\id JHN - Northern Paiute NT -USA 2012 (DBL -2013) \h John \toc1 John ka Te Pabe'e Jesus Te Naa Tooa'a-witu Numu oo Tuukwena \toc2 John \toc3 Jn \mt1 John ka Te Pabe'e Jesus Te Naa Tooa'a-witu Numu oo Tuukwena \c 1 \p \v 1-2 Gisoo ka teepu namadabue soo Te Pabe'e mooasoo o. Soo Te Pabe'e ka Te Naa-baa ka Te Naa-wa'ne'yoonasoo. \v 3 Soo Te Naa ka Te Pabe'e no'oko hemma matabue tuungu. \v 4 Soo Te Pabe'e yise ka ooosapa nummennummekwuse no'oko numu kootabuakute Tu Besa Pooha-ma. \p \v 5-15 Soo Te Pabe'e kootabuapunnena, togano-wi numu mesoo kootabuakute. Soo suta'yoo togabu-witu gi oo matzooeku-wa'ne'yoo. Soo Te Pabe'e tamme-baa petuse gi haa'noto tamme-nagakwi nummennumme. Soo Te Pabe'e ka tubetse kootabuadu ka mu numu yaa teepu-koobatu haneku petu. Soo Te Pabe'e ooosapa besa tusooyugwedu, numu besa matugu tuwazoo ka kaahenotu ooosapa tuwazoo waha. Numme ka Besa Poohabe poonne, soo Te Naa ka Tu Besaa Tooa'a ooka sootuhi. Soo nana John mee naneadu ka Te Naa tamme-tamme tutayana ka Te Pabe'e-witu mu numu oo tuukwe tuungu. Saa'a mu numu yise ka Te Pabe'e-wi tunaka'oedyukukwu. Soo John yise ka Te Naa Besa Pooha-toohakwi paba yadooase mee unne, “Yow esoo nana puwitu mumme e tuukweyina.” Mu yise mee unakwe, “Tooe esoo nuga kwannga'apana esoo ka Te Tubetse Pabe'e-notu esoo ka ooosapa gwetzoinnummekwuse. Ooonne'yoona tamme sakwa yise oo nakabetsea.” Soo John gi Te Pabe'e, oosoo ka Te Pabe'e-witu numu sukwe tuukwekwu. Ka mu numu meeoo tuukwekwu soo Te Pabe'e numu magwetzoikwu. \p Tooe soo Te Pabe'e o'nosoo ka teepu matabuese sapa, ka tu nanumu-baa petuse, susumudu umu-matu gi oo heesoobedya. Umu ka Te Pabe'e naka'oedyukudu suu'mu, Te Naa doodooamu manepetugakwu. Gi tamme hownnekoo tammesoo namagwetzoa'e soo Te Pabe'e ka gwetzoibu te sootuhikwu. Numme ka nanabesa oo pooha manena poonne. \v 16 Soo Te Pabe'e no'oko hemma hee-gana, yise ewahoo nasootuhipe te sootuikwu. \v 17 O'nosoo soo Moses ka te nanamooatupu tuukwe'e, mee mu saa'a ka Te Naa-witu nakadooa. Saa'a yise soo Te Pabe'e Jesus te tuukwe soo Te Naa unu te soobedya. Soo Te Pabe'e togesapa te tuukwe. \v 18 Gi haga ka Te Naa poonnedu, oo Besaa Tooa'a Jesus suu'mu ooosapa oo-no'yoodu oo sopedakwadoo. Soo Te Pabe'e ka Te Naa witu te tunesootabue. \p \v 19 Mu Jew numu nanesootuhi moohedu Jerusalem-witu ka mu naana-matu yise ka mu tutummatzidu-no ka John-matoo nataya mee yise oo tubengu. “Haga u? U haa'a Te Pabe'e? U haa'a yow oosoo nanetammadu?” \v 20 Soo John mee mu nanekwegea, “Gi nu.” \v 21 “U haa'a Elijah?” mee tuwazoo umu oo tubengu. Soo John yise meeoo, “Nu gi Elijah.” Umu yise tuwazoo oo tubenga, “U haa'a Te Naa yadooawabe numme-matoo oo tutayana o'nosoo nanetammadu?” “Gi!” mee soo John. \v 22 Umu yise meeoo oo netamma, “Haga yise u? Ha'yoo saa'a numme mu numu numme tayadu tuukwedooa? U sakwa uusoo nakwitu ne tuukwe.” \v 23 Soo John mee mu nanekwegea, “Nu yow soo nana Te Naa'a Pooha-tookwi, numu-wana nobe-ga'yoo mu numu nu-baa petudyana nu meeoo mu netamma, \q1 ‘Ka suda mu tumaduguna nematzagakwuni, ka Te Pabe'e pudusoo petukwuna tugana'a tzage'e manekena ne mu numu tunesootabue.’ \m Ka Te Naa yadooawabe, Isaiah mee naneadu e manena nanemamakwupu-witu oo nabotugupu.” \p \v 24-28 Mu Jew nanesootuhidu-nagatu Pharisee mee nananeadu, ka mu Jew numu moohedu-nagatu-no ka John-matoo nataya. Ka baa hooodu Jordan mee naneadu-kwi soo John baa-wi numu matzakayakwe, ka Bethany mee naneadu tzage'e'yoona. Mu Pharisee meeoo ka John netamma, “U gi Elijah, u gi Te Pabe'e, u gi tuwazoo Te Naa yadooawabe-matu, how yise manena u numu baa-wi matzakayakwe? Hownnekoo pooha tooha-kwi, yise haga mu numu baa-wi u matzaka tuungu?” Soo John yise mu nanekwegea, “Nu ka mu numu, baa-wi sukwe matzaka. Soo Te Pabe'e mu-noo'yoopana mu gi oo soopedakwatoo-wa'ne'yoo.” \p \v 29-33 Ooga mooa soo John ka Jesus Te Pabe'e poonne, pudamme oo kemma. Soo John yise Te Naa Besa pooha-toohakwi meeoo, “Yowsoo Te Pabe'e. Yow esoo nana mu numu nanasuda mamanena-koobatoo nabatsakwudu. Soo Te Naa ka mu numu baa-wi e matzaka tuungudu mee tuwazoo e netamma, ‘U ka mu Pabe'e posopedakwadookwu, ka E Besa Pooha-ma oo pooha nasootuhise. Soo E Besa Pooha yise ooosapa ka mu Pabe'e-naga'yookwu. Soo Te Pabe'e yise saa'a ka mu tunaka'oedyukudu ka E Besa Pooha-ma punno'o sootuhikwu.’ Nu ooosapa meeoo mu netammano'o, ‘Soo Te Pabe'e pudusoo petukwu.’ Tooe oosoo e wannga'a natubanga pana yow esoo Te Tubetse Pabe'e numu-koobenatusoo. Gisoo nu Te Pabe'e posopedakwadoo, nu mu numu baa-wi matzakakena, ooonne'yoona mu Jew numu oo nakasopedakwadoo ka Te Pabe'e pudusoo petukwuna.” Soo John yise mee unakwe, “Nu ka Te Naa Besa Pooha poonne, pa'anakwana, kwe'na'a tubongo wueketu-kwa'ne tabuakese ka Te Pabe'e-naga manipetu. \v 34 Nu ka Pooha Nasootuhipe poonne, nu yise mu tuukwe oosoo Te Tubetse Pabe'e.” \p \v 35 Ookow moooa soo John waahoo umu putoohakwi natunedyooemodu-no oona konnopunne. \v 36 Ka Te Pabe'e pumoopa oo sogome'a oo poonnese, John mee mu netamma, “Mow masoo Te Pabe'e tamme-koobatoo nabatsakwudu.” \v 37 Waha'yoo umu natunedyooemodu-matu oo nakahoose, ka Te Pabe'e-nakwi memeahoo. \v 38 Soo Te Pabe'e wesase mu poonne ka tu nakwi mu memea'a. Soo Te Pabe'e yise mu tubengu, “Hemma mu?” Umu yise meehoo, “Hano u tooiyakwe?” \v 39 Soo Te Pabe'e mu nanekwegea, “Nu-no kemmase muusoo oo poonnekwu.” Umu yise, oo-no memea, oonaa oo pukwi'yoo-witoo. O'no tabeno umu gi haa'no oona oo-baa'yoopunne.\f + \fr 1:39 \ft Watsukwi ka tabakatu ona yongo-witoo tooe.\f* \v 40-41 Sumu'yoo mu waha-matu natunedyooemodu Te Pabe'e-nakwi meadu, Andrew mee naneadu, Simon Peter pabe'e ka tu wanga'a-baa petuoogase oo tuukwe, “Numme ka Te Pabe'e-no nanatapoegea.” \v 42 Ka Simon yise Te Pabe'e-baa bi petuooga. Ka mu pepetuoogase soo Te Pabe'e ka Simon poonnese mee oo netamma, “U yow, Simon\f + \fr 1:42 \ft John Tooa.\f*. Yaa mana-kwana'a nu Cephas mee ka u tubetse tunaka'oedyukute u neakwu.” \p \v 43 Oogow mooo'a soo Te Pabe'e ka teepu Galilee mee naneadu-witoo meakwu, mee tusooyugwe. Soo Philip mee naneadu punno'o o. Soo Te Pabe'e mee ka Philip netamma, “U sakwa nu-no mea.” \v 44-45 Soo Nathanael mee naneadu oonow nobe-ga'yoo. Soo Philip\f + \fr 1:44-45 \ft Soo Philip ka Bethsaida mee naneadu-wi'yoona kemmadu ka Andrew noko Peter-wa'nesoo.\f* yise ka Nathanael mayuse oo tuukwe'e, “Numme ka Te Pabe'e tapoega, soo Moses ka Te Naa yadooawabe-no o'nosoo oowetuoo botugu. Oosoo Jesus mee'e nane'a, o soo Joseph tooa'a, ka Nazareth mee naneadu-wi'yoona kemmadu.” \v 46 Soo Nathanael yise mee unakwe, “Gi besa'yoo numu suu'mu, ka Nazareth-wi'yoona kemma.” Soo Philip yise meehoo, “Kemmase uusoo nama oo tapoegea.” \v 47 Soo Te Pabe'e ka Nathanael poonne, meeoo yise, “Yow esoo Te Naa-wi tunaka'oedyukudu. Esoo gi suda tusooyugwedu.” \v 48 Nathanael yise mee tutubengu, “Hownnekoo u e sopedakwatoo?” Soo Te Pabe'e mee oo nanekwegea, “Nu oona sunnga-toohakoo u pooha poonne gisoo ka Philip ume ba'e.” \v 49 Soo Nathanael yise mee unakwe, “U yow Ne Pabe'e, u ka tamme Jew numu-kooba katukwutu.” \v 50 Soo Te Pabe'e yise meeoo, “Nu u pooha poonnena mee e unakwe u haa'a e naka'oedyukute? \v 51 Nu kaaheno mu tuukwe, mu saa'a ka Te Naa nanabesa oo tumada'e oo poonnekwu. Mu nuga mane-too ka Te Naa sopedakwadoo petugakwu, o tutusooyugwena, tuwazoo.” \c 2 \p \v 1-2 Waha tabe mease ka teepu Galilee mee naneadu-kooba'yoona, ka Cana mee naneadu-kwi'yoona numu nanodukwadookwu. Soo Te Pabe'e ka numme tunakatzimodu-no oetu naba'e, soo Te Pabe'e pea punno'o. \v 3 Togesoo ne tuka aata soo atsa baa nasoo'ahoo. Soo Te Pabe'e pea mee oo netamma, “Soo nahebedu punoko te tukana nasoo'ahoo.” \v 4 Soo Te Pabe'e oo nanekwegea, “Gi hownnekoo nu meno'o mu tummatzi-wa'ne'yoo, e pooha manekwuna gisoo oe manepetu.” \v 5 Ooonne'yoopana soo oo pea yise ka umu numu tummatzidu mee netamma, “Ka e tooa mumme tunetammaku-kwa'nesoo, saa'a mane.” \v 6 Naapahe'yoo papabatse'yoo tupe-ma namadabuedu, pukwi baa mu tubanena umu tzage'e nahane. Mu Jew numu nanesootuhipu puma namayohona, pukwi mu mabatzagana. \v 7 Soo Te Pabe'e mee mu netamma, “Baa-ma ka pukwi mu tubanena kaanoku.” Ka ooka mu kaanokuse, \v 8 soo Te Pabe'e mee'e mu netamma, “Ka baa-matu bayoongase, ka mu tuka-kooba poena'ewabe mooe bamaga.” \v 9 Soo mu poena'ewabe ka baa-matu tumahoo, oosoo tookwa atsa baa manipu-ga'yoo. Soo mu poena'ewabe ka Te Pabe'e ooka sootunagahoona gi sopedakwatoo, umu numu tummatzidu suu'mu oo sopedakwatoo. \v 10 Soo mu poena'ewabe ka nodukwadookwudu bihoose mee oo netamma, “Tooe haga tooe ka besow atsa baa numu mooe hebekuyakwe. Yise saa'a ka mu numu baagoehookase, umu ka gi tubetse besow mu numu hebekuyakwe. U nakwitoo ka besow nabeni.” \v 11 Yow esoo nagutza mooe'ugasoo ka Te Pabe'e pooha manikepu, ka Cana-wi'yoona. Owe manakwana numme ka Te Pabe'e numme pooha tunedyooemona unukoosoo besa oo naka'oedyukute manika. \p \v 12 Saa'a soo Te Pabe'e ka Capernaum mee naneadu-witoo mea, tu pea, tu wanga'amu, yise numme Te Pabe'e nakatzimodu-no. Numme punno'o huu tabenosoo o. \v 13 Saa'a yise numme tunakatzimodu ka Te Pabe'e-no Jerusalem-witoo tuwazoo mea'a. Ka mu Jew numu ka o'no tu namagwetzoina soomayuna gi namayuadu tukaba nadukano'o tabeba-ga'yoo, o'no yise paba tukayakwe. \v 14 Numme pabow nanesootuhi nobe-wi petuooga, oo-kobena'yoona ka tu nananesootuhino'o mu nanana kootsoo-ma tumu'u, seepu noko weeho tuwazoo, yise susumudu nanana o manepunnena ka mu wakwawa'a puma tumukwuna tzanabetokudyakwe numme mu poonne. \v 15 Soo Te Pabe'e yise tugapoo nakweba'a-doose, ka puma mu tumuna mu kootsoo noko mu seepu tuwazoo, ka pabatsekoo nanesootuhi nobe-kumabakoo wumahukwunihoo. Ka pukooba mu tutzanabetokudyina tonabedahoose, ka oo-kooba natuoona tatapepu'a. \v 16 Ka mu nanana weeho-ma tumudu mee netamma, “Mu sakwa mu hootseba'a haneooka, gi ka Te Naa-matoo pukwi'yoona te nanesootuhidyina nobe-kobena'yoona hemma-ma tumupana.” \v 17 Numme ka Te Pabe'e tunakatzimodu ka saa'a oo sooma'yu ka o'nosoo Te Naa yadooawabe mesoo tubotugupu ka Te Naa unnepu, \q1 “E Naa ume ooosapa namatuguna, ka numu u-tamme suda tumaduguna nu gi petzape.” \m \v 18 Susumudu mu Jew numu nanesootuhi papabe'e mee oo netamma, “U sakwa besa nanasookwugi ne tusootunagaku, o'no numme u oedyukukwu yow tookwa ka Te Naa tunetammana mayoho mee numme u sooyugwekwu.” \v 19 Soo Te Pabe'e yise meeoo mu nekwegea, “Mu ka eka nanesootuhi nobe kadoo mayugwese, nu pahe tabeba-wisoo oo mayodakwusoo.” \v 20 Mu Jew numu nanesootuhi papabe'e yise mee unakwe, “Esoo paba'yoo nanesootuhi nobe wu'na'me'yoosesoo namadabuepu. U yise ka sumu'yoonasoo hownnekoo u pahe tabeba-wisoo nanakwisoo a matabuehookwu?” \v 21 Pana soo Te Pabe'e puusoo tu ya'e-kwikoo tu namayoda-kwitu netammana meeoo unakwe, umu yise gi oo nakasopedakwadoo. \v 22 Ka saa'a Te Pabe'e tu ya'e-wikoo, pihoo tabeba-wisoo namayoduse, o'no numme ka oo unnepu pudu nakasopedakwadookooha, ka puusoo oo nanetammana. Numme yise oo naka'oedyukute ka Te Naa o'nosoo nanayadooawabe unnepu, yise ka Te Pabe'e unnepu togesapa nayadooadu. \p \v 23 Ka mu Jew numu ewa tukano'o ka Jerusalem-wi'yoona, ewa'yoo numu ka nanabesa ka Te Pabe'e pooha manena poonnese oo naka'oedyuku. \v 24-25 Soo Te Pabe'e mu numu waha-tamme tusooyugwedu sopedakwadoo, mooasoo mu manekwuna gi watzekupunne, soo Te Pabe'e owetuoo mu numu pumme batsakwuna soopedakwedoo. Ka sukwe numu gi totogekoo mu sopedakwadoona. \c 3 \p \v 1-2 Sumu'yoo nana Nicodemus mee naneadu ka umu nananesootuhi papabe'e-matu\f + \fr 3:1-2 \ft Numu Pharisee mee nananeadu umu-matu.\f*, ka Te Pabe'e-baa toga nobene petugase mee oo netamma, “Numme numu u sopedakwatoo u yow Te Naa-nakwana kemmadu, ka tu unnepu numme u tunedyooe tuunguna. U ka Te Naa besa pooha-ma nanabesa pooha manekena.” \v 3 Soo Te Pabe'e mee oo netamma, “Nu kaaheno u tuukwekwu. Ka Te Naa nakabetsakwuse, u sakwa pudu nadooa'adoosoo.” \v 4 Soo Nicodemus yise mee ka Te Pabe'e tubenga, “Mooasoo nu unu wa'etsena. Hownnekoo nu pudu nadooa'adookwusoo? Gi nu hownnekoo ka e pea nagasoo egease pudu nadooa'adookwusoo tuwazoo.” \v 5-6 Soo Te Pabe'e mee oo nanekwegea, “Nu kaaheno u tuukwekwu. U ka Te Naa-wi mooe tunaka'oedyukuse, o'no yise u ka Te Naa unnepu naka'oedyukukwu. Numu puusoo oo mada'e ka numu pudu nadooa'adoona, pana soo Te Naa Besa Pooha suu'mu, ka mu numu tunaka'oedyuku mayugwekwu. \v 7 Gi a nasoomenakwupana, gi nagutza unu namanedu nu u netammakute. \v 8 Soo Te Naa ka hukwapa-wa'ne'yoo. Soo hukwapa puu tooe how tooe hukwa-tabu'a, gi tamme oo poonne-wa'ne'yoo. Gi haga pukwi'yoona oo kemmana, yise pukwitoo oo meana sopedakwadoo. Gi haga oo sopedakwadoo hownnekoo soo Te Naa Besa Pooha mu numu tunaka'oedyuku mayugwekwu.” \v 9 Nicodemus yise mee unakwe, “Togesoo nu gi oo nakasopedakwatoo ka nuka u tuukwena.” \v 10 Soo Te Pabe'e yise meeoo, “U sakwa ekow nakasopedakwadoo, u ka mu Jew numu mooasoo tunedyooennummena. \v 11 Nu togesapa u tuukwekwu. Nu ka e sopedakwatoona, ka e poonnena tuwazoo, nu u tooe tuukwe pana u gi e naka'oedyukudu. \v 12 Ka yaa teepu-koobatu ka numu sooabe, Te Naa-no sumusoo manepunnedu u gi oo naka'oedyukute too'e nu u tooe tuukwepana, ka hemma manepunnena ume e tuukwe u gi oo nakasopedakwatoo, u ka gi oo naka'oedyukuna. \v 13 Gi haga yaa teepu-koobatu ka Te Naa manepunne-kwitu sopedakwadoo nu suu'mu, soo Te Pabe'e ka Te Naa ba'yoona kemmapuna oo sopedakwadoo. \v 14 Ka o'nosoo mu te nanamooatupu manepu-wa'ne'yoo, ka togogwa pumme tokuese umu ka Te Naa nanetsagwaya'e. Soo Te Naa yise meeoo mu tunetammakute, ‘Ka weehepu togogwa-wa'ne matabuese, pa'a oo taposase, umu numu saa'a ookow poonnena gwetzoimodooa.’ \v 15 Mu ka nuka nanetzakwiyina gwetzoikwu. O'nosoo te nanamoomooatupu-wa'nesoo ka pa'a e nataposase mu saa'a gwetzoidooa. \p \v 16 Te Naa no'oko numu ka teepu-koobatu besa soobedyana, tu besa dooa tamme-koobatoo nemawuni. Tooe haga tooe nu-kwi tunaka'oedyukudu gi ya'ekwu ooosapa gwetzoinnummekwu. \v 17 Soo E Naa ka yaa teepu-koobatu numu e magwetzoi tuunguna yaatoo e ta'ya, gi nagutza ka mu sutakoo numu kadoo e mayugwe tuunguna. \v 18 Tooe haga tooe nu-wi tunaka'oedyukudu gwetzoikwu. Tooe haga tooe gi nuka heesoobedyadu sumu-tammesoo ya'ekwu, mooasoo soo Te Naa meeoo tunetammapu. \v 19 Nu yow gwetzoibu manepunnena, ooonne'yoona susumudu numu nu-ma soonammetugu, umu gi e heesoobedyadu ka suda tu manena hemma ooonakwa sooyugwena. Soo suda mu tumaduguna umu-matoosoo kodyukwu. \v 20 Soo tooe haga tooe suda manedu gi nuka petzape, gi tuwazoo nu-matoo kemma, oosoo ka suda tu manena soogwina ooosapa togano-kwi. \v 21 Mu numu besa tumadugudu ka tu tumaduguna gi nasookwina, nu-matoo kemma, o'no no'yoona numu mu poonne umuoo tookwa Te Naa nakabetseadu.” \p \v 22 Ka saa'a soo Te Pabe'e ka numme tunakatzimodu-no, ka teepu Judea mee naneadu-kwi petuse mu numu baa-wi matzaka. \v 23 Soo John punno'o baa-wi numu matzakadyakwe\f + \fr 3:23 \ft Ka Enon mee naneadu-kwi'yoona oosoo ka Salim mee naneadu tzage'e'yoona.\f*, ka ewow baa-ga-kwi'yoona. \v 24 O'no soo John gisoo nakwutumana. \v 25 Umu John pupua'amu, mu Jew nanesootuhiwabe-matu-no, ka baa-witu numu namatzakadyi-koobatoo nanepetukute. \v 26 Umu John pupua'amu ka John-matoo mease mee oo netamma, “Soo nana Te Pabe'e mee u netammana, meno'o numu baa-wi matzakadyakwe.\f + \fr 3:26 \ft Soo pahoodabedu Jordan mee nane'a.\f* Ewa'yoo numu oomatusoo meadape.” \v 27 Soo John yise meeoo, “Numme ka Te Naa numme tunetammekupu mayohodyakwe.” \v 28 Mu mooasoo mee e unnena naka, “Nu gi mu Pabe'e, nu oo-kobenasoo yaatoo natayadu. Nu ka Te Pabe'e-witu numu tunesootabuadu. \v 29 Ka numu nanodukwadoose, soo nana ka mogo'ne nodukwadoose oo kooma manekwu. Soo nana pua'a oo-baa sukwe wununa oo nakapunne. Oosoo punno'o besa soonamme ka nana nodukwadoodu besa soonamme. Ooonne'yoona nu besa soonamme ka mu numu Te Pabe'e-matoo mu mea, mu poonnena. \v 30 Mu numu sakwa Te Pabe'e nakatzimo gi nuka.” \p \v 31 Soo Te Pabe'e no'oko numu-koobatu ka Te Naa-baa'yoona kemmana, ka Te Naa manepunne-kwitu no'oko sopedakwatoo. Mu numu puu ka yaa teepu-koobatu hemma sopedakwadoona oo waha. \v 32 Soo Te Pabe'e no'oko ka Te Naa-witu sopedakwadoona te too'e tuukwe'e, pana susumudu numu gi oo naka'oedyukute. \v 33 Tooe haga tooe ka Te Pabe'e naka'oedyukuse soo Te Naa oo tubetse toge'yookute. \v 34 Soo Te Naa ka Te Pabe'e tamme-matoo tayapu, oosoo ka Te Naa kaaheno unnena te tuukwe tuunguna. Soo Te Naa too'e no'oko ka tu Besa Pooha-matu-ma Te Pabe'e sootuhi. \v 35 Soo Te Naa ka tu Tooa, Te Pabe'e Jesus, unu soobedyana too'e no'oko tu pooha oo-tamme nemawuni. \v 36 Mu numu Te Pabe'e-wi tunaka'oedyukudu ooosapa gwetzoimokwu. Mu gi Te Pabe'e-wi tunaka'oedyukuna punno'o gi gwetzoibu nasootuhikwu, yise mu tuma'emukwana umu-matoosoo kodyukwu. \c 4 \p \v 1 Mu Jew nananesootuhidu Pharisee mee nananeadu, ka Te Pabe'e nuusookweta. Umu ka mee tunakana, ewa'yoo numu ka Te Pabe'e-wi tunaka'oedyuku manemena. \v 2 Numme Te Pabe'e-matoo natunedyooemodu, ka numu baa-wi matzakadyakwe, soo Te Pabe'e gi baa-wi numu matzakadu. \v 3 Numme ka Te Pabe'e-no ka teepu Judea mee naneadu-kwi'yoona mea'ase, ka Galilee mee naneadu-kwitoosoo kodyuka, soo Te Pabe'e ka mu Pharisee pumme nuusoogweda oo sopedakwadoona. \v 4 Ka oonow meana, numme ka teepu Samaria mee naneadu-toogoo me'a. \v 5 Ka Samaria-wi numme ka Sychar mee naneadu-kwi petuga.\f + \fr 4:5 \ft Ka o'nosoo soo te namooatupu Jacob ka tu dooa Joseph ooka tubewa makapu.\f* \v 6-8 O'nosoo ka Jacob pahoda-kwi numme petuga, ka kwinga'a sogo mease, gi nadamanese. Ka tabeno tu manekese numme ka Te Pabe'e oo tamawuse, tukapu tumuga. Soo sumu'yoo mogo'ne baa-witoo kemmana oo-baa petuoo. Soo Te Pabe'e mee oo netamma, “Nu unu puudya'e nu baa soogwa'e.” \fig Soo Te pabe'e ka mago'ne-makoo banekwa'e|src="CN01674B.TIF" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Jhon 4.6-8" \fig* \v 9 Soo Samaritan mogo'ne mee ka Te Pabe'e netamma, “U Jew numu pana u nuka Samaritan numu banekwikute.” (Mu Jew numu ka mu Samaritan, gi petzabedu, gi unu mu yadoo'edu.) \v 10 Soo Te Pabe'e mee ka Samaritan mogo'ne netamma, “U ka e pooha-gana gi sopedakwadoona gi ka E Naa ume sootuhikwuna tuwazoo, u sakwa uga ka oo tubengase soo Te Naa sakwa ka baa puu-ma nagwetzoidu u bamaka.” \v 11 Soo mogo'ne yise mee oo netamma, “U gi tugapu-gana, gi too u wetooa-ga'yoo, soo pahodape tuwow tookapu'yoo. Hownnekoo yise u eka baa puma nagwetzoidu hanekwu? \v 12 U haa'a ka te namooatupu Jacob ooonakwa besowsoo pahodape-ga'yoo? Soo Jacob ne pahodakupu puma ookowsoo gwetzoina, umu oo doodooamu yise oo kootsoo punno'o puma gwetzoina.” \v 13 Soo Te Pabe'e yise mee oo nanekwegea, “Tooe haga tooe ka ekow baa hebedu puudya'ekwusoo. \v 14 Pana eka nuga pumme bamakana gi puudya'e-wa'ne'yoo. Oosoo eka baa, nuga pumme bamagana nanagatoo hebese, oosoo patzona-wa'ne gi pasa-wa'ne'yoo, numu ooosapa gwetzoinnummekwu.” \v 15 Soo mogo'ne yise mee ka Te Pabe'e netamma, “U sakwa e bamaka, o'no nu gi puudya'ena gi yaatu bidya petuya'ekwu.” \v 16 Soo Te Pabe'e yise mee oo netamma, “Ka u kooma bihoodooase yaasoo pepetuhoo.” \v 17-18 Soo mogo'ne mee oo netamma, “Nu gi kooma-ga'yoo.” Soo Te Pabe'e yise mee oo netamma, “U togesapa tuukwe'e, ka meeoo unnena, ‘Nu gi kooma-ga'yoo,’ mee. U manegeoo koomamu-gapu. Soo nana meno'o puno u nobe-gana gi u kooma.” \v 19 Soo mogo'ne yise mee ka Te Pabe'e netamma, “Meno'o nu u sopedakwatoo u tookwa sumu'yoo ka umu Te Naa nanayadooawabe-matu. \v 20 Umu ne nanamooatupu ekow giba-kooba'yoona nanesootuha'e, pana mu Jew yise meeoo tunetamma, ‘Tamme sakwa Jerusalem-wi'yoona nanesootuhi.’ Haga yise toge-koo?” \v 21-24 Soo Te Pabe'e mee oo nanekwegea, “Mu Samaritan numu nanesootuhi pana, togesoo gi oo nakasopedakwadoo. Numme ka Te Naa sopedakwatoo oosoo ka Te Pabe'e-no numme Jew-matu magwetzoipu. Mu numu tooe hano'yoona tooe nanesootuhikwu. Pudusoo mu tunaka'oedyukudu ka kaaheno Te Naa-matoo nanesootuhikwu, ka oo besa pooha pumme tummatza'e. ‘Yooonnekoo nu-matoo mu kaaheno nanesootuhiyakwe,’ mee'e soo Te Naa te netamma. Soo Te Naa unu pooha-gana ooonne'yoona tamme tooe hano'yoona tooe sakwa ka oo pooha-masoo oo-matoo nanesootuhi.” \v 25 Soo mogo'ne yise mee oo netamma, “Nu oo sopedakwatoo soo Te Pabe'e yise pudusoo petukwu. Ka saa'a petuse oosoo no'okosoo hemma kaaheno te tuukwekwu.” \v 26 Soo Te Pabe'e yise mee oo netamma, “Nu mooasoo yow. Nu Mu Pabe'e.” \p \v 27 Numme ka Te Pabe'e ka mogo'ne-no yadoo'adyakwe oo poonnena umu-baa petuoogonno. Ha'ooga manena ka mogo'ne yadooedyakwe? Mee numme sookama pana gi mu tubenga. \v 28-32 Soo mogo'ne ka tu bano'osa mawuoogase ka tu nobe-witoo kodyuhooka. Numme ka Te Pabe'e mee netamma, “Mooasoo numme tukapu tumuhoodooa, yaatu tuka.” Soo Te Pabe'e mee ne netamma, “Nu atamasoo gwetzoidu.” \v 33 Numme yise mee nananetamma, “Haga gina tukapu a makahoodooa?” \v 34 Soo Te Pabe'e yise mee unakwe, “Nu ka E Naa tunetammana nakabetseana gwetzoa'e. \v 35-38 Mooasoo ewa'yoo ka Te Naa besa unnepu-witu mu numu tunedyooe. Ooonne'yoona meno'o mu numu mumme wutoo'e, ka Te Naa besa unnepu pumme tunedyooekwudu. Nu yise meeoo mu netammakwu mu numu nu-kwitu tuukwe, o'no ewa'yoo numu e naka'oedyuku manepetukwu, yise soo Te Naa gi mobegwa-ga mu sootuhikwu. Mu ka 'yoo mu manekwi nasootuhikwu. Mu yise ka mu numu ka Te Naa unnepu mooe tunedyooedu-no besa sokwamakwu ka mu numu nuka naka'oedyukuna mu nasootuha'e.” \p \v 39 Toge, o'no soo mogo'ne ka petuoogase ka tu nanumu mu Samaritan numu, mee netamma petuga, “Kemmase ka nana wegeadooa oosoo no'oko e manepu gi nekwatsekute. Nu oo naka'oedyukute o oosoo Te Pabe'e.” Ewa'yoo numu yise ka Te Pabe'e-wi tunaka'oedyuku mane. Mu numu yise ka Te Pabe'e-baa petuhooga. \v 40 Mu Samaritan numu yise mee ka Te Pabe'e netamma, “U sakwa yaa numme-baasoo.” Soo Te Pabe'e yise waha tabeno umu-baa. \v 41 Ka Te Pabe'e unnepu nakase ewa'yoosoo numu tunaka'oedyuku mane. \v 42 Umu ka mogo'ne mee netamma, “U ka Te Pabe'e-witu ne tuukwese numme tunaka'oedyuku mane, ka mooe'ugasoo numme ka nummesoo oo poonnese, oo nakana numme yise tubetse tunaka'oedyuku mane.” \p \v 43 Waha tabe mease soo Te Pabe'e ka teepu Galilee mee naneadu-kwitoo mea. \v 44 Mooasoo soo Te Pabe'e ne tuukwe'e ka Te Naa nayadooawabe nananumu gi ooka mu naka'oedyukuna. \v 45 Ewa'yoo Galilee numu mooasoo ka tu pooha na'ewatuka-kwikoo ka Jerusalem-witu nanabesa ka Te Pabe'e pooha tumadugupu poonne. Ooonne'yoona ka Galilee-wi ka Te Pabe'e petugase mu numu besa oo matuku. \v 46 Soo Te Pabe'e yise ka Cana-witoosoo\f + \fr 4:46 \ft Ka mu baa atsa baa mama'e.\f* kodyu petu. Soo numu moohedu tooa oona ka Capernaum-witu tuoeya'e. \v 47 Soo numu moohedu ka Te Pabe'e ka teepu Galilee-wi petuna nakase, ka Te Pabe'e-baa petuse mee oo netamma, “E dooa unu tu'oedyuina ya'ega'a ona Capernaum-wi. U sakwa kemmase oo mabesakudooa.” \v 48 Soo Te Pabe'e mee oo netamma, “Mu gisoo tunaka'oedyukute. Mu ka nanabesa e pooha manepu poonnese suu'mu oo naka'oedyukukwu.” \v 49 Soo numu moohedu nana ka Te Pabe'e meeoo netamma, “U sakwa meno'osoo nu-no kemma, gisoo ka e tooa ya'e.” \v 50 Soo Te Pabe'e mee oo netamma, “U sakwa kodyuka, u tooa mooasoo gwetzoikwu.” \v 51 Soo numu moohedu ka Te Pabe'e naka'oedyukuse meahoo, togesoo ka oona tu nobe-kwitoo oo mea, soo oo tummatzidu nana oo wegeahoodooase mee oo tuukwe'e, “U tooa mooasoo besa manepu.” \v 52 Soo numu moohedu ka pumme tummatzidu nana mee tubenga, “Hannano'o besa mani?” Oosoo yise oo nanekwegea, “Etze'e toge tabeno kadoo'e.” \v 53 Soo nana oetu soomayuhoo, ka oona nokwikoo ha'yoo soo Te Pabe'e meeoo e netamma, “U tooa mooasoo besa namagwetzoipu.” Soo numu moohedu nana ka mu tu nobe-kwitu numu-no, ka Te Pabe'e naka'oedyuku mane. \v 54 Yow esoo wahasoo ka Te Pabe'e nanabesa pooha tumadugupu, ka teepu Galilee-kooba'yoona. Gi haa'no'yoose ka teepu Judea mee naneadu-kwi'yoona oo kodyu petuse. \c 5 \p \v 1 Saa'a Te Pabe'e ka Jerusalem-wi petuga, ka mu Jew numu otuoo ewa pooha tuka-no'o. \p \v 2 Ka Jerusalem-wi oo petugase, tuutse'ekoo banunadu Bethsaida mee naneadu na'oonnakwi manegeoo nahabatoo. \v 3-4 Ewa'yoo tuoegoedu numu oho. Susumudu gi tutubootabuedu, umu-matu gi modu, umu-matu gi yuyutsunga manepu. Umu ka Te Naa tummatzidu toha kasa-gakoo wutooena, ka pudusoo ka baa oo mayutsunga petukwuse. Soo mooe'ugasoo numu ka baa bayutsungawunudu-kwi ekadu besa maniyakwe. \v 5 Sumu'yoo gi nummedu nana ewa (38) tomogapu oe numu-no. \v 6 Soo Te Pabe'e oo poonne ka oona oo hape, yise soo gi nummedu nana wuna'me o hape, mee oetu naka. Soo Te Pabe'e mee oo tubengu, “U haa'a u namabesakuna soogwa'e?” \v 7 Soo nana mee ka Te Pabe'e nanekwegea, “Ka bayutsungatu-kwitoo e tummatzikwudu kadoo haga. Kumma'yoosoo nonotsa nuka-kobenasoo ka baa-wi mooe ekeahooyakwe.” \v 8 Soo Te Pabe'e yise mee oo netamma, “Yotseoose nummemanese, ka u wegea mahedase nobe-kwitoo kodyuka.” \v 9 Esoo ka mu Jew numu nanesootuhi tabeno tooe, a namanena. \p \v 10 Mu Jew numu nanesootuhi moohedu ka nana namabesakupu mee netamma, “Soo tamme putoogoo tumayohona, gi soo numu puusoo tu wegea maheta tamme nanesootuhi tabeno.” \v 11 Oosoo nana besa manipu mee oo nanekwegea, “Soo nana e mabesakudu meeoo e netamma, ‘U besa manese, u wegea mahedase nummennumme,’ ” mee'e. \v 12 Umu numu nanesootuhi moohedu yise mee oo tubenga, “Haga meeoo u netamma?” \v 13 Soo nana gi oo sopedakwatoo ka Te Pabe'e, ka mu numu ewa-naga oo manise. \p \v 14 Saa'a soo Te Pabe'e ka pabatsekoo nanesootuhi nobe-kwikoo oo mayuse mee oo netamma, “U meno'o besa manepu. Ka suda u tumaduguna ma'wu, u ka gi suda u tumaduguna ma'wuna, soo suda u tumaduguna u-matoosoo kodyuse u unusoo tuoeyidooa.” \v 15 Soo nana yise mease ka mu Jew numu nanesootuhi moohedu tuukwe'e, “Soo Te Pabe'e e mabesaku.” \p \v 16 Mu Jew numu nanesootuhi moohedu, ka Te Pabe'e nekwohone petu, oosoo ka nanesootuhi tabeno mu numu mabesakuna. \v 17 Soo Te Pabe'e mee mu netamma, “Soo Nuga Naa, puu nonotsa tabeno numu sootuhidyakwe, gi oo ma'wudu. Nu punno'o oo-wa'ne'yoo.” \v 18 Mu Jew numu nanesootuhi moohedu, ka Te Pabe'e unu batsa soogwa'e. Soo Te Pabe'e ka nanesootuhi tabeba-wi mu numu mabesakuna, yise meeoo unakwe, “Soo Te Naa nuga tubetse Naa.” Soo Te Pabe'e ka Te Naa-wa'ne'yoosoo mee nanetammadu. \p \v 19 Soo Te Pabe'e mee mu netamma, “Nu kaaheno mu tuukwekwu. Nu ka E Naa tunetammana mayoho. Nu gi nugasoo manena suu'mu mayoho. \v 20 Soo E Naa ka unu e soobedyana, ka hemma how tu yugwena e tzapoonnekute. Saa'a E Naa nanabesowsoo e tzapoonnekukwu. Nu yise punno'o mumme ooka tzapoonekukwu. O'no yise mu tunaka'oedyukudu meeoo, ‘Uune! Soo Te Naa tubetse besa'yoo.’ \v 21 Soo E Naa puu mu numu mu ya'ekwikoo mayodakwu, nu punno'o gwetzoibu mu numu meeoo e soobedyana sootuhikwu. \v 22 Soo E Naa gi ka mu numu saa'a nemadabuekwu, oosoo nu-tamme oo tzamunapu. \v 23 Soo E Naa no'obatusoo numu nu-tooha manekwuna soogwa'e. Tooe haga tooe nuka gi heesoobedyadu, ka E Naa tookwa gi heesoobedyadu. \v 24 Nu kaaheno mu tuukwekwu tooe haga tooe e unnena naka'oedyukudu, ka E Naa naka'oedyukudooa tuwazoo, umuoo ooosapa gwetzoibu nasootuhikwu. Umuoo tunaka'oedyukudu suda tumaduguna, soo Te Naa mooasoo soomu'wa, umuoo gi numu-no paba nanehanekwu, ka mooasoo Te Naa besa podo meana. \v 25 Nu kaaheno mu tuukwekwu. Nu-matoo nanesootuhidu, tooe tuipu pana, saa'a ka e yadooase tu tutui-kwi'yoona yosuse, ka tunaka'oedyukuna, umuoo ka ooosapa gwetzoibu gi mobegwa-gakoo nasootuhikwu. \v 26 Soo E Naa ka gwetzoibu-ma mu numu sootuhikwudu. Nu punno'o ooosoo. \v 27 Soo E Naa ka mu numu tu nemadabuekwuna nu-matoo nemawuni, ooonne'yoona nu ka mu numu nemadabuekwu, nu ka Mu Pabe'ena. \v 28-29 Mu sakwa ekow naka'oedyuku. Pudusoo no'yoona mu tuipu numu yosukwu, ka e nakase, ka pumme e ba'e. Soo numu besa tumadugudu, besa nasootuhikwu, ka ooosapa gi moobegwaga nagwetzoidu. Umu suda tumadugudu, punno'o soo nanasuda mu tumaduguna umuoo-matoosoo kodyukwu. Umu suda sokwamana puusoo nasootuaganekwu. \v 30 O'no nu ka E Naa nuka tunetamma-kwa'nesoo numu paba nehanekwu. Nu besa numu nehanekwu, E Naa pooha-toohakwi nu numu nehanekwu nu gi nuusu'mu numu nehanekwu. \p \v 31 Ka nuusoo nakwitu e nanekwaha mu gi hownnekoo e naka'oedyuku-wa'ne'yoo. \v 32 Pana soo E Naa yise nu-witu wahana, o'no yise mu sakwa oo naka'oedyukute. Nu oo sopedakwatoo ka Te Naa nanekwahana oosoo kaaheno tuukwe. \v 33 Mu mooasoo mu numu tayapu ka John nu-witu tubengakwudu. Soo John kaaheno mu tuukwepu. \v 34 Mu numu yise ka John unnena soogwa'e. Nu oo sopedakwatoo ka mooasoo togesapa tuukwena. Nu mu nemayukute ka John nu-witu wahapu, o'no yise mu punno'o e naka'oedyukuse namagwetzoikwu. \v 35 Soo John ka Te Naa Besa Po mu tzaponnekute, mu gi haa'noto besa sokwamapunne. \v 36 Soo John unnepu ka mu numu nu-witu sopedakwatoo tummatzi. Ka nanabesa e tumadipu E Naa nuka tunetammakuna, mumme e tzapoonneku o'no mu numu oo sopedakwatoo soo Te Naa yaa mu-matoo e taya. \v 37 Mu gi ka Te Naa nakana, gi tuwazoo oo poonne. Soo Te Naa nu-witu wahase, o'no yise yaatoo e taya. \v 38 Mu gi ka Te Naa unnena naka'oedyukute mu ka gi oo naka'oedyukuna mumme oo tunetammakuna. \v 39 Mu ka Te Naa unnepu nease numme namagwetzoikwu mee mu sokwamana. Pana nu-witu mu ne'a, ooonne'yoona mu sakwa e naka'oedyukuse mu namagwetzoi. \v 40 Pana mu gi nu-matoo kemma, o'no nu gi ka gwetzoibu-ma mu sootuhi-wa'ne'yoo. \v 41 Nu gi ka mu numu besa nu-witu tuukwedu wate pana \v 42 nu ka nuusoo oo sopedakwadoona, mu tookwa gi ka Te Naa besa soobedya. \v 43 Tooe soo Te Naa mu-matoo e ta'yase sapa, mu gi e naka'oedyukute. Ka kumma'akoosoo atasoo numu tunedyooe petuse, mu oo naka'oedyukute, tooe Te Naa gi ooka ta'ya sapa. \v 44 Mu ka mu numu mu besa'yoo mee mumme mu netammana besa soobedya, pana ka Te Naa meeoo unnena gi nakaheesoobedya. Mu gi hannano'o e naka'oedyuku-wa'ne'yoo. \v 45 Soo Moses mu magwetzoidu tooe mu magwetzoi mee mu tusooyugwe sapa. Ka o'nosoo soo Moses te namooatupu ka Te Naa unnepu te tuukwe'e. Soo Moses ka suda mu tumaduguna ka Te Naa tuukwekwu. \v 46 Tooe haga tooe ka Moses unnepu naka'oedyukudu nuka naka'oedyukukwu tuwazoo, soo Moses ka e manekwuna botuguse. \v 47 Mu ka gi Moses tubotuguna naka'oedyukuna, mu tookwa nuka gi naka'oedyukute. \c 6 \p \v 1-4 Saa'a ka tamano tu manegese soo Te Pabe'e ka numme tunakatzimodu-no, ka banunadu Galilee\f + \fr 6:1-4 \ft Mu Greek numu Tiberias mee oo ne'a.\f* mee naneadu natsemangega. Numme ka giba-matoo poyase, oona aata'a. Umu ka mu tuoegoedu oo mabesakute oo poonnese ewa'yoo numu oo nageka.\f + \fr 6:1-4 \ft Mu Jew numu pooha ewa tukakwuna tzage'esoo manegena.\f* Soo Te Pabe'e ka pukwi'yoona tu kemmapu-witu wesase, ewahoo numu tu nakwi kemma mu poonne. \v 5-6 Soo Te Pabe'e tu manekwuna sopedakwatoona, ha'yoo saa'a soo Philip unnedooa mee soonammena, ka Philip mee tubenga, “Hanoko nadukadu tamme tumuse, noko umu numu makakwu?” \v 7 Soo Philip oo nanekwegease meeoo oo netamma, “Soo nana tooe hemma tooe how yugwe, pumme tukapu puma tu tumuna suu'mu hee-ga'yoo, pana, oosoo gi toge'yoo, ka mu ewow numu makakwuse, ka tukapu ewa nanenaga.” \v 8 Sumu'yoo punno'o ka Te Pabe'e nakatzimodu-matu Andrew\f + \fr 6:8 \ft Simon Peter wanga'a.\f* mee naneadu mee unakwe, \v 9 “Esoo naatse manegeoo tukaba-ga'yoo, waahoo tutukutsekoo pakwe noko. Nagutza huutse'yoo, gi tamme no'oko mu numu maka-wa'ne'yoo.” \v 10 Soo Te Pabe'e meeoo, “Ka mu numu ka pooega-kooba aata tuungu\f + \fr 6:10 \ft Ewa'yoo (5000) mu momoko'ne-no dooake punno'o ewa'yoo.\f*.” \v 11 Soo Te Pabe'e yise ka mu manegeoo tutukutsekoo tukaba hemmahoose, ka Te Naa-matoo nanesootuhikooha. Ka numme pumme nakatzimodu yise hemehoose, noko mu numu aatadu ne maka tuungu, ka tutugutsekoo pakwe ooosoo tuwazoo ooosoo yugwe. \v 12 Numu no'yoona togekoo yise tukahoo, ka noko numu wutzu'mese, soo Te Pabe'e numme tunakatzimodu mee netamma, “Noko ka tukapu nagupenidu masumudoo. Gi ka tukapu nahadyugwepana.” \v 13 “Numme sumumano wahamatsebooekudu (12) kawona kaanoku, ka tukapu nagupeni-ma, o soo manege'yoo tutukutse'yoo tukaba.” \p \v 14 Mu numu ka Te Pabe'e besa tumadabuehoose, oo poonnese mee nananetamma, “Yow esoo Te Pabe'e Te Naa nayadooawabe. Wuna'me tamme ka Te Naa nakawutooepunne, ka yaa teepu-koobatoo ka Te Pabe'e oo tayakwuse.” \v 15 Soo Te Pabe'e oo sopedakwadoo, ka mu numu-kooba katudu oo nemayugwekwuse, ooonne'yoona mu ma'wukase puu suu'mu oona ka giba-matoo meahoo. \p \v 16 Ka yongona tu manepetuse numme oo nakatzimodu ka banunadu-kwitoosoo kodyuka. \v 17 Ka tu toganokase sapa, soo Te Pabe'e gisoo numme-baa kodyu petu. Numme yise ka sake-wi kuase, ka Capernaum-witoo natsemangega. \v 18 Unu hukwa petuse, soo baa unu bayutsungakooha. \v 19 Numme banamoo-kwitoo natsemangega, o ne manikese numme ka Te Pabe'e poonne ka baa-koobakwi, oo kemmano'o ka sake tzage'e oo manikese numme sui. \v 20 Soo Te Pabe'e mee ne netamma, “Nu yow, gi suipana.” \v 21 Numme yise ka sake-wi oo netzatsebooase yabesoo ka bakumana petuga, Capernaum tzage'e. \p \v 22 Oogow awamooa mu numu ka banunadu oowenapa'yoona mee nananetamma, “Soo Te Pabe'e umu pumme nakatzimodu-no sumuoo sake-ga'yoo. Ka togano tamme mu poonne ka mu tunakatzimodu ka sake-wi mu mea'ase. Soo Te Pabe'e gi umu-no.” \v 23 Kukumma'yoosoo sake punno'o o ka Tiberias mee naneadu-wi'yoona kemmadu, ka oona etze'e Te Pabe'e pukwi'yoona nanesootuhina, mu numu pukwikoo oo makapu tzage'e petugadyakwe. \v 24-25 No'yoona mu numu oo poonne soo Te Pabe'e umu pumme nakatzimodu-no gi o, ewa'yoo numu yise ka sake-wi kuase ka Capernaum-witoo natzemangekase, ka Te Pabe'e watega. Umu ka Te Pabe'e mayuse meeoo oo tubenga, “Hannano u natsemangeke?” \v 26 Soo Te Pabe'e mu numu ewana nanekwegea, “Nu togesapa mu tuukwe. Mu numu ewana ka tseako'ena suu'mu e wategena, ka tukapu suu'mu soogwina. Gi umu ka nanabesa e pooha manena poonnese e wate. \v 27-28 Gi ka nasoo'awunudu paba sooyugwepana, mu sakwa ka tukapu pumme numu nakugwetzoinnummena paba sooyugwe. Soo Te Naa nuka pooha-maka. Nu ookow tukapu puma mu nakugwetzoinnummena mu sootuhikwu.” Umu numu ewana yise oo tubenga, “Hownnekoo yise numme ka Te Naa nakabetseakwu?” \v 29 Soo Te Pabe'e mu nanekwegea, “Nuka naka'oedyuku mee'e soo Te Naa unnena yaatoo e taya, o'no mu oo nakabetseakwu.” \p \v 30 Umu numu yise meeoo oo netamma, “Sumu tuwazoo besa u tumadina ne tzapoonneku, o'no numme u naka'oedyukukwu. \v 31 O'nosoo soo Te Naa puu umu te nanamooatupu tukaba makamena. Soo Te Naa unnepu mee nabotugu, \q1 ‘Te Naa pa'anakwana tukaba puma mu nakugwetzoinnummena mu maka, umu yise oo tuka.’ ” \m \v 32 Soo Te Pabe'e mee mu netamma, “Nu togesapa mu tuukwekwu, soo Moses gi ka mu nanamooatupu ka tukaba puma mu nakugwetzoinnumme maka. Pana meno'o soo Te Naa ka tukaba pummetusoo puma mu nakugwetzoinnummena-ma mu sootuha'e. \v 33 Nu yow soo tukaba Te Naa-nakwana kemmadu. Soo Te Naa ekow tukaba-ma mu sootuhikwu, nu ka Te Naa-nakwana kemmapu, puma mu namagwetzoikwuna.” \v 34 Umu numu yise mee ka Te Pabe'e netamma, “Meno'o manakwana u sakwa ooosapa 'yoonnekoo tukaba-ma ne sootuhi.” \v 35 Soo Te Pabe'e yise mee mu netamma, “Nu yow soo tukaba mu sootuhikwudu ooosapa puma mu gwetzoimokwuna. Soo numu nuka naka'oedyukudu gi kumma'akoosoo tooe hownnekoo tukapu sookwi-wa'ne'yoo. Soo numu nuka naka'oedyukudu gi puudyi-wa'ne'yoo ka nuka nanetzakwiya'ena. \v 36 Pana mumme e tuukwe-kwa'nesoo, mu ka nanabesa e tuyugwena poonnepana mu gi e nakabetsea. \v 37 No'yoona umu Te Naa tutzeana, nuka naka'oedyukute. Nu yise gi mu tsasoopedya-wa'ne'yoo. \v 38 Nu ka Te Naa-baa'yoona kemma, nuka oo tunetammakuna mayohokwuse, gi nuusoo meeoo tusooyugwena. \v 39 Soo Te Naa ka umu pumme naka'oedyukudu tuikwuna gi petzabena. Nu saa'a ka yaa teepu-koobasoo kodyu petuse, no'oko umuoo nuka naka'oedyukudu, mu tuipu tuwazoo mayosudooa. \v 40 Soo Te Naa no'obatusoo numu nuka naka'oedyukuna, ooosapa gwetzoimokwuna soogwidu. Nu ka kodyu petuse umuoo tuipu mayosukwu.” \p \v 41-42 Umu Jew numu nanesootuhidu, yise ka Te Pabe'e nanetzamekute ka Te Pabe'e meeoo unakwe, “Nu yow ka tukapu-wa'ne'yoo numu puma nakugwetzoinnummena, Te Naa-baa'yoona kemmadu.” Umu Jew numu nanesootuhidu yise ka Te Pabe'e meeoo, “U, Ne Naa-witu esaya'e. U sukwe Jesus, ka Joseph tooa. Numme ka u naanapua'amu sopedakwatoo.” \v 43 Soo Te Pabe'e yise mee mu netamma, “Gi e nanetzamekupana. \v 44 Gi mu numu puusoo e naka'oedyuku-wa'ne'yoo. Soo Te Naa mu numu sootuhidyina umu nuka suu'mu naka'oedyukudu Te Naa doodooamu manekekwu. Nu ka petuse saa'a umu nuka nagemodu, mayosukwu, tooe mu tuipu sapa. \p \v 45 Soo Te Naa yadooawabe o'nosoo mee tubotugu, \q1 ‘Soo Te Naa saa'a no'oko numu tunedyooedooa.’ \m Tooe haga tooe numu ka Te Naa unnena nakana, yise oo naka'oedyukudu, saa'a nu-matoo kemmadooa. \v 46 Gi haga ka Te Naa poonnedu, nu suu'mu ka Te Naa poonne ka oo-baa'yoona kemmapuna. \v 47 Nu togesapa mu tuukwekwu, no'yoona mu tunaka'oedyukudu ooosapa gwetzoimokwu. \v 48 Nu yow soo tukapu-wa'ne'yoo puma numu nakugwetzoinnummena, ooosapa numu puma gwetzoimokwuna. \v 49 Umu te nanamooatupu puu, ka sukwe nadukadu-ma namagwetzoimo'o, ka Te Naa pumme makana. Soo tukapu sukwe nawutzu'me, gi numu tubetse magwetzoa'e. \v 50-51 Nu yise yow soo puma numu tubetse gwetzoina tukapu-wa'ne'yoo, nu ka Te Naa-manakwana kemmadu. Esoo tukapu nugasoo tookoo-wa'ne'yoo, tooe haga tooe ka nuka tookoo tukase, ooosapa gi mobegwa-gakoo gwetzoimokwu. Nu ka mu-koobatoo nabatsase, o'no yise mu ooosapa gwetzoimokwu. Nu yaahoo soo tukapu numu puma nakugwetzoinnumme, nu puma mu gwetzoikwuna.” \p \v 52 Mu Jew numu puusoo nananepetukukooha mee nana'unnena, “Ha'oo haa'a puusoo tu tookoo-matu tzapookana te makakwu, tamme pute yise oo tukakwu?” \v 53-54 Soo Te Pabe'e yise mee mu netamma, “Nu kaaheno mu tuukwe, nu yow mu Pabe'e. Tooe haga tooe nuka naka'oedyukudu ooosapa nu-no'yookwu. Nu ka tukapu numu puma nakugwetzoinnummekwuna. Soo e puupe ka baa mu hebena, puma mu namagwetzoina. Soo tooe haga tooe soogwetzoidu nu-ma suu'mu gwetzoikwu. Nu ka kodyu petuse mu tuiputoo'e saa'a namayosudooa. \v 55 Soo e tookoo tubetse tukapu-wa'ne'yoo, yise e puupe punno'o tubetse baa-wa'ne'yoo. Nu-mamma ooosapa numu gwetzoimokwu. \v 56 Tooe haga tooe ka e tookoo tukadu, yise ka e puupe hebedu ooosapa nu-no'yoopunne. \v 57 Soo Te Naa yaatoo e tayase, nu yise ka Te Naa pooha-toohakwi mu-baa gwetzoinnumme. Tooe haga tooe ka e naka'oedyukuna, nu e pooha-ma mu sootuhikwu, o'no yise mu ooosapa gi mobegwa-gakoo gwetzoimokwu. \v 58 Nu yow oo soo tukapu, puma numu nakugwetzoinnummekwuna, ka Te Naa-manakwana kemmadu. Tooe haga tooe nu-no'yoopunnedu ooosapa gwetzoinnummekwu. Soo tukapu te nanamooatupu pumatu tukapu, gi haa'noto numu magwetzoidu. Pana nu yow gwetzoibu mu sootuhikwudu.” \p \v 59 Soo Te Pabe'e, meeoo mu numu netammadyakwe tooesoo ka nanesootuhi nobe-wi'yoona, ka Capernaum-wi'yoona. \v 60 Ewa'yoo numu ka Te Pabe'e nakapunne pana gi oo nakatugu yise mee nananetamma, “Esoo nana tamme tunedyooena unusoo namanena nanaka'oedyukukwu.” \v 61 Soo Te Pabe'e oo sopedakwatoo umu gi oo nakasopedakwadoo, ka oo unnewununa. Soo Te Pabe'e meeoo, “Mu sakwa gi nasootookepana, ka meeoo mumme e netamma. \v 62 Mu sakwa sumuna gi oo naka'oedyuku tooe e poonnepana, ka Te Naa-matoosoo e koyukase. \v 63 Mu numu gi puusoo namagwetzoi-wa'ne'yoo. Soo Te Naa-suu'mu mu magwetzoikwu. Soo nuga unnepu putoogoo ka Te Naa Besa Pooha mu naka'oedyukuna suu'mu mu sootuhikwu, o'no yise mu ooosapa gwetzoimokwu. \v 64 Pana susumudu mu-matu gi e naka'oedyukute.” \v 65 Soo Te Pabe'e yise mee mu netamma, “Nu mooasoo mu tuukwepu, soo numu gi puusoo nama e naka'oedyuku-wa'ne'yoo. Soo E Naa mee e netamma, ‘Mumme nu-kwi tunaka'oedyuku mayugwe,’ ” mee. \p \v 66 Ewa'yoo numu gi oo naka'oedyukuna yise tu nonobe-witoo kodyuka. \v 67 Soo Te Pabe'e yise numme sumumano wahamatsebooekudu (12) pumme nakatzimodu mee tubengu, “Mu haa'a punno'o e nasoomenakwu?” \v 68 Soo Simon Peter yise ka Te Pabe'e nekwegea, “Numme ooosapa u-no'yookwudu. U ooosapa kaaheno ne tunedyooennumme. Numme ka gwetzoibu besa nakasoobedya. \v 69 Numme u naka'oedyukuna, oo nakasopedakwatoo u yow Ne Tubetse Pabe'e.” \v 70 Soo Te Pabe'e yise mee ne netamma, “Nu mumme sumumano wahamatsebooekudu (12) netutzea. Pana sumu'yoo mu-nagatu ooosapa gi nu-no'yoopunne.” \v 71 Ka nana Judas Iscariot mee naneadu soo Te Pabe'e netammana meeoo. Tooe soo Judas sumumano wahamatsebooekudu (12) tunakatzimodu-nagatu pana soo Judas ka saa'a umu Te Pabe'e ooowemota mani, ka umu wohonedu-tamme mane, umuoo ka Te Pabe'e batzakwu mee tunetammana. \c 7 \p \v 1 Saa'a soo Te Pabe'e no'oko ka teepu Galilee mee naneadu-koobakwi numu tunedyooennumme. Soo Te Pabe'e ka teepu Judea mee naneadu-kwitoo gi me'a, mu Jew moohedu oonatuoo pumme nehooawi, pumme mu nepatza. \v 2 Mu Jew numu nanesootuhi ewa tukakwuna tzage'e manegena, o'no umu numu sumuyakwe, nanasusu'mu tatza nobe-kwi nobegana, ka Te Naa-matoo nanesootuha'e ewa'yoo yise nasootuhiyakwe. \v 3-5 Umu Te Pabe'e wanga'amu gi oo oedyukute ka tu pabe'e. Umu oo wohonena mee oo netamma, “U sakwa Judea-witoo mea. U pooha tumadipe mu tunaka'oedyukudu oetuooo tzapoonnekukwu. U ka pooha-ga'yoo mee naneyugwena, gi oo nekwatzetugupana. U ka nanabesa tumadi mee unnena u sakwa no'oko numu tzapoonneku.” \v 6 Soo Te Pabe'e mee mu nanekwegea, “Nu gi o mea-wa'ne manepunne, mu yise tooe hannano tooe mesoo mea. \v 7 Nu ka mu numu suda tumadugu mu tuukwe'e, ooonne'yoona umu yise gi e petzape, pana umu mumme gi nekwoho'ne. \v 8 Nu gi meno'o mu-no mea-wa'ne manepunne.” \v 9-10 Ka mu tu wanga'amu mease, soo Te Pabe'e punno'o huu tabeno ka Galilee-wisoo, saa'a puu suu'mu watze mea. \v 11 Mu Jew numu moohedu ka mu numu-naga-kwitu ka Te Pabe'e too'e wate. Ewow numu too'e tubenga, “Hano soo Jesus?” \v 12 Ka Te Pabe'e-witu ewa'yoo numu nanatuukwe. Susumudu umu-matu meeoo, “Soo Jesus besa'yoo nana,” pana susumudu punno'o meeoo, “Soo Jesus numu nemooagadu.” \v 13 Mu numu ka Te Pabe'e-no'yoopunnedu ka mu Jew numu moohedu-ma suina, ka Te Pabe'e Jesus-witu watze nanatuukwe. \p \v 14 Ka mu Jew numu pahe tabeno nanesootuhi ewa tuka-kwi manepetuse, soo Te Pabe'e ka pabow nanesootuhi nobe-kwi petuse yise nanesootuhibu-witu mu numu tuukwe'e. \v 15 Mu numu mee nanatubenga, “Hownnekoo esoo nana no'okosoo hemma sopedakwatoo? Esoo gi hannano'o nanesootuhibu-witu natunedyooepu-ga'yoo.” \v 16 Soo Te Pabe'e yise meeoo, “Nu ka Te Naa unnena mu tunedyooe. Nu gi nugasoo tusooyugwena mu tunedyoo'e. \v 17 Tooe haga tooe ka E Naa nakabetseadu oo sopedakwadookwu oo naka'oedyukukwu, ka E Naa unnepu e waha. \v 18 Soo tooe haga tooe pummesoo tusooyugwena wahakwu, besa pummesoo nanemadabuewununa soogwa'epunnedu. Nu ka toge kaahenotu E Naa unnepu mu tunedyooe, o'no mu Te Naa-matoo nanesootuhikwu. Nu togesapa mu tuukwe'e, nu gi esaya'e. \v 19 Mu puu ka Moses putoogoo tumayohomeana naka'oedyukudu mee naneyugwe, pana mu puu gi oo nakabetse'a. Mu ka Moses nakabetseana, how manena mu e batsa soogwa'e?” \v 20 Mu numu mee oo netamma, “Soo tsoapa haa'a u ma'emukwa? Gi haga u batsa-soogwa'e.” \v 21 Soo Te Pabe'e yise mee mu netamma, “Suta'yoo nana mee mu e netamma, ka nanesootuhi tabeno numu e mabesakukena. \v 22 O'nosoo soo Moses ka mu nanamooatupusoo tumayohope mu tunedyoo'e, ooona'yoona numu kootze na'oonnakwitu natsekea, umu yise Jew numu maneyakwe. Mu nanamooatupu o'nosoo ka Moses-kobenasoo gwetzoimodu, oo ka tu doodooamu mooe yugwe. \v 23 Mu puu ka Moses nakabetseana ka nanesootuhi tabeno sapa ka mu doodooamu oo yugweyakwe. Ooonne'yoona nu ka nanesootuhi tabeno sapa ka mu doodooamu oo yugweyakwe. Ooonne'yoona nu ka nanesootuhi tabeno ka nana mabesaku \v 24 mu sakwa gi e sutakupana, gi e nesootzemapana.” \p \v 25 Susumudu mu numu-matu mee nananetamma, “Yaa esoo nana. Mu Jew moohedu batsayagana. \v 26 Soo Jesus no'oko ne-kobena'yoona yadooadyakwe. Hownne'yoonagina mu numu moohedu a tsasoopedya? Te moohedu ka Te Pabe'e sumuna naka'oedyukute, ooonne'yoona oo tsasoopedya.” \v 27 Susumudu punno'o meeoo, “Mana numme pukwi'yoona a kemmana sopedakwadoo pana, o'nosoo soo Te Naa yadooawabe meeoo tubotugu. ‘Gi haga pukwi'yoona oo kemmana soopedakootookwu.’ Numme ka nana pukwi'yoona kemmana sopedakwatoo ooonne'yoona numme meeoo oosoo tookwa gi Te Pabe'e-matu.” \v 28-29 Soo Te Pabe'e ka pabow nanesootuhi nobe-kumaba'yoona ka Te Naa Besa Pooha-toohakwi mee mu netamma, “Mu meeoo sokwama, mu ka Te Pabe'e sopedakwatoo mee, pana mu ka pukwi'yoona oo kemmana, tuwazoo gi sopedakwadoo. Mu gi ka E Naa yaatoo nuka tayadu nakasopedakwatoo, oosoo Nuga Naa, nu oo-baa'yoona kemmahoo. Pana E Naa unnena nu kaaheno mu tuukwe'e, nu gi nugasoo unnena wahadu.” \v 30 Mu Jew numu tutunehanedu ka Te Pabe'e sookwutuma pana gi oo-toogoo manakwe, ka gisoo ka Te Pabe'e nabatsakwi oo manakwe. \v 31 Ewa'yoo numu ka Te Pabe'e-noyoopunnedu mee nana'unakwe, “Esoo nana no'okosoo hemma nanabesa pooha mada'e, ooonne'yoona esoo nana tookwa Te Pabe'e. Soo Te Pabe'e ka petuse, oosoo no'okosoo hemma nanabesa pooha madikwu.” \v 32 Mu Jew numu tutunehanedu ka mu numu unnena nakana nuusoogweda, ka mu tuukwutumadu ka Te Pabe'e wutuma tuungu, pana umu gi oo wutuma. \v 33 Soo Te Pabe'e yise ka mu numu mee netamma, “Nu gi haa'noto mu-baa'yoopunnekwu. Pudusoo nu yise saa'a ka Te Naa-matoosoo kodyukakwu. \v 34 Ooonne'yoona mu saa'a, unu e too'e soogwi pana gi e mayu-wa'ne'yoo. Mu nu-no too'e soogwedapana gi mu hownnekoo nu-noyoopunnekwu.” \v 35 Mu numu yise mee nananetamma, “Hanogina oosoo meakwuse tamme gi oo nageka-wa'ne'yoo? Oosooga sumuna ka mu Jew numu tooetoo ka mu gi Jew numu-baa manekwuse. \v 36 Hayoo unnena oosoo ka meeoo, ‘Mu e too'e soogwi pana gi e mayu-wa'ne'yoo, mu too gi e nageka-wa'ne'yoo, ka e kodyukase?’ ” \p \v 37 Ka mu Jew numu ewa tuka nanesootuhi tabeno namamakwuhooga'a, soo Te Pabe'e wunuse ka Te Naa Besa Pooha-punagakoo mee unakwe, “Tooe haga tooe wuna'me tu gwetzoinnummekwuna gi mobegwa-gakoo soogwidu nu-toohatoo nasoomawunise, nasootuhikwu. \v 38 Soo Te Naa unnepu mee na'unakwe oosoo, ‘Tooe haga tooe nuka naka'oedyukudu patzona-wa'ne gi pasa-wa'ne'yoo, ooosapa gi mobegwa-gakoo gwetzoibu nasootuhikwu.’ ” \v 39 Soo Te Pabe'e ka Te Naa Besa Pooha ka mu tunaka'oedyukudu saa'a tusootuhi-kwitu te tuukwekwu. Soo Te Naa gisoo ka Tu Besa Pooha-matu-ma mu numu poohamaka, ka Te Pabe'e gisoo pubaatoo kodyu petuga'a.” \p \v 40 Susumudu oo unnena nakase, mu numu-matu meeoo, “Oosoo tookwa Te Naa yadooawabe.” \v 41 Mu susumudu punno'o mee, “Yow tookwa Te Pabe'e.” Umu-matu yise mee unakwe, “Oosoo tookwa gi Te Pabe'e, oosoo Galilee-wi'yoona kemmadu. Soo Te Pabe'e gi Galilee-wi'yoona kemmakwudu. \v 42 Soo Te Naa unnepu meeoo, ‘Soo Te Pabe'e ka te namooatupu David ma'yoona suaketu. Oosoo ka Bethlehem mee naneadu-kwi'yoona kemmakwu, oosoo uga David pukwi'yoona kemmana.’ ” \v 43 Mu numu yise nanapokihoo nana'atasoo tusooyugwegonnona. \v 44 Mu susumudu numu ka Te Pabe'e nuusoogwetakugonno, pana gi haga yise oo wutuma. \v 45 Mu tukwutumadu yise ka mu tutunehanedu-matoo kodyuka. Mu tutunehanedu ka mu tukwutumadu mee tubenga, “How manena mu gi ka Jesus wutuma?” \v 46 Mu tukwutumadu meeoo mu nanekwegea, “Oosoo nanabesa unakwe, gi haga nana oo-wa'ne'yoo.” \v 47 Mu tutunehanedu yise mee mu tukwutumadu netamma, “Mu haa'a punno'o oo naka'oedyukute? \v 48 Numme tutunehanedu gi oo naka'oedyukute, numme mooasoo no'oko hemma sopedakwadoo, numu gi numme nemooaga-wa'ne'yoo. \v 49 Mu gi tutusopedakwatoodu gi Te Naa unnena sopedakwadoo, mu tuma'emukwana umu-tamme kodyusoo.” \v 50 Sumu'yoo umu-notu Nicodemus\f + \fr 7:50 \ft O'nosoo soo Nicodemus ka Te Pabe'e tapoegeapuna mooasoo ka oo manepunne-kwitu sopedakwadoo, o'no yise oo naka'oedyukuna ooonne'yoona oosoo yise ka meeoo.\f* mee naneadu mee mu netamma, \v 51 “Oosoo meeoo nayadooa soo Te Naa unnepu, ‘Tamme sakwa ka nana-no mooe yadooase, ka ha'oo manekwuse oo sopedakwatoose, o'no tamme sumuna oo nehanese tamme oetu sopedakwadookwu, oosoo haa'a besa'yoo pute gi besa'yoo?’ ” \v 52 Umu yise mee oo nanekwegea, “U punno'o umu Galilee-witu-kwa'ne yadooa-ka'nga. U sakwa ka Te Naa unnepu nease oo nakasopedakwadoo, soo Te Naa yadooawabe gi Galilee-wi'yoona kemmakwudu.” \v 53 Ka Te Pabe'e tunemamakwuse, mu numu tu nonobe-kwitoosoo kodyudyipunne. \c 8 \p \v 1 Soo Te Pabe'e ka giba Olive mee naneadu-matoo kodyuka, oonow tooikwu mee soonammena. \v 2 Oogow moo'a awamooasoo tu tabuagena, soo Te Pabe'e kodyuka, oona ka pabow nanesootuhi nobe-kobenatoosoo. Ewa'yoo numu oo nakadu oo-baa petudyipunne. Oonow katuna nanesootuhibu mu tunedyoo'e. \p \v 3 Sumu'yoo mogo'ne mooasoo kooma-gapana kumma'akoosoo nana poota'ma. Mu nanesootuhibu numu tunedyooedu, ka mu Pharisee mee nananeadu-nagatu, ka mogo'ne poonnese ka Te Pabe'e-baa oo bi petuoo. \v 4 Umu Jew nananesootuhidu mee ka Te Pabe'e netamma, “Numme eka mogo'ne kumma'akoosoo nana poota'ma a mayuhoo. \v 5 Ka te tumayohope-wi soo Moses o'nosoo ka te nanamooatupu oo tuukwe-kwi, oosoo mee na'unakwe ka 'yoo manedu mogo'ne batsa. How tamme a yugwekwu?” \v 6 Umu ka Te Pabe'e too'e nekusekuna, ka gi pumme oo nanekwagea umu oo nekwohone mee sokwamana. Soo Te Pabe'e natsekwu'ne katuhoose ka tu mamoogoo-ma, ka teepu-ma tubokooha. \v 7 Mu nanesootuhibu numu tunedyooedu, ka Te Pabe'e ooosapa meeoo tubengadyakwe, “Yabe hayoo unne how sakwa tamme a ma'e?” \v 8 Umu o suu'mu tubengadyakwe, soo Te Pabe'e yise, wunuoose mee mu netamma, “Unu tooe, tupe-ma oo tapagetahoo, oo ya'e-kwitoo tooe. Pana soo gi hannano'o tuma'emukwadu sakwa oo mooe tabe.” Soo Te Pabe'e yise natsekwu'ne katusesoo ka teepu-ma tutsebokoohasoo. \v 9 Ka nasookwise mu nanesootuhibu numu tunedyooedu, ka mogo'ne meeoo netammadu, mu wakwa'etse mooe mea'a, yise mu tootooebetse umu benakwatoo punno'o mea'a. Ka mu petukwahookase, \v 10 soo Te Pabe'e wunuse ka mogo'ne meeoo tubenga, “Haga meno'o meeoo u netamma?” Soo mogo'ne meeoo ka Te Pabe'e nanekwegea, “Gi haga.” \v 11 Soo Te Pabe'e meeoo ka mogo'ne netammasoo, “Nu punno'o gi. U nobe-kwitoosoo kodyuka. Yaa manakwana gi kumma'akoosoo nana poota'ma-pana.” \p \v 12 Soo Te Pabe'e yise ka mu numu ka pabatsekoo nanesootuhi nobe-kumaba manepunnedu mee netamma, “Nu ka teepu-koobatu kootabedooakute, o'no mu numu ka Te Naa besa po poonnena oo nagenokwu. Mu numu nuka naka'oedyukudu gi togaba-wi'yookwu.” \v 13 Mu Pharisee ka Te Pabe'e mee netamma, “U ka uusoo nanetammana esayidyakwe, ooonne'yoona numme yise gi u naka'oedyukute.” \v 14 Soo Te Pabe'e yise meeoo, “Tooe nu nuusoo nanetamma pana, nu togesapa mu tuukwe'e. Nu ka pukwi'yoona e kemmana, yise ka pukwitoo e meakwuna mooasoo sopedakwadoo. Mu yise gi ekow nu-kwitu sopedakwatoo.” \v 15-16 Mu ka nuka nemadabuena gi togekoo tunemadabue, mu ka gi oo nakasopedakwadoona. Soo E Naa yaatoo nuka tayadu e tummatzikwu, nu yise kaaheno mu nemadabuekwu. Nu gi mu-kwa'ne'yoo, nu kaaheno mu tunemadabuekukwu. \v 17 Soo te tumayohope meeoo, \q1 ‘Ka waahoo numu nawa'nesoo nanekwaha oosoo togesapa.’ \m \v 18 Numme yise ka Te Naa-no waha'yoo ooonne'yoona nu yise kaaheno mu tuukwe.” \v 19 Umu yise mee oo tubenga, “Haga yise u naa?” Soo Te Pabe'e mee mu nanekwegea, “Mu gi nu-kwitu sopedakwadoo, hownnekoosoo yise mu ka E Naa sopedakwadookwu?” \v 20 Soo Te Pabe'e meeoo mu tunedyoo'e ka pabatsekoo nanesootuhi nobe-kobena'yoona, puu-kwikoo mu numu tumasumudoo tsage'yoona. Soo Te Pabe'e gi nakwutuma, ka gisoo oo nabatsa-kwi oo manakwe. \p \v 21 Soo Te Pabe'e yise mu gi hemma heesoobedyadu mee netamma, “Ka pukwi'yoona e kemmapu-witoo e kodyuse, mu saa'a e tooe soogwikwu, pana mu gi e mayu-wa'ne'yoo. Suda mu tumadugu-kwisoo mu tuikwu. Mu gi nuga pukwitoo mea-kwitoo mea-wa'ne'yoo.” \v 22 Mu Te Pabe'e gi heesoobedyadu, gi oo nakasoobedakwadoodu yise meeoo nananetamma, “Ha'oo manena meeoo unakwe? Puusoo haa'a nabatsakwuse?” \v 23 Soo Te Pabe'e yise mee unakwe, “Mu ka sutakoo nakabetse'a, no'yoona mu numu ka teepu-koobatu moohedu punno'o ka sutakoo nakabetse'a. Pana nu ka Te Naa te pa'anakwatu nakabetse'a. \v 24 Mu ka gi nuka naka'oedyukuna, mu ka togesoo suta'yoo numuna, tuikwu.” \v 25 Umu yise oo tubenga, “How yise 'yoo u numme ata'yoosoo?” Soo Te Pabe'e yise meeoo mu netamma, “Nu ooosapa mu too'e tuukweno'o, pana mu gi e naka'oedyukute. \v 26 Nu yise ka ewasoo suda mu tumadugu-kwitu mu mesoo tuukwe-wa'ne'yoo, pana nu gi. Soo E Naa'yatoo nuka tayadu, kaaheno mu nemadunagakwu. Nu no'oko mu tooe tuukwe'e, ka Te Naa nuka tunetammakuna.” \v 27 Mu Jew numu moohedu gi oo nakasopedakwatoo, soo Te Naa ka Te Pabe'e-witu oo waha tuunguna, yaatoo oo taya. \v 28 Soo Te Pabe'e mee unakwe, “Mu saa'a e nabatsase, susumudu mu-matu oo naka'oedyukukwu, nu mu Pabe'e. O'no mu oo sopedakwadookwu, nu gi nugasoo tusooyugwena mayohokwu, pana nu ka E Naa nuka tunetammakuna mu sukwe tuukwe'e. \v 29 Soo E Naa yaatoo e tayase, ooosapa nu-no, gi e ma'wuka'a, nu ka ooosapa besa Te Naa nakabetseana.” \p \v 30 Ka Te Pabe'e yadooadyakwe ewa'yoo numu oo naka'oedyuku manemena. \v 31 Soo Te Pabe'e yise ka mu pudu tunaka'oedyukudu mee netamma, “Mu ka ooosapa o naka'oedyukuna nu mu doodooamu-gakoo. \v 32 Mu yise ka kaahenotu sopedakwadookwu, gi mu numu ka suta-kwitoo namoohegakwu.” \v 33 Umu yise meeoo, “Numme ka Abraham-ma'yoona suaketu. Ha'yoo u unnena meeoo unakwe tamme suta-kwitoo namoohegakwu?” \v 34 Soo Te Pabe'e mee mu nanekwegea, “Nu kaaheno mu tuukwekwu. Soo tooe haga tooe nanasuda tu manena mayohodu ka sutakoo nakabetsea. \v 35 Soo numu tummatziwabe, puu gi ka pumme nedyawedu nanumu. Pana soo numu nedyawedu dooa'a ooosapa nanumu nadatsungapunne. \v 36 Nu Mu Pabe'e, nu ooosapa mu nanumu-gakwu, mu ka e naka'oedyukuna. Nu mu sootuhise, o'no mu gi suta-kwitoo namoohegakwu. \v 37 Tooe mu Abraham-ma'yoona suakese sapa mu Te Naa dooamu mee nasokwama mu e batsa soogwa'e, mu ka gi e toge'yookuna. \v 38 Nu ka Nuga Naa nuka tuukwena mu too'e tuukwe pana, mu ka suta-nakwana suakese, ooonne'yoona mu sutakoo nakabetsea.” \v 39 Umu yise meeoo ka Te Pabe'e netamma, “Numme gi suta-nakwana suaketu, Abraham ne namooatupu.” Soo Te Pabe'e mee mu netamma, “Umu Abraham doodooamu ka Te Naa besa nakabetse'a Abraham-wa'nesoo. Mu gi Abraham doodooamu-wa'ne'yoona, gi tuwazoo Te Naa dooamu-wa'ne'yoo, ka gi Te Naa naka'oedyukuna. \v 40 Mu yise e batsa soogwa'e tooe nu kaaheno mu tooe tuukwepana mu ka Te Naa nuka netamma-kwa'nesoo, soo te namooatupu Abraham gi mu-wa'ne'yoo. \v 41 Mu ka oo manena kumma'akoosoo Naa-ga'yoo.” Umu mee ka Te Pabe'e netamma, “Numme gi kumma'akoosoo naa-ga'yoo. Numme sumuoosoo Naa-ga'yoo soo numu manumudoopu, ne tubetse Naa.” \v 42 Soo Te Pabe'e yise mee mu netamma, “Mu ka Nuga Naa nenagana, mu sakwa unu e soobedya. Soo E Naa yaatoo e tayase, nu yise yow mu-baa petu. Gi nuusoo meeoo nasooyugwena. \v 43 Mu gi e nakabetsea. Gi ka e una'wena nakapunne. \v 44 Soo Suta'yoo, mu Naa, ooonne'yoona mu ookow nakabetse'a. Soo Suta'yoo ooosapa numu kadoo mayugwekena, ooosapa mu esaya'ekuna. \v 45 Mu ka gi togekoo naka'oedyukute, ooonne'yoo mu gi e naka'oedyukute tooe kaaheno mumme e tuukwe'e sapa. \v 46 No'yoona mu e sopedakwadoo, nu ooosapa besa tumadugudu. Nu kaaheno mu tuukwepana mu gisoo e naka'oedyukute. \v 47 Soo Te Naa doodooamu ooosapa oo nakabetse'a. Mu yise meeoo unnepana mu gi oo-no'yoopunne.” \v 48 Mu Jew numu mee oo netamma, “U gi kaaheno numme-matu, u ka mu sutakoo numu-matu-kwa'ne'yoo. U tuma'emukwadu.” \v 49 Soo Te Pabe'e mee mu netamma, “Nu gi tuma'emukwadu. Nu ka E Naa toge'yooku pana mu gi e toge'yookute, ooonne'yoona mu suda nu-kwitu waha. \v 50 Nu gi nuusoo besa naneyugwena, soo Te Naa saa'a besa nu-kwitu waha. Soo Te Naa ka umu nu-kwitu esayidu nemadunagakwu. \v 51 Nu kaaheno mu tuukwe tooe haga tooe e nakabetseadu gi ya'ekwu.” \v 52 Mu Jew numu yise meeoo ka Te Pabe'e netamma, “Meno'o numme u sopedakwatoo u tuma'emukwadu. Soo te namooatupu Abraham puu ya'e, Te Naa nanayadooawabe punno'o no'yoona tuipu. U yise meeoo, tooe haga tooe e nakabetseadu gi ya'ekwu. \v 53 U haa'a ka Te namooatupu Abraham ooonakwa besa'yoo? Hownne'yoo, mee puu u uusoo nasooyugwe?” \v 54 Soo Te Pabe'e mee mu nanekwegea, “Nu ka nuusoo nakwitu wahana, mu gi e naka'oedyukute. Pana soo nuga Naa, besow e poohamaka, ookow nuga netammana, ooonne'yoona mu numu nuka nesookwuga'e. Mu ka Te Naa-matoo nanesootuhidu mee nananeyugwedu. \v 55 Pana mu gi ka E Naa sopedakwatoo, nu suu'mu ka E Naa sopedakwatoo. Nu gi esa'ya'e mu-kwa'nesoo, ooonne'yoona nu sakwa oetu mu tuukwe, ka Te Naa e sopedakwadoo-kwitu. \v 56 Soo te namooatupu Abraham besa soonamme ka o'nosoo oo pooha poonnena ka yaa teepu-kooba e petukwuna.” \v 57 Mu Jew numu moohedu meeoo oo netamma, “Soo Abraham tubetse o'nosoo ya'epu. U ka Abraham gi poonnedu. O'nosoo ume gisoo nadooa'adoo.” \v 58 Soo Te Pabe'e yise mee mu netamma, “Nu oo-koobenasoo mooasoo gwetzoi, tubetse o'nosoo gisoo ka Abraham nadooa'adoo.” \v 59 Umu yise tupe tzobakooha oo tatzagowkwu mee soogwamana. Pana soo Te Pabe'e mu manikwuna sopedakwadoo ka umu-baa'yoona yise ka pabow nanesootuhi nobe-wi'yoona watse meahoo. \c 9 \p \v 1 Soo nana gi tubootabuena nadooa'adoopu, oona po-kumaba katu. Soo Te Pabe'e umu pumme nakatzimodu-no oona meadabena oo poonne. \v 2 Numme oo nakatzimodu ka Te Pabe'e mee tubenga, “Haga suda tumadugu-kwi esoo nana gi tubootabuena nadooa'adoopu, masoo nana haa'a puusoo suda tumaduguse, pute umu oo naanapua'amu?” \v 3 Soo Te Pabe'e yise mee ne netamma, “Esoo nana gi tubootabuedu, suda oo tumaduguna gi oo-matoosoo kodyu, oo naanapua'amu suda tumaduguna gi oo dooa'a-matoo kodyu. O'nona eka gi tubootabuedu namabesakuse mu numu oo poonnese ka Te Naa nesookwuga'e. \v 4 Tamme sakwa ka Te Naa nuka yaatoo tayadu nakabetsea. Pudusoo nu nabatsase gi mu-no'yookwu. \v 5 Nu ka yaa teepu-kooba'yoopunnena ka mu numu tummatzina, umu ka Te Naa-witu nakasopedakwadookwu.” \v 6 Soo Te Pabe'e yise ka teepu-koobatoo toohese ka tu huutsenoko ka pasakwabu mayuase, ka gi tubootabuedu nana popo'a-kooba oo matzabekuhoo. \fig Ka teepu-koobatoo toohese basagwabudoose oo popa'a-kooba oo matzabeku|src="Cn01739B.tif" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Jhon 9.6" \fig* \v 7 Soo Te Pabe'e yise meeoo oo netamma, “U sakwa meahoose ka patzona Siloam mee naneadu-kwi nabakomamitooa.” Soo gi tuboodabudu nana yise ka oonahoo nabakomamitooase, besa tubootabuena kodyu petuuoosoo. \v 8 Mu numu uga, ka gi tubootabue oo poonnedu mee nana'unakwe, “Yow haa'a too'e, esoo nana uga oona po-kumaba katuna numu tumasumudoo tuunguyidu?” \v 9 Susumudu numu meeoo nana'unakwe, “Aha mow oosoo nana.” Susumudu yise punno'o mee, “Gi esoo oosoo nana, oo-wa'nesoo sukwe tabuadu.” Soo nana yise mee unne, “Nu yow soo nana gi uga tubootabuedu.” \v 10 Umu yise mee oo tubenga, “How manise u tubootabue mane?” \v 11 Oosoo mee mu nanekwegea, “Sumu'yoo nana Jesus mee naneadu, pasagwabu e popo'a-kooba matzabekuse, yise ka patzona Siloam-witoo e bakomami tuungu. Nu ka bakomamitooase, besa tubootabue mani.” \v 12 Umu yise meeoo oo tubengasoo, “Hano yise oosoo nana meahoo?” Oosoo uga gi tubootabuedu nana besa manena yise meeoo, “Nu gi oo sopedakwatoo.” \p \v 13 Umu numu yise ka mu Jew nananesootuhidu numu Pharisee mee nananeadu-matoo ka nana bika. \v 14-15 Ka nanesootuhi tabeba-wi ka nana besa namabesakuse, mu Pharisee mee oo tubenga, “How manise u tubootabue mani?” Oosoo mee mu nanekwegea, “Soo Jesus tu huutsepu ka teepu noko pasagwabudoose e popo'a-kooba oo matzabekuhoose oo-koobatoo yise e bakomami tuunguse, nu yise bakomamitooase, yaatu poonne mani.” \v 16 Susumudu mu Pharisee-matu mee unakwe, “Soo Jesus tookwa gi besa'hoo pooha-gana ka te nanesootuhi tabeba-wi numu mesoo mabesakute, masoo tookwa gi ka Te Naa-nakwana kemmadu.” Susumudu mu Pharisee-matu yise mee'e punno'o unakwe, “Ekow nana mow besa oo mayugwese oosoo tookwa Te Naa besa pooha hee-ga'yoo.” Umu yise oo-koobatoo nananepetukute. \v 17 Umu yise, ka uga gi tubootabuedu nana mee tubenga, “Ha'yoo u ka nana ume mabesakudu-kwitu soobedya?” Oosoo mee mu nanekwegea, “Oosoo oo kaaheno Te Naa yadooawabe.” \v 18 Mu Pharisee gi oo naka'oedyukute, ka nana uga gi tubootabuena. Umu yise oo naanapua'amu-witoo tuta'ya. \v 19 Umu oo naanapua'amu nabi petuse, mu Pharisee mee, ka oo naanapua'amu tubenga, “Esoo haa'a mumme dooa? Yaa haa'a oosoo gi tubootabuena nadooa'adoodu? Ha'oo manese meno'o tubootabue mane?” \v 20-23 Mu Jew numu moohedu mooasoo mee tunetammapu, “Numme tooe haga tooe ka Jesus Te Pabe'e naka'oedyukudu ne Jew nanesootuhi nobe-kwikoo tayakwunihookwu.” Umu oo naanapua'amu ka mu Jew numu moohedu-ma suipunne, ka meeoo mu tunetamma. “Soo Jesus ne dooa mabesaku,” mee tu unnikwu-ma suipunne. Mu oo naanapua'amu mee mu nanengwegea, “Numme oo sopedakwadoo, esoo ne dooa oe manakwanasoo. Pana numme gi oo sopedakwatoo ka hownnekoo oo namabesakuse, ka ooka mabesakudu tuwazoo. Mooasoo masoo ewa tomopu, makowsoo tubenga.” \v 24 Umu numu moohedu yise ka nana uga gi tubootabuedu nabatoosoo bihoo tuwazoo. Umu yise mee oo netamma, “U sakwa ka Te Naa-matoo nanesootuhi gi ka Jesus-matoo. Numme oo sopedakwatoo soo Jesus suda tumadugu.” \v 25 Pana soo uga gi tubootabuedu meeoo mu nanekwegea, “Sumuna oosoo too'e suda tumadugudu, nu gi oo sopedakwadoo, pana nu oo sopedakwatoo, nu uga gi tubootabuedu, pana meno'o nu yaatu mesoo poonne.” \v 26 Umu yise mee oo tubenga, “Ha'oo soo Jesus u sootunagase u yaatu mesoo poonne?” \v 27 Oosoo mee mu nanekwegea, “Mooasoo nu mu tuukwe, pana mu gi e naka'oedyukute. Ha'oo manena mu ookowsoo e tubengayakwesoo? Mu haa'a punno'o ka Jesus nakatzimokwu mee sokwamana, mee sumu tutubengadyakwe?” \v 28 Umu yise ka nana nakasagwa'ekuhoo yise meeoo oo netamma, “U ka sutakoo nana naka'oedyukuna meeoo unakwe. Pana numme puu ka Moses unnepu naka'oedyukute. \v 29 Soo Moses yise uga, o'nosoo Te Naa yadooawabe. Numme ka Jesus gi Te Naa nayadooawabe mee oo unakwe sapa, gi oo naka'oedyukute.” \v 30-33 Soo nana yise mee mu nanekwegea, “Gi hannano'o hagaa 'yoonnekoo nana tunadooa'adoo-kwi manakwanasoo gi tubootabuedu mabesakudu. Soo Jesus ka gi tubootabuedu numu mesoo mabesakuna, oosoo kaaheno ka Te Naa ma'yoona kemmadu. Oosoo gi suta'yoo nana mee pumme netamma-wa'ne. Soo Jesus ka Te Naa nakabetseadu, ooonne'yoona oosoo ka Te Naa pooha-toohakwi numu mabesakute. Ooonne'yoona sakwa mu oo sopedakwadoo, soo Jesus, Te Naa yaatoo tutayana mee'e nu.” \v 34 Mu Pharisee ka uga gi tubootabuedu nanekwegea, “U puu ka u nadooa'adoo-kwi manakwana tubetse suta'yoo. Gi hownnekoo u ne tunedyooe-wa'ne'yoo.” \v 35 Soo Te Pabe'e ka oekoo ka nana natayakwunihoose oo naka, oo watega, soo Te Pabe'e ka oo mayuse mee oo netamma, “U haa'a ka Te Naa Tooa'a naka'oedyukute?” \v 36 Soo nana yise mee ka Te Pabe'e nanekwegea, “Aha, nu ookow naka'oedyukute. Pana nu gi oo poonnedu, haga oosoo?” \v 37 Soo Te Pabe'e Jesus yise meeoo, “Nu yow soo U Pabe'e Te Naa Tooa'a.” \v 38 Soo nana yise mee unakwe, “Nu u naka'oedyukute.” Soo nana yise Te Pabe'e-matoo nanesootuhikooha. \v 39 Soo Te Pabe'e mee unakwe, “Nu yaa teepu-kooba petu, ka umu gi Te Naa-witu nakasopedakwatoodu ka Te Naa pudu unnepu tunedyooegena, o'no saa'a umu besa oetu nakasopedakwadookwu. Susumudu mu-matu mooasoo oo nakasopedakwadoodu besa manepunne mee nasooyugwe pana, mu gi eka mumme e tunedyooena nakasopedakwadoo.” \v 40 Mu Pharisee-matu ka Te Pabe'e meeoo unakwe oo naka. Umu yise ka Te Pabe'e meeoo netamma, “Numme gi ka Te Naa-witu nakasopedakwadoo, mee haa'a u unnena meeoo?” \v 41 Soo Te Pabe'e mee mu nanekwegea, “Soo numu gi oo nakasopedakwadoodu, gi mu tuma'emukwana umu-matoosoo kodyu-wa'ne'yoo. Pana mu yise ka Te Naa-witu nakasopedakwadoo mee naneyugwedu soo mumme tuma'emukwana yise mu-matoosoo kodyukwu.” \c 10 \p \v 1-2 Soo Te Pabe'e mee mu netamma, “Nu togesapa mu tuukwekwu. Soo tooe haga tooe ka seepu koodua natzakwona'adoo oe egeadu, oosoo kaaheno mu mabetseakwudu. Soo tooe haga tooe ka koodua-koobakwi oe tooe egeadu, tookwa gi toge manedu. \v 3-4 Soo tueya'edu ka umu mabetseadu sopedakwadoona, oosoo suu'mu oe natza'egeakwu. Soo seepu takonedu pummesoo seepu bihookakwu. Umu oo seepu yise, ka seepu koodua-wi'yoona kuowkase oo nagekakwu umu pumme takonedu tuapa nakasopedakwadoona. \v 5 Pana umu seepu ka kumma'akoosoo tuapa nakahoose umu sukwe namamea'akwu.” \v 6 Soo Te Pabe'e ka natugwenga makwuse, umu gi ka oo natugwengapu nakasopedakwadoo. \p \v 7-10 Soo Te Pabe'e yise meeoo tuwow, “Nu yow ka koodua natzakwona'a-wa'ne'yoo, sumuoosoo natzakwona'a-ga'yoo. Mu oo-toogoo oe egase nu ooosapa mu-kooba tueya'ekwu. Nu mu mabetseana, mu gi hemma namatuugekwu. Umu kukumma'a'yoosoo sumuna mooasoo nu-kobenasoo petugadu mee unnedu, ‘Nu mu magwetzoikwu.’ Umuoo esagoedu. Umuoo tuduhagetu-kwa'ne'yoosoo, umu nuka nagedu kadoo too'e mayugwedu. Mu e nanumu tooe kadoo mayugwekwudu. Pana umu nu-noyookwudu, gi ka mu numu nemooagadu nakatzabe-wa'ne'yoo. Nu yise yow petu, mu magwetzoikwutu, mu yise ooosapa gwetzoimona besa sokwamamokwu. \v 11-18 Nu yow ka mu mabetseakwuse, nu gi mu namanayahakwuna sookwa'e, nu ka mu-koobatoo nabatsakwuse, umu Te Naa naka'oedyukudu yise nu-no'yookwu. Soo E Naa besa e sooyugwe, nu ka oo tunetammapu mayohona mu numu magwetzoina, umu-koobatoo tuwazoo nabatsakwuse. Mu numu e batsakwu ka meeoo e soonamme, pana nu gi meeoo tusooyugwe. Nu pooha tumada'e, yise nu mesoo gwetzoa'ekwusoo, soo E Naa ka 'yoo e mane tuunguna. Nanakukumma'ayoosoo numu saa'a e naka'oedyukudooa. Nu yise sumusoo mu mayugwe petuse, mu mabetseana, mu-kooba tueya'edooa. Soo seepu takonedu gi mu seepu toge soobedya, ka puu gi mu hee-gana. O'no yise ka etza'a mu seepu-baa petuse, soo mu takonedu sukwe meahoo, oosoo ka gi mu seepu hee-soobedyana. Soo etza'a mu seepu-matu goehookwu, mu susumudu yise nana'emota petukwowkwu.” \p \v 19 Mu Jew numu ka oo nakase ka Te Pabe'e unnepu-witu, nanano sukwe nanepetukute. \v 20 Susumudu umu-matu mee unakwe, “Esoo nana tuma'emukwadu unu suta'a, gi oo nakabetseapana.” \v 21 Susumudu umu-matu punno'o mee unakwe, “Soo tuma'emukwadu, gi mee ooonnekoo yadooa-wa'ne'yoo, masoo unu nesoonamme. Esoo nana, Te Pabe'e gi tubootabuedu numu mabesakupu.” \p \v 22 Saa'a ka tu tommo petuse, mu Jew numu nanesootuhidu ewa tuka, umu ka oo soomayuna ka o'nosoo tu nanamooatupu ka Te Naa nanesootuhi nobe mu mabetsabepu. \v 23 Soo Te Pabe'e oona wunudyinnumme, ka nanesootuhi nobe-matoo nahabadoodu-tooha, ka Solomon haba mee naneadu-tooha'yoona mu numu nanesootuhiyakwe, umu-baa. \v 24 Mu Jew numu tutunehanedu oo na'oonnakwi manise mee oo tubenga, “U haa'a ne nanekwegeakwu? U haa'a Ne Pabe'e?” \v 25 Soo Te Pabe'e mee mu nanekwege'a, “Nu mooasoo mu too'e tuukwe pana mu gi e naka'oedyukute. Nu ka E Naa nuka netamma-kwa'nesoo manakwe, mu sakwa uga e sopedakwatoo, pana mu gi e nakaheesoobedya. \v 26 Mu tookwa gi nu-no'yookwudu. \v 27 Umu nu-no'yoopunnedu e nakasopedakwadoo, yise e unnetoosoo mana'we. Nu mu sopedakwadoo, \v 28 mu yise ooosapa mu gwetzoimona petukudu. Gi haga nu oemota mu mayugwe-wa'ne'yoo. \v 29 Soo E Naa umu e doodooamu mayugwepu, soo E Naa ka mu numu ooonakwasoo pooha-gana, gi haga ka E Naa oemota mu nemayugwe-wa'ne'yoo. \v 30 Nu punno'o unu pooha-ga'yoo ka E Naa-wa'nekoosoo.” \v 31 Mu Jew numu tutunehanedu tupe tzobakooha, ka Te Pabe'e unnena gi naka petzabena oo tatzagahookwu mee sokwamana. \v 32 Soo Te Pabe'e mee mu netamma, “Ka E Naa nuka tunetammakuna nu mayohona ka mu numu tummatza'e, mu yise oowetoo e batsayagate.” \v 33 Umu mee ka Te Pabe'e netamma, “Pana numme u batsakwu ka Ne Naa-wa'nesoo u naneyugwe. Gi numme ka besa u tumadugu-kwitu u batsakwu. U sukwe numu, numme-wa'nesoo pana u mee unakwe, ‘Nu ka Te Naa-wa'ne'yoosoo.’ ” \v 34 Soo Te Pabe'e mee mu netamma, “Mu tookwa ka Te Naa unnepu ne'a, ka mee na'unnedu, \q1 ‘Soo Te Naa meeoo ka sukwe numu netamma, “Mu sakwa nu-kwa'ne'yoosoo.” ’ \m \v 35 Soo Te Naa unnepu gi na'esayidu. Nu gi sukwe numu nu ka Te Naa tubetse yadooawabe. Ooonne'yoona mu sakwa gi e batsapana, tooe nu ka E Naa-wa'ne'yoo mee'e e unakwe sapa. \v 36 Soo Te Naa yaa teepu-koobatoo e taya. Ha'oo manena mu, ‘Esaya'e,’ mee e netamma, ‘Nu Te Naa Tooa'a,’ mee e unakwe? \v 37-38 Mu sakwa ka Te Naa pooha-ma nanabesa e manekena naka'oedyuku, tooe mu gi e nakaheesoobedya pana. Mu sakwa oo naka'oedyuku, numme ka E Naa-no sumu'yoosoo.” \v 39 Umu yise ka Te Pabe'e too'e wutumahookwu, pana soo Te Pabe'e mu namatzatsebooge. \p \v 40 Numme natunedyooemodu, yise ka Te Pabe'e-no mea'a, ka Jordan hooodu kwingakwatoo, ka o'nosoo John numu baa-wi matzakapu-witoo. \v 41 Onona ewa'yoo numu ka Te Pabe'e-matoo kemmadyakwe. Umu mee nananetamma, “Soo John puu gi pooha-gapana no'yoona ka John Te Pabe'e-witu wahapu meno'o oo-toogoo manekena.” \v 42 Ooonne'yoona ewa'yoo numu onona ka Te Pabe'e-wi tunaka'oedyuku mane. \c 11 \p \v 1-6 Soo nana Lazarus mee naneadu ka oona Bethany mee naneadu-kwi nobe-ga'yoo unu tuoeya'e. Lazarus ka umu tu susuakwumu Mary\f + \fr 11:1-6 \ft Ka saa'a soo Mary besa tonegea'a kwanadu a yoohoo ka Te Pabe'e kuku-kooba tuoonase ka tu tzopuhu ma oo mawo'ne.\f* noko Martha mee nananeadu-no ka Te Pabe'e-no besa nanapua'a. Mu oo susuakwamu yise ka pumme tummatzidu ka Te Pabe'e-matoo taya. Oosoo yise ka Te Pabe'e-baa petugase mee oo netamma, “U pua'a Lazarus unu tuoeya'e.” Soo Te Pabe'e ka oo nakahoose mee unakwe, “Tooe oo ya'ese sapa, nu ka Te Naa Besa Pooha-toohakwi oo mayodakwu, o'no mu numu e nesookwugikwu, nu ka Te Naa Tooa'ana. Oo manepunnedu, umu e sopedakwatoo, nu ka yow Mu Tubetse Pabe'e-na. O'no mu numu eka poonnese mee unnekwu, ‘Soo Te Pabe'e tookwa unu pooha-ga'yoo.’ ” Soo Te Pabe'e ka Lazarus-witu nakase waha tabe mease, \v 7 yise numme pumme nakatzimodu mee netamma, “Tamme ka teepu Judea mee naneadu-kwitoosoo kodyu.” \v 8 Numme yise ka Te Pabe'e punno'o mee netamma, “Te nanumu papabe'e otuoo tupe-ma u too'e tatsagapu. U sakwa gi oetoosoo kodyupana.” \v 9-10 Soo Te Pabe'e meeoo, “Nu meno'o yaahoo togesoo gwetzoinnumme. Gi hee meno'o e patza-wa'ne'yoo, gisoo nu E Naa nuka tunetammakupu mamakwu.” \v 11 Soo Te Pabe'e yise mee ne netamma, “Te pua'a Lazarus sukwe u'we, tamme oo-matoo mease nu saa'a oo netupoonnedooa.” \v 12 Numme oo nakatzimodu yise ka Te Pabe'e mee netamma, “Gi tookwa oosoo hownne'yoo ka sukwe uwena. Oosoo puusoo pudusoo tupoonnekoo.” \v 13 Soo Te Pabe'e ka Lazarus ya'ena sopedakwadoo. Numme meeoo sokwama soo Lazarus tookwa sukwe u'we. \v 14 Soo Te Pabe'e yise besasoo oetu ne tuukwe'e, “Soo Lazarus ya'epu.” \v 15 Soo Te Pabe'e yise mee ne netamma, “Nu besa soonamme nu ka gi onona ka Lazarus ya'ehoose. O'no nu e besa pooha manena mu tzapoonnekukwu, o'no yise saa'a mu e naka'oedyukudooa. Meno'o tamme ka oo natugu-kwitoo mea'a.” \v 16 Soo nana Thomas mee naneadu, Namatu mee tuwazoo naneadu, mee ne netamma, “Tamme sakwa ka Te Pabe'e-no mea'ase, o'no sumuna tamme saa'a ka Te Pabe'e-nosoo natagoedooa.” \v 17 Ka oo Te Pabe'e-no ne petuhoogase mu numu meeoo ne tuukwe'e, “Mooasoo watsu tabe meakapu soo Lazarus ka tupe tawaga-kwi natugupuna.” \p \v 18-19 Soo Bethany ka Jerusalem tsage'yoona, ewa'yoo mu Jew numu ka Jerusalem nakwanatu kemmana mu Mary noko Martha-baa petugase, ka Bethany-wi'yoona mu netusoonakute, ka mu wannga'a ya'ese. \v 20 Mu numu ka Martha meeoo tuukwe'e, “Soo Jesus mu pua'a mooasoo oo-na kemma.” Soo Martha yise oo wegea meahoo. Soo Mary ka gi oo nakana tu nobe-kwisoo. \v 21 Soo Martha yise ka Te Pabe'e wege'owse mee oo netamma petuga, “U sakwa uga ka ne wannga'a tooesoo gwetzo'i petuse, oosoo uga gi ya'ekwu. \v 22 Soo Te Naa ka pumme u nanetzakwiya'e u nakasootuhidyina mu numu besa mayugweyakwe.” \v 23 Soo Te Pabe'e mee oo netamma, “Saa'a soo u wannga'a gwetzoise tuusootabuekwu.” \v 24 Soo Martha yise ka Te Pabe'e mee netamma, “Aha, nu oo sopedakwatoo soo teepu saa'a atasoo manekwu, no'yoona mu tuipu tuusootabuekwu.” \v 25-26 Soo Te Pabe'e yise mee ka Martha netamma, “Nu ka mu numu mayodakwu. Soo tooe haga tooe nuka naka'oedyukudu, too'e ya'ese sapa nu mu matuusootabuese umu ooosapa gwetzoimokwu. U haa'a puu e naka'oedyukute?” \v 27 Martha yise meeoo oo netamma, “Aha, nu u naka'oedyukute, u yow Ne Pabe'e, o'nosoo nanekemmapu.” \v 28 Soo Martha yise ka Mary-matoo mease meeoo oo watse tuukwe, “Soo Te Pabe'e mooasoo petuoose u ba'e.” \v 29 Soo Mary ka oo nakahoose, yotsekase ka Te Pabe'e-matoo meahoo. \v 30-31 Mooasoo ewa'yoo Jew numu petugonno ka Mary netusoonakuna. Ka Mary gi obeda yotseoose oo meahoose umu numu meeoo sokwama, “Oosoo tookwa ka tu wannga'a natugu-kwitoo meahoo.” Umu yise oo-nakwi mea'a. \v 32 Soo Mary ka Te Pabe'e-baa petugase oo-kobena meatzedose, mee ka Te Pabe'e netamma, “U sakwa uga ka o'nosoo petuoose, e Pabe'e sakwa uga gi ya'e.” \v 33 Soo Te Pabe'e ka Mary tu pupua'a-no mu sakwa'e mu poonnena, tutuha mu sooyugwe. \v 34 Soo Te Pabe'e yise meeoo tutubenga, “Hano natzatugu?” Umu yise mee oo nanekwegea, “Kemmow, numme u tzapoonnekukwu.” \v 35 Soo Te Pabe'e yise yaka. \v 36-37 Mu numu otuoo yise mee nana'unnegonno, “Masoo Jesus tookwa togesapa ka Lazarus unu soobedya.” Mu susumudu punno'o mee unnegonno, “Esoo Jesus puu ka gi tubootabuedu mabesaku, ka Lazarus sakwa uga tuwazoo ooosoo. Soo Lazarus uga gi ya'ekwu.” \v 38 Soo Te Pabe'e yise tutuha soonammena, ka tupe tawaga-kwitoo ka Lazarus pukwi natugu-kwitoo mea. Ka tupe tawagana-kobena papabatse'yoo tseketadyadu tupe-ma oo nadatumapunne. \v 39 Soo Te Pabe'e meeoo, “Ka tupe sekebatoo magonnonoekwuni.” Soo Lazarus suakwu Martha yise meeoo oo netamma, “Oosoo mooasoo watsu tabeno manekapu ka mi natzatuguna. Meno'o ka sumuna oosoo suda kwanakapu.” \v 40 Soo Te Pabe'e yise meeoo oo netamma, “Mooasoo nu mee uga u tuukwepu, u ka tunaka'oedyukuna, o'no u ka Te Naa pooha tuyugwena poonnekwu.” \v 41 Ka tupe mu magonnonoese, soo Te Pabe'e toogoopatu poonnese meeoo nanesootuhi, “Ne Naa u nanasookwuga'e, nu ka nono'otsa u nanetzakwi'yina u e nakasootuhiyakwe. \v 42 Nu oo sopedakwadoo u ooosapa e nakasootuhidyidu. Nu meno'o yaanona u yadoo'e, o'no mu numu yaatu e naka'oedyukukwu, nu yaahoo U Besaa Tooa.” \v 43 Soo Te Pabe'e yise pabatse'e ka Te Naa Besa Pooha-toohakwi mee unne, “Lazarus, yaatoo kemma.” \v 44 Soo Lazarus yise, yaatoo tsebooeke, oo tookoo no'yoona wunapu-ma nakwutoota, oo-koobadooe. Soo Te Pabe'e yise ka mu numu meeoo netamma, “Ka a nakwutootana tzahanehoo.” \fig Lazarus tookoo wanapu-ma nakwutootana oetoo tzebooegena|src="CN01769B.TIF" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Jhon 11.44" \fig* \p \v 45 Ewa'yoo mu numu Jerusalem-wi'yoona ka Mary-no kemmadu ka Te Pabe'e pooha manena poonnese oo soo'oedyukute. \v 46 Pana susumudu umu-matu gi oo soo'oedyukudu, ka mu Pharisee Te Pabe'e tumoo'oodu-matoo mease ka Te Pabe'e besa pooha tuyugwepu mu tuukwe'e. \v 47 Mu tutunehanedu-no mu Pharisee sumuhoose mee unakwe, “Soo Jesus ewa naduya pooha manekena. Ha'oo sakwa tamme oo sootunaga? \v 48 Ka meno'o gi ooka te tzodyooikute no'yoona numu sumuna oo naka'oedyuku mani petugakwu. O'no sumuna mu Roman numu moohedu umu tukwutumadu yaatoo tayase umu ka te nanesootuhi nobe, yise no'oko te nanumu manepunnena kadoo mayugwekwu.” \v 49 Sumu'yoo mu tutunehanedu pabe'e Caiaphas mee naneadu mee mu netamma, “Mu gi hemma sopedakwatoo. \v 50 Tamme sakwa ka Jesus batsa, oosoo puu sukwe sumu'yoosoo nana. Tamme puu ewa'yoo. O'no tamme no'yoona gi tuikwu.” Gi puu pumme tusooyugwena yadoo'a. \v 51 Oosoo ka mu tunehane pabe'ena, soo Te Naa pumme soonammetuguna oo yadooa tuunguna, oosoo yise meeoo, “Jesus no'oko ka mu tu nanumu-koobatoo nabatsakwu.” \v 52 Soo Te Pabe'e gi ka mu tu nanumu-koobatoo suu'mu nabatsakwu, no'obatusoo numu-koobatoo nabatsakwu. \v 53 Mu Jew tutunehanedu yise oo batsakwu mee tunehane. \v 54 Soo Te Pabe'e ooonne'yoona tukena nuuyugwesapa, numme yise ka Te Pabe'e-no Ephraim mee naneadu-kwitoo me'a, onahoo sukwe hee-wanatoo. \v 55 Soo tabeba tzage'e manekena ka mu pooha tumayohoyina, o'no umu gi namayadu tukaba\f + \fr 11:55 \ft O'no tabeno mu numu ka tu tumayohope mayohoyakwe, tu tumayu'a ka tu nobe-kwitu hanekwuniyakwe.\f* ewa tukayakwe. \v 56 Ewa'yoo numu ka Jerusalem-kwitoo ewa tuka mi. Mu numu yise ka Te Pabe'e watena mee nanatubenga, “Ha'oogena soo Jesus ka ewa tukape-kwitoo kemmakwu?” \v 57 Mu tutunehanedu, mu numu meeoo netamma, “Ne tuukwe saa'a ka Jesus poonnese, o'no numme oo wutumowkwu.” \c 12 \p \v 1 Naapahe tabeno ka Gi Namayuadu Tukaba mu nanesootuhi ewa tukakwuna penipunne, soo Te Pabe'e ka Bethany-wi petuga Lazarus-baa oo nobe-kwi, ookow soo Te Pabe'e ka o'nosoo mayodapu oo ya'ekwikoo. \v 2 Soo Lazarus hama'a Martha ewow numu ka Te Pabe'e noko maka, ka Lazarus tuwazoo. \v 3 Togesoo mu tuka aata soo Martha punne'e, Mary, unu nanenagadu, besa kwanadu nakwana'a ka Te Pabe'e kuku-koobatu hanehoose, tu tzopuhu-ma oo-ma'wonge. Soo nakwana'a no'oko ka nobe-tootu besa kwanakupunne. \v 4 Sumu'yoo umu Te Pabe'e nakatzimodu-matu Judas Iscariot\f + \fr 12:4 \ft Soo Judas ka umu Te Pabe'e wo*** ka Te Pabe'e tzakadu tuungu.\f* mee naneadu mee unakwe. \v 5 “Masoo sakwa uga eka nakwana-ma tumu, gi a nahadyagwe ka mu tutuha manedu numu oo-ma tummatzi.” \v 6 Soo Judas gi ka mu tutuha manedu numu heesoobedya. Soo Judas ka tumasumudoope mahaneyina oo-matu tuduhayakwe. \v 7 Soo Te Pabe'e meeoo oo netamma, “Gi ka Mary meeoo netammapana. Esoo ka e nabatsakwuna tzage'e manekena, ooonne'yoona soo Mary 'yoo e sootunaga'a. \v 8 Mu tutuha manedu numu ooosapa mu-no'yookwu, pana yise nu gi ooosapa mu-no'yookwu yaa teepu-kooba.” \v 9 Ewa'yoo mu Jew numu ka Te Pabe'e, ka Mary nobe-kwi oo-baa nobenge oo sopedakwatoo. Umu ka Te Pabe'e poonnegetu, ka Lazarus tuwazoo. \v 10-11 Soo Te Pabe'e ka Lazarus oo ya'ekwikoo oo matuusootabu'ase, ewa'yoo mu numu ka Te Pabe'e-wi tunaka'oedyuku manegena. Mu yise tutunehanedu ka Lazarus nuusookwetakuna oo batsakwu mee'e tunehane. Ewa'yoo numu ka Jerusalem-witu ka Te Pabe'e ka Lazarus oo mayodase oo poonnedu nanekwahakooha. \p \v 12 Ookow moo'a soo Te Pabe'e ka Jerusalem-witoo mea. \v 13-18 Ewa'yoo numu ka Jerusalem-wi numu-baa ewa nanesootuhi tukagetu oo naka ka Te Pabe'e kemmana. Mu numu ka mu nanekwahana nakadu, ka Te Pabe'e wegeaga, oo'oodutsekoo poohegakoo sunngabe ma'na hemmana. Umu papabatse nanakatsebooegonno, besa nesokwamana mee unnena, “Soo Te Naa meno'o te tummatzikwu. Soo Te Naa yaatoo Te Pabe'e tayapu. Soo Te Naa Te Pabe'e sootuhikwu. Esoo Te Pabe'e meno'o tamme-kooba tunehane katukwudu.” Soo Te Pabe'e tuutsekoo tzagaze-kooba katunoo'oo, ka Te Naa unnepu nabotugu-kwa'ne, “Mu numu saa'a, gi suipana. Soo mu-kooba katukwudu pudusoo petukwu tzagaze-kooba katuna.” Numme ka o'no gi oo nakasopedakwadoo. Saa'a ka Te Pabe'e tu ya'e-kwikoo namayodase numme oo 'oedyuku manepetu, no'oko ka Te Naa yadooawabe o'nosoo tubo tuguna. \v 19 Mu Pharisee puusoo mee nananetamma, “Mu numu gi te nakabetse'a manegena, umu ka Jesus suu'mu naka'oedyukugonnona.” \p \v 20-21 Ka mu ewa nanesootuhi tuka, mu wakwawa'a mu Jew umu-no oe. \v 22 Mu wakwawa'a ka Philip-matoo kemmase yise mee oo netamma, “Numme sakwa ka Jesus-no nanatapoegea.” Soo Philip ka Andrew tuukwe, umu yise nanosoo ka Te Pabe'e tuukwe. \v 23-24 Soo Te Pabe'e mee mu netamma, “Pudusoo nu mu numu suda mane-koobatoo nabatsakwu. O'no yise mu oo sopedakwadoodooa, yow nu mu Pabe'e, mu magwetzoi meakwudu. Ewa'yoo numu e naka'oedyukuna ooosapa gwetzoimokwu. Nu togekoo mu tuukwe. Nu ka hemma pooe-kwa'ne puu, ka teepu-tooha namasuase tooe suda manese sapa, ka suakese ewa pooedooakekwu, yooosoo nu punno'o manekwu. Ka e ya'ese e namayodase, ewa'yoo numu nunakwana nanesootuhi manekekwu. \v 25 Tooe haga tooe gi nu-notu, ka gi moobekwa-gakoo nagwetzoidu gi nasootuhi-wa'ne'yoo. Tooe haga tooe nu-no meadabedu, oosoo ka tubetse gi moobekwu-gakoo nagwetzoidu nasootuhikwu. \v 26 Soo tooe haga tooe nu-matoo nanesootuhidu ooosapa nu-no'yookwu. Soo E Naa yise ooosapa gi mobegwa-gakoo nanagwetzoidu mu sootuhikwu. \v 27 Meno'o nu suda soonamme, nu yaa teepu-koobatoo kemma, mu numu-koobatoo nabatsakwuse. Gi nu ka E Naa mee netamma-wa'ne'yoo, ka nuka wohonedu-makoo e magwetzoi. \v 28 U, E Naa, ka mu numu u-matoo nanesootuhi mayugweke, mee nu u nanetzakwiya'e.” Soo Te Naa yise pa'anakwana mee oo nanekwegea, “Nu mooasoo nu-matoo nanetzakwiya'e mu mayugwepu, mu yise ooosapa manenokwu.” \v 29 Ka Te Naa tuapa nakase mu susumudu numu oo konnopunnedu-matu mee nananetamma, “Nunuabu-wa'ne meeoo numme oo nakasoobedya.” Mu susumudu yise punno'o mee unne, “Sumuna soo toha kasa-ga'yoo ka Te Pabe'e yadooe.” \v 30 Soo Te Pabe'e Jesus yise ka mu numu mee netamma, “Soo Te Naa pabatse'e e yadooe, nunua'adu-kwa'ne nanakahoo, o'no mu punno'o oo sopedakwadookwu ka nuka oo yadoo'e. \v 31-33 Pudusoo nu mu-koobatoo nabatsakwu.” Soo Te Pabe'e tuwazoo mee unakwe, “Nu no'obatusoo numu nuka nanesootuhi mayugwekwu. Saa'a mu gi tunaka'oedyukudu, soo suda mu tumadugupu umu-matoosoo kodyukwu. Nu ka Sutakoo, mu numu tuma'emukwa mayugwedu matzooekukwu.” \v 34 Susumudu mu numu otuoo mee unakwe, “Numme mee oo naka, soo Te Naa unnepu meeoo na'unakwe, ‘Soo Te Pabe'e ooosapa gwetzoinnummekwu.’ U yise ka Ne Pabe'ena, u gi hownnekoo nabatsa-wa'ne'yoo.” \v 35-36 Soo Te Pabe'e mee mu nanekwegea, “Te Naa unnepu nu mumme numu tunesootabuekute, ooonne'yoona soo Te Naa yaa teepu-kooba mu-baa e manumudoopu. Ka e yaanoko e naka'oedyuku, nu yise saa'a ka tubetse nanagwetzoidu mu sootuhikwu. Mu ka sutakoo matzooekukwu ka nuga dooamuna, pudusoo nu E Naa-matoosoo kodyukakwu, mu yise gi hownnekoo e nagega-wa'ne'yoo.” Soo Te Pabe'e yise mease umu tu wohomu watze. \p \v 37-38 O'nosoo soo Te Naa yadooawabe Isaiah mee naneadu mee tubotugupu-ga'yoo, \q1 “Te Naa, gi haga pumme ne tuukwena naka'oedyukute, tooe umu ka nanabesa u tumaduguna poonnepana.” \p Mu numu ka Te Pabe'e poonne, ka nanabesa oo tumadugu. Pana ka Isaiah o'nosoo unnekwa'nesoo gi no'yoona umu oo naka'oedyukute. \v 39-40 Mee tuwazoo soo Isaiah unakwe, \q1 “Mu numu tusoomatzooena tooe ka Te Naa unnepu nakapana gi oo soonakabetse'a. Umu sakwa sumuna ka oo nakasopedakwadoona, ka suda tu tumaduguna ma'wuse e naka'oedyuku manese, nu mu mabesakukwu. Oo manena umu gi ka Te Pabe'e naka'oedyukute.” \m \v 41 Soo Isaiah meeoo ka Te Pabe'e-witu waha, soo Isaiah ka Te Pabe'e pooha nakasopedakwatoona. \v 42 Susumudu mu numu Jew numu-matu, yise susumudu mu Jew numu moohedu-matu, ka Te Pabe'e naka'oedyukute. Pudu mu Pharisee nanesootuhidu mee unakwe, “Numme ka tooe haga tooe Jesus-wi tunaka'oedyukudu tayakwunikwu.” Ooonne'yoona umuoo tunaka'oedyukudu gi nanekwaha. \v 43 Umu gi oo nakaheesoobedya tooe ka Te Naa meeoo pumme netamma sapa. Pana ka mu numu pumme nesookwugina suu'mu besa soobedya. \v 44 Soo Te Pabe'e tu besa pooha-toohakwi mee unakwe, “Numu nu-kwi tunaka'oedyukudu gi nuka suu'mu naka'oedyukute, umu ka Te Naa yaatoo nuka tayadu naka'oedyukute tuwazoo. \v 45 Mu numu nuka sopedakwadoodu, ka Te Naa nuka yaa teepu-koobatoo tayase, ka nu mumme numu Te Naa-witu nakasopedakwadoo mayugwekwuse. \v 46 Mu numu ka nu-kwi tunaka'oedyuku manese, gi ka suda tu tumadugu-ma sokwamakwu. \v 47 Nu ka mu numu magwetzoikwuse yaa teepu-kooba petu, gi mu wohonekwuse. \v 48 Tooe haga tooe gi e unnepu naka'oedyukudu saa'a, soo suda mu tuma'emukwana umu-matoosoo kodyukwu. \v 49-50 Nu gi e sukwe tusooyugwena wahana meeoo unakwe, ka Te Naa yaatoo nuka tayadu meeoo nuka netamma. Mu numu ka Te Naa nakabetseadu ooosapa gi moobegwaga gwetzoimokwu.” \c 13 \p \v 1 Soo Te Pabe'e ooosapa numme pumme nakatzimodu yaa teepu-koobatu unu soobedyadu. Ka gi namayadu tukaba nanesootuhi na'ewa tukakwuna oe manegena, soo Te Pabe'e unu ne soobedyana, soo Te Pabe'e ka oo sopedakwatoona, pudusoo nabatsase ka Te Naa-matoosoo kodyukakwu. \p \v 2 Soo Suta'yoo mooasoo ka Judas Iscariot\f + \fr 13:2 \ft Soo Judas ka Simon tooa'a, ka umu Te Pabe'e wohomu ka Te Pabe'e-ma tzakadu tuungu.\f* tunetammakupunne. Soo Te Pabe'e oo sopedakwatoo ka Te Naa-baa'yoona kemmase, saa'a yise oo-matasoo punowsoo kodyukakwu. \v 3 Soo Te Pabe'e yise oo sopedakwatoo, soo Te Naa oo Pooha-makase no'yoona hee oo-toohakwi gwetzoimokwu. Soo Te Pabe'e numme pumme nakatzimodu-no yongo tukana, \v 4 soo Te Pabe'e yotseoose, tu naga'apu tzakwumowse, namatzua'a-ma wunateahoo. \v 5 Ka baa pukwi mu tabatzaganoo-wi tuoonahoose, numme pumme nakatzimodu ne tabatzagakute, ne kuku mabasakute. \v 6 Soo Te Pabe'e yise ka Peter-baa mani petu, soo Peter yise ka Te Pabe'e meeoo netamma, “U Ne Pabe'e. U gi nuka tabatzagakupana. Umu ooonne'yoo numu moohedu, gi numu tabatzagatudu.” \p \v 7 Soo Te Pabe'e ka Peter meeoo nanekwegea, “Meno'o u ka 'yoo e manena gi nakasopedakwadoo, pana saa'a u besasoo oo nakasopedakwadookwu.” \v 8 Soo Peter ka Te Pabe'e mee netamma, “Gi nuga kuku tabatzagapana.” Soo Te Pabe'e ka Peter nanekwegea, “Nu u tabatzagakuse, u e dooa'a manekwu. Nu ka gi u tabatzagakuna u gi e dooa'a mane-wa'ne'yoo.” \v 9 Soo Peter ka Te Pabe'e yise mee netamma, “No'oko e tookoo e nabageaku, e kuku, e mi, e wo tuwazoo.” \p \v 10-11 Soo Te Pabe'e yise ka Peter mee netamma, “U mooasoo pudu nabagea u gi tootsa'a, u kuku suu'mu. Soo Te Naa mooasoo ka suda mu tumaduguna soomu'wapu, pana sumuoo mu-nagatu suda tumaduguna gi soomu'wa, oosoo ka tooesoo suda tumaduguyina.” Soo Te Pabe'e ka Judas Iscariot netammana ka oo sopedakwatoona, saa'a soo Judas ka umu Te Pabe'e wohonedu-no ka Te Pabe'e wutumakwu. \p \v 12 Ka no'oko ne tabatzagakumakwuse, ka tu naga'apu-wi namadabuese oo katuhoosoo. \v 13 Mee yise ne netamma, “Nu mu tuukwekwu ka how manena nu mu kuku tabatzagakute. Mu yise Ne Pabe'e mee e ne'a. Oosoo togesapa, nu Mu Pabe'e. \v 14 Nu Mu Pabe'e mu tabatzagaku ooonne'yoona mu sakwa nanatummatzina, mu sakwa punno'o nanatabatzagaku. Mu sakwa gi paba nasooyugwepana tooe meeoo soonammepana. \v 15 Ooosapa nu besa mu tummatzidu, ooonne'yoona mu sakwa besa nuga mumme matugu-kwa'nesoo besa nanamatugu. \v 16 Nu togesapa mu tuukwe mu sakwa nanatummatzi, mu sakwa gi mee tusooyugwepana, ‘Nu nagutza besa'yoo gi ka E Pooha Pabe'e numu tummatzi-kwa'ne mane-wa'ne'yoo.’ \v 17 Mu haa'a oo nakasopedakwatoo ka how manena nu mu tabatzagaku? Mu ka e unnepu nakabetseana, soo Te Naa mu sootuhikwu. \p \v 18 Sumuoo mu-nagatu soo Te Naa gi sootuhikwu. Nu mu posopedakwatoonasoo mu netutzea, nuka tummatzikwutu. O'nosoo soo Te Naa yadooawabe meeoo tubo, “Sumu'yoo mu-nagatu nu-no tukadu e wohonekwu.” \v 19 Gisoo oo tu namanakwe nu mu tuukwe'e, saa'a yise ka oo tunamanese mu mee unnekwu, ‘Soo Jesus togesapa Te Pabe'e.’ \v 20 Nu togesapa mu tuukwe'e. Nu ka umu e nanayadooawabe numu-matu mu-matoo tayakwu, mu ka mu nakabetseana e doodooamu manekwu. Umu nuga doodooamu, E Naa doodooamu tuwazoo.” \p \v 21 Soo Te Pabe'e yise suda soonammena mee tuwazoo ne netamma, “Sumu'yoo mu-nagatu saa'a e nemawunidooa, ka umu e wohomu-matoo.” \v 22 Numme tunakatzimodu nanapoonnemo'o, numme gi oo sopedakwatoo ka haga oo netammana. \v 23 Nu ka Te Pabe'e-kumaba katu, oosoo ka nuka unu soobedyana. \v 24 Soo Peter e tsetzoogase mee unakwe, “Ka Te Pabe'e tubenga haga oosoo netamma.” \v 25 Nu ka Te Pabe'e tzage'esoo nuuyugwese, ka Te Pabe'e tubenga, “Haga numme-matu u wohomu-matoo u nemawunikwu?” \v 26 Soo Te Pabe'e mee e nanekwegea, “Nu ka egea tukaba-matoo a hooba-wi matzakase ka ookow nana geahookwu.” Soo Te Pabe'e ka tukaba hooba-wi, a namatzakana ka Judas Iscariot geahoo. \v 27-30 Soo Judas yise ka tukaba-matoo tukowse, soo suta'yoo Judas-ma katuoose oo-naga mani. Soo Te Pabe'e yise meeoo ka Judas netamma, “Yabeapu ka u tusoohane-kwa'ne mani.” Mooasoo tu toganokase soo Judas meahoo. Numme tuka aatadu gi oo nakasopedakwadoo ka Te Pabe'e meeoo ooka nema'ese. Ka Judas ka pumma ne tumukwuna hanedu, numme-matu yise meeoo sokwama, “Sumuna soo Te Pabe'e tukapu oo tumu tuungusoo, ka tu ewa tukapu-kwitoo.” Numme-matu punno'o meeoo sokwama, “Soo Te Pabe'e meeoo, ka mu tutuhamanedu-matu haneku.” \p \v 31-32 Soo Te Pabe'e mee ne netamma, “Meno'o soo Te Naa mu tzapoonnekukwu, nu Mu Pabe'e. Meno'o manakwana tamme ka Te Naa nesookwugikwu e mane-koobatoo. Pudusoo 'yoo namanekwu. \v 33 Mu e besa doodooamu. Pudusoo nu gi mu-baa'yookwu. Mu e wate pana gi e mayu-wa'ne'yoo, ka mu Jew numu moohedu e tunetammaku-kwa'nesoo. \p \v 34 Nu pudu tumayohope mu tuukwekwu, ‘Nuka mumme soobedya-kwa'ne, mu sakwa meno'o manakwana ooonnekoo soo nanasoobedyana. \v 35 No'obatusoo numu mu nakasopedakwadookwu, mu e doodooamu, ka besa mu nanasoobedya mu poonnena.’ ” \p \v 36 Soo Simon Peter mee ka Te Pabe'e tubenga, “Howtoo ma'a u meakwu?” Soo Te Pabe'e mee oo nanekwegea, “Nu oona kwinga'a meakwu, ka Te Naa-matoo, mu gi hownnekoo nu-no mea-wa'ne'yoo. Pana nu saa'a mu bidooa.” \p \v 37 Soo Simon Peter yise mee oo netamma, “Ha'yoo u unnena meeoo, mu gi meno'o nu-no mea-wa'ne'yoo? Nu u-no'yookwu ka unu u soobedyana tooe mu numu taka goekwuse sapa.” \v 38 Soo Te Pabe'e yise mee oo netamma, “Nu u sopedakwadoo. U gi nu-no ya'ekwu, yaa togano u gi e nanenama'yookwu. Gisoo ka kwe'na'a kwu'a yaka u saa'a pahe tooe ka mu numu mee netammadooa, ‘Nu gi ka Jesus sopedakwatoo.’ U gi ooosapa nu-no'yoopunnekwu.” \c 14 \p \v 1 Soo Te Pabe'e yise numme pumme nakatzimodu mee netamma, “Gi suda sokwamapana. Mooasoo mu ka Te Naa nakabetsea, nuka nakabetsea tuwazoo. \v 2-3 Soo Te Naa nobe-kwitu ewow kapa-ga'yoo. Nu togesapa, nu gi esaya'e. Nu mease ka Te Naa-baa mu kapadookukwu. Saa'a nu yaasoo kodyu petuse, mu bikakwu Te Naa-matoo. O'no yise mu ooosapa nu-no'yookwu. \v 4 Mu mooasoo oo sopedakwadoo ka a nameatabuana.” \v 5 Soo Thomas yise ka Te Pabe'e mee netamma, “Numme gi oo sopedakwadoo ka pukwitoo u meakwuna. Numme gi a nameatabuana sopedakwatoo.” \v 6 Soo Te Pabe'e yise mee oo netamma, “Nu ka besow podo mu moohekwu. Nu togesapa ka Te Naa-witu sopedakwatoo, nu ka mu numu ooosapa gwetzoimo-kwitoo mu moohekwu, gi tooe haga tooe hownnekoo puusoo ka Te Naa-baatoo mea-wa'ne, nu otu mu mesoo biga'a. \v 7 Mu mooasoo e tubetse naka'oedyukute. Yaa manakwana mu ka Te Naa naka'oedyukuna, oo poonnekwu tuwazoo.” \p \v 8 Soo Philip yise ka Te Pabe'e mee netamma, “Ka Te Naa ne tzapoonneku. O'no numme besa sokwamakwu.” \v 9 Soo Te Pabe'e ka Philip mee netamma, “Wuna'me nu mu-baa, pana tooesoo mu gisoo e tubetse sopedakwatoo. Tooe haga tooe nuka poonnedu ka Te Naa tuwazoo poonne. \v 10 Numme ka Te Naa-no nawa'ne'yoosoo. Nu gi nugasoo tusooyugwena nu mu tuukwe'e, pana E Naa nuka tunetammakuna nu waha. \v 11 Mu sakwa ka mumme e tuukwena naka'oedyuku, numme ka Te Naa-no toge nawa'ne'yoosoo. Ooonne'yoona mu sakwa e naka'oedyuku, nu ka mu tuoegoedu mabesakuyakwe. \v 12 Mu sakwa oo tubetse naka'oedyuku, nu pudusoo ka Te Naa-matoo kodyukakwusoo. Nu yise mumme nuka naka'oedyukudu ka Te Naa Besa Pooha-matu-ma mu sootuhise, o'no mu nu-kwa'nesoo punno'o, besa pooha nasootuhikwu. Mu punno'o nanasookwugi, nuga ooonakwasoo besa pooha manekwu. \v 13-14 Mu ka e naka'oedyukuna e nanetzakwiya'ena, nu mu nakasootuhikwu. O'no mu numu saa'a mee unnedooa, soo Te Naa tookwa besa'yoo. \p \v 15 Tooe haga tooe mu-nagatu unu e soobedyadu, e nakabetseakwu. \v 16 Nu ka Te Naa tuukwekwu, ‘U sakwa u Besa Pooha-matu-ma mu sootuhi.’ Soo Te Naa Besa Pooha yise ooosapa mu-no'yoona mu tummatzikwu. \v 17 Soo Te Naa Besa Poohasoo ka kaahenotu mu tunedyooekwu. Ka Te Naa Besa Pooha mumme tummatzi, oosoo ooosapa mu-no'yoona, mu ka Te Naa besa podo meadabekwu. Mu gi tunaka'oedyukudu, gi ka Te Naa Besa Pooha sopedakwadoo, oosoo yise gi hownnekoo mu tummatzi-wa'ne'yoo. \v 18 Tooe pudusoo mumme e ma'wugakwuse sapa, mu gi suda sokwama-wa'ne'yoo, ka mu-baatoosoo e kodyu petukwuse. \v 19 Pudusoo mu gi tunaka'oedyukudu gi e poonne-wa'ne'yoo, mu suu'mu. Nu puu namayodakwu saa'a, mu punno'o ooosoo. \v 20 Ka e namayodase, mu oo sopedakwadookwu, nu ka E Naatu, mu punno'o nugatuna, nu mummetu. \p \v 21 Mu numu e nakabetseadu, besa tookwa e soobedya. Ka umuoo nuka unu soobedya, soo Te Naa tookwa punno'o unu umuoo soobedyakwu. Nu punno'o besa umuoo soobedyana mu tzapoonnekute nu umu-nosoo.” \v 22 Soo Judas mee naneadu, gi Judas Iscariot, ka Te Pabe'e mee netamma, “Hownnekoo yise u ne natzapoonnekute, pana mu gi tunaka'oedyukudu gi u poonne-wa'ne'yoo?” \v 23 Soo Te Pabe'e mee oo nanekwegea, “Tooe haga tooe nuka unu soobedyadu e nakabetseakwu. Soo Te Naa punno'o unu mu soobedyakwu. Numme ka Te Naa-no mu natubangakwu. \v 24 Tooe haga tooe gi e nakabetseadu, tookwa gi e nakaheesoobedya. Nu ka E Naa nuka mumme e tuukwe tuunguna suu'mu mu tuukwe. \v 25 Nu ka togesoo mu-baa'yoopunnena eka besa na'unnedu mu tuukweyakwe. \p \v 26 Nu saa'a ka Te Naa-baa petugase, ka oo Besa Pooha-matu-ma mumme oo sootuhi tuungudooa. Soo Te Naa Besa Pooha no'oko hemma mu tunedyooekwu, no'oko hemma mumme e tuukwena mu tzasoomayukudooa. \v 27 Nu besa mu masoonammekwu nuga besa soonamme-kwa'nesoo. Mu gi tunaka'oedyukudu gi hownnekoo besa soonamme-wa'ne'yoo. Gi suda soonammenapana, gi tuwazoo suipana. \v 28 Mooasoo nu mu tuukwe'e, ‘Pudusoo nu nabatsakwuse, saa'a namayodase mu-baasoo kodyu petukwu.’ Mu tookwa gi e tubetse soobedya, mu sakwa uga ka e soobedyana besa sokwama, ka Te Naa-matoo e kodyukakwuse. Meno'o soo e Naa nuga ooonakwakoosoo pooha-ga'yoo. \v 29 Nu ka a namanekwuna mu tuukwe, ka hemma oo manese mu e naka'oedyukukwu. \v 30 Pudusoo nu gi mu-no yadooa-wa'ne'yoo. Soo Suta'yoo e tumoo'oogena, pana oosoo gi nuka matzooeku-wa'ne'yoo. \v 31 Pana soo e Naa mu numu-koobatoo e nabatsa tuunguna, nu yise ka Te Naa nakabetseakwu. Mu numu oo sopedakwadookwu, nu tookwa E Naa besa soobedya. Tamme sakwa mea.” Umu yise ka nobe-kwi'yoona mea. \c 15 \p \v 1 Soo Te Pabe'e numme pumme nakatzimodu mee netamma, “Nu puu toesabooe namasua-kwa'ne'yoo, soo oo pooetooana mesoo nadukadu. Soo Te Naa puu ka tumasuadu ooka mabetseadu-kwa'ne'yoo. \v 2 No'yoona yise mu nuka naka'oedyukudu, ka tumasuape ma'na-wa'ne'yoo. Soo tooe haga tooe gi ka Te Naa nakabetseadu, ka toesabooe gi pooetooa-kwa'ne'yoo. Soo Te Naa ookow tsega'akwunise oo wunikwu. Mu numu ka Te Naa nakabetseadu ka toesabooe ewow besa pooetooa-kwa'ne'yoo. Soo Te Naa puu ookow mabetseana oosoo besasoo pooedoo'a. \v 3 Mu ka tumasuape ma'na besa pooetooadu-kwa'ne'yoo, mu ka mumme e tuukwena naka'oedyukuna. \v 4 Gi nu oemota manepana, nu yise punno'o gi mu ooowemota mane-wa'ne'yoo. Soo toesabooe ma'na-matu gi puusoo pooetoo-wa'ne'yoo, ka toesabooe-ma'yoona suu'mu. Yooonnekoo mu gi muusoo besa tumadugu-wa'ne'yoo, mu nu-no'yoona suu'mu, besa tumudugukwu. \v 5 Umu mu-naga-kwitu nu-no'yoodu ka Te Naa nakabeatsedu. Tooe haga tooe nu oemota manegadu, gi besa tumadugu-wa'ne'yoo. \v 6 Tooe haga tooe gi nu-no'yoodu, ka tumasuape ma'na-wa'ne nawunikwu, oosoo ka pasase, natapo'wokese, natunikwu. \v 7 Mu ka nu-no'yoona ka mumme e tunedyooena nakabetseana, mu ka Te Naa-matoo nanesootuhina, oosoo yise mu nakasootuhikwu. \v 8 Mu numu ka besa mu manakwe mu poonnena mee unnekwu, ‘Oosoo tookwa Te Pabe'e-matoo nanesootuhidu,’ umu yise mee tuwazoo unnekwu, ‘Te Naa besa'yoo,’ mee. \v 9 Nu besa mu soobedya, ka Te Naa nuka soobedya-kwa'ne. Nu-no meadabe, o'no nu ooosapa besa mu soobedyakwu. \v 10 Nu puu ka Te Naa nakabetseana, oosoo ooosapa besa e soobedyakwu. \v 11 Nu tubetse besa soonammena nu eka mu tuukwe, o'no mu punno'o tubetse besa sokwamakwu. \v 12 Nu besa mu soobedya, ooonne'yoona nu mee mu netamma, yooonnekoo sakwa mu besa nanasoobedyamo. \v 13 Tooe haga tooe ka tu pua'a-koobatoo mesoo nabatsadu, tookwa tu pua'a besa soobedya. \v 14 Tooe haga tooe nuka nakabetseadu puu nuga pua'a, nu sakwa oo-koobatoo mesoo nabatsa. \v 15 Mu nuka sukwe tummatzimodu yaa manakwana e besa pupua'amu tuwazoo. Soo sukwe tutummatzidu puu gi ka pumme tu tunetammakukwudu manekwuna sopedakwadoo. Nu ka no'oko hemma ka Te Naa mumme e tuukwe tuunguna mu tuukwena ooonne'yoona mu tookwa e pupua'amu. \v 16 Mu gi e netutzease nu yow Mu Pabe'e, pana nu mu netutzease o'no mu ka Te Naa nakabetsea, mu yise e wanga'amu. Nu ka Te Naa mu nakabetsea tuungu, o'no yise soo besa mu tumadugupu gi mobegwa-gakwu. Mu e naka'oedyukudu yise, ka e nanetsagwaya'ena, soo Te Naa yise no'oko mu nekwina mu sootuhikwu. \v 17 Nu yise mee mu netamma, ‘Besa nanasoobedya,’ mee. \p \v 18 Ka mu gi tunaka'oedyukudu numme wohonedu gi mumme mu petzabekwuse, mu sakwa oo soomayu ka mooasoo nuka mu mooe wohonena. \v 19 Nu ka meno'o mu wanga'amu natubanga. Ooonne'yoona mu gi tunaka'oedyukudu gi mu petzape mu gi umu-matu. Umu puusoo nanasoobedya. \v 20 Mooasoo nu mu tuukwe soo nuka nagedu nu-kwa'nesoo namadugukwu. Ka nuka tu wohone-kwa'nesoo, umu mumme wohonekwu. Ka gi nuka mu naka'oedyuku-kwa'ne, umu gi mumme naka'oedyukukwu. \v 21 Umu ka gi Te Naa yaatoo nuka tayadu sopedakwadoona, ooonne'yoona umu gi e naka'oedyukuna mu wohonekwu. \v 22 Ka gisoo umu e tunedyooe umu gi oo sopedakwatoo ka suda tumaduguna, pana meno'o umu oo sopedakwadoo, saa'a yise soo suda mu tumaduguna umu-matoosoo kodyukwu, ka gi mu nanekwuha. \v 23 Soo tooe haga tooe gi e heesoobedyadu ka Te Naa gi heesoobedya tuwazoo. \v 24 Tooe umu numu e mabesakute e poonnepana, umu meno'o ka Te Naa nokosoo ne woho'ne. Nu umu oe neyugwe ka gi nuka mu naka'oedyukute. \v 25 O'nosoo soo Te Naa yadooawabe mee tubotugu, \q1 ‘Tooe gi suda e tumadugu sapa umu e woho'ne,’ \m ka Te Naa yadooawabe unne-kwa'nesoo. \p \v 26 Nu saa'a ka Te Naa-baa petugase, ka oo Besa Pooha-matu yaa teepu-koobatu sootuhi tuungudooa. Soo Te Naa Besa Pooha kaahenotu mu tunedyooekwu, yise ka mu numu nu-kwitu tuukwekwu. \v 27 Ka mu numu e tunedyooe manakwana, mu e nakatzina ooosapa e nageno'o. Ka 'yoo hemma manepunne, mu punno'o mu numu nu-kwitu tuukwemokwu.” \c 16 \p \v 1 Soo Te Pabe'e togesoo numme pumme nakatzimodu yadooedyakwe mee yise ne netamma, “Mooasoo nu ekow mu tunedyooepu, o'no mu ooosapa e naka'oedyukumokwu. \v 2 Mu numu ka Jew nanesootuhi nobe-kwikoo mu tayahoo, ka gi mu-no soonanesootuhina. Ka mu goena umu mee sokwamakwu, ‘Numme Te Naa tummatzidu.’ \v 3 Pana umu mumme goedu puusoo nanemooaga, umu ka gi e naka'oedyukuna ka Te Naa tuwazoo gi naka'oedyukute. \p \v 4 Nu ka a namanekwuna mu tuukwe, o'no mu saa'a ka mu numu mumme woho'ne oo soomayudooa ka mumme e tuukwena. Nu mooe'ugasoo ekow gi mu tuukwe'e, ka togesoo mu-baa'yoona. \v 5 Meno'o yise nu ka Te Naa-matoosoo kodyukakwu. Gi haga mu-nagatu mee'e e tubengu, ‘Howtoo u meakwu?’ mee. \v 6 Mu ka mee mumme e tuukwese, nu ka Te Naa-matoosoo kodyukukwu, mu suda sokwama. \v 7 Nu kaaheno mu tuukwekwu, nu ka Te Naa-baasoo kodyu petugase, nu mu nanesootuhikukwu, o'no nu saa'a ka Te Naa Besa Pooha-matu punowsoo mu sootuhise mu besa sokwamadooa. \p \v 8-11 Ka Te Naa Besa Pooha petuse, mu numu saa'a ka tu ma'emukwana soomu'wadooa ka nu-kwi tunaka'oedyukuna. Nu ka gi wuna'me yaa teepu-kooba mu-baa'yookwuse, soo Te Naa Besa Pooha ka Te Naa Besa podo mu tunaka'oedyukudu moohekwu. Soo Te Naa mooasoo ka sutakoo nemamakwupu yaa teepu-kooba'yoona suda mumme wuyugwedu. \v 12 Nu ewow mu tunedyooe pena'e, pana meno'o mu gisoo oo nakasopedakwadoo-wa'ne manepunne. \v 13 Soo Te Naa Besa Pooha ka petuse ka toge kaaheno hemma manepunne-wikoo, mu tuukwekwu gi pummesoo tusooyugwe-kwikoo mu moohekwu. Soo Te Naa Besa Pooha saa'a ka hemma manegekwuna mu tunesootubuedooa. \v 14-15 Ka nu-kwitu tuwazoo, soo Te Naa Besa Pooha mu tunedyooedooa, o'no mu saa'a, ‘E Pabe'e,’ mee e natubangadooa. No'yoona hee Te Naa-toohakwi manepunnedu punno'o nugatu. \p \v 16 Nu pudusoo nabatsakwu, pana huu oo tabe mease nu namayodase yaa teepu-koobasoo kodyu petukwu. O'no yise nu saa'a, ka Te Naa-matoosoo kodyukakwu.” \v 17 Numme tunakatzimodu-matu mee nananetamma, “Tamme gi oo nakasopedakwadoo ka Te Pabe'e tamme tuukwena. Ha'yoo unnena meeoo unakwe, ‘Nu pudusoo nabatsase huu oo tabe mease namayodase kodyu petukwu yise saa'a ka Te Naa-matoosoo kodyukakwu? \v 18 Ha'oo manena soo Te Pabe'e pudusoo meakwu?’ ” \v 19 Soo Te Pabe'e oo sopedakwatoo numme oo tubengakwu ka ha'yoo unnena mee yise ne netamma, “Mu muusoo nanatubenga how manena nu mee unakwe, ‘Nu pudusoo nabatsakwu. Huu oo tooise namayodase, nu kodyu petukwu.’ \v 20 Nu togesapa mu tuukwe'e ka umu e wohomu nuka batsase, mu suda sokwamana, sakwikwu. Mu gi tunaka'oedyukudu besa sokwamakwu. Pana mu ka suda sokwamase sapa, saa'a mu besa sokwamakekwu ka e kodyupetuse. \v 21 Ka e nabatsase, mu ka mogo'ne dooa'a-doo-kwa'ne nuummawunukwu. Soo mogo'ne puu suda soonamme ka unu nuummaba wumana. Pana ka oonga'a nadooa'adoose soo mogo'ne ka tu nuummawununa soomu'wase ka oonga'a-matoo besa soonammekwu. \v 22 Mu pudusoo suda sokwamakwu, pana ka e kodyu petuse mu besa sokwamakwu. Gi haga yise suda mu masokwama-wa'ne'yoosoo. \v 23-24 O'nosoo gi yoo manepunne, ka Te Naa-matoosoo e kodyukase mu gi hemma nuka tubenga-wa'ne'yoo. Mu ka Te Naa-matoo nanetzakwiya'e, oosoo mu nakasootuhikwu ka nuka mu naka'oedyukute. Meno'o manakwana mu ka Te Naa nanetzakwiyise soo Te Naa nu-koobatoo mu nakasootuhikwu, mu yise besa sokwamakwu. \p \v 25 Nu mu tuukwe'e, mu tunedyooena, ka Te Naa-witu. Mu gi mu natuukwe-witu nakasopedakwadoo, pana pudusoo nu ka Te Naa-witu mu tuukwekwu, besa ooka mu nakasopedakwadoo-kwikoo. \v 26-27 Ka Te Naa-matasoo e kodyukase mu saa'a ookow nanetzakwiyidooa, nu-toohakwi. Mu besa e soobedyana e naka'oedyukute, ka Te Naa-baa'yoona yaa teepu-kooba e petuse. Mu ka nuka besa soobedyana, soo Te Naa punno'o mumme besa soobedyana, mu nakasootuhiyakwe. \v 28 Nu ka Te Naa-baa'yoona kemmase yaa teepu-kooba petu. Pudusoo nu nabatsase, namayodase, ka Te Naa-matoosoo kodyukakwu.” \v 29 Numme mee oo netamma, “Meno'o numme oo nakasopedakwatoo, ka numme u tuukwena. \v 30 Meno'o manakwana numme oo naka'oedyukukwu, u no'oko hemma sopedakwadoo. U mooasoo oo sopedakwadoopunne, gisoo uga umu ne tubenga sapa. Numme oo naka'oedyukute, soo Te Naa yaa numme-baatoo u taya.” \v 31 Soo Te Pabe'e mee ne netamma, “Mu meno'o e naka'oedyukute, \v 32 pana pudusoo mu nu oemota manegakwu. Pana nu gi nu suu'mu, soo Te Naa ka nu-no'yoona. \v 33 Nu eka mu tuukwe'e, o'no mu besa sokwamakwu ka e naka'oedyukuna. Mu ka togesoo yaa teepu-kooba'yoona mu gi tunaka'oedyukudu, mu e tumoo'ooyikwu. Pana besa sokwama nu ka sutakoo umu gi tunaka'oedyukudu moohedu matzooekukwu.” \c 17 \p \v 1 Soo Te Pabe'e ka yadooamakwuse toogoopatu poonnese nanesootuhikooha, “E Naa, pudusoo umu e wohomu e batsakwu. Mu numu tunesootabue, nu togesapa u besa dooa. Nu yise punno'o ewow numu u-matoo nanesootuhi mayugwekwu. \v 2-3 U no'oko numu moohedu e mayugweke. Tooe haga tooe e naka'oedyuku u mayugwepu, nu punno'o ooosapa mu gwetzoimokwuna mu sootuhikwu, u numu manumudoopu nu yise Jesus Mu Pabe'e. Mu numu taka soo'oedyukudu ooosapa gwetzoimokwu. \v 4 Nu no'oko nuka u tunetammakuna yaa teepu-koobatu mamakwu. Ooonne'yoona mu numu besa u nemadabuekwu nu-koobatoo. \v 5 O'nosoo gisoo ka teepu namadabu'e, ta nabaa'yoona, nawa'ne'yoosoo. \v 6 U mu numu-matoo nuka naka'oedyuku mayugweke. Nu yise punno'o ume mu nakasopedakwadoo tunedyooe. \v 7 Umu ume doodooamuna, u yise nugatu mu mayugweke. Umu ume nakabetse'a, umu tuwazoo u naka'oedyukute, u yow no'oko hemma e nemadabuekute. \v 8 No'oko nuka u tunedyooepu nu mu numu tunedyooekwu. Umu oo naka'oedyukuna, oo sopedakwatoo nu u-baa'yoona yaa teepu-kooba petu, umu tuwazoo oo naka'oedyukute, u yaatoo e taya. \v 9 Nu umu nuka naka'oedyukudu, suu'mu nanesootuhikute u sakwa mu sootuhi. \v 10 U ka mu nu-matoo nanesootuhidu doodooamu-ga'yoo. Umu ka ume doodooamuna, nuga doodooamu tuwazoo. Ka taga doodooamu besa manakwe mu numu oo sopedakwadookwu, nu tookwa besa'yoo. \p \v 11 Pudusoo nu ka yaa teepu-kooba'yoona mease u-baasoo petugakwu. Pana umu e naka'oedyukudu, togesoo yaa teepu-kooba'yookwu. E Naa, u ooosapa besa'yoo. U unu poohagana, ka umu taka naka'oedyukudu mesoo mabetsea. Umu yise sumu-kwa'ne'yookwu, ta-kwa'ne, ta puu nawa'nesoo. \v 12 Too'e no'yoona umu-matu togesoo e naka'oedyukute, u tunetamma-wa'nesoo. Nu ka umu-baa'yoona suta-makoo mu mabetseayakwe. Sumu'yoosoo nana nu oemota manekwu. Pudusoo oosoo kadoo'oo namayugwekwu. \v 13 Pudusoo nu u-matoosoo kodyukakwu. Nu togesoo yaa teepu-kooba'yoona u-matoo nanesootuha'e, u ka umu nuka naka'oedyukudu sootuhikwu. Umu ka pumme u sootuhise besa sokwamakwu, nu-kwa'nesoo. \v 14-16 Nu ka u unnepu-witu mu tuukwe'e. Mu gi tunaka'oedyukudu ka mu taka naka'oedyukudu gi petzape, umu taka naka'oedyukudu ka nu-kwa'ne'yoona, gi umu-wa'ne'yoona. Umu e naka'oedyukudu gi ka taka wohonedu-kwa'ne'yoo. Nu mee nanesootuha'e ka suta-makoo ka yaa teepu-koobatu mabetsea mee, gi u, umu taka naka'oedyukudu gi eka teepu-koobakoo ta'ya. Soo taka naka'oedyukudu gi ooosapa ka teepu-kooba'yookwu nu-kwa'nesoo. \v 17 U umu taka naka'oedyukudu ka u unnepu naka'oedyukudu, ka togesapa oo na'unakwe, umu u tubetse nakabetseakwu. U yaa teepu-koobatoo e taya. \p \v 18 Meno'o yise nu ka umu tunaka'oedyukudu tayakwu, umu ka no'obatusoo numu u unnepu tunedyooekwu. \v 19 O'no umu, u nakabetseakwu nu-kwa'nesoo, nu pudusoo umu-koobatoo nabatsakwu, o'no yise umu u tubetse nakabetseakwu. \v 20 Umu taka naka'oedyukudu sootuhi. Nu-kwitu ka numu nanekwuhana nakadu sootuhi, o'no umu e naka'oedyukukwu. \v 21 Ta nanosoo sumu-kwa'ne'yookwu, no'oko umu taka naka'oedyukudu mayugweke. Umu ta-no manese, mu numu oo sopedakwadookwu ka yaa teepu-koobatoo nuka u tayase. \v 22 U puu u yadooawabe ka yaa teepu-kooba'yoona e mayugwepunne, umu taka naka'oedyukudu punno'o nuga yadooawabe manepunne. Umu punno'o sumu-kwa'ne'yookwu, ta-kwa'ne, ta puu nawa'ne'yoosoo. \v 23 Nu puu umu-no, u yise punno'o nu-nosoo. Umu yise sumu-kwa'ne'yookwu, ta-kwa'ne, ta puu nawa'ne'yoosoo. Ooonne'yoona mu gi tunaka'oedyukudu sakwa oo nakasopedakwatoo u yaatoo e taya, u ka umu taka naka'oedyukudu besa nanasoobedya mu mayugwekese nuka u soobedya-kwa'nesoo. \v 24 U, E Naa, ooosapa besa e soobedyadu, gisoo ka teepu namadabue sapa. U ka mu numu taka naka'oedyuku mayugwepu, o'no umu ta-baa ooosapa gwetzoimokwu. O'no umu ta-nawa'ne'yoo mee ta unnena nakasopedakwadookwu, yise taka nesookwugikwu. \p \v 25 U tubetse besa'yoo. Mu gi tunaka'oedyukudu yaa teepu-koobatu u-kwitu gi sopedakwadoo, nu suu'mu no'oko hemma u-kwitu sopedakwatoo. \v 26 Nu u-kwitu besa mu tuukwepu, yise ooosapa u-kwitu mu tuukwennummekwu. Nu ooosapa umu-no'yookwu, o'no yise umu besa nanasoobedyakwu nuka u soobedya-kwa'ne.” \c 18 \p \v 1 Mooasoo soo Te Pabe'e ka tumasuape-naga'yoona nanesootuhi. Soo Te Pabe'e yise ka nanesootuhi-makwuse, ka numme pumme nakatzimodu-no ka duaga Kidron mee naneadu-too me'a. O numme ka tumasuape-naga mane-petuga. \v 2-3 Mu Pharisee numu ka numu-koobatoo yadooadu-no, ka mu tukwutumadu ka Judas Iscariot namoohe tuunguna. Soo Judas oo sopedakwatoo ka tumasuape-naga, pukwi'yoona mu nanesootuhidyina, ka Te Pabe'e ooosapa onatoo meayakwe ka numme pumme nakatzimodu-no. Soo Judas ka mu tukwutumadu ka Te Pabe'e-matoo bihooka. Umu ewahoo tukootabuakunooo, tsegesa noko wehe hehemana. \v 4 Soo Te Pabe'e mooasoo oo sopedakwatoo ka tu namanekwuna, yise umu-matoo mease, mu tubengu, “Haka mu wate?” \v 5-6 Umu oo nanekwegea, “Ka Jesus Nazareth-wi'yoona kemmadu numme wate.” Soo Te Pabe'e meehoo, “Nu yow oosoo.” Umu no'yoona ka suise, petapenooyooese, ka teepu-koobatoo abedihoo. Judas togesoo umu-no. \v 7 Soo Te Pabe'e mu tubengusoo, “Haka mu wate?” Umu oo nanekwegea, “Ka Jesus Nazareth-witu kemmana numme wate.” \v 8 Soo Te Pabe'e yise meehoo, “Mooasoo nu mu tuukwe, ‘Nu yow oosoo.’ Mu ka nuka watena, umu e nakatzimodu tzama'wu.” \v 9 Soo Te Pabe'e meehoo unakwe, o'no soo e unnena kaaheno'yookwu, “Nu gi sumuhoo watzekute ka umu nuka naka'oedyukudu-matu.” \v 10 Soo Simon Peter yise ka tu tsegesa gwuuhoose, ka nana Malchus\f + \fr 18:10 \ft Malchus numu-koobatoo yadooadu tummatzidu.\f* mee naneadu tumadinakwatu ka oo naka wuka'akwunihoo. \v 11 Soo Te Pabe'e yise ka Peter mee'e netamma, “Maka u wehe namasootugu. Nu ka Te Naa nuka netamma-kwa'nesoo manekwu.” \p \v 12 Mu Jew-no Roman tukwutumadu ka Te Pabe'e tzakunahoo ka oo wutumakwuse. \v 13 Umu ka nana Annas mee naneadu-matoo oo tzakahooka. Soo Annas ka numu-koobatoo yadooadu, Caiaphas mee naneadu yahe. \v 14 Soo Caiaphas mooasoo ka mu Jew numu ka Te Pabe'e-witu tuukwepu, “Oosoo nanenagakwu, sumu'yoosoo nana no'oko numu-koobatoo nabatsakwuse.” \p \v 15 Ka Te Pabe'e togesoo ka Annas nobe-witoo nabigena, soo Simon Peter sumuhoo Te Pabe'e nakatzimodu-no mu-nakwi memeadape. Soo Te Pabe'e nakatzimodu ka Annas sopedakwatoo, yise ka Te Pabe'e-nosoo ka Annas nobe-kobenatoo meahoo. \v 16 Soo Peter ka natzakwona'a-kumaba tooe wunu-petuga. Sumu'yoo numme Te Pabe'e nakatzimodu-matu kodyuse, ka mogo'ne ka natzakwona'a-wi tunekwegedyudu yadooebetuse, oosoo yise oe ka Peter tza'egahoo. \v 17 Soo mogo'ne ka natzakwena'a-wi ka Peter tubengu, “U-ha'a sumu'yoo mu Jesus nakatzimodu-matu?” Soo Peter mee oo nanekwegea, “Nu gi umu-matu.” \v 18 Unu utzutzuna, mu numu tummatzidu ka mu tukwutumadu-no puuwanakoo pedana, oe yoo'e. Soo Peter umu-baa yoo'e. \v 19 Soo Annas ka Te Pabe'e tubengu ka numme pumme nakatzimodu-witu, yise ka numu oo tunedyooe-witu tuwazoo. \v 20 Soo Te Pabe'e mee ka numu nehanedu moohedu nanekwegea, “No'yoona numu ka pukwitu pumme e tunedyooena sopedakwatoo. Umu ooosapa e nakayakwe, ka mu numu e tunedyooe ka nanesootuhi nobe-wi'yoona. Nu gi mu watze-tunedyooe. \v 21 Mu gi nugasoo tubengu-wa'ne'yoo. Mu sakwa tooe haka tooe nuka nakadu tubengu. Umu oo sopedakwatoo ka e unnena.” \v 22 Sumu'yoo tukwutumadu yise ka Te Pabe'e kobitu matatse'e. Soo tukwutumadu oo nesagwiku, “U sakwa gi ka tamme moohedu suda nanekwegeapana.” \v 23 Soo Te Pabe'e yise meeoo, “Ka e esaya'e, u sakwa kaaheno e waha. U sakwa yise gi nuka matatze'epana, ka kaaheno e unakwe.” \v 24 Soo Annas yise togesoo natzakunadu ka Te Pabe'e ka Caiaphas-matoo taya. Oosoo ka numu-koobatoo yadooadu. \p \v 25 Saa'a tuwazoo umu-matu ka Peter meehoo tubengu, “U-ha'a sumu'yoo mu Jesus nakatzimodu-matu?” Soo Peter yise meehoo, “Gi, nu gi umu-matu.” \v 26 Soo Peter pudutse'e sumuhoo nana naka wuka'akwunihoo. Oo nanumu yise mee ka Peter netamma, “Nu u poonne u ka Jesus-no oona ka tumasuape-kwi.” \v 27 “Nu gi o,” mee soo Peter, o'no yise soo kwe'na'a kwu'a yagakooha. \p \v 28 Mooasoo mu Rome numu-kooba katudu ka Pilate netutzea, Jew numu oo moohe tuunguna. Oogow mooo'a awamooasoo, mu Jew numu moohedu ka Te Pabe'e Jesus Caiaphas-makoo tzakahooka, ka Pilate nobe-witoo. Tooe haga tooe gi ka mu wawa'a nobe-wi tzoonooa, ka gi umu-wa'ne'yoonosoo, ka hemma nayongotuka gi oo tuka, ka oo nabeatsegana, ka tu tumayohope meeoo na'unakwe. Umu Jew numu moohedu ka Pilate nobe-wi gi tzoonoo'a. \v 29 Soo Pilate umu-matoo tsebooekese, mu tubengu, “Ha'oo suda esoo nana manakwe?” \v 30 Umu oo nanekwegea, “Esoo ka suda tumaduguse, numme u-matoo a bike.” \v 31 Soo Pilate mee mu netamma, “Mu sakwa mummesoo tumayohope-too a nemadabue.” Mu Jew numu moohedu ka Pilate meeoo netamma, “Soo numme Jew tumayohope meeoo, numme oo mesoo batsa, pana mu Roman numu moohedu ne wutumakwu, ka numu ne batsase.” \v 32 Esoo 'yoo manepunne. O'no yise saa'a soo Te Pabe'e tu unne-kwa'nesoo sunngabe namadabue-ma nataposase, nabatsakwu. \p \v 33 Soo Pilate ka tu nobe-wisoo ekeahoogase, ka Te Pabe'e tubengu, “U-ha'a mu numu-kooba katudu?” \v 34 Soo Te Pabe'e mee ka Pilate nanekwegea, “Nu ka mu Jew numu Pabe'e, nu gi ka numu-kooba katudu mee mu nea-kwa'ne'yoo.” \v 35 Soo Pilate yise mee Te Pabe'e netamma, “Nu gi Jew numu. U ka mu Jew numu Pabe'ena, how manena yise umu nu-matoo u taya? Ha'oo suda u tumadugu?” \v 36 Soo Te Pabe'e mee ka Pilate nanekwegea, “Mu Jew numu u-matoo e ta'ya, umu e nakatzimodu gi nu-koobatoo nago'e. Nu saa'a mu numu-kooba katudu manekwu, ka Te Naa-baa petugase.” \v 37 Soo Pilate yise oo tubengusoo, “U-ha'a numu-kooba katudu?” Soo Te Pabe'e oo nanekwegea, “Nu yaahoo Mu Tubetse Pabe'e. Nu yaa teepu-koobatoo nadooa'adoo, ka mu numu ka kaahenotu tuukwekwuse. Soo tooe haga tooe ka kaahenotu soonakadu sakwa e nakapunne.” \v 38 Soo Pilate tutubengu, “Hee esoo kaahenotu?” Gi ka pumme oo nanekwegeakwuna wutoo'e, ka mu Jew numu moohedu-matoo tzebuegase, mee unakwe, “Gi nu suda a tumaduguna mamakoo nemama'yu. \v 39 Soo ne tumayohope ka tu na'ewa tukano'o, sumu'yoo mu nakwutumadu-matu natzama'wuyakwe. Mu haa'a eka mu-kooba katudu e tzama'wutuungukwu?” \v 40 Mu numu yise ka Te Pabe'e wohonena mee unne, “Gi, ka Barabbas tzama'wu.” Unu tutuhadu ka Barabbas mee nane'a. \c 19 \p \v 1 Soo Pilate ka mu tutukwutumadu tu nobe-kwitoo bihoose, yise meeoo mu netamma, “A wukwupageta.” \v 2 Mu tutukwutumadu yise ka Te Pabe'e tzeabe tzowupaga'a-doose, oowehoo oo tzowupakakuhoo. Umu ka numu-kooba katudu kwasu-wa'ne tabuadu-wi oo kwaseyakuhoo. \v 3 Umu ka Te Pabe'e-matoo kemmase, meeoo oo nanetza'mekute, “Yaa u mu Jew numu-kooba katudu.” Umu yise oo kobikoo oo totopagetahoo. \v 4 Soo Pilate yise tsebooekese, ka mu Jew numu moohedu mee netamma, “Nu mu-matoosoo a tzakagekoo, pana nu meeoo esoo gi suda tumadugupu-ga'yoo.” \v 5 Soo Te Pabe'e ka tzebooekese, tzeabe-wi tzowupagana, ka numu-kooba katudu kwasu-wa'nekwisoo namadabue. Soo Pilate mee mu netamma, “Yaa esoo nana. Muusoo how a yugwe.” \v 6 Mu Jew numu moohedu ka pumme nakatzimodu-no oo poonnese, ewa unnekooha, “A tzakwenne, sunngaba namadabue-ma a taposa.” Soo Pilate meehoo mu netamma, “Mu sakwa a tzakakase, a tzakwenne. Nu meeoo esoo gi suda tumatuku.” \v 7 Mu Jew numu moohedu yise meeoo, “Masoo meehoo, ‘Nu yaa ka Te Naa Tubetse Tooa.’ Soo Te Naa nayadooawabe, Moses mee naneadu, o'nosoo mee tubotugu, numme sakwa ka mee ooonnekoo esayidu batsa. Masoo sakwa nabatsa.” \v 8 Soo Pilate ka mu nakase, unu sua'e. \p \v 9 Ka Te Pabe'e-no nobe-wisoo tzoonooase, oo tubengu, “U haa'a ooonne'yoo?” Soo Te Pabe'e gi oo nanekwegea. \v 10 Soo Pilate ka Te Pabe'e meehoo netamma, “U sakwa e nanekwegea, nu u nemadabuekwu. Nu ka u natzama'wukwuna, tooe too u nabatsakwuna meesoo natuungu.” \v 11 Soo Te Pabe'e oo nanekwegea, “U oo mesoo manakwe, ka Nuga Naa te pa'anakwatu mee unakwe. Mu numu u-baatoo e tzakadu suda tumaduguna, saa'a umu-matoosoo kodyukwu.” \v 12 Soo Pilate yise oo too'e netzama'wu, pana mu Jew numu moohedu ewa unnekooha, “U ka eka nana tzama'wuse, u ka mu Roman numu-kooba katudu woho. Tooe haga tooe meeoo unnedu, ‘Nu numu-kooba katudu,’ ka Rome-witu numu-kooba katudu netumoo'oo.” \v 13 Soo Pilate ekow nakase, ka Te Pabe'e puuwanatu bihookase, yise ka numu moohedu katunoo-wi katu, oona ka Tupe-ma Napodopu mee naneadu-wi'yoona. \v 14-16 Soo Pilate yise ka mu Jew numu moohedu meeoo netamma, “Yaa'a soo mu Pabe'e.” Umu ewa unnekooha, “A tzakakase, a tzakwenne.” Soo Pilate yise mu tubengu, “Nu haa'a sakwa eka mu-kooba katudu tzakwenne?” Soo numu nanesootuhi moohedu meehoo, “Numme Rome-kooba katudu suu'mu nakabetsea. Numme gi kumma'asoo moohedu nakabetse'a.” Soo Pilate yise ka mu Roman tutukwutumadu ka Te Pabe'e tzakwenne tuungu. \p \v 17 Soo Te Pabe'e yise ka sunngabe namadabuenna pumatoo tu natzakwenekwuna, puma tu nataposakwuna, tzanona me'a ka pumme tu wumahukase. Oona ka Numu Tzonoho mee naneadu-wi petuga. \v 18 O'no umu ka Te Pabe'e waahoo nanana noko, ka sunngabe namadabue-matoo tapotseda. Soo Te Pabe'e mu naamookwi mu waha'yoo oo nana'enakwa. \v 19 Soo Pilate wobe-ma mu tubotuungu, ka Te Pabe'e tzopa nataposakwudu, mee o-ma natubo'o, “Yow soo Jesus, Nazareth-witu, mu Jew numu-kooba katudu.” \v 20 Ewa'yoo Jew numu ka meeoo nabodu ne'a, soo pukwi mu natzakwenena ka Jerusalem tzage'e. Pahe-batu numu apeka-ma nabo'o: mu Jew numu; mu Roman numu; mu Greek numu apeka-kwikoo. \v 21 Soo mu Jew numu moohedu ka Pilate meeoo netamma, “Gi ka ‘Mu Jew numu-kooba katudu,’ mee ma-ma tubopana, ‘Esoo nana meeoo, “Nu yaa Jew numu-kooba katudu,” ’ mee'e sakwa mu ma-ma tubo.” \v 22 Pana soo Pilate meeoo, “Nu mooasoo meeoo tubose, nu gi atasoo a yugwe-wa'ne'yoo.” \p \v 23-24 Watusukwe'yoo (4) tutukwutumadu ka Te Pabe'e ka sunngabe namadabue-ma taposahoo. Umu nanasusu'mu oo namasooape hanehoo. Umu yise meeoo, “Ka a kwasu tamme gi tzakebuepana, esoo sumuhoosoo pabahoo wunapu-kwi namadabu'e. Tamme sakwa eka wunapu nanatukuku.” Ka o'nosoo Te Naa unnepu nabotugu-kwa'nesoo, oo-toogoosoo mani petu, \q1 “Umu nanasu'mu ka oo namasooapu-matu hanehoose, ka oo kwasu nanatotzakwate.” \m A nabotugu-kwa'nesoo mu tutukwutumadu manakwe. \p \v 25 Mu watsukwe'yoo momoko'ne ka Te Pabe'e natzakwene tzage'e konno, oo pea, oo pedoo-no, Mary mee naneadu Clopas nodukwa, yise Mary Magdalene. Nu, John, punno'o osoo wunupunne. \v 26 Soo Te Pabe'e ka tu pea nu-baa oo wunu oo poonnese, meehoo tu pea netamma, “John meno'o yise umesoo tubetse tooa-wa'ne'yoo\f + \fr 19:26 \ft Soo Te Pabe'e tubetse unu besa e soobedyadu.\f*.” \v 27 Nuka yise mee netamma, “Meno'o masoo yise umesoo tubetse pea-wa'ne'yoo.” Oowe manakwana Te Pabe'e pea ooosapa nu-no. \p \v 28 Saa'a soo Te Pabe'e ka oo sopedakwadoose, no'oko ka Te Naa pumme tunetammakupu namamakwuse, mee unakwe, “Nu unu puudya'e.” Oosoo meehoo na'unakwe, o'nosoo ka Te Naa unnepu ka a nabotugu-kwa'nesoo manepunnekwu. \v 29 Atsa baa suda kamadu suu'mu o nuuna, umu yise hooope-ma wanapu tzakunase, ka atsa baa-wi oo tzetsakase, ka Te Pabe'e tupa-wi oo tzematsu'a. \v 30 Soo Te Pabe'e ka atsa baa tumase, meehoo, “Yaatoo namamakwuhoo.” Yise tzokwu'ehoose, ya'ehoo. \p \v 31 Mu Jew numu moohedu gi ka mu numu tookoo paa'a nataposana petsape, ka oogow mooo'a paba nanesootuhikwuse oo tumaduguyina.\f + \fr 19:31 \ft Mooo'a tabeno numme Jew numu oo sooma'yu ka Te Naa ne nanamooatupu oo tzama'wuno'o.\f* Umu numu moohedu ka Pilate meehoo netamma, “Mu natzakwenedu mu kowpa mu wugote tuungu.” O'no umu yabesoo tu'ise, numme mu tookoo tzakwekukwu mee sokwamana. \v 32 Mu tutukwutumadu yise oetusoo kodyuse, ka mu waahoo nanana ka Te Pabe'e nana'enakwa natzakwenedu kowpa wugotehoo. \v 33 Pana soo Te Pabe'e mooasoo ya'epu, umu yise gi oogow kowpa wugote. \v 34 Sumu'yoo mu tutukwutumadu-matu, ka Te Pabe'e ka tu tutokwateno-ma oo sapu kumanakoo oo tzeboosahootooa. Puupe-no baa yise oe manakwana papasawekooha. \v 35 Esoo mumme e tuukwena kaaheno'yoo, nu nuusoo namakoo a poonne, o'no sakwa mu punno'o tunaka'oedyuku. \v 36-37 Ka soo Te Naa unnepu namamakwuhoo, mee oo unnepu, \q1 “Gi oo oho-matu nuugodekwu.” \m Yise oo unnepu, \q1 “Umu numu oo tzeboosahoodu yise o poonnedooa.” \p \v 38 Sumu'yoo nana Joseph mee naneadu ka Arimathea mee naneadu-wi'yoona kemmadu, ka Te Pabe'e-wi tunaka'oedyukute. Soo Joseph gi haka tuukwe, ka mu Jew numu moohedu-ma suina. Soo Joseph yise ka Pilate mee tubengu, “How sakwa nu ka Jesus tookoo hane?” Soo Pilate yise meehoo, “Gi hownne'yoo.” Soo Joseph yise ka Te Pabe'e tookoo hanehooka. \v 39 Joseph ka nana Nicodemus mee naneadu-no memea.\f + \fr 19:39 \ft Nicodemus mooasoo ka Te Pabe'e toga nobengepu.\f* Soo Nicodemus ewatsekoo natusoo'a hanepetu (myrrh noko aloe) gi numu tookoo tzapehekudu. \v 40 Umu ka mu Jew numu tumayohope mayohona ka oo tookoo ka myrrh noko aloe-ma mawo'ngese, wanapu-wi oo toputooe. \v 41 Ka Te Pabe'e natzakwenepu tzage'e ewa'yoo sunngabe toonoopa oona soo tupe tuwaga, gisoo haga pukwi natuguna. \v 42 Ka tu paba nananesootuhikwuse, oogow tabeno yabesoo yongoga'a umu ka pukwi oo natzakwenepu tzage'ekoo ooka tupe tuwagana mayuse, oowe soo Te Pabe'e natugu. \c 20 \p \v 1 Awamooasoo togesoo tu toganopunne, ka tu nasateno'o, Mary Magdalene oo natugu-wi petuhooga, oo poonne soo tupe namanonooepu-ga'yoo ka teepu tawagana-kobenatu. Soo Te Pabe'e tookoo kadoo'oo oetu. \v 2 Numme-baa tanomane petuhoo numme Simon Peter-no, mee ne tuukwe, “Umu ka Te Pabe'e tookoo hanehoogapu-ga'yoo, nu gi o sopedakwadoo pukwi ooka mu hanena.” \v 3 Numme, John, yise Peter-no memeakwate oo natugu-witoo. \v 4 Numme nanosoo tatanomanega, pana nu ka Peter tusoowunihooka, nu oe mooe petuhooga. \v 5 Pana nu gi oe ega. Nu oetu sukwe tomoema petugase, oo poonne ka wanapu pukwi oo natoputoepu. \v 6 Soo Simon Peter petuhoogase, oe egahookase ka mu wanapu o kwakwape mu poonne. \v 7 Soo wanapu oo wo pukwi namabutoo dapepu besa namasoomedapu oo tzage'esoo hape. \v 8 Nu yise oe egase, o poonnena oo naka'oedyukute Te Pabe'e namayodapu. \v 9 Pana numme gisoo oo nakasopedakwatoo ka Te Naa unnepu, soo Te Pabe'e namayoda tu ya'e-wikoo mee'e. \v 10 Numme yise nobe-witoo kokodyuka. \p \v 11 Mary Magdalene ka pukwi o natugupu-kobena'yoona yaka. Yagana yise, ka pukwi oo natugupu-witu tooe poonnennumme. \v 12 Waahoo toha kakasa-gakoo poonne oe mu yugwe, sumu'yoo ka Te Pabe'e tsotugu tabepu-wi, sumu'yoo yise o tatugudapepu-wi. \fig Waha'yoo toha kakasa-ga'yoo oe. Sumu'yoo oo tzopa. Sumu'yoo tapa.|src="cn01853B.tif" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Jhon 20.12" \fig* \v 13 Umu yise ka Mary tubengu, “Mogo'ne, how manena u yaka?” Soo Mary mee mu nanekwegea, “Umu ka Te Pabe'e tookoo hanehoogapu-ga'yoo. Nu yise gi o sopedakwatoo oo pukwi'yoona.” \v 14 O'no yise nakwumunase, ka Te Pabe'e poonne o oo wunu, pana gi oo posopedakwatoo. \v 15 Soo Te Pabe'e meehoo oo netamma, “Mogo'ne, how manena u yaka? Haga u wate?” Soo Mary ka tumasuape mabetseadu mee oo soobedyana, mee oo netamma, “U ka oo haneoogase e tuukwe'e, hano u oo hane? Nu oo hanekwu.” \v 16 Soo Te Pabe'e meehoo oo netamma, “Mary.” Soo Mary oo-tamme nakwumunase, ka mu Jew numu apeka-wikoo oo ne'a, “E Pabe'e.” \v 17 Soo Te Pabe'e yise meehoo oo netamma, “Gi e tzamapana. Nu gisoo ka Te Naa-matoo kodyuka'a. Mease, umu nuka nakatzimodu tuukwe, nu ka Te Naa-matoo kodyukakwu.” \v 18 Soo Mary Magdalene yise numme Te Pabe'e nakatzimodu-matoo mease, numme tuukwe'e, “Nu ka Te Pabe'e poonne.” O'no yise ka numme o netammapu ne tuukwe'e. \p \v 19 Oogow togano numme Te Pabe'e nakatzimodu nanano ka nobe-wi natzepunoo'e, numme ka mu Jew numu moohedu-ma suina. Soo Te Pabe'e numme-baa tabua-petuse, mee ne netamma, “Besa'yoo.” \v 20 Yise ka tu mi ne tzapoonnekute, ka pukwikoo tu nataboosahoopu noko. Numme tubetse besa sokwama ka Te Pabe'e poonnese. \v 21 “Besa'yoo,” mee soo Te Pabe'e ne netammasoo. “Ka Te Naa meeoo nuka netamma, nu yaa ekaoo teepu-kooba petu. Nu punno'o mu tuukwe, mana tooe hano tooe ka mu numu nu-witu tuukwemo.” \v 22 Numme-koobatoo songaha'ase, meeoo unakwe, “Nu ka E Besa Pooha-matu-ma mu sootuhikwu.” \v 23 Soo poohabe, ka mu numu suda tumaduguna puma mu nematzagakwunikwuna. Soo Te Naa yise ka suda mu tumaduguna soomu'wakwu. Mu ka gi mu tuukwena, umu gi hownnekoo ka suda tu tumaduguna nematzagakwuni-wa'ne'yoo. Soo suda mu tumaduguna yise umu-matoosoo kodyukwu. \p \v 24 Sumu'yoo numme tunakatzimodu-matu Thomas\f + \fr 20:24 \ft Thomas mu Waha-matu mee tuwazoo oosoo nane'a.\f* mee naneadu gi numme-no, ka Te Pabe'e numme-baa petuse. \v 25 Numme tunakatzimodu ka Thomas meehoo tuukwe, “Numme ka Te Pabe'e poonne.” O'no yise oosoo meehoo, “Nu ka oo mi-wi tawagadu poonnese, oe tzetuguse, ka tutokwatenoo tu'uadoopu-kooba matuguse suu'mu, nu oo naka'oedyukukwu.” \v 26 Sumu nasatese, numme tunaka'oedyukudu ka nobe-wi sumuhoo, o'no soo Thomas numme-no. Tooe ka mu natzakwuna'a natzepunoo'e sapa, soo Te Pabe'e numme-baa petuse, mee soo unakwe, “Besa'yoo.” \v 27 Yise soo Te Pabe'e ka Thomas mee netamma, “Ka e mi poonnese, mi tzetuguse, o'no sakwa u e tubetse naka'oedyuku.” \v 28 Soo Thomas yise gisoo ka Te Pabe'e tzamana o naka'oedyuku. Thomas meeoo, “U Ne Tubetse Pabe'e. Nu u-matoo nanesootuhikwu.” \v 29 Soo Te Pabe'e yise meehoo oo netamma, “U ka e poonnese suu'mu e naka'oedyukute. Mu numu gisoo e poonnedu oo sukwe naka'oedyukuyina unusoo nasootuhiyakwe.” \p \v 30 Soo Te Pabe'e ewa nanabesa nanasoogwuga'e pooha manakwe ka numme tunakatzimodu punoko, ewa'yoo oo manepu gi nabo'otugu. \v 31 Pana esoo mee na'unnedu nu botugu, o'no mu oo naka'oedyukukwu, soo Jesus Te Tubetse Pabe'e, ka Te Naa Besaa Tooa'a. Mu yise ka oo naka'oedyukuna mu ooosapa gi moobekwa-ga gwetzoimokwu. \c 21 \p \v 1 Saa'a soo Te Pabe'e numme-baasoo tapua petusoo ka banunadu, Tiberius mee naneadu-kumaba'yoona. 'Yoo yise namani. \v 2 Numme, Simon Peter, Thomas\f + \fr 21:2 \ft Waha-matu; mee tuwazoo nane'a soo Thomas. Soo Nathanael ka Cana mee naneadu-kwitu kemmana ka teepu Galilee mee naneadu-koobatu.\f* Nathanael, e pabe'e James mee naneadu, yise waha'yoo tunakatzimodu, nanano o. \v 3 Soo Simon Peter meeoo, “Nu tuukwigakwu.” Numme meeoo, “Numme u-no.” Numme yise sake-wi mea'a, pana togamano gi hemma tzakadu. \v 4 Oogow awamooa, unu tu tapuakese, soo Te Pabe'e oona bakumana wunu, pana numme gi oo posopedakwadoo. \v 5 Ne wa'agese meeoo, “E pupua'amu, mu haa'a gi tutzakadu?” Numme yise oo nanekwegea, “Gi tuwazoo.” \v 6 Soo Te Pabe'e yise mee ne netamma, “Ka puma mu tuukwina ka sake tumadinakwatoo tzakweku, mu tuhanehookwu.” Numme yise oo manise, ka tuukwinoo tzamapana, ka ewow pakwe oekoo. \v 7 Nu yise ka Peter meeoo netamma, “Masoo tookwa Te Pabe'e.” Soo Peter yise ka gi besa namasooana, wunagow yaahoose, ka baa-witoo nadawunihoose, bakumabatoo bahabehooka. \v 8 Numme yise o nageka ka sake-wi, ka tuukwinoo ewow pakwe oekoo oo wupewo'yana. \v 9 Numme ka bakumana petuhoogase, numme oo poonne, onoko nabedana pakwe, noko tukaba, o nanohotuku. \v 10 Soo Te Pabe'e meeoo ne netamma, “Maka pakwe mu tutzagadu-matu hanehooke.” \v 11 Simon Peter yise meahoose ka puma tu tuukwipu bakumabatoo tzabewo'yahoo. Ewa'yoo (153) papabatse'yoo pakwe pana soo puma mu tuukwipu gi natzakebue. \v 12 Soo Te Pabe'e meeoo ne netamma, “Mu tukanna.” Numme gi mee oo tubengu, “Haga u?” nnumme ka mooasoo oo sopedakwadoona. \v 13 Soo Te Pabe'e yise tukaba noko pakwe ne maka. \v 14 Toge pahe (3) soo Te Pabe'e numme tunakatzimodu natzapoonnekute, ka tu ya'e-kwikoo namayodase. \p \v 15 Ka ne tukamakwuse, soo Te Pabe'e ka Simon Peter meeoo netamma, “Simon, u John tooa. U haa'a noko hemma ooonakwasoo besa e soobedya?” Simon mee oo nanekwegea, “Aha, ne Pabe'e, u oo sopedakwatoo nu ume pua'a.” Soo Te Pabe'e yise meeoo oo netamma, “Umu nu-kwi tunaka'oedyukudu mabetsea.” \v 16 Soo Te Pabe'e mee tuwazoo oo tubengasoo, “Simon, u haa'a unu e soobedya?” Soo Simon oo nanekwegeasoo, “Aha, Ne Pabe'e, u oo sopedakwatoo nu ume pua'a.” Soo Te Pabe'e yise meeoo oo netammasoo, “Ka umu nu-kwi tunaka'oedyukudu mabetsea.” \v 17 Sumu tuwazoo soo Te Pabe'e oo tubengasoo, “Simon, u haa'a e pua'a?” Ka Peter suda nenuuma soo Te Pabe'e ka oo tubengasesoo, “U haa'a e pua'a?” Soo Simon meeoo, “U Ne Pabe'e, u no'okosoo hemma sopedakwatoo. U oo sopedakwatoo nu u pua'a.” Soo Te Pabe'e yise meeoo, “Umu nu-wi tunaka'oedyukudu mabetsea. \v 18 Nu togesapa u tuukwekwu, tooebetse'ena u tooe hano tooe mesoo mea u petzabe-kwitoo.\f + \fr 21:18 \ft U puu uusoo ka u nate tzakunayakwe.\f* Pana u ka mooatupuyise kukumma'yoosoo numu u mitzakunakwu yise u tayakwu, gi u soomea-kwitoo.” \v 19 'Yooonnekoo soo Peter ka Te Naa-koobatoo nabatsakwu, me'esoo Te Pabe'e unnena. \p Yise meeoo oo netamma, “Nuka nageno.” \v 20 Peter wesase e poonne, tu nakwi e me'a\f + \fr 21:20 \ft Nu ka ne yongo tuka ka Te Pabe'e tubengu, “Ne Pabe'e, haga u wahase u nabatsakwu?”\f*. \v 21 Soo Peter yise ka Te Pabe'e tubengu, “Ne Pabe'e, Ha'oo yise masoo manekwu?” \v 22 Soo Te Pabe'e Jesus oo nanekwegea, “Sumuna masoo nummennummekwu e kodyu-kwitootooe esoo gi ume pukwitoo suda soonammena. U sakwa nuka nage-no.” \v 23 Ooonne'yoona susumudu tunaka'oedyukudu meeoo, “Soo John gi ya'ekwu.” Esoo gi togesapa. Te Pabe'e meeoo sukwe unakwe, “Sumuna masoo nummennummekwu e kodyu-kwitootooe, esoo gi ume pukwitoo suda soonammena.” \p \v 24 Nu oosoo mu tunakatzimodu-matu oo poonnedu o botugu, ka a namanena. Tamme no'yoona oo sopedakwatoo esoo e tubona kaaheno'yoo a namanena. \v 25 Soo Te Pabe'e ewa nanabesa pooha manakwe tuwazoo, nu gi toge besa no'oko mu bo-wa'ne'yoo, umu ewa'yoo. Nu umu-matusoo mu bokute, o'no mu punno'o ka Te Pabe'e-wi tunaka'oedyukukwu.