\id ACT 45 ACTpio.sfm UTF8 Acts Piacoco-(pio)-Colombia 2009 
\h LOS HECHOS 
\toc1 Los Hechos 
\toc2 Los Hechos 
\toc3 Hch 
\mt1 LOS HECHOS 
\c 1  
\s1 La promesa del Espíritu Santo 
\p  
\v 1 Nubànùa pirí cuyàluta, Teófilo, nùacawéeriná máiníiri cáimiétacanáca. Bàaluité nutànàaca pirí yáara idàbáanéericaté cuyàlutaca nucàlidacaténá pirí macáita Jesús imàníináté, yéewáidáanáté nacái quéechatécáwa.  
\v 2 Nucàlidacaté piríni nùasu idàbáanéerité cuyàluta irìcu càinácaalíté Jesús imànica yèepunícaalítéwa chái èeri irìcu àta imichàacatalétatéwa chènuniré. Ipíchawáiseté yàacawa èeri íicha, yá imáidaca yàataléwa yàasu apóstolnáiwa, íibaidéeyéipináté irí yáamirìcubàa. Néese Espíritu Santo íiwitáise iyú, Jesús yàalàaca nía náalíacaténáwa càinácaalípináté iwàwacutáaná namànica.  
\v 3 Jesús yéetácadénáamitéwa, néese imichàacatéwa yéetácáisi íicha. Yá imàacaca yáawawa apóstolnái iicácani. Cuarenta èeri imàacacaté yàacawa yáawawa naicácani náalíacaténátéwa báisíiri iyú cáucani. Yéewáidaca nía nacái neebáidáanápiná Dios itàacái namànicaténá càide iyúwa Dios iwàwáaná. 
\p  
\v 4 Idècunitàacá ìyaca yàasu apóstolnái yáapichawa, yáté Jesús yàalàaca nía ipíchanáté namusúacawa Jerusalén ìyacàlená íicha. Iimacaté nalí: 
\p —‍Picùacué Espíritu Santo yàanàaca, yái Núaniri Dios íiméericaté ìwali ibànùanápinácué piríwani, càitade iyúwa núumáanácuéca pirí.  
\v 5 Báisíta Juan el Bautista ibautizácaté wenàiwicanái úni yáaculé. Quéwa mesúnamáita Dios ibànùacué piríwa Espíritu Santo, yái yàacawéeridéeripinácuéca píawa, ibautizácaténácué píiwitáise Espíritu Santo ichàini iyú —‍íimaca yái Jesúsca. 
\s1 Jesús asciende al cielo 
\p  
\v 6 Néeseté idècunitàacá nàwacáidáyacacawa Jesús yáapicha, yá apóstolnái náimaca nasutáca néemìawani: 
\p —‍Wáiwacali, ¿siùcatasica piwasàa wía romanonái íicha, wía judíoca, yéewacaténá píata icùaca wàasu cáli néeséeyéi? —‍náimaca.  
\v 7 Néese Jesús íimaca nalí: 
\p —‍Càmitacué iwàwacutá píalíacawa càiná èeri irìcucaalí Núaniri Dios imànipinácué pirí wawàsi. Abéerita Núaniri Dios yáaliéricawa. Càmita icàlida áibanái iríni càiná èeri irìcucaalípináni. Càmitacué iwàwacutá píalíacawa.  
\v 8 Quéwa Espíritu Santo iwàlùapinácué piwàwalìculéwa, yái yèeripinácuéca pichàiniwa chènuníiséericawa, yéewanápinácué pìa picàlidaca nuináwaná ìwali, ipíchanácué cáaluca piicáca wenàiwicanái. Càitacué nacái picàlidapiná nuináwaná ìwali Jerusalén ìyacàlená irìcu, Judea yàasu cáli néenibàa nacáiwa, Samaria yàasu cáli néenibàa nacái, nía nacái yàcalé déecubàanaméeyéica, chái èeri irìcu —‍íimaca nalí yái Jesúsca. 
\p  
\v 9 Idécanáamité cài íimaca, idècunitàacá naicáidaca irí, yá imichàacatéwa náicha chènuniré. Yá iwàlùacawa acalèe yèewiré, càmita quirínama nadé naicácani.  
\v 10 Idècunitàacá Jesús imichàacawa, yá naicáidaca yáamíisewa chènuniré. Yá pucháiba asìanái cabalèenaméeyéi ibàle namàacacaté níawawa apóstolnái iicáca nía.  
\v 11 Yá náimaca apóstolnái irí: 
\p —‍Píacué Galilea yàasu cáli néeséeyéica, ¿cánácué pibàlùa piicáidaca chènuniré? Yái Jesús siùquéerica tàacáwa imichàacawa chènuniré pèewíisecué, yàanàapiná àniwa acalèe yèewíise càide iyúwa pidéenácué piicácáwa imichàacawa —‍náimaca níái ángelca. 
\s1 Se escoge a Matías para reemplazar a Judas 
\p  
\v 12 Néeseté apóstolnái yèepùacawa dúli íinatáise, íipidenéechúa Olivos, olivo inàlimanáca. Yá nàacawa Jerusalén ìyacàlená néré. Uái dúli yáawinéechúacawa mawiénita Jerusalén ìyacàlená íicha, batéwa abéeri kilómetro idècuni, càiride iyúwaté judíonái íiwitáise imàacáaná nèepunícawa sábado irìcu nayamáidacatáicawa.  
\v 13 Nàanàacaté yàcalé néré, yá macáita nayamáacawa abéeri capìi imàdáaná irìcu ìyéerica chènunibàa cáli inàni íicha. Once namanùbaca níái asìanáica iwàluèyéicawa néré: Pedro, Juan nacái, Santiago nacái, Andrés nacái, Felipe nacái, Tomás nacái, Bartolomé nacái, Mateo nacái, Santiago nacái yái Alfeo ìirica, Simón nacái, áibaalí íipidenéeri Celote, Judas nacái, yái Santiago yéenásàirica.  
\v 14 Abédanamata náiwitáise náapichawáaca canánama nàwacáidáyacacawa nasutácaténá níawawa Dios íicha mamáalàacata, náapicha nacái abénaméeyéi inanáica, María nacái, Jesús yáatúaca, Jesús yéenánái nacái. 
\p  
\v 15 Néenialíté Pedro imichàa ibàlùacawa nàacuésemi, níái yeebáidéeyéica Jesús itàacái, ciento veinte namanùbaca ìwacáidáyaquéeyéicawa néré. Yá íimaca nalí:  
\v 16 “Píacué nuénánáica, idéca ichàbacawa macáita càide iyúwa rey David itànàanáté Dios itàacái, Espíritu Santo inùmalìcuíse. Bàaluitécáiná David itànàaca tàacáisi Judas Iscariotemi iináwaná ìwali, yái yèericatéwa náiwitápu níái úwinái íibèeyéicaté Jesús presocaténáté namànicani.  
\v 17 Yèepunícáinátéwa wáapicha, yái Judasmica. Iibaidacaté nacái Dios irí wáapicha”, íimaca yái Pedroca.  
\v 18 Sacerdote íiwacanánái iwènìacaté abéeri cáli Judas yàasu plata iyú yái nèericaté irí platamica imàníiricaté ìwalíise ibáyawanáwa. Imulacàacatéwa yái Judas ichéecamica, yá yúuwàacawa isubèriacawa ìwalìabàawa balánamái, ìyapicúami imusúacawa íicha canánama.  
\v 19 Néese, Jerusalén ìyacàlená mìnanái yéemìacaalíté Judasmi ìyáaná, yá nàaca íipidená yái cálica Acéldama, íimáanáca natàacái iyú: “Irái yàalu”.  
\v 20 Pedro itàaníca nalí àniwa níái yeebáidéeyéica Jesús itàacái. Pedro íimaca nalí: “Càité rey David itànàacaté tàacáisi Judas Iscariotemi ìwali cuyàluta Salmos irìcu. David íimacaté: 
\q1 ‘Máisapináca icapèemica, canácata ìyéeripiná icapèemi irìcu’, 
\m càité David itànàaca. Itànàacaté àniwa: 
\q1 ‘Aiba wenàiwica àniwa íibaidapiná yáamirìcubàami’, 
\m càité David itànàaca Salmos irìcu”, íimaca yái Pedroca. 
\p  
\v 21 Pedro idécanáamité icàlidaca nalíni Judasmi iináwaná ìwali, yá íimaca nalí àniwa: “Iyéeyéica wèewi níái asìanáica yèepuníiyéicatéwa wáapicha èeri imanùbaca idècunitàacá Wáiwacali Jesús ìyaca wáapicha.  
\v 22 Yèepuníiyéicawa wáapicha Juan ibautizácatáiseté Jesús àta Wáiwacali imichàacatalétatéwa wáicha chènuniré. Càide iyúwaté rey David itànàanáté tàacáisi íiméerica: ‘Aiba wenàiwica àniwa íibaidapiná yáamirìcubàami’, càita nacái iwàwacutá abéeri íibaidaca Dios irípiná wáapicha Judas yáamirìcubàami icàlidacaténá Jesús iináwaná ìwali idéca imichàacawa yéetácáisi íicha”, íimaca yái Pedroca. 
\p  
\v 23 Iná macáita Jesús yéewáidacaléca manùbéeyéi needáca nèewíisewa pucháiba asìanái. Abéeri íipidená José, áibaalí íipidená Barsabás, áibaalí íipidená nacái Justo, máisibaca íipidená. Yá nacái yàacawéerináca íipidená Matías.  
\v 24-25 Yá macáita nasutáca níawawa Dios íicha macáita namanùbaca iyúwa. Náimaca: “Wáiwacali, píacata yái yáaliérica macái wenàiwica íiwitáise. Píasáida walí càiríinácaalí néená níái pucháiba asìanáica piwàwéeri íibaidaca pirí iyúwa apóstol Judas yáamirìcubàami, yái Judas íibaidacalémica Judas yúuquéericaté íichawa ibáyawaná ìwalíisewa, yàacaténátéwa yùuwichàacatalépinácawa, yái infiernoca”, náimaca nasutáca Dios. 
\p  
\v 26 Néese, iyúwaté judío íiwitáise ìyáaná, náucaca náichawa suerte púubanaméeyéi íba, náalíacaténátéwa càiríinácaalí néená Dios yeedéericaté íibaidéeripináté Dios irí náapicha níái apóstolca. Yá needáca náicha Matías, íibaidéeripiná Dios irí náapicha. Yácata doce apóstol yéenáca, yái Matíasca. 
\c 2  
\s1 La venida del Espíritu Santo 
\p  
\v 1 Néenialíté judíonái namànicaté nàasu cultowa íipidenéerica Pentecostés, yá macáita yeebáidéeyéica Jesús itàacái nàwacáidáyacacawa abéeri capìi irìcu.  
\v 2 Yátaté néemìaca manuíri sànasi chènuníiséeri càide iyúwa wéemìaná cachàiníiri cáuli isàna. Macáita yáawinéeyéicawa capìi irìcu néemìaca yái sànasica.  
\v 3 Yá naicáca quichái nacáiri ipèrùa manùba càide iyúwa waicáaná quichái. Yá quichái ipèrùa iseríacawa náiwita ìwali náalimáwanama, macáita níái wenàiwicaca.  
\v 4 Yá Espíritu Santo iwàlùacawa nawàwalìculé canánama, icùacaténá náiwitáise. Yá nadàbaca nacàlidaca tàacáisi Dios inùmalìcuíse áiba cáli néeséeyéi itàacái iyú, yái tàacáisica càmíiritécáwa nadé náalíaca natàaníca iyú, càide iyúwa Espíritu Santo imàacáaná nacàlidacani. 
\p  
\v 5 Néenialíté áibanái judío ìyaca néeni Jerusalén ìyacàlená irìcu, yàanèeyéicaté macái cáli néese. Níái judíoca neebáidacaté Dios itàacái cáalíacáiri iyú.  
\v 6 Judíonái yéemìacanacáita yái sànasi chènuníiséerica, yá manùba nàwacáidáyacacawa capìi néré. Néemìaca apóstolnái, áibanái nacái náapichéeyéica, nacàlidaca nalíni natàacái imanùbaca iyú. Macái wenàiwica yéemìaca itàacáiwa. Náináidacawa manuísíwata néemìaca natàacáiwa, níái manùbéeyéica judíoca yàanèeyéicaté capìi néré.  
\v 7 Yá judíonái nasutáca néemìawa níawáaca: 
\p —‍¿Càinásica yéewaná natàaníca watàacái imanùbaca iyú? Ewita Galilea yàasu cáli néeséeyéicáaníta nía canánama, càicáaníta natàaníca watàacái imanùbaca iyú.  
\v 8 ¿Càinásica yéewaná náalimá nacàlidacani watàacái iyú?  
\v 9 Manùba cáli néeséeyéi wía: Partia yàasu cáli, Media yàasu cáli nacái, Elam yàasu cáli nacái, Mesopotamia yàasu cáli nacái, Judea yàasu cáli nacái, Capadocia yàasu cáli nacái, Ponto yàasu cáli nacái, Asia yàasu cáli nacái,  
\v 10 Frigia yàasu cáli nacái, Panfilia yàasu cáli nacái, Egipto yàasu cáli nacái, Libia yàasu cáli néeséeyéi nacái, ìyéeyéica mawiénita Cirene yàasu cáli irí, Roma ìyacàlená mìnanái nacái ipáchiéyéica ìyaca chái,  
\v 11 áibanái nacái judíosíwanái, áibanái nacái càmíiyéica judío iwènúadéeyéicaté íiwitáisewa neebáidacaténá Dios itàacái iyúwa judíosíwanái, Creta yàasu cáli néeséeyéi nacái, Arabia yàasu cáli néeséeyéi nacái. Manùba cáli néeséeyéica wía, quéwa macáita wáalimáwanama wéemìaca natàaníca watàacái iyú nacàlidaca ìwali yái Dios imàníináca cayábéeri íiwitáise cachàiníiri iyúwa —‍náimaca nalíwáaca. 
\p  
\v 12 Níái manùbéeyéi wenàiwicaca, càmitaté náalíawa càinácaalí iyú yéewaná apóstolnái cài natàaníca madécaná tàacáisi iyú yéewanápiná manùbéeyéi cáli néeséeyéi yéemìaca itàacáiwa. Nasutáca néemìawa níawáaca: 
\p —‍¿Càinásica yéewaná cài natàaníca? —‍náimaca nalíwáaca.  
\v 13 Abénaméeyéi quéwa naicáanícáita apóstolnái iquíniná meedá. Iná náimaca: 
\p —‍¡Icàméeyéica nía meedá! —‍náimaca naicáaníca. 
\s1 Discurso de Pedro 
\p  
\v 14 Néeseté Pedronái, níái docéeyéica imanùbaca apóstolca, namusúacawa manùbéeyéi yèewíise, níái ciento veinte namanùbaca yeebáidéeyéica Jesús itàacái nacàlidacaténá manùbéeyéi wenàiwica iríni. Yá Pedro icàlidaca nalíni cachàiníiri tàacáisi iyú. Iimaca nalí: “Píacué, nuénánái judíoca, macáitacué pía nacái Jerusalén ìyacàlená mìnanáica, péemìacué cayábani yái nucàlidéeripinácuéca piríwa.  
\v 15 Piyúunáidacuéca nacàmaca níái wenàiwicaca. ¡Càmíirita! Canácata icàméeri mapisái yáawanáitàacáwa a las nueveta.  
\v 16 Néese Dios idéca ibànùaca Espíritu Santo càide iyúwa profeta Joel icàlidáanáténi bàaluité, itànàanáté tàacáisi Dios inùmalìcuíse nacái. Dios íimacaté: 
\q1  
\v 17 ‘Mawiénicaalí yái èeri imáalàacatáipináwa, yá nubànùapiná Espíritu Santo wenàiwicanái irí canánama, yàacawéeridacaténá nía; íná yéewanápinácué péenibe nacàlidaca tàacáisi nunùmalìcuíse; nubànùapiná tàacáisi ùuculìiyéi irí yéenáiwanási nacáiri iyú, béeyéi irí nacái náamacani irìcuísewa. 
\q1  
\v 18 Néenialípiná nubànùa Espíritu Santo nùasu wenàiwicanái iwàwalìculéwa, yàacawéeridacaténá nía, asìanái, inanái nacái, yéewanápiná nacàlidaca tàacáisi nunùmalìcuíse. 
\q1  
\v 19 Capìraléeri cáli irìcuwa núasáidapiná naicá wawàsi nacalùadéeripiná naicáca, íinata nacái cáliquéi—‍irái, quichái, acalèe nacáiri íisaca nacái. 
\q1  
\v 20 Yái èeri icamaláná catéeripináwa, quéeri nacáiwa naiquéechúapiná quíirawaca càide iyúwa waicáaná irái, ipíchawáise nùasu èeri máiní cayábéeri yàanàaca, caiyéininéeri nacái. 
\q1  
\v 21 Quéwa macáita cawinácaalí wenàiwica isutéeyéica yáawawa nuícha nuicáanápiná napualé, nuwasàapiná níawa nùasu yùuwichàacáisi íichawa’, 
\m íimacaté yái Diosca, càité profeta Joel itànàacaté tàacáisi Dios inùmalìcuíse. 
\p  
\v 22 “Iná péemìacué cayábani yái nucàlidéeripinácuéca piríwa, píacué israelitaca: Píalíacuécawa machacàníiri iyú càinácaalíté ìyáaná pèewibàa, yái Jesúsca, Nazaret ìyacàlená néeséerica. Dios idéca yáasáidacuéca piríni, píalíacaténáwa Jesús ìwali, abéeri Dios néeséericani, yái Jesúsca. Dios imàacacaté Jesús imànica máiníiri cayábanaméeri wawàsi, càmíirica wenàiwica idé imànica, yáasáidacaténácué pirí Dios ibànùacani.  
\v 23 Ewitacué píalíacáanítatéwa ìwali Dios néeséericani, càicáanítacué píibàacaténi, pinúacaténáni. Quéwa bàaluitésíwa Dios íináidacatéwa imàacáanápiná áiba wenàiwica iyúudàacuéca píibàaca Jesús presoíri iyú, yéewanápinácué pimàacaca báawanaméeyéi asìanái itàtàacani cruz ìwali.  
\v 24 Quéwa Dios iwasàacaté Jesús yéetácáisi íicha, yáté imichàidaca Jesús yéetácáisi íicha càmicáiná yéetácáisi yáalimá imawènìadacani.  
\v 25 Yáté rey David icàlidacaté tàacáisi Jesús ìwali Dios inùmalìcuíse. Jesús íimacaté Dios irí: 
\q1 ‘Nucuèriná Dios, núalíacawa pìyáanápiná núapicha càiripináta, pìacawéeridaca nacái núa. Iná canácata yáaliméeri imàacaca nucaláacawa píicha, pía Nucuèriná Diosca. 
\q1  
\v 26 Iná yéewa casíimáica nuwàwa, yásí nucántàa nacái casíimáiri iyú. Yá máiní manuíca nuínáidapinácawa nuwàwawa pìwali, 
\q1  
\v 27 càmicáiná pimàacapiná núa càliculìi irìcu. Càmita nacái pimàacapiná ibadácawa yái nuináca, núa pìasu wenàiwicaca mabáyawanéerica. 
\q1  
\v 28 Pidéca pimàacaca cáuca núa, yá nuyanídapinácawa nùyacaalípináta píapicha’, 
\m íimacaté yái Jesúsca, càité David itànàaca Jesús itàacái. 
\p  
\v 29 “Píacué nuénánáica, macáitacué wáalíacawa wàawirimi rey David yéetácatéwa, yáté nabàlìacani. Siùcade macáita wía judíoca wáalíacawa alénácaalí David yàasu càliculìimi ìyaca chái wèewibàa.  
\v 30 Profetacaté yái rey Davidmica, yá yáalíacatéwa nacái Dios imànicaté wawàsi David yáapicha cáimiétacanéeri iyú imàacáanápináté rey David itaquérinámi icùaca israelitanái David yáamirìcubàami.  
\v 31 David icàlidacaté yái tàacáisi Dios inùmalìcuíse, càide iyúwa David idéca nacáicaalí iicáca macáita yái ichàbáanápinácawa. Iná yéewa rey David icàlidacaté tàacáisi íiméerica Mesías icáucàanápinátéwa, yái israelita icuèrinápináca. David íimacaté nacái Mesías càmíinápináté iyamáawa càliculìi irìcu, càmíinápináté nacái iinámi ibadáwa.  
\v 32 Yái Jesúsca, Dios idéca icáucàidacani, yá nacái macái wía, wadéca waicáca cáucani.  
\v 33 Dios idéca imichàidaca Jesús chènuniré, imàaca nacái yáawinacawa yéewápuwáise Dios irí, icùacaténá macáita Dios yáapicha chènuniré. Yá càide iyúwaté Jesús icàlidáaná walíni, Wáaniri Dios idéca imàacaca Jesús ibànùaca walí Espíritu Santo. Siùca èeri pidécuéca péemìaca, piicáca nacái càinácaalí iyú Espíritu Santo icùaca wenàiwicanái íiwitáise.  
\v 34 Wáalíacawa Mesíascani yái Jesúsca, Dios ibànuèripinácaté icùacaténá wía, yácáiná rey David càmitaté imichàawa chènuniré icáuca yáapichawa, quéwa David icàlidacaté tàacáisi Mesías ìwali Dios inùmalìcuíse. David íimacaté: 
\q1 ‘Wacuèriná Dios íimacaté Nuíwacali irí: Píawinawa núapicha nuéwápuwáise picùacaténá núapicha macáita, 
\q1  
\v 35 idècunitàacá numawènìadaca píicha macái piùwidenáiwa, íimaca yái Diosca’, 
\m càité David íimaca. 
\p  
\v 36 “Píacué macái Israel itaquénáinámica, iwàwacutácué píalíacawa báisíiricani: Yái Jesúsca, pinuéricatécué cruz ìwali, yácata Dios imàaquéerica Wáiwacalipiná, Mesías nacái, yái wacuèrinápináca, wía judíoca”, íimaca yái Pedroca. 
\p  
\v 37 Néese níái wenàiwica ìwacáidáyaquéeyéicawa néré, néemìacáiná Pedro yàasu tàacáisi, íná máiní achúmaca nawàwa nabáyawaná ìwaliwa. Yá nasutáca néemìawa Pedro, apóstolnái nacái. Yá náimaca nalí: 
\p —‍Píacué wéenánáica, ¿càinásica iwàwacutá wamànica? —‍náimaca.  
\v 38 Néese Pedro íimaca nalí: 
\p —‍Piwènúadacué píiwitáisewa Dios irípiná. Pibautizácué nacáiwa Jesucristo íipidená ìwali píasáidacaténácué peebáidaca itàacái. Yásí Dios imàacacué iwàwawa pibáyawaná íicha. Ibànùapinácué pirí Espíritu Santo icùacaténácué píiwitáise.  
\v 39 Yái Espíritu Santoca, Dios iwàwéericuéca yàaca pirí, péenibe irí nacái, nalí nacái macáita ìyéeyéica déeculé, yácáiná Dios ibànùapiná Espíritu Santo nalí canánama, cawinácaalí Wacuèriná Dios iwàwéeyéica imáidaca yàasunáipináwa —‍íimaca yái Pedroca.  
\v 40 Càita Pedro icàlidaca nalíni déecuíri iyú, yàalàa nacái nía. Iimaca nalí: 
\p —‍Piwènúadacué píiwitáisewa ipíchaná Dios yùuwichàidacuéca pía náapicha níái cabáyawanéeyéi wenàiwicaca —‍íimaca yái Pedroca. 
\p  
\v 41 Ináté níái yeebáidéeyéicaté Pedro yàasu tàacáisi, nabautizácawa. Tres mil namanùbaca níái yeebáidéeyéicaté Jesús itàacái yáté èerica.  
\v 42 Nàwacáidáyacacawa náapicha áibanái yeebáidéeyéica néemìacaténá apóstolnái yéewáidáaná nía. Yá macáita neebáidaca cachàiniwaca. Abédanamata nacái náiwitáise, nàaca nacái nalíwáaca nàasuwa. Nàwacáidáyacacawa nasutácaténá níawawa Dios íicha, nawacùacaténá nàwaliwáaca pan, yái Santa Cenaca, nawàwalicaténá Jesús yéetácatéwa náichawalíná. 
\s1 La vida de los primeros cristianos 
\p  
\v 43 Néeseté apóstolnái ichùnìaca yàacawa manùbéeyéi cáuláiquéeyéi Dios íiwitáise iyú. Dios imàaca nacái namànica manùba cachàiníiri iyú càmíiri wenàiwica idé imànica. Iná Jerusalén ìyacàlená mìnanái cáaluca nawàwa náináidacáwacawa canánama.  
\v 44 Macáita níái yeebáidéeyéica Jesús itàacái, abédanamata náiwitáise, nàaca nacái nalíwáaca nàasuwa.  
\v 45 Yá nawéndaca nàasuwa càinácaalí nadènièrica nawacùacaténá iwènináami catúulécanéeyéi irí yeebáidéeyéica Jesús.  
\v 46 Eeri imanùbaca nàwacáidáyacacawa templo irìculé nàacaténá Dios irí cayábéeri. Nàwacáidáyaca nacáiwa nacapèe irìculéwa nawacùacaténá nàwaliwáaca pan, yái Santa Cenaca nawàwalicaténá Jesús yéetácatéwa náichawalíná. Yá nayáaca nayáacaléwa náapichawáaca casíimáiri iyú nawàwalìcuísewa.  
\v 47 Jerusalén ìyacàlená mìnanái cáimiétaquéeri iyú naicáca wenàiwica yeebáidéeyéica Jesús itàacái. Eeri imanùbaca Wáiwacali iwasàaca áibanái wenàiwica Dios yàasu yùuwichàacáisi íicha néenánáicaténá nía, níái yeebáidéeyéica Jesús itàacái. 
\c 3  
\s1 Un cojo es sanado 
\p  
\v 1 Aiba èerité Pedro, Juan nacái nàacawa templo néré a las trescatáica táicalé càide iyúwa judío íiwitáise ìyáaná nasutáca níawawa Dios íicha èeri imanùbaca.  
\v 2 Macái èeri imanùbaca ìyacaté néré abéeri asìali éeruíri yàabàli, quéwa yáta imusúanátawa. Eeri imanùbaca áibanái itécani templo inùma nérépiná, yái templo inùma íipidenácatáica Hermosa. Néré isutáca plata wenàiwicanái íicha, níái iwàluèyéicawa templo irìculé. Isutáca náicha plata iwènìacaténá iyáapináwa.  
\v 3 Iicáca Pedro, Juan nacái iwàluèyéiwa templo irìculépiná, yá isutáca náicha plata.  
\v 4 Idècunitàacá isutáca náicha plata, yá naicáidaca irí. Pedro íimaca irí: 
\p —‍Piicáida walí —‍íimaca yái Pedroca.  
\v 5 Yái asìali éeruíri yàabàli iicáidaca nalí machacànita, iyúunáidacáiná nàapináca irí plata.  
\v 6 Quéwa Pedro íimaca irí: 
\p —‍Canáca nulí plata, orocáaníta canácata nulíni. Numànica piríwa yái núaliméerica numànica. Núumaca pirí Jesucristo Nazaret ìyacàlená néeséeri inùmalìcuíse, yái ichàiniadéerica núa, nuchùnìacaténá pía, pimichàawa pìipìná —‍íimaca yái Pedroca. 
\p  
\v 7 Yá Pedro íibàaca asìali icáapi yéewápuwáiséeri, yá Pedro imichàidaca ibàlùawa yái asìalica. Idècunitàacá imichàacawa yái asìalica, yáta cachàinica yàabàli.  
\v 8 Yá ipisìa ibàlùacawa. Yá idàbaca ìipìnaca. Iwàlùacawa Pedronái yáapicha templo irìculé, ipisìaníca nacái yàacawa, yàaca Dios irí cayábéeri néeninamata.  
\v 9 Macáita wenàiwica ìyéeyéica templo irìcu naicáca ìipìnáaníca. Néemìa nacái itàacái yàaca Dios irí cayábéeri.  
\v 10 Náináidacawa manuísíwata naicáidaca irí, cáalu nacái náináidacawa nawàwawa ìwali, yái asìali ichàbáanácawa, náalíacáinátéwa Dios íiwitáise ìyaca néré, náalíacáiná naicácani yái asìalica, náalíacáiná nacáiwa ìwali yáawináaníirimicawa isutáca náicha plata templo inùma néré íipidenácatáica Hermosa. 
\s1 Discurso de Pedro en el Pórtico de Salomón 
\p  
\v 11 Yái asìali éeruíricaté yàabàlimi, ichùnièricatéwa, càmita iwàwa nàacawa íicha yái Pedroca, Juan nacái. Nabàlùacawa abéeri imàdáaná néeni templo irìcuíri. Yái imàdáanáca íipidenácaté Pórtico de Salomón. Madécaná wenàiwica náináidacawa manuísíwata néemìaca Pedronái iináwaná, íná napìacawa néré naicácaténá nía.  
\v 12 Néese Pedro iicácáiná nàwacáidáyacacawa, yá íimaca nalí: “¿Cánásicué máiní píináidacawa manuísíwata piicáidaca walí, píacué israelitaca? Picácué píináidawa wadéca wachùnìaca yái asìalica wáiwitáise iyúwa meedáta. ¡Càmíirita! Càmita nacái wadé wamàacaca ìipìnaca ìwalíise yái wamàníináca culto Dios irí.  
\v 13 Achúmatàacáwa nucàlidacué piríwani càinácaalí yéewaná ìipìnaca. Péemìacué cayába quéechacáwa: Wacuèriná Dios, yái Dios wàawirináimi Abraham, Isaac nacái, Jacob nacái nèericaté icàaluíniná, yácata imàaquéerica Jesús ìyaca cáimiétacanéeri iyú náicha canánama, íibaidéerica Dios irípiná. Yái Jesúsca presocatécué pimànicani, pimàacacaténáté càmíiyéi judío inúacani, níái icuèyéica wàasu cáli. Néeseté gobernador Pilato iwàwacaalíté iwasàaca Jesús, yá pitàanícatécué báawéeri iyú Jesús ìwali, íná càmitatécué pimàaca Pilato iwasàacani.  
\v 14 Càmitacué pisutá Pilato iwasàanápináténi, yái Jesús mabáyawanéerica imàníirica càide iyúwa Dios ichùulìaná. Néeseté pisutácuéca Pilato íicha iwasàanápinátécué pirí abéeri inuéricaté wenàiwica.  
\v 15 Càita pinúacatécué yái yèerica wacáuca càmíiri imáalàawa. Quéwa Dios imichàidacaténi yéetácáisi íicha. Wía nacái, wadéca waicáca cáucani, yái Jesúsca.  
\v 16 Siùcade yái asìali piiquéericuéca chái, píaliéricué nacái piicáca, idéca ichùnìacawa cachàinicaténáni Jesús íipidená ìwali, ìipìnacaténá, yeebáidacáiná Jesús itàacái. Dios idéca imàacaca wachùnìacani cayába, càide iyúwa piicáanácué macáitani, weebáidacáiná Jesús itàacái. 
\p  
\v 17 “Píacué nuénánáica, núalíacuécawa pìwali, píiwacanánái nacái pinúacaalítécué Jesús, càmitacué báisíiri iyú píalíacawa cawinácaalí yái pinuéricatécuéca.  
\v 18 Quéwa Dios imàacacatécué pimànica càide iyúwaté yàasu profetanái canánama nacàlidaca tàacáisi Dios inùmalìcuíse ìwali yái yàasu Mesíasca. Náimacaté iwàwacutáanápináté Mesías yéetácawa, yái wacuèrinápináca Dios ibànuèrica walí, wía israelitaca.  
\v 19 Iná, piwènúacuéwa Dios irí àniwa, piwènúadacué nacái píiwitáisewa Dios irípiná yéewacaténácué imàacaca iwàwawa pibáyawaná íicha. Piwènúadacaalícué píiwitáisewa pibáyawaná íichawa caquialéta, yá cawàwanáta Wacuèriná Dios imàacapinácué pìyaca matuíbanáiri iyú.  
\v 20 Piwènúadacué píiwitáisewa Dios irípiná yéewanápinácué Dios ibànùaca pìatalé Jesús, yái Mesíasca. Bàaluité Dios íináidacawa imàacáanápinácué picuèrinápinácani, píacué israelitaca.  
\v 21 Quéwa iwàwacutá Jesucristo iyamáacawa chènuniré àta Dios ichùnìacataléta macái wawàsi càide iyúwaté profetanái íimáaná Dios inùmalìcuíse, níái Dios yàasu profetaca íibaidéeyéicaté Dios irípiná bàaluité èeri.  
\v 22 Càité profeta Moisés íimaca wàawirináimi irí: ‘Aibaalípiná Wacuèriná Dios ibànùapinácué pirí profeta péenátacuéwa, nuíwitáise nacáirica. Peebáidacué macáita càide iyúwa ichùulìaná pimànica.  
\v 23 Macái cawinácaalí càmíiyéica yeebáida iyúwa yái profetaca ichùulìanápiná, Dios yùuwichàidapiná níawa càiripináta’, íimacaté yái Moisésca. 
\p  
\v 24 “Yá macáita profetanái, yái Samuel, nía nacái profetanái Samuel yáamíisàna nacàlidacaté Mesías yéenáiwaná ìwalipináté.  
\v 25 Profetanái nacàlidacaté tàacáisi Dios inùmalìcuíse íiméericaté Dios ibànùanápinácué pìatalé picuèrinápiná. Siùca idéca ibànùacuéca pìataléni càide iyúwaté íimáaná. Dios imànicaté wawàsi cáimiétacanéeri iyú wàawirináimi yáapicha imàníinápinácué pirí cayábéeri, píacué nataquénáinámica. Siùcade idéca imànicuéca pirí cayábéeri càide iyúwaté íimáaná. Yácáiná Dios íimacaté wàawirimi Abraham irí: ‘Pitaquénáinámi ìwalíise numànipiná cayábéeriwa macái èeri mìnanái irí’, càité íimaca yái Diosca.  
\v 26 Idécanáamité Dios imichàidaca Iiriwa yéetácáisi íicha, yá ibànùaca wía wacàlidacaténácué pirí iináwaná ìwali quéechatécáwa, imànicaténácué pirí cayábéeri, píacué israelitaca, yéewanápiná macáitacué piwènúadaca píiwitáisewa pibáyawaná íichawa”, íimaca yái Pedroca. 
\c 4  
\s1 Pedro y Juan ante las autoridades 
\p  
\v 1 Idècunitàacá Pedro, Juan nacái nacàlidaca yái tàacáisi wenàiwicanái irí, yá sacerdotenái nàanàaca néré, yá nacái úwi íiwacaliná, níái úwi icuèyéica templo, abénaméeyéi saduceo nàanàaca náapicha nacái.  
\v 2 Calúaca nía yácáiná Pedro, Juan nacái néewáidaca wenàiwicanái tàacáisi iyú íiméerica Dios idéca yáasáidaca báisíiri iyú icáucàidáanápiná yéetéeyéimiwa, Dios icáucàidacáináté Jesús.  
\v 3 Yá úwinái náibàaca nía, presoca namànica Pedro, Juan nacái. Namàacaca nía presoíyéi ibànalìcu, máinícáiná catáca yàacawa, íná namàacaca nía néré táiyápinama.  
\v 4 Quéwa manùbéeyéi néená yéemièyéicaté Pedro icàlidáaná nalíni, neebáidaca Jesús itàacái. Macáita níái yeebáidéeyéica Jesús itàacái batéwa cinco mil namanùbaca níawami asìanáita. Càmita naputàa càisimalénácaalí inanái, sùmanái nacái yeebáidéeyéica Jesús. 
\p  
\v 5 Néese mapisáináami àniwa, judío íiwacanánái sacerdotenái, judío icuèrinánái béeyéi nacái, áibanái nacái yéewáidéeyéica wenàiwica templo irìcu nàwacáidáyacacawa Jerusalén ìyacàlená néré.  
\v 6 Iyacaté néré náiwacanánái yèewi Anás, yái sacerdote íiwacalináca. Nàyaca néré áibanái sacerdote nacái: Caifás, Juan nacái, Alejandro nacái, áibanái nacái sacerdote íiwacanánái yéenánáisíwa macáita.  
\v 7 Néese nachùulìaca natéca nàatalé Pedro, Juan nacái. Yá namàacaca Pedronái nabàlùacawa nàacuésemi. Yá nasutáca néemìawa Pedronái. Náimaca Pedronái irí: 
\p —‍¿Cawiná íiwitáise iyú pidécué cài pimànica? ¿Cawinácué ichùulìa pimànica càiri wawàsi? —‍náimaca.  
\v 8 Néese Espíritu Santo icùaca Pedro íiwitáise. Yá icàlidaca nalíni: 
\p —‍Píacué nuénánái judío íiwacanánáica, wacuèrinánái béeyéica nacái:  
\v 9 Pidécuéca pisutáca péemìawa wía ìwali yái wamàníináca cayábéeri cáuláiquéeri irí, píalíacaténácuéwa càinácaalí yéewaná asìali ichùnìacawa.  
\v 10 Uwé, wacàlidacué piríni yéewanápiná macáita Israel itaquénáinámi náalíacawa. Yái asìalica ìyéerica chái macáita wenàiwicanái yàacuésemi, idéca ichùnìacawa Jesucristo Nazaret ìyacàlená néeséeri íipidená ìwali, Jesús ichùulìacáiná wachùnìacani, yái Mesíasca Dios ibànuèrica walí wacuèrinápináca, wía judíoca. Pinúacatécué Jesús cruz ìwali, quéwa Dios icáucàidacaténi.  
\v 11 Píacué nuénánáica israelita íiwacanánáica, báawacatécué piicáca Jesús, piyúunáidacáinácué canáca iwèni, quéwa Dios idéca imàacaca máiní cachàiníiri náicha canánama, yái Jesúsca. Péemìacué comparación: Càicuéca píade iyúwa wenàiwica imàníiyéica íba icapèená. Nayúunáidaca báawaca abéeri íba, íná náucaca náichawani. Néese yái íbaca máiní iwàwacutácawa capìi irípiná áiba íba íicha canánama. Càita nacái Dios idéca imàacaca máiníiri cáimiétacanáca náicha canánama yái Jesúsca, éwitacué piyúunáidacáaníta canáca iwèni.  
\v 12 Canácata áiba Jesús íicha yáaliméeri iwasàaca wía Dios yàasu yùuwichàacáisi íicha, canácáiná áiba Jesús íicha chái èeri irìcu Dios imàaquéeri iwasàaca wía Dios yàasu yùuwichàacáisi íicha —‍íimaca yái Pedroca. 
\p  
\v 13 Idécanáami náiwacanánái yéemìaca Pedro, Juan nacái nacàlidáaná macàaluíninátani Jesús iináwaná ìwali, yá náiwacanánái náináidacawa manuísíwata néemìaca Pedronái itàaníca cáalíacáiri iyú, níacáiná náiwacanánái náalíacawa càmitaté Pedronái yéewáidawa judíonái yàasu escuela irìcu, íibaidéeyéica meedá nía nacái. Yá nawàwalica Pedronái nèepunícatéwa Jesús yáapicha.  
\v 14 Yái éeruíricaté yàabàlimi nacái ichùnièricatéwa ibàlùacawa néré náapicha, íná judío íiwacanánái càmitaté náalimá natàaníca báawéeri iyú Pedronái ìwali.  
\v 15 Néeseté níái ìwacáidáyaquéeyéicawa nachùulìaca úwinái namusúadaca Pedronái méetàucuta náicha achúmáanata. Yá namusúadaca Pedronái. Néese sacerdotenái natàaníca náapichawáaca Pedronái ìwali.  
\v 16 Yá náimaca nalíwáaca: 
\p —‍¿Càinápinásica wamàni nalí, níara asìanáica? Macáita Jerusalén ìyacàlená mìnanái náalíacawa nadéca namànica yái càmíirica wenàiwica idé imànica. Iná càmita yéewa wáimaca càmitasa namàni càiri wawàsi.  
\v 17 Quéwa iwàwacutácué wàalàaca nía cachàiníiri iyú ipíchaná nacàlidaca siùcáisede Jesúsmi iináwaná ìwali, ipíchaná macái wenàiwica nacàlidaca nalíwáaca mamáalàacata asìali iináwaná ìwali, yái éeruíricaté yàabàlimi nachùnièrica —‍náimaca. 
\p  
\v 18 Néese namáidaca Pedronái àniwa. Yá nàalàaca nía ipíchaná nacàlidaca Jesús iináwaná ìwali, ipíchaná nacái néewáidaca wenàiwica Jesús ìwali.  
\v 19 Quéwa Pedro, Juan nacái náimaca nalí: 
\p —‍Wadéca wáináidacawa wamàníinápiná càide iyúwa Dios ichùulìaná wía. Néese píalíacuécawa càmita wadé weebáidacuéca pitàacái Dios itàacái íicha.  
\v 20 Càmita yéewa masànaca wía. Iwàwacutá wacàlidaca ìwali yái waiquéerica, wéemièri nacái —‍náimaca níái Pedronáica. 
\p  
\v 21 Néese náiwacanánái nàalàaca nía cachàiníiri iyú, nabáuliaca nàuwichàidáanápiná Pedronái càmicaalí namàni càide iyúwa nachùulìaná nía. Néese namàacaca Pedronái namusúacawa náicha. Càmita náalimá nàuwichàidaca Pedronái yácáiná macái wenàiwica yàaca Dios irí cayábéeri ìwali yái asìali ichùnìanácawa.  
\v 22 Yái asìali ichùnièricatéwa Dios íiwitáise iyú idènìacaté cuarenta camuí ichàbaníise. 
\s1 Los creyentes piden confianza y valor 
\p  
\v 23 Néeseté Pedro, Juan nacái idécanáamité nàacawa náicha, yá nàacawa nàwacáidáyacacawa nàacawéeyéiná yáapichawa. Pedronái icàlidaca nalí macáita yái sacerdote íiwacanánái íimáanácaté, nía nacái judío icuèrinánái béeyéica.  
\v 24 Néemìacanáami, yá macáita nasutáca níawawa Dios íicha abédanamata macáita namanùbaca iyúwa. Náimaca: “Wacuèriná Dios, cachàiníiri náicha canánama, píacata yái imàníiricaté capìraléeri cáli, chá nacái èeriquéi, manuíri úni nacái, canánama wawàsi nacái ìyéerica.  
\v 25 Pía Wacuèriná Diosca, bàaluité Espíritu Santo icùaca pìasu wenàiwica rey David íiwitáise, yáara wàawirimica, yéewacaténáté icàlidaca tàacáisi pinùmalìcuíse. David íimacaté: 
\q1 ‘Canápináta meedá càmíiyéi israelita namànica ùwicái Dios íipunita. Canápináta meedá israelitanái náináidacawa namàníinápiná ùwicái, càmicáiná náalimá namawènìadaca náichawa Dios. 
\q1  
\v 26 Aibanái èeri mìnanái icuèrinánái, náiwacanánái nacái nàwacáidáyacacawa namànicaténá ùwicái Wacuèriná Dios íipunita, íipunita nacái yái Dios yàasu Mesíasca, Dios ibànuèripináca icùacaténá israelitanái’, 
\m càité íimaca yái Davidca. 
\p  
\v 27 “Báisíta macáita idéca ichàbacawa càide iyúwaté profeta rey David itànàanáté tàacáisi Dios inùmalìcuíse: rey Herodes, gobernador Poncio Pilato nacái nàwacáidáyacacawa chái Jerusalén ìyacàlená irìcu náapicha níái càmíiyéica israelita, israelitanái nacái, nanúacaténá Pìiri Jesús, pìasu wenàiwica mabáyawanéerica, yái Mesíasca pibànuèricaté icùacaténá israelitanái.  
\v 28 Càité namànica macáita càide iyúwaté píináidáanáwa iwàwacutáanápináté ichàbacawa.  
\v 29 Siùcade pía Wacuèriná Diosca, péemìa natàacái yái nabáulianáca nàuwichàidáanápiná wía. Pichàiniada wía, wía pìasu wenàiwicaca wacàlidacaténá pitàacái mamáalàacata, macàaluíninátani nacái yái Jesús iináwanáca.  
\v 30 Pimàaca wachùnìaca cáuláiquéeyéi pichàini iyúwa. Pimàaca nacái wamànica yái càmíirica wenàiwica idé imànica Jesús íipidená ìwali weebáidacáiná yái Pìiri Jesús mabáyawanéerica, íibaidéerica nacái pirípiná”, cài nasutáca níawawa Dios íicha. 
\p  
\v 31 Néeseté idécanáami nasutáca níawawa Dios íicha, yá icusúacawa yái capìica nàwacáidacàaluca, yá Espíritu Santo icùaca náiwitáise macáita. Yá cachàinica nawàwa, nacàlidaca Dios itàacái macàaluínináta. 
\s1 Todas las cosas eran de todos 
\p  
\v 32 Abédanamata náiwitáise náapichawáaca níái manùba wenàiwica yeebáidéeyéica Jesús itàacái. Canácata néená imáisanièri yàasuwa áibanái íicha, áibanái imáapùacaalíté wawàsi.  
\v 33 Apóstolnái nacái namànicaté madécaná Dios ichàini iyú, mamáalàacata nacàlidaca nacái Wáiwacali Jesús iináwaná ìwali icáucàacatéwa. Yá Dios imànica cayábéeri nalí macáita manuísíwata.  
\v 34-35 Canácata nèewi áiba imáapuèri wawàsi, níacáiná cawinácaalí idènièyéicaté bànacalé yàaluná, capìi nacái, nawéndaca nía, yá natéca iwènináami apóstolnái yàatalé. Yá apóstolnái nawacùaca iwènináami catúulécanéeyéi irí, àta càisimalénácaalí namáapuèrica.  
\v 36 Càité ìyaca nèewi abéeri levita íipidenéerica José, íibaidéericaté Dios yàasu templo irìcu, abéeri Chipre yàasu iwàwata néeséeri. Apóstolnái nàacaté nacái íipidená Bernabé. (Yái íipidená Bernabé íimáanáca: “Yái asìali ichàiniadéerica wawàwa” íimáanáca).  
\v 37 Yái Bernabé idènìacaté bànacalé yàaluná, yá iwéndacani. Yá itéca iwènináami apóstolnái yàatalé nayúudàacaténá catúulécanéeyéi wenàiwica yeebáidéeyéica Jesús itàacái. 
\c 5  
\s1 El pecado de Ananías y Safira 
\p  
\v 1 Quéwa, ìyacaté áiba asìali íipidenéericaté Ananías, yàacawéetúa nacái íipidenéechúa Safira. Náináidacawa nawéndáanápiná bànacalé yàaluná, yá nawéndacani.  
\v 2 Yái asìali yeedáca iríwa iwènináami yéená, yá itéca nacái yéená apóstolnái yàatalé, yá imàacaca nalíni nawacùacaténáni catúulécanéeyéi irí, icàlidaca nacái nalíni idécasa imàacaca macáita iwènináami. Yàacawéetúa nacái úalíacawa ìwali ùacawéeri yeedáanáca iríwa yéená.  
\v 3 Néese Pedro íimaca irí: 
\p —‍Ananías, ¿cáná pimàaca Satanás ichùulìaca píiwitáise pimànicaténá pichìwawa Espíritu Santo irí? Pidéca picàlidaca walí piináwanáwa pitécasa wàatalé macáita iwènináami, quéwa pidéca peedáca piríwa iwènináami yéená yái piwéndéerica pìasu cálimicawa.  
\v 4 Yáara bànacalé yàalunámica pìasusíwataté, càmitaté iwàwacutá piwéndacani, càmicaalí cài piwàwa. Néese pidécanáamité piwéndacani, yáté pìasusíwata yái iwènináamica. Càmitaté iwàwacutá pimàaca macáitani ofrenda iyú càmicaalí cài piwàwatá. ¿Cáná yéewa píináidacawa pimànica yái báawéerica? Càmitaté pimàni pichìwawa abéta wenàiwicanái iríta, néese pidéca pimànica pichìwawa Dios irí nacái —‍íimaca yái Pedroca. 
\p  
\v 5 Yéemìacanacáitani, yáta Ananías yéetácawa ibàlùacawa, yá ichéecami yúuwàacawa. Macáita yéemièyéica iináwaná yéetáanáwa, yá cáaluca nía macáita manuísíwata.  
\v 6 Néese abénaméeyéi ùuculìiyéi yàanàaca, yá néepùaca ichéecami wáluma iyú. Yá natéca nabàlìawani. 
\p  
\v 7 Máisiba hora idénáami, yá Ananías yàacawéetúami ùanàaca uwàlùacawa néré nàwacáidacàalu irìculé. Càmíichúaca yáalíawa yái ichàbáanácawa.  
\v 8 Néese Pedro isutáca yéemìawa úa: 
\p —‍Picàlida nulíni, ¿piwéndacaalítécué yáara bànacalé yàaluná, peedátésicué yái iwènináamica picàlidéerimicué walíni? —‍íimaca yái Pedroca. Yá úumaca irí: 
\p —‍Báisíta, wadéca wamàacaca ofrenda iyú macáita yái iwènináamica weedéerica —‍úumaca.  
\v 9 Néese Pedro íimaca ulí: 
\p —‍¿Cánácué yéewa abédanamata píiwitáise píapichawáaca píalimáidáanápinácué piicáwa Espíritu Santo, yái Wáiwacali ibànuèrica walí? Aca néese níara siùquéeyéica tàacáwa yàaca ibàlìaca pìacawéerimi. Siùca nacáide natépiná nabàlìawa pía —‍íimaca yái Pedroca. 
\p  
\v 10 Yáta uétácawa ubàlùacawa, yá uchéecami yúuwàacawa Pedro yàabàli idaní. Nawàlùacawa néré níái ùuculìiyéica, yá nàanàaca uchéecami. Yá natéca nabàlìawa úa ùacawéerimi idaníbàawa.  
\v 11 Néese macáita yeebáidéeyéica Jesús itàacái, macáita nacái áibanái yéemièyéica yái ichàbáanácawa, yá cáaluca nía manuísíwata. 
\s1 Muchos milagros y señales 
\p  
\v 12 Apóstolnái namànicaté nàacawa madécaná cayábéeri wawàsi wenàiwicanái irí, Dios íiwitáise iyú. Nàwacáidáyacacawa abéeri imàdáaná irìculé templo irìcuírica. Yái imàdáanáca íipidenácaté Pórtico de Salomón.  
\v 13 Abénaméeyéi cáaluca nèepunícawa apóstolnái yáapicha. Aibanái wenàiwica cayábaca naicáca apóstolnái cáimiétaquéeri iyú.  
\v 14 Manùbéeyéi wenàiwica neebáidacaté Wáiwacali itàacái, asìanái, inanái nacái manùbéeyéi.  
\v 15 Iná nèepunída nàacawa cáuláiquéeyéi wenàiwica àyapulìcubàa. Néese náawináidaca cáuláiquéeyéi yàalubáisi íinata, nalìadaca nacái nía cusíduma nacáiri íinata. Nacùaca Pedro ichàbacawa néenibàa, imàacacaténá icáapiwa nàwali, càmicaalí nacái Pedro itáaná ichàbawa nàwalíise, yéewacaténáté uláicái ichàbacawa náicha.  
\v 16 Manùbéeyéi wenàiwica nàanàaca ìyéeyéica mawiénita Jerusalén ìyacàlená irí, natéca nacái néenánáiwa cáuláiquéeyéi, nía nacái wenàiwica demonio yùuwichàidéeyéica. Yá macáita cáuláiquéeyéi nachùnìacawa. 
\s1 Pedro y Juan perseguidos 
\p  
\v 17 Néeseté sacerdote íiwacaliná, nía nacái saduceo yéenáca ìyéeyéica yáapicha, calúaca naicáca apóstolnái, cayábacáiná wenàiwica naicáca apóstolnái sacerdotenái íicha.  
\v 18 Yá sacerdotenái náibàaca apóstolnái, yá náucaca nía presoíyéi ibànalìculé.  
\v 19 Táiyápita quéwa Wáiwacali yàasu ángel yàanàaca yàacùaca presoíyéi ibàna inùma. Yá imusúadaca nía néese. Yá ángel íimaca nalí:  
\v 20 “Pìacuéwa templo irìculé. Picàlidacué wenàiwicanái iríni yái tàacáisica íiméerica Wáiwacali iwasàaca wenàiwica Dios yàasu yùuwichàacáisi íicha”, íimaca nalí yái ángelca.  
\v 21 Idécanáami néemìacani, yá nawàlùacawa templo irìculé mapisáita. Yá nadàbaca néewáidaca wenàiwicanái ìyéeyéica néeni. Idècunitàacá nàyaca néré, néese sacerdote íiwacaliná, nía nacái yáapichéeyéica nàanàaca templo néré, áiba imàdáaná irìculé quéwa. Yá nàwacáidaca Junta Suprema, níái israelita íiwacanánáica macáita. Yá nachùulìaca úwinái yàaca yeedáca apóstolnái presoíyéi ibàna irìcuíse, natécaténá nía sacerdotenái yàatalépiná.  
\v 22 Uwináita quéwa nàanàaca presoíyéi ibàna néré, yá canáca néeni níái apóstolca. Yá úwinái yèepùa icàlidaca náiwacanánái iríwani.  
\v 23 Uwinái íimaca nalí: 
\p —‍Wàanàaca presoíyéi ibàna ibàlièricawa cayába yái inùmaca. Níái úwi nacùaca cayábani, yái inùmaca. Quéwa, wàacùaca waicáwa presoíyéi ibàna inùmaca, yá canáca ìyéeri irìcu —‍náimaca níái úwica. 
\p  
\v 24 Idécanáami néemìacani, néese sacerdote íiwacaliná, úwi íiwacaliná nacái, níái úwi icuèyéica templo, nía nacái sacerdote íiwacanánáica, càmita náalimá náalíacawa ìwali càinácaalí íimáaná, yá nasutáca néemìawa níawáaca càinácaalísica apóstolnái ìyáaná.  
\v 25 Néese áiba asìali yàanàaca. Yá íimaca nalí: 
\p —‍Níara asìanáica pibàlièyéicatécué presoíyéi ibànalìcu, nabàlùacawa áiba imàdáaná irìcu, chái templo irìcuírica. Néewáidaca nàyaca wenàiwica templo irìcu —‍íimaca. 
\p  
\v 26 Néese úwi íiwacaliná yàacawa úwinái yáapicha. Yá yeedáca níái apóstolca. Càmita quéwa inúadáida nía, cáalucáiná úwinái iicáca wenàiwica, ipíchaná wenàiwica nanúaca úwinái íba iyú.  
\v 27 Natéca apóstolnái Junta Suprema yàatalé. Néese sacerdote íiwacaliná íimaca apóstolnái irí: 
\p  
\v 28 —‍Wadéca wachùulìacuéca pía machacànita cachàiníiri iyú càmíinápiná quirínama péewáidaca wenàiwicanái ìwali yáara asìalimica Jesúsca. Quéwa pidécuéca péewáidaca Jerusalén ìyacàlená mìnanái canánama. Piwàwacué nacái picháawàaca waináwaná ìwali cabáyawanácasa wía ìwalíise yái yéetáanácawa, yáara asìalimica —‍íimaca nalí.  
\v 29 Quéwa Pedro, apóstolnái yáapichéeyéi nacái náimaca sacerdotenái irí: 
\p —‍Iwàwacutá weebáidaca Dios itàacái, éwita wenàiwicanái ichùulìacáaníta càmíinápiná cài wamàni.  
\v 30 Wàawirináimi yàacaté Dios icàaluíniná, yái Dios imichàidéericaté Jesús yéetácáisi íicha, yái Jesús pinuéricatécué cruz ìwali.  
\v 31 Quéwa Dios idéca imàacaca Jesús wacuèrinápiná, yéewanápiná Jesús icùaca wenàiwicanái canánama. Dios imàacaca Jesús Wáiwacalipiná, wía Israel itaquénáinámica. Dios nacái imàacaca Jesús iwasàaca wía Dios yàasu yùuwichàacáisi íicha, yéewanápiná wawènúadaca wáiwitáisewa wabáyawaná íichawa, Dios imàacacaténá iwàwawa wabáyawaná íicha.  
\v 32 Wáalíacawa báisíiricani yái tàacáisica, wacàlida nacái wenàiwicanái iríni, waicácáináni watuí iyúwa, yái Jesús, imichèericatéwa yéetácáisi íicha. Wacàlida ìwali yái waiquéerica. Espíritu Santo nacái iicácaté macáita yái ichàbáanácatéwa, íná yéewa wacàlidacani Espíritu Santo inùmalìcuíse, yái Espíritu Santoca Dios ibànuèrica walí canánama, wía yeebáidéeyéica Jesús itàacái —‍íimaca nalí yái Pedroca. 
\p  
\v 33 Néese, idécanáami judío íiwacanánái néemìacani, yái Pedro itàacáica, yá calúaca nía. Nawàwa nanúaca Pedronái.  
\v 34 Iyacaté quéwa judío íiwacanánái yèewi áiba asìali fariseonái yéená, íipidenéericaté Gamaliel. Yéewáidéeri wenàiwicanái Dios itàacái iyú, profeta Moisés itànèericaté. Cáimiétacanéeri yái Gamalielca. Yá imichàa ibàlùacawa. Yá ichùulìaca úwinái namusúadaca náichawa níái apóstolca achúmáanata. Yá úwinái imusúadaca apóstolnái.  
\v 35 Néese, Gamaliel íimaca judío íiwacanánái irí: 
\p —‍Píacué nuénánáica Israel itaquénáinámica. Péemìacué cayába. Cayábacué, píináidacuéwa cayába ìwali quéechacáwa, yái píináidéericuéca pimàníinápiná nalí, níara asìanáica.  
\v 36 Piwàwalicué yáara asìalimica Teudas. Yàacatéwa icàlidaca ìwaliwa máiníirisa cachàinicani, íná áibanái asìanái cuatrocientos namanùbaca nèepunícawa yáapicha. Quéwa, áibanái nanúacani, yái Teudasmica, yá macáita yáapichéeyéimi naseríacawa. Yáté imáalàacawéi wawàsica.  
\v 37 Néese àniwa, néenialíté watànàacaalíté wáipidenáwa gobierno irí, naputàacaténá wía, ìyacaté néeni Judasmi, Galilea yàasu cáli néeséeri. Abénaméeyéi nàacatéwa yáapicha. Néese áibanái inúacani. Yá macáita naseríacawa níái yáapichéeyéimica.  
\v 38 Iná nùalàacuéca pía, pimàacacué matuíbanáica níara asìanáica apóstolca. Picácué pisàiwica nalí wawàsi. Wenàiwica íiwitáise iyúcaalí meedáni, yái tàacáisi néewáidéerica iyú wenàiwicanái, yásínica imáalàacawa.  
\v 39 Quéwa Dios íiwitáisecaalíni, yá càmitacué píalimá pimáalàidacani. Iná cayábacué nuénánái, ipíchanácué pimànica ùwicái Dios íipunita —‍íimaca nalí yái Gamalielca. Néese judío íiwacanánái neebáca iyúwa Gamaliel yàalàaná nía. 
\p  
\v 40 Yá namáidaca apóstolnái nàatalépináwa àniwa. Yá needáca apóstolnái ibàle, nanúadáidaca nía àicu iyú, treinta y nueve yàawiría nacapèedáidaca nía àicu iyú. Yá nachùulìaca apóstolnái càmíinápiná quirínama nacàlidaca Jesús iináwaná ìwali. Néese namàacaca namusúacawa.  
\v 41 Níái apóstolca nèepùacawa judío íiwacanánái íicha. Casíimáica nawàwa, nàaca nacái Dios irí cayábéeri, Dios iicácáináté nía cáimiétaquéeri iyú, imàacáanápináté nàuwichàacawa Jesús irípiná, neebáidacáiná itàacái.  
\v 42 Apóstolnái càmitaté nayamáida néewáidaca wenàiwica, nacàlidaca nacái Jesús iináwaná ìwali, yái Mesíasca Dios ibànuèricaté icùacaténá israelitanái. Néewáidacaté wenàiwica èeri imanùbaca templo irìcu, wenàiwicanái icapèe irìcu nacái. 
\c 6  
\s1 Se nombra a siete diáconos 
\p  
\v 1 Néenialíté manùbáwanái nàacawa mamáalàacata níái yeebáidéeyéicaté Jesús itàacái. Madécaná judíonái itàaníiyéica griego itàacái iyú nàanàacaté áiba cáli néese naicácaténáté judíonái yàasu culto Jerusalén ìyacàlená néré. Nadécanáami neebáidaca Jesús ìwali, yá nayamáacawa néré. Nàyaca nèewi abénaméeyéi inanái inìrimi yéetéeyéimicawa íicha, íná canáca nalí nayáapiná. Apóstolnái iwacùacaté nayáapiná èeri imanùbaca níái imáapuèyéica yàacàsi, quéwa nawàwacutácaté quiríta yàacàsi níái itàaníiyéica griego itàacái iyú. Iná níái itàaníiyéica griego itàacái iyú natàaníca áibanái judíonái ìwali báawéeri iyú, itàaníiyéica hebreo itàacái iyú.  
\v 2 Néese níái doce namanùbaca apóstol nàwacáidaca macáita wenàiwica yeebáidéeyéica Jesús itàacái. Yá apóstolnái íimaca nalí: 
\p —‍Càmita cayába wayamáida wacàlidaca Dios itàacái wenàiwicanái irí wawacùacaténá yàacàsi catúulécanéeyéi irí.  
\v 3 Iná píacué wéenánáica, picutácué siete namanùbaca asìanái pèewiwa. Iwàwacutá cayába náiwitáise, càmíiyéi áibanái icháawàa ibáyawaná ìwali. Iwàwacutá nacái cáalíacáica nía, iwàwacutá nacái Espíritu Santo icùaca náiwitáise. Yásí wachùulìa nawacùanápiná yàacàsi catúulécanéeyéi irí.  
\v 4 Néese wía apóstolca wasutápiná wíawawa Dios íicha mamáalàacata, wéewáidaca nacái wenàiwica Dios itàacái iyú, Jesús iináwaná ìwali —‍náimaca níái apóstolca. 
\p  
\v 5 Yá abédanamata náiwitáise canánama ìwali yái apóstolnái icàlidéerica nalí ìwali. Yá needáca Esteban, abéeri yeebáidéerica Jesús itàacái manuísíwata, Espíritu Santo icuèri nacái Esteban íiwitáise. Needáca nacái Felipe, Prócoro nacái, Nicanor nacái, Timón nacái, Parmenas nacái, Nicolás nacái, yái Antioquía ìyacàlená mìnalica, abéeri càmíiri israelita quéwa iwènúadéericaté íiwitáisewa Dios irípiná yeebáidacaténá càide iyúwa judíonái yeebáidáaná.  
\v 6 Néese natéca níái siete namanùbaca asìanái apóstolnái yàatalé. Yá apóstolnái isutáca nalí Dios, namàacaca nacáapiwa sietéeyéi ìwali náasáidacaténá macái wenàiwica irí náibaidáanápináté Dios irí, níái sietéeyéica imanùbaca diáconoca. 
\p  
\v 7 Néeseté macáita yeebáidéeyéica Jesús itàacái nacàlidaca Dios itàacái Jesús iináwaná ìwali manùbéeyéi wenàiwica irí cachàiníwanái mamáalàacata. Yá máiní manùbaca nía mamáalàacata Jerusalén ìyacàlená mìnanái yeebáidéeyéica Jesús itàacái. Manùbéeyéi nacái sacerdotenái judíonái neebáidaca Jesús itàacái. 
\s1 Arrestan a Esteban 
\p  
\v 8 Abéeri diácono, íipidenéericaté Esteban, itàaníiri cayába Dios íiwitáise iyú, ichùnìaca cáuláiquéeyéi wenàiwica. Imàni nacái yái càmíirica wenàiwica idé imànica, Dios íiwitáise iyú.  
\v 9 Nàyacaté Jerusalén ìyacàlená irìcu abénaméeyéi Esclavos Libertados nàasu yéewáidacàalu néená, Cirene yàasu cáli néeséeyéi, Alejandría ìyacàlená néeséeyéi nacái, Cilicia yàasu cáli néeséeyéi nacái, Asia yàasu cáli néeséeyéi nacái. Macáita natàaníca Esteban yáapicha, chàinisíiri iyú wenàiwicanái yàacuésemi. Nasutáca néemìawa Esteban, náalimáidacaténá naicáwani, nawàwacáináté náasáidaca càmitasa báisíiritáni, yái Esteban itàacáica.  
\v 10 Quéwa, canácata yéewaná namawènìadaca Esteban yàasu tàacáisi, itàanícáiná cáalíacáiri iyú, Espíritu Santo íiwitáise iyú.  
\v 11 Néeseté nàaca áibanái irí plata nacàlidáanápiná nachìwawa néemìacasa Esteban itàaníca báawéeri iyú profeta Moisés ìwali, Dios ìwali nacái.  
\v 12 Càité báawaca namànica Jerusalén ìyacàlená mìnanái íiwitáise, nía nacái Jerusalén íiwacanánái, nía nacái yéewáidéeyéica wenàiwica profeta Moisés yàasu tàacáisi iyú. Yá napìacatéwa Esteban yàatalé, náibàacani, yá natécani nacháawàacaténá iináwaná ìwali, Junta Suprema yàacuésemi, níái judío íiwacanánái béeyéica.  
\v 13 Needáca áibanái àniwa natàanícaténá nachìwawa Esteban ìwali. Yá náimaca Esteban ìwali: 
\p —‍Yái asìalica itàaníca mamáalàacata báawéeri iyú wàasu templo ìwali, yái wàasu templo mabáyawanéerica. Itàaníca báawéeri iyú Dios itàacái ìwali, profeta Moisés itànèericaté.  
\v 14 Wadéca wéemìaca icàlidáaná Jesús Nazaret ìyacàlená néeséerimi imáalàidapinása wàasu templo, iwènúadapinása nacái wáiwitáise profeta Moisés itàacái íicha —‍náimaca namànica nachìwawa. 
\p  
\v 15 Néese macáita náiwacanánáica, nía nacái yáawinéeyéicawa néré naicáidaca Esteban irí. Yá naicáca Esteban inàni icànaca càiride iyúwa ángel inàni icànáaná. 
\c 7  
\s1 Defensa de Esteban 
\p  
\v 1 Néeseté, sacerdote íiwacaliná isutáca yéemìawa Esteban asáisí báisícaalíni, yái náimáanáca nacháawàanáca Esteban iináwaná ìwali.  
\v 2 Néese Esteban íimaca nalí: “Píacué nuénánáica, wacuèrinánái béeyéi nacái, péemìacué nulí: Wacuèriná Dios icànéeri máiní mèlumèluíri iyú, yácata imàaquéericaté yáawawa wàawirimi Abraham iicácani Abraham ìyacaalíté Mesopotamia yàasu cáli íinata, ipíchawáiseté yàacawa ìyacaténá Harán ìyacàlená irìcu.  
\v 3 Dios íimacaté Abraham irí: ‘Pimàaca pìasu cáliwa, péenánái nacáiwa. Pìawa áiba cáliré núasáidéeripiná pirí’, íimacaté yái Diosca.  
\v 4 Néese Abraham yàacatéwa Caldea yàasu cáli íicha, yàacawa ìyacaténá Harán ìyacàlená irìcu. Néese Abraham yáaniri yéetácadénáamiwa, yá Dios itéca Abraham íinatalépiná yái cáliquéi càicuéca pìyacuéca siùcade.  
\v 5 Quéwa Dios càmitaté imàaca Abraham idènìaca yái cálica, ibatàa ibàlùacatáipináwa yàabàli iyúwa, càmitaté Dios yàaca cáli Abraham irí. Dios íimacáita Abraham irí yàanápináté iríni, yéewanápiná Abraham itaquénáinámi idènìaca yái cálica, Abraham yéetácadénáamitéwa, éwitaté méenibecáanítàacáwa yái Abrahamca yáté èerimicaté.  
\v 6 Dios icàlidacaté Abraham iríni nacái itaquénáinámi nàyáanápináté iyúwa canéeyéi yàasu cáli áiba cáli íinata. Dios íimacaté nàyáanápináté néré càulenáwaca, áibanái yàasu wenàiwicapináté nía, yá nacái yáara cáli néeséeyéica nàuwichàidáanápináté Abraham itaquénáinámi cuatrocientos camuípináté.  
\v 7 Quéwa Dios íimacaté Abraham irí: ‘Nùuwichàidapiná níara ìyéeyéica áiba cáli íinata imàníiyéipináca yàasu wenàiwicawa pitaquénáinámi. Yá pitaquénáinámi namusúapináwa íicha yáara cálica, yásí nàapiná nucàaluíniná chái Canaán yàasu cáli’, càité íimaca yái Diosca.  
\v 8 Dios imànicaalíté wawàsi Abraham yáapicha, yáté ichùulìaca Abraham imàníinápiná circuncisión yéenibe asìanái iríwa nawàwalicaténá Dios yàasu wenàiwicaca nía, yèeyéica icàaluíniná. Iná idécanáamité Abraham ìiri Isaac imusúaca iicá èeri, yáté Abraham imànica circuncisión Isaac irí Isaac idènìacaalíté ocho èeri. Càita nacái Isaac imànicaté circuncisión ìiri iríwa íipidenéericaté Jacob. Jacob imànicaté nacái circuncisión yéenibe asìanái iríwa doce namanùbaca. Néese Jacob yéenibe docéeyéica imanùbaca, níacata wàawirináimica, wía doce wamanùbaca Israel itaquénáinámi yàawiríaca. 
\p  
\v 9 “Wàawirináimica níái Jacob yéenibecaté. Néeseté báawaca naicáca naméeréeriwa José, cayábacáiná náichani. Yáté nawéndaca José áibanái irí natécaténáni Egipto yàasu cáli néré. Quéwa Dios yàacawéeridacaté José Egipto yàasu cáli néeni.  
\v 10 Yáté Dios iwasàaca José yùuwichàacáisi íicha. Dios imàacaca cáalíacáicani, yái Joséca, íná faraón, yái icuèricaté Egipto yàasu cáli, cayábacaté iicáca José. Yáté faraón imàacaca José icùaca yáapicha Egipto yàasu cáli. Imàaca nacái José icùaca faraón icapèe manuíri. 
\p  
\v 11 “Néeseté máapicái ìyacaté Egipto yàasu cáli imanuíca, chái wàasu cáli íinata nacái, íipidenácatalécaté Canaán. Yá macái wenàiwicanái yùuwichàacatéwa báawanama máapicái iyú. Wàawirináimi nacái càmitaté nàanàa nayáapináwa chái nàasu cáli íinatawa.  
\v 12 Quéwa Jacob yéemìacaté Egipto yàasu cáli iináwaná nàwacáidacaté trigo ituíná Egipto yàasu cáli néeni. Iná Jacob ibànùacaté néré yéenibewa, níái wàawirináimica. Néeseté nàacawa Egipto néré idàbáanáté nàacawa.  
\v 13 Néeseté nàacawa néré pucháibáanáté yàawiríapiná, yáté José icàlidaca iináwanáwa yéenánái iríwa néenásàiricani. Iná yéewa, yái faraón icuèricaté Egipto yàasu cáli, yáalíacawa nacái José ìwali, càinácaalí íiwitáaná wenàiwicacani.  
\v 14 Néeseté José ibànùacaté tàacáisi yáaniri Jacob iríwa itéenápináté yáapichawa yéenánáiwa macáita Egipto yàasu cáli nérépináté. Nàyacaté setenta y cinco namanùbaca asìanái Jacob yéenibeca, itaquénái nacái, manùbéeyéi inanái nacái.  
\v 15 Càité Jacob yàacawa ìyacaténá Egipto yàasu cáli íinata. Jacob yéetácawa néré máinícaalíté béericani. Wàawirináimi nacái béeyéicaalíté nía, yá néetáté nacáiwa Egipto yàasu cáli íinata.  
\v 16 Néeseté Jacob yáapimi natécawa Siquem néréni nabàlìacaténáni càliculìi irìcu, yái càliculìi Abraham iwènièricaté Hamor yéenibe íicha níái Siquem mìnanáica. 
\p  
\v 17 “Mawiénicaalíté néenáiwaná Dios imànicatáipináté càide iyúwaté íimáaná Abraham irí, yáté madécanáca nía, níái Israel itaquénáinámica Egipto yàasu cáli néré.  
\v 18 Néeseté madécaná camuí idécanáamité José yéetácawa, yá áiba nacuèriná Egipto mìnali idàbaca icùaca Egipto yàasu cáli càmíiricaté yáalíawa José iináwanámi ìwali.  
\v 19 Néese nacuèriná ichìwáidacaté wàawirináimi. Yáté imànica nalí báawéeri. Ichùulìaca náuca néenibewa quìrasìinái néetácaténátéwa.  
\v 20 Yáté èerica Moisés imusúaca iicá èeri. Yá cayábéeri Dios iicáca yái quìrasìica. Moisés isèenái icùacani máisiba quéeri nacapèe irìcuwa.  
\v 21 Néese iwàwacutá namàacaca méetàuculétani. Quéwa faraón íidu yàanàaca yái sùmàica, yá uedácani uìripináwa, yá udàwinàacani càide iyúwa uìrisíwa.  
\v 22 Càité Moisés yéewáidacawa macái wawàsi ìwali Egipto yàasu cáli néeséeyéi yáalíanácawa. Yá Moisés itàaníca cáalíacáiri iyú, cachàiníiri nacái íiwitáise. 
\p  
\v 23 “Néese idécanáamité idènìaca cuarenta camuí, yá Moisés iwàwacaté ipáchiaca yéenánái yàataléwa, níái israelitaca.  
\v 24 Néré iicáca Egipto yàasu cáli néeséeri icapèedáidéeri israelitasàiri. Yá Moisés yàacawa iyúudàacaténá catúulécanéeri israelita. Moisés inúaca Egipto yàasu cáli néeséerica.  
\v 25 Moisés iyúunáidacáiná yéenánái yáalíacawa Dios imàacáanápináté Moisés iwasàaca nía nàuwidenái íichawa, níái Egipto yàasu cáli néeséeyéica. Càmitaté quéwa cài náináidacawa, níái israelitaca.  
\v 26 Néese mapisáináami àniwa Moisés yàanàaca pucháiba israelitanái ipéliayaquéeyéiwa. Yá Moisés iwàwa namàacáyacacawa. Iná íimaca nalí: ‘Abémisanacuéca pía, ¿cánácué pimàni báawéeri piríwáaca?’ íimaca yái Moisésca.  
\v 27 Néese yái asìali imàníiricaté báawéeri yéenásàiri iríwa iwesíaca íichawa Moisés. Yá íimaca Moisés irí: ‘¡Pía càmíirita icùa wía! ¿Cáná yéewaná pìalàa wáichawáaca wía?  
\v 28 ¡Càmita píalimá pinúaca núa càide iyúwa pinúaná Egipto mìnali táquicha!’ íimaca.  
\v 29 Néese Moisés yéemìacaalíni, yá ipìacawa Egipto yàasu cáli íicha. Yá yàacawa Madián yàasu cáli néré. Moisés ìyacaté néré càide iyúwa canéeri yàasu cáli. Néeseté yeedáca yàacawéetúapináwa. Yá idènìaca yéenibewa pucháiba asìanái. 
\p  
\v 30 “Néese áiba cuarenta camuí idénáami, yáté Moisés ìyaca manacúali yùucubàa càináwàiri mawiénita manuíri dúli irí íipidenéeri Sinaí. Yá Moisés iicáca Dios càiri iicácanáwade iyúwa ángel imàaquéerica yáawawa Moisés iicácani quichái yèewíise, maléenéeri àicu yèewíise, yeeméeriwa quichái iyú.  
\v 31 Yá Moisés icalùadacawa iicáca yái yéenáiwanási nacáirica. Néese yàacawa mawiénita iicácaténá cayábani, yá yéemìaca Wacuèriná Dios itàacái. Dios íimacaté Moisés irí:  
\v 32 ‘Núacata yái Dios pìawirinái yèerica icàaluíniná. Núacata yái Dios icuèrica Abraham, Isaac nacái, Jacob nacái’, íimacaté yái Diosca. Yá Moisés itatácawa icalùniwa. Yá cáaluca iicáidaca néré.  
\v 33 Néese Wacuèriná Dios íimaca irí: ‘Piwatàa píichawa pizapatoniwa pìacaténá nucàaluíniná, pibàlùacáináwa nuípunita, núa mabáyawanéerica.  
\v 34 Báisíta nudéca nuicáca nàuwichàanáwa, níái wenàiwica cáininéeyéica nuicáca ìyéeyéica Egipto yàasu cáli néré. Nudéca nuémìaca nasàna náicháaníca manuísíwata. Iná nudéca nulicùacawa nuwasàacaténá nía nàuwidenái íichawa. Iná aquialé, nubànùapiná pía Egipto yàasu cáli néré’, íimaca yái Diosca. 
\p  
\v 35 “Ewitaté canácáaníta iwèni naicáca Moisés náimacaalíté irí: ‘¡Pía càmíirita icùa wía, canáca yéewaná pìalàa wáichawáaca wía!’ cài náimacaté, càicáaníta Dios ibànùacaté nalí Moisés nacuèrinápináca iwasèeripinácaté nía nàuwidenái íichawa. Yái Dios càiri iicácanáwade iyúwa ángel imàaquéerica yáawawa Moisés iicácani maléenéeri àicu yèewíise yeeméericawa quichái iyú, yácata yái Diosca yàacawéeridéericaté Moisés iwasàacaténáté, icùaca nacái níái israelitaca.  
\v 36 Yáté Moisés yàacawa Egipto yàasu cáli néré. Néese Moisés iwasàacaté wàawirináimi Egipto yàasu cáli íicha. Moisés imànicaté madécaná Dios ichàini iyú càmíiri idé áiba wenàiwica imànica, iwasàacaténáté israelitanái. Càité Moisés imànicani Egipto yàasu cáli néeni, Mar Rojo yàasu manuíri úni néré nacái, manacúali yùucubàa càináwàiri nacái idècunitàacá nèepunícawa chuìri cáli íinatabàa cuarenta camuí.  
\v 37 Yácata Moisés icàlidéericaté wàawirináimi irí nacái: ‘Aibaalípiná Wacuèriná Dios ibànùapinácué piríwa profeta péenátacuéwa, nuíwitáise nacáirica’, íimacaté yái Moisésca.  
\v 38 Yácata Moisés nacái ìyéericaté Israel itaquénáinámi yáapicha ìwacáidáyaquéeyéicawa chuìri cáli néré néemìacaténá Dios itàaníca nalí. Moisés itàanícaté Dios yáapicha càiri iicácanáwade iyúwa ángel Sinaí yàasu manuíri dúli ipùatalìculé, yá Moisés icàlidaca tàacáisi Dios inùmalìcuíse wàawirináimi irí. Yácata Moisés nacái yéemièricaté Dios itàacái icàlidéerica càinácaalí iyú Dios yàaca wenàiwica nacáuca càmíiri imáalàawa, yéewacaténá Moisés icàlidaca walíni yái tàacáisica. 
\p  
\v 39 “Wàawirináimi quéwa càmitaté nawàwa neebáidaca Moisés itàacái. Nawàwacaté náucaca náichawa meedáni, nawàwaté nacái nèepùacawa Egipto yàasu cáli néré.  
\v 40 Ináté idècunitàacá Moisés ìyaca Dios yáapicha Sinaí yàasu manuíri dúli ipùatalìculé, yá wàawirináimi náimacaté Aarón irí, yái Moisés ibèerica: ‘Pimàni walí wàasu cuwáináipiná icuèyéipiná wía, càmicáiná wáalíawa càinácaalí ìyáaná yáara Moisésca yeedéerimicaté wía Egipto yàasu cáli íicha’, náimaca.  
\v 41 Néeseté namànica ídolo, pacá yéenibe yéenáiwaná, nàasu cuwáisàiripináwa. Yá nanúaca napìrawa iyúwa sacrificio ídolo irí, nàacaténá cuwáisàiri icàaluíniná. Yá casíimáiri iyú namànicaté manuíri fiesta ídolo irípiná, nàacaténá cayábéeri nàasu cuwáisàiri iríwa, yái ídolo namàníiricaté nacáapi iyúwa.  
\v 42 Ináté Dios iwènúadaca íiwitáisewa náicha, yá imàacaca nàaca dùlupùta icàaluíniná yéewacaténá nàuwichàacawa nabáyawaná ìwalíisewa. Càité Dios yàasu profeta itànàacaté tàacáisi Dios inùmalìcuíse. Dios íimacaté: 
\q1 ‘Píacué israelitaca, bàaluité càmitacué pìa cayába nucàaluíniná sacrificio iyú, ofrenda iyú nacái, idècunitàacá pèepunícawa cuarenta camuí manacúali yùucubàa càináwàiri: 
\q1  
\v 43 ¡Càmíirita! Núalíacatéwa pìacuéca mamáalàacata cuwáisàiri Moloc icàaluíniná, yá nacái cuwáisàiri Refán yàasu dùlupùta nacái, níara cuwáinái yéenáiwaná pimàníiyéicatécué picáapi iyúwa, pimànicaténácué nuícha culto nalípiná. Iná núucapinácué píawa pìasu cáli íichawa, máiní déeculé Babilonia ìyacàlená íicha’, 
\m íimacaté yái Diosca. 
\p  
\v 44 “Manacúali yùucubàa càináwàiri, wàawirináimi nadènìacaté Dios yàasu manuíri capìima mabáyawanéeri íimamisíiri, yái nasutácatáipináca Dios íicha. Nacùacaté pucháiba íba sàabadéeyéi capìima irìcu, níái íbaca Dios itànèeyéicaté ìwali itàacáiwa. Namànicaté Dios yàasu manuíri capìima íimamisíiri càide iyúwa Dios ichùulìanáté Moisés. Yáté Moisés ichùulìaca namànicani càide iyúwa iicáanáté yéenáiwanási nacáiri irìcuíse Dios imàaquéericaté Moisés iicáca Sinaí yàasu manuíri dúli ipùatalìculé.  
\v 45 Néeseté wàawirináimi yeedáca Dios yàasu capìima nasèenáimi íichawa. Néese wàawirináimi yàanèeyéicaté Josué yáapicha, natéca Dios yàasu capìima aléi wàasu cáli íinatalé idécanáamité namawènìadaca áibanái wenàiwica wàasu cáli íicha. Níara áibanái wenàiwicanái íiwitáanáca, Dios yúucacaté nía wàasu cáli íicha yàacaténáté nàasu cáli wàawirináimi irí. Wàawirináimi nadènìacaté yái manuíri capìima íimamisíiri àta rey David yàasu èeripináté.  
\v 46 Néeseté Dios imànica cayábéeri rey David irí, cayábacáiná iicáca David íiwitáise, íná David iwàwacaté imànica wàlisài capìisíwa Dios ìyacatáipiná, yái Dios Jacob itaquénáinámi nèericaté icàaluíniná, níái wàawirináimica.  
\v 47 Quéwa Dios imàacacaté rey David ìiri Salomón imànica Dios yàasu templo.  
\v 48 Quéwa Dios chènuníiséeri càmita ìya templo irìcu wenàiwicanái imàníirica icáapi iyúwa. Càité Dios yàasu profeta Isaías íimacaté Dios inùmalìcuíse. Dios íimacaté: 
\q1  
\v 49 ‘Núacata yái Dios ìyéerica chènuniré, máiní nacái achúméeri nuícha èeriquéi. Canácata wenàiwica yáaliméeri imànica nucapèe, nuyamáacatáipináwa, 
\q1  
\v 50 núacáiná máiní manuíri náicha macáita yái wawàsi nudàbéericaté’, 
\m íimacaté yái Diosca”, íimaca nalí yái Estebanca. 
\p  
\v 51 Yá Esteban icàlidaca nalíni àniwa níái judío íiwacanánáica: “Píacué quéwa, mamáalàacatacué càmita piwàwa peebáidaca Dios itàacái. Càmitacué piwàwa péemìaca Dios itàacái. Píináidacuécawa piwàwalìcuísewa càide iyúwa wenàiwica càmíiyéi yáalíawa Dios ìwali. Piùwidecuéca pimànica Espíritu Santo càiripináta. Píináidacuécawa càide iyúwa pìawirináimi náináidáanáwa bàaluité.  
\v 52 Pìawirináimicué namànicaté báawéeri macáita Dios yàasu profetanái irí, níái icàlidéeyéicaté tàacáisi Dios inùmalìcuíse. Pìawirináimicué nanúacaté wenàiwica icàlidéeyéicaté tàacáisi íiméericaté Jesús yàanàanápináté yái mabáyawanéerica. Néese siùcade idéca yàanàaca yái mabáyawanéerica Jesucristo, quéwa picháawàacatécué Jesucristo, yáté pinúacuécani.  
\v 53 Péemìacatécué Dios itàacái ángelnái icàlidéerica wàawirináimi irí, quéwa càmitacué peebáida yái tàacáisica”, íimaca yái Estebanca. 
\s1 Muerte de Esteban 
\p  
\v 54 Néeseté idécanáami judío íiwacanánái yéemìaca Esteban icàlidáaná nalíni, yá máiní calúaca nía. Yá naamíaca nayéiwa nalúa iyúwa.  
\v 55 Quéwa Espíritu Santo icùaca Esteban íiwitáise, yá Esteban iicáidaca chènuniré, yá iicáca Dios ìyacàle irìculé icànéerica Dios icamalá iyú. Esteban iicáca nacái Jesús ibàluèricawa Dios yéewápuwáise.  
\v 56 Yá Esteban íimaca: 
\p —‍Piicácué nacái núapichani. Nuicá capìraléeri cáli yàacuèricawa. Nuicá nacái yái asìali Dios néeséerica ibàluèricawa Dios yéewápuwáise —‍íimaca yái Estebanca. 
\p  
\v 57 Quéwa judío íiwacanánái nabàlìacáita meedá nàuwiwa nacáapi iyúwa Esteban itàacái íicha. Néemíanícawa quéwanáta cachàiníiri iyú. Yá napìaca náibàaca Esteban.  
\v 58 Yá namusúadacani yàcalé íicha. Néese níái icháawèeyéica Esteban iináwaná ìwali náucaca náichawa nàasu ruana nacáiriwa. Abéeri asìali íipidenéeri Saulo icùaca nalípiná nàasu ruana nacáiri. Yá nadàbaca nanúaca Esteban íba iyú. 
\p  
\v 59 Idècunitàacá nanúaca Esteban íba iyú, Esteban isutáca yáawawa Jesús íicha mamáalàacata, íimaca Jesús irí: “Nuíwacali Jesús, peedácàatéta nucáuca”, íimaca yái Estebanca.  
\v 60 Néese Esteban yúuwàa ibàlùacawa yùuluì ipùata iyúwa, yá íimaca cachàiníiri iyú: “¡Nuíwacali, pimàaca piwàwawa nabáyawaná íicha yái nanúanáca núa!” íimaca yái Estebanca. Idécanáamité cài íimaca, yá yéetácawa Estebanca. 
\c 8  
\s1 Saulo persigue a la iglesia 
\p  
\v 1 Yái Saulo abédanamata íiwitáise náapicha, níái inuéyéicaté Esteban. Yáté èerica manùbéeyéi nàuwideca namànica wenàiwica yeebáidéeyéica Jesús itàacái Jerusalén ìyacàlená irìcu. Nadàbaca namànica ùwicái cachàiníiri iyú yeebáidéeyéi íipunita. Iná macáita yeebáidéeyéica Jesús nèepùacawa Jerusalén ìyacàlená íicha Judea yàasu cáli nérépiná, Samaria yàasu cáli nérépiná nacái. Níawamita apóstolnái càmíiyéi yèepùawa Jerusalén íicha.  
\v 2 Abénaméeyéi asìanái yeebáidéeyéi Dios itàacái cáalíacáiri iyú natéca nabàlìawa Estebanmi. Yá náicháaníca íiwitáise cachàiníiri iyú.  
\v 3 Quéwa Saulo iwàwacaté imáalàidaca macáita yeebáidéeyéica Jesús itàacái. Yá itéca úwinái, iwàlùacawa nacapèe irìculé macáita íibàacaténá asìanái, inanái nacái, yá úwinái iwatàidaca nía nacapèe irìcuísewa, yá Saulo ibànùaca nía presoíyéi ibànalìculépiná. 
\s1 Anuncio del evangelio en Samaria 
\p  
\v 4 Quéwa áibanái iwàwacutéeyéicaté ipìacawa Jerusalén ìyacàlená íicha, nàacatéwa nacàlàlìacawa madécaná yàcalé néré, yá àta alénácaalíté nàacawa nacàlidaca yái tàacáisi íiméerica Jesús iwasàaca wenàiwica Dios yàasu yùuwichàacáisi íicha.  
\v 5 Aiba Felipe, abéeri néená níái imusuéyéicatéwa Jerusalén ìyacàlená íicha, yàacawa manuíri Samaria ìyacàlená néré. Yá idàbaca icàlidaca nalí Cristo iináwaná ìwali.  
\v 6 Madécaná wenàiwica nàwacáidáyacacawa néré, yá néemìaca cayábéeri iyú yái tàacáisi Felipe icàlidéerica, naicácáiná Felipe imànica madécaná Dios ichàini iyú yái càmíirica wenàiwica idé imànica.  
\v 7 Felipe yúucacaté demonio madécaná wenàiwica íicha. Yá demonionái yàacawa yéemíaníiyéiwa wenàiwicanái íicha. Felipe ichùnìaca nacái madécaná máapinéeyéi iiná, áibanái nacái éeruíyéi yàabàli.  
\v 8 Iná yéewa casíimáica nawàwa manuísíwata níái Samaria ìyacàlená mìnanáica. 
\p  
\v 9 Quéwa ìyacaté néeni abéeri asìali íipidenéerica Simón. Quéechatécáwa imànicaté imàliyéidewa yàcalé irìcu, yácáiná camàliquéericani, yái Simónca. Ichìwáidacaté Samaria ìyacàlená mìnanái, íimacáináté ìwaliwa máiníirisa cachàinica íiwitáise.  
\v 10 Quéechatécáwa macáita Samaria ìyacàlená mìnanái, sùmanái, béeyéi nacái macáita neebáidacaté Simón itàacái. Yá náimacaté nalíwáaca: “Yácata náiméerica ìwali idènièricasa Dios íiwitáise manuíri”, náimacaté Simón ìwali. 
\p  
\v 11 Quéechatécáwa néemìaca irí cayábéeri iyú yái Simónca, ichìwáidacáináté wenàiwica imàlica iyúwa madécaná camuí.  
\v 12 Quéwa neebáidacaté yái cayábéeri tàacáisi Felipe icàlidéerica nalí, íiméerica Dios icùaca yàasu wenàiwicawa, yái tàacáisi Jesucristo ìwali nacái, ínáté nabautizácawa, níái asìanáica, inanái nacái, yeebáidéeyéicaté Jesús itàacái.  
\v 13 Yái Simónca nacái yeebáidacaté Jesús iináwaná ìwali, yá ibautizácawa. Néese Simón yàacawa Felipe yáapicha, Simón íináidacáináwa manuísíwata iicáidaca Felipe irí Felipe imànicáiná manuísíwata madécaná wawàsi càmíiri wenàiwica idé imànica. 
\p  
\v 14 Néeseté apóstolnái ìyéeyéica Jerusalén ìyacàlená irìcu, néemìaca naináwaná Samaria ìyacàlená mìnanáica neebáidacaté Dios itàacái Jesús ìwali, íná apóstolnái nabànùaca Pedro, Juan nacái nàacaténáwa Samaria ìyacàlená néré.  
\v 15 Idécanáami nàanàaca Samaria ìyacàlená néré, yá Pedronái nasutáca nalí Dios ibànùanápiná Espíritu Santo nawàwalìculé.  
\v 16 Càité apóstolnái isutáca Dios íicha càmicáinácáwa Espíritu Santo yàanàa Samaria ìyacàlená mìnanái ìwali, ibatàa abéeri ìwalipiná, càmitàacáwa yàanàa nàwali. Nabautizácáitawa Wáiwacali Jesús íipidená ìwali, náasáidacaténá neebáidaca itàacái.  
\v 17 Néese Pedro, Juan nacái namàacaca nacáapiwa nàwali níái Samaria ìyacàlená mìnanáica. Càité Espíritu Santo yàanàaca nàwali yàacawéeridacaténá nía. 
\p  
\v 18 Simón iicáca càinácaalí iyú Espíritu Santo yàanàaca nàwali apóstolnái namàacacaalíté nacáapiwa nàwali, yá Simón iwàwacaté yàaca plata apóstolnái irí nawéndacaténá irí yái Espíritu Santo ichàinica.  
\v 19 Simón íimaca nalí: 
\p —‍Pìacué nacái nulí yái pichàinicawa yéewanápiná nacái numàacacaalí nucáapiwa cawinácaalí ìwali, yásí yàanàaca nàwali yái Espíritu Santoca —‍íimaca yái Simónca.  
\v 20 Yá Pedro íimaca irí: 
\p —‍¡Pía imáalèeripinácawa yàasu plata yáapichawa!, càmicaalí piwènúada píiwitáisewa báawéeri íicha, piyúunáidacáiná píalimápiná piwènìaca Espíritu Santo ichàini pìasu plata iyúwa, yái Espíritu Santo Dios yèerica wenàiwicanái irí mawèníiri iyú.  
\v 21 Canáca yéewaná peedápiná piríwani, càmicáiná cayába píiwitáise Dios iicápiná.  
\v 22 Piúca píichawa yái píiwitáisecawa báawéerica. Pisutá píawawa Dios íicha manuísíwata. Cawàwanáta imàaca iwàwawa pibáyawaná íicha, yái píináidáanácawa báawéeri iyú Espíritu Santo ìwali.  
\v 23 Núalíacáináwa ipisíirica piwàwa lúasi iyú càide iyúwa ipisíiri culáli, yá nacái píiwitáise báawéeri idacùaca pía —‍íimaca yái Pedroca.  
\v 24 Yá Simón íimaca nalí: 
\p —‍Pisutácué Dios íicha nulípiná ipíchaná imàacaca yàanàaca nùwali yái píiméerica nulí ìwali —‍íimaca. 
\p  
\v 25 Néese níái apóstolca, nadécanáamité nacàlidaca naináwanáwa neebáidaca Jesús itàacái, nadécanáami nacái néewáidaca wenàiwica Dios itàacái iyú, yá nàacawa náicha. Nacàlidaca nacái yái cayábéeri tàacáisica Jesús ìwali áiba yàcalé irìcubàa Samaria yàasu cáli íinatéeyéica ìyaca. Càité nèepùacawa Jerusalén ìyacàlená néré àniwa. 
\s1 Felipe y el funcionario etiope 
\p  
\v 26 Néeseté àniwa Wáiwacali yàasu ángel íimaca Felipe irí: “Pìawa sur iwéré àyapu irìcubàa yèericawa Jerusalén ìyacàlená íicha Gaza ìyacàlenámi nérépiná”, íimaca yái ángelca. Yáara àyapu yèericawa manacúali yùuculé càináwàiri, canácatalé wenàiwica.  
\v 27 Yá Felipe yàacawa. Néese Felipe yàanàaca asìali àyapulìcubàa, Etiopía yàasu cáli néeséeri. Yácata nàasu wenàiwica cachàiníiri, gobiernosàiri, íibaidéerica Etiopía yàasu cáli icuèrinásàatúa irí, icùaca ùasu cawèníiri. Quéechatécáwa yàacawa Jerusalén ìyacàlená néré yàacaténá Dios icàaluíniná.  
\v 28 Néeseté yái asìali yèepùacawa yàacawa yàasu cáli nérépináwa àniwa. Yàacawa yàasu carro irìcuwa, caballonái iwatàidéerica yèepunícawa yáamiwáisewa. Yáawinéericawa ìyaca yàasu carro irìcuwa iléeri néeni Dios itàacái profeta Isaías itànèericaté cuyàluta irìcu. 
\p  
\v 29 Yá Espíritu Santo íimaca Felipe irí àniwa: “Pìawa yàatalé yái carroca”, íimaca yái Espíritu Santoca.  
\v 30 Iná Felipe ipìacawa néré, yàanàaca carro yàatalé, yá Felipe yéemìaca etiopesàiri itàacái iléeca Dios itàacái profeta Isaías itànèericaté cuyàluta irìcu. Yá Felipe isutáca yéemìawani: 
\p —‍¿Péemìasica càinácaalí íimáaná yái piléerica? —‍íimaca yái Felipeca.  
\v 31 Yá etiopesàiri íimaca irí: 
\p —‍Càmita yéewa nuémìaca càinácaalí íimáaná canácáiná yéewáidéeri núa —‍íimaca. Yá isutáca Felipe íicha wawàsi iwàlùanápiná yáawinacawa yáapicha carro irìculé Felipe yéewáidacaténáni.  
\v 32 Yái tàacáisi etiopesàiri iléericaté íimaca: 
\q1 “Natéca nanúawani càide iyúwa nanúacaalí napìrawa ovejawa iyúwa sacrificio, càide iyúwa cordero ibàlùacaalíwa nàacuésemi níái idaluéyéica ichùna. Quéwa càmita itàaní nalí báawéeri iyú, níái imàníiyéica irí báawéeri, càmita nacái icuísa íichawa nía. 
\q1  
\v 33 Yá nawàwaca nabáiniadacani, naicáaníca iquíniná. Ewita càmicáanítaté imàni ibáyawanáwa, càicáaníta nàuwichàidacani. Canácata itaquénáinápiná nanúacáináni”, 
\m càité itànàaca yái profeta Isaíasca.  
\v 34 Néese yái gobierno icuèriná etiopesàiri íimaca Felipe irí: 
\p —‍Pimàni nulí cayábéeri, picàlida nulíni cawinácaalí wenàiwica ìwali profeta icàlidaca yái tàacáisica. ¿Icàlidasica ìwaliwata, áiba ìwalitasica nacái? —‍íimaca. 
\p  
\v 35 Néese Felipe icàlidaca irí yái cayábéeri tàacáisi Jesús ìwali. Quéechatécáwa Felipe icàlidaca iríni càinácaalí íimáaná yái tàacáisi profeta Isaías itànèericaté. Isaías itànàacaté tàacáisi Dios inùmalìcuíse íiméerica Jesús yàanàanápináté yùuwichàacaténátéwa, yái tàacáisi etiopesàiri iléericaté.  
\v 36 Néese nachàbaca nàacawa úni néenibàa, yá gobierno icuèriná íimaca Felipe irí: 
\p —‍Piicá úni; ¿cayábasica pibautizáca núa? —‍íimaca.  
\v 37 Néese Felipe íimaca irí: 
\p —‍Uwé, peebáidacaalí Jesús itàacái macái piwàwalìcuísewa —‍íimaca yái Felipeca. Néese asìali íimaca: 
\p —‍Nuebáidaca Dios Iiricani yái Jesucristoca —‍íimaca. 
\p  
\v 38 Néese etiopesàiri ichùulìaca nayamáidaca carro, yá nalicùacawa úni yáaculé, yá Felipe ibautizácani.  
\v 39 Namichàacatéwa úni yáacuíse, yáta Espíritu Santo Wáiwacali ibànuèrica, itéca Felipe. Gobierno icuèriná càmita quirínama iicáca Felipe. Néese etiopesàiri yèepùa yàacawa yàasu cáli nérépináwa àniwa casíimáica iwàwa manuísíwata.  
\v 40 Yáta Felipe yàanàaca Azoto ìyacàlená néré, yá icàlidaca nalíni yái tàacáisi cayábéerica Jesús iináwaná ìwali. Néese Felipe ipáchiaca yèepunícawa macái yàcalé irìcubàa ìyéeyéica àyapu ìwalibàa, yá icàlidaca macái yàcalé irìcuni àta yàanàacatalétaté Cesarea ìyacàlená néré. 
\c 9  
\s1 Conversión de Saulo 
\p  
\v 1 Quéwa Saulo icutácaté mamáalàacata inúanápiná wenàiwicanái yeebáidéeyéica Jesús itàacái. Iná Saulo yàacawa sacerdote íiwacaliná yàatalé.  
\v 2 Saulo isutáca íicha ibànùanápiná tàacáisi Damasco ìyacàlená néré, judíonái yéewáidacàalu imanùbaca íiwacanánái irí, namàacacaténá Saulo íibàaca yeebáidéeyéi, asìanái, inanái nacái, ìyéeyéica Damasco irìcu, itécaténá nía presoíri iyú Jerusalén ìyacàlená néré.  
\v 3 Idécanáamité Saulo yeedáca iríwa cuyàluta namanùbaca, yá yàacawa Damasco ìyacàlená nérépiná. Iyacaalíté mawiénita Damasco irí àyapulìcubàa, yáta camalási chènuníiséeri icànacaté Saulo itéese máiní mèlumèluíri iyú.  
\v 4 Yá Saulo yúuwàa irìacawa cáli íinatalé, yéemìaca tàacáisi. Yái tàacáisi íimaca Saulo irí: “Saulo, ¿cáná piùwide pimànica núa?” íimaca yái tàacáisica. 
\p  
\v 5 Saulo isutáca yéemìawani: “¿Cawiná pía, Nuíwacali?” íimaca yái Sauloca. Yái tàacáisi íimaca Saulo irí: “Núacata yái Jesús. Núacata yái piùwidéerica pimànica. Catúulécanáca pimànica píawawa báawanama, pipéliacáiná nuípunita, càide iyúwa pacá ibawàacaalí cáiréeri ipùatalìcu”, íimaca yái Wáiwacalica.  
\v 6 Yá Saulo itatácawa icalùniwa. Néese íimaca: “Nuíwacali, ¿càinásica piwàwa numànica?” íimaca yái Sauloca. Néese Wáiwacali íimaca irí: “Pimichàawa pìanáwa yàcalé irìculé. Nérénica nacàlidaca piríwani càinácaalí iwàwacutá pimànica”, íimaca yái Wáiwacalica. 
\p  
\v 7 Aibanái Saulo yáapichéeyéica asìanáica cáaluca nía báawanama néemìacáiná sànasi quéwa canéeyéita iiquéeri wenàiwicaca.  
\v 8 Néese Saulo imichàacawa cáli íicha. Yá yàacùaca ituíwa, quéwa càmita yéewa iicáidaca. Iná náibàacáita natéwa Saulo icáapi ìwali Damasco ìyacàlená irìculépiná.  
\v 9 Saulo ìyaca Damasco ìyacàlená irìcu máisiba èeri, càmita idé iicáidaca. Càmíirita iyáa iyáacaléwa, ibatàa únipiná ìira. 
\p  
\v 10 Iyaca néré Damasco ìyacàlená mìnali íipidenéerica Ananías. Néese, Wáiwacali imàacaca yáawawa Ananías iicácani yéenáiwanási nacáiri irìcuíse. Yá íimaca Ananías irí: “¡Ananías!” íimaca yái Jesúsca. Néese Ananías íimaca: “¿Càiná, Nuíwacali?” íimaca yái Ananíasca. 
\p  
\v 11 Yá Wáiwacali íimaca Ananías irí: “Pìawa irìcubàa yái àyapuca íipidenéerica Derecha. Piwàlùawa Judas icapèerìculé. Pisutá íichani, pitàaníinápiná áiba asìali yáapicha, Tarso ìyacàlená néeséeri, íipidenéeri Saulo. Siùca isutáca ìyaca yáawawa Dios íicha.  
\v 12 Idéca iicáca áiba asìali yéenáiwanási nacáiri irìcuíse íipidenéeri Ananías, iwàluèricawa imàacaca icáapiwa ìwali yéewanápiná idé iicáidaca àniwa”, íimaca yái Jesúsca. 
\p  
\v 13 Quéwa Ananías, idécanáami yéemìacani, yá íimaca: “Nuíwacali, madécaná nacàlidaca nulíni iináwaná ìwali, yáara asìalica. Nadéca nacàlidaca nulíni ìwali imànica báawéeri nalí níara yeebáidéeyéica pitàacái Jerusalén ìyacàlená néeni.  
\v 14 Sacerdote íiwacanánái nadéca nachùulìaca yàanàanápiná aléi itécaténá macáita wía presoíri iyú, wía isutéeyéica yáawawa píicha”, íimaca yái Ananíasca. 
\p  
\v 15 Quéwa Wáiwacali íimaca Ananías irí: “Pìawa matuíbanáiri iyú; nudéca nuedáca yái asìalica icàlidacaténá nuináwaná ìwali áibanái wenàiwica irí, nalí nacái áiba cáli néeséeyéica, nacuèrinánái irí nacái, israelitanái irí nacái.  
\v 16 Núasáidapiná iríwa nuíwitáisewa càinácaalí iyú iwàwacutápiná yùuwichàacawa nulípiná, yeebáidacáiná nutàacái”, íimaca yái Jesúsca. 
\p  
\v 17 Néese Ananías yàacawa capìi néré, Saulo ìyacatalé ìyaca. Yá iwàlùacawa néré imàacaca icáapiwa Saulo ìwali. Yá Ananías íimaca Saulo irí: 
\p —‍Nuénásàiri Saulo, Wáiwacali Jesús imàaquéericaté yáawawa piicácani àyapulìcubàa, yáquéi ibànùaca núa pìatalé yéewanápiná pidé piicáidaca àniwa, yéewanápiná nacái Espíritu Santo icùaca píiwitáise —‍íimaca yái Ananíasca. 
\p  
\v 18 Yáta cubái íimami nacáiri itúacawa Saulo ituírìcuíse, yá idé iicáidaca àniwa. Yá imichàacawa ibautizácawa.  
\v 19 Néese Saulo iyáaca iyáacaléwa, cachàinica àniwani. Iyamáacawa néeni máisibáwanáita èeri náapicha níái yeebáidéeyéica Jesús itàacái, ìyéeyéica Damasco ìyacàlená irìcu. 
\s1 Saulo predica en Damasco 
\p  
\v 20 Néeseté Saulo idàbaca yèepunícawa yéewáidaca wenàiwica judíonái yéewáidacàalu irìcu. Icàlidaca nalíni Dios Iiriquéi Jesúsca.  
\v 21 Macáita yéemièyéica Saulo icàlidáaná, náináidacawa manuísíwata néemìaca yàasu tàacáisi. Néese náimaca nalíwáaca: 
\p —‍¿Cánásica yéewa imàni cài? Yái asìalica yùuwidecaté imànica wenàiwica yeebáidéeyéica Jesúsmi iináwaná ìwali Jerusalén ìyacàlená néeni. Yácata yái yàanèericaté aléi nacái itécaténá nía presoíri iyú, yéewanápiná sacerdote íiwacanánái yùuwichàidaca nía. ¿Cánásica iwàwa icàlidaca Jesúsmi iináwaná ìwali? —‍náimaca nalíwáaca. 
\p  
\v 22 Quéwa Saulo icàlidaca yàacawa cachàiníwanái. Yéewáidaca wenàiwica náalíacaténáwa Mesíasca yái Jesús, israelita icuèrinápináca Dios ibànuèripinácaté nalí. Itàaníca cáalíacáiri iyú yái Sauloca, íná judíonái Damasco ìyacàlená mìnanái càmitaté yéewa namawènìadaca Saulo yàasu tàacáisi. Yá càmíiyéi yáalíawa náiméeripiná irí. Iná masànacáicata nía íicha meedá. 
\s1 Saulo escapa de los judíos 
\p  
\v 23 Néesetécáwa madécaná èeri idénáami, yá judío íiwacanánái natàaníca náapichawáaca ibàacanéeri iyúta quéwa, abédanamacaténá náiwitáise nanúanápináté Saulo.  
\v 24 Quéwa Saulo yáalíacatéwa nawàwaca nanúacani. Nachùulìaca nàasu wenàiwicawa nacùanápiná yàcalé inùma imanùbaca, èeríapinama, táiyápinama nacái nanúacaténá Saulo.  
\v 25 Iná níái yeebáidéeyéica Jesús itàacái nawàlùadaca Saulo manuíchúa mapíiri irìculé. Yá táiyápi nalicùadaca Saulo mapíiri irìcu yéenúlusi ìwali chènuníiséeri ventana irìcubàa yàcalé iwáiná íinatáise, yàanàacaténá cáli iwéré méetàucuta yàcalé íicha. Càita idéca imusúacawa náicha yái Sauloca. 
\s1 Saulo en Jerusalén 
\p  
\v 26 Néeseté Saulo, idécanáamité yàanàaca Jerusalén ìyacàlená néré, yá iwàwacaté ìwacáidáyacacawa náapicha níái yeebáidéeyéica Jesús itàacái. Quéwa macáita cáaluca naicácani, càmicáiná neebáida iwènúadacaté íiwitáisewa báisíiri iyú yeebáidáanáca Jesús itàacái.  
\v 27 Quéwa Bernabé itéca Saulo yáasáidacaténáni apóstolnái irí. Bernabé icàlidaca nalíni Saulo iicácaté Wáiwacali àyapulìcubàa, Wáiwacali itàanícaté nacái Saulo yáapicha, Saulo icàlidacaté nacái macàaluíninátani yái tàacáisica Jesús iináwaná ìwali Damasco ìyacàlená irìcu. Iná idécanáamité apóstolnái yéemìaca Bernabé icàlidaca nalí Saulo iináwaná, yáté needáca nàataléwa Saulo.  
\v 28 Néese Saulo iyamáacawa náapicha Jerusalén ìyacàlená irìcu, yèepunícawa nacái náapicha. Icàlidaca cachàiníiri iyúni macàaluínináta Wáiwacali iináwaná ìwali.  
\v 29 Itàaní nacái náapicha áibanái judío itàaníiyéica griego itàacái iyú, càmíiyéica yeebáida Jesús ìwali. Saulo icàlidaca nalíni cachàiníiri iyú macàaluínináta. Quéwa nawàwacaté nanúaca Saulo.  
\v 30 Néese níái yeebáidéeyéica Jesús itàacái, náalíacáináwa áibanái nawàwaca nanúaca néenásàiri Saulo, yá natéca Saulo Cesarea ìyacàlená néré. Yá nabànùacani Cesarea íicha yàacaténáwa Tarso ìyacàlená nérépiná. 
\p  
\v 31 Ináté yéewa níái yeebáidéeyéica Jesús itàacái ìyéeyéica macái Judea yàasu cáli imanuíca, Galilea yàasu cáli néeséeyéi nacái, Samaria yàasu cáli néeséeyéi nacái, nàyaca matuíbanáiri iyú. Cachàiníwanái náiwitáise Dios ìwali, neebáidaca itàacái tài íiméeri iyú, nadàwinàidaca náiwitáisewa Dios íiwitáise iyú. Nàaca Wáiwacali icàaluíniná. Espíritu Santo nacái iyúudàaca nía nawènúadáanápináté áibanái íiwitáise Wáiwacali irípiná, íná yéewa manùbáwanái nàacawa. 
\s1 Curación de Eneas 
\p  
\v 32 Néenialíté Pedro yàaca ipáchiaca wenàiwica yeebáidéeyéica Jesús itàacái. Yá yàaca ipáchiaca áibanái ìyéeyéica Lida ìyacàlená irìcu.  
\v 33 Pedro yàanàaca áiba asìali íipidenéeri Eneas. Irìaníiricáitawa yàalubái íinatawa ocho camuí, máapinácáináni, yái Eneasca.  
\v 34 Néese Pedro íimaca irí: 
\p —‍Eneas, siùcade Jesucristo ichùnìaca píawa. Pimichàawa peedá pìalubáiwa —‍íimaca yái Pedroca. Yáta Eneas imichàacawa.  
\v 35 Macáita Lida ìyacàlená mìnanái, Sarón ìyacàlená mìnanái nacái naicáca Eneas imichàacawa, yá nawènúadaca náiwitáisewa Wáiwacali irípiná. 
\s1 Resurrección de Dorcas 
\p  
\v 36 Uyacaté inanái Jope ìyacàlená irìcu yeebáidéechúa Jesús itàacái, íipidenéechúa Tabita, (íimáanáca Dorcas griego itàacái iyú). Uái inanáica umànicaté cayábéeri mamáalàacata. Uyúudàaca nacái catúulécanéeyéi wenàiwica.  
\v 37 Néeseté, idècunitàacá Pedro ìyaca Lida ìyacàlená néeni, yá cáuláicaca Dorcas, yá uétácawa. Néese abénaméeyéi inanái nàapidáidaca uinámi, yá nàwalica ùwali ubàlemi, yá nalìadaca úa capìi imàdáaná irìculé ìyéerica chènunibàa cáli inàni íicha.  
\v 38 Yái Jope ìyacàlená ìyaca mawiénita Lida ìyacàlená irí, Pedro ìyacataléca. Níái yeebáidéeyéica Jesús itàacái náalíacatéwa Pedro ìyaca Lida ìyacàlená irìcu, yá nabànùaca pucháiba asìanái yèeyéipiná imáidaca Pedro. Náimaca irí: “Aquialé Jope ìyacàlená néré aquialésíwata”, náimaca. 
\p  
\v 39 Yáté Pedro yàacawa náapicha. Idécanáamité yàanàaca néré, yá natécani néré Dorcasmi irìacatalécawa. Madécaná inanái inìrimi yéetéeyéimicatéwa íicha nàyaca néré, nabàlùacawa Pedro itéese, íicháaníiyéi, náasáidaca nacái Pedro iicá bàlesi, ruana nacái umàníiyéicaté nalí, úái Dorcasmica idècunitàacá cáuca úa.  
\v 40 Néese Pedro ichùulìacaté macáita namusúacawa capìi imàdáaná irìcuíse. Yá ibàlùacawa yùuluì ipùata iyúwa, yá isutáca Dios íicha. Néese iicáidaca yéetéechúamiwa irí. Yá íimaca ulí: 
\p —‍¡Tabita, pimichàawa! —‍íimaca yái Pedroca. Yáta ùacùaca utuíwa. Uicáca Pedro, yá umichàaca úawinacawa.  
\v 41 Pedro íibàaca ucáapi ìwali, yá imichàidaca úa. Imáidaca níái yeebáidéeyéica Jesús itàacái, nía nacái manìríiyéimica, yáasáidacaténá nalí úa, cáuca úa àniwa.  
\v 42 Macáita Jope ìyacàlená mìnanái néemìaca uináwaná, yá madécaná wenàiwica iwènúadaca íiwitáisewa Wáiwacali irípiná.  
\v 43 Yá Pedro iyamáacawa Jope ìyacàlená irìcu madécaná èeri. Pedro ìyaca icapèe néeni áiba asìali íipidenéeri Simón ichùnièrica pìrái íimamimi iwéndacaténá nía. 
\c 10  
\s1 Pedro y Cornelio 
\p  
\v 1 Aiba asìali càmíiri judío íipidenéeri Cornelio ìyacaté Cesarea ìyacàlená irìcu. Yái Cornelioca, náiwacalicani níái romanonái yàasu úwinái yéenáca íipidenéeri el Italiano.  
\v 2 Yái Cornelioca yàaca Dios icàaluíniná cáalíacáiri iyú, macáita yéenánái yáapichawa. Imàaca nacái manùba plata ofrenda iyú iyúudàacaténá judíonái. Isutéeri yáawawa Dios íicha mamáalàacata.  
\v 3 Aiba èeri cawàwanáta a las trescatáita táica, Cornelio iicáca yéenáiwanási nacáiri: Yá iicáca amaléeri iyú Dios yàasu ángel iwàlùacawa Cornelio yàatalé. Yá íimaca Cornelio irí: “¡Cornelio!” íimaca yái ángelca.  
\v 4 Yá Cornelio iicáidaca ángel irí manuísíwata icalùni iyúwa. Yá íimaca ángel irí: “¿Càinásica piwàwa numànica pirípiná?” íimaca yái Cornelioca. Néese ángel íimaca irí: “Dios idéca yéemìaca yái pisutáanáca íicha, cayába nacái iicáca yái piyúudàanáca catúulécanéeyéi wenàiwica.  
\v 5 Siùcade pibànùa wenàiwica Jope ìyacàlená néré namáidacaténá néese Simón áibaalí íipidenéeri Pedro.  
\v 6 Yái Pedroca ìyaca áiba asìali icapèe irìcu íipidenéeri Simón ichùnièrica pìrái íimamimi iwéndacaténá nía, idènièrica icapèewa manuíri úni idùlepi. Yái Pedroca icàlidapiná piríwani càinácaalí iwàwacutá pimànica”, íimaca yái ángelca. 
\p  
\v 7 Idécanáami yàacawa yái ángel itàaníirica yáapicha, yá Cornelio imáidaca pucháiba yàasu wenàiwicawa. Imáidaca nacái abéeri úwi íibaidéeri Cornelio irí, yèerica Dios icàaluíniná manuísíwata, Cornelio yáaliérica cayábaca íiwitáise imàníinápiná cayábéeri.  
\v 8 Cornelio icàlidaca nalíni macáita yái ángel icàlidéericaté irí. Yá Cornelio ibànùaca nía Jope ìyacàlená nérépiná. 
\p  
\v 9 Néese mapisáináami àniwa, cawàwanáta machacànicaalíté èeri, yá nàyaca mawiénita Jope ìyacàlená irí. Yáta hora nacái Pedro, ìyéerica Simón icapèe irìcu, yàacawa capìi ipùata sàabadéeri íinatalé, machacànicaalíté èeri. Pedro yàacawa néré isutácaténá yáawawa Dios íicha.  
\v 10 Máiní máapicani íná iwàwa iyáaca iyáacaléwa. Quéwa idècunitàacá namànica iyáapiná, Pedro iicáca yéenáiwanási nacáiri.  
\v 11 Yá iicáca capìraléeri cáli yàacùacawa, yá áiba wawàsi iricùacawa chènuníise cáli íinatalépiná, abéeri wawàsi càiri iyúwa manuíri sábana idacùacanéeri ipùata báinúacanama yéenúlusi iyú.  
\v 12 Chái sábana irìcu nàyaca néeni macái cuwèesinái íiwitáaná, pìrái nacái, àapinái nacái, cuìpìranái nacái, macái íiwitáaná ìyéeyéica chái èeri irìcu.  
\v 13 Néese Pedro yéemìaca tàacáisi chènuníise. Yá tàacáisi íimaca: “Pimichàawa, Pedro. Pinúa piyáawa nía”, íimaca.  
\v 14 Néese Pedro íimaca: “Càmíiri, Nuíwacali. Canácatáita nuyáa níái casaquèeyéica waicáca, profeta Moisés ichùulìacáináté wía judíoca pinùmalìcuíse ipíchaná wayáaca nía”, íimaca yái Pedroca.  
\v 15 Néese tàacáisi íimaca irí àniwa: “Masacàacaalí Dios imànica áiba wawàsi, picá píima ìwali casacàacani”, íimaca yái tàacáisica. 
\p  
\v 16 Máisiba yàawiríaté Pedro iicáca sábana nacáiri iricùacawa, yéemìa nacái tàacáisi. Néese sábana yèepùa imichàacawa chènuniré àniwa.  
\v 17 Pedro íináidacawa manuísíwata iwàwalìcuísewa càinácaalí íimáaná yái yéenáiwanási nacáirica, máinícáiná càulenáca íichani. Idècunitàacá íináidacawa ìwali, yá Cornelio yàasu wenàiwicanái nàanàaca capìi inùma néré. Nèepunícawa nasutáca néemìawa alénácaalí Simón icapèe ìya.  
\v 18 Nàanàaca néré, yá namáidaca cachàini nasutácaténá néemìawa asáisí ìyacaalí néeni áiba asìali íipidenéeri Simón, íipidenéeri nacái Pedro. 
\p  
\v 19 Idècunitàacá Pedro íináidacawa mamáalàacata ìwali yái yéenáiwanási nacáirica, yá Espíritu Santo íimaca irí: “Piicá, máisiba asìanáica níara icutá pía.  
\v 20 Pimichàawa, pìawa nàatalé pèepuníináwa náapicha. Picá achúma píináidacawa piwàwawa, néese manuí píináidaca piwàwawa; nudéca nubànùaca nía pìatalé”, íimaca yái Espíritu Santoca. Iwàwacutácaté Espíritu Santo ichàiniadaca Pedro iwàwa bàaluitécáiná profeta Moisés ichùulìacaté judíonái càmíinápiná nèepuníwa càmíiyéi judío yáapicha, íná Espíritu Santo ichàiniadaca Pedro iwàwa.  
\v 21 Néese Pedro yàacawa nàatalé, yá íimaca nalí: 
\p —‍Núaquéi picutéericuéca. ¿Càinásicué piwàwa numànica pirípiná? —‍íimaca yái Pedroca.  
\v 22 Náimaca irí: 
\p —‍Cornelio ibànùaca wía, abéeri úwi íiwacaliná, ìyéerica machacàníiri iyú Dios iicá, yèeri nacái Dios icàaluíniná. Macái judíonái naicáca cáimiétaquéeri iyúni, yá nacái cáinináca naicácani. Dios yàasu ángel ichùulìacaté Cornelio ibànùanápiná wenàiwica namáidacaténá pía, yéewacaténá pìacawa icapèe néré yéewanápiná Cornelio yéemìaca yái picàlidéeripináca irí —‍náimaca. 
\p  
\v 23 Néese Pedro yeedáca yàataléwa nía. Yá nayamáacawa néeni Pedro yáapicha abéeri catá. Mapisáita àniwa yá Pedro yàacawa náapicha. Abénaméeyéi Jope ìyacàlená mìnanái yeebáidéeyéica Jesús itàacái nàacawa náapicha. 
\p  
\v 24 Néese mapisáita àniwa nàanàaca Cesarea ìyacàlená néré, chái Cornelio icùacatáica nàanàaca. Ipíchawáiseté nàanàaca, yáté Cornelio imáidaca néré yéenánáiwa, yàacawéeyéiná nacáiwa cáininéeyéica Cornelio iicáca.  
\v 25 Pedro yàanàaca icapèe néré, yá Cornelio imusúacawa íipunita yeedácaténá yàataléwani. Cornelio ibàlùacawa yùuluì ipùata iyúwa Pedro irí yàacaténá icàaluíniná.  
\v 26 Quéwa Pedro imichàidacani. Yá íimaca irí: 
\p —‍Pimichàa pibàlùacawa. Asìalicata nacái núaquéi càide iyúwa pía —‍íimaca yái Pedroca. 
\p  
\v 27 Idècunitàacá Pedro itàaníca yáapicha, yá iwàlùacawa iicáca madécaná wenàiwica ìwacáidáyaquéeyéiwa néré, càmíiyéi judío.  
\v 28 Néese Pedro íimaca nalí: 
\p —‍Píalíacuécawa judío íiwitáise càmita ibatàa wàwacáidáyacacawa píapichacué, píacué càmíiyéica judío, ibatàa wawàlùanápinátawa picapèe irìculé, càmitasa cayába cài wamàni. Quéwa Dios idéca yàalàaca núa càmíinápiná quirínama casacàaca nuicáca áibanái, càmita nacái nuicá nía iyúwa canéeri iwèni Dios irípiná nía.  
\v 29 Iná namáidacaalíté núa, yá nùanàaca néese aquialéta, càmita báawa nuínáidacawa nuwàwawa ìwali. Iná siùcade nuwàwa núalíacawa càiná ìwalicaalícué pimáida núa —‍íimaca yái Pedroca.  
\v 30 Yá Cornelio íimaca irí: 
\p —‍Báinúaca èerica néese siùcáade, chácatáicaté èeri càide iyúwa siùcade, nùyacaté chái nucapèe irìcuwa, imàaquéeri íichawa iyáacaléwa, isutéeri yáawawa Dios íicha táicalénama. Yáté áiba asìali mèlumèluíri ibàle imàacaca yáawawa nuicácani.  
\v 31 Iimaca nulí: ‘Cornelio, Dios idéca yéemìaca yái pisutáanáca íicha. Cayábaca Dios iicáca yái piyúudàanáca catúulécanéeyéi wenàiwica.  
\v 32 Pibànùa wenàiwica Jope ìyacàlená néré namáidacaténá néese áiba asìali íipidenéeri Simón, íipidenéeri nacái Pedro. Yái Pedro ìyaca áiba Simón icapèe irìcu, yáara ichùnièrica pìrái íimamimi iwéndacaténá nía, idènièrica icapèewa manuíri úni idùlepi’, cài íimaca nulí.  
\v 33 Iná nubànùacaté nía ráunamáita nacutáca pía, yá pidéca pimànica nulí cayábéeri pìanàacáiná. Siùcade macáita wàyaca chái Dios iicápiná, yá wawàwaca wéemìaca macáita tàacáisi Wacuèriná Dios ichùulièrica picàlidáanápiná walíni —‍íimaca yái Cornelioca. 
\s1 Discurso de Pedro en casa de Cornelio 
\p  
\v 34 Néeseté Pedro idàbaca icàlidaca nalíni. Yá íimaca nalí: 
\p —‍Siùcade núalíacawa báisíiri iyú Dios càmita iicá abéeri wenàiwica íiwitáaná iyúwa cayábéeri áibanái íicha, néese iicáca macái wenàiwica íiwitáaná abédanamata.  
\v 35 Néese, cayábaca Dios iicáca náiwitáise canánama, macái wenàiwica íiwitáaná yèeyéica icàaluíniná, imàníiyéica nacái cayábéeri.  
\v 36 Dios idéca icàlidaca walí tàacáisi, wía Israel itaquénáinámica. Dios icàlidaca walí yái cayábéeri tàacáisica íiméerica Jesucristo imàacáanápiná wàyaca Dios yáapicha matuíbanáiri iyú. Yái Jesucristo, yácata macái wenàiwicanái Iiwacali.  
\v 37 Píalíacuécawa cayába càinácaalíté ìya judíonái yàasu cáli imanuíca. Quéechatécáwa Juan el Bautista icàlidaca nalíni iwàwacutáaná wenàiwicanái ibautizácawa, náasáidacaténá nawènúadacaté náiwitáisewa Dios irípiná. Néeseté Jesús idàbacaté yéewáidaca wenàiwica Galilea yàasu cáli íinata.  
\v 38 Píalíacué nacáiwa Dios ibànùacaté Espíritu Santo Jesús ìwali icùacaténá Jesús íiwitáise manuísíwata, ichàiniadacaténáni nacái, yái Jesús Nazaret ìyacàlená néeséerica. Píalíacué nacáiwa Jesús yèepunícaté imànica yàacawa cayábéeri wenàiwicanái irí, ichùnìacaté nacái macáita wenàiwica Satanás yùuwichàidéeyéica. Càité Jesús idé imànica Dios yàacawéeridacáináni.  
\v 39 Wadéca waicáca macáita yái Jesús imàníiricaté Judea yàasu cáli íinata, Jerusalén ìyacàlená irìcu nacái. Néese natàtàacani cruz ìwali, càité nanúacani.  
\v 40 Néeseté máisiba èeri irìcu idécanáamité nanúacani, yá Dios icáucàidacani. Néese Dios ibànùacaté Jesús imàacaca yáawawa waicácani, wáalíacaténáwa cáucani.  
\v 41 Jesús càmitaté imàaca yáawawa macái wenàiwica iicácani. Néeseté imàacaca yáawawa waicácani, wía Dios íináidéeyéicatéwa ìwali bàaluité imàacáanápináté iicáca cáucani, yái Jesúsca. Yá nacái wayáacaté wayáacaléwa yáapicha idécanáamité imichàacawa yéetácáisi íicha.  
\v 42 Néeseté Jesús ichùulìacaté wacàlidáanápiná israelitanái iríni, yái tàacáisi íiméerica Dios idéca imàacaca Jesús icàlidáanápiná báawéeyéi iináwaná ìwali, cáuyéica, yéetéeyéimiwa nacái, yùuwichàidacaténá níawa càiripináta nabáyawaná ìwalíisewa, èeri imáalàacaalípináwa.  
\v 43 Ipíchawáiseté Jesús yàanàaca aléi èeri irìculé, yáté macáita profetanái nacàlidacaté iináwaná ìwali. Nacàlidacaté nacái Dios imàacáanápináté iwàwawa wenàiwicanái ibáyawaná íicha, Jesús yéetácáinátéwa nabáyawaná ìwalíise, cawinácaalí wenàiwica yeebáidéeyéica Jesús itàacái —‍íimaca yái Pedroca. 
\s1 Los no judíos reciben el Espíritu Santo 
\p  
\v 44 Néeseté idècunitàacá Pedro icàlidaca nalíni, yá Espíritu Santo iricùacawa nàwali icùacaténá náiwitáise macáita níái yéemièyéica Pedro icàlidáaná nalíni, neebáidacáiná yái tàacáisica.  
\v 45 Níái judío yeebáidéeyéica Jesús itàacái yàacawéeridéeyéica Pedro, náináidacawa manuísíwata naicáidaca càmíiyéi judío irí Dios yàacáináté Espíritu Santo càmíiyéi judío irí nacái.  
\v 46 Judíonái yéemìaca nacái càmíiyéi judío itàaníca áiba tàacáisi iyú, càmíiri èeri mìnanái itàacái, nàaca nacái Dios irí cayábéeri.  
\v 47 Néese Pedro íimaca: 
\p —‍Dios idéca ibànùaca Espíritu Santo nàwali yàacawéeridacaténá níái càmíiyéica judío càide iyúwaté ibànùaná Espíritu Santo wàwali, wía judíoca. Wàacué wabautizáca nacái nía. Canáca yéewaná wamáisanìaca náicha nabautizáanáwa —‍íimaca yái Pedroca. 
\p  
\v 48 Yá Pedro ichùulìaca yáapichéeyéiwa ibautizáca níái càmíiyéica judío Jesucristo íipidená ìwali náasáidacaténá neebáidaca Jesús itàacái. Néese níái càmíiyéica judío nasutáca Pedro íicha iyamáanápináwa náapicha máisibáwanái èeri. 
\c 11  
\s1 Informe de Pedro a la iglesia de Jerusalén 
\p  
\v 1 Néeseté apóstolnái, nía nacái yeebáidéeyéica Jesús itàacái ìyéeyéicaté Judea yàasu cáli íinata néemìaca càmíiyéi judío iináwaná ìwali neebáidacaté Dios itàacái càide iyúwa judíonái yeebáidáanáté.  
\v 2 Quéwa idécanáamité Pedro yèepùacawa Jerusalén ìyacàlená néré àniwa, néese abénaméeyéi judío yeebáidéeyéica Jesús itàacái natàaníca ìwali yái Pedro imàníináca càmíiyéi judío yáapicha.  
\v 3 Náimaca Pedro irí: 
\p —‍¿Cánáté pìa pipáchiaca nàatalé níara càmíiyéica judío? ¿Cáná piyáa piyáacaléwa náapicha? —‍náimaca.  
\v 4 Néese Pedro icàlidaca nalí macáita yái idàbáanácaté ichàbacawa. Yá íimaca nalí: 
\p  
\v 5 —‍Nùyacaté Jope ìyacàlená irìcu. Idècunitàacá nusutáca núawawa Dios íicha, yá nuicácaté yéenáiwanási nacáiri. Nuicácaté áiba wawàsi càiri iyúwa manuíri sábana iricùacawa chènuníise, idacùacanéeri ipùata báinúacanama yéenúlusi iyú. Yáté iricùacawa nùatalé.  
\v 6 Nuicáidacaté cayába irí nuicácaténá càinácaalí wawàsi ìya sábana irìcu, yá nuicáca macái pìrái íiwitáaná, cuwèesinái nacái, àapinái nacái, cuìpìranái nacái, macái íiwitáaná ìyéeyéica chái èeri irìcu.  
\v 7 Yáté nuémìaca tàacáisi. Iimaca nulí: ‘Pimichàawa, Pedro. Pinúa piyáawa nía’, íimaca nulí.  
\v 8 Quéwa núumacaté irí: ‘Càmíiri, Nuíwacali. Canácatáita nuyáa níái casaquèeyéica waicáca, profeta Moisés ichùulìacáináté wía judíoca pinùmalìcuíse ipíchaná wayáaca nía’, cài núumaca.  
\v 9 Néese yái tàacáisi chènuníiséerica íimacaté nulí àniwa. Iimaca nulí: ‘Masacàacaalí Dios imànica áiba wawàsi, yá picá píima ìwali casacàacani’, íimaca.  
\v 10 Máisiba yàawiría nuicácaté sábana nacáiri iricùacawa, nuémìa nacái tàacáisi. Yáté macáita yèepùa imichàacawa chènuniré àniwa.  
\v 11 Yáta máisiba asìanái Cesarea ìyacàlená néeséeyéi nàanàacaté nucapèe néré wàyacatáica. Náiwacali ibànùacaté nía nacutáanápiná núa.  
\v 12 Yáté Espíritu Santo ichùulìaca nùacawa náapicha, ipíchaná achúmaca nuínáidacawa nuwàwawa ìwali. Níái seis namanùbaca wéenánái nacái nàacatéwa núapicha. Macáita wawàlùacatéwa áiba asìali icapèe irìculé.  
\v 13 Yái asìalica icàlidaca walíni iicácaté ángel icapèe irìcu. Yá ángel íimacaté irí: ‘Pibànùa wenàiwica Jope ìyacàlená nérépiná namáidacaténá néese Simón íipidenéeri nacái Pedro.  
\v 14 Yái Pedroca icàlidapiná piríwani càinácaalí iyú píalimá piwasàaca píawawa Dios yàasu yùuwichàacáisi íicha, pía nacái, péenánái nacái’, íimacaté yái ángelca.  
\v 15 Néeseté idécanacáita nudàbaca nucàlidaca nalíni, yá Espíritu Santo yàanàaca nàwali, yàacawéeridacaténá nía, càide iyúwaté Espíritu Santo yàanàanáté wàwali bàaluité.  
\v 16 Néeseté nuwàwalica tàacáisi Wáiwacali icàlidéericaté walí. Iimacaté: ‘Báisíta Juan el Bautista ibautizácaté wenàiwicanái úni yáaculé. Quéwa mesúnamáita Dios ibànùapinácué piríwa Espíritu Santo, yái yàacawéeridéeripinácuéca pía, ibautizácaténácué píiwitáise Espíritu Santo ichàini iyú’, íimaca yái Wáiwacalica.  
\v 17 Uwé, Dios idéca yàaca Espíritu Santo càmíiyéi judío irí càide iyúwaté yàanáté walíni, wía judíoca, weebáidacaalíté Wáiwacali Jesucristo itàacáiwa, íná canáca yéewaná wapéliaca Dios íipunita, canáca yéewaná wamáisanìaca náichani, yái Espíritu Santoca —‍íimaca yái Pedroca. 
\p  
\v 18 Néese níái yeebáidéeyéica Jesús itàacái ìyéeyéica Jerusalén ìyacàlená irìcu, nadécanáami néemìaca yái tàacáisica, yá càmita quirínama natàaníca báawéeri iyú Pedro ìwali, néese nàaca Dios irí cayábéeri. Yá náimaca: 
\p —‍¡Dios idéca ibatàaca càmíiyéi judío nawènúadaca nacái náiwitáisewa irípiná yéewacaténá nacái nadènìaca nacáucawa càmíiri imáalàawa, càide iyúwa wàyáaná, wía judíoca! —‍náimaca. 
\s1 La iglesia de Antioquía 
\p  
\v 19 Nadécanáamité nanúaca Esteban Jerusalén ìyacàlená néeni, yá nadàbacaté namànica ùwicái yeebáidéeyéi íipunita canánama. Iná napìacatéwa áibalépiná. Abénaméeyéi yàacatéwa Fenicia yàasu cáli nérépiná. Aibanái yàacatéwa Chipre yàasu iwàwata nérépiná. Aibanái yàacatéwa Antioquía ìyacàlená nérépiná. Nacàlidacaté Jesucristo iináwaná ìwali abéta judíonái irí. Càmita nacàlida càmíiyéi judío iríni.  
\v 20 Aibanáita yeebáidéeyéi Jesús itàacái Chipre yàasu iwàwata néeséeyéi, Cirene ìyacàlená mìnanái nacái áibanái, nàanàacaté Antioquía ìyacàlená irìculé. Nadàbacaté nacàlidacani càmíiyéi judío irí. Nacàlidaca nalí Jesús iináwaná Wáiwacalicani.  
\v 21 Wáiwacali íiwitáise cachàiníiri ìyacaté nalí, ínáté yéewa manùbéeyéi wenàiwica namàacaca náichawa náiwitáise bàaluisàimiwa, yá neebáidaca Wáiwacali itàacái. 
\p  
\v 22 Néese, níái yeebáidéeyéica Jesús, Jerusalén ìyacàlená néeníiyéica néemìaca Antioquía ìyacàlená mìnanái iináwaná. Yá nabànùaca Bernabé yàacaténáwa Antioquía ìyacàlená nérépiná.  
\v 23 Bernabé yàanàacaté néré, yá yáalíacawa Dios imànica nalí cayábéeri. Iná casíimáica Bernabé iwàwa, iyanídacawa náapicha. Yàalàaca nía, ichàiniadaca nacái nawàwa canánama, cachàiníinápiná náiwitáise neebáidáanápiná mamáalàacata Wáiwacali itàacái tài íiméeri iyú.  
\v 24 Cayábéericáiná íiwitáise yái asìalica, yái Bernabéca, Espíritu Santo icùacáiná íiwitáise. Yeebáida Dios itàacái manuísíwata tài íiméeri iyú. Càita áibanái manùbéeyéi àniwa néemìaca Bernabé icàlidáaná nalíni, yá nawènúadaca náiwitáisewa neebáidacaténá Wáiwacali itàacái. 
\p  
\v 25 Néeseté Bernabé yàacawa Tarso ìyacàlená irìculé icutácaténá Saulo. Idécanáamité yàanàacani, yá itéca Saulo Antioquía ìyacàlená néré.  
\v 26 Bernabé, Saulo yáapicha nàyacaté néré abéeri camuí náapicha níái yeebáidéeyéica Jesús itàacái. Néewáidacaté madécaná wenàiwica. Antioquía ìyacàlená néeni áibanái nàacaté yeebáidéeyéi íipidenápiná cristianonái, íimáanáca Cristo yéewáidacalénái, Cristo yáapichéeyéi nacái íimáanáca. 
\p  
\v 27 Néenialíté abénaméeyéi profeta itàaníiyéica Dios inùmalìcuíse nàacatéwa Jerusalén ìyacàlená íicha, yá nàanàaca Antioquía ìyacàlená néré.  
\v 28 Abéeri néená, íipidenéeri Agabo, ibàlùacawa nàacuésemi, níái yeebáidéeyéica Jesús itàacái. Yá Espíritu Santo icùaca Agabo íiwitáise icàlidacaténá nalí tàacáisi Dios inùmalìcuíse. Yá icàlidaca nalíni ìyáanápináté máapicái cachàiníiri iyú nàasu cáli néré, yái Israel yàasu cálica. Càité ichàbacawa néesetécáwa idècunitàacá emperador romanosàiri Claudio icùaca macái cáli imanùbaca.  
\v 29 Iná Antioquía ìyacàlená mìnanái yeebáidéeyéica Jesús itàacái náináidacatéwa nabànùanápináté plata iyúwa ofrenda nayúudàacaténá áibanái yeebáidéeyéica Jesús ìyéeyéica Judea yàasu cáli íinata. Macái wenàiwica imanùbaca nabànùaca plata iyúwata náalimáaná namàacaca ofrenda.  
\v 30 Càité nàwacáidaca plata, yá nabànùacani iyúwa ofrenda náapicha níái Bernabé, Saulo nacái natécaténáni ancianonái irí icuèyéica wenàiwica yeebáidéeyéica Jesús itàacái Judea yàasu cáli íinata, nayúudàacaténá catúulécanéeyéi wenàiwica yeebáidéeyéi Jesús itàacái. 
\c 12  
\s1 Muerte de Santiago y encarcelamiento de Pedro 
\p  
\v 1 Néenialíté rey Herodes idàbaca yùuwideca imànica abénaméeyéi yeebáidéeyéi Jesús itàacái Jerusalén ìyacàlená néeníiyéica ìyaca. Herodes idàbacaté yùuwichàidaca nía.  
\v 2 Herodes ichùulìaca úwinái iwichùaca Santiago íicha íiwita, yéetácaténátéwa, yámi Juan ibèerimica.  
\v 3 Néese, yái Herodesca, yáalíacawa casíimáica judío íiwacanánái ìwali yái yéetáanácawéi Santiagomica, íná ichùulìaca úwinái íibàaca Pedro nacái. Yá náibàacani judíonái yàasu culto Pascua yaalí nayáacaalíté pan càmíiri idènìa levadura.  
\v 4 Idécanáamité náibàaca Pedro, néese Herodes ichùulìaca nacùaca Pedro presoíyéi ibànalìcu. Ichùulìaca nacùacani, níái úwinái báinúaca náiwitáaná imanùbaca. Nàyaca báinúacanama úwinái macái náiwitáaná imanùbaca. Herodes iwàwacaté ichàbáidaca Pedro judíonái irí nanúanápináni Pascua yàasuná culto idénáami.  
\v 5 Càité Pedro ìyaca presoíyéi ibànalìcu. Nacùaca cayábani. Quéwa manùbéeyéi yeebáidéeyéica Jesús itàacái nasutáca Dios íicha Pedro irípiná manuísíwata mamáalàacata. 
\s1 Dios libra de la cárcel a Pedro 
\p  
\v 6 Yáta catáca mapisáipináta Herodes ichàbáidapináté Pedro judíonái irí, nanúanápináni, yá Pedro iimáca ìyaca bamuchúamibàa náicha pucháiba úwinái. Pedro nadacuèri pucháiba cadena iyú. Aibanái úwi ibàluèyéiwa presoíyéi ibàna inùma néeni nacùaca presoíyéi ibàna ipíchaná Pedro imusúacawa.  
\v 7 Yáta Dios yàasu ángel yàanàaca néré, ibàlùacawa mawiénita Pedro irí. Yá camalási ipuníada presoíyéi ibàna irìculé. Néese ángel icapèedaca Pedro ibàlài ìwali icawàidacani. Yá íimaca Pedro irí: “¡Caquialéta, pimichàawa!” íimaca yái ángelca. Yáta pucháiba cadena icaláacawa Pedro icáapi íicha.  
\v 8 Yá ángel íimaca Pedro irí: “Pìwali pibàlewa, pizapatoni nacáiwa”, íimaca yái ángelca. Idécanáami Pedro imànica càide iyúwaté ángel íimáaná irí, yá ángel íimaca irí àniwa: “Peedá pìasu ruana nacáiriwa, piúca pìwalíisewani. Pìawa núamiwáise”, íimaca irí yái ángelca. 
\p  
\v 9 Yá Pedro imusúacawa ángel yáamiwáise. Càmita yáalíawa asáisí báisícaalíni, ángel imusúadáanácani presoíyéi ibàna irìcuíse. Pedro iyúunáidaca yéenáiwanási nacáiri cài iicáca meedá.  
\v 10 Nachàbacatéwa idàbáanéeyéi úwi íicha, néese nachàbacawa áibanái íicha àniwa icuèyéica presoíyéi ibàna. Nàanàaca inùma néré, yái manuíri inùma yáawami hierroírita, namusúacatáipinácawa carretera irìculé yàcalérìcu, yá inùma yàacùacawa yàasu wawàsitawa meedá. Yá namusúacawa íicha. Nèepunícanáamiwa abéeri carretera irìcubàa, yáta ángel imàacaca Pedro abéerita. 
\p  
\v 11 Néese átata Pedro yáalíacawa imusúacatéwa náicha. Yá íimaca iríwa: “Siùcade núalíacawa báisíiri iyú, Dios idéca ibànùaca yàasu ángelwa nùatalé imusúadacaténá núa Herodes íicha, náicha nacái níara judíoca iwàwéeyéica inúaca núa”, íimaca iríwa yái Pedroca. 
\p  
\v 12 Idécanáami íináidacawa ìwali macáita ìyáaná, néese yàacatéwa María icapèe néré, úái Juan yáatúaca. Yái Juanca áibaalí íipidená Marcos. Quéechatécáwa madécaná wenàiwica ìwacáidáyacacawa néré, yá nasutáca nàyaca Dios íicha.  
\v 13 Pedro inúacaté bàacháwáiséerica iwáiná inùmaca, yá abéechúa mànacàu íipidenéechúa Rode umusúacawa capìi íicha, ùacatéwa mawiénita iwáiná inùma irí uémìacaténá néré cawinácaalí cài isàna néese.  
\v 14 Ualíaca uémìaca Pedro itàacái, quéwa càmita ùacùa irí iwáiná inùma, máinícáiná casíimáica úa íná upìacawa capìi irìculé àniwa ucàlidaca nalíni Pedro ibàlùanáwa bàacháwáiséeri iwáiná inùma néeni.  
\v 15 Yá náimaca ulí: 
\p —‍¡Máiwitáiseca pía! —‍náimaca ulí. Quéwa úumaca báisícatani. Néese náimaca: 
\p —‍Canácani. Iwàwa cáurimica meedá yáara cài péemìaca isàna —‍náimaca ulí, nayúunáidacáiná úwinái nanúacaténi. 
\p  
\v 16 Idècunitàacá natàaníca capìi irìcu, quéwanáta Pedro inúaca mamáalàacata bàacháwáiséeri iwáiná inùma. Néese nàacùaca bàacháwáiséeri iwáiná inùma, yá naicáca Pedro ibàluèricawa néeni. Yá náináidaca manuísíwata naicáidaca irí.  
\v 17 Néese Pedro yúucaca icáapiwa nalí masànacaténá nía. Yá icàlidaca nalíni càinácaalíté iyú Wáiwacali imusúadacani presoíyéi ibàna irìcuíse. Yá íimaca nacái nalí: 
\p —‍Picàlidacué Santiago iríni, yái Wáiwacali iméeréerica. Picàlidacué nacái nalíni, níara yáapichéeyéica yeebáidéeyéica Jesús itàacái —‍íimaca yái Pedroca. Néese Pedro yàacawa náicha áibalépiná. 
\p  
\v 18 Néeseté mapisáita àniwa, cáanáica úwinái napìanícawa presoíyéi ibàna irìcubàa nacutáca Pedro, néemíaníca nacáiwa nalíwáaca lúasi iyú, càmicáiná nadé nàanàaca Pedro.  
\v 19 Herodes ichùulìacaté nacutácani, quéwa càmita náalimá nàanàacani. Iná Herodes isutáca yéemìawa naináwaná, níái úwi icuèyéicaté Pedro presoíyéi ibàna irìcu. Yá ichùulìaca yàasu wenàiwicawa nanúanápiná níái úwica. Néese Herodes yàacatéwa Judea yàasu cáli íicha ìyacaténá Cesarea ìyacàlená irìcu. 
\s1 La muerte de Herodes 
\p  
\v 20 Néeseté calúaca rey Herodes áibanái yáapicha, Tiro ìyacàlená mìnanáica, Sidón ìyacàlená mìnanái nacái. Iná níái pucháiba yàcalé mìnanáica natàaníca náapichawáaca, yá abédanamata namànica náiwitáisewa nàanápináwa Herodes yàatalé natàanícaténá yáapicha éeréeri iyú, yéewacaténá cayábaca iicáca nía àniwa. Nàaca plata Blasto irí, abéeri Herodes yáapichéeri máiníiri cachàini, nawàwacáináté Blasto itàaníca nawicáu Herodes yáapicha, yéewanápiná Herodes ibatàa nàyaca matuíbanáita. Iwàwacutácaté nàyaca cayába Herodes yáapicha nawènìacaténáté yàacàsi áiba cáli néeni Herodes icuèricaté.  
\v 21 Herodes imàacaca nalí abé èeri nàwacáidáyacáanápináwa yàatalé. Idéca èeri yàanàaca, yá Herodes ìwalica ibàle cawèníiriwa. Néese yàacawa wenàiwicanái yàacuésemi, yá yáawinacawa yàasu yàalubáisi chènuníiri íinatawa.  
\v 22 Yá idàbaca icàlidaca nalíni. Néese níái wenàiwica yéemièyéica Herodes irí nadàbaca cài namáidáidaca: “¡Yái icàlidéerica walíni càmíirita asìali, néese abéeri chènuníiséericani!” cài namáidáidaca mamáalàacata, Dioscáinásatáni, yái Herodesca, náimaca.  
\v 23 Yáta Wáiwacali yàasu ángel ibànùaca uláicái Herodes ìwali, càmicáiná Herodes yàa Dios icàaluíniná, néese imàacacáita wenàiwicanái yàaca irí cayábéeri, Dioscáinásatáni, yái Herodesca, náimaca. Néeseté Herodes yéetácawa cáiwíiri iyú, enìsi nacáiyéi iyáacáiná ìyapicúa irìcuíse ipíchawáiseté yéetácawa. 
\p  
\v 24 Quéwa níái wenàiwica yeebáidéeyéica Jesús itàacái nacàlidaca nàacawa Dios itàacái mamáalàacata áibanái wenàiwica irí. Yá manùbéeyéi neebáidacani macái yàcalé. 
\p  
\v 25 Idécanáamité Bernabé, Saulo nacái namáalàidaca namànica náibaidacaléwa Dios irípiná, yáté nèepùacawa Jerusalén ìyacàlená íicha. Yá natéca náapichawa Juan, íipidenéeri nacái Marcos. 
\c 13  
\s1 Bernabé y Saulo comienzan su trabajo misionero 
\p  
\v 1 Madécaná Antioquía ìyacàlená mìnanái neebáidacaté Jesús itàacái. Abénaméeyéi profeta, áibanái nacái yéewáidéeyéica wenàiwica nàyacaté yeebáidéeyéi yèewi. Càica náipidená: Bernabé; Simón nacái, áibaalí íipidená Negro; Lucio nacái, Cirene yàasu cáli néeséeri; Manaén nacái, idàwinèericatéwa rey Herodes yáapicha, yái Herodes icuèricaté Galilea yàasu cáli; Saulo nacái áiba.  
\v 2 Aiba èeri namànicaté nàyaca culto Wáiwacali irí, namàacaca náichawa nacái nayáacaléwa. Yáté Espíritu Santo íimacaté nalí: “Peedácué pèewíisewa nulípiná níái Bernabé, Saulo nacái namànicaténá càide iyúwa nuwàwáaná namànica”, íimaca yái Espíritu Santoca. 
\p  
\v 3 Néese nasutáca Dios íicha nalípiná àniwa, namàaca náichawa nacái nayáacaléwa mamáalàacata, yá namàacaca nacáapiwa nàwali, níái Bernabé, Saulo nacái. Néese nabànùaca nía, náibaidacaténáté Dios irípiná. 
\s1 Los apóstoles en Chipre 
\p  
\v 4 Néeseté namànica càide iyúwa Espíritu Santo ibànùaná nía, yá Bernabé, Saulo nacái nàacatéwa Seleucia ìyacàlená néré, mawiéníiri ìyaca manuíri úni irí. Néenita nawàlùacawa nave irìculé, yá nàacawa úni yàasu iwàwata íinatalé íipidenácatalé Chipre.  
\v 5 Idécanáamité nàanàaca néré, yá nawàlùacawa Salamina ìyacàlená irìculé. Yá nadàbaca nacàlidaca nalí Dios itàacái judíonái yéewáidacàalu irìcu. Juan Marcos yàacawa náapicha nacái iyúudàacaténá nía. 
\p  
\v 6 Yá nàacawa iwàwata imanuíca macáita yàcalé imanùbaca ìyéerica iwàwata íinata. Yá nàanàacaté Pafos ìyacàlená néré. Nàanàaca judíosàiri íipidenéerica Barjesús. Yácata camàliquéeri. Itàaníca ichìwawa. Iimaca ìwaliwa itàanícasa Dios inùmalìcuíseta, quéwa ichìwa meedá.  
\v 7 Yái camàliquéeri ìyaca gobernador yáapicha, yái gobernador íipidenéerica Sergio Paulo, abéeri cáalíacáiri icuèricaté manùbéeyéi wenàiwica. Yái gobernadorca imáidaca yàataléwa Bernabé, Saulo nacái, gobernador iwàwacáináté yéemìaca Dios itàacái.  
\v 8 Quéwa yái camàliquéerica, íipidenéerica Elimas griego itàacái iyú, yùuwideca imànica apóstolnái. Iwàwa nacái iwènúadaca gobernador íiwitáise ipíchaná yeebáidaca Dios itàacái.  
\v 9 Néese Saulo, íipidenéeri Pablo griego itàacái iyú, Espíritu Santo icuèri íiwitáise, yá iicáidaca machacàníiri iyú Elimas irí.  
\v 10 Yá íimaca irí: 
\p —‍Pía cachìwéerica, báawéeri meedá, Satanás nacáiri íiwitáise, pía, nàuwideca canánama cayábéeyéi íiwitáise. ¿Cáná càmita piyamáida piwènúadaca Dios itàacái pichìwa iyúwa?  
\v 11 Iná siùcade Dios yùuwichàidapiná píawa. Matuípináca píawa maléená èerita. Càmita píalimá piicáca èeri icamaláwa —‍íimaca yái Pabloca. Yáta catáca Elimas iicáca. Yá icutáca wenàiwica itécaténáni icáapi ìwali, càmicáiná yáalimá iicáca ituí iyúwa.  
\v 12 Yá idécanáami gobernador iicáca càinácaalí ìyáaná, yá yeebáidaca, íináidacáináwa manuísíwata Wáiwacali itàacái ichàini ìwali. 
\s1 Pablo y Bernabé en Antioquía de Pisidia 
\p  
\v 13 Néeseté Pablo iwàlùacawa nave irìculé ìyéerica Pafos íidalutalená néeni yàacawéeyéiná yáapichawa. Yá nàacawa manuíri úni yáacubàa Perge íidalutalená néré, ìyéerica Panfilia yàasu cáli íinata. Quéwa Juan Marcos yèepùacatéwa náicha Jerusalén ìyacàlená nérépiná.  
\v 14 Yá Pablo, Bernabé nacái nachàbacatéwa Perge ìyacàlená íicha, nàacawa machacànita Antioquía ìyacàlená irìculé. Yái yàcalé ìyaca Pisidia yàasu cáli íinata. Yá nawàlùacatéwa judíonái yéewáidacàalu irìculé, sábado, judíonái iyamáidacatáicawa. Pablo, Bernabé nacái náawinacawa néré néemìacaténá naléeca Dios itàacái.  
\v 15 Néese judíonái yéewáidacàalu íiwacanánái naléeca nalí Dios itàacái profeta Moisés itànèericaté, áibanái profeta itànèericaté nacái. Néese nabànùaca tàacáisi Pablonái irí. Yá náimaca Pablonái irí: 
\p —‍Wéenánái, pidènìasicué tàacáisi pìalèeripinácué iyú wenàiwica, ára picàlidacué walíni —‍náimaca Pablonái irí. 
\p  
\v 16 Néese Pablo imichàa ibàlùacawa, yá yúucaca nalí icáapiwa masànáanápiná nía. Yá íimaca nalí: “Péemìacué, píacué israelitaca, píacué nacái càmíiyéica judío, yèeyéica Dios icàaluíniná.  
\v 17 Yái Dios icuèrica Israel itaquénáinámi yeedácaté wàawirináimi yàasunáipináwa. Dios imàacacaté madécanáca nía idècunitàacá nàyaca Egipto yàasu cáli íinata, càmíirica nàasu cáli. Néeseté Dios iwasàaca nía ichàini iyúwa íicha yáara cálica.  
\v 18 Ewitaté nawènúadacáaníta náiwitáisewa Dios íicha, càicáaníta icùacaté nía cuarenta camuí idècunitàacá nèepunícawa chuìri manacúali yùucubàa càináwàiri, canácatalé wenàiwica.  
\v 19 Néeseté Dios imáalàidacaté siete namanùbaca wenàiwica íiwitáaná ìyéeyéicaté Canaán yàasu cáli íinata yàacaténáté nàasu cáli wàawirináimi irí.  
\v 20 Càité Dios imànica wàawirináimi irí cawàwanáta cuatrocientos cincuenta camuí. 
\p “Néeseté Dios ibànùaca nalí náiwacanánáipiná nacùacaténáté nía àta profeta Samuel yàasu èeripináté.  
\v 21 Néeseté wàawirináimi nasutáca Dios íicha wawàsi imàacáanápináté nalí abéeri rey icuèripiná nía. Yá Dios imàacaca nalí rey icuèripinácaté nía cuarenta camuí. Yái idàbáanéeri reyca íipidenácaté Saúl, yái Cis ìirica, Benjamín itaquérinámi.  
\v 22 Néeseté Dios càmita quirínama ibatàa Saúl icùaca israelitanái. Yá Dios imàacacaté rey David icuèripináté israelitanái Saúl yáamirìcubàami. Dios íimacaté David ìwali: ‘Yái Davidca, Isaí ìirica, cayába nuicáca íiwitáise. Núalíacawa iwàwa imànica macáita càide iyúwa nuwàwáaná’, cài íimaca yái Diosca.  
\v 23 Yái rey Davidca idènìaca itaquérinámiwa, íipidenéeri Jesús. Dios ibànùacaté Jesús iwasàacaténá Israel itaquénáinámi Dios yàasu yùuwichàacáisi íicha, càide iyúwaté Dios icàlidáaná bàaluité.  
\v 24 Ipíchawáiseté Jesús yàanàaca, Juan el Bautista icàlidacaté tàacáisi macái Israel itaquénáinámi irí. Icàlidaca nalíni iwàwacutáanáté nawènúadaca náiwitáisewa Dios irípiná, nabautizáanápiná nacáiwa, náasáidacaténá nawènúadacaté náiwitáisewa báawéeri íicha.  
\v 25 Néese mawiénicaté Juan yàasu èeri yéetáanápinátéwa, yá íimaca: ‘Núa càmíiri Mesías, icuèripiná israelitanái càide iyúwacué píináidáanáwa nùwali, néese áiba yàanàapiná núamirìcubàawa máiníiri cachàinica nuícha. Nuicáca núawawa iyúwa yàasu wenàiwica càmíiri cachàini náicha canánama, máinícáiná cayábéerica nuíchani’, íimacaté yái Juan el Bautistaca. 
\p  
\v 26 “Píacué nuénánáica, Abraham itaquénáinámi, píacué nacái càmíiyéica judío yèeyéica Dios icàaluíniná, Dios idéca ibànùacuéca pirí yái tàacáisica píalíacaténácuéwa Jesús iwàwaca iwasàacuéca pía Dios yàasu yùuwichàacáisi íicha.  
\v 27 Siùcade nucàlidacué piríni. Níara Jerusalén ìyacàlená mìnanáica, nía nacái náiwacanánáica, càmitaté náalíawa cawinácaalíni yái Jesúsca. Siùcade mamáalàacata càmita náalía néemìaca càinácaalí íimáaná macáita tàacáisi profetanái itànèericaté Jesús iináwaná ìwali, éwita naléecáanítani néewáidacàalu irìcuwa sábado imanùbaca nayamáidacatáicawa. Iná nachùulìacaalíté úwinái inúaca Jesús, yáté judíonái namànicaté macáita càide iyúwaté profetanái itànàanáté tàacáisi Jesús iináwaná ìwali.  
\v 28 Ewitaté càmicáaníta nàanàa Jesús ìwali ibáyawaná nanuéripiná ìwalíiseni, càicáaníta nasutáca Pilato gobernador íicha wawàsi ichùulìanápináté úwinái natàtàaca Jesús cruz ìwali. Càité yéetácawa.  
\v 29 Néese nadécanáamité namànica irí macáita càide iyúwaté Dios itàacái icàlidáanácani Jesús ìwali, yáté áibanái nalicùadacani cruz ìwalíise. Yá nabàlìacani.  
\v 30 Quéwa Dios imichàidacaté Jesús yéetácáisi íicha.  
\v 31 Yáté manùba èeri Jesús imàacacaté yáawawa naicácani níái yèepuníiyéicatéwa yáapicha Jerusalén ìyacàlená néré Galilea yàasu cáli íicha. Siùcade nacàlidaca nàacawa Jesús iináwaná ìwali wenàiwicanái irí. 
\p  
\v 32 “Càita wacàlidacuéca piríni yái cayábéeri tàacáisica: Dios idéca imànica macáita càide iyúwa icàlidáanáté cáimiétacanéeri iyúni wàawirináimi irí.  
\v 33 Iná siùcade Dios idéca imànica walíni wía nataquénáinámica càide iyúwaté icàlidáaná tàacáisi wàawirináimi irí, íiméerica imichàidáanápináté Jesús yéetácáisi íicha. Yái rey Davidca nacái itànàacaté tàacáisi Jesús iináwaná ìwali pucháibáaná salmo irìcu, David itànàacáináté tàacáisi Dios inùmalìcuíse. Dios íimacaté Iiri iríwa: ‘Píacata Nuìrica; siùcade nudéca numàacaca èeri mìnanái náalíacawa Nuìrica pía’, cài íimacaté yái Diosca.  
\v 34 Dios icàlidacaté walíni imichàidáanápináté Jesús yéetácáisi íicha ipíchaná iinámi ibadácawa. Càité Dios íimaca walí profeta Isaías yàasu tàacáisi iyú. Dios íimacaté israelitanái irí: ‘Nucàlidacaté rey David irí tàacáisi mabáyawanéeri, cáimiétacanéeri iyú machìwéeri nacái, íiméerica numàníinápináté irí cayábéeri. Yá numànipinácué pirí macáita yái cayábéerica nucàlidéericaté ìwali David irí’, íimacaté yái Diosca.  
\v 35 Báisíta Dios idéca imànica càide iyúwaté íimáaná, càmitaté imàaca Jesús iinámi ibadácawa, ínáté rey David itànàaca áiba salmo Dios Iiri inùmalìcuíse. Dios Iiri íimacaté: ‘Càmita pimàacapiná ibadácawa yái nuináca, núa pìasu wenàiwicaca mabáyawanéerica’, íimacaté yái Dios Iirica.  
\v 36 Uwé, siùcade macáita wáalíacawa rey David icùacaté israelitanái càide iyúwaté Dios iwàwáaná. Néeseté béericaalíténi, yá yéetácawa, yái Davidmica, yá nabàlìacani yàawirináimi yàasu càliculìi irìculéwa. Yáté ichéecami ibadácawa.  
\v 37 Quéwa yái Jesús, Dios imichàidéericaté yéetácáisi íicha, càmitaté iiná ibadáwa.  
\v 38-39 Iná píacué nuénánáica, wacàlidacué pirí yái tàacáisica: Peebáidacaalícué Jesús itàacái, yásí Dios imàacacué iwàwawa pibáyawaná íichawa. Bàaluité profeta Moisés itànàacaté Dios itàacái, yái tàacáisica icàlidéericaté nalíni càinácaalíté Dios iwàwaca wàawirináimi nàyaca, wía nacái. Quéwa, éwita wamànicaalí macáita càide iyúwa Moisés itàacái íimáanátá, càicáaníta càmita Dios iicá wía iyúwa mabáyawanéeritá. Néese, siùcade weebáidacaalí Jesús itàacái, yásí Dios imàacaca iwàwawa wabáyawaná íicha, mabáyawanáca iicáca nacái wía, éwita càmicáaníta mabáyawaná wía.  
\v 40 Iná cayábacué, nuénánái, ipíchanácué Dios yàasu yùuwichàacáisi yàanàaca pìwali càide iyúwaté profetanái itànàanáté tàacáisi Dios inùmalìcuíse. Dios íimacaté: 
\q1  
\v 41 ‘Péemìacué cayába, píacué báawéeyéica iicáca núa. Picalùadacuéwa, néese péetácuéwa, mesúnamáicáináta nubànùacué pìwali manuíri yùuwichàacáisi, càulenéeripiná peebáidaca iináwaná ìwali, éwita áibanái icàlidacáaníta pirícué yùuwichàacáisi iináwaná ìwali’, 
\m càité íimaca yái Diosca”, íimacaté nalí yái Pabloca. 
\p  
\v 42 Yá Pablo imáalàidaca icàlidaca nalíni. Idècunitàacá namusúacawa judíonái yéewáidacàalu irìcuíse, yá càmíiyéi judío nasutáca Pablo íicha wawàsi yèepùanápináté icàlidacaténá nalíni àniwa, yái tàacáisica, áiba sábadopináté nayamáidacatáicawa.  
\v 43 Idécanáamité namáalàidaca namànica culto, yá namusúacawa macáita yéewáidacàalu íicha, yá manùbéeyéi judíonái yàacawa náapicha níái Pablo, Bernabé nacái; áibanái nacái càmíiyéi judío, yeebéeyéi quéwa càiyéide iyúwa judíonái yeebáidáaná Dios itàacái, níacata yèeyéicatéwa Pablonái yáapicha. Yá Pablonái yàalàaca nía neebáidáanápiná mamáalàacata Wáiwacali itàacái, yéewacaténá Dios imànica nalí cayábéeri. 
\p  
\v 44 Néese áiba sábado àniwa judíonái iyamáidacatáicawa, batéwa macáita wenàiwica ìyéeyéica yàcalé irìcu nàwacáidáyacacawa néré néemìacaténá Pablonái icàlidáaná nalí Wáiwacali itàacái.  
\v 45 Quéwa abénaméeyéi judío íiwacanánái naicácáiná madécaná wenàiwica ìwacáidáyaquéeyéicawa, yá calúaca níái judío íiwacanánáica, cayábacáiná wenàiwica iicáca náicha Pablonái, níái apóstolca. Yá judío íiwacanánái nadàbaca natàaníca casaquèeri iyú Pablo ìwali. Natàaní nacái báawéeri iyú ìwali, yái tàacáisi Pablo icàlidéerica wenàiwicanái irí.  
\v 46 Iná Pablo, Bernabé nacái nacàlidaca judíonái iríni macàaluínináta. Yá náimaca: 
\p —‍Quéecháwanáimi iwàwacutácaté wacàlidacuéca piríni, píacué judíoca, quéwacué pidéca piwènúadaca píiwitáisewa Dios itàacái íicha, càmicáinácué piwàwa picáucawa càmíiri imáalàawa. Iná péemìacué cayába, siùcade wàaca wacàlidaca Dios itàacái càmíiyéi judío irí.  
\v 47 Wáiwacali idéca ichùulìaca wía, càide iyúwaté profeta Isaías itànàaná Dios itàacái. Wáiwacali íimacaté: 
\q1 ‘Nudéca nuedáca pía péewáidacaténá càmíiyéi israelita, càide iyúwa camalási icànacaalí nàwali, náalíacaténáwa nùwali. Picàlidáanápiná nalíni, nuwàwaca nuwasàaca nía Dios yàasu yùuwichàacáisi íicha, macái èeri mìnanái ìyéeyéica macái cáli déecuíséeyéi’, 
\m íimaca walí yái Wáiwacalica —‍náimaca níái Pablonáica. 
\p  
\v 48 Néese idécanáami càmíiyéi judío yéemìacani, yá casíimáica nawàwa. Yá nàaca Dios irí cayábéeri itàacái ìwali. Yá macáita wenàiwica Dios yèeyéica icáuca càmíiri imáalàawa, neebáidaca Pablonái yàasu tàacáisi.  
\v 49 Càité manùbéeyéi wenàiwica ìyéeyéica Pisidia yàasu cáli íinata néemìaca Wáiwacali itàacái.  
\v 50 Quéwa abénaméeyéi judío natàaníca báawéeri iyú Pablonái ìwali. Judíonái itàaníca yàcalé íiwacanánái yáapicha, náapicha nacái abénaméeyéi inanái cáimiétacanéeyéica yeebáidéeyéica càide iyúwa judíonái. Càita judíonái nawènúadaca yàcalé íiwacanánái íiwitáise nàuwidecaténá namànica apóstolnái. Yáté namusúadaca Pablonái nàasu cáli íichawa.  
\v 51 Néese, Pablonái nachùpìaca cáli ichùmalé nàabàli íichawa judíonái iicápiná càide iyúwa judío íiwitáise ìyáaná, náasáidacaténá Dios yùuwichàidáanápináté níái judíoca. Yá Pablonái yàacawa Iconio ìyacàlená néré.  
\v 52 Níacata quéwa Antioquía ìyacàlená mìnanái yeebáidéeyéica Jesús itàacái, casíimáica nawàwa manuísíwata, Espíritu Santo nacái icùaca náiwitáise. 
\c 14  
\s1 Pablo y Bernabé en Iconio 
\p  
\v 1 Néeseté Pablo, Bernabé nacái, nàanàaca Iconio ìyacàlená irìculé, yá nawàlùacawa judíonái yéewáidacàalu irìculé. Yá nacàlidaca nalí Wáiwacali itàacái cáalíacáiri iyú, íná yéewa manùbéeyéi yeebáidaca nalíni, abénaméeyéi judío, áibanái nacái càmíiyéi judío.  
\v 2 Aibanáita quéwa judío càmíiyéi yeebáida, nawènúadaca yàcalé mìnanái íiwitáise, càmíiyéica judío, nàuwidecaténá namànica wenàiwica yeebáidéeyéica Jesús itàacái.  
\v 3 Iná apóstolnái iyamáacatéwa néeni madécaná èerisíwata. Nacàlidaca nalíni cáalíacáiri iyú Wáiwacali inùmalìcuíse. Yá Wáiwacali imàacaca nalí ichàiniwa nachùnìacaténá cáuláiquéeyéi wenàiwica. Imàaca nacái namànica yái càmíirica wenàiwica idé imànica. Ináté yéewa macáita náalíacawa Pablonái icàlidaca tàacáisi Dios inùmalìcuíse, báisíiri iyú.  
\v 4 Níái wenàiwica ìyéeyéica yàcalé irìcu càmita abédanamata náiwitáise náapichawáaca. Abénaméeyéi yeebáidaca judío íiwacanánái itàacái, áibanái abédanamata náiwitáise apóstolnái yáapicha.  
\v 5 Néeseté abénaméeyéi judío, áibanái nacái càmíiyéi judío natàaníca yàcalé íiwacanánái yáapicha. Yá abédanamaca náináidacawa náibàanápiná Pablonái, nanúanápiná nacái nía íba iyú.  
\v 6 Quéwa Pablo, Bernabé nacái náalíacawa naináwaná ìwali, ínáté nàacawa náicha. Yá nàacawa áiba yàcalé néré íipidenéeyéi Listra, Derbe áiba ìyéeyéica Licaonia yàasu cáli íinata. Ináté Pablonái nèepunícawa yàcalé imanùbaca ìyéeyéica mawiénibàa Listra, Derbe nacái íicha.  
\v 7 Nacàlidaca yái cayábéeri tàacáisica, íiméerica Jesús iwasàaca wenàiwicanái Dios yàasu yùuwichàacáisi íicha. 
\s1 Apedrean a Pablo en Listra 
\p  
\v 8 Iyacaté áiba Listra ìyacàlená mìnali, éeruíri yàabàli, càmíiri idé ìipìnáaníca. Yáawináanícawa meedá yácáináta imusúanáwa yáatúa íichawa. Canácatáita ìipìnáaní.  
\v 9 Yái asìali yéemìaca tàacáisi Pablo icàlidéerica. Néese Pablo iicáidaca irí. Yá Pablo yáalíacawa éeruíri yàabàli yeebáidaca cayába yéewanápiná ichùnìacawa.  
\v 10 Néese Pablo íimaca irí cachàiníiri iyú: 
\p —‍Pimichàawa pibàlùacawa machacàníiri iyú pìabàli iyúwa —‍íimaca yái Pabloca. Yáta éeruíri yàabàli ipisìa imichàa ibàlùacawa. Yá idàbaca ìipìnáaníca.  
\v 11 Níái wenàiwica idécanáami naicáca yái Pablo imàníirica, yá néemíanícawa cachàiníiri iyú. Néemíanícawa Licaonia yàasu cáli néeséeyéi itàacái iyú. Náimaca: 
\p —‍¡Cuwáináica níái wenàiwicaca! ¡Nadéca nalicùacawa chènuníise wàatàna iyúwa asìanái! —‍cài náimaca Pablonái ìwali. 
\p  
\v 12 Náimaca Bernabé ìwali cuwáisàiricasani íipidenéerica Zeus. Náimaca Pablo ìwali cuwáisàiricasani íipidenéerica Hermes, Pablo icàlidacáiná tàacáisi wenàiwicanái irí.  
\v 13 Iyaca néré sacerdote icuèrica templo ìyéerica mawiénita yàcalé inùma irí, yái nasutácàaluca nàasu cuwáisàiriwa íipidenéeri Zeus. Yái sacerdoteca itéca pacá idènièyéica ichílanáwa íiwinási. Yá itéca pacá Pablonái yàatalé. Yái sacerdoteca, wenàiwicanái nacái canánama nawàwacaté nanúaca pacá iyúwa sacrificio, nàacaténáté Pablonái icàaluíniná naicácáináté Pablonái iyúwa chènuníiséeyéi.  
\v 14 Níái apóstolca, Bernabé, Pablo nacái idécanacáita náalíacawa wenàiwicanái nawàwáaná nàaca nacàaluíniná, yá Pablonái icacanáidaca ibàlewa càide iyúwaté judío íiwitáise ìyáaná máinícaalí achúmaca nawàwa. Yá Pablonái ipìacawa wenàiwicanái yèewiré, namáidáidaca napìacawa. Náimaca wenàiwicanái irí: 
\p  
\v 15 —‍Píacué wenàiwicaca, picácué cài pimàni. Wíacáiná wenàiwicanáita nacái càitade iyúwacué pía. Wadéca wàanàaca wacàlidacaténácué pirí tàacáisi cayábéeri íiméerica iwàwacutácué piwènúadaca píiwitáisewa íicha, yái canéerica iwèni wawàsica pisutácaténácué píawawa cáuri Dios íicha, yái imàníiricaté macáita waiquéerica chènuniré, dùlupùta yàasu cáli nacái, yá nacái èeriquéi, manuíri úni nacái, macáita nacái ìyéerica chái èeri irìcu.  
\v 16 Bàaluité Dios imàacaca wenàiwicanái canánama nàyaca iyúwaté nawàwáaná.  
\v 17 Mamáalàacata quéwa imànicatécué pirí cayábéeri imàacacaténácué píalíacawa cawinácaalíni. Ibànuèri unía. Yèeri walí cayábéeri bànacalé yàasu èeri irìcuwa. Yèeri nacái wayáapiná casíimáicaténá wawàwa —‍náimaca níái Pablonáica. 
\p  
\v 18 Ewita Pablonái icàlidacáaníta nalíni, níái wenàiwicaca, càicáaníta mamáalàacata máiní wenàiwica nawàwacaté nanúaca pacá iyúwa sacrificio Pablonái irí nàacaténá apóstolnái icàaluíniná. 
\p  
\v 19 Néese abénaméeyéi judío yàanàaca Antioquía ìyacàlená néese, ìyéerica Pisidia yàasu cáli íinata. Aibanái judío yàanàaca Iconio ìyacàlená néese nacái. Yá natàaníca nawènúadáanápiná yàcalé mìnanái íiwitáise Pablo íicha nanúanápináni íba iyú. Ináté nanúadáida Pablo íba iyú nanúacaténáni. Nayúunáidaca néetáidacaténi, íná nawatàidacani yàcalé irìcuíse, yái Pabloca.  
\v 20 Níái yeebáidéeyéica Jesús itàacái nàwacáidáyacacawa Pablo itéesebàa, yá Pablo imichàacawa yèepùa iwàlùacawa yàcalé irìculé àniwa. Néeseté mapisáináami àniwa, Pablo yàacatéwa Bernabé yáapicha Derbe ìyacàlená nérépiná. 
\p  
\v 21 Nacàlidaca nalíni Derbe ìyacàlená irìcu yái tàacáisi íiméerica Jesús iwasàaca wenàiwicanái Dios yàasu yùuwichàacáisi íicha, yá manùbéeyéi yeebáidaca Wáiwacali Jesús itàacái. Idécanáami nacàlidacani Derbe irìcu, yáté nèepùa napáchiaca Listra ìyacàlená néré, Iconio ìyacàlená néré nacái, Antioquía ìyacàlená néré nacái, ìyéerica Pisidia yàasu cáli íinata.  
\v 22 Macái yàcalé imanùbaca Pablonái ichàiniadaca nawàwa níái yeebáidéeyéica Jesús itàacái. Pablonái yàalàaca nía cachàiníinápiná náiwitáise neebáidáanápiná mamáalàacata Wáiwacali itàacái tài íiméeri iyú. Nacàlidaca nalíni nacái iwàwacutá wàuwichàacawa Wáiwacali irípináwa manùba yàawiría ipíchawáise wawàlùacawa Dios ìyacàle irìculé, Dios icùacataléca macáita chènuniré.  
\v 23 Yàcalé imanùbaca Pablonái ibàlùadaca ancianonái yeebáidéeyéica Jesús itàacái, nacuèrinánáipiná, níái yeebáidéeyéica Jesús itàacái macái yàcalé imanùbaca. Apóstolnái namàacacaté náichawa nayáacaléwa, nasutácaténá Wáiwacali íicha nalípiná icùanápiná wenàiwica yeebáidéeyéica itàacái. 
\s1 Pablo y Bernabé vuelven a Antioquía de Siria 
\p  
\v 24 Néeseté Pablo, Bernabé nacái nachàbacawa Pisidia yàasu cáli, yá nàanàacaté Panfilia yàasu cáli néré.  
\v 25 Yá nacàlidaca Dios itàacái wenàiwicanái irí Perge ìyacàlená irìcu. Néeseté Pablonái yàacawa Atalia íidalutalená néré.  
\v 26 Atalia néeni nawàlùacatéwa nave irìculé, yá nàacawa manuíri úni yáacubàa àta nàanàacatalétaté Antioquía ìyacàlená néré, namáalàidacáináté namànica macáita náibaidacaléwa Dios irípiná. Antioquía néesecáináté áibanái ibànùacaté nía, nasutácanáamité Dios íicha Pablonái irípiná, náibaidáanápináté irí.  
\v 27 Pablonái yàanàacaté Antioquía ìyacàlená néré, yá nàwacáidaca Antioquía mìnanái yeebáidéeyéica Jesús itàacái. Yá Pablonái icàlidacaté nalíni Dios iyúudàacaté nía manuísíwata, Dios imàacáanáté nacái càmíiyéi judío neebáidaca itàacái.  
\v 28 Pablo, Bernabé nacái nàyacaté néeni madécaná èeri náapicha, níái yeebáidéeyéica Jesús itàacái. 
\c 15  
\s1 La reunión en Jerusalén 
\p  
\v 1 Néenialíté abénaméeyéi asìanái nàacatéwa Judea yàasu cáli íicha. Yáté nàanàaca Antioquía ìyacàlená néré. Néese nadàbaca néewáidaca Antioquía ìyacàlená mìnanái yeebáidéeyéica Jesús itàacái. Náimacaté iwàwacutáanása càmíiyéi judío namànica nalíwa circuncisión càide iyúwaté profeta Moisés ichùulìanáté judíonái imànica, néese, càmicaalí namàni nalíwa circuncisión, yá càmitasa Jesús iwasàa nía Dios yàasu yùuwichàacáisi íicha, náimaca.  
\v 2 Pablo, Bernabé nacái nàalàaca nía cachàiníiri iyú báawacáiná Pablonái yéemìaca nàasu tàacáisi. Néese macáita náimaca nalíwáaca chàinisíiri tàacáisi iyú. Atata níái Antioquía ìyacàlená mìnanái yeebáidéeyéica Jesús itàacái nabànùaca Pablo, Bernabé nacái, áibanái nacái náapicha nàanápináwa Jerusalén ìyacàlená néré. Iwàwacutá Pablonái nasutáca néemìawa apóstolnái, ancianonái nacái icuèyéica Jerusalén ìyacàlená mìnanái yeebáidéeyéica Jesús. Iwàwacutá Pablonái nasutáca néemìawa nía càinácaalí Pablonái iwàwacutáaná ichùulìaca càmíiyéi judío namànica circuncisión ìwali. 
\p  
\v 3 Ináté Antioquía ìyacàlená mìnanái yeebáidéeyéica Jesús itàacái nayúudàaca Pablonái nàasu àyapupiná, yá nabànùaca nía. Pablonái nàacatéwa nachàbacawa Fenicia yàasu cáli íinatalé, Samaria yàasu cáli nacái. Yá nacàlidacaté nalíni càmíiyéi judío iináwaná ìwali namàacacaté náichawa náiwitáise bàaluisàimiwa neebáidacaténá Dios itàacái. Macáita wenàiwica yeebáidéeyéica Jesús itàacái, idécanáami néemìacani, yá casíimáica néemìaca yái tàacáisica. 
\p  
\v 4 Néese Pablo, Bernabé nacái nàanàacaté Jerusalén ìyacàlená néré. Yá macáita wenàiwica yeebáidéeyéica Jesús itàacái Jerusalén ìyacàlená mìnanái, apóstolnái nacái, ancianonái nacái icuèyéica wenàiwica yeebáidéeyéica Jesús itàacái, macáita natàidaca Pablonái cayábéeri iyú. Néese Pablo, Bernabé nacái nacàlidaca nalíni Dios iyúudàacaté nía manuísíwata.  
\v 5 Quéwa abénaméeyéi fariseo yeebáidéeyéica Jesús itàacái namichàacawa. Yá náimaca Pablonái irí: 
\p —‍Iwàwacutácué wamànica circuncisión càmíiyéi judío irí yeebáidéeyéica Jesús itàacái. Iwàwacutácué nacái wachùulìaca namàníinápiná càide iyúwaté profeta Moisés ichùulìanáté wàawirináimi imànica —‍náimaca níái fariseoca. 
\p  
\v 6 Iná apóstolnái, ancianonái nacái nàwacáidáyacacawa natàanícaténá ìwali yái wawàsica.  
\v 7 Idécanáami natàaníca nalíwáaca déecuíri iyú, néese Pedro imichàacawa itàaníca nalí. Yá íimaca nalí: 
\p —‍Píacué nuénánáica, píalíacuécawa bàaluité Dios yeedáca núa pèewíisecué nucàlidacaténá tàacáisi càmíiyéi judío irí, yái cayábéeri tàacáisica íiméerica Wáiwacali iwasàaca wenàiwica Dios yàasu yùuwichàacáisi íicha, yéewanápiná neebáidaca Jesús itàacái.  
\v 8 Néese Dios, yái yáaliérica wenàiwica íiwitáise, yáasáidacaté walí cayábaca iicáca càmíiyéi judío iwènúadéeyéica íiwitáisewa Dios irípiná. Càité Dios yáasáidaca walíni yàacáináté nalí Espíritu Santo yàacawéeridacaténá nía càide iyúwaté yàaná walí Espíritu Santo.  
\v 9 Dios iicáca macáita wenàiwica abédanama, wía judíoca, nía nacái càmíiyéica judío. Càica wáalíacawa Dios imàacacáiná iwàwawa nabáyawaná íicha neebáidacáiná Wáiwacali itàacái, íná masacàaca Dios iicáca náiwitáise éwita càmicáaníta namàni macáita iyúwaté profeta Moisés ichùulìaná wàawirináimi imànica.  
\v 10 Cayábaca Dios iicáca nía, íná ¿cánásicué piwàwa pimànica iyúwa Dios càmíiná iwàwa? Pichùulìacaalícué namànica circuncisión, níara càmíiyéica judío yeebáidéeyéica Jesús itàacái, pichùulìacaalícué nacái namànica macáita càide iyúwaté profeta Moisés ichùulìaná wàawirináimi, yásí píalimáidacuéca piicáwa Dios, Dios imàacacáináté iwàwawa nabáyawaná íicha éwita càmicáaníta namàni iyúwa Moisés yàasu tàacáisi íimáaná, yái càulenéeri wawàsica càmíirica wáalimá wamànica cayába, wàawirináimi nacái càmitaté náalimá namànica cayábani.  
\v 11 Càmitacué cayába cài pimànica, macáicáináta wía judíoca weebáidaca Wáiwacali Jesús idéca imànica walí cayábéeri mawèníiri iyú, iwasàanápináté wía Dios yàasu yùuwichàacáisi íicha ìwalíise yái weebáidáanáca Jesús, càide iyúwa nacái iwasàaná níara càmíiyéica judío —‍íimaca yái Pedroca. 
\p  
\v 12 Néese masànacata nía macáita. Yá néemìacaté Bernabé, Pablo nacái nacàlidaca nalíni Dios imàacacaté nalí ichàiniwa nàyacaalíté càmíiyéi judío yèewi namànicaténá madécaná wawàsi càmíiri áiba wenàiwica idé imànica.  
\v 13 Idécanáami natàaníca, yá Santiago íimaca nalí macáita: 
\p —‍Píacué, nuénánáica, péemìacué nulí:  
\v 14 Simón Pedro idéca icàlidaca walíni càinácaalíté iyú Dios imànica cayábéeri càmíiyéi judío irí quéecháwanáimi yeedácaténá nèewíise nacái yàasunáipináwa, neebáidacáiná Jesús itàacái.  
\v 15 Càita nacái Dios yàasu profetanái náimacaté, nacàlidacaté Dios itàacái. Profeta itànàacaté tàacáisi Dios inùmalìcuíse. Dios íimacaté: 
\q1  
\v 16 ‘Néenialípiná nuèpùawa néese àniwa, yá numàacapiná àniwa rey David itaquénáinámi icùaca Israel yàasu cáli, 
\q1  
\v 17 yéewanápiná israelitanái imàaquéeyéicawa nasutáca níawawa nuícha àniwa, càmíiyéi israelita yáapicha yeebáidéeyéica nutàacái, níái wenàiwicaca numáidéeyéica nulípináwa. 
\q1  
\v 18 Núa, Picuèrinácué Dios, núumacatécué piríni, yá báisíta numànipiná macáita càide iyúwaté núumáaná bàaluité’, 
\m íimacaté yái Diosca.  
\v 19 Iná nuínáidacawa càmita cayába wachùulìa namànica circuncisión, yá nacái iyúwa profeta Moisés ichùulìanáté, níara càmíiyéica judío imàaquéeyéica íichawa íiwitáise bàaluisàimiwa neebáidacaténá Dios itàacái.  
\v 20 Iwàwacutácáita watànàacuéca nalí tàacáisi wàalàacaténácué nía ipíchaná nayáaca iinási áibanái inuérica iyúwa sacrificio ídolo irípiná, yái cuwáinái yéenáiwanáca; càmíinápiná nacái naimá áiba yáapicha càmíichúaca náinusíwa, càmíirica nacái nanìrisíwa; càmíinápiná nacái nayáa iinási càmíirica íiraná imusúawa íicha; càmíinápiná nacái nayáa irái.  
\v 21 Néese nawàwacaalí néewáidacawa ìwali yái tàacáisi profeta Moisés itànèericaté Dios inùmalìcuíse, yá cayábaca néewáidacawa ìwali, yácáiná idàbáanátatéwa bàaluitémi áibanái judío nadéca néewáidaca wenàiwica profeta Moisés yàasu tàacáisi iyú, yá siùca nacáide macái yàcalé imanùbaca naléeca Moisés yàasu cuyàluta néewáidacàalu irìcuwa sábado imanùbaca judíonái iyamáidacatáicawa —‍íimaca yái Santiagoca. 
\s1 La carta a los no judíos 
\p  
\v 22 Néese apóstolnái, ancianonái nacái, macái nacái ìwacáidáyaquéeyéicawa néré Jerusalén ìyacàlená mìnanái yeebáidéeyéi Jesús itàacái, macáita náináidacawa needáanápiná nèewíisewa abénaméeyéi nabànùacaténá nía Antioquía ìyacàlená néré náapicha níái Pablo, Bernabé nacái. Yá needáca Judas, áibaalí íipidenéeri Barsabás; needáca Silas nacái, pucháiba asìanái cáimiétacanéeyéi nèewi níái yeebáidéeyéica Jesús itàacái.  
\v 23 Yá nabànùaca náapicha cuyàluta. Yáté íimaca: 
\p “Wía apóstolca, wía nacái ancianoca, péenánáicuéca Jesucristo ìwalíisená, wawàwalicué pía wéenánái càmíiyéica judío ìyéeyéica Antioquía ìyacàlená irìcu, Siria yàasu cáli íinata nacái, Cilicia yàasu cáli íinata nacái.  
\v 24 Wadéca wéemìaca áibanái iináwaná ìwali, càmíiyéica wabànùacué pìatalé, nasàiwicacuéca pirí wawàsi nàasu tàacáisi iyúwa. Iná càmitacué píalíawa càinácaalícué iwàwacutáanápiná pimànica, nacàlidacáinácué piríni iwàwacutáanásacué pimànica circuncisión. Náima nacái iwàwacutáanása pimànicuéca càide iyúwaté profeta Moisés ichùulìaná wàawirináimi imànica, wía judíoca, éwita càmicáaníta wachùulìa néewáidáanápinácué pía càiri tàacáisi iyú.  
\v 25 Iná abédanamata wáináidacawa weedáanápiná asìanái wèewíisewa nàacaténácué naicáca pía, náapicha níái wéenánáica Bernabé, Pablo nacái máiníiyéica cáinináca waicáca.  
\v 26 Níái Pablonáica, nadéca nacái nacàlidaca Wáiwacali Jesucristo itàacái náibaidacaténá irípiná, éwita áibanái iwàwacáaníta inúaca nía.  
\v 27 Iná wabànùacué pìatalé Judas, Silas nacái natàaníinápinácué píapicha, nacàlidáanápinácué pirí machacàníiri iyúni macáita yái watànèericuéca pirí cuyàluta irìcu.  
\v 28 Wíacáiná abédanamata wáiwitáise Espíritu Santo yáapicha càmíinápinácué wachùulìa pimànica madécaná càulenéeri wawàsi méetàuculé íicha yái máiníirica iwàwacutácuéca pimànica:  
\v 29 Picácué piyáa iinási áibanái inuérica iyúwa sacrificio ídolo irí, yái cuwáinái yéenáiwanáca. Picácué nacái piyáa irái. Picácué nacái piyáa iinási càmíirica íiraná imusúawa íicha. Picácué nacái piimá áiba yáapicha càmíichúaca píinusíwa, càmíirica nacái pinìrisíwa. Piicácaalícué píichawa yái báawéerica, yásí pìyapinácué machacàníiri iyú. Yácata imanùbaca. Wawàwalicuéca pía macáita”, càité íimaca yái cuyàlutaca. 
\p  
\v 30 Càité Pablonái, idécanáamité natàaníca Jerusalén mìnanái yáapicha, yáté nàacawa náicha nèepùacaténáwa Antioquía ìyacàlená néré cuyàluta yáapicha. Nàanàaca néré, yá nàwacáidaca macáita wenàiwica yeebáidéeyéica Jesús itàacái néré. Yá nàaca nalí yái cuyàlutaca.  
\v 31 Idécanáamité naléecani, yáté casíimáica nawàwa manuísíwata cuyàluta ichàiniadacáináté nawàwa.  
\v 32 Yái Judas, Silas nacái profetaca nía, icàlidéeyéica tàacáisi Dios inùmalìcuíse. Iná yéewa Judas, Silas nacái nachàiniadaca yàcalé mìnanái iwàwa manuísíwata, nàalàa nacái nía cayábéeri iyú, níái Antioquía ìyacàlená mìnanáica yeebáidéeyéica Jesús itàacái.  
\v 33 Judas, Silas nacái nayamáacawa néré máisibáwanáita semana. Néeseté níái yeebáidéeyéica Jesús itàacái nàwacáidáyacacawa namàacacaténá nèepùacawa náicha matuíbanáiri iyú Jerusalén ìyacàlená nérépiná àniwa, nacàlidacaténá nalíni níái ibànuèyéicaté nía.  
\v 34 Silas quéwa íináidacatéwa iyamáanápinácawa Antioquía ìyacàlená irìcu.  
\v 35 Pablo, Bernabé nacái nayamáacawa Antioquía ìyacàlená néré. Néese Pablonái, áibanái nacái manùbéeyéi, néewáidaca wenàiwica, nacàlidaca nacái nalí Wáiwacali iináwaná ìwali. 
\s1 Pablo comienza su segundo viaje misionero 
\p  
\v 36 Aiba èerité Pablo íimaca Bernabé irí: 
\p —‍Wàa wapáchiaca néré àniwa wéenánáiwa yeebáidéeyéica Jesús itàacái macái yàcalé imanùbaca wacàlidacatalécaté Wáiwacali iináwanáwa. Wàa waicáca càinácaalí nàyaca —‍íimaca yái Pabloca. 
\p  
\v 37 Néese Bernabé iwàwacaté itéca náapicha Juan áibaalí íipidenéeri Marcos.  
\v 38 Quéwa Pablo íináidacawa càmíinápiná cayába natécani, Marcos yèepùacáinátéwa náicha Panfilia yàasu cáli néese, yá càmitaté iyamáawa náapicha íibaidacaténáté Dios irípiná náapicha, nacàlidacaalíté nàacawa Dios itàacái.  
\v 39 Níái Pablo, Bernabé nacái, canáca yéewaná abédanama náiwitáise, canásíwa, íná nàacawa náichawáaca. Yá Bernabé itéca Marcos. Yáté nawàlùacawa nave irìculé nàacaténáwa manuíri úni yáacubàa, Chipre yàasu iwàwata nérépiná.  
\v 40 Pablo nacái itéca Silas. Níái yeebáidéeyéica Jesús itàacái nasutáca nalí Dios iyúudàanápiná nía, yá nabànùaca náichawa Pablonái, náibaidáanápináté Dios irípiná.  
\v 41 Yá Pablonái nachàbacawa Siria yàasu cáli íinatalé, Cilicia yàasu cáli nacái. Yá nachàiniadaca nawàwa néré níái yeebáidéeyéica Jesús itàacái, ìwacáidáyaquéeyéicawa yàcalé imanùbaca. 
\c 16  
\s1 Timoteo acompaña a Pablo y a Silas 
\p  
\v 1 Néeseté Pablo, Silas nacái nàanàacaté pucháiba yàcalé néré íipidenéeyéica Derbe, Listra nacái. Nérété nàanàaca áiba ùuculìiri yeebáidéeri Jesús itàacái íipidenéeri Timoteo. Yáatúa judíosàatúa, yeebáidéechúa Jesús itàacái. Yáanirimi quéwa griegosàiri, càmíirica judío.  
\v 2 Listra ìyacàlená mìnanái yeebáidéeyéi Jesús itàacái, Iconio ìyacàlená mìnanái nacái nacàlidacaté Timoteo iináwaná ìwali, cayábéerica íiwitáise.  
\v 3 Yáté Pablo iwàwaca Timoteo yàacawa náapicha. Yá itéca Timoteo namànicaténá irí circuncisión báawacáicha judíonái iicáca Timoteo, níái judíoca ìyéeyéica yàcalé irìcu Pablo iwàwéeyéica ipáchiaca, macái judíocáiná náalíacatéwa Timoteo yáanirimi ìwali griegosàirimicani, càmíiri judío.  
\v 4 Néese Pablonái ipáchiaca yèepunícawa yàcalé imanùbaca. Ata alénácaalí nàacawa nacàlidaca cuyàluta irìcuíri tàacáisi nalí níái yeebáidéeyéica Jesús itàacái, yái tàacáisi apóstolnái, ancianonái nacái Jerusalén mìnanáica natànèericaté cuyàluta irìcu, nàalàacaténáté càmíiyéi judío.  
\v 5 Iná yéewa níái yeebáidéeyéica Jesús itàacái ìwacáidáyaquéeyéicawa yàcalé imanùbaca, néemìaca Pablonái yàalàaná nía, yá neebáidaca cachàiníwanái. Yá èeri imanùbaca áibanái mamáalàacata nawènúadaca náiwitáisewa neebáidáanápiná Jesús itàacái. 
\s1 La visión que Pablo tuvo de un hombre de Macedonia 
\p  
\v 6 Néeseté Espíritu Santo càmita ibatàa Pablonái icàlidaca Dios itàacái Asia yàasu cáli néré. Iná nachàbacawa Frigia yàasu cáli íinatalé, Galacia yàasu cáli nacái.  
\v 7 Néese nàyacaalíté mawiénita Misia yàasu cáli irí, yá náináidacatéwa nawàlùanápináwa Bitinia yàasu cáli íinatalépiná quéwa Espíritu Santo Jesús ibànuèrica càmitaté imàaca nàacawa néré.  
\v 8 Néese nachàbacatéwa Misia yàasu cáli íinatalé. Yá nalicùacawa Troas íidalutalená néré.  
\v 9 Yá táiyápi Pablo iicácaté yéenáiwanási nacáiri, Dios néeséeri. Yá iicáca asìali Macedonia yàasu cáli néeséeri. Yái asìali ibàlùacawa isutáca Pablo íicha wawàsi manuísíwata. Yá íimaca Pablo irí: “Aquialé Macedonia yàasu cáli íinatalé, piyúudàa wía”, íimaca.  
\v 10 Néese Pablo iicácáináté yái yéenáiwanási nacáirica, ínáté wachùnìaca wàasuwa àyapu piná caquialéta wàacaténáwa Macedonia yàasu cáli néré, wáalíacáináwa báisíiri iyú Dios imáidacaté wía wacàlidáanápiná nalí cayábéeri tàacáisi Jesús iináwaná ìwali. 
\s1 Pablo y Silas en Filipos 
\p  
\v 11 Néeseté Pablo, Silas nacái, núa nacái náapicha, núa Lucas, wawàlùacatéwa nave irìculé, ìyéerica Troas íidalutalená néré. Yá wàacawa machacànita manuíri úni yáacubàa iwàwata néré íipidenéechúa Samotracia. Yá mapisáita àniwa wàacawa wàanàaca Neápolis ìyacàlená néré ìyéerica iwàwata íinata.  
\v 12 Wàacawa cáli íinatabàa Neápolis ìyacàlená íicha àta wàanàacataléta Filipos ìyacàlená irìculé, nàyacataléca níái manùbéeyéi romanosíwa. Yái yàcaléca máiníiri cachàinica Macedonia yàasu cáli yéená íinata. Wàyaca néeni cawàwanáta máisiba èeri.  
\v 13 Aiba sábado judíonái iyamáidacatáicawa, Pablo, Silas nacái, núa nacái náapicha, wamusúacawa yàcalé íicha. Yá wàacawa inanábalé wéemìacáináté judíonái iináwaná ìwali nasutáca níawawa Dios íicha néré. Abénaméeyéi inanái nàyaca néré nàwacáidáyacacawa nasutácaténá níawawa Dios íicha. Yá wáawinacawa néré, wacàlidaca nalí Dios itàacái.  
\v 14 Abéechúa néená íipidenéechúa Lidia, Tiatira ìyacàlená mìnalu. Uái Lidia iwéndéechúa cawèníiri wáluma cúulíiri capìraléwaca iicácanáwa. Uái inanái, yèechúa Dios icàaluíniná, uémìaca wacàlidáaná nalíni. Yá Wáiwacali imàacaca uebáidaca yái tàacáisi cayábéerica Pablo icàlidéerica nalí.  
\v 15 Yá ubautizácawa, áibanái nacái ucapèe irìcuíyéica. Néese úumaca walí: 
\p —‍Píináidacaalícuéwa nuebáidaca Wáiwacali itàacái báisíiri iyú, yásí aquialécué piyamáacuéwa nuénánái yáapicha —‍cài úumaca walí mamáalàacata àta wàacatalétatéwa wayamáacawa nacapèerìcu. 
\p  
\v 16 Néesetécáwa áiba èeri àniwa, wàacawa inanába nérépiná wasutácaténá wíawawa Dios íicha, yá wàanàaca áiba mànacàu demonio idacuèchúaca íiwitáise, íná yéewa uwicùlidaca demonio íiwitáise iyú. Wenàiwicanái ipáyaidaca uwicùlidacaténá. Uíwacanánái needácaté nalíwa manùba plata ùwalíise úái iwicùlidéechúaca, nàasu wenàiwicacáiná úa.  
\v 17 Uái mànacàuca udàbaca ùacawa wáamiwáise, wía Pablonáica. Yá uémíaníca ùacawa: 
\p —‍Níái asìanáica, náibaidaca chènuníiséeri Dios irípiná. Nàanàaca nacàlidacaténácué piríni Dios iwàwaca iwasàacuéca pía yàasu yùuwichàacáisi íichawa —‍úumaca wàwali, wía Pabloca. 
\p  
\v 18 Uémíanícawa ucàlidacani madécaná èeri àta maséecataléta Pablo yéemìaca usàna. Yá Pablo iwènúacawa, yá íimaca demonio irí idacuèrica uíwitáise: 
\p —‍Jesucristo inùmalìcuíse nuchùulìa pìacawa uícha —‍íimaca yái Pabloca. Yáta yàacawa uícha caquialéta yái demonioca. 
\p  
\v 19 Néese mànacàu íiwacanánái náalíacawa canácata quirínama needápináté nalíwa plata ùwalíise, íná náibàaca Pablo, Silas nacái, yá natéca nía yàcalé íiwacanánái yàatalé, yàcalé mìnanái nàwacáidacàalu.  
\v 20 Yá nacháawàaca Pablonái iináwaná ìwali jueznái irí. Yá náimaca Pablonái ìwali: 
\p —‍Níái asìanáica judíonái meedá. Calúaca namànica wàyacàle mìnanái.  
\v 21 Néewáidaca wía wèepuníinápináwa càide iyúwa áiba íiwitáisesi íimáaná méetàuculéerica wáiwitáise íicha. Càmita cayába weebáidani, romanocáiná wía, íná canáca yéewaná weebáidacani —‍náimaca. 
\p  
\v 22 Iná yàcalé mìnanái canánama nadàbaca néemíanícawa báawéeri iyú Pablonái ìwali, yá jueznái nachùulìaca needáca Pablonái ibàle. Yá nanúadáidaca Pablonái àicu iyú manùba yàawiría àta náiraná imusúacatalétawa nàwalíise.  
\v 23 Idécanáami nanúadáidaca nía báawanama, yá náucaca Pablonái presoíyéi ibànalìculé. Yá nachùulìaca yái icuèricaté presoíyéi ibàna icùanápiná nía cayába.  
\v 24 Yeebáca yái nachùulìanácani, íná yái icuèrica presoíyéi ibàna itéca iwàlùadawa Pablo, Silas nacái presoíyéi ibànaná irìculé alé imáalàanácawa. Yá icàbadàaca nacàwa pucháiba tabla imiéyéi iwéré ipíchaná namusúacawa. 
\p  
\v 25 Quéwa bamuchúami catá Pablo, Silas nacái nasutáca níawawa Dios íicha, nacántàaca nacái Dios irí, yá áibanái presoíyéi yéemìaca natàacái.  
\v 26 Néese yáta cáli icusúacawa cachàiníiri iyú, íná yái presoíyéi ibànaca icusúacawa macáita cachàiníiri iyú. Yá presoíyéi ibàna inùma imanùbaca nàacùacawa macáita, cadena nacái nadacùanáca nía nacaláacawa náicha macáita níái presoíyéica ìyéeyéica presoíyéi ibànalìcu.  
\v 27 Néeseté, yái asìali icuèrica presoíyéi ibàna icawàacawa. Yá iicáca presoíyéi ibàna inùma canánama yàacùacanéerica, yá imusúadaca yàasu espada machete nacáiriwa, inúacaténá yáawawa, iyúunáidacáiná nachúuliacatéwa íicha, níái presoíyéica.  
\v 28 Quéwa Pablo imáidaca irí: 
\p —‍¡Picá pinúa píawawa! ¡Wàyaca macáita! —‍íimaca yái Pabloca. 
\p  
\v 29 Néese yái icuèrica presoíyéi ibàna ichùulìaca yàasu wenàiwicawa itéenápiná irí quichái lámpara nacáiri, yá ipìa iwàlùacawa Pablonái yàatalé itatácawa yàacawa icalùniwa. Yá ibàlùacawa yùuluì ipùata iyúwa Pablonái irí.  
\v 30 Yá imusúadaca nía presoíyéi ibàna irìcuíse, níái Pablonáica. Yá isutáca yéemìawa nía: 
\p —‍Píacué asìanáica, ¿càinásica iwàwacutá numànica yéewanápiná Dios iwasàaca núa yàasu yùuwichàacáisi íichawa? —‍íimaca nalí.  
\v 31 Yá náimaca irí: 
\p —‍Peebáidacaalí Wáiwacali Jesús itàacái, yásí Dios iwasàaca pía yàasu yùuwichàacáisi íichawa, nía nacái picapèe irìcuíyéica —‍náimaca irí. 
\p  
\v 32 Néese nacàlidaca irí Wáiwacali itàacái, nalí nacái ìyéeyéica icapèe irìcu, yái icuèrica presoíyéi ibàna.  
\v 33 Yá néese, yáté horaca, bamuchúami catá, yái icuèrica presoíyéi ibàna íibaca Pablonái icháuná, nanúadáidacatabàaca nía àicu iyú. Yá ibautizácawa, yéenánái canánama nacái nabautizácawa.  
\v 34 Néese yái icuèrica presoíyéi ibàna itéca nía icapèe irìculéwa. Yá yàaca nayáapiná. Yá cayábaca iwàwa, yéenánái nacái, neebáidacáiná Dios itàacái. 
\p  
\v 35 Amalácaté yàacawa nawicáu, yá jueznái nabànùaca úwinái presoíyéi ibàna néré nachùulìacaténá nawasàaca Pablonái.  
\v 36 Yái icuèrica presoíyéi ibàna íimaca Pablo irí: 
\p —‍Níara juezca nachùulìaca nuwasàacuéca pía, íná pimusúacuéwa matuíbanáita —‍íimaca Pablonái irí.  
\v 37 Quéwa Pablo íimaca úwinái irí: 
\p —‍Nadéca nanúadáidaca wía àicu iyú, wía romanosíwaca wenàiwicanái yàacuésemi. Càmitaté namàaca wacàlidaca waináwaná ìwaliwa. Canácaté nacái nàanèeri wàwali wabáyawaná nàuwichàidéeripiná wía ìwalíise. Yá nadéca náucaca wía presoíyéi ibànalìculé. Siùcade nawàwa nawasàaca wía ibàacanéeri iyú. Quéwa càmita wawàwa wamàni cài. Pìacué picàlidaca nalí níani juezca níacaténáta iwasàa wía —‍íimaca yái Pabloca. 
\p  
\v 38 Néese úwinái nacàlidaca jueznái iríni. Iná cáaluca jueznái néemìaca naináwaná ìwali romanonáicáiná níái Pablonáica.  
\v 39 Néese níái juezca nàacawa presoíyéi ibàna néré. Yá nasutáca Pablonái íicha wawàsi namàacáanápiná nawàwawa íicha yái báawéerica jueznái imàníiricaté nalí. Yá jueznái iwasàaca nía presoíyéi ibàna íicha. Néese nasutáca Pablonái íicha wawàsi manuísíwata nèepùanápináwa yàcalé íicha.  
\v 40 Pablonái namusúacawa presoíyéi ibàna íicha, yá napáchiaca Lidia néré. Idécanáami nàwacáidaca wenàiwica yeebáidéeyéica Jesús itàacái, yá Pablonái nachàiniadaca nawàwa Dios itàacái iyú. Néese Pablonái nèepùacawa náicha. 
\c 17  
\s1 El alboroto en Tesalónica 
\p  
\v 1 Pablo, Silas nacái napáchiacaté nèepunícawa, yá nachàbacawa Anfípolis ìyacàlená irìcubàa, Apolonia ìyacàlená nacái. Yáté nàanàaca Tesalónica ìyacàlená néré. Iyaca néré judíonái yéewáidacàalu.  
\v 2 Càide iyúwaté Pablo íiwitáise ìyáaná, iwàlùacawa néewáidacàalu irìculé sábado imanùbaca, máisiba sábado irìcu judíonái iyamáidacatáicawa. Yá itàaníca náapicha, icàlidaca nacái nalíni càinácaalí íimáaná yái tàacáisi profetanái itànèericaté Dios inùmalìcuíse.  
\v 3 Yá Pablo icàlidaca nalí tàacáisi profetanái itànèericaté Dios inùmalìcuíse Mesías ìwali, yái israelita icuèrinápináca Dios ibànuèripinácaté nalí. Pablo icàlidaca nalíni Mesías iwàwacutácaté yéetácawa, néese idécanáamité yéetácawa, yá iwàwacutácaté nacái icáucàacawa. Yá Pablo íimaca nalí: 
\p —‍Yái Jesús nucàlidéericuéca pirí iináwaná ìwali, yácata yái Mesíasca Dios ibànuèripinácaté walí Wacuèrinápiná, wía judíoca —‍íimaca yái Pabloca. 
\p  
\v 4 Néese abénaméeyéi judío neebáidaca yái tàacáisi Pablo icàlidéerica nalí. Yáté nèepunícawa Pablonái yáapicha. Madécaná griegonái yèeyéi Dios icàaluíniná, neebáidacaté Jesús itàacái, madécaná nacái inanái cáimiétacanéeyéi neebáida nacái.  
\v 5 Quéwa áibanái judío càmíiyéi yeebáida Jesús itàacái, yá báawaca naicáca Pablonái, manùbacáiná wenàiwica nawàwa néemìaca Pablo itàacái. Yá judíonái nàwacáidaca áibanái báawéeyéi íiwitáise, níái machawàaquéeyéica ìyéeyéica calle irìcubàa, nawènúadáanápiná yàcalé mìnanái íiwitáise canánama calúacaténá naicáca Pablonái. Yá wenàiwicanái ipìacawa, néemíanícawa, yá nawàlùacawa cachàiníiri iyú Jasón icapèe irìculé nacutácaténá Pablo, Silas nacái náibàacaténá nía natéenápiná nacái nía yàcalé íiwacanánái yàatalé nacháawàacaténá Pablonái iináwaná ìwali.  
\v 6 Quéwa canácaté néré níái Pablonáica, íná níái manùbéeyéi wenàiwicaca náibàaca Jasón, náibàaca nacái áibanái yeebáidéeyéica Jesús itàacái. Yá nawatàidaca Jasónnái nacháawàacaténá naináwaná yàcalé íiwacanánái irí. Yá náimaca néemíanícawa: 
\p —‍¡Níara Pablo, Silas nacái nadéca báawaca namànica macái èeri mìnanái íiwitáise calúacaténá naicáca wacuèriná emperador! ¡Iná càmita èeri mìnanái nàyaca matuíbanáiwaca! ¡Siùca Pablonái nadéca nawàlùacawa wàyacàle irìculé nacái!  
\v 7 ¡Yái Jasón idéca yeedáca nía icapèe irìculéwa! Macái namànica máiní méetàuculéeri wawàsi emperador itàacái íicha, yái wacuèriná emperador romanosàirica icuèrica macái cáli imanùbaca, náimacáiná ìyacasa áiba wacuèrinápiná, yáara íipidenéerimica Jesús —‍náimaca. 
\p  
\v 8 Idécanáamité néemìacani, yá báawaca náináidacawa nawàwawa, níái wenàiwicaca, nía nacái yàcalé íiwacanánáica.  
\v 9 Quéwa Jasón, áibanái nacái ìyéeyéica yáapicha, napáyaidaca náichawa plata iyú yàcalé íiwacanánái càide iyúwa yàcalé íiwacanánái ichùulìaná napáyaidaca nía. Yásí namàacaca Jasónnái nèepunícawa. 
\s1 Pablo y Silas en Berea 
\p  
\v 10 Néeseté níái Tesalónica ìyacàlená mìnanái yeebáidéeyéica Jesús itàacái nayúudàaca Pablo, Silas nacái namusúacawa caquialéta nàacaténáwa táiyápi Berea ìyacàlená nérépiná. Nàanàaca néré, yá nawàlùacawa judíonái yéewáidacàalu irìculé.  
\v 11 Abénaméeyéi judío ìyéeyéica Berea ìyacàlená irìcu cáimiétacanéeyéica nía Tesalónica ìyacàlená mìnanái íicha, íná néemìaca cáalíacáiri iyú yái tàacáisi Pablo icàlidéerica nalí. Eeri imanùbaca Berea ìyacàlená mìnanái yéewáidacawa tàacáisi ìwali profetanái itànèericaté Dios inùmalìcuíse, náalíacaténáwa asáisí báisíiricaalíni, yái tàacáisi Pablo icàlidéerica nalí.  
\v 12 Iná madécaná nawènúadaca náiwitáisewa neebáidacaténá Jesús itàacái. Aibanái nacái griegonái manùbéeyéi neebáida nacái, madécaná wenàiwica cáimiétacanéeyéi, inanái, asìanái nacái.  
\v 13 Quéwa abénaméeyéi judío Tesalónica ìyacàlená néeséeyéi néemìacaté Pablo iináwaná ìwali icàlidáaná Dios itàacái Berea ìyacàlená irìcu nacái, yá nàacawa néré. Yá báawaca namànica yàcalé mìnanái íiwitáise nawàwacaténá náibàaca Pablonái nàuwichàidacaténá nía.  
\v 14 Yásí níái yeebáidéeyéica Jesús itàacái nabànùaca Pablo caquialéta áiba yàcalé nérépiná ìyéerica manuíri úni idùlepi. Silas, Timoteo nacái nayamáacatéwa Berea ìyacàlená irìcu.  
\v 15 Níái itéeyéicaté Pablo nàacawéeridacani àta nàanàacatalétaté Atenas ìyacàlená néré. Néese nèepùacawa íicha. Pablo ibànùaca náapicha tàacáisi imáidacaténá Silas, Timoteo nacái nàanápinátéwa caquialéta Pablo yàatalépiná. 
\s1 Pablo en Atenas 
\p  
\v 16 Ináté Pablo ìyaca Atenas ìyacàlená irìcu. Icùaca ìyaca nàanàaca néré níái Silas, Timoteo nacái. Yá báawaca Pablo iwàwa iicácáiná manùbéeyéi ídolo, yái cuwáinái yéenáiwaná ibàluèyéicawa néenibàa, Atenas ìyacàlená mìnanái isutéeyéica yáawawa íicha.  
\v 17 Iná Pablo itàaníca judíonái yáapicha néewáidacàalu irìcu, náapicha nacái áibanái yèeyéica Dios icàaluíniná. Icàlidaca nalí Jesucristo iináwaná ìwali. Nasutáca néemìawani nacái. Eeri imanùbacata nacái Pablo itàaníca áibanái yáapicha càiyéinácaalí ibàluèyéicawa yàcalé bamuchúamibàa. Pablo iwàwaca iwènúadaca náiwitáise neebáidáanápiná Jesús itàacái.  
\v 18 Nàyaca néeni abénaméeyéi asìanái yéewáidéeyéiwa epicureonái yàasu tàacáisi ìwali. Aibanái asìanái nacái yéewáidéeyéiwa estoiconái yàasu tàacáisi ìwali. Aiba èeri nàanàaca Pablo. Yá nasutáca néemìawa níawáaca: 
\p —‍¿Càinásica ìwali itàaní mamáalàacata yái asìalica? —‍náimaca nalíwáaca. Quéwa áibanái íimaca Pablo ìwali: 
\p —‍Cawàwanáta itàaníca áibanái cuwáinái inùmalìcuíse áiba íiwitáaná cuwáinái wàasu cuwáinái íicha —‍náimaca ìwali, Pablo icàlidacáiná nalí Jesús iináwaná ìwali imichàacatéwa yéetácáisi íicha.  
\v 19 Iná namáida natéwa Pablo nàwacáidacàalu néréwa íipidenácataléca Areópago, náiwacanánái ìwacáidáyacacatalécawa, cáalíacáiyéi nacái. Yá nasutáca néemìawa Pablo: 
\p —‍¿Cawinásica yái wàlisài tàacáisi picàlidéerica?  
\v 20 Picàlidacáiná walí áiba tàacáisi càmíiricáwa wáalíawa ìwali. Iná wawàwa wáalíacawa càinácaalí íimáaná yái tàacáisica —‍náimaca Pablo irí. 
\p  
\v 21 Càité náimaca Pablo irí níacáiná Atenas ìyacàlená mìnanáica, áibanái nacái ìyéeyéica nèewi, casíimáica néemìaca natàaníca èeríapinama macái wàlisài tàacáisi ìwali. 
\p  
\v 22 Iná Pablo yàa ibàlùacawa nàacuésemi níái ìwacáidáyaquéeyéicawa Areópago néeni. Yá íimaca nalí: 
\p “Píacué, Atenas ìyacàlená mìnanáica, núalíacuécawa piináwaná ìwali pìanácué cuwáinái icàaluíniná manuísíwata.  
\v 23 Nuchàbacáináté nuicáca níara manùbéeyéi pisutácatáicuéca, yá nùanàaca áiba altar tàacáisi ichanèericawa ìwali. Yá tàacáisi íimaca: ‘Dios irípiná, yáara càmíirica wáalíawa ìwali’, íiméeri. Quéwa péemìacué cayábani. Yái Dios pièricuéca irí cayábéeri càmíiricué píalía ìwali, yáca Dios yái nucàlidéericuéca pirí iináwaná ìwali. 
\p  
\v 24 “Dios idàbacaté chái cáli. Idàbaté nacái macáita wawàsi ìyéerica. Náiwacalica nacái macái cáli chènuníiséeyéica, yá nacái cáliquéi. Càmita Dios ìya templo irìcu wamàníirica wacáapi iyúwa.  
\v 25 Canáca imáapuèri wáicha wamàníiripiná irí. Abéerita Dios yái yèerica wacáuca, yèeri wacalésa nacái, yèeri nacái macáita wàasu. 
\p  
\v 26-27 “Dios idàbacaté abéeri asìali, abéechúa inanái nacái. Wàawirináimicaté nía, wía èeri mìnanáica canánama, ìyéeyéica macái cáli. Dios ichùulìacaté wàwali macáita càinápinácaalí wàasu èeri, càinápinácaalí nacái wàasu cáli, wacutácaténá wáalíacawa Dios ìwali, éwita càmicáaníta wáalimá waicácani watuí iyúwa. Quéwa càmita càulená wáalíacawa ìwali.  
\v 28 Dios yèericáiná wacáuca, wachàini nacái, càide iyúwa nacái náimáaná níara abénaméeyéi pèewi itànèeyéica tàacáisi íiméerica: ‘Wíacata nacái Dios yéenibe’, cài natànàaca.  
\v 29 Dios yéenibecáiná wía, íná càmita cayába wáináida Dios yéenáiwanáca yái ídoloca, yái yéenáiwanási wenàiwica imàníirica oro íicha ídolopiná, yá nacái platéechúa ídoloca, íbéechúa ídoloca nacái iyúwa nayúunáidáaná Dios yéenáiwanácani.  
\v 30 Bàaluité èeri, càmitaté wàawirináimi yáalíawa, íná Dios ìidenìacaté yái namàníináca. Quéwa siùcade ichùulìaca wawènúadáanápiná wáiwitáisewa wabáyawaná íichawa, wamàacacaténá wáichawa yái wabáyawaná wamàníirica.  
\v 31 Dios idéca ichùulìaca wawènúadáanápiná wáiwitáisewa; idéca imàacaca abé èeripiná icàlidáanápiná báisíiri iyú èeri mìnanái ibáyawaná ìwali, yéemìacaténá naináwaná ìwali cáalíacáiri iyú. Dios idéca imàacaca abéeri asìali icàlidáanápiná naináwaná ìwali yùuwichàidacaténá nía. Idéca yáasáidaca walí canánama càiríinácaalíni, yái Jesúsca, Dios imichàidacáináté Jesús yéetácáisi íicha”, íimaca nalí yái Pabloca. 
\p  
\v 32 Néese Atenas mìnanái idécanáami néemìaca iináwaná imichàanáwa yéetácáisi íicha, yá abénaméeyéi nèewi naicáaníca Pablo iquíniná. Quéwa áibanái íimaca Pablo irí: 
\p —‍Wawàwaca picàlidaca walí àniwani, áibaalípiná —‍náimaca Pablo irí. 
\p  
\v 33 Iná Pablo yèepùacawa náicha.  
\v 34 Quéwa abénaméeyéi nèewi nàacawa Pablo yáapicha, yá neebáidaca iríni. Abéeri íipidená Dionisio, abéeri néenáca, níái Areópagoca. Aiba yeebáidéechúa, uípidená Dámaris. Aibanái náapicha nacái neebáidacaté Jesús itàacái. 
\c 18  
\s1 Pablo en Corinto 
\p  
\v 1 Néeseté Pablo yàacawa Atenas ìyacàlená íicha Corinto ìyacàlená nérépiná.  
\v 2 Corinto ìyacàlená irìcu Pablo yàanàaca abéeri judío íipidenéeri Aquila, abéeri Ponto yàasu cáli néeséeri. Achúma èerité ipíchawáiseté Pablo yàanàaca néré, Aquila yàanàacaté Italia yàasu cáli néese, yàacawéetúa Priscila yáapichawa. Iwàwacutácaté namusúacawa Italia yàasu cáli íicha, yácáiná emperador romanosàiri Claudio, icuèricaté macái cáli imanùbaca, ichùulìacaté macái judíonái imusúacawa Roma ìyacàlená íicha. Ináté níái Aquilanáica nàacatéwa Italia yàasu cáli íicha, néese nàanàacaté Corinto ìyacàlená néré. Yá Pablo ipáchiaca níái Aquilanáica.  
\v 3 Pablo iyamáacatéwa íibaidacaténá náapicha náibaidacáiná yái wawàsi Pablo yáaliérica íibaidaca, capìima íimamisíirica.  
\v 4 Néese sábado imanùbaca judíonái iyamáidacatáicawa, Pablo iwàlùacawa néewáidacàalu irìculé. Yá icàlidaca nalí Jesús iináwaná ìwali. Iwàwacaté nacái iwènúadaca náiwitáise neebáidáanápiná Jesús itàacái, níái judíoca, nía nacái càmíiyéica judío. 
\p  
\v 5 Silas, Timoteo nacái nàanàacaalíté Pablo yàatalé Macedonia yàasu cáli néese, yáté Pablo imàacaca íichawa yàasu íibaidacalésiwa capìima íimamisíirica icàlidacaténá mamáalàacata Jesús itàacái, iwènúadacaténá nacái judíonái íiwitáise neebáidáanápiná Jesús itàacái, nàasu Mesíascani, yái nacuèrinápináca Dios ibànuèricaté judíonái irí.  
\v 6 Quéwa abénaméeyéi judío nàuwideca namànica Pablo, yá nadàbaca natàaníca ìwali báawéeri iyú. Néese Pablo icusúaca napualé yàasu ruana nacáiriwa càide iyúwa judío íiwitáise ìyáaná, yáasáidacaténá Dios yùuwichàidáanápináté nía. Yá íimaca nalí: 
\p —‍Píacué judíoca, piùwichàapináwa pibáyawaná ìwalíisecuéwa. Canácata nubáyawaná ìwalíise yái piùwichàanápinácuécawa, nùalàacáinácué pía yùuwichàacáisi íichaná. Siùcade nùacawa nucàlidacaténá yái tàacáisica càmíiyéi judío irí —‍íimaca yái Pabloca. 
\p  
\v 7 Yá Pablo imusúacawa judíonái yéewáidacàalu irìcuíse. Yá iwàlùacatéwa áiba asìali icapèe irìculé càmíiri judío, íipidenéerica Ticio Justo. Yái asìali yèericaté Dios icàaluíniná. Idènìaca icapèewa judíonái yéewáidacàalu idaníbàa.  
\v 8 Iyacaté áiba judío íipidenéeri Crispo, yácata abéeri néewáidacàalu íiwacali. Yái Crispo yeebáidacaté Wáiwacali itàacái, macái yéenánái yáapichawa. Madécaná Corinto ìyacàlená mìnanái nacái néemìaca Jesús iináwaná ìwali, yá neebáidaca Jesús itàacái, yá nabautizá nacáiwa, náasáidacaténá neebáidaca Jesús.  
\v 9 Néese áiba catá Wáiwacali íimaca Pablo irí yéenáiwanási nacáiri irìcuíse: “Picá cáalu pía. Picàlida nalí nutàacái mamáalàacata, picá masàna pía.  
\v 10 Núacáináta píapicha íná canácata yáaliméeri imànica pirí báawéeri, nudènìacáiná madécaná nùasu wenàiwicawa judíonái yeebáidéeyéipiná nutàacái yá yàcaléquéi”, íimaca yái Wáiwacalica.  
\v 11 Càité Pablo iyamáacawa abéeri camuí y medio Corinto ìyacàlená irìcu. Yá yéewáidaca wenàiwicanái Dios itàacái iyú. 
\p  
\v 12 Quéwa néenialíté Galión gobernador icùacaté Acaya yàasu cáli. Néese madécaná judío nàwacáidáyacacawa, yáté náibàaca Pablo. Yá nawatàidaca Pablo nacháawàacaténá iináwaná ìwali Galión gobernador irí.  
\v 13 Yá náimaca gobernador irí: 
\p —‍Yái asìalica icàlidaca yèepunícawa iwènúadaca wenàiwicanái íiwitáise nàacaténá Dios icàaluíniná iyúwa càmíiná romanonái ibatàa wamànica —‍náimaca. 
\p  
\v 14 Néese Pablo batéwa idàbaca itàaníca, quéwa yái Galión íimaca judíonái irí: 
\p —‍Isàiwicacaalí áiba wenàiwica irí wawàsitá, càmicaalí nacái, imànicaalí ibáyawanáwa manuísíwatatá, yásí báisíta nuìdenìaca quiríta nuémìacaténácué cayába pisàna picháawàanácué iináwaná ìwali, píacué judíoca.  
\v 15 Quéwa pìasu wawàsicué meedáni, pitàanícaténácué piríwáaca chàinisíiri iyú, canéeri iwèni tàacáisi ìwali, náipidená ìwali nacái, ìwali nacái yái pichùulìanácuéca. Pichùnìacué píawamitani yái wawàsica càmicáiná nuwàwa nuémìacuéca pìasu wawàsi iináwaná ìwali —‍íimaca yái gobernadorca. 
\p  
\v 16 Yá yúucaca íichawa nía capìi irìcuíse, yái capìi imàdáanáca gobernador yéemìacataléca wenàiwica iináwaná ìwali.  
\v 17 Néese macáita náibàaca Sóstenes, áiba judíonái yéewáidacàalu íiwacali. Yá nacapèedáidacani gobernador íipunita. Quéwa matuíbanái meedá Galión iicáca yái namàníirica. 
\s1 Pablo vuelve a Antioquía y comienza su tercer viaje misionero 
\p  
\v 18 Néeseté Pablo iyamáacatéwa Corinto ìyacàlená irìcu madécaná èeri mamáalàacata. Néese itàaníca náapicha níái yeebáidéeyéica Jesús itàacái icàlidacaténá nalí iináwanáwa yàanápináwa náicha, yá namàacaca yàacawa matuíbanáita. Néeseté Pablo iwàlùacawa nave irìculé náapicha níái Priscila, Aquila nacái yàacaténáwa manuíri úni yáacubàa Siria yàasu cáli nérépiná. Quéechatécáwa nàanàaca Cencrea íidalutalená néré. Yá nayamáidacawa néré maléená èerita. Ipíchawáiseté nawàlùacawa nave irìculé àniwa, Pablo idalúaca íiwita ibáináwa imáalàidacáináté imànica áiba íibaidacalési càide iyúwa icàlidáanáté Dios iríni, iyúwaté judío íiwitáise ìyáaná.  
\v 19 Néeseté nàacawa àniwa manuíri úni yáacubàa àta nàanàcataléta Efeso íidalutalená néré. Yá Pablo yàacawa náicha, níái Priscila, Aquila nacái iwàlùacaténáwa judíonái yéewáidacàalu irìculé. Yá itàaníca judíonái yáapicha ìwacáidáyaquéeyéicawa néré.  
\v 20 Yá nasutáca Pablo íicha wawàsi manuísíwata iyamáanápináwa náapicha quiríta yéewáidacaténá nía, quéwa càmitaté iwàwa iyamáacawa néré.  
\v 21 Ipíchawáiseté Pablo yàacawa náicha, yá íimaca nalí: “Iwàwacutá nùyaca Jerusalén ìyacàlená irìcu áiba èeriwa nuicácaténá náapicha mesúnamáita áiba culto namàníiripináca. Quéwa Dios iwàwacaalí nuèpùacawa néese àniwa, yásí nuèpùacué nupáchiaca pía àniwa”, íimaca yái Pabloca. Néeseté Pablo iwàlùacawa nave irìculé, yàacaténáwa manuíri úni yáacubàa. Yá yàacawa Efeso ìyacàlená íicha.  
\v 22 Idécanáami Pablo yàanàaca Cesarea íidalutalená néré, yáté yàacawa cáli íinatabàa Jerusalén ìyacàlená néré itàidacaténá wenàiwica yeebáidéeyéica Jesús itàacái. Idécanáamité itàidaca nía néré, yáté yàacawa Antioquía ìyacàlená néré.  
\v 23 Néese ipáchiaca nía néré achúmáanata, yá yàacatéwa náicha àniwa, yèepunícaténáwa yàcalé imanùbaca Galacia yàasu cáli íinatabàa, Frigia yàasu cáli íinatabàa nacái. Càité yèepuní ichàiniadaca nawàwa macáita níái yeebáidéeyéica Jesús itàacái. 
\s1 Apolos predica en Efeso 
\p  
\v 24 Néenialíté áiba judío íipidenéeri Apolos, Alejandría ìyacàlená néeséeri yàanàacaté Efeso ìyacàlená néré. Yái Apolos yáalíaca icàlidaca Dios itàacái cáalíacáiri iyú, yéewáidacaté nacáiwa cayábéeri iyú tàacáisi ìwali profetanái, áibanái nacái itànèericaté Dios inùmalìcuíse, íná yéewa yáalíacawa ìwali cayába.  
\v 25 Apolos yéewáidacatéwa tàacáisi ìwali icàlidéerica càinácaalí Wáiwacali iwàwáaná wàyaca. Yá icàlidaca Wáiwacali iináwaná ìwali manuísíwata macái iwàwalìcuísewa. Yéewáida wenàiwicanái amaláwaca Jesús ìwali, éwita yáalíacáanítawa abéerita ìwali yái Juan el Bautista ibautizáanáté wenàiwica iwènúadéeyéicaté íiwitáisewa Dios irípiná.  
\v 26 Yá Apolos idàbaca icàlidaca macàaluíninátani judíonái yéewáidacàalu irìcu. Quéwa Priscila, Aquila nacái idécanáamité néemìaca Apolos, yá natécani méetàucuta nàataléwa nacàlidacaténá amaláwaca iríni macáita yái Wáiwacali iináwanáca.  
\v 27 Néese Apolos iwàwacaté yàaca icàlidaca Wáiwacali itàacái Acaya yàasu cáli néré. Níái yeebáidéeyéica Jesús itàacái nawàwacaté nayúudàacani yàasu àyapu piná. Yá nabànùaca yáapicha cuyàluta wenàiwicanái irí yeebáidéeyéica Jesús itàacái Acaya yàasu cáli néeni, natàidáanápináni cayábéeri iyú, yái Apolosca. Yàanàacaté Acaya yàasu cáli néré, yá Apolos iyúudàaca nía manuísíwata, níái Dios imàníiyéica irí cayábéeri mawèníiri iyú imàacáanápiná neebáidaca Jesús itàacái.  
\v 28 Yácáiná Apolos icàlidacani macái wenàiwica yàacuésemi, cachàiníiri iyú nacái imawènìadaca nàasu tàacáisi níái judíoca. Icàlidacaté nalí machacàníiri iyúni càinácaalí íimáaná tàacáisi profetanái itànèericaté Dios inùmalìcuíse, yáasáidacaténá Mesíascani yái Jesúsca, judío icuèrinápiná Dios ibànuèricaté nalí. 
\c 19  
\s1 Pablo en Efeso 
\p  
\v 1 Idècunitàacá Apolos ìyaca Corinto ìyacàlená irìcu, yá Pablo yàacawa ichàbacawa dúlinaméeri cáli néenibàa. Yá yàanàaca Efeso ìyacàlená irìculé. Néré Pablo yàanàaca abénaméeyéi yeebáidéeyéi.  
\v 2 Yá íimaca nalí: 
\p —‍¿Dios ibànùasicué pirí Espíritu Santo, peebáidacaalítécué? —‍íimaca yái Pabloca. Yá náimaca irí: 
\p —‍Càmíiri. Canácata wéemièricáwa Espíritu Santo iináwaná ìwali yàanàaná —‍náimaca.  
\v 3 Néese Pablo isutáca yéemìawa nía àniwa: 
\p —‍¿Càiríinácaalícué tàacáisi peebáidaté ìwali, nabautizácaténácué pía? —‍íimaca yái Pabloca. Néese náimaca irí: 
\p —‍Weebáidacaté yái tàacáisi Juan el Bautista yéewáidéericaté iyú wenàiwica wawènúadáanápináté wáiwitáisewa Dios irípiná —‍náimaca.  
\v 4 Pablo íimaca nalí: 
\p —‍Juan ibautizácaté wenàiwica náasáidacaténá nawènúadacaté náiwitáisewa Dios irípiná. Juan icàlidacaté nalí nacái iwàwacutáanápináté neebáidaca áiba itàacái, yái yàanèeripinácaté Juan yáamirìcubàa, yái Jesúsca —‍íimaca yái Pabloca. 
\p  
\v 5 Idécanáami néemìacani, yá nabautizácawa Wáiwacali Jesús íipidená ìwali, neebáidacáiná itàacái.  
\v 6 Néese Pablo imàacaca icáapiwa nàwali, yá Espíritu Santo yàanàaca yàacawéeridacaténá nía, yá natàaníca áiba tàacáisi iyú, càmíiri èeri mìnanái itàacái. Nacàlidaca tàacáisi Dios inùmalìcuíse.  
\v 7 Cawàwanáta doce namanùbaca asìanáica níái yeebáidéeyéica Wáiwacali itàacái. 
\p  
\v 8 Néese Pablo iyamáacatéwa nèewi Efeso ìyacàlená néré máisiba quéeri. Eeri imanùbaca icàlidaca nalíni judíonái yéewáidacàalu irìcu. Icàlidaca nalíni macàaluínináta, itàaní nacái náapicha, iwènúadaca náiwitáise náalíacaténáwa càinácaalí iyú Dios icùaca yàasu wenàiwicanáiwa.  
\v 9 Quéwa abénaméeyéi judío báawaca néemìaca Pablo yàasu tàacáisi, yá càmita nawàwa neebáidacani. Natàaníca wenàiwicanái irí báawéeri iyú tàacáisi ìwali, yái cayábéeri tàacáisi Pablo icàlidéerica nalí. Iná Pablo yàacawa náicha, càmita quirínama icàlida nalíni judíonái yéewáidacàalu irìcu. Itécaté nacái yáapichawa níái yeebáidéeyéica Jesús itàacái. Yá nàacawa Tirano yàasu yéewáidacàalu irìculé. Yáté Pablo icàlidaca nalí Dios itàacái èeri imanùbaca.  
\v 10 Pablo icàlidacaté nalíni pucháiba camuí. Ináté yéewa macáita Asia yàasu cáli néeséeyéi néemìaca Wáiwacali iináwaná ìwali. Judíonái, nía nacái càmíiyéica judío néemìata nacái.  
\v 11 Yá Dios imàacaca Pablo ichùnìaca manùbéeyéi máiníiyéi cáuláicaca.  
\v 12 Abénaméeyéi nalìadaca Pablo yàasu panuelo, ibàle yéená nacái cáuláiquéeyéi ìwali, yá nachùnìacawa níái cáuláiquéeyéica. Pablo yúucaca demonio wenàiwicanái íicha nacái. 
\p  
\v 13 Quéwa áibanái judío yàanàacaté ipáchiaca néré náucacaténá demonio wenàiwicanái íicha. Nawàwacaté náucaca demonio wenàiwica íicha Wáiwacali Jesús íipidená iyú. Yá náimaca demonionái irí: “Jesús inùmalìcuíse wachùulìacuéca pìacawa, yái Jesúsca Pablo icàlidéerica iináwaná ìwali”, náimaca. 
\p  
\v 14 Càité siete asìanái judíonái imànica. Náaniri íipidenáté Esceva, abéeri sacerdote íiwacalináca.  
\v 15 Quéwa áiba èeri náalimáidacaté náucaca demonio asìali íicha, yá demonio íimaca nalí: “Núalíaca nuicáca Jesús. Núalía nacáiwa Pablo ìwali. Càmitacué núalía nuicáca pía”, íimaca nalí yái demonioca. 
\p  
\v 16 Yáta yái asìali demonio idacuèri íiwitáise, ipisìacawa nàwali, níái sietéeyéica imanùbaca asìanáica. Yá inúadáidaca nía cachàiníiri iyú báawanama macáita, yá inúadáidaca nía canánama cáiwíiri iyú, àta nèepùacatalétawa napìacawa capìi irìcuíse, mabàleta, cacháunéeyéi báawanama.  
\v 17 Néese macáita Efeso ìyacàlená mìnanái, judíonái canánama, càmíiyéi judío nacái, néemìacaté naináwaná ìwali, níái sietéeyéi asìanáica, íná yéewa cáaluca macáita wenàiwica manuísíwata, yá náináidacawa cáimiétaquéeri iyú Wáiwacali Jesús ìwali. 
\p  
\v 18 Madécaná wenàiwica yeebáidéeyéica Jesús itàacái, nabàlùacawa wenàiwicanái yàacuésemi, yá nacàlidaca náichawa nabáyawanáwa namàníiricaté.  
\v 19 Madécaná nacái camàliquéeyéi natéca nàasu cuyàlutawa manùbawaca, yái cuyàluta icàlidéerica sapìi ìwali, namàlica ìwali nacái. Yá neemáca nàasu cuyàlutawa macáita Efeso ìyacàlená mìnanái iicápiná náasáidacaténá nawènúadacaté náiwitáisewa namàlica íichawa. Aibanái naputàacaté nawèni níái cuyàlutamica, yá nawèni cincuenta mil namanùbaca dracma, yái cincuenta mil èeri iwènicatái.  
\v 20 Càité manùbéeyéi wenàiwica yéemìaca Wáiwacali itàacái, yá neebáidacani, madécanéeyéi wenàiwicaca. 
\p  
\v 21 Idécanáamité ichàbacawa yái wawàsica, yá Pablo íináidacatéwa ipáchíanápiná Macedonia yàasu cáli néré, Acaya yàasu cáli néré nacái yàacaténáwa àniwa Jerusalén ìyacàlená nérépiná. Iimacaté nacái idécanáamité ipáchiaca Jerusalén ìyacàlená néré, yá nacái iwàwacutápináté yàacawa Roma ìyacàlená néré, íimaca.  
\v 22 Iná yéewa Pablo ibànùacaté pucháiba wenàiwica iyúudèeyéicani nàacaténáwa ipíchalépiná Macedonia yàasu cáli néré. Níái yàacawéeyéiná náipidená Timoteo, Erasto nacái. Idècunitàacá nèepunícawa nérépiná, yá Pablo iyamáacawa Asia yàasu cáli néré achúma èerita. 
\s1 El alboroto en Efeso 
\p  
\v 23 Néenialíté áibanái nadàbaca natàaníca báawéeri iyú nàwali níái yeebáidéeyéica Jesús itàacái. Iná abénaméeyéi Efeso ìyacàlená mìnanái báawaca naicáca Dios itàacái, calúaca nacái náináidacawa.  
\v 24 Abéeri asìali íipidenéeri Demetrio báawacaté imànica Efeso mìnanái íiwitáise nàuwidecaténá namànica wenàiwica yeebáidéeyéica Jesús itàacái. Demetriocáiná imàníirité platéeri yéenáiwanási cawèníiri. Imànicaté achúméeri capìi platéeri, templo nacáiyéi iicácanáwa nasutácàalu níawawa nàasu cuwáisàatúa íichawa íipidenéechúa Artemisa. Aibanái imàníiyéi achúmanaméeyéi capìi platéeri, càasuca máiní nía Demetrio yáapicha.  
\v 25 Iná Demetrio ìwacáidaca nía, áibanái yáapicha imàníiyéica platéeri wawàsi, yá íimaca nalí canánama: “Píacué asìanáica, píalíacuécawa wàyaca càasuíri iyú ìwalíise yái wáibaidacaléca.  
\v 26 Pidécuéca piicáca, péemìaca nacái yáara Pablo icàlidéerica yèepunícawa tàacáisi. Itàaníirica wáibaidacalé ìwali, níái ídolo cuwáinái yéenáiwaná wamàníiyéica, Pablo íimaca càmitasa báisí Diosca nía. Càita Pablo idéca iwènúadaca manùbéeyéi wenàiwica íiwitáise cuwáinái íicha chái Efeso ìyacàlená irìcu, macái Asia yàasu cáli néenibàa nacái.  
\v 27 Máiníiri báawaca, cawàwanáta imáalàacawa wáicha yái wáibaidacaléca, càmicáiná quirínama wenàiwica iwènìapiná yái ídoloca wamàníirica. Ua nacái wasutácàalu iináwaná imáalàapinácawa wáicha, úara manuíchúa temploca wasutácàalu wíawawa wàasu cuwáisàatúa íicha íipidenéechúaca Artemisa, wenàiwica iyamáidacaalí nàaca ucàaluíniná, úái macái wenàiwica yèechúaca icàaluíniná, wía wenàiwicanái canánama Asia yàasu cáli íinatéeyéica ìyaca, macái èeri mìnanái nacái”, íimaca yái Demetrioca. 
\p  
\v 28 Néese Demetrio yáapichéeyéi idécanáami néemìaca Pablo iináwaná, yá máiní báawaca nawàwa ìwalíise. Yá nadàbaca néemíanícawa cachàiníiri iyú, néemíanícawa mamáalàacata: “¡Cayábéechúaca wàasu cuwáisàatúa Artemisaca, wía Efeso ìyacàlená mìnanáica!” cài néemíanícawa mamáalàacata. 
\p  
\v 29 Yá manùbéeyéi wenàiwica napìacawa néemìaca nasàna àta máiwitáisecataléta madécaná Efeso ìyacàlená mìnanái. Yá náibàaca Gayo, Aristarco nacái, níái Pablo yàacawéeyéináca, Macedonia yàasu cáli néeséeyéica. Yá napìacawa nawatàidaca nía manuíri nàwacáidacàalu irìculéwa, ìyéerica Efeso ìyacàlená irìcu.  
\v 30 Néese Pablo iwàwacaté iwàlùacawa néré icàlidacaténáni manùbéeyéi wenàiwica irí. Quéwa áibanái yeebáidéeyéica Jesús itàacái càmita nabatàa Pablo iwàlùacawa néré.  
\v 31 Aibanái nacái, Asia yàasu cáli icuèrinánáica, Pablo yàacawéeyéináca nía, nabànùaca tàacáisi Pablo irí isutácaténá íicha wawàsi manuísíwata ipíchanáté iwàlùacawa néré.  
\v 32 Yá nàwacáidacàalu irìcu abénaméeyéi néemíanícawa nàyaca abéeri wawàsi. Aibanái nacái néemíanícawa nàyaca áiba wawàsi nacái máiwitáisecáiná nía canánama meedá. Manùbéeyéi nèewi càmita náalíawa càinápinácaalí wawàsi ìwali nàwacáidáyacacatéwa.  
\v 33 Néese abénaméeyéi judío ìyéeyéica néeni náibàaca nawesíaca asìali íipidenéeri Alejandro, ibàlùacaténáwa macái wenàiwica yàacuésemi. Yá áibanái wenàiwica nacàlidacani Alejandro irí. Néese yái Alejandro yúucaca icáapiwa manùbéeyéi wenàiwica irí masànacaténá nía, Alejandro iwàwacáináté icàlidaca judíonái iináwaná ìwali manùbéeyéi wenàiwica irí náalíacaténáwa canácasa judíonái imàníiri ibáyawanáwa.  
\v 34 Quéwa idécanacáita manùbéeyéi wenàiwica náalíacawa judíocani, yái Alejandroca, yá nadàbaca néemíanícawa. Pucháiba hora néemíanícawa mamáalàacata macáita namanùbaca iyúwa abéeri isàna iyú. Náimaca: “¡Cayábéechúaca wàasu cuwáisàatúa Artemisaca, wía Efeso ìyacàlená mìnanáica!”, cài náimaca néemíanícawa mamáalàacata. 
\p  
\v 35 Néeseté áiba Efeso ìyacàlená mìnanái icuèriná iwàwaca icàlidaca nalíni. Idécanáami masànaca imànica nía, yá íimaca nalí: “Píacué Efeso mìnanáica. Macái èeri mìnanái náalíacawa wàyacàle Efeso iináwaná, wía icuèyéica cayába templo wasutácàalu wíawawa wàasu cuwáisàatúa Artemisa íichawa, náalía nacáiwa wacùaca Artemisa uénáiwanámi, yáara náiméerica ìwali yúuwèericasawa chènuníise bàaluité cuwáinái yàasu cáli íicha.  
\v 36 Macái èeri mìnanái náalíacawa báisícani, íná matuíbanáicué pía. Picácué máiwitáise píawa, pimànicáichacué wawàsi máiwitáiséeri iyú.  
\v 37 Níacáiná asìanáica pitéeyéicuéca aléi, càmita nayéedùa wawàsi irìcuíse, yáara wasutácàalu wíawawa Artemisa íicha, càmita nacái natàaní báawéeri iyú ùwali.  
\v 38 Yái Demetrioca, áibanái nacái íibaidéeyéica yáapicha nawàwacaalí nacháawàaca naináwaná ìwali jueznái irí, yá ìyaca jueznái yéemièripiná natàacái. Macáita náalimá nacháawàayacacawa machàcaníiri iyú yàcalé íiwacanánái irí.  
\v 39 Piwàwacaalícué áiba wawàsi, yá iwàwacutácué pisutáca náicha wawàsi níara yàcalé íiwacanánáica, nàwacáidáyacapinácaalíwa, càide iyúwa wacuèrinánái romanonái ichùulìaná wamànica.  
\v 40 Máiníiri báawaca yái pimàníiricuéca chái. Cawàwanáta romanonái icháawàaca waináwaná ìwali, wía Efeso ìyacàlená mìnanáica, náimapiná wamànicasa ùwicái wacuèrinánái romanonái íipunitawa. Náiwacanánái yéemìacaalí càinácaalícué pimàníiná chái bàwina, yásí nasutá néemìawa núawa cánácué yéewaná pimàni máiní máiwitáiséeri iyú. Càmita núalimápiná nucàlidaca nalíwani”, íimaca yái yàcalé icuèrináca.  
\v 41 Néese yái yàcalé icuèriná idécanáami icàlidaca nalíni, yá ichùulìaca nèepùacawa. Néese macáita namusúacawa nàwacáidacàalu irìcuísewa, yá nàaca náichawáaca, nèepùacawa nacapèe néréwa. 
\c 20  
\s1 Viaje de Pablo a Macedonia y Grecia 
\p  
\v 1 Idécanáamité imáalàacawa yái Efeso ìyacàlená mìnanái imàníináca máiwitáiséeri iyú, yá Pablo imáidaca yàataléwa níái wenàiwica yeebáidéeyéica Jesús itàacái, yàalàacaténá nía. Néese idécanáami ichàiniadaca nawàwa, yá yàacawa náicha Macedonia yàasu cáli nérépiná.  
\v 2 Pablo ipáchiaca macái yàcalé imanùbaca ìyéeyéica Macedonia yàasu cáli íinata. Yá ichàiniadaca nawàwa manuísíwata, yàalàaca nía déecuíri iyú níái yeebáidéeyéica Jesús itàacái. Néese Pablo yàanàaca Grecia yàasu cáli néré.  
\v 3 Yá iyamáacawa néré máisiba quéeri. Néeseté mawiénica yéenáiwaná iwàlùanápinátéwa nave irìculé yàacaténáwa manuíri úni yáacubàa Siria yàasu cáli nérépiná. Yá yéemìaca judíonái iináwaná náináidáanáwa namàníinápiná irí báawéeri. Iná iwènúadaca íiwitáisewa, yá íináidacawa yèepùanápinátéwa cáli íinatabàa, ichàbacaténáwa àniwa Macedonia yàasu cáli íinatalé.  
\v 4 Nàa nacáiwa yáapicha áibanái íipidenéeyéi: Sópater, yái Pirro ìirica, Berea ìyacàlená mìnali; Aristarco nacái, Segundo nacái, níái pucháiba asìanáica Tesalónica ìyacàlená mìnanáica; Gayo nacái, Derbe ìyacàlená mìnalica; Timoteo nacái; Tíquico nacái, Trófimo nacái, níái pucháiba asìanáica Asia yàasu cáli néeséeyéica.  
\v 5 Níái asìanáica nàacatéwa wapíchalépiná, wía Pablo, núa Lucas nacái, nacùacaténá wàanàaca Troas íidalutalená néré.  
\v 6 Néese idécanáamité ichàbacawa Pascua yàasuná culto, judíonái iyáacaalíté pan càmíiri idènìa levadura, yáté wàacawa Filipos íidalutalená íicha manuíri úni yáacubàa nave irìcu. Néese báinúaca èeri idénáami, mapisáináami àniwa, yá wàanàaca níái wáapichéeyéicawa Troas íidalutalená néré. Yá wayamáacawa néré siete èeri. 
\s1 Visita de Pablo a Troas 
\p  
\v 7 Néeseté domingo irìcu, wàwacáidáyacacawa náapicha níái yeebáidéeyéica Jesús itàacái wawacùacaténá wàwaliwáaca pan, yái Santa Cenaca. Yá Pablo icàlidaca nalí. Iwàwacutápináté Pablo yàacawa náicha mapisáita, íná icàlidaca nalí àta bamuchúamicataléta catá.  
\v 8 Wàwacáidáyacacatéwa abéeri imàdáaná irìculé ìyéerica chènunibàa cáli inàni íicha. Nàyaca néré madécaná lámpara ipucuèyéicawa nacamalá piná.  
\v 9 Néese abéeri ùuculìiri íipidenéeri Eutico yáawinéeriwa ìyaca ventana irìcu. Pablo itàanícáiná mamáalàacata, yá cadapùleca báawanama yái ùuculìirica. Yá iimáca íichawa yáawinacawa. Néese icaláacawa ventana irìcuíse, máisiba pisoíri ichènunica. Yá yéetácawa.  
\v 10 Pablo iricùacawa ùuculìiri yàatalé. Néese Pablo yáawia iicáidaca ùuculìirimi irí, yá Pablo yeedácani yùucutaléwa. Yá íimaca nalí níái yeebáidéeyéica Jesús itàacái: 
\p —‍Picácué cáalu pía. Cáucani —‍íimaca yái Pabloca. 
\p  
\v 11 Néeseté Pablo yèepùa iwàlùacawa nàwacáidacàalu irìculé chènuniréerica. Yá iwacùaca nalí pan, yái Santa Cenaca, iyáaca iyáacaléwa náapicha nacái, yá Pablo icàlidacaté nalí mamáalàacata, àta amalácataléta wawicáu. Néese yàacawa náicha.  
\v 12 Néese yái ùuculìirica, yèepùacawa yéenánái yáapichawa, icáucàacáinátéwa, íná yéewa casíimáica nawàwa manuísíwata. 
\s1 Viaje desde Troas a Mileto 
\p  
\v 13 Néeseté wàacawa Pablo ipíchalépiná. Wàacawa nave irìcu manuíri úni yáacubàa àta wàanàacatalétaté Aso íidalutalená néré wáipunitáidacaténá Pablo néré càide iyúwaté iwàwáaná, iwàwacáináté yàacawa néré cáli íinatabàa.  
\v 14 Wàanàaca Pablo Aso íidalutalená néré, yá iwàlùacawa wàatalé nave irìculé. Yá wàacawa manuíri úni yáacubàa Mitilene íidalutalená néré.  
\v 15 Néeseté wàacawa Mitilene íicha. Wàacawa abé èeri manuíri úni yáacubàa. Néese wàacawa mawiénita Quío yàasu iwàwata irí. Néese mapisáita àniwa wàanàaca Samos íidalutalená néré, idécanáamité wayamáidacawa Troguilio íidalutalená néré. Néese mapisáita àniwa wèepùa wàacawa. Yá wàanàaca Mileto íidalutalená néré.  
\v 16 Càité wèepunícawa càmicáináté Pablo iwàwa idècunìacawa manùba èeri Asia yàasu cáli íinata. Càmitaté nacái iwàwa yàacawa Efeso ìyacàlená néré. Néese, iwàwacaté yàanàaca caquialéta Jerusalén ìyacàlená néré iwàwacáináté iicáca náapicha judíonái yàasu culto íipidenéerica Pentecostés. 
\s1 Discurso de Pablo a los ancianos de Efeso 
\p  
\v 17 Idècunitàacá Pablo ìyaca Mileto íidalutalená néré, yáté ibànùaca tàacáisi Efeso ìyacàlená néré imáidacaténá ancianonái icuèyéica wenàiwica yeebáidéeyéica Jesús itàacái Efeso ìyacàlená mìnanái.  
\v 18 Idécanáamité ancianonái nàanàaca yàatalé, yá Pablo íimaca nalí: “Píalíacuécawa nuináwaná ìwali, càinácaalíté nùyacuéca pèewi èeri imanùbaca nùanàacatáiseté Asia yàasu cáli íinatalé àta siùca nacáide.  
\v 19 Macái èerité nùyaca pèewi íibaidéeri Wáiwacali irípiná. Càmitaté cachàini nuicáca núawawa. Máiní achúmacaté nuwàwa nàwali níara càmíiyéicaté yeebáida Wáiwacali itàacái. Nùuwichàacaté nacáiwa cáiwíiri iyú judíonái nawàwacáináté imànica nulí báawéeri.  
\v 20 Ewitaté nùuwichàacáanítawa manuísíwata, càicáaníta càmitaté numáisanìa píichacué tàacáisi iyúudèeripinácuécaté pía, ibatàa abéeri tàacáisipináta idècunitàacá nucàlidacuéca piríni nàwacáidacàalu néré, nacapèe irìcu nacái.  
\v 21 Nùalàacaté níara judíoca, càmíiyéi judío nacái. Núumacaté nalí iwàwacutáaná nawènúadaca náiwitáisewa Dios irípiná neebáidáanápiná nacái Wáiwacali Jesús itàacái.  
\v 22 Iná siùcade nùacawa Jerusalén ìyacàlená nérépiná. Espíritu Santo idéca ichùulìaca nùanápináwa néré, càmita quéwa núalíawa càinápinácaalí namànica nulí néré.  
\v 23 Núalíacáitawa abéeri wawàsi. Yàcalé imanùbaca Espíritu Santo icàlidaca nulíni náucáanápiná núa presoíyéi ibànalìculé, nùuwichàanápiná nacáiwa madécaná yàawiría.  
\v 24 Quéwa càmita nuicá nucáucawa iyúwa máiníiri cawènica nulí. Abéerita nuwàwacáita numáalàidaca numànica nuíbaidacaléwa casíimáiri iyú, yái nuíbaidacalécawa Wáiwacali Jesús ichùulièrica numànica, nucàlidáanápiná tàacáisi wenàiwicanái irí, yái cayábéeri tàacáisi íiméerica cáinináca Dios iicáca wenàiwica. 
\p  
\v 25 “Siùcade núalíacawa báisíiri iyú càmitacué piicá núa quirínama, píacué nucàlidéeyéicaté irí yái tàacáisica icàlidéerica càinácaalí iyú Dios icùaca yàasu wenàiwicawa.  
\v 26 Iná siùcade nuwàwacué nucàlidaca piríni, canáca nubáyawanácué pìwalíise, péetácaalícuéwa pibáyawaná yáapichawa, nùalàacáinátécué pía.  
\v 27 Nucàlidacatécué pirí macái tàacáisi Dios iwàwéericuéca píalíacawa ìwali; càmitacué nubàa píicha tàacáisi, ibatàa abéeripináta, càmitacué nubàa píichani.  
\v 28 Iná piicácué píichawa cayába, picùacué píiwitáisewa báawéeri íicha. Picùacué nacái macáita níara yeebáidéeyéica Jesús itàacái ìwacáidáyaquéeyéicawa pìyacàle nérécué, yácáiná Espíritu Santo imàacacué picùaca Dios yàasu wenàiwica Dios iwènièyéicaté Iiri íiraná iyúwa.  
\v 29 Núalíaca nacáiwa nùacanáamiwa píichacué, yásí áibanái nàanàaca pìatalécué iwàwéeyéica iwènúadacuéca píiwitáise Wáiwacali íichawa càide iyúwa caluéyéi cuwèesi lobo namáalàidacaalí ovejanái.  
\v 30 Abénaméeyéi péenácué, áiba èeriwa néewáidaca wenàiwicanái nachìwa báawéeri iyúwa, nachìwáidacaténá wenàiwica yeebáidéeyéica Jesús itàacái nàacaténáwa cachìwéeyéi yáapicha.  
\v 31 Iná piicácué píichawa cayába. Piwàwalicué cayába nùalàacatécué pía máisiba camuí èeríapi, táiyápi nacái. Nùalàacatécué pía macáita manuísíwata, nuícháanícaté nacái pìwalicué. 
\p  
\v 32 “Siùcade nuénánái numàacacué Dios icùaca pía, péewáidáanápinácué nacáiwa tàacáisi ìwali, yái nucàlidéericatécué pirí íiméerica cáinináca Dios iicáca èeri mìnanái. Dios itàacái yáalimácué ichàiniadaca píiwitáise Dios ìwali, yáalimácué nacái imàacaca píalíacawa cayába ìwali yái cawèníirica Dios yèeripinácuéca piríwa áiba èeriwa, náapicha macáita yàasu wenàiwicaca Dios yeedéeyéica yàasunáipináwa.  
\v 33 Càmitaté nuwàwa nùasupináwa áibanái yàasu plata, nabàle nacái.  
\v 34 Píalíacuécawa nuíbaidacaté cachàiníiri iyú nucáapi iyúwa nuwènìacaténáté càinácaalí wawàsi wamáapuèricaté, núa nacái, núapichéeyéi nacái.  
\v 35 Nucàlidacatécué pirí càiripináta iwàwacutáanácué wáibaidaca, wayúudàacué nacái catúulécanéeyéi wenàiwica. Piwàwalicué Wáiwacali Jesús itàacái. Yá íimacaté walí: ‘Casíimái cachàini wía wàacaalí áibanái irí yái namáapuèrica, íicha yái nàanáca walí cawèníiri’, càité íimaca yái Wáiwacalica”, íimaca yái Pabloca. 
\p  
\v 36 Idécanáami Pablo icàlidaca nalíni, yá ibàlùacawa yùuluì ipùata iyúwa. Yá isutáca Dios íicha náapicha.  
\v 37 Néese macáita náicháaníca achúmaca nawàwa Pablo yàacáinátéwa náicha. Yá asìanái nàanalìcuca Pablo nasùsùa nacái inàni ìwali, càide iyúwa judío íiwitáise ìyáaná, namàacacaalí yèepùacawa náicha wenàiwica cáininéeri naicáca.  
\v 38 Yá máiní achúmaca nawàwa Pablo íimacáináté nalí càmíinápináté yèepùa iicáca nía quirínama. Néese nàaca nàacawéeridaca Pablo àta nàanàacataléta nave néré. 
\c 21  
\s1 Viaje de Pablo a Jerusalén 
\p  
\v 1 Wàacanáamitéwa náicha níái yeebáidéeyéica Jesús itàacái, yá wawàlùacawa nave irìculé. Néese wàacawa manuíri úni yáacubàa machacànita Cos yàasu iwàwata nérépiná. Néese mapisáita àniwa wàacawa Rodas yàasu iwàwata néré. Néese wàacawa Pátara íidalutalená néré.  
\v 2 Néese idècunitàacá wàyaca Pátara íidalutalená néré, yáté wàanàaca nave yèericawa Fenicia yàasu cáli nérépiná. Yá wawàlùacawa irìculé. Yá wàacawa náapicha.  
\v 3 Wàacawa manuíri úni yáacubàa, yá waicáca Chipre yàasu iwàwata. Yá wàacatéwa yéewápuwáise íicha àta wàanàacalétaté Siria yàasu cáli néré. Yá wawàlùacatéwa Tiro íidalutalená néré iwàwacutácáináté nave imàacaca yàasusi néré.  
\v 4 Néese Tiro ìyacàlená néré wacutáca áibanái yeebáidéeyéica Jesús itàacái, yá wayamáacawa náapicha néré siete èeri. Espíritu Santo icàlidacaté nalí Pablo yùuwichàanápinátéwa Jerusalén ìyacàlená néré, íná nasutáca Pablo íicha wawàsi manuísíwata ipíchaná yàacawa néré.  
\v 5 Quéwa idécanáami wayamáacawa néré siete èeri, yáté wàacawa náicha. Macái níái yeebáidéeyéica Jesús itàacái, nàacawéetúanái nacái, néenibe nacái, nàacawéeridacaté wía yàcalé íicha. Néese wabàlùacawa wàuluì ipùata iyúwa càina íinatalé wasutácaténá wíawawa Dios íicha néré.  
\v 6 Néese wacàlidacaté nalí wàanápináwa náicha. Yá wawàlùacawa nave irìculé. Nèepùacawa nacái nacapèe néréwa. 
\p  
\v 7 Yá wàacatéwa Tiro íidalutalená íicha manuíri úni yáacubàa àta wàanàacataléta Tolemaida íidalutalená néré. Yáté wadéca wamáalàidaca wèepuníináwa manuíri úni yáacubàa. Wàanàacaté Tolemaida ìyacàlená néré, yá watàidaca abénaméeyéi yeebáidéeyéi Jesús itàacái. Yá wayamáacawa náapicha abé èeri.  
\v 8 Néeseté mapisáita àniwa Pablo, wía nacái yèepuníiyéicawa yáapicha, wàacawa náicha cáli íinatabàa. Néese wàanàaca Cesarea ìyacàlená néré. Yá wawàlùacawa Felipe icapèe irìculé, yái icàlidéerica Wáiwacali itàacái áibanái irí. Yái Felipe abéeri néená níái sietéeyéica imanùbaca diáconoca, iyúudèeyéicaté apóstolnái quéecháwanáimi Jerusalén ìyacàlená irìcu. Yá wayamáacawa Felipe yáapicha.  
\v 9 Yái Felipe idènìacaté báinúaca yéenibe inanáiwa manìríiyéi. Níái inanáica, profetaca nía, icàlidéeyéica tàacáisi Dios inùmalìcuíse.  
\v 10 Wayamáacatéwa néré máisibáwanái èerita, yá áiba profeta yàanàaca néré, Judea yàasu cáli néeséeri íipidenéeri Agabo, icàlidéerica tàacáisi Dios inùmalìcuíse.  
\v 11 Idécanáami Agabo yàanàaca wàatalé, yá yeedáca Pablo yàasu cinturón. Néese yái profeta Agabo idacùaca yàabàliwa, icáapi nacáiwa Pablo yàasu cinturón iyú. Yá Agabo íimaca walí: 
\p —‍Espíritu Santo íimaca: Níara judío Jerusalén ìyacàlená mìnanáica idacùapiná yái cinturón íiwacalica presocaténá namànicani, namàacacaténá càmíiyéi judío yùuwichàidacani —‍íimaca yái profetaca. 
\p  
\v 12 Wéemìacáináni, níái nacái Cesarea ìyacàlená mìnanáica, íná wasutáca Pablo íicha wawàsi manuísíwata ipíchaná yàacawa Jerusalén ìyacàlená néré.  
\v 13 Néese Pablo íimaca walí: 
\p —‍¿Cánácué píicháaní? ¿Cánácué piwàwa cáaluca pimànica núa? Nudéca nuínáidacawa numàacáanápiná nadacùaca núa, nanúacaténá nacái núa Jerusalén ìyacàlená néré Wáiwacali Jesús ìwalíise, Dios iwàwacaalí cài namànica —‍íimaca yái Pabloca. 
\p  
\v 14 Yá càmita wáalimá wawènúadaca Pablo íiwitáise, íná masànaca wía. Wáimacáita walíwáaca: 
\p —‍Wasutácué irí Wáiwacali íichawa imàníinápiná irí càide iyúwa Dios iwàwáaná —‍wáimaca. 
\p  
\v 15 Néese wachùnìaca wàasuwa wàacaténáwa. Yá wàacawa Jerusalén ìyacàlená néré.  
\v 16 Nàa nacáiwa wáapicha abénaméeyéi yeebáidéeyéica Jesús itàacái Cesarea ìyacàlená néeséeyéi. Wàanàacaté Jerusalén ìyacàlená néré, yá natéca wía Mnasón icapèe néré, abéeri asìali béeríina yeebáidéericaté Jesús itàacái madécaná camuí. Yá wayamáacawa yáapicha néré. 
\s1 Pablo visita a Santiago 
\p  
\v 17 Idécanáamité wàanàaca Jerusalén ìyacàlená néré, néese níái yeebáidéeyéica Jesús itàacái natàidaca wía casíimáiri iyú.  
\v 18 Néese mapisáita àniwa Pablo yàacawa wáapicha wapáchiacaténá Santiago. Nàyaca nacái néré macáita ancianonái, icuèyéica Jerusalén ìyacàlená mìnanái yeebáidéeyéica Jesús itàacái.  
\v 19 Yá Pablo itàidaca nía. Néese icàlidaca nalíni éeréeri iyú macáita yái Dios imàníiricaté càmíiyéi judío yèewi Pablo icàlidacaalíté nalí Wáiwacali itàacái.  
\v 20 Níái ancianoca idécanáami néemìacani, yá nàaca Dios irí cayábéeri. Néese náimaca Pablo irí: 
\p —‍Uwé, wéenásàiri, péemìa cayábani, píalíacawa madécaná mil namanùbaca judíonái neebáidaca Jesús itàacái. Yá macáita náimaca mamáalàacata iwàwacutáanása wía judíoca wamànica càide iyúwaté profeta Moisés ichùulìaná wàawirináimi imànica, éwita weebáidacáaníta Jesús itàacái.  
\v 21 Níái judíoca yeebáidéeyéica Jesús itàacái nadéca néemìaca áibanái cachìwéeyéi icàlidaca piináwaná ìwali péewáidacasa macái judíonái ìyéeyéica áiba cáli nayamáidáanápiná namànica càide iyúwa profeta Moisés ichùulìanáté. Náimaca pìalàacasa judíonái ipíchaná namànica circuncisión néenibe asìanái iríwa, ipíchaná nacái namànica càide iyúwa wáiwitáise ìyáaná, wía judíoca, náimaca.  
\v 22 ¿Càinásica wamàni? Báisíta néemìapiná piináwaná ìwali pìanàaná aléi Jerusalén ìyacàlená irìculé.  
\v 23 Cawàwanáta cayábaca pimànicaalí càide iyúwa wàalàaná pía. Nàyaca wèewi chái báinúaca asìanái iwàwacutéeyéica íibaidaca Dios irípiná càide iyúwaté nacàlidáaná irí.  
\v 24 Pité nía píapichawa pimànicaténá náapicha culto càide iyúwa judío íiwitáise ìyáaná, masacàanápinácué judíonái iicáca pía, piwàlùanápinácuéwa templo irìculé. Piwènìa nacái nalípiná pìrái nawàwacutéerica namàacaca ofrenda iyú sacrificio piná templo néré. Yásí náalimá nadalúaca náiwita ibáináwa, náasáidacaténá nadéca namáalàidaca namànica náibaidacaléwa Dios irípiná. Càita macái judíonái náalíapinácawa càmíinápiná báisíiri yái néemièricaté piináwaná ìwali pimànicáiná machacàníiri iyú càide iyúwaté profeta Moisés ichùulìaná wamànica, wía judíoca.  
\v 25 Quéwa watànàacaté cuyàluta càmíiyéi judío irí yeebáidéeyéica Jesús itàacái, náalíacaténáwa càmita iwàwacutá namànica càide iyúwaté profeta Moisés ichùulìaná wamànica wía judíoca. Abéerita iwàwacutá càmita nayáa iinási áibanái imàaquéerica ídolo irí iyúwa sacrificio, yái cuwáinái yéenáiwanáca. Iwàwacutá nacái càmita nayáa irái. Iwàwacutá nacái càmita nayáa iinási càmíirica íiraná imusúawa íicha. Iwàwacutá nacái càmita naimá áiba wenàiwica yáapicha càmíichúaca náinusíwa, càmíirica nacái nanìrisíwa —‍íimaca yái Santiagoca. 
\s1 Arrestan a Pablo en el templo 
\p  
\v 26 Néeseté mapisáita àniwa Pablo itéca níái báinúaca asìanáica. Imànica náapicha culto nacáiri, nàapìda náichawa nacái càide iyúwa judío íiwitáise ìyáaná masacàanápiná judíonái iicáca nía. Néese iwàlùacawa templo irìculé icàlidacaténá sacerdotenái irí càiná èeri irìcucaalípináté namáalàidaca namànica náibaidacaléwa Dios irípiná, natécatáipinácaté nàasu ofrendawa namàacacaténá Dios iríni sacrificio piná. 
\p  
\v 27 Iwàwacutácaté nacùaca siete èeri. Batéwacaalíté namáalàacawa níái sieteca èeri, namàacacatáipináté pìrái ofrenda iyú, yá Pablo ìyaca templo irìcu. Abénaméeyéi judío Asia yàasu cáli néeséeyéi naicáca Pablo templo irìcu. Yá natàaníca báawéeri iyú Pablo ìwali báawacaténá namànica áibanái wenàiwica íiwitáise calúanápiná naicáca Pablo, níái wenàiwica ìyéeyéica templo irìcu.  
\v 28 Càité judíonái néemíanícawa wenàiwicanái irí: “¡Píacué israelitaca, piyúudàacué wía! Yái asìaliquéi yèepuníiriwa macái cálita, yéewáida yèepunícawa macái wenàiwica báawacaténá naicáca wía, wía judíoca. Yéewáidaca nía nacái náináidacaténáwa báawéeri iyú Dios itàacái ìwali, profeta Moisés itànèericaté. Yéewáidaca nacái báawáanápiná naicáca templo. Idéca nacái itéca càmíiyéi judío aléi templo irìculé casacàacaténá imànica templo Dios íicha, yái Dios yàasu templo masaquèerica”, náimaca Pablo ìwali. 
\p  
\v 29 Càité nacháawàaca Pablo iináwaná ìwali, naicácáináté Pablo Jerusalén ìyacàlená irìcu, Trófimo yáapicha, Efeso ìyacàlená mìnali, càmíirica judío. Iná nayúunáidaca Pablo itécaté yáapichawa Trófimo templo irìculé. 
\p  
\v 30 Iná madécaná wenàiwica nàanàaca napìacawa, néemíanícawa, máiwitáiséeri iyú, níái Jerusalén ìyacàlená mìnanái manùbéeyéica. Yá náibàaca Pablo nawatàidacani templo irìcuíse. Idécanacáita namusúadacani, yá áibanái nabàlìaca íicha templo inùma imanùbaca.  
\v 31 Idècunitàacá nanúacani, yá romanonái yàasu úwi íiwacaliná yéemìaca naináwaná namànicasa máiwitáiséeri iyú, níái Jerusalén ìyacàlená mìnanái macáita.  
\v 32 Yá ráunamáita itéca yàasu úwináiwa, náiwacanánái yáapichawa, yá nalicùa napìacawa wenàiwicanái yèewiré. Níái manùbéeyéi wenàiwicaca, naicácanacáita úwi íiwacaliná, yàasu úwinái yáapichawa, yá nayamáidaca nanúadáidaca Pablo.  
\v 33 Néese úwi íiwacaliná yàacawa nàatalé, yá íibàaca Pablo. Yá ichùulìaca úwinái nadacùaca Pablo pucháiba cadena iyú. Néese úwi íiwacaliná isutáca yéemìawa nía cawinácaalíni, càinácaalí báawéeri nacái imànica yái Pabloca.  
\v 34 Quéwa níái wenàiwicaca abénaméeyéi néemíanícawa nacàlidaca abéeri wawàsi. Aibanái yéemíanícawa nacàlidaca nàasu wawàsita nacáiwa áibalé áiba íicha. Yái úwi íiwacalináca càmita asái yéemìacani, namànicáiná madécaná nasànawa. Yá ichùulìaca yàasu úwináiwa natéenápiná Pablo nacapèe irìculéwa.  
\v 35 Nàanàaca escalera néré, úwinái icapèe yàasu yàawa irìculé, yá iwàwacutáca úwinái iwáacutáidaca Pablo nacùacaténá náichani, níái manùbéeyéi caluéyéi wenàiwicaca, iwàwéeyéica inúacani.  
\v 36 Nàacáináwa Pablo yáamiwáise néemíanícawa mamáalàacata: “¡Pinúacuéni!” náimaca néemíanícawa. 
\s1 Pablo se defiende delante de la gente 
\p  
\v 37 Batéwa úwinái iwàlùadaca Pablo nacapèe irìculéwa, quéwa Pablo itàaníca griego itàacái iyú úwi íiwacaliná irí. Pablo íimaca irí: 
\p —‍¿Càmitasica pimàaca nutàaníca píapicha abéeri wawàsi? —‍íimaca yái Pabloca. Néese úwi íiwacaliná íimaca Pablo irí: 
\p —‍Càmita núalía píalía pitàaníca griego itàacái iyú.  
\v 38 Nuyúunáidacáita píaca Egipto yàasu cáli néeséeri, yái itéericaté báinúaca mil namanùbaca asìanái inuéyéica wenàiwica manacúali yùuculé càináwàiri imànicaténá úwi romanonái yàasu gobierno íipunita —‍íimaca.  
\v 39 Néese Pablo íimaca irí: 
\p —‍Judíocata núa. Numusúacatéwa Tarso ìyacàlená irìcu, yái yàcalé máiníiri cachàinica Cilicia yàasu cáli íinatéerica ìyaca. Pimàni nulí cayábéeri, pimàaca nucàlidaca nalíni, níái wenàiwicaca —‍íimaca yái Pabloca. 
\p  
\v 40 Néese úwi íiwacaliná imàacaca Pablo itàaníca. Iná Pablo ibàlùacawa escalera íinata. Yá yúucaca icáapiwa nalí, masànacaténá nía, níái manùbéeyéi judíoca. Néese idéca masànaca nía, yá icàlidaca nalíni natàacái iyú, hebreo iyú. 
\c 22  
\p  
\v 1 Pablo íimacaté nalí: “Péemìacué, nuénánái, siùcade nucàlidacué pirí nuináwanáwa”, íimaca nalí yái Pabloca. 
\p  
\v 2 Idécanacáita néemìaca itàaníca natàacái iyú, hebreo iyú, yá masànata cachàiníwanái nabàlùacawa néemìaca irí.  
\v 3 Iimaca nalí àniwa yái Pabloca: “Judíoca núaquéi. Numusúacatéwa Tarso ìyacàlená irìcu, Cilicia yàasu cáli íinata. Quéwa nudàwinàacatéwa chái Jerusalén ìyacàlená néeni. Gamaliel yéewáidacaté núa. Nuéwáidacatéwa macái tàacáisi ìwali Dios ichùulièricaté iyú wàawirináimi. Máiní nuwàwaca numànica iyúwa Dios iwàwáaná càide iyúwa píacué siùcade.  
\v 4 Bàaluité numànica ùwicái náipunita, níái yeebáidéeyéicaté Jesús itàacái. Nubànùacaté nía yéewacaténá úwinái inúaca nía. Nudacùacaté nía, asìanái, inanái nacái yéewacaténá úwinái itéca nía presoíyéi ibànalìculé.  
\v 5 Sacerdote íiwacaliná, nía nacái Jerusalén ìyacàlená íiwacanánái macáita náalimá nacàlidaca nuináwaná ìwali nuedácaté náicha cuyàluta judíonái yéewáidacàalu íiwacanánái irípiná, ìyéeyéicaté Damasco ìyacàlená irìcu. Nùacatéwa néré nuíbàacaténá nía presoíri iyú nutécaténá nía Jerusalén ìyacàlená nérépiná nàuwichàacaténátéwa, níái yeebáidéeyéicaté Jesús itàacái”, íimaca yái Pabloca. 
\s1 Pablo cuenta su conversión 
\p  
\v 6 Pablo íimaca nalí àniwa: “Nùacatéwa àyapulìcubàa Damasco ìyacàlená nérépiná, yá machacànicaalíté èeri nùyaca mawiénita Damasco irí, yáta camalási chènuníiséeri icànaca núa cachàiníiri iyú.  
\v 7 Ináté núuwàacawa nulìacawa nucalùniwa cáli íinatalé. Néese nuémìaca tàacáisi chènuníise. Yá íimaca nulí: ‘Saulo, ¿cáná piùwide pimànica núa?’, íimaca nulí.  
\v 8 Néese nusutáca nuémìawani: ‘¿Cawiná pía, Nuíwacali?’ núumaca irí. Yá tàacáisi íimaca nulí: ‘Jesús Nazaret ìyacàlená néeséerica núaquéi, yái piùwidéerica pimànica’, íimaca nulí.  
\v 9 Aibanái núapichéeyéica naicáca camalási, íná cáaluca nía. Càmita quéwa neebá tàacáisi itàaníirica núapicha.  
\v 10 Néese núumaca irí: ‘Nuíwacali, ¿càiná iwàwacutá numànica?’, núumaca irí. Yá Wáiwacali íimaca nulí: ‘Pimichàawa, pìanáwa Damasco ìyacàlená irìculé; nérénica nacàlidaca piríwani macáita iwàwacutéeripiná pimànica’, íimaca nulí.  
\v 11 Yái camalásica matuícaté imànica núa, íná núapichéeyéica natéca núa nucáapi ìwaliwa, yá wàanàacaté Damasco ìyacàlená irìculé. 
\p  
\v 12 “Iyacaté néré áiba asìali íipidenéeri Ananías. Níara judíoca ìyéeyéica Damasco ìyacàlená irìcu, natàanícaté cáimiétaquéeri iyú Ananías ìwali, cáalíacáiri iyúcáiná yeebáidaca Dios itàacái, yái tàacáisi profeta Moisés itànèericaté Dios inùmalìcuíse.  
\v 13 Yá Ananías yàanàacaté nùatalé iicácaténá núa. Yàanàacaté itàidaca núa cayábéeri iyú. Yá íimaca nulí: ‘Nuénásàiri Saulo, catuíca píawa’, íimaca nulí. Yáta catuíca núa. Yáté núalimá nuicácani, yái Ananíasca.  
\v 14 Néese íimaca nulí: ‘Yái Diosca, wàawirináimi yeebáidéericaté itàacái, idéca yeedáca pía píalíacaténáwa càinácaalí iwàwáaná pimànica. Idéca imàacaca piicáca Jesús, yái mabáyawanéerica. Idéca imàaca nacái péemìaca Jesús itàaníca píapicha.  
\v 15 Iná picàlida macáita èeri mìnanái iríwani, yái piiquéerica, yái péemièrica nacái.  
\v 16 Siùcade picá pidècunìawa. Pimichàawa, pibautizáanáwa, pisutá píawawa Wáiwacali íicha imàacáanápiná iwàwawa pibáyawaná íicha’, càité Ananías íimaca nulí”, íimaca yái Pabloca. 
\s1 Pablo cuenta cómo fue enviado a los no judíos 
\p  
\v 17 Néeseté Pablo íimaca nalí àniwa: “Nuèpùacanáamitéwa Jerusalén ìyacàlená irìculé, yá nùacatéwa templo irìculé nusutácaténá núawawa Dios íicha.  
\v 18 Idècunitàacá nusutáca Dios íicha, yá nuicáca Wáiwacali yéenáiwanási nacáiri irìcuíse. Yá íimaca nulí: ‘Pèepùawa Jerusalén ìyacàlená íicha caquialéta, càmicáiná neebáidapiná piríwani, yái picàlidéerica nunùmalìcuíse’, íimaca yái Wáiwacalica.  
\v 19 Néese núumaca irí: ‘Nuíwacali, náalíacawa nuináwaná ìwali nùanátéwa néewáidacàalu imanùbaca irìculé, yáté nuíbàaca nutéwa wenàiwica presoíyéi ibànalìculé, níái yeebáidéeyéica pitàacái. Nuchùulìacaté nacái úwinái icapèedáidaca nía.  
\v 20 Nanúacaalíté Esteban íba iyú, yái icàlidéericaté tàacáisi pinùmalìcuíse, yá nubàlùacatéwa néeni abédanamata nacái nuíwitáise náapicha, nucùacaté nacái nàasu ruana nacáiri, níara inuéyéicaté Esteban’, càité núumaca Wáiwacali irí.  
\v 21 Quéwa Wáiwacali íimaca nulí: ‘Pìawa, nubànùacáiná pìacawa déeculé picàlidacaténá nacái nuináwaná ìwali càmíiyéi judío irí’, càité íimaca nulí yái Wáiwacalica”, íimaca yái Pabloca. 
\s1 Pablo en manos del comandante 
\p  
\v 22 Néemìacanacáita yái Pablo icàlidéerica càmíiyéi judío ìwali, yá càmita quirínama judíonái yéemìaca Pablo iríni. Néese nadàbaca néemíanícawa cachàiníiri iyú Pablo ìwali. Náimaca néemíanícawa: “¡Pinúacuéni, yái asìalica! ¡Cayábéerica yéetácawéi!” náimaca néemíanícawa.  
\v 23 Idècunitàacá néemíanícawa, yá nacusúa nàasu ruana nacáiriwa, náucaca nacái cáli ichùmalé chènuniré, máinícáiná calúaca nía.  
\v 24 Iná úwi íiwacaliná ichùulìaca úwinái itéca Pablo nacapèe irìculéwa. Yá ichùulìaca nacapèedáidaca Pablo cabèesi iyú, icàlidacaténá nalí iináwanáwa, báisíiri iyúta, náalíacaténáwa cáná yéewa wenàiwicanái néemíanícawa Pablo ìwali. Uwi íiwacaliná càmitaté yáalíawa càmicáiná yéemìa hebreo itàacái, yái tàacáisi Pablo icàlidéericaté iyúni wenàiwicanái irí.  
\v 25 Quéwa, idécanáami úwinái nadacùaca náichawa Pablo nacapèedáidacaténáni, yá Pablo íimaca áiba capitán irí ibàluèricawa néeni. Pablo íimaca capitán irí: 
\p —‍Báawéeriquéi picapèedáidáanácuéca núa, romanosàiricáiná núa, càmíiricáwaca juez yéemìa icàlidáaná iináwanáwa —‍íimaca yái Pabloca.  
\v 26 Iná capitán yàacawa úwi íiwacaliná yàatalé. Iimaca irí: 
\p —‍Cayába, picá pimàni irí báawéeri, yái asìalica. Romanosàiriquéi —‍íimaca. 
\p  
\v 27 Néese, úwi íiwacaliná yàacawa Pablo yàatalé, isutácaténá yéemìawa Pablo. Yá íimaca Pablo irí: 
\p —‍¿Báisí romanosàirica pía? —‍íimaca. Néese Pablo íimaca irí: 
\p —‍Báisíta, núaquéi —‍íimaca yái Pabloca.  
\v 28 Néese úwi íiwacaliná íimaca Pablo irí àniwa: 
\p —‍Iwàwacutácaté nupáyaidaca madécaná plata iyú, namàacacaténáté romanosàirica núa —‍íimaca. Quéwa Pablo íimaca irí: 
\p —‍Emperador imànicaté cayábéeri nusèenáimi judíonái irí, imàacacaté romanonáica nía. Càicata romanonái ìiricata núaquéi, íná yéewa romanosàirisíwacata núa —‍íimaca yái Pabloca. 
\p  
\v 29 Níái úwinái idacuèyéicaté Pablo nacapèedáidacaténáni, néemìacáiná iináwaná romanosàiricani, yá nèepùacasíwa Pablo íicha. Yá nacái cáaluca úwi íiwacalináca, ichùulìacáináté úwinái idacùacani, yái Pabloca, romanosàirica. 
\s1 Pablo ante la Junta Suprema de los judíos 
\p  
\v 30 Néese mapisáináami àniwa, úwi íiwacaliná iwàwacaté yéemìaca machacàníiri iyú ìwali cáná yéewa judíonái icháawàaca Pablo iináwaná ìwali. Yá iwasàaca cadena Pablo íicha. Néese ichùulìaca nàwacáidáyacacawa macái sacerdote íiwacanánái, Junta Suprema nacái, níái judío icuèrinánái béeyéica. Néese itéca Pablo nàatalé, yá imàacaca Pablo ibàlùacawa nàacuésemi. 
\c 23  
\p  
\v 1 Néeseté Pablo iicáidaca machacàníiri iyú nalí níái Junta Supremaca. Yá íimaca nalí: 
\p —‍Píacué nuénánái, Dios yáalíacawa nudéca nùyaca machacàníiri iyú Dios iicá sùmàicaalíté núa àta siùca nacáide —‍íimaca yái Pabloca. 
\p  
\v 2 Néeseté Ananías yái sacerdote íiwacalináca ichùulìaca áiba ibàluèriwa mawiénita Pablo irí icapèedáanápiná Pablo inùma.  
\v 3 Néese Pablo íimaca irí: 
\p —‍¡Dios yùuwichàidapiná píawa, pía pucháibéeri íiwitáiseca! Báisícaalí píawinawa néré péemìacaténá nuináwaná ìwali càide iyúwaté profeta Moisés ichùulìaná, néese, ¿cáná pichùulìa namànica, yái nacapèedáanáca núa? —‍íimaca yái Pabloca.  
\v 4 Néese níái ìyéeyéica néré náimaca Pablo irí: 
\p —‍¡Picá picuísa píichawa Dios yàasu sacerdote íiwacaliná! —‍náimaca.  
\v 5 Néese Pablo íimaca àniwa: 
\p —‍Píacué nuénánáica, càmitaté núalíawa sacerdote íiwacalinácani, núalíacáináwa Dios itàacái íimaca: ‘Picácué pitàaní báawéeri iyú picuèriná ìwaliwa’, íimaca yái Dios itàacáica. 
\p  
\v 6 Néese Pablo yáalíaca iicáca nía, níái Juntaca. Yáalíacawa saduceonái yéenáca abénaméeyéi nèewi, fariseonái yéenáca áibanái nèewi. Iná Pablo íimaca nalí cachàiníiri iyú: 
\p —‍Píacué nuénánáica, fariseoca núaquéi. Fariseonáicaté nacái nùawirináimica. Nùyaca chái presoíri iyú áibanáicáiná icháawàaca nuináwaná ìwali nuebáidacáiná Dios icáucàidáanápiná yéetéeyéimiwa wenàiwica áiba èeriwa —‍íimaca yái Pabloca. 
\p  
\v 7 Néese idécanacáita icàlidaca nalíni, yá níái fariseoca, saduceonái nacái nadàbaca néemíanícawa nalíwáaca ùuléeri tàacáisi iyú.  
\v 8 Níacáiná saduceoca náimaca càmitasa yéetéeyéimiwa nacáucàapináwa, canása nacái ángelnái, canása nacái wenàiwica iwàwa cáuri. Quéwa fariseonái neebáidaca macáita.  
\v 9 Yá macáita néemíanícawa nalíwáaca lúasi iyú. Néese abénaméeyéi fariseo yéewáidéeyéi wenàiwica templo irìcu namichàacawa, yá náimaca: 
\p —‍Yái asìali càmita imàni báawéeri. Cawàwanáta ángel idéca itàaníca yáapicha, càmicaalí nacái cawàwanáta wenàiwica iwàwa cáuri idéca icàlidaca irí tàacáisi —‍náimaca. 
\p  
\v 10 Néese, nadàbaca napéliayacacawa, yá icalùadacawa yái úwi íiwacalináca íináidacawa namàdáidáanápiná náichawáaca yèewi yái Pabloca. Iná úwi íiwacaliná ichùulìaca yàasu úwináiwa nawasàanápiná Pablo judíonái íicha cachàiníiri iyú. Yá úwinái itéca Pablo úwinái icapèe néré. 
\p  
\v 11 Néeseté táiyápi Wáiwacali imàacaca yáawawa Pablo iicácani. Yá íimaca Pablo irí: “Picá cáalu pía, iwàwacutácáiná picàlidaca nuináwaná ìwali wenàiwicanái irí Roma ìyacàlená irìcu, càide iyúwa picàlidáanácáwa nalíni chái Jerusalén ìyacàlená irìcu”, íimaca yái Wáiwacalica. 
\s1 Planes para matar a Pablo 
\p  
\v 12 Mapisáita àniwa abénaméeyéi judío abédanama namànica náiwitáisewa náapichawáaca nanúanápiná Pablo. Néese náimaca nalíwáaca Dios íipidená ìwali càmíinápináté nayáa nayáacaléwa, ibatàa únipiná nàira àta nanúacataléta Pablo. Náimaca Dios inúanápináté nía càmicaalí namàni càide iyúwa náimáanáté, náimacáinása cài Dios íipidená ìwali, náimaca.  
\v 13 Càité náimaca cuarenta ichàbaníise asìanáica.  
\v 14 Iná nàacawa sacerdote íiwacanánái yàatalé, yàcalé íiwacanánái néré nacái. Yá náimaca: 
\p —‍Wadéca wamànica wawàsi wáapichawáaca Dios íipidená ìwali, Dios inúanápiná wía wayáacaalí wayáacaléwa ipíchawáise wanúaca Pablo.  
\v 15 Iná píacué, nía nacái Junta Suprema, pisutácué úwi íiwacaliná íicha wawàsi yeedáanápiná pìatalé Pablo táwicha. Píimacué úwi íiwacaliná irí piwàwáanácué péemìaca Pablo iináwaná ìwali quiríta cayábéeri iyú. Yásí wacùacani wanúacaténáni ipíchawáise yàanàaca pìatalécué —‍náimaca. 
\p  
\v 16 Quéwa Pablo yéenásàatúa ìiri yéemìacaté nawàwáanáté nanúaca Pablo. Yá yàacawa úwinái icapèe néré icàlidacaténá Pablo iríni.  
\v 17 Néese Pablo imáidaca capitán. Yá Pablo íimaca capitán irí: 
\p —‍Pité yái ùuculìirica píiwacali yàataléwa, yáara úwi íiwacalináca, iwàwacutácáiná ùuculìiri icàlidaca irí wawàsi —‍íimaca yái Pabloca. 
\p  
\v 18 Yá capitán itéca ùuculìiri úwi íiwacaliná yàatalé. Yá íimaca úwi íiwacaliná irí: 
\p —‍Yái Pablo presoírica idéca imáidaca núa. Yá isutáca nuícha wawàsi nutéenápiná pìatalé yái ùuculìirica. Iwàwacutása icàlidaca pirí wawàsi —‍íimaca. 
\p  
\v 19 Néese úwi íiwacaliná itéca ùuculìiri icáapi ìwaliwa, yá itécani méetàucuta áibanái íicha. Yá íimaca ùuculìiri irí: 
\p —‍¿Càinásica piwàwa picàlidaca nulí? —‍íimaca.  
\v 20 Néese ùuculìiri íimaca irí: 
\p —‍Abénaméeyéi judío nadéca abédanama namànica náiwitáisewa náapichawáaca nasutáanápiná píicha wawàsi pitéenápiná Pablo táwicha Junta Suprema yàatalé nawàwacáinása néemìaca Pablo iináwaná ìwali cayábéeri iyú.  
\v 21 Picánica quéwa peebá, nadènìacáiná cuarenta ichàbaníise asìanáica icuèyéi ibàacanéeri iyú nanúacaténáni. Yá nadéca namànica wawàsi náapichawáaca Dios íipidená ìwali, Dios inúanápinása nía, nayáacaalí nayáacaléwa ipíchawáise nanúaca Pablo. Siùcade nadéca nachùnìaca macáita. Abéta iwàwacutá nasutá píicha wawàsi —‍íimaca. 
\p  
\v 22 Néese úwi íiwacaliná imàacaca ùuculìiri yàacawa íicha. Ichùulìaca ùuculìiri càmíinápiná icàlida áibanái iríni. 
\s1 Envían a Pablo ante Félix el gobernador 
\p  
\v 23 Néeseté úwi íiwacaliná imáidaca pucháiba yàasu capitánwa. Yá ichùulìaca nàwacáidáanápiná doscientos namanùbaca úwi, yèeyéiwa yàabàli iyúwa, setenta namanùbaca úwi nacái yèeyéiwa caballo íinata, áiba doscientos namanùbaca úwi itéeyéica yàasu ùlibànawa. Ichùulìaca namusúacawa Jerusalén ìyacàlená íicha nàacaténáwa Cesarea ìyacàlená nérépiná a las nuevecatái catá.  
\v 24 Ichùulìa nacái nachùnìanápiná caballonái yéewacaténá Pablo yàacawa caballo íinata. Ichùulìaca macáita nacùanápiná cayábani yái Pabloca, natéenápináni gobernador Félix yàatalé.  
\v 25 Yá ibànùaca náapicha cuyàluta. Yá cuyàluta íimaca: 
\p  
\v 26 “Núa, Claudio Lisias, nuwàwalica pía manuísíwata, pía máiníiri cáimiétacanáca Félix gobernador.  
\v 27 Níái judíoca náibàacaté yái asìalica, yá nawàwacaté nanúacani, quéwa nuémìacanacáita iináwaná ìwali romanosàiricani, yá nùacawa nàatalé nùasu úwinái yáapichawa nuwasàacaténáni judíonái íicha, yái asìalica.  
\v 28 Néese nuwàwacaté núalíacawa càiná ìwalíisecaalí nacháawàaca iináwaná ìwali, íná nutécani judíonái yàasu Junta yàatalé, níái judío íiwacanánáica.  
\v 29 Cài meedá nacháawàaca iináwaná ìwali nàawirináimi íiwitáise ìwaliwa, quéwa càmita nàanàa ìwali ibáyawaná nanuéripiná ìwalíiseni, càmita nacái wáuquéeripináni presoíyéi ibànalìculé.  
\v 30 Quéwa nuémìacáináté judíonái iináwaná ìwali náináidacatéwa nanúanápináni, íná nubànùacani pìatalé. Nudéca nacái nusutáca náicha, níara icháawèeyéica iináwaná ìwali nàanápiná pìatalé nacàlidacaténá piríni càinácaalí báawéeri wawàsi nadènìaca yáapicha. Yácata imanùbaca, núa Claudio Lisias”, íimacaté yái cuyàlutaca. 
\p  
\v 31 Néeseté úwinái namànicaté càide iyúwa náiwacali ichùulìanáté nía. Yá needáca natéwa Pablo táiyápicáwa Jerusalén ìyacàlená íicha àta nàanàacataléta Antípatris ìyacàlená néré.  
\v 32 Néese mapisáita àniwa, níái úwi yèepuníiyéicawa yàabàli iyúwa nèepùacawa úwinái icapèe néré Jerusalén ìyacàlená irìculé. Aibanái úwi yèeyéicawa caballo íinata nàaca natéca Pablo mamáalàacata.  
\v 33 Nàanàacaté Cesarea ìyacàlená néré, yá úwinái yàaca cuyàluta gobernador irí. Nachàbáida nacái irí Pablo.  
\v 34 Gobernador iléecanáami cuyàluta, yá isutáca yéemìawa síisáanéericaalí yái Pabloca. Néese gobernador yéemìacáiná Cilicia yàasu cáli néeséericani, yá gobernador íimaca Pablo irí: 
\p  
\v 35 —‍Nàanàacaalípiná níara icháawèeyéica piináwaná ìwali, yásí nuémìa piináwanáwa —‍íimaca. Néese gobernador ichùulìaca úwinái icùaca Pablo cayába Herodes icapèe manuíri irìcu. 
\c 24  
\s1 Defensa de Pablo ante Félix 
\p  
\v 1 Néeseté cinco èeri idénáami, yáté Ananías, yái sacerdote íiwacaliná, yàanàaca Cesarea ìyacàlená néré. Abénaméeyéi Jerusalén ìyacàlená íiwacanánái yàanàaca Ananías yáapicha, abogado nacái íipidenéeri Tértulo. Yá nàacawa Félix gobernador yàatalé nacháawàacaténá Pablo iináwaná ìwali.  
\v 2 Néese úwinái natéca Pablo néré, yá Tértulo idàbaca icháawàaca Pablo iináwaná ìwali. Tértulo íimaca Félix gobernador irí: 
\p —‍Cayábéeri píiwitáise, pía gobernador, pidéca picùaca wía cayába. Siùcade wàyaca matuíbanáiri iyú picùacáiná wía cayába, pidéca nacái pimànica madécaná cayábéeri wawàsi piyúudàacaténá wàasu cáli néeséeyéi.  
\v 3 Iná macái wía àta alénácaalí wàyaca, wàaca pirí cayábéeri càiripináta, pía máiníiri cáimiétacanáca Félix.  
\v 4 Quéwa càmita wawàwa wasàiwicaca pirí wawàsi mamáalàacata, abéerita wasutáca píicha wawàsi pimàníinápiná walí cayábéeri péemìanápiná wasàna quiríta.  
\v 5 Wadéca wáalíacawa máiní báawéerica íiwitáise yái asìalica. Macái cáli íinata báawaca imànica macái judío íiwitáise náapichawáaca. Yácata náiwitápu níara nazarenoca, yeebáidéeyéica áiba tàacáisi méetàuculéerica wàawirináimi íiwitáise íicha.  
\v 6 Iwàwacaté nacái casacàaca imànica wàasu templo Dios íicha. Iná wáibàacani wàuwichàidacaténáni càide iyúwa wàawirináimi yàasu tàacáisi ichùulìaná wamànica.  
\v 7 Quéwa yáara úwi íiwacaliná Lisias iwàlùacatéwa wèewiré, yá itéca wáichani cachàiníiri iyú.  
\v 8 Néese Lisias icàlidacaté walí iwàwacutáanása nàanàaca pìatalé, níái iwàwéeyéica icháawàaca iináwaná ìwali. Quéwa píalimá pisutáca péemìawani, yái úwi íiwacalináca ìyéerica Jerusalén ìyacàlená irìcu, píalíacaténáwa machàcaníiri iyú ìwali yái wacháawàanáca iináwaná ìwali, yái asìalica —‍íimaca yái abogadoca. 
\p  
\v 9 Càita nacái áibanái judío ibàluèyéicawa néré náimaca Félix irí abédanamatasa náiwitáise nacháawàaca Pablo iináwaná ìwali.  
\v 10 Néese gobernador yúucaca icáapiwa Pablo irí yáasáidacaténá imàacaca Pablo icàlidaca iináwanáwa. Yá Pablo íimaca: 
\p —‍Casíimáica nuwàwa nucàlidáanápiná pirí nuináwaná ìwaliwa, càinácaalí ìwalíise nacháwàaca núa. Pidéca picùaca wàasu cáli madécaná camuí, pidéca nacái péemìaca waináwaná, íná yéewa píalíacawa cayába càinácaalí wàyaca càide iyúwa wàawirináimi íiwitáise ìyáaná, wía judíoca.  
\v 11 Piwàwacaalí pisutáca péemìawa áibanái, yásí píalíacawa nùwali nùanàacaté Jerusalén ìyacàlená néré doce èeri néese siùcáade, nùacaténáté Dios icàaluíniná.  
\v 12 Càmita nàanàa núa itàaníirica chàinisíiri tàacáisi iyú wenàiwicanái yáapicha templo irìcuta. Càmita nacái nuwènúada wenàiwicanái íiwitáise calúacaténá nía namàníinápiná máiwitáiséeri iyú. Càmita nacái numàni cài judíonái yéewáidacàalu irìcu, áibacatalé Jerusalén ìyacàlená irìcubàa nacái.  
\v 13 Níái wenàiwica ìyéeyéica chái càmita náalimá náasáidaca pirí báisícani yái nacháawèerica nuináwaná ìwali ìwalíise.  
\v 14 Quéwa nucàlida piríni nuíbaidaca Dios irípiná, yái Dios wàawirináimi nèericaté icàaluíniná. Yá nuebáidaca càide iyúwa íimáaná yái tàacáisi íipidenéerica Wàlisài Ayapu, yái tàacáisica níái wenàiwicaca íiméerica ìwali càmíirisa báisíta, quéwa nuebáidaca mamáalàacata macáita tàacáisi profeta Moisés icàlidéericaté, profetanái nacái natànèericaté Dios inùmalìcuíse.  
\v 15 Nuebáida nacái Dios icáucàidáanápiná macái yéetéeyéimiwa, cayábéeyéi, báawéeyéi nacái, càide iyúwa níái judíoca yeebáidáaná nacái.  
\v 16 Iná núalimáidaca numànica macáita machacàníiri iyú càiripináta amalácaténá nuíwitáise wenàiwicanái iicápiná, Dios iicápiná nacái. 
\p  
\v 17 “Táquicha tàacáwa, nuèpunícanáamiwa áiba cáliré máisibáwanáita camuí, yá nuèpùacawa aléi nùasu cáli íinataléwa nutécaténá plata nuénánái catúulécanéeyéi iríwa, numàacacaténá nacái plata ofrenda iyú Jerusalén ìyacàlená néeni.  
\v 18-19 Néese nùyacaté templo irìcu, numàacacaténáté ofrenda, idécanáamité namànica culto nacáiri, nùapìda nuíchawa nacái càide iyúwa judío íiwitáise ìyáaná masacàacaténá naicáca núa, càide iyúwaté profeta Moisés ichùulìaná wàawirináimi imànica, ipíchawáise nawàlùacawa templo irìculé. Canáca máiní wenàiwica núapicha, càmita nacái wawènúada wenàiwicanái íiwitáise namànicaténá máiwitáiséeri iyú. Néeseté abénaméeyéi judío Asia yàasu cáli néeséeyéi nàanàaca núa néré. Níaté báawaca imànica wenàiwicanái íiwitáise calúacaténáté naicáca núa. Iná iwàwacutá níata yàanàaca aléi pìatalé nacháawàacaténá nuináwaná ìwali báisícaalíté naicáca numànica nubáyawanáwa.  
\v 20 Càmicaalí níara Asia yàasu cáli néeséeyéica nàanàaca, yá pimàaca níái judío ìyéeyéica chái nacàlidaca piríni càiríinácaalí nubáyawaná nàanàaca nùwali nubàlùacaalítéwa judíonái yàasu Junta Suprema yàacuésemi, níái judío icuèrinánái béeyéica.  
\v 21 Abéerita wawàsi ìwalíise cawàwanáta náalimá nacháawàaca nuináwaná ìwali: Nubàlùacaalítéwa Junta Suprema yàacuésemi, yá nucàlidacaté nalíni cachàiníiri iyú: ‘Pidécuéca picháawàaca nuináwaná ìwali nuebáidacáiná Dios icáucàidáanápiná yéetéeyéimiwa’, càité núumaca”, íimaca yái Pabloca. 
\p  
\v 22 Néese Félix idécanáamité yéemìacani, yá ichùulìaca íichawa níái judíoca, yéemìacaténása nacháawàaná Pablo iináwaná ìwali quiríta áiba èeripinása, yácáiná Félix yáalíacatéwa càinácaalíté nàyaca níái yeebáidéeyéica Jesús itàacái, yái tàacáisi áibanái yàaca íipidená Wàlisài Ayapu. Yá Félix íimaca nalí: 
\p —‍Nucùaca yàanàaca yáara úwi íiwacaliná Lisiasca, yásí nuémìacué quiríta ìwali, yái pìasu wawàsica —‍íimaca yái Félixca. 
\p  
\v 23 Néese Félix ichùulìaca úwisàiri capitán icùanápiná Pablo presoíri iyú, quéwa imàacáanápiná Pablo yèepunícawa matuíbanáita capìi irìcubàata, imàaca nacái Pablo yàacawéeyéiná napáchiacani, nayúudàacaténáni, càinácaalí wawàsi Pablo imáapuèri. 
\p  
\v 24 Néeseté máisiba èeríwanái idénáami, yá Félix yàanàaca àniwa yàacawéetúa Drusila yáapichawa, abéechúa judíosàatúa. Yá Félix ichùulìaca needáca yàatalé Pablo. Yá yéemìaca Pablo icàlidaca nalí Jesucristo iináwaná ìwali, yái tàacáisi íiméerica iwàwacutáaná wenàiwica yeebáidaca Jesucristo itàacái.  
\v 25 Néese Pablo icàlidaca nalíni iwàwacutá wàyaca machacàníiri iyú, iwàwacutá wacùaca wáiwitáisewa ipíchaná wamànica wabáyawanáwa, yá nacái Dios yùuwichàidáanápináca báawéeyéi wenàiwica imáalàapinácaalíwa yái èeriquéi, ínáté cáaluca Félix. Yá íimaca Pablo irí: 
\p —‍Siùcade pèepùawa wáicha. Aibaalípiná numáidaca pía àniwa nudènìacaalíta èeri —‍íimaca yái Félixca. 
\p  
\v 26 Félix iwàwacaté nacái Pablo yàaca irí plata iwasàacaténáni, íná Félix imáidaca yàataléwa Pablo manùba yàawiría itàanícaténá yáapicha.  
\v 27 Néeseté pucháiba camuí idénáami, Félix càmita quirínama icùa yáara cálica. Yá Porcio Festo icùaca cáli Félix yáamirìcubàa. Félix iwàwacaté cayábaca judíonái iicácani, ínáté imàacaca Pablo presoíyéi ibànalìcu. 
\c 25  
\s1 Pablo delante de Festo 
\p  
\v 1 Néeseté Festo yàanàaca Cesarea ìyacàlená néré icùacaténá cáli. Yá máisiba èeri idénáami àniwa, Festo yàacatéwa Cesarea ìyacàlená íicha Jerusalén ìyacàlená nérépiná.  
\v 2 Idécanáami Festo yàanàaca Jerusalén néré, yá sacerdote íiwacanánái, nía nacái judío máiníiyéi cachàinica icháawàaca Pablo iináwaná ìwali Festo irí.  
\v 3 Nasutáca Festo íicha wawàsi imàníinápiná nalí cayábéeri ichùulìaca úwinái natéenápiná Pablo Jerusalén ìyacàlená néré, níacáiná judíoca nadènìaca nàasu wenàiwicawa icuèyéica Pablo yàanàaca àyapulìcubàa nanúacaténáni.  
\v 4 Quéwa Festo icàlidaca nalíni iwàwacutáanáté romanonái icùaca Pablo Cesarea ìyacàlená néeni, yá nacái Festo yèeripináté néréwa mesúnamáita, íimaca.  
\v 5 Yá Festo íimaca judíonái irí: 
\p —‍Iná iwàwacutácué píiwacanánái nàacawa núapicha Cesarea ìyacàlená néré. Néese báisícaalíté Pablo imànica ibáyawanáwa, yásí yéewacué picháawàaca iináwaná ìwali —‍íimaca yái Festoca. 
\p  
\v 6 Festo iyamáacawa Jerusalén ìyacàlená irìcu ocho èeri, cawàwanáta diez èeri. Yáté yèepùacawa Cesarea ìyacàlená néré. Néese mapisáináami àniwa yáawinacawa yàalubái íinatawa yéemìacaténá wenàiwicanái iináwaná. Yá Festo ichùulìaca úwinái itéca yàatalé Pablo.  
\v 7 Pablo iwàlùacawa néré, néese níái judío yàanèeyéicaté Jerusalén ìyacàlená íicha nàacawa Pablo yàatalé. Yá nacháawàaca Pablo iináwaná ìwali; náimaca Pablo imànicasa madécaná wawàsi báawéeri, éwita càmicáaníta náalimá náasáidaca báisícatani, yái náiméerica ìwali.  
\v 8 Néese Pablo íimaca Festo irí icàlidacaténá iináwaná ìwaliwa: 
\p —‍Càmitaté numàni áiba wawàsi méetàuculéeri judío yàawirináimi íiwitáise íicha, càmita nacái numàni áiba báawéeri wawàsi judíonái yàasu templo irí, càmitaté numàni ùwicái emperador romanosàiri íipunita, yái icuèrica macái cáli imanùbaca —‍íimaca yái Pabloca. 
\p  
\v 9 Quéwa Festo iwàwacaté casíimáica judíonái iicácani yái Festoca, íná isutáca yéemìawa Pablo: 
\p —‍¿Piwàwasica pìacawa Jerusalén ìyacàlená néré nuémìacaténá piináwaná ìwali néré judío íiwacanánái yàacuésemi wáalíacaténáwa asáisí iwàwacutácaalí wàuwichàidaca pía ìwalíise yái wawàsi nacháawèerica pía ìwalíise? —‍íimaca yái Festoca.  
\v 10 Néese Pablo íimaca irí: 
\p —‍Nùyaca chái emperador romanosàiri yàasu gobierno ichùulìacataléca péemìaca nuináwaná ìwali, wenàiwica icháawàacaalí nuináwaná ìwali, càide iyúwa iwàwacutáaná péemìaca nulí, romanosàiricáiná núa. Canáca yéewaná judíonái néemìaca nuináwaná ìwali nàuwichàidacaténá núa. Píalíacawa cayábéeri iyú canáca nubáyawaná judíonái irí.  
\v 11 Báisícaalí numànicaté nubáyawanáwa nanuéripiná ìwalíise núatá, yá càmita nusutá nawasàanápiná núa yéetácáisi íichatá. Càmita quéwa báisí yái nacháawèerica nuináwaná ìwalíise, íná iwàwacutá càmita pèepùada nalí núa. Nuwàwaca emperador romanosàiri yéemìaca nuináwaná ìwali —‍íimaca yái Pabloca. 
\p  
\v 12 Néeseté Festo itàaníca áibanái asìanái yáapicha, níái yáapichéeyéica yàalèeyéicani. Festo itàaníca náapicha, néese íimaca Pablo irí: 
\p —‍Pidéca pisutáca nuícha wawàsi nubànùanápiná pía emperador yàatalé yéemìacaténá piináwaná ìwali, íná nubànùapiná pía néréwa —‍íimaca yái Festoca. 
\s1 Pablo ante el rey Agripa 
\p  
\v 13 Néeseté máisibáwanáita èeri idénáami, rey Agripa yàanàaca Cesarea ìyacàlená néré, Berenice yáapicha. Nàanàacaté natàidacaténá Festo, yái gobernadorca.  
\v 14 Yá nayamáacawa máisibáwanáita èeri, íná Festo icàlidaca rey Agripa irí Pablo iináwaná ìwali. Yá Festo íimaca rey Agripa irí: 
\p —‍Iyaca chái abéeri asìali Félix imàaquéericaté presoíyéi ibànalìcu, íipidenéerica Pablo.  
\v 15 Nupáchiacaalíté Jerusalén ìyacàlená néré, níara sacerdote íiwacanánáica, nía nacái Jerusalén ìyacàlená íiwacanánáica, nacháawàaca nulí iináwaná ìwali. Nawàwacaté numàacaca nanúacani.  
\v 16 Yáté nucàlidaca nalíni càide iyúwa wáiwitáise iyáaná, wía romanoca, càmita wachùulìa nanúaca wenàiwica àta iicácataléta cawinácaalí icháawèeyéica iináwaná ìwali, yéewacaténá icàlidaca iináwaná ìwaliwa nacái, yái wawàsi nacháawèerica iináwaná ìwalíise.  
\v 17 Iná idécanáamité nàanàaca aléi, yáté càmita núuca èeri. Néeseté mapisáita àniwa núawinacatéwa nùasu yàalubáisi íinatawa nuémìacataléca nacháawàaná wenàiwica iináwaná ìwali. Yá nuchùulìaca úwinái needáca nùataléwa yái asìalica.  
\v 18 Néese níái icháawèeyéicaté iináwaná ìwali càmita nacàlida ìwali báawéeri wawàsi càide iyúwa nuínáidáanátéwa nacháawàanápináté iináwaná ìwali.  
\v 19 Nacháawàacáitaté iináwaná ìwali meedá ìwalíise yái nàawirináimi íiwitáiseca. Nacháawàa nacái iináwaná ìwali icàlidacáinása tàacáisi áiba asìalimi ìwali íipidenéerimicaté Jesús, yéetéericatéwa quéwa náimaca Pablo icàlidacasa mamáalàacatani cáunásani, yái Jesúsca.  
\v 20 Càmicáiná núalíawa càinápinácaalí numàníiripiná ìwali yái wawàsica, yá nusutácaté nuémìawa Pablo asáisí iwàwacaalí yàacawa Jerusalén ìyacàlená néré nuémìacaténá néré yàasu wawàsi.  
\v 21 Quéwa isutáca nuícha wawàsi nubànùanápináni emperador yàatalé, yái emperador romanosàiri wèericuéca íimiétacaná, icuèrica macái cáli imanùbaca, yéewacaténá emperador yéemìaca nacháawàaca yái asìali iináwaná ìwali. Iná nuchùulìaca úwinái icùaca Pablo presoíyéi ibànalìcu àta núalimácataléta nubànùacani emperador yàatalé —‍íimaca yái Festoca. 
\p  
\v 22 Néese rey Agripa íimaca Festo irí: 
\p —‍Núacáanítani nuwàwa nuémìaca yáara asìali icàlidáaná iináwaná ìwaliwa —‍íimaca yái Agripaca. Yá Festo íimaca irí: 
\p —‍Táwicha péemìawani —‍íimaca yái Festoca. 
\p  
\v 23 Néese mapisáináami àniwa Agripa, Berenice nacái nàanàaca máiní cáimiétaquéeri iyú, nabàle cawèníiri yáapichawa, namanùbaca yáapichawa nacái manùbéeyéi. Yá nawàlùacawa capìi imàdáaná manuíri irìculé, nàwacáidacàalu néemìacataléca wenàiwica iináwaná ìwali. Uwi íiwacanánái nawàlùacawa náapicha, nía nacái Cesarea ìyacàlená íiwacanánái máiníiyéica cachàini. Néese Festo ichùulìaca úwinái yeedáca Pablo. Yá natéca Pablo.  
\v 24 Néese Festo íimaca nalí, níái manùbéeyéi wenàiwicaca: 
\p —‍Rey Agripa, píacué nacái ìwacáidáyaquéeyéicawa wáapicha. Yácata asìalíi. Madécaná judío nadéca nacháawàaca nulí iináwaná ìwali Jerusalén ìyacàlená néeni, chái Cesarea ìyacàlená nacái. Mamáalàacata néemíanícawa nulí, nasutáca numàacáanápiná nanúacani.  
\v 25 Quéwa càmita nùanàa ìwali ibáyawaná nuchùulièripiná nanúacani ìwalíise. Táquicha tàacáwa isutáca nuícha wawàsi nubànùanápináni emperador yàatalé, yái emperador wèerica íimiétacaná, yéewacaténá emperador yéemìaca yàasu wawàsi, asáisí iwàwacutácaalí nàuwichàidacani. Iná nudéca nuínáidacawa nubànùanápiná Pablo yàacaténáwa emperador yàatalé.  
\v 26 Quéwa càmita núalíawa càinácaalí iwàwacutáanápiná nutànàaca nuíwacali emperador iríwa, càmicáiná nùanàa ìwali ibáyawaná, yái Pabloca. Iná nudéca nùwacáidaca macáitacué pía, pía nacái rey Agripa wasutácaténá wéemìawa cayábani pìacuésemi, pìalàacaténá núa, yéewanápiná nutànàaca cuyàluta emperador irí, wacàlidacaténá irí càinácaalí ibáyawaná, yái asìalica.  
\v 27 Canápináta meedá nubànùaná presoíri càmicaalí nutànàa càiná ìwalíisecaalí nacháawàaca iináwaná ìwali —‍íimaca yái Festoca. 
\c 26  
\s1 Pablo presenta su caso ante el rey Agripa 
\p  
\v 1 Néeseté rey Agripa íimaca Pablo irí: 
\p —‍Yá numàacaca picàlida piináwaná ìwaliwa —‍íimaca yái Agripaca. Néese Pablo imichàidaca icáapiwa napualé. Yá idàbaca icàlidaca nalíni:  
\v 2 “Casíimáica nuwàwa nucàlidáanápiná piríni siùcade, pía rey Agripa, máiníiri cáimiétacanáca, nucàlidáanápiná pirí nuináwaná ìwaliwa machacàníiri iyú, nucàlidacaténá ìwali yái wawàsi judíonái nacháawèerica núa ìwalíise.  
\v 3 Casíimáica nuwàwa nucàlidáanápiná piríni, píalíacáináwa ìwali macáita yái wáiwitáiseca, wía judíoca; píalía nacáiwa ìwali yái wawàsica càmíirica abédanamata wáiwitáise ìwali. Iná nusutáca pimàníinápiná nulí cayábéeri péemìacaténácáwa cayába nuináwaná ìwali”, íimaca yái Pabloca. 
\s1 La vida de Pablo antes de su conversión 
\p  
\v 4 Pablo íimacaté nalí: “Macái judíonái náalíacawa nùwali càinácaalíté nùyaca sùmàicaalíté núa àta siùca nacáide àniwa nùasu cáli néese, Jerusalén ìyacàlená irìcu nacái.  
\v 5 Càmita nawàwa nacàlidaca piríni, quéwa náalía nacáiwa fariseonái yéenáca núa ùuculìiricatáiseté núa àta siùca nacáide, yá nudéca nùyaca càide iyúwa fariseo íiwitáise ìyáaná madécaná camuí. Càide iyúwa píalíanáwa, wía fariseoca weebáidaca machacàníiri iyú macáita càide iyúwa wàawirináimi íiwitáise íimáaná wàanápiná Dios icàaluíniná. Píalía nacáiwa canáca áibanái judío yeebáidéeyéi macáita cáalíacáiri iyú cachàiníwanái wáicha, wía fariseoca.  
\v 6 Siùcade nadéca nacháawàaca nuináwaná ìwali nuebáidacáiná Dios imàníinápiná walí cayábéeri càide iyúwaté icàlidáanáté cáimiétacanéeri iyúni wàawirináimi irí, icáucàidáanápiná yéetéeyéimiwa áiba èeripiná.  
\v 7 Macái wía Israel itaquénáinámi doce wàawiría wamanùbaca wacùaca Dios imàníinápiná càide iyúwaté icàlidáaná walíni, icáucàidáanápiná wía áiba èeriwa. Iná wàaca Dios icàaluíniná, wáibaida nacái irípiná èeríapinama, táiyápinama nacái. Yácata wawàsíira ìwalíise yái judíonái icháawàaca nuináwaná ìwali siùcade, pía rey Agripa, nuebáidacáiná càide iyúwa náimáaná neebáidacasa nacái, yái tàacáisi íiméerica Dios icáucàidáanápiná yéetéeyéimiwa.  
\v 8 ¿Cánásicué càmita peebáida Dios icáucàidáaná yéetéeyéimiwa?” íimaca yái Pabloca. 
\s1 Pablo cuenta cómo perseguía a los cristianos 
\p  
\v 9 Pablo íimacaté nacái: “Bàaluité, éwita nuebáidacáaníta Dios icáucàidáanápináté yéetéeyéimiwa, càicáaníta nuyúunáidaca iwàwacutáaná nùuwichàidaca wenàiwicanái yeebáidéeyéicaté Jesús itàacái, yái Nazaret ìyacàlená néeséerica, càmicáináté nuebáida icáucàacatéwa.  
\v 10 Càité numànica Jerusalén ìyacàlená irìcu. Yáté sacerdote íiwacanánái nabànùaca núa, núucacaténá nía presoíyéi ibànalìculé, madécaná yeebáidéeyéica Jesús itàacái. Néese úwinái inúacaalíté nía, yá abédanamata nuíwitáise náapicha, níái inuéyéicaté nía.  
\v 11 Manùba yàawiría nùuwichàidaca nía núalimáidacaténá nuicáwa nía, nawènúadáanápiná náiwitáisewa Jesús íicha. Càité numànica macái judíonái yéewáidacàalu irìcu namanùbaca. Máinícáiná calúaca báawanama nuíwitáise náapicha, ínáté càmita nuyamáawa chái wàasu cáli íinata, néese nùaca nacái nucutáca nía àta áiba yàcalé ìyéeyéica méetàuculé wàasu cáli íicha, nùuwichàidacaténáté nía”, íimaca yái Pabloca. 
\s1 Pablo cuenta otra vez su conversión 
\p  
\v 12 Pablo íimacaté nalí nacái: “Nùacatéwa nùuwichàidacaténá nía Damasco ìyacàlená néré, idécanáamité sacerdote íiwacanánái nabànùaca núa nuíbàanápináté wenàiwica yeebáidéeyéica Jesús itàacái.  
\v 13 Péemìa cayába, pía rey, nuèpunícatéwa àyapulìcubàa machacànicaalíté èeri, yáté nuicáca camalási chènuníise icànéericaté cachàiníiri iyú èeri íicha. Yá icànaca núa mèlumèluwaca, nía nacái núapichéeyéica.  
\v 14 Néese macáita wáuwàacawa walìacawa wacalùniwa cáli íinatalé, yá nuémìaca tàacáisi. Yá íimaca nulí hebreo itàacái iyú: ‘Saulo, ¿cáná piùwide pimànica núa? Catúulécanáca pimànica píawawa báawanama, pipéliacáiná nuípunita, càide iyúwa pacá ibawàacaalí cáiréeri ipùatalìcu’, íimaca nulí.  
\v 15 Néese núuma irí: ‘¿Cawiná pía, Nuíwacali?’ núumaca irí. Néese Wáiwacali íimaca nulí: ‘Núacata yái Jesús, yái piùwidéerica pimànica.  
\v 16 Siùcade pimichàa pibàlùacawa, nudéca numàaca núawawa piicáca núa píibaidacaténá nulípiná, picàlidáanápiná nacái wenàiwicanái irí yái siùquéerica tàacáwa piicáca, yá nacái núasáidéeripináca pirí.  
\v 17 Yá nuwasàapináca píawa judíonái íichawa, càmíiyéi judío íicha nacái. Siùcade nubànùa pía picàlidacaténá nutàacái càmíiyéi judío irí.  
\v 18 Nubànùapiná píawa nàatalé picàlidacaténá nalí nutàacái, amalácaténá náiwitáise, nàyacaténá Dios icamaláná irìcu, ipíchaná nàyaca mamáalàacata càide iyúwa Satanás ichùulìaná nía, néese nèepunícaténáwa Dios yáapicha; yéewanápiná nacái neebáidaca nutàacái, Dios imàacacaténá iwàwawa nabáyawaná íicha, numàacacaténá nacái Dios yàasu wenàiwicaca nía, Dios yeedéeyéica yàasunáipináwa, neebáidacáiná nutàacái’, càité íimaca nulí yái Wáiwacalica”, íimaca yái Pabloca. 
\s1 Pablo obedece a la visión 
\p  
\v 19 Pablo íimacaté àniwa: “Iná, pía rey Agripa, nudéca numànica càide iyúwa Wáiwacali ichùulìaná numànica irìcuíse yái yéenáiwanási nacáiri chènuníiséerica.  
\v 20 Quéechatécáwa nucàlidaca itàacái Damasco ìyacàlená mìnanái irí. Néese nucàlidacani Jerusalén ìyacàlená mìnanái irí, macái Judea yàasu cáli imanuíca nacái. Nucàlidaca nacái càmíiyéi judío iríni nawènúadacaténá náiwitáisewa Dios irípiná, namàníinápiná cayábéeri náasáidacaténá nawènúadaca náiwitáisewa Dios irípiná.  
\v 21 Càiri wawàsi ìwalité judíonái náibàacaté núa templo irìcu nanúacaténá núa.  
\v 22 Quéwa Dios idéca iyúudàaca núa àta siùca nacáide. Yá nucàlidaca nuèpunícawa Dios itàacái mamáalàacata macái irí, púubéeyéi irí, béeyéi irí nacái. Nucàlidaca nalí abéerita yái tàacáisi profetanái itànèericaté, yá nacái profeta Moisés itànèericaté Dios inùmalìcuíse, íiméerica càinácaalí Mesías imàníinápináté, yái wacuèrinápináca Dios ibànuèripinácaté walí.  
\v 23 Níacáiná profetanái itànàacaté tàacáisi Dios inùmalìcuíse íiméerica iwàwacutáanápináté Mesías yéetácawa, yái wacuèrinápináca Dios ibànuèripinácaté walí, wía judíoca. Profetanái íimacaté nacái idécanáamité Mesías yéetácawa, yáté Mesías ìyáanápináté idàbáanéeri wenàiwica Dios icáucàidéeripinácaté ìyacaténá càiripináta, icàlidéeripináté tàacáisi judíonái irí, càmíiyéi judío irí nacái, yái tàacáisi íiméerica Dios iwàwa iwasàaca nía yàasu yùuwichàacáisi íichawa”, íimaca yái Pabloca. 
\s1 Pablo trata de convencer a Agripa de que se haga cristiano 
\p  
\v 24 Idècunitàacá Pablo icàlidaca nalí iináwanáwa, yá Festo íimaca Pablo irí cachàiníiri iyú: 
\p —‍¡Máiwitáiseca pía meedá, Pablo! Pidéca péewáidacawa báawanama madécaná wawàsi ìwali íná máiwitáiseca pía —‍íimaca yái Festoca.  
\v 25 Quéwa Pablo íimaca irí: 
\p —‍Càmíirica máiwitáise núaquéi, pía Festo máiníiri cáimiétacanáca. Néese nucàlidaca báisíiri tàacáisi cáiwitáiséeri iyú.  
\v 26 Iyaca chái rey Agripa, yáaliéricawa cayába ìwali yái wawàsi nutàaníirica ìwali, íná yéewa manuíca nuínáidacawa nuwàwawa nucàlidáanápiná iríni, núalíacáináwa báisícata rey Agripa yáalíacawa cayába ìwali yái wawàsica, càmicáiná nutàaní wawàsi ìwali wenàiwicanái imàníirica ibàacanéeri iyú —‍íimaca yái Pabloca.  
\v 27 Néese Pablo icàlidaca àniwa rey Agripa iríni. Pablo íimaca irí: 
\p —‍Rey Agripa, máiníiri cáimiétacanáca, ¿peebáidasica tàacáisi profetanái icàlidéericaté Dios inùmalìcuíse? Núalíacawa peebáidacani —‍íimaca yái Pabloca.  
\v 28 Néese Agripa íimaca Pablo irí: 
\p —‍¿Cánásica piwàwa piwènúadaca nuíwitáise ráunamáita meedá yéewanápiná cristianoca núa nuebáidáanápiná Jesús itàacái? —‍íimaca yái rey Agripaca.  
\v 29 Néese Pablo íimaca irí: 
\p —‍Núalimácaalí nuwènúadaca píiwitáise Jesús irípiná ráunamáita, càmicaalí nacái éeréeri iyú, yásí casíimáipiná nuwàwa, nusutácáinácué pirí Dios, pía rey Agripa, macái nacái yéemièyéica nutàacái siùca, macáitacué peebáidacaténá Jesús itàacái càide iyúwa nuebáidáaná, abéerita càmíinápinácué nadacùa pía cadena iyú càide iyúwa nùyáaná —‍íimaca yái Pabloca. 
\p  
\v 30 Idécanáami cài Pablo íimaca, yá rey Agripa imichàa ibàlùacawa, gobernador nacái, Berenice nacái, macáita náapicha níái yáawinéeyéicawa néré.  
\v 31 Yá nàacawa méetàucuta natàanícaténá ìwali yái wawàsica. Yá náimaca nalíwáaca: 
\p —‍Yáara asìali càmita imàni ibáyawanáwa nanuéripiná ìwalíiseni, càmíiripiná nacái náucacani presoíyéi ibànalìculé —‍náimaca.  
\v 32 Néese rey Agripa íimaca Festo irí: 
\p —‍Càmicaalíté isutá píicha wawàsitá pibànùanápináté emperador yàataléni, emperador yéemìanápiná iináwaná, yá píalimácaté pimàacaca yèepunícawa matuíbanáiri iyútá —‍íimaca yái rey Agripaca. 
\c 27  
\s1 Pablo enviado a Roma 
\p  
\v 1 Néeseté náináidacawa nabànùanápiná wía abéemàalé manuíri úni íicha, Roma ìyacàlená nérépiná, ìyéerica Italia yàasu cáli íinata. Iná nachàbáidaca presoíyéi áiba capitán irí, níái presoíyéi Pablo, áibanái nacái presoíyéi yáapicha. Yái capitán íipidená Julio, abéeri náiwacali níái úwi íipidenéeyéica Emperador yàasu úwinái.  
\v 2 Núa nacái Lucas nùacawa náapicha. Yá wawàlùacawa nave irìculé, Adramitio íidalutalená néré. Yái nave yèeripinácatéwa madécaná ídalutale nérépiná, ìyéeyéica Asia yàasu cáli íinata. Iya nacái wáapicha yái Aristarco, Tesalónica ìyacàlená mìnali, yái yàcalé ìyéerica Macedonia yàasu cáli íinata. Yá wadàbaca wàacawa manuíri úni yáacubàa.  
\v 3 Mapisáináami àniwa wàanàaca Sidón íidalutalená irìculé. Yá capitán Julio imànicaté cayábéeri Pablo irí, imàacaca Pablo yàaca ipáchiaca yàacawéeyéiná néréwa nàacaténá irí càinácaalí wawàsi Pablo imáapuèri.  
\v 4 Wamusúacatéwa Sidón íidalutalená néese, yá wachàbacawa mawiénita Chipre yàasu iwàwata irí, ùyaca apáuwáise wáicha úái iwàwataca. Càité wàacawa cáulicáiná ipùa wáipunita.  
\v 5 Yá wàacatéwa manuíri úni yáacubàa náaliméerica machacànita níái cáli Cilicia, Panfilia nacái. Yá wàanàaca Mira íidalutalená irìculé Licia yàasu cáli íinatéeri ìyaca. 
\p  
\v 6 Mira néeni capitán Julio yàanàacaté áiba nave Alejandría ìyacàlená néeséeri, yèeripinátéwa Italia yàasu cáli nérépiná. Yá capitán ichùulìaca wawàlùacawa nave irìculé, wàacaténáwa nave irìcu yáapicha.  
\v 7 Yáté wàacawa máisibáwanái èerita éerénamata, manuíri úni yáacubàa. Máiní càulenáca wàacawa mawiénita Gnido íidalutalená íicha. Néese cáulicáiná ipùa wáipunita mamáalàacata, yá wàacawa mawiénita Salmón irí. Uyaca wéewápuwáise úái iwàwataca íipidenéechúa Creta.  
\v 8 Máiní càulenáca wàacawa mawiénibàata cáli irí, yái Creta yàasu iwàwataca, àta wàanàacataléta ídalutale néré íipidenácataléca Buenos Puertos. Iyaca mawiénita Lasea ìyacàlená irí. 
\p  
\v 9 Wadéca wáucaca madécaná èeri. Càulenápinácaté wàanápinátéwa manuíri úni yáacubàa, mawiénicáináté unìabé. Iná Pablo yàalàaca nave íiwacanánái.  
\v 10 Pablo íimaca nalí: 
\p —‍Píacué, asìanáica, núalíacawa yái àyapuca máiní yáwanáiripiná càulenáca. Iná imáalàapinácawa wáicha yái naveca, nave íisanái nacáiwa macáita. Yá cawàwanáta nacái wéetápinácawa —‍íimaca yái Pabloca. 
\p  
\v 11 Quéwa capitán yeebáidaca nave íiwacanánái irí Pablo itàacái íicha.  
\v 12 Báawaca yái ídalutaca unìabépi íná càmitaté yéewa wayamáacawa néenibàa. Yá manùbéeyéi néená nayúunáidaca cayábapináca wèepùacawa néesetá, yéewanápiná wàanàaca Fenice íidalutalená néré, Creta yàasu cáli íinatéeri ìyaca. Yái Fenice íidalutalená ìyaca síisíamàade èeri iwàlùacatalécawa íná càmita cachàini cáuli ipùaca néeni unìabépi. Iná nawàwacaté nayamáacawa Fenice íidalutalená néré unìabépi. 
\s1 La tempestad en el mar 
\p  
\v 13 Néeseté cáuli idàbaca ipùaca síisade cuculíawa èeri ìwali, íná nayúunáidaca cawàwanáta wáalimáaná wàacawa àniwa manuíri úni yáacubàatá. Yá wàacawa ídalutale íicha, yá wàacawa mawiénita Creta yàasu iwàwata irí.  
\v 14 Quéwa achúmáanata àniwa cáuli ipùaca nave íipunita àniwa. Yái cáuli máiníiri cachàinica íipidenéeri Noreste. Yá cáuli iwesíaca nave déeculé cáli íicha.  
\v 15 Néese cáuli iwesíacáiná yái naveca, yá càmitaté wáalimá wàacawa alénácaalí wawàwa wàacawa. Iná iwàwacutácaté wamàacaca nave yàacawa. Yá úni yàalaca iwatàidaca wía.  
\v 16 Yá wachàbacatéwa úamíisewa, úái iwàwata achúméechúaca íipidenéechúaca Cauda. Càmita máiní cachàini cáuli ipùaca néré, íná yéewa wamichàidaca barca achúméechúa nave irìculé càulenéeri iyú, úái barca achúméechúaca nave itéechúacaté yáamiwáisewa.  
\v 17 Nadécanáami namichàidaca barca nave irìculé, yá nadacùaca nave ìwalìabàa ipíchaná nave isubèriacawa. Néese cáaluca nía náináidacawa wàabácawa càina íinatalé, yái càina íipidenéerica Sirte, ìyéerica úni yáaculé mawiénita Libia yàasu cáli irí. Iná nalicùadaca macáita vela nave íicha ipíchaná cáuli itéca wía Sirte yàasu càina íinatalé. Yá namàacaca cáuli itéca nave éeréta.  
\v 18 Mapisáináami àniwa cáuli ipùaca mamáalàacata cachàiníiri iyú. Yá nadàbaca náucaca macái wawàsi ìyéerica nave irìcu úni yáaculé, misàacaténá quiríta yái naveca.  
\v 19 Mapisáináami àniwa, yá wáucaca nave yàasunámi úni yáaculé. Càité cáuli ipùaca wía máisiba èeri.  
\v 20 Madécaná èerita càmitaté wadé waicáca èeri, dùlupùta nacái catácáiná máiní íná wayúunáidaca wéetápinácawatá cachàinicáiná ipùaca wàwali yái cáulica. 
\p  
\v 21 Canáca wayéeri madécaná èeri, íná Pablo ibàlùacawa wèewi icàlidacaténá walíni. Yá íimaca walí: 
\p —‍Píacué asìanáica, cayába cachàinitésicué pirítáni peebáidacaalícuécá nutàacáitá, ipíchanáté wèepùacawa Creta yàasu iwàwata íichatá, yá càmita yúuwàawa wàwali yái báawéericatá, càmita nacái wáuca wàasuwatá.  
\v 22 Quéwa siùcade, picácué achúma piwàwa. Nave imáalàapinácawa, quéwa canáta yéetéeriwa wéenáca.  
\v 23 Táiyápicáiná bàwina Dios, yái nuíbaidéerica irípiná, nuèrica nacái icàaluíniná ibànùaca ángel imàacáanápiná yáawawa nuicácani.  
\v 24 Yá ángel íimaca nulí: ‘Picá cáalu píawa, Pablo, iwàwacutácáiná picàlidaca piináwaná ìwaliwa emperador romanosàiri irí, yái icuèrica macái cáli imanùbaca. Dios idéca yéemìaca pisutáaná íicha, íná icùapiná canánama yéetácáisi íicha níái píapichéeyéica ìyéeyéica nave irìcu’, íimaca nulí yái ángelca.  
\v 25 Iná píacué asìanáica, manuícué píináidacawa piwàwawa, nuebáidacáiná Dios itàacái, núalíacawa nacái báisíiri iyú macáita ichàbáanápinácawa càiwade iyúwa ángel íimáaná nulí.  
\v 26 Abéerita nave ibacápináwa áiba iwàwata iwéréwa —‍íimaca nalí yái Pabloca. 
\p  
\v 27 Càité wachàbaca pucháiba semana wèepuníináwa manuíri úni yáacubàa, yá wàyaca manuíri úni yáacubàa íipidenéeri Adriático. Abéeri catá úni yàalaca iwatàidaca wía éeréta abéemàalé manuíri úni íicha. Bamuchúamibàa catá níái íibaidéeyéica nave irìcu náináidacawa mawiénica wía cáli irí.  
\v 28 Náalimáidaca idepuíwaca yái única. Idepuíwaca ìyaca treinta y seis metros. Néese achúmáanata àniwa náalimáidaca idepuíwaca àniwa. Idepuíwaca àniwa veintisiete metros meedá.  
\v 29 Ináté cáaluca nía náináidacawa nave inúanápiná yáawawa íba iwéré ìyéerica úni yáacubàa. Natúadaca báinúaca imiéyéi ancla nave yàapùa néese cáaléeyéi cadena ìwali ipíchaná nave yàacawa máiní. Yá nasutáca níawawa Dios íicha manuísíwata amaláanápiná nawicáu.  
\v 30 Néese níái íibaidéeyéica nave irìcu nawàwaca nachúuliacawa nave íicha ibàacanéeri iyú ipíchaná néetácawa. Iná nadàbaca nalicùadaca achúméechúa barca úni yáaculé, càide iyúwa natúadaca nacáicaalí áiba ancla nave íidacua néeni.  
\v 31 Quéwa Pablo icàlidacani úwinái irí, capitán irí nacái. Yá Pablo íimaca nalí: 
\p —‍Nachúuliacaalíwa wáicha níái íibaidéeyéica nave irìcu, yásí péetácuécawa macáita —‍íimaca yái Pabloca.  
\v 32 Iná úwinái nadalúaca barca íiyaná, yá ucaláacawa úni yáaculé, úái barcamica. 
\p  
\v 33 Amalácaté yàacawa wawicáu, yá Pablo yàalàaca wía wayáanápináté wayáacaléwa. Yá íimaca walí: 
\p —‍Pucháiba semana canátacué piyéeri, canátacué nacái piimáaná cayába.  
\v 34 Iná nusutácué píicha wawàsi manuísíwata piyáanápinácué piyáacaléwa achúmáanata, pichàinipinácuéwa. Canácata yéetéeripináwa. Canácatacué nacái picháunáwa —‍íimaca yái Pabloca. 
\p  
\v 35 Idécanáami cài íimaca, yá Pablo yeedáca pan icáapi irìculéwa. Yá yàaca Dios irí cayábéeri wàacuésemi wía ìyéeyéica nave irìcu. Yá isubèriadaca iríwani, yá idàbaca iyáacani.  
\v 36 Iná yéewa manuíca wáináidacawa wawàwawa macáita, yá wayáaca wayáacaléwa nacái.  
\v 37 Wamanùbaca wía nave irìcuíyéica, doscientas setenta y seis wamanùbaca wía wenàiwicaca.  
\v 38 Néese idécanáamité macáita wayáaca wayáacaléwa càide iyúwaté wawàwáaná, yá wáucaca trigo ituíná imàaquéerimiwa macáita úni yáaculé, misàacaténá quiríta yái naveca. 
\s1 Se hunde el barco 
\p  
\v 39 Néeseté amaláca wawicáu, yá níái íibaidéeyéica nave irìcu, càmitaté náalía naicáca yái iwàwataca. Yá naicáca úni iwènuériwa wiúcataléca úni quéwa càina ìyacatalé. Yá nawàwaca nawàlùadaca nave néré càina íinatalépiná.  
\v 40 Iná nadalúaca ancla íiyaná, yá namàacaca nacaláacawa úni yáaculé níái anclamica. Yá nawasàaca manuíri téna nacáiri namachacàniacaténá nave. Néese namichàidaca vela ibàlùawa nave íidacualé, cáuli itécaténá wía àniwa. Yá nave idàbaca yàacawa càina nérépiná.  
\v 41 Naveta quéwa yàabácawa dàalanama cáli iwéré, ìyéerica úni yáacu cálica. Dàalanamaca yàanàaca càina iwéré yái nave íidacuaca, canásíwa yéewaná imusúacawa càina íicha. Nave yàapùami ibacácawa màladàca ichàini iyú. 
\p  
\v 42 Ináté úwinái nawàwa nanúaca macáita presoíyéi, ipíchaná nachúuliacawa namàlacawa náicha cáli nérépiná.  
\v 43 Capitánta quéwa iwàwa icùaca Pablo náicha, íná càmita ibatàa úwinái inúaca nía. Néese capitán ichùulìaca cawinácaalí yáaliéyéica imàlacawa napisìanápináwa nave íicha quéechacáwa namàlacaténátéwa cáli iwérépiná.  
\v 44 Néese capitán ichùulìaca áibanái nawatácawa àicu íinata, níái àicu nave yéemamica, cawinácaalí càmíiyéica yáalía imàlacawa. Càité macáita wadéca wàanàaca cáli iwéré. Canáta wéená yéetáanáwa. 
\c 28  
\s1 Pablo en la isla de Malta 
\p  
\v 1 Idécanáamité macáita wàanàaca cáli iwéré, yá nacàlidaca walí iwàwata íipidenéechúaca Malta.  
\v 2 Abénaméeyéi Malta néeséeyéi namànicaté walí cayábéeri, yá napucúadaca walí manuíri quichái, máinícáiná casalínica wàwali yúuwàacáiná wía uníaca. Yá namáidaca wía macáita wàanabàcaténá.  
\v 3 Yá Pablo yàanàidaca abéeri ibàpi quichái. Quéwa idécanacáita irìadacani quichái irìculé, yáta àapi ipisìa ipìacawa quichái yèewíise. Néese yaamía ichanàacawa Pablo icáapi ìwali, yái àapica.  
\v 4 Níái Malta mìnanáica naicácáiná àapi yaamíaca Pablo icáapi ìwali ichanàacawa, yá náimaca nalíwáaca: “Yá asìaliquéi cawàwacanéeri inúaca wenàiwica. Ewita cáucáanítani manuíri úni íicha, càicáaníta wàasu cuwáisàatúa càmita imàacapiná cáucani”, náimaca nalíwáaca. 
\p  
\v 5 Quéwa Pablo yúucaca àapi quichái irìculé icáapi ìwalíisewa. Yá canácata ìyáaná yái Pabloca.  
\v 6 Macáita nacùaca yéenacawa yái Pabloca àapi iyú. Nacùa nacái yúuwàanápiná yéetácawa aquialéta. Idécanáami nacùaca mamáalàacata yéetácaténáwa, yá canácata naicá ìyáaná. Néese nadàbaca náináidacawa áiba wawàsi ìwali àniwa, cuwáisàirica cámináni, yái Pabloca, náimaca. 
\p  
\v 7 Iyacaté asìali íipidenéeri Publio, yácata iwàwata icuèrináca, idènìaca ibànacalewa mawiénita néré. Yá Publio yeedáca wía yàataléwa, imànica walí cayábéeri, icùaca wía, yàaca nacái wayáapiná máisiba èeri.  
\v 8 Iyaca nacái néré Publio yáaniri. Irièricáitawa meedá yàasu cama íinatawa, iculuériwa, íisuadéeri nacái. Yá Pablo yàaca iicáca néréni. Idécanáami Pablo isutáca irí Dios, yá Pablo imàacaca icáapiwa Publio yáaniri ìwali, yá ichùnìacani.  
\v 9 Iná áibanái Malta yàasu iwàwata néeséeyéi cáuláiquéeyéi nàanàaca wàatalé, yá nachùnìacawa.  
\v 10 Iná nàaca walí manùba wàasupiná mawèníiri iyú. Néese, máisiba quéeri idénáami, wawàlùacawa áiba nave irìculé àniwa, yá nàaca walí macáita wawàsi wamáapuèrica wàacaténáwa àniwa. 
\s1 Pablo llega a Roma 
\p  
\v 11 Wàyacaté máisiba quéeri Malta yàasu iwàwata íinata. Néeseté wawàlùacawa nave irìculé ìyéericaté unìabépinama Malta yàasu iwàwata néeni. Alejandría ìyacàlená néeséericani, yái naveca, íipidenéeri Cástor, Pólux yáapicha, níara romanonái yàasu cuwáináica. Yá wàacatéwa Malta yàasu iwàwata íicha.  
\v 12 Yá wàacatéwa manuíri úni yáacubàa àta wàanàacataléta Siracusa íidalutalená irìculé. Yá wàyaca yàcalé irìcu máisiba èeri.  
\v 13 Néeseté wawàlùacawa nave irìculé àniwa, yá wàacawa àniwa mawiénibàata cáli irí. Yá wàanàaca Regio íidalutalená néré. Mapisáináami àniwa cáuli ipùaca cuculíawa èeri ìwali, yá iwesíaca nave wàacaténáwa manuíri úni yáacubàa àniwa. Yá pucháiba èeri idénáami, wàanàacaté átata Puteoli íidalutalená néré. Yá wamàacaca nave, wàacaténáwa cáli íinatabàa.  
\v 14 Abénaméeyéi wenàiwica yeebáidéeyéica Jesús itàacái ìyéeyéica néré nasutáca wáicha wawàsi wayamáanápináwa náapicha abéeri semana. Iná wayamáacatéwa náapicha. Néese, abéeri semana idénáami, yá wàacawa náicha, cáli íinatabàa, Roma ìyacàlená nérépiná.  
\v 15 Abénaméeyéi Roma ìyacàlená mìnanái, yeebáidéeyéi Jesús itàacái, néemìacaté waináwaná ìwali. Iná namusúacawa yàcalé íicha náipunitáidacaténá wía àyapulìcubàa. Yá wàanàaca nía Foro de Apio ìyacàlená irìcu. Macáita wàacawa àniwa, yá wàanàaca áibanái yeebáidéeyéi Jesús itàacái Tres Tabernas ìyacàlená irìcu. Pablo iicácáiná nía, íná yàaca Dios irí cayábéeri, yá manuíca íináidacawa iwàwawa.  
\v 16 Wàanàacaté Roma ìyacàlená irìculé, néese capitán ichàbáida presoíyéi áiba asìali irí, yái icuèrica presoíyéi ibàna. Quéwa capitán imàacaca Pablo ìyaca méetàuculé presoíyéi ibàna íicha áiba capìi irìcuta. Iyaca nacái Pablo yáapicha abéeri úwi icuèripináni. 
\s1 Pablo en Roma 
\p  
\v 17 Idécanáami wàyaca néeni máisiba èeri, yá Pablo imáidaca yàataléwa judío íiwacanánái ìyéeyéica Roma ìyacàlená irìcu. Néese nàwacáidáyacacawa néré, yá Pablo íimaca nalí: 
\p —‍Nuénánái, canáca nubáyawaná judíonái irí. Canáca nacái numàníiri áiba wawàsi càmíiri wàawirináimi íiwitáise imàaca wamànica. Ewita canácáaníta numàníiri nubáyawanácawa, càicáaníta abénaméeyéi judío Jerusalén ìyacàlená mìnanái nachàbáidacaté núa presoíri iyú romanonái irí.  
\v 18 Néese romano íiwacanánái nasutáca néemìawa nuináwaná ìwali, yá nawàwacaté nawasàaca núa, càmicáináté nàanàa nùwali nubáyawaná nanuéripiná núa ìwalíise.  
\v 19 Quéwa càmitaté judíonái iwàwa numusúacawa, ínáté iwàwacutácaté nusutáca romanonái íicha wawàsi nabànùanápináté tàacáisi emperador irí emperadorcaténá yéemìaca nucàlidaca irí nuináwaná ìwaliwa. Càmita quéwa nuwàwa nucháawàaca nuénánái judío iináwaná ìwaliwa. Canáca nudènièri náapicha báawéeri wawàsi.  
\v 20 Iná nudéca numáidacuéca nùataléwa pía nucàlidacaténácué pirí nuináwaná ìwaliwa, núalíacaténácué nacáiwa pìwali. Presocaté namànica núa, idacuèriwa cadena iyú, nucàlidacáináté nalí Mesías ìwali, yái wacuèricaté Dios ibànùanápináté walí wacuèrinápiná, wía israelitaca —‍íimaca nalí yái Pabloca.  
\v 21 Néese níái judío íiwacanánáica náimaca Pablo irí: 
\p —‍Canácatàacá wéemièri piináwaná ìwali, canácáiná nabànuèri walí cuyàluta Judea yàasu cáli néese. Aibanái wéenánái judíoca nadéca nàanàaca aléi, quéwa canáta nacháawèeri walí piináwaná ìwali.  
\v 22 Wawàwaca wéemìaca càinácaalí píináidacawa, wáalíacáináwa macái cáli imanùbaca abénaméeyéi judío natàaníca báawéeri iyú nàwali, níara yeebáidéeyéica áiba tàacáisi wàawirináimi íiwitáise íicha —‍náimaca Pablo irí.  
\v 23 Yá namàacaca abé èeri nàwacáidáyacacatáipináwa néemìacaténá Pablo icàlidaca iináwaná ìwaliwa. Néeseté madécaná wenàiwica ìwacáidáyacacawa Pablo ìyacatáica. Yá Pablo icàlidaca nalíni èeríapinama, yái tàacáisi íiméerica Dios iwàwaca wenàiwicanái nawènúadaca náiwitáisewa neebáidáanápiná Jesús iináwaná Mesíascani, yái nacuèrinápináca Dios ibànuèripinácaté nalí, càide iyúwaté Dios ichùulìanáté profeta Moisés itànàaca tàacáisi Jesús ìwali, iyúwa nacái profetanái itànàanáté tàacáisi Jesús ìwali Dios inùmalìcuíse.  
\v 24 Néeseté abénaméeyéi judío neebáidaca yái tàacáisi Pablo icàlidéerica Jesús ìwali. Aibanái càmíiyéita yeebáida iríni.  
\v 25 Càmita abédanamata náiwitáise náapichawáaca íná nadàbaca nèepùacawa Pablo íicha. Iná Pablo íimaca nalí: 
\p —‍Báisíiri iyúta profeta Isaías icàlidacaté tàacáisi Espíritu Santo inùmalìcuíse pìawirináimi irícué. Isaías íimacaté: 
\q1  
\v 26 ‘Dios ichùulìaca nucàlidacuéca piríni, yái tàacáisica: Ewitacué péemìacáaníta mamáalàacata piùwi iyúwa, càicáanítacué canácatáita píalíapinácuéwa càinácaalí íimáaná. Ewitacué piicácáaníta madécaná wawàsi pituí iyúwa, càicáanítacué canácatáita píalíapiná piicácani. Cài ibànùacuéca pirí tàacáisi yái Diosca. Yá íimaca nulí àniwa yái Diosca: 
\q1  
\v 27 Níái wenàiwicaca, Israel itaquénáinámica, cadapùleca náiwitáise, cadapùleca neebáca nutàacái. Càica níade iyúwa màuwíiyéi, càmita nawàwa néemìaca nutàacái. Nadéca naimáidaca natuíwa, càmíiyéi iwàwa yáalíacawa càinácaalí íimáaná yái nutàacáica, ipíchaná nawènúadaca náiwitáisewa báawéeri íicha, nuwasàacaténá nía nùasu yùuwichàacáisi íichawa. Càité íimaca nulí yái Diosca’, 
\m íimacaté yái profeta Isaíasca.  
\v 28 Péemìacué cayábani, siùcade Dios iwàwaca iwasàaca áibanái wenàiwica Dios yàasu yùuwichàacáisi íicha, níái càmíiyéica judío. Níata yeebáidapinácani yái Dios itàacáica —‍íimaca nalí yái Pabloca.  
\v 29 Idécanáami cài Pablo íimaca, yá judíonái yèepùacawa íicha, namusúacawa itàaníiyéica iríwáaca cachàiníiri iyú, náimaca nalíwáaca chàinisíiri iyú náapichawáaca. 
\p  
\v 30 Néese pucháiba camuí macáinaméeri Pablo ìyacaté capìi irìcu. Pablo ipáyaidaca capìi íiwacali. Yá Pablo itàidaca cayába macáita cawinácaalí yèeyéica ipáchiacani.  
\v 31 Matuíbanáiri iyú icàlida nalíni yái cayábéeri tàacáisica, íiméerica càinácaalí iyú Dios icùaca yàasu wenàiwicanáiwa. Yéewáida nacái nía Wáiwacali Jesucristo ìwali. Canáca isàiwiquéeri Pablo irí wawàsi néré, néese namàacaca itàaníca matuíbanáita.