\id GAL Paumari [pad] NT (Brazil) -2009 bd. \h Gálatas \toc1 Pauloa bikaronaki ida athi kapapirani Galácia kaaraboni kaija'arini vakadiania \toc2 Gálatas \toc3 Gál \mt1 GÁLATAS \mt2 Pauloa bikaronaki ida athi kapapirani Galácia kaaraboni kaija'arini vakadiania \c 1 \s1 Pauloa bikaronaki ida athi kapapirani \p \v 1-2 Hovani Paulo onajirija hida papira. Jesus Cristo kaija'ari Galácia kaarabonia avahojaki avakadimoni hida oathi kapapirani okaronaki. A'onivaniti. A'onira vaka'ivanitiki hadani arigamina kodiania vahojaki, hihadani Jesu-ra vanofijahaki'iki hadani. \p Deus vani hora vahonariaja Jesus Cristo khama monina jahaki avaadahaoniva abono ohina. Ni-ija'ari hora honariarihi. Ni-ija'ari hora karonarihi. Jesus Cristo vani adani hora vakarona'ara kidiabi'i khama. Deua bianahoki'iki ada kidisai Jesus abini'ina naothinia. \p \v 3 Onofiki mahi hahavi a'onira vakajoamoravini adani Deus akadiabi'i, akadika'da'di Jesus Cristo khama, a'onira vano'aha'oadahaki adani va'i jahajahania. \p \v 4 Deus akadiabi'ia binofi'iki ida Cristo abini'ina akadimoni hina, bianija kaimoni ida akadihojai asohirikia akahojaina. Cristoa binofiki ida haria akava'ijoavini Jahari ava'i-ra nahonariahihijanaria kaimoni, oniani ida abini'ina abono-ra va'ahavini hija. \v 5 Khai ani'ahaha'oadahava ida Deus jahana arafiaki mahi hahavi. Nimania hida Deua binofiki. \s1 Jesus monina jahaki sohiki Pauloa vara bivani'a'iki \p \v 6 Ova'i-ra kadi hiki ida jorakia a'onira nagathogatho'iki-ra avakava'ipahinijoraki'avini. Ovaria bikarona'iki ada Cristo a'onira kajoamorara kaimoni. Avanofiki ida moni jahaki hoariha-ra avanaabavini. \v 7 Ni-hojaki ida Cristo monina jahaki hoariha. \p Vahojaki adani ija'ari avakadiania avakadiva'ibodivarani-ra avanaabosiki kaimoni, oniani ida avava'ini-ra kosakhamaja. Vanofiki ida Cristo monina sohiki-ra avanahoarihavini, sohijanaria kaimoni ida Cristo monina. \p \v 8 Deua bihonariaki bana ida ija'ari Jesus monina jahaki-ra anahoarihaki Ibavi Jaharika'oakia okhani. Ija'ari hana hini vahabini, harivani vahabini, Deus ibavi kaija'arinia vahabini bianahoarihaki ida Cristo monina jahaki, Deua binaabosiki ida monina anahoarihani hiki nahina jaharikia. \p \v 9 Akadivarania a'onira anava'isohi'bo'da'iki hari, a'onira anava'isohi'ianaki bana hari. Ija'aria bianahoarihahi ida Jesus Cristo monina jahaki a'onira ananamithavini hi'iki, okhaki bana ida ija'ari Ibavi Jaharika'oakia. \p \v 10 Onofiki ida Deus vara hora vani'avini: \p —Jahaki ida Paulo kabadani, asohiki ida kidivarani — nimania ida Deus va'i-ra khai oni'avini-ra onofivini. Jokoa oabono oni'arihi: \p —Onofiki ida ija'ari vava'i-ra khai oni'avini, oniani ida varani vavajahaki ka'oa va'ora vara oni'avini hija. Jokoa kodikaabanahi-ra vakamithariha adani, vavajahariki ida — onija vaha; ni-Cristo kahonai abono ohirihi vaha. \s1 Paulo abono-ra vara vani'a'iki \p \v 11 Oigamina, avarigavini onofiki ida Jesus varani hina jahaki. Ni-ija'aria vanakama'daki ida monina jahaki. Deus vania binakama'daja ida. \v 12 Ni-ija'ari hora kanamonivini hiki ida Jesus monina jahaki kodimoni hini. Ni-ija'ari hora ka'ojomo'ivini hiki jaboni. Jesus Cristo vani ada hora anigahi'ara varani hina. \p \v 13 Avakamitha'iki ida varani ohina mahi 'bo'dakari judeus kaija'ari avikhananavaki vakadihojaia okahojaina jaboni. Cristo Deus kaisai hina-ra okajari'davini kari va'ora onajahariharibakhiadanokiki adani Jesus Cristo kaija'ari, va'ora onofiki va'ora onihimavini. \p \v 14 Imakhinava ohina kari kodija'ari vakadiania ohoja'iki ho. Onofijahaki'iki ida akadija'ari avikhananavaki vakadihojaia okahojaina. Deus kava'isohihi jiriki ida vahojana hija. Akadija'ari Deus kava'isohihi-ra vanaabavini vani hovani onofivini arafiaka'oaja ida. \p \v 15 Deus hora kajoamoravini vani o'banana viahania hora nagathogatho'ara ada. Okaraho'ina, hora baranaha'iki ada, kidihonai abono ohija kaimoni. \v 16 Deua binofiki ida kidisaia hora nanokiahivini, va'ora onanamithara kaimoni adani judeus kaija'ari vihiriki Jesus monina jahakia. Ni-Jesus kaija'ari-ra va'ora onako'diki hora vaka'ojomo'iki kaimoni. \v 17 Ni-va'ora onavanavanahaki adani Jesus athi avavaadahaoniva abono Jerusaléa vahojaki. Jesus va'ora karona'iki adani va'oaniaro miro'a, hora karonavini viahania Deus athi-ra avaadahaonija kaimoni. \p Oniaroa, va'ora onokiravini vani Arábia kaarabonia ookha'imidia'ia, naothinia oajoi'ihi Damasco sidajia. \v 18 Badara ahoarabakosiki radahani ookha'ihi Jerusaléa, oogara kaimoni ada Pedro. 15 mahi ipohini ohoja'ihi kidiania. \v 19 Onoki'aha ada jaboni Tiago. Akadika'da'di Jesus kakajo'o ada. Jesus athi avavaadahaoniva abono vahoariha ni-va'ora onoki'iaki kaho. \p \v 20 Deua biogaki hida oathi onajiri'iki ka'oa hini. \p \v 21 Hari. Judéia kaarabonia ai ohina naothinia Síria kaaraboni maina ookha'ihi. Cilícia kaarabonia jaboni oa'aadahaoni'ihi. \v 22 Oniaro kari ni-hora vanoki'iaki kaho adani Jesus Cristo kaija'ari Judéia kaarabonia vahojaki. \v 23 Vakamitha'ihi ida vahoariha vara hora vavani'abakhia'avini: \p —Mahi 'bo'dakari haria najahariharibakhia'iki ada Paulo. Jesus monina-ra nihimavini-ra nofiki ada. Hidakaba'i Pauloa binamoni'iki ida Jesus athi akajari'dariki — vakhani'aha adani Jesus kaija'ari Judéia kaarabonia vahojaki. \p \v 24 Oniania vaabono vakani'akhama'aha: \p —Jaha'oamanira ada Deus. Paulo-ra kajoamoravini mani ida Cristo-ra kajari'dajanaravini hija, oniani ida Cristo varani hina-ra vara vani'abakhiavini hi'ia — vakhani'aha afobakhia. \c 2 \s1 Paulo va'ora noki'iki adani Jesus athi avaadahaoniva abono \p \v 1 Hari. 14 badara ipohini radaha'ihi, ookha'ianahi Jerusaléa. Barnabé hora vaipohiha'iki. Arigamina Tito oniki-ra oavikha'ihi jaboni. \v 2 Deus ookhana-ra honariavini hora arakha'iki Jerusaléa. Aakhano'ihi, Jesus Cristo kaija'ari vanava'isohiva abono vakadiania akajoronikosoa'ihi. Vahoariha ni-vahojaki akadiania. Jesus Cristo kaija'ari vanava'isohiva abono-ra va'ora onava'isohivini hi'iki ida kodivarani vara ovani'abakhia'iki judeus kaija'ari vihiriki vakadiania. Ni-onofiki ida kodibadani akamadani akadija'ari vihiriki vakadiania. Jesus kavaranihia okavaranina-ra vavajaharara vaha; kodibadani akamadamanihi vaha. Ni-onofiki jaboni ida akamadani kodibadani bada oni'a'iki kaimoni akadija'ari vihiriki vakadiania. Hari. Kodi'ojomo'ihi kavaranihi asohini vani-ra vakahiha adani Jesus Cristo kaija'ari vanava'isohiva abono. \p \v 3 Akadiania hojaha ada oipohina Titoa oniki. Grécia kaaraboni kaija'arini ada. Judeus kaija'ari hirina mani ida siikosida karajomihi-ra vahojaravini hija. Jesus Cristo kaija'ari vanava'isohiva abono ni-vavamakhaniki hida Tito karajomirina. Ni-vavahonariahiki karajomina. \p \v 4 Vahoariha vania vanofiha karajomina. Jesus Cristo kaija'ari vahararana vahojaki adani Cristo kaija'ari vihina-ra vakahi'imariniki. Va'ora akaboa'iravini kaba'i, avi'oi'aha ahararana, vakamithaja kaimoni ida akadivarani. Vanofiki ida akadihojai ja'dini-ra avigavini, haria avanaathidanoararira kaimoni siikosida karajomihi-ra akava'ipahinivinia. \p Jesus Cristo kania aajahamisijahakina mani ida siikosida karajomihi-ra avakaajijanaravini hija. Siikosida karajomihi-ra akava'ipahinivini mani ida gathaki fori haria nihajanarija. Cristo kaija'ari vihina-ra vakahi'imarinikia vanofiki ida gathaki fori arihi'ianana. \v 5 Ni-anofipa'itxijanaki ida vakadivarani anaabavini. Vakadivarani anaabaja vaha; ni-Jesus varani hina asohiki-ra avakamithaki vaha. \p \v 6 Hari. Ajoronina kaba'i Jesus Cristo kaija'ari vanava'isohiva abono hora vani'ahi: \p —Asohiki ida Jesus monina jahaki iananamithaoni'iki. Iogahahavi'iki ida. Ni-hojaki ida ariathi hoariha ira anava'isohivini hiki kaimoni — vakhani'aha. \p Jesus Cristo kaija'ari-ra va'ora vanava'isohivini onokivini mani ida ija'ari vanava'isohiva abonoa va'ora onaonivini hija. Ni-okava'ibodiki ida ija'ari hana hini hoariha-ra vaka'da'diki hoariha-ra vaka'da'diriki. Hovani vada oni'a'iki ida ija'ari kabadani. Deus vania biogaja ida ija'ari va'ini bodinia vara nini, oniani ida ija'ari jahani jaharini, asohini, asohirini-ra ogavini hija. \p Hari. Jesus Cristo kaija'ari vanava'isohiva abonoa ni-vanahoarihaki ida Jesus monina vara ovani'abakhia'iki. Asohini vakahiki ida kodivarani. \p \v 7 Va'oaniaroa avigaki ida Deus haria honaria'avini, Pedro khama, Jesus monina jahaki-ra vara avani'avini. Avigaki ida judeus kaija'ari vihiriki vakadiania hora karonavini. Avigaki jaboni ida akadija'ari vakadiania Pedro-ra karonavini. \p \v 8 Deus vani hora honariaja athi oavaadahaonivini judeus kaija'ari vihiriki vakadiania ookhana. Onivani fori hira ada Pedro Deua bihonariavini athi avaadahaonina hina judeus kaija'ari vakadiania. Deus haria kajoamoravini mani ida kidibadani danoki bada ani'abakhiavini hija. \p \v 9 Vahoariha va'ora vanaonivini adani Pedro, Tiago, João vihiki, Jesus Cristo kaija'ari vanava'isohiva abono. Pedroa aviga'iki ida Deus hora nagathogatho'avini, judeus kaija'ari vihiriki-ra va'ora oanava'isohionija kaimoni Jesus monina jahakia. \p Ariabono akani'akhama'ihi Pedro, Tiago, João vihiki khama: \p —Paulo, Barnabé a'onivani, Deus a'onira nofiki a'oni Jesus monina jahakia va'ora avaranava'isohionira kaimoni adani akadija'ari vihiriki. Pedro ivani, Deus ira nofiki i, va'ora ianava'isohionira kaimoni adani akadija'ari. \m Ariabono aakanajahamisikhamavini mani ida asa'a-ra vaagathivini hija. \p \v 10 Pedro haria vani'a'aha: \p —Vahojaki adani arigamina ahararana vakanahinariki. Va'ora vakajoamora bana, va'ora vano'a bana vakainamokia — haria vani'aha. \p —Hai. Onofiki ida vakanahinariki-ra va'ora okajoamorabakhiavini — onihi. \s1 Pauloa bikaabaniki ada Pedro \p \v 11 Hari. Antioquia sidajia ohoja'ina kari kha'aha ada Pedro. Ni-asohipa'itxiki ida kidibadani akadiania, oniani ida vahoariha vaviaha okaabanivini hija. Nimania bana hida Pedro kabadani asohiriki varani hini. \p \v 12 Hari. Jesus Cristo kaija'ari vakadihojai jahaki ida vi'baijabanana, judeus kaija'ari judeus kaija'ari vihiriki khama. Pedro jaboni, kaikahi'aha, 'bai'aha vakadiania. \p Hari. Pedro vakadiania vakaikahi'aha adani judeus kaija'ari Tiago va'ora karona'iki. Va'oaniaroa vanofiki va'ora vakarajomivini adani judeus kaija'ari vihiriki siikosida rajomia. Tiago va'ora karona'iki vakaikahina naothinia kidija'ari ka'oa kania 'bai'aha ada Pedro, ni-'baijabanaki judeus kaija'ari vihiriki vakadiania. Vakaikahiki-ra va'ora finivini mani ida no'baijanarina hija kidija'ari vihiriki vakadiania. Pedro va'ora finivini hiki kaja'oriana vihina adani rajomi-ra vanofiki. Ni-asohiki ida va'ora finivini, ni-jahaki ida judeus kaija'ari vihiriki-ra va'ora kava'ipahinivini ada Pedro. \p \v 13 Jesus kaija'ari vahoariha vanoki'ihi ida Pedro 'baijanarina judeus kaija'ari vihiriki vakadiania. Va'oaniaro maina vanofijanarihi ida vi'baina judeus kaija'ari vihiriki vakadiania, Cristo kaija'ari vihina kaba'i. Vakaikahiki-ra va'ora vifinivini mani ida vakadija'ari vihiriki vakadiania vi'baina-ra vanofijanaravini hija. Barnabé jaboni vakadiania 'baina-ra kava'ipahini'iki ofini'ina. Avigavini kaba'i ida asohirini, vaofiniraraoni'ina mani ida va'ora vakava'ipahinivini hi'ia. \p \v 14 Hari. Okamitha'ihi ida vi'baijabanajanarina varani hini, ni-ovajahaki ida akadija'ari vihiriki-ra vakava'ipahini'avini. Ni-nini asohiki ida Jesus monina jahaki varani hini, oniani ida Pedro-ra okaabanivini hi'ia. Vahoariha akadiania vajoroniki ariathi-ra vakamithara kaimoni, onihahi: \p —Pedro, ivani judeus kaija'ari ihini kaba'i, judeus kaija'ari vakadihojaia ikahojaijanarihi. Judeus kaija'ari hiriki fori ihi'iki i. Jahapa'itxirihi ida judeus kaija'ari vihiriki akadija'ari kakaajia vakahojaina-ra inofivini — Pedro-ra okaabanivini oni'aha. \s1 Deus va'ora kapoariki adani Jesu-ra vakajari'dariki \p \v 15 Judeus kaija'ari adani akadiabi'i, akadiamia vihiki, oniani hida jaboni judeus kaija'ari haria nihaja. Hojai jahariki namonahava abonoa akadija'ari va'ora vanaonibakhiaki adani akadija'ari vihiriki. \p \v 16 Hari. Aogaki ida Jesu-ra vakaijokaki Deua bikapoarivini, ajahamisija kaimoni kidiania. Jesu-ra vakaijokavini mani ida Deua bikapoarivini hija, kidimahi sohika'oani bikahivini hija jaboni. Ni-Deus va'ora kapoariki adani vahoariha Jesu-ra vakajari'daki. Jahaki ida Deus kava'isohihi jiriki, kaba'i, ni-Deus va'ora kapoariki adani kidiva'isohihi jiriki naabani vihiki. \p Harivani, akhanina vani jaboni, avakaijoka'ara ada Jesus Cristo. Kidiania ariabono gahinai anihavini mani ida Deus haria kapoarivini hi'ia, akadimahi sohika'oani Deua bikahivini hija. Kidiva'isohihi jiriki anaabavini oadani, ni-Deus haria kapoariki. Ija'ari Deus kava'isohihi jiriki-ra naabavini kaba'i, ni-Deua binaabosiki ida va'isohihi-ra vanaabavini, ni-bikapoariki kidiania ajahamisija kaimoni. \p \v 17 Deus haria kapoarivini-ra anofivini vani Cristo kania ariabono gahinai anihaja. Kidiva'isohihi aragaribakhia'avini mani ida hojai jahariki namonahava abono arihina-ra akahivini hija. Hojai jahariki namonahava abono arihina, judeus kaija'ari vihiriki fori arihiki hari. Jesua biakodiamanija koda ida hojai asohirikia akahojaina? Iniani. Ni-binofipa'itxiki ida hojai Deua bivajahariki. \p \v 18 Kodivarani hibakhiaki ida Deus ija'ari Jesu-ra vakaijokaki-ra kapoarivini. Ni-bikapoariki ida kidiva'isohihi jiriki nasohirini hiki. Jokoa oanahoarihapa'itxirihi hida varani. Jokoa oniharihi: Bada ani'a'ianava hida Deus kava'isohihi mahija haria kapoarivini. \p Asohija vaha hida varani; ni-va'isohihi jiriki-ra akava'ipahinivini asohiki vaha. \p \v 19 Va'isohihi jiriki-ra oragaribakhiavini mani ida oabini'iki fori hora nihaja. Oabini'iki fori ohi'ina, oniani ida va'isohihi jiriki hora kaabokajanaravini hija. Namitha'iki hida kodiania, oajahamisija kaimoni Deus kania. Cristo abini'ina vani ava akasanakhamaki kania, oabini'iki fori ohi'ina kidiania. \p \v 20 Kodiani hijanarihi ida kodimahi araboja ovahojaki. Cristo kamahi ida ova'i bodinia hojaja. Ovahoja'iki ida mahi ja'dini Cristo hora no'avini hi'iki. Cristo kodimahi ja'dini-ra honariavini vani Deus kaisai ka'oa-ra ovakaijokaha'oadahaja. Ovari hora nakaidiva'iki ho, abini'ina abono-ra va'ahavini kodimoni hi'ina. \p \v 21 Ni-okajoniki ida Deus hora kajoamoravini. Jesu-ra ovakaijokavini mani ida hora akava'ijoavini hija Jahari sa'a kabodinia. Deua bikapoarija vaha ida ija'ari kidiva'isohihi jiriki naabani hiki; ni-nahina kaimoni vaha abini'iki ada Cristo akadimoni hina. \c 3 \s1 Abraão Deu-ra kajari'daravini \p \v 1 A'onivani Galácia kaaraboni kaija'arini, avava'ini bajadidi'oamanija! Hoariha a'onira kaijorahaki a'oni vahabini. Avanokiravini kaba'i ada Jesus Cristo abini'ina ava akasanakhamakia, a'onira vara oni'avini vani avakanokhohakhohara ada. \p \v 2 Hora nanamitha bana: Deus kava'isohihi jiriki-ra avanofivini oadani, Deua bikaronamanira koda ada Ma'onahai Jahaki a'onira avi'onanira kaimoni? Iniani. Jesus monina jahaki-ra avakamithahi, kidiania avaabononi gahinai avanihahi, oniani ida Ma'onahai Jahaki Deua bikaronavini hi'ia a'onira avi'onanira kaimoni. \p \v 3 Jesu-ra avanofibiininivini Ma'onahai Jahaki a'onira banani'iki a'oni. Naothinia avanofi'ianamania koda ida avakaijo'a'ianavini va'isohihi jiriki-ra avanaaba'ianavini? Niki vania koda ija'ari-ra kapoariki avavanihara ada Deus? Iniani. Pa'itxi oamani ida avakadiva'ibodivarani. \p \v 4 Va'isohihi jiriki-ra avanofi'ianavini mani ida Jesu-ra avakava'ipahinivini hija. Jesu-ra avanofibiininivini, a'onira vanajaharihari'iki adani Jesu-ra vakajari'daki. Jesu-ra avakava'ipahinihi; avajaharihari'imarinihi. Okajari'daki ida Jesu-ra avakava'ipahinivini-ra avanofivini. \p \v 5 Ni-Deus va'ora naabosiki adani kidiva'isohihi naabani vihiki, Ma'onahai Jahaki-ra karonavini vakadiania. Ni-Deus va'ora naabosiki adani kidiva'isohihi naabani vihiki badani danokia. \p Hari. Jesus monina jahaki-ra avakamithavini, avakajari'darihi jaboni, oniani ida Deus kidibadani danoki-ra nabadanivini hija, Ma'onahai Jahakia a'onira no'avini hija jaboni. \p \v 6 Abraão 'bo'dakari ovari miro'a ni-Deu-ra kajari'daki. Deus athi kapapirania hojaki ida Abraão varani hina: \q1 “Abraão Deu-ra vakaijokavini mani ida \q2 kidimahi sohika'oani \q2 Deua bikahivini hija, \q1 oniani ida Abraão-ra \q2 kapoarivini hija.” \m Nimania hida Deus athi. \p \v 7 Onofiki ida Deus athi-ra avarigavini. Deus va'ora naonivini adani ija'ari vakaijokana vihiki, Abraão kahanodi vanamitharonisiagaki, Abraão Deu-ra vakaijokavini vani fori vihina. \p \v 8 Hoja'bo'daki ida athii Deus athi kapapirania: \q1 “Deus va'ora kapoariki bana adani judeus kaija'ari \q1 vihiriki vakaijokana vihiki. \q1 Vakadimahi sohika'oani vani Deus va'ora kahira bana adani.” \m Niki ida athii. Deua bivava'isohihijoraki ida moni jahaki Abraãoa bikamithaki kaimoni. Bini'aha: \q1 “Abraão, hora ivakaijokavini mani ida \q2 arabo hahavi kaija'arini-ra \q1 va'ora okajoamoravini hija bana.” \m Niha ada Deus. \p \v 9 Abraão Deus athi-ra kajari'daravini mani ida Deua bikajoamoravini hija. Onivani fori vihira adani ija'ari hahavi Deus athi-ra vakajari'dariki va'ora kajoamoravini. Abraão-ra kajoamoravini vani fori vihira jaboni adani va'ora kajoamoraki. \p \v 10 Hari. Asohipa'itxirihi ida vahoariha vakadivarani: \p —Deus kava'isohihi jiriki-ra anaaba'ava mahija haria kapoarivini, akadimahi sohika'oani-ra kahira kaimoni ada Deus — vakhani'imarini'iki adani. Vanaabavini vakahivini kaba'i, ni-vanaabajahaki'iaki kaho. Vanaabaravini mani ida Deus jaharikia va'ora arakhavini hija. \p Nimania bana hida athii Deus athi kapapirania hojaki: \q1 “Va'isohihi jiriki hoarani-ra ragarihi ida ija'ari; \q2 Deus jaharikia biarakhaki ida bana, \q2 bigathanija kaimoni ida hojai asohiriki abosini.” \m Nimania ida Deus athi jirikia vara bivani'a'iki. Ni-va'isohihi jiriki-ra naabahahaviki ida ija'ari afoha'oadaha. \p \v 11 Avakava'ibodivaraniki hida athii, aogaki ida ija'ari hahavi Deus kava'isohihi jiriki-ra varagarivini, oniani ida Deus va'ora kapoariravini hija. Deus athi kapapirania hojaki hida athii: \q1 “Deua bikapoariki ida ija'ari vakaijokana hiki, \q1 kidimahi sohika'oani \q2 bikahiki ida, \q1 oniani ida kidimahi \q2 anokhomiriki-ra \q2 vahojavini hija.” \m Nihi ida athii. \v 12 Ija'ari Deus kava'isohihi-ra naabavini fori hirihi ida ija'ari Deu-ra vakaijokavini. Deus athi kapapirani haria nava'isohivini hiki: \q1 “Ija'aria binaabahahaviki ida honari Deus kava'isohihi jiriki kania hojaki, \q2 ni-hoaranija biragariki, \q1 oniani ida kidimahi \q2 anokhomiriki-ra \q2 vahojavini hija.” \p \v 13 Cristo vani ada Deus kava'isohihi jiriki-ra kaaboka'ara. Binaabajahakivini kaba'i ida va'isohihi jiriki, jaharikia okha'iki ada Cristo. Va'isohihi jiriki-ra vanaabariki vakadimoni ida nahina jahariki Cristoa bigathani'iki. Akadimoni kamari ida anaabariki abosini. Cristo haria akava'ijoa'iki hari. Deus athi kapapirania hojaki hida athii: \q1 “Deus jaharikia biarakhaki ida ija'ari \q1 ava akasanakhamakia \q2 ahorivanani abinini.” \m Nihi ida athii. Onivani fori hi'ara ada Cristo hoja'ina ava akasanakhamaki kania. Bigathani'iki ida akadihojai asohiriki abosini. \p \v 14 'Bo'dakari Deua bini'aha ada Abraão kohana: \p —Hora ivakaijoka'avini mani ida judeus kaija'ari vihiriki-ra va'ora okajoamoravini hija bana — niha ada Deus. Oniania abini'aha ada Jesus Cristo judeus kaija'ari vihiriki vakadimoni hina jaboni, vagathanija kaimoni ida Deus Abraão-ra vara ni'a'bo'davini hi'iki. Nini vani harivani afohahavi Cristo-ra avakaijokahi; agahinahi jaboni Ma'onahai Jahaki Deua bini'a'ikia. \s1 Deus kava'iponahi a'bo'daki \p \v 15 Oigamina, a'onira onava'isohivini hiki bana hida arihojana. Ija'ari vi'bamiki vaabono vakanava'isohikhama'imidiavini hiki ida vanofiki. Vanajirihi ida vakadivarani papira. Papira athini anokhominia vanajiriki ida vaonina. Vaonina-ra vanajirivini hiki kaaraja kaimoni hida vakadivarani, vakajonijanaria kaimoni ida vakadiva'iponahi a'bo'daki vaabono vakanava'isohikhamavini hi'iki. Ni-ija'ari hoariha bikaabokaki ida vakadivarani bianahoarihavini. \p \v 16 Hari. Mahi 'bo'dakari Deua binamonaha'iki ida kidiva'iponahi a'bo'daki. Abraão kohana, kidihanodi hoarana avijavaronisiagaki khama vakadimoni ida Deus kava'iponahi a'bo'daki. Abraão kahanodi vavijavaronisiagaki afohahavi vakadimoni hirihi ida Deus kava'iponahi a'bo'daki. Hoarana vani ada Deua vara bivani'a'ara athi kapapirania. Hi'ada Abraão kahanodi avijavaronisiagaki hoarana onina Cristo. \p \v 17 Kodivarani hiki ida Deus kava'iponahi a'bo'daki Deus Abraão-ra nava'isohi'bo'davini hi'iki. Niha ada Deus: \p —Abraão, Deus ohina mani ida ira onava'iponi'imariniravini hija bana. \p Hari. Radaha'iki ida badara îpohiki. 430 badara ipohini radahani Deus Moisé-ra no'a'aha va'isohihi jirikia. Ni-Deua bikava'ipahiniki ida kidiva'iponahi a'bo'daki, ni-kidiva'isohihi jirikia bianahoarihaki ida kidiva'iponahi a'bo'daki Abraão kohana-ra ni'a'bo'davini hi'iki. \v 18 Va'isohihi jiriki-ra anaabavini abosini hirihi ida Deus haria no'avini hija. Anaabavini abosini hija vaha; ni-Deus haria honariaki vaha avakaijokavinia. Deus Abraão-ra nava'iponi'avini mani ida bino'avini hi'ia. \p \v 19 A'onira onava'isohivini hiki ida nahina kaimoni Deus va'ora honariavini va'isohihi jiriki-ra vanaabavinia. Deus va'ora nava'isohi'iki adani judeus kaija'ari va'isohihi jirikia, ija'ari avigaja kaimoni ida badani, hojai, varani hiki Deua bivajahariki, avigaja kaimoni jaboni ida hojai asohiriki nahina hini. Judeus kaija'aria vavahojaki ida va'isohihi jiriki Deus va'ora nava'isohi'bo'davini hi'iki. Kaikahirina oadani ada Cristo, hojaki ida va'isohihi jiriki ija'aria vanaababakhiaki kaimoni. Cristo oniki ada Abraão kohana kahanodi avijavaronisiagaki hoarana. Kidimoni ida Deus kava'iponahi a'bo'daki. \p Va'isohihi jiriki-ra vava'isohihivini kari Deus va'ora karona'iki adani ibavi kaija'arini Moisés kohana-ra vanava'isohira kaimoni. Ija'ari nasohiva abono ada Moisés. Moisés imidia bikamithaki ida va'isohihi kavaranihi, binajiri'ihi, va'ora nava'isohi'aha adani judeus kaija'ari. \p \v 20 Hari. Deus va'iponahi a'bo'daki-ra vava'isohihivini kari ni-Deua bikaronaki ada ibavi kaija'arini. Deus hoarana binava'isohi'iki ada Abraão kidiva'iponahi a'bo'dakia, binakama'da'iki ida jaboni. Deua binofiki ida Abraão-ra kajoamoravini, oniani ida bikajoamoravini hi'ia. \s1 Isai akadava'ani fori hiki ida Deus kava'isohihi jiriki \p \v 21 Hari. Deua bivava'isohihivini kari ida kidiva'isohihi jiriki, ni-bikajonipa'itxiki ida kidiva'iponahi a'bo'daki. Deua biogaki ida akaabokaravini kidiva'isohihi jiriki anaabavini. Va'isohihi jirikia ni-bikaabokaki ida ija'ari kamahi-ra nasohika'oavini Deus viaha. Bikaabokaja vaha; binasohika'oamanihi vaha, oniani ida Deus haria kapoariravini hija, ni-kidiania aajahamisiki. \p \v 22 Nimania hida athii Deus athi kapapirania hojaki: Ija'ari hahavi Jahari kabadania vakabadanibakhiaki. Ni-hojaki ida ija'ari hoarani hojai asohirikia kahojairiki. Vaabono avakava'ijoavini-ra vakaabokaravini mani ida gathaki fori va'ora nihaja. Vakhanina vani vahojahahavira adani. Hari. Oniaroa, Deus Jesus Cristo-ra vavakaijoka'iki-ra va'ora no'avini hiki bana ida va'ora nava'iponi'bo'davini hi'iki. Jesu-ra vakajari'daravini mani ida Deus kava'iponahi-ra vagathanivini hija bana. \p \v 23 Hari. Kaikahirina oadani ada Cristo, ni-Deua binanamitha'iaki kaho ida Cristo-ra vakaijokaki varani hini. Oniaro kari Deus kava'isohihi jirikia biakadava'aki fori hiki ida ija'ari gathaki fori hiki. \v 24 Isai vaitxanava fori vihiki adani Cristo-ra aviga'iariki. Isai akadava'ava abono fori hiki ida Deus kava'isohihi jiriki, bibananija kaimoni ida ija'ari Cristo kania. Oniaroa, Cristo-ra avakaijoka'avini vani Deus akadimahi-ra najahaka'oa'ia. \v 25 Jesus Cristo-ra avakaijoka'avini mani ida va'isohihi jiriki haria akadava'avini-ra anofijanaravini hija. \p \v 26 Kidiania avaabononi gahinai avaniha'avini mani ida Deus kaisai a'onira niha'ia, oniani ida Jesus Cristo kania haria anakaramisija. \v 27 Cristo kania avaabononi gahinai avanihavini vani avikana'ia. Avikana'ini mani ida Cristo kania a'onira anakaramisi'ia. Cristo-ra avakaimahaki fori avihi'iki a'oni, ovari fori avihija kaimoni. \v 28 Oniani ida Cristo kania haria nahojaja judeus kaija'ari judeus kaija'ari hiriki, honai abono gathaki ija'ari gathariki, makhira gamo arihiki. Harivani hahavi hoarani fori arihiki hari Cristo kania aakaramisina. \p \v 29 Cristo kaija'ari avihihi, oniani ida Abraão kohana kahanodi vanamitharonisiagaki a'onira nihaja. Avagathaniki bana jaboni ida Deus kava'iponahi a'bo'daki bivava'isohihi'iki. \c 4 \s1 Deus kaisai vihiki adani vajari'dariki \p \v 1 A'onira vara oni'avini hiki bana hida akadihojai. Isai pa'itxina oadani, kidimoni hini kaba'i ida kidiabi'i kajiniro, kanahina, arabo hiki, ni-bigathanijorakiki. Isai hina oadani, kidiabi'i gorana honai abono fori hina hojaki ada. \p \v 2 Kidiabi'ia bivava'isohihijoraki ida badara ipohini kidisaia bigathanija kaimoni ida kidinahina hahavi. Isai kaabi'i va'ora honariaki adani kidisai avakadava'ava abono, kidisai pa'itxi, isai kanahina, arabo, jiniro hiki-ra avakadava'ara kaimoni. Karaho'aha ada isai, ovari maina biakadava'a'ihi ida kidinahina hahavi. \p \v 3 Onivani fori hija hida arihojana. Cristo ava'i-ra nahonariahihiravini kari isai pa'itxi fori arihi'iki hari. Oniaro kari ma'onahai jahariki vanokiariki ava'i-ra vanahonariahihiki. Vakadihonai abono gathaki fori arihi'iki hari. Ma'onahai jahariki vanokiariki asia va'ora vanava'ihonariahihiki jaboni adani Deu-ra vanofiriki. \p \v 4 Hari. Deua bivava'isohihijoravini kamahini kaikahi'ini, bikarona'aha ada kidisai. Gamoa biakaijohavini vani 'bana'ina namitha'ara ada Deus kaisai. Avijava'aha, karaho'aha. Binaabahaha'oadahamanihi ida Deus kava'isohihi jiriki. \v 5 Deus athi hahavi-ra naabahaha'oadahavini mani ida va'isohihi jiriki-ra varagariki-ra va'ora akava'ijoavini hija, gathaki fori vihijanarara kaimoni. Cristo haria akava'ijoavini mani ida Deus haria kanaisaihavini hi'ia. \p \v 6 Kidisai arihina mani ida ava'i bodinia Deus kidisai Ma'onahana Jahaki-ra karonavini hi'ia. Ovari ava'i-ra nahonariahihivini mani ida Deu-ra abaranahavini hija: Kodiabi'i, kodiabi'i ani'avini hija. \v 7 Ni-honai abono gathaki fori arihijanarihi. Deus kaisai arihi'ina mani ida Deus haria no'avini hija bana afohanana kidinahina hahavi bivahojakia. Kidisai vakadimoni ida Deua binaibavijahajora'iki. \s1 Paulo va'ora akava'isokoni'aha adani Jesus Cristo kaija'ari \p \v 8 Hari. Deu-ra avarigaravini oadani honai abono gathaki fori avihi'iki a'oni. Avava'ini-ra vanahonariahihiki adani deus fori vihiki. Deus vihiriha adani. \p \v 9 Hari. Kama'da'iki ida Deu-ra avarigajahaki'avini. Hari. Oanabosiki bana hida oathi. Deus vani bana a'onira ogajahakija. Nahina kaimoni mani ida deus vihiriki-ra va'ora avanofi'ianavini hija? Vadanoriha adani. Ni-a'onira avakava'ijoavini-ra vakaabokaki. Nahina kaimoni mani ida vakadihonai abono avihini-ra avanofi'ianavini hija? \p \v 10 Jahapa'itxirihi ida avavakaajibakhiavini mahi karaho, masiko ja'di, badara kama'dani, pahakari kama'dani hiki avakadihinika kamahini hini. \v 11 A'onira oakava'isokoni'oamanija. Akamadaki vahabini ida kodibadani avakadiania ohojana kari. A'onira onanamitha'imarinimanija koda Jesus monina jahakia? \p \v 12 Oigamina, a'onira okanikhariadanokiki ho. Hofori vihi'a bana. Hovani Cristo-ra onofijahaki'iki ho. Homiro'a avahojania okahojaija. Avakadiania ohojana kari hora avagathanijahaki'iki a'oni. \p \v 13 Avakava'ihokiria ida a'onira onanamithabiininivini Jesus monina jahakia? Okavamonina vani avakadiania okha'ia, kaba'i Jesus monina jahakia a'onira onava'isohi'iki ho. \v 14 Karamonavahani kaba'i ida kodikavamoni, hora avagathanijahaki'iki a'oni. Ni-hora avakaihiponiriki. Ni-hora avakajoniki. Ni-hora avahonariaki ai ohina. Hora avagathanijahakivini hiki Deus ibavi kaija'arini fori ohina. Hora avagathanijahakivini hiki Jesus Cristo fori ohina. \p \v 15 Oniaroa, khai avakhanihi. Niha avakhanimani'ia khai avakhanijanariki? Oniaro kari hora avanofijahakiki a'oni. Avanokhoni 'ba'dani-ra onofija vaha; hora avakaanihi; hora avano'ahi vaha. Onivani fori hija ida hora avanofijahaki'avini. \p \v 16 Ka'oa oamani ida Deus athi a'onira onava'isohivini hi'iki. Kodivarani a'onira naihamahimani'ia koda? Nahina mani ida hora avanofijahakijanaravini hija? \p \v 17 A'onira vani'aha adani moni jahaki-ra avanahoarihaki: \p —A'onira avajahaki hari. Akadiva'ahi avihini-ra anofiki hari. Anofiki ida a'onira aka'ojomo'ivini — vakhani'imariniha. \p Athii jahakia a'onira vano'avini kaba'i, ni-jahaki ida a'onira vanofivini. Ariabono aakava'ipahinikhamavini-ra vanofiki adani. Vanofiki ida hora avanofijahakivini fori vihina va'ora avanofijahakivini. \v 18 Jahaki ida ija'ari a'onira nofijahakivini. Avakadiva'ahi vihina-ra vakahi'badaravini, ni-jahaki. Avakadiania ohojana oadani hora avanofijahaki'iki a'oni. Napaja ohoja'ina oadani, onofiki ida asia hora avanofijahakivini. \p \v 19 Kodisai fori avihiki a'oni. Gamo 'banarahaki fori ohiki ho. Avakadimoni ida oimana 'banani okamithaki. Cristo avakadimahi-ra anaja'dijahakiravini oadani okamithahaha'oadahaki ida isai 'banani fori hiki. \v 20 Onofiki vanivaha ida avakadiania ohojana vara a'onira oni'aja kaimoni. A'onira onokivini-ra onofiki ho vanivaha. Hoarihaki vahabini ida kodivarani a'onira oni'avini hi'iki. A'onira oakava'isokonikarahoki ho. \s1 Agar, Sara khama varani vihina hida \p \v 21 Hari. A'onivani judeus kaija'ari Deus kava'isohihi jiriki-ra avanofiki. Avakamitharia koda ida va'isohihi jiriki athini Deus va'ora nava'isohivini hi'iki? \p \v 22 Vakava'ibodivarani bana ida isai vi'bamiki varani vihina va'isohihi jiriki kapapirania hojaki. Vi'bamiki adani Abraão kohana kaisai. Hoarana, kidigamo Agar kohana kaisai. Kidihonai abono gathaki ida Agar. Abraão kaisai hoariha, kidigamo Sara kohana kaisai. Kidigamo ka'oa ida Sara. Honai abono hirihi ida. \p \v 23 Abraão isai-ra nofivini mani ida Aga-ra vaisavini hija, oniaroa 'bana'aha ada Aga-ra vaisavini. Abraãoa isani binofivini kaba'i ida Sara, ni-isa'iaki kaho. Ni-vakaabokaki ida isai-ra vanamonahavini, oniani ida va'iponahi a'bo'dakia Deus Abraão-ra no'avini hija. Deua bini'aha: \p —A'onira okajoamoravini mani ida kadagamo Sara-ra ivaisavini hija bana — niha ada Deus. \p \v 24 Okavarajomiki bana ida Deus kavarani 'bamiki, Abraão kagamo vi'bamikia. Deus kavarani hoariha ida va'iponahi a'bo'daki, kidivarani hoariha ida va'isohihi jiriki. Monte Sinai arabo namahikia Moisé-ra nava'isohivini hi'iki ida va'isohihi jiriki. Va'isohihi jiriki kavaranihi fori hiki ida Agar kohana. Agar kahanodi vanamitharonisiagaki fori vihiki adani va'isohihi jiriki-ra vanofiki. Honai abono gathaki fori hiki ida vakadi'arahoni kohana, va'oaniaro jaboni honai abono vagathaki fori vihiki adani va'isohihi jiriki-ra vanofiki. \p \v 25 Arábia kaarabonia hojaki ida arabo namahiki Monte Sinai oniki. Monte Sinai fori hiki ida Agar kohana. Jerusalém sidaji fori hiki jaboni ida Agar. Judeus kaija'ari kasidaji ida Jerusalém. Honai abono vagathaki fori vihi'iki adani Agar, kidihanodi vanamitharonisiagaki khama. Honai abono vagathaki fori vihiki adani judeus kaija'ari afohahavi va'isohihi jiriki-ra varagariki. \p \v 26 Hari. Hojaki ida Jerusalém hoariha Deus ibavi nama. Honai abono vagathaki vihiriha adani Jerusalém nama hojaki kaija'arini. Akadiamia fori hiki ida. Jerusalém nama hojaki kaija'arini adani Jesu-ra vavakaijokaki. \p \v 27 Deus athi kapapirani haria nava'isohi'bo'da'iki hari: \q1 “Ivani gamo iisa'iarihi. \q1 Ni-ioga'iaki kaho ida \q2 isai 'banani niha ninini. \q1 Khaii ini bana. \q1 Bodi'bara bana khaii inini. \q1 Kadamakhira ira nahojahavini kaba'i, \q2 ira vaisaki bana i. \q1 Kadaisai vaipohina biaradahaki bana ida gamo hoariha kaisai vaipohina. \q1 Oniaro kidimakhira kania hojahaha'oadahaki ida.” \m Nihi ida athii. \p \v 28 Oigamina, a'onivani Isaque fori avihiki a'oni. Deus Abraão-ra nava'iponivini mani ida kidisai Isaque-ra gathanivini hi'ia. Deus kava'iponahi a'bo'daki namitha'iki akadiania, oniani ida Deus kaisai haria nihaja. \p \v 29 'Bo'dakari Deua bikajoamoraravini vani isa'ihi ida Agar. Deus kaisai fori hiriha ada Agar kaisai, Ismael oniki. Deus Ma'onahana Jahakia bikajoamorarija vaha ida Sara; ni-namithaki vaha ada Isaque. Deus kaisai fori hiki ada Isaque. \p 'Bo'dakari Deus kaisai fori hirikia biogarahaki ada Deus kaisai fori hiki. Hidakaba'i asia mani Deu-ra vanofiriki va'ora avigarahaha adani Deu-ra vanofiki. \p \v 30 Mitha vani'a hida athi Deus athi kapapirania hojaki: \q1 “Va'ora honaria ai vihina adani Agar, \q2 kidisai khama. \q1 Honai abono gathaki adani. \q1 Honai abono gathaki kaisai ni-kidiabi'i kaarabo, \q2 kajiniro, kanahina hikia gahinaki. \q1 Kidigamo ka'oa kaisai vani ada gahinara.” \m Nihi ida Deus athi. \p \v 31 Oigamina, harivani kidigamo ka'oa kaisai fori arihiki hari. Honai abono gathaki kaisai fori arihirihi. \c 5 \s1 Vagathariha adani Jesus Cristo kaija'ari \p \v 1 Hari. Cristo vani haria akava'ijoa'ia, oniani ida honai abono gathaki haria nihajanarija. Kidiania ariabono gahinai anihavini mani ida haria kajoamoravini hi'ia, gathaki arihijanaria kaimoni. Va'isohihi jiriki-ra avanofi'ianahi; honai abono gathaki avihi'ianaki bana a'oni. Hari'a avaabononi vava'aha agithiki fori avihini. \p \v 2 Mitha vani'a hida oathi. Hovani Paulo ooniki ho, a'onira vara oni'aja. Avanofiki ida siikosida karajomihi-ra avavahojavini; ni-Cristoa bikaabokaki bana ida a'onira kajoamoravini, ni-nahina kaimoni Cristo abini'iki avakadimoni hina. \p \v 3 Okaabani'ianaki bana ada makhira hana hina siikosida karajomihi-ra nofiki. Ni-siikosida karajomihi arajomaki Deus ija'ari-ra kapoarija kaimoni. Deua bikapoariki bana ida ija'ari kidiva'isohihi jiriki hahavi naabani hiki. Va'isohihi hoarani-ra ragarihi; ni-Deua biakariakaki, ni-bikapoariki jaboni. \p \v 4 A'onivani Deus kava'isohihi jiriki-ra avanofiki, mitha vani'a. Avakaijo'avini oadani ida va'isohihi jiriki-ra avanaabavini, Deus a'onira kapoarija kaimoni, avaabononi avarava'boa'iki fori avihiki a'oni Cristo kania. Ni-Deus a'onira kajoamoraki. \p \v 5 Harivani aogaki ida va'isohihi jiriki-ra anaabavini-ra akaabokaravini. Anokhaki ida Deus haria kapoarivini kamahini. Cristo kania ariabono gahinai aniha'avini mani ida Deus Ma'onahana Jahaki danoki akadimahi-ra nasohika'oavini-ra anokhavini hija. \p \v 6 Hari. Cristo kania aakaramisina vani ni-makhaniki ida siikosida karajomihi-ra avahojavini avahojaravini. Deua vada bini'a'iki ida akadimahi, binofiki ida Jesu-ra avakaijokavini. Binofiki jaboni ida vahoariha-ra va'ora anakaidivavini. \p \v 7 Ka'oa hiki hida Jesus Cristo monina jahaki a'onira onanamithavini hi'iki. Avakamithabiininivini, avanaabajahaki'iki ida. Hoariha kavarani-ra avakamithavini mani ida moni jahaki asohiki-ra avakava'ipahinivini hi'ia. \v 8 Nihaniki vania hoariha a'onira korijanahavini, avakava'ipahinija ida moni jahaki asohiki? Ni-Deus a'onira korijanaharihi. Ovani ada a'onira kaboa'ira kidiania avarikhaja kaimoni. \p \v 9 Nimania hida rajomi kavaranihi: \q1 “Pão-ra kanathoramananiki pa'itxia bikanathoramananiki ida pão kaimani hahavi.” \m Vakhaniha adani ija'ari. \p \v 10 A'onira okava'ibodivaranivini hiki ida asia Cristo-ra avanofivini. Cristo kania aakaramisina mani ida oabono oni'avini hija: \p —Oathi-ra vakamithavini mani bana ida varani asohiki-ra vanofi'ianavini hija. Vanofijanariki ida bana hoariha kakorijanahi — nimania ida a'onira okava'ibodivaranivini. Ni-oogaki ada makhira hana hina avava'ini-ra kosakhamaki. Oogaki ida Deua jaharikia biarakhavini bana. \p \v 11 Hari. Oigamina, makhira karajomina-ra ovahonariahija vaha; ni-hora vanajaharihariki vaha adani siikosida karajomihi-ra vanofiki. Siikosida karajomihi-ra okava'ipahinivini mani ida hora vanajahariharivini hija. Cristo ava akasanakhamakia abini'ikia okavarani'ihi; ni-va'ora onaihamahi'iki kodivarania. \v 12 Va'ora onofiki adani siikosida karajomihia avava'ini-ra vakosakhamaki vakananafa aka'boaka'oani vanivaha. \p \v 13 A'onivani oigamina, Deus a'onira kaboa'i'iki a'oni avaragithijanaria kaimoni. Deus kava'isohihi jiriki-ra avakava'ipahini'avini kaba'i, hari'a vava'ahajana bana ida avakadiva'inofinofi jahariki avava'ini-ra nahonariahihivini. Hari'a bada vani'ajana ida hojai asohiriki avanofi'iki Jesu-ra avarigaravini kari. Ija'ari-ra anakaidivava ariabono aakajoamorakhamava bana, ariabono aakodiakhamava bana jaboni. \v 14 Nimania hida Deus athi: \q1 “Iabononi inakaidivavini vani fori va'ora niha \q1 va'oani ija'ari hahavi.” \m Hihida va'isohihi hoarani-ra avanaabahi; Deus kava'isohihi hahavi oamani ida avanaabaja. \p \v 15 Tapo'ija vaabono vakanakaidivakhamaravini mani ida vaabono vakaananikhamavini hija, vaabono vakanihimakhamavini hija jaboni. Avaabononi avakava'igairi bana. Tapo'ija fori avihihi; avaimani-ra avakana'banakhamahi; avaabononi avakanihimakhamahi bana. \s1 Ija'ari kahojai 'bo'da \s2 varani hini \p \v 16 Hari. Mitha vani'ajahaki bana hida oathi. Vava'aha bana ada Ma'onahai Jahaki avava'ini-ra nahonariahihivini afoha'oadaha mahija hojai Deua bivajahaki-ra avavahojavini. Hari'a vakava'inofinofi bana ida badani asohiriki kaipahivahaki. \v 17 Avakadiva'inofinofi aja'dirikia bikaimajahariki ida nahina Ma'onahai Jahakia bivajahaki. Ma'onahai Jahakia bikaimajahariki ida nahina avakadiva'inofinofi aja'dirikia bivajahaki. Ni-vaabono vaakaimajahakhamaki adani Ma'onahai Jahaki, ija'ari kamahi 'bo'da khama, oniania Ma'onahai Jahaki avava'ini-ra nahonariahihivini, ni-avakaabokaki ida badani asohiriki avakadiva'inofinofia bivajahaki. \v 18 Ma'onahai Jahaki a'onira bananihi; avakadimoni hirihi ida Deus kava'isohihi jiriki. \p \v 19 A'onira onava'isohivini hiki ida hojai ija'ari kamahi aja'dirikia bikava'inofinofibakhiaki. Makhira bivi'omaki ida hoariha kagamo. Gamoa bivi'omaki ada hoariha kamakhira. Makhira kidigamo hiriki khama vaabono vakavi'omakhamaki. Ija'ari vajaharina-ra avakanabadakhamaki badani karamonavahakia. Ija'ari vakadihojai asohiriki kaipahivahaki. \p \v 20 Vakavaihinikaki ida deus amovana, vakadideus kaimoni hini. Ija'aria bikaijorahaki ida hoariha. Ija'ari abononi kanapohimajakhamavini-ra nofiki. Ija'ari abononi akanaathidanoararikhamaki. Ija'aria bikaihamahiki ida hoariha. Ija'aria biakaraganahaki ida hoariha. Oniani ka'oa abononi nakaidivaki, ni-hoariha-ra nakaidivaki. Ija'ari abononi kanahoarihakhamavini hiki abononi kakariakakhamaravini. \p \v 21 Biakabaiki ida hoariha kanahina. Kakavinofiki. Kahanona kaba'i arafiaki ida kidibadani asohiriki ihinika kania. Binaabiniki ida hoariha. Hojai asohiriki hoariha fori hikia kahojaiki ida ija'ari. Nimania ida hojai ija'ari kamahi aja'dirikia bikava'inofinofibakhiavini arafiaki. \p A'onira okaabani'ianaki ho. Jokoa Deua bikapoaririhi ida ija'ari nikia kahojaiki. Kidija'ari vihirina mani ida kidiania va'ora arakharija. Ni-va'ora vaka'da'diki ada Deus, ni-vagahinaki bana Deus kanahina. \s1 Ija'ari kahojai ja'dini \s2 varani hini \p \v 22 Hari. Ma'onahai Jahaki vania binamonahaja ida ija'ari kahojai ja'dini avijavani. Ihi'ai jahaki a'dihani fori hiki ida Ma'onahai Jahaki kabadani ava'i bodinia avijavani. Ma'onahai Jahaki ija'ari va'ini-ra nahonariahihivini, nimania hida ija'ari kahojai. Ija'aria binakaidivaki ida hoariha. Khaii nijahakiki ida ija'ari. Va'ini jahajaha'ihi ida ija'ari. Biakaihamahijorakiravini vani binokhahi ida hoariha. Biva'adiki ida hoariha. Bikajoamoraki ida hoariha. Ni-athini-ra anahoarihaki, bada bini'a'oamanija ida bini'a'iki. \v 23 Ni-abononi vaboraborahaki. Kaborohirohi hini kaba'i, va'ini kaabanahahamanihi. Nimania ida ija'ari kahojai ja'dini Deua bivajahaki. Ni-nahina bikaabaniki ida ija'ari nikia kahojaiki. Nimania jaboni ida va'isohihi jiriki athini. \p \v 24 Jesus Cristo kaija'aria vakava'ipahinika'oa'iki ida vakadiva'inofinofi jahariki, vakadimahi aja'diriki vava'i binahonariahihijanaria kaimoni. \v 25 Ma'onahai Jahaki haria no'a'iki hari akadimahi ja'dinia. Ovaria bihonariabakhiaki ida jaboni akadimahi ja'dini. \p \v 26 Ni-jahaki ida ija'ari abononi vaboraborahavini. Ni-jahaki ida hoariha-ra anaihamahivini. Ni-jahaki ida ariabono akanaabakhamavini. \c 6 \s1 Ariabono aakodiakhama'ava \p \v 1 Oigamina, avanokiki vahabini ida Jesus kaija'aria bada bini'avini Deua bivajahariki badani. A'onivani Ma'onahai Jahaki avava'ini-ra nahonariahihihaha'oadahaki a'oni, vanava'isohi bana vajaforia ida ija'ari mahija badani Deua bivajahariki-ra kava'ipahinivini. Arigamina-ra avakaabanivini vani hari'a avava'ini bodinia avaabononi vavaboraboraha. Avaabononi avakadava'ajahaki mahija Jahari kakaborohirohi-ra avanaabaravini jaboni. \v 2 Avaabononi vaakodiakhama bana. Akhanina vani Cristo kava'isohihi-ra anaabaja. \p \v 3 Ija'ari abononi ni'a'imarinihi: \p —Jahaki ida ija'ari nava'isohiva abono ohina. Oogaki ida vahoariha-ra va'ora onava'isohivini — abononi ni'a'imarinihi. Ka'oa hiki bivanihavini ida kidiva'ibodivarani. \p \v 4 A'onira onava'isohiki bana a'oni. Vakava'ibodivarani'a afohanana bana ida avakadihojai, avakadibadani, avakadivarani hiki, avarigaja kaimoni ida asohini asohirini, jahani jaharini. Jahani avakaragahi; avaabononi khai vani'a bana avakadihojaia. Jaharini avakaragahi; hari'a avaabononi khai vani'a. Hari'a vada vani'a ida hoariha kahojai, kidivarani, kidibadani hiki mahija avaabononi avakavarajomikhamaravini, avarigaja kaimoni ida hana hini jahani aradahaki. \v 5 Ija'ari oniani oa afohanana bikaiba'iki ida daini fori hiki kidihojai. \p \v 6 Avakadinahina jahaki pitahania vano'a bana ida ija'ari a'onira ka'ojomo'iki Jesus monina jahakia. \v 7 Ni-ija'aria bikaabokaki ida Deu-ra korijanahavini. Deua biogariki bivanihahi, oniani oa abononi korijanahaja ida ija'ari. Rakhajahi 'ba'dani fori hiki ida ija'ari kahojai. Nahina kaba'ba'dahi-ra rakhaihi; namithahi. Hojai jahakia kabadanihi; nahina jahaki namithaki kidiania. Hojai jaharikia kabadanihi; nahina jahariki namithahi kidiania. \p \v 8 Kidirakhajahi 'ba'dani fori hihi ida kidiva'inofinofi jahariki, oniani ida Ibavi Jaharika'oakia arakhani hija bana. Kidirakhajahi abani fori hiki ida. Hari. Kidirakhajahi 'ba'dani fori hihi ida Ma'onahai Jahakia bivajahaki, oniani ida kidimahi ja'dini anokhomiriki-ra gathanivini hija. Kidirakhajahi abani fori hiki ida. \p \v 9 Hari'a avakaitapia ida badani jahakia avakabadanini. Rakhajahi 'ba'dani jahaki fori hiki ida hoariha-ra akajoamoravini. Hojai jahaki-ra akava'ipahinirihi; hojai jahaki abosini-ra agathanihi, rakhajahi abani a'ba'dini fori hihi. \v 10 Jahaki ida ija'ari hahavi-ra aakodiavini. Va'ora aakodia'imidiava adani arigamina, Jesus Cristo kaniaja. Naothinia va'ora aakodiaki bana adani Jesu-ra avigariki jaboni. \s1 Pauloa bina'diahi'iki ida papira athini \p \v 11 Hovani onamonahaja ida papira jirini anokhomi'ini. Vada vani'a hida jirini na'bahaki onamonaha'iki. \p \v 12 Hari. Vara va'ora ovani'a'ianaki adani siikosida karajomihi-ra vanofiki. Judeus kaija'ari avihirini kaba'i, vanofiki ida a'onira vahonariavini siikosida karajomihia avakarajomini. Vanofiki ida judeus kaija'ari vahoariha-ra va'ora vananokiahivini siikosida karajomihi-ra vakava'ipahiniravinia, vaabono vavaboraborahara kaimoni. Siikosida karajomihi-ra vakava'ipahinira vaha; vahoariha va'ora vanajahariharimaniha vaha. Vara vavani'avini kaba'i ida Cristo monina ava akasanakhamakia abini'ina, asia vanofiki ida Cristo-ra vavakaijokaki-ra va'ora vakarajomivini. \p \v 13 Va'isohihi jiriki pitahani pa'itxi ida siikosida karajomihi varani hini. Siikosida rajomi-ra vanofivini kaba'i, ni-vanaabahahaviki ida honari jiriki Deua bivava'isohihi'bo'da'iki. Vanofiki ida a'onira vakarajomivini vaabono vavaboraborahara kaimoni vahoariha vaviaha. \p \v 14 Hovani khai oni'aki ida akadika'da'di Jesus Cristo abini'ina ava akasanakhamakia. Cristo abini'iki kodimoni, oniani ida Jesu-ra avigariki vakadihojai-ra onofijanaravini hija. Onofijanaravini mani ida Jesu-ra avigariki hora vanofijanaravini hija. Kodimoni hini aba'o'iki fori hiki ida vakadihojai, oniani ida aba'oki fori hora nihaja vakadimoni. \p \v 15 Ni-jahaki ni-jahariki ida makhira bivahojaravini siikosida karajomihi. Ni-Deua vada bini'ajanaki ida rajomi. Ija'ari kamahi oavani ida vada bini'a'ia. Ija'ari kamahi ja'dini vani-ra nofira ada Deus. \p \v 16 Deu-ra oni'ahi: \p —Va'ora no'a afoha'oadaha va'i jahajahania adani ija'ari vakadimahi ianaja'di'iki. Kadaija'ari hahavi-ra va'ora va'adi bana — Deu-ra oni'a'iki ho. \p \v 17 Hari'a ova'i-ra vakai'dokajana rajomi kavaranihia. Jesus kahonai abono ohina mani ida vahoariha hora vidavini hi'ia. Cristo kaija'ari ohina karajomini hida dafi ohina siini aihotani ibavini oasafi namania. \p \v 18 Onofiki ida Jesus Cristo a'onira kajoamoravini afoha'oadaha. Akadika'da'di ada Jesus. Oigamina a'oni. \p Hari ida vani oamani kodivarani anokhomi'ini. Paulo athi hida.