\id ACT - Northern Paiute NT -USA 2012 (DBL -2013) \h Tuukwewabe Manepu \toc1 Ka Te Pabe'e Tuukwewabe Manepu-witu \toc2 Tuukwewabe Manepu \toc3 Act \mt1 Ka Te Pabe'e Tuukwewabe Manepu-witu \c 1 \p \v 1-5 Ka mooe'ugasoo numu-matoo tubose ka Te Pabe'e mane-kwitu mu tuukwe'e, yise ka mu numu yaa teepu-koobatu tunedyooe, o'no yise ka Te Pabe'e tu tunakatzimodu oo tunetammakuna mu tuukwe'e. \p Ka Te Pabe'e nabatsase oosoo tu ya'e-kwikoo namayodase umu pumme nakatzimodu ewasoo natzapoonekute. Ka Te Naa numu magwetzoina mu tuukwe'e. Mee tuwazoo mu netamma, “Soo John puu mu sootuhina baa-wi mu matzaka. Pudusoo soo Te Naa tu Besa Pooha-ma mu sootuhikwu. Mu sakwa Jerusalem-wi tuutooepunne ka Te Naa mumme sootuhi-kwitoo tooe.” \p \v 6 Soo Te Pabe'e umu tu tuukwewabe-no oona giba-ma nanatapoegease, umu meeoo oo tubenga, “U haa'a yabesoo tamme Jew numu ka mu Tibo'o-makoo natzama'wukwuna natuungu umu yise gi te nemadunagakwu?” \v 7 Soo Te Pabe'e meeoo mu nanekwege'a, “Mu gi oo sopedakwatoo ka hemma oo manekwuse, Te Naa ookow soomadabuekwu ka hemma oo manekwuna. \v 8 Pana Te Naa Besa Pooha-ma mu nasootuhikwu. Oosoo mu pooha makakwu. Mu yise no'oko mu numu nu-kwitu tuukwemokwu: Mu numu Jerusalem-witu, Judea no'oko Samaria mee nananeadu teepu-koobatu tuwazoo, tooe hanotu tooe, tooe haga tooe ka teepu-koobatu.” \v 9 Soo Te Pabe'e yise ka yadooamakwuse, toogoopatoo ka koomeba-naga tsobakase yise tubetse mea. \fig Te Pebe'e-toogoopatoo ka koomeba-naga tzobaka|src="CN01883B.TIF" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Tuukwewabe Manepu 1.9" \fig* \v 10 Umu oo tuukwewabe oo poonnepunne. \v 11 Mooasoo oo tsobakase sapa toogoopatu poonnepunne, waha'yoo toha kakasa-ga'yoo toha kwakwaseyaadu umu-baa petuse, meeoo mu netamma, “Toogoopatu poonnemakwu. Te Pabe'e Te Naa-matoosoo kodyuhooka. Sumu tabeno oosoo yaa teepu-koobasoo kodyu petukwu tu mea tabua-kwa'nesoo petu tabuadooa.” \v 12 Mu oo tuukwewabe tubongosoo kodyu ka giba, Olive mee naneadu-ma'yoo, ka Jerusalem mee naneadu-kwitoo katzage'e o namea. \p \v 13 Umu ka Te Pabe'e tuukwewabe tunetutzeana mee nananeadu: Peter, John, James, Andrew, Philip, Thomas, Bartholomew, James, Alphaeus tooa, Simon Zealot, Judas, James tooa. Ka Jerusalem-wisoo petuse ka waha nakooba yugwedu nobe-kwi huudooe tooipunne. \v 14 Oowe'yoonow umu yise nanano nanesootuhiyakwe. Oosoo Te Pabe'e Jesus pea umu oo wanga'amu yise ewa'yoo momoko'ne umu-no. \p \v 15 Sumu tu nanesootuhino'o, ewa'yoo (120) numu oe'yoona nanesootuhi. Soo Peter yotsese ka mu numu yadooe, meeoo yise mu netamma, \v 16-20 “E nanumu, tamme sakwa sumuoo nana netutzea ka numme Te Pabe'e tuukwewabe-no nadatsungakwudu. O'nosoo soo Judas uga numme-nagatu Te Pabe'e tuukwewabena natutzeadu. Pana yise oosoo ka mu tukwutumadu-matoo Te Pabe'e nemawuni, umu yise ka Te Pabe'e wutumase yise oo batsa.” \p Soo Judas ka suda tu tumadugu-kwi natumunagakute yise ka pumme tu tumanagaku-ma tubewa tumu. O'no yise ka suda nuummakese, puusoo nabatsa. Oosoo-kobena-tamme aanooaka. Ka tu sapu wubadow petuse, oo sagwa no'yoona tseboogeke oosoo yise ya'ehoo. Mu numu Jerusalem-wi nonobe-ga'yoo ka oo nakase yise ka tubewabe Pukwitu Nabatsapu mee'e oo ne'a. \p Soo Peter ka mu numu puno nanesootuhidu mee tuwazoo netamma, “O'nosoo soo David yise meeoo unakwe ka tu hoobeadoo-kwi soo Judas 'yoo manekwu mee tubopu, \q1 ‘Oosoo yise ka ya'ese, saa'a gi nasooma'yukwu.’ \m Sumuba tu hoobeadoo-kwi meeoo, \q1 ‘Kumma'yoosoo numu sakwa oo kapi nanekatuku.’ \p \v 21-22 Tamme sakwa kumma'akoosoo numu netutzea ka Judas kapi ka Te Pabe'e-witu mu numu tuukwekwudu. Esoo nanetutzeadu sakwa oe manakwanasoo ooosapa tamme-no kemmadabedu ka John numu baa-wi matzakano'o manakwana yise ka Te Pabe'e nabaatoo pumme oo bino'otoo tooe.” \p \v 23 Mu numu yise ka Peter meeoo unakwe oo nakapunnese, o'no yise mu numu waahoo nanana Matthias noko Joseph\f + \fr 1:23 \ft Soo Joseph, Barsabbas mee tuwazoo nanea. Ookowsoo mu Greek, Justus mee ne'a.\f* mee nananeadu netutzea. \v 24-25 Yise meeoo nanesootuhi, “U no'oko numu gi watzekudu. Yise u tunetutzeana ne tuukwe ka Judas kapi manedu, ka Te Pabe'e mu numu oo tuukwe-kwa'nesoo.” \p \v 26 Ka onow ka mu numu tumayoho-kwikoo umu ka mu numu netutzea. Soo Matthias yise nanetutzea, numu-no Te Pabe'e-witu tuukwewabe-matu-no nadatsunga. \c 2 \p \v 1 Yise, o'no ka tunayasamakwuse, mu tunaka'oedyukudu nanano'o sumu, ka o'no tabewa-wi ka Te Naa-matoo nanesootuhina. \v 2 Gi obeda yise unu hukwadu-kwa'ne nanakabetu, yise pa'anakwana ka nobe-kwi kangabetu. \v 3 Hee goso-ga-kwa'ne'yoo no'oko umu-ma aatahoobetu. \v 4 Oosoo Te Naa Besa Pooha mu tzapoonnekuna ka Te Naa umu sootuha'e. Oosoo Te Naa Besa Pooha no'oko umu oe manepunnedu, sootuhihoo umu yise nanakumma'amakoosoo yadooape-ma apegeakooha. \v 5-11 Ewa'yoo nananesootuhidu umu tzage'e nonobe-ga'yoo. Nanakumma'akoosoo\f + \fr 2:5-11 \ft Nanakumma'akoosoo teepu-koobatu kemmana numme. Taba tsebooenakwana: Parthia, Media, Elam, Mesopotamia. Yise kwenahanakwana: Cappadocia, Pontus, Asia, Phrygia, Pamphylia, yise yaatu, yise taba meanakwana: Egypt, Arabia, Libya, menakwana Cyrene mee naneadu, yise taba egeanakwana: Rome, Crete. Susumudu tamme-matu tubetse Jew numu. Susumudu tamme-matu wakwawa'a pana Jew numu manena mayoho ka nanesootuhina.\f* teepu-koobatoo nadooamudoopu, pana meno'o yow Jerusalem-wi. Ka mu nakase, umu punno'o sumuhoo. Gi umu oo nakasopedakwatoo yise nanatubengamo'o, “Tamme nanakumma'akoosoo teepu-koobatu kemmana pana umuoo nanana no'yoona Galilee-witu. Ha'oo yise umu no'oko tamme yadooa-ma apegeagonno? Tamme nanasusu'mu'yoona mu naka ka tamme yadooa-ma mu apegeagonno ka no'oko ka Te Naa besa tumaduguna mu wahagonno.” \p \v 12 Meeoo yise nananetamma, “How namani?” \v 13 Umu-matu meeoo unakwe, “Umu tookwa baako'e.” \p \v 14 Mu tuukwewabe yosuhoose, soo Peter paba yadooa ka mu Jew numu meeoo netamma, “E pupua'amu, besa e nakapunne. \v 15 ‘Baako'e’ mee umu ne netamma. Gi numme. Tamme Jew numu gi atsa tutza'emukwa baa hebedu awamooasoo, ka gisoo tukana. Meno'o togesoo sumu kadoo'oopu-kwi (9) taba-gatu. \v 16 Yowsoo Te Naa yadooawabe o'nosoo tamme oo tuukwepu. Te Naa yadooawabe Joel mee naneadu, mee tubotugupu, \q1 \v 17 Te Naa meeoo te netamma, ‘Nu gisoo ka teepu atasoo yugwena, nuga pooha-matu no'oko nana'atakoosoo numu nanakumma'akoosoo poohabe-matu-ma sootuhidooa. Mu doodooamu tooe saa'a a unnena wahadooa. Tootooebetse'e saa'a pooha tuusoobedyadooa. Mu wakwa'etse saa'a punno'o pooha nosedooa. \v 18 Mu momoko'ne, mu nanana e naka'oedyukudu saa'a nu E Besa Pooha-matu-ma sootuhidooa. Umu yise e unnepu wahamodooa. \v 19 Tooe hownnekoo tooe saa'a nu mu tsapoonnekudooa ka hemma oo manekwuse, ka teepu-koobatoo tooetoo mu pa'anakwatoo: puupe, goso, kweedaba. \v 20 Ka o'no tabeba-wi ka teepu atasoo oo yugwekwuse mu notu tonumapunnekwu. Soo muha unu atsakwedyana puupe-kwa'ne tabuadooa. \v 21 Pana no'oko nuka nanetzakwiyidu nu magwetzoidooa.’ \p \v 22 E pupua'amu, soo Jesus Te Pabe'e. Soo Te Naa meeoo unakwe, ‘Oosoo Mu Pabe'e,’ mee'e. Mu oo sopedakwatoo ka besa mumme oo tumadugukupu ka Te Naa pooha-ma. \v 23 Pana mu yise ka oo-ma tu natzakaduse, mu ka gi tunaka'oedyukudu wakwawa'a ooka batsa tuungu, ‘Pa'a o taposa,’ mee mu netamma. ‘Mu tunetamma-kwa'nesoo mu mani,’ mee soo Te Naa. \v 24 Oo tunetamma-kwa'ne, gi tubetse ya'e saa'a petudooasoo. \v 25 Soo Te Naa yadooawabe David mee naneadu ookow waha ka Te Pabe'e-witu te tuukwepuna. \q1 ‘Nu oo sopedakwatoo soo Te Naa ooosapa nu-notu. Nu gi hownnekoo nammayamoa-wa'ne'yoo ka ooosapa Te Naa nuka mabetsea. \v 26 Nu yise besa soonamme oo nesookwaga'ena ka Te Naa mee oo netammana, nu oo sopedakwatoo e ya'ekwuna e namayodakwuna e nummekwunasoo. \v 27 U, Ne Naa gi e ya'ena petzape. U gi suda e tookoo manena soopetzape. \v 28 Nu ka umetuna. U e magwetzoikwusesoo. Nu yise u-baa'yoona tubetse besa soonammekwu,’ \m mee soo David tubo. \p \v 29 E nanumu, ka David-witu nu mu tuukwekwu. Tamme oo sopedakwatoo ka o'nosoo ka David tamme mooe tuukwe'e. Oosoo puu ka ya'ese, natuguse, tamme oo sopedakwatoo ka pukwi oo nakoopu. Oosoo gi nakwitusoo waha. Oosoo Te Pabe'e-witu te tuukwe. \v 30 Soo David oo sopedakwatoo ka Te Pabe'e saa'a nuugwekwuna. Soo Te Naasoo meeoo ka David tuukwe'e, ‘Sumu'yoo mu-nagatu Te Pabe'e manedooa. Oosoo mu nanumu moohedooa u-kwa'nesoo.’ \v 31 Soo David ooka te tuukwe soo Te Pabe'e gi tubetse ya'e oo tookoo gi pehekwu. Oosoo tu ya'e-kwi'yoona namayodakwu. \v 32-33 Te Naasoo tuwow nakumma-baatoo oo ba'e, ka Te Pabe'e pooha-maka. Meno'o yise soo Te Pabe'e tu Besa Pooha-matu-ma ne sootuhi. Tamme oo nakana oo poonne. Soo Te Pabe'e toogoopatoo meapu. \v 34 Soo David gi oo manakwe. Soo David ookahoo waha Te Pabe'e-witu meeoo unakwe, \q1 ‘Soo Te Naa ka Te Pabe'e nabaa katu tuungu. \v 35 Oosoo yise ka umu oo wokwohomu matzooekukwu.’ \m \v 36 Ka Te Pabe'e-witu sakwa tamme Jew numu unusoo sopedakwatoo. Mu oo batsapu pana yise soo Te Naa ka Te Pabe'e oo mayugwese yise saa'a soo Te Pabe'e numu nemadunagakwu.” \p \v 37 Umu numu ka Peter nakase, unu suda oo sokwamakuna ka tu manena yise meeoo oo netamma oo poena'ewabe-nokosoo, “Ha'oo sakwa numme manese kaaheno oo mayugwe?” \v 38 Soo Peter mu nekwegease meeoo, “Mu sakwa ka suda mu manena ma'wu, baa-wi namatzakase mu numu ka Te Pabe'e naka'oedyuku. O'nosoo Te Naa no'oko mu sootuhise te ma'emukwana soomu'wakwunise ka Tu Besa Pooha-matu-ma mu sootuhi. \v 39 Oosoo Te Naa unnegeapu mee, ‘Mu nanumu, mu dooamu, yise no'oko numu mana kwinga'a-kwitu no'yoona e tunetutzeana, umu e dooamu manekwu,’ mee unnena.” \p \v 40 Soo Peter ewasoo meeoo mu numu tuukweyakwe, yise meeoo mu netamma, “Mu numu ewa suda manakwe yow meno'o. Soo Te Naa gi mu sootuhikwu, gi umu-wa'ne manepana, o'no saa'a mu namagwetzoikwu.” \p \v 41-42 Ewa'yoo (3,000) numu ka Peter naka'oedyuku ka o'no tabeno, umu baa-wi namatzaka. Umu nanesootuhiyakwe ka Te Naa tuukwewabe tu nakana pumme tunedyooe. Ka Te Pabe'e nabatsase oo soomayuna nanano tukana no'oko hemma nanatummatzina. \p \v 43 Mu nanana Te Pabe'e tuukwewabe Te Naa besa pooha-toohakwi ewow numu mabesakuyakwe, nanasookwugi tumada'e. \v 44 Mu Te Pabe'e-wi tunaka'oedyukudu no'oko ka hemma nanatummatza'e. \v 45 Mu numu ewow hee-ga'yoo oo-ma tumuna, yise mu gi hee-gakoo tummatza'e. \p \v 46 Nonotza tabeno ka pabow nanesootuhi nobe-kwitoo meayakwe. Nanano tukayina tu pupua'amu nobe-kwi'yoona tooe ka besa nanano sokwamana, \v 47 ka Te Naa-matoo nanesootuhidyina. No'yoona mu numu nesookwuga'e ka mu besow umu tunaka'oedyukudu nono'otsa tabeba-wi nana'ewasoo maneno'o ka Te Naa numu magwetzoa'e ka nanano mu nanesootuha'e. \c 3 \p \v 1 Nonotsa tatabeno pahe-kwikoo ka taba katu nananesootuhiyakwe, mu Peter-no John ka pabow Jew nanesootuhi nobe-wikoo nanesootuhiyakwe. \v 2 Soo sumu'yoo nana ka tuha'yoonasoo gi nummedu natzakwu petuyakwe. Besa Tabuadu tupe koodua natzakwona'a mee naneadu-kumaba'yoo, soo nana oo natzatuguna mu numu nanesootuhigadu tukumi meadu tunekwi tabeyakwe. \v 3 Sumu tabeno soo nana pumme tu tzakwumena, mu Peter noko John wegease, “Puma e tumukwuna e gea,” mee mu netamma. \p \v 4 Umu yise besa oo poonnese soo Peter meeoo oo netamma, “E nakapunne.” \v 5 Oosoo nana besa mu poonnekwunihoose yise meeoo soonamme, “How gina hemma e geakwu?” \v 6 Soo Peter yise meeoo, “Nu gi hemma hee-gapana nu sakwa ka Jesus pooha-ma u tummatzi. Soo Te Pabe'e Jesus\f + \fr 3:6 \ft Ka tubewa-ga'yoo Nazareth mee naneadu-kwitu.\f* te ooonakwa naduyadu besa u mesoo yukwe u numme manikwu. U sakwa ka Te Pabe'e Jesus pooha-ma yotsehoose nummehoo meno'o.” \p \v 7 Soo Peter yise ka nana gi nummedu oo mi-makoo oo tzadyota. O'no yise soo nana mesoo wunuoose, o natakwuninumme. \v 8-10 Ka besa tu kowpa noko tu tawetzoko natzooe manise ka Solomon haba mee naneadu-toohatoo, yise mu Peter noko John-no meahoo. Ka besa manise, ka Te Naa nanesootuhi numme. Mu numu yise oo poonnese meeoo unnegonno, “Yowsoo nana ka Besa Tabuadu tupe koodua natzakona'a-kwi'yoona numu ka hemma puma tu tumukwina natuungu katuyidu.” Ewa'yoo mu numu oo poonnese oo nesookwuga'e ka besa oo manise. \p \v 11 Ewa'yoo mu numu sookweda kemma'ase ka nana mu Peter noko John-kumaba, ka haba Solomon mee naneadu-tooha mu konno mu poonne petuse, “Uune! U oo mabesaku,” mee mu numu unne. \v 12 Ka mu numu petugonno, soo Peter meeoo mu netamma, “E nanumu, gi tammesoo pooha nanesootuhi-makoo soo nana besa mani. Gi meeoonekoo tusooyugwepana. \v 13-16 Ka Te Pabe'e Jesus pooha-toohakwi soo nana besa mani. Soo Te Naa\f + \fr 3:13-16 \ft Mu nanamooatupu te nanumu yise Te Naa-matoo nanesootuha'e.\f* te tuukwe'e ka tu Besaa Tooa'a Jesus Te Pabe'e. Tooe soo Te Pabe'e ooosapa ka Te Naa nakabetseadu pana mu oo batsa. Soo Pilate ka Te Pabe'e too'e netzama'wu. Mu yise ka Pilate meeoo netamma, ‘Gi oo tzama'wupana.’ Mu yise ka Pilate o'nosoo numu batsapu tzama'wu tuungu. Mu oo batsa ka numu gwetzoibu geadu pana Te Naa ka Te Pabe'e mesoo mayodu ka oo ya'ese. Numme nummesoo no'yoona oo tookoope poonne. Mu oo poonne ka nana gi nummedu. Soo Te Pabe'e pooha besa oo ma'e, numme oo soo'oedyukute ka besa ooka oo yugwese. \v 17 Mu ka mumme moohedu-no ka Te Pabe'e batsa gi ka Jesus Te Pabe'e sopedakwadoona. \v 18 Esoo Te Naa unnepu togesapa. Mooasoo soo Te Naa nanamooatupu yadooawabe o botugu ka Te Pabe'e nabatsakwuna. \p \v 19-20 Ka Te Naa sakwa ooosapa nanetzakwiyi yise ka sutakoo nema'wuni. Yise ka besatoosoo nummenumme. Soo Te Naa mu sootuhikwu ka sutakoo mu nema'nunise. \v 21 Soo Te Pabe'e Jesus Te Naa netutseana ebe toogoopatoo meapu ka teepu saa'a atasoo yugwekwuse. O'no soo Te Pabe'e tamme-baa petuse te sootuhikwu. O'nosoo mu Te Naa yadooawabe ka Te Pabe'e-witu te nanamooatupu tuukwe. \v 22 Sumu'yoo umu-nagatu Moses mee naneadu meeoo, \q1 ‘Te Naa saa'a tamme-matoo yadooawabe tayadooa, te nanumu-nagatu, nu-kwa'nekoosoo, yadooawabe. Mu sakwa oo nakabetsea saa'a. \v 23 Soo tooe haga tooe gi ka Te Pabe'e tumayohokudu tookwa gi Te Naa doodooamu-matu.’ \m \v 24 No'oko soo Te Naa yadooawabe Te Pabe'e-witu te tuukwe.\f + \fr 3:24 \ft Soo Samuel mee naneadu-manakwana Te Naa mooe yadooawabe.\f* \v 25 Yow tamme Te Naa doodooamu Te Naa yadooawabe-kwa'ne. Te Naa te sootuhi tamme o'nosoo tu tuukwe-kwa'ne. No'yoona tamme ekow sopedakwatoo. O'nosoo soo Te Naa ka sumuoo te nanumu-nagatu Abraham mee naneadu meeoo netamma, \q1 ‘Saa'a soo sumu'yoo u-ma'yoo tsuaketu petukwu. Mu no'obatusoo nana'atakoosoo numu nu sootuhikwu, ka hemma oo manese.’ \m \v 26 Soo Te Pabe'e mooasoo tamme-baa petu. Soo Te Naa ka Te Pabe'e oo ya'e-kwikoo oo mayoduse, tamme mooe tuukwe. Oosoo te sootuhikwu ka sutakoo po ooemota te nakwumunase.” \c 4 \p \v 1-4 Ewa'yoo (5000) numu tunakapunnedu ka Te Pabe'e Jesus-witu naka'oedyuku manepetuga. Ka Peter togesoo mu numu yadooewunu, mu numu nananesootuhidu Sadducee mee nananeadu-nagatu, mu Jew tukwutumadu-no oe petuhooga. Mu Sadducee ka gi numu namayoda-kwi tunaka'oedyukute. Umu ka Peter sutakute ka meeoo numu oo tunedyooe soo Te Pabe'e ka ya'ese namayoda. \p Mu Jew natukwutumawabe ka Peter noko John tukwutuma nobe-kwi wudumedow, ka mooasoo o togano-ga'a, nagutza saa'asoo ooka tu nehane-kwi. \p \v 5 Oogow mooo'a mu Jew tutunehanedu Jerusalem-wi'yoona tunehane. \v 6 Mu numu moohedu mee nanane'a Annas, Caiaphas, John, Alexander, ewow tu nananumu-no oe. \v 7 Mu tutunehanedu yise mu tukwutumadu meeoo netamma, “Ka Peter noko John ne kobenatoo bitooa,” mee'e. Ka mu nabi petuhoose, mu tutunehanedu mu mooe ohobu tubengakooha. “Haga pooha-ma mu ka gi nummedu mabesakupu? Haga ooka mu mabesaku tuungu?” \p \v 8-9 Soo Peter ka Te Naa Besow Pooha-toohakwi mu Jew tutunehanedu nanekwegea, “Ha'oo mu ka besa ne manakwe sapa mu gi besa mee netamma? ‘Haga pooha-ma mu ka nana besa mayugwe?’ mee umu. \v 10 Numme no'oko mu Jew numu noko mu tuukwekwu. Soo Te Pabe'e pooha besa oo mayugwe. Tooe mu ka Te Pabe'e batsa tuunguse sapa, soo Te Naa Pooha yise oo ya'e-kwikoo oo miyoda. Ookowsoo pooha-ma soo nana namagwetzoi. \p \v 11 Ka te mooa nayadooawabe tubo-kwa'nesoo manekena mee'e, \q1 ‘Soo mumme nanesootuhi moohedu ka pumme tu tupe-makana wuni, soo Te Naa meeoo ka puma tu nobe-tookwuna netamma, “Mow soo tupe tubetsetu.” ’ \m Soo Te Pabe'e ookow tupe-kwa'ne'yoo. \p \v 12 Te Pabe'e Jesus suu'mu te magwetzoikwudu. Gadoo'oo haga oogow-kumisoo te magwetzoi-wa'ne'yoo.” \p \v 13 Mu tutunehanedu mu sopedakwatoo ka mu Peter noko John gi natunedyooepu yise mu tumadugu-kwitu sopedakwatoo ka Te Pabe'e Jesus-witu gi nasookwina mu waha. Mu Jew numu moohedu mu nesookwuga'e. Mu Jew tutunehanedu mu sopedakwatoo ka Te Pabe'e mu naka nagemo'o. \v 14 Soo nana namagwetzoipu ooka Peter noko John-kumabasoo wunu, gi hownnekoo umuoo yise ha'yoo mu netamma-wa'ne'yoo. \p \v 15 Mu tutunehanedu mu Peter noko John puuwanatoo tayahoo. \v 16 “Ha'oo sakwa tamme mu naana sootunaga?” mee yise unnemo'o. Yise meeoo, “No'yoona mu numu Jerusalem-witu mee unakwe, ‘Masoo nana Te Naa pooha-ma besa manepu-ga'yoo!’ Gi hownnekoo tamme oo nesootu'adyae-wa'ne'yoo. \v 17 Tamme sakwa mu naana neta, umu sakwa gi ka Te Pabe'e pooha-witu ka mu numu tuukwepana.” \v 18 Mu Peter noko John oetusoo bise yise meeoo mu netamma, “Gi mu numu tuukwepana ka Mu Pabe'e pooha-witu.” \p \v 19 Soo Peter yise meeoo mu tutunehanedu netamma, “Mu oo sopedakwatoo ka besa oo manepunnena, numme haa'a ka Te Naa nakabetseakwu pute mumme? Numme ka Te Naa nakabetseakwu gi mumme. \v 20 Numme gi hownnekoo ka mu numu ka Te Pabe'e-witu tuukwemakwu-wa'ne'yoo.” \p \v 21 Mu tutunehanedu tooe how tooe mu yugwekwu ka Te Pabe'e-witu gi mu wahamakwu. Umu yise mu sukwe tzama'wu ka gi hekwi sapa meeoo mu netammana. Mu tutunehanedu mu numu-ma sua'e ka Te Naa-matoo mu nanetzakwiya'e ka hemma manekwi. \v 22 Soo Te Naa magwetzoipu nana mooasoo watsu mano tomopu (40). \p \v 23 Mu Peter-no John yise pumme tu tzama'wuse, tu pupua'amu-matoosoo kodyuka. Mu Peter-no John yise mu tunehanedu unnena mu tuukwe'e. \v 24 Umu yise no'yoona oo nakase, nanesootuha'e, Te Naa-matoo mee unnemo'o, “Te Naa numu manumudoopu. U no'okosoo hemma madidu. U no'okosoo hemma ne nemadunagapunnedu. \v 25 U, Ne Naa, ume pooha ka o'nosoo ne nanumu David mee naneadu ka ume naka'oedyukudu tubo tuungupu u-kwitu. \q1 ‘Mu wakwawa'a unu sutakugonnona ka Te Naa unu netumoo'oona oo-no nagoe sokwama pana gi how mane-wa'ne'yoo. \v 26 Ewa'yoo nanakumma'yoosoo numu moohedu nana-no tooe how tooe ka Te Pabe'e Jesus Te Naa tuutzeana mooe yugwekwu,’ mee'e \p \v 27 Meno'o tamme ekow poonne mesoo David yadooapu ka Herod-noko Pontius Pilate mu tukwutumadu-no mu te nanumu Jew-no tuwazoo apegea ka Te Pabe'e batsakwu mee unnena oosoo ume nakabetsea. U, Ne Naa, tunetutzeana, Te Pabe'e mee'e u. \v 28 Ume tunetammana yoo saa'a manedooa. \p \v 29 U, Ne Naa, oo sooma'yu mu tunehanedu naana ka Peter noko John manayahakwu mee. Gi mu tutunehanedu naana-ma ne suikwununumme u natuungu, no'oko numu u-witu numme mesoo tuukwedooa. \v 30 U pooha-gana mu numu numme tzapoonnekukwu. U, Ne Naa, mu tuoegoedu besa manekwuna, ne tzapoonekwuna u pooha-ga'yoo.” \p \v 31 Ka nanesootuhimakwuse soo mu nobe wudyutsungawunu. Oosoo Te Naa Besaa Pooha oo wudyutzengewunu. Oosoo Te Naa Besa Poohasoo umu wumana, umu gi sua'ena ka Te Naa unnena wahagonno. Umu yise ka Te Naa unnena mana kwaya'a-kwidooe wahammo'o. \p \v 32 O'no yise no'yoona mu tunaka'oedyukudu besa nana-matoo sokwama. No'okosoo hemma nanatummatza'e, gi hemma nananetumoo'e. \v 33 Mu tuukwewabe meeoo ka Te Pabe'e-witu waha, “Soo Te Pabe'e ka namayodase tusootabuese, yise ka Te Naa pooha mu numu tzapoonnekute.” Soo Te Naa ka mu tunaka'oedyukudu sootuhi. \p \v 34-35 No'okosoo hemma mu tunaka'oedyukudu hee-ga'yoo ka Te Pabe'e tubewabe noko nobe-ma mu tumukukwu ka oo mu soomanakwe. Mu Te Pabe'e tuukwewabe tumasumudoona mu numu yise gi hee-gakoo ka hemma mu sookwina oo-matoo mu hanekute. \p \v 36 Sumu'yoo nana Joseph mu Te Pabe'e tuukwewabe Barnabas\f + \fr 4:36 \ft Soo Barnabas, numu tunemabetsabekudu mee na'unnedu.\f* mee oo ne'a, puusoo tubewa-ga'yoo \v 37 ka tubewa-ma tumuse, no'oko pumme tu tumanagakuna ka Te Pabe'e tuukwewabe heme. \c 5 \p \v 1 Pana soo nana Ananias mee naneadu, ka tu nodukwa Sapphira mee naneadu-no tu hemma-ma tumukwatekwu. \v 2 Ka tu nodukwa-no oo nanenagana naamookwitoo mu hemekwu mee tunetamma. Ka oona mu tuukwewabe nobe-kwi petugase, a naamookwitusoo mu hemese, mee mu netamma, “No'oko nu mu hemekoo.” \v 3 Soo Peter yise meeoo oo netamma, “How u yise manena u ka sutakoo nakabetsea? U yise ka Te Naa Besa Pooha nemooagana oo-matu manumaku ka tubewa-koobatoo, ne esayaekute, ‘No'oko numme mu hemekoo,’ mee ne tuukwena. \v 4 Mummetu uga soo tubewabe ka gisoo oo-ma u tumu'u. Ka tubewabe-ma mu tumuse, soo mu natumunagakuna mummetu mani. Haoo u manena suda manakwe? \v 5-6 U Te Naa nemooaga, gi ka mu nanana suu'mu.” Ka meeoo na'unnedu soo Ananias nakase, ya'ehoose, aanooaka. Mu tootooebetse yise oo maputooehoose, oo hanegase, oo tugutooa. No'yoona umu oo nakadu unu sua'e. \p \v 7 Ka saa'a manekese soo Ananias nodukwa Sapphira oe petuoo. Gisoo tu kooma ya'e-kwitu naka. \v 8 Soo Peter yise meeoo oo tubenga, “Mow haa'a yise no'yoona mu natumanakakuna ka tubewabe-kwitu mu nahemmana?” “Aha, yow sapa ne hemmana,” mee'e soo Sapphira esiyihoo. \v 9 Soo Peter yise meeoo oo netamma, “How manena mu ka Te Naa Besa Pooha soomapoonnetu-kwa'ne manakwe, ka Te Naa gi how mumme oo yukwe sapa?” Soo Peter yise meeoo, “Umu u kooma tugumodu mi pudu tzoonooagena, umu tuwazoo ume ooosoo yugwekwu.” \v 10 O'no yise Sapphira ya'ehoo, ka Peter-kumabatoo aanooaka. Mu tootooebetse oe tzoonooa petudu mooasoo oo ya'epu oo mayuoo petu. Umu yise oo tzakwuhukase, oona oo kooma-kumabasoo oo tugu. \v 11 No'yoona mu tunaka'oedyukudu ekow nakase, umu unu nakasui. \p \v 12 Ka ewow tu nanumu poonnena mu Te Pabe'e tuukwewabe ewow numu mabesakute. Mu numu nanatabooegea besa nanano nanesootuhina, oona ka Solomon mee naneadu haba-wi ka Jew nanesootuhi nobe-kumaba. \v 13-14 Ewa'yoo mu numu yise Te Pabe'e unnena naka'oedyuku petuga. Gi haga oo sukwe manakwe, umu tubetse manedu. Mu gi tunaka'oedyukudu meeoo nananetamma, “Umu besa ka Te Naa oo naka'oedyukuna.” \v 15 Oona puuwana po-kumaba mu numu tu pupua'amu tuoegoedu tzapokwakute, wegea-kooba tuwow. Ka Peter o-toogoo mea, sumuna o habagana wumase, sumuna besa manekwu mee sokwamana. \v 16 Ewa'yoo numu petudyakwe Jerusalem-kumaba nonobe-ga'yoo tuutooe ka mu Te Pabe'e tuukwewabe besa tuukwena nakana. Umu mu pupua'amu tuoegoedu yise namagwetzoi. \p \v 17 Soo mu Jew pabe'e ka tu pupua'amu-no unu ka Peter noko John nuusookwedakute. \v 18 Umuoo ka mu Peter noko John pabenase umu nuudumedahoo. \v 19 O'no togano soo Te Naa tummatziwabe toha kasa-ga'yoo ka Peter noko John-baa wue petuse ka tukwutuma nobe natzakwona'a tzakwonow. Mu Peter noko John oekoo bihookase, meeoo mu netamma, \v 20 “Ka nanesootuhi nobe-kumabatoo memeahoo. Mu sakwa ka Te Pabe'e Jesus mumme magwetzoidyi-kwitu mu numu tuukwekwu.” \fig Soo toha kasa-ga'yoo ka tukwutu-ma nobe natzakowna'a tzakwonow |src="cn01911b.tif" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Tuukwewabe Manepu 5.20" \fig* \v 21 Tu tabuagena, oona nanesootuhi nobe-kobena pepetugase, mu numu tunedyoo'e. Mu nanesootuhi pabe'e ka tu pupua'amu-no sumuhoo petuga, mu Jew tutunehanedu-no yise tunehane. Mu tutukwutumadu taya oona tukwutuma nobe-kwitoo mu Peter noko John mu bi tuunguna. \v 22 Ka mu tutukwutumadu oona tukwutuma nobe-kwi petugase, mu Peter-no John kadoo oetu. Punowsoo mease, ka mu tutunehanedu meeoo tuukwe, \v 23 “Numme ka tukwutuma nobe natzepunnoe oo mayu ka tukwutumadu tooesoo tu'eya'ekatu, pana mu Peter-no John kadoo oetu.” \v 24 Soo mu Jew pabe'e-no soo nanesootuhi nobe-kooba tukwutumadu naa mu naka, howga mu Peter noko John mani howgena hee manekwu ka yoo hemma manise? \p \v 25 Sumu'yoo yise petuoose, mu tunehane-kwi'yoona meeoo unakwe, “Yow meno'o mu Peter-no John mu tukwutumana ka nanesootuhi nobe-kobena'yoona mu numu tunedyooe.” \v 26 Mu tukwutumadu naa mu susumudu tukwutumadu-no mea'ase, mu Peter noko John bihoodooa. Mu tukwutumadu gi mu tubetse manoyukwe mu numu-ma su'ina, mu numu sumuna tupe-ma mu tapagetana mu tagoehoodooa. \v 27 Mu numu pabe'e meeoo ka mu Peter noko John netamma, \v 28 “Numme mooasoo meeoo mu netammapu, ‘Gi ka Jesus-witu numu tunedyooepana.’ Pana mu no'oko numu Jerusalem-witu ekow tunedyooe. Mu yise ka Jesus nabatsa-kwi numme oe neyugwe.” \p \v 29 Soo Peter yise ka umu susumudu Te Pabe'e tuukwewabe-no ka mu numu tutunehanedu meeoo netamma, “Tamme sakwa Te Naa unnena mayoho gi mumme sukwe unnena. \v 30-31 Te nanamooatupu pumatoo nanetzakwiyina soo Te Naa ka Te Pabe'e tamme-matoo tayapu. Mu ka sunngabe namadabue-ma oo tzakwenese, oo batsapu. Soo Te Naa ka Te Pabe'e Jesus ya'e-kwikoo mayoduse numu oo moohe tuungupu. Ka mu numu suda tumadugupu mu nemawuni tuunguna, o'no yise soo Te Naa ka suda mu tumudugupu soomu'wu. Soo Te Naa ka Te Pabe'e numu oo magwetzoi tuungu. \v 32 Numme ooosapa mu numu tuukweno'o soo Te Naa yise ka tu Besa Pooha-ma mu tunaka'oedyukudu sootuhi. Soo Te Naa Besa Pooha ka mu numu tzapoonnekute Te Pabe'e pooha-ga'yoo.” \p \v 33 Mu tutunehanedu nakasuta'a, ka mu Te Pabe'e tuukwewabe batsakwu ka mee mu tunetamma. \p \v 34 Soo nana Gamaliel mee naneadu ka nananesootuhidu Pharisee mee nananeadu-matu yotsehoo. Esoo nana numu nanesootuhi tunedyooedu, yise no'yoona numu oo toge'yookute ka besa-tamme. Soo Gamaliel ka mu tutukwutumadu ka mu Te Pabe'e tuukwewabe oetu tzadyuba tuunguse. \p \v 35 O'no yise ka mu tutunehanedu meeoo netamma, “E nanumu, ka mu naana-witu mu tunemadabuepu-witu soohane. \v 36 Ewa natomose soo nana Theudas mee naneadu mee'e unakwe, ‘Nu tubetse naduyadu.’ Yise ewa'yoo (400) nanana oo nagemo'o. Ka saa'a oo nabatsase, umu oo nagemodu nanapokise. \v 37 Ka saa'a ka mu numu nadatsu'nga, soo nana Judas mee naneadu oona Galilee tubewabe-witu kemmana mu numu, ‘E nage’ mee mu netamma. Oosoo punno'o nabatsase, umu oo nagemodu nanapokise. \v 38 Mu sakwa yise meno'o umuoo naana gi matzamapana. Mu tzama'wu. Ka sukwe numu unnena suu'mu oosoo gi hee. \v 39 Soo Te Naa ka mu tummatzina mu gi hownnekoo how mu yugwe-wa'ne mu ka Te Naa tumoo'oogana.” \p \v 40 Oo unne-kwa'nesoo umu manakwe ka mu Peter noko John oetu bise, ka tukwutumadu umu wupageta tuungu. Umu tutunehanedu meeoo yise mu Peter noko John netamma, “Gi Jesus-witu mu numu tuukwepana.” Mu yise natzama'wu. \p \v 41 Mu Peter-no John yise mu tunehanedu-baa'yoona nemeahoo. Besa sokwamana, “Ta tookwa besa'yoo, o'no ka Te Pabe'e Jesus-koobatoo nuupageta,” mee yise unnemo. \v 42 Ka nanesootuhi nobe-kobena nono'otsa sumuyakwe oona numu nobe-kwi tuwazoo. Umu ka Te Pabe'e Jesus-witu numu tunedyooena, yise no'oko numu ka Jesus Te Pabe'e-witu tuukwe. \c 6 \p \v 1 Mu tunaka'oedyukudu ewa manena, yise nananesootzema. Mu Greek-ma apegeadu numu meeoo, “Mu Hebrew-ma apegeadu tutuha manedu pepeawabe ewow tukapu hanekute, pana mu numme-batu Greek pepeawabe gi namaka.” \p \v 2 Mu Te Pabe'e tuukwewabe no'oko tunaka'oedyukudu nesumudoose mee mu tuukwe, “Numme sakwa ka Te Naa unnepu-witu mu tuukwe. Gi numme yise ooosapa ka mu pepeawabemaka.” \v 3 Natakwasukwuoo (7) naana sakwa netuutsease, umu sakwa mu pepeawabe ooosapa makayi. Umuoo nanana sakwa besa'yoona, Te Naa Besa Pooha-toohakwi unu sokwamana, tunakabetseana. \v 4 O'no sakwa numme ooosapa mesoo nanesootuhina ka Te Naa unnepu numu tuukwe. \v 5 No'yoona mu numu yise oo nepesa'yookute. Mu natakwatsukwu'yoo (7) nanana yise nanetutzea. Mee nananeadu: Stephen, Philip, Prochorus, Nicanor, Timon, Parmenas, Nicolaus. Soo Nicolaus yise wawa'a mu Jew numu-wa'nekoo nanesootuhidu, ka oona Antioch mee naneadu-kwitu kemmana. \p \v 6 Mu tunaka'oedyukudu ka natakwatsukwuoo (7) nanana ka tuukwewabe-baa nabi petu. Soo mu tuukwewabe ka mu natakwatsukwuoo (7) nanana nanesootuhikuse, umu-kooba matugu. \p \v 7 Ewa'yoo mu numu ka Te Naa unnepu nanatukwena mu tunaka'oedyukudu yise ewa mani petu ka Jerusalem-wi. Ewa'yoo mu Jew numu nananesootuhiwabe punno'o ka Te Pabe'e-wi tunaka'oedyukuna. \p \v 8 Soo Stephen ka Te Naa Besa Pooha-toohakwi unu tunaka'oedyukute. Soo Stephen numu magwetzoi besa numu yugweyakwe tu pooha-toohakwi. \v 9 Ewa'yoo mu Jew Greek-ma apegeadu ka Stephen-no nanepetukute. \v 10 Soo Stephen unu pooha-gana unu soonammena umu yise gi togebesa how'yoo unne-wa'ne'yoo. \p \v 11 Ewow yise mu nanana meeoo netamma umu yise oetoo esayina suda oo netamma, “Numme ka Stephen nakana te nanamooatupu tumayohope Moses unnepu gi numu mayoho tuungu. Soo Moses ka te nanamooatupu tumayohona te tunedyooe yise ka Te Naa tunetammana,” mee mu tunehanedu netamma. \v 12 Ooonne'yoona mu numu ka umu pumme moohedu-no gi mu nepetzape. Ka Stephen numu-kobenatoo tzaka oo nehanekwuse. \v 13 Mu oetu esayidu meeoo mu netamma, “Esoo nana ka te nanesootuhina too'e netakonedu, ka Te Naa nobe-kwi yise ka te nanamooatupu tumayohope ka Moses tamme tunedyooepu o gi te tumayoho tuungu. \v 14 Numme yise oo unnena naka ka oosoo nana Jesus\f + \fr 6:14 \ft Nazareth mee naneadu-wi'yoona.\f* mee naneadu te nanesootuhi-nobe kadoo mayugwekwu, te nanamooatupu tumayohope ka Moses tamme tunedyooepu atasoo mayugwekwu.” \p \v 15 Ewa'yoo mu numu ka tunehanekwi'yoona ka Stephen poonne oo koba atasoo tubuabodote ka unu pooha-ga-kwa'ne oo tapu'a. \c 7 \p \v 1 Soo nanesootuhi pabe'e yise meeoo oo tubenga, “Mu numu haa'a togesapa u-kwitu waha?” \p \v 2 Soo Stephen oo nanekwegease no'oko mu numu meeoo netamma, “E nanumu, e nakapunne. Yaa nanesootuhi nobe-kwi'yoona suu'mu numu nanesootuha'e mee mu unnepana soo Te Naa namooatupu Abraham puu oona kwinga'a mu wakwawa'a tubewa-wi oo manepunne sapa Te Naa-matoo mesoo nanesootuhi, ka Mesopotamia mee naneadu-kwi'yoona. O'nosoo Te Naa ka Abraham natzapoonnekuse, \v 3 meeoo oo netamma, ‘U sakwa u nobe no'oko u nanumu ma'wukase, kumma'akoosoo teepu-kooba mea. Nu u pukwi'yookwunu u tzapoonnekukwu.’ \v 4 Abraham yise oo tumayohoku. Ka tu naa-no mea ka teepu Chaldea mee naneadu-kwi'yoona mease yise Haran mee naneadu-kwi petuga. Oona'yoona soo Abraham naa ya'e. Soo Te Naa yise ka Abraham ekow teepu, eka tamme meno'o pukwi'yoo-koobatoo oo taya. \v 5 Gisoo soo Te Naa oo teepu maka Abraham yise punno'o gisoo dooamu-ga'yoo. Gisoo soo Te Naa ka teepu-matu oo nemawunikute.” \v 6 Soo Te Naa meeoo tuwazoo oo netamma, “Umu mu doodooamu saa'a wakwawa'a-naga nobe-gadooa. Mu wakwawa'a suda mu matugukwu, unu mu nedya'wena ewasoo tomoba-witoo (400) 'yoo yise namanekwu. \v 7 O'no saa'a yise mu wakwawa'a tuma'emukwana umu-matoosoo kodyudooa. O'no mu u-ma'yoona tseagekwudu saa'a yaa nu-baasoo nanesootuhi petudooa.” \p \v 8 Soo Te Naa mu tumayoho tuungu, “Mu sakwa mu naatse doodooamu kootze na'oonnakwitu tsekea'a. O'no umu Te Naa dooamuna nasopedakwatookwu.” Abraham nodukwa naatse dooa'adoo, Isaac mee yise naneahoo. Sumu nasatese soo Abraham yise ka tu tooa tookoo tsekea'a. Ka saa'a yise soo Isaac ka tu tooa Jacob ooosoo yugwe. Soo Jacob yise punno'o umu tu sumumano wahamatsebooeku (12) tu nana'atse ooosoo yugwe. \p \v 9 Soo Te Naa unnena togesapa manepu, mu Jacob doodooamu yise ka tu wannga'a Joseph mee naneadu unu nuusoogweda. Ooonne'yoona umu yise Joseph gi petzape. Umu oo papabe'e ka Joseph-ma tumu. Mu wakwawa'a ka Joseph tumuse ka Egypt-witoo oo bika. Ka oonow petugase, umu oo-ma tumu. Soo Te Naa ka Joseph sootuhi. \v 10 Tooe how suda ka Joseph namatugu sapa Te Naa oo magwetzoi. Soo Egypt-witu numu moohetu Pharaoh mee naneadu ka Joseph sopedakwadoose, besa tusoohanedu mee oo soopedyana ka Joseph no'oko mu numu Egypt-witu moohe tuungu, pumme tummatzidu tuwazoo moohedu. \v 11 Ka saa'a ka Egypt teepu nana'ena-kwitu gi bow'mana unu pasana gi hee na'a. Mu tubewa-ga'yoo unu suda manepunne. Mu te nanamooatupu gi nadukadu mayu. \v 12 “Ewa'yoo tukapu ka Egypt-wi,” mee soo Jacob tunaka. Mu tu doodooamu taya tukapu mu tumu tuunguna. \v 13 Ka penakwa tu doodooamu tukapu tumu tuunguse, Joseph tu pabe'emu tuukwe'e, ‘Nu tubetse Joseph,’ mee yise ka Pharaoh-matoo mu bika. \v 14-15 Soo Joseph yise tu pabe'emu no'oko tu nanumu mu bi tuungu. No'yoona (75) mu Joseph nanumu Egypt-wi petuga. Umu ka saa'a osoo tu'ise punowsoo nahanekese, yow te teepu-wisoo natuoona. \v 16 Ka Abraham o'nosoo mu Hamor numu-makoo mu tubewa tumu-kwi umu natuoona ona Shechem mee naneadu-kumaba. \p \v 17 Mu numu ewasoo manemena. Soo Te Naa ka Abraham oo tuukwena pudusoo oo-toogoo namanekoo. \v 18 Kumma'yoosoo nana mu numu-kooba katudu manekwu, gi uga ka Joseph heesoobedyadu. \v 19 Oosoo nana mu te nanamooatupu tumoo'ookese suda mu yugwe. Mu numu tu oonga'a puuwana ma'wu tuungu. Umu yise tua'e. \p \v 20 O'no soo Moses mee naneadu nadooa'adoo. Besa tabuadu oonga'a. Pahe (3) muha umu nobe-kwisoo oo tzakwatse, \v 21 o'no yise puuwana ka oonga'a ma'wu. Soo mu numu-kooba katudu padu oo mayuse, yise oo tooaga. \v 22 Ka saa'a yise oosoo Moses no'oko mu Egypt numu manena natunedyooe. Besa hemma how yugwedu. Besa unnedu. \p \v 23 Soo Moses ka nana manese yise pummesoo nanumu-baa nobenega. \v 24 Ka o petugase, sumu'yoo Egypt nana ka Jew nana unutse mooedyugwe. \v 25 Soo Moses ka Egypt nana tutzagow ka tu nanumu-koobatoo. \v 26 Soo Moses yise meeoo soonamme, ‘Umu e nanumu ka natzama'wukwuse oo sopedakwadookwu ka Te Naa nuka pooha-makase.’ Pana umu gi oo soo'oedyukute ka ooka moo'a oo petugase, waha'yoo Jew nanana nanagoehoo. Mu too'e tzadyooikuse, meeoo mu netamma, ‘Mu e nananumu gi muusoo nanagoepana.’ \v 27 Soo nana unu tu pua'a koosekeowdu ka Moses tomatzakowse, meeoo oo netamma, ‘Numu u nemadunagadu mee u naneyugwe. \v 28 Hownne'yoo u? Etze'e u sumuoo nana patsow. Meno'o haa'a yise u nuka batsakwu?’ \v 29 Soo Moses oo nakase, soogweda meeow wakwawa'a teepu Midean mee naneadu-koobatoo. Oonow petugase oonatusoo nodukwadoose, waahoo nana'atse dooamudoo. \p \v 30-31 Wa'etse manekese soo Moses oona giba Sinai mee naneadu-kumaba'yoona, oonatu nipunne oo poonnese oetoo meahoo heega mee soonammena. Ka goso-baa oo petugase, Te Naa goso-wi'yoona oo yatooe. \q1 \v 32 ‘Nu yow, mu tubetse manumudoopu. Nu-matoo mu nanumu, mu nanamooatupuna Abraham, Isaac-no Jacob nanesootuhiyakwe.’ \m Soo Moses oetu tu poonnekwu-ma suise, kwepegawunu. \v 33 Soo Te Naa meeoo oo netamma, ‘U moko tzakwumedow u pooha teepu-kooba 'wunu. \v 34 Mu Egypt numu e dooamu suda matugu nu mu poonne. Mu e dooamu nanepagamo'o. Nu mu magwetzoidooa. Nu ume Egypt-witoo tayakwu. Umu saa'a mu tzama'wudooa.’ \p \v 35-36 Mooasoo soo Moses te nanamooatupu tumoodyina. Mooasoo umu meeoo oo netamma, ‘Numu u nemadunaga, mee'e u nane'yugwe. Hownne'yoo u?’ Ekow Moses Te Naa umu-matoo tayakwu. Oosoo mu nemadunagana mu moohedooa ka nidu-kwitu pumme tu pooha-makapu-ma. Oosoo nanasookwugi hemma mu tzapoonnekute ka Egypt-wi'yoona. Yise oona Atsa Baa mee naneadu-kumaba'yoona tuwazoo oosoo watsumano (40) tomoka tu nanumu mooheno'o ka oona gi etzaka tukapu namasua-kwi. \v 37 Oosoo tu nanumu Te Pabe'e-witu tuukwe, “Sumu'yoo te nanumu-matoo petukwu. Nu ka Te Naa tuukwewabe-matu, oosoo punno'o ooonne'yookwusoo,” mee soo Moses tu nanumu netamma. \p \v 38 Soo Moses tu nanumu-no petu ka giba-kumaba. Oo nobetu-ga ka giba-kumaba, soo Te Naa tummatziwabe soo toha kasa-ga'yoo saa'a oo yadooedooa ka giba-kooba'yoona. Soo Moses saa'a ka giba-ma'yoona wuekese tu nanumu Te Naa pooha unnena tuukwedooa. \v 39 Mu te nanumu gi oo nakabetse'a umu ka Egypt numu tumayohonasoo petzabena. \v 40 Ka Moses ka giba-matoo kodyukasesoo, umu ka oo pabe'e meeoo netamma, “Numme gi ka Moses unnena mayoho-wa'ne'yoo. Soo Moses ka Egypt-nakwana ne bi petu. Pana meno'o hanoga mea. U sakwa pummatoo te nanesootuhikwuna matabuega.” \p \v 41 Umu yise kootsoo tooa'a-wa'ne tumadabuese, oo-matoo nanesootuha'e. Ewa nanuka ka oo mu tumadabue-matoo. Umu gi Te Naa-matoo nanesootuha'e. \v 42 Soo Te Naa yise meeoo mu netamma, ‘Muusoo too'e, ka taba noko paatoosooba-matoo mu nanesootuhi.’ Soo Te Naa tuukwewabe mee umu-witu tubotugu. \q1 ‘Soo Te Naa mu Jew numu meeoo netamma, “Ewa (40) tomoka mu ka mana gi hemma naa-kwi'yoona, gi nu-matoo nanesootuhina. Mu nu-matoo nanesootuhi mee naneyugwe pana mu nanesootuhi nobe tsekatukuse ka taba-matoo nanesootuhi. \v 43 Paatoosooba-matoo tuwazoo. Ooonne'yoona nu mu wakwawa'a numu oona kwinga'a Babylon mee naneadu teepu-koobatoo numu-matoo mu tzama'wukwu.” ’ \p \v 44 Soo Te Naa yise ka Moses nanesootuhi nobe-too tuungu tooe hemma tooe puhu-makoo. Soo Moses yise oo tumayohoku ooka tu poonne tabua-kwa'ne. Ka tooe hano tooe mu numu momona ka nobe tzanomo'o. \v 45 Ka Moses kadoo'oo manese, sumu'yoo nana Joshua mee naneadu ka Moses kapi manekwu. Mu numu ekow teepu-koobatoo ka nobe hanekekoo. Ka mu numu yow petuse, ewa'yoo wakwawa'a mooasoo yow nonobe-ga'yoo. Soo Te Naa mu wakwawa'a kadoo mayugwese umu yise otuoo mu teepu-wi nobe-dookwu. O'no yise soo nanesootuhi nobe ooosapa ka yow teepu-kooba'yookwu. \p Saa'a soo David nadooa'adoose, nana manepetuga. \v 46 Soo Te Naa oo sootuhipu. ‘O'no sakwa nu Te Naa tupe nobe-dookuse,’ mee soo David tusooyugwe. \v 47 Gi ooosapa oo tumadabue. Oo tooa Solomon mee naneadu oo nanesootuhi nobe-dooku. \v 48 Soo Tamme Manumudoopu gi numu tumadabuena nobe soogwa'e. O'nosoo soo Te Naa yadooawabe meeoo tubotugu, \q1 \v 49-50 ‘Soo Te Naa mee unakwe, “Nu pa'a mu-kooba katu, pana ka e kuku-ma ka teepu mesoo tamma. Nu no'okosoo hemma matabuepu. Mu gi toge nuga pukwi'yoo-wa'nekoo nobe matabue-wa'ne'yoo.” ’ ” \p \v 51 Soo Stephen mee tuwazoo unakwe, “Mu yaatoo gi tunaka'oedyukuna gi tumayohodu. Mu nono'otsa Te Naa Besa Pooha netumoo'oo. \v 52 Mu nanamooatupu ka Te Naa gi petzabedu. Mu yise punno'o ooosoo manakwe. Mu nanamooatupu ka Te Naa tuukwewabe no'oko suda matugupu-ga'yoo. Umu ka Te Pabe'e petukwuna wahadu yise nagoe. \v 53 Te Naa tu tummatziwabe, ka toha kasa-gakoo mu-matoo taya tu unnena mu mayoho tuunguna, pana mu gi oo tumayohokute ka Te Pabe'e batsase.” \p \v 54 Mu numu oo nakasutakute ka Stephen unnena gi nakabetsabena. \v 55 Te Naa Besa Pooha tuusoobedyana, toogoopatu poonnese, ka Te Naa poonne. Soo Te Pabe'e ka Te Naa-kumaba 'wunu. \v 56 Soo Stephen yise mu numu meeoo tuukwe, “Nu ka toogoopatu Te Pabe'e ka Te Naa-kumaba 'wunu oo pooha poonne.” \v 57 No'yoona mu numu tu naka-wi matugumo ka gi oo unnena soonakana, oo nesagwikuna. \v 58 Ka Jerusalem-wikoo oo tzadoodooekase oonow petugase, mu oe oo neyugwedu tu wunagapu tzakwumetase, ka sumuoo nana, Saul mee naneadu-kobena mu tuoona petuga. Umu yise tupe-ma ka Stephen tatapageta. Umu oo batsa soogwina. \v 59 Gisoo pummetu batsa soo Stephen mee nanesootuhi, “Ne Pabe'e Jesus, besa-kwitoo ka e moogooa hanega.” \v 60 Measedose tuwazoo pabatse'e nanesootuhi, “Ka suda mu tumadugu-kwitu gi mu sootu'adyipana.” Oobenakwatoo soo Stephen ya'ehoo gi oo unnena soonakana, oo nesagwa'ekuna. \c 8 \p \v 1-4 Mu nanana Te Naa-tamme nanesootuhidu ka Stephen nabatsana tzakwuhooka. Unu oo yagakuse oo tugu. \p Ewa'yoo numu ka mu tunaka'oedyukudu unu toomoo'oo. Soo Saul besa soonamme ka oo nabatsase yise oona nonobe-too Te Pabe'e naka'oedyukudu wate mu manoyugwena mu tsapewo'ya ka mu wutumetakwuse. Ewow nanana wutumeta momoko'ne nokosoo. Soo Saul yise mu tunaka'oedyukudu ka Jerusalem mee naneadu-witoo wateka mu goekwuse. Mu Te Pabe'e tuukwewabe suu'mu oesoo nabenihoo. Mu ewa'yoo tunaka'oedyukudu nana'emota petukwuhoo. Ka Jerusalem-wi'yoona, ka Judea noko Samaria mee nananeadu-kooba'yoo mea'a. \p Mu numu ka oonow meana soo Jesus Te Pabe'e mee mu tuukwemena. \p \v 5 Soo Stephen pua'a, Philip mee naneadu oona Samaria mee naneadu teepu-wi petuga. Onow petugase ka mu oeteoo numu Te Pabe'e Jesus-witu tuukwe'e. \p \v 6-7 Ewow numu besa 'mayugwe. Ewa'yoo tsoapagoedu ka mu tsoapa umu-makoo tayakwunina. Umu tsoapa yise wa'ageyina meahooyakwe mu tsoapagoedu yise besa 'maneyakwe. Soo Philip yise mu numu ka Jesus-witu mu tuukwena, mu yise ka oo poonnena yise ka Philip besa nakabetse'a. \v 8 Mu numu yise besa sokwama. \p \v 9 Oona Samaria-wi sumu'yoo tupoohadu nana nobe-ga'yoo, Simon mee naneadu. “Nu besow pooha-ga'yoo,” mee mu nemooagana. \v 10-11 Mu numu yise oo naka'oedyukuna yise meeoo unakwe, “Oosoo tookwa Te Naa God.” Wuna'me yise 'manepetuga ka tu pooha-ma numahanena. \v 12 Meno'o soo Philip ka Te Naa 'manepunne-kwitu mu numu tuukwe'e soo Jesus yise togesapa Te Pabe'e. Mu nanana-no momoko'ne ka oo naka'oedyukuna, baa-wi namatzaka. \v 13 Soo Simon punno'o numu-no baa-wi namatzaka. Oosoo ka Philip nagennumme. Ka Philip pooha manakwe oo poonnena ka oo poohagana, Simon yise oo nasoodyagena. \p \v 14 Te Pabe'e tuukwewabe oo nakase, ka mu Samaria-witu numu Te Naa unnepu naka'oedyukuna, mu waahoo nanana Jerusalem-witu, Peter noko John umu-matoo taya. \v 15-16 Samaria-wi petuga, mooasoo ewa'yoo Te Pabe'e-wi tunaka'oedyukudu baa-wi namatzakapu. Gisoo ka Te Naa Besa Pooha wumadu. \v 17 Mu Peter-no John mu nanesootuhikuna umu-ma matuguna, umu yise ka Te Naa Besa Pooha-matu-ma nasootuhi. \v 18 Simon punno'o o, oosoo ka mu tuukwewabe poonne umu ka mu nananesootuhidu-ma tubetse matuguyina, Simon yise meeoo mu netamma, \v 19 “Yaa'a, nu sakwa ka poohabe-matu tumu. Nu punno'o mu-kwa'ne'yookwu. Nu punno'o umu-ma matuguyina, umu ka Te Naa Besa Pooha-matu-ma nasootuhidooa.” \p \v 20 Soo Peter meeoo oo netamma, “Soo Suta'yoo noko kadoo'oo u mayugwekwu. U ka Te Naa tamme sootuhipu too'e netumuna. \v 21 U tookwa gi numme-matu soo Te Naa u sopedakwatoo. U suta'yoo ka meeoo tusooyugwena. \v 22-23 Nu u sopedakwatoo u ooosapa suta'yoo. Soo hee ooosapa u-tamme gi toge'yookwu. Suda u tusooyugwena oo soomu'wuse, ka Te Naa-matoo nanesootuhi. Soo Te Naa ka suda u tusooyugwena gi sootu'adyidooa.” \v 24 Simon yise ka Peter meeoo netamma, “Ka Te Naa-matoo nuka nanesootuhiku. O'no saa'a soo hee nuka u tuukwepu gi oo-toogoo manedooa.” \p \v 25 Umu Peter-no John yise ka Te Naa unnena wahase, oona punowsoo kodyuka Jerusalem-witoo. Ka kodyuna, ka teepu mu Samaria-witu numu ka Te Naa unnena tuukwemena. \p \v 26 Soo sumu'yoo Te Naa tummatzidu toha kasa-ga'yoo ka Philip-baa petugase, meeoo oo netamma, “U sakwa mease, gi ka po kaaheno habedu-too meapana, ka taba meana-kwi sakwa u ka Jerusalem-wi'yoona, mea ka Gaza mee naneadu-kwi u petugakwu.” \v 27-28 Sumu'yoo nana wuguna-wi me'a. Mooasoo Jerusalem-wi nanesootuhitooase, punowsoo pummesoo teepu-koobatoo kodyuna, Ethiopia mee naneadu-kwitoo. Soo nana mu numu tumanagana mabetseadu, ka Ethiopia numu moohedu mogo'ne tummatzidu.\f + \fr 8:27-28 \ft Mu Ethiopia-witu numu ka mu numu moohedu momoko'ne Candace mee ne'a.\f* Paba tuneana kaduno'o, o'nosoo ka Te Naa yadooawabe, Isaiah mee naneadu tubona. \p \v 29 Soo Te Naa Besa Pooha ka Philip meeoo netamma, “Ka nana hatsukase, oo-nosoo meakwuni.” \p \v 30 Ka oo hatsukase, oo naka ka Isaiah tubo tuguna oo ne'a. Soo Philip yise oo tubenga, “U haa'a oo nakasopedakwadoo maka u tuneana?” \v 31 Oo nanekwegease mee'e, “Gi, nu gi oo nakasopedakwatoo. Haga sakwa mitu e tuukwe? Nu-baa katuno.” \v 32 Mee yise tuneakooha, \q1 “Soo seepu puu gi tunema'yu ka pummetu sebakwuse, pummetu batsakwuse tuwow. Umu-wa'nesoo soo Te Pabe'e gi hayoo unakwe. \v 33 Umu ka Te Pabe'e-ma'yoo nanekoena, gi besa oo matuku. Mu numu suda manakwe ka Te Pabe'e batsase.” \m \v 34 Soo nana ka Philip meeoo tubenga, “Haga-witu netamma, puusoo haa'a pute haka?” “Jesus-witu,” mee'e soo Philip oo nanekwegea, “Soo Jesus tubetse Te Pabe'e.” \p \v 35 Soo Philip yise ka tu tuneana-witu oo tuukwese yise ka Te Pabe'e-witu tuwazoo oo tuukwe'e. \v 36-37 Ooosapa memeadape yise ka banunadu-kumaba pepetuga. Soo nana meeoo unakwe, “Yaa'a baa. U sakwa mi e matzaka.” \v 38 Ka waguna tutziwabe yooi tuunguse, ka baa-witoo Philip-no memea. Soo Philip yise ka baa-wi oo matzaka. \p \v 39 Ka baa-wi'yoona pakuase, soo Te Naa Besa Pooha ka Philip bihooka. Soo nana yise besa soonammena, tu nobe-kwitoo mea. \v 40 Azotus mee naneadu toogoo, soo Philip mease, yise kwenaha-tamme meadooa, Caesarea mee naneadu-wi petu. No'okosoo putoogoo tu meatoo, ka Te Pabe'e-witu mu numu tuukwemena. \c 9 \p \v 1 Soo Saul sutawununa yise ka umu Te Pabe'e Jesus naka'oedyukudu goewunu. Soo Saul mu Jew numu moohedu meeoo netamma ka Jerusalem-wi'yoona. \v 2 Ka Damascus mee naneadu-kwitoo mu Jew numu moohedu-matoo tupo, “Nuka tummatzi,” mee mu netamma. Umu Te Pabe'e Jesus naka'oedyukudu sakwa nakwutuma. O'no saa'a yise mu ka Jesus naka'oedyukudu Jerusalem-witoo bika. \p \v 3 Soo Saul tu pupua'amu-no meana oona Damascus tzage'e manegase, hemma tukwukwutseba-wa'nekoo poonnese yise anoaka. \v 4 Soo Te Pabe'e ka Saul meeoo netamma, “U suda a masoonammekute.” \v 5 “Haga u?” mee soo Saul unne. Soo Te Pabe'e yise meeoo, “Nu Jesus u yow ooosapa suda e masoonammennumme. \v 6 Yotsese mea'ase ka Damascus-wi petugase u u manekwuna natuukwedooa.” \p \v 7 Umu oo pupua'amu gi ha'yoo unni-kwa'ne'yoo ka oo naka pana gi haka poonnena. \v 8 Soo Saul yotsese, oonatu too'e poonne pana gi tubootabue mani. Umu oo pupuamu oo mi-makoo oo tzakaka ka Damascus mee naneadu-kwitoo. \v 9 Pahe tabeno maneka soo Saul ka gi tubootabue manese, gi tukana gi hemma hebena. \p \v 10-11 Sumu'yoo Te Pabe'e Jesus naka'oedyukudu Ananias mee naneadu Damascus-wi nobe-ga'yoo. Soo Te Pabe'e, “Ananias,” mee, uni mee tuusoobedyana. “Nu u naka,” mee soo Ananias oo nanekwegea. Soo Te Pabe'e yise meeoo, “Yotsese, meana ka Judas nobe-kwitoo ka Saul-witu tutubenga. Oona soo po kaaheno hape Judas ookow po-kumaba nobe-ga'yoo ka Saul\f + \fr 9:10-11 \ft Soo Saul Tarsus-witu nawuepu.\f* no u yadooakwu. \v 12 U, Ananias, ka Saul-ma matuguse oosoo besa tubootabue 'manekwu, mee soo Saul tuusoobedya.” \v 13 Soo Ananias meeoo unakwe, “Ewa'yoo numu ka Saul-witu e tuukwe. Soo Saul gi besa'yoo nana. Soo Saul ka Jerusalem-witu mu ume naka'oedyukudu wutumetana mu kutsedyina, mu wuko'e. \v 14 Soo Saul yow petu ooosoo manekwuse.” \v 15 Soo Te Pabe'e ka Ananias nekwegea, “Unu mease, nu oo netutzea ka Saul no'obatusoo numu nu-kwitu tuukwekwu, mee nu unakwe. Mu wakwawa'a moohedu, yise oo Jew nananumu. \v 16 Ewa'yoosoo mu numu ka Saul nekwutumana, oo kutsedyana ka nu-kwitu pumme ka Saul tuukwe'e,” mee soo Ananias nose. \p \v 17 Soo Ananias yise ka Judas nobe-kwi petugase, ka Saul-ma matuguse, meeoo oo netamma, “E pua'a, soo Te Pabe'e Jesus u-baa petudu u-nosoo nummedu u-matoo e taya. Ume oosoo magwetzoise. Yise ka besa'hoo tu pooha-matu-ma u sootuhi.” \v 18 Hee sapaga ka Saul pooe-kwi'yoona sawehoose, oosoo besa tubootabue 'mani. Yotsese, yise soo Ananias baa-wi oo matzaka \v 19 saa'a ka tukase natzooesoo 'manepetuga. \p \v 20 Soo Saul ka mu Jew numu meeoo tuukwe soo Jesus Te Pabe'e mee'e, yise ka mu Te Pabe'e naka'oedyukudu-baa huu tooiyakwe ka Damascus-wi. \v 21 Ewa'yoo umu oo nakadu gi oo naka'oedyukuna mee unakwe, “Esoo nana mu Te Pabe'e naka'oedyukudu goepu ka Jerusalem-wi'yoona. Masoo yaatuoo mu Te Pabe'e Jesus naka'oedyukudu wutumetakwuse mu Jew numu moohedu yise Jerusalem-witoo mu bikakwu. Masoo meno'o meeoo te netamma oo naka'oedyuku soo Jesus Te Pabe'e.” \v 22 Soo Saul nenagu'a ka Te Naa unnena Te Naa Besa pooha-toohakwi oo wahana unusoo poohatoo'a. Ka mu Jew numu tubetse tzapoonnekute soo Jesus Te Pabe'e. Umu numu gi hanotosoo hayoo unne-wa'ne'yoo. \p \v 23-25 Ka saa'a mu Jew numu tunehane ka Saul patsakuse tabewano, togawano oona natzakwuna'a-wi oo too'e potamana. Soo Saul mu naka ka pumme mu batsakwuse. Mu susumudu Te Pabe'e naka'oedyukudu ka pabatsekoo kawona-wikoo ka tupe nagoodeadoona ka mu numu nogaduna na'oonnakwidu habedu oonow tawaga-too natzakweku tugapoo-ma ka togano. \p \v 26 Soo Saul ka Jerusalem-wi petugase mu Te Pabe'e naka'oedyukudu-no too'e nesumu'u. Umu sua'e ka gi tunaka'oedyukuna ka ookow puu Te Pabe'e Jesus oo naka'oedyukute. \p \v 27 Soo Barnabas oo naka'oedyukuna oo bikea oona mu tuukwewabe-matoo. Soo Barnabas mee unakwe, “Esoo nana ka oona Damascus po-wi'yoona ka Te Pabe'e poonnese oo nakabetsea. Ka Damascus-wi masoosoo mu numu-ma suina ka Te Pabe'e Jesus pooha-toohakwi Jesus-witu mu numu tuukwe.” \p \v 28 Soo Saul yise Jerusalem-wi mu tunaka'oedyukudu-no ka mu Jew numu-ma gi suina, mu nesumuse ka Te Pabe'e-witu mu tuukwe ka Te Naa Besa Pooha-toohakwi. \v 29 Ka mu Jew numu Greek-ma yadooadu-no nanepetukute. Unu umu oo nesutakute umu ka oo batsakwu mee sokwamana. \v 30 Mu Te Pabe'e-wi tunaka'oedyukudu o nakase oo bikea oona Caesarea mee naneadu-kwitoo oo nobe-kwitoosoo o kodyu tuunguna. \p \v 31 Ka Saul tunaka'oedyuku 'manese, mu tunaka'oedyukudu ka teepu Judea, Galilee, Samaria mee nananeadu-koobatu gi how nuugwe, gi nuutumetana, gi namatzama. Umu ka Te Naa Besa Pooha-ma nasootuhise Te Naa podo mea. Ewa yise 'manepetuga. \p \v 32 Ka saa'a soo Peter mu tunaka'oedyukudu oona kwaya'a-kwitu nobenedyinnumme. Oona ka Lydda mee naneadu-kwi petuga mu tunaka'oedyukudu nobengena. \p \v 33-34 Sumu'yoo nana Aeneas mee naneadu ka Lydda-wi nobe-ga'yoo, gi yutsungadu ooosapa habedabe namewatsu (8) tomokapu. Oo-baa soo Peter petugase meeoo oo netamma, “Soo Te Pabe'e Jesus u mabesakukwu. Yotsese, u kapa mabetsabe.” \p \v 35 Ewa'yoo mu numu Lydda-wi nonobe-ga'yoo, yise ewa'yoo numu Sharon mee naneadu tubewa-witu oo poonnese oo naka'oedyuku soo Jesus Te Pabe'e. \p \v 36 Sumu'yoo mogo'ne tunaka'oedyukudu Tunna mee naneadu oona Joppa mee naneadu-kwi nobe-ga'yoo. Ewa nanabesa tumadugupu. Ewow numu tutuha manedu gi hee-gakoo tummatza'e. \v 37 Soo Tunna yise unu tuoeyaese ya'e. Mu oo pupua'amu oo tookoo pakedyase oona nobe-kooba tuutse'e nanobe-too-kwi oo tzatugu. \v 38 Mu tunaka'oedyukudu oo sopedakwatoo ka Peter oona Lydda-wikoo soo Joppa ono natsage'e. Umu waha'yoo naana ka Peter ba'e, oo natummatzi tuunguna. \p \v 39 Soo Peter ka nobe-kwi petuoose oosoo ka tuutse oo-kooba nanobe-too-kwitoo meahoo. No'yoona mu momoko'ne gi kookoomama-ga'yoo sakwina manegonno, ka wanapu pukwi tu namasooana ka Peter tzapoonnekute ka gisoo Tunna ya'e oo tumadabuena. \p \v 40 Soo Peter yise no'oko puuwanatoo mu taya Te Naa-matoo meatzedose nanesootuhise ka Tunna tookoo yadoo'e, “Yotseoo Tunna.” \fig Soo Peter ka Tunna magwetzoi |src="cn01940B.tif" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Tuukwewabe Manepu 9.40" \fig* Tunna yise mitu poonnegase ka Peter poo'nese katuoo. \v 41 Soo Peter ka Tunna mi-makoo oo tzadyotase oo kuku-ma oo tzawunukuoo. Oo gwetzoina mu tunaka'oedyukudu tzapoonnekute, mu gi kookoomamu-gakoo nokosoo tuwazoo. \v 42 Mu Joppa-witu ewa'yoo oo naka ka namanena yise ka Te Pabe'e Jesus-wi tunaka'oedyukuhoo. \v 43 Sumu'yoo nana ka Joppa-witu Simon mee naneadu kootsoo puhu mahanedu. Soo Peter wuna'me ka Simon-baa. \c 10 \p \v 1 Sumu'yoo tukwutumadu naa, Cornelius mee naneadu oona ka Caesarea mee naneadu-wi nobe-ga'yoo\f + \fr 10:1 \ft Soo Cornelius ka mu ewa (100) tukwutumadu-matu nehanedu mu Italy-wi'yoona kemmadu mee umu nane'a.\f*. \v 2 Soo Cornelius besa'yoo nana no'oko mu Jew tutuha manedu numu tummatzidu, no'yoona ka tu doodooamu-nosoo ka Te Naa-matoo nanesootuhiyakwe. Gi Jew numu, pana mu Jew-wa'nesoo nanesootuhiyakwe. \v 3 Sumu tabeno pahe-kwikoo ka taba soo Cornelius nanesootuhina tuusoobedya. Te Naa tummatzidu toogoopa'yoona oo-baa petuse, mee oo netamma, “Cornelius.” \p \v 4 Soo Cornelius oo poo'nese, oo-ma suise, mee unne, “Nu u nakapunne. Hemma u how e yukwe tuungu?” Soo Te Naa tummatzidu meeoo oo netamma, “Soo Te Naa u sootuhi, putamme u nanesootuhipu oo nekwegeana, ka u nanumudoo u tunekwipu tuwazoo. \v 5-6 U sakwa meno'o oona Joppa mee naneadu-kwitu nanana taya. Sumu'yoo nana, Simon Peter mee naneadu oonow, mu sakwa oo bidooa. Oosoo punno'o Simon mesoo naneadu, tu puhu mahanedu oo baa soo Simon Peter manepunne. Soo Simon nobe oona tubetse baa-kumaba,” mee tuusoobedya. \v 7-8 Soo Te Naa tummatzidu yise meahoo. \p Soo Cornelius tuponnese, ka mu waahoo nobe-kwi tutummatzidu ka Te Naa unnena mu tuukwe. Sumuoo tukwutumadu tuwow tuukwe. Oosoo ooosapa oo tummatzidu, ka Cornelius no'oko mu Jew numu-wa'ne nanesootuha'e. Oona Joppa mee naneadu-kwitoo mu taya. \p \v 9 Oogow moo'a tabeno mu nanana wupetuga, soo Peter ka nobe-kooba poyase, nanesootuha'e. \v 10 Ka saa'a yise unu tzuaya'ena, “Hemma sakwa nu tuka?” mee soonamme. Ka mu numu tu tukakwuna mabetsape soo Peter mee tuusoobedyow. \v 11 Soo koomebaga tawaga mee nose. Pabatse'e hemma natzatobododu-kwa'ne tabuadu ka Peter noko ka teepu-tamme wuegena. \v 12 Ka oo wue petuhoose, no'obatusoo hee oe, togogwa-no no'obatusoo nunu'u, no'obatusoo kwe'na'a. \v 13 Soo Peter meeoo nanetamma, “Yabe yotsese, matu tuka.” \v 14 Peter yise meeoo, “Nu gi mownnekoo tukadu. Ne nanamooatupu tunetammana numme mayoho, gi numme hemma mownnekoo tukadu.” \v 15 Mee tuusoobedya, “Esoo besa'yoo gi suta'yoo soo Te Naa ka meeoo unnena, ‘Besa'yoo.’ ” \v 16 Pahe tooe meeoo oo netammayakwe. O'no yise oosoo pabatse natzapogotugudu toogoonakwa yabetse'esoo tsebooehooka. \p \v 17 Soo Peter meeoo soonamme, “Hayoo gena soo e tuusoobedyana e tuukwedu?” Mu natayadu ka oona Simon nobe-kwitoo mea, ka nobe-kobena, ka natzakwuna'a-kumaba konno petugase \v 18 yise meeoo tutubenga, “Soo Simon Peter haa'a mu-baa?” \p \v 19 Soo Peter togesoo meeoo soonamme, “Ha'yoo gena soo e tuusoobedyapu e tuukwedu?” Soo Te Naa Besa Pooha meeoo oo netamma, “Mu nanana u kwate. \v 20 Wuegase gi suipana umu-no mea. Nu ume mu bi tuungu, umu-no mea.” \p \v 21 Soo Peter yise umu-baatoo wuese meeoo mu netamma, “Yaa'a nu. Hemma mu sookwa'e?” \v 22 Umu oo nanekwegea, “Soo Cornelius mee naneadu, mu tukwutumadu moohedu, yaatoo ne ta'ya. Besa'yoo nana oosoo mu Jew numu-wa'ne Te Naa-witu tunaka'oedyukudu tuwazoo. Mu Jew numu unu oo nenaka. Soo toha kasa-ga'yoo mee ka Cornelius netamma, ‘U oo tuukwe u oosoo saa'a u nobe-kwitoo kemmadooa. Oosoo u tuukwekwu ka u soonakana.’ ” \p \v 23 Soo Peter ka mu natayadu nabaa tooi tuungu. Soo Peter ka tu tabuase, ka mu nanana-no mea. Susumudu mu tunaka'oedyukudu Joppa-witu punno'o umu-no mea. \v 24-27 Sumu tooise, oogow mooa tabeno ka Caesarea mee naneadu-kwi petuga. Cornelius ka mu sookwipunnena tu nanumu no'oko tu pupua'amu ka Peter unnekwuna mu naka tuunguna. Mooasoo soo nobe kaanopunne. \p Soo Peter yise petuooga, Cornelius oo-matoo meahoose, oo-kobena meatzedoose oo-matoo nanesootuhikooha. Peter oo tzadyotase meeoo oo netamma, “Gi nu-matoo nanesootuhipana. Nu gi Te Naa God. Nu u-kwa'nesoo, sukwe numu.” Soo Peter oo-no yadooase ka nobe-kwi tzoonoowahooka. \v 28 Ka nobe-kwi egease, no'oko mu numu oe manepunnedu meeoo netamma, “Mooasoo mu oo sopedakwatoo ka numme Jew tumadaguna. Numme ka mu gi Jew numu nobe-kwi gi nobe'nge. Gi too mu pupua'amu-ga'yoo. \v 29 Pana mu ka e bise nu kemma. Nu gi e namanayahowkwu-ma sua'e. Soo Te Naa ookow e tzapoonnekute no'yoona numu nanakwa'ne'yoosoo. Hayoo u e netammakwuse yaatoo e bi?” \p \v 30 Cornelius meeoo oo nanekwege'a, “Pahe tabeno manegapu, pahe-kwikoo, ka oona nobe-kwi'yoonasoo nu nanesootuha'e. Sumu'yoo nana nu-kobena tabu'a petu. Oo kwasu unu patakwetze'atu-kwa'ne tabu'a \v 31 meeoo yise e netamma, ‘Soo Te Naa u nanesootuhina nekwegea. U nanekwegeana sooma'yuna ka oo nanumu u tummatzipu. \v 32 Mu numu-matu taya Joppa-witoo umu sakwa Simon Peter yaatoo bike. Oosoo Simon oo-no, oosoo Simon mee naneadu nana tupuhu mahanedu oo nobe ka tubetse baa-kumaba.’ \v 33 Yabesoo nu nabaatoo mu ba'e, besa umu ka oo manese. No'yoona yise tamme yow Te Naa-kobena manepunne. U yise ka Te Naa unnepu ne tuukwekwu.” \p \v 34 Soo Peter meeoo mu netamma, “Ka o'nosooga soo Te Naa mu Jew numu suu'mu besa soobedya, mu susumudu numu gi, mee nu soonamme. Meno'o nu oo sopedakwatoo soo Te Naa gi numu moodya'e. \v 35 Oosoo ka tunaka'oedyukudu sootuha'e mu besa tumatugutu, mu gi Jew numu nokosoo. \v 36 Soo Te Naa ne taya mu Jew numu-matoo mu tuukwe, mee ne netammana soo Te Naa sakwa tunaka'oedyukudu sootuhina ka Te Pabe'e Jesus tamme-koobatoo nemawuni. Oosoo no'oko-tamme Pabe'e. \v 37 Mu ka sumuna mooasoo oowetuoo nakapunne, soo John mu numu baa-wi matzagadyakwe.” Soo meeoo na'unnedu no'oko Galilee mee naneadu tubewabe kaano nanakapunne. Oona Judea mee naneadu tubewabe-witooe. \v 38 Ka Te Pabe'e Jesus-witu nawahana, soo Te Naa tu Besa Pooha-matu-ma oo sootuhi, mana yise besa manennumme, ka Te Naa pooha-masoo ka tsoapagoedu mabesaku. \v 39 Numme yise besa oo tumaduguna poonne, mu Jew numu-nagatu\f + \fr 10:39 \ft Mu numu Jerusalem-witu nonobe-ga'yoo tuwow.\f*. Ooonne'yoona yise umu Te Pabe'e tzakwenese oo batsa. \v 40 Ka Te Pabe'e soo Te Naa mayoda, ka waha tabeno oo ya'edape. Ooonekoo ekow soo Te Naa te tzapoonnekute. \v 41 Ka tu ya'e-kwi'yoona namayoduse gi no'yoona numu oo poonne. Numme suu'mu Te Naa tunetutzeana ookow waha. Numme ka Te Pabe'e poonne. Gi tsoapa, numme oo-no tukase, baa oo-no hepe. \v 42 Mu numu meeoo ne tuukwe tuungu. Soo Te Naa puusoo oo netutzea. ‘Nu no'obatusoo mu numu nehanekwudu, mu gisoo ya'epu yise ya'epu tuwow.’ \p \v 43 O'nosoo no'yoona mu Te Naa nanamooatupu tuukwewabe ekow botugu ka Te Pabe'e-witu. Umu meeoo, ‘Soo Te Naa ka Te Pabe'e poohamaka. Te Pabe'e yise no'oko pumme naka'oedyukudu tuma'emukwana somu'wa.’ ” \p \v 44 Ka Peter tooesoo umu-no yadooawunu soo Te Naa mu Cornelius noko oo pupua'amu besa'hoo tu Pooha-matu-ma mu sootuhi. \v 45-46 Mu Jew numu ka Peter-no petudu, ka mu wakwawa'a nana'atasoo apegeagonno mu naka, ka Te Naa pooha pumme sootuha'e. Umu Jew numu ka Peter-no gi oo sopedakwatoo soo Te Naa no'oko numu gi Jew sapa ka tu Besa Pooha-matu-ma sootuhi. \p Soo Peter yise meeoo unakwe, \v 47 “Tamme sakwa ka gi Jew numu baa-wi matzaka umu ka tamme-wa'ne'yoonasoo. Soo Te Naa puu Tu Besa Pooha-matu-ma mu sootuhi. \v 48 Baa-wi sakwa mu namatzaka ka Te Pabe'e Jesus naka'oedyukuna.” \p Umu ka Peter nenuummaku numme-baasoo, huudooe tooipunne mee oo netammana. \c 11 \p \v 1 Mu tunaka'oedyukudu ka Judea mee naneadu teepu-koobatu mu naka ka mu wakwawa'a Te Naa unnena mu naka'oedyukute. \v 2 Ka Peter Jerusalem-wi petugase, susumudu mu Jew numu-matu Te Pabe'e-wi tunaka'oedyukudu oo nesootze'ma, \v 3 meeoo yise oo netamma, “U gi te tumayohope mayoho u ka mu wakwawa'a-baa petugase, umu-no tuka.” \p \v 4 Soo Peter yise no'oko tu manepu mu tuukwe, mee unakwe, \v 5 “Nu ka oona Joppa mee naneadu-kwi'yoona nanesootuha'e. Ka nanesootuhina nu meeoo tuusoobedyana heegina tubongo ka teepu-koobatoo pa'anakwana wuegena. \v 6 Ka oo wue petuse nanakumma'yoosoo hee oe'yoona sa'we petuhoo: togogwa, nunu'u, nanakumma'yoosoo kwe'na'a nu oo poonne. \v 7 Nuka meeoo netamma, ‘Yabe mu batsase, mu tuka.’ \fig Peter tuusoobedyana|src="cn01945B.tif" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Tuukwewabe Manepu 11.7" \fig* \v 8 Nu yise meeoo, ‘Gi numme putoogoo meana. Nu gi mownnekoo tukadu.’ \v 9 Meeoo yise e netamma, ‘Soo Te Naa esoo besa'yoo, gi suta'yoo soo Te Naa ka meeoo unnena.’ \v 10 Toge pahe nu meeoo natuukwe. No'yoona soo hee toogoopa nahanegapu, mee nu tuusoobedyana. \p \v 11 Yabesoo pahe'yoo nanana petugono ka nobe e pukwi'yoopu-wi ka Caesarea mee naneadu-kwi'yoona umuoo natayapu. Umuoo yise petugono punowsoo e bigeakwuse. \p \v 12 Soo Te Naa Besa Pooha meeoo e netamma, ‘Gi tunetutzeapana. Umu-no mea.’ Nu yise mu naapihoo tunaka'oedyukudu-no mea. Numme yise mu wakwawa'a nobe-kwi petuga. \v 13 Oosoo meeoo mee tuukwe'e, ‘Soo Te Naa tummatziwabe oo nobe-kwi oo-baa petugase meeoo oo netamma, “Tooe haka tooe sakwa ka Joppa mee naneadu-kwitu ka Simon Peter mee naneadu bitooa. \v 14 Soo Simon Peter ka petuse, mu tuukwetooa soo Te Naa unnepu yise ka mu nobe-kwitu, mu tummatziwabe nokosoo mu magwetzoitooa,” mee'e soo Te Naa tummatziwabe.’ \p \v 15 Nu yise oetu mu tuukwe'e tooesoo e yadooawunu Te Naa Besa Pooha umu-ma mani petu. Ka o'nosoo tukwa'nesoo tamme ooka wumakwusoo. \v 16 Nu yise oo sooma'yu ka o'nosoo Te Pabe'e Jesus tamme netammapu, ‘Soo John baa-wi mu matzaka pana Te Naa yise eka tu Besa Pooha-matu-ma mu sootuhi,’ mee'e. \v 17 Soo Te Naa yise ka Tu Besa Pooha-matu-ma mu sootuhi ka Te Pabe'e Jesus te oedyukute. Meno'o punno'o tamme-wa'nesoo, ka Te Naa Besa Pooha-ma nasootuhipu. Nu gi ka Te Naa tumoo'oo-wa'ne'yoo uweoo.” \p \v 18 Umu ka Peter tumoo'oodu, uga, oo nakase gi hanotusoo hayoo unne-wa'ne'yoo, ka Te Naa nesootuhina meeoo umu unakwe, “Yise meno'o mu wakwawa'a atasoo tu manena yugwese soo Te Naa mu magwetzoikwu.” \p \v 19 Ka Stephen nabatsase ewa'yoo mu tunaka'oedyukudu mea ka mu numu pumme nehowa'e. Susumudu kwenaha-tamme ka tubetse baa kumi me'a Phoenicia mee naneadu teepu-koobatoo susumudu Cyprus-witoo natsemangega, umu-matu tuwow Antioch mee naneadu-kwitoo me'a ka meana ka Te Pabe'e-witu mu Jew numu tuukwe me'a. \v 20 Pana umu-matoo ka mu wakwawa'a teepu Cyprus noko Cyrene mee nananeadu-witoo nadooamudoo, ka Antioch-wi petugase, mu wakwawa'a punno'o oetu natuukwe'e. \v 21 Ka ooka mu waha Te Naa mu sootuhi. Ewa'yoo wakwawa'a mu nakana oo naka'oedyukute ka Te Pabe'e-witu. \p \v 22 Mu tunaka'oedyukudu tooesoo Jerusalem-wi'yoona umu-witu nakase, sumuoo nana Barnabas mee naneadu umu-matoo ta'ya. Ka Antioch-wi ka Barnabas petugase \v 23 umu oo poonne ka ewow numu oo sootuha'e. Soo Barnabas besa umu-matoo soonammena ka Te Naa ooosapa naka'oedyukuna oo tumayohokuna. \v 24 Soo Barnabas besa'yoo nana; unu tunaka'oedyukuna, ka Te Naa Besa Pooha hee-ga'yoo, ka saa'a mu tunaka'oedyukudu ewa manega. \p \v 25 Soo Barnabas ka Paul watena Tarsus mee naneadu-kwi petuga. Soo Paul uga Saul mee naneadu. \v 26 Oo mayuse punowsoo oo bika Antioch-witoo. Sumu tommo mu Barnabas-no Paul ka mu tunaka'oedyukudu tunedyooena ewow numu noko, yow ka Antioch-wi'yoona mu tunaka'oedyukudu, “Te Pabe'e nakanagemo'odu,” mee umu naneapu. \p \v 27 O'no yise umu Te Naa-witu numu tunedyooedu Jerusalem-wi'yoona ka Antioch-wi petuga. \v 28 Sumu'yoo umu-matu Agabus mee naneadu 'wunuhoose ka Te Naa Besa Pooha wumana meeoo mu tuukwe, “Pudusoo no'yoona ka teepu-koobatu numu tseagoekwu.” Soo Te Naa unnepu oo-toogoo mani ka Claudius mee naneadu numu-kobena oo katu. \v 29 Mu tunaka'oedyukudu Antioch-witu ka mu Judea-witu tunaka'oedyukudu tumasumutookute. Tu mapu'a noko umu mu haneku. \v 30 Mu Barnabas-no Paul oo hanegase, umu tunaka'oedyukudu moohedu ka Judea-witu haneku. \c 12 \p \v 1 Mu Jew numu-kobena katudu Herod mee naneadu ka mu tunaka'oedyukudu kusega, gi besa mu sootunaga'a. \v 2 Soo Herod ka tukwutumadu tsegesa-ma ka John pabe'e James batsa tuungu. \v 3 Soo Herod soo tuwow ka Peter nebatsa ka mu Jew numu oosoosoo besa manuumakwu ka James oo batsase. Ka mu numu sumuse ka Te Naa nesootuha'e gi namayudu tukaba mu ewa tukano'o, soo Herod ka Peter mu wutuma tuungu. \v 4 Mu nanana ooka na'eya'e tuungu ka oo tukwutuma nobe-kwikoo. Watsu-baa watsukwuoo naana ooka eya'e tuungu, ka mu ewa tukamakwuse ookow mooo'a umu oo nehanedooa mee unnena. \v 5 Ka Peter nakwutumase, mu tunaka'oedyukudu ooosapa unu oo nanesootuhikute. \p \v 6 Ka togano ka Peter nanehanekwuno'o umu oo ma'wetzogo-kwikoo nana'enakwu tukwutumadu-noko natzakunetu. Soo tukwutumadu yise ka natzakwuna-kumaba oo eya'epunne. Soo Peter uwegapu. \v 7 Gi obeda soo pukwi mu utuina kootabu'a petu, yise sumu'yoo toha kasa-ga'yoo oe mani petuse, ka Peter matuponnese meeoo oo netamma, “Yabe yotseoo.” Soo Peter yotsehoose ka pummatu natzakunana ooetoosoo sawekuoo. \v 8 Soo toha kasa-ga'yoo yise meeoo oo netamma, “Yabe yotseoose, namahaneoo. U nate noko u moko-wi namadabuehoo, wunagayowse e nakwi kemmow.” \p \v 9 Soo Peter oo nagekase sapa, gi oo sopedakwatoo oo manese meeoo soonamme, “E nosena tookwa.” \v 10 Wahaba, waahoo tukwutumadu moopa meme'a o umu pumme eya'edu, oona yise ka weehepu natzakwuna'a-wi pepetuooga, oosoo puusoo wonabe. Oe'yoona ku'owkase, \v 11 oonano'o manikase, soo toha kasa-ga'yoo oo ma'wuooga, mee yise soo Peter soonamme, “Gi tookwa e nosena. Soo Te Naa e tubetse magwetzoipu. Herod mu susumudu Jew numu-no e batsayagate. Pana soo Te Naa ka toha kasa-gakoo nuga magwetzoi tuungu. \p \v 12 Nu sakwa John Mark pea-baatoo mea,” mee tusooyugwe. Ka John Mark pea Mary nobe-kwitoo mea. Ewa'yoo numu ka Peter nanesootuhikuna o. \v 13 Ka nobe-kobena petuoogase ka natzakona'a doka'nge. Mary tummatzidu tsuadumu Rhoda mee naneadu ka oo nadoka'nge oetu poonne petuga. \v 14 Soo tsuadumu oo sopedakwatoo ka Peter petuoona, besa soonammese gi ooosapa ka natzakwona'a tzakwuna oobe nobe-kwitoo tanomane mu numu meeoo tuukwe'e, “Peter oobeoo puuwana natzakwona-kwi 'wunu.” \v 15 Mu numu gi oo naka'oedyukudu. “U koodeseya'e,” mee ka Rhoda netamma. Meeoo pumme mu netamma sapa mu tuukwe, “Togesapa soo Peter ebeoo petuhoo.” Umu yise meeoo, “Oosoo tookwa mooasoo nabatsapuna, te natzanakakute.” \p \v 16 Soo Peter ooosapa tudokangedyakwe. Umu yise ka oo tzakwunase, ka Peter poonne. No'yoona apegeakooha oowetuoo nanatukwena. \v 17 Ka Peter tu mi mayodase umu apegea makwuhoo. Soo Peter yise mu tuukwe'e, “Ka e nakwutumase, soo Te Naa e tummatzina yow e bipetu. Mu sakwa tunaka'oedyukudu ka James saa'a tuukwe mu susumudu tunaka'oedyukudu nokosoo.” Soo Peter yise kumma'akoosoo tubewa-witoo mea. \p \v 18 Ka tu tabuase, mu tukwutumadu suda sokwama, umu ka Peter pukwi'yoona gi sopedakwadoona. \v 19 Soo Herod oo too'e wate pana gi oo ma'yu. Soo Herod yise mu tukwutumadu ka Peter eya'edu goekwu mee'e unakwe. \p Soo Herod mease ka Caesarea mee naneadu-kwi nobetugu. \v 20-22 Ka saa'a mu numu sutakute ka Tyre noko Sidon-witu. Umu ka Herod pumme sakwa'ekuna gi petzabebena ka Herod tubewabe-witu tu tukapu hanena. Umu-matoo mease, ka Herod tummatzidu Blastus mee naneadu oo pua'adoo. Soo Blastus yise ka Herod noko mu tunehanekwuna nemadabue. Soo Herod yise tu besa kwasu-wi namahanena mu tunehane-wi petuooga. Ka mu numu-kobena katuse, mu numu yadoo'e. Mu numu besa oo sooyugwena meeoo oo netamma, “U, Ne Naa God-wa'ne.” \v 23 Soo Herod yabesoo unu tuoeyihoo. Wo'abe tu tookoo sooawunu ya'ehoo ka meeoo soonammena, “Nu yow Te Naa God-wa'ne'yoo.” \p \v 24 Ka yoo tu namanewunu, ewa'yoo numu oo naka ka Te Pabe'e-witu ka Herod manena naka'oedyukuna. \v 25 Mu Paul-no Barnabas ka mu numu tu tummatzina mamakwuse Jerusalem-wi'yoona memea. John Mark umu-no memea. Ka Antioch mee naneadu-witoo kodyuka. \c 13 \p \v 1 Ka oonow mu pepetugase, mu susumudu tunaka'oedyukudu ka Antioch mee naneadu-kwi nonobe-ga'yoo. Umu-matu nanesootuhibu numu tunedyooedu, mu Barnabas-no Paul umu-no. \v 2 Ka gi tukapana mu nanesootuha'e soo Te Naa Besa Pooha mu yadoo'e, “Nu ka Barnabas noko Paul netutzea, noko numu nu-kwitu mu tunedyooe tuunguna. Umuoo sakwa mu taya.” \v 3 Mu tunaka'oedyukudu gi tukapana ka Paul noko Barnabas-ma pooha matuguse, mu nanesootuhikute yise mana mu taya. \p \v 4 Soo Te Naa Besa Pooha ka Barnabas noko Paul tayase, umu ka Seleucia Cyrene mee naneadu-kwi pepetuga. Onona umu natzemangeka \v 5 ka Salamis mee naneadu-kwitoo. Ka oe pepetugase, mu Jew numu nanesootuhi nobe-kwi pepetuooga, mu Jew numu ka Te Naa unnena tuukwe. John Mark ka mu Paul noko Barnabas tummatza'e. \p \v 6 Umu yise saa'a ka Paphos mee naneadu-kwi petugonnoga. Oosoo ka Salamis mee naneadu tubewabe oo'enakwa. Soo suta'yoo Jew numu poohadu Bar-Jesus mee naneadu o numu-no. \v 7 Soo mu wakwawa'a moohedu Sergius Paulus mee nane'a, oosoo mu wakwawa'a moohedu besa tusooyugwedu, mu Barnabas noko Paul ka Te Naa-witu tutuubenga. \v 8 Soo Bar-Jesus ka Sergius Paulus meeoo netamma, “Gi ka Paul noko Barnabas naka'oedyukupana.” \p \v 9 Ka Te Naa God Besa Pooha punagakoo oo poonnese, meeoo unakwe. \v 10 “U mu numu gi toge neyugwedu. U ka sutakoo nunu'u-kwa'ne'yoo. U ka Te Naa tumoo'oona mu numu ka gi besow podo ta'ya. \v 11 Soo suda u manena u-matoosoo kodyudooa gi u manena petzabena. U gi tubootabue manekwu ka suda u manena gi ma'wuna.” Yabesoo gi tubootabue manise, numu pumme tsakakwudu too'e kwate. \v 12 Soo Sergius Paulus ka Bar-Jesus gi tubootabuedu poonne oosoo yise ka Te Pabe'e-witu naka'oedyukute yise ka Te Naa unnepu nesookwuga'e. \p \v 13 Soo Paul tu pupua'amu-no ka Paphas-wi'yoona baa-koobakwi natzemangeka ka Perga mee naneadu-kwi pepetuga\f + \fr 13:13 \ft Oona Pamphylia teepu mee naneadu-kooba.\f*. Soo John Mark yise mu ma'wukase ka Jerusalem-witoo kodyuka, pummesoo nobe-kwitoo. \p \v 14 Umu Paul-no Barnabas ka Perga mee naneadu-too memease, ka Antioch mee naneadu-kwi pepetuga ka teepu Pisidia-kooba. Ka te nanesootuhi tabebano'o umu ka mu Jew numu nanesootuhi nobe-kwitoo memea. \v 15 Mu Jew nanesootuhidu nemadugudu ka Te Naa God unnena neamakwuse meeoo mu netamma, “E nanumu, manatu haa'a ha'yoosoo unnekwe?” \v 16 Soo Paul oo wunuse mee mu netamma, “E nanumu-no mu tooe haga tooe Te Naa God naka'oedyukudu e nakapunne. \v 17 Soo Te Naa God, pu-matoo tamme Jew numu nanesootuhina, ka mu te nanamooatupu netutsease, ka mu nanesootuhikuse ewa mu mayugwe ka Egypt-wi'yoona, ka mu wakwawa'a-wa'nekoo. Soo Te Naa yise unu pooha-ga'yoo ka Egypt-wikoo mu bikase, \v 18 mu mabetsea ewa (40) tomoka ka teepu gi numu tumasuana naa-kwi. \v 19 Oosoosoo tuwow (7) natakwatsukwuoo-baatoo numu kadoo mayukwe ka Canaan mee naneadu teepu-kooba yise ka te nanamoo'atupu ookow teepu mu tzapokaku. \v 20 Unu ewa (450) tomoka'a oosoo ka mu nana'akwedu-matu unu pooha-gakoo netutzease. O'no soo numu moohedu Samuel mee naneadu ka Te Naa God yadooawabe mane. \v 21 Umu yise pukobena katudu nekwina, soo Te Naa ka Saul mee naneadu netutsea\f + \fr 13:21 \ft Kish oo naa mee naneadu.\f*. Ewa (40) tomoka oosoo ka mu numu-kobena katuna. \v 22 O'no yise soo Te Naa oo nabatsakuse ka David yise netutsea ka numu-kobenatoo. Soo Te Naa God mee unakwe, \q1 ‘Soo David, Jesse dooa, oosoo nana e sookwi-kwa'ne'yoo. Ooosapa besa e nakabetseadu.’ \m \v 23 Soo Te Naa God ka Te Pabe'e Jesus tamme Jew numu magwetzoidu matabuepu-ga'yoo. Soo Te Pabe'e Jesus David-matu mee'e soo Te Naa God te tuukwepu-ga'yoo. \v 24 Ka Te Pabe'e Jesus gisoo Te Naa unnepu mu numu tuukwe petu, soo John mee naneadu meeoo mu numu tuukwe'e, ‘No'yoona mu Jew numu sakwa ka suda tu manena ma'wuse baa-wi namatzakase ka Te Naa God besa podo mea,’ mee. \v 25 Soo John ka numu tu tunedyooena mamakwuse meeoo unakwe, ‘Nu Te Pabe'e mee haa'a mu e sooyugwe? Gi nu. Soo Te Tubetse Pabe'e saa'a petukwu. Nu gi oo-wa'ne'yoo. Oosoo e ooonakwa pooha-ga'yoo.’ \p \v 26 E nanumu, mu Abraham dooamu-matu yise mu susumudu numu Te Naa meeoo te tuukwe, ‘Nu mu magwetzoikwu.’ \v 27 Mu numu Jerusalem-wi nonobe-ga'yoo ka mu pumme moohedu-no tooe nono'atsa ka Te Naa unnepu naka, ka oo tubona naneayakwe, pana gi yise ka Jesus Te Pabe'e sopedakwatoo. Gi oo nakasopedakwatoo ka Te Naa o'nosoo Te Pabe'e-witu oo waha. Umu ka Te Naa unnena gi naka'oedyuku pana oo mayoho. \v 28 Umu gi hanotusoo suda na'unnedu ka Te Pabe'e-witu waha-wa'ne'yoo pana ka Pilate ooka batsa tuungu. \v 29 O'nosoo ka Te Naa tuukwewabe meeoo tubopu umu ka Te Pabe'e Jesus batsakwu. Umu yise tooesoo oo manakwe. Oosoo ka ya'ese, ka sunngabe namadabue-ma'yoona natzakwekuse, nakoo. \v 30 Soo Te Naa oo matusootabuesoo. \v 31 Ewa tabeba-wi oosoo umu-no Galilee-wi'yoona kemmadu natzapoonnekuyakwe. Umuoo naana mu numu oetuooo tuukwe. \v 32 Meno'o numme Barnabas-no yow petu mu tuukwe ka Te Naa o'nosoo unnepu ka Te Naa ka Te Pabe'e Jesus tamme magwetzoi-kwitu. \v 33 Meno'o toge oo-toogoosoo Te Naa unnepu manakwe. O'nosoo David meeoo tubope-ga'yoo ka penakwa hoobeabe-kwi meeoo unakwe Te Pabe'e witu, \q1 ‘Soo Te Naa meeoo unakwe, “U e dooa. Nu u tubetse Naa. Nu meno'o mu numu tuukwe'e.” ’ \m \v 34-35 Soo Te Naa meeoo unakwe, \q1 ‘Nu besa u tummatzikoo ka David e tuukwe-kwa'nesoo.’ \m Ka kumma'akoosoo David hoobea tubo-kwi tuwazoo meeoo, \q1 ‘U gi ka u tunetutzeana tookoo peheku-wa'ne'yoo.’ \p \v 36 Soo David ka Te Pabe'e-witu meeoo tubo'o gi puusoo nakwitu. Soo David ka Te Naa pumme netammatoo manese, ya'e. Ka oo nakoose oo tookoo mooasoo pehewunu. \v 37 Pana soo Te Pabe'e tookoo gi pehe. Te Naasoo oo matuusootabuesesoo. \p \v 38 E nanumu e naka, soo Te Pabe'e Jesus tamme-koobatoo nabatsase, soo Te Naa ka te tuma'emukwana sumu'wase te sootuhikwu. \v 39 Ka te tunaka'oedyukute soo Te Naa te tuma'emukwana sumu'wa. Tamme ka te nanamooatupuna manena sukwe mayohona, ka Moses tamme tuukwe-kwa'ne. Soo Te Naa gi te tuma'emukwana sumu'wa tamme ka Te Pabe'e-wi gi tunaka'oedyukuna. \v 40-41 Umu meeoo tubo'o Te Naa meeoo unakwe, \q1 ‘E nakapunne. Mu ka gi sootunaka'oedyukuna, mu kadoo'oo namayugwekwu. Ka tooesoo u gwetzoa'e, nu u tummatzikwu. Tooe numu e tuukwe sapa mu gi oo naka'oedyuku-wa'ne'yoo.’ \m Mu sakwa oo naka'oedyuku, o'no gi mu kadoo'oo namayugwekwu ka mu o'nosoo Te Naa te tuukwe-kwa'ne.” \p \v 42 Mu Paul noko Barnabas nanesootuhi nobe-kwi'yoona umu kukuowse umu meeoo mu netamma, “Ka penakwa nanesootuhikwuse, ka Te Naa unnena saa'a ne tuukwesoo.” \v 43 Ewa'yoo mu Jew numu-no mu wakwawa'a mu Jew-kwa'ne nanesootuhi tabuadu ka Paul noko Barnabas-no mea. Paul-no Barnabas mu yadooena meeoo mu netamma, “Mu sakwa Te Naa besa podo ooosapa mea.” \p \v 44 Ka penakwa nanesootuhi tabenoo ewa'yoo mu numu ka Antioch-wi sumu ka Te Naa unnena nakakwuse. \v 45 Umu Jew numu moohedu unu suta'a ka ewow numu gi Jew numu pana oetoo kemma ka Paul nakana. Umuoo moohedu ka Paul noko Barnabas unnena netumoo'oo. \v 46 Mu Paul-no Barnabas gi mu Jew numu unne-ma suina meeoo unakwe, “Mu ka Te Naa unnena mooe naka. Mu muusoo gi oo naka'oedyukuna mu yise gi nasootuha'e. Numme yise meno'o ka mu wakwawa'a Te Naa unnepu-witu tuukwekwu. \v 47 Ka o'nosoo numu meeoo tuukwedu ka Te Naa unnena po tuguse te tuukwe'e. \q1 ‘U sakwa no'oko enatu tooe mu wakwawa'a nu-kwitu tuukwe. O'no mu e nakasopedakwadoo yise namagwetzoikwu,’ \m mee soo Te Naa.” \p \v 48 Mu wakwawa'a oo nakase, besa sokwamana meeoo unakwe, “Soo Te Naa unnepu unu besa'yoo.” No'yoona umu Te Naa tunetutzeana tunaka'oedyukute. \v 49 Soo Te Naa unnena yise tooe hanotu tooe yaa teepu-koobatu numu oo naka. \p \v 50-52 Mu Jew numu moohedu, mu momoko'ne ka mu Jew numu-kwa'ne nanesootuhidu, mu numu moohedu ka mu Paul noko Barnabas tumoo'oose, o'no yise umu ka Antioch-wi'yoona memea. Mu Paul-no Barnabas yise ka Antioch kooseba tu kuku-makoo tata'nese, mu numu tzapoonnekuna ka how suta'yoo umu. Ka Antioch-witu umu tunaka'oedyukudu besa sokwama ka Te Naa Besa Pooha-tooha tunaka'oedyukuna. Mu Paul-no Barnabas yise ka Iconium mee naneadu-wi pepetuga. \c 14 \p \v 1 Mu waha'yoo nanana, Paul-no Barnabas Iconium mee naneadu-witoo memea, ka mu Jew numu nanesootuha'e oe pepetuooga. Ewa-baatu numu o. Ewa'yoo umu-matu ka Paul soo'oedyukute ka Te Naa unnena oo waha. \v 2 Mu Jew numu-matu gi mu Paul-no Barnabas soo'oedyukuna mu nesootzema mee mu wakwawa'a netamma, “Gi mu naka'oedyukupana.” \v 3 Ka nanesootuhipe-kwi'yoona kukuowga. Wuna'me ka Iconium-wi gi mu numu-ma suina, mu numu ka Te Pabe'e besa unnepu tuukwe. Mu Paul-no Barnabas ka Te Pabe'e besa pooha punagakoo ewow numu mabesaku. \v 4 Mu numu oowetuoo waha-tamme tusooyugwedu susumudu umu-matu tunaka'oedyukute too'esoo umu gi tunaka'oedyukudu. \v 5 Mu gi tunaka'oedyukudu Jew mu wakwawa'a mu Jew moohedu-no ka Paul noko Barnabas tupe-ma tagoekwu mee tunetammana. \v 6 Mu Paul-no Barnabas ka tu nanetammana nakase, yabesoo oe'yoona memeow. Yabesoo ka kumma'akoosoo teepu, Lycaonia mee naneadu-koobatoo memeahoo. Ka Lystra noko Derbe mee nananeadu-kwi pepetugase, \v 7 Te Naa besa unnepu-witu mu numu tuukwe. \p \v 8 Soo nana Lystra-witu tuutse-wi manakwana gi nummedu \v 9 ka Paul naka katu. Soo Paul ka nana poonnese, yise meeoo oo sooyugwe, “Esoo nana unu tunaka'oedyukudu pumme magwetzoi-wa'ne manepunne.” \fig Soo nana gi nummedu numme mani|src="cn01963b.tif" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Tuukwewabe Manepu 14.9" \fig* \v 10 Soo Paul yise pabatse'e meeoo ka nana netamma, “Kaaheno u kuku-ma wunuhoo.” Soo nana gi nummedu yabesoo yotsehoose, yise numme 'mani. \p \v 11 Ewa'yoo mu numu ka oo poonnena ka besa oo manise puusoo tu yadooa-wi mu nanesootuhikuna yise meeoo mu netamma, “Yaatoo umu pumatoo te nanesootuhina te pa'anakwana numu manise, meno'o yow tamme-baa.” \v 12 Ewa'yoo mu numu ka Barnabas-wi meeoo sooyugwe, “Yow esoo pumatoo te nanesootuhina moohedu Zeus mee naneadu,” mee. Yise ka Paul-witu meeoo netamma, “Yow Zeus yadooawabe, Hermes mee naneadu.” \v 13 Soo Zeus ka pabow nanesootuhi nobe-ga'yoo ka Lystra-kumaba mu nanesootuhiwabe mu kootsoo koomamu wetzaka ka tonegeadu umu-ma wusoena. O'no yise mu numu sakwa ka Barnabas nanetzakwiya'e mee sokwamana. \p \v 14 Mu Paul-no Barnabas ka mu numu suda manakwe gi besa mu nakasoopedyase puusoo tu kwasu makebuese umu yabesoo mu numu-nagatoo memeahoose, papabatse mu yadooese meeoo, \v 15 “Gi numme-matoo nanesootuhipana. Numme mu-kwa'ne'yoosoo, sukwe numu, ka besow wahamodu. Gi too ka Zeus-matoo nanesootuhipana, oosoo gi kaaheno unnedu nana. Soo Te Naa no'oko hemma ka teepu-koobatu matabuepu. \v 16 Soo Te Naa no'oko mu numu meeoo netamma, ‘Mu uga mummesoo soomea-kwa'ne mea tabu'a pana meno'o mu sakwa nu-matoo suu'mu nanesootuhi.’ Soo Te Naa mooasoo mu numu ka tu pooha tzapoonnekute. \v 17 Soo Te Naa powmaba taya ewatse'yoo yise soo tukapu naa, tamme yise nasootuhi,” mee'e. \v 18 Mu numu gi ka Te Naa-wi tunaka'oedyukudu togesoo ka Paul noko Barnabas-matoo tu nanesootuhina too'e soogwi, pana gi. \p \v 19 Ka saa'a susumudu mu Jew numu Antioch noko Iconium-wi'yoona kemmadu petu. Mu numu Lystra-witu, “Soo Paul suta'yoo,” mee mu tuukwena. Umu oo too'e tatsagow tupe-ma oo tapagetana. Ka Lystra-wikoo yise oo tzapewuyaka, Paul ya'epu mee sokwamana. Pana gi! \v 20 Mu tunaka'oedyukudu ka Paul na'oonnakwi sumuhoose, oosoo yise yotseoose, ka Lystra-witoo kodyuka. Ookow mooo'a, Barnabas-no ka Lystra-wi'yoona memea. Ka Derbe mee naneadu-kwitoo memeakwate. \p \v 21 Mu Paul-no Barnabas ka Derbe-wi pepetuga ewow numu ka Te Naa besa unnepu-witu tuukwe. Ewa'yoo numu tunaka'oedyukudu mane. Mu Barnabas-no Paul kokodyukwate, Lystra, Iconium, noko Antioch Pisidia mee naneadu-too kokodyu. \v 22 Ka memeadabenona, mu tunaka'oedyukudu, “Gi mu tunaka'oedyukuna ma'wupana,” mee mu netammana. Mee'e tuwazoo mu netamma, “Mu numu saa'a mu netumoo'ookwu, pana gi umu-ma suipana. Ka saa'a tamme ka Te Naa-matoo meakwu besa-kwitoo.” \v 23 No'oko putoogoo tu meana ooka moohedu netutzeamena mu tunaka'oedyukudu. Mu Paul-no Barnabas gi tukana mu nanesootuhikuna ka Te Naa mee netamma, “U, Ne Naa sakwa mu sootuhi. Besa mu mabetsea.” \p \v 24 Umu ka teepu Pisidia mee naneadu-kwitoo, meme'a, \v 25 ka Perga-wi pepetugase, ka mu numu Te Naa unnepu tuukwe. \v 26 Penakwa ka Attalia mee naneadu-kwi pepetugase, ka sake-wi Antioch-witoo punowsoo natzemangeka. Otoo mu nanesootuhidu mu ta'ya mana ka Te Naa besa unnepu waha. Meno'o yise mu Paul-no Barnabas oo manemakwu. \v 27 Umu mu kokodyu petuse, mu tunaka'oedyukudu sumuse, mu Paul-no Barnabas ka tu mopu-witu mu numu tuukwe'e oosoo Te Naa ka Te Pabe'e Jesus-witu mu wakwawa'a tunaka'oedyukudu mayugwemena. \v 28 Wuna'me yise umu o, ka mu tunaka'oedyukudu-baa. \c 15 \p \v 1 Mu Jew naana-matu ka Jew teepu-wi'yoona kemmase petugonno, ka mu Te Pabe'e naka'oedyukudu gi Jew numu yise meeoo netamma, “Mu sakwa ka ne nanamooatupu tunetammana mayoho, ka Moses numme tuukwepu. Mu kwu'a na'oonnakwitu sakwa natsekea'a. Mu ka 'yoo manese ka mu Jew numu-wa'nesoo manepunnekwu, o'no soo Te Naa mu magwetzoikwu.” \v 2 Mu Paul-no Barnabas oo netumoo'oo ka meeoo mu Jew naana-matu unakwe. \v 3 Mu Paul-no Barnabas, susumudu mu tunaka'oedyukudu-no nataya Jerusalem-witoo ka umu nananesootuhidu moohedu oowetuoo tubengakwuse, ka mu susumudu tunaka'oedyukudu ka saa'a puusoo gi oo naka toge'yookuna. Umu Paul-no Barnabas yise ka Phoenicia noko Samaria tubewa-too memeana mu tunaka'oedyukudu tuukwemena, ka mu wakwawa'a gi Jew numu ka Te Pabe'e-wi unu tunaka'oedyukuna. Mu tunaka'oedyukudu yise besa nakasokwama. \p \v 4 Ka Jerusalem-wi petugase, mu tunaka'oedyukudu umu pumme moohedu-no besa nesokwama, ka mu nakana ka Te Naa-witu mu waha, ka Te Naa pumme sootuhipu. \p \v 5 Susumudu numu ka mu nanesootuhidu-matu Pharisee mee nananeadu mee unakwe, “Umuoo wakwawa'a Te Pabe'e naka'oedyukudu sakwa ka tu kwu'a na'oonnakwitu natsekeaku, ka Moses tamme tunetammakupu ka tamme Jew nanamooatupu manena tumayohokuna.” \v 6 Umu tunaka'oedyukudu moohedu tunehane oowetuoo nehanekwuse. \p \v 7 Wuna'me umu nanano apegease, soo Peter 'wunuoose mee'e unakwe, “E nanumu, o'nosoo soo Te Naa e pooha nose-kwi meeoo e netamma, mu wakwawa'a ka Te Pabe'e-witu saa'a naka'oedyukudooa. \v 8 Soo Te Naa oo sopedakwatoo pumme ka mu wakwawa'a noko ka tu Besa Pooha-matu-ma mu sootuhina tamme tu sootuhi-kwa'nesoo. \v 9 Soo Te Naa tamme-wa'nesoo mu matabuepu, mu tuma'emukwana soomu'wa ka mu tunaka'oedyukute. \v 10 Mu haa'a gi oo naka tooge'yookute ka Te Naa unnena, mu haa'a mu wakwawa'a tamme nanamooatupu manena mayoho tuungukwu? Umuoo tumayohope unu namanakwe. Tamme puu gi oo mayoho-wa'ne'yoo, umu te nanamooatupu punno'o gisoo. Tamme sakwa gi umu ooka mayoho tuungupana. \v 11 Soo Te Pabe'e Jesus te magwetzoina te sootuha'e ka te tunaka'oedyukute. Umu wakwawa'a tamme-wa'ne'yoosoo,” mee soo Peter unakwe. \p \v 12 No'yoona mu numu gi tunemayuoose, ka Paul noko Barnabas nakapunne. Ka mu numu meeoo netamma, “Ka Te Naa numme pooha-maka-ma numme mu wakwawa'a besa mayugweyakwe.” Ewasoo nanabesa tu manepu-witu mu numu tuukwe. \p \v 13 Umu yise ka apekeamakwuse, soo James mu numu meeoo netamma, “E nanumu, \v 14 mooasoo soo Peter te tuukwe'e, ka mooe'ugasoo soo Te Naa oo tzapoonne ka mu wakwawa'a tu sootuhina, yise umu-matu wakwawa'a tu dooamu mayugweke. \v 15 O'nosoo soo Te Naa tuukwewabe eka toge meeoosoo na'unnedu botugu, soo Te Naa meeoo te netamma, \q1 \v 16 ‘Nu ewow mu Jew numu tuma'emukwadu kadoo mayugwekwu. Saa'a yise nu ka mu David nanadooamu sootuhidooa. Ka tooe haga tooe anooase, nu oo mayodadooa. \v 17 O'no saa'a mu susumudu numu nu-kwitu naka'oedyukudooa. Susumudu mu wakwawa'a-matu saa'a nu e dooamu mayugwedooa,’ \v 18 mee soo Te Naa unakwe, o'no gisoo hemma oo manakwe.” \p \v 19 Soo James ooosapa yadooadyakwe mee'e, “Yise nu meeoo tusooyukwe tamme sakwa gi unutu-kwikoo mu wakwawa'a tunedyooe ka Te Naa mu naka'oedyukute. \v 20 Tamme sakwa umu-matoo tubo mee na'unnedu, ‘Gi hownne'yoo tooe mu gi tumayohona ka mu Jew numu tumayohope. Yoo oo sukwe 'mane: ka mu numu tooe hemma-too tooe nanesootuhidyidu tuka, gi umu-baatu tukapana. Ka nodukwa-gana gi kumma'akoosoo pootamapana. Gi too puupe tukapana. Gi ka hemma tookoo puu-gakoo tukapana tuwazoo. \v 21 Yoo sakwa tamme mu mane tuungu mooasoo mu ka yoo tu namanena naka.’ ” \p \v 22 No'yoona mu tunaka'oedyukudu ka pumme moohedu-no meeoo tusooyugwe, “Numme sakwa mu Paul noko Barnabas ka mu nanana yaatu tamme-matu ka Antioch mee naneadu-witoo taya.” Waahoo nanana yise netutzea ka pumme moohedu-nagatu, Silas-no Judas mee nananeadu. \v 23 Tubose, umu-noko oo taya, mee'e na'unnedu, “Mu ne nananumu mu ka tunaka'oedyukudu moohedu-matoo natayana: Mu wakwawa'a Antioch-witu tunaka'oedyukudu mana Syria noko Cilicia mee nananeadu teepu-witu. \v 24 Numme meeoo tunaka, susumudu numu yaatuoo mu nemooagana mu nesagwa'e ka tooe ha'yoo tooe mu netammana. Numme gi umuoo mu-matoo ta'ya. Gi numme meeoo mumme mu netamma tuungu. \v 25 Meno'o yise numme tunehanese, no'yoona meeoo unakwe, numme nanana tunetutzease mu tayakwu. Umu saa'a ne pupua'amu, Paul noko Barnabas-no kemmadooa. \v 26 Mu Paul-no Barnabas too'e nagoehoo ka Te Pabe'e Jesus-koobatoo. \v 27 Numme yise Judas noko Silas mu-matoo tayakwu. Eka tubope-kwa'nesoo, umu toge maawa'nesoo mu tuukwekwu. \v 28 Ka Te Naa Besa Pooha-no numme meeoo sokwama besa mu ka gi numme Jew numu tumayohope mayohona. Yoo'oo suu'mu sakwa mu 'mane. \v 29 Ka mu numu tooe hemmatoo tooe nanesootuhidyidu tuka gi umu-batu tukapana. Ka nodukwa-gana gi ma'emukwapana. Umuoo tumayohope mu nagena besa 'manekwu.” \p \v 30 Mu tubope gwuudu ka mease Antioch-wi petuga. Umu tunaka'oedyukudu tunehane, umu yise ka tubope mu geahoo. \v 31 Umu yise oo nease, besa sokwama ka besa oo na'unakwe. \v 32 Umu Judas-no Silas yise ewow numu nanesootuhi tunedyoo'e. Tu nanesootuhipe-kwitu mu tuukwena, o'no umu unusoo oo naka'oedyukukwu. \v 33-34 Onosoo ka saa'a umu punowsoo kokodyuka. \v 35 Paul-no Barnabas Antioch-wisoo. Umu onatu-nosoo ka Te Naa unnena numu tuukwe. \p \v 36 Saa'a soo Paul ka Barnabas meeoo netamma, “Ta sakwa oona mu numu nono'ata-toosoo moga ka Te Naa God unnepu ta wahapu-witoo mu tunaka'oedyukudu nobengena, howga umu meno'o manakwe?” \v 37 Soo Barnabas ka tu nanumu John Mark mee naneadu nepina. \v 38 Soo Paul gi oo nepetzabena soo Mark gi umu-no tu nummena mamakwu, ka oona teepu Pamphylia mee naneadu-kwi'yoona nobe-kwitoosoo kodyu. \v 39 Mu Paul-no Barnabas nanepetukuse, yise susumu'yoonasoo meakwu mee'e tunetamma. Mu Barnabas-no Mark, ka Cyprus mee naneadu teepu-witoo natsemangega. \v 40 Soo Paul ka Silas netutzea puno meakwudu. Mu tunaka'oedyukudu mu nanesootuhikute soo Te Naa umu-kooba tueya'e. \v 41 Umu memea oona ka tu memeatoo yise ka mu tunaka'oedyukudu ka Syria noko Cilicia mee nananeadu teepu-koobatu nanesootuhi tunedyooemena. \c 16 \p \v 1 Mu Paul-no Silas ka memeadabena ka Derbe mee naneadu-too memease ka Lystra mee naneadu-kwi pepetuga. Sumu'yoo tunaka'oedyukudu Timothy mee naneadu oonow nobe-ga'yoo. Oo pea Jew numu. Oo naa mu wakwawa'a numu-matu. \v 2-3 Ookow soo Paul naakwena ka susumudu tunaka'oedyukudu soo Timothy besa'yoo nana mee mu unakwe. Soo Paul yise ka Timothy Jew numu mayugwe mooasoo no'yoona mu Jew numu oo sopedakwadoo soo Timothy naa mu wakwawa'a numu-matu. \p \v 4 Mu Paul, Silas, Timothy-no ka meadabena no'oko tooe hanotu tooe mu tunaka'oedyukudu meeoo tuukwemena. Tamme moohedu Jerusalem-witu meeoo mu netamma, “Gi ka mu Jew nanamooatupu tumayohope mayohopana.” \v 5 Mu numu unu tunaka'oedyukudu nono'otsa tabemeakwi ewasoo tunaka'oedyuku manemena. \p \v 6 Soo Te Naa Besa Pooha mu pihoo nanana ka teepu Asia mee naneadu-kwitoo gi nemeakute. Umu yise Phrygia noko Galatia mee nananeadu teepu-kumi me'a. \v 7 Ka Mysia mee naneadu teepu-kooba petugase, soo Te Naa Besa Pooha ka teepu Bithynia mee naneadu-koobatoo gi mu nemeakute. \v 8 Umu yise Mysia-too mease ka Troas mee naneadu-kwi petuga. Nu Luke, o'no o. Nu yise umu-no manika. \p \v 9 Sumu tooise soo Paul meeoo nose, sumu'yoo nana Macedonia-wi'yoona kemmadu oo nose-kwi oo-baa petu, yise meeoo oo netamma, “Ka Macedonia mee naneadu teepu-koobatoo natzemangese, ne tummatzi.” \v 10 Soo Paul ka meeoo nosese numme ka Te Naa-wi tunaka'oedyukuduna oosooga sumuna tu unnena oonow te waha tuunguna, numme yise Macedonia-witoo meakwu. \p \v 11 Numme yise Troas-wi'yoona mea. Numme natzemangekase Samothrace-wi petuga. Ookow mooa numme tuwazoo natzemangeka, Neapolis-witoo sawe petuga. \v 12 Numme yise Philippi-wi oona sogo mease oo petuga, soo Philippi ka teepu Macedonia-koobatu mooe nadatsunga. Mu numu otuoo Roman numu. Huu tabeno tooe numme o. \p \v 13 Ka nanesootuhi tabebano numme ka Philippi hooonakwatoo mea ka paa hooodu-kumabaa petuga, mu Jew numu o sumuna nanesootuhiyakwe. Numme aatase, mu momoko'ne nananesootuhidu-no apegea. \v 14 Sumu'yoo umu-matu ne nakapunnedu Lydia mee naneadu mogo'ne, Thyatira mee naneadu-witoo nadooa'adoopu. Oosoo Lydia Te Naa-matoo nanesootuhidu. Oo naka'oedyukute ka Te Pabe'e oowetuoo ka Paul pumme tuukwe. \v 15 Ka saa'a Lydia ka umu puno baa-wi namatzakapu nenuummakuna mee unakwe, “Mu sakwa nu-baasoo ka e sopedakwatoose, nu punno'o ka Te Pabe'e-wi tubetse tunaka'oedyukudu.” Ne tubetse nenuummakute. \p \v 16 Sumu numme oona pukwi'yoona mu Jew numu nanesootuhidyi-kwitoo meana, oosoo tsuaduma togogwa pooha-ga'yoo ne weke'ahoo. Ka tu togogwa pooha hemma manekwuna pumme oo tuukweyakwe soo tsuadumu mu numu tuukweyakwe. Mu numu ka tsuadumu meeoo neyugwedu ewa natumanakakute ka tsuadumu numu tuukwe-kwi. \v 17-18 Oosoo tsuadumu huu tabeno ne nagedyinnumme paba yadooanummena mee unnena, “Umuoo naana ka Te Matabuepu nayadooawabe. Umuoo mu tuukwekwu how soo Te Manumudoopu mu magwetzoi tabuakwu.” Soo Paul oo-matoo suda soonamme ka tsuadumu ooosapa oo manakwe. \p Soo Paul yise nakwumunase eka togogwa pooha meeoo netamma, “Ka Te Pabe'e pooha tooha-kwi nu u nematzakukwuni!” Yabesoo yise oosoo suta'yoo poohabe ka tsuadumu naga'yoona tsebooeka. \v 19 Umu meeoo ka tsuadumu neyugwedu unu suta'a. Umu oo sopedakwadoona ka hemma manikwuna, yise gi haka natumanakakwu-wa'ne'yoo. \v 20 Umu yise ka Paul noko Silas-ma tzakaduse mu numu nehanedu-matoo mu bika. Yise meeoo mu netamma, “Umu naana yow Jew numu, umu tamme-baa'yoona suda tuneyugwe.” \v 21 Umu meeoo te netammana, “Numme Jew tumayohona mayoho.” Tamme no'yoona mu netumoo'oo ka gi mu Jew tumayohope tumayoho-wa'ne'yoona. Umuoo tumayohope gi tamme Roman numu tumayoho-kwa'ne'yoo. \v 22 Mu numu unu sutana ka mu Paul noko Silas topagetakooha. Mu numu nehanedu yise mu kwasu tzakebooekwunihoose mu tukwutumadu mu Paul noko Silas wupageta tuungu. \v 23 Ka saa'a wuna'me mu wupagetase, mu wutumetowse mu tueya'edu umu eya'e tuungu. \v 24 Mu tueya'edu yise numu kwinga'a-kwitu-kwi mu wutumetase, mu kowpa wobe tasekeya-wi tsakunetahoo. \p \v 25 Oona togabeno mu Paul-no Silas nanesootuhina tunekwu'upunne, mu susumudu nakwutumadu mu naka. \v 26 Soo teepu unu yutsungakooha soo tukwutuma nobe punno'o. Soo tukwutumadu tutzakunedapu wugoomedihoo. \v 27 Soo tu'eya'edu tupoonnese, ka tukwutuma nobe nanatzakwuna'a wuwonetahoopu mu mayuhoo. Oosoo puusoo too'e nabatsowkwu ka tu tsegesa-ma, mu nuutumedadu ka kuowka mee soonammena. \v 28 Soo Paul pabatseoo yadooese meeoo oo netamma, “Gi uusoo namaguapana. Numme togesoo no'yoonasoo yow.” \v 29 Soo tu'eya'edu tukootabuakunoo natuungubodote. Ka unu suise ka Paul-baatoo sookweda meahoose mu-kobena meatzedo petugase, ka unu pooha-ga'yoo mee mu soobedyana, \v 30 oobenakwa yise mu bihoogase mee mu tubenga, “Ha'oo sakwa nu manese namagwetzoi?” \v 31 Umu meeoo oo nanekwegea, “Ka Te Pabe'e naka'oedyukuse, u namagwetzoikwu no'oko umu u nobe-kwitu tuwazoo.” \v 32 Umu yise no'oko mu nobe-kwitu nokosoo ka Te Naa besa unnepu tuukwe. \p \v 33 Oosoo mu bikease ka tu nuupagetapu-witu baa-ma batzaka, umu yise no'yoona oo nobe-kwitu-nosoo baa-wi namatzaka. \p \v 34 Oosoo yise tu nobe-kwitoo mu bikease mu maka. Te Naa nesookwugana no'yoona oo sootoge'yookute, oo-matoo nanesootuha'e, ka mu Te Pabe'e-wi tunaka'oedyukudu-no. \v 35 Ka tu tabuase, mu numu nehanedu mu tukwutumadu taya ka tukwutuma nobe-kwitoo. “Umu Paul noko Silas tzama'wu,” mee unnena. \v 36 Soo tu'eya'edu ka Paul meeoo netamma, “Soo mu numu moohedu mumme e tzama'wu tuunguse mu sakwa meno'o nanosoo memea.” \p \v 37 Soo Paul mu tukwutumadu meeoo netamma, “Numme umuoosoo numme tzama'wuna soogwa'e ka umuoosoo suda mane-kwi. Umu ewow numu-koobena'yoona ne wupageta gisoo ne nehanepana. Umu yise ne wutumeta, tooe numme togesapa Roman numupana. Mu Roman tumaduguna puu gi 'yoo ne matugu-wa'ne'yoo. Meno'o yise mikoo ne watze ta'ya.” \p \v 38 Mu tukwutumadu ka mu numu nehanedu-baa petugase mu tuukwe. “Mu Paul-no Silas mu Roman numu-matu.” Mu numu nehanedu yise unu nakasua'e. \v 39 Umu numu tunehanedu yise mu Paul noko Silas-baa, ka tukwutuma nobe-kwi petugase mu tzama'wuoo, suda nesokwamana ka mu kusegase. Umuoo punno'o onoko mu tayahookwu. \v 40 Mu Paul-no Silas yise tukwutuma nobe-kwi'yoona memeahoose ka nobe-kwi pepetuhooga, ka mu tunaka'oedyukudu oetu meeoo netamma, “Unu ooosapa ka Te Naa unnepu oedyukuno.” Oe'yoona yise memea. \c 17 \p \v 1 Mu Paul-no Silas memeadabena ka tubetse baa kumana memeana ka mu Amphipolis noko Apollonia mee nananeadu-toogoo memease, Thessalonica mee naneadu-kwi pepetuga. Yise ka Jason mee naneadu-baa tooa'e. Mu Jew numu o nanesootuhi nobe-ga'yoo. \v 2 Soo Paul ooka mu Jew numu nanesootuhi nobe-witoo meahoo ka ooosapa maneyina. Yise pahe nasateba-wi nanesootuhibu mu numu tunedyooeyakwe. Soo Paul mu numu ka Te Naa o'nosoo unnena tuukweyakwe oo nabo-kwa'nesoo hemma manegena. \v 3 “Soo Te Pabe'e nabatsase yise tuusootabue,” mee soo Paul mu netamma. “Soo Jesus Te Tubetse Pabe'e.” \p \v 4 Susumudu mu Jew numu ka Paul noko Silas naka'oedyukute ka Te Pabe'e-witu pumme mu tuukwe, ewa'yoo wakwawa'a punno'o mu Jew-wa'nesoo nanesootuhidu, yise ewa'yoo unu nadatsungadu momoko'ne punno'o ka Te Pabe'e-wi tunaka'oedyukute. \v 5 Susumudu mu Jew numu-matu mu nuusoogwedakuna, huuhoo umu totoetzeabu sutakoo nanana ka mu numu ka Paul noko Silas-matoo mu nemanekute. Mu numu yise sumuse, ka Jason nobe-kwi petugonnoga ka Paul noko Silas wategana, mu nehanekwu mee unnena. \v 6 Ooonne'yoopana yise gi onoko mu ma'yu. Ka Jason noko susumudu mu tunaka'oedyukudu hemmowkase, ka tunehanepe-kwitu mu bihooga. Umu tu tunehanedu meeoo netamma, “Yow mu Paul-no Silas ena no'oko teepu-koobakwi suda tuneyugwedu. Yow yise umu meno'o pepetu.” \v 7 Soo Jason mu numu-matu-no mu tummatzina, mu nabaa'yookute. Umu Paul-no Silas gi tamme-kobena katudu oedyukute. Umu pummesoo-kobena katudu oedyukudu, Mu Pabe'e Jesus mee naneadu. \v 8 Mu numu, mu pumme moohedu-no naka suta'a ka mu unnena nakase. \v 9 Umu ka Jason umu-kooba tumanaga tuunguse, o'no umu mu tzama'wukwu. \v 10 O'no togano mu tunaka'oedyukudu mu Paul noko Silas taya ona Berea mee naneadu-kwitoo. \p Mu Paul-no Silas yise Berea-wi pepetugase ka mu Jew numu-no nanesootuha'e. \v 11 Mu otuoo Jew numu ka mu Jew numu Thessalonica-witu ooonakwa besa'yoo, umu ka Te Naa unnepu-witu besa nakasoobedyana. Umu ooosapa ka Te Naa besa unnepu nabona neadu, ka Paul unnena soonakatoge'yookuna. \v 12 Ewa'yoo Jew numu oo soonaka'oedyukute, umu Greek momoko'ne ewa hemma hee-ga-nosoo, ewa'yoo Greek naana punno'o. \p \v 13 Mu Jew numu Thessalonica-witu oo naka ka Paul ka Te Naa unnepu mu numu Berea-witu oo tuukwe. Umu yise o petugase, susumudu mu numu otuoo ka Paul tumoo'oona ka mu numu ka Paul ooemota mu tooe neyugwe. \v 14 Mu tunaka'oedyukudu otuoo yise ka Paul ta'yase, mu Silas-no Timothy yise oso. Susumudu mu tunaka'oedyukudu ka Paul-no mea, oona ka tubetse baa-tamme. \v 15 Ka Athens mee naneadu-wi petugase, soo Paul umu puno kemmadu punowsoo ta'ya, ka mu Silas noko Timothy yabesoo umu bi tuunguna. \p \v 16 Ka mu Silas noko Timothy gisoo o pepetuga, soo Paul oona ka Athens-dootu sootsemadyinnumme. Ewa'yoo mu numusoo tumadabuena pummatoo mu nanesootuhidyina otuoo. Soo Paul suda soonamme ka pumatoo mu nanesootuhina ewow onoko poonnena. \v 17 Ka mu Jew numu nanesootuhi tabeba oe maneyakwe, soo Paul meayina mu Jew numu noko mu wakwawa'a nanesootuhibu tunedyoo'e. Nonotsa tabeno ka Athens-witoo meayina ka mu numu hemma-ma tumudu Te Naa-witu tuukweyakwe. \v 18 Susumudu mu numu atakoosoo nanesootuhibu Epicurean noko Stoic mee nananeadu-matu oonow. Paul umu-no yadoo'a. Meeoo umu unakwe ka Paul pumme tuukwe, soo Te Pabe'e tu ya'e-kwi'yoona namayodapu mee'e. Susumudu umu-matu meeoo nananetamma, “Oosoo Paul ooosapa sukwe yadooadu.” Susumudu punno'o meeoo, “Oosoo sumuna wakwawa'a naa nanesootuhi yadooawabe gi toogoope-gakoo te tuukwe.” \v 19 Umu yise oona ka tu tunehaneyi-kwitoo ka Paul bika Areopagus mee naneadu-kwitoo. Umu yise meeoo oo netamma, “Yaanona u tooe hemma tooe ne mesoo tuukwekwu ka u tunaka-kwitu. \v 20 Numme gi ooonnekoo nakadu. Meno'o numme oo pudu nakakwu. Numme yise punno'o oo nakasopedakwadookwu.” \v 21 Mu numu oetuooo ooonne'yoo. Susumudu umu-matu Athens-witoo nadooamu-doopu, umu-matu punno'o oto nowu'apu ooosapa meeoo apegeamodu, besow pudu tusoohanepe tooetoo besa na'unnedu tutunakakwuna sookwipunnedu. \p \v 22 Soo Paul ka mu tunehanedu-kobena wunuse, meeoo mu netamma, “Nu mu sopedakwadoo mu unu nanesootuha'e. \v 23 Nu ka mana nummennummena ewow hemma mummesoo tumadabuena pummatoo mu nanesootuhidyina poonne. Nu sumuoo ka pukooba'yoona mu nanesootuhidyina poonne, meeoo oo-ma natubo'o, ‘Pu-matoo ka mu nanesootuhidyina gi mu nakasopedakwadoona.’ Meno'o nu ooka mu tuukwekwu mu tookwa ka Te Naa-matoo nanesootuhi, pana gi oo sopedakwatoo. \v 24 Soo Te Naa no'oko hemma nemadugoopedoopu, no'oko hemma manumudoopu, ka yaa teepu-koobatu no'oko tamme-koobawitoo tuwazoo, ka taba, muha, yise no'oko mu paatoozoobu. \v 25 Gi soo Te Naa tamme-makoo hemma soogwa'e ka puu te matabuepu-gana te songapu makase, tamme oo-ma yutsungamo'o te sootuha'e ka hemma te soogwa'e. \v 26 Sumuoo mogo'ne noko nana mooe matabuepu, umu-ma'yoona yise tamme ewa numu manepetuga. Mooasoo soo Te Naa hemma nemamakwu. \v 27 O'no sumuna mu numu Te Naa watena, yise unusoo manena oetu nakasopedakwadoo. Umu sumuna oetu nakasopedakwadoo pana gi oo unu namanakwe ooka te nakasopedakwadoona. Yow yise soo Te Naa. \v 28 Soo Te Naa gwetzoibu te sootuhipu. Mooasoo mu oo sopedakwadoo soo mu hoobeabe bodu meeoo unakwe ka oo bona. ‘Yow tamme ka Te Naa dooamu.’ \v 29 Tamme oo sopedakwadoo ka Te Naa, gi oosoo mu numu tumadabuena pummatoo mu nanesootuhi-kwa'ne'yoo. Soo numu ka hemma matabuekwuse, oetuoo mooe soohanese, yise oo matabue. Tupe-ma, weehepu-ma, tooetoo oa tupe-ma oo matabue. Soo Te Naa God gi ooonne'yoo. \v 30 Mu gi ooosapa besa tusooyugwedu soo Te Naa ooonne'yoopana mu nakasootuhi. Meno'o soo Te Naa no'oko numu tooe hanotu tooe mee'e netamma, ‘Mu sakwa suda mu tumaduguna ma'wu. \v 31 Pudusoo ka teepu atasoo nu yugwekoo, nu bebesow mu-nagatu sootuhikwu, mu sutakoo numu soo suta'yoo umu-matoosoo kodyukwu.’ Soo Te Pabe'e namayodapu ka oo ya'ekwikoo, ooonne'yoona soo Te Naa no'obatusoo numu ka Te Pabe'e-toohakwi sootuhikwu ka pumme mu naka'oedyukute,” mee'e soo Paul ka mu tunehanedu netamma. \p \v 32 Umu ka oo nakase, ka numu ya'ena namayoda-witu pumme oo tuukwese nana'atasoo tusooyugwe. Susumudu umu-matu ka Paul-ma'yoona naneko'e. Umu-matu meeoo unakwe, “Numme owetuoosoo unu besa soonakasopedakwadoo.” \v 33-34 Umu-matu yise tunaka'oedyukudu mane: ka mu tunehanedu-matu Dionysius mee naneadu, mogo'ne Damaris mee naneadu yise huu'yootooe numu tunaka'oedyuku mane punno'o. Soo Paul yise ka mu tunehane-kwi'yoona mea. \c 18 \p \v 1 Ka saa'a soo Paul yise ka Athens-wi'yoona mease, ona ka Corinth mee naneadu-wi petuga. \v 2 Sumu'yoo Jew nana, Aquila mee naneadu Pontus-wi'yoona kemmana ooweoo nobe-ga'yoo. Ka tu nodukwa Priscilla mee naneadu-no ka Rome mee naneadu-kwi ka teepu Italy mee naneadu-wi uga nobe-ga'yoo. Soo Rome numu moohedu Claudius mee naneadu, ka mu Jew numu ka Rome-wikoo ta'ya. Mu Aquila tu nodukwa-no ka Corinth-wi pudu pepetuga. Soo Paul umu-baa nobe-gana, \v 3 umu-no ka tutzekadukupe matabu'e. \p \v 4 Ka mu Jew numu nanesootuhi tabeba oe maneyakwe, soo Paul ka mu Jew numu nanesootuhi nobe-kwi petudyakwe, ka wakwawa'a noko soo Jesus Te Pabe'e mee'e mu tunedyoo'e. \p \v 5 Mu Silas-no Timothy Macedonia-wi'yoona memeakwate. Ka Corinth-wi pepetugase, soo Paul ka tu tutzekadukupe tu matabueyina ma'wukase, ka mu Jew numu nono'otsa tabeno mee mu tuukweyakwe, “Soo Jesus o Te Tubetse Pabe'e.” \v 6 O'no yise mu Jew numu ka Te Naa noko ka Paul tumoo'oo. Soo Paul ka umu suda manakwe mee soonammena, meeoo mu netamma, “Muusoo gi Te Pabe'e naka'oedyukuna, soo Te Naa gi mu sootuha'e. Gi nuga mane-kwi nu mooasoo Te Pabe'e unnena mu too'e tuukwe. Meno'o yise nu mu tsasobedya nu nanesootuhibu mu wakwawa'a sukwe tunedyoo'e.” \v 7 Ka mu Jew nanesootuhi nobe-wi'yoona yise mease, oona sumuoo gi Jew numu-matu nana Titus Justus mee naneadu-baa tooi petuga. Esoo nana Te Naa-wi tunaka'oedyukudu. \v 8 Oo nobe oonahoo ka mu Jew nanesootuhidu moohedu Crispus mee naneadu no'oko ka tu nobe-kwitu-no Te Pabe'e naka'oedyuku mane. Ewa'yoo mu numu Corinth-witu ka Paul naka, umu yise tunaka'oedyukudu manedu, baa-wi namatzaka. \p \v 9 Sumu togano soo Paul meeoo nose, soo Te Pabe'e-ga mee oo netamma, “Gi nu-kwitoo umu numu u tuukwe-ma suipana. \v 10 Nu yow u-notusoo ewa'yoo tuwazoo mu numu yaatuoo nuka sootoge'yookute. U yow nu-mama naduya manepunnedu. Gi haga u matzooeku-wa'ne'yoo.” \p \v 11 Sumu tomona naapahe muha, soo Paul ka mu tunaka'oedyukudu-baa'yoona ka Te Naa unnepu-witu mu tunedyoo'e. \p \v 12 Soo nana, Gallio mee naneadu ka eweoo teepu Greece mee naneadu pudu nehanedu mane. Mu Jew numu nananemooedyugwese, ka Paul tumoo'oo oo-ma tzakaduhoose, ka tunehanepe-kobena oo bi petuhoo. \v 13 Yise meeoo ka Gallio netamma, “Esoo nana ka mu numu atasoo tumayoho tuunguna gi numme tumayoho-wa'ne.” \v 14 Gisoo ka Paul yadoo'a soo Gallio mee mu Jew numu netamma, “E nakapunne mu Jew numu. Oosoo Paul gi suda manakwe, nu gi mu nakabetseakwu. \v 15 Mu sukwe nanepetukute. Mumme tumayohope-wi'yoona muusoo sakwa oo nemadabu'e nu gi ooka mu nemadabueku-wa'ne'yoo.” \v 16 No'oko yise ka tunehanepe-wikoo mu tayahoo. \v 17 Umu Jew numu yise ka pumme nanesootuhi moohedu Sosthenes mee naneadu ka tunehane nobe-kobena'yoona unu mooedyugwe. Soo Gallio gi ha'yoo mu netamma. \p \v 18 Wuna'me manepetuga soo Paul ka Corinth-wi. Saa'a mu tunaka'oedyukudu-baa'yoona mea, mu Priscilla-no Aquila, ono mangeka ka teepu Syria-tamme. Ka Cenchrae mee naneadu-wi petugase, ka Te Naa tu nagena tzapoonnena tu tzopuhu tseka'a. \p \v 19-20 Meadabena ka Ephesus mee naneadu-wi petuga, soo Paul ka mu Jew numu nanesootuhi nobe-wi petugase, soo Paul ka mu Jew numu-no yadooakwuse, otuoo mu numu oesoo nenuummakute. \v 21 Soo Paul yise mee mu netamma, “Gi nu. Nu saa'a kodyu petudooa, ka Te Naa nuka meeoo netamma.” Mu Priscilla-no Aquila oso mamani, puu suu'mu soo Paul ka Ephesus-wi'yoona mea. \p \v 22 Ka Caesarea mee naneadu-wi petugase, mu tunaka'oedyukudu-no nanesootuhi. O'nona meadabena ka Antioch-wi petuga. \v 23 O tooe huudooe tabemea, mu tunaka'oedyukudu-baa. Ooosapa meadabena ka mu teepu Galatia-no Phrygia mee naneadu-too meana, mu tunaka'oedyukudu ka Te Naa-witu tuukwe ooka mu naka'oedyuku-kwitoo mu nenoyukwe me'a. \p \v 24 Sumu'yoo Jew nana Alexandria-witoo nadooa'adoopu, Apollos mee naneadu, unu soonammena oo sopedakwatoo ka Te Naa unnena nabotuguna. \v 25 Oosoo Apollos mooasoo oo nakapana gisoo ka Te Naa po-witu natunedyooepu, ka Te Pabe'e po-witu mu tuukwekwuse sapa, ka John baa-wi numu matzakayina suu'mu oetu sopedakwadoona, ka Ephesus-wi petu. \v 26 Mu yadooekooha gi mu numu-ma suina, ka mu Jew nanesootuhi nobe-wi'yoona. Mu Priscilla-no Aquila oo nakase, oo-matoo kekemmase, ewasoo ka Te Pabe'e-witu hemma oo tuukwe'e. \p \v 27 Saa'a soo Apollos mee tusooyugwe, “Nu sakwa Greece-witoo natsemangega,” Mu tunaka'oedyukudu meeoo oo netamma, “U oto mea.” Umu yise mu tunaka'oedyukudu-matoo tubose, mu tuukwe, “Soo Apollos unnena togesapa.” Soo Apollos ka o petugase, ka Te Pabe'e naka'oedyukudu netummatza'e. Soo Te Naa yise mu nakasootuhina, \v 28 ewow numu tzapoonnekute ka mu Jew unnena gi togekoo. Soo Te Naa oo tzapoonne soo Jesus togesapa Te Pabe'e mee oo nabotugu. \c 19 \p \v 1-7 Soo Paul ka Apollos togesoo Corinth-wikoo sogo meadabenona ka Ephesus mee naneadu-kwi petuga. Sumumano waha-ma tsebooekudu (12) naana o, mu tunaka'oedyukudu. Soo Paul mu mayuse, mu tubenga, “Soo Te Naa haa'a Tu Besa Pooha-matu-ma mu sootuhi, ka tunaka'oedyuku mu manese?” Umu meeoo oo nanekwegea, “Numme gi ka Te Naa Besa Pooha-witu nakadu.” Soo Paul tuwazoo meeoo mu tubenga, “Hownnekoo mu nasootuhise ka baa-wi namatzaka?” Umu meeoo oo tuukwe'e, “Soo John oetu numu tuukweyina yise numu matzakayakwe oo numme yugweyakwe ka tunaka'oedyuku ne maneyakwe.” Soo Paul yise meeoo mu netamma, “Soo John baa-wi numu matzaka ka sutakoo podo mu meadabepu mu nematzakakwunise, yise ka Te Naa besa podo mu meadape. Meeoo soo John mu tuukwekwuna'e. ‘Sumu'yoo ka saa'a e-nakwi kemmadooa. Ooka sakwa mu naka'oedyuku.’ Soo John netammana Te Pabe'e Jesus mee nane'a.” \p Mu numu ka Paul unnena nakase, baa-wi namatzaka ka Te Pabe'e-wi tunaka'oedyukuna. Soo Paul yise tu mi-ma mu wo-ma matuguyina, soo Te Naa yise tu Besa Pooha-matu-ma mu sootuhiyakwe. Umu yise nanakumma'akoosoo yadooa-ma apegeagonno, ka Te Naa Besa Pooha-ma oo unnena wahakono. \p \v 8 Pahe muha-wi soo Paul mu Jew numu nanesootuhibu tunedyooeyakwe ewa ka Te Naa besow po-witu mu tuukwena. Soo Paul gi umu-ma sua'e. \v 9 Susumudu mu Jew-matu tusoomatzooekuna gi oo naka'oedyukuna, suda ka Te Naa-witu netamma ka numu ewa-kwi'yoona. Soo Paul yise umu punno'o Te Pabe'e naka'oedyukudu-no ka Jew nanesootuhi nobe-kwi'yoona me'a. \v 10 Waha tommo petuga, umu ka nono'otsa tabeno ka natunedyooe nobe Tyrannus mee naneadu-kwitoo numu tunedyooebodona. Paul ka Te Pabe'e unnena no'obatusoo numu modu tunedyoo'e ka teepu Asia mee naneadu-kwi'yoona. \p \v 11 Soo Te Naa yise ka Paul ewow Tu Besa Pooha-matu-ma sootuhise oosoo yise ewahoo numu mabesaku. \v 12 Mu numu besa mayugweyakwe. Susumudu numu ka wanapu noko kwasu-matu natzakebooena ka Paul-makoo tuhanena, ka mu tuoegoedu-matu hemedyakwe. Mu tuoegoedu yise besa maneyakwe, mu tzoapugoedu punno'o. \p \v 13 Susumudu Jew numu mu tsoapa madidu mana tooe manemo'o ka mu tsoapa too'e nematzagakwunina. Umu ka Te Pabe'e pooha-ma gi nasootuhipu, mu tsoapa sukwe too'e tayakwunina ka Jesus nanea-ma. Umu meeoo ka tsoapa netammayakwe, “Nu u tayakwuna'e ka Paul ooosapa wahana ka Jesus nanea-ma.” \v 14 Natakwatsukwu'yoo (7) nanakwannga'amu ka Jew nanesootuhidu moohedu, Sceva mee naneadu dooamu, uga tsoapa nematzagakwunidu. Umu ka tsoapa too'e nematzagakwuni, \v 15 pana soo tsoapa gi me'a, meeoo mu sukwe nanekwegea, “Nu ka Jesus sopedakwatoo, ka Paul tuwazoo. Mumme nu gi sopedakwadoo. Mu gi umu-wa'ne'yoo. Hownne'yoo mu?” \v 16 Soo tsoapayaedu nana umu-koobatoo nadawunihoose, mu kwasu magebooekwunihoose, unu mu moomooedyugwese yise ka nobe-kwikoo mu matzayubahoo. \v 17 No'yoona numu ka o nakase Te Pabe'e pooha nesookwuga'e, “Besa'yoo,” mee ka Te Pabe'e Pooha netamma. \p \v 18 O'no yise ewa'yoo mu tunaka'oedyukudu ka suda tu manena nanekwahamena. \v 19 Ka tu manepu mu numu uga poohadu ka sutakoo tu pooha pukwi nanabotuguna ka mu numu-kobena hane petuse mu tuna'e. Ooonnekoo mu tzapoonnemena ka suda tu manena ma'wukwuse oo nemawunina. Ka oetu tu nasoohane-kwi mu manenaga sumuna tubetse ewa nanenaga. \v 20 Ka 'yoo tu namane-kwi soo Te Naa unnena umu-tamme nanakasopedakwadoo manekese, ewa'yoo numu ka Te Naa unne-kwitu naka'oedyuku manepetu. \p \v 21 Obenakwa, soo Paul meeoo soonamme, “Nu sakwa mana ka teepu Macedonia noko Greece-too mease, ka Jerusalem mee naneadu-kwitoo. Onona yise ka Rome mee naneadu-kwitoo mea.” \v 22 Waahoo nanana pumme tummatzidu, Timothy-no Erastus mee nananeadu, mooe taya nakobenasoo Macedonia-witoo. Sagwane wuna'me o ka Asia mee naneadu teepu-kooba. \p \v 23 Ka gisoo Ephesus-wi'yoona oo me'a ewa'yoo numu Paul tuaganena ka Te Pabe'e unnepu-witu oo waha. Mu numu otuoo, gi Jew numu, Artemis mee naneadu numu tumadabue-matoo nanesootuha'e. Ka pabow nanesootuhi nobe-kwi soo Artemis namadabu'e Ephesus-wi. \v 24 Soo Demetrius mee naneadu ka esekweehepu-ma ka mu nanesootuhi nobe-kwa'ne tutugutse tumadabuena ka umu pumme tummatzidu-no ewa oo-ma tumu'u. Mu numu yise tu nobe-kwi oo hanena oo-matoo nanesootuhi. \v 25 No'oko pukwa'ne tumadabuedu nesumuse, mee'e mu netamma, “E pupua'amu tamme 'yoo te tumadabue-ma gwetzoi. \v 26 Esoo nana Paul yise ka mu numu meeoo netamma, ‘Gi ka numu tumadabue-matoo nanesootuhipana. Umu gi hee, gi toogoope-ga'yoo.’ Ewa'yoo numu oo nakabetse'a yow Ephesus-wi tuwazoo mana no'oko ka teepu Asia-kooba. \v 27 Ka saa'a mu numu gi te tumadabuena petzabekwu, tamme Artemis nanesootuhi nobe noko ka Artemis tuwazoo gi petzabekwu. Esoo Artemis paba nanenagadu pummatoo mu nanesootuhina no'yoona Asia-koobatu noko yise ka te teepu-koobakwitu.” \p \v 28 Umu ka ekow nakase, unu nakasagwa'e. No'yoona yise wa'agekoohase meeoo unnegonno, “Soo Artemis pummatoo ne nanesootuhina, Ephesus-wi naduyadu.” \v 29 Pudusoo numu no'oko ka ootuoo nakase, umu-baa manekakwu. Umu waahoo ka Paul pupua'amu-ma tzakatu Gaius noko Aristarchus mee nananeadu ka Paul-no Macedonia-wi'yoona kekemmadu, yise pabow pukwikoo mu tunehaneyi-kwitoo mu bihooka. \p \v 30 Soo Paul oetoo too'e neme'a, ka mu numu ewa-kwikoo mu yadooekwu mee soonammena pana mu tunaka'oedyukudu gi oetuoo oo meakute. \v 31 Susumudu umu numu mooedu-matu Paul pupua'amu mee oo tuyatuukwe'e, “Gi ka mu tunehane-kwitoo meapana.” \v 32 Mu numu nana'atasoo wa'agemo'o ka gi oo sopedakwatoona ka pukwitu mu nanesumuna. \v 33 Sumu'yoo Jew, Alexander mee naneadu oe. Susumudu mu numu-matu ono apegea. \v 34 Mu numu ka oo Jew oo sopedakwatoo oosoo gi Artemis-matoo nanesootuhidu, umu yise pabasoo wa'agekooha Atemis pummatoo ne nanesootuhina unu naduyadu. Ooosapa wa'agegonno wuna'metoo. \p \v 35 Mu tunehanedu tubowabe mu numu yadooena mee mu netamma, “E pupua'amu, no'yoona numu oo sopedakwatoo tamme yow Ephesus-witu ka pabow Artemis nanesootuhi nobe mabetseadu. Tamme ka pooha tupe pa'anakwana tamme-matoo wuepu hee-ga'yoo. \v 36 No'yoona numu te sopedakwatoo, tamme togesapa ka Artemis-matoo nanesootuhidu. \v 37 Umu nanana mu bi petuna, gi hemma tuduha ka te nanesootuhi nobe-kwitu. Gi umu ena suda tuukwe, ka Artemis-witu. \v 38 Tamme tunehanewabe-gana tunehaneyakwe tuwazoo. Mu Demetrius umu punotu-no ka ha'yoo numu soonetammana umu sakwa mu tunehane-witoo meeoo mu netamma. \p \v 39 Mu ka ewasoo ha'yoo soo'unena mu sakwa tunehanepe-kwikoo nanemadabue. \v 40 Gi tamme ha'yoo ka Roman numu-kooba katudu tuukwe-wa'ne'yoo, ha'oo manena tamme yaa tabeno sumu'u. Umu sumuna mee te netamma ka te nanago'e. \v 41 Mu sakwa no'yoona nobe-kwitoosoo kodyuka.” \c 20 \p \v 1 Ka saa'a hemma namamakwuse, soo Paul no'oko mu tunaka'oedyukudu nesumuse mu yadoo'e, ka Te Pabe'e unnepu-witu mu tuukwena. Yise ka Ephesus-wi'yoona natzemangeka ka Macedonia mee naneadu teepu-witoo. \v 2 Ka meadabena ewow tunaka'oedyukudu tunedyooemena ka Greece mee naneadu teepu-kooba petuga. \v 3 Pahe muha yise o. Syria-witoo natzemangekakwuse, ka mu Jew numu pumme batsayagate mu sopedakwatoona. “Nu sakwa kodyu Macedonia-too ka Jerusalem-witoo,” mee soo Paul tusooyugwe. \v 4 Ewa'yoo numu oo-no mea\f + \fr 20:4 \ft Sumu'yoo nana Sopater mee naneadu. Oo na'a Pyrrhus mee nane'a. Soo Pyrrhus Berea mee naneadu-kwitoo nadooa'adoopu. Sopater ka Paul-no me'a. Huu'yoo tooe naana Aristarchus-no Secundus mee naneadu Thessalonica mee naneadu-kwi nobe-ga'yoo, Gaius mee naneadu nana Derbe-witu, mu nanana Timothy yise Tychicus-no Trophimus mee nananeadu Asia mee naneadu teepu-kooba nonobe-ga'yoo.\f*. \v 5 No'yoona mu naana ka natzemangekase, ka Troas mee naneadu-kwi petuga. O ne wutooekwu. Nu Luke, yise Paul punno'o. \p \v 6 Numme Philippi-wi gi namayudu tukaba mu ewa tukakwuse pepetuga. Numme yise umu-baa'yoona ka Philippi-wi'yoona memease natzemangekase, ka Troas mee naneadu-kwitoo. Manege tabe mease, numme ka umu-baa pepetuga ka Troas-wi. O numme sumu nasate. \p \v 7 Naapahe tu tabemeano'o togano, numme nanano sumu nanesootuhina atsa baa hebena tukaba tukakwuse. Paul wuna'me mu yadoo'e ka oogow mooo'a Troas-wi'yoona meakwuse. \v 8 Togabeno maneka numme ka nobe-kwikoo ewa tugootabuekuna. Pahe nana-kooba aatadu nobe-wi'yoona, ka numu sumu-koobatu-wi numme. \v 9 Sumu'yoo tooebetse Eutychus mee naneadu ka naboonne'e natsatawaga-wi katu. Unu uwegapana ka Paul unnena naka katu. U'weoogase, yise ka naboonne'e natsatawaga-wi'yoona wuehoo. Mooasoo oo ya'ehoose umu oo too'e tsagwuuhoo. \v 10 Soo Paul umu-matoo wuegase, ka oo-koobakwi habehoose oo hedapunnese oo ya'e-kwikoo oo tzakodyuhoo mu numu yise meeoo netammadooa, “Gi suda sokwamapana. Mooasoo nu a nemagwetzoihoo.” \v 11 Oobe pa'atusoo mea'ase, umu no'yoona nanesootuhina ka Te Pabe'e pumme tunetammapu mayoho. Soo Paul yise ka tu tabatsebooe-witoo tooe mu yadoo'e. Soo Paul mu yadooemakwuse mea. \v 12 Umu ka tooebetse gwetzoihoodu tu nobe-witoo bikase, yise unu besa sokwama. \p \v 13 Ka Jerusalem-tamme numme meana ka Ephesus tzage'etoo natzemangeka. Soo Paul oto sogo meakwu mee unnega. \v 14 Assos-wi'yoona numme-baa sake-wi tsebooese, no'yoona numme natsemangega ka Mitylene-witoo. \v 15 Oogow mooo'a numme tuwazoo natsemangega ka tuutse pagadudu ooenapatoo Chios mee naneadu-witoo. Oogow mooo'a tuwazoo numme yise ka Samos mee naneadu-witoo. Oogow mooo'a tuwazoo numme yise ka Miletus mee naneadu-kwi petuga. \v 16 Jerusalem-witu mu ewa tuka tzage'e manegena umu ka Te Naa nesookwuga'ena ka tu tumasuana besa su'a. O'no petugakwu mee soo Paul soonammena, ka Ephesus ka teepu Asia mee naneadu-wi gi yoowa'e. \p \v 17 Soo Paul ka Miletus-wi petugase Ephesus-witoo sumuoo taya mu wakwa'etse-matoo, mu tunaka'oedyukudu moohedu Ephesus-wi nobe-ga'yoo nabatoo mu bi tuunguna. \v 18 Ka pu-baa mu petuse, meeoo mu netamma. “Mu e sopedakwatoo, nu ka Te Naa besa podo ooosapa meadape. Nu ka mu-baa'yoona yaa Asia teepu-kooba'yoona. \v 19 Nu ka Te Naa nakabetse'a, ‘Nu mu ooonakwa besa'yoo,’ mee gi soonammena. Nu yagana ka Te Naa-matoo mu nanesootuhikute. Nu ka mu-baa'yoona ooosapa suta-kwi ka mu Jew nuka tumoo'oo. \v 20 Nu gi suina no'oko hemma mu tuukwe'e mumme tummatzi-wa'nekoo tooe haga tooe-kobena'yoona mu nobe-kwitu tuwazoo. \v 21 Nu mu Jew noko mu wakwawa'a meeoo netamma ka sutakoo po ma'wukase ka Te Naa besa podo mea. Ka Te Pabe'e Jesus-wi tunaka'oedyukuna. \p \v 22 Meno'o yise soo e pooha mee'e e netamma, ‘Jerusalem-witoo mea,’ pana nu gi oo sopedakwatoo how hemma manekwuna ka onona. \v 23 Eka suu'mu nu sopedakwatoo no'oko Te Naa Besa Pooha mee e tuukweyakwe nu nakwutumakwu yise ewa suda namanedu nu-tamme kemmakwu. \p \v 24 Pana gi hownne'yoo. Oosoo gi hee. Nu gi nuusoo namabetsea, nu ka Te Pabe'e nuka netamma mamakwukwu. No'oko numu nu ka besa na'unnedu tuukwekwu. Oosoo te magwetzoa'e ka te soobedyana.” \p \v 25 Soo Paul meeoo tuwazoo mu netamma, “Nu mooasoo mu tuukwepu ka Te Naa besa podo a nameadabena. Meno'o nu oo sopedakwatoo mu gi ka teepu-koobakoosoo e poonne-wa'ne'yoo. \v 26-27 Nu gi suina no'oko mu tuukwe ka Te Naa manekwuna. Gi nuga manena mu ka Te Naa besa po ma'wukase, ka ya'ese, gi Te Naa-matoo mease. \v 28 Muusoo no'yoona nanamabetseana soo Te Naa Besa Pooha umu tunaka'oedyukudu mu mabetsea tuungu ka umu Te Naa naka'oedyukudu-nokosoo. Oosoo Te Pabe'e doodooamu mu mayugwe ka Te Pabe'e mu-koobatoo nabatsase. \v 29 Nu oo sopedakwatoo ka e mease, saa'a ewa'yoo etza'a mu-baa petuse mu too'e nemooagana tooe ha'yoo tooe mu netammakwu. Ewow sumuna mu tunaka'oedyukudu kadoo mayugwekwu. \v 30 Mu-matu sumuna ka etza'a podo manese, umu ka Te Naa naka'oedyukudu esayikuna tooe ha'yoo tooe mu tuukwena, umu ka mu tunaka'oedyukudu too'e ne'emukwakuna. \v 31 Unu besa sapa, nu pahe tommoka ooosapa ka Te Naa-witu meeoo mu too'e tuukwegena ka mu-koobatoo tutuha nasooyugwena. \v 32 Meno'o yise nu ka Te Naa mumme sootuhi tuungu oo unnepu-noko ka numu oo sootuhina unu tunaka'oedyuku mu mayugwekwu. Soo Te Naa mu sootuhikwu tu unne-kwa'nesoo ka umu tu besa podo meadabedu-nokosoo. \p \v 33 Nu gi mu-makoo hemma soogwa'e. \v 34 Mu, mooasoo e sopedakwatoo, nuusoo e tukapu noko pukwi e kwasuena tumu'u umu nu-notu punno'o ooosoo. \v 35 Mu e manena poonne ka mu tutuha manedu e tummatza'e, mu sakwa punno'o ooosoo. Mu oo sooma'yu ka Te Pabe'e tamme mee netamma, ‘Tamme besa nasootuhikwu ka kumma'akoosoo hemma numu tummatzina gi ka kumma'akoosoo numu-makoo hemma sookwipunnena.’ ” \v 36 Soo Paul yise ka tunemamakwuse, meatzedose, nanesootuhikooha. \v 37 No'yoona umu oo-baatu sukwina oo hedana oo mootuhina ka oo tubetse meakwuse. \v 38 Umu suda sokwama ka meeoo pumme oo netamma, “Nu gi hannano'o mu-baasoo kodyu petu-wa'ne'yoo.” Umu yise ka sake-witoo o-no mea pana, gi o-no oe ku'a. \c 21 \p \v 1-3 Numme mu tunaka'oedyukudu-baa'yoona mea. Numme Jerusalem-tamme natzemangeka\f + \fr 21:1-3 \ft Mooe'ugasoo numme Coos mee naneadu-kwitoo natsemangeka. Ooka mooo'a numme ka Rhodes mee naneadu-kwi petuga. O'nosoo numme Patara mee naneadu-witoo mangeka. Ooweoo numme sake mayu ka teepu Phonica mee naneadu-kwitoo meadu. Numme oe guase natsemangeka. Numme ka pagadudu Cyprus mee naneadu moopa mea. Numme o poonne ka o tabemeanakwi meadabena.\f*. Meadabena numme ka teepu Syria mee naneadu-kwi petuga ka Tyre mee naneadu-wi. Ka onona soo sake-wi nanodu natzasawekute. \v 4 Numme mu tunaka'oedyukudu onoko mayuse umu-baa naapahe tooipunne. Ka Te Naa Besa Pooha-toohakwi umu ka Paul meeoo netamma, “Gi Jerusalem-witoo meapana.” Pana oosoo gi mu nakabetsea. \v 5 Ka ne mea-kwi oo manepetugase numme ka sake-witoo mea. Mu tunaka'oedyukudu numme-no ne takwunikakwuse: nanana, momoko'ne, tu doodooamano. Numme oona pakumaba petugase, meatzedose, nanesootuha'e. \v 6 Numme mu ma'wukase ka sake-wi tzoonooaka, umu yise nobe-kwitoo kodyu. \p \v 7 Meadabena numme ka Ptolemais mee naneadu-kwi petuga. O numme mu tunaka'oedyukudu nobe'nge umu-baa numme tooi. \v 8 Ooga mooo'a numme mea ka Caesarea mee naneadu-kwitoo. Philip mee naneadu mu nanesootuhidu tunedyooedu o nobe-ga'yoo. Oosoo umu natakwatsukwu'yoo-matu (7) a nanetutzeana ka mu gi koomamu-gakoo pepeawabe mabetseadu. \v 9 Oosoo watsukweoo tsutsu'a padumu-ga'yoo ka hemma manekwuna numu tuukwedu. Umu-baa numme. \p \v 10 Huu'oo tooise, sumu'yoo nana Agabus mee naneadu o petu ka teepu Judea mee naneadu-wi'yoona kemmadu. Oosoo punno'o umu-wa'ne'yoosoo ka hemma how manekwuna numu tuukweyakwe. \v 11 Oosoo numme-baa petu. Oona ka Paul nate natuku oo gwuu'hoo. Ka nate-ma tu mi noko tu kuku namatzakunase, meeoo ne netamma, “Soo Te Naa Besa Pooha meeoo soo numu eka nate hee-ga'yoo mu Jew Jerusalem-witu yooonnekoo oo tzakunakwu. Oo oo yugwese umu ka mu wakwawa'a moohedu oo tzageakwu.” \p \v 12 Numme ka o nakase, numme ka mu numu-no ka Paul too'e nenuumakute, “Gi Jerusalem-witoo meapana,” meeoo oo netammana. \v 13 Soo Paul mee ne sukwe netamma, “Gi sukwipana mu suda e nesoonnumme. Ka Te Pabe'e Jesus-koobatoo oosoo gi hownne'yoo tooe e tzakunapana. E batsase sapa gi hownne'yoo.” \p \v 14 Soo Paul gi ne nakabetse'a. Numme oo nema'wuse gi hayoosoo ooetuooo netamma. Nummesoo meeoo nananetamma, “Oo-toogoo manekwu.” \v 15 O'no yise numme namahanese ka Jerusalem-witoo mea. \v 16 Susumudu Caesarea-witu tunaka'oedyukudu numme-no mease oona Mnason nobe-kwitoo ne bikea. O yise numme tooikwu. \p \v 17 Numme Jerusalem-wi petuga, mu tunaka'oedyukudu besa numme-matoo sokwama ka pu-baa ne petugase. \v 18 Oogow mooo'a soo Paul numme-no mea ka mu tunaka'oedyukudu moohedu, James mee naneadu-no ne apegeakwuse. No'yoona mu tunaka'oedyukudu moohedu oe. \v 19 Soo Paul no'oko tu nummepu-witu mu tuukwe, “Soo Te Naa mu wakwawa'a sootuhi ka pumme mu naka'oedyukute ka nuga unne-wi.” \v 20 Ookow nakase, mu tunaka'oedyukudu moohedu no'yoona ka Te Naa nesookwuga'e mee unnena, “Te Naa besa'yoona numu nakasootuhiyakwe ka mu wakwawa'a besa tu sootuhi-kwa'ne.” O'no yise ka Paul meeoo netamma, “Yow tamme-nagatu mu Jew numu tumayoho-kwi umu tooesoo oo naka'oedyukute. \v 21 Ewa'yoo numu u-kwitu naka u ka mu Jew numu mu wakwawa'a-nagatu mee netamma, ‘Gi ka Jew tumayohona mayohopana,’ meeoo u-kwitu tu nana'esagoena numme naka. \v 22 Umu ka u petuse oo naka. \v 23 U sakwa ka te tumayohona besa oo-toogoo a nameana mu tzapoonneku. Watsukwe'yoo naana numme-notu ka Te Naa meeoo netamma, ‘Numme mu Jew numu tumayohope mayohokwu.’ \v 24 U sakwa namahanese umu-no mease, oetoo mu natunekwina tumanaka. O'no yise ka mu tumamakwuse, mu tzopuhu no'oko wutseba. U ka oo manena no'yoona numu u sopedakwadookwu ka te tumayohona u mayohose. \v 25 Gi hownne'yoo mu wakwawa'a ka Te Pabe'e Jesus-wi tunaka'oedyukudu, ka mu Jew numu tumayohona gi mayohona. Mooasoo numme umu wakwawa'a-matoo tubopu mee na'unnedu, ‘Gi hownne'yoo mu ka Jew tumayohona gi mayohona. Yoo sakwa mu sukwe mane. Gi ka numu tumadabuena pumatoo mu nanesootuhina nabeamakapu tukapana, puu-gakoo a tookoo tuwazoo. Gi nanakumma'akoosoo numu aahe pootammapana.’ ” \v 26 Ookow mooo'a soo Paul namahanese, ka mu watsukwuoo nanana-no, yise ka pabow nanesootuhi nobe-witoo mea'a. Meeoo mu tuukwena, “Pudusoo tamme Jew tumayohope namamakwuse no'yoona ka Te Naa hemma nabeamakakwu.” \p \v 27 Sumu nasateka mu Jew numu putoogoo ka tu nanesootuhina mu mayohokwuse. Mooasoo oo namamakwuga'a, mu Jew numu Asia-witu kemmana, ka Paul wohonedu, ka Paul poonne oona ka pabatsekoo nanesootuhi nobe-wikoo. Umu oo-ma tzakaduse, papaba apegeakooha, \v 28 ka mu ewow numu oetu meeoo netammabodote, “Ne nanumu, yabe ne tummatzi. Yaa'a esoo suta'yoo nana, ka mana tooe hano tooe numu tunedyooena tamme numu nekwohonena, te tumayohona tumoo'oodu, ka te nanesootuhi nobe nokosoo. Meno'o yise masoo te nanesootuhi nobe totsakute ka mu wakwawa'a, gi Jew numu, eka te pooha nobe-wi bi petuse.” \v 29 Umudoo ka Paul nesootzemana ka sumuoo wawa'a\f + \fr 21:29 \ft Trophimus mee naneadu Ephesus-witu kemmana.\f* Ka teepu Cilicia mee naneadu-wi. Paul-noko Asia-witu kemmadu poonnese, ka Jerusalem-witoo mu memeabodote. Umu ka Paul gi sootoge'yookute, “Ka tamme nanesootuhi nobe-wi wawa'a bi petuna,” meeoo oo sooyugwena pana soo Paul gi oo. \v 30 Ewa'yoo mu numu Jerusalem-witu sumukooha, ka nanesootuhi nobe-wikoo puuwanatoo ka Paul tzabewo'yowkase, ka natzakwona'a tzadumow. \v 31 Umu yise oo too'e batsowkwu. O'no yise mu Roman tukwutumadu pabe'e oo nakahoo ka namaniwunudu. \v 32 Mu tukwutumadu ka mu numu sumu-kwitoo tatanomanega. Mu numu ka putamme mu tatanomanegena mu poonnese, ka Paul tu yugwegonnona ma'wuhoo. \v 33 Mu tukwutumadu ka Paul-baa petugonnose, oo mi-ma tzakadu yise waahoo tukwutumadu naamookwi nama'wetzogoeyakuhoo. Mu moohedu meeoo yise mu numu tubenga, “Haga esoo nana? How suda esoo manakwe?” \p \v 34 Mu numu nana'atasoo unnegonno soo tukwutumadu moohedu gi mu nakasopedakwatoo. Soo mu moohedu ka mu tukwutumadu yise meeoo netamma, “Oona tamme pukwi'yookwitu a bihooka.” \v 35 Yise ka a natupoyano-wi petuhoose, mu tukwutumadu oo tokwuhooka ka mu numu ewana unu sutagonno. \v 36 Umu mu-nakwi ooosapa mu nageno'o, “A batsa,” mee unnena. \v 37 Ka nobe-kobena oo natzakwona-wi petuhoogase, mu Greek yadooa-ma soo Paul ka tukwutumadu moohedu mee netamma, “Nu sakwa u-no yadooa.” Soo mu moohedu oo nekwegea, “U tzakadoo Greek-ma mesoo yadoo'a? \v 38 U haa'a oosoo nana Egypt-witu kemmana ka pudu oosoo nana tutzanagoekuse, yise ewa (4000) naana mu tugoedu-nagatu ka giba-matoo bika?” \p \v 39 Soo Paul meeoo oo nanekwegea, “Nu gi. Nu Jew numu. Nu ka Tarsus mee naneadu-wi numu-baa nabotugu\f + \fr 21:39 \ft Ka teepu Cilicia mee naneadu-wi.\f*. How sakwa nu ka mu numu-no yadooase?” \v 40 “Unudea,” mee soo tukwutumadu moohedu oo nema'e. Ka pa'a tu natupoyano-wi soo Paul wunuse, mayodahoo, mu numu yise gi tunemayuhoo, ka mu Jew numu yadooa-masoo mu numu yadooekooha. \c 22 \p \v 1 “E nanumu, e nakapunne. Nu gi hannano'o suda tumadugupu.” \v 2 Mu numu ka pummesoo yadooa-ma ka Paul Jew-ma yadooakoohase, gi tunemayuhoo. \v 3 Soo Paul meeoo mu numu netamma, “Nu yow tubetse Jew. Nu ka Tarsus-witoo\f + \fr 22:3 \ft Ka teepu Cilicia-koobatoo.\f* nadooa'adoopu pana Jerusalem-wi'yoona natunedyooepu. Nu besa ka tumayohope natunedyooepu ooka te nanamooatupu unne-gapu. Ka Gamaliel mu mooasoo sopedakwatoo, uga nuka ekow nanesootuhipe tunedyooepu. Nu ooosapa ka Te Naa-witu unu soohanedu, mu-kwa'ne'yoosoo. \v 4 Nu uga umu Te Pabe'e podo meadu tumoo'oo. Nu yise mu naana noko momoko'ne umu-nagatu wutumetayakwe, susumudu nu go'e. \v 5 Mu Jew numu tutunehanewabe no'yoona oo sopedakwatoo e unnena togesapa. Tubope e geana ka mu Jew numu moohedu tuukwena ka mu Jew numu Damascus-witu nuka tummatzi tuunguna. Numme e pupua'amu-no ka Damascus-witoo mea'a, ka mu Te Pabe'e naka'oedyukudu Damascus-witu yaa Jerusalem-witoo hane petuse ka mu wutumetakwuse. \p \v 6 Oona tabeno-nakwa ka Damascus tzage'e ne kemma hee sapaga tukwukwutsebu-wa'ne'yoo besa kootabuadu pa'anakwana \v 7 e wunapow. Nu nuka tu yadooese oo nakahoo, ‘U yow ooosapa suda e masoonammennumme.’ \fig Besa kootabuapunnedu pa'anakwana ka Paul wunapow|src="CN02023B.TIF" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Tuukwewabe Manepu 22.7" \fig* \v 8 Nu oo tubenga, ‘Haga u?’ Mee yise e netamma, ‘Nu mu Pabe'e Jesus\f + \fr 22:8 \ft Ka Nazareth-witu.\f* U suda e masoonamme ka e naka'oedyukudu tumoo'oona.’ \v 9 Umu e pupua'amu nu-notu ka kootabuatu poonne pana gi Te Pabe'e unnena naka. \p \v 10 Nu yise ka Te Pabe'e meeoo netamma, ‘Ha'oo yise nu manekwu?’ Soo Te Pabe'e meeoo e netamma, ‘Yotsese, ka Damascus-witoo mea. Ka o u petugase, u manekwuna u natuukwedooa.’ \v 11 Nu ka kootapuape-ma kootupooseya'ehoo. Umu e pupua'amu yise ka Damascus-witoo e tzakaka. \p \v 12 Sumu'yoo nana, ka te Jew tumayohope besa mayohodu Ananias mee naneadu oonow. Mu Jew numu oonow nobe-ga'yoo mee sokwama, ‘Soo Ananias besa'yoo nana.’ \v 13 Ka saa'a soo Ananias nu-baa petuoo, wunupunnese, mee e netamma, ‘Besa manese, mitu poonne.’ Nu yabetse esoo mitu poo'nese oo poo'ne. \v 14 Mee yise e netamma, ‘Soo Te Naa te nanamooatupu pummatoo nanesootuhina ume netutzea. U sakwa Te Naa unnetoo mane ka Te Pabe'e poonnese oo unnena naka'oedyuku. \v 15 U sakwa oo waha u pooha poonnena, u pooha nakana tuwazoo. No'obatoosoo numu sakwa u tuukwe. \v 16 Nu baa-wi u matzakakwu. U ka Te Pabe'e Jesus-matoo nanesootuhina, soo Te Pabe'e suda u tumaduguna u-makoo namatzakakwunikwu. O'no yise u besa nuummakwu.’ \p \v 17 Ka saa'a nu Jerusalem-witoo kodyukase, nu nanesootuhina, ka tammesoo nanesootuhi nobe-kwi'yoona, nu meeoo tuusoobedya. \v 18 E tuusoobedya-kwi Te Pabe'e nu-kumaba wunuse meeoo e netamma, ‘Yabe sapa Jerusalem-wi'yoona meahoo. Mu Jew numu gi u naka'oedyuku-wa'ne'yoo too'e nu-kwitu besa u wahasapa.’ \p \v 19 Nu meeoo unakwe, ‘Umu sumuna e nakapunnekwu ka puusoo oo sopedakwatoona, nu uga umu u-kwi tunaka'oedyukudu ka ne tunehanedu-kobena'yoona kusekana, mu wutumeta. \v 20 Nu, o'no o ka mu Jew numu ka Stephen tupe-ma natatzagaze, o wununa nu mu tummatza'e, ka mu wunagapu hemapunnena.’ \v 21 Soo Te Pabe'e yise mee e netamma, ‘U sakwa mea. Nu oona kwinga'atoo mu wakwawa'a-matoo u tayakwu,’ ” mee'e soo Paul nanekwaha. \p \v 22 Mu numu oo nakapunne ka “Wakwawa'a,” meesoo unnese, oo sopedakwatoose ka puu gi mu wakwawa'a petzabena umu yise paba mee unnegonno, “A batsa. Masoo gi he-toogoo besa'yoo, gi numme-wa'ne.” \v 23 Umu wa'agena tu kwasu tzakebuekwunina toogoo-baa koosebu tapebu'agonno, ka oo manena, “Suta'yoo numu,” mee ka Paul netammana. \p \v 24 Ewatse suda mu unnegonno soo mu Roman tukwutumadu pabe'e umu tu tukwutumawabe ka Paul ka tukwutumadu nobe-kwitoo bigase ooka mu wupageta tuungu. Soo mu moohedu ka Paul meeoo soobedyana oosoo sakwa sumuna pumme tu wupagetase, ka suda tu manena waha. \v 25 Ka pummetu tzakunayakwe soo Paul ka tukwutumawabe moohedu putsage'e wunudu meeoo netamma, “Nu yaahoo Roman numu ooonne'yoona ka gisoo e nanehane, u gi e wupageta-wa'ne'yoo. Tamme Roman numu gi yoo nuugwe-wa'ne'yoo. Oosoo tamme tumayohope o.” \v 26 Soo tukwutumawabe ka oo nakase meahoo ka pumme moohedu-matoosoo mease, meeoo oo netamma, “Tamme suda manakwe ka ekow nana wupagetakwuse. Esoo tookwa yise tamme Roman numu-matu.” \v 27 Soo mu tukwutumadu moohedu ka Paul-baa petuse, meeoo oo tubenga, “U haa'a togesapa numme Roman numu-matu?” “Aha,” mee soo Paul. \v 28 Soo mu tukwutumadu moohedu mee unakwe, “Nu Roman numu namayugwepu, nu ewa oo e mane-kwi tumanagapu.” Soo Paul yise meeoo, “Nu yow ooosapa tubetse Roman numu.” \v 29 Ooka pumma tu wupagetakwuna hemana yabesoo umu oo tzama'wuhoo soo umu moohedu punno'o unu sua'e, oosoo oo sopedakwatoo ka Paul Roman numu manepunnena, umuoo sakwa uga gi oo tzakunapana. \p \v 30 Oogow mooo'a soo tukwutumadu moohedu mee soonamme, “Hekwi mu Jew numu ka Paul oo yugwe?” Ka Paul nabatoo mu bi tuungu ka tukwutuma nobe-wikoo, yise ka mu Jew tunehanedu nesumudoose, ka Paul umu-kobena bi petu. \c 23 \p \v 1 Soo Paul gi umu-ma suina mu tunehanedu poonnese, mu mesoo yadooe, meeoo mu netamma, “E nanumu, nu ka ooosapa kaaheno tumadugunona oo sopedakwatoo, soo Te Naa punno'o e sopedakwatoo.” \p \v 2 O'no soo Jew numu tubetse moohedu Ananias mee naneadu ka Paul tzage'e konnodu-matu ka Paul kobikoo oo matake tuungu. \v 3 Soo Paul meeoo ka Ananias netamma, “Soo Te Naa punno'o ume ooosoo yugwekwu. U gi besa'yoo pana u nasookwatsetuguna, besa nasooyugwe. U gi besa numu matugudu. U gi besa'yoo te tumayohope-toohakwi ka e nemadunagana tooe uusoo punno'o gi oo-toogoo tumayohopana meeoohoo. U sakwa uga umu gi e matake tuungupana.” \p \v 4 Mu numu oo konnopunnedu ka Paul meeoo netamma, “U suda unakwe. U uga gi ka mu numu tubetse moohedu meeoo yadooe-wa'ne'yoo, soo Te Naa oo netutzeapu.” \v 5 Soo Paul mu nekwegea, “Oosoo haa'a numu-kooba manepunnedu? Meeoo ooetuooo nabotuku, \q1 ‘Gi ka mumme moohedu suda netammapana.’ ” \m \v 6-8 Soo Paul oo sopedakwatoo ka mu tutunehanedu puu nanakuma-matoosoo mu nanesootuha'e. Susumudu umu-matu nananesootuhidu Sadducee mee nananeadu-matu. Umu gi oo naka'oedyukute ka numu tu nadya'e-wi'yoona yotsekwuna, yise mu toha kakasa-gakoo umu Te Naa tutummatzidu, mu tsoapa-witu tuwazoo. Susumudu umu-nagatu Pharisee mee nananeadu oo naka'oedyukute ka numu ya'ese mu yotsese, ka mu toha kakasa-gakoo tuwazoo ka tsoapa-nokosoo. \p Soo Paul yise mu tunehanedu yadooe, “Nu yow tubetse Pharisee nanesootuhidu. E naa punno'o ooosoo. Ooonne'yoona umu e tumoo'oogena, nu oo naka'oedyukute ka numu tu ya'e-wi'yoona mu yotsena.” \v 9 Mu tunehanedu puusoo nanano nanepetukukooha. Wahaba manese apekeagonno. Umu Pharisee-matu Paul-witu mee netamma, “Esoo Paul gi suda manakwe. Soo toha kasa-ga'yoo sumuna tooe hemma tooe oo tuukwepu, tooetoo poohabe sumuna.” \v 10 Umu tunehanedu papabatse nanepetukukooha. Soo tukwutumadu moohedu unu sua'e. Umu sakwa sumuna ka Paul unu ma'e, mee soonammena. Umu tu tukwutumawabe meeoo netamma, “Oo bihooga oona te nobe-witoo.” \p \v 11 Oogow togano soo Paul meeoo nose. Soo Te Pabe'e oo-baa petuse meeoo oo netamma, “Gi numu-ma suipana. U mooasoo Jerusalem-wi nu-witu wahapu. Saa'a tuwow u Rome-wi nu-witu wahadooa.” \p \v 12-13 Oogow mooo'a mu Jew nanana (40) nanano meeoo tunetamma, “Numme gi tukana, gi too baa hebekwu, ka Paul nabatsano'otootooe.” \v 14 Umu ka mu Jew numu tunehanedu-baa petuse, mee mu netamma, “Numme meeoo tubetse unakwe. Numme gi tukana, gi baa hebekoo, ka Paul nabatsa-kwitoo tooe.” \v 15 Mu tunehanedu mu tukwutumadu moohedu meeoo netamma, “Numme ewasoo ka Paul hemma tubenga pena'e. Ka tunehanepe-witoo ka Paul bihooka. Numme namamakwupunnekwu, gisoo ka Paul tunehane-kwi nabi petu numme oo batsowkwu.” \p \v 16 Soo Paul nanakwu mu naka ka mu unnena. Soo oo nanakwa yise ka mu tukwutumadu nobe-wi petugase, ka Paul-no yadoo'a. \v 17 Soo Paul ka mu tukwutumadu moohedu meeoo netamma, “Ka tooebetse bihooka ka mumme moohedu-matoo. Esoo hemma oo watze tuukwekwu.” \v 18 Soo tukwutumadu moohedu ka tooebetse bihookase, ka pumme moohedu-matu yise mee oo tuukwe, “Soo nakwutumadu Paul mee naneadu u-matoo ka tooebetse e bi tuungu. Esoo hemma u watze tuukwekwu.” \p \v 19 Soo tukwutumadu tubetse moohedu ka tooebetse tzakowka numu-wanatoo, yise oo watze tubenga, “Hayoo u e tuukwekwuse?” \v 20 Soo tooebetse oo nanekwegea, “Mu Jew numu watze tunehane. Mooo'a saa'a u ka Paul mu tunehanedu-matoo bikadooa. Umu meeoo u netammakwu, ‘Numme ka Paul ewasoo nakwitu tubengakwu.’ \v 21 U sakwa gi mu naka'oedyukupana. Ewa'yoo (40) mu Jew nanana gi tukana, gi hepe, ka Paul tu batsakwu-kwitoo tooe. Umu ka Paul watse hoawina, ka oo patsakwuse. Ume unnena umu meno'o wutooepunne.” \p \v 22 Mu tukwutumadu tubetse moohedu ka tooebetse meeoo netamma, “Gi haka tuukwepana ka nuka u tuukwepu. U sakwa meno'o mea.” \p \v 23-24 Soo mu tukwutumadu tubetse moohedu waahoo tu tukwutumadu moohedu nabatoo mu bi tuungu. Ka pu-baa mu pepetuhoose, soo tukwutumadu tubetse moohedu meeoo mu netamma, “Ewatsekoo (470) tukwutumadu\f + \fr 23:23-24 \ft Waha paba mano'yoo (200) naana segesa-gakoo, waha paba mano'yoo (200) tuwazoo tutokwateno hehemmadu, yise pookoo aatadu natakwasumano (70) nanana. Waahoo pookoo ka Paul-too.\f* nehanepunne ka Paul-too namamakwupunne. Yaa togano oona sumu kadoopu-wikoo (9) mu saa'a mea'adooa ka Caesarea mee naneadu-tamme. Mu ka Paul besakoo bikakwu ka te moohedu Felix mee naneadu-matoo.” \p \v 25-26 Soo Claudius Lysias ka te moohedu Felix-matoo tubohoo mee na'unnedu. \v 27 “Yaa esoo nana, Paul mee naneadu, mu Jew numu mamatzakaduse, a too'e batsowkwu. Nu ka a Roman numu a sopedakwadoose numme umu tukwutumudu-no a magwetzoi. \v 28 Saa'a nu a bikadooa ka mu Jew numu tunehanedu-matoo, ‘How manena umu meeoo a netamma?’ mee'e nu soonammena. \v 29 Gi hekwi tookwa umu meeoo a netamma, a nebatsana. Gi tookwa esoo pumme wutuma-wa'ne. Ka tu tumayohope gi a tumayoho-kwi mee a netamma. \v 30 Nu meeoo natuukweoo susumudu Jew numu ka Paul batsayagate mee. Ooonne'yoona nu yabesoo u-matoo a ta'ya. Nu too u-matu ka umu Paul tuaganedu ta'yakwu tuwazoo. Ume-kobena'yoona sakwa umu meeoo a netamma,” mee'e soo tukwutumadu pabe'e tubo'o. \p \v 31 Umu tukwutumadu togawano meadabese, ka Paul Antipatris-wi bi petuga. \v 32 Oogow mooo'a mu sogo meadu tukwutumadu punowsoo kodyuka tu nobe-kwitoo. Mu tukwutumadu poopookoo-ga'yoo ka Paul-nosoo meadabe ka Caesarea mee naneadu-kwitoo. \v 33 Ka oonow petugase, ka Paul ooka Felix-matoo bika, yise ka tubope oo gea. \p \v 34 Soo Felix ka tubope neahoose, ka Paul yise meeoo tubenga, “Hanotu teepu-koobatoo u nadooa'adoopu?” “Ka teepu Cilicia mee naneadu-koobatoo nu,” mee'e soo Paul. \v 35 Soo Felix yise meeoo oo netamma, “Ka mu numu ume tuaganedu petuse, nu saa'a u nehanedooa.” Felix ka mu tukwutumadu yise ka Paul wutuma tuungu pabatsekoo nobe-kwi, o'nosoo uga ka numu moohedu Herod mee naneadu nobe-wi. \c 24 \p \v 1 Ka saa'a huu oo tabe mease, soo mu Jew numu tubetse moohedu Ananias mee naneadu, susumudu mu Jew numu moohedu-no ka pukoobatoo yadooadu Tertullus mee naneadu-no petugonno. Ka Felix-kobena oo bi petuse ka Paul tubetse suda nemadabu'e. \v 2-3 Ka Paul Felix-kobena bi petuse soo Tertullus meeoo ka Felix netammakooha, “U numme Jew numu unu besa masokwama ka numu nehane manese. U ka besow gwetzoibu ne tummatza'e no'oko ka teepu-koobakwi. Numme u netubetseayikwu ka yoo u mane-kwi. \v 4-5 Numme gi u nematza'makwu. Gi haa'notse'e ne nakapunne, numme eka Paul-witu yabesoo u tuukweoo. Esoo Paul suda tuneyugwedu, numme Jew noko mu Roman numu tsanagoekuna no'oko ka teepu-koobakwi. Esoo nana Paul ka nanesootuhibu-wi mu moohedu ka Nazarene mee nananeadu-matu. \v 6-7 Ka ne nanesootuhi nobe suda too'e ma'e, numme yise mamatsakatu. \v 8 U sakwa uusoo oo tubenga, o'no yise u ume ne tuukwena naka'oedyukukwu.” \p \v 9 No'yoona mu Jew numu moohedu yise meeoo unakwe, “Soo numme-koobatoo yadooadu togesapa yadoo'a.” \p \v 10 Soo Felix ka Paul tu mi-ma matuukwe ka oo yadooa tuunguna. O'no yise soo Paul meeoo oo netamma, “Ewasoo tommokapu u numu nehanena nu u sopedakwatoo. Nu nuusoo nakwitu u mesoo tuukwe, o'no yise u e unnekwuna nakasopedakwadookwu. \v 11 U oo sopedakwadookwu ka sumumano wahama tsebooekudu (12) tabe meapu, nu ka Jerusalem-wi'yoona nanesootuhidyina. \v 12 Mu numu nuka tuakanedu ka nanesootuhi nobe-wikoo e mayu. Nu gi mu numu nesumuna, gi numu-no nanepetukute. Nu yise gi mu numu ka nanesootuhi nobe-wi'yoona tsanagoekute, gi tuwazoo ka Jerusalem-wi'yoona. \v 13 Soo umu unnena gi tookoope-ga'yoo umu ka esagoena. \v 14 Nu yise meeoo unnekwu nu ka Jesus podo me'a, kummasoo nanesootuhidu mee umu e netamma, pana nu gi ooohoo. Nu togesoo Te Naa-matoo nanesootuha'e, ka te nanamooatupu nanesootuhiputoo me'a. Yise nu no'oko ne tumayohope tumayohoku me'a, ka o'nosoo ka Te Naa-witu nabotugutoo. \v 15 Nu umu-wa'nesoo tunaka'oedyukute, soo Te Naa mu bebesow tuipu numu mayodakwu pana mu susutakoo soo suda mu manena umu-matoosoo kodyukwu. \v 16 Ooonne'yoona nu ooosapa besa'yoona o sopedakwatoo. Soo Te Naa e sopedakwatoo, mu numu punno'o. \p \v 17 Wuna'me nu mana nummennumme nanesootuhina, yaa yise nu nugasoo teepu-wi pudu kodyu petu. Ewa nu natumasumudookuse ka mu tutuha manedu e nanumu nu haneku petu. Nu ka nanesootuhipe-kwitoo tuwuniyakwe ka mu Jew numu tumayoho-kwa'ne. \v 18 Mu Jew e mayuhoo, tu nanesootuhi nobe-kwikoo, nu ka mu Jew numu tumayohona mayohokwuse. Nu gi haga wawa'a-no. Nu tuwazoo gi tutsanagoekute. \v 19 Susumudu Jew numu Asia mee naneadu-kwi'yoona kemmadu oe. Umuoo nu-ma tzakadu. Umuoo sakwa meno'o yownona, oetu waha ka how suda e tumadugu. \v 20 Umu Jew numu nehanedu meno'o yaatoo sakwa oo waha ka suda e manena sopedakwatoona. Umu oho ka mu Jew tunehanedu-kobena e nanekwunukuse. \v 21 Nuuga sumuna suda manakwe ka umu-naga'yoona paba meeoo unnewununa, ‘Nu nanehane mu-kobena'yoona ka oo naka'oedyukuna soo Te Naa ka tuipu numu matuusootabueyakwe.’ ” \p \v 22 Mooasoo soo Felix ka Te Pabe'e po-witu sopedakwatoo. Ka tunehanepe neyooikuhoose mee mu netammana, “Ka mu tukwutumadu tubetse moohedu, Lysias mee naneadu, petuse, nu saa'a u nemamakwudooa.” \p \v 23 Ka tukwutumadu moohedu Paul-kooba tueya'e tuungu. Tu soomane-kwa'nesoo ka oe'yoona masoo mesoo manakwe. Umu a pupua'amu punno'o a mesoo mabetse'a \p \v 24 Huuoo tabe mease, soo Felix tu nodukwa ka Paul-witoo taya oo-no yadooakwuse. Umu ka Paul nakapunne ka tu tunaka'oedyuku-witu Te Pabe'e Jesus-witu oo waha. \v 25 Soo Paul yise meeoo mu tuukwe, “Mu sakwa uga besa'yoo, ka gi kumma'amasoo emukwana, ka nanodukwana. Soo suda mu manena umu-matoosoo kodyukwu.” \p Soo Felix nakasu'ise yise meeoo oo netamma, “Meno'o sakwa u ka tukwutuma nobe-witoosoo namakodyuku. Nu saa'a u bidooa.” \v 26 Soo Felix meeoo soonamme, “Soo Paul hemma e geakwu ka pumme e tzama'wuse,” pana soo Paul gi oo manakwe. Ooosapa ka Paul-witoo tutayayakwe ka oo-no yadooayina. \v 27 Soo Felix gi ka Paul tzama'wu, ka mu Jew numu matubetseana, waha tomoka kumma'yoosoo nana, Porcius Festus mee naneadu, nanetutzease ka teepu-kooba numu moohedu Felix kapi mani. \c 25 \p \v 1 Soo Festus ka Caesarea-wi petuga, ka teepu-kooba numu moohedu manese. Ka saa'a pahe tabe mease, ka Jerusalem mee naneadu-witoo mea. \v 2 Ka petugase, mu Jew tunehanedu oo-no yadoo'a ka Paul netumoo'oona. \v 3 Meeoo oo tubetse netamma, “Ka Paul Jerusalem-witoo ne tayaku.” Ka tooesoo oo kemma umu oo watse batsakwuse. \v 4 Pana soo Festus meeoo unakwe, “Pudusoo nu kodyukakwu Caesarea-witoo. Soo Paul togesoo oonow nakwutuma. \v 5 Umu mumme moohedu-matu sakwa nu-no mea. Onona umu ka Paul syda nabeoy wagadiia,” \v 6 “Soo Festus umu-baasoo namewatsu (8) tooetoo sumumano (10) tabe mea ka Caesarea-wisoo kodyu petuse. Oogow mooo'a yise tunehane. Ka Paul nakobenatoo mu bi tuungu. \v 7 Ka Paul petuoose, mu Jew numu moohedu Jerusalem-witu mee unnekooha. “Ewa masoo suda tumayugwepu.” Gi hownnekoo umu kaaheno oo waha-wa'ne'yoo ka oo oo manakwe. \v 8 Soo Paul ka Festus meeoo netamma, “Nu ka Jew tumayohope, no'oko ka ne nanesootuhina gi netumoo'oodu, ka mu Roman numu-kooba katudu tuwazoo.” \v 9 Soo Festus ka mu Jew numu moohedu sootupua'apunnena hemma too besa umu-nakwana tusookwipunnena ooonne'yoona ka Paul meeoo netamma, “U sakwa Jerusalem-witoo mea. Onona sakwa tuwazoo u nanehane.” \p \v 10 Soo Paul oo nekwegea, “Meno'o nu yow mu Roman numu tunehane-kwi. Yaanonasoo sakwa nu nanemamakwu. U oo tubetse sopedakwatoo nu gi ka mu Jew numu suda tumadugudu. \v 11 Nu sakwa uga ka suta'yoona, ka hemma ha'oo suda yugwese, oetoo nabatsa-wa'ne'yoo, u sakwa yise e batsa. Pana nu gi e nabatsakwuna namame'a. Pana nu gi suda tumadugudu nu gi nuka mu netamma-kwa'ne manakwe. U gi nuka mu batsa tuungu-wa'ne'yoo. Tamme Roman numu-kooba katudu sakwa e tunetammaku.” \v 12 Soo Festus tu pupua'amu-no yadooase, ka Paul meeoo netamma, “Unudea. U ka tamme-kooba katudu ume nemamakwu tuunguna, nu oo-matoo u tayakwu.” \b \p \v 13 Ka saa'a sumu'yoo nana, Agrippa mee naneadu, tu hama'a, Bernice mee naneadu-no, ka Festus nobenge petuga. Soo Festus umu-kumabasoo teepu-koobatu moohe katudu. Soo Agrippa, Bernice-no ka Caesarea mee naneadu-wi pepetuga, \v 14 huu togano ka Festus-baa tooiyakwe. Soo Festus ka Paul-witu ka Agrippa tuukwe'e, “Sumu'yoo nana yow nu-baa Felix oo wutumase, oo ma'suka. \v 15 Nu ka Jerusalem-wi petugase, mu Jew moohedu-no oowetoo nehane. Umu yise meeoo e netamma, ‘Ooka ne batsaku.’ \v 16 Pana nu meeoo mu nanekwegea, ‘Soo ne Roman tumayohope yoo manepunne, mooe'ugasoo soo Paul ka mu pumme tuakanedu uga mooe nanekwegeakwu. O'no yise umu oo nemadubuekwu.’ \p \v 17 Ka yaa mu petuse, ka saa'a oogow mooo'a awamooasoo nu mu nehane. Nu eka nana nakobenatoo mu bi tuungu. \v 18 Umuga saa'a nanasuda oowetuoo e tuukwedooa mee nu soonamme. \v 19 Pana gi! Umu ka tu nanesootuhipe-witu e tuukwekooha. Umu sumuoo nana-witu e tuukwe Jesus mee naneadu ya'ese, ‘Soo Jesus namayoda,’ mee soo Paul. \v 20 Nu gi oo sopedakwatoo ka ooonnekoo e nemadabuekwuna. Nu yise ka Paul tubenga, ‘U haa'a sakwa nu-no Jerusalem-witoo mea? Onona sakwa sumuna nu besa u nemadabue.’ \v 21 Pana gi! Soo Paul meeoo e netamma, ‘Soo tamme Roman-kooba katudu sakwa mitu puusoo nemadabue.’ Nu yise yowsoo oo tsitugu. Nu saa'a ka tamme-kooba katudu-matoo oo tayadooa.” \v 22 O'no yise soo Agrippa ka Festus mee netamma, “Nu ka Paul unnekwunu besa nakasoonamme.” “Unudea, mooo'a ta ka Paul nakadooa,” mee soo Festus oo nanekwegea. \b \p \v 23 Oogow mooo'a Agrippa tu hama'a Bernice-no yise Festus besa nanamadabuena nanana-kwi sogo meadape ka pabatsekoo tunehane nobe-kwitoo. Mu tukwutumadu moohedu ka mu numu moohedu-no punno'o oe. Soo Festus mu tukwutumadu ka Paul bi tunngu. \v 24 Soo Festus ka Agrippa, yise no'oko mu numu oe konnodu noke meeoo netamma, “Yow esoo Paul mee naneadu. Ekow nana no'yoona mu Jew yaatuoo yise Jerusalem-witu netumoo'oo. Umu ooosapa waagena meeoo e netammana, ‘Maasoo nana sakwa nabatsa.’ \v 25 Pana nu yise gi hemma pukwi oo nabatsa-wa'nekoo nemamayu. Soo Pau puusoo meeoo unakwe, ‘Soo Roman numu-kooba katudu sakwa puusoo nu-witu nemadabue.’ Nu yise oo-matoo oo tayakwu. \p \v 26-27 Nu sakwa ka numu-kooba katudu-matoo tubo ka suda a tumadagupu. Nu gi ka Paul taya-wa'ne tabu'a ka gisoo suda oo tumadugupu nemamayuna. Nu gi hemma ma'yu e tubokwuna Nu yise e pua'a Agrippa, umu yaa manepunnedu no'oko yaa u-kobenatoo ka Paul bi tuungu. Tamme ka Paul-no yadooase oo unnena naksase, sumuna nu hemma saa'a bodooa.” \c 26 \p \v 1 Soo Agrippa mee ka Paul netamma, “Yise sakwa u nakwitu ne tuukwe. How manena mu Jew numu u netumoo'oo?” Soo Paul mayutsungadooase, ka umu moohedu Agrippa mee naneadu yadoo'ekooha. \p \v 2 “Nu nuusoo nakwitu mu tuukwekwu. Nu oo sopedakwatoo nu besa soonamme ka mumme e mane-witu tuukwena. \v 3 U oo sopedakwatoo no'oko ka mu Jew tumayohona how puu umu tumadugu. U sakwa e nakapunnese gi yabesoo e nanekwegeapana. \p \v 4 Mooasoo no'yoona e sopedakwatoo nu umu-naga'yoona nanapu. Umu Jew numu ka Jerusalem mee naneadu-kwi nonobe-ga'yoo. \v 5 Umu Jew numu oo sopedakwatoo ewasoo tommo petugapu, nu ka numme nanesootuhidu-matu Pharisee mee nananeadu-no. Umuoo ka mu Jew tumayohopu unu mayoho. Umuoo u mesoo tuukwe ka pumme u tubenga. \p \v 6-8 Nu yise meno'o nanehane ka o naka'oedyukuna soo Te Naa ka te namamooatupu meeoo tuukwepu, ‘Soo Te Naa mu numu tuipu mayodakwu,’ mee'e. No'yoona numme Jew numu ooosapa nanesootuhidu, Te Naa-matoo meakwu ka oo naka'oedyukuna. Esoo numu tunaka'oedyukuna gi unu manepunne, mu saa'a oo sopedakwadoodooa. \p \v 9 Nu o'nosoo uga ka umu Te Pabe'e\f + \fr 26:9 \ft Nazareth-witu kemmana.\f* naka'oedyukudu tooe how tooe nanasuda mu yugwe. \v 10 Nu mu Jerusalem-witu tunaka'oedyukudu tumoo'ookese, ‘Ewow Te Pabe'e naka'oedyukudu wutumeta,’ ka mu Jew tunehanedu meeoo nuka netamma. Ka mu tunaka'oedyukudu mu tunehanedu-kobena negonnokuse, nu punno'o meeoo mu netamma, ‘Mu sakwa nagoepebu'a.’ \v 11 Ewasoo nu mana umu nananesootuhi mamanepunnetoo meayina, ka umuoo wohonena. Umu sakwa suda Te Naa-witu waha mee nu soonammena. Nu tuwazaoo nanakwinga'akwi nummeyakwe mu wakwawa'a no'aata-too mu nanesootuhidu nekwohonena. \b \p \v 12 Mu Jew numu tunehanedu ka Damascus mee naneadu-witoo e tayana, umu Te Pabe'e naka'oedyukudu ootuoo wutumeta mee e netammana. \v 13 Ka tabeno tu manekese numme ooosapa meadabena, pa'anakwana numme-koobatu besa kootabuapetu ka taba ooonakwa besa kootabuapunne, yaa ne na'oonnakwi ka e pupua'amu-no ne meadape. \v 14 Numme no'yoona ka teepu-kooba pookwahoo. Haga sapaga ka Jew numuyadooa-wikoo e yadooewunu, ‘Saul, Saul u ooosapa suda e masoonammennumme, uusoo punno'o suda soonamme gi e naka'oedyukuna.’ \p \v 15 Nu yise ka e tuapa nakana mee netamma, ‘Haga u?’ Soo e tuapa nakana meeoo unne, ‘Nu yow Jesus Mu Pabe'e. U ooosapa suda e masoonammennumme. \v 16-17 Meno'o yise yotse. Nu ume yadoo'e, ume nu netutzea, u sakwa mana nu-witu wahannumme. Esoo e tuusoobedyana u tuukwedooasoo. No'obatusoo numu nu-witu tuukwe, \v 18 nanakumma-baatusoo numu-matoo nu u tayakwu. Nu u tummatzina u magwetzoidooa ka umesoo nanumu ume tumoo'ookese, yise ka no'oko nanakumma'akoosoo numu ume tumoo'oo tuwow.’ \p \v 19 Nu ooosapa tumayohokena ka Te Pabe'e meeoo nuka netamma eka e tuusoobedya-wi. \v 20 Mooe'ugasoo mu numu Damascus-witu nu Te Pabe'e-witu tuukwe, saa'a tuwow Jerusalem-wi yise ka teepu Judea mee naneadu-wi'yoona. Nu no'oko nanakumma'akoosoo numu nanesootuhikuna mu tunedyooemena. ‘Gi ka sutakoo podo meapana,’ mee nu mu netamma. ‘Ka gi besa mu tumaduguna nematzagase. Ka besa'hoo podo meadabe. Ka oo manena tamme oo tzapoonnekwu ka Te Naa podo meana.’ \p \v 21 Nu ka e tuusoobedyana mayohona mu Jew numu nu-ma tzakadu, ka tu nanesootuhi nobe-kobena'yoona e tooe batsa. \v 22 Ka mu Moses noko ka Te Naa yadooawabe numu mu tuukwepusoo nu mu numu tuukwe ka Te Pabe'e petukwu-witu numu oo magwetzoikwu-witu tuwow. \v 23 Umu meeoo, ‘Oosoo Te Pabe'e nabatsase, numu-kobenasoo namayodakwu tu ya'e-wi'yoona,’ mee'e. Oosoo saa'a namekoosoo mu Jew noko mu wakwawa'a tuukwedooa ka Te Naa besa po-witu.” \b \p \v 24 Ka Paul togesoo yadoo'a ka tu mane-kwitu oo wahadyakwe, soo Festus pabatse mee'e unne, “Paul, u gi sukwe soonamme. U ka nagutza wuna'me natunedyooedabena, oosoo u soonammena suda yugwe petu.” \v 25 Soo Paul mee unne, “Nu gi hownne'yoo, nu oetu besa soohanena tubetse togekoo yadoo'a. \v 26 Soo Agrippa no'oko Te Pabe'e-witu sopedakwadoo, ooonne'yoona nu etzaga oo-no yadooa. Soo Agrippa tookwa mooasoo oo sopedakwadoo ka e netamma-kwitu. Esoo e netammana gi tookapu-kwikoo a namanena.” \v 27 Soo Paul yise ka Agrippa meeoo netamma, “U ka umu o'nosoo Te Naa tuukwewabe tubotuguna naka'oedyukute, nu u sopedakwadoo.” \p \v 28 Tooesoo ka Paul yadooawunu, soo Agrippa mee oo netamma, “U gi nuka tunaka'oedyuku mayugwe-wa'ne'yoo.” \v 29 Soo Paul ka Agrippa meeoo netamma, “Nu-kwa'nesoo dea'a yaahoo meno'o mu nanesootuhikukwu mu no'yoona e nakapunnedu, yaa tabeno Te Pabe'e tubetsedu-gakwu, pana gi mu nu-kwaVne mu natzakuna petzape.” \p \v 30 Mu Agrippa, nanodukwa, ka Felix-no konnohoose, \v 31 ka nobe-kwi'yoona mea'a. Nanano apekase mee unakwe, “Esoo nana Paul tookwa gi suda manakwe. Gi pumme batsa-wa'ne manepunnena gi tuwazoo pumme wutumatugu-wa'ne'yoo.” \p \v 32 Soo agrippa meeoo ka Felix netamma, “Esoo nana Paul mesoo natzama'w, pana ka te Roman numu-kooba katudu-matoo nemea. Ta sakwa yise oo-matoo a taya.” \c 27 \p \v 1 Soo Festus sake-wi ne tayakwu ka teepu Italy mee naneadu-kwitoo mee unakwe. Mu Roman numu moohedu ka tukwutumadu moohedu-no Julius mee naneadu ka Paul noko kukumma'akoosoo oo-no nakwutumadu mu eya'e tuungu. \p \v 2 Numme ka sake-wi \v 3 oogow mooo'a ka Sidon-wi petuga\f + \fr 27:3 \ft Ka Adramyttium mee naneadu-kwi'yoona kemmadu-kwi kuakase nanakumma'akoosoo teepu Asia mee naneadu-koobatoo meadu. Soo nana Aristarchus mee naneadu ka Thessalonica-witu kemmana, ka teepu Macedonia-koobatu kemmana numme-no mea.\f*. Soo Julius ka Paul besa matuguna, oosoo tu pupua'amu-baa nobe'nge. Umu Paul pupua'amu tooe hemma tooe oo sookwina oo ge'a. \v 4 Sidon-wi'yoona numme mease, soo hukwapa atatamesoo hukwadyakwe gi ka ne mea-tamme. Numme yise oo kwutoohanakwu-kwi me'a ka pagadudu Cyprus mee naneadu-kumi. \v 5 Numme ooosapa natsemangena ka mu Cilicia noko Pamphylia mee nananeadu teepu-kumi meadabena ka Myra noko Lycia mee nananeadu teepu-kooba petuga. \v 6 Soo Julius sumuoo sake mayuhoo Alexandria-wi'yoona kemmana Italy-witoo meadu. Ooweoo numme no'yoona kuaka. \v 7 Obeda numme natsemange ewa tabe meaka, numme unusoo manena ka Cnidus mee naneadu-kumi me'a. Soo hukwapa ne wumatzooejuna, numme gi hownnekoo oosapa meadabe-wa'ne. Numme yise oo kwutoohanakwu-kwi natsemange, ka pagadudu Crete mee naneadu ka Cape Salmone-kumi numme me'a. \v 8 Numme ooosapa pakumi me'a unusoo manena numme Fair Havens mee naneadu sake pukwi dyooi-kwi petu ka Lasea mee naneadu-kumaba. \p \v 9 Ewa tabe meaka, numme ka onona. Tommoba mooasoo tzage'e manekena. Soo Paul mu naana ka sake-koobatu mee tuya tuukwe'e. \v 10 “E pupua'amu, nu oo sopedakwatoo tamme ka ooosapa meadabena te nobeana tamme watzekukwu, te sake nokosoo, o'no sumuna tamme punno'o batuikwu.” \v 11-12 Umu sake-witu pabe'e hise soo sake hee-ga-no oo sopedakwatoo ka eak sake pukwi yooina gi besa'yoo gi pukwi tommo-wa'ne. Umu ka Phoenix mee naneadu-kwitoo sakwa tamme ninapa natzemangeka mee unakwe. Otuoo soo sake pukwi yooina ka Crete-kumaba tamme mesoo wutoohapunne pana taba egea-nakwatu gi, o yise tomokwu mee unnena. Soo Julius umuoo naka'oedyuku, pana ka Paul yaasoo sakwa tamme tommo mee oo unnena gi naka'oedyukute. \p \v 13 Ka taba meana-nakwana soo hukwapa obeda hukwadyakwe. Mu sake mahanedu meeoo sokwama, “Numme mesoo mangega'a ka Phoenix-witoo,” mee'e. Ka sake baa-wi tsipunnedu tsatsebooase yise numme ka Crete-kumi me'a. \v 14 Pudusoo unu kwenaha petuoo, unu hukwawunu. \v 15 Soo hukwapa ka sake patodyakwekuooka unu ka pagadudu-makoo. Numme yise oo tsasoopedya, gi nasoomanese ka hukwapa ka sake patodyakwehookuse. \v 16-17 Numme ka tuutse pagadudu Clauda mee naneadu taba meana-kwi me'a. Otuoo sagwane wutoohapunne. Onona numme ka tuutsekoo sake ka pabatsekoo sake-kooba wutsabeku. Mu sake mahanedu tugapu-ma ka sake wunotake. O'no soo sake gi nuukote ka oo namadabuena. Umu suina meadape numme sakwa sumuna ka baapooe. Syrtis mee naneadu-kwitoo, mee sokwamana. Umu yise ka tu tumadabuena tzakwekuse, soo hukwapa ka sake wupoohedape. \v 18 Ooosapa unu hukwadape, ookow mooo'a yise umu ka sake-wi tu nobea-matu tzapebu'a. \v 19 Ookow mooo'a numme nummesoo mima ka sake-witu hemma tuwazoo tzapebu'a. \v 20 Soo paba hukwapa huu tabe meaka ooosapa hukwadabena. Unu koomeapunnena soo taba ka mu paatoozooba-no gi napoonne-wa'ne'yoo. Numme sumuna no'yoona batu'ikwu mee numme sokwama. \p \v 21 Numme gisoo tukana wuna'me maneka. Soo Paul yise numu-kobena wunuse mee unakwe, “E pupua'amu, o'nosoo sakwa mu e nakabetsea. Tamme sakwa uga Crete-wizoo. Tamme yise ka natzemangekase 'yoo suda hee manakwe. \v 22 Pana gi suipana, gi haga tamme-matu ya'ekwu. Soo sake suu'mu kadoo'oo nama'ekwu. \v 23 Nu oo sopedakwatoo ka togano soo toha kasa-ga'yoo Te Naa tummatzidu nuga nagena nu-baa petu. \v 24 Soo toha kasa-ga'yoo meeoo e netamma, ‘Gi suipana, Paul. Soo Te Naa ka Roman-kooba katudu ume nehane tuungu. U nanesootuhidu gi haga ka sake-koobatu batuidooa.’ \v 25 Yise e pupua'amu, gi suipana. Nu oo naka'oedyukute ka Te Naa, nu tuwazoo oo sopedakwatoo soo hee oo unne-kwa'nesoo manekwu. \v 26 Soo hukwapa mana tooe hano tooe pagadudu kumana te hane petugadooa.” \p \v 27 waha nasatese soo hukwapa tooesoo ka tubetse baa Mediterranean mee naneadu-koobakwi ne wumatzaka. Togabeno tu manekuse, ka mu sake-witu mahanedu meeoo sokwama, “Meno'o ka sumuna numme teepu tzagee.” \v 28 Umu yise ka baa managahoose gi tubetse tookapu. Gi haa'no tu manepunnese umu tuwazoo oo managahoosoo. O'no yise tuwazoo gi unu tookapu. \v 29 Umu suina watsukwuoo sake tzadyooikudu ka baa-witoo tzapebu'a. O'no soo sake gi tupe-matoo tape. Umu nanesootuha'e, “Soo sake sakwa gi nuukodepana gisoo tu tabu'a,” mee unnena. \v 30 Mu sake-witu mahanedu too'e namamea'a ka sake-wi'yoona. Ka tuutsekoo sake umu baa-witoo tzakweku sukwe sapa, ka sake-kobenatu ooka tzadyooikudu tzasawekuna. \v 31 Soo Paul ka Julius noko mu tukwutumadu mee netamma, “Ka mu dake-witu mahanedu mease, tamme gi hownnekoo namagwetzoi-wa'ne'yoo.” \v 32 Mu tukwutumadu yise ka tugapoo ka tuutsekoo sake tsipunnedu tsekea'ahoose oo tzama'wuhoo. Mu sake-witu mahanedu yise gi hownnekoo namamea-wa'ne'yoo. \p \v 33 Ka tu tabuagena soo Paul no'oko ka mu numu mee netamma, “Waha nasateka mu gi hemma tukana sukwe nanetzagwiyina. \v 34 Mu sakwa Te Naa naka'oedyukute oo unnepu meeoo. ‘Gi haga tameme-matu nama'ehookwu, gi tuwazoo ya'ekwu.’ Mu sakwa meno'o tuka esoo puma mu gwetzoikwuna.” \p \v 35 Soo Paul ka tunemamakwuse, ka tukaba gwuuhoose yise ka Te Naa-matoo nanesootuha'e, ka tukaba-matu tsaka'owse oo tukakooha. \v 36 No'yoona mu numu ka Paul tuka oo poonnese umu punno'o ka tukapu-matu tukakooha. \v 37-38 Ka no'oko mu tukamakwuse, umu ka tukapu nabenina tzapebu'a, ka baa-witu. O'no soo sake unusoo yayagwahookwu. Tubetse ewa'yoo (276) numu ka sake-koobatu. \p \v 39 Ka tubuakese, mu sake-witu mahanedu gi ka teepu posopedakwatoo. Ka bakohapunnedu poonnena paba haanokwi otuba teepu-ga'yoo. Oto sakwa numme eka sake wunoo'yoo'ehoo petuga mee'e sokwama. \v 40 Mu tugapoo yise tsebokow ka sake tsipunnedu-makoo yise tu tutsakahenookuna o-tamme tzameakute. Ka sake-kobenatu ka pabatsekoo wanapu namadabuena toogoopa tsadyota, o'no soo hukwapa ka sake-kobena-tamme wumatzaka ka a bakohapunne-kwitoo. \p \v 41 Pana soo sake ka otuba-ma tzange petuga. Soo sake-kobenatu ka otuba-wi tzangehoo soo baa yise ka how wu'ma'nawena ka sake ooonnakwatu wuugodehoo. \v 42 Mu tukwutumadu ka mu nakwutumadu neko'e. “O'no gi umu-matu namameakwu,” mee unnena. \v 43 Soo Julius ka Paul soomagwetzoina mu netahoo ka meeoo mu unakwe. No'oko mu nanana besa babokwadu meeoo netamma, “Ka baa-witoo natakwatese ka teepu tamme babokwahooga.” \v 44 Ka saa'a mu susumudu gi babokwadu ka sake-matu wobe poki-ma wawiyooana ka teepu-tamme patodyakwe. Yoo numme no'yoona manena ka teepu-kooba mani petuga. \c 28 \p \v 1 Ka teepu-kooba ne petugase, yow esoo pagadudu Malta mee naneadu mee numme natuukwe'e. \v 2 Mu numu otuoo besa ne matuku. Unu utzutzupunnena, powmakooha. Umu yise ne pedakuhoo pumma ne yooekwuna. \v 3 Soo Paul koona hanena, ka goso-kooba oo tuoonakwuse, togogwa yise ka koona-toha'yoona tsebooeke ka goso nayooekwumana. Ka Paul mi-makoo oo toguehoose, ooo-ma tubetse kuwayooakwunihoo. \v 4 Mu numu oo poonne ka togogwa ka Paul mi-ma oo kukwiyooapunne, mee yise nananetamma, “Tooe esoo nana ka tubetse baa-wikoo namagwetzoise sapa, soo suda oo tumadugupu, oo-matoosoo kodyuna a batsowkwu, soo togogwa oo togu'ehoo.” \fig Soo togogwa ka Paul toguehoo|src="CN02050B.TIF" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Tuukwewabe Manepu 28.4" \fig* \p \v 5 Soo Paul yise ka togogwa ka goso-witoo tzawunihoo, gi how soo togogwa oo yugwe. \v 6 Mu numu oo tooe wutooepunne, hannano'o ka saa'a pawahoodooa, tooetoo yabesoo ya'ehoodooa mee'e sokwamapunne. Wuna'me manikea soo Paul gi how manena, umu yise atasoo sokwamahoose mee nananetamma, “Esoo Paul tookwa pummatoo te nanesootuhina.” \p \v 7 Soo numu moohedu Publius mee naneadu tubewa-ga'yoo, gi kwinga ka onona. Soo Publius besa ne matuguna numme oo-baa pahe tooiyakwe. \v 8 Oo naa tu'oeyaena hape, unu oo tookoo udutuna, wuna'me manekapu nuummayina. Soo Paul oo-matoo mease oo-ma matuguse oo nanesootuhikuse, oosoo yise besa mani. \v 9 Ka oo nakase no'yoona mu tuoegoedu numu ka pagadudu-koobatu ka Paul-baa petuyina besa namayugweyakwe. \v 10-12 Umu tuoegoedu besa maneyidu ewatse'e tooe hemma tooe na he'me. Yise pahe muha manese numme Italy-witoo natzemangeka. O'no ewasoo umu hemma ne hanekute ne sookwina. Sumu'yoo sake Alexandria-wi'yoona kemmana Nawa'ne'yoosoo mee naneadu punno'o ookowsoo pagadudu-kumaba tomopu-ga'yoo. Oo-kooba numme manega ka Rome-tamme\f + \fr 28:10-12 \ft Numme yise ka Syracuse-mee naneadu-wi petuse pahe o tabe mea. Ka onona mease numme ka Rhegium mee naneadu natsemangeka. Oogow mooo'a taba mea-nakwana hukwakooha waha numme tabe mea.\f*. \v 13 Numme ka Puteoli mee naneadu-wi petuse, oto numme ka sake-wi'yoona sawe petuga. \v 14 Mu tunaka'oedyukudu numme oe tapoega. Umu yise, “Sumu nasateba-witoo sakwa mu numme-baa,” me'e ne netamma. Ononasoo numme ka Rome-witoo mea. \v 15 Mu tunaka-'oedyukudu Rome-witu numme-witu nakadu mu Appius Forum noko three Taverns mee maneneadu-wi ka saa'a nawegeadooa. Soo Paul ka mu poonnese Te Naa-matoo nanesootuhikooha, besa soonammena. \v 16 Ka Rome-wi ne petugase soo Paul puusoo nanobe-gakute, sumuoo tukwutumadu pumme eyaedu-no, ono soo Paul gi namamea'a mee'e umu oo sooyugwena. \p \v 17 Pahe tabe meaka numme o petuse soo Paul mu Jew numu Rome-witu umu numu moohedu tu tunehane-witoo pa'e. Ka mu sumuse meeoo mu netamma, “E nanumu, nu gi hekwi te nanumu netumoo'oo-wa'ne'yoo. Nu te tumayohona ka te nanamooatupu pumakoo mu tumayohona gi takopadu. Mu Jew numu Jerusalem-witu meeoo e netammana, nu nakwutumana mu yise mu Roman numu-tamme e tzama'wu. \v 18 Mu Roman numu e nemadabuese, e netzama'wu, umu ka oo nakase, ka gi suda e manakwe, nu gi pumme batsa-wa'ne. \v 19 Mu Jew numu gi oo nakabetzape ka mu Roman numu nuka netzama'wu. Nu yise meeoo unakwe, ‘Nu ka mu Roman numu-kooba katudu nuka nemadabue tuungu,’ tooe nu gi suda na'unnedu e nanumu-tamme unnekwuse. \v 20 Nu ka mu soopoonnena mu-no soodyadooana, ka Te Pabe'e-witu mu tuukwekwuse, ka Te Pabe'e-koobatoo nu nakwutumase.” \v 21 Mu Jew numu moohedu meeoo ka Paul netamma, “Gi numme u-witu nabodu tubope kwu'u ka teepu Judea mee naneadu-witu. Gi mu te nanumu suda na'unnedu u-witu ne tuukwedu. \v 22 Pana numme ume tusooyugwena soonakapunne ume nanesootuhi pupua'amu mu numu tooe hanotu tooe ooosapa mu netumoo'ooyakwe.” \p \v 23 Umu Jew numu yise ka Paul-no tunemadabue, “O'no tabeno saa'a tamme nanatabooegadooa.” Ewa'yoo numu ka Paul-baa petudyakwe. Tabewano soo Paul ka Te Naa besa po-witu mu numu tuukwe'e. Soo Paul ka Te Naa unnena mu nemadabuekuna, ka Te Pabe'e-witu sakwa umu nakatoge'yookuse, oo-tamme mane. \v 24 Susumudu umu-matu ka Te Pabe'e naka'oedyukute, susumudu punno'o gi. \p \v 25-29 Soo Paul yise ka mu gi tunakaoedyukudu meeoo netamma, “O'nosoo soo Te Naa Besa Pooha mu-kwitu mee'e unnepu\f + \fr 28:25-29 \ft Soo Te Naa yadooawabe Isaiah mee naneadu ka mu te nanamooatupu tubotugukupu meeoo.\f*, \q1 Mu tooe ka Te Naa besa pooha poonne oo unnepu nakapana, gi ka Te Naa naka'oedyukute. Mu gi ka Te Naa nakaheesoobedya. Mu sakwa ka Te Naa besa unnepu naka'oedyuku Te Naa-tamme mane, gi oemota, o'no soo Te Naa mu sootuhina, mu magwetzoikwu.’” \m Soo Paul yise meeoosoo mu netamma, “Mooasoo nu ka Te Naa besa unnepu mu tuukwepu. Yaa manakwana nu mu wakwawa'a gi Jew numu Te Pabe'e-witu tuukwekwu. Umu-matu oo naka'oedyukukwu.” Ka Paul meeoo unnese mu Jew numu puusoo nananepetukuna petukwahooka. \p \v 30-31 Waha tomoka soo Paul ka tu nobe-wi'yoona, oe tumanakana. No'obatusoo numu pumme nobengeketu soo Paul ka Te Pabe'e-witu tuukweyakwe. Mu Roman tukwutumadu punno'o gi ha'yoo ka Paul netamma. \pc Yaatoo besakoo nanemamakwuhoobetu.