraham irí circuncisión. \v 11 Quéechatécáwa mabáyawanáca Dios iicáca Abraham bàaluité Abraham yeebáidacaalíté Dios. Néeseté namànica circuncisión Abraham irí. Càité circuncisión iyú Dios yáasáidaca mabáyawanácaté iicáca Abraham yeebáidacaalíté Dios. Cayábacaté Dios iicáca Abraham íiwitáise Abraham yeebáidacaalíté Dios ipíchawáiseté judíocani yái Abrahamca. Iná yéewa yái Abrahamca, càicanide iyúwa nàawirimi macái càmíiyéi judío yeebáidéeyéica Dios. Càita mabáyawanáca Dios iicáca càmíiyéi judío nacái, neebáidacaalí Dios, éwita càmicáaníta namàni circuncisión. \v 12 Yácata judíonái yàawirimi nacái, yái Abrahamca, cawinácaalí judíonái yeebáidéeyéica Dios càide iyúwaté Abraham yeebáidáaná ipíchawáiseté judíocani. \s1 La promesa se cumple por medio de la fe \p \v 13 Píalíacuéwa Abraham ìyacaté cawàwanáta quinientos camuí ipíchawáiseté Moisés yàasu èerité. Bàaluité Dios icàlidaca Abraham irí cáimiétacanéeri iyúni yàanápináté Abraham irí macái cáli ìyéerica chái èeri irìcu, itaquénáinámi irí nacái Abraham yáapicha. Quéwaté Dios càmíirita icàlida Abraham irí càiri tàacáisi cáimiétacanéeri iyú ìwalíise yái Abraham imàníináca càide iyúwa Dios itàacái íimáaná profeta Moisés itànèericaté, bàaluitécáiná canátàacáwa Moisés yàasu cuyàluta Abraham yàasu èerité. Néese Dios icàlidacaté Abraham iríni Abraham yeebáidacaalíté Dios imàníinápináté Abraham irí cayábéeri. Yáté mabáyawanáca Dios iicáca Abraham. \v 14 Abénaméeyéi judío náimaca iwàwacutáanása wamànica càide iyúwa profeta Moisés yàasu cuyàluta íimáaná yéewanápinása Dios imànica walí cayábéeri, yái cayábéerica Dios icàlidéericaté ìwali Abraham irí cáimiétacanéeri iyú. Quéwa càmita báisí natàacái. Báisícaalítáni, yá canéerica iwèni meedátáni, yái weebáidáanáca Dios, canéerica iwèni nacái yái tàacáisi Dios icàlidéericaté Abraham irítá, canácáináta wenàiwica yáaliméeri imànica macáita càide iyúwa profeta Moisés yàasu cuyàluta íimáaná. \v 15 Càmita yéewa cayába wáapicha Dios profeta Moisés yàasu tàacáisi iyú, yácáiná Dios itàacái yáasáidaca cabáyawanáca wía, iwàwacutá nacái Dios yùuwichàidaca wía wabáyawaná ìwalíisewa. Dios itàacái ìyaca chái èeri irìcu, íná yéewa wáalíacawa cabáyawanáca wía macáita, wía èeri mìnanáica. \p \v 16 Wáalíacawa canácata wéená yáaliméerica imànica macáita machacàníiri iyú càide iyúwa Dios itàacái íimáaná. Iná iwàwacutá Dios imànica walí cayábéeri mawèníiri iyú, wía yeebáidéeyéica Dios, yéewacaténá macáita wía Abraham itaquénáinámica, weedáca walíwa yái cayábéerica Dios icàlidéericaté ìwali cáimiétacanéeri iyú wàawirimi Abraham irí, wía judíoca, píacué nacái càmíiyéica judío. Yái cayábéerica, càmíiricata abéta walípiná, wía judíoca yeebáidéeyéica Dios itàacái profeta Moisés itànèericaté. Néese Dios imànipiná cayábéeri càmíiyéi judío irí canánama nacái, cawinácaalí yeebáidéeyéica Dios càide iyúwaté Abraham yeebáidáaná. Càita Dios iicáca Abraham iyúwa wàawirimi, macáita wía yeebáidéeyéica Dios. \v 17 Dios icàlidacaté càiri tàacáisica Abraham irí bàaluité. Dios íimacaté: “Nudéca numàacaca pía madécaná wenàiwica íiwitáaná yàawiripiná pía”, íimacaté yái Diosca. Iná mabáyawanáca Dios iicáca madécaná wenàiwica íiwitáaná cawinácaalí yeebáidéeyéica Dios càide iyúwaté Abraham yeebáidáaná. Yácata Wacuèriná Dios wàawirimi Abraham yeebáidéericaté, yái Diosca icáucàidéerica yéetéeyéimiwa, yáaliméeri nacái idàbaca wawàsi càmíiricáwa ìya siùca. \p \v 18 Ewitaté máinícáaníta béericani yái Abrahamca, càicáaníta Abraham yeebáidacaté Dios itàacái yéewanápináté idènìaca ìiriwa. Ináté “Madécaná wenàiwica íiwitáaná yàawiricani”, yái Abrahamca, càide iyúwaté Dios icàlidáaná iríni: “Manùbéeyéipiná pitaquénáinámica”, íimacaté yái Diosca. \v 19 Abraham idènìacaalíté batéwa cien camuí, yáté yeebáidacaté Dios mamáalàacata, éwitaté Abraham yáalíacáanítawa néetáanápinátéwa mesúnamáita, yái Abrahamca, úa nacái yàacawéetúa Saraca. Càité Abraham yeebáidaca Dios, éwita máinícáaníta béeyéica nía nadènìanápináté néenibewa. \v 20 Abraham yeebáidacaté Dios mamáalàacata. Càmitaté Abraham iwènúada íiwitáisewa tàacáisi íicha Dios icàlidéericaté irí cáimiétacanéeri iyú imàacáanápináté quéenibeca Abraham. Yeebáidacaté Dios manuísíwata cachàiníwanái mamáalàacata. Yàacaté nacái Dios irí cayábéeri. \v 21 Yáté Abraham yeebáidaca macái ichàini iyúwa cachàinica Dios, yáaliméericaté imànica macáita càide iyúwaté íimáaná Abraham irí cáimiétacanéeri iyú. \v 22 Abraham yeebáidacaalíté Dios tài íiméeri iyú, yá mabáyawanácaté Dios iicácani. \p \v 23 Càmitaté natànàa abéerita Abraham ìwali mabáyawanácaté Dios iicácani. \v 24 Néese natànàacaté càiri tàacáisi wàwali nacái, mabáyawanácáiná Dios iicáca wía weebáidacaalí Dios, yái Dios imichàidéericaté Wáiwacali Jesús yéetácáisi íicha. \v 25 Dios imàacacaté Jesús yéetácawa wabáyawaná ìwalíise iwasàacaténá wía Dios yàasu yùuwichàacáisi íicha. Néeseté Dios imichàidaca Jesús yéetácáisi íicha yéewanápiná mabáyawanáca Dios iicáca wía. \c 5 \s1 Libres de culpa \p \v 1 Iná siùcáisede mabáyawanáca Dios iicáca wía, wía yeebáidéeyéica Wáiwacali Jesucristo itàacáiwa. Mabáyawanáca Dios iicáca wía, íná cayábaca wáapicha Dios matuíbanáiri iyú Wáiwacali Jesucristo ìwalíise, Wáiwacali yéetácáinátéwa wabáyawaná ìwalíise. \v 2 Cristo yéetácatéwa wáichawalíná, íná cayábaca Dios iicáca wía, imànica walí cayábéeri, wía yeebáidéeyéica Cristo itàacái. Yá manuíca wáináidaca wawàwawa Dios ìwali, casíimái nacái wawàwa idècunitàacá wacùaca wàyáanápiná chènuniré Dios yáapicha icamaláná mèlumèluíri irìcu, cáimiétaquéeri iyú nacái, càide iyúwa Dios ìyáaná. \v 3 Càita nacái casíimáica wawàwa siùcáisede iwàwacutácaalí wàuwichàacawa. Wáalíacáináwa yùuwichàacáisi yéewáidaca wía yéewacaténá màulenáca wía, cachàini nacái wáiwitáise Wáiwacali ìwaliwa wàidenìanápiná wàuwichàanáwa mamáalàacata. \v 4 Màulenácaalí wía, yásí wáasáidaca weebáidaca Wáiwacali itàacáiwa tài íiméeri iyú. Idécanáami cài wáasáidaca cachàinica wáiwitáise, yásí máiní cachàiníwanái manuíca wáináidaca wawàwawa Wáiwacali ìwaliwa wáalimáanápiná wàidenìaca wàuwichàanáwa mamáalàacata àta wàanàacataléta chènuniré. \v 5 Néese manuícaalí wáináidaca wawàwawa, yá càmita bái wía, yácáiná Dios imànipiná walí cayábéeriwa chènuniré càide iyúwaté íimáaná walí. Wáalíacawa Dios imàníinápiná cài ibànùacáináté Espíritu Santo wawàwalìculé, yái Espíritu imàaquéerica wáalíacawa macái wawàwalìcuísewa cáinináca Dios iicáca wía manuísíwata. \p \v 6 Wáalíacawa cáinináca Dios iicáca wía, bàaluitécáiná càmicaalíté wáalimá wawasàaca wíawawa Dios yàasu yùuwichàacáisi íicha, yáté Cristo yàanàaca aléi èeri irìculé yàasu èerité, yáté yéetácawa wáichawalíná, wía báawéeyéica. \v 7 Máiní càulenáca wéetácawa áiba wenàiwica íichawalíná wayúudàacaténáni, éwita cayábéericáaníta íiwitáiseni. Quéwa cayábasíwéericaalí íiwitáise, yá cawàwanáta abénaméeyéi yéetápinácawa íichawalíná nayúudàacaténáni. \v 8 Quéwa Dios ibànùacaté Cristo yéetáanápinátéwa wáichawalíná éwitaté cabáyawanácáaníta wía. Càité Dios yáasáidaca walí cáinináca iicáca wía. \v 9 Siùcáisede mabáyawanáca Dios iicáca wía Cristo yéetácáinátéwa wáichawalíná, íná yéewa wáalíacawa báisíiri iyúcani Cristo iwasàanápiná wíawa Dios yàasu yùuwichàacáisi íicha, èeri imáalàapinácaalíwa. \v 10 Wáalíacawa Dios iwasàanápiná wíawa, bàaluitécáiná idècunitàacá wàuwideca wamànica Dios, yáté cáinináca Dios iicáca wía, iwàwacaté nacái imànica walí cayábéeri, Dios Iiri yéetácáinátéwa wabáyawaná ìwalíise. Iná yéewa cayábaca wáapicha Dios siùcáisede matuíbanáiri iyú. Néeseté Cristo imichàacatéwa yéetácáisi íicha, íná yéewa wáalíacawa báisíiri iyúcani Cristo iwasàanápiná wíawa Dios yàasu yùuwichàacáisi íicha, íiwitáise cáuri iyúwa, cachàiníiri nacái, cayábacáiná wáapicha Dios siùcáisede matuíbanáiri iyú. \v 11 Yá nacái casíimáica wawàwa Dios yáapicha Wáiwacali Jesucristo ìwalíise, cayábacáiná wáapicha Dios matuíbanáiri iyú Cristo yéetácáinátéwa wáichawalíná. \s1 Adán y Cristo \p \v 12 Bàaluité, yái idàbáanéericaté asìalica imànicaté ibáyawanáwa; càité idàbaca wenàiwicanái imànica ibáyawanáwa chái èeri irìcu. Càité nacái idàbaca néetácawa méetàuculé Dios íicha nabáyawaná ichùulìacawa. Càité nacái yéetácáisi yàanàaca macái wenàiwicanái ìwali macáicáináta namànicaté nabáyawanáwa. \v 13 Ipíchawáiseté Dios imàacaca itàacáiwa profeta Moisés irí israelitanái irípiná, yáté macái èeri mìnanái yàawirináimi namànicaté nabáyawanáwa. Ináté néetácawa nabáyawaná ichùulìacawa. Càmicaalíté wenàiwica yáalíawa Dios iwàwáaná nàyaca machacàníiri iyútá, yá càmitaté cabáyawaná níatá. Quéwa náalíacatéwa. \v 14 Yáté wenàiwicanái yéetácawa Adán yàasu èericatáiseté àta profeta Moisés yàasu èerité nacái namànicáináté nabáyawanáwa éwita càmicáanítaté nayáa àicu ìyacaná càide iyúwaté Adán iyáaná abéeri àicu ìyacaná íiwitáaná càmíiricaté Dios ibatàa wenàiwica iyáaca. Siùcade wéewáidacuéwa Adán ìwali, Cristo ìwali nacái, yái yàanèeripinácaté madécaná camuí Adán idénáami. \p \v 15 Quéwa yái Adán ibáyawanámicaté, máiní áiba íiwitáanáde íicha yái cayábéerica Dios imàníirica walí mawèníiri iyú. Madécaná wenàiwica néetácawa abéeri asìali ibáyawaná ìwalíise, yái Adánca, quéwa Dios idéca imànica walí cayábéeri manuísíwata mawèníiri iyú wía madécaná wenàiwicaca. Dios idéca imànica walí cayábéeri abéeri asìali ìwalíisená, yái Jesucristoca. \v 16 Abéeri asìali ibáyawaná, yái Adánca, máiní áiba íiwitáanáde íicha yái cayábéerica Dios imàníirica walí mawèníiri iyú. Cabáyawanáca macáita wenàiwica Adán ibáyawaná ìwalíise quéwa Dios idéca imànica cayábéeri mawèníiri iyú wenàiwicanái irí abéeri asìali ìwalíisená, yái Jesucristoca, mabáyawanácaalíté Dios iicáca wenàiwica imàníiyéicaté ibáyawanáwa manuísíwata. \v 17 Báisíta wenàiwicanái néetácatéwa abéeri asìali ibáyawaná ìwalíise, yái Adánca. Quéwa Dios imànica walí cayábéeri manuísíwata mawèníiri iyú, íná yéewa wáalíacawa báisíiri iyúcani, wía Dios iiquéeyéica mabáyawanéeri iyú, wàyapiná cáimiétaquéeri iyú, casíimáiri iyú nacái wacáuca wàlisài yáapichawa abéeri asìali ìwalíisená, yái Jesucristoca. \p \v 18 Càité Adán ibáyawaná cabáyawanácaté imànica macái wía èeri mìnanáica Dios yùuwichàidáanápináté wía. Quéwa Jesucristo imànicaté cayábéeri càide iyúwaté Dios iwàwáaná yéetáanápinátéwa wabáyawaná ìwalíise yéewacaténá mabáyawanáca Dios iicáca macáita wía. \v 19 Iimáanáca cabáyawanáca wía madécaná wenàiwicaca abéeri asìali ibáyawaná ìwalíise yái báawéerica abéeri asìali imàníiricaté, yái Adánca, càmíiricaté imàni càide iyúwaté Dios íimáaná. Càita nacái mabáyawanáca Dios iicápiná wía madécaná wenàiwicaca ìwalíise yái cayábéerica abéeri asìali imàníiricaté, yái Jesucristoca, yái yeebáidéericaté iyúwa Dios ichùulìaná imànica. \p \v 20 Dios imàacacaté itàacáiwa profeta Moisés irí yéewacaténá wenàiwicanái yáalíacawa máiní cabáyawanáca nía. Quéwa éwita wamànicáanítaté wabáyawanáwa manuísíwata, càicáaníta Dios imànicaté walí cayábéeri mawèníiri iyú manuísíwata cachàiníwanái wabáyawaná manuíri íicha. \v 21 Quéechatécáwa wenàiwica néetácatéwa méetàuculé Dios íicha càiripináta nabáyawaná ichùulìacawa. Quéwa siùcáisede Dios, yái cayábéeri íiwitáiseca, icùaca wía imànicaténá walí cayábéeri mawèníiri iyú, yá mabáyawanáca Dios iicáca wía, yàaca nacái wacáuca càmíiri imáalàawa Wáiwacali Jesucristo yéetácái ìwalíise. \c 6 \s1 Muertos respecto al pecado pero vivos en Cristo \p \v 1 Cawàwanáta áibanái iyúunáidaca nùasu tàacáisi íimáanáca cayábaca càicaalí wáimaca: “Wamànicué wabáyawanáwa mamáalàacata manuísíwata yéewanápiná macái èeri mìnanái náalíacawa máiníiri cayábaca Dios íiwitáise néemìacáiná Dios imàacaca iwàwawa wabáyawaná manuíri íicha”, cài áibanái íináidacawa. \v 2 ¡Càmíirita! Wía yeebáidéeyéica Cristo Jesús itàacái càmita iwàwacutá wamànica wabáyawanáwa quirínama. Péemìacué comparación: Wenàiwica yéetéerimiwa càmita yáalimá imànica quirínama ibáyawanáwa chái èeri irìcu. Càita nacái wía. Càica wíade iyúwa wenàiwica yéetéeyéicatéwa ibáyawaná íichawa, íná iwàwacutá càmita quirínama wamànica wabáyawanáwa. Wamànicaalí wabáyawanáwa mamáalàacata, càmita wáalimá wàyaca abédanamata Dios yáapicha. \v 3 ¿Càmitasicué píalíawa wadàbacaté wàyaca càide iyúwa wenàiwica yéetéeyéicatéwa ibáyawaná íichawa? Càité wadàbaca wàyaca weebáidacaalíté Cristo Jesús itàacái wabautizáanápinátéwa wáasáidacaténá weebáidaca. Siùcade wàyacáiná abédanamata Cristo Jesús yáapicha, yái yéetéericatéwa wáichawalíná, íná iwàwacutá wàyaca càide iyúwa wenàiwica yéetéeyéicatéwa ibáyawaná íichawa, càmíinápiná quirínama wamàni wabáyawanáwa. \v 4 Yái wabautizáanácawa, yácata yéetácáisi yéenáiwaná nacáiri. Càide iyúwa nabàlìacaalí yéetéerimiwa càliculìi irìculé, càita nacái walicùacatéwa úni yáaculé càide iyúwa wéetáca nacáicaalíwa Cristo yáapicha wabautizácaalítéwa wáasáidacaténá weebáidaca Cristo itàacái. Wabautizácaalítéwa, yáté wáasáidaca wadàbacaté wàyaca iyúwa wenàiwica yéetéeyéicatéwa ibáyawaná íichawa. Wabautizácaalítéwa, yáté wáasáidaca Dios yàacaté wacáuca wàlisài yéewanápiná wàyaca wàlisài wáiwitáise yáapichawa càide iyúwaté Wáaniri Dios cachàiníiri íiwitáise imichàidáanáté Cristo yéetácáisi íicha. \p \v 5 Wàyacáiná abédanamata Cristo yáapicha, íná wadéca wadàbaca wàyaca iyúwa wenàiwica yéetéeyéicatéwa, càide iyúwaté Cristo yéetáanáwa. Càita nacái báisíiri iyú wadènìaca siùcáisede wacáuca wàlisàiwa Cristo yáapicha. \v 6 Wáalíacawa Dios idéca ichuìdaca wáicha wabáyawaná, yái wáiwitáise bàaluisàimi ichàinica, Cristo yéetácái ìwalíise, yái natàtèericaté cruz ìwali, yéewanápiná chuìca wáicha wabáyawaná, yéewanápiná nacái càmita wamàni mamáalàacata wabáyawanáwa, iyúwa áibanái yàasu wenàiwicanái iwàwacutáaná íibaidaca mawèníiri iyú náiwacali iríwa. \v 7 Càide iyúwa yéetéerimiwa càmíiná imàni ibáyawanáwa quirínama chái èeri irìcu, càita nacái wàyaca iyúwa wenàiwica yéetéeyéicatéwa ibáyawaná íichawa, íná iwàwacutá càmita quirínama wamàni wabáyawanáwa. \v 8 Wàyacáiná abédanamata Cristo yáapicha, íná wadéca wadàbaca wàyaca iyúwa wenàiwica yéetéeyéicatéwa, càide iyúwaté Cristo yéetáanáwa. Iná yéewa wáalíacawa báisíiri iyúcani wàyaca abédanamata Cristo yáapicha. \v 9 Cristo idéca imichàacawa yéetácáisi íicha, íná yéewa wáalíacawa càmita quirínama yéetáwa àniwa. Càmita quirínama yéetácáisi yáalimá imawènìadacani. \v 10 Cristo yéetácatéwa abé yàawiríata ichuìdacaténá wáicha wabáyawaná càiripináta, yái wabáyawaná ichàinica, quéwa siùcáisede Cristo ìyaca càiripináta Dios yáapicha imànicaténá càide iyúwa Dios iwàwáaná. \v 11 Càitacué nacái pía. Cristo Jesús yéetácatéwa píichawalínácué, néeseté icáucàacawa, íná iwàwacutácué piicáca píawawa iyúwa wenàiwica yéetéeyéicatéwa ibáyawaná íichawa, pìyacáinácué abédanamata Cristo Jesús yáapicha. Iná picácué pimàni pibáyawanáwa. Néese pìyacué iyúwa cáuyéi wenàiwica Dios irípiná, iyúwa wenàiwica imichèeyéicatéwa yéetácáisi íicha, pìyacáinácué abédanamata Cristo Jesús yáapicha píibaidacaténácué Dios irípiná cáimiétaquéeri iyú. \p \v 12 Iná picácué pimàaca píiwitáise cabáyawanéeri ichùulìaca pía pimàníinápiná pibáyawanáwa iyúwa píiwitáise cabáyawanéeri iwàwáaná. \v 13 Picácué pimàaca píiwitáise bàaluisàimi cabáyawanéeri ichùulìaca pía iyúwa píiwacali pimàníinápinácué mamáalàacata pibáyawanáwa piiná iyúwa, píiwitáise iyú nacáiwa. Néese pimàacacué píawawa Dios irí pimànicaténácué cayábéeri càide iyúwa Dios iwàwáaná. Bàaluitécáiná pìyacatécué déeculé Dios íicha iyúwa yéetéeyéimiwa pibáyawanácué yáapichawa, quéwa siùcade iwàwacutácué pimàacaca píawawa Dios irí pìyacaténácué càide iyúwa píiwitáise wàlisài íimáaná picáuca wàlisài yáapichawa, pimànicaténácué cayábéeri macái píiwitáise iyúwa càide iyúwa Dios iwàwáaná. \v 14 Bàaluité píiwitáise bàaluisàimi cabáyawanéeri ichùulìacatécué pía. Yá Dios íimacaté cabáyawanácuéca pía, iwàwacutáanácué nacái piùwichàacawa pibáyawaná ichùulìacawa. Quéwa Dios idéca imànicuéca pirí cayábéeri mawèníiri iyú imàacáanápináté iwàwawa pibáyawaná íichacué, íná siùcade iwàwacutácué càmita pimàni càide iyúwa píiwitáise bàaluisàimi cabáyawanéeri ichùulìanácué pía, néese Dios ichàiniadapinácué píawa pimànicaténácué càide iyúwa iwàwáaná. \s1 Un ejemplo tomado de la esclavitud \p \v 15 Wáalíacawa Dios idéca imànica walí cayábéeri cài mawèníiri iyú: Mabáyawanáca iicáca wía éwita càmicáaníta wamàni macáita càide iyúwa iwàwáaná. Néese siùcade cawàwanáta áibanái nayúunáidaca nùasu tàacáisi íimáanáca cayábaca wamànicaalí wabáyawanáwa Dios imàacacáiná iwàwawa wabáyawaná íicha éwita càmicáaníta wamàni macáita iyúwaté profeta Moisés ichùulìaná. ¡Càmíirita! \v 16 Péemìacué comparación: Píalíacuéwa pimàacacaalícué píawawa áiba wenàiwica irí pimànicaténá càide iyúwa ichùulìanácué pía, yásí yàasu wenàiwicaca imànicuéca pía íibaidéeripiná irí mawèníiri iyú. Iwàwacutácué nacái pimànica càide iyúwa ichùulìaná pía. Càita nacái píacué: Pimàacacaalícué pibáyawaná ichùulìaca pía, yásí pibáyawaná yàasu wenàiwicaca imànipinácuéca píawa, yá péetápinácuécawa méetàuculé Dios íicha pibáyawaná yáapichawa. Quéwa pimànicaalícué càide iyúwa Dios ichùulìaná pía, yásí Dios yàasu wenàiwicaca imànipinácuéca píawa, yá pìyapinácuéca machacàníiri iyú. \v 17 Quéwa nùaca Dios irí cayábéeri pìwalicué. Bàaluité pimànicatécué càide iyúwaté pibáyawaná ichùulìanácué pía, quéwa siùcade peebáidacuéca tài íiméeri iyúni yái tàacáisi cayábéerica Dios ibànuèricaté wenàiwica irí néewáidacaténácué iyú pía. \v 18 Dios idéca iwasàacuéca pía píiwacali bàaluisàimi íichawa, yái pibáyawaná ichàinica ichùulièricatécué pía. Yá pidécuéca pidàbaca pìyaca machacàníiri iyú càide iyúwacué Píiwacali wàlisài ichùulìanácué pía, yái Wáiwacali Jesucristoca. \v 19 (Nucàlidacuéca nùyaca piríni càide iyúwa wenàiwica itàaníiná aliséeri tàacáisi iyú càmicáinácué píalía péemìaca cayábani càinácaalí íimáaná, càulenácáinácué píichani.) Quéechatécáwa pimàacacatécué pibáyawaná ichùulìaca pía pimànicaténáté pibáyawanáwa casaquèeri manuísíwata. Quéwa siùcade iwàwacutácué pimàacaca píawawa Dios irí pìyacaténácué machacàníiri iyú càide iyúwa Dios iwàwáaná, píibaidacaténácué Dios irípiná mabáyawanáwaca macái pichàini iyúcuéwa. \p \v 20 Pimànicaalítécué càide iyúwa pibáyawaná ichùulìanácué pía, yáté càmitacué píibaida Dios irípiná, ínáté càmitacué pimàni cayábéeri pìyacaténácué machacàníiri iyú. \v 21 Píalíacuéwa cayába càmitaté pìya casíimáiri iyú, néese pibáyawanácué itécaté yàacawa pía irìculé yái yéetácáisica càmíirica imáalàawa. Báicuéca pía siùca ìwalíise yái pimàníiricatécué, íná canéerica iwèni piríni yái iyúwaté pìyáaná bàaluité. \v 22 Quéwa Dios idéca ichuìdacuéca píicha pibáyawaná, yái píiwitáise bàaluisàimi ichàinica. Yá pidécuéca pidàbaca píibaidacuéca Dios irípiná iyúwa yàasu wenàiwica. Yá pidécuéca peedáca piríwa yái cayábéeri iwènica: Dios imàacacué píibaidaca irípiná mabáyawanéeri iyú chái èeri irìcu, yá nacái imàacapinácué pìyaca yáapicha chènuniré càiripináta. \v 23 Abéericata nawèni needáca nalíwa cawinácaalí imàníiyéica ibáyawanáwa. Needáca nalíwa meedá yéetácáisi. Quéwa Dios imànica walí cayábéeri mawèníiri iyú, yàaca wacáuca càmíiri imáalàawa Wáiwacali Cristo Jesús yáapicha, wía yeebáidéeyéica itàacái. \c 7 \s1 Un ejemplo tomado del matrimonio \p \v 1 Píacué nuénánái judíoca, yáaliéyéicawa tàacáisi ìwali profeta Moisés itànèericaté Dios inùmalìcuíse. Píalíacuéwa yái tàacáisi ichùulìaca wenàiwica abéta idècunitàacá cáucani yái wenàiwicaca. \v 2 Péemìacué comparación: Dios itàacái íimaca walí, canìríichúa inanái càmita udé uèpùacawa unìri íichawa àta yéetácatalétawa uícha, íimacáiná cài yái tàacáisica Dios imàaquéericaté profeta Moisés irí. Quéwa unìri yéetácaalíwa uícha, yá imáalàacawa yái matrimonioca, yásí canáca ubáyawaná éwita uedácaalí ulíwa áiba àniwa. \v 3 Iná uimácaalí áiba asìali yáapicha càmíirica unìrisíwa idècunitàacá cáuca yái unìrica, yá umànica ubáyawanáwa. Quéwa unìri yéetácaalíwa uícha, yá imáalàacawa yái matrimonioca. Yásí úalimá ucásàacawa áiba asìali yáapicha mabáyawanéeri iyú. \p \v 4 Càita nacái píacué nuénánáica. Bàaluité máiní cabáyawanácuéca pía, ínáté càmitacué píalimá pimànica càide iyúwaté Dios itàacái íimáaná, yái tàacáisi profeta Moisés itànèericaté. Quéwa Cristo yéetácatéwa píichawalínácué, íná yéewa càicuéca píade iyúwa wenàiwica yéetéeyéicatéwa profeta Moisés yàasu tàacáisi íicha. Càmitacué quirínama yáalimá ichùulìaca pía. Siùcáisede Cristo yàasu wenàiwicacuéca pía, yái imichèericatéwa yéetácáisi íicha. Càita wáalimá wamànica cayábéeri càide iyúwa Dios iwàwáaná. \v 5 Bàaluité wàyaca wabáyawaná yáapichawa, yáté wéemìaca Dios itàacái profeta Moisés itànèericaté íiméerica càinácaalí Dios iwàwaca wàyaca machacàníiri iyú. Wáalíacatéwa càiríinácaalí wawàsi Dios imáisanièricaté wamànica, ínáté máiní wawàwacaté wamànica càiri wawàsi. Iná yái wabáyawanáca itécaté yàacawa wía yéetácáisi irìculé méetàuculé Dios íicha càiripináta. \v 6 Quéwa idéca chuìca wáicha wabáyawaná, yái wáiwitáise bàaluisàimi ichàinica, ichùulièricaté wamànica wabáyawanáwa méetàuculé Dios itàacái íicha. Iná Dios idéca iwasàaca wía wáibaidacaténá irípiná wacáuca wàlisài yáapichawa Espíritu Santo yèerica walí. Càmita quirínama iwàwacutá wamànica càide iyúwa wabáyawaná ichùulìaná wía, yái wáiwitáise bàaluisàimica càmíiri iwàwa wamànica càide iyúwa Dios itàacái íimáaná, yái bàaluisàimi tàacáisica profeta Moisés itànèericaté. \s1 El pecado que está en mí \p \v 7 Cawàwanáta áibanái wenàiwica iyúunáidaca nùasu tàacáisi íimáanáca báawaca meedáni yái tàacáisi Dios imàaquéericaté profeta Moisés irí. ¡Càmíirita! Néese, máiní cayábéericani yái tàacáisica, quéwa núalíacáinátéwa Dios imáisanìata nuwàwaca numànica nubáyawanáwa, íná máiní nuwàwacaté numànica nubáyawanáwa. Càmicaalíté tàacáisi imáisanìa nuwàwaca numànica nubáyawanáwatá, yá càmitaté máiní nuwàwa numànica nubáyawanáwatá. \v 8 Quéwa máiní cachàinicaté mamáalàacata yàacatéwa nubáyawaná ìwalíise yái tàacáisi profeta Moisés itànèericaté Dios inùmalìcuíse, yái tàacáisi imáisanièricaté nuwàwaca numànica nubáyawanáwa. Yá nubáyawaná yáalimáidacaté núa ìwalíise yái Dios itàacáica, imàacáanápiná nuínáidacawa numàníinápiná nubáyawanáwa macái íiwitáaná, macái wawàsi Dios imáisanièrica wamànica. Càmicaalí wáalíawa Dios imáisanìaca wamànica áiba wawàsi báawéeri, néese càmita máiní wawàwa wamànica yái wawàsi báawéerica. \v 9 Bàaluité càmita núalía Dios imáisanìaca wawàwaca wamànica wabáyawanáwa, ínáté nùyaca matuíbanáita, càmita achúma nuínáidacawa nuwàwawa nubáyawaná ìwaliwa. Quéwa idécanáamité núalíacawa Dios càmita iwàwa wáináidacawa wamàníinápiná wabáyawanáwa, yá máiní cachàinicaté mamáalàacata yàacatéwa nubáyawaná ichàini nuwàwáanápináté numànica nubáyawanáwa. Yá núalíacatéwa cabáyawanáca núa, iwàwacutáanápináté nacái nuétácawa méetàuculé Dios íicha càiripináta nubáyawaná ichùulìacawa. \v 10 Dios imàacacaté itàacái cayábéeriwa profeta Moisés irí yáasáidacaténá walí càinácaalí iwàwacutáaná wamànica wàyacaténá casíimáiri iyú, mabáyawanéeri iyú nacái Dios yáapicha. Quéwa nubáyawaná ichìwáidaca núa numàníinápiná nubáyawanáwa, íná yái tàacáisica imàacacaté núalíacawa cabáyawanéerica núa, iwàwacutáanápináté nacái nuétácawa méetàuculé Dios íicha càiripinátá. \v 11 Yáté nubáyawaná yáalimáidaca núa Dios itàacái cayábéeri ìwalíise, yáté nubáyawaná ichìwáidacaté núa. Yá nubáyawaná cabáyawanáca imànicaté núa Dios itàacái iyú, nuétáanápinátéwa méetàuculé Dios íicha càiripináta nubáyawaná ichùulìacawa. \p \v 12 Máiní cayábéericani, yái tàacáisica Dios imàaquéericaté profeta Moisés irí, imáisanìacáiná wamànica wabáyawanáwa. Máiní cayábéerica nacái yái tàacáisi imáisanièrica wawàwaca wamànica wabáyawanáwa. Yái tàacáisica yéewáidaca wía wàyacaténá machacàníiri iyú càide iyúwa Dios iwàwáaná. Cayábéericani yái tàacáisica iyúudàacáiná wía wàyacaténá casíimáiri iyú. \v 13 Yái cayábéeri tàacáisica profeta Moisés itànèericaté, canáca yéewaná wayúunáidaca báawéericani ìwalíise yái íimáanáca iwàwacutáca wéetácawa méetàuculé Dios íicha càiripináta wabáyawaná ichùulìacawa. ¡Càmíirita! Néese máinícáiná cabáyawanáca núa, íná núalíacáinátéwa Dios itàacái cayábéeri imáisanìaca numànica nubáyawanáwa, ínáté máiní nuwàwaca numànica nubáyawanáwa, yá iwàwacutácaté nuétáanápináwa méetàuculé Dios íicha càiripináta. Iná yéewa núalíacawa amaléeri iyúni, máiní báawacani yái nubáyawanáca, nubáyawanácáiná ichùulìaca numànica nubáyawanáwa éwita núalíacáaníta Dios itàacái cayábéeri imáisanìaca numànica càiri. \p \v 14 Wáalíacawa báisíiri iyú cayábéericani yái tàacáisica profeta Moisés itànèericaté yácáiná Espíritu Santo imàacacaté Moisés itànàacani. Quéwa báawéeri meedá nuíwitáise càide iyúwa macái èeri mìnanái íiwitáise ìyáaná: Nubáyawaná ichùulìaca núa cachàiníiri iyú numàníinápiná nubáyawanáwa, càide iyúwa áiba náiwacali báawéeri íiwitáise ichùulìaná cachàiníiri iyú yàasu wenàiwicawa íibaidéerica irí mawèníiri iyú càiripináta. \v 15 Càmita núalía cáná yéewa nuíwitáise càica ìyaca; càmita numàni càide iyúwa nuwàwáaná, néese, numànicáita meedá báawéeri wawàsi càmíirica nuwàwa numànica, yái máiníirica báawaca nuicáca. \v 16 Báawaca nuicáca yái numàníirica, càita nudéca núasáidaca núalíacawa cayábéerica Dios itàacái, báisíirica nacái. \v 17 Iná núa, idènièrica wàlisài íiwitáisewa, càmita nuwàwa numànica nubáyawanáwa. Quéwa éwita càmicáaníta nuwàwa numànica nubáyawanáwa, càicáaníta nuíwitáise bàaluisàimi cabáyawanéeri ichùulìaca numàníinápiná nubáyawanáwa. \v 18 Núalíacawa canáca irí cayábéeri, yái nuíwitáise bàaluisàimi cabáyawanéerica. Ewita nuwàwacáaníta numànica cayábéeri, càicáaníta càmita núalimá cài numànica nuchàini iyúwa. \v 19 Càmita numàni cayábéeri càide iyúwa nuwàwáaná, néese numàni mamáalàacata nubáyawanáwa, yái càmíirica nuwàwa numànica. \v 20 Iná numànicaalí yái càmíirica nuwàwa numànica, yá càmita núa yái iwàwéerica imànica ibáyawanáwa, néese nuíwitáise bàaluisàimi cabáyawanéeri, yácata ichùulièrica numàníinápiná nubáyawanáwa. \p \v 21 Cài ichàbaca núa, macái èerita nuwàwacatáita numànica cayábéeri, càmita yéewa numànicani, néese numànicáita yáawami nubáyawanáwa. \v 22 Máiní cáinináca nuicáca Dios itàacái. \v 23 Quéwa ìyaca nuwàwalìcu áiba chàinisi càmíirica imàaca nuínáidacawa machacàníiri iyú, ipéliéri nacái nuíwitáise wàlisài íipunita. Yácata nuíwitáise, yái cachàini, yái nuíwitáise bàaluisàimi cabáyawanéerica, idacuèrica núa iyúwa presoíri. \p \v 24 ¡Máiní achúmaca nuwàwa! ¿Cawiná iwasàapiná núa íicha yái nubáyawaná ichàinica iwàwéerica itéca núa yéetácáisi irìculé, nuétácaténáwa méetàuculé Dios íicha càiripináta nubáyawaná ichùulìacawa? \v 25 Abéericata Dios yáaliméeri ichuìdaca nuícha nubáyawaná ìwalíise yái cayábéerica Wáiwacali Jesucristo imàníiricaté nulípiná, íná nùaca Dios irí cayábéeri. Càita nùyaca chái èeri irìcu: Nuwàwaca numànica càide iyúwa Dios ichùulìaná wamànica, quéwa nuíwitáise bàaluisàimi cabáyawanéeri ichùulìaca núa mamáalàacata numàníinápiná nubáyawanáwa. Quéwa Dios idéca ichuìdaca nuícha nubáyawaná. \c 8 \s1 La vida conforme al Espíritu de Dios \p \v 1 Iná yéewa wáalíacawa Dios càmita yùuwichàidapiná wíawa wabáyawaná ìwalíisewa infierno irìcu, yái manuíri quicháica, wía ìyéeyéica abédanamata Cristo Jesús yáapicha. \v 2 Yácáiná Espíritu Santo yàaca wacáuca càmíiri imáalàawa, wía ìyéeyéica abédanamata Cristo Jesús yáapicha. Yá Espíritu Santo ichàini ichuìdaca wáicha wabáyawaná, yéewanápiná càmita iwàwacutá wamànica mamáalàacata càide iyúwa wabáyawaná ichùulìaná wía, yái wáiwitáise bàaluisàimica iwàwéerica itéca wía yéetácáisi irìculé, wéetácaténáwa méetàuculé Dios íicha càiripináta. \v 3 Dios imàacacaté itàacáiwa profeta Moisés irí, quéwa wáalimáidacaalíté wamànica càide iyúwa yái tàacáisi íimáaná, yáté càmita wáalimá wachuìdaca wáichawa wabáyawanáwa máinícáináté wawàwa wamànica wabáyawanáwa, wía èeri mìnanáica. Quéwa Dios idéca imànica walí yái cayábéerica càmíiricaté wáalimá wamànica: Dios ibànùacaté Iiriwa càiride iyúwa waicácanáwa, wía èeri mìnanái imàníiyéica ibáyawanáwa. Dios ibànùaca Iiriwa yéetáanápináwa iyúwa sacrificio wabáyawaná ìwalíise. Càité Dios yùuwichàidaca Iiriwa wabáyawaná ìwalíise ichuìdacaténá wáicha wabáyawaná. \v 4 Dios imànicaté cài yéewanápiná wáalimá wàyaca machacàníiri iyú càide iyúwa ichùulìaná wía irìcuíse yái tàacáisi Dios imàaquéericaté profeta Moisés irí. Iwàwacutácáiná càmita wamàni càide iyúwa wáiwitáise bàaluisàimi cabáyawanéeri iwàwáaná, néese iwàwacutá wamànica càide iyúwa Espíritu Santo iwàwáaná wamànica. \p \v 5 Cawinácaalí wenàiwica imàníirica càide iyúwa íiwitáise cabáyawanéeri iwàwáaná, íináidacawa meedá wawàsi ìwali isíimáidéeripinácani báawéeri iyú. Quéwa cawinácaalí imàníirica càide iyúwa Espíritu Santo iwàwáaná, íináidacawa imànicaténá wawàsi casíimáiripináca Dios iicá. \v 6 Cawinácaalí wenàiwica imàaquéeyéica yáawawa namànicaténá càide iyúwa náiwitáise cabáyawanéeri iwàwáaná, yá náiwitáise itépiná níawa yéetácáisi irìculé méetàuculé Dios íicha càiripináta nabáyawaná ìwalíisewa. Quéwa cawinácaalí imàaquéeyéica yáawawa namànicaténá càide iyúwa Espíritu Santo iwàwáaná, nadènìaca nacáucawa càmíiri imáalàawa, nàya nacái matuíbanáiri iyú, cayábacáiná náapicha Dios. \v 7 Cawinácaalí wenàiwica imàaquéeyéica yáawawa namànicaténá càide iyúwa náiwitáise cabáyawanéeri iwàwáaná, nàuwideca namànica Dios, càmicáiná náalimá namànica càide iyúwa Dios itàacái íimáaná, càmita nacái nawàwa namànica cài. \v 8 Iná cawinácaalí ìyéeyéica càide iyúwa náiwitáise cabáyawanéeri ichùulìaná nía, càmita náalimá namànica yái casíimáirica Dios iicá. \p \v 9 Píacué quéwa, càmitacué pìya càide iyúwa bàaluisàimi íiwitáisesi ìyáaná, néese núalíacué pìyaca càide iyúwa Espíritu Santo iwàwáaná, yácáiná Espíritu Santo ìyacué piwàwalìcu yàacawéeridacaténácué pía. Cawinácaalí wenàiwica canéerica irí Espíritu Santo Cristo ibànuèrica walí, càmíirica Cristo yàasu wenàiwicacani. \v 10 Cristo ìyacaalícué piwàwalìcu, yá cáuca Espíritu Santo imànica píiwitáise càiripináta, éwitacué yái piináca pidènièricuéca chái èeri irìcu yéetácáanítawa áibaalíwa, machawàacacáiná wainá macáita ìwalíise yái wàawirimi Adán ibáyawanáca. Cáuca Espíritu Santo imànicuéca píiwitáise, mabáyawanácáinácué Dios iicáca pía. \v 11 Wáaniri Dios icáucàidacaté Jesús yéetácáisi íicha. Néeseté Dios ibànùaca Espíritu Santo ìyacaténá wawàwalìcu. Espíritu Santo ìyacaalícué piwàwalìcu, yásí Dios icáucàidapinácué píawa wàlisài iyú yéetácáisi íicha áibaalípiná càide iyúwaté Dios icáucàidáanáté Cristo yéetácáisi íicha. Yá Dios icáucàidapinácué píawa Espíritu Santo ichàini iyú, yái Espíritu ìyéericuéca piwàwalìcu. \p \v 12 Iná nuénánái, wáalíacáináwa Dios icáucàidapiná wíawa, íná iwàwacutá wamànica càide iyúwa Espíritu Santo ichùulìaná wía. Picácué wamàni iyúwa wáiwitáise bàaluisàimi cabáyawanéeri ichùulìaná wía. \v 13 Pimànicaalícué pìacawa càide iyúwa píiwitáise bàaluisàimi cabáyawanéeri ichùulìaná, yá péetápinácuécawa méetàuculé Dios íicha càiripináta. Quéwa pimàacacaalícué Espíritu Santo iyúudàacuéca pichuìdaca píichawa pibáyawanáwa, yái píiwitáise bàaluisàimi ichàinica, yá pìyapinácuéca càiripináta. \p \v 14 Macái imàníiyéica càide iyúwa Espíritu Santo yàalàaná nía, níacata Dios yéenibe. \v 15 Yái Espíritu Santo Dios ibànuèrica walí càmita máiní ichùulìa wía cachàiníiri iyú, càmita nacái cáalu imànica wía, càide iyúwa áiba náiwacali ichùulìaná yàasu wenàiwicawa cachàiníiri iyú. Néese Espíritu Santo imàacaca Dios yéenibeca wía, íná yéewa wamáidaca Dios irí: “¡Pía Wáaniri!” cài wáimaca Dios irí. \v 16 Yái Espíritu Santoca, yácata icàlidéerica walíni wawàwalìcuíse, Dios isùmanáireca wía. \v 17 Dios yéenibecáiná wía, íná Dios yàapiná walí cawèníiri càide iyúwaté íimáaná cáimiétacanéeri iyú. Yá weedápiná yái cawèníirica Cristo yáapichawa, wàuwichàacáináwa Cristo irípiná weebáidacáiná itàacái, wàyacaténá cáimiétaquéeri iyú yáapicha chènuniré icamaláná mèlumèluíri irìcu. \s1 La gloria que ha de venir \p \v 18 Nuicáca iyúwa achúméeríina meedá yái wàuwichàanácawa chái èeri irìcu nuínáidacáináwa ìwali yái wàyáanápináca cáimiétaquéeri iyú Wáiwacali yáapichawa chènuniré icamaláná mèlumèluíri irìcu wacùacaténá yáapicha macáita. \v 19 Macáita wawàsi Dios idàbéericaté chái èeri irìcu, capìraléeri cáli íinata nacái, macáita máiní natuíyàaca wéenáiwaná yàanàaca caquialéta, Dios yáasáidacatáipinácata yéenibeca wía. \v 20 Dios yùuwichàidacaté macáita wawàsi idàbéericaté, íná càmita máiní cayábaca nàyaca siùcade, Dios íináidacáinátéwa yùuwichàidáanápináté nía. Quéwa Dios iwàwacaté iwasàaca macáita wawàsi yùuwichàacáisi íicha áibaalípiná. \v 21 Macái wawàsi Dios idàbéericaté, áibaalípiná Dios iwasàapiná níawa báawéeri íicha, càmita quirínama nacái nabadácawa, néese nàyapiná cayábéeri iyú wáapicha, wía Dios yéenibeca, wàyapinácáiná mabáyawanáwaca, cáimiétaquéeri iyú nacái Dios icamaláná mèlumèluíri irìcu. \v 22 Wáalíacawa macái wawàsi Dios idàbéericaté chái èeri irìcu, capìraléeri cáli íinata nacái, macáita yái ìyéerica idéca yùuwichàacawa déecuíri iyú Dios idàbacatáiseté yùuwichàidaca nía àta siùca nacáide, èeri mìnanái ibáyawaná ìwalíise. Yá macáita nàuwichàacawa, càide iyúwa inanái ùuwichàacaalíwa umusúadacaténá iicá èeri. \v 23 Càmita abéta yùuwichàacawa yái macáita wawàsi Dios idàbéerica, wíacáaníta nacái wàuwichàacawa, wía Dios yèeyéicaté irí Espíritu Santo wáalíacaténáwa Dios imàníinápiná walí cayábéeri càide iyúwaté íimáaná walí. Wàuwichàacawa wáináidacawa wawàwalìcuísewa idècunitàacá watuíyàaca wéenáiwaná yàanàaca, Dios yáasáidacatáipináta yéenibeca wía imichàidacaalípiná wíawa yéetácáisi íicha. \v 24 Dios idéca iwasàaca wía yàasu yùuwichàacáisi íichawa, imànicaténá walí cayábéeri áibaalípiná wapíchalécáwa. Imáalàidacaalíté imànica walí yái cayábéeritá, yá càmita iwàwacutá watuíyàacatáni. \v 25 Quéwa càmitàacá yéewa waicáca yái cayábéeri watuíyèerica siùcade, íná iwàwacutá watuíyàaca mamáalàacatani, matuíbanáiri iyú, càmita nacái waméyáawa watuíyàacani. \p \v 26 Càita nacái Espíritu Santo iyúudàaca wía, ichàiniadaca wáiwitáise, càmicáiná wáalíawa cayába càinácaalí iwàwacutáaná wasutáca Dios íicha càide iyúwa iwàwacutáaná wáalíacawa. Quéwa Espíritu Santo isutáca walípiná Dios íicha manuísíwata. Isutáca walí Dios íicha tàacáisi iyú càmíirica yéewa èeri mìnanái yáalimá icàlidaca natàacái iyúwa. \v 27 Diosca, yái yáaliérica wawàwa, yáalía nacái yéemìaca càinácaalí íimáaná yái tàacáisi Espíritu Santo icàlidéerica, yácáiná Espíritu Santo isutáca walí Dios íicha càide iyúwa Dios iwàwáaná, wía Dios yéenibeca. \s1 Más que victoriosos \p \v 28 Wáalíacawa macáita yái wachàbáanácawa, wía Dios yàasunáica, Dios idéca imàacaca ichàbacawa, iyúudàacaténá wía, yéewanápiná wàyaca càide iyúwa iwàwáaná, wía cáininéeyéica iicáca Dios, Dios imáidéeyéica càide iyúwaté íináidáanáwa imáidáanápináté wía yàasunáipináwa. \v 29 Dios yáalíacatéwa wàwali bàaluitésíwa, yáté íináidacawa imàacáanápináté wadènìaca waicácanáwawa Dios Iiri iicácanáwa nacáiri, wadènìacaténá nacái wáiwitáisewa càide iyúwa Dios Iiri íiwitáise ìyáaná yéewanápiná wabèericani, yái Iirica, icuèrica wía manùbéeyéica. \v 30 Wía Dios íináidéeyéicatéwa ìwali quéechatécáwa imàacáanápináté wàyaca càide iyúwa Iiri ìyáaná, wíacata Dios imáidéeyéicaté yàasunáipináwa. Wía Dios imáidéeyéicaté yàasunáipináwa, wíacata nacái mabáyawanéeyéicaté Dios iicá. Wía Dios iiquéeyéicaté mabáyawanéeri iyú, wíacata nacái Dios íináidéeyéicatéwa ìwali imàacáanápiná wàyaca cáimiétacanéeri iyú yáapicha chènuniré icànéeyéipiná Dios icamaláná mèlumèluíri iyú. \p \v 31 ¡Iná péemìacué cayábani, nuénánái! ¡Dios yàacawéeridacáiná wía, íná canácata yáaliméerica imáalàidaca wía! \v 32 Dios càmitaté imáisanìaca wáicha Iiriwa, càmitaté nacái icùa Iiriwa yùuwichàacáisi íicha, néese Dios ibànùacaté Iiriwa yéetáanápinátéwa wáichawalíná wabáyawaná ìwalíise. Dios imànicáináté walí yái cayábéeri manuísíwéerica, íná yéewa wáalíacawa báisíiri iyúcani Dios yàanápiná walíni Iiri yáapichawa, macáita yái wamáapuèrica. \v 33 ¡Canácata yáaliméeripiná icháawàaca wabáyawanámi iináwaná ìwali Dios irí, wía Dios yeedéeyéicaté yàasunáipináwa! Yácáiná idéca mabáyawanáca Dios iicáca wía. \v 34 ¡Canácata yáaliméeripiná yúucaca wía infierno irìculé wabáyawanámi ìwalíise!, yácáiná Cristo Jesús yéetácatéwa wáichawalíná wabáyawaná ìwalíise, imichàacaté nacáiwa yéetácáisi íicha. Yáté yàacawa chènuniré yáawinacaténáwa Dios yéewápuwáise icùacaténá macáita Dios yáapicha. Jesucristo isutáca ìyaca Dios íicha walípiná mamáalàacata, itàaníca wawicáu Dios yáapicha. \v 35 ¡Canácata yáaliméeripiná yeedáca wía Cristo íicha, yái cáininéerica iicáca wía! Ewita wàuwichàacaalíwa, éwita nacái máinícaalí achúmaca wáináidaca wawàwawa, éwita nacái nàuwichàidacaalí wíawa Wáiwacali ìwalíise weebáidacáiná itàacái, éwita máapicaalí wía manuísíwata, éwita catúulécanácaalí wía, éwita máinícaalí nawàwa namànica walí báawéeri, éwita nanúacaalí wíawa, càicáaníta canácata yáaliméeri yeedáca wía Cristo íicha, yái cáininéerica iicáca wía. \v 36 Aiba profeta icàlidacaté Dios itàacái bàaluité íiméerica càinácaalí Dios yàasu wenàiwicanái yùuwichàanápinátéwa. Iimacaté: \q1 “Mamáalàacata nawàwa nanúaca wía weebáidacáiná pitàacái. Càide iyúwa wenàiwica itécaalí ipìrawa oveja alé yàatalé inuérica pìrái, càita nacái nawàwa nanúaca wía”, \m íimacaté yái profetaca. \p \v 37 Quéwa éwita wàuwichàacáanítawa càiri wawàsi ìwalíise, càicáaníta wamawènìadaca wàacawa macái báawéeri íiwitáaná, cachàiníwanái mamáalàacata nacái wáiwitáise Wáiwacali Jesucristo ìwaliwa, ichàini iyú nacái, iyúudàacáiná wía, yái Wáiwacalica cáininéericaté iicáca wía, yéetáanápinátéwa wáichawalíná. \v 38 Núalíacáináwa báisíiri iyúcani canácata yáaliméeri yeedáca wía Dios íicha yái cáininéerica iicáca wía. Ewita wéetácaalíwa, éwita wàyacaalí quiríta nacái, càicáaníta canácata yáaliméeri yeedáca wía Dios íicha. Angelnái nacái, demonio íiwacanánái nacái càmita náalimá needáca wía Dios íicha. Canácata báawéeriquéi yáaliméeri yeedáca wía Dios íicha, yái báawéerica ìyéerica siùcade, càita nacái báawéeri ìyéeripiná wapíchalécáwa, canácata yáaliméeripiná yeedáca wía Dios íicha. \v 39 Ewita wàacaalíwa dùlupùta yàasu cáli néré, càita nacái walicùacaalíwa depuíwalé cáli irìculé, càicáaníta canácata yáaliméeri yeedáca wía Dios íicha. ¡Yá canáca áiba wawàsi Dios idàbéericaté yáaliméeripiná yeedáca wía Dios íicha, yái wáaliéricawa cáinináca iicáca wía ibànùacáináté Wáiwacali Cristo Jesús yéetáanápinátéwa wáichawalíná wabáyawaná ìwalíise! \c 9 \s1 Dios ha escogido a Israel \p \v 1 Núa, yeebáidéerica Cristo itàacái, núumacué pirí báisíiri iyú, càmitacué nacái nuchìwáida pía. Espíritu Santo imàacacáiná matuíbanáica nuwàwa, íná yéewa núalíacawa nucàlidacani báisíiri iyú. \v 2 Máiní catúulécanáca numànica nuwàwawa nuénánái israelitanái ìwaliwa, achúma nacái nuwàwa mamáalàacata nàwali. \v 3 Máiní cáinináca nuicáca nuénánáisíwawa, nùawiría yéenánái, ínáté batéwa nuwàwacaté càmita Cristo yàasu wenàiwica núa Dios yùuwichàidáanápináté núa càiripináta núalimácaalí nuétácawa nuénánái israelita íichawalínáwa, nuwasàacaténá nía Dios yàasu yùuwichàacáisi íicha. Quéwa càmita yéewa nuétácawa náichawalíná nabáyawaná ìwalíise, éwita cáininácáaníta nuicáca nía manuísíwata. \v 4 Israel itaquénáinámica nía. Dios yeedácaté nía yàasunáipináwa iicácaténá nía iyúwa yéenibewa. Bàaluité Dios ìyacaté nàacuésemi icamaláná mèlumèluíri irìcuwa. Imànicaté nacái náapicha wawàsi icùanápináté nía. Imàacacaté nacái itàacáiwa profeta Moisés irí, yéewacaténá israelitanái yáalíacawa càinácaalíté Dios iwàwáaná nàyaca. Dios yéewáidacaté nía nacái namànicaténá culto nàacaténá Dios icàaluíniná. Icàlidacaté nacái nalí cáimiétacanéeri iyúni imàníinápináté nalí cayábéeri manuísíwata. \v 5 Níái israelitaca, níacata wàawirináimi itaquénáinámica. Néeseté Wáiwacali, yácata israelitanái yàasu Mesías, yái nacuèrinápináca Dios ibànuèricaté nalí. Wáiwacali yàanàacaté aléi èeri irìculé, yáté imusúaca iicá èeri iyúwa israelitasàiri. Yái Wáiwacali, yácata Wacuèriná Diosca cachàiníirica náicha canánama, icuèrica nacái macáita, íná wàacué Wáiwacali iríwa cayábéeri càiripináta. Báisíta, amén. \p \v 6 Quéwa éwita càmicáaníta macáita Israel itaquénáinámi neebáida Dios itàacái, càicáaníta Dios càmita yúuca íichawa itàacáiwa icàlidéericaté nalí cáimiétacanéeri iyú, íiméerica imàníinápiná nalí cayábéeri. Quéwa càmita Dios iicá macáita Israel itaquénáinámi iyúwa yàasunáiwa, báisí israelitanáisíwaca, níacáiná abénaméeyéi néená càmita neebáida Jesucristo itàacái. \v 7 Dios càmita iicá iyúwa yàasunáiwa macáita Abraham itaquénáinámi, yácáiná Dios cài íimacaté Abraham irí: “Nuicápiná iyúwa nùasunáiwa pìiri Isaac itaquénáinámi”, cài íimacaté yái Diosca, éwita Abraham idènìacáanítaté yéenibewa áibanái. \v 8 Iná yéewa wáalíacawa Dios càmita iicá iyúwa yéenibewa macáita Abraham itaquénáinámi, néese níawamita cawinácaalí yeebáidéeyéica Dios itàacái Dios icàlidéericaté Abraham irí cáimiétacanéeri iyú, íiméerica Dios imàníinápináté cayábéeri Abraham itaquénáinámi irí. \v 9 Dios icàlidacáináté Abraham iríni cáimiétacanéeri iyú imàacáanápináté quéenibeca Abraham. Yáté cài Dios íimaca: “Aiba camuípiná numàacapiná quéenibeca pirí úara pìacawéetúaca Saraca, yá udènìapináca uìriwa”, íimacaté yái Diosca. \p \v 10 Iyaca áiba wawàsi nacái: Wàawirimi Abraham ìiri íipidenéericaté Isaac idènìacaté yéenibewa yàacawéetúa Rebeca yáapichawa. Pucháiba asìanáica níara Isaac yéenibeca. Ibèeri íipidenáté Esaú, iméeréeri nacái íipidenáté Jacob. \v 11-13 Quéwa ipíchawáiseté namusúa naicá èeri, ipíchawáiseté nacái namànica cayábéeri, báawéeri nacái, yáté Dios íimaca Rebeca irí: “Ibèeri íibaidapiná iméeréeri iríwa”, càité íimaca yái Diosca. Càité nacái profeta itànàacaté tàacáisi nàwali Dios inùmalìcuíse. Dios íimacaté: “Cáininácaté nuicáca Jacob, quéwa càmitaté nuedá Esaú nùasu wenàiwicapináwa”, càité íimaca yái Diosca. Càita wáalíacawa Dios yeedáca nía yàasu wenàiwicanáipináwa càide iyúwaté íináidáanáwa. Yásí imáidaca wenàiwica yàasunáipináwa quéwa càmita ìwalíise yái namàníirica. \p \v 14 Iná cawàwanáta áibanái íimaca báawacasa Dios íiwitáise càmicáiná imáida wenàiwica yàasunáipináwa ìwalíise yái namàníirica. ¡Càmíirita! \v 15 Dios íimacáináté profeta Moisés irí: “Nuicápiná napualé cawinácaalí nuwàwéeyéica nuicáca ipualé. Càita nacái catúulécanápiná nuicáca cawinácaalí nuwàwéeyéica nuicáca itúulécaná”, càité Dios íimaca. \v 16 Iná yéewa wáalíacawa Dios càmita iicá wenàiwica ipualé ìwalíise yái nawàwéerica, ìwalíise nacái yái namàníirica macái nachàini iyúwa. Néese iicáca napualé íináidacáináté imàníinápiná nalí cayábéeri. \v 17 Càité nacái bàaluité Dios íimacaté faraón irí, yái icuèricaté Egipto yàasu cáli. Dios íimacaté: “Nudéca numàacaca picùaca pìasu cáliwa núasáidacaténá nuchàiniwa macái èeri mìnanái irí numànicaalípiná pirí wawàsi caiyéininéeri. Iná yéewa macái èeri mìnanái yéemìapiná nuináwaná ìwali”, íimacaté yái Diosca. \v 18 Càita wáalíacawa catúulécanáca Dios iicáca cawinácaalí Dios iwàwéeyéica iicáca itúulécaná. Dàalaca nacái imàacaca áibanái íiwitáise dàalacaténá náináidacawa nawàwalìcuísewa. \p \v 19 Cawàwanáta píimaca píináidacawa piríwa: “Dios imànicáiná cài, íná canáca yéewaná Dios yùuwichàidaca báawéeyéi wenàiwica Dios imàacacáiná namànica nabáyawanáwa”, cài píináidacawa cawàwanáta. \v 20 Picá cài píimaca. Wenàiwicacáiná pía meedá, canáca yéewaná pisutáca péemìawa Dios cáná yéewa imàni wawàsi. Péemìa comparación: Canácatáita cài catùa íimaca irí yái imàníirica úa: “¿Cáná cài pimànica núa?”, càmita yéewa úuma úái catùaca. \v 21 Yái imàníirica catùa yáalimá imànica ibái iyúwata iwàwáaná imànicani. Iná imànica ibái yéená úasíwaná, yéenáta nacái imàni áiba iwàsape iyú. \p \v 22 Càita nacái báisíiri iyú Dios yéewa imànica càide iyúwa iwàwáaná. Dios yéewa yùuwichàidaca manuísíwata ichàini manuíri iyúwa macáita wenàiwica Dios íináidéeyéicatéwa yùuwichàidáanápiná nía, cawinácaalí imàníiyéica ibáyawanáwa. Dios idéca ìidenìaca yái namàníináca nabáyawanáwa déecuíri iyú. \v 23 Càita nacái Dios imànica yeedácaténá wía yàasunáipináwa. Dios íináidacatéwa catúulécanáanápináté iicáca wía, imàníinápináté nacái walí cayábéeri manuísíwata. Iináidacaté nacáiwa imàacáanápiná wàyaca cáimiétacanéeri iyú yáapicha chènuniré icamaláná mèlumèluíri irìcu. Cài imànica walí yáasáidacaténá íiwitáise cachàiníiriwa macái wenàiwica irí. \v 24 Iná Dios idéca imáidaca wía yàasunáipináwa, abénaméeyéi wéenánái wía judíoca, abénaméeyéi nacái càmíiyéi judío. \v 25 Càité nacái profeta Oseas itànàacaté tàacáisi bàaluité Dios inùmalìcuíse. Dios íimacaté: \q1 “Aibanái càmíiyéité nucùa bàaluité, nucùapiná níawa áibaalípiná. Nía nacái càmíiyéica áibanái iwàwa bàaluité, cáininápináca nuicáca níawa. \q1 \v 26 Alé núumacatalécaté nalí: ‘Càmíiyéicué pía nùasu wenàiwica’, alé núumapináca nàwaliwa nuénibeca nía, núa cáuri Diosca”, \m íimacaté yái Diosca. \v 27 Bàaluité profeta Isaías íimacaté israelitanái ìwali: “Ewita manùbéeyéicáaníta níái Israel itaquénáinámica càide iyúwa càina imuluí, càicáaníta càmíiyéipiná manùba nía Dios iwasèeyéipiná yàasu yùuwichàacáisi íichawa. \v 28 Yácáiná Wacuèriná Dios imànipiná mesúnamáita macáita càide iyúwaté íimáaná imàníinápináté chái èeri irìcu”, càité íimaca yái Isaíasca. \v 29 Càité nacái profeta Isaías íimaca bàaluité: \q1 “Wacuèriná Dios, cachàiníiri náicha canánama, càmicaalíté ichàiniada wéenibe yéetácáisi íichatá, wía israelitaca, yáté càica wíatáde iyúwa pucháiba yàcalémi Sodoma, Gomorra nacái, Dios imáalàidéeyéicaté nabáyawaná ìwalíisewa”, \m càité íimaca yái profetaca Isaías. \s1 Los judíos y el evangelio \p \v 30 Péemìacué cayábani. Abénaméeyéi càmíiyéi judío, càmíiyéicaté nacái icutá Dios cayábáanápiná iicáca nía, mabáyawanáca Dios iicáca nía, cawinácaalí yeebáidéeyéica Jesucristo. \v 31 Quéwa, israelitanái càmitaté cài namànica. Nadènìacaté tàacáisi profeta Moisés itànèericaté Dios inùmalìcuíse icàlidéerica càinácaalíté israelitanái iwàwacutáaná nàyaca machacàníiri iyú Dios iicápiná. Néese máiníté náalimáidaca namànica macáita cayábéeri iyú càide iyúwa yái tàacáisi íimáaná, náimacáináté mabáyawanácasa Dios iicáca nía ìwalíise yái cayábéerica namàníiricaté. Quéwa càmitaté mabáyawaná Dios iicáca nía. \v 32 Nucàlidacué piríni siùcade cáná yéewa càmita mabáyawaná Dios iicáca nía: Nawàwacáiná cayábaca Dios iicáca nía ìwalíise yái namàníináca cayábéeri iyú càide iyúwa profeta Moisés ichùulìanáté nàawirináimi. Càmita nawàwa cayábaca Dios iicáca nía ìwalíisecáita yái neebáidáanáca Dios. Iná yéewa nacaláacawa Dios íicha Jesucristo ìwalíise, báawacáiná naicáca Cristo yéetáanáwa cruz ìwali. Càita Jesucristo ìyaca nalí siùcade iyúwa manuíri íba wenàiwica yúuwèeriwa iwéré cáiwíiri iyú. \v 33 Càité nacái áiba profeta itànàacaté tàacáisi bàaluité Dios inùmalìcuíse Jesucristo ìwali. Yái Jesucristoca càicanide iyúwa manuíri íba. Dios íimacaté: \q1 “Càide iyúwa wenàiwica yeedácaalí cayábéeri íba manuíri idàbacaténá imànica capìi dàalanama, càita nacái nubànùapiná abéeri wenàiwica israelitanái iríwa nacuèrinápiná máiníiri cayábaca, níara ìyéeyéica Jerusalén ìyacàlená irìcu, áibaalí íipidenácatalé Sión. Quéwa abénaméeyéi néená càmitapiná neebáida itàacái, calúa nacái naicápinácani. Quéwa abénaméeyéi néená neebáidapiná itàacái, íná càmita achúma nawàwa neebáidáaná ìwalíisewa, yácáiná Dios imànipiná nalíwa macáita càide iyúwaté íimáaná nalí”, \m íimacaté yái Diosca. \c 10 \p \v 1 Píacué nuénánáica, máiní nuwàwaca Jesucristo iwasàaca israelitanái Dios yàasu yùuwichàacáisi íicha. Iná nusutáca Dios íicha nalípiná mamáalàacata neebáidáanápiná. \v 2 Núalimá nucàlidaca nàwali yái cayábéerica: Níái israelitaca máiní nawàwaca nàaca abéerita Dios icàaluíniná, quéwa càmita náalíawa cayába càinácaalí Dios iwàwáaná. \v 3 Càmita nawàwa neebáidaca Cristo yéetácatéwa yéewanápiná mabáyawanáca Dios iicáca nía. Nawàwaca meedá namànica nachàini iyúwani, cayábáanápinása Dios iicáca nía ìwalíise yái cayábéerica namàníirica. Càmita nawàwa neebáidaca Cristo càide iyúwa Dios iwàwáaná, yéewanápiná mabáyawanáca Dios iicáca nía. \v 4 Abéericata Cristo yái yáaliméerica imànica macáita càide iyúwa Dios itàacái íimáaná profeta Moisés itànèericaté. Iná yéewa macáita cawinácaalí yeebáidéeyéica Cristo itàacái, mabáyawanáca Dios iicáca nía. \p \v 5 Bàaluité profeta Moisés itànàacaté càinácaalí wenàiwica náalimáaná nàyaca machacàníiri iyú namànicaalí macáita càide iyúwa Dios itàacái íimáaná Moisés itànèericaté. Moisés íimacaté: “Cawinácaalí wenàiwica imàníirica macáita càide iyúwa Dios ichùulìaná, yácata ìyéeripiná casíimáiri iyú”, càité íimaca. \v 6 Quéwa mabáyawanáca Dios iicáca wenàiwica cawinácaalí yeebáidéeyéica Cristo. Dios itàacái profeta Moisés itànèericaté íimaca: “Picá cài píináidacawa: ‘Canácata yáaliméeripiná íiríacawa chènuniré’ ”, càité íimaca Moisés. Yái tàacáisi íimáanáca càmita iwàwacutá weedáca Cristo chènuníise iyúudàacaténá wía. \v 7 Moisés íimacaté nacái: “Picá nacái píináidawa: ‘Canácata yáaliméeripiná iricùacawa yéetéeyéimiwa yèewiré’ ”, càité íimaca Moisés. Yái tàacáisi íimáanáca càmita iwàwacutá weedáca Cristo yéetácáisi íicha iyúudàacaténá wía. Càmita iwàwacutá wamànica càiri càulenáca wawàsi yéewanápiná mabáyawanáca Dios iicáca wía. \v 8 Péemìa Dios itàacái íiméerica: “Yái tàacáisi ìyaca mawiénita pirí pinùmalìcu, piwàwalìcu nacái”, cài íimaca Dios itàacái. Yácata tàacáisi wacàlidéerica íiméerica iwàwacutáaná weebáidaca Jesucristo, yéewanápiná mabáyawanáca Dios iicáca wía. \v 9 Picàlidacaalí áibanái irí Jesús iináwaná ìwali Wacuèriná Dioscani, peebáidacaalí nacái piwàwalìcuísewa Dios imichàidacaté Jesús yéetácáisi íicha, yásí Jesucristo iwasàaca píawa Dios yàasu yùuwichàacáisi íicha. \v 10 Weebáidacaalí wawàwalìcuísewa, yásí mabáyawanáca Dios iicáca wía. Càita nacái wacàlidacaalí áibanái irí waináwanáwa weebáidaca Jesucristo itàacái Wacuèriná Dioscani, yásí iwasàaca wía Dios yàasu yùuwichàacáisi íicha. \p \v 11 Aiba profeta itànàacaté Dios itàacái icàlidéerica tàacáisi Wáiwacali Cristo ìwali: “Cawinácaalí yeebáidéeyéica itàacái, càmita achúma nawàwa neebáidáaná ìwalíisewa, yácáiná Dios imànipiná nalí macáita càide iyúwaté íimáaná nalí”, cài íimaca Dios itàacái. \v 12 Cáinináca Dios iicáca wía abédanamata, judíocaalí wía, càmicaalí judío wía nacái wadènìacáiná abéerita Wáiwacaliwa, macáita wía yeebáidéeyéica Wáiwacali Cristo itàacáiwa. Wáiwacali imàni nacái cayábéeri manuísíwata nalí macáita yèeyéica icàaluíniná. \v 13 Càicáináté áiba profeta itànàaca Dios itàacái Wáiwacali Cristo ìwali: “Macáita cawinácaalí isutéeyéica Wáiwacali íicha iicáanápiná napualé, yá Wáiwacali iwasàapináca níawa Dios yàasu yùuwichàacáisi íicha”, íimacaté yái profetaca. \v 14 Iná yéewa wáalíacawa iwàwacutáaná wàaca wacàlidaca Wáiwacali iináwaná ìwali áibanái wenàiwica irí, càmicáiná náalimá nasutáca íicha iicáanápiná napualé, yái càmíiricáwaca neebáida itàacái. Càmita nacái náalimá neebáidaca ìwali yái càmíiricáwaca néemìa iináwaná ìwali. Càmita nacái náalimá néemìaca iináwaná ìwali canácaalí áibanái icàlidéeyéipiná nalí itàacái. \v 15 Càmita nacái wenàiwicanái yàa icàlidaca nalí itàacái càmicaalí áibanái ibànùa nía. Càité profeta itànàaca Dios itàacái bàaluité: “¡Máiní casíimáica waicáca nàanàanáca wàatalé, níái itéeyéica walí cayábéeri tàacáisi!” càité íimaca. \v 16 Quéwa càmita neebáida Jesucristo itàacái iwasàacaténá nía Dios yàasu yùuwichàacáisi íicha. Càité profeta Isaías itànàacaté Dios itàacái bàaluité. Iimacaté: “Wáiwacali, canácata yeebáidéerica walí wàasu tàacáisi, yái wacàlidéerica nalí pinùmalìcuíse”, càité íimaca yái Isaíasca. \v 17 Iná yéewa wáalíacawa iwàwacutá wenàiwicanái yéemìaca áiba icàlidaca nalí Cristo itàacái yéewacaténá neebáidaca Cristo. \v 18 Quéwa nusutáca nuémìawa: ¿Cawàwanáta càmitaté néemìa Dios itàacái, yái tàacáisi icàlidéerica Dios iináwaná ìwali? ¡Báisíta, nadéerica néemìaquéera! Yácáiná Dios itàacái áiba profeta itànèericaté íimaca: \q1 “Macái èeri mìnanái àta alénácaalí nàyaca chái èeri irìcu náalíacawa ìyaca abéeri Dios, naicácáiná macáita wawàsi Dios idàbéericaté chái èeri irìcu, capìraléeri cáli íinata nacái”, \m càité íimaca yái profetaca. \v 19 Yá nuèpùa nusutáca nuémìawa àniwa: ¿Càmitasica israelitanái yáalíatéwa Dios yeedáanápináté càmíiyéi israelita yàasunáipináwa? Báisíta, nadéerica néemìaquéera, yácáiná profeta Moisés itànàacaté tàacáisi Dios inùmalìcuíse. Dios íimacaté: \q1 “Píacué israelitaca, piicápinácué numànica cayábéeri càmíiyéi israelita irí, yásí máinícué báawaca píináidacawa, calúacuéca nacái piicáca nía, níái piyúunáidéeyéicuéca càmíiyéica yáalimá yáalíacawa Dios ìwali”, \m íimacaté yái Moisésca. \v 20 Néese càmitaté cáalu profeta Isaías, yá itànàacaté càiri tàacáisica àniwa Dios inùmalìcuíse. Dios íimacaté: \q1 “Nudéca numàacaca náalíacawa nùwali, níara càmíiyéica israelitaca, càmíiyéicaté iwàwa yáalíacawa nùwali. Nudéca nacái núasáidaca nuíwitáise cachàiníiriwa nalí, níara càmíiyéicaté isutá yéemìawa nuináwaná ìwali”, \m càité íimaca yái Diosca, càmíiyéi israelita ìwali. \v 21 Isaías itànàacaté Dios itàacái nacái israelitanái ìwali. Dios íimacaté: “Mamáalàacata núalimáidacaté nuwènúadaca náiwitáise báawéeri íicha, níái israelitaca càmíiyéica yeebáida nutàacái, càmíiyéi nacái iwàwa nucùaca nía”, íimacaté yái Diosca. \c 11 \s1 El Israel escogido \p \v 1 Iná cawàwanáta áibanái iyúunáidaca Dios idéca yúucaca íichawa yàasu wenàiwicawa cáininéeyéica Dios iicáca, níái israelitaca. ¡Càmíirita!, núacáiná nacái israelitaca núa, Abraham itaquérinámi, Benjamín yàawiría yéenáca núa. \v 2 Bàaluitésíwa Dios yeedáca israelitanái yàasu wenàiwicanáipináwa, yá siùcade càmita yúuca íichawa nía. Píalíacuéwa càinácaalí Dios itàacái icàlidáaná profeta Elías ìwalité. Elías isutácaté Dios íicha, yáté Elías icháawàaca israelitanái iináwaná ìwali Dios irí. Elías íimacaté Dios irí: \v 3 “Nuíwacali, israelitanái nadéca nanúaca pìasu profetanái, nadéca namáalàidaca pìasu altar canánama, nàawirináimi nàacatalécaté picàaluíniná. Abéericata núa ìyaca quiríta. Nawàwata nacái quéwa nanúaca núa”, íimacaté yái Elíasca. \v 4 Quéwa Dios íimacaté Elías irí: “Nudéca nucùaca nía báawéeri íicha, nùasu wenàiwicawa israelitanái siete mil namanùbaca asìanái càmíiyéica yàa cuwáisàiri Baal yéenáiwaná icàaluíniná”, íimacaté yái Diosca. \v 5 Càita nacái siùcade nàyaca mamáalàacata máisibáwanáita israelitanái Dios yeedéeyéica yàasunáipináwa íináidacáinátéwa imàníinápiná nalí cayábéeri mawèníiri iyú. \v 6 Dios càmita yeedá nía yàasunáipináwa ìwalíise yái cayábéerica namàníirica irípiná nachàini iyúwa. Néese Dios yeedáca nía yàasu wenàiwicapináwa iwàwacáiná imànica nalí cayábéeri mawèníiri iyú. Dios imànicaté nalí cayábéeri mawèníiri iyú yeedácaalíté nía yàasunáipináwa, éwita càmicáanítaté namàni cayábéeri. \p \v 7 Iná càica nàyaca: Madécaná israelitanái nawàwacaté Dios iicáca nía mabáyawanéeri iyú, quéwa Dios càmitaté cài imàni. Néese abénaméeyéi israelitanái Dios íináidéeyéicatéwa yeedáanápináté nía yàasunáipináwa, mabáyawanáca Dios iicáca nía. Quéwa áibanáica, dàalacaté Dios imàacaca náiwitáise dàalacaténá náináidacawa, càulenácaténáté neebáidacani, níái càmíiyéica iwàwa yeebáidaca Dios itàacái. \v 8 Càité nacái profetanái itànàaca Dios itàacái israelitanái ìwali. Náimacaté: “Dios imàacacaté dàalaca náiwitáise, dàalacaténá náináidacawa, càmíiyéipiná yáalía yéemìaca càinácaalí báisíiri tàacáisi íimáaná. Càita nacái nía siùcade. Péemìacué comparación: Càica níade iyúwa wenàiwica idènièyéica ituíwa càmíiri náalimá naicáidaca iyú, idènièyéica nacái yùuwiwa càmíiri náalimá néemìaca iyú”, càité náimaca níái profetaca. \v 9 Rey David itànàacaté nacái Dios itàacái israelitanái ìwali. Iimacaté: \q1 “Nàasu cayábéeri yàacàsi, cawèníiri wawàsi nacái ichìwáidapiná nía, nayúunáidacaténá cayábaca náapicha Dios. Néese, ráunamáita Dios yùuwichàidapiná nía nabáyawaná ìwalíisewa. \q1 \v 10 Càipináca níade iyúwa matuíyéi, càmicáiná náalíawa Dios yùuwichàidáanápiná níawa. Dios imàacapiná báawéeri yúuwàacawa nàwali, yá nàuwichàapinácawa mamáalàacata”, \m càité íimaca yái Dios itàacáica. \s1 La salvación de los no judíos \p \v 11 Iná cawàwanáta áibanái iyúunáidaca Dios idéca yúucaca íichawa judíonái càiripináta nabáyawaná ìwalíise, yái càmíináca neebáida Jesús itàacái. ¡Càmíirita! Dios càmitaté imàaca naméeràacawa yúucacaténá íichawa nía meedá càiripináta. Néese Dios iwàwacaté càmíiyéi judío yeebáidaca Jesús itàacái yéewanápiná judíonái iicáca càinácaalí càmíiyéi judío nàyáaná casíimáiri iyú Dios yáapicha, yéewacaténá judíonái iwènúadaca íiwitáisewa neebáidacaténá nacái Jesucristo itàacái. \v 12 Càmitaté judíonái yeebáida Cristo itàacái, íná Dios idéca imàacaca càmíiyéi judío yeebáidaca. Càita càmíiyéi judío nadéca nàanàaca cayábéeri wawàsi càmicáiná judíonái yeebáida Cristo itàacái. Iná yéewa wáalíacawa Dios imàníinápiná máiní cayábéeri cachàiníwanái macái èeri mìnanái irí judíonái iwènúadapinácaalí íiwitáisewa Dios irípiná àniwa yéewacaténá manùbéeyéi neebáidaca Cristo itàacái. \p \v 13 Quéwa siùcade nuwàwacué nucàlidaca pirí wawàsi, píacué càmíiyéica judío. Dios idéca ibànùaca núa nucàlidacaténá itàacái càmíiyéi judío irí, íná máiní cawènica nuicáca yái nuíbaidacalécawa, nuwàwaca nacái nuíbaidaca Dios irípiná cachàiníiri iyú. \v 14 Nuwàwaca nuénánái judíonái iicáca càinácaalícué pìyáaná casíimáiri iyú Dios yáapicha, yéewacaténá nawàwaca neebáidaca Cristo itàacái càide iyúwacué peebáidáaná. Càita cawàwanáta núalimá nuwènúadaca náiwitáise Cristo irípiná iwasàacaténá nía Dios yàasu yùuwichàacáisi íicha. \v 15 Dios idéca iwènúacawa judíonái íicha càmicáináté nawàwa neebáidaca Cristo itàacái, íná siùcade yáalimá cayábaca Dios macái èeri mìnanái yáapicha. Iná yéewa wáalíacawa Dios imàníinápiná máiní cayábéeri cachàiníwanái mamáalàacata macái èeri mìnanái irí judíonái nawènúadacaalípiná náiwitáisewa Dios irípiná àniwa. ¡Yásí máinípiná cayábaca walíni càide iyú wenàiwica icáucàacaalíwa yéetácáisi íicha! \v 16 Péemìacué comparación: Judíonái imànicaalí idàbáanéeri pan ofrenda piná namàacacaténáni Dios irí sacerdotenái iyáapiná, yásí Dios yàasucani, yái idàbáanéeri panca namàníirica íbesi íicha panpiná. Dios yàasucáináni, yái idàbáanéerica panca, íná Dios yàasuca yái íbesica macáirita. Càita nacái wamàacacaalí àicu ipìchu ofrenda iyú Dios irí, yásí Dios yàasuca nacái àicu yàanaca canánama. Yái comparaciónca íimáanáca càicanide iyúwa judíonái yàawirináimi. Dios yàasu wenàiwicacaté nía idàbáanéeyéicaté, íná yéewa wáalíacawa áibaalípiná Dios yàasu wenàiwicapináca nacái nataquénáinámi, níái judíoca. \p \v 17 Péemìacué áiba comparación: Dios iicáca yàasu wenàiwicawa càide iyúwa olivo yéetaná. Quéechatécáwa yàasu wenàiwicaca níái judíoca. Néeseté abénaméeyéi néená nawènúadaca náiwitáisewa Dios íicha. Ináté càmita quirínama Dios yàasu wenàiwica nía, càide iyúwa wawichùacaalí báawéeri yàanami olivo yéetaná íicha. Néese Dios imáidacaté pía, pía càmíirica judío yàasu wenàiwicacaténá pía judíonái yáamirìcubàa, càide iyúwa wachanàidacaalí áiba íiwitáaná olivo yàanata ànalìmáiséerica idàbáanéeri yàanamica yáamirìculé càyacanácaténáni olivo yéetaná ìwali. Yái yàanaca ànalìmáiséeri wachanàidéerica olivo yéetaná ìwali íimáanáca càicanide iyúwa pía, pía càmíirica judío yeebáidéerica Cristo itàacái, yéewacaténá Dios yàasu wenàiwicaca pía, càide iyúwaté judíonái ìyáaná quéechatécáwa. \v 18 Picá cáimacái piicáca píawawa náicha níái Dios yàasu wenàiwica idàbáanéeyéimica, níái judíoca. Piyúunáidacaalí cayábaca pía judíonái íicha, néese piwàwali càmita yéewa cachàinica pía Dios yàasu wenàiwica idàbáanéeyéi íicha, níara judíonái yàawirináimi yeebáidéeyéicaté Dios itàacái bàaluité, càide iyúwa àicu yàana càmíiná yéewa càiyacanácani ichàini iyúwa méetàuculé àicu ipìchu íicha. \p \v 19 Cawàwanáta cài píimaca: “Quéwa Dios iwichùacaté idàbáanéeri yàanami ichanàidacaténá núa olivo yéetaná ìwali. Càita Dios imàacaca yàasu wenàiwicaca núa, íná cayábéerica núa judíonái íicha”, cài piwàwa píimaca cawàwanáta. \v 20 Cayába, nuénásàiri, picá cài píináidacawa. Piwàwali Dios yúucacaté íichawa nía càmíiyéicaté yeebáida itàacái, idéca nacái imàacaca yàasu wenàiwicaca pía peebáidacáiná Jesucristo, càide iyúwa wawichùacaalí báawéeri yàanami olivo yéetaná íicha wachanàidacaténá áiba íiwitáaná olivo yàana àicu ìwali. Càité Dios imànica pirí cayábéeri, íná picá cachàini piicáca píawawa judíonái íicha, néese pìaca Dios icàaluíniná, picá píichawa cayába nacái, ipíchaná pimànica pibáyawanáwa. \v 21 Càmicáináté Dios imàaca iwàwawa nabáyawaná íicha níái idàbáanéeyéimica yàanaca, níái judíoca càmíiyéica yeebáida Cristo itàacái. Iná yéewa wáalíacawa càmita imàacapiná iwàwawa pibáyawaná íicha pimànicaalí pibáyawanáwa mamáalàacata càide iyúwaté judíonái imàníiná. \v 22 Iná píináidawa cayába Dios ìwali máiníiri cayábaca íiwitáise, quéwa máiníiri cachàinica íiwitáise nacái. Dios imànicaté cachàini nalí icaléeyéicatéwa Dios íicha nabáyawaná ìwalíisewa, néese imànicaté pirí cayábéeri. Quéwa iwàwacutá peebáidaca itàacái mamáalàacata, piwènúadacaténá píiwitáisewa pibáyawaná íichawa. Càmicaalí cài pimàni, yásí yúuca íichawa pía càide iyúwa wawichùacaalí báawéeri yàanami olivo yéetaná íicha. \v 23 Quéwa judíonái nawènúadacaalí náiwitáisewa neebáidacaténá Cristo itàacái, yásí Dios yàasu wenàiwicaca nía àniwa, càide iyúwa wachanàidacaalí olivo yàanami àniwa olivo yéetaná ìwali wàlisài iyú, cachàiníiricáiná Dios imànicaténá cài. \v 24 Péemìa comparación: Wáalimá wamànica càulenéeri wawàsi wachanàidáaná ànalìmáiséeri àicu yàana cayábéeri olivo yéetaná ìwali idàwinàacaténáwa, íná yéewa wáalíacawa càmíirica máiní càulenáca wachanàidaca olivo yàanamisíwa olivo yéetaná ìwali, yái yàanamica wawichuèricaté olivo yéetaná íicha. Càita nacái Dios imànica: Dios imàacacaté yàasu wenàiwicaca pía, éwita càmicáaníta judío pía, íná yéewa wáalíacawa imàacáanápiná yàasu wenàiwicapiná nía àniwa níái judíoca, neebáidacaalí Cristo itàacái, idàbáanéeyéicáináté Dios yàasu wenàiwicaca nía bàaluité. \s1 La salvación final de los de Israel \p \v 25 Píacué nuénánáica, nuwàwacué píalíacawa wawàsi ibàacanéeri ìwali ipíchanácué máiní cáimacáica piicáca píawawa israelitanái íicha. Dios idéca imàacaca dàalaca náiwitáise achúma èerita, níái israelitaca. Càipiná israelitanái ìyaca àta macáita càmíiyéi judío néená neebáidacataléta Jesucristo itàacái, macáita càmíiyéi judío Dios yeedéeyéica yàasunáipináwa. \v 26 Idécanáami cài ichàbacawa, yásí Dios iwasàapiná Israel itaquénáinámi canánama Dios yàasu yùuwichàacáisi íicha. Càica wáalíacawa bàaluitécáiná profetanái itànàacaté tàacáisi Dios inùmalìcuíse. Càité Dios íimaca: \q1 “Yái iwasèeripináca israelitanái yàanàapiná Sión ìyacàlená néesewa. Yá iwènúadapiná náiwitáise nabáyawaná íichawa, níái Jacob itaquénáinámica. \q1 \v 27 Càipiná numànica nalíwa machacàníiri iyúni càide iyúwaté numàníináté wawàsi nàawirináimi yáapicha, numàacáanápináté nuwàwawa nabáyawaná íicha”, \m íimacaté yái Diosca. \p \v 28 Siùcade manùbéeyéi judío yéená càmitàacáwa neebáida yái tàacáisi icàlidéerica Jesucristo iwàwaca iwasàaca wenàiwicanái Dios yàasu yùuwichàacáisi íicha, íná Dios iicáca judíonái iyúwa yùuwidenáiwa. Nàuwidecaté namànica Dios, néeseté píacué càmíiyéica judío pidàbacatécué péemìaca Dios itàacái peebáidacaténácué náamirìcubàa. Quéwa cáinináca Dios iicáca judíonái mamáalàacata imànicáináté wawàsi nàawirináimi yáapicha yeedáanápináté nía yàasunáipináwa. \v 29 Cáinináca Dios iicáca judíonái mamáalàacata càmicáiná Dios yèepùadapiná náichawa yái cayábéeri wawàsica imàníiricaté nàawirináimi yáapicha, càmita nacái Dios yúucapiná íichawa nía, níái wenàiwica Dios imáidéeyéicaté yàasunáipináwa. \v 30 Bàaluité càmitacué pimàni càide iyúwaté Dios iwàwáaná. Quéwa siùcade càmicáiná judíonái imàni càide iyúwa Dios iwàwáaná, íná catúulécanáca Dios iicácuéca pía, píacué càmíiyéica judío. \v 31 Càide iyúwacué càmíináté pimàni càide iyúwa Dios iwàwáaná, càita nacái siùcade judíonái càmita namàni càide iyúwa Dios iwàwáaná. Càide iyúwa Dios iicáanácué pipualé càmicáináté judíonái yeebáida, càita nacái Dios iicápiná judíonái ipualé àniwa. \v 32 Dios iicápiná judíonái ipualé Dioscáiná idéca cabáyawanáca iicáca macái wenàiwica íiwitáaná, yéewanápiná Dios iicáca macái wenàiwicanái ipualé abédanamata. \p \v 33 ¡Máiní manuísíwata Dios iicáca wenàiwicanái ipualé, imànicaténá nalí cayábéeri manuísíwata! ¡Máiníiri cáalíacáicani áibanái íicha canánama yái Diosca! ¡Máiní nacái yáalíacawa macái wawàsi ìwali! Canácata yáaliméerica yáalíacawa macáita wawàsi Dios íináidéericawa ìwali; càita nacái canácata yáaliéricawa cayába Dios íiwitáise ìwali macáisíwata. \v 34 Càité áiba profeta itànàaca Dios itàacái íiméerica: “Canácata yáaliméerica yáalíacawa cayába càinácaalí Wacuèriná Dios íináidáanáwa. Canácata nacái yáaliméerica yàalàaca Dios. \v 35 Macáita yái Dios idènièrica, càmitaté áibanái yàaca iríni, íná Dios càmita imawènìa áibanái íicha wawàsi, càmita nacái iwàwacutá ipáyaidaca íichawa imawènìacálewa”, íimacaté yái profetaca. \v 36 Canácata cachàiníirica Dios íicha, Dios idàbacáináté macáita wawàsi, yá nacái Dios icùaca macáitani, yá nacái macáita yái ìyéerica, ìyaca Dios irípiná. ¡Iná wàacué Dios irí cayábéeri càiripináta! Báisíta, amén. \c 12 \s1 La vida consagrada a Dios \p \v 1 Píacué nuénánáica, Dios idéca iicáca wapualé manuísíwata imànicaténá walí cayábéeri, íná nùalàacué pía manuísíwata pimàacáanápinácué píawawa Dios irí iyúwa cáuri ofrenda, mabáyawanéeri nacái, casíimáiri nacái Dios iicáca. Yácata báisíiri culto Dios iwàwéericuéca pimànica irí, pìacaténácué Dios icàaluíniná cáiwitáiséeri iyú. \v 2 Picácué quirínama pìyaca càide iyúwa èeri mìnanái ìyáaná siùcade, níái càmíiyéica yáalíawa Dios ìwali. Néese piwènúadacué yái píináidáanácawa yéewacaténácué pìyaca píiwitáise wàlisài yáapichawa, yéewanápinácué nacái píalíacawa Dios íiwitáise ìwali, càinácaalí Dios iwàwáanácué pimànica cayábéeri, mabáyawanéeri iyú, casíimáirica Dios iicáca. \p \v 3 Dios idéca imànica nulí cayábéeri mawèníiri iyú imàacáanápiná nuíbaidaca irípiná. Ichùulìaca núa nùalàanápinácué pía. Iná núumacué pirí: Picácué máiní cachàini piicáca píawawa càmicaalícué máiní cachàini pía. Néese, iwàwacutácué píináidacawa pìwaliwa cáiwitáiséeri iyú. Picácué píalimáida pimànica áiba píibaidacaléwa Dios irípiná càmicaalí Dios imàaca pirí càiri chàinisi píibaidacaténá cài. Néese pimànicué píibaidacaléwa Dios irípiná, yái íibaidacalési Dios imàaquéericuéca pirí càiri chàinisi pimànicaténáni, yái chàinisi Dios imàaquéericatécué pirí idàbacaalítécué peebáidaca itàacái. \v 4 Péemìacué comparación: Abéericata yái waináca, quéwa wadènìaca wàwalíiséeriwa madécaná. Iya nacái wáiwita, wacáapi nacái, wàabàli nacái, wàuwi nacái, watuí nacái. Macái wàwalíiséeri imanùbaca nadènìaca náibaidacaléwa méetàucunamata náichawáaca. \v 5 Càita nacái wía yeebáidéeyéica Cristo itàacái. Ewita manùbéeyéicáaníta wía, càicáaníta wàyaca càide iyúwa abéeri wenàiwica Cristo ichàini iyú. Yá waicáyacacawa càide iyúwa abémisana, càide iyúwa wainá idènìaná ìwalíiséeriwa madécaná quéwa abéericata yái waináca. \p \v 6 Dios imàacacaté walí chàinisi wáalimáwanama méetàucunamata wáichawáaca càide iyúwa iwàwáaná imàacaca walíni. Iná iwàwacutá wamànica cayábéeri walíwáaca wayúudàayacacaténáwa, wáibaidáanápiná Dios irí càide iyúwa Dios imàacáanáté walí chàinisi. Wadènìacaalí chàinisi Dios néeséeri wacàlidacaténá tàacáisi inùmalìcuíse, yásí iwàwacutá wacàlidaca tàacáisi inùmalìcuíse càide iyúwa Dios imàacáaná wáalíacani. \v 7 Wadènìacaalí chàinisi Dios néeséeri wayúudàacaténá áibanái, yásí iwàwacutá wayúudàaca nía cayábéeri iyú. Cawinácaalí wéenáca Dios imàaquéericaté irí chàinisi yéewáidacaténá áibanái wenàiwica Dios itàacái iyú, iwàwacutá yéewáidaca nía cachàiníiri iyú. \v 8 Cawinácaalí wéenáca Dios imàaquéericaté irí chàinisi yàalàanápiná áibanái ichàiniadacaténá nawàwa, iwàwacutá imichàidaca áibanái íiwitáise mamáalàacata. Cawinácaalí wéenáca yèerica cawèníiri iyúudàacaténá áibanái, iwàwacutá càmíirica canùmasée yàasu ofrenda ìwaliwa. Cawinácaalí wéenáca icuèrica wía icùacaténá wenàiwica yeebáidéeyéica Jesucristo itàacái, iwàwacutá icùaca wía cáalíacáiri iyú. Cawinácaalí wéenáca Dios imàaquéericaté irí chàinisi iicácaténá catúulécanéeyéi ipualé iyúudàanápiná nía, iwàwacutá iyúudàaca nía casíimáiri iyú. \s1 Deberes de la vida cristiana \p \v 9 Cáininácué piicáyacacawa báisíiri iyú. Pimàacacué píichawa píiwitáise báawéeriwa. Pimànicué mamáalàacata abéerita yái cayábéerica. \v 10 Iwàwacutácué cáinináca piicáyacacawa iyúwa abémisana. Iwàwacutácué piicáyacacawa iyúwa cachàiníiyéi íichawáaca, cáimiétaquéeri iyú nacái. \p \v 11 Cachàinicué píiwitáise, picácué ínu pía. Píibaidacué Wáiwacali irípiná cachàiníiri iyú macái pichàini iyúwa. \p \v 12 Piyanídacuéwa casíimáiri iyú wacùacáinácué wàyáanápiná càiripináta Dios yáapicha. Pìidenìacué piùwichàanáwa matuíbanáiri iyúni piùwichàacaalícuéwa Wáiwacali irípiná peebáidacáinácué itàacái. Picácué piméyáawa pisutáca píawawa Dios íicha mamáalàacata. \p \v 13 Piyúudàacué wenàiwica yeebáidéeyéica Dios itàacái. Pimàacacué nalí yái namáapuèrica. Pitàidacué cayába cawinácaalícué ipáchiéyéica pía, níái yeebáidéeyéica Jesucristo, peedácaténácué pìataléwa nía. \p \v 14 Aibanáicaalí imànicué pirí báawéeri, pisutácué nalí Dios imàníinápiná nalí cayábéeri. Picácué pisutá Dios íicha yùuwichàidáanápiná nía. \p \v 15 Casíimáicué piwàwa náapicha cawinácaalí casíiméeyéica iwàwa. Pìacawéeridacué nacái cawinácaalí achúméeyéica iwàwa. \p \v 16 Abédanamacué píiwitáise píapichawáaca. Picácué cachàini piicáca píawawa áibanái íicha, néese pìacawéeridacué wenàiwica càmíiyéica cachàini áibanái íicha canánama. Picácué píináidawa máiní cáalíacáica pía áibanái íicha. \p \v 17 Aibanáicaalí imànicué pirí báawéeri, picácué pimàni nalí báawéeri píipuináwa. Pìyacué machacàníiri iyú macái wenàiwica iicápiná. \v 18 Pimànicué píalimáanáta pìyacaténá matuíbanáiri iyú áibanái yáapicha macáita. \v 19 Píacué nuénánái cáininéeyéica nuicáca, áibanáicaalí imànicué pirí báawéeri, picácué pimàni nalí báawéeri píipuináwa, néese, pimàacacué Dios yùuwichàidaca nía. Càité áiba profeta itànàaca tàacáisi bàaluité Dios inùmalìcuíse. Dios íimacaté: “Núacata yái yùuwichàidéeripináca wenàiwica nabáyawaná ìwalíisewa, yásí nùaca nawèniwa, macáita imàníiyéica báawéeri áibanái irí”, íimacaté yái Diosca. \v 20 Càité nacái Dios íimaca: “Máapicaalí piùwide, pìa iyáapiná. Macàlacaalí iwàwa, pìa ìira úni. Pimànicaalí irí cài cayábéeri, yásí báicani ibáyawaná ìwaliwa, yái yùuwidéenáca imànica pía”, íimacaté yái Diosca. \v 21 Picácué piwàwali yái báawéerica imàníiricatécué pirí, ipíchaná imawènìadacuéca píiwitáise cayábéeri. Picácué pimàni irí báawéeri àniwa píipuináwa. Néese pimànicué irí cayábéeri pimawènìadacaténá íiwitáise báawéeri, pìacawéeridacaténácué pimànicani. \c 13 \p \v 1 Píacué yeebáidéeyéica Jesucristo itàacái, iwàwacutácué macái peebáidaca natàacái níái icuèyéicuéca pìasu cáli, Dioscáiná idéca yàaca nachàini nacùanápinácué pìasu cáli, idéca nacái Dios imàacaca nacùaca wenàiwica. \v 2 Iná cawinácaalí càmíiyéica yeebáida yàasu cáli icuèrinánái itàacáiwa, nàuwideca namànica Dios yái imàaquéerica nàasu cáli icuèrinánái icùaca wenàiwica. Néese cawinácaalí càmíiyéica cài yeebáida, nàuwichàapinácawa. \v 3 Níái icuèyéica wàasu cáli càmita nàya nacalùadacaténá wenàiwica imàníiyéica cayábéeri, néese nàyaca nacalùadacaténá wenàiwica imàníiyéica báawéeri áibanái irí. Piwàwacaalí pìyaca macàaluínináta náicha níái icuèyéica pìasu cáli, néese pìya machacàníiri iyú, yásí cayábaca naicáca píawa, níái icuèyéica pìasu cáli. \v 4 Níái icuèyéica pìasu cáli, idéca Dios imàacaca nacùaca wenàiwicanái, imànicaténá pirí cayábéeri. Quéwa pimànicaalí báawéeri, yásí iwàwacutá cáaluca pía náicha, Dioscáiná imàacaca nàuwichàidaca wenàiwicanái báawéeyéi íiwitáise. Dios imàacaca nacùaca wenàiwicanái nàuwichàidacaténá machacàníiri iyú cawinácaalí imàníirica báawéeri áibanái irí. \v 5 Iná iwàwacutá wamànica càide iyúwa nachùulìaná wía, níái icuèyéica wàasu cáli. Càmita meedá weebáidaca nía ipíchaná wàuwichàacawa, néese weebáidaca nía wáalíacáináwa wawàwalìcuísewa Dios iwàwa wamànica càide iyúwa nachùulìaná wía. \v 6 Dios imàacacué nacùaca pìasu cáli, íná iwàwacutácué pipáyaidaca nía càide iyúwa gobierno ichùulìanácué pipáyaidaca píichawa nía, náibaidacáiná iyúwa Dios imàacáaná náibaidaca. \p \v 7 Pimànicué macái picuèrinánái iríwa càide iyúwa nachùulìaná pía, níái icuèyéicuéca pìasu cáli. Pipáyaidacué píichawa níái yeedéeyéica plata gobierno irípiná. Pipáyaidacué nacái níái yeedéeyéica plata pìasu cawèníiyéi ìwalíisecuéwa gobierno irípiná. Càita nacái pìacué nacàaluíniná níái iwàwacutéeyéica pìaca icàaluíniná. Càita nacái pìaca náimiétacaná níái iwàwacutéeyéica pìaca íimiétacaná. \p \v 8 Picácué pimawènìa áibanái íicha wawàsi mamáalàacata, plata nacái, idécanáamicué pimawènìacále yàasu èeri yàanàaca pipáyaidáanápinácué píichawani. Iyacáinácué pirí abéeri wawàsi cayábéeri iwàwacutéericuéwa pimànica, yái cáinináanácuéca piicáyacacawa. Canácatáita wáaliméeripiná wamáalàidaca wapáyaidaca wáichawa macáita yái wamawènìacálecawa cáinináanápiná waicáca áibanái wenàiwica càiripináta càide iyúwa Dios itàacái ichùulìaná wía, yái tàacáisi profeta Moisés itànèericaté Dios inùmalìcuíse. \v 9 Càité íimaca yái tàacáisica: “Picá piimá áiba wenàiwica yáapicha càmíichúaca píinusíwa, càmíirica pinìrisíwa nacái, picá pinúa wenàiwica, picá piyéedùa, picá picàlida pichìwawa áibanái ìwali, picá piwàwa pìasupináwa áibanái yàasu”, cài íimaca yái Dios itàacáica. Nàyaca nacái áiba wawàsi Dios ichùulièyéica wamànica, quéwa macáita yái ichùulìacanásica íimáanáca abéeri wawàsi, càide iyúwa yái ichùulìacanási maléenéeri íimáaná: “Cáininá piicáca áibanái wenàiwica càide iyúwa cáinináaná piicáca píawawa pimànicaténá nalí abéerita cayábéeri”, cài íimaca yái Dios itàacáica. \v 10 Cáininácaalí waicá áibanái wenàiwica, càmita wamàni nalí báawéeri, íná cáininácaalí waicáca áibanái wenàiwica, yásí wamànica wàacawa macáita càide iyúwa Dios itàacái íimáaná. \p \v 11 Aiba wawàsi nacái, iwàwacutácué piwàwalica máiní báawéerica yái èerica wàyáanáca siùcade, iwàwacutá nacái wacawàacawa wadapùle íichawa wáibaidacaténá cachàiníiri iyú Dios irípiná, yácáiná mawiéníwanáica wéenáiwaná Wáiwacali iwasàacatáipiná wíawa. Mawiéníwanáica walíni íicha yáara èerimicaté wadàbacatáicaté weebáidaca itàacái. \v 12 Mesúnamáita imáalàapinácawa wáicha yái èeriquéi, siùcade amaláca yàacawa wawicáu yáara wéenáiwanápináca Wáiwacali iwasàacatáipináca wíawa, íná iwàwacutá wamàacaca wáichawa wáiwitáise catéeriwa ipíchaná wamànica càide iyúwa èeri mìnanái catéeyéi íiwitáise imàníiná. Yá wamànicué cayábéeri màulenácaténá wía Dios icamaláná irìcu wamànicaténácué cayábéeri macái wenàiwica iicápiná. Càipiná wamànica ùwicái Satanás íipunita, càide iyúwa úwinái ìwalicaalí quírameníiri bàlesi dàaléeri nabàlùacaténáwa tài íiméeri iyú nàuwidenái íipunitawa. \v 13 Yá wamànicué machacàníiri iyú macái wenàiwica iicápiná càide iyúwa wenàiwica ìyéeyéica Dios icamaláná irìcu. Picácué wacàma wàyaca. Picácué nacái wamàni báawéeri fiesta máaléquéeri iyú. Picácué nacái waimáca náapicha níara iiméeyéica asìanái yáapicha plata ìwalinápiná; càita nacái picácué wamàni wáalaniwa. Picácué nacái wacuísáyacawa chàinisíiri iyú. Picácué nacái báawa waicáca áibanái nàasu cawèníiri ìwalíisewa. \v 14 Néese pìyacué càide iyúwa Wáiwacali Jesucristo ìyáanáté, yásí Wáiwacali icùacué píawa wàuwide Satanás íicha, càide iyúwa úwinái ibàle dàaléeri icùacaalí úwinái nàuwidenái íichawa. Yá picácué picutá pisíimáidacaténá píiwitáise bàaluisàimiwa ipíchanácué pimànica pibáyawanáwa. \c 14 \s1 No critiques a tu hermano \p \v 1 Nàyaca abénaméeyéi yeebáidéeyéica Jesucristo itàacái, quéwa càmíiyéi cachàini íiwitáise Wáiwacali ìwali càmicáiná náalíawa càinácaalí iwàwacutáaná nàyaca, càmita nacái náalíawa cayába ìwali yái cayábéerica Dios imàníirica walí mawèníiri iyú mabáyawanácaténá iicáca wía. Quéwa picácué báawa piicáca nía càmíiyéica cachàini íiwitáise, néese pìacawéeridacué nía. Picácué pitàaní náapicha chàinisíiri iyú piwènúadacaténá náiwitáise náináidáanápináwa càide iyúwacué píináidáanáwa. \v 2 Níacáiná abénaméeyéi yeebáidéeyéica Jesucristo itàacái náináidacawa cayábacani nayáacaalí macái yàacàsi íiwitáaná, iinási nacái, quéwa áibanái yeebáidéeyéica Jesucristo itàacái nayáaca yáawami bànacalé, àicu ìyacaná nacái, ipíchaná nayáaca iinási áibanái inuérimica nàacaténá ídolo icàaluíniná, níái cuwáinái yéenáiwanáca. Cáaluca nayáaca iinási càmicáiná cachàini náiwitáise Wáiwacali ìwali. Càmitàacá manuí náináidacawa nawàwawa Wáiwacali ìwali. \v 3 Uwé, cawinácaalí iyéerica macái yàacàsi íiwitáaná, iwàwacutá càmita cachàini iicáca yáawawa yéenásàiri íichawa, yái càmíirica cachàini íiwitáise Wáiwacali ìwali. Yái iyéerica macái yàacàsi íiwitáaná iwàwacutá càmita iicáaní yéenásàiri iquínináwa, càmita nacái caná iwèni iicácani, iyúwa càmíiri yáalíawa nacái. Càita nacái yái càmíirica iyáa macái yàacàsi íiwitáaná iwàwacutá càmita itàaní báawéeri iyú ìwali yái wenàiwica iyéerica macái íiwitáaná, cayábacáiná Dios iicáca íiwitáise. \v 4 Péemìa comparación: Canáca yéewaná pitàaníca báawéeri iyú áiba asìali yàasu wenàiwica ìwali. Cayábacaalí íiwacali iicáca yái íibaidacalési yàasu wenàiwica imàníirica irí, càita nacái báawacaalí iicáca yái wawàsi yàasu wenàiwica imàníirica, yácata íiwacali yàasu wawàsica, càmíirica pìasu wawàsi. Càita nacái canáca yéewaná pitàaníca báawéeri iyú áiba wenàiwica ìwali yeebáidéerica Wáiwacali itàacái, Wáiwacali yàasu wenàiwicacáináni, càmíirica pìasu. Quéwa Wáiwacali yáalimá iyúudàaca yàasu wenàiwicawa imàníinápiná càide iyúwa Wáiwacali iwàwáaná. \p \v 5 Abénaméeyéi nacái náináidacawa máiníiri cayábaca abé èeri macái semana imanùbaca áiba èeri íicha canánama. Quéwa áibanái wenàiwica naicáca macái èeri imanùbaca abédanamata. Iwàwacutá náalimáwanama náalíacawa machacàníiri iyú càinácaalí Dios iwàwáaná namànica. \v 6 Cawinácaalí íináidéericawa máiníiri cayábaca abé èeri macái semana imanùbaca, cài imànica yàacaténá Wáiwacali icàaluíniná. Càita nacái cawinácaalí iiquéerica macái èeri imanùbaca abédanamata, cài imànica yàacaténá Wáiwacali icàaluíniná. Cawinácaalí iyéerica macái yàacàsi íiwitáaná, cài imànica yàacaténá Wáiwacali icàaluíniná, yàaca nacái Dios irí cayábéeri iyáacalé ìwaliwa. Aiba wenàiwica càmita iyáa macái yàacàsi íiwitáaná ipíchaná iyáaca iinási áibanái inuérimica nàacaténá ídolo icàaluíniná, níái cuwáinái yéenáiwanáca. Càmicaalí iwàwa iyáaca iinási, yá cài imànica yàacaténá Wáiwacali icàaluíniná, yàaca nacái Dios irí cayábéeri iyáacalé ìwaliwa. \p \v 7 Wía yeebáidéeyéica Wáiwacaliwa, càmita wàya walípináwa, càmita nacái wéetáwa walípináwa. \v 8 Néese wía yeebáidéeyéica Wáiwacali itàacáiwa, idècunitàacá wàyaca chái èeri irìcu, yá wàyaca wáibaidacaténá Wáiwacali irípináwa. Càita nacái wéetácaalípináwa, yásí wéetácawa càide iyúwa Wáiwacali iwàwáaná. Iná idècunitàacá wàyaca chái èeri irìcu, càita nacái wéetápinácaalíwa, yá Wáiwacali yàasunáica wía mamáalàacata. \v 9 Wáiwacali yàasunáica wía, yácáiná Cristo yéetácatéwa, yáté nacái yèepùaca cáuca àniwa Náiwacalicaténáni níara yéetéeyéimicawa, nía nacái cáuyéica chái èeri irìcu. \p \v 10 Iná picá pitàaní báawéeri iyú áiba wenàiwica ìwali yeebáidéerica Jesucristo itàacái. Picá nacái caná iwèni piicácani. Iwàwacutácáiná macáita wàacawa áibaalípiná wabàlùacaténáwa Dios íipunita yéewanápiná Dios icàlidaca waináwaná ìwali, càinácaalíté wamàníiná, wáináidaca nacáiwa chái èeri irìcu. \v 11 Wáalíacawa báisíiricatani, áiba profetacáiná itànàacaté yái tàacáisi Dios inùmalìcuíse. Dios íimacaté: \q1 “Péemìacué cayábani, núumacáiná cáimiétacanéeri iyúni, núa Picuèrinácuéca Dios, macái wenàiwicanái ibàlùapinácawa yùuluì iyúwa nuípunita, yá nàapináca nulí cayábéeriwa”, \m íimacaté yái Diosca. \v 12 Iwàwacutápiná macáita wía wacàlidaca waináwaná ìwaliwa Dios irí, càinácaalíté wamàníiná, wáináidaca nacáiwa chái èeri irìcu. \s1 No hagas tropezar a tu hermano \p \v 13 Iná picácué watàaníca báawéeri iyú áibanái ìwali yeebáidéeyéica Jesucristo itàacái. Néese píalimáidacué càmíinápiná pimàni áiba wawàsi imàaquéeripiná áibanái imànica ibáyawanáwa. \v 14 Núa, yeebáidéerica Wáiwacali Jesús itàacái, núalíacawa báisíiri iyúcani càmita yáalimá casacàaca yàacàsi irínáamitawa, íná càmita báawa wayáacani. Quéwa áibacaalí wenàiwica casacàacaalí iicáca yái yàacàsica ídolo cuwáinái yéenáiwaná ìwalíise, yá casacàaca iríni, yái yàacàsica, íná báawaca iyáacani. \v 15 Quéwa áibanái wenàiwica yeebáidéeyéica Jesucristo itàacái naicácaalí piyáaca yàacàsi casaquèerica naicáca ídolo ìwalíise, níái cuwáinái yéenáiwanáca, nadàbacaalí nacái nayáacani càide iyúwa pìyáaná piyáacaléwa, yá namànica nabáyawanáwa, achúma nacái nawàwa ìwalíise, nayúunáidacáiná Dios càmita iwàwa nayáaca iinási áibanái inuérimica nàacaténá cuwáinái icàaluíniná. Yá càmita pimàni cayábéeri, càmita nacái cáininá piicáca áibanái. ¡Picá pimàni càiri wawàsi imàaquéerica áiba wenàiwica icaláacawa Dios itàacái íicha, piwàwacáiná piyáaca meedá áiba yàacàsi íiwitáaná! Picá piimáicha Cristo yéetácatéwa íichawalíná nacái. \v 16 Ewita càmicáaníta báawa piríni yái wawàsica, càicáaníta càmita cayába pimànicani áibanáicaalí itàaníca báawéeri iyú Dios itàacái ìwali ìwalíise yái pimàníirica. \v 17 Dios càmitaté imáida wía icùacaténá wía iyúwa yàasu wenàiwicanái yéewanápiná meedá wayáaca yàacàsi, wàira nacái càide iyúwa wawàwáaná. Néese Dios icùaca wía wàyacaténá machacàníiri iyú, matuíbanáiri iyú nacái wáapichawáaca, casíimáiri iyú nacái Espíritu Santo ìwalíise. \v 18 Cawinácaalí cài íibaidéerica Cristo irípiná, cayábaca Dios iicácani. Yá nacái áibanái wenàiwicanái iicáca cáimiétaquéeri iyúni. \p \v 19 Dios iwàwacáiná cài wàyaca, íná wamànicué wáalimáanáta macái wachàini iyúwa wàyáanápiná matuíbanáiri iyú wáapichawáaca yéewanápiná wachàiniadaca wawàwawáaca, yéewacaténá cachàiníwanái mamáalàacata wáiwitáise canánama Wáiwacali ìwaliwa. \v 20 Dios imàacaca yàacawa cayábéeri wawàsi péenásàiri iwàwalìculé, yái càmíirica cachàini íiwitáise Wáiwacali ìwali. Iná picá pimàaca piyáacalé imáalàidaca yái cayábéerica Dios imàaquéerica péenásàiri iwàwalìculé. Báisíta masacàaca macái yàacàsi, quéwa abéericaalí wéená icaláacawa Dios íicha wayáacalé ìwalíise, yá wamànica wàacawa irí báawéeri. \v 21 Aiba wenàiwica imànicaalí ibáyawanáwa iicácáiná piyáaca iinási, pìira nacái ìiracalési ipuíri, pimàni nacái áiba wawàsi, yá cayába cachàiníwanái pimàacacaalí píichawa macáita yái wawàsica, ipíchaná áiba wenàiwica imànica ibáyawanáwa, icaláacáichawa Dios íicha ìwalíise yái pimàníirica. \v 22 Píalíacaalíwa càmita pimàni pibáyawanáwa piyáacaalí iinási áibanái inuérimica yàacaténá ídolo icàaluíniná, yá cayábaca cài píináidacawa abéerita Dios iicápiná, quéwa picá canùmasée pía ìwali áibanái yàacuésemi. Casíimáica iwàwa cawinácaalí yáaliéricawa càmita imàni wawàsi Dios iiquéerica báawéeri iyú. \v 23 Quéwa áiba wenàiwica càmita yáalíawa cayába asáisí Dios imàacacaalí iyáaca áiba yàacàsi, ìira nacái. Néese iyáacaalí yái yàacàsica, yásí cabáyawanácani, càmicáiná yáalíawa cayába iwàwalìcuísewa asáisí Dios imàacacaalí iyáacani. Wamànicaalí wawàsi càmíirica wáalíawa cayába wawàwalìcuísewa Dios imàacáaná wamànicani, yá wamànica wàacawa wabáyawanáwa. \c 15 \s1 Agrada a tu prójimo, no a ti mismo \p \v 1 Abénaméeyéi wenàiwica yeebáidéeyéica Jesucristo itàacái, càmitàacá náalíawa cayába, íná càmita máiní cachàini náiwitáise Wáiwacali ìwali. Uwé, wía yeebáidéeyéica tài íiméeri iyú, iwàwacutá wàidenìacani matuíbanáiri iyú càmicaalítàacá abénaméeyéi wenàiwica náalíawa macáita, wayúudàacaténá nía, níái càmíiyéica cachàini íiwitáise Wáiwacali ìwali. Iwàwacutá nacái càmita wamàni càide iyúwa wawàwáanáwa meedá, wasíimáidáanápiná meedá wíawawa. \v 2 Macáita wía iwàwacutá wayúudàaca áibanái yeebáidéeyéica Jesucristo itàacái yéewanápiná cachàinica náiwitáise Wáiwacali ìwali cachàiníwanái mamáalàacata. \v 3 Cristocáiná càmitaté imàni càide iyúwaté iwàwáaná isíimáidáanápiná meedá yáawawa, néese imànicaté càide iyúwa áiba profeta itànàanáté tàacáisi Cristo inùmalìcuíse. Cristo íimacaté Dios irí: “Níái icuíséeyéica íichawa pía báawéeri iyú, nadéca nacuísaca náichawa núa nacái”, íimacaté yái Cristoca. \v 4 Macái yái tàacáisi profetanái itànèericaté bàaluité Dios inùmalìcuíse Dios imàacacaté natànàacani yéewáidacaténá wía. Yái tàacáisi yéewáidaca wía, ichàiniada nacái wawàwa wàidenìacaténá wàuwichàanáwa matuíbanáiri iyú cachàiníwanái, àta wàanàacatalépináta chènuniré. \v 5-6 Yá nusutáca Dios íicha pirípinácué, yái iyúudèerica wàidenìaca wàuwichàanáwa matuíbanáiri iyú, ichàiniadéerica nacái wawàwa. Nusutácué Dios íicha pirípiná iyúudàanápinácué pìyaca matuíbanáiwaca píapichawáaca, càide iyúwaté Cristo Jesús ìyáaná, yéewanápinácué pìaca Dios irí cayábéeri abédanamata càide iyúwa wenàiwicanái icántàacaalí abédanamata macáita namanùbaca iyúwa, pìacaténácué Dios irí cayábéeri, yái Wáiwacali Jesucristo Yáanirica. \s1 El evangelio es anunciado a los no judíos \p \v 7 Iná iwàwacutácué piicáyacacawa iyúwa abémisana éwita abénaméeyéi càmicáanítàacá náalíawa macáita, Cristocáiná yeedácatécué pía yàasunáipináwa, macáitacué pía, yéewacaténá macáita náalíacawa máiní cachàinica Dios, nàanápiná irí cayábéeri. \v 8 Nuwàwacué nucàlidaca piríni Cristo yàanàacaté chènuníise iyúudàacaténá judíonái. Càité Cristo imànica càide iyúwaté Dios icàlidáaná wàawirináimi iríni cáimiétacanéeri iyú. Càité Cristo imànica yáasáidacaténá Dios imànica machacàníiri iyúni càide iyúwa icàlidáaná wenàiwicanái iríni cáimiétacanéeri iyú. \v 9 Cristo yàanàacaté yéewacaténá càmíiyéi judío nacái nàaca Dios irí cayábéeri ìwali yái Dios iicáanáca wenàiwicanái ipualé. Càité profetanái itànàaca tàacáisi Cristo íiméericaté Dios irí. Cristo íimacaté: \q1 “Iná nùapiná pirí cayábéeriwa càmíiyéica israelita yàacuésemi, nucántàapiná nacái píipidená ìwaliwa nucàlidacaténá piináwaná ìwali cáimiétaquéeri iyú”, \m íimacaté yái Cristoca. \v 10 Càita nacái profeta Moisés itànàacaté tàacáisi Dios inùmalìcuíse. Moisés íimacaté: \q1 “¡Píacué càmíiyéica israelita, casíimáicué piwàwa israelitanái yáapicha, Dios yàasu wenàiwicanáica!” \m íimacaté yái Moisésca. \v 11 Aiba profeta nacái itànàacaté tàacáisi Dios inùmalìcuíse. Yáté íimaca: \q1 “¡Pìacué Wacuèriná Dios irí cayábéeri, macáitacué pía càmíiyéica israelita!” \m íimacaté yái profetaca. \v 12 Profeta Isaías itànàacaté nacái tàacáisi Dios inùmalìcuíse. Isaías íimacaté: \q1 “Isaí ìiri rey David itaquénáinámi nàyaca siùcade iyúwa àicumi yùuquéeriwa, càmicáiná cachàini nía. Quéwa càide iyúwa wàlisài àicu achúméeri ibacácaalíwa àicu ipìchu yèewíise, idàwinàacaténáwa wàlisài iyú àniwa, càita nacái abéeri rey David itaquérinámi imichàapinácawa icùacaténá càmíiyéi israelita, yásí neebáidapiná itàacáiwa”, \m íimacaté yái Isaíasca, icàlidacaténáté Cristo icùanápináté càmíiyéi israelita. \p \v 13 Nusutácué Dios íicha pirípinácué yái imàaquéerica manuíca wáináidaca wawàwawa ìwali. Nusutáca Dios íicha imàacáanápinácué casíimáica piwàwa manuísíwata, matuíbanáicaténácué píiwitáise, píacué yeebáidéeyéica itàacái. Nusutáca Dios íicha imàacáanápinácué manuíca píináidaca piwàwawa ìwali manuísíwata, Espíritu Santo ichàini iyú. \p \v 14 Píacué nuénánáica, núalíacawa máiní cayábacuéca píiwitáise, máiní cáalíacáiyéicuéca nacái pía, píalíacué nacái càinácaalí iwàwacutáanácué pìalàayacacawa éeréeri iyú. \v 15 Quéwa nudéca nutànàacuéca pirí yái cuyàlutaca nucàlidacaténácué pirí abénaméeyéi wawàsi ìwali machacàníiri iyú, macàaluínináta, ipíchanácué piimáichaca nía. Nudéca cài numànicani Dios imànicáináté nulí cayábéeri mawèníiri iyú imàacáanápiná nuíbaidaca Jesucristo irípiná. \v 16 Dios idéca ichùulìaca nuíbaidáanápiná Jesucristo irí nuyúudàacaténá càmíiyéi judío. Nuíbaidaca Dios irípiná càide iyúwa sacerdote imàacacaalí ofrenda Dios irí. Nucàlidaca càmíiyéi judío iríni, yái Dios itàacáica íiméerica Jesucristo iwàwaca iwasàaca nía Dios yàasu yùuwichàacáisi íicha. Cawinácaalí yeebáidéeyéica yái tàacáisica nucàlidéerica nalí, càica níade iyúwa nùasu ofrenda numàaquéerica Dios irí. Casíimáica Dios iicáca nía Espíritu Santocáiná idéca masacàaca imànica náiwitáise, íná Dios iicáca nía iyúwa cayábéeri ofrenda, mabáyawanéeri nacái. \p \v 17 Cristo Jesús idéca iyúudàaca núa, yái Cristo Jesús nuebáidéerica itàacái. Cristo iyúudàacáiná núa, íná càmíiyéi judío nadéca neebáidaca itàacái; yá máiní casíimáica nuwàwa siùcade ìwalíise yái nuíbaidacaléca Dios irípiná. \v 18 Canácatáita nuwàwa nucàlidaca nuináwanáwa canùmaséeri iyú, néese nuwàwacáita nucàlidaca Cristo iináwaná ìwali, càinácaalí cayábéeri wawàsi Cristo imàníirica nuíbaidacalé ìwalíise, nùasu tàacáisi ìwalíise nacái, iwènúadacaténá càmíiyéi judío íiwitáise neebáidacaténá Dios itàacái. \v 19 Neebáidaca Cristo itàacái naicácáináté numànica Dios ichàini iyú yái càmíirica wenàiwica idé imànica. Càité Cristo imáidaca nía Espíritu Santo ichàini iyú, yái Espíritu Dios yàatanáiséerica. Càita nudéca numáalàidaca nucàlidaca nalíni yái tàacáisica íiméerica Cristo iwàwaca iwasàaca wenàiwicanái Dios yàasu yùuwichàacáisi íicha. Nudéca nucàlidacani Jerusalén ìyacàlená mìnanái irí, nalí nacái ìyéeyéica áiba cáli íinata canánama, àta nùanàacatalétaté Iliria yàasu cáli néré. \v 20 Càité núalimáidaca macái nuchàini iyúwa nucàlidáanápináté nalíni alé càmicatalécaté néemìatécáwa Cristo iináwaná ìwali náalíacaténáwa Cristo iwàwaca iwasàaca nía Dios yàasu yùuwichàacáisi íicha. Càmitaté nuwàwa nuéwáidaca wenàiwica alé áibanái yéewáidacatalécaté nía Cristo ìwali, nuwàwacáináté nucàlidaca abéta nalíni, cawinácaalí càmíiyéicaté yéemìacáwa Cristo iináwaná ìwali. \v 21 Càita nucàlidaca nalíni numànicaténá càide iyúwaté áiba profeta itànàaca tàacáisi Dios inùmalìcuíse. Profeta itànàacaté wenàiwicanái néemìanápináté Cristo iináwaná ìwali: \q1 “Níái càmíiyéicaté yéemìacáwa iináwaná ìwali, náalíapináca ìwali; yá néemìapináca iináwaná ìwali, yái càmíiricaté néemìacáwa”, \m íimacaté yái profetaca. \s1 Pablo piensa ir a Roma \p \v 22 Manùba yàawiría máadáiní nuwàwacaté nupáchiacuéca pía, quéwa càmitaté núalimá máinícáináté càulenáca núa nuèpunícáinátéwa nucàlidaca Cristo iináwaná ìwali. \v 23 Quéwa nudéca numáalàidaca numànica nuíbaidacaléwa Dios irípiná chái áiba cáli íinata, íná yéewa nupáchiapinácuéca píawa càide iyúwaté nuwàwáaná numànica madécaná camuí. \v 24 Nuínáidacawa núalimáanápiná nupáchiacuéca pía nùapinácaalíwa España yàasu cáli nérépináwa. Néese idécanáami nupáchiacuéca pía casíimáiri iyú maléená èeripiná, yá nusutácué píicha wawàsi piyúudàanápinácué núa nùacaténáwa España yàasu cáli nérépináwa. \v 25 Quéwa siùcade nùacáwacawa Jerusalén ìyacàlená nérépináwa nutécaténá nalí plata, níara yeebáidéeyéica Jesucristo itàacái. \v 26 Nutépiná nalí plata néré áibanáicáiná wéenánái càmíiyéi judío, Macedonia yàasu cáli néeséeyéi, Acaya yàasu cáli néeséeyéi nacái, nadéca namàacaca plata ofrenda iyú nabànùacaténá nalíni níara wéenánái judío catúulécanéeyéica ìyéeyéica Jerusalén ìyacàlená néré. \v 27 Nadéca nàwacáidaca plata casíimáicáiná nawàwa nayúudàanápiná judíonái yeebáidéeyéica Jesucristo itàacái. Canácata ichùulièricaté nàwacáidáanápiná plata. Néese nadéca namànica cayábéeri, níacáiná càmíiyéi judío imawènìaca judíonái íicha cayábéeri. Quéecháwanáimi judíonái neebáidacaté Jesucristo itàacái, néese nàacatéwa nacàlidáanápiná càmíiyéi judíonái iríni. Càité judíonái iwacùacaté yái cayábéeri wawàsica càmíiyéi judío irí, nayúudàacaténá càmíiyéi judío íiwitáise. Iná càmíiyéi judío imawènìaca judíonái íicha cayábéeri, íná siùcade iwàwacutá càmíiyéi judío iyúudàaca judíonái nàasu wawàsi iyúwa èeri irìcuírica, níara judío yeebáidéeyéica Jesucristo itàacái. Càipiná càmíiyéi judío iwacùaca cayábéeri wawàsi judíonái iríwa, yái plataca iyúudèeripináca judíonái. \v 28 Iná nudécanáami numáalàidaca numànica yái wawàsica nùanápiná nalí yái ofrendaca, yásí nùacawa España yàasu cáli nérépináwa, yá nupáchiapinácué píawa nùwaliwa ipíchawáise nùacawa España yàasu cáli nérépiná. \v 29 Núalíacawa cayába nùapinácaalícuéwa pìatalé, yá Cristo imànipiná nulí cayábéeri manuísíwata. \p \v 30 Píacué nuénánáica, núalíacawa cáininácuéca piicáca Wáiwacali Jesucristo, núalíaca nacáiwa Espíritu Santo idéca imàacaca cáinináca waicáyacacawa. Iná nusutácué píicha wawàsi manuísíwata pisutáanápinácué nulí Dios piyúudàacaténácué numànica ùwicái Satanás íipunita. \v 31 Pisutácué Dios íicha nulípiná icùanápiná núa náicha abénaméeyéica càmíiyéica yeebáida Jesucristo itàacái ìyéeyéica Judea yàasu cáli íinata. Pisutácué nacái Dios íicha yéewanápiná casíimáiri iyúca wéenánái judíonái Jerusalén ìyacàlená mìnanái needáca nalíwa yái ofrendaca nutéeripináca nalí. \v 32 Pisutácué Dios íicha nulípiná imàacáanápinácué nùacawa pìatalé casíimáiri iyú, Dios iwàwacaalí cài numànica, nuicácaténácué pía, wachàiniadacaténá wawàwawáaca. \v 33 Nusutácué Dios íicha pirípinácué imàacáanápinácué macáita pìyaca matuíbanáiri iyú. Báisíta, amén. \c 16 \s1 Saludos personales \p \v 1 Siùcade nucàlidacué pirí wéenásàatúa Febe iináwaná ìwali, cayábéechúa íiwitáise, yeebáidéechúa Jesucristo itàacái. Udéca uíbaidaca Dios irípiná nèewiré níara yeebáidéeyéica Jesucristo itàacái ìyéeyéica Cencrea ìyacàlená irìcu. \v 2 Pitàidacué úa cayába Wáiwacali íipidená ìwali iyúwa péenásàatúacué, peedácaténácué pìataléwa úa, càide iyúwa iwàwacutáaná wamànica wéenánái iríwa, cawinácaalí yeebáidéeyéica Jesucristo itàacái. Piyúudàacué nacái úa càiríinácaalí wawàsi umáapuèri, uyúudàacáiná madécaná wéenánáiwa, núacáaníta nacái. \p \v 3 Nuwàwali nacái úara Prisca, ùacawéeri Aquila nacái, níara yàacawéeridéeyéicaté núa wáibaidacaalíté Cristo Jesús irípiná. \v 4 Achúmacaté néetácawa nawasàacaténá núa áibanái íicha iwàwéeyéicaté inúaca núa. Iná nùaca nalí cayábéeri, càita nacái macáita wéenánái càmíiyéica judío nàaca nalí cayábéeri, níara wéenánái ìyéeyéica yàcalé imanùbaca, yeebáidéeyéica Jesucristo itàacái. \v 5 Càita nacái nuwàwali wéenánái alé ìwacáidáyaquéeyéicawa namànicaténá culto nacapèe irìcu, yái nacapèeca Prisca, Aquila nacái. Nuwàwali nùacawéerináwa cáininéerica nuicáca íipidenéeri Epenetoca. Yái Epenetoca, yácata idàbáanéeri wenàiwica yeebáidéericaté Cristo itàacái Asia yàasu cáli néeni. \v 6 Nuwàwali nacái María, íibaidéechúaca cachàiníiri iyú Dios irípiná pèewi. \v 7 Nuwàwali Andrónico, Junias nacái, nùasu cáli néeséeyéica. Nàyacaté núapicha presoíyéi ibànalìcu. Apóstolca nía, caináwanéeyéica, namànicáiná cayábéeri manuísíwata. Neebáidacaté Cristo itàacái nupíchawáise. \p \v 8 Nuwàwali Ampliato, nùacawéeriná cáininéerica nuicáca yeebáidéerica Wáiwacali itàacái. \v 9 Nuwàwali nacái Urbano, wàacawéeriná íibaidéerica wáapicha Cristo irípiná. Nuwàwali nacái yáara cáininéerica nuicáca Estaquis. \v 10 Nuwàwali nacái Apeles yáasáidéericaté manùbàawiría yeebáidaca Cristo itàacái tài íiméeri iyú yùuwichàacaalítéwa Cristo irípiná. Nuwàwali nacái Aristóbulo yéenánái. \v 11 Nuwàwali nacái nùasu cáli néeséeri íipidenéerica Herodión, Narciso yéenánái nacái yeebáidéeyéica Wáiwacali itàacái. \v 12 Nuwàwali nacái úara Trifena, úa nacái Trifosa, níara inanái íibaidéeyéica Wáiwacali irípiná. Nuwàwali nacái úara cáininéechúaca waicáca wéenásàatúa Pérsidaca, íibaidéechúaca cachàiníiri iyú Wáiwacali irípiná. \v 13 Nuwàwali Rufo yeebáidéerica Wáiwacali itàacái cayábéeri iyú. Nuwàwali nacái yáatúa imàníichúacaté nulí cayábéeri càide iyúwa núatúasíwa. \v 14 Nuwàwali nacái níara asìanáica Asíncrito, Flegonte nacái, Hermes nacái, Patrobas nacái, Hermas nacái, nía nacái wéenánái ìyéeyéica náapicha yeebáidéeyéica Jesucristo itàacái. \v 15 Nuwàwali nacái yáara Filólogo, úara Julia nacái, yái Nereo nacái, yéenásàatúa nacái, Olimpas nacái, macáita nacái ìyéeyéica náapicha yeebáidéeyéica Jesucristo itàacái. \p \v 16 Pitàidáyacacuéwa cayábéeri iyú. Macáita yeebáidéeyéica Cristo itàacái ìwacáidáyaquéeyéicawa imànica culto yàcalé imanùbaca, nawàwalicuéca pía. \p \v 17 Píacué nuénánáica, piicácué píichawa cayába cawinácaalí icàlidéeyéicuéca pirí áiba tàacáisi càmíiricuéca imàaca abédanamata píiwitáise píapichawáaca, imàaquéericué nacái piseríacawa píichawáaca. Nawàwacué náalimáidaca pía, pimàníinapinácué pibáyawanáwa, pitàanícaténácué pìwaliwáaca báawéeri iyú. Piicácué píichawa nía, càmicáiná namàni càide iyúwa íimáaná yái tàacáisica péewáidéericatécuéwa ìwali. Pìacuéwa náicha. \v 18 Iwàwacutácué pìacawa náicha càmicáiná náibaida Wáiwacali Jesucristo irípiná. Néese náibaidacáita nasíimáidacaténá níawawa meedá. Nàaca wenàiwica icàaluíniná, natàaníca éeréeri iyú, cayábéeri tàacáisi iyúca nacái casíimáiri wenàiwica yéemìaca. Càita natàaníca nachìwáidacaténá wenàiwica bàsabàséeyéica íiwita, càmíiyéica yáalíawa cayába báisíiri tàacáisi ìwali. \v 19 Ata alénácaalí nùacawa, yá macáita náalíacuéca piináwaná ìwali peebáidacuéca Jesucristo itàacái, íná casíimáica nuwàwa. Nuwàwacué cáalíacáica pía pimàníinápiná cayábéeri mamáalàacata, ipíchanácué pimànica pibáyawanáwa. \v 20 Pimànicaalícué cayábéeri mamáalàacata, càmicaalícué nacái peebáida cachìwéeyéi itàacái, yásí yái Dios imàaquéerica wàyaca matuíbanáiri iyú iyúudàapinácué pimawènìadaca píichawa Satanás, machawàacacaténácué píichani, càide iyúwa àapimi pìabàli yáapiré. Nusutácué Wáiwacali Jesucristo íicha pirípinácué imàníinápinácué pirí cayábéeri. \p \v 21 Timoteoca, yái nùacawéerináca chái íibaidéerica núapicha Dios irípiná, iwàwalicuéca pía. Níái nùasu cáli néeséeyéi Lucio, Jasón nacái, Sosípater nacái ìyéeyéica chái núapicha, nawàwalicuéca pía. \p \v 22 Núa, Tercio, nutànàaca yái cuyàlutaca Pablo irípiná, nuwàwalicué pía Wáiwacali íipidená ìwali, weebáidacáiná itàacái. \p \v 23 Gayo nacái iwàwalicué pía, yái nùyéerica icapèe irìcu, núa Pabloca. Yái Gayoca imàaquéerica nacái icapèewa nàwacáidáyacacaténáwa namànica culto macáita yeebáidéeyéica Jesucristo itàacái. Erasto iwàwalicué nacái pía, yái icuèrica gobierno yàasu plata chái yàcalé irìcu. Wéenásàiri Cuarto iwàwalicué nacái pía. \v 24 Nusutácué Wáiwacali Jesucristo íicha pirípinácué imàníinápinácué pirí cayábéeri canánama. Báisíta, amén. \s1 Alabanza final \p \v 25 Wàacué Dios irí cayábéeri, yái yáaliméericuéca dàalanamaca imànica pía, pimànicaalícué càide iyúwa tàacáisi íimáaná, yái tàacáisi nucàlidéerica wenàiwicanái irí, yái tàacáisi íiméerica Jesucristo iwasàaca wenàiwica Dios yàasu yùuwichàacáisi íicha. Dàalanama Dios imànipinácué píawa pimànicaalícué càide iyúwa tàacáisi íimáaná nuéwáidéerica iyú wenàiwica Jesucristo iináwaná ìwali. Yá nucàlidaca nalíni càinácaalíté Dios íináidáanáwa iwàwacutáanápináté wamànica. Dios idéca yáasáidaca walíni yái tàacáisi Dios ibèericaté wenàiwicanái íicha bàaluitésíwa ipíchawáiseté idàbaca èeri. \v 26 Quéwa siùcáisede Dios imàacaca wáalíacawa, waléecaalí tàacáisi profetanái itànèericaté Dios inùmalìcuíse. Càita nacái wacàlidaca yái tàacáisi càide iyúwa Dios ichùulìaná wía, yái Dios càmíirica imáalàawa. Yái tàacáisi Dios ibèericaté wenàiwicanái íicha icàlidaca càinácaalíté Dios íináidáanáwa imàníinápináté. Siùcade Dios imàacaca wenàiwica macái cáli néeséeyéi yéemìaca yái tàacáisi Dios ibèericaté náicha. Siùcade Dios imàacaca wenàiwica yeebáidacani. \p \v 27 ¡Iyaca abéerita Dios, canáca íicha áiba cáalíacáiri, íná wàacué irí cayábéeri càiripináta Jesucristo ìwalíise! Báisíta, amén.