\id TIT - Tenharim NT (Kagwahiva) -Brazil 1996 (DBL -2013) 
\h Tito 
\toc1 Paulova'ea omombe'u Titova'ea pe 
\toc2 Tito 
\toc3 Tt 
\mt1 PAULOVA'EA OMOMBE'U TITOVA'EA PE 
\mt2 Carta de Paulo a Tito 
\c 1  
\p  
\v 1 Jihi ko Pauloramo Tupana'gareheva'ero. Jesus Cristo'ga moirũharamo ji ako no jiporavykyavo Tupana'ga pe Cristo'ga mombe'gwovo. 
\p A'ereki Cristo'ga e'i ji ve: “Ehoeho ji mombe'gwovo. A'ero ti Tupana'ga remimo'ẽhara'g̃a ikwahavi ojikoga ji rehe nehẽ nahanahã Tupana'ga ahe mbojiko ojihe javo. A'itituhẽva'ea ti g̃a ikwahavi a'ero nehẽ no nahanahã ahe oko katu katu okovo garemimbotarimova'ea rupi javo.  
\v 2 Nahã po ti g̃a ndekoi nehẽ o'ejipero g̃waramo: ‘Po ti nhande xako Tupana'ga reheva'ero, a'ero po ti nhande xaho nhandejupa avuirama ga pyri nehẽ.’ Nahã po ti g̃a ei nehẽ,” ei Cristo'ga ji ve ji mondovo. 
\p Tegwete Tupana'ga mbea. Ymyahũ yvya apoa renonde ga e'i hako: “Aru ti ji nhiremimo'ẽhara'g̃a mombytavo ji pyri avuirama nehẽ,” ei ga o'mbee'yma hako. 
\p  
\v 3 G̃wemimbotarimo Tupana'ga okwahavuka kirog̃we ko nhinhi'ig̃a mombe'uhava javo. Amombe'u ji ganhi'ig̃a a'ero. A'ereki ji ve ga e'i kako: “Eho ti nhinhi'ig̃a mombe'gwovo g̃a pe,” ei Tupana'ga nhanembopiro'yhara'ga ji ve kako. 
\p  
\v 4 Tito, kiro ji ikwatijarukari imondouka nde ve. Jira'yra'java'ea a'e ji nde ve. A'ereki ji ja nde erejiko Jesus Cristo'ga rehe ji ga mombe'urame nde ve kako. 
\p Kiro ji ei: Nhanderuvete'ga Tupana'ga ti tomombyry nde ve Jesus Cristo'ga pavẽi nhandepojykaharete'ga pavẽi nhanembopiro'yhara'ga pavẽi, a'e ji. Tandeporogwety ti Tupana'ga Jesus Cristo'ga pavẽi. Tonog̃atu ti g̃a ndepy'a, a'e ji. 
\s1 Titova'ea oporavyky Creta pe 
\p  
\v 5 Ji horame ypa'ouhũa hugwi Creta hugwi nhande ndiaporavykypavi g̃a pokopave'yma. Nurã ji nde rejari pevo toporavyky pa ti ga ji py'rovo javo. Jihi a'e nde ve a'ero: Nahanahã ti Jesus'gareheve'g̃a pyteripeve'g̃a hugwi emo'emo'ẽ akwaimbae'g̃a onhimbovyvyhara'g̃a ikwahapyra'g̃a tohepia katu ti g̃a Jesus'gareheve'g̃a mbo'embo'eavo javo. Embojoapia pa ti egwovo cidades pe g̃agwyri pe Creta pe g̃a mo'emo'eamo, a'e ji nde ve ikwehe. 
\p  
\v 6 Jesus'gareheve'g̃a ndepiakatuhara'g̃a ti toko katu, a'e ji. Tegwete ojipe'g̃a nemimbojahava g̃a ndehe a'ero. Ojipeji tehe ti g̃a togwereko g̃wembireko'g̃a. Tojiko ti g̃anda'yra'g̃a Jesus Cristo'ga rehe. Toakwaha ti g̃anda'yra'g̃a no hendukatuavo g̃anhi'ig̃a. Po ojipe'g̃a omombe'u katu g̃anda'yra'g̃a ko oko te'varuhu javo, a'ero ti g̃a tokoyme Jesus'gareheve'g̃a ndepiakatuhara'g̃a. Po g̃anda'yra'g̃a ndekokatui, a'ero pyry g̃a Jesus'gareheve'g̃a ndepiakatui gwa'yra'g̃a mog̃itakaturo g̃waramo. 
\p  
\v 7 A'ereki Tupana'ga pe g̃a oporavyky. A'ero ti g̃a toko katu Jesus'gareheve'g̃a ndepiakatuhara'g̃a. G̃a ndekokaturame tegwete ojipe'g̃a nemimbojahava g̃a ndehe a'ero. G̃wemimbotarimova'ea rupi jate rũi ti g̃a toko onhimbohetee'yma. Tonhimboahituhenhuhũyme ti g̃a. Tougwejuhuyme ti g̃a ahemboheagwyryva'ea vinho. Togwayvaryme ti g̃a ojipe'g̃a. Tokoyme ti g̃a ojipe'g̃a ja – kiroki g̃a itambere'ia pyhyga rehe jate heaporog̃ita jipi. 
\p  
\v 8 Ojipe'g̃a ndurame g̃apyteri pe tohoryory ti g̃a g̃a ndehe g̃a mombytavo g̃wonga pe g̃a poraka. Taheaporog̃ita katu pota ti g̃a g̃a pokoga. Tonhimbovyvy ti g̃a. Toko katu ti g̃a ojipe'g̃a pe. Tapyry ti g̃a hendukatuavo Tupana'ga nhi'ig̃a. G̃wemimbotate'varuhua rupi rũi ti g̃a toko. G̃a ti toko Tupana'ga nhi'ig̃a rupi.  
\v 9 Tojiko hete ti g̃a a'itituhẽva'ea rehe nhiremimbo'ea rehe. Pyry ahe heroviari a'ea. A'ero ti g̃a ikwahahetei a'itituhẽva'ea ojipe'g̃a mbo'eavo hehe imombe'uheteavo g̃a mbohoryoryva hehe nehẽ. A'ero ti g̃a ojipe'g̃a mbopogwei a'itituhẽva'ea kwahavuka g̃a pe nehẽ – kiroki g̃a e'i Tupana'ga nhi'ig̃a pe a'ea ko a'itituhẽva'ea rũi javo. 
\p  
\v 10 Tombo'e kwaha ti Jesus'gareheve'g̃a ndepiakatuhara'g̃a, a'e ji. A'ereki he'yjuhuve'g̃a nohendukatupotari okovo g̃wemimbotarimova'ea rupi onhi'ĩteheavo onhimoandyandyita ojipe'g̃a moandyandyita no. Judeus'g̃a ojikytiukave'g̃a jara'g̃a hohe nohendukatupotari.  
\v 11 Tupana'ga nhi'ig̃arũiva'ea g̃a omombe'umbe'u Jesus'gareheve'g̃a pe g̃a moandyandyita. Nanongara rehe po g̃a nombo'ei ramo. A'ereki g̃a omongo tehe Jesus'gareheve'g̃a py'a. G̃anongapypeve'g̃a py'a g̃a imongotehei no. Nahã g̃a ndekote'varuhui ipyhyga vehevi itambere'ia g̃a hugwi g̃wemimbo'ea kwepykavamo. Tito, pemombi ti g̃anhi'ig̃a tombo'ea'javyme ti g̃a javo. 
\p  
\v 12 Perope pe peju – Cretapeve'g̃a namonhava'ea aerẽva'ea mombe'uharava'ea omombe'u gwe'yjava'ea hako. Ahe e'i hako: “Cretapeve'g̃a ko i'mbeheteve'g̃a. Nane'ymi g̃a mbero. Oko te'varuhu g̃a otiruahũro onhyrõe'yma. Ougwei hete g̃a mbatera okovo ovevugwehetero. Mbatera rehe jate g̃a ndekoi toro'u hete javo,” ei ahe Cretapeva'ea mombe'gwovo hako. 
\p  
\v 13 Ahe Cretapeve'g̃a mombe'u katu reki. Nurã ti penhi'ig̃ahy g̃a pe imombe'uheteavo tojiko hete ti g̃a Cristo'ga rehe javo.  
\v 14 Penhi'ig̃ahy ti g̃a pe topohi ti g̃a imombe'utehea hugwi judeus'g̃a namonhava'ea remimombe'utehea hugwi javo. Ombojihu ahe imombe'utehea. Ag̃wamove'g̃a nemimbojihuva hugwi ti g̃a topohi no g̃anemimombe'utehea hugwi. A'ereki imbojihuvame g̃a nohendukatui a'itituhẽva'ea. 
\p  
\v 15 Kiroki g̃a pyry okote'varuhua momboruka Jesus'ga pe – g̃ahã e'i mbatera pe nhaporemo: “Pyry hete mbatera Tupana'ga rembiapoa nhaporemo,” ei g̃a. 
\p Kiroki g̃a oko te'varuhu ojikoge'yma Jesus'ga rehe – g̃ahã e'i mbatera pe nhaporemo: “Ndapyryvi mbatera,” ei g̃a. Nonhimombaragwahava'javi g̃a aherekokatua rehe aherekote'varuhua rehe no. G̃andeaporog̃ita tiruahũ. Okote'varuhua rehe vehevi g̃a nonhimombaragwahavi.  
\v 16 G̃a e'i tehe: “Orokwaha hete ore Tupana'ga,” ei g̃a novĩa. A'ereki g̃a ndokokatui reki. Nurã ahe nhimombaragwahavi g̃a ndehe ndojikogi tuhẽ g̃a Tupana'ga rehe javo. Nombohoryvi g̃a Tupana'ga ojihe. Ndokoi g̃a ganhi'ig̃a rupi. Nurã ti Tupana'ga ei g̃a pe nehẽ: “G̃a ko ndapyryvi. Nurã tegwete g̃andekokatua,” e'i ti ga g̃a pe nehẽ. 
\c 2  
\s1 A'itituhẽva'ea Tupana'ga remimbo'ea 
\p  
\v 1 Ndehe reki, Tito, embo'e ti Jesus'gareheve'g̃a a'itituhẽva'ea rehe Tupana'ga remimbo'ea rehe.  
\v 2 Embo'e ti akwaimbae'g̃aymyana. Taheaporog̃ita katu ti g̃a tapotaruhuyme ti ji mbatera javo. Tonhimog̃atyrõ ti g̃a. Tonhimbovyvy ti g̃a okokatuavo g̃waramo. Tojiko hete ti g̃a Tupana'ga rehe okovo ganhi'ig̃a rupi. Toarõ hete ti g̃a ojipe'g̃a. Tonhimomirana hete ti g̃a Tupana'ga nhi'ig̃a rupi okovo. A'ea rehe nhaporemo ti embo'e akwaimbae'g̃aymyana. 
\p  
\v 3-4 Na jitehe ti embo'e kunhangwerymyana'g̃a. Toko katu ti g̃a no hendukatuavo Tupana'ga nhi'ig̃a. Tombotegweteteheyme ti g̃a ojipe'g̃a. Tougwejyme ti g̃a ahemboheagwyryva'ea vinho. 
\p Tombo'e ti g̃a pyryva'ea rehe timog̃ita ti kunhangwerapyahuve'g̃a a'ea rehe javo. Tomonhimbovyvyruka ti g̃a ipyahuve'g̃a. Te'i ti g̃a g̃a pe: “Pearõ hete ti penhimbireko'g̃a. Pearõ hete ti peja'yra'g̃a.” A'ea ti g̃a te'i ipyahuve'g̃a pe.  
\v 5 Te'i ti g̃a: “Penhimbovyvy ti. Taperekoi ti ojipe'g̃a nembireko'g̃a pejapyakavo aherekokatua rehe jate. Pehepia katu ti penhonga. Peko katu ti ojipe'g̃a pe. Peko ti penhimbireko'g̃a nhi'ig̃a rehe.” A'ea nhaporemo ti kunhangwerymyana'g̃a te'i kunhangwerapyahuve'g̃a pe. Tohendu katu ti kunhangwerapyahuve'g̃a te'ite'varuhuyme ti ojipe'g̃a Tupana'ga nhi'ig̃a pe ganhi'ig̃a mbotegwetee'yma. Tito, nahã ti ere kunhangwerymyana'g̃a pe tombo'e ti g̃a ipyahuve'g̃a javo. 
\p  
\v 6 Embo'e ti akwaimbae'g̃a no ipyahuve'g̃a tonhimbovyvy ti g̃a javo.  
\v 7 Ndehe no, Tito, eko katu ti, a'e ji nde ve. Nde repiagame ti g̃a ndekokatui a'ero nde javijitehe nehẽ no. Embo'e katu ti g̃a a'itituhẽva'ea rehe jate Tupana'ga nhi'ig̃a rehe enhimbovyvya g̃a mbojikoga enhimimbo'ea rehe.  
\v 8 Nane'ymi ti enhi'ig̃atu g̃a mbo'ekatuavo. A'ero ti tegwete ojipe'g̃a ehava nderekote'varuhua pe nehẽ. A'ero ti nhanearõe'ỹve'g̃a ndipoyjayjari nehẽ timombe'u ti g̃anemimbo'ete'varuhua javo novĩa. 
\p  
\v 9 Embo'e ti g̃a – kiroki g̃a ndipiro'yi opojykahara'g̃a hugwi. Tohendu katu ti g̃a opojykahara'g̃a nhi'ig̃a g̃a mbohoryoryva oporavykypava rehe. Tonhi'ĩkwepyte'varuhuyme ti g̃a g̃a no.  
\v 10 Tomimyme ti g̃a g̃ambatera. Tombojiko hete ti g̃a opojykahara'g̃a ojihe okokatuavo g̃waramo. A'ero ti g̃apojykahara'g̃a ei nehẽ: “Pyry hete jipyrive'g̃a okokatuavo oporavykyavo ji ve jipi Tupana'ga remimbo'ea rendukatuavo g̃waramo. Pyry hete Tupana'ga remimbo'ea a'ero.” Nahã ti g̃a ei nhanembopiro'yhara'ga nhi'ig̃a pe nehẽ. A'ea rehe nhaporemo ti embo'e g̃apyrive'g̃a ipiro'ye'ỹve'g̃a. 
\p  
\v 11 A'ereki Tupana'ga omombyry nhande ve nhaporemo yvyakotyve'g̃a pe nhaporemo. A'ea rupi ga ei: “Pejiko pa ti ji rehe,” ei ga. “A'ero ti ji pe mbuhurukari ji pyri pe mombytavo avuirama nehẽ,” ei ga. 
\p  
\v 12 Imombyryvame nhande ve Tupana'ga ei: “Pepohi ti pejikote'varuhua hugwi. Pepohi ti penhimimbotate'varuhua hugwi no,” ei ga. “Penhimbovyvy ti. Peko katu ti ojipe'g̃a pe. Pehendu katu ti nhinhi'ig̃a ji nhi'ĩpo'ruavo,” ei Tupana'ga nhande ve. “Nahã ti peko katu ag̃wamo,” ei Tupana'ga nhande ve nhaporemo yvyakotyve'g̃a pe nhaporemo. 
\p  
\v 13 Imombyryvame nhande ve ga ei: “Nahã ti peko katu pejoryjoryvamo aerẽ ti Jesus Cristo'ga rura'javi nehẽ javo g̃waramo. Uhura'ja ti ga penduvihavuhuhete'ga nehẽ pembopiro'yhara'ga Jesus Cristo'ga. Ikatu hete ti garura nehẽ,” ei Tupana'ga.  
\v 14 “Onhikwava'ẽ ga ojijukavouka yvyakotyve'g̃a pe g̃a ndepyga raikwehe tambopiro'y ti ji g̃a g̃andekote'varuhua hugwi nhaporemo nehẽ javo. Omano ga tamombyry ti g̃a mongovo javo. ‘A'ero ti g̃a ndekoi ji rehe jate xako katu ti ojipe'g̃a pe g̃a pokoga javo,’ ei Jesus Cristo'ga,” ei Tupana'ga. 
\p  
\v 15 Tito, a'ea ko Tupana'ga nhi'ig̃a. Nurã ti a'ea rehe nhaporemo embo'e hete g̃a pehendu katu ti javo. Ehendukatuuka ti g̃a pe g̃a mbopohiruka g̃andekote'varuhua hugwi. Eko katu ti g̃a pyri tohendu katu pa ti g̃a nhinhi'ig̃a javo. A'ereki Tupana'ga onhi'ig̃a mombe'upavuka nde ve. 
\c 3  
\s1 Nahanahã ti peko katu 
\p  
\v 1 Tito, embo'e ti Cretapeve'g̃a ikwahavukara'java g̃a pe toko ti g̃a gwuvihava'g̃a nhi'ig̃a rehe. Ere ti g̃a pe g̃a mbo'eavo: “Huvihava'g̃a ti tomongomongo ogwyripeve'g̃a g̃wemimbotarimova'ea rupi. Po g̃anemimbotarimova'ea pyryvamo, a'ero ti pehendu katu pota g̃anhi'ig̃a g̃a nhi'ĩpo'rupava peporavykykatuavo.” A'ea ti ere g̃a mbo'eavo.  
\v 2 Te'ite'varuhuyme ti g̃a ojipe'g̃a pe g̃a mbotegwetee'yma. Togwayvayvaryme ti g̃a okovo. Tinhyrõ ti g̃a imondovo ojeaporog̃itakatua imohina g̃a ndehe nhaporemo. Tito, a'ea rehe nhaporemo ti embo'e g̃a nehẽ. 
\p  
\v 3 Embo'e ti g̃a a'ea rehe nahanahã ti ahe toko javo. A'ereki ymya nhande ndiajikogi Jesus Cristo'ga rehe g̃a ja kako. A'ea rupi nhande nhaporemo ndikwahavi pyryva'ea. Nhande ndikwahavi Tupana'ga no kako. Nihendukatui nhande ganhi'ig̃a. Ojipea rehe nhande xako nhanenhimoandyandyjuka ojipe'g̃a pe. Xako nhande nhaneremimbotate'varuhuva'ea rupi iparaparavuhuva'ea rupi nahã ti nhande roryroryvamo javo novĩa. Nhanetiruahũ nhande nhandekovo kako. Xanhimyrõ nhande mbatera rehe g̃a ndehe no. Xako te'varuhu nhande ojipe'g̃a pe. Nurã g̃a nianearõhetei. Nianhoarõhetei nhande no. Nahã nhande rekoi ymya kako. 
\p  
\v 4 Aerẽ reki Tupana'ga nhanembopiro'yhara'ga ikwahavukari opyryva yvyakotyve'g̃a pe a'arõ hete ji g̃a javo.  
\v 5 A'ero nhandeporogwetyga g̃waramo ga omombo nhanderekote'varuhua nhande hugwi tuhu ti g̃a upa ji pyri avuirama nehẽ javo. Nhanderekokaturo g̃waramo rũi ga omombo nhanderekote'varuhua. Nhandeporogwetyga g̃waramo ga omombo nhanderekote'varuhua. 
\p Ohyvuka ga nhanderekote'varuhua gwa'uvapyryva pe. Gara'uvapyryva nhandereaporog̃ita rerojijyi nhandereaporog̃ita mbopyahuavo.  
\v 6 A'ereki Tupana'ga omondokatuuka gwa'uva nhande pyri nahã ti epoko hete g̃a javo. A'ereki Jesus Cristo'ga omano nhande repyga nhanembopiro'yhara'ga.  
\v 7 Tupana'ga omondouka gwa'uva nhande pyri tuhu ti g̃a upa opytavo ji pyri avuirama nehẽ javo. Tupana'ga omondouka gwa'uva. A'ereki ga pyry nhande ve nhande mombyryva. A'ero nhande roryroryvamo nhandejikoga ga rehe ikwahava aerẽ ti nhande ruvi ga pyri avuirama nehẽ javo.  
\v 8 A'ea ko nhiremimombe'ua a'itituhẽva'ea. Pyry ahe heroviari a'ero. 
\p Tito, a'ea rehe ti embo'e hete jipi toko katu pota hete ti g̃a javo – kiroki g̃a ojiko ga rehe. Nhiremimombe'ua ko pyryva'ea imombyryheteavo yvyakotyve'g̃a pe nhaporemo g̃a pokoga. 
\p  
\v 9 Po ojipe'g̃a nhi'inhi'ĩtehei nahanahã po javo, a'ero ti ejipe'a g̃a hugwi g̃anhi'ig̃a renduve'yma. Po g̃a ei: “Nahanahã oko nhaneramonhava'ea aherakykwepoharava'ea no.” Po a'ea g̃a etehetehei, a'ero ti ejipe'a g̃a hugwi g̃anhi'ig̃a renduve'yma. 
\p Po g̃a ei nde rayvayva: “Maraname nde ere'u pa g̃wia?” e po g̃a. “A'ereki Moisésva'ea remimbo'eagwera e'i: ‘G̃wig̃wia ti pe'u. G̃wig̃wia ti tape'ui,’ e'i. ‘Nahanahã ti peko katu,’ e'i. Xako ti aheremimbo'ea rehe,” e po g̃a. Po g̃a ei na nde ve, a'ero ti terehendukatui g̃anhi'ig̃a. A'ereki g̃a gwayva pota ahe. Ndopokogi reki g̃a ahe a'ero. 
\p  
\v 10 Ojipe'g̃a po ndokoi Tupana'ga nhi'ig̃a rupi okovo hajiheva'ea rehe peko ti nhinhi'ig̃a rupi javo. G̃ahã ombopohi pota ojipe'g̃a Tupana'ga hugwi. Embo'e ti g̃a Tupana'ga nhi'ig̃a rehe a'ero g̃a momoranduva toko katu ti g̃a okovo Tupana'ga nhi'ig̃a rupi jate javo. Po g̃a nohendukatui nenhi'ig̃a, a'ero po ti erea'ja g̃a pe hamo. Po g̃a ndopohiri ve hajiheva'ea hugwi, a'ero ti epohi g̃a hugwi.  
\v 11 A'ereki nanongara'g̃a ojipokwaha okote'varuhua rehe. Oko te'varuhu g̃a a'ero hendukatue'yma. A'ero g̃a imbojari ojihe okote'varuhuavo g̃waramo. 
\s1 Paulova'ea omondouka onhi'ig̃a 
\p  
\v 12 Tito, ma'g̃a po ti ji amondouka nde pyri nehẽ? Mara'ngu po ti Ártemas'ga ji ga mondovo nehẽ? Mara'ngu po ti Tíquico'ga nehẽ? Ji ga mondorame nde pyri ejirokwa ti ejoa cidade de Nicópolis pe ji repiaga. Pevo po ti ji hoi no jipytavo yapoa rupi nehẽ. 
\p  
\v 13 Zenas'ga ovavagahihara'ga po ti oho nde hugwi ojipe'g̃ape'g̃a ndepiaga nehẽ. Apolo'ga po ti oho ga rupi nehẽ no. Ejirokwa ti g̃a pokoga g̃a horame nehẽ. Emondo katu ti mbatera g̃a pe tokoyme ti g̃a imbatere'ỹva'ero nehẽ.  
\v 14 Nhaneremimbo'ehara'g̃a pe Jesus'gareheve'g̃a pe ti ere: “Pemondo katu ti penhimbatera nanongara'g̃a pe no g̃a pokoga.” A'ea ti ere g̃a pe Jesus'gareheve'g̃a ti tomondo tehe kwaha javo. A'ea rehe ti embo'e g̃a toko katu ti g̃a javo. A'ero ti g̃a jirokwari okokatuavo ojipe'g̃a pe okotehee'yma nehẽ. 
\p  
\v 15 Kiroki g̃a oko ji pyri – g̃ahã omondouka onhi'ig̃a nde ve. 
\p Ere ti pevove'g̃a pe – kiroki g̃a ore arõ hete ojikoga g̃waramo Jesus Cristo'ga rehe: “Paulo'ga omondouka onhi'ig̃a pe me.” A'ea ti ere g̃a pe. 
\p Tomombyry ti Tupana'ga pe me nhaporemo, a'e ji.