\id JAS 60 JASpio.sfm UTF8 James Piacoco-(pio)-Colombia 2009 
\h SANTIAGO 
\toc1 Santiago 
\toc2 Santiago 
\toc3 Stg 
\mt1 SANTIAGO 
\c 1  
\s1 Saludo 
\p  
\v 1 Núa, Santiago, yái Dios yàasu wenàiwica íibaidéerica irípiná, Wáiwacali Jesucristo yàasu wenàiwicaca nacái núa. Nuwàwalicué pía, píacué doce namanùbaca Israel itaquénáinámi nàawiría icàlàlièyéicawa macái cáli íinata. 
\s1 La sabiduría que viene de Dios 
\p  
\v 2 Píacué nuénánáica, iwàwacutácué casíimáica piicáca yái piùwichàanácawa macái yùuwichàacáisi íiwitáaná iyú.  
\v 3 Píalíacáinácuéwa piùwichàacaalíwa Dios irípiná peebáidacáiná Dios, yásí péewáidacuéwa pìidenìacaténá yùuwichàacáisi matuíbanáiri iyú, cachàiníiri píiwitáise yáapichacuéwa.  
\v 4 Quéwa píalimáidacué pìidenìaca piùwichàanáwa mamáalàacata matuíbanáiri iyú cachàiníwanái cachàinicaténácué píiwitáise Dios ìwali. Yásí píalimácué pimànica macáita càide iyúwa Dios iwàwáaná. 
\p  
\v 5 Aibacaalí péenácué càmíiri yáalíawa cayába càinácaalí iwàwacutáaná imànica ìyacaténá machacàníiri iyú, yá iwàwacutá isutáca yáawawa Dios íicha imàacáanápiná cáalíacáicani, yásí Dios imàaca cáalíacáicani. Càmicáiná Dios imáisanìa wáicha wáalíacáica, néese imàacacué walí manuísíwatani, càmita nacái icuísa íichawa wía wasutácaalí íicha imàacáanápiná caalíacáica wía.  
\v 6 Quéwa iwàwacutá manuíca wáináidaca wawàwawa Dios ìwali wasutácaalí íicha imàacáanápiná cáalíacáica wía. Cawinácaalí wenàiwica càmíirica manuí íináidaca iwàwawa Dios ìwali, càmita yáalimá yeebáida Dios tài íiméeri iyú, néese iméeràacawa méetàuculé Dios íicha. Càicanide iyúwa màladàca manuíri úni ìwali, cáuli itéeri abéemàalé, néese yèepùacawa abéemàa iwéré àniwa.  
\v 7 Yái íináidéericawa cài, càmita Wáiwacali imàacapiná cáalíacáicani.  
\v 8 Càmita Dios imànipiná irí cayábéeri yácáiná yái wenàiwica éeruírica íiwitáise íináidacawa abéeri wawàsi ìwali siùcatái, néese táwichanáami íináidacawa áiba wawàsi ìwali àniwa, yá càmita yáalimá ìyaca machacàníiri iyú macái èeri imanùbaca. 
\p  
\v 9 Catúulécanácaalí áiba wenàiwica, yá iwàwacutá casíimáica iwàwa Dioscáiná iicácani càiride iyúwa cáimiétacanéeri.  
\v 10 Càasucaalí áiba wenàiwica, yá iwàwacutá nacái casíimáica iwàwa càmicáiná cayába Dios iicácani yàasu cawèníiri ìwalíise. Níacáiná macái càasuíyéi wenàiwicaca nadènìaca maléená èeri nàyacaténá chái èeri irìcu, càide iyúwa macái wenàiwica. Càica níade iyúwa íiwinási ibàlùacaalíwa masicái yèewi manacúalibàa, càmíirica ìya càiripináta. Càita nacái càmita càasuíyéi idècunìawa chái èeri irìcu càiripináta.  
\v 11 Eeri imusúacaalíwa, yá ùuleca máiní. Yá chuìca yái masicáica, néese íiwiná nacái icaláacawa. Yá imáalàacawa cayábéeri iicácanáwa. Càita nacái càasuíri yéetápináwa, idècunitàacá imànica ìyaca yàasu wawàsiwa yeedácaténá iríwa plata mamáalàacata. 
\s1 Pruebas y tentaciones 
\p  
\v 12 Aibaalí wawàwacaalí wamànica wabáyawanáwa, quéwa càmicaalí cài wamàni, yásí casíimáica wawàwa manuísíwata. Wadécanáami wáasáidaca càmita wawènúada wáiwitáisewa Dios íicha, yásí Dios yàaca walí wacáuca càmíiri imáalàawa càide iyúwaté Dios icàlidáaná cáimiétacanéeri iyúni yàanápiná nacáuca càmíiri imáalàawa macáita cáininéeyéica iicáca Dios.  
\v 13 Piwàwacaalícué pimànica pibáyawanáwa, picácué píináidawa Dios yáalimáidáaná pía pimàníinápinácué pibáyawanáwa. Canácatáita Dios iwàwa imànica ibáyawanáwa, càita nacái canácatáita yáalimáida wenàiwica namàníinápiná nabáyawanáwa.  
\v 14 Néese píiwitáise báawéeri, yácata imáidéerica pía, yáalimáida nacái pía, néese idacùaca pía àta máinícataléta piwàwaca pimànica pibáyawanáwa.  
\v 15 Néese máinícáiná piwàwaca pimànica pibáyawanáwa, íná pimànica pibáyawanáwa. Pimànicaalí pìacawa pibáyawanáwa mamáalàacata àta péetácatalétawa, yásí piwàlùacawa irìculé yái yéetácáisi càmíirica imáalàawa méetàuculé Dios íicha càiripináta. 
\p  
\v 16 Píacué nuénánái cáininéeyéica nuicáca. Picácué píima Dios idécasa itàaníca pirí piwàwalicuíse piwàwacaténásacué pimànica pibáyawanáwa.  
\v 17 Macáita yái cayábéerica wadènièrica, Dios yái ìyéerica chènuniré, idéca imàacaca walíni, yái Wáaniri Dios idàbéericaté camalási chènuníiséeyéi, níái èeri, quéeri, dùlupùta nacái. Quéwa yái Wáaniri Dios càmíirita càide iyúwa èeri ìyáaná, yái èeri iwènuéricawa yàacawa, càmíiri nacái icàna cayába càiripináta. Néese Wáaniri Dios canácatáita iwènúada íiwitáisewa áiba íiwitáisesi ìwali.  
\v 18 Dios idéca yàaca wacáuca càmíiri imáalàawa weebáidacaalíté báisíiri tàacáisi. Càité Dios imànica càide iyúwaté iwàwáaná, yéewanápiná Dios yéenibeca wía, cayábéeyéi áiba wawàsi íicha macáita Dios idàbéericaté chái èeri irìcu. 
\s1 La verdadera religión 
\p  
\v 19 Iná piwàwalicué cayábani, píacué nuénánái cáininéeyéica nuicáca: Macáitacué pía iwàwacutácué péemìaca cáalíacáiri iyúni áibanái itàanícaalícué píapicha, yéewáidacaalí nacáicué pía. Néese píináidacuéwa cayába ipíchawáise pitàaníca. Picácué nacái calúa pía ráunamáita.  
\v 20 Cawinácaalí caluérica íiwitáise, càmita yáalimá imànica càide iyúwa Dios iwàwáaná.  
\v 21 Iná pimàacacué píichawa casaquèeri píiwitáisecawa, yá nacái pibáyawaná manuíricawa. Néese peebáidacué yái tàacáisi báisíirica píiwitáise cayábéeri iyúwa, yái tàacáisi néewáidéericuéca iyú pía; peebáidacaalícué yái tàacáisica, yásí Jesucristo iwasàacué píawa Dios yàasu yùuwichàacáisi íicha. 
\p  
\v 22 Báisíta iwàwacutácué péemìaca yái tàacáisica, quéwa péemìacaalícáita meedáni, néese càmicaalícué pimàni càide iyúwa íimáaná, yá pichìwáidacáitacué píawawa meedá. Piyúunáidacuéca cayábaca Dios iicáca píiwitáise, quéwa báawaca iicácué píiwitáise.  
\v 23 Aibacaalí yéemìacáita Dios itàacái, néese càmita imàni càide iyúwa íimáaná, càicanide iyúwa wenàiwica iicácaalí inàniwa chapúalìculé.  
\v 24 Yá iicáca yáawawa chapúalìculé. Néese iwènúacanacáitawa chapúa íicha, yá iimáichaca caquialéta càinácaalí iicácanáwa, íná càmita ichùnìa yáawawa.  
\v 25 Weebáidacaalí Dios itàacái cayábéeri, yásí Dios ichuìdaca wáicha wabáyawaná yéewanápiná càmita quirínama iwàwacutá wamànica càide iyúwa wabáyawaná ichùulìaná wía, Dios itàacáicáiná imáisanìaca wamànica wabáyawanáwa, quéwa yàalàaca wía wamànicaténá cayábéeri. Iná yéewa càmicaalí waimáicha Dios itàacái, wamànicaalí nacái càide iyúwa íimáaná, yá casíimáica Dios imànica wawàwa ìwali yái wamàníirica. 
\p  
\v 26 Picàlidacaalícué piináwanáwa peebáidáanása Dios itàacái, quéwa càmitacué píalimá picùaca pinùmawa ipíchaná pitàaníca báawéeri iyú, yá pichìwáidacáitacué píawawa, canáca iwèni nacái yái picàlidáanáca peebáidáanásacué Dios itàacái. Piyúunáidacuéca cayábaca Dios iicáca píiwitáise, quéwa báawaca meedá iicácué píiwitáise.  
\v 27 Piwàwacaalícué píasáidaca Wáaniri Dios irí peebáidáaná itàacái báisíiri iyú, yá pimànicué cài: Piyúudàacué sùmanái canéeyéica isèenái, nía nacái inanái inìrimi yéetéeyéimicawa íicha ipíchaná nàuwichàacawa. Picácué nacái pimàni pibáyawanáwa càide iyúwa áibanái èeri mìnanái imàníiná. 
\c 2  
\s1 Advertencia contra la discriminación 
\p  
\v 1 Píacué nuénánáica, yeebáidéeyéica Wáiwacali Jesucristo itàacái, yái cachàiníirica íiwitáise, icànéerica mèlumèluíri iyú, yá nacái icuèrica macáita cáimiétacanéeri iyú Dios yáapicha. Picácué piicá abéeri wenàiwica íiwitáaná iyúwa cayábéeri áibanái íicha, néese cáininácué piicáca macái wenàiwica abédanamata.  
\v 2 Pìwacáidáyacatáicawa pìacaténácué Dios icàaluíniná, néese áiba càasuíri iwàlùacaalíwa pèewiré idènièrica anillo oro yáawamíiyéita, ibàlewa cawèníiri nacái. Yáta nacái áiba catúulécanéeri iwàlùacaalíwa, idènièrica ibàlewa éewisàimi, báawéeri meedá.  
\v 3 Néese, càmitacué pimàni cayábéeri, pitàidacaalícué cayábani yái idènièrica ibàlewa cayábéeri, yá nacái píimacuéca irí: “Píawinawa chái cayábéeri yàalubáisi íinata”, quéwa píimacuéca catúulécanéeri irí: “Pibàlùawa alé, càmicaalí nacái piwàwa pibàlùacawa alé, yá píawinawa alé cáli íinata”, càicuéca pidéca píimaca.  
\v 4 Pimànicaalícué càiri báawéeri, yá pucháibacuéca píiwitáise pìyaca, càmitacué cáininá piicáyacacawa abédanamata. Yá nacái píináidacuécawa báawéeri iyú meedá, piicácáinácué càasuíri càiride iyúwa cayábéeri catúulécanéeri íicha. 
\p  
\v 5 Péemìacué cayábani, píacué nuénánái cáininéeyéica nuicáca: Dios idéca yeedáca yàasunáipináwa níara ìyéeyéica catúulécanéeri iyú chái èeri irìcu neebáidacaténá itàacái tài íiméeri iyú, yéewanápiná iwasàaca nía yàasu yùuwichàacáisi íicha càide iyúwaté Dios icàlidáaná cáimiétacanéeri iyúni imàníinápiná nalí cayábéeri, macáita cáininéeyéica iicácani.  
\v 6 Iná, ¿cánácué máiní báawaca piicáca catúulécanéeyéi wenàiwica càiyéide iyúwa canéeyéi iwèni? ¿Cánácué pibáiniada nía? ¿Càmitasicué píalíawa càasuíyéi nàuwichàidacuéca pía, namànicué nacái pirí báawéeri needácaténácué píicha pìasu ipíchanácué nacái pidènìaca yái pimáapuèrica? Yá natécuéca pía yàcalé icuèrinánái yàatalé nacháawàacaténácué piináwaná ìwali càmicaalícué píalimá pipáyaidaca píichawa pimawènìacálecawa.  
\v 7 Níara càasuíyéica naicáaníca Jesucristo iquíniná, natàaníca nacái báawéeri iyú ìwali, yái cayábéerica íiwitáise, cáimiétacanéeri nacái, yeedéericuéca pía yàasu wenàiwicanáipináwa. 
\p  
\v 8 Pimànipinácué cayábéeri pimànicaalícué machacàníiri iyú càide iyúwa Dios ichùulìanácué pía, yái ichùulìacanási cachàiníirica náicha canánama íiméerica: “Cáininá piicáca áibanái càide iyúwa cáinináaná piicáca píawawa”, càita iwàwacutácué pimànica áibanái irí cayábéeri.  
\v 9 Quéwa càmicaalícué cáininá piicáca macái wenàiwica abédanamata, yá pimànicuéca pìacawa pibáyawanáwa, cabáyawanácuéca pía nacái càmicáinácué pimàni càide iyúwa Dios itàacái ichùulìaná wía.  
\v 10 Cabáyawanácuéca pía, éwitacué pimànicáaníta batéwa macáita iyúwa Dios ichùulìaná, càicáaníta cabáyawanácuéca pía pimànicaalícué abéeri wawàsi càmíiricué Dios iwàwa pimànica. Yá cabáyawanácuéca pía iyúwa wenàiwica imàníiyéica macái báawéeri íiwitáaná.  
\v 11 Cabáyawanácuéca pía éwitacué pimànicáaníta abéeri wawàsi báawéeri, yácáiná abéericata yái Diosca ichùulièricaté wía càmíinápiná wamàni wabáyawanáwa macái íiwitáanáta. Dios íimaca: “Picá piimá áiba wenàiwica yáapicha càmíichúaca píinusíwa, càmíirica nacái pinìrisíwa”, íimaca yái Diosca. Càita nacái Dios íimaca: “Picá pinúa wenàiwica”, íimaca. Iná éwita càmicáanítacué piimá áiba yáapicha càmíichúaca píinusíwa, càmíirica nacái pinìrisíwa, càicáaníta cabáyawanácuéca pía pinúacaalícué wenàiwica. Càmitacué pimàni càide iyúwa Dios itàacái ichùulìaná wía.  
\v 12 Weebáidacaalí Dios itàacái, yásí iwasàaca wía yàasu yùuwichàacáisi íichawa. Dios icàlidapiná waináwaná ìwali, asáisí wamànicaalíté càide iyúwa itàacái íimáaná. Iná iwàwacutácué pitàaníca cáalíacáiri iyú, pìyacué nacái machacàníiri iyú Dios iicápiná.  
\v 13 Níacáiná cawinácaalí càmíiyéica iicá áibanái ipualé, càmitapiná Dios iicá napualé áibaalípiná yùuwichàidacaalí níawa, quéwa cawinácaalí iiquéeyéica áibanái ipualé, yásí Dios iicápiná napualé. Yá Dios iwasàapináca níawa yàasu yùuwichàacáisi íichawa. 
\s1 Hechos y no palabras 
\p  
\v 14 Píacué nuénánáica, caná iwèni Dios iicáca yái picàlidáanáca peebáidáanásacué Dios càmicaalícué pimàni cayábéeri píasáidacaténácué peebáidaca Dios báisíiri iyú. Dios càmita iwasàapinácué píawa yàasu yùuwichàacáisi íichawa pisàna iyúwa meedá yái cài píimacuéca.  
\v 15 Iyacaalícué pèewi asìali càmicaalí nacái inanái, yeebáidéeyéi Dios itàacái, canácaalí nabàlepiná, canácaalí nacái nayáapiná namáapuèrica yáta èerica, yá iwàwacutácué piyúudàaca nía.  
\v 16 Néese abéeri péenácué íimacaalí nalí: “Pìacuéwa cayába pìwalicué pibàlewa, pìacué piyáaca nacái piyáacaléwa cadénama”, íimacaalí nalí quéwa càmita yàa nalí yái namáapuèrica, yá canéerica iwèni meedá itàacái, càmicáiná itàacái iyúudàa nía.  
\v 17 Càita nacáicué pía: Báisícaalícué peebáidaca Dios, yá pimànipinácué áibanái irí cayábéeri. Càmicaalícué pimàni áibanái irí cayábéeri, yá píasáidacuéca càmitacué peebáida Dios báisíiri iyú. 
\p  
\v 18 Quéwa cawàwanátacué piwàwaca píimaca nulí: “Abénaméeyéi yeebáidaca Dios báisíiri iyú, éwita càmicáaníta namàni áibanái irí cayábéeri. Aibanái càmita neebáida Dios quéwa namànica áibanái irí cayábéeri”, càicué piwàwaca píimaca nulí cawàwanáta. Quéwa pidécuéca piwènúacawa. Càmitacué píináidawa machacàníiri iyú. Càmicaalícué pimàni áibanái irí cayábéeri, yá pidécuéca píasáidaca càmita peebáida Dios báisíiri iyú. Cawinácaalí yeebáidéerica Dios báisíiri iyú, yácata imàníirica áibanái irí cayábéeri.  
\v 19 Pidécuéca peebáidaca ìyaca abéerita Dios. Yá cayábéeriquéi peebáidáanácuéca cài, quéwa macái demonio neebáidaca nacái ìyaca abéerita Dios, yá natatácawa nacalùniwa náalíacáináwa Dios yùuwichàidáanápiná níawa. Iná peebáidacaalícáita ìyaca abéerita Dios, càmitacué pimàni máiníiri cayábaca wawàsi demonionái íicha.  
\v 20 Picácué máiwitáise pía. Iwàwacutácué píalíacawa, càmicaalícué pimàni cayábéeri áibanái irí, yá píasáidacuéca càmitacué peebáida Dios báisíiri iyú.  
\v 21 Mabáyawanácaté Dios iicáca wàawirimi Abraham ìwalíise yái imàníirica càide iyúwaté Dios ichùulìanáni. Dios isutácaté Abraham íicha inúanápiná ìiriwa, yái Isaac, Dios iwàwacáináté yáalimáidaca iicáwa Abraham asáisí yeebáidacaalí Dios tài íiméeri iyú. Yáté achúmaca Abraham inúaca ìiriwa iyúwa sacrificio Dios irípiná, quéwa Dios imáidacaté Abraham irí ipíchanáté inúaca Isaac. Abraham yeebáidacaté Dios tài íiméeri iyú, íná mabáyawanáca Dios iicácani.  
\v 22 Abraham yeebáidacaté Dios, imànicaté nacái càide iyúwaté Dios ichùulìanáni. Càité nacái Abraham yáasáidaca yeebáidacaté Dios tài íiméeri iyú.  
\v 23 Càité ichàbacatéwa càide iyúwaté áiba profeta itànàanáté Dios itàacái íiméerica: “Abraham yeebáidacaté Dios, ínáté mabáyawanáca Dios iicácani”, cài íimaca. Néese náimacaté Abraham ìwali Dios yàacawéerinácani, imànicáináté càide iyúwa Dios ichùulìanáni. 
\p  
\v 24 Iná píalíacuéwa cawinácaalí yeebáidéerica Dios tài íiméeri iyú imànicaténá càide iyúwa Dios ichùulìanáni, yácata Dios iiquéerica mabáyawanéeri iyú, ìwalíise yái cayábéerica imàníirica, càmíirita abéta ìwalíise yái yeebáidáanáca Dios.  
\v 25 Càité nacái úara Rahab, càmíichúa israelita. Quéechatécáwa uimácaté asìanái yáapicha plata ìwalinápiná, quéwa uwènúadacaté uíwitáisewa Dios irípiná. Néese uyúudàacaté pucháiba wenàiwica israelitanái ibànuèyéicaté. Ubàaca nía nàuwidenái íichawa. Uyúudàaca nía nacái namusúacaténáwa áiba àyapulìcubàa báawéeyéi wenàiwica íicha. Ináté mabáyawanáca Dios iicáca úa.  
\v 26 Péemìacué comparación: Càide iyúwa wenàiwica iiná yéetáanáwa idécanáami iwàwa cáuri yàacawa íicha, càita nacái cawinácaalí íiméerica ìwaliwa yeebáidáanása Dios, quéwa càmita imàni cayábéeri áibanái irí, yá canéerica iwèni meedá yái itàacáica iyúwa chéecáisimi, càmicáiná yeebáida Dios báisíiri iyú. 
\c 3  
\s1 La lengua 
\p  
\v 1 Píacué nuénánái, iwàwacutácué càmita manùbéeyéi péená nabàlùadaca níawawa néewáidacaténá wenàiwica. Cayábacué nuénánái ipíchanácué Dios yùuwichàidaca píawa. Píalíacuéwa Dios yùuwichàidáanápiná wíawa manuísíwata áibanái íicha, wía yéewáidéeyéica wenàiwica, càmicaalí wàya machacàníiri iyú càide iyúwa Dios itàacái íimáaná.  
\v 2 Madécaná yàawiría macáita wía watàaníca càmíiri máiní cáalíacáiri iyú. Càulenáca wacùaca wanùmawa ipíchaná watàaníca báawéeri iyú. Cawinácaalí càmíirica imàni ibáyawanáwa itàacái iyúwa, yá béerica íiwitáise, yáaliéri nacái icùaca yáawawa macái cáalíacáiri iyú, ipíchaná imànica ibáyawanáwa.  
\v 3 Péemìacué comparación: Wachanàidaca achúméeri freno caballo inùmalìculé yéewanápiná caballo imànica càide iyúwa wawàwáaná. Càita wáalimá wawènúadáidaca manuíri caballo.  
\v 4 Càita nacái nave manuínaméeyéi, lancha nacáiyéi yèeyéicawa manuíri úni yáacubàa cáuli iyú. Ewita manuínaméeyéicáaníta nía, éwita nacái cachàiníiri cáuli iwatàidacáaníta nía nacái, càicáaníta yái itéerica nave yáalimá iwènúadáidaca manuíri nave càide iyúwa iwàwáaná achúméeri téna nacáiri iyú.  
\v 5 Càita nacái ìyaca wanène; achúméeri wainá ìwalíiséericani yái wanèneca, quéwa yáaliméeri imànica madécaná wawàsi, wáalimácáiná wamànica wanène iyúwa cayábéeri manuí, báawéeri nacái manuíta. Yái wàasu tàacáisi imusuéricawa wanùma irìcuíse càicanide iyúwa achúméeríina quichái idàbacaalí yeemáca manuíri ànalìma. Càmicaalí áiba ichacàidani, yásí quichái yeemáca ànalìma macáita. Càita nacái wía, éwita achúmacáaníta yái wanèneca, càicáaníta yáalimá imànica áibanái irí báawéeri manuísíwata, càmicaalí wacùa watàacáiwa ipíchaná watàaníca báawéeri iyú.  
\v 6 Càica wàasu tàacáisi ìyacade iyúwa quichái wáalimácáiná wamànica máiní báawéeri áibanái irí watàacái iyúwa, madécaná íiwitáaná báawéeri. Yái tàacáisi báawéerica imusuéricawa wanùma irìcuíse, casacàaca imànica wáiwitáise macái. Satanás, yáara demonio íiwacalináca, yácata náiwacalica macáita wenàiwicaca itàaníiyéica báawéeri iyú mamáalàacata. Watàanícaalí báawéeri iyú, yásí watàacái báawéeri máiní báawaca imànica yàacawa macáita yái wamàníirica chái èeri irìcu, càmita nacái wáalimá wàyaca casíimáiri iyú áibanái yáapicha.  
\v 7 Wía èeri mìnanáica, wáalimá macàalunica wamànica madécaná íiwitáaná pìrái, cuwèesinái nacái, cuìpìranái nacái, àapinái nacái, áibanái cuwèesi nacái ìyéeyéica manuíri úni yáaculé. Yá wáalimá wéewáidaca nía namànicaténá càide iyúwa wawàwáaná.  
\v 8 Quéwa canácata wenàiwica idéeri macàalunica imànica inènewa icùanápináni ipíchaná itàaníca báawéeri iyú. Yái watàacái báawéerica càmita quirínama iwàwa iyamáacawa. Càicanide iyúwa àapi iculále inuérica wenàiwica, wáalimácáiná wàuwichàidaca áibanái wenàiwica báawanama watàanícaalí báawéeri iyú nàwali.  
\v 9 Máiní éeruíri wáiwitáise: Wàaca cayábéeri Wáaniri Dios iríwa wanène iyúwa. Néese wanène iyúwa nacái watàaníca báawéeri iyú áibanái wenàiwica ìwali, wacuísaca wáichawa nía nacái, níái wenàiwica Dios idàbéeyéica nàyacaténá càide iyúwa Dios inacáiyéi.  
\v 10 Abéerita wanùma irìcuíse imusúacawa cayábéeri tàacáisi Dios irí, báawéeri tàacáisi wenàiwicanái irí nacái. Píacué nuénánáica, càmita cayába wamàni cài.  
\v 11 Péemìacué comparación: Canáca yéewaná ipisíiri úni imusúacawa dápu néenibàa yáapichéi úni cayábéerica.  
\v 12 Càita nacái higuera yéetaná càmita yáalimá yàaca walí olivo ìyacaná. Càmita yéewa uva yéetaná abéya nacáiri yàaca walí higo ìyacaná. Càmita yéewa puìwéeri dápu yàaca walí cayábéeri úni wàiréeripiná. Càita nacái càmita wáalimá watàaníca báawéeri iyú báisícaalí cayábaca wáiwitáise wawàwalìcuísewa. 
\s1 La verdadera sabiduría 
\p  
\v 13 Báisícaalícué cáalíacáica pía, cáiwitáise nacái càide iyúwa picàlidáanácué piináwanáwa, néese pìyacué machacàníiri iyú càide iyúwa Dios iwàwáaná. Picácué nacái cáimacái piicáca píawawa áibanái íicha. Càita píalimácué píasáidaca cáalíacáicuéca pía báisíiri iyú.  
\v 14 Quéwa máinícaalícué báawaca piicáca áibanái nàasu cawèníiri ìwalíise, piwàwacaalícué nacái pichùulìaca áibanái canánama, iwàwacutácué càmita piyúunáidaca cáalíacáica pía áibanái íicha, néese píasáidacuéca càmitacué píalía báisíiri tàacáisi.  
\v 15 Pimànicaalícué cài, yásí wáalíacawa píiwitáise píiméericuéca ìwali cáalíacáicasani càmíirita yái náalíacáica Dios imàaquéerica wenàiwica irí. Néesecué chái èeri irìcuírica meedá yái píiwitáiseca càide iyúwa èeri mìnanái íináidáanáwa, Satanás ichùulìacáiná náiwitáise.  
\v 16 Ata alénácaalí nàyaca wenàiwica báawéeyéica iicáca áibanái nàasu cawèníiri ìwalíise, nía nacái iwàwéeyéica ichùulìaca áibanái canánama, yásí napéliaca níawáaca, namànica nacái macái íiwitáaná nabáyawanáwa.  
\v 17 Quéwa cawinácaalí idènièyéica yáalíacáiwa Dios néeséerica, yá wáalíacawa ráunamáita cawinácaalí nía, nàyacáiná machacàníiri iyú náiwitáise masaquèeri yáapichawa. Masacàacáiná náiwitáise, íná yéewa nàyaca nacái matuíbanáiri iyú áibanái yáapicha. Càmíiyéi nacái calúa íiwitáise, yéemièyéica áibanái irí cáalíacáiri iyú. Naicáca áibanái ipualé, yá nayúudàaca catúulécanéeyéi. Cayábaca naicáca macái wenàiwica íiwitáaná abédanamata, natàaníca machacàníiri iyú, càmita nacái nachìwáida wenàiwica, néese namànica áibanái irí cayábéeri.  
\v 18 Wayúudàacaalí áibanái ìyáanápiná matuíbanáiri iyú náapichawáaca, yásí wía nacái wàyapiná matuíbanáiri iyú. Néese áibanái iicápiná càinácaalí wàyaca, yá nawàwapiná namànica cayábéeri nacái. 
\c 4  
\s1 La amistad con el mundo 
\p  
\v 1 Píacué judíoca, ¿cánácué pimàni ùwicái píipunitawáaca? ¿Cánácué nacái pipélia píapichawáaca? Nucàlidacué piríwani. Máinícué piwàwaca peedáca piríwa cawèníiri wawàsi casíimáicaténácué piwàwa, íná pipéliacuéca píapichawáaca.  
\v 2 Piwàwacuéca peedáca piríwa cawèníiri wawàsi, néese càmicáinácué pidé peedácani, yásí pinúacuéca wenàiwica peedácaténá yàasumi. Yá báawacuéca piicáca áibanái wenàiwica nàasu cawèníiri ìwalíise, néese càmicáinácué píalimá peedáca piríwani, íná pimànicuéca ùwicái píipunitawáaca, pipélia nacái píapichawáaca peedácaténácué áibanái yàasu. Càmitacué pidé peedáca piríwani yáara piwàwéerica càmicáinácué pisutá Dios íichani.  
\v 3 Néese éwita pisutácáanítacué Dios íichani, càmitacué yàa piríni, báawacáinácué píiwitáise pisutáca Dios íichani, pisíimáidacaténácué píawawa meedá báawéeri iyú.  
\v 4 ¡Píacué wenàiwicaca iwènúadéeyéica íiwitáisewa Dios íicha! ¿Càmitasicué píalíawa pidécuéca piùwide pimànica Dios, cáininácáinácué piicáca èeri irìcuíyéi íiwitáise? Cawinácaalí iwàwéerica ìyaca càide iyúwa èeri irìcuíyéi íiwitáise íimáaná, idéca yùuwide imànica Dios.  
\v 5 Càmíirica caná iwèni yái tàacáisica áiba profeta itànèericaté Dios inùmalìcuíse. Iimaca: “Máiní cáinináca Dios iicáca wía, íná càmita iwàwa wawènúadaca íicha wáiwitáisewa ipíchaná cáinináca waicáca Dios íicha áiba”, íimaca.  
\v 6 Quéwa Dios iyúudàaca wía cachàiníwanái mamáalàacata imànicaténácué walí cayábéeri mawèníiri iyú càide iyúwaté profeta itànàaná Dios itàacái bàaluité. Iimacaté: “Dios yùuwideca imànica wenàiwica icàlidéeyéica iináwanáwa càmitasa nawàwacutá Dios, quéwa Dios imànica cayábéeri mawèníiri iyú nalí cawinácaali yáaliéyéicawa nawàwacutáca Dios iyúudàaca nía”, íimaca.  
\v 7 Iná pimàacacué Dios icùaca píiwitáise, pimànicaténácué càide iyúwa íimáaná. Pibàlùacuéwa tài íiméeri iyú Satanás íipunita, picácué peebá irí, yásí ipìacuécawa píicha.  
\v 8 Piwènúadacué píiwitáisewa Dios irípiná, yá iicácuéca pipualé imànicaténácué pirí cayábéeri mawèníiri iyú. ¡Píacué cabáyawanéeyéica, pimàacacué píichawa yái báawéerica pimàníiricuéca! ¡Masacàacué pimànica piwàwawa pibáyawaná íichawa, yái píináidéericuécawa báawéeri iyú piwàwalìcuísewa, píacué pucháibéeyéica íiwitáiseca! Càmitacué píalimá cáinináca piicáca Dios cáininácaalícué piicáca èeri irìcuíyéi íiwitáise càmíiyéica yáalía Dios ìwali.  
\v 9 ¡Píicháanícué ìwali yái báawéerica pimàníiricuéca! ¡Picácué casíimáica piicáaníca pibáyawaná ìwaliwa, néese píicháanícué ìwali! ¡Pimàacacué píichawa yái casíimáiná piwàwa pibáyawaná ìwaliwa, néese iwàwacutácué achúmaca piwàwa pibáyawaná ìwaliwa!  
\v 10 Picàlidacué píichawa yái báawéerica pimàníirica Wáiwacali imàacacaténácué iwàwawa pibáyawaná íicha. Yásí imànicuéca pirí cayábéeri. 
\s1 No juzgar al hermano 
\p  
\v 11 Píacué nuénánáica, picácué pitàaní báawéeri iyú pìwaliwáaca. Pitàanícaalícué báawéeri iyú áiba wenàiwica ìwali, càita nacái báawacaalícué piicácani ìwalíise yái imàníirica, càmitacué pimàni iyúwa Dios ichùulìaná cáinináanápinácué piicáyacacawa. Càmitacué piicá Dios itàacái cáimiétaquéeri iyú, néese píasáidacuéca báawaca piicáca Dios itàacái càiride iyúwa wawàsi canéerica iwèni. Quéwa pimànicaalícué cài, yá píasáidacuéca piicáca píawawa càiride iyúwa cachàiníirica Dios íicha, picàlidacáinácué càmitasa iwàwacutá pimànica càide iyúwa Dios itàacái íimáaná.  
\v 12 Iyaca abéerita Dios, yái imàaquéerica walí itàacáiwa. Piwàwalicué nacái yái Dios imàaquéerica walí itàacáiwa, yácata nacái yùuwichàidéeripináca báawéeyéi wenàiwica, iwasèeripiná nacái áibanái wenàiwica Dios yàasu yùuwichàacáisi íicha. Iná canáca yéewanácué pitàaníca báawéeri iyú áiba wenàiwica ìwali, abéericáináta Diosquéi yáaliéricawa wenàiwica íiwitáise. 
\s1 Inseguridad del día de mañana 
\p  
\v 13 Siùcade péemìacué cayába píacué icàlidéeyéica cài: “Siùcade wàacawa áiba yàcalé irìculé, táwicha nacái. Yá wayamáapinácawa néenibàa abéeri camuí. Yá wamànipiná wàasu wawàsiwa weedácaténá walíwa plata mamáalàacata”, càicué píimaca.  
\v 14 ¡Picácué cài píimaca, càmicáinácué píalíawa càinápinácaalí pichàbáanápináwa táwicha èeri! Canácata wéená ìyéeri càiripináta chái èeri irìcu. Càide iyúwa waicácaalí samànéeri achúmasíwata, néese yáta canácani, càita nacái wàyaca chái achúma èeríinata. Càmita wáalíawa càicaalínápiná wéetáwa.  
\v 15 Iwàwacutácué cài píimaca: “Wáiwacali iwàwacaalí wamànica cài, yásí wàyaca néenibàawa, wamànica nacái wawàsi”, càicué iwàwacutá píimaca.  
\v 16 Quéwa máinícué piwàwaca pitàaníca canùmaséeri iyú, cachàinicáinácué piicáca píawawa. Báawaca meedá Dios iicáca yái cáimacáinácuéca piicáca píawawa.  
\v 17 Cawinácaalí yáaliérica càinácaalí iwàwacutáaná imànica cayábéeri, néese càmicaalí imàni cài, yá imànica ìyaca ibáyawanáwa. 
\c 5  
\s1 Advertencias a los ricos 
\p  
\v 1 ¡Péemìacué cayábani, píacué judío càasuíyéica càmíiyéica yeebáida Dios itàacái! ¡Píicháanícué, péemíanícawa nacái ìwali yái báawéeri yùuwichàacáisi yàanèeripinácuécawa pìwali!  
\v 2 Yá báawapinácuéca píichani macáita pìasu cawèníirica. Cuwée iyáapinácuéca píicha pibàle cayábéerica.  
\v 3 Yá cayàmipinácuéca píichani macáita yái pìasu oroca, plata nacái. Cayàmicaalípinácué píichani, yásí macáita náalíacuéca piináwaná ìwaliwa càmitacué piyúudàa catúulécanéeyéi pìasu plata iyúwa, yái plata cáininéericuéca piicáca. Yácué pìasu cawèníiri imáalàapinácuécawa píicha, néese piùwichàapinácuécawa cáiwíiri iyú. Pidécuéca pìwacáidaca madécaná cawèníiri pìasupináwa maléená èeri ipíchawáise èeri imáalàacawa.  
\v 4 Pìasu plata yáasáidapiná cabáyawanácuéca píawa, yái plata càmíiricuéca pìa wenàiwica irí íibaidéeyéicatécué pirí needácaténácué pirí pibànacale ìyacaná. Yái Wáiwacali cachàiníirica náicha canánama, ichùulièrica nacái chènuníiséeyéi úwi, idéca yéemìaca catúulécanéeyéi íicháaníca irí, níái íibaidéeyéicuéca pirí, nacháawàanácué piináwaná ìwali, yá Wáiwacali yùuwichàidapinácué píawa.  
\v 5 Chái èeri irìcu pìyacuéca cayábéeri iyú, càasuíri iyú nacái. Pidènìacuéca macáita yái piwàwéerica casíimáicaténácué piwàwa. Pidécuéca piyáaca cadénama, yá walíibàacuéca pía càide iyúwa pìrái walíibèeyéi nawalíibàidéeyéica cayábéeri yàacàsi iyú ipíchawáise nanúaca nía. ¡Yá máinícué mawiénica pìasu èeri Dios yùuwichàidacatáipinácué píawa càide iyúwa natécaalí pìrái nanúacaténá nía!  
\v 6 Picàlidacuéca pichìwawa picháawàacaténá mabáyawanéeyéi iináwaná ìwali, néese pinúacuéca nía, éwita càmicáanítacué napélia pía. 
\s1 La paciencia y la oración 
\p  
\v 7 Quéwa, píacué nuénánáica yeebáidéeyéica Wáiwacali itàacái, pìidenìacué piùwichàanáwa mamáalàacata matuíbanáiri iyú àta Wáiwacali yàanàacataléta. Péemìacué comparación: Yái ibànéerica ibànacalewa iwàwacutá icùaca mamáalàacata matuíbanáiri iyú àta idàbacataléta unía yúuwàacawa. Néese iwàwacutá icùaca quiríta àta unía imáalàacatalétawa àniwa yeedácaténá bànacalé ìyacaná.  
\v 8 Càita nacái picùacué mamáalàacata matuíbanáiri iyú, peebáidacué tài íiméeri iyú nacái mawiénicáiná Wáiwacali yéenáiwaná yàanàanápiná. 
\p  
\v 9 Píacué nuénánáica, picácué pitàaní piríwáaca lúasi iyú, ipíchaná Dios yùuwichàidacuéca píawa. Yá mawiénica Dios yàasu èeri yùuwichàidáanápiná wenàiwica, càide iyúwa wenàiwica ibàlùacaalíwa capìi inùmalìcu ipíchawáise iwàlùacawa.  
\v 10 Píacué nuénánáica, iwàwacutácué pìyaca càide iyúwa profetanái icàlidéeyéicaté tàacáisi Wacuèriná Dios inùmalìcuíse. Yáté nàuwichàacawa Dios irípiná neebáidacáináté itàacái, quéwa nàidenìacaté nàuwichàanáwa mamáalàacata matuíbanáiri iyú.  
\v 11 Wáalíacawa casíimáica nía siùcáisede bàaluitécáiná nàidenìaca nàuwichàanáwa matuíbanáiri iyú Dios irípiná. Píalíacuécawa Job iináwaná ìwali. Satanás yáalimáidacaté iicáwani cachàiníiri iyú. Ewitaté Job yùuwichàacáanítawa manuísíwata, càicáaníta ìidenìacaté yùuwichàanáwa mamáalàacata; càmitaté iwènúada íiwitáisewa Dios íicha. Píalíacué nacáiwa idécanáamité Job yùuwichàacawa manuísíwata, néeseté Wacuèriná Dios imànicaté irí cayábéeri manuísíwata, máinícáiná Dios iicáca wapualé, catúulécaná nacái iicáca wía. 
\p  
\v 12 Quéwa péemìacué cayábani nuénánái yái tàacáisi máiníirica cachàini: Picácué píima “Báisí báisísíwata, Dios yáaliéricawa”, picácué cài píima. Picácué nacái cài píima capìraléeri cáli íipidená ìwali, cáli íipidená ìwali nacái, càinácaalí áiba wawàsi íipidená ìwali nacái. Píimacaalícué “Báisíta”, iwàwacutácué báisíirica pitàacáica. Píimacaalícué “Càmita”, iwàwacutácué báisíirica pitàacáica. Picácué píima: “Báisí báisísíwata, Dios yáaliéricawa”, ipíchanácué Dios yùuwichàidaca píawa. 
\p  
\v 13 Aibanáicaalí péenácué yùuwichàacawa, iwàwacutá nasutáca níawawa Dios íicha. Aibanáicaalí casíimái iwàwa, iwàwacutá nacántàaca casíimáiri iyú Dios irí nàacaténá irí cayábéeri.  
\v 14 Aibacaalí cáuláica, iwàwacutá imáidaca ancianonái, níara icuèyéica wenàiwica yeebáidéeyéica Jesucristo itàacái. Iwàwacutá imáidaca nía nasutácaténá irí Dios, napusúacaténá nacái séenási ipùdàlìcu idècunitàacá nasutáca irí Dios Wáiwacali íipidená ìwali.  
\v 15 Yá manuícaalí ancianonái íináidaca iwàwawa Dios ìwali ichùnìanápiná cáuláiquéeri, náalíacáináwa Wáiwacali iwàwaca ichùnìaca cáuláiquéeri, yásí ichùnìacawa yái cáuláiquéerica, yá Wáiwacali yeedápináca íichani, yái uláicáica. Cáuláiquéeri imànicaalíté ibáyawanáwa, yásí Wáiwacali imàacaca iwàwawa ibáyawaná íicha.  
\v 16 Iná picàlidacué píichawa yái báawéerica pimàníiricuéca piríwáaca, pisutáyacacuéwa píichawáaca pimàacáanápinácué piwàwawa íicha yái pibáyawanácuéca. Néese pisutácué pìwaliwáaca Dios íicha ichùnìanápinácué pía. Cayábacaalí wáiwitáise Dios iicápiná, wàyacaalí nacái machacàníiri iyú, néese wasutácaalí wíawawa Dios íicha, yásí Dios imànicué walí cayábéeri manuísíwata.  
\v 17 Piwàwalicué càinácaalíté ìyáaná Dios yàasu profeta íipidenéericaté Elías. Yácata abéeri asìali wanacáiri, quéwa Elías isutácaté Dios manuísíwata ipíchanáté unía yúuwàacawa, yéewacaténáté báawéeyéi wenàiwica nàuwichàacawa nabáyawaná ichùulìacawa. Yá máisiba camuí y medio canácaté unía; Dios imànicaté càide iyúwa Elías isutáaná íicha.  
\v 18 Néese Elías isutácaté Dios íicha àniwa unía yúuwàacaténáwa àniwa, yá yèepùaca unía yúuwàacawa àniwa cáli ìwali, yèepùa bànacalé yàaca ìyacanáwa. 
\p  
\v 19 Píacué nuénánáica, áiba péenácué iwènúadacaalí íiwitáisewa Dios itàacái íicha, néese piyúudàacaalícué iwènúadaca íiwitáisewa Dios irípiná àniwa, yá pimànicuéca pìacawa cayábéeri manuísíwata.  
\v 20 Péemìacué cayábani, cawinácaalí iwènúadéerica áiba wenàiwica ibáyawaná íichawa, idéca icùaca cabáyawanéeri ipíchaná yéetácawa méetàuculé Dios íicha càiripináta. Yá nacái Dios imàacapiná iwàwawa ibáyawaná manuíri íicha.