\id ACT Paumari [pad] NT (Brazil) -2009 bd. \h Atos \toc1 Luca vara bivani'aki ida Jesus monina jahaki akarafarakhamani \toc2 Atos \toc3 Ats \mt1 ATOS \mt2 Luca vara bivani'aki ida Jesus monina jahaki akarafarakhamani \c 1 \s1 Luca bikaronaki hida athi kapapirani \p \v 1-3 Kodiva'ahi Teófilo, ivaniti. Kodipapira athini hoariha ira oakarona'iki ho, ira onava'isohivini hi'iki ida Jesus varani hina kama'dani. Onajiri'iki ida Jesus kavarani ija'ari-ra ka'ojomo'ivini hi'iki, kidibadani hiki vakadiania ajoronirina oadani Deus kania. Jesus abini'ina naothinia ahoki'ina, abono-ra nanokiabakhiaha vaipohihava abono vakadiania. \p 40 mahi ipohini vani vanokibakhia'aha, mitha vani'abakhiahi ida athi, oniani ida ahoki'ina avigajahakivini hi'ia. Jesua vara bivani'ahi ida Deus ija'ari hahavi-ra va'ora vaka'da'divini niha ninini. Jesus Ma'onahai Jahaki danona va'i binahonariahihivini vani va'ora nava'isohiha adani athi avavaadahaoniva abono athi vanaabara kaimoni. Kidibadani kama'dani kari va'ora nagathogatho'iki adani 12 vihiki vaipohina athi avavaadahaoniva abono vihira kaimoni. \p \v 4 Hari. Jesus khama vi'baijabanaha adani athi avavaadahaoniva abono, Jesus va'ora nava'isohi'aha: \m — Hari'a kaho bana vagiranijana Jerusaléa. Vanokha bana ada Ma'onahai Jahaki kodiabi'i a'onira nava'iponijoravini hi'iki. Bikaronaki bana ada avakadiania. Vara a'onira oni'avini hi'iki ada Ma'onahai Jahaki. \v 5 João Batista kohana ija'ari-ra kana'avini paha bodinia. Mahi ipohiriki bana Deua bikaronaki ada Ma'onahai Jahaki avava'ini bodinia hojara kaimoni. Kanai fori hiki ida khana avava'ini bodinia — va'ora nava'isohijoravini ada Jesus. \s1 Deus kidisai-ra baranahavini hiki kidiania okasi'ara kaimoni \p \v 6 Oniaroa, Jesus kania vajoroni'ianaha adani athi avavaadahaoniva abono, vani'aha: \p —Akadika'da'di Jesus, arabo hoariha kaija'arini haria vahonariafiahaki adani. Hidakaba'i vani koda akadiaraboa Deus va'ora no'a'ianaki koda adani akadija'ari, akadika'da'di haria vaka'da'di'ianaja kaimoni? — Jesu-ra vanana'dohi'aha. \p \v 7 Jesus va'ora ni'a'aha: \p —Deus ka'oa bikanamahivini ida hora avanana'dohivini hiki. Avarigaki kaimoni hirihi ida mahi namithaki kaimoni bana. Deua binanamithaki bana ida. \p \v 8 Ma'onahai Jahaki a'onira avi'onanivini kamahini avagathanihi ida danona. Ma'onahai Jahaki a'onira kakodiavini mani ida vahoariha-ra avananamithavini hija varani ohina. Jerusalém sidaji, Judéia kaaraboni, Samaria kaaraboni hikia avarikhaki bana a'oni afo'imidia. Naothinia napaja maina bana avarikhaja arabo hahavia jaboni, ibavi hahavi kaija'arini-ra avananamithaja kaimoni kodibadani avanoki'iki, kodivarani avakamitha'iki hikia — va'ora ni'aha ada Jesus. \p \v 9 Jesus kavarani anokhomi'ini naothinia Deua bigathani'aha kidiania. Okasina vada avani'asivini kaba'i bahi vaforikia biaka'oaha'aha. Ni-nokiajanaki ada Jesus. \v 10 Nama-ra vada avani'asivini kaba'i, jorakia vanokia'aha adani makhira vi'bamiki va'dihana vigaakosoana. Vakadimakari vakaimahaki vaforiki. Deus ibavi kaija'arini adani. \p \v 11 Va'ora vani'aha: \p —A'onivaniti, Galiléia kaaraboni kaija'arini. Nahina kaimoni vada avarani'asiki oni nama? Hi'ada Jesus hoja'iki avakadiania, ada Deua bigathani'aha kidiania hoja'ara kaimoni. Joirariki bana ada. Bahi vaforiki kania okasina vani fori hi'ianara bana ada joirari'ianana. \s1 Vajoi'iki adani Jerusaléa \p \v 12 Oniaroa, arabo namahiki monte das Oliveiras onikia ai vihi'aha adani Jesus athi avavaadahaoniva abono, Jerusaléa avajoi'ianaha. Jerusalém kanapajahikhamarihi ida arabo namahiki. Arabo namahikia hojaki ida ava ipohiki oliveira oniki. \p \v 13 Jerusaléa vakaikahiha, vaibavia avikha'aha. Gora vavahojaki ka'obani kakanamajakhamakia avikasi'aha. Vahoja'aha adani Pedro, João, Tiago, André, Filipe, Tomé, Bartolomeu, Mateus, Tiago de Alfeu, Simão Zelotes, Judas de Tiago vihiki. Jesus athi avavaadahaoniva abono adani. \v 14 Vajoronibakhiaha adani Jesus athi avavaadahaoniva abono gora vavahojaki bodinia. Vakadiania vajoroniha adani Jesus igamina, kidiamia Maria oniki, gamo vahoariha vihiki. Vajoronibakhiaha Deu-ra vara vani'ara kaimoni. \s1 Vanagathogathoki ada Matias \p \v 15 Hari. Oniaroa, mahi hoariha gaa'aha ada Pedro vahararana. 120 vihiki adani Jesus vaipohihava abono vajoronibakhiaki. \p \v 16 Pedro va'ora ni'aha: \p —Oigamina, vara a'onira oni'avini hiki bana ida Judas kohana varani hina Deus athi kapapirania hoja'bo'da'iki. Ma'onahai Jahaki Davi kohana-ra nava'isohijoravini hi'iki ida namithaki kaimoni Judas kania, oniani ida nanamithani hi'ia. Davi kohana bivava'isohihijora'iki ida Judas vahoariha-ra va'ora avanamithahavini Jesua bivahojaki kania, vagathira kaimoni. \v 17 Jesus athi-ra aavaadahaonivini vani Judas kohana haria vaipohiha'ia. Aripohina hi'ina — va'ora ni'aha ada Pedro. \p \v 18 Hari. Judas kohana bikapavakari'iki ida arabo pitani pa'itxi Jesu-ra avanamithahavini kajinironia. Kidiaraboa hojana voroni'aha. Ka'ita'iki ida kaijona kaasafini, kakhaonani'iki ida kaijona, abini'iki ada. \v 19 Jerusalém kaija'arinia vakamitha'iki ida Judas kohana monina, vanaonivini ida kidiarabo: “Arabo ama biavahovari'iki.” Vaathi ka'oa onini ida arabo Asiodama. \p \v 20 Hari. Pedro va'ora ni'aha: \p —Oigamina, Deus athi kapapirani pitanija Salmos onikia hoja'bo'da'iki hida Judas kohana varani hina: \q1 “Jakaho hoja'ava ida gorana kaija'aririni. \q1 Hari'a bana ija'ari \q2 hojajanava bana \q2 gorana bodinia.” \m Nimania ida Deus athi bivava'isohihijora'iki namitha'ini Judas kohana kania. Hojaki ida Deus athi jiriki hoariha: \q1 “Jakana hoariha bada \q2 bini'ava ida kidibadani.” \m Nihi ida Deus athi. \p \v 21-22 Pedro asia va'ora vara ni'aha adani Jesus vaipohihava abono: \p —Jakaho anagathogatho'ava ada Judas kohana aja'dina kaimoni. Anofiki ada aripohina hoarana Jesus aadahaonina-ra vaipohihaha'oadahaki akadiania anagathogathovini. Anofiki ada makhira Jesu-ra vaipohihaki João Batista kohana ija'ari-ra kana'avini kari. Binoki'iki jaboni Jesus kabadani hahavi. Binoki'iki jaboni ada Jesus okasi'ina Deus kania. \p Vaipohina kaba'i adani Jesu-ra vanokibakhiaki, anagathogathova ada hoarana Jesus athi avaadahaoniva abono hira kaimoni akadiania, vara bivani'aja kaimoni ida Jesus ahoki'ina kavaranihi — Pedro va'ora ni'aha adani 120 vihiki vaipohina. \p \v 23 Hari. Pedro va'ora vaani'aha adani makhira vi'bamiki Jesu-ra vavaipohihabakhia'iki. Vaani'aha ada Matias oniki. Vaani'aha ada José Barsabás oniki jaboni. José onina hoariha Justo. \p \v 24 Va'ora vaanivini naothinia Deu-ra vani'aha: \p —Akadika'da'di, iogajahakiki ida ija'ari va'ini bodini vara nini hahavi. Vahojaki hadani makhira vi'bamiki, haria bana nanamitha'a hana hina ada inofira, \v 25 Judas kohana aja'dina kaimoni hina, bada ani'ajabanaja kaimoni ida Jesus athi avavaadahaoniva abono vakadibadani. Judas kohana binahojaha'iki ida kidibadani, abini'aha. Kidihojai asohiriki abosini-ra gathanivini ibavinia okha'aha — Deu-ra vani'a'aha. \p \v 26 Oniaroa, vanajirihi ida makhira vi'bamiki vaonina ja'di pa'itxi 'bamiki namania. Bavi bodinia vanaibavi'ihi, vanavoroni'ihi ida ja'di jiriki hoarani, avigara kaimoni ada hoarana Deua binofiki. Khaonani'ihi ida Matias onina ja'di jirikia. Ovari va'ora vaipohihaha adani 11 vihiki vaipohina Jesus athi avavaadahaoniva abono. \c 2 \s1 Gaari'aha ada Ma'onahai Jahaki \p \v 1 Hari. Oniaroa, Jerusaléa vajoroniki adani judeus kaija'ari vaipohiki ihinika-ra vanamonahaki kaimoni. Judeus kaija'ari vakadirakhajahi bononi a'dihani kama'dani ida ihinika Pentecostes oniki. Deu-ra khai vani'avini-ra vakavaihinikavini ida. Arabo ipohiki kaija'arini adani judeus kaija'ari Jerusaléa vajoroniki. Hari. Jesus vaipohihava abono hahavi Pentecostes kaihinikani kamahini vajoroni'aha. \p \v 2 Jorakia vakamithahi ida ithoki nama khani, sirisiriki danoki fori hini. Gora bodinia kamithavahaki ida ithoki, binaji'bini'ihi ida gora bodini vavithi'iki vakadiania. \v 3 Vanoki'ihi ida siho kakhororoki fori hiki. Hahavi-ra kadasa'ihi ida siho kakhororoni fori hiki afofiaha. \p \v 4 Ma'onahai Jahaki va'ora avi'onani'aha adani Jesus vaipohihava abono hahavi, oniani ida arabo hoariha kaija'arini athinia va'ora naathija. Ma'onahai Jahaki va'ora kakodiavini mani ida athii ogavaharikia va'ora naathija, avigaravini kaba'i. \p \v 5 Hari. Jerusaléa vajoroni'iki adani Deu-ra vanofiki vaipohiki. Arabo ipohiki kaija'arini adani. Judeus kaija'ari adani. \v 6 Oniaroa, ija'ari vaipohikia vakamitha'ihi ida ithoki, vanavanavanaha'ihi. Vajoroni'aha Jesus vaipohihava abono gora vavahojaki banininia. Vakamitha'ihi ida Jesus kaija'ari arabo ipohiki kaija'arini vaathi hoarahananaki-ra vidionivini, oniani ida vakamithava vakava'ibodivaranivini hija, oniani ida vava'i kadihini hi'ihi. \p \v 7 Vaabono vakani'akhama'aha: \p —Galiléia kaaraboni kaija'arinia avigariki ida akadiarabo kaija'arini vaathi. Galiléia kaaraboni kaija'arini vihiha adani Jesus vaipohihava abono. \v 8 Nihanikia Jesus kaija'ari avigaja ida akadiarabo kaija'arini vaathi? \p \v 9 Akadiarabo ipohiki onini Pártia, Média, Elão, Mesopotâmia, Judéia, Capadócia, Ponto, Ásia, \v 10 Frígia, Panfília, Egito hiki. Vahoariha vaibavi Líbia kaaraboni Cirene maakarinia hojaki ida. Vahoariha vaibavi Roma, Creta, Arábia hikia oniki ida. \p \v 11 Harivani judeus kaija'ari hari. Vahoariha akadiania vahojana akadija'ari vihirina kaba'i harifori vihiki adani, akadiDeu-ra vanofijahaki'iki adani. Akamitha'ihi ida Jesus vaipohihava abono ariathi ipohikia vara vakhani'ina, vara vavani'avini ida Deus kabadani danoki — vakhanimanira adani arabo hoariha kaija'arini. \p \v 12 Vakava'ibodivaranikaraho'ihi ida vakadiarabo ipohiki kaija'arini athini-ra vidionivini adani Jesus vaipohihava abono. Vaabono vakanana'dohikhama'aha: \p —Niha vakhanimanira adani ija'ari ariathi-ra avigaravini kaba'i, ariathia vara vakhaniki? \p \v 13 Vahoariha vani adani va'ora vakanahahanihara: \p —Vakahanoki adani Jesus vaipohihava abono — vaabono vakani'akhama'aha. \s1 Pedro vara va'ora ni'aha \p \v 14 Hari. Oniaroa, vigaa'aha adani Pedro, Jesus athi avavaadahaoniva abono khama. Athi 'barakia va'ora vara ni'a'aha adani judeus kaija'ari vajoroniki Jerusaléa: \p —Kodija'ari, a'onira onava'isohivini hiki bana hida namitha'iki akadiania. Kodivarani-ra bana mitha vani'ajahaki. \v 15 Akahanoki haria avavanihamania koda? Akadihojai hirihi ida ija'ari kavi-ra avivini safini namahikajomana. Akahanorihi. \v 16 Namitha'iki hida hidakaba'i, Deus Joel kohana-ra nava'isohijoravini hi'iki. Deus athi namoniva abono ada Joel kohana. Deua bini'aha: \q1 \v 17 “Mahi ihimini kamahini amaakarini \q2 okaronaki bana ada \q2 Ma'onahai Jahaki \q2 ija'ari hahavi vakadiania. \q1 Avakadisai vakadiania \q2 kha'ina mani ida \q2 vidionivini hija bana oathi namithaki kaimoni. \q1 Avakadimakhinava vakadiania kha'ina mani ida \q2 vavadirina kaba'i vadami fori hiki-ra vanokivini hija bana. \q1 Avakadina'arihavi vakadiania kha'ina mani ida \q2 vadami-ra vanokivini hija, \q1 nini vani jaboni va'ora onava'isohivini hija ida oathi. \q1 \v 18 Kodihonai abono makhira, gamo vihiki hahavi \q2 vakadiania \q2 okaronaki bana ada \q2 Ma'onahai Jahaki, \q1 oniani ida vara vavani'avini hija \q2 va'ora onava'isohivini \q2 hi'ikia. \q1 \v 19 Onanokiaki bana ida \q2 kodibadani danoki nama, \q2 arabo hikia, \q2 ija'ari-ra nava'ibodivaranija kaimoni. \q1 Okananokiaki bana ida siho kaha'dini, \q2 kaojini kaodoki kihiki nama. \q1 Ama onanokiaki jaboni nama. \q1 Rajomi kaimoni ida nahina va'ora onanokiahivini hiki bana \q2 nama, arabo hikia. \q1 \v 20 Ka'da'di ka'oa khana \q2 kamahini viahania \q2 mokhiki bana ada safini vagana. \q1 Nadaraki bana ada masiko, \q2 ama nadarani fori hina. \q1 Jaha'oamanija ida khana \q2 kamahini. \q1 Nokiaki bana ida ka'da'di ka'oa vagana, \q2 danona, jahana. \q1 \v 21 Hari. Oniaroa, ija'ari \q2 kaka'da'di ka'oa-ra \q2 vakanikhariaha \q1 va'ora akava'ijoaki bana adani.” \m Nimania ida Deus athi Joel kohana binajiri'iki. \p \v 22 Asia Pedro va'ora vara ni'aha adani Israel kaija'ari: \p —Mitha vani'a bana hida kodivarani. Vara ovani'aki bana ada Jesus. Bivavijavaki ibavi onini Nazaré sidaji. Deus vania bikarona'ara ada Jesus avakadiania. Kidibadani ija'ari-ra nava'ibodivaranibakhiaki. Jesu-ra kakodiavini mani ida badani danoki ipohiki-ra bada ni'avini hi'ia. Jesus kabadani danoki-ra avanokivini mani ida Deua bikaronavini avarigavini hija. \p \v 23 Hari. Deus Jesu-ra karonavini viahania biogaki ida avanaabinivini bana. Biva'aha'iki ada Jesus okhana avakadiania, abinira kaimoni. Ida Deua binofiki namitha'ihi. Oniaroa, va'ora avahonaria'aha adani makhira hojai jaharikia vakahojaiki Jesu-ra avaka'itapoamisahanavini ava akasanakhamakia. \p \v 24 Hari. Avanaabinivini naothinia Deus vania bianahoki'ara ada. Deua bianaihotavini mani ida Jesus aba'ona anahoki'ia joira kaimoni hidiaja. Abinia ni-bikaaboka'iki ada Jesu-ra gathivini kidiania. \p \v 25 'Bo'dakari Davi kohana vara bivani'ajora'iki ida Jesus athi. Jesua bini'avini: \q1 “Mahi hahavi onoki'iki ada kodika'da'di \q2 oviaha pitani aniaja. \q1 Hojana mani ida \q2 nahina-ra oakava'isokoniravini hija, \q1 \v 26 oniani ida khai hora ni'aja. \q1 Kadahonai abono \q2 jahaka'oaki ho. \q1 Oabinina naothinia \q2 jokoa oabono-ra \q2 inaborohirihi \q2 ija'ari kohana vaibavia. \q1 Jokoa oaba'ona-ra \q2 ina'batharihi 'dama kania. \q1 \v 27 Oniaroa, kodimahi anokhomini kaba'i hidiaja, \q2 onokhaki ida Deus oabono-ra kajoamoravini. \q1 \v 28 Hora iavanamithahavini \q2 hagihia ookhaja kaimoni kadania, \q1 ovahojaja kaimoni ida \q2 kodimahi jahaki. \q1 Kadania ohojana mani hida \q2 ova'i bodinia khai hora \q2 ni'aja.” \m Onivani fori hini Davi kohana bidionijorahi ida Jesus athi. \p \v 29 Asia vara niha ada Pedro: \p —Kodija'ari, vara ovani'aki bana ada Davi kohana, avarigajahakija kaimoni ida varani hina. Akadija'ari avikhananavaki vakadika'da'di hi'ina ada Davi. Abini'aha, ka'damaha'aha. Ida asia hojahi ka'damahi ibavini. \p \v 30 Hari. Deus athi namoniva abono ada Davi kohana. Bidioniki ida namitha'iariki. Davi-ra ni'aha ada Deus: \q1 “Davi, Deus ka'oa ohina mani ida ira \q1 onava'iponi'imariniravini hija bana. \q1 Ohonariaki bana ada \q2 kadahanodi hoarana \q2 kasiagaki, \q1 ka'da'di kaimoni hina ifori hira kaimoni.” \m \v 31 Hari. Davia biogaki ida Deus athi, oniani ida vara bivani'ajoravini hija Jesus Cristo ahoki'ina kavaranihi. Oniania, Davia bini'aha: \q1 “Ni-Deua binaborohiki ida abono \q2 ija'ari kohana vaibavia. \q1 Ni-bina'bathaki ida aba'ona.” \m Niha ada Davi kohana afojora. \p \v 32 Oniaroa, Deus vania bianahoki'aha ada Jesus, abinina naothinia. Harivani kidipohi arihi'iki hari, anokihahavi'ianaki ada Jesus ahoki'ina. \v 33 Oniaro naothinia Deua bigathaniha ada Jesus ka'da'di ka'oa hira kaimoni, Deus pitana aniaja vithi'ina. Kidiania joi'ianana viahania Deua binava'isohijora'aha: \q1 “Kodisai, kodiania ijoini \q2 kamahini igathaniki bana ada Ma'onahai Jahaki.” \m Niha ada Deus. Oniaroa, Deus kania kaikahi'ianaha, Jesua bigathani'aha ada Ma'onahai Jahaki, bikarona'aha haria avi'onanira kaimoni, oniani ida nanamithani hi'ia hidakaba'i avanoki'iki, avakamitha'iki hikia. \p \v 34 Pedroa vara bivani'a'ianaha ada Davi kohana: \p —Ni-Deus pitana aniaja vithiki ada Davi kohana. Jesus vani ada nama vithi'aha Deus pitana aniaja ka'da'di hi'ina. Davi kohana vania vara bivani'aja ida Deus athi: \q1 “Deua bini'aha ada kodika'da'di Cristo oniki: \q2 ‘I'damani kanabo'ania va'ora oobaiki adani bana ira vavajahariki, \q1 va'ora ikada'aha'ahaki fori vihira kaimoni. \q1 \v 35 Va'ora onihimahahaviravini oadani, \q2 vithi bana hida opitana aniaja \q2 ka'da'di ihini kodiania.’ ” \m Nimania ida Deus athi Davi kohana binajiri'iki. \p \v 36 Pedro asia vara va'ora ni'aha adani Israel kaija'ari: \p —Kodija'ari, mitha vani'a hida Jesus varani hina. Hi'ada Jesus avanaabini'iki ava akasanakhamakia, ada Deua bihonariaha ija'ari hahavi vakadika'da'di kaimoni hi'ina, athi vanaabara kaimoni. Deus Cristo hina bikahiki ada Jesus. Deua binagathogatho'iki ada ovari — va'ora nava'isohiha adani Israel kaija'ari, hiva'oani arabo hahavi kaija'arini. \p \v 37 Hari. Vakamithahi ida Pedro athi, Jesu-ra vanaabinivini-ra vakava'ipahihikaraho'aha, Pedro-ra vanana'dohi'aha. Jesus athi avavaadahaoniva abono vahoariha-ra va'ora vanana'dohiha jaboni: \p —Arigamina, niha akhanikhaniki koda hari? \p \v 38 Pedro va'ora ni'aha: \p —Vakava'ipahinika'oa ida hojai asohiriki avakahojaibakhiani. Avaabononi vaka'da'digaria'a. Avaabononi gahinai vaniha'a afohanana Jesus Cristo kania mahija a'onira akanavini, oniani ida avakadihojai asohiriki-ra na'biraja bana. Deus a'onira no'avini hiki bana ada Ma'onahai Jahaki jaboni a'onira avi'onanira kaimoni. \p \v 39 Deus va'ora nava'iponivini hiki adani ija'ari va'ora kaboa'iki Ma'onahai Jahaki va'ora avi'onanivini. A'onira kaboa'iki ada Deus. Va'ora kaboa'iki jaboni adani avakadisai, ija'ari vahoariha hahavi vanamitharonisiagaki, ija'ari napaja vahojaki, va'ora kaboa'iki ada Deus. \p \v 40 Ni-Pedro athi hahavi hiki hida hojaki. Oada'oamanija ida Pedro va'ora kaabanivini athini. \p —A'onivani Jesu-ra avanaabini'iki, avaabononi avakava'ijoa'a bana mahija Jesu-ra vanofiriki vakadiania imai 'banani karaho-ra avagathaniravini — va'ora ni'aha ada Pedro. \p \v 41 Vaipohiki adani Pedro athi-ra vakamithaki, ni-vakajari'daki. Jesu-ra vavakaijokavini mani ida Jesus athi avavaadahaoniva abono va'ora vikanavini hi'ia. 3 mil vaipohina adani, oniani ida Jesus vaipohihava abono-ra va'ora anaipohi'ia. \p \v 42 Mahi hahavi vajoroni'aha adani Jesus vaipohihava abono. Jesus athi avavaadahaoniva abono vakadi'ojomo'ihi athinia va'ora vaka'ojomo'i'aha. Deus jahana-ra khai vani'ajabanaha. Deu-ra vara vani'aha jaboni. Vi'baijabanaki jaboni adani Jesus athi-ra vanaaba'iki. Vaabono vakanakaramisikhamajahakiki. \s1 Jesus Cristo kaija'ari vakadihojai \p \v 43 Hari. Oniaroa, Jesus athi avavaadahaoniva abonoa bada vani'aki ida Deus kabadani danoki ipohiki. Vahoariha vanokihi ida Deus danona vakadiania, oniani ida vakava'ibodivaranivini hija, va'ora vavava'ihahahavivini hija jaboni. \p \v 44 Jesus athi-ra vanaaba'iki vaabono vakanofikhamajahaki'iki. Vaabono avakogakhamavini hiki ida vakadinahina. \v 45 Vakadiarabo, vagorana, vakadinahina hiki-ra pavakari vanihaha. Vakadipavakarihi abosini-ra varavina'aha, vakainamonanaki abosini kaimoni. \p \v 46 Deu-ra khai vani'avini kagorani kavasiribanini bodinia vajoroniha mahi hahavi. Vagorana vakadi'bai-ra vavajoroniha jaboni. Vi'baina oadani khai vakhaniha. \v 47 Deus kabadani jahaki-ra khai vani'aha afobakhia. Deus va'ora akava'ijoa'iki adani Jesus athi-ra vanaaba'iki, oniani ida va'ora ana'ba'di'ianaja. Vahoariha va'ora vavajaha'aha adani Jesus Cristo kaija'ari. \c 3 \s1 Jaha'iki ada makhira adahariki \p \v 1 Hari. Oniaroa, Deu-ra khai vani'avini kagorania avikhaha adani Pedro, João khama Jerusaléa. Safini aadosina ija'ari vajoronibakhiaki Deu-ra vara vani'ara kaimoni. Pedro avikhaki jaboni. \p \v 2 Gora kavasiribaninia kahojaki ida Bakatha Kajahakia kaoniki. Bakatha ka'dihania vithima'o'aha ada makhira. Ni-bikaabokaki ida adahana. Biakavikhaonanijahaki ida 'dama kabononi aakarani kajaharini. Bakatha Kajahaki kania vahoariha avavikhaha mahi hahavi. Vithima'ona oadani va'ora kanikhariaha adani bakatha avi'oiki jiniroa. \p \v 3 Hari. Va'ora noki'aha adani Pedro vamaakarina jiniroa va'ora kanikharia'aha. \v 4 Vada vani'aha, Pedroa bini'aha: \p —Vada haria ni'a bana. \p \v 5 Vada va'ora ni'amaniha, binokhahi ida bikanikhariaki gahinana hini. \p \v 6 Pedroa bini'aha: \p —Okajinirorihi. Ira ono'aki bana ho hihida ovahojakia. Jesus Cristo ira anaihota'iki i, gaa'a, adaha'a. \p \v 7 Pedroa biagathihi ida sa'a aniaja, biakodia'aha, gaamanani'aha. Kajahajoraki'ini ida 'dama kabononi aakarani, 'dama kihiki ni-kafirofirojanaki. \v 8 Raofana, jorakia gaa'aha, adaha'aha. Deu-ra khai vani'avini kagorani kavasiribanini bodinia o'oi'aha Pedro vakadiania. Adahana, raofahana, bini'ahaha'oadahaha: \p —Ivani, Deus, hora ikajoamora'iki i. Ijahaki i kodimoni ihini — niha ada makhira. \p \v 9 Vahoariha vanokiha raofana, Deus jahana-ra khai ni'a'avini. \v 10 Aviga'aha ada makhira Bakatha Kajahaki kania vithima'oki hina. Jiniro kanikhariava abono ada. Jaha'ina vakava'ibodivaranikarahovini mani ida vava'i kadihini hija. \s1 Pedro va'ora vara ni'a'iki adani ija'ari \p \v 11 Hari. Oniaroa, Pedro, João vihiki vakadiania hoja'aha ada jaha'iki. Vaki'daraha'aha adani vava'i bodini vara nikarahoki, vajoroniha Pedro vakadiania. Amokhini kani ida ibavi vavajoroniki. Gora kabaniniajani ija'aria vanaonivini Salomão ibavi. \p \v 12 Pedro va'ora nokiha adani vajoroniki, va'ora ni'aha: \p —Kodija'ari, Israel kaija'ari a'oni, a'onira vara oni'aki bana ho. Nahina kaimoni avakava'ibodivaraniki ida namitha'iki? Nahina kaimoni vada haria avani'aki a'oni? Ajahana koda binaadaha'iki avavanihamanira hada makhira akadiania adaha'iki. Jesus danona vani ida makhira-ra naadaha'ia. \p \v 13 Akadiabi'i avikhananavaki Abraão, Isaque, Jacó vihiki vakadiDeus, akadiDeus jaboni hi'iki. Jesus kabadani danoki jahaki vani Deus ija'ari-ra nanokiahija. Kidihonai abono jahaka'oaki ada Jesus. A'onivani avararakha'ara ada Jesus Pilatos kania abinina bivahonariahira kaimoni. Pilato-ra avani'avini: \q1 “Ni-anofiki o Jesus.” \m Pilatoa binofiki ada Jesus aihotana. Ni-aihotana avanofiki. \p \v 14 Jaha'oamanira ada Jesus. Asohika'oaki ida kidihojai. Jahana kaba'i ni-avanofiki. Pilato-ra avani'ahi: \q1 “Anofiriha o Jesus. \q1 Anofiki hi'o kaabiniki, \q2 Barrabás oniki-ra \q1 iarakhavini aihotara \q2 kaimoni.” \m Pilato-ra avani'a'iki a'oni. \p \v 15 Oniaroa, avanaabini'aha ada Jesus. Ovani ada ija'ari kamahi-ra nakama'da'ara. Avanaabiniha, Deus vania bianahoki'ara ada. Ahoki'ina naothinia anoki'ianaha, oniani ida vara avani'avini hija. \v 16 Avanokiki ada makhira jaha'ina. Avarigaki ida aihota'ina. Jesu-ra avakaijokavini mani ida makhira 'dama-ra akanaihota'ia. Danoki ida Jesus onina. Onina avakaijokavini mani ida Jesus makhira-ra anaihotavini hi'ia. \p \v 17 Asia Pedro vara va'ora ni'aha: \p —Kodija'ari, avarigaravini oadani ada Jesus Deua bikarona'iki hina, oniani ida avanaabinivini hi'ia. Oogaki ida avarigaravini avakadija'ari vanava'isohiva abono vihiki khama. \p \v 18 'Bo'dakari Deus va'ora nava'isohijoraki adani athi namoniva abono kohana hahavi: \q1 “Ovari gathogatho'iki Cristo onikia \q2 bikamithaki bana ida imana 'banani karaho.” \m Niha ada Deus. Oniaroa, namitha'iki ida Deua bivava'isohihijora'iki Cristo kania. \p \v 19 Hari. Deus a'onira honariavini hiki avaabononi avaka'da'digariavini. Vakava'ipahinika'oa bana ida hojai asohirikia avakahojaibakhiani. Avaabononi gahinai vaniha'a Deus kania mahija avakadihojai asohiriki-ra na'biravini. \v 20 Avakhanini vani Deus mahi ja'dinia a'onira no'aja bana. Bikarona'ianaki bana ada jaboni Jesus avakadiania. Deua binagathogatho'iki ada Cristo avakadika'da'di kaimoni hina. \p \v 21 Hojaki ada Jesus nama Deus kania. Kidiamonahi-ra anaja'dihahavivini kamahini kha'ianaki bana ada Jesus. 'Bo'dakari Deus va'ora nava'isohijoravini hiki adani athi namoniva abono namitha'iarikia. Va'oaniaro va'ora vanava'isohi'aha adani akadija'ari avikhananavaki. Namitharini oadani ida Deus va'ora nava'isohijoravini hi'iki, ni-khaki kaho ada Jesus. \p \v 22 Oniaroa, Deus athi namoniva abono kohana Moisés oniki vara va'ora ni'aha adani akadija'ari avikhananavaki. Cristo-ra vara vani'avini, va'ora ni'aha: \q1 “Akadika'da'di ada Deus. \q1 Akadija'ari vahararana Deua binagathogathoki bana ada athi namoniva abono hoariha. \q1 Hofori hiki bana ada. \q1 \v 23 Vanaaba'a ida hofori hiki athi hahavi \q2 a'onira nanamithavini hiki bana. \q1 Deua binihimaki bana ida athi naabani hiriki, \q2 kidija'ari hijanaria kaimoni.” \m Niha ada Moisés kohana. \p \v 24 Pedro asia va'ora vara ni'aha: \p —Deus va'ora nava'isohivini vihiha adani athi namoniva abono hahavi namithaki kaimoni arihokina oadani. Samuel kohana miro'a vara bivani'ajoravini hiki ida namithaki kaimoni. Samuel abinina naothinia Deus athi namoniva abono vanamitharonisiagaki hahavia vara vavani'ajoraki jaboni ida namithaki kaimoni arihokina oadani. \p \v 25 Avakadimoni ida athi namitha'iariki Deus va'ora nava'isohijoravini hi'iki, namithaki kaimoni avahararania. Avakadimoni jaboni hida Deus kava'iponahi a'bo'daki akadija'ari avikhananavaki-ra va'ora nava'iponivini hi'iki, Deus kaija'ari vihira kaimoni, oniani ida kidija'ari a'onira niha'ia. Abraão kohana-ra ni'a'bo'da'aha ada Deus: \q1 “Okaronaki ada kadaisai \q1 kahanodi namitharonisiagaki \q2 arabo hahavi kaija'arini-ra \q1 va'ora kajoamoraki \q2 kaimoni.” \m Niha ada Deus. \p \v 26 Pedro va'ora ni'aha: \p —Deua binagathogatho'iki ada kidihonai abono Jesus. Avakadiani miro'a Deua bikarona'aha, a'onira kajoamorahahavira kaimoni, avakava'ipahinihahavi'ia kaimoni ida hojai asohirikia avakahojaibakhiani — Pedro, João khama va'ora vani'aha adani ija'ari vajoroni'iki. \c 4 \s1 Vagatha'iki adani Pedro, \s2 João khama \p \v 1 Hari. Oniaroa, Deu-ra khai vani'avini kagorani kavasiribanini bodinia avakhano'aha adani sasidotxi, gora kakadava'ava abono vakadika'da'di, sadosio vihiki. Va'ora vakaraga'aha adani Pedro ija'ari vaipohiki-ra va'ora vaka'ojomo'ivini Jesus ahoki'ina kavaranihia. \v 2 Ija'ari-ra vaka'ojomo'ivini mani ida sasidotxi, sadosio vihiki Pedro-ra va'ora avakaitapiavini hija. Vakamithahi ida Pedro va'ora ni'avini: \p —Jesus miro'a ahoki'iki, oniani ida ija'ari hahavi abinini-ra anahokija bana — nimania ida Pedro athi. Sadosio Pedro athi-ra vakajari'davini mani ida ija'ari ahokini kavaranihi va'ora naihamahivini hi'ia. \p \v 3 Oniaroa, João, Pedro vihiki-ra va'ora vagathi'aha. Kamahijanarini mani ida cadeia va'ora avibai'imidiavini hija. Vanofi'iki ida afokajoma va'ora vakaabanidanokivini vara vavani'ajanaria kaimoni ida Jesus ahoki'ina kavaranihi. \p \v 4 Hari. Ija'ari vaipohiki Pedro kavarani-ra vakajari'dariki, oniani ida Jesus athi-ra vanaaba'iki-ra va'ora anaipohi'ia. Vahoja'iki 5 mil makhira Jesus athi-ra vanaaba'iki. \p \v 5 Hari. Ka'afokajomani vani vajoroniha adani judeus kaija'ari vavaka'da'diva, vakadija'ari vanasohiva abono, vakadija'ari vaka'ojomo'iva abono vihiki khama. Jerusalém sidajia vajoronijabana'aha. \v 6 Vakadiania vajoroniha jaboni adani Anás, Caifás, João, Alexandre, vaigamina vahoariha vihiki khama. Sasidotxi vakadika'da'di ada Anás oniki. \p \v 7 Vajoronihahaviha, Anás va'ora vahonariahiha adani Pedro anikha'ahi vihina. Va'ora vavikhamani'aha, va'ora vahonariaha vabodi pana vigaakosoana. Oniaroa, Anás va'ora vanana'dohi'aha: \p —Niha avani'ani'avini vani aihota'ara o? Hana hina kakajoamorahi danoki ida anaihotana hi'ia? Hana hina onina mani ida avidionija najahana hi'ia? — Anás va'ora nana'dohi'aha. \p \v 8 Pedro va'i-ra nahonariahihiha ada Ma'onahai Jahaki nava'isohina hiki kaimoni hina. Pedroa va'ora ni'aha: \p —Akadija'ari vavaka'da'diva a'oni. Haria nava'isohiva abono a'oni. A'onira vara oni'aki bana ho. \v 9 Haria avanana'dohivini hini ida badani jahaki, niha ninina anaihotavini ada jaha'iki. \p \v 10 Avarigahahavivini anofiki ida, akadija'ari hahavia avigavini anofiki ida jaboni. Danoki ida Jesus Cristo onina. Kidibadani danoki vania bianaihotara hada hihada makhira. Jesu-ra avanaabini'iki a'oni ava akasanakhamakia. Deus vania bianahoki'ara ada. Jesus vania binajaha'ara hada makhira. \p \v 11 Deus athi kapapirania hojaki ida Jesus varani hina: \q1 “Hojahi ida ja'di jahaki gora avani dadani kaimoni. \q1 Gora namonahava abonoa ni-vanofiki ida ja'di. \q1 Jahani kaba'i ni-vanofiki.” \m Nimania ida Deus athi. \p \v 12 Jesus hoarana Deua bikarona'iki akadiania, haria akava'ijoara kaimoni, Ibavi Jaharika'oakia aokharia kaimoni. Jesus hoarana vania bikaabokaja ida ija'ari hahavi-ra akava'ijoavini. Ni-hoariha hidiaja hojakia bikaabokaki ida ija'ari-ra akava'ijoavini. Ni-hojaki ida onii hoariha ija'aria bidionivini akava'ijoani hiki kaimoni — Pedro va'ora ni'aha adani kidija'ari vanava'isohiva abono. \p \v 13 Hari. Anás va'ora vakava'ibodivaranikarahoha adani Pedro, João vihiki. Pedro-ra va'ora vakaihamahivini kaba'i, ni-Pedro va'ora vifiniki. Anás va'ora avigaki adani Pedro ija'ari vavaka'da'diva vihirina. Ni-avigaki ida papira afojahaki. Anás va'ora avigaki adani Pedro Jesu-ra vavaipohihabakhiavini. \p \v 14 Ija'ari vanava'isohiva abonoa vanofiki ida Pedro-ra vani'avini: \p —Pedro, ka'oa hirihi ida iathini. Ni-ahokiki ada Jesus — vani'avini vanofiha ada Pedro. Ni-nahina vani'a'iki. Hojamaniha ada makhira jaha'iki vakadiania, oniani ida vakadivarani anavisonini hi'ihi. Jaha'ina kaba'i, ni-Aná vanofiki ida Jesua bianaihotavini kavaranihi. \p \v 15 Oniaroa, Anás va'ora honariaha adani Pedro avikhaonanina, Pedroa vakamitharia kaimoni ida judeus kaija'ari vanasohiva abono vavaka'da'diva vakadivarani. \v 16 Avikhaonanina naothinia vaabono vara vakani'akhama'aha adani Anás: \p —Niha va'ora ani'a'aki koda adani? Jerusaléa vahojakia avigahahaviki ida badani danoki bada vani'avini. Aoga'iki jaboni ada aihota'iki. \v 17 Ni-anofiki ida varani okha'okhaonini ija'ari hahavi vakadiania. Va'ora akaabanidanoki'ava bana mahija Jesus ahoki'ina kavaranihia vakavaranijanaravini — vaabono vakanava'isohikhamajora'aha. \p \v 18 Hari. Va'ora vakaboa'i'ianaha adani Pedro vikhajakosi'ianana. Va'ora vakaabani'aha: \p —Hari'a vara vavani'ajana ida Jesus onina. Hari'a vakava'ojomo'ihajana ida Jesus varani hina, Jesus kavarani hiki. \p \v 19 Anás kavarani-ra vagathaniha adani Pedro, João khama: \p —Deus vani haria honariaja Jesus varani hina akavaranina. A'onivani haria avakaabanija Jesus onina akavaraniria kaimoni. Vakava'ibodivarani bana ida Deua binofiki akadiania. Binofimania koda ida avaathini-ra anaabavini? Binofimania koda ida athi anaabavini? \p \v 20 Anokibakhiaki ada Jesus. Athi akamithabakhiaki jaboni ada. Ni-jahapa'itxiki ida Jesus monina-ra vara avani'aravini — niha ada Pedro. \p \v 21 Hari. Va'ora vidavini va'ora vanofivini kaba'i, ni-Anás va'ora vahonariahi'iki kidai vihina. Kidai vihina va'ora vahonariahira vaha; sidaji kaija'arini-ra va'ora naihamahimaniha vaha. Makhira jaha'ina-ra vanokivini mani ida sidaji kaija'arini Deus kabadani jahaki-ra khai vani'avini hija. \p Hari. Pedro-ra va'ora vanajofinahaka'oa'aha naothinia va'ora avarakha'aha, ai vihi'aha. \v 22 Hari. Makhira jaha'iki kabadarana ipohini 40 hiki. \s1 Deu-ra vara vani'a'iki adani Jesus athi-ra vanaaba'iki \p \v 23 Hari. Oniaroa, sasidotxi vavaka'da'diva va'ora avarakha'aha adani Pedro, ai vihi'aha. Vakadiva'ahi vakadiania avikha'aha, va'ora vananamithavini hihi ida sasidotxi vavaka'da'diva, ija'ari vanava'isohiva abono vihiki vakadikaabanahi. \p \v 24 Mitha vani'avini naothinia Deu-ra vara vani'ahahavi'aha: \p —Akadika'da'di, idanoki i. Inamonaha'iki ida nama, arabo, paha, nama kahijava, arabo kahijava, paha kahijava hiki. \v 25 Kadahonai abono ada akadi'arahoda kohana okhananavaki Davi oniki. 'Bo'dakari Davi kohana vara bivani'a'iki ida Ma'onahai Jahaki athi: \q1 “Vava'i jokojoko'aha adani arabo hahavi kaija'arini. \q1 Haria vakanavaraniha'imarini'aha varani jaharikia. \q1 \v 26 Vajoroniki adani arabo \q2 hahavi vavaka'da'diva, \q2 ija'ari vanava'isohiva abono vihiki khama. \q1 Vaabono vakaaminakhama'aha. \q1 Vanofirihi ida Deus va'ora vaka'da'divini. \q1 Vanofiriha ada Cristo Deus binagathogatho'iki. \q1 Nimania ida vaathi vaabono vakanava'isohikhamavini \q2 Davi kohana vara bivani'ajora'iki.” \p \v 27 Asia Deu-ra vara vani'aha adani Pedro, kidiva'ahi khama. \p —Ka'oa oamani ida iathini Davi kohana vara bivani'ajora'iki. Vajoroniha adani Iroji, Pôncio Pilatos khama. Hihida ibavi Jerusaléa vajoroni'iki adani. Israel kaija'ari vihiriki, Israel kaija'ari vihiki vajoronijabanaki, vanofiki vanaabinivini ada kadahonai abono jahaka'oaki Jesus Cristo. Inagathogatho'iki ada. Onivani fori hini ida namitha'iki Davi kohana 'bo'dakari vara bivani'ajora'iki. \p \v 28 Jesu-ra ikaronavini viahania ikava'ibodivaraniki ida namithaki kaimoni kidiania. Ioga'iki ida ija'ari Jesu-ra vanaabinivini bana. Oniaroa, vajoroni'aha adani Jesu-ra vanofipa'itxiriki, bada vani'aja kaimoni ida inofiki kidiania. \p \v 29 Akadika'da'di, mitha ini'a ida haria vanajofinahavini. Kadabadani abono hari. Haria kakodia bana mahija va'ora afiniravini iathini-ra vara avani'avini jaboni. \v 30 Ija'ari vakavamoniki-ra anava'isohiki bana hari: \q1 “Jesus a'onira anaihotaki bana a'oni.” \m Akhanihi; va'ora anaihota bana mahija Jesus kabadani danoki-ra avigavini. Badani danoki hoariha-ra namonaha'a bana mahija ija'ari-ra nava'ibodivaranivini. Rajomi kaimoni ida badani danokia ikabadanini, avigara kaimoni ada Jesus kadahonai abono jahaka'oaki hina — Deu-ra vani'a'aha. \p \v 31 Hari hi'ihi ida vakadivarani, ho'doho'do'ihi ida ibavi vavahojaki. Ma'onahai Jahaki va'ora avi'onani'ianaha. Ma'onahai Jahaki vakadiania hojana mani ida va'ora naofinirija, Deus athi-ra vara vavani'avini hija. \s1 Jesus athi-ra vanaaba'iki vaabono avakogakhama'iki \p \v 32 Hari. Oniaroa, Jesus athi-ra vanaaba'iki vaabono vakanofikhamajahaki'avini. Ni-hoariha-ra vakaathiriki vakadinahina vavahojakia. Vaabono avakogakhamavini hiki ida vakadinahina. \v 33 Jesus athi avavaadahaoniva abonoa vavahojaki ida Ma'onahai Jahaki danona, oniani ida Jesus ahoki'ina kavaranihi-ra vara vavani'ajahakivini hija. Deus va'ora kajoamoraha adani kidija'ari. \p \v 34 Ni-nahina-ra vakainamoki adani Jesus athi-ra vanaaba'iki. Vakaarabokia pavakari vanihahi afohanana ida vakadiarabo. Vagorakia pavakari vanihahi afohanana ida vagorana jaboni. \v 35 Naothinia Jesus athi avavaadahaoniva abono vakadiania avarakha'ihi ida vakadipavakarihi abosini jiniro. Jesus athi avavaadahaoniva abonoa varavina'ihi ida jiniro vakanahinariki vakadinahina abosini kaimoni. \p \v 36-37 Vakadiania hojaha ada José. Jesus athi avavaadahaoniva abonoa vanaonivini ada José, Barnabé. Barnabé onina kakodiahi abono. Kidi'arahoda kohana okhananavaki onina Levi. Barnabéa biva'banaki kajoviri Chipre kaoniki. Hari. Barnabéa bivahojahi ida arabo pitani pa'itxi. Pavakari biniha'ihi, abosini biosa'ihi Jesus athi avavaadahaoniva abono vakadiania, biarakha'ihi. \c 5 \s1 Ananias, Safira khama vakadibadani \p \v 1 Hari. Oniaroa, Ananias kidigamo khama vavahojamanihi ida arabo pitani pa'itxi jaboni. Kidigamo onini Safira. Ananias pavakari vaniha'ihi ida vakadiarabo pitani pa'itxi jaboni. \v 2 Pavakari vanihavini naothinia Anania binapita'ihi ida arabo pitani pa'itxi abosini. Bianahoja'ihi ida jiniro pitani. Kidigamoa biogamanihi ida jiniro pitani ahojaki. Jiniro pitani hoariha-ra osa'aha ada Ananias Jesus athi avavaadahaoniva abono vakadiania. Biarakha'ihi. \p \v 3 Pedroa bini'aha: \p —Ananias, iva'ahaki ada Jahari iva'ini-ra nahonariahihivini, oniani ida Ma'onahai Jahaki-ra ikorijanahavini hi'ia. Korijanahia ianahojaki ida jiniro pitani, vahoariha hihaviki vavanihaki hida jiniro. Iabono iakahojahivini hiki ida jiniro pitani. \p \v 4 Avakadiarabo pitani pa'itxi-ra pavakari avaniharavini oadani, avakadiani ida arabo. Pavakari inihavini naothinia abosini oavani ida avavahojaja. Nahina kaimoni iva'ini bodinia korijanahia ikavaranini-ra inofija? Ija'ari-ra ikorijanahahi; Deus oamani ada ikorijanahara. \p \v 5 Mitha bini'a'ihi ida Pedro athi, adari'aha, abini'aha. Vahoariha vakamitha'ihi ida monina, vaimahida'aha. \v 6 Vikhaha adani imakhinava, vakarafoa'ihi ida aba'ona, ai vavaniha'ihi. Avavakhano'aha 'dama kania vaka'dama'aha. \p \v 7 Ka'damahana naothinia mitihitihini kaikahi'ihi ida Ananias kohana kagamo Pedro kania. Ni-bioga'iaki ada kidimakhira abini'ina. \v 8 Pedroa binana'dohi'ihi: \p —Safira, hora nanamitha bana, hihavimanija ida avakadiarabo pitani pa'itxi abosini jiniro? \p —Ha'a, hihavimanija ida jiniro. \p \v 9 Pedroa bini'ahi: \p —Niha avakhanimanija avaabononi avakanava'isohikhamaki Ma'onahai Jahaki-ra avakaijo'avini? Vakaikahi'iki adani kadamakhira-ra vaka'damaha'iki. Imaina bana ira vaka'damahara va'oani bana. \p \v 10 Hari. Adarihi Pedro viaha, abini'ihi. Avikhajakosi'aha adani imakhinava, vakaraga'ihi ida aba'oni. Vanabiini'ihi ida aba'oni, ai vavaniha'ianahi. Kidimakhira ka'damana ka'dihania vaka'dama'ihi. \v 11 Jesus Cristo kaija'ari, vahoariha khama Ananias vamonina-ra vakamitha'aha, vaofinikaraho'aha. \s1 Deus kabadani danoki, \s2 jahaki, ipohiki \p \v 12 Hari. Oniaroa, Jesus athi avavaadahaoniva abonoa bada vani'abakhiaki ida Deus kabadani danoki, oniani ida vahoariha vanokivini vakava'ibodivaranivini hija. Rajomi ida badani danoki Deus kabadani hini. Deu-ra khai vani'avini kagorani kavasiribanini bodinia Jesus athi-ra vanaaba'iki vajoronibakhiaki. Amokhini kani ida Salomão ibavi Jesus athi-ra vanaaba'ikia vavajoroni'iki. \p \v 13 Vahoariha va'ora vavajahaki adani Jesus athi-ra vanaaba'iki, varani jahakia va'ora vakanavaranihavini, kaba'i vifiniki ida vajoronina vakadiania. \v 14 Jesus kania vaabono gahinai vanihaki makhira, gamo vihiki vaipohiki, oniani ida va'ora ana'ba'dibakhiaja mahi hahavi. \p \v 15 Vahoariha vanokiki ida Jesus athi avavaadahaoniva abono ija'ari-ra avanaihotavini, oniani ida vakadija'ari vakavamoniki-ra hagihi vadinia va'ora vavahojavini hija. Jorai namana vahojaonahana, Pedro radahana-ra vanokhavini. Pedro amokhinina va'ora rada'aha, avaihota'aha. \v 16 Jerusalém sidaji 'dihani napaja nini pa'itxia hojaribanaoniki ida sidaji itxani. Sidaji itxania vahojaki adani vakavamoniki, vakabajadiki vihiki. Jerusaléa va'ora avavikhaha, avaihotahahavi'aha. \s1 Vajaharihariki adani Jesus athi avavaadahaoniva abono \p \v 17 Hari. Oniaroa, sasidotxi vakadika'da'di kidipohi khama va'ora avakabai'aha adani Jesus athi avavaadahaoniva abono. Sadosio vaoniki adani. Jesus athi avavaadahaoniva abono vakadibadani danoki-ra avakabaivini mani ida va'ora vanajahariharivini vanofivini hija bana. \p \v 18 Oniaroa, Jesus athi avavaadahaoniva abono-ra va'ora vagathi'aha, cadeia va'ora avibai'aha. \v 19 Joma 'bo'dahini kha'aha ada Deus ibavi kaija'arini cadeia kaathani-ra akarabikhai'aha, va'ora arakhaonani'aha. \v 20 Va'ora ni'aha ada Deus ibavi kaija'arini: \m — Ai vihi'a bana. Deu-ra khai avani'avini kagorania bana avikha'a. Ija'ari-ra va'ora vanava'isohi'iana Jesus kidimahi ja'dinia ija'ari-ra no'avinia — va'ora ni'a'aha ada Deus ibavi kaija'arini. \p \v 21 Oniaroa, Jesus athi avavaadahaoniva abonoa athi vanaaba'aha, ai vihi'aha, Deu-ra khai vani'avini kagorani kavasiribaninia avikha'aha. Mahi avagani kama'dani avikhajakosi'aha, ija'ari-ra va'ora vaka'ojomo'i'ianaha. \p Hari. Vagorana vajoroni'aha adani sasidotxi vakadika'da'di, kidipohi khama. Va'ora vibaranaha'aha adani judeus kaija'ari vanasohiva abono vavaka'da'diva vajoronina vakadiania. Vajoroniha, va'ora vavahonariahiha adani Jesus athi avavaadahaoniva abono-ra va'ora avanikhavini. \p \v 22 Oniaroa, cadeia avikhaha adani vakadihonai abono, va'ora avanikhahavini. Avakhanoha, ni-va'ora vakaraga'iki. Vajoi'aha, va'ora vani'aha: \p \v 23 —Cadeia banininia aakhanohi, vahojamaniha adani sorara cadeia-ra avakakadava'avini. Bakatha-ra aakarabikhaihi, ni-va'ora akaraga'iki cadeia kabodinia — vakadihonai abono va'ora vakanamoni'aha. \v 24 Moni-ra mitha vani'aha adani sasidotxi vavaka'da'diva, Deu-ra khai vani'avini kagorani kakadava'ava abono vakadika'da'di khama. Vakava'ibodivaraniki ida ai vihi'ina, niha vakhanikhanina avikhaonani'ina cadeia. \p \v 25 Hari. Vara vakhanina kaba'i, kaikahi'aha ada hoariha, Jesus athi avavaadahaoniva abono-ra va'ora noki'iki. Khajakosiha, va'ora ni'aha: \p —Mitha vani'a hida a'onira onava'isohivini. Cadeia va'ora avaribai'iki adani, Deu-ra khai ani'avini kagorani kavasiribanini bodinia vahoja'aha, ija'ari-ra vaka'ojomo'ivinia vakabadani'ianaha. \p \v 26 Oniaroa, ai vihi'aha adani gora akadava'ava abono, vakadika'da'di khama, avikhaha, va'ora avanikhaha adani Jesus athi avavaadahaoniva abono. Va'ora vagathi'aha. Ija'ari vajoroniki-ra va'ora vifiniki adani gora akadava'ava abono. Vifiniki ja'dia va'ora vanagahavini, oniani ida gora akadava'ava abono Pedro-ra va'ora vanajaharihariravini hija. Va'ora avavikha'oamani'aha vaibavia. \p \v 27 Jesus athi avavaadahaoniva abono-ra va'ora avisajakosi'aha sasidotxi vakadiania, va'ora vahonariaha judeus kaija'ari vanasohiva abono vavaka'da'diva vaviaha vigaakosoana. Sasidotxi vakadika'da'di va'ora ni'aha: \p \v 28 —A'onira akaabanidanokivini hiki avakava'ojomo'ihajanaria kaimoni ida Jesus monina kavaranihi. Ni-avakamithapa'itxiki ida a'onira akaabanivini. Jerusaléa aakhanakhama'iki ida Jesus varani hina ija'ari-ra avaka'ojomo'ivini hi'iki. Avanofiki ida haria avarakanisaninahihavini Jesu-ra anaabinivini. \p \v 29 Vaathi Pedroa vagathanihi, Jesus athi avavaadahaoniva abono hahavi khama: \p —Ija'ari haria honariavini hiki ida Deus athi-ra akajonivini, ni-anaabaki ida ija'ari vakadikaabanahi. Jahaki ida Deus athi ka'oa-ra anaabavini. \v 30 Avavahonariahiki ada Jesus aka'itapoamisina ava akasanakhamakia. Jesus abini'ina naothinia Deus vania bianahoki'ara ada. Ovari akadija'ari avikhananavaki vakadiDeus ada. \p \v 31 Deua bigathaniha ada Jesus, pitana aniaja vithi'aha, ka'da'di hi'ina, ija'ari hahavi akava'ijoava abono hi'ina. Jesus va'ora nofivini adani akadija'ari hojai asohirikia vakahojaibakhiana-ra vakava'ipahini'ara kaimoni. Vakava'ipahinihi; bina'birahi. \v 32 Jesus ahoki'ina-ra anokivini mani ida ananamithavini hija, Ma'onahai Jahaki khama. Deua bikaronaha ada Ma'onahana Jahaki athi naabani vihiki vakadiania va'ora avi'onaniki kaimoni — Pedro va'ora ni'aha. \p \v 33 Pedro kavarani va'ora naihamahikaraho'aha. Vanofiki va'ora vanaabinivini adani Pedro. \v 34 Judeus kaija'ari vanasohiva abono vavaka'da'diva vakadiania hojaha ada Gamaliel. Farisio ada. Judeus kaija'ari ka'ojomo'iva abono ada jaboni. Ija'ari hahavia vavajahaki ada Gamaliel. \p Hari. Gaa'aha, va'ora honariaha adani sorara Jesus athi avavaadahaoniva abono-ra va'ora avavikhaonanivini, vakamitharia kaimoni ida kidivarani. \v 35 Va'ora avavikhaonanivini naothinia Gamaliel va'ora ni'aha adani Israel kaija'ari vanava'isohiva abono: \p —Kodija'ari, va'ora vakava'ibodivaranijahaki'imidia bana va'ora niha avani'ani'avini adani makhira vi'bamiki. \p \v 36 Badara hoariha hojaha ada Teudas kohana oniki. Arabo kaka'da'dini abono-ra niha'badaraki ada. Hari. 400 makhira vaipohina vaakodiaha ada Teudas. Vanofiki ida kidiarabo kaka'da'dini vidavini. Vidavini viahania vahoariha vanaabini'iki ada Teudas. Oniaroa, avakakhanakhama'aha adani ipohina. Ihimi'ihi ida kidibadani. \p \v 37 Teudas abinina naothinia hojaha ada Judas kohana. Judas biva'banaki Galiléia kaaraboni. Ija'ari ipohini-ra varajomavini kari Judas jaboni va'ora kaboa'i'aha adani ija'ari vaipohiki vaipohihana hiki kaimoni, akadiarabo kaka'da'dini-ra vaakojara kaimoni. Hari. Vahoariha vanaabini'aha ada Judas kohana jaboni. Ihimi'ihi ida kidibadani, kidipohi avakakhanakhama'iki jaboni. \p \v 38 Teudas, Judas kohana fori hiki vahabini bana ada Jesus. Oniaroa, a'onira onava'isohivini vihiki bana adani makhira vi'bamiki. Hari'a kaho hidakaba'i vajahariharina vavahonariahi bana. Va'ora avarakha'a bana mahija ai vihi'avini. \p \v 39 Deua bikarona'iki vahabini ada Jesus. Bikaronaha; ni-va'ora avakaabokaki adani Pedro. Va'ora avanajaharihariha; Deu-ra avanajaharihariki fori avihihi jaboni — va'ora ni'aha ada Gamaliel. \p Oniaroa, kidiva'isohihi vanaaba'aha, ni-va'ora vanaabini'iki adani Jesus athi avavaadahaoniva abono. \v 40 Va'ora vahonaria'ianaha vikhajakosi'ianana. Va'ora vavahonariahivini xikotxia dafi vihina. Va'ora kaabani'ianaha afodanoki: \p —Hari'a vara vavani'ajana ida Jesus varani hina. \p \v 41 Va'ora vakaabanivini naothinia ija'ari vanasohiva abono vavaka'da'diva va'ora avarakha'aha, ai vihi'aha. Kidai vihina kaba'i, khai vakhaniha'oadahaha. Jesus kaija'ari vihina mani ida va'ora kidai vanihaja. Deus va'ora va'ahavini kidai vihina Jesus kaimoni, oniani ida khai va'ora ni'aja. \p \v 42 Mahi hahavi Deu-ra khai vani'avini kagorani kavasiribanini bodinia ojomo'ihi ka'oa vakabadaniha, vahoariha vagorana bodinia jaboni ojomo'ihia vakabadaniki. Va'ora vakanamoni'aha Jesus monina jahakia. Cristo ada Jesus. \c 6 \s1 Va'ora vanagathogatho'iki adani 7 vihiki kakodiahi abono \p \v 1 Hari. Oniaroa, Deus va'ora anaipohibakhiaha adani Jesus vaipohihava abono Jerusaléa vahoja'iki. Judeus kaija'ari hahavi adani, Jerusaléa vahoja'ina. Athii 'bamikia vaathi'aha. Vahoariha vaathina grego oniki athinia. Vahoariha vaathina hebreu oniki athinia. Mahi hahavi Jesus Cristo kaija'ari kaariha vihiki vagahinaki vakadinahina. \p Hari. Grego athinia vaathiki va'ora vakaja'oriaha adani hebreu athinia vaathiki. Grego athinia vaathiki va'ora vani'aha: \p —Mahi hahavi avakadija'ari kaariha vagahinaki vakadinahina. Jiniro-ra avaravinavini vani akadija'ari kaariha vakainamoja ida vakadinahina. Ni-arajomaki ida gahinai akadija'ari kaariha vakadimoni hini ipohini. Ni-nahina-ra vakainamoki adani avakadija'ari kaariha — hebreu athinia vaathiki-ra va'ora vani'aha. \p \v 2 Oniaroa Jesus athi avavaadahaoniva abono va'ora vahonariaha adani Jesus athi-ra vanaaba'iki vajoronihahavina. Vajoronina naothinia va'ora vani'aha: \p —Arigamina, ni-jahaki ida akava'ipahinivini akadibadani kaariha kanahina kaimoni-ra aravinavinia. Akadibadani ka'oa ida Deus athi-ra vara avani'avini. \p \v 3 Oniaroa, va'ora vani'aha adani Jesus athi avavaadahaoniva abono: \p —Arigamina, va'ora vanagathogatho bana avahararania adani 7 makhira vajahaki kakodiahi abono vihira kaimoni, varavinajahakija kaimoni ida kaariha vakadi'bai kaimoni. Hiva'oani makhira, hoariha kanahina-ra avakadava'avini-ra avigajahakiki va'oani. Makhira vava'i-ra nahonariahihivini ada Ma'onahai Jahaki. Va'ora avanagathogathovini naothinia va'ora ahonariaki bana adani ravinahia vakabadanira kaimoni. \p \v 4 Harivani, mahi hahavi Deu-ra vara ani'abakhiaki hari, vahoariha-ra aka'ojomo'ivini Deus athia jaboni — Pedro va'ora ni'aha. \p \v 5 Jesus vaipohihava abonoa vagathanihi ida Pedro athi: \p —Ha'a, jahaki ida ini'aki, kakodiahi abono-ra va'ora anagathogathovini — vakhaniha. \p Hari. Ovari miro'a vanagathogathoha ada Estêvão. Ma'onahai Jahakia va'i binahonariahihivini. Estêvãoa bivakaijokaha ada Jesus afojahaki. Va'ora vanagathogathoha adani jaboni Filipe, Prócoro, Nicanor, Timom, Pármenas, Nicolau vihiki. Nicolaua biva'banaki ibavi Antioquia oniki. Judeus kaija'ari hiriha ada Nicolau. Binofijahaki'iki ada judeus kaija'ari kaDeus, kidiDeus hira kaimoni. \p \v 6 Jesus athi avavaadahaoniva abono vaviaha va'ora vavikha'aha adani 7 vihiki vagathogatho'iki. Va'da'di a'ani namania va'ora vakaabadavini kaba'i, Jesus athi avavaadahaoniva abono Deu-ra vara vani'avini va'ora kakodiara kaimoni. \p \v 7 Okha'okhaoni'ihi ida Deus athi, oniani ida Jesus vaipohihava abono-ra va'ora anaipohibakhiaja Jerusaléa. Sasidotxi vaipohiki jaboni Jesus kania vaabono gahinai vanihavini, athi vanaaba'aha. \s1 Estêvão varani hina \p \v 8 Hari. Oniaroa, Deua bikajoamorabakhiaki ada Estêvão. Deus danona hojani arafiaki kidiania, oniani ida Deus kabadani danoki-ra bada ni'avini hija afobakhia. Kidibadani va'ora nava'ibodivaraniki adani ija'ari, oniani ida Deus kabadani hini avigavini hija. \p \v 9 Hari. Jerusaléa vahojaki adani judeus kaija'ari vaibavi ipohikia vikha'iki. Vaibavi onini Cirene sidaji, Alexandria sidaji, Cilícia kaaraboni, Ásia kaaraboni hiki. Judeus kaija'ari honai abono vagathajanariki adani. Deu-ra vara vani'avini kagorania vavajoroniki Jerusaléa hojaki. \p Hari. Ni-vavajahaki ida Estêvão kabadani, kidivarani hiki. Asohini kaba'i ida Estêvão kavarani, vanofiki ida asohirini vakahivini. Estêvão khama vara vakhanina, vakaabokariki ida athi avanaabosivini. \v 10 Ma'onahai Jahaki Estêvão-ra no'aha kidi'ogahaia, biogaja kaimoni ida vakadivarani bianaabosivini kaimoni. Estêvão athi-ra avanaabosivini-ra avigaravini kaba'i, asia vakajari'dahi ida Jesus varani hina. \p \v 11 Hari. Vahoariha vakadiania avikha'aha adani vagathajanariki, ahojaia va'ora vani'aha: \p —A'onira ano'aki bana hari jiniroa, varani jaharikia Estêvão-ra avakanavaranihavini abosini kaimoni. Estêvão-ra vakanavaraniha'a mahija judeus kaija'ari vahoariha Estêvão-ra vakaihamahi'avini. Va'ora vani'a bana: \q1 “Akamithabakhiaki ida Estêvão kavarani asohiriki. \q1 Jahari'oamanija ida \q2 kidivarani \q2 Deu-ra kanavaranihavini. \q1 Varani asohirikia \q2 bikanavaranihaki ada \q2 Moisés kohana jaboni.” \m Va'ora avani'aonibakhia bana mahija Estêvão-ra vakaihamahivini — honai abono vagathajanariki va'ora vanava'isohiha adani ija'ari korijanahia vakavaranira kaimoni. \p \v 12 Hari. Judeus kaija'ari, vakadika'da'di vihiki khama vakamithahi ida Estêvão varani hina. Ka'oa hiki vavanihavini mani ida Estêvão-ra vakaihamahivini hija. Vaihamahiha adani jaboni judeus kaija'ari vaka'ojomo'iva abono. Vaihamahiha, Estêvão-ra avanikha'aha. Vagathi'aha, avisa'aha judeus kaija'ari vanasohiva abono vavaka'da'diva vakadiania. \p \v 13 Vajoronina naothinia Estêvão-ra vavajahariki va'ora vahonariaha adani Estêvão-ra vakanavaranihaki, korijanahia vakanavaraniha'ianara kaimoni, ija'ari vanava'isohiva abonoa mitha vani'aja kaimoni. Oniania, vani'a'ianaha: \p —Akamithabakhiaki ida Estêvão vara nina. Bikanavaranihabakhiaki ida Deu-ra khai ani'avini kagorani, Deus kava'isohihi jiriki hiki. \v 14 Estêvãoa vara bivani'a'iki ada Jesus. Ovani sidaji Nazaré oniki kavijavani ada. Jesus vania bana binihimaja ida Deu-ra khai ani'avini kagorani. Bianahoarihavini binofiki ida akadihojai Moisés kohana haria honariavini hi'iki. Nimania ida Estêvão kavarani akamitha'iki — korijanahia vakhani'aha. \p \v 15 Ija'ari vanasohiva abono vavaka'da'diva hahavi vavithiriahakia vada vani'ahi ida Estêvão nokho. Deus ibavi kaija'arini nokho vani fori hini vanokihi ida Estêvão nokho jahani. \c 7 \s1 Estêvão vara va'ora ni'avini kavaranihi \p \v 1 Hari. Oniaroa, sasidotxi vakadika'da'dia binana'dohiha ada Estêvão: \p —Ka'oa mani kasavaha ida ira vakanavaranihavini hiki? \p \v 2 Estêvãoa bini'aha: \p —Kodija'ari, akadija'ari vavaka'da'diva, mitha vani'a'imidia bana hida kodivarani. Vara ovani'aki bana ada akadi'arahoda kohana okhananavaki Abraão oniki. Deus abono-ra nanokiavini Abraão kania. Vaga'oamanija ida Deus jahana. Abraão ni-hoja'iaki kaho Harã ibavi onikia. Mesopotâmia arabo onikia hojana kaba'i ada Abraão, \v 3 Deua vara bini'a'aha: \q1 “Abraão, ai vihi'a \q2 avaibavinia. \q1 Va'ora nahojaha'a bana adani kadabi'i kaija'ari. \q1 Avikha'a bana arabo hoariha \q2 ira onanokiahivini hiki \q2 kaimonia.” \m Niha ada Deus. \p \v 4 Oniaroa, ai vihi'aha adani Abraão Caldéia ibavi onikia. Avikha'aha, ibavi Harã onikia vakaikahi'aha, vahoja'aha. Vahojana oadani abini'aha ada Abraão kaabi'i. Abinina naothinia ai vihi'ianaha adani Abraão. Deus va'ora kaboa'iha hihida arabo avahojakia vikha'ina. \p \v 5 Asia Estêvão vara va'ora ni'a'aha adani kidija'ari vanava'isohiva abono: \p —Deus ni-va'ora no'ajoraki araboa. Ni-pa'itxia Abraão-ra no'a'iaki. Bini'aha ada Abraão: \q1 “Ira ono'aki bana i hihida araboa kadaimoni, \q1 kadaisai kahanodi vavijavaronisiagaki vakadimoni.” \m Niha ada Deus. Isana bikahivini kaba'i, ni-isa'iaki kaho ada Abraão. \p \v 6 Deua bivava'isohihijoraki ida namithaki kaimoni. \q1 “Abraão, arabo hoariha \q2 avikhaki bana adani \q1 kadaisai kahanodi \q2 vavijavaronisiagaki. \q1 Vakadiani hirihi ida arabo hoariha vavahojaki bana. \q1 400 badara ipohini vahojana oadani \q2 arabo hoariha kaija'arini va'ora vanajaharihariki bana adani kadaija'ari. \q1 Honai abono vagathaki kaimoni adani kadahanodi vavijavaronisiagaki.” \m Nimania ida Deus athi Estêvão va'ora ni'avini hiki. \p \v 7 Estêvãoa vara bivani'a'ianahi ida Deus athi: \p —“400 badara ipohini radahani naothinia va'ora onaima'banaki bana adani arabo hoariha kaija'arini kadaija'ari-ra va'ora vanajahariharibakhia'iki. Naothinia ai vihi'iki bana adani kadahanodi vavijavaronisiagaki. Hihida araboa vikhaki bana adani, hora vakanamasiviki bana adani.” \m Niha ada Deus. \p \v 8 Asia kidija'ari vavaka'da'diva-ra vara va'ora ni'aha ada Estêvão: \p —Oniaroa, Deua bihonariaha ada Abraão kohana: \q1 “Va'ora bana karajomi adani makhira isani \q2 hahavi bana. \q1 8 mahi-ra vahoja'aha ada isai, \q2 a'boa'ihi ida asafi pa'itxi rajomi kaimoni. \q1 Vavahojaki ida siikosida \q2 karajomihi \q2 kodija'ari vihira kaimoni.” \m Nimania ida Deus kava'iponahi a'bo'daki athini. \p Oniaroa, Abraão kohana bikarajomiha ada kidisai Isaque. Tanana kari 8 mahi-ra vahojavini vani bikarajomi'aha ada Isaque. Karaho'ina ada Isaque, bikarajomiha ada kidisai Jacó. Karaho'ina ada Jacó, va'ora karajomi'aha adani kidisai 12 vihiki vaipohina. Akadi'arahoda kohana avikhananavaki adani Jacó kaisai. \p \v 9 Hari. Avakabai'aha ada vakadikajo'o José, pavakari vaniha'aha. Vakapavakariva avisa'aha Egito kaarabonia. Kidikariva bikapavakariki ada José. Honai abono gathaki hi'ina ada José kohana. Egitoa hojana oadani Deua biakodia'aha. \p \v 10 José va'i rogo inibakhiani kaba'i Deua bikajoamora'aha, kidi'ogahaia bino'a'aha. Deua biakodiavini mani ida Egito kaaraboni kaka'da'dini José-ra vajahavini hija. Faraó oniki ada. Oniaroa, Faraó José-ra honaria'aha va'ora vaka'da'dira kaimoni adani Egito kaaraboni kaija'arini, vakadiarabo hiki. José va'ora vaka'da'diki jaboni adani Faraó gorana kaija'arini hahavi. \p \v 11 Hari. Oniaroa, Egito kaaraboni kaija'arinia vakainamo'ihi ida vakadi'bai, kiivi hiki, oniani ida va'ora naima'banaja. Badara ipohiki ni-movaki ida vakadirakhajahi. Canaã kaarabonia jaboni vakadirakhajahi ni-movaki. Ni-akadi'arahoda avikhananavakia vakaragajanaki ida vahaki kaimoni. \p \v 12 Hari. Vakadiabi'i Jacóa bikamitha'ihi ida trigo varani hini Egito kaarabonia hojani, oniani ida kidisai-ra va'ora honariavini hija avikhana trigo-ra vakapavakarihavini. Sa'ai ko'bamihani vihiki adani Jacó kaisai Egitoa avikhabiininiki. \p \v 13 Hari. Ihimi'ini ida trigo, Jacó avikhana va'ora honaria'ianaha. Vakaikahi'ianaha, José va'ora nanamitha'aha: \q1 “Avakadikajo'o mani ho.” \m Niha ada José. \p Faraóa bikamithahi ida José igamina vakaikahina varani hini. \v 14 José va'ora kaboa'iha adani kidiabi'i Jacó, igamina vihiki afohahavi vikhana kidiania vahojara kaimoni Egito kaarabonia. 75 vihiki vaipohina adani Jacó kaija'ari kohana. \p \v 15 Oniaroa, avikhaha adani Jacó, kidisai vaipohiki khama. Egito kaarabonia vahoja'aha. Badara îpohiki vahoja'aha. Na'arihavi vihi'ina adani Jacó, kidisai hahavi vihiki vaabini'aha afohanana. \v 16 Vaabinihanana'aha vaba'ona-ra avisanana'aha vakadika'damahi ibavini Siquém oniki kania. Abraão kohana hokina kari bikapavakariki ida ja'di hodijama'oki vakadika'damahi ibavini kaimoni Emor kohana kahanodi vakadiania. \p \v 17 Hari. Oniaroa, maakari'ihi ida badara Deus Abraão kohana-ra nava'iponijora'avini hiki namithaki kaimoni. Egito kaarabonia vahojana oadani vaabono avanaipohi'aha adani akadija'ari avikhananavaki kohana. \p \v 18 Oniaroa, arabo kaka'da'dini hoariha va'ora vaka'da'di'aha adani Egito kaija'arini. Onina jaboni Faraó. Ni-biogaki ada José kohana varani hina. Abini'bo'da'iki ada José. \v 19 Egito kaaraboni kaka'da'dini va'ora korijanahaha adani akadija'ari avikhananavaki. Va'ora vanajaharihari'aha, va'ora vahonariahiha adani isai vatanaki osahi vihina gora baninija vaabinira kaimoni. \p \v 20 Hari. 'Bana'aha ada Moisés. Jaha'oamanira ada isai. Masiko ahoarabakosiki hojaha kidiabi'i gorana bodinia ahojana. \v 21 Nihanikia avanahojajanariha ada Moisés vagorana bodinia, vaini vadinia avisa'aha. Faraó kaisaia bikaraga'aha ada Moisés bavi bodinia, bikanaisaiha'aha, binavijava'aha. \v 22 Moisé-ra vaka'ojomo'i'aha adani Egito kaija'arini vakadi'ogahaia. Moiséa biogajahaki'ihi ida vakadi'ogahai, oniani ida Moisé-ra ka'da'di nihaja. Biogajahakiki ida ija'ari-ra nasohivini kavaranihi. \p \v 23 Asia Estêvão vara va'ora ni'aha: \p —Moisés kabadarana 40 hiki ipohini. Egito kaija'arini vakadiania hojana oadani va'ora navanavanaha'aha adani kidija'ari, hi'adani Israel kaija'ari, kidi'arahoda kohana kaija'ari vavijavaronisiagaki adani. \v 24 Moisés va'ora navanavanahavini, binokiha ada Egito kaija'arini kidija'ari hoarana najahariharina hina. Israel kaija'ari-ra akava'ijoa'aha. Kidija'ari ka'da'di-ra kanaabosivini, binaabini'aha ada Egito kaija'arini. \v 25 Moisés abono-ra ni'aha: \q1 “Kodija'aria avigaki ida Deus hora karonavini, \q2 va'ora oakava'ijoara \q2 kaimoni.” \m Abono-ra kava'ibodivaraniha ada Moisés. Ni-avigapa'itxiki ada Moisés Deua bikaronavini. \p \v 26 Ka'afokajomani va'ora noki'aha adani Israel kaija'ari vi'bamiki vaabono vakodakhamaki. Moisés va'ora honaria'aha vaabono avakakariakakhamavini. Va'ora ni'aha: \q1 “A'onivani avaigamini \q2 avi'bamiki a'oni. \q1 Nahina mani ida \q2 avaabononi avakakaihamahikhamavini hija?” \m Va'ora ni'aha ada Moisés. \p \v 27 Oniaroa, hoariha-ra dakia biarokojoho'aha ada Moisés, bini'aha: \q1 “Nahina vani ira honariaja \q2 haria ivaka'da'divini. \q1 Ni-anofiki ida haria \q2 inasohivini. \q1 \v 28 Hidanija inaabini'iki ada \q2 Egito kaaraboni kaija'arini. \q1 Hora inaabinimaniki koda i jaboni?” \p \v 29 Moiséa mitha bini'ahi ida kaabinina varani hini, ofini'aha, oga'aha. Egito kaarabonia ajihiha, arabo hoariha Midiã onikia okha'aha. Midiã hojana oadani kagamo'aha. Vaisa'aha vakadisai vi'bami'aha. \p \v 30 Hari. Oniaroa, radaha'ihi ida 40 badara ipohini. Oniaroa, adaha'aha ada Moisés amasia, arabo namahiki monte Sinai onikia maakarini. Deus ibavi kaija'arini abono-ra nanokia'iki Moisés kania. Ava patxaniki ha'diki kania binoki'aha. \p \v 31 Bikava'ibodivarani'ihi, binavanavanaha'ihi. Binamaakarivini kaba'i, bikamithahi ida Deus athi: \q1 \v 32 “Hovani avakadi'arahoda avikhananavaki vakadiDeus ho, \q2 Abraão, Isaque, Jacó vakadiDeus ho.” \m Niha ada Deus. Thararara'aha ada Moisés, imahida'ina, nokho-ra aka'oaha'aha, binokijanarara kaimoni. \v 33 Deua bini'aha ada Moisés: \q1 “Hihida ibavia ohojaki ho. \q1 Ojahaka'oaki ho, \q2 oniani ida kadasandália-ra ikaanivini-ra ohonariavini hija. \q1 \v 34 Egito kaarabonia va'ora \q1 onokihaha'oadahaki \q2 adani kodija'ari \q2 vajaharihari'ina. \q1 Vaimana 'banani va'ora \q2 nabarariahavini \q2 okamitha'iki jaboni, \q1 oniani ida hora rakhaja \q2 va'ora oakava'ijoahavini va'ora onofivini, \q1 oniani ida Egito \q2 kaarabonia iajoini-ra \q2 ohonariavini hija.” \m Moisé-ra ni'aha ada Deus. \p \v 35 Asia Estêvão vara va'ora ni'aha adani kidija'ari vavaka'da'diva. \p —Egito kaarabonia Moisés hojana kari kidija'ari Moisé-ra vakajoni'aha, vani'aha: \q1 “Nahina vani ira honariaja haria ivaka'da'divini? \q1 Ni-anofiki ida haria \q2 inasohivini.” \m Vakhaniha. \p Deus vania bikarona'aha vakadiania va'ora akava'ijoaki kaimoni, vakadika'da'di hira kaimoni. Deus ibavi kaija'arinia biakodiaki ada Moisés, hi'ada ava ha'diki kania nokia'iki. \p \v 36 Egito kaarabonia hojana kari, vikhaonanina viahania Moiséa bada bini'a'iki ida Deus kabadani danoki, ija'ari-ra nava'ibodivaranikarahoki. Naothinia paha kajokiraki ibavi, mar Nadaraki onikia vikafianina bada bini'a'ianahi ida badani danoki. 40 badara ipohini amasia vahojana oadani, bada bini'a'ianahi ida kidibadani danoki. \v 37 Moisés vani va'ora nava'isohijoraha adani kidija'ari: \q1 “Akadija'ari vahararana \q2 Deua binagathogathoki bana ada athi namoniva abono hoariha. \q1 Hofori hiki bana ada.” \m Va'ora ni'aha ada Moisés. \p \v 38 Moisés hoja'iki kidija'ari vajoroni'iki vakadiania amasia. Moisés vani-ra vara ni'a'aha ada Deus ibavi kaija'arini monte Sinaia nokia'ina. Moiséa bikamitha'ihi ida Deus athi, haria nava'isohivini hi'ihi. \v 39 Akadi'arahoda avikhananavakia vanaabarihi ida Moisés athi. Vakapoariravini ida athi, vanofiki ida avajoi'ina Egitoa. \p \v 40 Vani'aha ada Moisés ka'aajo Arão oniki: \q1 “Inamonaha'a bana ida \q2 deus amovana \q2 avaadahaki kaimoni, \q2 haria avanamithahaki \q2 kaimoni hagihia. \q1 Arabo namahikia \q1 ogaimori'aha ada Moisés, \q2 ni-aogajanaki hana hojana. \q1 Egito kaarabonia arihojana kari \q2 haria banani'iki ada. \q1 Ogaimori'ina avisoni'iki ada.” \m Vani'aha ada Moisés ka'aajo. \p \v 41 Oniaroa, vanamonahahi ida deus amovana 'daama kahidari dorona nokiana fori hiki. Avanaha'dihi ida igitha abononi, deus amovana-ra vakavaihinikavini kaimoni. Khai vani'ahi ida vakadiamonahi. \v 42 Deu-ra naihamahiki amovana vanamonahavini, oniani ida akadija'ari avikhananavaki-ra va'ora nahojahavini hi'ia. Va'ora arakhavini mani ida safini, masiko, boviri hiki-ra vakanamasivivini hija, vakadideus ipohina hira kaimoni. Deus athi namoniva abono kohana vakadipapira hojaki hida Deus athi: \q1 “A'onivani Israel kaija'ari \q1 Deus athi-ra mitha vani'a. \q1 40 badara ipohini hora \q2 avakaabinihivini hiki \q2 ida igitha avaranaha'di'iki kaimoni. \q1 Hora avakavaihinikamaniki koda a'oni? \q1 Iniani. Kodimoni hirihi ida avakadibadani. \q1 Avakadiamonahi oamani ida avakavaihinikaja. \q1 \v 43 Avanamonahaki ida makari kagorahi amovani \q2 avakadideus amovana \q2 Moloque oniki kaimoni hina. \q1 Avanamonahaki ada boviri amovana avakadideus \q1 Renfã oniki kaimoni hina. \q1 Avakaiba'ihi ida \q2 avakadiamonahi, \q2 avakadideus hi'oamanija ida. \q1 Avakanamasivi'ihi ida \q2 avakadiamonahi, \q2 oniani bana ida napaja a'onira okaronavini hija, \q2 avakadiaraboa avahojajanaria kaimoni. \q1 Babilônia ibavi onikia a'onira okaronaki bana ho.” \m Nimania ida Deus athi papira hojaki. \p \v 44 Asia vara va'ora ni'aha ada Estêvão. \p —Oniaroa, akadija'ari avikhananavakia vavahojaki ida makari kagorahi amasia. Deu-ra khai vani'avini kagorani ida. Deua bihonariaha ada Moisés makari kagorahi-ra namonahavini. Moisé-ra nanokiahivini hi'ihi ida makari kagorahi hoariha vadami fori hikia, biogaja kaimoni ida amonahani. \p \v 45 Akadija'ari avikhananavakia vagathani'ihi ida makari kagorahi amasia. Deus vakadiania hojahaha'oadahana karajomini ida. Josué vakadika'da'di hina kari vavikha'ihi ida makari kagorahi hihida araboa. Josué khama va'ora vanihima'aha adani ija'ari hihida araboa vahoja'iki. Deus va'ora kakodiaha vakadiarabo kaimoni ahoroania. \p Hari. Vaabini'aha adani akadija'ari avikhananavaki. Vakadisai vania vavahoja'ihi ida gora. Badara îpohiki hojahi. Davi kohana ka'da'di hina kari asia mani hojahi ida makari kagorahi. \v 46 Davia bikanikhariaha ja'di kagorahi maina amonahania ija'ari Deu-ra khai vani'avini kagorani kaimonia. Davi-ra vajahavini kaba'i, ni-Deua biva'ahavini hiki ida badani. \v 47 Davi kaisai vani ada Deua biva'ahaha ja'di kagorahi-ra namonahavini. \p \v 48 Salomãoa binamonahavini kaba'i ida gora, ni-gora ija'aria vanamonahakia hojaki ada Deus hahavi-ra kaabokaki. Ibavi hahavia hojaki hada. Nimania ida Deus athi namoniva abono kohana vakadipapira athini. Deua bini'aha: \q1 \v 49 “Kodivithi ibavini ida nama. \q1 Arabo vania o'dama \q2 kakatiraja. \q1 Nahina kagorahi-ra koda avanamonahaki a'oni \q2 kodimoni? \q1 Hanajaja vania oakoiriki koda ho? \q1 \v 50 Hovani onamonaha'ia ida hojahahavi'iki.” \m Estêvão va'ora nava'isohivini hi'ihi ida Deus athi papira hojakia. \p \v 51 Estêvão va'ora ni'aha: \p —Ni-Deu-ra avifiniki, ni-athi avanaabaki. Avamoroboharia koda, kaabanahi avihini-ra avakamithapa'itxiriki? Avakadija'ari avikhananavaki fori avihi'oamanija koda? Ma'onahai Jahaki-ra vakajoni'iki adani va'oaniaro. A'onimaina avakajoniki ada Ma'onahai Jahaki. \v 52 Deus va'ora karonaha adani athi namoniva abono vaipohiki avakadija'ari avikhananavaki vakadiania. Ni-va'ora vanofiki, va'ora vanajahariharimaniha, va'ora vanaabinimani'aha. Deus athi namoniva abonoa vara vavani'abakhiaki ada Deus kahonai jahaki khana kamahini. A'onimaina avakajoni'iki ada Cristo, avanaabini'iki ada. \p \v 53 Deus a'onira nava'isohivini hiki nahina bada avani'aki kaimoni binofikia. Deus ibavi kaija'arinia bivikhahi ida Deus kava'isohihi jiriki, Deua binofiki avarigavini, ni-avanaaba'iaki ida Deus athi — kidija'ari vavaka'da'diva-ra va'ora ni'aha ada Estêvão. \s1 Abini'iki ada Estêvão \p \v 54 Oniaroa, vaihamahi'oamani'aha adani judeus kaija'ari vanasohiva abono vavaka'da'diva Estêvão athi-ra mitha vani'aki. Vakanada-ra vakanakiroromisi'oamani'aha, vaihamahina, vava'i jokojokoni. \p \v 55 Estêvão va'i-ra nahonariahihiha ada Ma'onahai Jahaki, Estêvão vada inisiha, binoki'ihi ida Deus vagana, binokiha ada Jesus gaaki Deus pitana aniaja. \v 56 Estêvão va'ora ni'aha adani vaihamahiki: \p —Vada vani'a oni nama arabikhajahani onokiki. Jesus o hojara Deus pitana aniaja. Ovani mani ija'ari hahavi ka'aajo o. \p \v 57 Vaihamahi'ianaha vabodi'baraha'aha. Vamorobo-ra vagathaha'aha vasa'a, Estêvão athi-ra vakamithajanarara kaimoni. \v 58 Vanajorahahaviha ada Estêvão, vagathiha, avisaonani'aha sidaji baninija. Estêvão athi-ra vakamitha'ikia vaani'ihi ida vakadikarahobi namania hojaki, Estêvão-ra vanagaha'aha ja'dia. Saulo viaha vanahoja'ihi ida vakadimakari, biakadava'a'ihi. Imakhinava ada Saulo oniki. \p \v 59 Vanagahavini kaba'i Estêvãoa bibaranaha'aha ada Jesus: \p —Jesus, kodika'da'di, oma'onahana-ra bana gathani. \p \v 60 Kajo'atharari'aha, bodi'bara'ianaha: \p —Kodika'da'di, hari'a bana jaharikia va'ora arakha'a bana. Ni-onofiki ida hora vidavini abosini — niha ada Estêvão. \p Bodi'barana naothinia abini'aha. \c 8 \s1 Saulo va'ora najaharihariki adani Jesus Cristo kaija'ari \p \v 1-2 Sauloa bianokihi ida Estêvão abinina, khai bini'a'ihi. Hari. Makhira Deu-ra vanofijahakikia vaka'damaha'ihi ida Estêvão aba'ona. Vakaasara'ahapiki'aha ada abini'iki. \p Oniaroa, Estêvão abini'ina naothinia kama'da'ihi ida Jesus Cristo kaija'ari vajaharihari'ina Jerusalém sidajia. Jesu-ra vakajari'daki va'ora vanajaharihari'aha adani Jesus athi-ra vanaaba'iki. Va'ora vanajahariharivini mani ida va'ora ai niha'ia, va'ora akanahoaraharahanakhama'ia. Ai vihiha, Judéia kaarabonia avikha'aha. Samaria kaarabonia avikha'aha adani vahoariha. Jesus athi avavaadahaoniva abono ka'oa vani adani vahoja'aha Jerusaléa. \p \v 3 Oniaroa, Sauloa binofiki va'ora nihimavini adani Jesus Cristo kaija'ari. Vagorana okhajakosionina ada Saulo, va'ora gathivini, va'ora arahokaonani'aha adani Jesus vaipohihava abono, makhira, gamo vihiki-ra va'ora osa'aha, va'ora obai'aha cadeia. \s1 Samaria kaaraboni kaija'arinia vakamithaki ida Jesus monina \p \v 4 Jesus Cristo kaija'ari vajaharihari'ina mani ida va'ora na'ajihi'ia. Ai vihi'aha. Avikhana kaba'i ibavi ipohikia vara vavani'a'ihi ida Jesus varani hina. \p \v 5 Hari. Ajihi'aha ada Filipe jaboni. Samaria sidaji onikia okha'aha. Jesus vaipohihava abono ada. Sidaji kaija'arini-ra va'ora nava'isohivini hi'ihi ida Cristo varani hina. \v 6 Ija'ari hahavia mitha vani'ajahakihi ida Filipe athi. Vakamithahi ida athi, vanokihi ida Deus kabadani danoki bada bini'a'iki. \v 7 Vahararana vahojaki adani vakabajadiki. Filipea bihonariavini afohanana ida bajadi ajihi'ini. Bajadi bodi'barahahi, ajihi'ihi. Jaha'ihi ida ija'ari afohanana. Filipe va'ora najaha'aha adani vajo'o aba'oronisiagaki, vatonorohaki vaipohiki-ra va'ora anaihota'aha, \v 8 oniani ida Samaria sidaji kaija'arini-ra va'ora khai ni'aja. \p \v 9 Hari. Filipe kaikahina viahania hoja'bo'da'aha ada Simão. Arabani ada. Samaria kaija'arinia vakava'ibodivaranikarahoki ida Simão kabadani. Badani danoki ogava abono hina-ra kahivini ada Simão. \v 10 Vakamithajahakihi ida athi. Vani'ahahavi'aha: \p —Deus danona oamani hida hihada makhira bivahojaja — Samaria kaija'arinia vani'abakhiavini. \v 11 Badara ipohiki arabani kabadani danoki va'ora nava'ibodivaranikarahovini, oniani ida Simão athi-ra vakamithajahakivini hija. \p \v 12 Hari. Kaikahiha ada Filipe, vara va'ora ni'aha adani Samaria kaija'arini Jesus monina jahaki kavaranihia. Va'ora ni'aha: \p —Deus va'ora vaka'da'diki adani athi naabani vihiki — niha ada Filipe. \p Mitha vani'ahi, ni-vakajari'daki ida athi. Jesus kania vaabono gahinai vanihavini naothinia Filipe va'ora kana'aha adani makhira, gamo vihiki vajari'dariki. Jesus kaija'ari karajomini ida kanai. \v 13 Simão jari'darina mani ida Filipea bikanavini hija jaboni. Kanana naothinia Simãoa bivaipohiha'aha ada Filipe. Vada bini'ahi ida Deus kabadani danoki Filipea bada bini'aki. Ija'ari vaipohiki-ra va'ora anaihotajahakivini mani ida Simão-ra nava'ibodivaranikarahoja. \p \v 14 Oniaroa, Jerusaléa vahojaha adani Jesus athi avavaadahaoniva abono. Vakamithahi ida varani Samaria kaija'arini Deus athi-ra vanofivinia, oniani ida Pedro, João vihiki-ra va'ora vakaronavini hija. \p \v 15-16 Samaria kasidajinia vakaikahi'aha adani Pedro. Filipe va'ora nava'isohi'aha adani Pedro, João vihiki: \p —Va'ora okana'iki adani Jesus monina-ra vakajari'dariki. Jesus vakadika'da'di hina-ra vanofiki adani. Ni-va'ora avi'onani'iaki kaho ada Ma'onahai Jahaki — Filipe va'ora ni'aha adani Pedro. Oniaroa, Deus kania vakanikhariaha bikaronara kaimoni ada Ma'onahai Jahaki vikana'iki vakadimoni. \p \v 17 Pedro, João vasa'a-ra vakanaibavi'aha Samaria kaija'arini va'da'di a'ania afohanana, oniani ida Ma'onahai Jahaki va'ora avi'onanivini hi'ia. \v 18 Simão va'ora nokiha vasa'a-ra vakanaibavivini vahoariha vakadiania va'ora avi'onanira kaimoni ada Ma'onahai Jahaki. Binokihi binofi'ihi ida vakadi'ogahai bikapavakarivini jiniroa. \p \v 19 Simão va'ora ni'aha adani Pedro: \p —Onofiki bana ida hora ino'avini hini jaboni danona, osa'a-ra okanaibavivini vahoariha vakadiania va'ora avi'onanira kaimoni ada Ma'onahai Jahaki. \p \v 20 Pedroa bini'aha: \p —Simão, Ibavi Jaharika'oakia okha'a. Iavikha'a ida kadajiniro. Ni-jahapa'itxiki ida Deus ka'ogahai-ra jiniroa inaabosivini-ra inofivini. \v 21 Kadaimoni hirihi ida akadibadani. Ni-jahapa'itxiki ida haria iakodiavini. Deua biogaki ida kadava'ibodivarani asohiriki. \p \v 22 Iabono ka'da'digariavinihi ida kadava'ibodivarani jaharika'oaki. Deu-ra kanikharia'a mahija kadavarani asohiriki-ra na'biravini. Akadibadani danoki-ra iakabaivini mani ida ira najaharija. \v 23 Bariokhana kaarapani fori hiki ida kada'akabajahi jaharini. Kadava'ibodivarani jahariki ira gathi'iki i — bini'aha. \p \v 24 Simão va'ora ni'aha adani Pedro, João vihiki: \p —Onofiriki ida Ibavi Jaharika'oakia ookhana. Deu-ra kanikharia'a kodimoni bana mahija ini'a'iki kodiania namitharavini — niha ada Simão. \p \v 25 Oniaroa, Samaria kaarabonia vahojaha adani Pedro vara vavani'ahi ida Deus athi. Samaria kaibavini ipohikia avaadahaonikia vara vavani'ahi ida Jesus monina jahaki. Jerusaléa vajoina vaadahana kaba'i vahoariha-ra vakanamoni'aha Jesus varani hina. \s1 Filipea vara bini'aki ada ka'da'di kahonai abono \p \v 26 Hari. Oniaroa, Filipe asia hojaha Samaria kaarabonia. Deus ibavi kaija'arini kaikahi'aha kidiania, bini'aha: \p —Filipe, ibavijahaha'a bana mahija ai ihi'avini. Gaza sidaji kahagihinia okha'a bana. Hi'ida hagihi Jerusalém sidaji kama'daki ida — Filipe-ra ni'aha ada Deus ibavi kaija'arini. Vaipohiriki adani ija'ari Gaza kahagihinia vaadahaki. \p \v 27-28 Hari. Safini sohirarina akhano'aha ada Filipe hagihia. Adahana kaba'i bikanoki'ihi ida carruagem. Carruagea kaadahaha ada ka'da'di kahonai abono. Etiópia kaaraboni kaija'ari ada makhira. Kidiarabo vaka'da'diva kahonai abono ada. Gamo ida Etiópia kaaraboni vaka'da'diva Candace oniki. Ka'da'di kahonai abono kabadani ka'oa ida kidiarabo vaka'da'diva kajiniro-ra akadava'avini. Deu-ra nofijahakiki ada. Jerusaléa arakhana hiki Deu-ra kanamasivira kaimoni. \p Hari. Filipea bianoki'aha ada kaadahaki kajoi'ina kidiaraboa. Kaadahana kaba'i vada bini'ahi ida Isaías kohana athi Deus athi kapapirania hojaki. Deus athi namoniva abono ada Isaías kohana. \p \v 29 Oniaroa, Ma'onahai Jahakia bini'aha ada Filipe: \p —Carruagem kania maakari'a mahija ikanajoikahiha'oadahavini — bini'aha. \p \v 30 Ki'darahaha'aha, akhano'aha kidiania. Filipea bikamithaha ada kaadahaki Deus athia athina. Vara bini'ahi ida Isaías kohana athi papira hojaki. Filipea bikamithahi, binana'dohiha: \p —Iogamanija ida papira athini nahina nini vada ini'aki? — niha ada Filipe. \p \v 31 —Iniani, ni-nahina hora ka'ojomo'iki. Ni-nahina nini oogajahakiki — Filipe-ra ni'aha. \p Kaadahakia bikaboa'i'aha ada Filipe kidiania ki'dama'ina, vithi'ina. \v 32 Ki'damana viahania kaadahakia vada bini'aki ida Deus athi kapapirani athini pitani: \q1 “Ovilia-ra vanaabinivini vani fori hiha \q2 avavikhaonanivini ada ovari. \q1 Savina a'boana oadani viso niki ada ovilia dorona. \q1 Ovilia dorona vani fori hira ada ovari viso nina. \q1 \v 33 Va'i avaipahihikarahovini ada ovari. \q1 Jahaka'oana kaba'i \q2 vahoariha vida'aha. \q1 Isarina vani abini'aha. \q1 Ni-va'ora vahojaki adani \q2 kidisai, kidihanodi vihiki. \q1 Ihimi'oamani'ihi ida \q2 kidimahi hidiaja.” \m Nimania ida Isaías kohana athi papira hojaki. \p \v 34 Kaadahakia binana'dohi'aha ada Filipe: \p —Hora nanamitha'a bana. Hana hina mani ada Isaías kohana vara bivani'ara? Abono-ra vara vani'aki ada Isaías kohana? Hana hina ada ovari? \p \v 35 Filipea bini'aha: \p —Jesus mani ada Isaías kohana vara bivani'ara. \p Filipea vara bivani'a'imidiaki ida Isaías kohana athi Deus athi kapapirania hojaki. Naothinia binava'isohivini hihi ida Jesus kavaranihi afohahavi. \v 36 Vakaadahaha 'dako pa'itxia avakakhano'aha. Ka'da'di kahonai abonoa bini'aha: \p —Vada ini'a oni hi'oni paha. Nahina hora kaathiririhi hora ikanavini? \p \v 37 —Jesu-ra ikajari'darihi, kidiania iabono gahinai inihahi; jahaki ida ira okanavini — niha ada Filipe. \p —Okajari'dariha ada Jesus Cristo Deus kaisai hina — Filipe-ra ni'aha. \p \v 38 Ka'da'di kahonai abonoa bihonariaha ada badani abono carruage-ra kanadaanivini. Avigariha, avaki'dafafoni'aha. Filipea bikanaha ada makhira. \v 39 Avigaimori'aha, Ma'onahai Jahakia biavikha'aha ada Filipe ibavi hoariha. Makhira ni-binokijanaki ada Filipe. Jesu-ra gathanivini mani ida khai ni'ana hija. Ka'ajihi'ianaha. \p \v 40 Hari. Azoto sidaji onikia jorakia hoja'aha ada Filipe. Ajihiha, sidaji ipohikia aadahaoni'aha. Ija'ari ibavini aadahaonina kaba'i binamonihi ida Jesus monina jahaki kavaranihi. Cesaréia sidaji onikia kaikahi'aha. \c 9 \s1 Sauloa bikamitha'iki ida Jesus athi hagihia \r (Atos 22.6-16; 26.12-18) \p \v 1-2 Jerusaléa asia hojaha ada Saulo, va'ora najaharihariha'oadahamaniha adani Jesus vaipohihava abono, va'ora naabinivini va'ora nofiha. Binofiki va'ora gathivini adani Jesus vaipohihava abono sidaji hoariha vahojaki. Oniania Jerusaléa ajihina viahania Sauloa bikanikhariaha ada sasidotxi vakadika'da'di: \p —Hora bana iathini kapapirania oavikhaki kaimoni. Damasco sidajia okaikahihi, papira va'ora onanokiahira kaimoni adani akadija'ari Deu-ra vara vani'avini kagorani bodinia vahojaki, avigaja kaimoni ida hora ikaronavini. Papira athinia hora honaria bana va'ora ogathira kaimoni adani Jesus vaipohihava abono Damasco sidajia vahojaki. Va'ora ogathiki bana adani makhira, gamo vihiki, vidabohana naothinia va'ora ovikhavini hida kadania — Sauloa bini'aha ada sasidotxi vakadika'da'di. \p \v 3 Hari. Papira-ra gathaniha ada Saulo, ajihi'aha. Damasco sidajia okha'aha. Sidaji-ra anamaakari'aha, nama gaari'ihi ida safini vagana fori hiki. Vagajorakihi Saulo i'oaria. \v 4 Adariha, bikamithahi ida athii: \p —Saulo, Saulo, nahina mani ida hora inajahariharivini hija? \p \v 5 Sauloa binana'dohiha: \p —Ka'da'di, hana ihini mani i? \p —Hovani mani Jesus ooniki ho. Hora inajahariharibakhiaki i. \v 6 Gaa'a. Damasco sidajia okha'a. Ikaikahini vani hoariha ira honariavini hiki-ra bada ni'a'a bana — niha ada Jesus. \p \v 7 Vahoariha Saulo-ra vavaipohihaki vigaakosoana viso vakhani'aha. Athii-ra vakamithavini kaba'i, ni-nahina-ra vanokiki. \v 8 Gaa'aha ada Saulo. Nokho amara'aha, kamaodorohana ni-nahina-ra nokijanaki. Oniaroa, vahoariha vaagathihi ida Saulo sa'a avakakavanama'aha, avavikha'aha Damasco sidajia. \v 9 Mahi ahoarabakosikia kamaodorohaki ada Saulo. Ni-'baiki. Ni-nahina-ra aviki jaboni. \p \v 10 Hari. Damascoa hojaha ada Jesus vaipohihava abono Ananias oniki. Vadirina kaba'i vadami fori hikia Anania binokiha ada Jesus. Bini'aha: \p —Ananias. \p Anania bigathanihi ida Jesus athi: \p —Kodika'da'di, hida vani ohojaja. \p \v 11 Jesua bini'aha: \p —Gaa'a mahija gora kahagihini asohimiki onikia iokhavini. Judas gorana-ra nako'diha'a bana. Judas gorana bodinia hojaha ada Saulo. Tarso sidaji kaija'arini ada. Hidakaba'i hoja'iki ada hihida sidaji Damascoa. Kidiania okha'a. Deu-ra vara ni'aki ada Saulo. \p \v 12 Binokihi ida jaboni vadami fori hiki. Vadami fori hikia ira nokiki bana ada Saulo. Binokihi ida ikhajakosini kidiania, nokho ikaabada'aha, avagaha'ianaja kaimoni ida nokho — Anania-ra ni'aha ada Jesus vadami fori hikia. \p \v 13 Anania bini'aha: \p —Jesus, ofiniki ada. Ni-onofiki ida ookhana kidiania. Ija'ari vaipohiki hora vananamithavini hi'iki ada makhira badani jaharikia kabadanibakhiana, va'ora najahariharibakhiaki adani kadaija'ari Jerusaléa vahojaki. \v 14 Hihida sidajia kha'aha ada Saulo jaboni va'ora nako'dihavini. Bivikhahi ida papira sasidotxi vakadika'da'di bino'avini hiki kadaija'ari-ra va'ora gathira kaimoni, vidabohana va'ora osara kaimoni Jerusaléa — Jesu-ra ni'aha ada Ananias. \p \v 15 Jesua bini'aha: \p —Okha'a kidiania. Onagathogatho'iki ada ovari kodihonai abono hira kaimoni. Judeus kaija'ari vihiriki vakadiania vara bivani'aki bana ida omonina. Arabo ipohiki vavaka'da'diva vakadiania jaboni vara bivani'aki bana ida omonina. Israel kaija'ari vakadiania jaboni vara bivani'aki bana ida omonina. \p \v 16 Hovani onava'isohiki bana ada Saulo, imana 'banani-ra kamithara kaimoni kodimoni — Jesua bini'aha ada Ananias vadamia. \p \v 17 Oniaroa, okhaha ada Ananias, Judas gorana okhajakosi'aha. Saulo nokho-ra kaabadaha, bini'aha: \p —Oigamina Saulo, kodika'da'di Jesus hora karona'iki ho kadania okhana. Ovani ada inoki'ara hagihia ikhani kaba'i. Hora honariavini hiki inokhoni avagaha'ia kaimoni, Ma'onahai Jahaki ira avi'onaniki bana i jaboni. \p \v 18 Bikaabadavini kaba'i Saulo nokho 'ba'dani, varara'ihi ida abaisana asafi fori hiki. Avagaha'ianahi ida nokho 'ba'dani. Oniaroa, Anania bikana'aha. \v 19 Saulo kanana naothinia 'bai'aha, dano'ianaha. \s1 Damasco sidajia hojaki \s2 ada Saulo \p Asia hojaha ada Saulo Damasco sidajia Jesus vaipohihava abono vakadiania. \v 20 Judeus kaija'ari Deu-ra vara vani'avini kagorania okha'aha va'ora nanamithavini hi'iki ida Jesus varani hina. Va'ora ni'aha: \p —Deus kaisai ada Jesus. \p \v 21 Hari. Saulo kavarani-ra mitha vani'aha, vaabono vara vakani'akhamavini: \m — Hada vani mani koda Saulo Jesus kaija'ari gathiva abono? Akava'ibodivaranivini hiki ida nihanikia Jesu-ra nofijahaki'avini. Jerusalém sidajia hojana kari ada Saulo, va'ora nihimahahavivini va'ora nofiki adani Jesus vaipohihava abono. Hihida sidajia khana va'ora nako'dihavini. Va'ora dabohavini naothinia binofiki va'ora osavini Jerusaléa sasidotxi vavaka'da'diva vakadiania — vaabono vakanana'dohikhamaha adani Saulo athi-ra mitha vani'aki. \p \v 22 Damascoa hojana oadani Saulo vara va'ora ni'abakhiaha adani judeus kaija'ari. Va'ora nava'isohijahakivini hihi ida Deus athi papira hojaki. Sauloa bini'avini: \p —Jesus vani ada Cristo Deua bikarona'ara. Ovani ada Deus athia vara bivani'abakhia'iki afojora — va'ora ni'abakhiaha. Vajari'dana kaba'i, ni-avigaki ida Saulo athi-ra avanaabosivini. \p \v 23 Hari. Radahahi ida mahi ipohiki. Vajoroni'aha adani judeus kaija'ari, vaabono vara vakani'akhamavini hiki vanofiki Saulo-ra vanaabinivini. \p \v 24 Sauloa bioga'iki ida vagathivini vanofivini. Mahi, joma hiki sidaji kavasiribanini kaathania vanokhaha. Vanofiki ida okhaonanina vanaabinivini. \v 25 Saulo vaipohihava abono Saulo-ra vakajoamora'avini. Joma vani vahonariaha ada Saulo so'oro bodinia o'oina. Sidaji kavasiribanini namanija avavikasi'aha, avanahiririrarihi ida Saulo kaso'orona, akhanorari'aha, ajihi'aha ada Saulo. \s1 Saulo Jerusaléa hojana \p \v 26 Hari. Oniaroa, ajihi'aha ada Saulo, Jerusaléa okha'aha. Kaikahina vani Jesus vaipohihava abono vakadiania hojana-ra nofi'aha. Ni-vanofiki vakadiania hojana. Saulo-ra vifinivini hiki Jesus vaipohihava abono hina vakajari'davini. \p \v 27 Hari. Barnabéa bikajoamoraha ada Saulo, Jesus athi avavaadahaoniva abono vakadiania biavikha'aha. Va'ora nava'isohivini hiha ada Saulo Jesus vaipohihava abono hi'ina. Va'ora ni'aha: \p —Sauloa binoki'iki ada akadika'da'di Jesus Damasco kahagihinia. Saulo-ra vara ni'amaniha ada Jesus. Damasco sidajia hoja'ina ni-va'ora finiki adani Jesus athi-ra vakajari'daki. Saulo va'ora nava'isohijahakivini hi'ihi ida Jesus monina kavaranihi — Barnabé va'ora ni'aha adani Jesus athi avavaadahaoniva abono. \p \v 28 Oniaroa, hojaha ada Saulo vakadiania. Jerusalém kaibavini ipohikia adahana vakadiania jaboni. Vara bivani'abakhiaki ida Jesus varani hina. Ni-va'ora finiki adani vajari'daki. \p \v 29 Jerusaléa vahojaha adani judeus kaija'ari grego athinia vaathiki. Saulo va'ora nanamithavini hihi ida Jesus varani hina. Saulo-ra vakaihamahivini hiki kidivarani vakajari'davini, oniani ida Saulo-ra vanaabinivini-ra vanofivini hija. \v 30 Jesus vaipohihava abonoa vakamithahi ida vajari'dakia vanaabinivini vanofivini. Ai vavaniha'aha ada Saulo, sidaji hoariha Cesaréia onikia avavikha'aha. Avakhano'aha, vakaronaha ada Saulo Tarso sidajia okha'ina. \p \v 31 Oniaroa, ni-vajahariharijanaki kaho adani Jesus Cristo kaija'ari Judéia kaaraboni, Galiléia kaaraboni, Samaria kaaraboni hikia vahojaki. Vava'i jahajaha'iki adani Jesus Cristo kaija'ari Jesu-ra vavakaijokadanokivini. Ma'onahai Jahaki va'ora kajoamoravini mani ida Jesus kaija'ari-ra va'ora anaipohibakhiaja. Jesu-ra vanofivini mani ida athi vanaabajahakivini hija. \s1 Pedro Lida sidajia okha'iki \p \v 32 Hari. Oniaroa, adaha'aha ada Pedro ija'ari vaibavi ipohikia. Ni-hojaka'oaki Jerusaléa. Lida sidajia okha'aha, va'ora navanavanahaha adani Jesus athi-ra vanaaba'iki. \p \v 33 Lida sidajia kaikahiha, binokiha ada Enéias oniki jo'o aba'oronisiagaki. 8 badara ipohini adaharina hojaki ada jorana namania. Hari. Pedroa binokiha, bini'aha: \p \v 34 —Enéias, Jesus Cristo ira anaihotaki i. Gaa'a. Ijorani-ra naibavijaha'a. \p Gaajoraki'aha jaha'ina. \v 35 Enéias adaha'ina-ra vanoki'aha adani Lida sidaji kaija'arini, Sarom sidaji kaija'arini vihiki. Jaha'ina vanokivini mani ida vaipohiki Jesus kania vaabono gahinai vanihavini hija. \s1 Pedro Jope sidajia okha'iki \p \v 36 Hari. Oniaroa, Jope sidajia hojahi ida Jesus vaipohihava abono onini Tabita. Tabita onini grego athinia Dorcas, ariathia onini Hotairi. Tabita bada bini'aki ida badani jahaki ipohiki. Kanahinariki-ra kajoamoravini, hoariha-ra kakodiavini. Nimania ida kidibadani hibakhiaki. \p \v 37 Hari. Kavamoni'ihi ida Tabita, abini'ihi. Kidiva'ahia visokohi ida aba'oni. Visokovini naothinia gora ka'obani kakanamajakhamakia avavikasi'ihi. Vakadihojai oamani ida aba'oi sokoani. \p \v 38 Lida sidajia asia hojaha ada Pedro. Lida sidaji kanapajahikhamarihi ida Tabita bivaabini'iki Jope ibavi oniki. Jesus vaipohihava abonoa vakamithahi ida Pedro varani hina, Lida sidajia hojana. Oniania, Pedro kania va'ora vakaronaha adani makhira vi'bamiki. Avikha'aha, Pedro-ra vani'aha: \p —Ida abini'ihi Tabita. Haria vahonariavini hiki adani Jesus vaipohihava abono kadania akhana. Ira vanofivini iokhajorakini vakadiania. \p \v 39 Oniaroa, jorakia ibavijaha'aha ada Pedro, okha'aha vakadiania. Tabita aba'oni kagorani kania vakaikahi'aha. Avavikasi'aha ada Pedro gora ka'obani kakanamajakhamakia. Aba'oi kania vahojaha adani kaariha vaipohiki vaasaraki. O'oiha ada Pedro, kaariha hahavia vanajoraha ada Pedro, vani'aha: \p —Inoki'a hida makari, karahobi hiki. Tabita kohana binamonaha'iki hida akadimoni hini. \p \v 40 Pedro va'ora honaria'aha avikhaonanina. Bikavahojakosoa'ihi ida Tabita aba'oni. Kajo'atharari'aha, Deu-ra vara ni'a'aha. Vara nina naothinia roiribani'aha, aba'oi-ra ni'aha: \p —Tabita, gaa'a. \p Mara ini'ihi ida Tabita nokhoni, Pedro-ra vada ni'a'ihi, gama'ihi. \v 41 Pedroa sa'ani biagathihi, biakodia'ihi, gama'ihi, gaa'ihi. Gaani naothinia Pedro va'ora kaboa'iha adani Jesus athi-ra vanaaba'iki, kaariha vihiki vikhajakosi'ianana. Vikhajakosi'aha, Pedro va'ora ni'aha: \p —Vanoki'a hida Tabita ahoki'iki. \p \v 42 Okha'okhaoni'ihi ida Tabita ahoki'ini kavaranihi. Jope sidaji kaija'arinia vakamithahi. Vaipohiki vaabono gahinai vaniha'iki Jesus kania. \v 43 Jope sidajia hojaha ada Pedro mahi ipohikia. Simão gorana vania hojaha. Igitha asafini aniaki ana'bakova abono ada Simão. Kidiania hojaha ada Pedro. \c 10 \s1 Cornélio varani hina hida \p \v 1 Hari. Oniaroa, Cesaréia sidajia hojaha ada sorara Cornélio oniki. Cornélio kabadani hiki va'ora honariavini adani 100 sorara vihiki vaipohina. Vakadiarabo onini Itália. \v 2 Judeus kaija'ari hirina kaba'i ada Cornélio, Deu-ra nofijahakiha. Deu-ra vakanamasivivini adani Cornélio, gorana kaija'arini vihiki. Cornélio va'ora kaijahitabakhiaki adani judeus kaija'ari vakanahinariki. Deu-ra vara ni'aki jaboni ada Cornélio mahi hahavi. \p \v 3 Hari. Safini aadosina vani, vadirina kaba'i vadami fori hikia Cornélioa binokijahakiha ada Deus ibavi kaija'arini o'oina kidiania. Bini'aha: \p —Cornélio. \p \v 4 Deus ibavi kaija'arini-ra vada ni'aha ada Cornélio, bifiniha, binana'dohiha: \p —Nahina mani ida inofija? \p —Cornélio, Deua bikamitha'iki ida vara ini'abakhiavini. Bivajahaki ida kanahinariki-ra ikajoamoravini, oniani ida bana Deus ira kajoamoravini hija jaboni. \p \v 5 Jope sidajia va'ora karona'a adani kadahonai abono mahija makhira Simão Pedro oniki-ra avanikhavini. \v 6 Simão hoariha gorana hojaki ada Pedro. Igitha asafini aniaki ana'bakova abono ada Simão. 'Dako karaho kajokiraki vadinia hojaki ida Simão gorana. Va'ora honaria'a adani kadahonai abono Pedro-ra avanikhavini. \p \v 7 Hari hi'ihi ida kidivarani, ajihi'aha ada Deus ibavi kaija'arini. Ajihi'ina naothinia Cornélio va'ora baranahaha adani kidihonai abono vi'bamiki. Cornélioa bibaranaha'aha ada sorara jaboni kidiania hojabakhiaki. Cornélio kabadani abono ada. Deus khai ni'ava abono jaboni ada sorara. \v 8 Va'ora nanamithavini hihi ida vadami fori hikia binoki'iki, Deus ibavi kaija'arini kavarani hiki. Va'ora honariaha: \p —Jope sidajia avikha'a mahija Simão Pedro-ra avaranikhavini — va'ora ni'aha. \p \v 9 Hari. Ka'afokajomani safini sohirarina vani avanamaakari'ihi ida Jope sidaji. Vanamaakarivini kaba'i, okasiha ada Simão Pedro gora 'da'dini a'ani sohiriama'okia Deu-ra vara ni'ara kaimoni. \p \v 10 Oniaroa, hojana oadani vai'ami'aha ada Pedro. 'Bai-ra nofi'aha. Kidi'bai vanamonahavini kaba'i vadami fori hiki-ra noki'aha ada Pedro. \v 11 Binokihi ida nama arabikhajahaki. Ogari'ihi ida nahina karaho akaahohaninikhamaki makari nokiani fori hiki arabo namania khanorari'ini. \v 12 Makari fori hiki bodinia hojahi ida igitha ipohiki kabodihadihaki, arabo kahijava, nama kahijava, tapo'ija hiki. \p \v 13 Simão Pedroa bikamitha'ihi ida athii: \p —Pedro, gaa'a mahija igitha-ra inaabinivini kada'bai kaimoni. \p \v 14 Pedroa bini'aha: \p —Kodika'da'di, jokoa onaabinirihi oni igitha. Ni-igitha havahaki kaimoni-ra onokirihi. Ni-hoaranija oha'iaki ida igitha kaaji hiki — niha da Pedro. \p \v 15 Athii-ra kamitha'ianaha ada Pedro: \p —Deua kaaji hirini bikahivini kaba'i, hari'a kaaji hini ikahi. Ni-makhaniki havahani. \p \v 16 Ahoarabakosikia Pedroa binokihi ida makari fori hiki. Ahoarabakosikia jaboni bikamithahi ida athii, oniani ida athii hi'ianahi bikamitha'ianahi. Naothinia nama Deua bianajoisi'ianahi ida makari fori hiki. \p \v 17 Pedroa biakava'isokonivini bikava'ibodivaraniki ida nahina kaimoni Deua binanokiahivini igitha. Bikava'ibodivaranivini kaba'i, vamaakari'aha adani Cornélio va'ora karona'iki. Ija'ari-ra vanana'dohi'aha: \p —Ida hanaja vania hojahi Simão gorana? \p \v 18 Vakaraga'ihi, gora kaathani banininija vahojana vibaranaha'aha: \p —O hojamaniha Simão Pedro onia? \p \v 19 Pedro asia bikava'ibodivaranihi ida binoki'iki. Abono-ra nana'dohi'aha: \p —Nahina kaimoni mani koda ida Deus hora nanokiahivini hija vadami fori hikia? \p Ma'onahai Jahakia bini'aha: \p —Mitha ini'a. Gora banininija vahojaha adani makhira avahoarabakosiki ira vanako'diki. \v 20 Gaa'a, ogari'a mahija vakadiania iokhavini. Hari'a iabono ni'a: \q1 “Judeus kaija'ari vihiriha adani. \q1 Ni-oogaki ida jahani jaharini vakadiania ookhana.” \m Okha'a bana. Va'ora okaronaki hadani hida vikhana — Pedro-ra ni'aha ada Ma'onahai Jahaki. \p \v 21 Oniaroa, ogari'aha ada Pedro, va'ora ni'aha adani makhira: \p —Hora avanako'dimanija? Hida vania ohojaja. Nahina mani hida avanikhaja hida? — va'ora nana'dohiha ada Pedro. \p \v 22 —Akadika'da'di Cornélio oniki haria honariavini mani hida haria rakhaja hida. Sorara vaipohiki-ra va'ora honariabakhiaki ada Cornélio. Jahaki ada. Deu-ra kanamasiviki ada. Judeus kaija'ari hahavia vavajahaki ada akadika'da'di. \p Hari. Deua bikarona'iki ada ibavi kaija'arini Cornélio kania. Bini'aha: \q1 “Cornélio, Simão Pedro-ra kaboa'i'a igorania khana mahija kidivarani \q2 mitha ini'avini.” \m Vakhaniha adani Cornélio kahonai abono. \p \v 23 Oniaroa, Pedro va'ora akaboa'ijakosiha gora bodinia. Joma hoarani vahojaha. Ka'afokajomani vani ibavijahaha'aha ada Pedro, va'ora vaipohiha'aha. Jesus vaipohihava abono 6 vihiki vaipohina va'ora vavaipohiha'iki jaboni. Jope sidaji kaija'arini adani. \p \v 24 Hari. Afokajoma Cesaréia sidajia vakaikahi'aha. Cornélio gorana vahojaha adani kidija'ari, kidiva'ahi vihiki. Cornélio va'ora kaboa'i'aha Pedro kaikahina-ra vanaviahanokhara kaimoni. \p \v 25 Pedro okhajakosina vani Cornélioa binamaakariha, Pedro-ra ka'ivaniti'aha. Vakadihojai ida Deus viaha kajo'atharari, oniani ida Pedro viaha nakajo'athararina hija. \v 26 Pedroa bini'aha: \p —Gaa'a. Makhira ka'oa ho, ifori ohiki ho. Deus ohirihi. \p \v 27 Avikhajakosi'aha, vaabono vara vakani'akhama'aha. Gora bodinia Pedro va'ora nokiha adani ija'ari vaipohiki vajoroni'iki. \v 28 Pedro va'ora ni'aha: \p —A'onivaniti. Hovani judeus kaija'ari ho. Avarigajahakiki ida akadija'ari kahojai. Ni-ariadahaki judeus kaija'ari vihiriki vakadiania. Ni-vagorana ao'oiki. Akadija'ari ka'oa vakadiania arihojana vani jahaja. Deus vani hora nava'isohija vadami fori hikia, jahapa'itxirihi ida ija'ari hoariha-ra kaaji fori onihavini. \q1 “Deus kaaji fori vihirina \q2 bikahivini kaba'i adani judeus kaija'ari vihiriki, \q2 hari'a kaaji vihina va'ora kahi.” \m Deus hora ni'a'iki ho. \v 29 Hora rakha'iki kadania hora ibaranahavini. Ni-okajoniki ida okhana hida. Nahina mani hida hora avaranikhavini hija? \p \v 30 Cornélioa bini'aha ada Pedro: \p —Hidanija hoariha ogorana ohoja'ina. Safini aadosina vani Deu-ra vara oni'aja. Deu-ra vara oni'avini kaba'i onokijoraki'iki ada makhira. Vaga'oamanija ida makari vaforiki bikaimahaki. \v 31 Hora ni'aha: \q1 “Cornélio, Deua bikamitha'iki ida vara ini'avini. \q1 Bikava'ibodivaraniki ida \q2 vakanahinariki-ra ikajoamoravini. \q1 \v 32 Jope sidajia va'ora karona'a adani kadahonai abono \q2 mahija Simão Pedro-ra avanikhavini. \q1 Ada Simão hoariha gorana hojaha. \q1 Igitha asafini aniaki ana'bakova abono ada Simão. \q1 'Dako karaho kajokiraki \q2 vadinia \q2 hojaki ida Simão gorana.” \m Hora ni'aha ada Deus ibavi kaija'arini. \p \v 33 Oniaroa, okaronajorakihi ida oathi ikhajorakija kaimoni. Jahaki ida ikha'ini hida akadiania. Deus viaha haria ajoroni'iki hari, akamithahahavija kaimoni ida varani Deus ira honariavini hi'iki — Cornélio Pedro-ra ni'a'aha. \s1 Pedro va'ora kanamoni'iki adani Jesus varani hina \p \v 34 Hari. Oniaroa, Pedro va'ora ni'aha adani Cornélio: \p —Hidakaba'i ooga'iki ida ija'ari hahavi Deua binakaidivavini afohahavi. \v 35 Deua bikapoariki ida ija'ari athi naabani hiki, nofina hiki judeus kaija'ari hirini kaba'i. Arabo hoariha kaija'arini hini kaba'i, Deu-ra nofijahakihi; Deua bikapoarihi. \p \v 36 Deua bikarona'iki ida athi judeus kaija'ari vakadiania, va'ora nava'isohivini hiki ida moni jahaki, Jesus Cristo ija'ari-ra no'avini va'i jahajahania. Ija'ari hahavi kaka'da'di ada. \v 37 Avarigaki ida Judéia kaarabonia aakhanakhama'ini ida Jesus varani hina. João Batista vara bivani'a'imidia'iki ida kanai karajomihi. Ovani va'ora kana'iki adani vakadihojai asohiriki-ra vakava'ipahini'iki. Naothinia Galiléia kaarabonia kama'da'ihi ida Jesus kabadani. \p \v 38 Nazaré sidaji kaija'arini ada Jesus. Deus vania bikarona'ara ada Ma'onahai Jahaki Jesu-ra avi'onanira kaimoni, bivahojaja kaimoni jaboni ida Deus danona. Jesus aadahaoni'iki ibavi hahavia ija'ari-ra kajoamoravini. Jaharia binajaharihi ida ija'ari, Jesus vania bianaihota'ihi. Deua biakodiavini mani ida ija'ari-ra va'ora anaihotavini hija. \p \v 39 Anoki'iki ida kidibadani hahavi jahaki, Judéia kaarabonia bada bini'a'iki, Jerusaléa bada bini'a'iki anoki'iki jaboni. Anokivini mani ida vahoariha-ra va'ora ananamithavini hija. Ava akasanakhamakia avaka'itapoamisahanavini vanaabini'aha ada Jesus. \p \v 40 Mahi ahoarabakosiki radahani, Deus vania bianahoki'aha. Deus vani haria nanokiahivini hira ada Jesus ahoki'ina. \v 41 Ni-ija'ari hahavia binokijanaki. Harivani oa anoki'ianaha. Mahi 'bo'dakari Deus haria nagathogatho'avini mani ida haria nanokiahivini hija, vara avani'aja kaimoni ida ahoki'ina kavaranihi. Jesus ahoki'ina naothinia a'bai'ihi, ako'avaha'ihi Jesus khama. \p \v 42 Jesus haria honariavini ija'ari hahavi-ra ananamithavini monina kavaranihi jahakia. Deua binagathogatho'iki ada Jesus ija'ari nasohiva abono kaimoni hi'ina. Jesus va'ora no'aki bana adani ija'ari hahavi vahokiki, vaabini'iki vakadihojai asohiki asohiriki abosinia. Jesus haria honariavini hiki jaboni ija'ari-ra ananamithavini ija'ari nasohiva abono hina kavaranihia. \p \v 43 Asia Pedro va'ora vara ni'aha adani Cornélio: \p —Deus athi namoniva abono kohana hahavia vara vavani'a'iki ada Jesus. Vakadivarani hi'iki ida Deua bina'biravini badani jaharika'oaki Jesu-ra kajari'darikia bada bini'a'iki. Jesu-ra kanikhariahi ida ija'ari; Deua biakariakahi. \s1 Ma'onahai Jahaki Cornélio-ra va'ora avi'onani'iki \p \v 44 Vara nina kaba'i ada Pedro, Ma'onahai Jahaki va'ora avi'onani'aha adani Pedro athi-ra vakamitha'iki, hi'adani judeus kaija'ari vihiriki. \p \v 45 Hari. Vava'i bodini vara nikaraho'aha adani Jesus vaipohihava abono Jope sidajia vikhaki, Pedro-ra vavaipohihaki. Pedro-ra va'ora nava'ibodivaranikarahoki ida Deus Ma'onahai Jahaki-ra karonavini judeus kaija'ari vihiriki vakadiania. \p \v 46 Ma'onahai Jahaki va'ora avi'onanivini mani ida arabo hoariha kaija'arini athini ogavaharikia va'ora naathija. Khai vakhanina, vara vavani'aki jaboni ida Deus jahana. Pedroa vakamitha'iki ida Cornélio vakadivarani. Vakava'ibodivarani'ihi ida Ma'onahai Jahaki Deua bikaronavini vakadiania. \p \v 47 Hari. Pedroa bini'aha: \p —Ma'onahai Jahaki-ra agathanivini vani fori vanihaha vagathanivini ada Ma'onahai Jahaki. Vaathi hiki jaboni ida arabo hoariha kaija'arini athini. Nahina koda va'ora kaathirirara hadani kanai karajomihia? — niha ada Pedro. \p \v 48 Oniaroa, Pedro va'ora honariaha adani ipohina: \p —Va'ora vikana'a adani Cornélio, kidija'ari vihiki. Jesus Cristo kaija'ari vihira kaimoni — niha ada Pedro. Va'ora vikanavini naothinia Cornélioa bikaboa'iha ada Pedro vakadiania hojara kaimoni. Mahi 'bamiki hoja'aha. \c 11 \s1 Pedroa vara bivani'aki Cornélio varani hina \p \v 1 Hari. Oniaroa, Jesus Cristo kaija'ari, Jesus athi avavaadahaoniva abono khama Judéia kaarabonia vahojakia vakamitha'ihi ida moni, judeus kaija'ari vihirikia vanofi'ihi ida Jesus athi-ra vanaabavini. \p \v 2 Oniaroa, Judéia kaarabonia ajoi'aha ada Pedro, Jerusaléa kaikahi'aha. Jesus Cristo kaija'ari vahararana vahojamaniha adani makhira isani-ra vakarajomivini-ra vanofiki siikosida karajomihia. Va'ora vanofiki adani judeus kaija'ari vihiriki-ra vakarajomivini jaboni. \p \v 3 Hari. Pedro-ra vakaja'oriavini vani'aha: \p —Jahariki ida makhira vakarajomiriki vagorana ihojani. I'baini vakadiania jaboni ni-jahapa'itxiki — Pedro-ra avanaathidanoararivini. \p \v 4 Oniaroa, Pedro va'ora nava'isohihahavivini hiki ida namitha'iki. \p \v 5 —Jope sidajia ohojana kari Deu-ra vara oni'avini kaba'i vadami fori hikia onoki'iki ida makari karaho fori hiki akaahohaninikhamaki nama gaarini. Kodiania maakari'ihi, daani'ihi ida makari fori hiki. \v 6 Vada oni'ahi ida makari bodinia hojaki igitha ipohiki. Onoki'ihi ida arabo kahijava, nama kahijava, tapo'ija hiki. \v 7 Onokivini naothinia okamitha'ihi ida athii hora ni'avini: \q1 “Pedro, gaa'a mahija \q2 igitha-ra inaabinivini \q2 kada'bai kaimoni.” \m \v 8 Ogathani'ihi ida athii: \q1 “Kodika'da'di, jokoa \q2 onaabinirihi oni igitha. \q1 Ni-igitha havahaki hojaki. \q1 Ni-hoaranija oha'iaki ida \q2 igitha kaaji hiki.” \m Onihi. \v 9 Nama okamitha'ianahi ida athii: \q1 “Deus kaaji hirini bikahivini kaba'i, \q2 hari'a kaaji hini kahi. \q1 Ni-makhaniki havahani.” \m Hora ni'ahi ida athii. \v 10 Ahoarabakosikia onokihi ida igitha, okamithahi ida jaboni athii ahoarabakosikia. Naothinia nama Deua bianajoisi'ianahi ida makari fori hiki. \p \v 11 Hari hi'ihi ida vadami fori hikia onoki'iki, gora ovahojaki banininija vakaikahi'aha adani makhira avahoarabakosiki. Cesaréia sidajia vikhaki adani hora vanikhaki. \v 12 Vakaikahina vani Ma'onahai Jahaki hora honariahi: \q1 “Ijari'darini okha'a \q2 vakadiania.” \m Hora ni'aha. Jope sidajia vahojaki hadani Jesus vaipohihava abono. Hihadani 6 vihiki vaipohina hida kodiania vahojaki hora vavaipohiha'iki. Aokhahi, Cornélio gorana aakhanohi, aokhajakosi'ihi. \p \v 13 Oniaroa, haria nava'isohiha ada Cornélio: \q1 “Ogorana bodinia onoki'iki \q1 ada Deus ibavi \q2 kaija'arini gaana.” \m Niha ada Cornélio. Cornélio hora nanamithavini hiki ida Deus ibavi kaija'arini athi: \q1 “Jope sidajia \q1 va'ora karona'a adani kadahonai abono \q2 mahija Simão Pedro-ra avanikha'avini. \q1 \v 14 Pedro a'onira nava'isohivini hiki bana ida varani, \q2 nihaniki vania Jesus a'onira akava'ijoaki a'oni, \q2 kadaija'ari khama.” \m Cornélio-ra nava'isohiha ada Deus ibavi kaija'arini. \p \v 15 Oniaroa, vara onina-ra onakama'davini vani gaari'aha ada Ma'onahai Jahaki vakadiania, va'ora avi'onani'aha. Ma'onahai Jahaki-ra agathanibiininivini vani fori vanihaha Cornélioa vagathani'avini jaboni, \v 16 oniani ida akadika'da'di Jesus athi haria ni'avini hi'iki-ra okava'ihokivini hija: \q1 “João Batista ija'ari-ra \q2 kanavini paha bodinia. \q1 Deus vania bikaronara bana o Ma'onahai Jahaki \q2 avava'ini bodinia hojara kaimoni.” \m Jesua bini'a'bo'da'iki. \p \v 17 Jesu-ra agathanivini hiki akadika'da'di kaimoni hina, Ma'onahai Jahaki haria avi'onani'ihi. Ma'onahai Jahaki haria avi'onanivini vani fori vihira adani jaboni va'ora avi'onani'avini ada Ma'onahai Jahaki Deua bikarona'iki. Deus va'ora nofiki adani judeus kaija'ari vihiriki, kidija'ari vihira kaimoni. Ni-okaathiriki ida Deua binofiki. Ova'ahamanihi — va'ora ni'aha ada Pedro. \p \v 18 Pedro athi-ra vakamitha'aha, avakariaka'aha ada Pedro. Deu-ra khai vani'a'aha, vakhani'aha: \p —Deus va'ora nofiki jaboni adani judeus kaija'ari vihiriki vakadihojai asohiriki-ra vakava'ipahinivini, va'ora no'ara kaimoni mahi ja'dini anokhomirikia. \s1 Jesus Cristo kaija'ari Antioquia sidajia vahojaki \p \v 19 Hari. Oniaroa, Estêvão abini'ina naothinia kama'da'iki ida vajari'daki Jesus athi-ra vanaaba'iki-ra va'ora vanajahariharivini, oniani ida va'ora akarakhanakhama'ia. Vahoariha Fenícia kaarabonia avikha'iki. Vahoariha Chipre kajoviri kakaarabonia avikha'iki. Vahoariha Antioquia sidajia avikha'iki, aviga'ina. Avaadahaoni'ina adani Jesus athi-ra vanaaba'iki, vara vavani'abakhiavini ida Jesus varani hina. Judeus kaija'ari ka'oa vakadiania vara vavani'avini ida moni jahaki. \p \v 20 Antioquia sidajia avakhanoha adani Jesus athi-ra vanaaba'iki vahoariha. Hiva'oani vara va'ora vani'a'iki adani judeus kaija'ari vihiriki. Va'ora vani'aha: \p —Moni jahakia a'onira akanamoniki bana hari. Ka'da'di jahaki ada Jesus Cristo oniki — vakhaniha. Hi'adani moni nanamithava abono vaibavi ka'oa Chipre kajoviri kaoniki, vahoariha vaibavi Cirene sidaji. \v 21 Deus va'ora kakodiavini mani ida Jesus varani hina-ra vara vavani'avini hija, oniani ida ija'ari vaipohikia vakajari'daravini hija. Jesus kania vaabono gahinai vanihavini hiki vakadika'da'di kaimoni hina. \p \v 22 Jesus Cristo kaija'ari Jerusaléa vahojakia vakamitha'ihi ida moni Antioquia sidaji kaija'arini Jesu-ra vanofijahakivini. Oniaroa, vakarona'aha ada Barnabé, Antioquia sidajia okhana, va'ora navanavanaha'avini. \p \v 23 Akhano'aha, va'ora noki'aha adani ija'ari Jesus kania gahinai vaabono vaniha'iki nihanikia Deus va'ora kajoamora'avini. Khai ni'aha ada Barnabé. Va'ora nava'isohi'aha: \p —Hari'a bana vakava'ipahini oni Jesus ipohina avihini. Mahi hahavi bana Jesus athi-ra vanaaba'a. Vanofika'oa bana o Jesus — va'ora ni'aha ada Barnabé. \p \v 24 Hari. Makhira jahaki ada Barnabé. Ma'onahai Jahakia va'i binahonariahihiki ada. Barnabéa bivakaijokajahakiki ada Jesus. Antioquia sidajia Barnabé hojana oadani ija'ari vaipohikia vanofijahakiha ada Jesus vakadika'da'di hina. \p \v 25 Oniaroa, ajihi'aha ada Barnabé, Tarso sidajia okha'aha, Saulo-ra nako'dihavini. \v 26 Bikaraga'aha, biavikha'aha ada Saulo Antioquia sidajia. Badara, pahakari, vajoronibakhiaha adani Barnabé, Jesus Cristo kaija'ari khama. Barnabé, Saulo khama ija'ari vaipohiki-ra va'ora vaka'ojomo'i'aha. Antioquia sidaji kaija'arini va'ora vanaonivini adani Jesus vaipohihava abono afobiinini Cristo kaija'ari. \p \v 27 Oniaroa, Jerusaléa vikhaha adani Deus athi namoniva abono Antioquia sidajia avakhano'aha. Va'ora vanava'isohijoravini hi'ihi ida namitha'iariki. \v 28 Vajoroni'aha adani Jesus vaipohihava abono, gaa'aha ada Deus athi namoniva abono Ágabo oniki. Ma'onahai Jahaki va'i binahonariahihivini vani Ágabo va'ora ni'aha afojora: \p —Arabo hahavi kaija'arinia vakainamoki bana ida vakadi'bai — niha ada Ágabo. Hari. Arabo ipohiki kaka'da'dini Cláudio oniki hojana kari namitha'iki ida athii, vakainamo'iki ida 'bai. \p \v 29 Hari. Ágabo athi-ra vakamithaha adani Jesus vaipohihava abono, vaabono vara vakani'akhama'aha: \p —Jahaki ida jiniroa Jesus kaija'ari-ra va'ora akajoamoravini Judéia kaarabonia vahojaki — vakhaniha. Oniania, vakajiniropa'itxiki va'ora vano'a'aha pa'itxia. Vakajinirodoroniki va'ora vano'a'aha jiniro doronikia. \p \v 30 Jiniro-ra vagathaniha adani Barnabé, Saulo khama, ai vavaniha'ihi Jerusaléa avisa'ihi. Avakhano'aha, Jesus vaipohihava abono vavaka'da'diva vakadiania jiniro-ra avarakha'aha adani Barnabé, Saulo khama. \c 12 \s1 Pedro gathana varani hini \p \v 1 Hari. Jerusaléa hojaha ada arabo kaka'da'dini Irojia oniki. Oniaroa, va'ora najaharihari'aha adani Jesus Cristo kaija'ari. \v 2 Irojia bihonariaha ada kidihonai abono Tiago-ra naabinihavini. João ka'aajo ada Tiago. Oniaroa, tarasara fori hikia Iroji kahonaia bisaka'aha ada Tiago, abini'aha. \p \v 3 Tiago abinina va'ora khai ni'aha adani judeus kaija'ari, oniani ida Iroji Pedro maina gathana-ra vahonariahivini hija. Pão kathoramananiriki kakaihinikani amonahani vani Pedro-ra vagathi'aha. Páscoa oniki ida ihinika. \p \v 4 Hari. Pedro-ra vagathiha, cadeia avibai'aha. Iroji va'ora honariaha adani sorara: \p —Avakadava'ajahaki bana o Pedro ajihirara kaimoni. \p Sorara avako'bamahakhamaki Pedro-ra avakadava'aki afoha'oadaha. Avakaabosinakhamana adani sorara avako'bamahakhamaki vagavagani, safini sohirarina, safini a'birina, joma 'bo'dahini. Irojia binokhahi ida Páscoa kaihinikani amonahani anokhomini Pedro-ra vikhaonanira kaimoni, ija'ari vaipohikia vanokira kaimoni ada Pedro abinina. \p \v 5 Oniaroa, Pedro-ra avakadava'aha adani sorara cadeia. Cadeia hojana oadani, Deu-ra vakanikhariaha'oadahaha adani Jesus Cristo kaija'ari Pedro-ra kajoamorara kaimoni. \s1 Deus Pedro-ra akava'ijoa'avini \p \v 6 Hari. Oniaroa, Irojia binofiki abinina ada Pedro afokajoma. Joma abinirina oadani, vadiha ada Pedro cadeia kabodinia. Dabohana kihiki corrente ko'bamiki. Sorara vi'bamiki vahojaki kidiania, varakhaniamaniha ada Pedro. Cadeia kaathani kabanininija vahojaha adani sorara jaboni vanokina. \p \v 7 Pedro vadina kaba'i nokiajoraki'aha ada Deus ibavi kaija'arini. Vaga'ihi ida ibavi bivahojaki kani. Amadosia bira'bani'bani'aha, Pedro-ra nanokiaha'avini. Bini'aha: \p —Gamajoraki'a bana. \p Ka'oniani oa kakhanoni'ihi ida sa'a kodabohani. \p \v 8 —Inakaramisi bana oni kadacinturão. Kasandáliaha'a bana — niha ada Deus ibavi kaija'arini. Pedroa binaaba'ihi ida Deus ibavi kaija'arini athi. \p —Ikaimaha'a oni kadakarahobi bana. Kodiania okha'a bana — niha ada Deus ibavi kaija'arini. \p \v 9 Okhananavaha ada Deus ibavi kaija'arini, okasiaga'aha ada Pedro cadeia okhaonani'ina. Adaha'ina kaba'i ada Pedro, ni-biogaki ida ka'oa hini okhaonani'ina, vadami ka'oa bivanihamanihi ida adaha'ina. \p \v 10 Sorara vavahojaki kania varadahaha, avikhami'ianaha. Sorara vahoariha vavahojaki kania varadaha'ianaha. Ni-sorara va'ora vanoki'iki varadahana. Cadeia kakavasiribanini kakaferroni kaathani kania avakhano'aha. Ka'oniani oa akarabikhajaha'ihi ida bakatha, varadaha'aha. Sidaji kahagihinia vakaikahi'aha, vaadaha'aha. Avisoni'aha ada Deus ibavi kaija'arini. Gaakosoana hoja'aha ada Pedro hagihia. \p \v 11 Hari. Va'i bodinia abono-ra vara ni'a'aha: \p —Ka'oa oamani hijanani hida oadahana. Kodika'da'dia bikarona'iki ada ibavi kaija'arini hora akava'ijoara kaimoni Iroji sa'a kabodinia. Hora vanaima'banavini-ra vanofiki adani judeus kaija'ari. Jesus hora akava'ijoa'oamani'ia! — abono-ra ni'a'aha ada Pedro. \p \v 12 Bikava'ibodivarani'ihi ida namitha'iki kidiania, naothinia Maria gorania okha'aha. João Marcos kaamia ida Maria. Maria gorani bodinia vajoroni'iki adani ija'ari vaipohiki Deu-ra vara vani'aki. \p \v 13 Maria gorania kaikahiha ada Pedro, too too bikani'a'ihi ida bakatha. Badani abono Rode onikia bikanavanavanaha'ihi ida bakatha too too khaniki. \v 14 Rodea bikamithahi ida Pedro athi, khai bini'a'ihi ida Pedro kha'ina. Biakava'i'birini'ihi ida bakatha-ra akarabikhaivini khaii nini. Biakarabikhairavini vani ki'darahihia ajoimi'ihi, va'ora nava'isohihavini hiha ada Pedro hoja'ina bakatha kabanininija. \p \v 15 Vani'ahi ida Rode: \p —Iva'ini bajadidi'oamani'ia. \p —Iniani, ova'i bajadidirihi. Ka'oa oamani ida oni'aki — Rode va'ora ni'a'aha. Vani'a'ihi: \p —Pedro abono ka'oa ida inoki'ia vahabini — vakhaniha, vakajari'davini ida Rode athini. \p \v 16 Vara vakhanina kaba'i, Pedroa too too bikani'ahaha'oadahahi ida bakatha. Hari. Avakarabikhai'ihi ida bakatha, Pedro-ra vanoki'aha, varapata'aha. \p \v 17 Hari. Pedro va'ora kaabani'aha sa'a viso vakhanira kaimoni. Va'ora nanamithavini hi'ihi ida Deua biarakhaonani'avini cadeia hojana. \p —Va'ora vanava'isohiha'a bana adani Tiago, arigamina Jesus kaija'ari vihiki Deus hora kajoamora'avinia — va'ora ni'aha ada Pedro. Oniaroa, ajihiha, ibavi hoariha okha'aha. \p \v 18 Oniaroa, vagavagani ofini va'ora najaro tharararaha'aha adani sorara cadeia kabodinia vahojaki. Ni-aviga'iki ada Pedro hana okhaonanina, ni-aviga'iki hana hoja'ina, oniani ida va'ora najaro tharararaha'ia. Vakadihojai hiki sorara vavaka'da'diva bivahonariahivini ada abinina gatha'iki-ra akadava'ajahakiriki. \p \v 19 Iroji va'ora honaria'aha Pedro-ra vanako'dihavini. Ni-vakaraga'iki. Iroji va'ora nana'dohiha adani sorara Pedro-ra avakadava'aki nihanikia ajihi'ina. Va'ora nana'dohivini naothinia va'ora vahonariahi'aha vaabini'ina. \p Oniaroa, Judéia kaarabonia ajihi'aha ada Iroji, Cesaréia sidajia okha'aha, hoja'aha. \s1 Iroji abini'ina varani hini hida \p \v 20 Hari. Oniaroa, arabo vaka'da'diva Iroji oniki va'ora kava'ijokojokoha'oadahavini adani ija'ari Tiro sidaji, Sidom sidaji hikia vahojaki. Sidaji kaija'arini va'ora vakaronaha adani vakadija'ari vaipohiriki Iroji-ra avanariakaha'avini. Bilasito kani miro'a avikha'aha. Iroji kahonai abono vaipohiki-ra va'ora honariafiahaki ada Bilasito Iroji gorana bodinia. \p Hari. Bilasito kania avikhaha adani Sidom sidaji kaija'arini, Tiro sidaji kaija'arini khama, Bilasito-ra vakanikhariaha va'ora kakodiara kaimoni. Naothinia Iroji kania avikha'aha. Iroji-ra vakanikhariaha va'ora kaihamahijanarara kaimoni. Tiro sidaji kaija'arini, Sidom sidaji kaija'arini vihikia vagathanibakhiaki ida vakadi'bai, vakadikiivi hiki Iroji kaaraboa, oniani ida Iroji va'ora kaihamahivini-ra vanofiravini hija. \p \v 21 Oniaroa, vaabono vakanamahi'aha vaabono vara vakani'akhamavini kaimoni. Arabo kaka'da'dini kamakari jahaki-ra kaimaha'aha ada Iroji. Ka'da'di kavithi ibavinia vithi'aha, va'ora vara ni'a'aha. Tororihi ida Iroji kavarani. \v 22 Vara nina naothinia vabodi'baraha'aha adani Iroji athi-ra vakamitha'iki: \p —Makhira hiriha o vara nira. Deus oamani o vara nira — vakhaniha. \p \v 23 Irojia bivajahaki ida Deus hina vakahivini. Ni-va'ora nava'isohiki makhira ka'oa hina, oniani ida jorakia Deus ibavi kaija'arinia binakavamonivini hija. Ka'doki'ahapikiha, abinijoraki'aha. \p \v 24 Oniaroa, Deus athi-ra avavikhaoni'aha. Ija'ari vaipohikia vakamitha'ihi, ni-vakajari'da'iki. \p \v 25 Hari hi'ihi ida vakadibadani Jerusaléa, Saulo, Barnabé khama Antioquia avajoi'aha. Okha'aha ada João Marcos vakadiania. \c 13 \s1 Kama'da'ihi ida Paulo, Barnabé vihiki vaadahana varani hini \p \v 1 Hari. Oniaroa, Antioquia sidajia vajoronibakhiaha adani Jesus Cristo kaija'ari vaipohiki. Vahararana vahojaki adani Deus athi namoniva abono, ija'ari vaka'ojomo'iva abono vihiki. Onivani fori hihi ida vaonina: Barnabé, Simão, Lúcio, Manaém, Saulo vihina. Tapajona ada Simão. Lúcioa biva'banaki ibavini sidaji Cirene oniki. Manaém, Iroji khama isai vihina kari vaabono vavavijavajabana'iki. Karaho'aha ada Iroji kohana arabo vaka'da'diva hi'aha. \p \v 2 Hari. Vajoronijabana'aha adani Jesus athi-ra vanaaba'iki Deu-ra vakanamasivivini. Vako'baina kaba'i vi'bairina vahojaha Deu-ra khai vani'avini. Vajoronina vani Ma'onahai Jahaki va'ora ni'aha: \p —Va'ora vanahoariha bana hadani Saulo, Barnabé khama kodimoni vihina. Va'ora onofiki hadani bana bada vani'aja kaimoni ida badani va'ora ohonariavini hi'iki, Jesus monina-ra avavaadahaonira kaimoni. \p \v 3 Vi'bairina kaba'i adani Jesus athi-ra vanaaba'iki, Saulo, Barnabé vihiki va'da'di a'ani namani vakaabadavini Deu-ra vara vani'a'avini va'ora kakodiara kaimoni. Oniaroa, va'ora vakaamina'aha. \s1 Chipre kajoviri kakaarabonia vaadaha'iki adani Saulo \p \v 4 Hari. Oniaroa, Antioquia sidajia ai vihi'aha adani Barnabé, Saulo khama. Ma'onahai Jahaki va'ora honariavini avikhana ibavi hoariha. Selêucia sidajia avikharafoniha, kanava kakarahoa vaki'dama'aha vahoariha khama, ai vakihi'aha. Chipre kajoviri kakaaraboni-ra avakanikha'aha. \p \v 5 Avako'omisi'aha Salamina sidajia. Judeus kaija'ari Deu-ra vara vani'avini kagorania avikhaha afonana va'ora vanava'isohivini hi'ihi ida Deus athi. João Marcos hojaki Saulo vakadiania vakadibadani biakodiavini. \p \v 6 Ai vihi'ianaha adani Barnabé, avikharimanani'aha, Pafos sidajia avakhano'aha. Vakaragarari'aha ada makhira Bajiso oniki. Arabani kabadani fori hiki ida kidibadani. Judeus kaija'ari ada. Deus athi namoniva abono hina-ra kahi'badaraki ada. Onina hoariha grego athinia Elimas. \v 7 Elimas kava'ahi ada kajoviri kavaka'da'diva Sérgio Paulo oniki. Ogahaki ada Sérgio Paulo. \p Hari. Kajoviri kavaka'da'diva va'ora kaboa'iha adani Barnabé vara vavani'aja kaimoni ida Deus athi. Bikamithavini binofiki ida Deus athi kavaranihi. \v 8 Elimas ni-va'ora vajahaki adani Barnabé, ni-binofiki ada Sérgio Paulo abono-ra gahinai nihavini Jesus kania. \p \v 9 Ma'onahai Jahaki Saulo va'i-ra nahonariahihi'iki. Sauloa vada bini'aha ada arabani Elimas oniki. \v 10 Bini'aha: \p —Jahari fori ihi'oamanija. Ivajahariki ida nahina hahavi jahaki. Ijahari'oamanija. Korijanahia ikavaraniki i afobakhia. Ka'oa oamani ida Deus athia akavaranina. Ka'oa hirihi ida ini'aki Deus athi. \v 11 Deus ira naabosivini kadahojai jahariki nahina jaharikia. Ikamaodorohaki bana i. Deus ira naabosivini oadani, ni-inokijanaki bana ida safini vagana — Sauloa bini'aha. \p Jorakia Elima binokihi ida nokho ha'dini ihimini. Kamaodorohana binako'di'aha ada hoariha sa'a biakavanamara kaimoni. \v 12 Arabo vaka'da'diva vada bini'a'ihi ida Elimas pohimaja'ina, oniani ida Jesus varani hina-ra kajari'daravini hija. Bikava'ibodivaranikaraho'ihi ida Jesus varani hina Sauloa bikava'ojomo'ihaki. \s1 Pisídia kaarabonia vaadahaki adani Paulo \p \v 13 Hari. Oniaroa, Pafos sidajia ai vakihi'aha adani Paulo. Saulo onina hoariha Paulo. Avakakha'aha. Panfília kaarabonia avako'omisi'aha. Vigaimoraha'aha Perge sidajia avikhaha, avakhano'aha. Oniania João Marcos va'ora nahojaha'aha, Jerusaléa ajoi'aha. \p \v 14 Perge sidajia ai vihi'aha adani Paulo, Barnabé khama. Pisídia kaarabonia avikhaha, Antioquia hoariha sidajia vakaikahi'aha. Avakoirina kamahini vani judeus kaija'ari Deu-ra vara vani'avini kagorania avi'oiha vavithi'aha. \p \v 15 Hoarana vara bivani'ahi ida Deus kava'isohihi jiriki. Hoariha maina vara bivani'ahi ida Deus athi namoniva abono kohana vaathi kapapirani. Hari hi'ihi ida papira-ra vara vani'avini. Judeus kaija'ari Deu-ra vara vani'avini kagorani avakadava'ava abono vaathi-ra vakarona'aha Paulo vakadiania. Vani'aha: \p —Arigamina, ija'ari-ra avanava'isohivini-ra avanofihi; ba va'ora vanava'isohi Deus athia — Paulo-ra vani'a'aha. \p \v 16 Gaamanani'aha ada Paulo. Va'ora kaabani'aha sa'a, mitha vani'aja kaimoni ida kidivarani. Paulo va'ora ni'a'aha adani ija'ari hahavi: \p —A'onivaniti arigamina, Israel kaija'ari a'oni. A'onivani judeus kaija'ari avihirini kaba'i Deu-ra khai avani'aki. Mitha vani'a hida a'onira vara oni'avini. \p \v 17 Vara ovani'aki bana ada Israel kaija'ari vakadiDeus. Deus va'ora nagathogatho'iki adani akadija'ari avikhananavaki, kidija'ari vihira kaimoni. Egito kaarabonia vahojana kari Deus va'ora ana'ba'di'iki adani. Vakadiarabo hirini ida Egito kaaraboni. Danoki ada Deus, oniani ida Egito kaarabonia va'ora anivini hija. \p \v 18 Avikhaonanina naothinia 40 badara ipohini Deus va'ora kahinanika'aha amasia. Deu-ra vanofijahakiravini kaba'i, Deus va'ora kahinanika'aha. \v 19 Deus va'ora kakodiavini hiki ida Canaã kaaraboni ahoroani. Va'ora naabini'aha adani 7 vihiki nação afohahavi Canaã kaarabonia vahojaki. Arabo kaija'arini vaabinina naothinia Deus Canaã kaarabonia va'ora no'a'aha adani Israel kaija'ari. \p \v 20 Hari. 450 badara ipohini vavahoja'ihi ida arabo. Naothinia Deus va'ora honariahanana'aha adani ija'ari nasohiva abono va'ora vaka'da'dira kaimoni. Naothinia bihonariaha ada athi namoniva abono Samuel kohana oniki vakadiania. \p \v 21 Akadija'ari avikhananavakia vani'aha ada Deus: \q1 “Anofiki ada arabo \q2 vaka'da'diva haria \q2 vasohiki kaimoni. \q1 Haria nava'isohi bana \q2 hana hina ada inofira \q2 akadika'da'di hina.” \p Oniaroa, Deus va'ora nava'isohi'aha va'ora vaka'da'dira kaimoni ada Saul kohana. Saul kaabi'i onina Quis kohana. Kidi'arahoda kohana ka'arahoda Benjamim kohana oniki. 40 badara ipohini Saul va'ora vaka'da'di'aha adani Israel kaija'ari. \p \v 22 Naothinia Deua biani'aha ada Saul ka'da'di hijanarara kaimoni. Bianivini naothinia Deua bihonariaha ada Davi kohana kidija'ari vaka'da'dina hiki kaimoni. Deua vara bivani'aha ada Davi: \q1 “Ovajahaki ada Davi oniki Jessé kohana kaisai. \q1 Ovaria bada bini'aki bana ida badani hahavi \q2 onofiki.” \m Niha ada Deus. \v 23 Davi kohana kahanodi avijavaronisiagaki ada Jesus. Deus Jesu-ra honariavini va'ora akava'ijoara kaimoni adani Israel kaija'ari. (Judeus kaija'ari vaonina 'bamini ida Israel kaija'ari.) Deus va'ora nava'iponijoravini hiki akava'ijoahi abono-ra karonavini. \p \v 24 Jesus kabadani kama'dani viahania João Batista va'ora nava'isohibakhiaki adani Israel kaija'ari hahavi: \q1 “Vakava'ipahini'a oni \q2 avakadihojai asohiriki \q2 bada avani'aki mahija \q2 a'onira okanavini.” \m Va'ora ni'abakhiaha. \p \v 25 Hari hi'ini ida João Batista kabadani, va'ora ni'a'aha: \q1 “Hora avakava'ibodivaranimanija koda \q2 hi'ada avanokhaki hora avavanihamanija koda? \q1 Ni-kha'iaki kaho ada ovari avanokhaki. \q1 Homiro'a okhaja. \q1 Ovari kasiagaki bana ada. \q1 Ka'da'di oamani bana ada. \q1 Hovani ka'da'di ohirihi. \q1 Kidihonai abono oamani ho.” \m Va'ora ni'aha ada João Batista kohana. \p \v 26 Paulo asia va'ora vara ni'aha adani ija'ari Deu-ra vara vani'avini kagorania vahojaki: \p —Oigamina, a'onivani. Abraão kohana kahanodi vavijavaronisiagaki avakadimoni hida Deus ija'ari-ra akava'ijoavini kavaranihi. A'onivani Deu-ra avakanamasivivini judeus kaija'ari avihirini kaba'i, avakadimoni hini jaboni ida Deus athi. Harivani afohahavi akadimoni hini ida Deus athi, haria akava'ijoavini-ra nofivini. \p \v 27 Jerusalém sidaji kaija'arini, judeus kaija'ari vanava'isohiva abono vihiki khama ni-avigaki ada Jesus ija'ari hahavi ka'aihotahi abono hina. Aakoirina kamahini hahavi ija'aria vara bivani'aki ida Deus athi namoniva abono vaathi Deus athi kapapirani hojaki. Vakamithavini kaba'i ni-avigaki ida Deus athi namoniva abono kohana vaathi nahina hini. Avigaravini kaba'i, Jesus kania namitha'ihi ida Deus athi namoniva abono kohana vaathi. Jesu-ra vanaabinivini mani ida vaathi nanamithani hi'ia. \p \v 28 Hojai asohirikia kahojairina kaba'i ada Jesus, vanako'dihi ida hojai asohiriki kidiania. Ni-vakaraga'iki. Badani asohirikia kabadanirina kaba'i, vanaabinivini vanofi'aha. \p Oniaroa, Pilato-ra vani'aha: \q1 “Ivahonariahi o Jesus \q2 abinina.” \p \v 29 Jerusalém kaija'arini, vakadika'da'di khama bada vani'ahahavihi ida Jesus varani hina Deus athia bivava'isohihijora'iki. Deus athi namitha'ini naothinia Jesus vaipohihava abonoa vaani'ihi ida Jesus aba'ona ava akasanakhamakia, avibai'ihi ja'di hodijama'oki bodinia. \v 30 Deus vania bianahoki'ara ada Jesus. \p \v 31 Ahoki'ina naothinia mahi ipohikia Jesus abono-ra nanokia'ianaki vaipohihava abono vakadiania. Hi'adani Jesus ahoki'ina-ra vanoki'iki Galiléia vaadahajabanaki adani, abinina viahania. Jerusaléa avikhajabanaki adani Jesu-ra vavaipohihavini. Jesus ahoki'ina-ra vanokivini mani ida Jesus varani hina-ra vara vavani'avini hi'ia. Israel kaija'ari-ra va'ora vanava'isohibakhiaha vanoki'ikia. \p \v 32 Haria hida rakhaki a'onira anava'isohihavini Jesus monina jahakia. \v 33 Deua bada bini'a'iki ida athi akadija'ari avikhananavaki-ra va'ora nava'iponijoravini hi'iki. Vakadihanodi kaisai vavijavaronisiagaki hari. Deus Jesu-ra anahoki'avini kavaranihi ida namitha'ia. \p Deus athi kapapirani pitani Salmo oniki 'bamikia hojaki ida athii: \q1 “Ivani kodisai i. \q1 Hidakaba'i kadabi'i \q2 ohina-ra okahiki ho.” \m \v 34 Deua vara bivani'a'iki ida Jesus ahoki'ina kavaranihi afojora. Biva'aharihi ida Jesus aba'ona 'bathani. Deua bini'aha: \q1 “'Bo'dakari Davi kohana-ra onava'isohijoravini hi'iki \q2 a'onira okajoamoravini, \q1 oniani ida oathi-ra bada \q2 oni'avini hija. \q1 Ka'oa oamani ida a'onira okajoamoravini \q2 kavaranihi.” \m Nimania ida Deus athi papira hojaki. \v 35 Papira pitani hoariha hojaki ida athii jaboni: \q1 “Deus, ni-iva'ahaki 'bathani ida kadahonai abono \q2 jahaki aba'ona. \q1 Iathini-ra naabahaha'oadahaki ada kadahonai abono jahaka'oaki.” \m Nimania ida papira athini. \p \v 36 Asia vara niha ada Paulo: \p —Davi kohana hokina oadani bada bini'a'iki ida badani Deua binofiki. Na'arihavi hi'ina vani abini'aha, ka'damaha'aha. Kidi'arahoda avikhananavaki vaka'damana 'dihania Davi aba'ona-ra vaka'dama'aha. Oniaroa, 'batha'ihi ida Davi kohana aba'ona. \p \v 37 Jesus aba'ona vani ida Deua bianahoki'ia, oniani ida aba'ona na'bathani hirija. \p \v 38-39 Oigamina, ka'oa oamani hida Jesus ahoki'ina varani hini. Jesus ahoki'ina mani ida Deus ija'ari kahojai asohiriki-ra na'biravini hija, oniani ida ahoki'ina kavaranihia a'onira ananamithavini hija. Avarigavini anofiki jaboni hida moni. Deus kava'isohihi jiriki-ra avanofivini kaba'i, ni-avanaabahaha'oadahaki, oniani ida Deus avakadihojai asohiriki-ra na'biraravini hija. Jahaki ida Jesus kania avaabononi gahinai avanihavini. Ija'ari Jesu-ra vavakaijokahi, athi vanaabahi; Deus vakadihojai asohiriki bina'birahi. \p \v 40-41 Deus athi namoniva abono kohana vani'a'bo'da'iki: \q1 “A'onivani Deus athi-ra \q1 avakanahahanihabakhiaki, \q2 mitha vani'a. \q1 A'onira narapatahi, \q2 avaabiniki bana a'oni. \q1 Avakajari'daki bana ida \q2 kodibadani bada oni'a'iki \q2 avanokivini kaba'i. \q1 Hoariha a'onira \q2 nava'isohijahakivini kaba'i, \q2 kodibadani-ra \q2 avakajari'dahi.” \m Nimania ida Deus athi. Avakava'igairi bana mahija Deua bini'a'iki a'onira napohimajaravini — Paulo va'ora ni'aha adani ija'ari vajoroniki. \p \v 42 Oniaroa, judeus kaija'ari Deu-ra vara vani'avini kagorania avikhaonani'aha adani Paulo, Barnabé khama. Avikhaonanina kaba'i, Paulo athi-ra vakamitha'iki Paulo-ra va'ora vani'aha: \p —Aakoirina kamahini vikha'iana bana mahija haria avanava'isohi'ianavini Jesus varani hina — vakhaniha. \p \v 43 Oniaroa, judeus kaija'ari Deu-ra vara vani'avini kagorania ai vihi'aha adani ija'ari hahavi vajoroni'iki. Judeus kaija'ari vaipohiki va'ora vavaipohiha'aha adani Paulo, Barnabé khama. Paulo-ra va'ora vavaipohihavini jaboni adani judeus kaija'ari vihiriki Deu-ra vanofi'iki. Paulo vara va'ora ni'aha adani ija'ari hahavi va'ora vavaipohiha'iki: \p —Ija'ari-ra kajoamorabakhiaki ada Deus. Vakapoari bana ada Deus mahija a'onira kajoamoraha'oadahavini — Paulo va'ora vani'aha. \p \v 44 Hari. Avakoiri'ianana kamahini sidaji kaija'arini vaipohiki avikha'aha judeus kaija'ari Deu-ra vara vani'avini kagorania, vakamithaja kaimoni ida Deus athi. \v 45 Judeus kaija'ari va'ora vanoki'aha adani ija'ari vâipohiki vajoroni'iki Paulo kavarani-ra vakamithamahaki. Avakabaivini hiki ada Paulo, ovani ija'aria bivajoronivini. Paulo-ra avakabai'aha, oniani ida Paulo-ra vakanavaranihavini hija. Paulo korijanahi ka'oa kavaranina-ra vakahi'aha. \p \v 46 Vakanavaranihavini kaba'i, ni-Paulo va'ora vifiniki, vara va'ora ni'amaniha: \p —Judeus kaija'ari avihihi, a'onira ananamithahi Deus athia. Jahaki ida a'onimiro'a avakamithavini. Avaabononi avanakaidivaravini mani ida Deus a'onira kajoamoravini-ra avanofiravini hija. Ni-avanofiki ida avakadimahi Deua bianaja'divini hidiaja. Kidiania avarikhani-ra avanofiri'oamanija. Deus athi-ra avakajonivini mani ida a'onira anahojahavini hija. Judeus kaija'ari vihiriki vakadiania vara avavani'aki bana ida Deus athi. \p \v 47 Deus athi kapapirania hojahi ida honari: \q1 “Ira okaronahi arabo hahavi kaija'arini vakadiania \q1 vava'i bodini inavagaja kaimoni, avigaja kaimoni \q2 ida va'ora oakava'ijoavini onofivini.” \m Nimania ida Deus athi haria honariavini hi'iki — niha ada Paulo. \p \v 48 Paulo athi-ra vakamitha'aha adani judeus kaija'ari vihiriki, khai vakhani'ahapiki'aha, vani'aha: \p —Jahaki ida Deus athi — vakhaniha. Deus va'ora nagathogatho'avini mani ida Deus athi-ra vakajari'daravini hija, oniani ida vakadimahi anaja'dini hija, mahi jahaki anokhomiriki-ra vavahojavini hija Deus kania. \p \v 49 Oniaroa, Antioquia kaarabonia okha'okhaonihi ida Jesus varani hina. \v 50 Judeus kaija'ari varani jaharikia va'ora vakanavaraniha'aha adani Paulo, Barnabé khama, sidaji vaka'da'diva vakamithaja kaimoni. Gamoa jaboni vakamithaki ida Paulo vajaharina varani hini. Hi'adani gamo vakanahina'ahapikiki. Judeus kaija'ari vihirina kaba'i Deu-ra vanofiki adani. \p Sidaji vaka'da'diva, gamo vihikia vakamitha'ihi ida Paulo vajaharina varani hini, oniani ida Paulo-ra va'ora vakaihamahivini hija. Va'ora vanofiki ida va'ora vanajahariharivini va'ora avakakoja'aha ibavi hoariha avikhara kaimoni. \p \v 51 Oniaroa, Pauloa vana'dara'dara'ihi ida khomakhomani vakadisandália hojaki. Ija'ari Deus athi-ra vakajoniki-ra vakavarajomivini ida sandália-ra vakana'dara'daravini. \p Oniaroa, ai vihi'aha. Icônio sidaji onikia avikha'aha. \v 52 Antioquia sidajia va'ora vanahojaha'aha adani Jesus vaipohihava abono. Ma'onahai Jahaki vava'i binahonariahihivini mani ida khai va'ora ni'ahaha'oadahaja. \c 14 \s1 Icônio sidaji avikhaki \s2 adani Paulo \p \v 1 Hari. Oniaroa, Icônio sidajia vakaikahi'aha adani Paulo, Barnabé khama. Vakadibadani hiki vania vakabadani'ianaha. Onivani fori hi'ihi Antioquia sidajia namitha'iki Icônio sidaji maina namitha'ianahi. \p Judeus kaija'ari Deu-ra vara vani'avini kagorania avikhaha, Jesus varani hina-ra vara vavani'a'ianaha. Paulo kavarani-ra vakajari'daravini mani ida ija'ari vaipohiki Jesus kania vaabono gahinai vanihavini hija. Judeus kaija'ari vaipohiki ni-vakajari'daki. Judeus kaija'ari vihiriki jaboni ni-vakajari'daki. \p \v 2 Judeus kaija'ari vahoariha vani adani vajari'daha. Judeus kaija'ari Jesu-ra vanofiriki va'ora vara vani'aha adani judeus kaija'ari vihiriki, va'ora vanajahariharira kaimoni adani Paulo, Barnabé khama. \p \v 3 Hari. Mahi ipohikia Icônio sidajia vahoja'aha adani Jesus athi avavaadahaoniva abono vi'bamiki. Ni-Paulo, Barnabé khama va'ora vifiniki adani vajari'daki, vara vavani'amanihi ida vakadika'da'di Jesus varani hina afobakhia. Paulo kavarani hibakhiaki Jesus ija'ari-ra kajoamoravini. Jesus va'ora kakodiavini mani ida Paulo Jesus kabadani danoki-ra vakaabokavini hija. Ipohiki ida vakadibadani jahaki danoki. Icônio sidaji kaija'arini vanokivini mani ida Jesus monina ka'oa hini-ra avigavini hija. \p \v 4 Vakadivarani-ra vaakajari'dakhama'aha adani Paulo athi-ra vakajari'daki, Paulo athi-ra vakajari'dariki khama. Paulo athi-ra vakajari'daki va'ora vanofiki adani judeus kaija'ari. Paulo athi-ra vakajari'dariki va'ora vanofiki adani Paulo. \p \v 5 Oniaroa, vaabono vara vakani'akhama'aha adani vajari'daki, hiva'oani judeus kaija'ari, judeus kaija'ari vihiriki, judeus kaija'ari vanava'isohiva abono khama. Vani'aha: \p —Va'ora anajaharihari'ava adani Jesus athi avavaadahaoniva abono. Va'ora anagaha'ava ja'dia — vaabono vakanaaminakhamavini vakhaniha. \p \v 6 Pauloa vakamithahi ida va'ora vanaabinivini monini, aviga'aha. Listra sidajia avikha'aha. Derbe sidajia jaboni avikha'aha. Licaônia kaaraboni kasidajini ida Listra, Derbe hiki. \v 7 Sidaji kaaraboni maakarini avaadahaoni'aha, ija'ari-ra va'ora vakanamoniha'avini Jesus monina jahakia. \s1 Listra sidaji vaadaha'iki \s2 adani Paulo \p \v 8 Hari. Oniaroa, Listra sidajia hojaha ada makhira adahariki. Biakavikhaonanijahaki ida 'dama kajaharini, ni-adahana-ra kaaboka'iki. \v 9 Paulo i'oaria vithiha ada makhira adahana-ra kaabokariki, Paulo athi-ra kamithaha, ni-bikajari'daki. Pauloa biogaki ida athi kajari'darini hina, aihotana-ra kajari'daravini jaboni, oniania Pauloa vada bini'aha, \v 10 athi 'barakia bini'aha: \p —Gaa'a. \p Gaamananijoraki'aha, adaha'aha. \v 11 Ija'ari vaipohikia vanoki'ihi ida Paulo kabadani, Licaônia kaaraboni kaija'arini vaathia vabodi'baraha'aha: \p —Deus oamani hadani vikha'ara akadiania makhira vihina. \p \v 12 Paulo, Barnabé khama ija'ari vakadideus va'ora vavanihaha. Vara vavani'a'aha ada Barnabé: \p —Ovari ada akadiDeus Júpiter oniki — vakhaniha. Vara vavani'a'aha ada Paulo: \p —Vara niki ada ovari. Akadideus Mercúrio oniki ada — vakhaniha. Ni-Pauloa avigaki ida vaathi vara vaabono vakani'akhamavini hiki. \p \v 13 Sidaji 'dihania hojaki ida gora vakadideus Júpiter oniki-ra vakavaihinikavini ibavini. Vakadideus kabadani abono vakadibadani hiki ida Júpiter-ra vakanava'igavini igitha abononi aha'dikia, Júpiter-ra khai vani'ara kaimoni. \p Hari. Ihinika ibavini kaathania vakadideus kabadani abono va'ora avisaha adani 'daama kahidari, kajamari kakamovaiki kihiki. Vakadideus kabadani abono, ija'ari khama vanofiki va'ora vanaabinivini adani 'daama kahidari Paulo-ra vakanava'igavini kaimoni. Vakadideus vavanihavini ada Paulo. \p \v 14 Vakadibadani kavaranihi-ra vakamitha'aha adani Paulo, vakadimakari-ra vana'bira'aha ija'ari-ra vanava'isohivini hija kaimoni ida deus vihina kahiani-ra vavajaharavini. Ija'ari vahararana avikhajoraki'aha vaki'darahaha'aha, vabodi'baraha'aha: \p \v 15 —Ija'ari, nahina kaimoni bada avani'aki oni avakadibadani. Hari'a bana bada vani'a. Makhira ka'oa hari, a'onifori arihiki hari. Deus arihirihi. Hida haria rakhaki moni jahakia a'onira akanamonihavini, avakava'ipahinija kaimoni ida avakadideu-ra khai avani'avini afobakhia. Deus vihiriha adani avakadideus. Vanofi'a bana ada Deus ka'oa hokiki nama hojaki. Deus vania binamonaha'ia ida nama, arabo, paha hiki. Binamonaha'iki ida nama kahijava, arabo kahijava, paha kahijava hiki jaboni. \p \v 16 'Bo'dakari Deus va'ora va'ahaki adani ija'ari hahavi vakadihojai-ra vavahojara kaimoni. \v 17 Biva'ahavini kaba'i, Deus ija'ari-ra nanokiahibakhiaki kidibadani jahakia avigara kaimoni hojana. Bahi-ra rakharariki Deus a'onira paha no'avini. Avakadirakhajahi bononi kamasikonia a'onira no'aki jaboni ada. A'onira no'abakhiavini jaboni avakadi'baia. Deus a'onira nanokiahibakhiavini hiki kidibadani jahakia, khai avani'ara kaimoni. Ovani ka'oa ada Deus hira. \p \v 18 Paulo vara va'ora ni'avini kaba'i, vanofihi ida Paulo-ra vakaabinihivini 'daama kahidaria, Paulo-ra vakavaihinikavini kaimoni. Ni-Paulo va'ora va'ahaki. \p \v 19 Hari. Oniaroa, vakadiania vakaikahi'aha adani judeus kaija'ari Paulo-ra vakaihamahiki. Antioquia de Pisídia sidaji, Icônio sidaji hikia vikhaki adani vaihamahiki. Listra sidajia vakaikahijabana'aha, Paulo-ra vakanavaraniha'aha. Ka'oa hiki vavanihavini ida Paulo jaharina varani hini, oniani ida Listra sidaji kaija'arini Paulo-ra vanagahavini hija ja'dia. Abini'iki vavaniha'aha ada Paulo. Avarahokaonina'aha sidaji banininija, abinina amaakarini vanahojaha'aha. \p \v 20 Paulo i'oaria vajoroni'aha adani Jesus vaipohihava abono, gaamanani'aha ada Paulo, ajoi'ianaha sidajia. Ka'afokajomani vani ai vihi'aha adani Paulo, Barnabé khama, Derbe sidaji-ra avanikhahavini. \s1 Antioquia sidajia vajoi'iki adani Paulo \p \v 21 Hari. Oniaroa, Derbe sidajia vakaikahiha va'ora vanava'isohi'aha Jesus monina jahakia. Ija'ari vaipohikia vakajari'daravini ida Jesus monina, oniani ida vaabono gahinai vanihavini hija Jesus kania. Va'ora vanava'isohivini naothinia vajoi'aha adani Paulo. Listra sidaji, Icônio sidaji, Antioquia da Pisídia sidaji hikia avikhana vajoiribaniha avikharibani'aha. \v 22 Vajoina vani va'ora avanava'isohioni'aha adani Jesus vaipohihava abono: \p —Vanofijahaki bana ada Jesus mahi hahavi. Hari'a bana vakava'ipahini'a ida Jesus athi-ra avanaabavini. Vajaharihariki bana adani ija'ari Deus va'ora vaka'da'diki. Vajahariharina-ra vakajoniha; ni-Deus va'ora kapoariki kidija'ari vihina — nimania ida Paulo va'ora vaka'ojomo'ivini hi'iki athini. \p \v 23 Sidajia avajoioni'ianaha adani Paulo, Barnabé khama, va'ora vanagathogatho'aha adani Jesus Cristo kaija'ari vanava'isohiva abono vaipohina vahararana. Vi'bairina vahojaha Deu-ra vara vani'avini. Deu-ra vani'aha adani Paulo: \p —Deus, va'ora bana akadava'a hadani Jesu-ra vavakaijokaki — vakhaniha adani Paulo. \p Onivani fori hi'ianahi ida Paulo kabadani. Jesus Cristo kaija'ari vaibavi hoariha vahojaki, Paulo va'ora avanagathogathonionivini adani Jesus Cristo kaija'ari vanava'isohiva abono. \p \v 24 Ai vihi'ianaha adani Paulo, Barnabé khama. Pisídia kaarabonia avikharimanani'aha, Panfília kaarabonia avakhano'aha. \p \v 25 Perge sidaji kaija'arini-ra va'ora vanava'isohi'aha Jesus monina. Ai vihi'ianaha, Atália sidajia avikhanai'aha. \p \v 26 Atália adamininia avikharafoni'aha, kanava kakarahoa vaki'dama'aha, ai vakihi'aha, Antioquia da Síria avakajoi'aha. \p Hari. Antioquia da Síria vania kama'da'ia ida vakadiadahai. Vaadahana viahania Jesus Cristo kaija'aria vakanikhariaki ada Deus va'ora akadava'ara kaimoni adani vi'bamiki. Anokhomi'ihi ida vakadibadani, avakajoi'aha. \p \v 27 Oniaroa, Antioquia da Síria vakaikahi'aha adani Paulo, vajoroni'aha adani Jesus Cristo kaija'ari vaipohiki, vakamithaja kaimoni ida ibavi ipohikia avaadahaoni'ina kavaranihi. Paulo va'ora nanamithahahavi'aha: \p —Oigamina, Deus akadiania hojana mani ida haria kajoamorabakhiavini hija. Haria kakodiavini mani ida kidibadani bada ani'avini hija. Deus va'ora kajoamora'iki adani judeus kaija'ari vihiriki vaipohiki. Jesus kania vaabono gahinai vaniha'iki adani — va'ora vani'aha. \p \v 28 Oniaroa, masiko ipohikia vahojaha adani Paulo, Barnabé khama Jesus kaija'ari vakadiania. \c 15 \s1 Jerusaléa vajoroni'iki \p \v 1 Hari. Oniaroa, Antioquia sidajia vakaikahi'aha adani makhira Judéia kaarabonia vikha'iki. Vakaikahiha, va'ora vaka'ojomo'i'aha adani Jesus athi-ra vanaaba'iki. Va'ora vani'aha: \p —A'onivani judeus kaija'ari avihiriki. Moisés kohana athi kapapirani haria honaria'iki hari: \q1 “Va'ora bana vakarajomi adani makhira isani \q2 hahavi bana. \q1 Makhira bivahojavini hiki ida siikosida karajomihi \q2 Deus kaija'ari hina.” \m Nimania ida Moisés kohana kahonari. Rajomi-ra avavahojarihi; jokoa bana Deus a'onira akava'ijoarihi Ibavi Jahaka'oakia avarikhani — vakhaniha. \p \v 2 Hari. Paulo, Barnabé khama vavajahari'ihi ida vahoariha vaathi. Pauloa ni-asohipa'itxini vakahiki. Vaabono avakanaathidanoararikhama'aha adani Paulo, vahoariha khama. Makhira karajomiki kavaranihia vakavarani'aha. Oniaroa, vani'aha: \p —Jahaki ida Jerusaléa avikhana adani Paulo, Barnabé, vahoariha vihiki vara va'ora vani'ara kaimoni adani Jesus athi avavaadahaoniva abono, Jesus kaija'ari vanava'isohiva abono vihiki khama, Jerusaléa vahojaki, makhira karajomiki kavaranihia vakavaranijabana'ara kaimoni — vakhaniha. \p \v 3 Oniaroa, Jesus Cristo kaija'ari Antioquia vahojaki va'ora vakarona'aha adani Paulo, Barnabé, vahoariha vihiki Jerusaléa avikhana. Ai vihi'aha, avikhaha, Fenícia kaaraboni-ra varadaha, Samaria kaaraboni-ra varada'ianaha. Jesus athi-ra vanaaba'iki vaibavi-ra vakaragahanana'aha, va'ora vanava'isohivini hihi ida judeus kaija'ari vihiriki vaipohiki Deu-ra vanofijahaki'avini, vakadika'da'di kaimoni hina. Moni-ra vakamithavini mani ida va'ora khai ni'aja. \p \v 4 Jerusaléa vakaikahi'aha adani Paulo, Jesus Cristo kaija'ari vahoariha va'ora vagathani'aha. Jesus athi avavaadahaoniva abono va'ora vaka'ivaniti'aha adani Paulo. Jesus Cristo kaija'ari vanava'isohiva abono jaboni va'ora vaka'ivaniti'iki. Oniaroa, Paulo va'ora vani'aha: \p —Deus haria kakodiabakhiavini mani ida kidibadani bada ani'avini hija. \p Oniaroa, vananamitha'ihi ida badani bada vani'a'iki arabo hoariha avaadahaoni'ina. \p \v 5 Hari. Vahararana vahojaki adani judeus kaija'ari farisio vaoniki, va'oaniaro jaboni Jesus athi-ra vanaaba'iki. Vigaamanani'aha, vani'aha: \p —Va'ora vahonaria'a adani judeus kaija'ari vihiriki mahija siikosida rajomia vakarajomi'avini jaboni. Va'ora vahonaria'a jaboni va'oani Deus kava'isohihi Moisés kohana binajiri'iki athi kapapirani-ra vanaaba'iki — farisio va'ora vani'aha. \p \v 6 Oniaroa, vajoroni'aha adani Jesus athi avavaadahaoniva abono, Jesus Cristo kaija'ari vanava'isohiva abono vihiki, vara vavani'aja kaimoni ida makhira karajomiki kavaranihi. \v 7 Tororihi ida vakadivarani. Naothinia gaamanani'aha ada Pedro, va'ora ni'aha: \p —Oigamina, avarigaki ida Deus hora nagathogatho'bo'da'avini avahararania ohojana. Hovani hora nagathogathovini hiki judeus kaija'ari vihiriki-ra va'ora onava'isohija kaimoni Jesus monina jahakia. Deua binofiki ida moni jahaki-ra vakamithavini, Jesus kania vaabono gahinai vanihara kaimoni. \p \v 8 Ija'ari hahavi kava'ibodivarani-ra ogaki ada Deus. Deua bikarona'aha ada Ma'onahana Jahaki akadija'ari vihiriki vakadiania, akadiania bikaronavini vani fori hiki, oniani ida va'ora kapoarivini aogavini hija. \p \v 9 Deus haria nahojavini vani fori va'ora nihaha. Harifori vihi'oamanira adani. Jesu-ra akajari'daravini mani ida Deus akadihojai asohiriki-ra na'biravini hija. Jesu-ra vakajari'daravini mani ida Deus vakadihojai asohiriki bina'biravini hija jaboni. \p \v 10 Hari'a va'ora vahonaria vakarajomina. Jesus kaija'ari vakarajomina-ra avavahonariahihi; daji khanaki-ra vakaiba'iki fori hihi va'ora avahonariahi. Ija'ari daji khanaki-ra kaiba'ivini vani fori hija ida Moisés kohana kahonari jiriki-ra naabaki. Ni-akaaboka'iki ida daji khanaki fori hiki-ra akaiba'ivini. Honari jiriki-ra anaabavini-ra anofivini kaba'i, ni-akaabokaki. Ni-akadija'ari avikhananavakia jaboni vakaaboka'iki ida daji khanaki fori hiki. Avanofimania koda ida Deu-ra avanaihamahivini athi avakajonivinia? \v 11 Ni-niki asohiki. Jesus athi-ra akajari'daravini vani kidiania ariabono gahinai aniha'ihi, oniani ida haria akava'ijoavini hi'ia. \p Onivani fori vihira adani akadija'ari vihiriki Deus va'ora akava'ijoavini jaboni. Akadika'da'di Jesus Cristo-ra vakajari'dariha; va'ora kajoamoraha — va'ora ni'aha ada Simão Pedro. \p \v 12 Hari. Paulo, Barnabé khama va'oaniaro maina vara va'ora vani'aha. Viso vakhani'aha adani vajoroniki, vakadivarani mitha vani'avini. Paulo va'ora vananamithavini hihi ida Deus kabadani danoki bada vani'aki: \p —Deus haria kakodiabakhiavini mani ida badani danoki jahaki ipohiki-ra bada ani'avini hija akadija'ari vihiriki vakadiania — Paulo va'ora ni'aha. \p \v 13 A'diahi'ihi ida Paulo vakadivarani, Tiago maina hada vara ni'aha. \p —Oigamina, mitha vani'a bana hida kodivarani. \v 14 Simão Pedro haria vara ni'avini niha ninini Deus va'ora va'adibiininivini adani akadija'ari vihiriki. Akadija'ari vihiriki vakadiania Deus va'ora nagathogatho'iki adani ija'ari kidija'ari vihira kaimoni. \p \v 15 Onivani fori hija jaboni ida Deus athi namoniva abono kohana vaathi. Athi kapapirania hojaki ida Deus athi: \q1 \v 16 “Naothinia ojoi'ianaki bana ho. \q1 Avakarafarakhamaki bana adani Davi kohana kaija'ari vavijavaronisiagaki, \q2 nação fori vihijanarara \q2 kaimoni. \q1 Va'ora onajoroniki bana adani, \q2 nação vihi'ianara kaimoni. \q1 \v 17 Judeus kaija'ari vihiriki-ra va'ora okaboa'iki ho \q2 kodija'ari vihira kaimoni. \q1 Hiva'oani ija'ari hahavi hora vanako'divini hiki \q2 bana vakadika'da'di kaimoni ohina.” \m \v 18 Nimania ida 'bo'dakari Deus ija'ari-ra nava'isohijoravini hiki. \p \v 19 Asia vara niha ada Tiago: \p —Va'ora okava'ibodivaraniki adani akadija'ari vihiriki gahinai vaabono vaniha'iki Jesus kania. Kodiva'ibodivarani ni-jahaki ida vajari'darina anadabavini siikosida karajomihia. \v 20 Oniaroa, akaronaki bana ida papira jiriki va'ora anava'isohira kaimoni akadivarania. Nimania hida ariathi akaronaki bana: \q1 “Hari'a bana vaha'a ida \q2 baimana \q2 vahoariha vakadideus amovana-ra khai vani'avini-ra vakavi'baivini. \q1 Avakadikaaji hiki ida baimana avakadimoni hini. \q1 Hari'a makhira kidigamo \q2 hiriki khama vaabono \q2 vakavi'omakhamava. \q1 Hari'a bana igitha mathani ra'do'bahaki-ra vaha. \q1 Hari'a vi'avi ida igitha amani jaboni.” \m Nimania hida akadipapira athini akaronaki kaimoni akadija'ari vihiriki vakadimoni. \p \v 21 Tiago asia vara niki: \p —Badara ipohiki vani akadija'ari Deu-ra vara vani'avini kagorania aakoirina kamahini semana hoarahanana, ija'aria vanamoniki ida Deus kava'isohihi jiriki Moisés kohana binajiriki athi kapapirania. Sidaji hahavi ija'aria vara bivani'a'iki ida Moisés kohana athi vahoariha vakamithaja kaimoni — va'ora ni'aha ada Tiago. \s1 Papira jiriki-ra vakaronaha \p \v 22 Hari. Oniaroa, vara vakhani'aha adani Jesus athi avavaadahaoniva abono, Jesus Cristo kaija'ari vanava'isohiva abono khama. Jesus Cristo kaija'ari hahavi vajoroni'iki vakadiania vara vakhani'aha jaboni. Vaabono vakanava'isohikhama'aha: \p —Va'ora anagathogatho'ava hadani arigamina vi'bamiki, Antioquia sidajia va'ora akaronara kaimoni, Paulo, Barnabé vihiki-ra va'ora vavaipohihaki kaimoni — vakhani'aha. Oniaroa, va'ora vanagathogatho'aha adani Judas, Silas vihiki. Judas onina hoariha Barsabás. Jesus Cristo kaija'ari vajahana vani va'ora vakahiha adani Judas, Silas khama. \p \v 23 Oniaroa, vanamonahahi ida papira jiriki Silas avisaki kaimoni. Vakadipapira jirini athini: \p —Arigamina, a'onivaniti. Harivani Jesus athi avavaadahaoniva abono hari, Jesus Cristo kaija'ari vanava'isohiva abono hari. A'onira aka'ivanitihahaviki hari. Arigamina avihiki a'oni, akadija'ari avihirini kaba'i. Antioquia kasidajini, Síria kaaraboni, Cilícia kaaraboni hikia avahojaki a'oni. Avakadimoni hida papira jiriki. \p \v 24 Akamitha'iki ida varani vihina akadija'ari vaipohiriki avakadiania avikha'ina. Makhira karajomiriki kavaranihia a'onira avanava'isokoniki a'oni. Deus kava'isohihi jiriki-ra avanaabavinia a'onira vahonaria'aha. Ni-va'ora ahonariaki avikhana a'onira vara vani'avini, oniani ida haria najoronijabanaja hida. \p \v 25 Akadivarani hihavi'iki ariathi avikhava abono va'ora anagathogatho'iki ahararana va'ora akaronara kaimoni avakadiania. Hi'adani va'ora akaronaki kaimoni va'ora vavaipohihaki bana adani Barnabé, Paulo khama. Va'ora anakaidivaki adani arigamina Barnabé. \v 26 Akadika'da'di Jesus Cristo kabadani-ra bada vani'avini mani ida va'ora vanapohimajakamarivini hija. \v 27 Avakadiania va'ora akaronaki bana adani Judas, Silas vihiki. A'onira vanava'isohiki bana adani akadivarania. Vakadivarani hiki bana hida papira akaronaki athini. \p \v 28 Harivani afohahavi, Ma'onahai Jahaki khama vara avani'aki hida varani. Ni-anofiki ida va'isohihi ipohikia a'onira ahonariavini. Daji khanaki-ra kaiba'ivini vani fori hihi ida ija'ari va'isohihi ipohiki-ra naabavini. Va'isohihi ipohiriki ka'oa vani a'onira ahonariaki hari, avanaabaja kaimoni. \p \v 29 Hari'a vaha bana ida baimana vahoariha vakadideus amovana-ra khai vani'avini-ra vakavi'baivini. Hari'a vaha oni igitha imani, baamana kararakia bivahojaki. Hari'a vaha ida igitha mathani ra'do'bahaki. Hari'a makhira kidigamo hiriki khama vaabono vakavi'omakhamava. Avanaabahi ida akadikaabanahi; ni-avamakhaniki. Hari ida vani oamani akadipapira athini. \p \v 30 Oniaroa, va'ora vakarona'aha adani papira jiriki-ra avavikhaki. Antioquia sidajia avikha'aha. Vakaikahiha, vajoronihahavi'aha adani Jesus athi-ra vanaaba'iki, papira jirikia Silas va'ora vano'a'aha. \v 31 Vada vani'a'ihi ida papira jirini, khai va'ora ni'a'ihi ida athii jahaki. \p \v 32 Deus athi namoniva abono adani Judas, Silas khama. Cristo kaija'ari-ra va'ora vara vani'avini hiki vaathi tororiki va'ora naofiniria kaimoni, khai vakhanira kaimoni. \v 33 Masiko 'bamiki vakadiania vahojaha adani Judas. Naothinia Cristo kaija'ari va'ora vakarona'ianaha Jerusaléa vajoi'ianana. Va'ora vani'aha: \p —Anofiki ida avakaikahijahakini ibavi avaranikhakia. \p Oniaroa, vaabono vakaaminakhama'aha. \v 34 Silas vani ada hojaroni'aha. \p \v 35 Masiko ipohiriki Antioquia vahoja'aha adani Paulo, Barnabé khama. Vahojana oadani adani Paulo, Barnabé, Jesus athi-ra vanaaba'iki vahoariha vihiki vara vavani'a'ihi ida Jesus varani hina, vaka'ojomo'i'ihi ida Jesus monina jaboni. \s1 Paulo, Barnabé khama vaabono avakakakara'okhama'iki \p \v 36 Oniaroa, masiko hoariha Pauloa bini'aha ada Barnabé: \p —Sidaji ipohikia ariadahana kari va'ora anava'isohi'iki adani Jesus varani hina. Aajoi'ianava mahija va'ora anavanavanahavini adani Cristo kaija'ari — niha ada Paulo. \p \v 37 Barnabéa binofiki ada João Marcos okhana vakadiania. \v 38 Pauloa ni-okhana binofiki. Panfília kaarabonia vahoja'ina kari João Marcos va'ora nahojaha'iki adani Paulo. Sidaji ipohiki kaija'arinia vakamitharavini kaba'i ida Jesus monina, João Marcos va'ora nahojaha'aha. Ni-va'ora kakodiajanaki. \v 39 Vara vaabono vakani'akhamavini hiki ida João Marcos okharina okhana kavaranihi, ni-vanasohiki kaho ida vakadivarani. Paulo, Barnabé khama vaabono avakakakara'okhama'iki. \p Oniaroa, Barnabéa biavikha'aha ada João Marcos, vaki'dama'aha, Chipre kajoviri kakaarabonia avakakha'aha. \p \v 40 Paulo Sila-ra nagathogathovini hiki 'bamina kaimoni hina. Jesus athi-ra vanaaba'iki Deu-ra vani'aha: \p —Deus, va'ora akadava'a bana hadani Paulo, Silas vihiki. Va'ora kajoamorabakhia bana — Deu-ra vani'aha. \p \v 41 Oniaroa, ai vihi'aha adani Paulo, Silas khama. Síria kaaraboni, Cilícia kaaraboni hikia avikharimanani'aha. Vajoronionaha'aha adani Jesus Cristo kaija'ari, Paulo va'ora vara vani'aha, khai vani'aja kaimoni ida Jesus athi. \c 16 \s1 Timóteo adahaki Paulo vakadiania \p \v 1-2 Hari. Oniaroa, avikhaha adani Paulo, Silas khama. Derbe sidajia avakhano'aha, oniaroa, va'ajihi'ianaha, Listra sidajia vakaikahi'aha. Listra sidajia hojaki ada Jesus vaipohihava abono Timóteo oniki. Timóteo-ra vavajahaki adani arigamina Cristo kaniaja Listra, Icônio sidaji 'bamiki hikia vahojaki. Vaabono vakani'akhama'aha: \p —Timóteoa binaabajahakiki ida Jesus athi — vakhaniha. Judeus anani ida Timóteo kaamia. Cristo kaija'ari jaboni ida. Timóteo kaabi'i Grécia kaaraboni kaija'arini ada. Judeus kaija'ari sidaji maakarinia vahojakia avigaki ida Timóteo siikosida karajomihi-ra vahojaravini. \v 3 Pauloa binofivini biavikhavini judeus kaija'ari vakadiania, oniani ida Timóteo-ra karajomivini hija. \p \v 4 Sidaji ipohikia vakaikahi'aha, Jesus athi-ra vanaaba'iki-ra va'ora avanava'isohionivini hihi ida Jesus athi avavaadahaoniva abono vaathi papira hojaki. Va'ora vani'aha: \p —Jesus athi avavaadahaoniva abono Jerusaléa vahojaki, Jesus Cristo kaija'ari vanava'isohiva abono khama a'onira vanava'isohivini hiki ida bana honari avanaabaja kaimoni — va'ora vani'aha. \p Oniania Paulo va'ora vanava'isohivini hihi ida honari ipohiriki. \v 5 Oniania avijava'iki ida Jesu-ra vavakaijokavini. Vahoariha vakamithabiininihi ida Jesus varani hina, va'oaniaroa vanaabamani'ihi jaboni, oniani ida Jesus Cristo kaija'ari-ra va'ora anaipohija. \s1 Pauloa binoki'iki ida vadami fori hiki \p \v 6 Hari. Oniaroa, vaadaha'ianaha adani Paulo. Frígia-Galácia kaaraboni kavahajavarikhamani kania avikharimanani'aha. Ma'onahai Jahaki ni-va'ora va'ahaki Jesus varani hina-ra vara vavani'avini Ásia kaarabonia. \p \v 7 Mísia kaaraboni-ra avanamaakari'aha, Bitínia kaarabonia avikhana-ra vanofi'aha. Ni-Ma'onahai Jahaki va'ora va'ahaki avikhana. \v 8 Oniania Mísia kaarabonia avikha'aha, Trôade sidajia avikhanai'aha. \p \v 9 Hari. Joma vadami fori hikia Pauloa binokiha ada makhira gaaki. Macedônia kaaraboni kaija'arini ada makhira. Paulo-ra kanikhariadanoki'aha vadamia: \p —Macedônia kaarabonia bana vikha'a mahija haria avakajoamoravini — niha ada makhira. \p \v 10 Vadami fori hiki-ra nokivini naothinia ariabono vara akani'akhamavini hi'ihi ida vadami. Hovani Lucas ohoja'ia vakadiania. Ani'ahi: \p —Macedônia kaarabonia akakha'ava. Vadami fori hikia Deus haria nava'isohivini hiki kania. Akakha'ava mahija Macedônia kaaraboni kaija'arini-ra va'ora ananamithavini kaimoni Jesus monina jahakia. \s1 Filipos sidajia avikhaki \s2 adani Paulo \p \v 11 Hari. Oniaroa, kanava kakarahoa aki'dama'ihi, Trôade sidajia ai akihi'ihi, akakafiani'ihi, Samotrácia kajoviri kaonikia aakaikahi'ihi. Ka'afokajomani vani ai akihi'ianahi. Aakakha'ianahi, Neápolis sidaji adamininia aakaikahi'ihi. \v 12 Aogaimori'ihi, Filipos sidajia aokharimanani'ihi. \p Hari. Macedônia kaarabonia hojaki ida Filipos sidaji oniki. Roma sidaji kaija'arinia vanamonaha'iki ida sidaji vaibavi kaimoni. Akapitakhama'iki ida Macedônia kaaraboni, ako'bamahakhamaki ida arabo pitahani. Arabo pitani biininia hojaki ida Filipos sidaji oniki. Hari. Filipos sidajia akaikahi'ihi, mahi ipohirikia arihoja'ihi. \p \v 13 Akadi'akoiri kamahini vani sidajia aokhaonani'ihi. Vaini vadinia aokharafoni'ihi. Akava'ibodivaranihi ida vaini vadinia hojaki judeus kaija'ari vajoronibakhiaki vaibavi, Deu-ra vara vani'avini-ra vavaibavivini ida. Va'ora akaraga'aha adani gamo vajoroniki. Avithi'ihi vakadiania, vara va'ora ani'a'aha. \p \v 14 Gamo ariathi-ra vakamithaki vahararana hojahi ida gamo Lídia oniki. Lídia ibavini ka'oa Tiatira sidaji oniki. Kidibadani hiki ida makari jahaki, kaidivaki pavakari nihani. Judeus anani hirini kaba'i Deu-ra kanamasiviki ida Lídia. \p Hari. Deua bikajoamora'ihi ida Lídia, bikamithajahakija kaimoni ida Paulo athi, oniani ida binaabavini hi'ia. \v 15 Lídia jari'darini mani ida Pauloa bikanavini hija. Lídia gorani kaija'arini vihiki jaboni vajari'darina mani ida va'ora kanavini hija. Jesus Cristo kaija'ari vihina kaimoni karajomihi ida kanai. \p Oniaroa, Lídia haria kaboa'i'ihi gorania arihojana. Haria ni'ahi: \p —Jesu-ra ogathanijahakivini-ra avakava'ibodivaranihi; vikha'a bana mahija ogorana avahojavini. \p Haria kaboa'i'ihi, gorania arihoja'ihi. \s1 Paulo, Silas khama cadeia vahoja'ina \p \v 16 Hari. Oniaroa, mahi hoariha ija'ari Deu-ra vara vani'avini ibavinia aokharafoni'ianahi. Aokhahi, akaragarari'ihi ida ima'inavi. Kidikariva vakapavakari'iki ida ima'inavi. Ima'inavi kiditavaria binava'isohijoravini hiki ida namitha'iariki, oniani ida ija'ari kamahi namitha'iariki-ra ogavini hija. Ima'inavi kabadani ka'oa ida ija'ari nava'isohijorani namitha'iarikia. Kidikariva vagathanibakhiaki ida kidibadani abosini jiniro karahoa. \p \v 17 Hari. Haria karagarari'ihi, anaothia kha'ihi, bodi'baraha'oadahani: \p —Hihadani makhira Deus danoki nama hojaki kabadani abono mani hadani. Hiva'oani a'onira vanava'isohivini hiki nihanikia Deus a'onira akava'ijoavini — nikia kabodi'barai athini siagaki ida anaothia. \p \v 18 Mahi ipohiki bodi'barahani kasiagaki ida ima'inavi anaothia. Oniania Pauloa bikaja'oria'ihi. Ima'inavi kania roiribani'aha, ima'inavi kaitavari-ra ni'aha ada Paulo: \p —Jesus Cristo ira honariavini ima'inavi kania iakara'o'ini. \p Ajihijoraki'ihi ida kiditavari. \v 19 Hari. Ima'inavi kakariva vaabono vakani'akhama'aha: \p —Ida ajihi'ihi kiditavari, ni-ima'inavia biogajanaki ida ija'ari kamahi namitha'iariki vara vani'ani afojana. Ni-agathanijanaki ida kidibadani abosini jiniroa — vaabono vakani'akhama'aha vaihamahi'ina. Paulo, Silas vihiki-ra va'ora vagathi'aha adani vaihamahi'iki. Ija'ari vajoroniki vaibavia va'ora avarahoka'aha. Sidaji kaija'arini vakadika'da'di vaviaha va'ora avavikha'aha. \p Roma sidaji kaka'da'dini kaija'ari vihina va'ora vavaka'da'divini hiki adani Filipos sidaji kaija'arini. \v 20 Vakadiania Paulo-ra va'ora avarahoka'aha adani ima'inavi kakariva. Ija'ari vanasohiva abono-ra va'ora vani'aha: \p —Hihadani makhira judeus kaija'ari mani hadani. Vakadibadani hiki ija'ari-ra vanarifirafiravini vanaihamahikarahovini. \v 21 Haria vaka'ojomo'ivini hini vanofiki vakadihojai. Ni-jahapa'itxiki ida vakadihojai anaabavini. Roma sidaji kaka'da'dinia bihonariaki ida hojai, va'isohihi hiki, anaabaja kaimoni. Ni-asohipa'itxiki ida athi akajonivini — vakhaniha. \p \v 22 Oniaroa, vajoroni'aha adani ija'ari vaipohiki, Paulo-ra va'ora vidavini-ra vanofi'aha. Ija'ari vanasohiva abonoa vana'bira'ihi ida Paulo, Silas vihiki vakadimakari. Sorara-ra vahonariaha: \p —Va'ora vidafiaha'a ava. \p \v 23 Va'ora vidafiahavini naothinia va'ora avisa'aha cadeia. Cadeia akadava'ava abono-ra vani'aha adani sorara. \p —Va'ora daboha bana mahija va'ajihiravini. \p \v 24 Cadeia akadava'ava abonoa binaaba'ihi ida vakadihonari. Va'ora gathi'aha adani Paulo, va'ora osajakosi'aha cadeia kabodinia. Bikanaibavi'ihi ida va'dama ava khanaki akharakia. Ako'oi'ihi ida va'dama ka'borarikhama'ihi. \p \v 25 Joma 'bo'da hini vani Deu-ra vara vani'a'aha adani Paulo. Deus kamoroa vaahia'aha Deu-ra khai vani'avini. Vahoariha cadeia vahojaki jaboni mitha vakhani'iki. \p \v 26 Jorakia ho'doho'do'ihi ida arabo cadeia bikavahojaki nabo'ani. Kagiragira'ihi ida cadeia. Ka'oniani oa akarabikhajaha'ihi ida bakatha afohahavi. Ka'bararaharaha'ihi ida corrente vidabohana kihiki. \p \v 27 Oniaroa, nokho afora'aha ada cadeia akadava'ava abono. Vada inijakosi'aha. Bikanoki'ihi ida cadeia kaathani hahavi akarabikhajaha'ini. Vigafanaha'iki va'ora vanihavini adani cadeia vahojaki, oniania bidioni'ihi ida kiditarasara fori hiki bavinia. Ovani oa abono-ra naabinivini-ra nofi'aha. (Gathaki gafanahahi; sorara vakadika'da'dia bivahonariahiha ada akadava'ahi abono abinina.) \v 28 Pauloa bini'a'aha athi 'barakia: \p —Hari'a iabono naabini. Asia mani arihojahahavija — niha ada Paulo. \p \v 29 Oniaroa, cadeia akadava'ava abonoa bikanikhariahi ida lamparina, okhajakosi'aha jorakia, kajo'atharari'aha Paulo, Silas vihiki vaviaha, imahida'ina. \v 30 Va'ora avikhaonani'aha adani Paulo, Silas vihiki, va'ora nana'dohi'aha adani vi'bamiki: \p —Nahina-ra koda bana bada oni'aja oabono oakava'ijoavini kaimoni? \m \v 31 Athi vagathani'aha: \p —Iabono gahinai niha'a Jesus kania kadaka'da'di hi'ara kaimoni, oniani ida Deus ira akava'ijoavini hija bana. Va'ora bana jaboni akava'ijoaki adani kadaija'ari igorania vahojaki — vakhaniha adani Paulo. \p \v 32 Oniaroa, Paulo va'ora vanava'isohiha adani cadeia akadava'ava abono, gorana kaija'arini vihiki Jesus varani hina jahakia. \p \v 33 Mitha vani'avini naothinia cadeia akadava'ava abono va'ora avikhami'aha adani Paulo vakaida kasiinanahani sokoaja kaimoni. Vasiina sokoani naothinia Paulo va'ora vikana'aha adani cadeia akadava'ava abono, gora kaija'arini vihiki. Jesus Cristo kaija'ari vihina kaimoni karajomihi ida kanai. \p \v 34 Oniaroa, cadeia akadava'ava abono va'ora avikha'aha adani Paulo gorana, 'baia va'ora no'a'aha. Deu-ra vakajari'daravini mani ida cadeia akadava'ava abono-ra va'ora khai ni'aja, gorana kaija'arini vihiki khama. \p \v 35 Oniaroa, mahi vagani vani ija'ari vanasohiva abono va'ora vahonariaha adani sorara: \p —Vahonaria bana ada cadeia akadava'ava abono mahija va'ora arakhaonanivini adani Paulo — sorara-ra vani'aha. Oniania, cadeia kania avikha'aha adani sorara, akadava'ahi abono-ra vanava'isohihavini vaathia. \v 36 Cadeia akadava'ava abono va'ora ni'aha adani Paulo: \p —Ija'ari vanasohiva abono hora vahonariavini a'onira oarakhaonanivini. Ba ai vihi'a. Jokoa a'onira vanajahariharijanariha adani. \p \v 37 Paulo va'ora ni'aha adani sorara: \p —Roma sidaji kaija'arini hari. Badani jaharikia akabadanirina kaba'i, sidaji vavaka'da'diva haria vahonariahi'ihi dafi arihi'ina. Sidaji kaija'arini vaipohikia vanoki'iki ida haria vidavini. Ni-jahapa'itxiki ida Roma sidaji kaija'arini jahani kaba'i kidai hini. Haria vidavini naothinia cadeia haria avibai'aha. Hidakaba'i haria vakaronavini ahojaia ai arihina. Ni-nikia a'ajihina-ra anofiki. Vikhava adani sidaji kaija'arini vanasohiva abono mahija haria avarakhaonanivini cadeia — Paulo va'ora ni'aha adani sorara. \p \v 38 Oniaroa, sorara avajoi'aha, ija'ari vanasohiva abono-ra va'ora vanava'isohihavini hi'ihi ida Paulo athi. Va'ora vani'a'aha: \p —Hi'adani Paulo, Silas khama Roma sidaji kaija'arini adani — va'ora vani'aha. Mitha vani'ahi ida sorara vakadivarani, vaofini'aha. \p \v 39 Oniaroa, cadeia avikha'aha adani ija'ari vanasohiva abono, va'ora vani'a'aha adani Paulo: \p —Ni-jahapa'itxiki ida kidai avihini-ra avahonariahi'avini. Avakava'i'birini'a bana ida akadibadani jaharika'oaki. \p Oniaroa, va'ora vaani'aha cadeia. Va'ora vani'aha adani Paulo: \p —Sidaji hoariha avikha'a bana. \p \v 40 Oniaroa, cadeia ai vihi'aha adani Paulo, Lídia gorania avikha'aha. Va'ora vakaraga'aha adani vaigamina Jesus kaniaja vajoroniki. Vara va'ora vani'a'aha: \p —Vanaabajahaki bana ida Jesus athi. Hari'a vakajoni ida Jesus kaija'ari avihini — va'ora vani'aha. \p Paulo athi khai va'ora ni'aha adani Lídia gorania vahojaki ija'ari. Oniaroa, sidajia ai vihi'aha adani Paulo, ibavi hoariha-ra avanikhaha'avini. \c 17 \s1 Tessalônica sidaji avikhaha adani Paulo \p \v 1 Hari. Avikha'ianaha adani Paulo, Silas khama. Anfípolis sidajia avikharimanani'aha, avikha'ianaha, Apolônia sidaji maina avakhano'aha. Avikha'ianaha, Tessalônica sidajia avakhano'aha. Tessalônica sidajia hojaki ida judeus kaija'ari Deu-ra vara vani'avini kagorani. \p \v 2 Paulo vakadihojai ida judeus kaija'ari akoiri kamahini ija'ari Deu-ra vara vani'avini kagorania avikhana. Avakoirina kamahini ahoarabakosikia avikhabakhiaha. Avikhaha, vaabono vara vakani'akhama'aha adani Paulo, judeus kaija'ari vihiki vajoroniki khama. Vakadivarani hiki Deus athi kapapirani. \v 3 Paulo va'ora nava'isohijahakivini hiki ida Deus athi. Va'ora ni'aha: \p —Deus athi kapapirani haria nava'isohijoravini hiki ida Cristo imana 'banani karaho, abini'ina ahoki'ina kavaranihi. Nimania ida Deua binofiki namithani kidiania. A'onira okanamonivini hi'iki ida Jesus Cristo varani hina. Cristo mani o Jesus Deua bikarona'iki — va'ora ni'aha ada Paulo. \p \v 4 Paulo, Silas khama va'ora vara vani'abakhiaki afodanoki adani judeus kaija'ari vakajari'daria kaimoni ida Cristo varani hina. Vaipohiriki vakajari'darihi ida Paulo vakadivarani. Paulo, Silas vihiki vakadiania vajoronibakhiaha. Gamo vaipohiki jaboni vakanahina'ahapikiki Jesus kania vaabono gahinai vaniha'iki. Va'oaniaro jaboni Paulo vakadiania vajoroni'iki. Grécia kaaraboni kaija'ari vaipohiki jaboni Deu-ra vakanamasivi'ikia vanaaba'iki ida Jesus athi. Judeus kaija'ari vihiriki adani. Paulo-ra va'ora vavajoronibakhia'aha. \p \v 5 Hari. Judeus kaija'ari vani adani Paulo-ra avakabai'aha. Paulo-ra avakabaivini hiki vaipohiki adani Paulo athi-ra vanaaba'iki. Avakabajahaki va'ora vanako'diha'aha adani makhira hojai jaharikia vakahojaiki vaadaha'imajaniki sidaji kahagihinia. Saa vakhani'aha vajoroni'ina. Vaihamahi'ina vaadahaha sidajia, Jasão gorana avikha'aha, Paulo, Silas vihiki-ra va'ora vanako'diha'avini. \p Jasão gorana kaathani-ra avako'danijakosi'aha. Vanofiki va'ora avavikhaonanivini adani Paulo, Silas khama, ija'ari vahararana va'ora avisavini. \v 6 Ni-Paulo-ra va'ora vakaraga'iki. Oniaroa, Jasão vani ada vagathi'aha. Cristo kaija'ari vahoariha-ra va'ora vagathi'aha jaboni, va'ora avarahoka'aha sidaji kaija'arini vaka'da'diva vaviaha. Vabodi'baraha'aha: \p —Akadisidaji maina vakaikahi'aha adani makhira. Vakadihojai hiki ija'ari-ra vanaihamahikarahovini ibavi hahavia. \v 7 Ni-vanaabaki ida arabo ipohiki kaka'da'dini César oniki athi. Ka'da'di ka'oa hina vakahiha ada hoariha Jesus oniki. Jasão vani va'ora gathani'ara adani gorana bodinia — korijanahia vakhani'aha. \p \v 8 Mitha vakhani'aha adani sidaji kaija'arini vavaka'da'diva, sidaji kaija'arini vajoroni'iki jaboni mitha vani'ahi ida vakadibodi'barahi athini. Vakadivarani vava'i soko ani'ahahavini hi'iki. \p \v 9 Vakadika'da'di va'ora vani'aha adani Jasão: \p —Haria bana jiniroa vano'a, a'onira arakhavini abosini kaimoni. Sidaji kaija'arini-ra va'ora avanaihamahi'ianahi; ni-avakadijiniro-ra avagathaniki — va'ora vani'aha. \p Oniaroa, vakadika'da'dia vagathanihi ida Jasão vakadijiniro, va'ora avarakha'aha, ai vihi'aha adani Jasão. \s1 Beréia sidajia avikha'aha adani Paulo \p \v 10 Hari. Mithani vani Cristo kaija'ari va'ora vahonariaha adani Paulo, Beréia sidaji maina avikha'aha. Avikharimanani'aha, vakaikahi'aha. Judeus kaija'ari Deu-ra vara vani'avini kagorania avikha'aha. \p \v 11 Tessalônica sidaji kaija'arini fori vihiriha adani Beréia sidaji kaija'arini. Ni-vamorobohariki fori vihiki. Beréia sidaji kaija'arinia avigavini vanofiki ida Deus athi. Mahi hahavi Paulo va'ora ka'ojomo'ivini hiki ida Deus athi. Vada vani'amanihi ida Deus athi kapapirani, avigaja kaimoni ida asohini Paulo athi. \p \v 12 Oniaroa, ija'ari vaipohiki Jesus kania vaabono gahinai vaniha'iki. Grécia kaaraboni kaija'arini vaipohiki Jesu-ra vavakaijokaki jaboni. Grego anani vaipohiki vakanahina'ahapikikia vakajari'dariki jaboni ida Jesus varani hina. \p \v 13 Hari. Judeus kaija'ari Tessalônica sidajia vahojakia vakamitha'ihi ida varani Paulo Beréia sidajia okha'ina, sidaji kaija'arini-ra va'ora kanamonivini Deus athia. Paulo monina-ra vakamitha'iki, Paulo-ra vanajoikahi'aha. Beréia sidajia avakhanoha, Paulo-ra vakanavaranihavini hiki vaihamahira kaimoni adani Beréia sidaji kaija'arini. \p \v 14 Oniaroa, Cristo kaija'ari va'ora vanava'isohi'aha adani Paulo ai vihira kaimoni. Va'ora vahonariaha adani Paulo, vaipohina khama 'dako karaho kajokiraki vadinia avikhanai'ina. Oniaroa, ai vihi'aha adani Paulo. Ni-avikhanaiki adani Silas, Timóteo khama. Vahojaronimani'aha adani Silas Beréia sidajia. \p \v 15 Kidiva'ahia vavaipohiha'aha ada Paulo. Atenas sidajia avikha'aha. Avakhano'aha, hojaha'aha ada Paulo. Kidiva'ahi vajoi'iki Beréia sidajia. Pauloa bikaronahi ida athi vakadiania: \q1 “A'onivaniti Silas, \q2 Timóteo khama. \q1 Atenas sidajia ohojaha'iki ho. \q1 Vikha'a jorakia bana \q2 kodiania.” \s1 Atenas sidajia hojaroni'aha ada Paulo \p \v 16 Hari. Paulo va'ora nokhavini kaba'i adani Silas, sidaji-ra navanavanaha'aha. Binoki'ihi ida deus amovana îpohiki, ibavi hahavi hojani. Deus amovana ipohiki-ra nokivini mani ida Paulo va'i-ra mokara ni'aja. \p \v 17 Oniania, Paulo va'ora vara ni'abakhiaha adani judeus kaija'ari Deu-ra vara vani'avini kagorania vajoroniki. Va'ora vara ni'aha adani jaboni judeus kaija'ari vihiriki Deu-ra vakanamasiviki. Mahi hahavi pavakarihi ibavinia okha'aha ada Paulo. Va'ora vara ni'a'aha adani vaadaha'imajaniki. \p \v 18 Vahojamaniha adani ija'ari vaka'ojomo'iva abono vaonina ipikorio, vahoariha vaonina itoiko. Deu-ra avigariki adani ija'ari vaka'ojomo'iva abono. Paulo khama vaabono vara vakani'akhamavini hi'ihi ida Jesus varani hina. Vahoariha Paulo-ra avigaraha'avini vanana'dohi'aha: \p —Nahina mani oni hi'o ogaharikia vara bivani'avini binofija? \p Vahoariha vagathani'ihi ida vaathi: \p —Ni-aogaki. Arabo hoariha kaija'arini kaDeuni vahabini ada kidivarani hira — vakhaniha. \p Pauloa vara bivani'aki ida Jesus varani hina, ija'ari abinini naothinia ahokini ida kidivarani hija jaboni. Ni-avigajahakiki ida Paulo athi nahina nini. \p \v 19 Oniaroa, Paulo athi-ra vakamithakia vakaboa'iha Areópago ibavi maakarini hojaki okhana. Ija'ari vavajoroniki ibavini ida Areópago oniki. Vani'aha: \p —Paulo, ivikha'iki ida varani ja'dini haria ika'ojomo'ivini hi'iki kaimoni. Akamitha'ianavini anofiki ida kadavarani. \v 20 Akamithabiinini'iki ida kadavarani fori hiki. Aogavini anofiki ida varani nahina nini — Paulo-ra vani'aha. \p \v 21 Vakadihojai hiki ida Atenas sidaji kaija'arini, vahoariha khama vajoronina vakamithaja kaimoni ida moni ja'dini, vara vavani'aja kaimoni jaboni ida moni ja'dini. Vavajahaki ida moni ja'dini-ra vakamithavini. \p \v 22 Hari. Areópago ibavia okhaha ada Paulo. Atenas sidaji kaija'arini vaviaha gaakosoana hoja'aha, va'ora ni'aha: \p —A'onivaniti, avakadideus ipohiki-ra avakavaihinikabakhiavini-ra onoki'iki ho. \v 23 Sidajia oadaha'imajani'ina vada oni'a'iki ida deus amovana-ra avakavaihinikavini ibavini ipohiki. Ibavi hoarania okaikahina onoki'ihi ida jirihi ja'di aroisiki namania “DEUS AOGARIKI KANAVA'IGANA IBAVINI.” Nimania ida jirihi onoki'iki. Oogaki ada Deus avarigariki. Avakavaihinikabakhiaki ada Deus avarigaravini kaba'i. A'onira onava'isohivini hiki bana ada Deus ka'oa. \v 24 Hi'ada Deus avarigariki vania binamonahaja ida arabo, nama, hahavi hoja'iki hiki. Deus vania bivaka'da'dija ida nama, arabo hiki. Ni-arajomaki ida gora ija'aria binamonahaki Deus ibavi kaimoni hini. \v 25 Ni-nahina-ra kainamoki ada Deus, ni-bikainamoki ida ija'aria binamonahaki. Ovani oa va'ora no'ara adani ija'ari vakadimahi, vakadiva'ikhami hikia jaboni. Vakadinahina hahavia va'ora no'a'iki ada Deus. \p \v 26 Deua binamonaha'iki ada makhira hoarana. Ovani ada ija'ari hahavi okhananavaki vakadi'arahoda hira. Arabo hahavia Deus va'ora karonahahavi'iki adani ija'ari vaibavi kaimonia avikhana. Va'ora namonahavini viahania Deus vania bikava'ibodivaranijoraja hida ija'ari hahavi vakadimahi, vaibavi hiki-ra vavahojara kaimoni. \v 27 Deua binamonahaki ida ija'ari nako'dina hiki kaimoni. Deua binofiki ija'aria vanako'divini, vakaragara kaimoni. Vanako'divini kaba'i, napaja hojariha ada Deus. \v 28 Hoariha bini'aha: \q1 “Hada ahararana hojaha. \q1 Deus ija'ari-ra honariavini hiki hokini, giragirani, hojani, \q1 oniani ida ariabono-ra \q2 nagiragiraja, haria \q2 nahojaja jaboni.” \p Hari. Vara vakhani'aha adani avakadijirihi abono jaboni: \q1 “Deus kaisai hahavi \q2 mani hari.” \m Vakhaniha. \p \v 29 Paulo asia vara niha: \p —Deus kaisai hari. Oniania, hari'a vakava'ibodivarani ida avakadiamonahi Deus hini. Deus hirihi oni deus amovana avakadideus hiki. Ni-ouro nokiani fori hiki ada Deus. Ni-prata nokiani fori hiki, ni-ja'di nokiani fori hiki jaboni. Ija'aria avigajahakiki ida deus amovana amonahani. Deus ka'oa hirihi ida vakadiamonahi. \p \v 30 'Bo'dakari avigaharina Deua biogavini kaba'i, ni-bihonariaki ida vakadihojai asohiriki abosini nahina jaharikia. Hidakaba'i vani va'ora honariaha adani ija'ari hahavi arabo hahavia vaibavia vahojaki vakava'ipahinija kaimoni ida hojai asohiriki. \p \v 31 Deua bikanamahiki ida mahi ija'ari hahavi kahojai abosini kamahini kaimoni. Asohika'oaki bana ida hojai abosini kabadanihi. \p Deua binagathogatho'aha ada makhira hoarana, vakadihojai abosinia va'ora nava'isohira kaimoni. Deua bianahoki'aha ada makhira abini'ina naothinia ija'aria avigaja kaimoni ida ka'oa hini hida varani. \p \v 32 Vara bivani'ahi ida Jesus ahoki'ina kavaranihi, vahoariha vakanahahaniha'aha ada Paulo. Vahoariha vani adani Paulo-ra vani'aha: \p —Mahi hoariha bana akamitha'ianavini anofiki ida kadavarani. \p \v 33 Oniaroa, ajihi'aha ada Paulo. \v 34 Vahoariha vakajari'darihi ida Paulo athi, oniani ida Jesus kania vaabono gahinai vanihavini hija. Paulo-ra vavaipohiha'aha. Jesu-ra kajari'dariki hoarana onina Dionísio. Areópago kaija'arini ada Dionísio. Areópago oniki ida ija'aria bivajoronibakhiaki ibavini. Jesu-ra kajari'dariki hoariha onini Damáris. Vahoariha jaboni Jesu-ra vavakaijokaki. \c 18 \s1 Corinto sidajia okha'iki ada Paulo \p \v 1 Hari. Atenas sidaji hojana naothinia ajihi'aha ada Paulo, Corinto sidajia okha'aha. \v 2 Bikaraga'aha ada makhira Áquila oniki. Judeus kaija'ari ada Áquila. Áquila biva'banaki Ponto arabo oniki. Priscila oniki ida kidigamo. \p Arabo ipohiki kaka'da'dini Cláudio oniki va'ora honaria'iki adani judeus kaija'ari hahavi Roma sidajia vahojaki ai vihira kaimoni. Judeus kaija'ari-ra honariavini mani ida Itália kaarabonia Áquila-ra va'ora na'ajihija, oniani ida Corinto sidajia va'ora arakha'ia. Ni-'bo'da vakaikahiki adani Áquila, kidigamo khama Corinto sidajia. \p \v 3 Hari. Paulo va'ora navanavanaha'aha adani Áquila. Vakadibadani ka'oa ida makari kagorahi amonahani vakadipavakari kaimoni. Pauloa bada bini'aki jaboni ida makari kagorahi amonahani. Áquila vakadiania hojaha ada Paulo, bada nijabanara kaimoni. \v 4 Avakoirina kamahini hahavi okhaha ada Paulo judeus kaija'ari Deu-ra vara vani'avini kagorania. Va'ora vara ni'abakhiaha afodanoki adani judeus kaija'ari, judeus kaija'ari vihiriki jaboni vajoroniki. Pauloa vara bivani'avini hiki ida Jesus varani hina, vakajari'daria kaimoni ida ka'oa hini. \p \v 5 Oniaroa, vakaikahi'aha adani Silas, Timóteo khama Paulo kania. Macedônia kaarabonia vikhaki adani. Vakaikahina, Pauloa binahoja'ihi ida makari kagorahi amonahani kabadanihi. Mahi hahavi vara bivani'abakhia'iki ida Cristo varani hina. Judeus kaija'ari-ra va'ora ni'abakhiaha: \p —Jesus mani o Cristo Deua bikarona'ara — Paulo va'ora ni'abakhiaha. \p \v 6 Ni-vakamithavini vanofiki ida Paulo athi. Paulo-ra vakanavaranihamani'aha. Jesus varani hina-ra vanofiravini mani ida Paulo kidimakari-ra na'dara'daravini hija, avigaja kaimoni ida jaharini Deus athi-ra vakajonivini. Va'ora ni'aha: \p —Ibavi jaharika'oakia a'onira arakhaki avanofivini, ni-hovani avarikhani-ra onofiki. A'onivani oa avaabononi avakahidaja. Ni-kodibadani hijanarihi bana hida a'onira okaabanivini. Hidakaba'i judeus kaija'ari vihiriki vakadiania ookhaki bana ho, vara ovani'aja kaimoni ida Jesus varani hina — va'ora ni'aha. \p \v 7 Oniaroa, Paulo va'ora nahojaha'aha. Tício Justo gorana maina hoja'aha ada Paulo. Judeus kaija'ari hirina kaba'i, Tício Justo Deu-ra kanamasiviki ada. Judeus kaija'ari Deu-ra vara vani'avini kagorani 'dihania hojaki ida Tício Justo gorana. \p \v 8 Judeus kaija'ari Deu-ra vara vani'avini kagorani akadava'ava abono onina Crispo. Ni-vakajari'daki ida Jesus varani hina kidigamo, kidisai vihikia. Corinto sidaji kaija'arini vaipohikia vakamithahi ida Jesus monina. Vajari'darina mani ida Paulo va'ora kanahavini hi'ia. \p \v 9 Hari. Joma vania Pauloa binoki'ihi ida vadami fori hiki. Vadamia bikamithahi ida kidika'da'di Jesus athi: \p —Hari'a ofini. Vara va'ora ni'avinihi ida varani ohina. Hari'a visoni, vara nimani. \v 10 Hovani ohojaki ho kadania. Ni-nahina ira namakhanirihi bana. Vahojaki adani ija'ari vaipohiki hihida sidaji, kodija'ari vihira kaimoni — niha ada Jesus. \p \v 11 Oniaroa, Paulo hoja'aha badara hoarani, pitani jaboni hojaha. Va'ora ka'ojomo'ivini hiki ida Jesus varani hina. \p \v 12 Hari. Arabo ipohiki kaija'arini vakadika'da'di Cláudio onikia bihonariaki ada Gálio oniki Acaia kaaraboni kaija'arini-ra va'ora vaka'da'dira kaimoni. Corinto sidajia hojaki ada Gálio. Hari. Vajoroni'aha adani judeus kaija'ari Corinto sidajia vahojaki. Paulo-ra vagathi'aha, ija'ari-ra nasohivini kagorania Paulo-ra avisa'aha. \v 13 Gálio-ra vani'aha: \p —Hi'o makhira binofiki akadihinika-ra nahoarihavini. Moisés kohana bivava'isohihi'bo'da'iki ida ihinika amonahani Deu-ra akanamasivivini-ra akavaihinikavini hini. Anaababakhiaki ida kidiva'isohihi. Paulo vara va'ora ni'abakhiaki afodanoki adani akadija'ari, Deu-ra kavaihinikavini-ra nahoarihavini — Gálio-ra vani'aha adani vaihamahiki. \v 14 Paulo vara nina-ra nofivini kaba'i, Gálio vani ada vara ni'ara. Va'ora ni'a'aha adani judeus kaija'ari: \p —Paulo badani jaharika'oaki-ra bada ni'ara vaha; avakadivarani-ra okamithajahakimanihi vaha. Pauloa ni-bada bini'aki ida badani asohiriki. \p \v 15 Avakadivarani hi'oamanija ida avakadija'ari avikhananavaki vakadihojai, ihinika hiki. Jokoa ohonariariha ada Paulo imana 'banani. Ni-Roma sidaji kaija'arini kava'isohihi-ra kajoniriha ada. A'onivani ka'oa vanasohi'a bana ida avakadivarani. Ni-onofiki ida a'onira onasohivini — va'ora ni'aha ada Gálio. \p \v 16 Gálio va'ora honariaha adani kidisorara va'ora avarakhaonanira kaimoni adani judeus kaija'ari ija'ari-ra nasohivini kagorania. \v 17 Gálioa bivahojaki kania vikhaonani'aha adani ija'ari, vagathi'aha ada Sóstenes oniki, vidafiaha'aha baniniaja. Judeus kaija'ari Deu-ra vara vani'avini kagorani akadava'ava abono ada Sóstenes oniki. Sóstene-ra vidavini-ra ogavini kaba'i ada Gálio, ni-biakava'ijoaki. \s1 Antioquia vajoi'aha \p \v 18 Hari. Asia hojamaniha ada Paulo mahi ipohiki Cristo kaija'ari vakadiania Corinto sidajia. Oniaroa, Paulo va'ora ni'aha: \p —Ai ohiki bana ho. Síria kaarabonia oajoiki ho — va'ora ni'aha. \p Va'ora kaaminavini naothinia ajihi'aha. Avikha'aha adani Áquila, Priscila khama Paulo kania. Cencréia sidaji miro'a avikhanai'aha. Ai vihina viahania Paulo ka'da'di kaafani ka'boa'aha. A'diahi'iki ida athi Deu-ra nava'iponijoravini hi'iki, oniani ida ka'da'di kaafani kava'boahini hija. Oniaroa, vahoariha vakadiania vaki'dama'aha adani Paulo, Áquila, Priscila vihiki. Ai vakihi'aha. \p \v 19 Éfeso sidajia avakakhano'aha. Paulo va'ora nahojaha'aha adani Áquila, Priscila khama. Judeus kaija'ari Deu-ra vara vani'avini kagorania okha'aha ada Paulo. Paulo judeus kaija'ari vihiki khama vaabono vara vakani'akhamavini hi'ihi ida Jesus varani hina. \v 20 Oniaroa, vani'aha ada Paulo: \p —Paulo, akadiania hoja'a bana mahi ipohiki. \p —Iniani, jokoa kaho hida ohojarihi kaho. \m \v 21 Ai vihina viahania va'ora ni'aha: \p —Deus ojoina-ra nofihi hida; ojoihi. \p Va'ora kaaminavini naothinia ki'damaha kanava kakarahoa, Éfeso sidajia vaka'ajihi'aha. \p \v 22 Avakakhaha, Cesaréia kaarabonia avako'omisi'aha. Ogaimori'aha ada Paulo. Okharimanani'aha, Jerusaléa kaikahi'aha, va'ora ka'ivaniti'aha adani Jesus Cristo kaija'ari. Naothinia ajihi'ianaha. Antioquia da Síria maina okha'aha. \p \v 23 Oniaroa, hoja'aha masiko 'bamiki, naothinia ajihi'ianaha. Galácia kaaraboni, Frígia kaaraboni hikia adaha'ianaha. Va'ora akaragaoniha adani Cristo kaija'ari, va'ora anava'isohioni'aha Jesu-ra vavakaijokajahakira kaimoni. \s1 Apolo maina varani hina \p \v 24 Hari. Éfeso sidajia okhaha ada judeus kaija'ari Apolo oniki. Apoloa biva'banaki kasidajini onini Alexandria. Apoloa biogajahakiki ida varani vara vani'ajahakini vahoariha vakamithaki kaimoni. Biogajahakiki jaboni ida athi Deus athi kapapirania hojaki. \p \v 25 Ni-biogahahaviki ida Jesus varani hina. Kama'dani oavani ida biogaja. João Batista kohana hokina kari vara bivani'a'iki ada Jesus, va'ora kana'iki adani vakadihojai asohiriki-ra vakava'ipahini'iki. Apoloa bioga'iki ida João Batista ija'ari-ra kanavini kavaranihi. Apolo ija'ari-ra va'ora ka'ojomo'ijahakiki Jesus varani hina pitani biogakia. Khai bini'aki ida kidivarani va'ora nava'isohivini hiki. \p \v 26 Hari. Éfeso sidajia okhaha ada Apolo. Judeus kaija'ari Deu-ra vara vani'avini kagorania okha'aha. Ofinirina vani ija'ari-ra nava'isohivini hiki ida varani bioga'iki. Áquila, Priscila khama mitha vani'ahi ida kidivarani. Oniaroa, Apolo-ra vakaboa'i'aha vagorana okhana, vananamithavini hi'ihi ida Jesus varani hina hahavi. \p \v 27 Oniaroa, Apolo va'ora vara ni'a'aha adani Cristo kaija'ari Éfeso sidajia vahojaki: \p —Acaia kaarabonia ookhana-ra onofiki ho — niha ada Apolo. \p —Iokhahi; papira ira ano'ahi iavikhaki kaimoni. Papira ariathi hojaki va'ora akanikhariaki adani Jesus kaija'ari Acaia kaarabonia vahojaki, ira vagathanijahakira kaimoni — Apolo-ra vani'aha. \p Oniaroa, Acaia kaarabonia okhaha ada Apolo. Va'ora karaga'aha adani Jesus Cristo kaija'ari. Deus va'ora kajoamoravini mani ida Jesu-ra vavakaijokavini hija. Vakadiania hoja'aha ada Apolo, va'ora kakodia'aha. \p \v 28 Apolo vara va'ora ni'adanokiha adani judeus kaija'ari ija'ari vaipohiki vaviaha. Ni-avigaki ida Apolo athi-ra vagathanivini, asohini kaba'i asohirini vakahivini. Apolo kavarani hiki ida Cristo varani hina Deus athi kapapirania hojaki: \m — Deua bikarona'iki ada Jesus haria akava'ijoara kaimoni. Cristo mani ada Jesus — va'ora ni'aha. \c 19 \s1 Éfeso sidajia hojaki ada Paulo \p \v 1 Hari. Oniaroa, Corinto sidajia hojana oadani ada Apolo, aadahaoni'aha ada Paulo Ásia kaarabonia. Éfeso sidajia kaikahi'aha, va'ora karaga'aha adani Jesus kaija'ari. \v 2 Va'ora nana'dohi'aha: \p —Jesus kania avaabononi gahinai avanihavini vani Ma'onahai Jahaki-ra avagathanimanija? \p —Iniani. Ni-akamitha'iaki ida Ma'onahai Jahaki varani hina. Ni-aoga'iaki kaho ada Ma'onahai Jahaki hojaki — Paulo athi-ra vagathani'aha. \p \v 3 Paulo va'ora nana'dohi'aha: \p —Niha avakhanimani'ia avikana'iki? \p —João Batista kohana kavarani-ra akamithavini mani ida haria nikana'ia — Paulo athi-ra vagathanivini vakhaniha. \p \v 4 Paulo va'ora ni'aha: \p —João Batista kohana va'ora kana'iki adani vakadihojai asohiriki-ra vakava'ipahini'iki. João Batista va'ora nava'isohibakhiaki adani ija'ari: \q1 “Hari'a vakajari'da ada onaothia khaki bana.” \m Niha ada João Batista kohana. Joãoa vara bivani'a'iki ada Jesus — Paulo va'ora ni'aha. \p \v 5 Paulo athi-ra vakamithaha, va'ora kanahahavi'ianaha. Paulo va'ora kanavini kaba'i, Jesu-ra vanofijahakiki vakadika'da'di hina-ra vakahi'aha. \p \v 6 Vikanana naothinia Paulo va'ora kaabadaha va'da'di a'ania, Ma'onahai Jahaki va'ora avi'onanihahavi'aha. Ma'onahai Jahaki vava'i binahonariahihi'aha, kama'da'ihi ida athi hoariha oogavahariki-ra vidionivini afohahavi. Vara vavani'a'iki jaboni ida varani Deus va'ora nava'isohivini hi'iki. \p \v 7 Makhira 12 vihiki vaipohina Ma'onahai Jahaki va'ora avi'onani'iki. \p \v 8 Masiko ahoarabakosikia judeus kaija'ari Deu-ra vara vani'avini kagorania okhabakhiaha ada Paulo. Ni-va'ora finiki adani ija'ari vajoroniki, va'ora nava'isohimani'aha Deus ka'da'di hina kavaranihia. Vaabono vara vakani'akhama'aha afobakhia. \p Pauloa binofiki ida Deus monina-ra vakajari'dajanaravini. Vahoariha ni-vakajari'daki. \v 9 Vahoariha vani adani vajari'daha. Ni-vanofipa'itxiki ida Jesus monina varani hini. Vaihamahi'ina vahoariha vaviaha Jesus monina-ra vakanavaraniha'aha. Oniaroa, ajihi'aha ada Paulo, va'ora avikhaha adani Jesus vaipohihava abono. Tirano ka'ojomo'ihi ibavinia avikha'aha. Mahi hahavi okhaha ada Paulo vaabono vara vakani'akhama'aha. \p \v 10 Badara 'bamiki Paulo ija'ari-ra nava'isohivini hiki ida Jesus varani hina afoha'oadaha. Judeus kaija'ari hahavi Ásia kaarabonia vahojakia vakamithaki ida Jesus monina. Judeus kaija'ari vihirikia jaboni vakamithaki ida. \s1 Ceva kaisai varani vihina \p \v 11 Hari. Oniaroa, Deua bikajoamoraha ada Paulo bada bini'aja kaimoni ida Deus kabadani danoki ipohiki. Ija'aria binokibiininiki ida badani danoki arafiaka'oaki Pauloa bada bini'a'iki. \p \v 12 Pauloa bivahojaki ida makari pitahani ipohiki. Makari ka'da'di kodabohani kaimoni radaharia kaimoni ida anokhoi. Makari hoariha jararia avithinahaki bikaimahaki hoarahanana. Ija'ari hoariha biavikha'ihi ida Paulo kamakari pitani hoarahanana ija'ari kavamonikia bikaabadaja kaimoni. Bikaabadahi; aihotahi. \p Kabajadikia jaboni bikaabadahi ida Paulo kamakari hoarani pitani, ajihi'ihi ida bajadi, jaha'ihi ida ija'ari. \p \v 13-14 Hari. Oniaroa, vahojamaniha adani jaboni judeus kaija'ari 7 vihiki vaipohina. Vakadiabi'i onina Ceva. Ceva kaisai adani makhira isani 7 vihiki vaipohina. Ceva kabadani ka'oa sasidotxi vakadika'da'di. Ceva kaisai vaadaha'imajaniki ija'ari vaibavia. Avigaki jaboni ida bajadi ajihini-ra vahonariavini. Vanofiki ida Jesus onina-ra vidionivini ajihija kaimoni ida bajadi. Pauloa bihonariavini vani fori vanihahi vahonariavini vanofivini jaboni. Oniania, bajadi-ra va'ora vani'aha: \p —Bajadi, hi'ada Jesus Pauloa vara bivani'abakhia'iki a'onira honariavini avarakara'o'ini hihada makhira kania — vakhaniha. \v 15 Bajadia bigathani'ihi ida Ceva kaisai vaathi: \p —Jesu-ra aogaki hari. Aogaki jaboni ada Paulo. Hana avihini mani a'oni hora vara avani'aja? Ni-a'onira aogapa'itxiki — vakhanihaha adani bajadi. \p \v 16 Raofa'aha ada kabajadiki vanamana. Danoki ada kabajadiki. Va'ora dafiaha'aha, vasiihanana'aha, 'bira'ihi ida vakadimakari. Va'ora najahariharivini mani ida va'ora aakojaonanija. \p \v 17 Oniaroa, judeus kaija'ari, judeus kaija'ari vihiriki Éfeso sidajia vahojaki va'ora aviga'aha adani makhira vapohimaja'ina. Vakamithahi ida moni, vaofini'aha, oniani ida Jesu-ra khai vani'avini hija. Vani'aha: \p —Ka'da'di danoki ada Jesus. \p \v 18 Jesus athi-ra vakajari'darikia vananamitha'ihi ida vakadihojai asohiriki ija'ari vaipohiki vaviaha: \p —Jesus kania ariabono gahinai anihavini viahania, nimania ida akadihojai asohiriki anofijanariki — va'ora vani'aha. \p \v 19 Vahojamaniha adani arabani Jesu-ra vakajari'dariki jaboni. Vanajoroni'ihi ida vakadipapira ija'ari-ra vakaijorahavini-ra avigavini hiki. Papira-ra vanajoroniha, ija'ari vaipohiki vaviaha avanaha'di'ihi. Vakarajomiki ida vakadipapira aha'dini kaidivani. 50 mil jiniro ipohini 'ba'dani ida papira kaidivani. Jiniro karaho oamani ida jiniro 'ba'dani prata amonaha'iki ipohiki. \p \v 20 Hari. Oniaroa, okha'okhaoni'ihi ida Jesus varani hina. Deus danona hojaki vahararana, oniani ida ija'ari vaipohiki Jesu-ra vanofivini hija. \s1 Adaha'ianaki ada Paulo \p \v 21 Hari. Oniaroa, adaha'ianana-ra nofiha ada Paulo. Pauloa bikava'ibodivaraniki ida Macedônia kaaraboni, Acaia kaaraboni, Jerusalém sidaji hikia okha'ianana. Paulo va'ora ni'a'aha: \p —Jerusaléa ookha'imidiaki bana ho. Naothinia ookhahi Roma sidajia — niha ada Paulo. \p \v 22 Oniaroa, va'ora honariaha adani ipohina vi'bamiki avikhananavana Macedônia kaarabonia. Avikhananavaki adani Timóteo, Erasto khama. Asia mani hojaroniha ada Paulo Ásia kaarabonia. \p \v 23 Oniaroa, Éfeso sidajia hojana kari ada Paulo, namitha'iki ida ija'ari vaipohiki vaihamahina. Jesus varani hina va'ora naihamahi'iki adani Éfeso sidaji kaija'arini. \p \v 24 Éfesoa hojaki ida gora kâraho ija'ari Diana-ra vakavaihinikabakhiavini ibavini. Vakadideusa oamani ida Diana oniki. Hojaki jaboni ada Demétrio. Kidibadani ka'oa ida vakadideusa-ra vakavaihinikavini ibavini kagorani-ra anamoavini. Demétrioa bianamovavini hiki ida prata kagorahi itxani kidipavakari kaimoni hini. Demétrio, kidipohi khama vagathanibakhiaki ida jiniro karaho gora itxani amovani abosini. \p \v 25 Demétrio va'ora baranahaha adani vahoariha gora itxani amovani-ra vanamonahabakhiaki jaboni vajoronijabanara kaimoni. Va'ora ni'aha: \p —Oipohina, avarigaki ida jiniro karaho-ra agathanibakhiavini hini ida akadiamonahi abosini. \v 26 A'onivani jaboni avanoki'iki ada Pauloa oniki vara nina, avakamitha'iki ida kidivarani jaboni. Kidivarani hiki ida akadiamonahi, deus hirini-ra kahivini. Deus ka'oa hiriha ada makhira binamonahaki deus amovana. Nimania ida Paulo vara va'ora ni'abakhiavini afodanoki. Ija'ari vaipohiki Paulo athi-ra vakajari'daravini mani ida Diana-ra vanofijanaravini hija bana vakadideusa hini. Éfeso sidaji kaija'arini, Ásia kaaraboni kaija'arini vihiki Diana-ra vanofijanaravini hija bana jaboni. \p \v 27 Jaharihi ida bana ija'ari akadiamonahi-ra vakanavaranihavini. Ni-akadiamonahi-ra vakapavakarivini-ra vanofijanaki bana. Akadiamonahi ka'oa hirihi bana ida vanakaidivajanarija. Vanofijanariki jaboni bana ida Diana. Vanakaidivajanariki ida jaboni bana Diana-ra vakavaihinikavini ibavini kagorani. Ásia kaaraboni kaija'arinia vanôfiki jaboni ida Diana, arabo ipohiki kaija'arinia vanôfiki ida jaboni. Paulo athi-ra vakamithaha; jokoa vakanamasivijanarihi ida bana Diana. \p \v 28 Demétrio athi-ra vakamithaha adani ija'ari vaipohiki, vava'i jokojokoni vabodi'baraha'oadaha'aha: \p —Jahaki ida Diana. Danoki ida. Éfeso sidaji kaija'arini vakadideusa ida Diana — vakadibodi'barahi athini nihi. \p \v 29 Oniaroa, sidaji bodinia okha'okhaoni'ihi ida vakadihamahi kavaranihi. Sidaji kaija'arini hahavi vaihamahi'iki. Vava'i jokojokoni va'ora vagathi'aha adani Gaio, Aristarco vihiki. Macedônia kaaraboni kaija'arini adani. Paulo-ra vavaipohihabakhiaki adani. Hari. Va'ora vagathi'aha, va'ora avarahokajoraki'aha, ija'ari vajoroniki vaibavia va'ora avisa'aha. \p \v 30 Paulo vania binofihi ida ija'ari vaipohiki vakadiania okhana, vaihamahiki-ra va'ora vara ni'ara kaimoni. Ni-Paulo okhana-ra vava'ahaki adani Jesus vaipohihava abono. \v 31 Vahoariha jaboni vakarona'ihi ida vaathi Paulo okharara kaimoni ija'ari vaihamahiki vajoroniki vakadiania. Ásia kaaraboni akadava'ava abono adani vaathi-ra vakaronara. Paulo-ra vavajahaki adani. \p \v 32 Hari. Ibavi vavajoroniki kania saa vakhani'aha adani ija'ari vaipohiki vava'i jokojoko'iki. Vava'i kidakida'ini vabodi'baraha'aha. Vajoroni'ina vaipohikia ni-avigaki ida nahina kaimoni hini vabodi'barahana. Vakadibodi'barahi ni-avakogakhamaki. \p \v 33 Oniaroa, judeus kaija'aria vahonariaha ada Alexandre, ija'ari vaihamahiki vaviaha okhana. Sidaji kaija'arini-ra va'ora anariakavini-ra nofiha ada Alexandre. Okhamiha, vaviaha hoja'aha, va'ora nava'isohi'aha sa'a viso vakhanira kaimoni. Alexandre-ra vanokiha adani vaihamahi'iki, Alexandre va'ora naihamahiki vaabono vavaniha'aha. Alexandre vara nina-ra nofivini kaba'i, ni-vara ni'iki. \p \v 34 Judeus kaija'ari hina aviga'aha, vabodi'baraha'oadaha'ianaha. Ora 'bamiki asia mani vabodi'barahaha afoha'oadaha: \p —Jahaki ida Diana. Danoki ida. Éfeso sidaji kaija'arini vakadideusa ida Diana — vabodi'baraha'ianana vakhaniha afoha'oadaha. \p \v 35 Oniaroa, vaviaha hojaha ada ija'ari honariava abono vakadika'da'di. Va'ora kaabani'aha, saa vakhanijanarara kaimoni. Vajaforia viso vakhaniraraoni'aha. Viso vakhanina naothinia va'ora ni'aha adani Éfeso sidaji kaija'arini vaihamahi'iki: \p —A'onivani Éfesoa avahojaki. Ija'ari hahavia biogaki ida Diana gorani-ra akavaihinikavini akadava'ava abono arihina. Akadideusa jahaki ida Diana. Nama voroni'iki ida ja'di karaho kidiania. Ija'aria biogaki jaboni ida ja'di karaho-ra aakadava'avini. \p \v 36 Ka'oa oamani hida oathi, ni-korijanahi hirihi ida oni'a'iki. Viso vakhani'a bana. Vakava'ibodivarani'imidia'a bana ida bada avani'aki kaimoni. Naothinia bada avakhanihi. \v 37 Nahina kaimoni va'ora avavikhaki hadani makhira hida? Ni-nahina-ra vabo'diaki Diana gorani bodinia. Ni-vakanavaranihaki jaboni ida akadideusa. \p \v 38 Demétrio ija'ari-ra avanaathidanoararivini-ra vanofiha; jahaki ida ija'ari vanasohiva abono vakadiania avikhana vara vakhanira kaimoni. Jahaki ida ija'ari abononi akanaathidanoararikhamavini kamahini kania avikhana. Ni-jahaki ida hidakaba'i hihida ibavia avaabononi avakakaihamahikhamavini. Vahojaki adani sidaji kaija'arini vavaka'da'diva jaboni, vanasohija kaimoni ida ija'ari vaabono vakaihamahikhamaki vakadivarani. \p \v 39 Nahina hoariha-ra avanofihi, vajoronina kamahini adani Éfeso sidaji kaija'arini vavaka'da'diva va'ora vanava'isohi bana avanofikia. \p \v 40 Roma sidaji vavaka'da'diva vakamithaki bana ida amonina, Éfeso sidaji kaija'arini vaihamahina, saani karaho-ra vanamonaha'avini. Moni-ra vakamithaha; haria bana vakaja'oriamanira bana adani. Va'ora adavini va'ora anofiki vaabono vavanihamanira bana adani arabo ipohiki kaka'da'dini Roma sidajia hojaki. Ni-jahapa'itxiki ida akadisaani hidakaba'i. Haria vanana'dohiha; ni-aogaki ida akadisaani nahina kaimoni hini — va'ora ni'aha. \p \v 41 Hari hi'ini ida ija'ari honariava abono kavarani, va'ora kaamina'aha. \c 20 \s1 Macedônia, Acaia hiki kaaraboni-ra anikhahaki ada Paulo \p \v 1 Hari. Radaha'ihi ida Éfeso sidaji kaija'arini vakadihamahi, Paulo va'ora kaboa'iha adani Jesus vaipohihava abono vajoronina. Va'ora ni'aha; \p —Hari ai bana ho. Jesu-ra vanofijahakiha'oadaha bana mahija a'onira kajoamorabakhiavini — niha ada Paulo. Va'ora kaaminavini naothinia ajihi'aha. Macedônia kaarabonia adaha'ianaha. \p \v 2 Okharimananina va'ora akaragaoni'aha adani Cristo kaija'ari. Va'ora anava'isohioni'aha Jesu-ra vanofijahakivinia, va'ora ka'ojomo'ivini hiki jaboni ida Jesua binofiki vakadiania. Oniaroa, kaikahi'aha ada Paulo Acaia kaarabonia. \v 3 Masiko ahoarabakosiki hoja'aha. Ibavijahaha'ianaha, Síria kaarabonia okhara kaimoni. Ajihina viahania bikamithahi ida varani judeus kaija'ari vanaabinivini vanofivini. Varani-ra kamithaha, ni-okhajanaki. Macedônia kaaraboni vania ajoi'aha. \p \v 4 Trôade sidajia avikhananavaki adani Paulo vahoariha khama. 7 vihiki Jesus athi-ra vanaaba'ikia vavaipohiha'aha ada Paulo. Okhaki kidiania ada Sópatro. Sópatroa biva'banaki sidaji onini Beréia. Kidiabi'i onina Pirro. Avikhaki jaboni adani Aristarco, Segundo vihiki. Tessalônica sidaji kaija'arini mani adani. Okhaki jaboni ada Derbe sidaji kaija'arini Gaio oniki. Okhaki ada Timóteo. Avikhaki jaboni adani Ásia kaaraboni kaija'arini vi'bamiki Tíquico, Trófimo vaoniki. \p \v 5 Hari. Paulo okhananavaki hi'adani 7 vihiki vakadiania. Hovani Lucas, vahoariha khama aokasiagaki hari. Trôade sidajia akaikahina-ra vanokhaki adani Paulo. \v 6 Filipos sidajia arihojana oadani judeus kaija'aria vanamonaha'ihi ida vakadihinika. Ihinika amonahani oadani vani ija'aria bikahaja ida pão kathoramananiriki. Ihinika naothinia aka'ajihi'ihi Filipos sidajia. Kanava kakarahoa aki'dama'ihi vahoariha khama. Mahi sa'ai kahoarani hiki ipohini akaadaha'ihi. Trôade sidajia aakaikahi'ihi, va'ora akaraga'aha adani 7 vihiki vaipohina haria vanokhaki. Semana hoarani arihoja'ihi vakadiania. \s1 Trôade sidajia hojaki \s2 ada Paulo \p \v 7 Hari. Sábado, mithani vani ajoroni'ihi Jesus vaipohihava abono vakadiania, a'baijabanaja kaimoni. Paulo haria vara ni'a'ihi athi ôadakia. \p Joma 'bo'dahini asia mani vara niha. Binofiki ida a'ajihikajomana, oniani ida vara ni'ahaha'oadahana hija. \p \v 8 Gora ka'obani kakanamajakhamaki kania ajoroni'iki hari. Joma hojaki ida lamparina ha'dini ipohiki. \v 9 Gora kaathani kania hoja'aha ada imakhinava Êutico oniki. Paulo vara nina kaba'i, noko'isiha'aha ada Êutico. Noko'isihaha, vadi'aha, voroni'aha. Gora ka'obani kakanamajakhamaki kakanamajakhama'ianania voroni'aha. Avanigarahana'aha ada imakhinava voroni'iki. Abini'ina vani vakaraga'aha. \p \v 10 Hari. Ogarisiaga'aha ada Paulo. Kajo'atharariha imakhinava aba'ona 'dihania. Bikajara'ba'ba'aha, va'ora ni'aha: \p —Hari'a vaofini, abinijanariha ada. Ahoki'iki hada. \p \v 11 Oniaroa, aokasi'ianahi, Pauloa bikanapitahataha'ihi ida pão, akava'ihokija kaimoni ida Jesus abini'ina akadimoni hina. A'baina naothinia vara haria ni'a'ianaha. Safini anadaramananikajomana vani ajihi'aha ada Paulo. \v 12 Vahoariha vavaipohihaha ada imakhinava, gorana avavikha'aha. Imakhinava ahoki'ina mani ida va'ora khai ni'a'ia. \s1 Sidaji Mileto onikia okha'aha ada Paulo \p \v 13 Hari. Oniaroa, Paulo haria ni'a'ihi: \p —Avakakhananava bana mahija hora avanokhavini Assôs sidajia. Arabo vania ookhaja bana — niha ada Paulo. \p Kanava kakarahoa aki'dama'ihi, Assôs sidajia akakha'ihi. \v 14 Assôs sidajia akakhanohi, haria karaga'aha ada Paulo. Ki'damaha akadiania, akakha'ianahi, Mitilene sidajia akakhano'ihi. \p \v 15 Aka'ajihi'ianahi, ka'afokajomani Quios kajoviri kaoniki kakaaraboni maakarinia akaradaha'ihi. \p Mahi hoariha Samos sidaji adamininia akakhano'ihi. Aka'ajihi'ianahi, mahi hoariha Mileto sidaji adamininia ako'omisi'ihi, agaimoraha'ihi. \p \v 16 Pauloa ni-binofiki ida Éfeso sidajia okha'ianana. Ni-mahi ipohiki Ásia kaarabonia hojana-ra nofiki. Paulo-ra najorajoraki Jerusalém sidajia okha'ianana-ra nofivini. Binofiki ida Pentecostes kaihinikani kamahini viahani kaikahina Jerusaléa. \s1 Paulo vara ni'ianaki \p \v 17 Hari. Mileto sidajia hojaha ada Paulo, bikarona'ihi ida athi, Éfeso sidaji vahojaki-ra va'ora kaboa'iha ada Paulo, Jesus Cristo kaija'ari vanava'isohiva abono kidiania vikhara kaimoni. Kanapajahikhamariki ida Mileto sidaji, Éfeso sidajia. \p \v 18 Vakaikahiha adani Éfeso sidaji kaija'arini, Paulo va'ora ni'a'aha: \p —Oigamina, avarigaki ida kodihojai, kodibadani hiki avakadiania ohojana kari. Ásia kaarabonia okaikahibiininina kodihojai-ra vada avani'abakhia'iki a'oni. \p \v 19 Jesus kahonai abono ohina mani ida kidibadani bada oni'avini hija. Avakadiania ohojana oadani ija'ari nahina hipa'itxiriki ohiki ho. Éfeso kaija'arini Jesu-ra vanofiravini mani ida va'ora okaasaravini hija. Judeus kaija'aria vanofibakhiaki ida hora vanaabinivini, oniani hida ova'i-ra anarogonija. \p \v 20 A'onira onava'isohihahavivini hi'iki ida Jesus monina. Onanamithahahavi'iki ida a'onira oakodiavini kaimoni. Deu-ra vara avani'avini kagorani vania a'onira onava'isohibakhiavini hiki ida Jesus varani hina. Avagorania jaboni ookhaonina a'onira oaka'ojomo'ioni'ihi. \p \v 21 Asia mani Paulo vara va'ora ni'aha adani Jesus Cristo kaija'ari vanava'isohiva abono: \p —Hari. Va'ora okaabanibakhia'aha adani judeus kaija'ari. Va'ora okaabani'aha adani jaboni judeus kaija'ari vihiriki. Kodivarani hiki ida: Vakava'ipahinika'oa ida hojai asohiriki bada avani'abakhiaki mahija Deus athi-ra avanaabavini. Hari'a vakajari'da ida Jesus varani hina. Jesus kania avaabononi gahinai vaniha'a mahija avakadika'da'di hivini. Va'ora oni'abakhiaha. \p \v 22 Hari. Jerusalém sidajia bana ookhaki ho. Ma'onahai Jahaki ova'i-ra nahonariahihivini mani ida hora arakha'ia bana. Ni-oogarihi kaho ida okaikahina opohimajana bana. \p \v 23 Sidaji hahavi oadaha'ina Ma'onahai Jahaki hora nava'isohibakhiavini hi'iki ida Jerusalém okaikahina opohimajana bana. Hora ni'aha: \q1 “Ija'ari ira avibaiki \q2 bana i cadeia. \q1 Ira vanajaharihariki \q2 bana adani.” \m Hora ni'aha ada Ma'onahai Jahaki. \v 24 Ni-onakaidivaki ida kodimahi. Oabinihi; oabinihi. Ohokihi; ohokina ohojahi. Nimania ida ohojana. Onofiki onaa'diahivini ida badani kodika'da'di Jesus hora honariavini hi'iki. Hora honariavini hiki ija'ari-ra va'ora onava'isohivini, Deua bikajoamoravini binofivini ida athi naabani hiki. \p \v 25 Avakadiania ohojana kari a'onira onava'isohivini hi'iki ida Deus ija'ari hahavi-ra vaka'da'divini bana. Oogaki ida hora avanokijanaravini bana. \p \v 26 Ka'oa hiki hida varani a'onira vara oni'avini hiki bana. A'onira okaabanibakhiavini hiki Deus athi-ra avakajoniria kaimoni. Deus athi-ra kajoniki ija'ari akamadaki. Ni-Deus kania okhaki. Avarakamadahi; hari'a Paulo a'onira kaabaniravini-ra vakahi. \v 27 Ni-okajoniki ida Deus athi hahavi a'onira onanamithavini hi'iki. \p \v 28 Avaabononi avakadava'a bana. Jesus Cristo kaija'ari-ra va'ora avakadava'a bana jaboni. Ma'onahai Jahaki a'onira honariavini va'ora avarakadava'avini afoha'oadaha. \p Ovilia akadava'ava abono ovilia-ra avakadava'avini vani fori vihi'a bana mahija va'ora avarakadava'avini adani Jesus Cristo kaija'ari. Deus kaisai abini'iki vakadimoni, oniani ida Deus va'ora gathanivini hija kidija'ari kaimoni vihina. \p \v 29 Va'ora oogaki adani ai ohina naothinia avakadiania vikhana bana vahoariha. Avahararania vahojana a'onira vakorijanahaki bana adani, avakava'ipahinija kaimoni ida Jesus athi-ra avanaabavini. Ni-a'onira vanakaidivaki bana. \p Jomahi ovilia-ra arivini vani fori vihira adani a'onira vakorijanahaki. A'onira onava'isohijoravini hiki ida bana namithaki avakadiania. \p \v 30 Hidakaba'i vahojaki adani Jesu-ra vanofijahakiriki avakadiania. Va'ora vakorijanahaki bana adani Jesus kaija'ari, Jesu-ra vakava'ipahinira kaimoni. Jesu-ra vanofijahakiriki va'ora vanofiki adani Jesus vaipohihava abono vaipohihana vihira kaimoni. \v 31 Va'ora akava'igairi bana adani korijanahi abono. Hari'a avakava'i'birini ida badara ahoarabakosiki ohoja'ina avakadiania. Mahi, joma hikia a'onira oka'ojomo'ivini afohanana, a'onira okaabanivini, a'onira okaasaravini jaboni. \p \v 32 Hari. Oigamina, hidakaba'i Deus sa'a kabodinia a'onira oarakhaki ho, a'onira akadava'ara kaimoni. Onofiki ida Deus a'onira kajoamoravini kavaranihi-ra avarigavini. Deus athi a'onira kakodiavini hiki ida Jesu-ra avavakaijokavini avijavani. \p Deua binaibavijahaki ida nahina jahaki kidija'ari vihidoroki hahavi vakadimoni. Avakadimoni jaboni bana ida binaibavijahaki. \p \v 33 Avakadiania ohojana kari ni-oakabairihi ida avakadinahina, avakadijiniro hiki. Ni-avakadimakari-ra onofiki. \p \v 34 Avakadiania ohojana kari bada oni'abakhia'iki ida badani oipohina-ra va'ora okaijahitavini, oabono okaijahita'avini jaboni. Avarigaki ida akadinahina hahavi-ra okapavakaribakhia'avini. \p \v 35 Kodibadani karahoa a'onira onanokiahivini hi'iki vahoariha-ra va'ora okaijahitavini. Nini vani jaboni bana va'ora vakaijahita adani vakavamoniki. Vakava'ihoki bana ida akadika'da'di Jesus kavarani: \q1 “Ija'ari gahinani mani ida \q2 khai ni'apa'itxini hija. \q1 Ija'ari kagahinaini mani ida \q2 khai ni'akarahoni hija.” \m — Nimania ida Jesus kavarani Paulo va'ora vara ni'avini hiki. \p \v 36 Anokhomi'ihi ida kidivarani, vakajo'atharari'aha adani Paulo, Jesus Cristo kaija'ari vanava'isohiva abono khama, Deu-ra vara vani'a'aha. \p \v 37 Paulo va'ora kaamina'aha, vakajara'ba'ba'aha, varamosiha, vakaasara'aha. \v 38 Vakava'ihoki'ihi ida Paulo va'ora ni'avini hi'iki vanokijanaravini, oniani ida vava'i mokara ni'ani hija. Hari. Paulo-ra avavaipohifoni'aha, kanava kakarahoa ki'dama'aha ada Paulo, ai vakihi'aha. \c 21 \s1 Jerusaléa okhaki ada Paulo \p \v 1 Hari. Oniaroa, Jesus Cristo kaija'ari vanava'isohiva abono-ra va'ora akaaminavini naothinia aka'ajihi'ihi. \p Akakafiani'ihi Cós kajoviri kakaarabonia aakakhano'ihi. \p Ka'afokajomani kajoviri kahoariha Rodes kaonikia ako'omisi'ihi. \p Aka'ajihi'ianahi, Pátara sidaji adamininia aakakhano'ihi, ako'omisi'ihi, agaimoraha'ihi. \p \v 2 Aakaraga'ihi ida kanava kakaraho kahoariha Fenícia kaarabonia aakhaki. Oniania aki'dama'ianahi, aka'ajihi'ianahi. \p \v 3 Aakakha'ianahi, akaadahahi, apitana kajasonija napaja aakanoki'ihi ida Chipre kajoviri, aakakha'ihi akarada'ihi ida kajoviri, Síria kaaraboni-ra akanikhahavini. \p Aakakhano'ihi, Tiro sidaji adamininia ako'omisi'ihi, agaimori'ihi. Kanava kakaraho kadaini-ra vakaiba'imorahana'iki adani honai abono. \p \v 4 Agaimori'ihi, va'ora anako'diha'aha adani Cristo kaija'ari Tiro sidajia vahojaki. Va'ora akaraga'aha, semana hoarani vakadiania arihoja'ihi. Ma'onahai Jahaki va'ora nava'isohiha, Paulo-ra vakaabanira kaimoni Jerusaléa okhajanarara kaimoni. \p \v 5 Radaha'ihi ida semana hoarani vakadiania arihojana, ai arihi'ianahi. Sidajia ai arihina akharafonina haria vavaipohifoni'aha adani Cristo kaija'ari afohahavi, makhira, vakadigamo, vakadisai vihiki. Kaasia akajo'athararihahavi'ihi, Deu-ra vara ani'avini. \p \v 6 Oniaroa, ariabono aakaaminakhama'ihi, aki'dama'ihi, aka'ajihi'ianahi. Va'oaniaro vagorana avajoimori'ianaha. \p \v 7 Hari. Oniaroa, Tiro sidajia aka'ajihi'ihi. Aakakha'ianahi, Tolimaida sidajia akakhano'ihi. Aogaimori'ihi va'ora aka'ivanitiha adani arigamina Jesus kaniaja. Mahi hoarani vani arihoja'ihi vakadiania. \p \v 8 Ka'afokajomani aka'ajihi'ianahi, Cesaréia sidajia akakha'ihi. Aogaimorihi, Filipe gorana aokha'ihi, kidiania arihoja'ihi. Jesus varani hina-ra vara vani'abakhiaki ada Filipe. Mahi 'bo'dakari Jerusaléa vahoja'iki adani Jesus vaipohihava abono, va'ora vanagathogatho'iki adani 7 vihiki vaipohina kakodiahi abono kaimoni, vanagathogatho'iki ada Filipe kakodiahi abono hira kaimoni. \p \v 9 Filipe gorana vahojaki kidisai avako'bamahakhamaki. Ima'inavi adani Filipe kaisai. Deus athi namoniva abono adani ima'inavi. Filipe vakadiania arihojahi. \p \v 10 Mahi 'bamiki arihojana vani kaikahi'aha ada Ágabo. Judéia kaarabonia khaki ada. Deus athi namoniva abono jaboni ada Ágabo. \p \v 11 Akadiania kha'aha, maakari'aha, bikokhari'ihi ida makari pitani ahoki Paulo jararia hojaki. Bikokharihi, abono-ra dabo'aha sa'a, 'dama kihiki-ra kodabo'aha. Ágaboa bini'a'aha ada Paulo: \p —Ma'onahai Jahaki ira nava'isohiki bana i: \q1 “Onivani fori vihira bana adani judeus kaija'ari \q2 isa'ani-ra vakodabohavini bana Jerusaléa. \q1 Ira vidabohavini naothinia judeus kaija'ari vihiriki \q2 vasa'a kabodinia ira avarakhaki bana adani.” \m Nimania ida Ma'onahai Jahaki athi — niha ada Ágabo dabohana kaba'i. \p \v 12 Akamithahi ida Ágabo kavarani, akaabani'aha ada Paulo: \p —Hari'a Jerusaléa okhajana — ani'aha afobakhia. Cristo kaija'ari vahoariha vakaabani'aha jaboni okhajanarara kaimoni. \v 13 Pauloa bigathani'ihi ida ariathi: \p —Niha avakhanimanija avaasaraki? Ova'i-ra mokara ni'aki avakadiasara. Jerusaléa hora vidabohaka'oavini-ra vanofiha; hora vidabohaha. Hora vanaabinivini-ra vanofika'oaha; ba hora vanaabinika'oava. Jesus kaija'ari ohina mani hida hora vanaabinivini-ra ova'ahavini hija — niha ada Paulo. \p \v 14 Ni-Pauloa bikamithavini binofiki ida akadikaabanahi, oniani ida viso haria ni'a'ia. Ani'aha: \p —Jakaho Deua bada bini'ava ida binofiki. \p \v 15 Mahi 'bamiki asia mani arihoja'ihi Cesaréia sidajia. \p Oniaroa, aibavijahaha'ianahi, Jerusaléa aokha'ihi. \v 16 Haria vavaipohiha'aha adani Jesus vaipohihava abono Cesaréia sidajia vahojaki. Aokhajabana'ihi Jerusaléa. Akaikahi'ihi, haria avisaha Menasom gorana. Menasoa biva'banaki kaibavini kakajovirini kaonini Chipre. Badara ipohiki Jesus vaipohihava abono hi'iki ada Menasom. Kidiani vania arihoja'ihi. \s1 Paulo Tiago-ra navanavanaha'iki \p \v 17 Hari. Oniaroa, Jerusaléa akaikahina, haria vagathanijahaki'aha adani arigamina Jesus kaniaja. Khai va'ora ni'a'iki akaikahi'ina. \v 18 Ka'afokajomani Tiago-ra anavanavanahahi Paulo khama, ariabono vara akani'akhama'ihi. Jesus Cristo kaija'ari vanava'isohiva abono vahojahahavi'iki. \p \v 19 Paulo va'ora ka'ivaniti'aha. Va'ora nanamithavini hi'ihi ida Deus kabadani Pauloa bada bini'a'iki niha ninini Deus va'ora kajoamorabakhiavini adani judeus kaija'ari vihiriki. \v 20 Vakamithahi ida Paulo kavarani, Deus jahana-ra khai vani'a'aha. Paulo-ra vani'aha: \p —Arigamina, iogaki ida judeus kaija'ari vâipohiki vaabono gahinai vanihavini Jesus kania. Va'oaniaro hahavia vanaababakhiaki ida Deus kava'isohihi jiriki. \v 21 Vakamithahi ida ija'ari ira vakanavaranihavini. Ka'oa hirihi ida vakadivarani. Vakhaniha: \q1 “Paulo va'ora anava'isohioniha adani judeus \q2 kaija'ari \q2 arabo hoariha kasidajinia vahojaki: \q2 ‘Jesus kania avaabononi gahinai avanihavini \q2 naothinia \q2 ni-nahina kaimoni avanaabajanarihi ida Deus \q2 kava'isohihi jiriki \q2 Moisés kohana haria nava'isohi'bo'davini hi'iki. \q1 Hari'a va'ora vakarajomijana adani avakadisai makhira isani siikosida karajomihia. \q1 Vakava'ipahini'a ida akadija'ari vakadihojai.’ ” \m Nini vani vakahi'badaraja ida kadavarani. Judeus kaija'ari Jerusaléa vahojaki ka'oa hiki vavanihavini ida iathini-ra vanamonivini. \p \v 22 Hari. Ikaikahini vani hida Jerusaléa aviga'ihi. Anofiki ida ira vanokivini akadija'ari kahojai-ra bada ini'avini, avigaja kaimoni korijanahi hini ida ira vakanavaranihavini — Paulo-ra vani'aha adani Jesus Cristo kaija'ari vanava'isohiva abono. \p \v 23 Asia vara vakhaniha: \p —Paulo, ira anava'isohiki bana hari avigaja kaimoni ida asia akadija'ari kahojai-ra inofivini. Vahojaki hadani Jesus vaipohihava abono avako'bamahakhamaki. Judeus kaija'ari adani. \p Masiko hoariha radahaki kama'da'iki ida vakadihojai, bada vani'aki kaimoni Deu-ra vanava'iponijoravini hi'iki badani. Hari hini amaakarini ida vakadibadani. \p \v 24 Afokajoma va'ora vaipohiha bana hadani makhira avako'bamahakhamaki Deu-ra khai ani'avini kagorania avikhana. Vaabono visokovinia vakavarajomiki ida vakadibadani anokhomi'ini Deu-ra vani'avini hi'iki. Akadija'ari kahojai hiki ida vakadibadani. Ivani jaboni bana iabono sokojabana vakadiania. \p Avaabononi avanajahavini naothinia hoariha bikava'boaki bana ida vaka'da'di kaafani. Rajomi kihiki jaboni ida ka'da'di kaafani ka'boani, Deu-ra vani'avini hiki a'diahi'ini. Ivani bana ikanaabosi ida vaka'da'di kaafani ka'boani jiniroa vakadimoni. \p Hari. Oniaroa, vahoariha Deu-ra khai ani'avini kagorani bodinia vahojakia vanokiki bana ida bada ini'avini. Akadija'ari kahojai-ra bada ini'avini-ra vanokivini, oniani ida korijanahi ka'oa ira vakanavaranihavini-ra avigavini hija. Avigaki jaboni ida Deus kava'isohihi jiriki-ra inaababakhiavini. \p \v 25 Hoariha pa'itxiki ida akadivarani akadija'ari vihiriki-ra anava'isohivini hi'iki hi'adani Jesus athi-ra vakajari'dariki. Ariathi kapapirania va'ora anava'isohi'bo'da'iki adani: \q1 “Hari'a bana vaha'a ida baimana \q2 deus amovana-ra khai vani'avini-ra vakavaihinikavini-ra vakavi'baivini. \q1 Hari'a vaha bana ida igitha amani. \q1 Hari'a vara'do'bi ida igitha \q2 havahaki kaimoni mathani. \q1 Hari'a makhira kidigamo \q2 hiriki khama vaabono \q2 vakavi'omakhamava.” \m Nimania ida va'ora anava'isohivini athini mahi 'bo'dakari — Paulo-ra vani'aha adani Jesus Cristo kaija'ari vanava'isohiva abono. \p \v 26 Oniaroa, ka'afokajomani Paulo va'ora avikhaha adani judeus kaija'ari avako'bamahakhamaki, vaabono visokovini kaimoni vakadihojai hikia. Vaabono vanajahavini naothinia Deu-ra khai vani'avini kagorani kavasiribanini bodinia okhajakosiha ada Paulo, sasidotxi-ra nava'isohivini hiki mahi vakadihojai kabadanihi bivaa'diahi'iki kamahini. 7 mahi ipohini radaha'ini Deu-ra vakanava'igananavini hi'ihi ida igitha abononi aha'diki. \s1 Paulo-ra vagathi'iki adani \p \v 27 Hari. 7 mahi radahani vakadihojai a'diahini amaakari'ini Deu-ra khai vani'avini kagorani kavasiribanini bodinia vahojaha adani Paulo. Vahoja'aha adani judeus kaija'ari vahoariha. Ásia kaarabonia vikha'iki adani. Deu-ra khai vani'avini kagorani kavasiribanini bodinia vanoki'aha ada Paulo. Paulo-ra vakaihamahi'bo'da'iki adani. Vahoariha-ra vanaihamahivini hiki Paulo-ra vakanavaranihavini. Paulo-ra vagathi'aha. \p \v 28 Vabodi'barahana va'ora vani'aha adani judeus kaija'ari vahoariha Deu-ra khai vani'avini kagorani kavasiribanini bodinia: \p —Akadija'ari, haria vaakodia bana. Hihada makhira agathi'iki aadahaoni'iki hada, ija'ari arabo hoariha hojaki-ra va'ora ka'ojomo'ihahavi'iki hada va'ora vanakaidivajanarara kaimoni adani akadija'ari. Va'ora ka'ojomo'i'iki hada vanaabajanaria kaimoni ida Deus kava'isohihi jiriki. Paulo va'ora ka'ojomo'iki jaboni adani ija'ari vaibavi ipohikia vahojaki va'ora vanakaidivajanaria kaimoni hida hihida gora. \p Hari. Deu-ra khai ani'avini kagorani kavasiribanini bodinia va'ora vikhajakosi'aha adani akadija'ari vihiriki. Akadikaaji hiki ida akadija'ari vihiriki hihida gora avi'oina. Akadikaaji-ra kajonivini mani ida akadija'ari vihiriki-ra va'ora avi'oivini hija, oniani ida Deu-ra khai ani'avini kagorani-ra najaharivini hija — Ásia kaarabonia vikha'iki va'ora vani'aha adani judeus kaija'ari vahoariha va'ora vakorijanahavini. \p \v 29 Paulo-ra vagathivini viahania va'ora vanoki'aha adani Paulo, Trófimo khama vaadahajabanana Jerusalém kahagihinia. Judeus kaija'ari hiriki ada Trófimo. Éfeso sidaji kaija'arini ada. Deu-ra khai vani'avini kagorani bodinia Pauloa biavikhajakosiki vavanihavini mani ida va'ora naihamahija. \p \v 30 Okha'okhaoni'ihi ida Paulo-ra vakanavaranihavini, oniani ida Jerusalém sidaji kaija'arini Paulo-ra vakaihamahivini hija. Vaki'darahajakosina vajoroni'aha, Paulo-ra vagathiha, gora bodinia avarahokaonani'aha. Paulo naothia vaaka'oaha'ihi ida Deu-ra khai vani'avini kagorani kaathani. \p \v 31 Paulo-ra vanaabinivini-ra vanofi'aha adani vaihamahiki. \p Hari. Sorara vakadika'da'dia bikamitha'ihi ida moni: \p —Vaihamahimani'aha adani sidaji kaija'arini. Ni-aogaki ida vidavini vanofivini — moni-ra vikhakia bini'a'aha ada sorara vakadika'da'di. \v 32 Jorakia sorara vakadika'da'di va'ora baranahaha adani sorara vaipohiki, vakadika'da'di vahoariha vi'bamiki kidiania avikhara kaimoni. Vaki'darahaha'aha ija'ari vaipohiki vajoroniki vakadiania. Sorara-ra va'ora vanokiha adani ija'ari vaihamahiki, ni-Paulo-ra vidafiahajanaki. \p \v 33 Sorara vakadika'da'dia binamaakariha ada Paulo, va'ora honariaha adani sorara: \p —Vagathi o makhira. Sa'a vakodaboha corrente ko'bamikia — va'ora ni'aha. Va'ora nana'dohi'aha adani vahararana vahojaki: \p —Hana hina makhira mani o? Nahina mani ida kidibadani hini a'onira naihamahija? \p \v 34 Na'dohi-ra vagathani'aha vabodi'barahana Paulo-ra avanaathidanoarari'aha. Vahoariha vakadibodi'barahi athini hoarihaki, vahoariha vakadibodi'barahi athini hoarihaki jaboni. Karaho'oamanija ida vakadihamahi. Sorara vakadika'da'dia mitha bini'ahi ida vakadibodi'barahi, ni-biogaki ida namitha'iki. Oniaroa, va'ora honariaha adani sorara: \p —Hihada makhira-ra avisajakosi sorara vagorana karaho katokini odoki bodinia. \p \v 35 Hari. Sorara vava'ajihi'aha ada Paulo. Vagorana kakara'inani kania avakhano'aha, ni-nihanikia Paulo-ra vavaadahajanaki, ija'ari vaihamahiki va'ora vakanajajori'aha. Nihanikia Paulo adahajanarina mani ida sorara va'da'di a'ania vavaadahavini hija. \v 36 Sorara vanaothia vikhaki adani vaihamahiki vabodi'baraha'oadahaki: \p —Jakaho anaabini'ava kaho, jakaho anaabini'ava kaho — vakhaniha. \s1 Paulo va'ora vara ni'aki adani vaihamahi'iki \p \v 37 Hari. Oniaroa, sorara vagorana banininija avavakhano'aha, avavikhajakosivini viahania Pauloa bini'aha ada sorara vakadika'da'di: \p —Vara ira oni'avini-ra inofiria koda? \m Sorara vakadika'da'dia bigathanihi ida athi: \p —Iogamania ida grego athini? \v 38 Egito kaarabonia kha'iki ada makhira vakaabiniki vaipohiki-ra va'ora vaka'da'di'iki. Ovari va'ora avikha'iki adani 4 mil vihiki vaipohina vakasa'aiki arabo kagorariki kania. Vanofiki va'ora vidavini adani akadisorara. Vakaabiniki vakadika'da'di mani i? \p \v 39 —Iniani, ovari ohirihi. Hovani judeus kaija'ari ho. Ova'banaki ibavini Tarso sidaji. Cilícia kaarabonia hojaki ida sidaji karaho Tarso oniki. Khai va'ora ini'amanira koda hadani vara va'ora oni'avini? \p \v 40 —Ba va'ora vara ni'a — Paulo-ra ni'a'aha. \p Oniaroa, kara'ina kania gaana hojaha ada Paulo, va'ora kaabani'aha sa'a mitha vakhanira kaimoni. Viso vakhani'aha, hebreu athinia Paulo va'ora vara ni'a'aha. Judeus kaija'ari vaathi ka'oa ida hebreu athini. Paulo athi hiki jaboni ida. \c 22 \p \v 1 —Kodija'ari, oigamina avihiki a'oni. Mitha vani'a bana hida kodivarani mahija kodibadani-ra avarigavini. Ni-bada oni'aki ida avani'a'iki, ni-va'ora ovikhajakosi'iki adani akadija'ari vihiriki Deu-ra khai ani'avini kagorani bodinia — va'ora ni'aha ada Paulo. \v 2 Kidiarabo kaija'arini athinia vara nina vakamitha'aha, viso vakhanijahaki'aha. Paulo va'ora vara ni'a'ianaha: \p \v 3 —Judeus kaija'ari ho. Cilícia kaarabonia hojaki ida Tarso sidaji ova'banaki. Hihida sidaji Jerusaléa oavijavaki ho. Hora ka'ojomo'i'iki Gamaliel. Hora ka'ojomo'ijahakivini hiki ida Moisés kohana kava'isohihi jiriki, akadija'ari avikhananavaki vakadihojai hiki. Deu-ra avanofijahakivini vani fori ohija onofijahakivini jaboni. \v 4 Mahi 'bo'dakari va'ora onajaharihari'iki adani Jesus Cristo kaija'ari. Makhira, gamo vihiki-ra va'ora ogathi'iki ho, va'ora ovahonariahi'iki adani vagatha'ina, cadeia kabodinia avi'oira kaimoni. Vahoariha-ra va'ora ovahonariahi'iki ho vaabinira kaimoni jaboni. \p \v 5 Sasidotxi vakadika'da'di, akadija'ari vanava'isohiva abono vihikia avigaki ida a'onira okorijanaharavini. Avanofihi; va'oaniaro maina a'onira vanava'isohivini hiki hida oathi. Hora vano'avini hi'iki ida vaathi kapapirani Damasco sidajia oavikhaki kaimoni, akadija'ari hora vaakodiaja kaimoni. Vakadipapira jiriki ogathani'ihi, Damasco sidajia ookha'ihi, va'ora ogathira kaimoni adani Jesus Cristo kaija'ari, va'ora odabohavini va'ora onofi'aha, va'ora ovikhara kaimoni hida sidajia dafi vihira kaimoni. \s1 Pauloa bikamithaki ida \s2 Jesus athi \r (Atos 9.1-19; 26.12-18) \p \v 6 Hari. Damascoa aokhahi. Safini sohirarina vani sidaji-ra anamaakari'ihi, nama kha'ihi ida safini vagana fori hiki oi'oaria vagajoraki'ihi. \v 7 Oadarihi, okamitha'ihi ida hora vara ni'aki athii: \q1 “Saulo, Saulo, \q2 nahina mani ida hora inajahariharivini hija?” \m \v 8 Onana'dohiha: \q1 “Ka'da'di, hana ihini \q2 mani i?” \q1 “Hovani mani Jesus ooniki ho, hora inajahariharibakhia'iki ho.” \m Hora ni'aha. \p \v 9 Hora vavaipohihakia vanoki'ihi ida vagaki, vaofini'aha. Ni-vakamitha'iki ida hora vara ni'a'iki athii. \v 10 Onana'dohi'ianaha: \q1 “Kodika'da'di, nahina ida inofija kodiania?” \m Hora ni'a'aha: \q1 “Gaamanani'a, Damasco sidajia okha'a. \q1 Ikaikahini vani hoariha ira honariavini hiki ida \q1 bana badani Deua binofiki bada ini'aki kaimoni.” \m Hora ni'aha. \p \v 11 Ogaamananihi, onokho-ra anamara'ihi ida vagani karaho, hora kanamaodoroha'ihi. Hari. Oipohina osa'a-ra vaagathiha, hora avakakavanama'aha, Damasco sidajia hora avavikha'aha. \p \v 12 Sidajia hojaha ada Ananias oniki. Deu-ra nofijahakiki ada Ananias. Deus kava'isohihi jiriki-ra naababakhiaki ada. Akadija'ari Damasco sidajia vahojakia vavajahaki ada Ananias, kidibadani jahani vani vakahiha. \v 13 Hari. Kodiania kha'aha, oi'oaria hojaha, hora ni'aha: \q1 “Oigamina Saulo, \q2 inokhoni vaga'ianava.” \m Jorakia vaga'ihi ida onokho, vada oni'a'aha ada Ananias. \v 14 Hora ni'a'aha: \q1 “Mahi 'bo'dakari Deus ira nagathogatho'iki i. \q1 Ovani ada akadija'ari avikhananavakia khai \q2 vani'abakhia'ara. \q1 Ira nagathogatho'iki ada, \q2 iogaja kaimoni ida bada ini'avini binofiki. \q1 Ira nagathogathovini hiki \q2 inokira kaimoni ada Deus kahonai abono jahaka'oaki, Cristo oniki, \q2 ikamithaja kaimoni jaboni ida athi vara ira ni'avini hiki. \q1 \v 15 Deua binofiki ida ija'ari hahavi-ra va'ora inanamitha'avini inoki'iki, \q2 ikamitha'iki hikia. \q1 \v 16 Hari'a viahanokhajana. \q1 Gaamanani'a, \q2 Deu-ra kanikharia mahija \q1 ira vaka'da'divini, \q2 kadahojai asohiriki-ra na'birara kaimoni, \q2 oniani ida ira okanavini hija bana, \q2 kidipohi ihija kaimoni.” \m Hora ni'aha ada Ananias. \p \v 17 Hari. Oniaroa, Jerusaléa ojoi'ianahi. Deu-ra khai ani'avini kagorani bodinia Deu-ra vara oni'avini kaba'i vadami fori hikia onoki'aha ada kodika'da'di. \v 18 Hora ni'a'aha: \q1 “Jorakia bana ajihi'a \q2 Jerusaléa. \q1 Jerusalém sidaji kaija'arinia vakajari'daki bana ida omonina-ra vara \q2 ivani'avini.” \m Hora ni'aha ada Jesus. \v 19 Ogathani'ihi ida athi: \q1 “Kodika'da'di, \q2 hiva'oani hora \q2 avigajahakiki, \q2 avigaki ida akadija'ari Deu-ra vara ani'avini \q2 kagorania \q2 ookhaoni'ina va'ora oagathionivini adani ira \q2 vakajari'dariki \q2 cadeia avi'oina va'ora ovahonariahi'iki adani, \q2 dafi vihina va'ora ovahonariahi'iki adani jaboni. \q1 \v 20 Ija'aria vanaabini'aha ada imonini-ra vara vani'aki kohana, Estêvão oniki. \q1 Vahararana vania ohojaja, \q2 ovajaha'iki ida vakadibadani, \q2 vakadimakari oakadava'a'avini.” \m Oni'ihi vadami fori hikia. \p \v 21 Kodika'da'di hora ni'a'ianaha: \q1 “Ajihi'a bana mahija napaja iokhavini. \q1 Ira okaronaki bana i \q2 judeus kaija'ari vihiriki \q2 vakadiania.” \m Hora ni'aha ada Jesus. \s1 Paulo-ra vidavini-ra vanofi'ianaha, ni-vida'iki \p \v 22 Hari. Paulo athi-ra mitha vani'ajahakiha adani judeus kaija'ari. Paulo judeus kaija'ari vihiriki vakadiania Deua bikaronavini bikahi'iki, ni-mitha vani'ajanaki. Kama'da'ianahi ida vakadihamahi. Vabodi'baraha'ianaha: \p —Anaabiniva, anaabiniva, hokina jahajanariha ada. \p \v 23 Vabodi'bara'aha, nama vana'dara'dara'ihi ida vakadimakari, vaihamahi'ina. Vaani'ihi ida khomakhomani, nama avisonasahana'ihi. \p \v 24 Hari. Sorara vakadika'da'di va'ora honariaha adani sorara vahoariha: \p —Avisajakosi o makhira agorana. Vida mahija a'onira nanamithavini niha nina judeus kaija'ari-ra va'ora naihamahivini — vakadika'da'di va'ora ni'aha adani sorara. \v 25 Avavikhajakosiha, Paulo sa'a, 'dama kihiki-ra vakodaboha'aha vidavini viahania. Vidabohavini kaba'i Pauloa binana'dohiha ada Roma sidaji kaka'da'dini kasorarani. Ovari va'ora honariafiahaki adani 100 vihiki vaipohina. \p —Roma sidaji kaija'arini-ra avidafiamaniki koda a'oni? Roma sidaji kaija'arini ho. Avakadija'ari nava'isohiva abonoa ni-aviga'iaki ida kodibadani jahani jaharini. Avigaravini kaba'i ni-jahaki ida oimana 'banani-ra vavahonariahivini. Nimania ida Roma sidaji kaija'arini kidai hini jaharini — niha ada Paulo. \p \v 26 Sorara bikamithahi ida Paulo kavarani, kidika'da'di kania okhami'aha, bini'a'aha: \p —Hari'a kaho bana vida o makhira. Roma sidaji kaija'arini o. \p \v 27 Oniaroa, okhamiha ada sorara vakadika'da'di Paulo-ra nana'dohiha'avini: \p —Hora nanamitha'a bana, ivani Roma sidaji kaija'arini mani i? \p —Ha'a, ka'oa hi'oamanija ida ini'aki — niha ada Paulo. \p \v 28 Sorara vakadika'da'dia bini'aha: \p —Hovani Roma sidaji kaija'arini ho, Roma sidajia o'banarina kaba'i. Onaabosi'iki ida jiniro ipohikia, oniani ida Roma sidaji kaija'arini hora niha'ia — niha ada sorara vakadika'da'di. Pauloa bini'aha: \p —Hovani, ni-onaabosiki. Hovani Tarso sidajia o'banaki ho, kaba'i Roma sidaji kaija'arini ohi'ina. Kodiabi'i Roma sidaji kaija'arini hina mani ida Roma sidaji kaija'arini hora nihaja — niha ada Paulo. \p \v 29 Oniaroa, avikhaonaniha adani Paulo kabadani-ra vanana'dohivini-ra vanofiki. Ni-Paulo-ra vida'iki. Paulo Roma sidaji kaija'arini hina-ra kahivinia binaofini'aha ada sorara vakadika'da'di. Paulo dabohana-ra vahonariahivini mani ida naofinina hija. \p \v 30 Sorara vakadika'da'dia binofiki biogajahakivini ida judeus kaija'ari Paulo-ra avanaathidanoararivini hiki. Afokajoma vani sorara-ra honariaha: \p —Vakokhari'a o Paulo. Va'ora bana vanava'isohiha adani judeus kaija'ari vanasohiva abono vavaka'da'diva, sasidotxi vavaka'da'diva khama vajoronina, Paulo kavarani-ra vanasohira kaimoni — niha ada sorara vakadika'da'di. Vajoronina naothinia biavikhami'aha ada Paulo, vaviaha bihonaria'aha ada Paulo gaana. \c 23 \s1 Ija'ari vanava'isohiva abono vaviaha hojaki ada Paulo \p \v 1 Hari. Paulo va'ora vada ni'aha adani judeus kaija'ari vanasohiva abono vavaka'da'diva vajoroniki, va'ora ni'a'aha: \p —Oigamina, ohokina oadani ni-bada oni'a'iaki kaho ida ova'i kaabanahahani hora kaabaniki. Ova'i bodini Deua binokiki ida kodihojai asohiki. Ni-bada oni'aki ida hojai Deua bivajahariki. \p \v 2 Sasidotxi vakadika'da'di va'ora ni'aha adani Paulo maakarina vahojaki: \p —Vakapata oni Paulo bodi. \p \v 3 Pauloa bini'aha ada sasidotxi vakadika'da'di Ananias oniki: \p —Deus athi-ra avanaabavini-ra ikahi'badaraki i. Deus ira kapataki i bana. Deus kava'isohihi jiriki hirihi ida ija'ari kabadani ogavaharini kaba'i kapatahi hini. Oniaja ivithariki, iogaja kaimoni ida kodibadani. Iogaravini kaba'i kapatahi ohini-ra ivahonariahi'iki i. Kapatahi ohina-ra ivahonariahivini mani ida Deus kava'isohihi jiriki-ra inaabaravini hija. Inaabavini ikahivini kaba'i, ni-inaaba'iki ida va'isohihi jiriki — niha ada Paulo. \v 4 Vahoariha Paulo i'oaria vahojakia vani'aha: \p —Ni-jahaki ida sasidotxi vakadika'da'di athi-ra ianaabosivini athii jaharikia. Deus kahonai abono ada — vakhaniha. \v 5 Paulo va'ora ni'aha: \p —Oigamina, ni-oogaki ada vara niki sasidotxi vakadika'da'di hina. Oogaja vaha; ni-nini vara ovani'aki vaha — niha ada Paulo. Deus athi kapapirania hojaki ida kaabanahi athini: \q1 “Hari'a ija'ari vakadika'da'di athi-ra avanaabosi athii jaharikia.” \p \v 6 Hari. Paulo va'ora noki'aha adani judeus kaija'ari vanasohiva abono vavaka'da'diva. Vahararana vahojamaniha adani farisio. Vahojamaniha jaboni adani sadosio. Pauloa biogaki ida farisio sadosio khama vaabono avakanaathidanoararikhamavini hiki ija'ari kohana ahokini ahokirini kavaranihia, oniani ida athi 'barakia Paulo va'ora ni'avini hija: \p —Oigamina, farisio mani ho. Farisio vihiki adani kodiabi'i, kodi'arahoda. Deus ija'ari-ra anahokivini-ra okajari'daravini mani ida hida hora avagathivini hija, hora avanaathidanoararivini hija — niha ada Paulo. \p \v 7 Paulo kavarani-ra vakamithaha adani ija'ari vanava'isohiva abono, vaabono vakanapitakhama'aha. Kama'da'ihi ida farisio, sadosio khama vaabono vaakaihamahikhama'avini. \p \v 8 Sadosio vakadivarani hiki ni-hojaki ida Deus ibavi kaija'arini. Vakadivarani hiki jaboni ija'ari abinika'oani, abinini naothinia khajanarini. Ni-nahina hojaki, ni-abonoi hojaki, ni-ma'onahai hojaki. Nimania ida sadosio vakadivarani. Hoarihaki ida farisio vakadivarani. Vakajari'darihi ida abonoi hojani, ma'onahai hojani, Deus ibavi kaija'arini hojani. Nimania ida farisio vakadivarani. \p \v 9 Hari. Vaathi 'barakia vaabono vaakaja'oriakhama'aha. Vigaamanani'aha adani judeus kaija'ari vaka'ojomo'iva abono, va'oaniaro farisio vihiki vara vakhanidanoki'aha: \p —Ni-jaharikia kabadaniki hada makhira. Deus ibavi kaija'arinia vahabini vara bini'a'iki ada Paulo. Ma'onahaia vahabini vara bini'a'iki ada. Ni-aogaki. Hari'a Deu-ra anajaharihariki fori arihiva. \p \v 10 Hari. Vaabono vakava'ijokojokokhamaka'oa'aha adani farisio, sadosio vihiki khama. Sorara vakadika'da'dia bifiniki ida Paulo-ra vana'bararaharahavini. Va'ora honariaha adani sorara: \p —Paulo vakadiania avikhami'a mahija Paulo-ra avarakava'ijoavini. Agorana avisa'iana o Paulo. \p \v 11 Hari. Joma vani Pauloa binokiha ada kidika'da'di Jesus i'oaria gaana. Jesua bini'a'aha ada Paulo: \p —Paulo, hari'a ofini. Va'ora vara ini'avini hi'iki hida omonina hihida Jerusaléa. Roma sidaji maina bana vara ivani'aki hida bana omonina — Jesua bini'aha ada Paulo. \s1 Paulo-ra vanaabinivini-ra vanofiki \p \v 12 Hari. Ka'afokajomani vajoroni'aha adani judeus kaija'ari vahoariha. Vaabono vakanaaminakhamavini hiki Paulo-ra vanaabinivini-ra vanofivini. Vani'aha ada Deus: \p —Deus, jokoa ira anava'iponi'imarinirihi. Ikamithaki hida ariabono akanaaminakhamavini. Paulo abinirina oadani jokoa a'bairihi, ni-nahina-ra a'aviki jaboni — Deu-ra vani'a'aha. \v 13 Hiva'oani vakaabinina-ra vanofiki 40 vihiki vaipohina. \p \v 14 Oniaroa, avikha'aha, va'ora vanava'isohira kaimoni adani sasidotxi vavaka'da'diva, judeus kaija'ari vanava'isohiva abono vihiki. Va'ora vani'aha: \p —Paulo-ra anaabiniravini oadani jokoa a'bairihi, ni-nahina-ra a'aviki. Ni-Deu-ra anava'iponi'imariniki bana ada. Anaabinimaniki bana ada Paulo. \v 15 Sorara vakadika'da'di vakadiania avaathini-ra vakarona bana mahija Paulo-ra vavikhavini avakadiania. Vakorijanaha bana ada sorara vakadika'da'di. Vani'a bana: \q1 “Ikarona bana ada Paulo \q2 akadija'ari vanasohiva abono vavaka'da'diva vakadiania afo'iana mahija \q2 vara nina vakamithajahakivini.” \m Vani'a bana. Hari. Jokoa kaikahiriha ada hida. Khana kaba'i vani anaabiniki bana ada — vakhaniha adani vakaabinina-ra vanofiki. \p \v 16 Oniaroa, Paulo kabihadia bikamithahi ida varani Paulo-ra vanaabinivini-ra vanofivini. Sorara vagorana okhaha, okhajakosiha, Paulo-ra kanamoni'aha. \v 17 Paulo-ra kanamonivini naothinia Pauloa bibaranahaha ada sorara, hi'ada va'ora honariafiahaki adani 100 vihiki vaipohina. Pauloa bini'aha: \p —Iosami bana hada hihada imakhinava avakadika'da'di kania mahija omonina-ra vara vani'a'avini — niha ada Paulo. \p \v 18 Sorara bigathiha ada Paulo kabihadi, biosami'aha kidika'da'di kania. Bini'aha: \p —Hi'ada Paulo cadeia kabodinia hojaki hora baranahaki. Hora honariavini ovikhavini kadania hada imakhinava. Binofiki vara ira ni'avini — bini'aha. \p \v 19 Sorara vakadika'da'dia biagathihi ida imakhinava sa'a, biavikhamipa'itxi'aha, vahoariha vakamitharia kaimoni ida vakadivarani. Binana'dohi'aha: \p —Nahina mani ida hora inanamithavini hini inofija bana? \p \v 20 —Hi'adani judeus kaija'ari vavaka'da'diva vaabono vakanaaminakhamavini, ira vakanikhariavini bana Paulo-ra avarisaja kaimoni judeus kaija'ari vanasohiva abono vavaka'da'diva vakadiania. Ira vani'aki bana adani: \q1 “Paulo kabadani, \q2 kidivarani hiki \q2 aogajahakivini anofiki.” \m Nimania bana ida ira vakorijanahavini athini. \v 21 Hari'a bana ikamitha ida vaathi. 40 makhira vaipohina avahojaki hagihi vadinia Paulo-ra vanokhavini. Deu-ra vani'a'iki adani 40 vihiki vaipohina: \q1 “Paulo-ra anaabiniravini \q2 oadani jokoa a'bairihi, \q1 ni-nahina-ra a'aviki \q2 jaboni.” \m Deu-ra vani'amani'ara adani. Hi'adani 40 vihiki vaipohina vanokhaki ida iathini-ra ikaronavini — niha ada imakhinava. \p \v 22 Sorara vakadika'da'dia bigathani'ihi ida imakhinava athi: \p —Hari'a bana hoariha-ra nanamitha hora inava'isohivini hi'ikia. \p Oniaroa, bihonaria'aha ada imakhinava ajihi'ina. \s1 Félika kania Paulo-ra karonaki ada \p \v 23 Hari. Oniaroa, sorara vakadika'da'di va'ora baranaha'aha adani sorara vi'bamiki. 100 vihiki vaipohina-ra va'ora vahonariafiahaki adani afo'bamakhama. Va'ora ni'aha: \p —Va'ora vahonaria adani 200 sorara vaipohina vakatarasaraki vaibavijahana. Va'ora vahonaria adani jaboni 70 sorara vaipohina vaibavijahana cavaloa vaadahaki kaimoni. Va'ora vahonaria jaboni adani 200 vaipohina vakasa'aiki vaibavijahana. Hihida joma 'bo'dahi'dahini ai vihira kaimoni adani sorara. Onofiki Paulo-ra avarisavini Cesaréia sidajia. \v 24 Va'ora vanaibavijaha bana adani cavalo vi'bamiki Paulo va'ora vaadahaki kaimoni. Paulo-ra avakadava'ajahaki bana, arabo vaka'da'diva Félika oniki kania avisa'a — va'ora ni'aha adani sorara vi'bamiki. \p \v 25 Va'ora honariavini naothinia sorara vakadika'da'dia binajirihi ida athi avavikhaki kaimoni. Papira athinia bini'aha: \p \v 26 —Papira jirini-ra namonahaki onina Cláudio Lísias. Félika, ivaniti. Ivani akadiarabo vaka'da'diva jahaki i. \p \v 27 Okaronavini hiki hida oathi kapapirani ira onava'isohivini hiki ida Paulo varani hina. Judeus kaija'aria vagathi'iki ada Paulo, vanaabinikamari'iki ada. Hoariha hora nava'isohivini Roma sidaji kaija'ari hina, oniani ida Paulo-ra aakava'ijoavini hija, kodisorara khama. \v 28 Oogavini onofiki ida Paulo-ra avanaathidanoararivini nahina hini, oniani ida judeus kaija'ari vanasohiva abono vavaka'da'diva vaviaha Paulo-ra aavikhavini hija. \p \v 29 Okamitha'iki ida Paulo-ra avanaathidanoararivini, oniani ida badani asohiriki-ra bada ni'aravini aogavini hija. Ni-jahaki ida cadeia hojana ovahonariahivini. Ni-jahaki ida abinina ovahonariahivini jaboni. Ni-bikajoniki ida Roma sidaji kaka'da'dini kava'isohihi. Judeus kaija'ari vakadiva'isohihi jiriki vani ida Pauloa bikajonivini vakahija vakadija'ari vanava'isohiva abonoa. \p \v 30 Hari. Hoariha hora kanamonivini hiki ida judeus kaija'ari vakadivarani, Paulo-ra vanaabinivini-ra vanofivini, oniani ida kadania Paulo-ra okaronavini hija. Va'ora onava'isohi'iki adani Paulo-ra avanaathidanoarari'iki kadania avikhana, vakadivarani ikamithaja kaimoni. Hari ida vani oamani kodivarani vara ira oni'avini hi'iki. \p \v 31 Oniaroa, sorara vanaaba'ihi ida vakadika'da'di athi. Paulo-ra avanikha'aha. Joma vania ai vavaniha'aha, Antipátride sidajia avavikha'aha. \v 32 Ka'afokajomani avajoi'aha adani sorara vaadahaki vagorana Jerusaléa hojakia. Sorara vaacavalokia avisa'aha ada Paulo. \v 33 Cesaréia sidajia avavikhaha, avavakhano'aha. Arabo vaka'da'diva-ra vano'a'aha papira jirikia, Paulo-ra avarakha'aha jaboni kidiania. \v 34 Arabo vaka'da'diva vada bini'ahi ida papira jirini athini, Paulo-ra nana'dohi'aha: \p —Hana hini arabo kaija'arini mani i? \p —Cilícia kaaraboni kaija'arini mani ho — niha ada Paulo. \p \v 35 —Vakaikahiki bana adani ira avanaathidanoarariki, avakadivarani-ra okamithaki bana ho. \p Oniaroa, va'ora honariaha adani sorara Paulo-ra avakadava'avini. Vanahojaha'aha ada Paulo gora karahoa. Iroji kohana gorana ida bivahoja'ia. \c 24 \s1 Paulo-ra avanaathidanoarariki adani judeus kaija'ari \p \v 1 Hari. 5 mahi ipohini radahani naothinia sasidotxi vakadika'da'di okha'aha Cesaréia sidajia. Ananias oniki ada. Anania-ra vavaipohihaha adani ija'ari vanava'isohiva abono. Vakadiania jaboni okhaki ada Tértulo. Tértuloa biogajahakiki ida ija'ari vavaka'da'diva vakadihonari jiriki. Tértulo kabadani ida ija'ari akaathidanoarari athini-ra vara vani'avini va'ora nasohikia bikamithaja kaimoni. \p Hari. Cesaréia vakaikahijabana'aha, arabo ka'da'dini Félika oniki kania avikha'aha, Paulo-ra avanaathidanoarari'aha. \p \v 2 Félika bivahonariahiki ada Paulo anikha'ahi hi'ina. Paulo kaikahina naothinia Félika bihonariaha ada Tértulo Paulo-ra anaathidanoararivini. Tértulo Félika-ra ni'aha: \p —Ivaniti. Ivani akadiarabo kaka'da'dini jahaki i. Iogajahakiki ida akadiarabo kaija'arini-ra ihonariabakhiavini, oniani ida badara ipohiki ariabono akavajahamisikhamavini hija, ni-arabo hoariha kaija'arini haria vidajanaki. Ivani iakadava'ajahakiki ida akadiarabo kaija'arini. Haria ihonariavini oadani, ni-nahina-ra akainamoki, ni-makhaniki ida akadimahi akadiaraboa. \v 3 Khai haria ni'abakhia'iki ida agahinana hi'iki isa'ani kabodinia. Ibavi ipohiki kaija'arini-ra va'ora ikajoamorabakhiavini mani ida khai haria ni'a'ia. \p \v 4 Onofirihi ida kodivarani oadakia kadabadani-ra onadabavini. Mitha ini'a bana hida kodivarani pa'itxi asohiki. \p \v 5 Hi'o makhira, Paulo oniki, ija'ari vaipohiki-ra va'ora anaihamahioniki o. Ni-jahapa'itxiki. Arabo ipohikia adaha'imajanina va'ora anaihamahionibakhia'iki adani judeus kaija'ari kidi'ojomo'ihi kavaranihia. Va'ora vaka'da'diki adani Jesus vaipohihava abono. Nazaré sidajia avijavaki ada Jesus. \p \v 6 Pauloa bivakaajiriki ida Deu-ra khai ani'avini kagorani Jerusaléa hojaki. Gora bodinia Paulo va'ora avikhajakosi'iki adani judeus kaija'ari vihiriki, oniani ida Paulo Deu-ra khai ani'avini kagorani-ra najaharivini hi'ia. Oniani ida Paulo-ra agathivini hi'ia. Anofiki ida Paulo-ra vanoki'iki vakadivarani-ra akamithavini aogaja kaimoni ida ka'oa hini avanaathidanoararivini. Akadija'ari avikhananavaki vakadihonari Pauloa bikajoniki; jaharikia aarakhaki bana ada. Ni-akamithaki ida Paulo-ra avanaathidanoararivini. \p \v 7 Kha'aha ada sorara vakadika'da'di, Lísias oniki, va'ora honariaha adani kidisorara Paulo-ra visaarivini akadiania. \v 8 Lísias va'ora honaria'iki adani Paulo-ra avanaathidanoarariki kadania avikhara kaimoni. Namitha'ikia Paulo-ra inana'dohihi; akadivarani asohini-ra iogahi — niha ada Tértulo. \v 9 Judeus kaija'ari vahojakia vani'aha ada Félika: \p —Ka'oa hini ida Tértulo Paulo-ra anaathidanoararivini kavaranihi — vakhaniha. \s1 Pauloa bigathaniki ida avanaathidanoararivini \p \v 10 Hari. Oniaroa, arabo vaka'da'diva sa'a bihonariaha ada Paulo maina vara nina. Pauloa bini'amaniha: \p —Félika, ivaniti. Badara ipohiki judeus kaija'ari nasohiva abono i, oniani ida oabono ovajari'davini athini ikamithavini khai hora ni'aja, iogaja kaimoni ida asohirini hora vakanavaranihavini. \v 11 Va'ora inana'dohiha; ira vanava'isohiha mahi ipohiriki Jerusaléa ohoja'ina. 12 mahi ipohini ohoja'iki ho okaikahi'ina Jerusaléa Deu-ra okanamasivivini. \p \v 12 Ni-judeus kaija'ari hora vakaragaki ija'ari-ra onaihamahivini kodivarania Deu-ra khai ani'avini kagorani kavasiribanini bodinia. Ni-va'ora obaranahaki adani ija'ari vaipohiki vajoronina judeus kaija'ari Deu-ra vara ani'avini kagorani, sidaji kaibavini hoariha hikia, ni-va'ora onaihamahiki kodivarania. \p \v 13 Ni-bada oni'a'iki ida hora avanaathidanoararivini hi'iki. Ni-ija'ari hora vanoki'iki Deu-ra khai ani'avini kagorania akadija'ari hiriki-ra va'ora oavi'oivini. Ni-va'ora oavi'oiki. \p \v 14 Ira onanamithavini hiki Jesus vaipohihava abono ohina. Jesus kaija'ari kahojai asohirini-ra vakahivini adani hora avanaathidanoarari'iki, kaba'i akadija'ari avikhananavaki vakadiDeu-ra okanamasivibakhiahi Jesus fori ohina. Okajari'darihi ida Deus kava'isohihi Moisés kohana binajiri'iki. Deus athi namoniva abono kohana vakadipapira jirini-ra okajari'darihi jaboni. \p \v 15 Deus ija'ari abini'iki-ra anahokivini kamahini-ra vanokhaki adani judeus kaija'ari. Hovani jaboni onokhaki ida mahi. Okajari'darihi ida Deus ija'ari hahavi-ra anahokivini. Hojai jahakia kabadaniki bianahokiki, hojai jaharikia kabadaniki bianahokiki jaboni, \v 16 oniani ida hojai asohiriki-ra onofiravini hija. Kodihojai-ra vada vani'ahaha'oadaha'iki adani Deus, ija'ari khama, onofiki ida hojai jahaki-ra vanokivini. \p \v 17 Pauloa asia vara bini'aha ada Félika: \p —Hari. Badara ipohikia Jerusaléa ohojajanarina, oniaroa oajoi'ianahi. Oajoi'ina oavikha'ihi ida jiniro judeus kaija'ari vahoariha-ra va'ora ono'avini kaimoni. Ovikhaki ida jaboni Deu-ra okanava'igavini kaimoni. \v 18 Deu-ra khai ani'avini kagorani kavasiribaninia hora rakhaki bada oni'aja kaimoni ida ira oni'avini hi'iki. Oabono onajaha'iki ho akadija'ari kahojai fori hikia. Vaipohiriki adani ija'ari kodiania vahoja'iki. Ni-ija'ari-ra onaihamahiki. Ni-saa akhaniki. Hari. Deu-ra khai ani'avini kagorani kavasiribanini bodinia vahojaha adani judeus kaija'ari Ásia kaarabonia avakhano'iki. Kodibadani a'diahi'ini hora vanoki'aha. \v 19 Hi'adani hora vanoki'iki Deu-ra khai ani'avini kagorani kavasiribanini bodinia ni-vikha'iki hida. Va'oaniani vikhana jahara adani vakaikahina iviahania, hora avanaathidanoararira kaimoni. \p \v 20 Hihadani akadiania vahojaki hidakaba'i vakamitha'iki ida kodivarani judeus kaija'ari vanasohiva abono vavaka'da'diva vajoroni'iki-ra va'ora vara oni'a'avini Jerusaléa. Ira vanava'isohiva kodibadani vavajahariki vakaragakia. \v 21 Hoaranija vahabini odioni'iki ida varani vavajahariki. Vaviaha ogaana ohoja'ina athi 'barakia oni'iki ho: \q1 “Deus ija'ari-ra anahokivini-ra okajari'daravini \q2 mani ida hida hora \q2 avagathivini hija, \q1 hora avanaathidanoararivini hija jaboni.” \m Va'ora oni'a'aha. \p \v 22 Hari. Jesu-ra nofiravini kaba'i ada Félika, biogajahakihi ida Jesus varani hina, Jesus vaipohihava abono vakadihojai hiki. Biananokhomi'ihi ida vakadivarani, va'ora ni'aha: \p —Sorara vakadika'da'di Lísias oniki kaikahina, onasohiki bana ida avakadivarani — va'ora ni'aha ada Félika. \v 23 Bihonariaha ada sorara Paulo-ra akadava'aki: \p —Gora karahoa iobai'iana o Paulo. Sorara biakadava'avini kaba'i jakaho adahava gora bodinia. Va'ora va'aha bana adani kidiva'ahi Paulo-ra vakaijahitavini — niha ada Félika. \s1 Félika-ra vara ni'aha \s2 ada Paulo \p \v 24 Hari. Oniaroa, mahi hoariha vakaikahi'ianaha adani Félika, kidigamo khama. Kidigamo onini Drusila. Judeus anani ida Félika kagamo. Félika bihonariaha ada sorara Paulo-ra anikhavini. Binofiki ida Paulo vara nina-ra kamitha'ianavini. Paulo kavarani hiki ida Cristo-ra kajari'dariki athi naabani hini. \v 25 Niha ada Paulo: \p —Deus haria honariavini hojai jahakia akahojaina. Ija'aria binofivini kaba'i ida badani Deua bivajahariki, ni-bada bini'a'iki, va'ini kaabanahahamanihi. \p Khaki bana ida mahi ija'ari hahavi vakadihojai-ra naabosivini kamahini. Deua bihonariaki bana ida athi naabani hiriki imai 'banani karaho-ra kamithavini. Deus athi-ra kapoarikia bigathaniki bana ida kidihojai jahaki abosini Deus kania — niha ada Paulo. \p Hari. Paulo athi-ra kamitha'aha, imai 'banani karaho kavaranihi-ra finimani'aha ada Félika, bini'aha: \p —Ba ajihi'a. Badani hoariha-ra ovahojaravini kamahini ira obaranaha'ianaki bana i, kadavarani-ra okamitha'ianaja kaimoni — niha ada Félika. \p \v 26 Félika binokhahi ida jiniro Paulo ajihina abosini kaimoni. Ni-Pauloa bino'aki jiniroa. Jiniro-ra nokhavini mani ida Félika Paulo-ra baranahabakhiavini hija vara vakhanira kaimoni. \p \v 27 Radaha'ihi ida badara 'bamiki, asia mani gathana hojaha ada Paulo. Félika binofiki ida judeus kaija'ari-ra khai va'ora ni'avini, oniani ida Paulo-ra nahojahavini hija cadeia kabodinia. Félika ajihi'ina naothinia aja'di'ina ada arabo kaka'da'dini Pórcio Festo onikia. Hojajanarina kaba'i ada Félika, asia hojaha ada Paulo cadeia. \c 25 \s1 Paulo abono-ra kanikharia'iki arabo ipohiki kaka'da'dini kania okhana \p \v 1 Hari. Oniaroa, Cesaréia sidaji kaarabonia kaikahi'aha ada arabo kaka'da'dini aja'dina Festo oniki. Mahi ahoarabakosiki hojana naothinia okha'aha Jerusaléa. \v 2 Sasidotxi vavaka'da'diva, judeus kaija'ari vavaka'da'diva khama vara vani'aha ada Festo. Vakadivarani hiki Paulo kidibadani asohiriki-ra namonahavini. Festo-ra vakanikharia'aha: \p \v 3 —Festo, haria kajoamora bana. Anofiki ada Paulo ivahonariahivini hihida Jerusaléa joina — vani'aha ada Festo. \p Vaabono vakanaaminakhama'iki adani Paulo-ra vanaabinivini-ra vanofiki hagihia khana kaba'i. \v 4 Festo va'ora ni'aha: \p —Iniani. Gathaki ada Paulo asia Cesaréia sidajia. Mahi 'bamiki ohojaki ho hida naothinia Cesaréia oajoiki ho. \v 5 A'onivani judeus kaija'ari vavaka'da'diva hora vavaipohiha'a bana mahija Cesaréia sidajia Paulo-ra avaranaathidanoararivini-ra okamithavini. Jaharina vani avakahiha ada Paulo. Ni-ooga'iaki ida badani asohiriki-ra bada ni'avini — va'ora ni'aha ada Festo. \p \v 6 Asia mahi 10 hiki ipohini hojaha ada Festo vakadiania Jerusaléa. Ajihi'aha, ajoi'aha Cesaréia sidajia. \p Ka'afokajomani ija'ari vakadi'aathidanoararahi ibavinia okha'aha ada Festo. Vithi'aha, bivahonariahi'aha ada Paulo anikha'ahi hijakosi'ina. \p \v 7 Kaikahi'aha ada Paulo Festo vakadiania. Paulo i'oaria vahoja'aha adani Jerusaléa vikha'iki, Paulo-ra avanaathidanoarari'aha. Paulo kabadani asohirini arafiani-ra vakahi'aha. Paulo-ra avanaathidanoarari'ahapikivini kaba'i, ni-vanasohivini avigaki ida vakadivarani, ni-nahina binoki'iki ida Pauloa bada bini'avini vakahiki, ni-va'ora avikhajakosiki adani judeus kaija'ari vihiriki judeus kaija'ari Deu-ra khai vani'avini kagorani bodinia. \p \v 8 Oniaroa, Paulo abono-ra vajari'da'aha: \p —Ni-asohiki hida hora vakanavaranihavini hiki. Ni-okajoniki ida Deus kava'isohihi Moisés kohana binajiri'iki. Ni-Deu-ra khai ani'avini kagorani-ra ovakaajiriki. Ni-okajoniki ida arabo ipohiki kaka'da'dini kava'isohihi-ra onaabavini — niha ada Paulo. \p \v 9 Hari. Festoa binofiki ida judeus kaija'ari khai vakhanina, oniania bini'aha ada Paulo: \p —Paulo, Jerusaléa iokhani-ra koda inofiria? Avakadivarani-ra okamitha'ianavini-ra onofi'ianaki ho Jerusaléa. Naothinia onasohiki bana ida avakadivarani — niha ada Festo. \v 10 Pauloa bigathanihi: \p —Iniani. Ivani arabo ipohiki kaka'da'dini César oniki kahonai abono i. Ivani akadivarani nasohiva abono i. Jahaki ida hihida arihojana oadani akadivarani-ra inasohivini. Ni-hoaranija badani jaharikia okabadaniki judeus kaija'ari vakadiania. Iogajahakiki ida ka'oa hini oathi. \p \v 11 Arabo kaka'da'dini kahonari-ra okajonija vaha; ni-hora avanaabinivini-ra ovamakhaniki vaha. Badani jaharika'oaki arafiaki-ra bada oni'aja vaha; oabinina jahamanihi vaha. Ni-ka'oa hiki ida vakadivarani. Ni-jahaki ida vakadiania hora iarakhavini. Oniaroa, oabono okanikhariavini hiki César kania Roma sidajia hora ikaronavini — niha ada Paulo. \p \v 12 Hari. Vaabono vakanaaminakhama'imidia'aha adani Festo, kidiva'isohihi abono khama. Festoa bini'aha ada Paulo: \p —César kania iokhani-ra ikanikhariavini mani ida bana kidiania ira arakhavini hija. \s1 Festoa vara bini'aha \s2 ada Agripa \p \v 13 Hari. Oniaroa, radaha'ihi ida semana 'bamiki. Cesaréia sidajia vakaikahi'aha adani Agripa, kidigamo khama. Arabo hoariha kaka'da'dini ada Agripa oniki. Kidigamo onini Berenice. Cesaréia avikha'aha, Festo-ra vaka'ivanitivini hiki kidiania vavaa'ahahana. \v 14 Mahi hoariha Festoa vara bivani'a'ihi ida Paulo varani hina. Arabo kaka'da'dini-ra ni'aha: \p —Agripa, hojaki ada makhira gathaki kodiania. Ajihiha ada Félika, Paulo-ra nahojaha'aha. \v 15 Jerusaléa ookha'iki ho, vara hora vani'a'iki adani sasidotxi vavaka'da'diva, ija'ari vanava'isohiva abono vihiki khama. Paulo-ra avanaathidanoarari'ahapikivini hiki hora vakanikhariavini Paulo abinina-ra ovahonariahivinia. \v 16 Ogathanihi ida vaathi: \q1 “Roma sidaji kaija'arini kahojai hirihi ida ija'ari abinini-ra ovahonariahivini, \q2 oogaravini oadani ida kidibadani asohini asohirini. \q1 Gathakia bikamitha'imidiava ida vakadi'aathidanoarari. \q1 Bikamithavini naothinia \q2 gathaki maina abono-ra \q2 vajari'daha. \q1 Vakadivarani hahavi \q2 okamithavini naothinia \q2 onasohi'ihi. \q1 Nimania ida arihojana.” \m Va'ora oni'avini hi'iki. \p \v 17 Hari. Okaikahina vani hida, vakaikahi'aha adani jaboni Paulo-ra avanaathidanoarari'iki. Ni-okajoniki ida vakadivarani okamithavini. Ka'afokajomani ija'ari akaathidanoarari ibavinia ovithi'ihi. Ohonariaha ada kodisorara Paulo-ra anikhavini. \v 18 Vigaamanani'aha adani Paulo-ra avanaathidanoarariki. Badani asohiriki arafiaki-ra bada ni'aki ovanihavini ada Paulo. Ni-nini okamithaki ida vakadivarani. \p \v 19 Judeus kaija'ari kahojai Pauloa bikajonivini vakahiki. Vara vavani'a'aha ada makhira hoariha Jesus oniki. Abini'ina vakahiha ada Jesus. Pauloa ahokina vani bikahi'aha ada Jesus. \v 20 Hari. Ni-ooga'iki ida vakadivarani onasohivini. Onofi'iki oogajahakivini ida vakadivarani, oniani ida Paulo-ra onana'dohivini hija: \q1 “Paulo, inofimania koda ida Jerusaléa iokhani? \q1 Okamithajahakivini onofiki ida avakadivarani naothinia onasohi'ihi.” \m Paulo-ra oni'a'iki ho. \v 21 Hora ni'aha: \q1 “Iniani. Onofiki hora ikaronavini arabo ipohiki kaka'da'dini kania \q2 Roma sidajia, \q2 ovaria binasohija kaimoni hida akadivarani. \q1 Hora ikaronaravini oadani onofiki hida ogathana ohojana.” \m Hora ni'aha ada Paulo. \p Oniaroa sorara-ra va'ora ohonaria'ihi: \q1 “Roma sidajia okaronaravini oadani \q2 iakadava'a bana hada Paulo.” \m — Festoa bini'aha ada Agripa. \p \v 22 Oniaroa Agripa bini'a'aha ada Festo: \p —Hovani, okamithavini bana onofiki ida Paulo kavarani — niha ada Agripa. Festoa bigathani'ihi ida athi: \p —Afokajoma ikamithaki bana ida kidivarani. \p \v 23 Ka'afokajomani vakaikahi'aha adani Agripa, kidigamo Berenice oniki khama. Vakaimahaki ida makari jâhaki, kâidivaki. Vahoariha vana'ithovini hiki ida vakadi'ithohi va'ora vaka'ivanitivini. Ka'da'di gorana karahoa vakaikahiha, avikhajakosi'aha. Avikhajakosiki jaboni adani sorara vavaka'da'diva, sidaji vavaka'da'diva vihiki. Hari. Festo Paulo anikhana-ra vahonariahi'aha. \p \v 24 Festo va'ora vara ni'aha adani Agripa, vahoariha vajoroniki vakadiania: \p —Ivaniti, arabo kaka'da'dini Agripa. Ija'ari hahavi akadiania vajoroniki, a'onivaniti. Vada vani'a o hi'o makhira Pauloa oniki. Judeus kaija'ari vaipohiki vara hora vani'avini hi'iki ida Paulo kahojai jahariki. Jerusaléa ohoja'ina hora vanava'isohi'iki adani. Hihida Cesaréia sidajia jaboni hora vanava'isohivini hiha adani judeus kaija'ari Paulo-ra vakanavaranihavini. \q1 “Ivahonariahi'a abinina.” \m Hora vani'abakhiaha. \p \v 25 Hari. Okamitha'iki ida vakadivarani, onako'di'iki ida nahina asohiriki bada bini'a'iki, abinina ovahonariahira kaimoni. Ni-nahina asohiriki-ra okaragaki kidiania. Paulo hora kanikhariavini Roma sidaji kaka'da'dini kania okaronavini, oniani ida okaronavini hija bana. \p \v 26 Paulo-ra okaronavini kamahini okaronaki jaboni bana ida oathi jiriki, Césa-ra onava'isohivini hiki ida Paulo kabadani. Ni-ooga'iaki kaho ida Paulo varani hina onamonahaki kaimoni papira onajirivini. Agripa, Paulo-ra ovikha'iki ho hida avakadiania, avakamithaja kaimoni hida kidivarani. Agripa, onofiki ida Paulo-ra inana'dohivini kidibadania, oniani ida papira athini-ra onamonahavini-ra oogavini hija bana. \p \v 27 Ni-jahapa'itxiki ida papira jiriki-ra onamonaharavini oadani Paulo-ra okaronavini. Onofiki ida Césa-ra onava'isohijahakivini vakadi'aathidanoararia — Agripa-ra ni'aha ada Festo. \c 26 \s1 Pauloa vara bini'aki \s2 ada Agripa \p \v 1 Hari. Agripa bini'aha ada Paulo: \p —Ba varani mahija iabono ivajari'davini-ra okamithavini. \p Paulo sa'a-ra kanabiini'aha, vara bini'aha ada arabo kaka'da'dini: \p \v 2 —Agripa, judeus kaija'ari hora avanaathidanoararibakhiavini hi'iki ida vakadihojai okajonivini, oniani ida oabono ovajari'davini kavaranihi-ra ikamithavini-ra khai oni'avini hija. \v 3 Ivani iogajahakiki ida judeus kaija'ari vakadihojai, vakadivarania vaabono avakanaathidanoararikhamavini, oniani ida kodivarani-ra ikamithavini khai hora ni'aja. Ira okanikhariaki ho bana, iva'ini vidavidaharini kodivarani-ra mitha ini'aja kaimoni. \p \v 4 Judeus kaija'ari avigajahakiki ida kodimahi afohahavi vakadiania ohoja'iki ho afoha'oadaha. Isai ohina kari kodiaraboa ohoja'iki ho vakadiania. Okaraho'ina vakadiania asia mani ohojahi Jerusalém sidajia, oniani ida hora avigajahakivini hija. \p \v 5 Farisio ohiki ho imakhinava ohina kari. Akadija'ari avikhananavaki vakadihojai jiriki-ra vanofivini arafiaki adani farisio, hovani jaboni ovahojamanija ida hojai jiriki ipohiki. Kodivarani ka'oa hini-ra avigajahakiki adani kodija'ari hora avigaki. A'onira vanava'isohivini-ra vanofiha; ba a'onira vanava'isohiva ka'oa hinia. \p \v 6 Deus va'ora nava'isohijora'iki adani akadija'ari avikhananavaki namitha'iarikia. Okajari'darihi ida Deus va'ora nava'iponijoravini athini, onokhaki ida athi-ra nanamithavini kamahini, oniani ida kodija'ari hora avanaathidanoararibakhiavini hija. \p Hidakaba'i avakadiania ohojaki ho kodivarani-ra inasohija kaimoni. \v 7 Ni-hovani ohoarana Deus athi namithaki-ra onokhaki. Akadija'ari hahavia vanokhaki jaboni ida namithaki kaimoni, Deus akadija'ari avikhananavaki-ra va'ora nava'isohijoravini athini. Jacó kohana kaisai kohana 12 vihiki vakadisai kaisai kahanodi mani hari. Deu-ra akanamasiviki hari afoha'oadaha mahi, joma hiki anokhavini ida Deus va'ora ni'ajoravini hi'iki. \p Agripa, akadija'ari-ra ivaka'da'diki i. Deus athi namithaki kaimoni-ra onokhavini mani ida judeus kaija'ari hora avanaathidanoararibakhiavini hija. \v 8 A'onivani judeus kaija'ari a'oni. Nahina mani ida Deus ija'ari abiniki-ra anahokivini-ra avakajari'davini hija? \p \v 9 Paulo asia mani vara va'ora ni'aha: \p —'Bo'dakari hovani jaboni ni-ovajahaki ada Jesus. Ovari Jesus Nazaré sidajia avijavaki. Oniani ida Jesus vaipohihava abono-ra va'ora onajahariharivini hi'ia. \v 10 Jerusaléa ohojana kari va'ora onajaharihari'aha. Sasidotxi vavaka'da'diva hora honariavini hiki va'ora ogathivini adani Jesus athi-ra vanaaba'iki, cadeia va'ora oobai'aha. Va'ora vavahonariahi'aha vaabinina, oniaro kari va'ora onofiki jaboni adani vaabinina. \p \v 11 Judeus kaija'ari Deu-ra vara vani'avini kagorani hahavia va'ora onajahariharibakhia'iki adani. Vaimana 'banani ovahonariahi'iki adani, vakava'ipahinija kaimoni ida Jesus Cristo kaija'ari vihina. Va'ora okava'ijokojokoha'oadahavini mani ida sidaji hoariha hora arakhaja, va'ora onako'dihavini va'ora onajaharihari'ianara kaimoni. \s1 Paulo Jesus kaija'ari hi'iki \r (Atos 9.1-19; 22.6-16) \p \v 12 Hari. Oniaroa, Damasco sidajia hora arakha'iki va'ora onajaharihariha'ianavini. Sasidotxi vavaka'da'diva hora vahonariavini hiki ookha'ina. Vakarona'ihi ida vaathi va'ora ogathira kaimoni adani Jesus vaipohihava abono. \p \v 13 Agripa, safini sohirarina vani hagihia oadahana kaba'i, onoki'iki ida vagaki karaho safini vagana-ra aradaki. Oi'oaria, vâga ni'ihi ida vagani nama khaki. Hora vavaipohihaki vai'oaria jaboni vâga ni'iki ida vagani. \v 14 Ariadarihahavi'ihi, athii-ra okamitha'ihi, hebreu athinia hora ni'a'ihi: \q1 “Saulo, Saulo, \q2 nahina mani ida hora inajahariharibakhiavini hija? \q1 'Daama kahidaria bikajonivini ida akadava'ava athi, \q2 oniani ida ava txo'dikia bitxagavini hija. \q1 'Daama kahidari akadava'ava-ra kajonivini vani fori ihi'ia. \q1 Hora ikajonivini mani ida \q2 iabono inaima'banavini hija.” \q1 \v 15 “Ka'da'di, hana ihini \q2 mani i?” \m Oni'aha onana'dohivini. \q1 “Hovani mani Jesus \q2 ooniki ho. \q1 Hora inajahariharibakhia'iki ho. \q1 \v 16 Gaamanani'a, gaa'a. \q1 Oabono onanokiavini hi'iki kadania, \q2 ira onagathogathovini hiki kodihonai abono ihija \q2 kaimoni. \q1 Vahoariha-ra va'ora kanamonivini hi'a bana \q2 ida hidakaba'i hora \q2 inoki'avini. \q1 Oabono onanokia'ianaki bana ho \q2 kadania naothinia va'ora ikanamonivini hiki bana \q1 ida ira onanokiahivini hiki. \q1 \v 17 Ira okaronaki bana ho \q2 judeus kaija'ari vakadiania, \q1 judeus kaija'ari vihiriki vakadiania jaboni. \q1 Ira vanajahariharivini kaba'i, \q2 ira oakava'ijoaki bana ho. \q1 \v 18 Va'ora ka'ojomo'i'a bana \q2 oathia mahija \q2 vakamaodorohaki fori \q2 vihijanaravini. \q1 Joma bakibakinia vaadahani vani fori vihiki adani \q1 hora avigariki vaadahana. \q1 Va'ora nava'isohi bana omonina jahakia \q2 mahija mahi vaadahani vani fori hini ida \q2 vaadahana. \q1 Va'ora kaabani bana \q2 mahija Jahari sa'a kabodinia vahojana-ra vanofijanaravini \q2 mahija Deus sa'a kabodini ka'oa maina vahoja'avini. \q1 Hora vavakaijokavini \q2 mani ida \q2 vakadihojai asohiriki \q2 ona'biravini hija. \q1 Oniani ida bana Deus va'ora kapoarivini hija, \q2 kidija'ari vihira kaimoni.” \m Nikia Jesus vara hora ni'a'iki ho. \s1 Pauloa vara bivani'aki ida kidibadani \p \v 19 Hari. Oniaroa, Pauloa asia mani vara bini'aha ada arabo kaka'da'dini: \p —Agripa, ni-okajoni'iki ida Jesus athi okamitha'iki nama khani vadami fori hikia. \v 20 Damasco sidaji kaija'arini-ra va'ora onava'isohi'imidiavini hiki ida Jesus monina. Jerusalém maina ookhahi, va'ora onava'isohi'aha. Judéia kaaraboni maina ookha'ihi va'ora oanava'isohionivini. Naothinia judeus kaija'ari vihiriki vakadiania oa'aadahaoni'ihi va'ora oanava'isohionivini Deus athia. Va'ora okaabanivini hiki vakava'ipahinija kaimoni ida vakadihojai asohiriki. Va'ora oni'abakhia'avini: \q1 “Deus kania avaabononi gahinai vaniha'a \q2 mahija kidija'ari \q2 avihi'avini. \q1 Bada vani'a ida badani asohiki afoha'oadaha \q2 mahija vahoariha avigavini ida avakadihojai asohiriki-ra avanofijanaravini.” \m Va'ora oni'abakhia'aha. \p \v 21 Nimania ida kodibadani, kodivarani afoha'oadaha. Oniania judeus kaija'ari Deu-ra khai ani'avini kagorani kavasiribanini bodinia ohoja'ina, hora vagathivini hora vanaabinivini-ra vanofivini. \p \v 22 Deus vani hora kajoamorabakhiaja, oniani ida hidakaba'i hida hora nahojaja a'onira okanamonivini hiki Jesus varani hina. Va'ora okanamonihahaviki adani ija'ari ka'da'di vihiki, ka'da'di vihiriki. Mahi 'bo'dakari Moisés kohana, Deus athi namoniva abono kohana vihikia vara vavani'a'iki ida namitha'iariki. Kodivarani vakadivarani fori hiki. \p \v 23 Vakadivarani hiki ida Cristo imana 'banani karaho-ra kamithavini, abini'ina naothinia ahoki'ina. Ovani ada ahokibiinini'ara. Cristo ahoki'ina mani ida va'ora kajoamoravini hija judeus kaija'ari, judeus kaija'ari vihiriki. Mahi vagani vani fori hiki ida Jesus ija'ari-ra kajoamoravini varani hini. \p \v 24 Hari. Vara nina kaba'i ada Paulo, Festoa bini'aha athi 'barakia: \p —Paulo, iva'ini bajadidi'oamanija! Papira athini vada ini'abakhiavini arafiaki mani ida iva'ini-ra nabajadidija. \p \v 25 Pauloa bigathanihi ida Festo kabodi'barai: \p —Iniani, kodika'da'di, ova'i bajadidirihi. Kodiva'ibodivarani sohi'oamanija. Ka'oa hi'oamanija hida kodiva'ibodivarani. \p \v 26 Agripa, ivani arabo kaka'da'dini i. Ivani iogajahakiki ida ka'oa hini oathi, oniani ida oofinirina vara ira oni'avini hija. Ni-ahojaia namitha'iki ida ira oni'avini hiki. \v 27 Agripa, Deus athi namoniva abono kohana vaathi-ra ikajari'daria? Oogaki ida ikajari'daravini — Pauloa bini'aha ada arabo ka'da'dini. \p \v 28 Agripa bini'aha ada Paulo: \p —Jesus kania oabono gahinai onihajorakiki hora ivanihamanija koda? \p \v 29 Pauloa bigathani'ihi: \p —Deu-ra okanikhariavini hiki Jesu-ra avakajari'daravini ivani, vahoariha kodivarani-ra vakamithaki jaboni. Onofiki ida joraki jorariki Jesu-ra avanofijahakihahavivini hofori avihija kaimoni. Ni-a'onira ovanofiahivini hiki ida avidabohani odabohana fori avihini — va'ora ni'aha ada Paulo. \p \v 30 Hari. Paulo khama vakadivarani a'diahi'aha, vigaamanani'aha adani arabo kaka'da'dini Agripa, oniki, Festo, Berenice, vahoariha vajoroniki vakadiania, avikhaonani'aha. \v 31 Avikhaonanina naothinia vaabono vakani'akhama'aha: \p —Ni-makhaniki ida Paulo kabadani. Ni-jahaki ida abinina avahonariahivini. Ni-jahaki ida kidibadani abosini gathana — vakhani'aha. \p \v 32 Oniaroa, Agripa bini'aha ada Festo: \p —César kania okhana-ra kanikhariarara vaha; ni-gathana hojajanaki vaha. Bikanikhariavini mani ida bana Paulo-ra arakhaja César kania Roma sidajia. \c 27 \s1 Roma sidajia okha'iki \s2 ada Paulo \p \v 1 Hari. Oniaroa, Itália kaarabonia Paulo-ra karonavini-ra kahiha ada ija'ari vakadika'da'di. Asia mani gathana hojaha ada Paulo. Va'ora karonaki jaboni adani vagathaki vahoariha osahi vihina. Arabo kaka'da'dinia bihonaria'aha ada Roma sidaji kaka'da'dini kasorarani, Júlio oniki, Paulo-ra va'ora akosavini Itália kaarabonia. Júlio va'ora honariafiahaki adani 100 vaipohina. Kidisorara hahavi vaonina, “César kasorara”. Hovani Lucas, va'ora okavaipohihaki adani Paulo. \p \v 2 Oniaroa, aki'dama'ihi. Ki'dama'aha ada jaboni Aristarco akadiania okha'aha. Macedônia kaaraboni kaija'arini ada Aristarco. Biva'banaki ibavini onini Tessalônica. Aki'damana viahania Adramítio sidajia kakha'iki ida kanava kakaraho. Ásia kaaraboni kasidajini adamininia ako'omisionija kaimoni ida kanava kakaraho. Hari. Aki'dama'ihi, ai akihi'ihi, aakhabaoni'ihi. \p \v 3 Ka'afokajomani Sidom sidaji adamininia aakaikahi'ihi. Júlioa binaibavijahajahakiha ada Paulo. Biva'ahamaniha kidiva'ahi-ra va'ora navanavanahamorivini, gahina'aha nahina bikainamokia jaboni. \v 4 Aki'dama'ianahi, Sidom sidajia ai akihi'ihi. Sirisiriki haria agathani'ihi Chipre kajoviri kaoniki-ra aakaradami'ihi jasoja. Ni-danojanaki ida sirisiriki kajoviri kakajasonija. \p \v 5 Akakafiani'ihi Cilícia kaaraboni vadinia akakhabakosaharibanaha'ihi, Panfília kaaraboni vadinia akakhanairibani'ihi, akakafiani'ihi, Mirra sidajia akakhano'ihi, ako'omisi'ihi. Lícia kaarabonia hojaki ida Mirra sidaji oniki. \p \v 6 Roma sidaji kaka'da'dini kasorarania bikanako'dihahi ida kanava kakaraho kahoariha, akahagi kaimoni. Biakaraga'ihi ida Alexandria sidaji kakanavani Mirra sidajia kakaikahi'ini. Itália kaarabonia aakhaki ida kanava kakaraho, oniani ida sorara vakadika'da'di aki'damana-ra honariavini hija. \p \v 7 Vajaforia akakhahi, mahi ipohiriki aakakhahi, sirisiriki vani haria agathanihi. Cnido sidaji adaminini maakarinia aakaikahi'ihi. Sirisiriki danoki haria aakarojaribanivini mani ida haria akarakharibanija, Creta kajoviri kakaaraboni-ra aakaradamivini aniaja. Ni-danoki ida sirisiriki kajoviri kamathanija. Akaradahi ida arabo anokhojohonaini vira niki Salmona oniki. \p \v 8 Creta kajoviri kakaaraboni vadinia akakhabakosaharibanaha'ihi. Vâjaforia akanakaikahi'ihi ida Kaadami Jahaki ibavi oniki. Kamaakarikhamaki ida Laséia sidaji oniki. \p \v 9 Hari. Mahi ipohiki arihojana, radaha'ihi ida judeus kaija'ari vakadihinika. Badara hoarahanana Deu-ra vakavaihinikavini, Deua bina'biraja kaimoni ida vakadihojai asohiriki. Ihinika amonahani naothini kamasikoni ni-kajahajanaki ida kanava kaadahani. Kama'da'iki ida vaidi karaho afobakhia. Oniania, Paulo va'ora kaabani'aha adani kanava kakakarivani, sorara vakadika'da'di vihiki jaboni: \p \v 10 —A'onira onava'isohiki ho, akakhana jahajanarihi kaho bana. Ka'boro'boroki bana ida kanava komini kana'bahakia. Aakamadaki bana ida kanava kadaini, avaahidananaki bana hadani ija'ari vaipohiki — va'ora ni'aha ada Paulo. \p \v 11 Kanava kakakarivani, kanava kanasohiva abono vihiki vania ai kihini vakanofi'ianahi. Sorara vakadika'da'dia bikajari'darihi ida vakadivarani, ni-bikamithaki ida Paulo kakaabanahi. \p \v 12 Ni-jahaki ida kanava kakaraho kahojani adamia paha oadani, oniani ida kanava-ra vakavaadahakia vakavigaibanivini vakanofivini hija. Vanofiki ida avakaibavibakosi'ianana, Fenice sidaji adamininia vaagaibanina. Creta kakajovirini kakaarabonia hojaki ida Fenice sidaji oniki. Safini aagari ibavinia vakahoja'afona-ra vakanofivini. Vani'aha: \p —Jakaho ai akihi'ava mahija akanaradahavini hida paha Fenice sidaji adamininia — vakhaniha. \s1 Vaidi karaho va'ora aagathanivini \p \v 13 Hari. Oniaroa, foraforani kama'da'ihi ida sirisiriki. Paha namani vani radahahi ida sirisiriki jahaki khamisini. Vaabono vara vakani'akhama'aha: \p —Jahaki ida sirisiriki hidakaba'i haria akosavini. Aakakhabakosi'ava mahija akaikahi'avini ako'ofi'ia kaimoni Fenice sidaji adamininia — vakhaniha. \p Oniaroa, vara'banimanani'ihi ida kanava kaahoni kaibavini khanaki âncora oniki. Visama'ihi ida âncora, ai akihi'ihi. Creta kakajovirini vadinia arabo maakarinia aakakhabakosaharibanaha'ihi. \p \v 14 Hari. Aakakhabakosaharibanahana kaba'i kama'da'ihi ida sirisiriki danoki kajoviri kakaaraboni namania khani. Vanaonivini ida sirisiriki danoki Nordeste. \v 15 Sirisiriki danoki haria kagathi'ihi, ni-nihanikia akanasohijanaki ida kanava kakaraho. Ni-aakaabokajanaki ida kanava. Akarako'oamani'ihi. Sirisiriki haria aakaroja'ihi. \p \v 16 Aniaja vania kahojahi ida kajoviri kapa'itxi Cauda kaoniki. Akaradahana kaba'i kajoviri kapa'itxia biaka'oahafia'ihi ida sirisiriki afopa'itxi. Kajoviri kamathania akahojana kaba'i makhira avarahokasi'ihi ida kanava kapa'itxi kahoariha \p \v 17 Vakosama'ihi, avakanaahomisi'ihi ida kanava kapa'itxi. Badani karaho oamani ida kanava kapa'itxi kara'banahamananini akaahomisini. Naothinia caboa avakodabomisi'ihi ida kanava kakaraho ka'bororia kaimoni. Líbia kaaraboni txikatxikania hojaki ida kaasi. Paha bihiariki kania kanava kakaraho ko'omani-ra vakofini'aha. Oniania, avaragarahana'ihi ida kanava kakamakarini sotinimananiki. Sirisiriki vani haria kanaadahaka'oa'ihi. \p \v 18 Joma oadani karaofafaraha'oadahahi ida kanava, ni-radahapa'itxiki ida sirisiriki danoki. Danohaha'oadahamanihi. Ka'afokajomani avakakakodafahana'ihi ida kanava kabodini kakainisikani pitani, ka'biri'birijanaria kaimoni. \p \v 19 Ka'afokajomani vani avakakakodafahana'ianahi ida kanava kakanahinani, kanava-ra kanasohiki-ra vaakodiavini kaimoni ahoi, makari, nahina khanaki hiki, ka'doromananija kaimoni. \p \v 20 Mahi ipohiki ni-anokijanaki ada safini, boviri hiki. Danohaha'oadahamanihi ida sirisiriki. Hari. Akava'ibodivarani'iki ida a'aihotajanarina. \p \v 21 Mahi ipohiki ni-a'baijanaki. Oniaroa vahararana gaamanani'aha ada Paulo, va'ora ni'aha: \p —Oipohina, Creta arihojana kari ni-kodikaabanahi-ra avakamithaki. Ai akihirija vaha; ni-akapohimajaki vaha. \p \v 22 Hidakaba'i oathi-ra bana mitha vani'a. Hari'a avava'ini soko inijanava. Ni-hoarani ahidarihi bana. Kanava oavani bana ida ka'boro'boroja. \v 23 Deus kahonai abono ho. Deu-ra okanamasivibakhia'iki ho. Hihida joma Deus ibavi kaija'arini kha'aha kodiania, hora nava'isohijoravini hiki ida namithaki kaimoni akadiania. \v 24 Hora ni'a'aha: \q1 “Paulo, hari'a ofinijana. \q1 Deua binofiki bana ida \q2 César kania ikaikahini. \q1 Jahaki ada Deus, \q2 oniani ida ira kajoamoravini hija, \q2 va'ora va'adiki bana adani ira vakavaipohihaki, \q2 ni-avahidariha bana adani.” \m Hora ni'a'iki ada Deus ibavi kaija'arini. \p \v 25 Oipohina, hari'a vaofinijana. Deu-ra ovakaijokaki ho. Ovaria binanamithaki bana akadiania ida hora ni'avini hi'iki. \v 26 Kajoviria sirisiriki haria akarahokamoriki bana hari — va'ora ni'aha ada Paulo. \p \v 27 Hari. Semana 'bamiki sirisiriki hari aakaroja'iki hari. 'Dako karaho kajokiraki Mediterrâneo onikia akaadaha'imajani'iki hari. Joma 'bo'dahini vani kanava avakakadava'ava abonoa vakava'ibodivaranihi ida arabo-ra akanamaakarivini. \p \v 28 Visafarihi ida va'a oadaki nokhoni akhananakosiki, avigaja kaimoni ida paha bihiani. Varajomahi ida paha bihiani va'a oadaki ipohini 20 hiki vadiia. Mitihini visafari'ianahi, varajoma'ianahi ida va'a oadaki ipohini 15 hiki vadiia. \p \v 29 Ja'di karaho namania sirisiriki haria akanahanamorivini-ra vifinivini, oniani ida kanava kama'dania âncora ahoki ako'bamahakhamaki-ra avisafivini hija, kadaanija kaimoni ida kanava kakaraho. Deu-ra vakanikhariavini hiki avagajorakija kaimoni ida mahi. \p \v 30 Kanava avakakadava'ava abonoa vakanofiki ida vaabono avanaihotavini, oniania kanava kapa'itxi-ra vakanahiririrari'aha. Sorara-ra va'ora vakorijanahavini va'ora vani'aha: \p —Kanava kabononia anaibaviki bana ida âncora hoariha — va'ora vani'aha. Vaka'ajihika'oana-ra vanofi'aha. \p \v 31 Hari. Paulo va'ora ni'aha adani sorara vakadika'da'di, kidisorara vihiki: \p —Kanava kakaraho kabodinia vahojariha adani kanava avakakadava'ava abono; jokoa avaabononi avarakava'ijoarihi. Vahojaha; avaraihotahi — va'ora ni'aha ada Paulo. \p \v 32 Oniaroa, sorara avava'boa'ihi ida va'a kanava kapa'itxi kaahoni hiki. Kafari'ihi, akarako'ihi ida kanava kapa'itxi. \p \v 33 Vagavagani vani Paulo va'ora kaboa'i'aha vi'bai'ara kaimoni. Va'ora ni'aha: \p —14 mahi ipohini avi'bairini avahojaki a'oni. \v 34 'Bai pa'itxi-ra bana vaha'a. Jahaki ida avi'baini avahokija kaimoni. Ni-avapohimajarihi bana — va'ora ni'aha ada Paulo. \p \v 35 Paulo vara nina kaba'i, bikanabiini'ihi ida pão. Vada vakhanina kaba'i, Paulo Deu-ra ni'a'aha: \p —Deus, ivani ijahaki i, haria ikaijahitabakhiaki i — niha ada Paulo. Vada vakhanina kaba'i, bikanapita'ihi ida pão, bikaha'ihi. \v 36 Khai vakhanipa'itxi'aha, ni-vaofinijanaki vi'bai'aha. \p \v 37 Kanava kabodinia arihojaki 276 arihiki hari aripohina. \v 38 A'baihahavina naothinia visafari'ihi ida trigo ka'biri'birijanaria kaimoni ida kanava kakaraho. \s1 Paulo avaihotahahavi'iki \p \v 39 Hari. Oniaroa, vagavagani vani anoki'ihi ida arabo. Kanava-ra avakakadava'aki ni-avigaki ida arabo hana hini hini. Vanoki'ihi ida kaasi ai'dokohamisini. Ni-ja'di karaho-ra vanoki'iki. Vanofiki ida kanava-ra vakanasohivini ko'omaja kaimoni kaasia. \p \v 40 Hari. Âncora ahoni-ra avava'boa'aha, o'omari'ihi ida âncora ako'bamahakhamaki. Vakokhari'ihi ida vanami kaahoni kanava kakaraho kasohini hiki. Vakokharivini naothinia avarakasahana'ihi ida kanava kakasotinimananini kanava kabononia hojaki, sirisiriki kanava-ra akani'omisija kaimoni. \v 41 Aakhamisi'ihi, ko'oma'ihi ida kanava kabononi kaasi txikatxikani nokiariki kania. Ko'oma'ihi ida kanava kabononi, ni-aakhajanaki. Kanava kama'dani ni-ko'omaki. Komini kana'bahakia bikosonasonafariha'oadahahi ida kanava kama'dani, ka'boro'boro'ihi. \p \v 42 Hari. Sorara vanofiki ida vagathaki-ra va'ora vanaabinivini. Vifiniki ida avikonahamisina vigafanahana. \p \v 43 Sorara vakadika'da'di vania binofihi ida Paulo-ra akava'ijoavini. Va'ora kaabani'aha adani sorara vagathaki-ra va'ora vanaabinirara kaimoni. Va'ora ni'a'imidiaha adani konahi-ra avigaki: \p —Konahi-ra avarigaki a'oni. Vikafari bana mahija avarikonahamisivini — va'ora ni'aha ada sorara vakadika'da'di. \v 44 Va'ora honariaha adani vahoariha konahi-ra avigariki: \p —Vanaothia avikafarisiaga bana. Vagathi oni ava arakoki, kanava kapitani akarakoki, avaraihotaja kaimoni. Avakhanini vani avaraihotaja kaasia — va'ora ni'aha ada sorara. Oniaroa aakhanomisihahavi'iki hari, ni-amakhani'iki. \c 28 \s1 Avako'omisi'aha kajoviri Malta kaonikia \p \v 1 Hari. Oniaroa, aakhanomisihahavi'ihi. Akhanina vani a'aihotaja. Ni-amakhani'iki. Haria vanava'isohivini kihi'iki ida kajoviri Malta kaoniki. \v 2 Arabo kaija'arini haria vanaibavijahajahaki'iki. Kharariki ada bahi. Pahisirini karaho haria nakaho'iki, oniani ida siho kakaraho-ra vakanamonahavini hija akadiragi kaimoni. \p \v 3 Kasihoha'aha ada Paulo. Binajoroni'ihi ida kabisi siho kakaraho kanamania biosona'ihi, khaonani'aha ada makha. Siho kaafania biarakhaonani'aha, Paulo sa'a-ra kaanani'aha. \p \v 4 Arabo kaija'arinia vanokiha ada makha Paulo sa'a-ra kaananivini viro khanirivanana, vaabono vakani'akhama'aha: \p —Kaabinimanira koda hada. Aahidanarina kaba'i a'da'di kaabosini hina, makha maina biananiha hada makhira, abinira kaimoni — vaabono vakani'akhama'aha. \p \v 5 Pauloa biaradisa'aha ada makha, siho kabodinia voroni'aha. Ni-makha kaino ka'banani-ra kamitha'iki. \p \v 6 Paulo-ra vada vani'avini hi'iki pohimaja'ina. Rafona vanokhavini. Abinijorakina vanokhavini jaboni. Vanokhahaha'oadahaha, ni-pohimaja'iki. Oniania vakhaniha'aha: \p —Kaabiniki avanihaki hada makhira. Deus oamani hada — vaabono vakani'akhama'aha. \p \v 7 Oniaroa, Públio haria kaboa'i'ihi gorana arihojana. Públio va'ora vaka'da'diki adani kajoviri kakaaraboni kaija'arini. Ibavi avigaimorikia kamaakarikhamaki ida kidisiroi. Mahi ahoarabakosiki arihojahi Públio gorana bodinia, haria naibavijahajahakiha. \p \v 8 Hari. Oniaroa, kavamoni'aha ada Públio kaabi'i. Kabarava'aha, kajakhavi'aha gorana oma'aha. Okhami'aha ada Paulo, Deu-ra kanikharia'aha aihotara kaimoni ada Públio kaabi'i. Pauloa bikanaibavi'ihi ida sa'a kavamoniki namana, bianaihota'aha. \p \v 9 Naothinia kajoviri kakaaraboni kaija'arini vakavamoniki vikha'aha Paulo kania, va'ora anaihotahahavimani'aha. \v 10 Va'iga ipohikia haria vano'a'aha. Ai akihina kamahini viahani kanava kakaraho kahoariha kabodinia visamahi ida akainamoki hahavi akavikha'ianaki kaimoni. \s1 Roma sidaji maina avikha'aha \p \v 11 Masiko ahoarabakosikia arihojahi Malta kajoviri kakaarabonia. Alexandria sidajia kakha'iki ida kanava kakaraho vaidi kamasikoni viahania. Deus amovana kasoikia kaoniki ida kanava kakaraho. Vaidi kamasikoni radaharini oadani kajoviri kakasidajini adamininia kahojaki ida kanava kakaraho. \p \v 12 Hari. Aki'damahi, ai akihi'ihi. Aakhahi, Siracusa sidaji adamininia aakaikahi'ihi. Mahi ahoarabakosikia akahoja'ihi. \v 13 Aka'ajihi'ianahi, akakha'ianahi Régio sidaji adaminini maina akakhano'ihi. Ka'afokajomani kama'da'ihi ida sirisiriki safini kakhamanani ibavini kajasonija. Aka'ajihi'ianahi, mahi 'bamiki akaadaha'ihi, Pozuoli sidaji adamininia aakaikahi'ihi, agaimoraha'ihi. \p \v 14 Va'ora akaraga'aha adani Cristo kaija'ari, haria vakaboa'i'aha vakadiania arihojana semana hoarani. \p \v 15 Arihojahi, ai arihi'ianahi arabo maina aokha'ihi Roma sidaji-ra anikhahavini. Cristo kaija'ari Roma sidajia vahojakia vakamitha'ihi ida akaikahina monini. Vikha'aha, haria vakaragaharari'aha. Ápio ibavi onikia va'ora akaragarari'aha adani vahoariha. Vada Ibavini Ahoarabakosikia onikia va'ora akaragarari'aha adani vahoariha. Paulo va'ora noki'aha, khaii ni'aha, Deus jahana vani-ra kahi'aha ada Paulo. \s1 Hojaki ada Paulo Roma sidajia \p \v 16 Hari. Roma sidajia akaikahina vani sorara vava'ahaha ada Paulo gora-ra rihavini, oniaroa hojaha. Sorara hoarana hojaki kidiania ajihirara kaimoni ada Paulo. \v 17 Mahi ahoarabakosiki radahani naothinia Paulo va'ora kaboa'iha adani judeus kaija'ari vavaka'da'diva vajoronina gora bivahojaki kania. Vajoroni'aha, va'ora ni'a'aha: \p —Oigamina, va'ora onaibavijaha'iki adani akadija'ari afobakhia. Ni-okajoniki ida vakadihojai akadija'ari avikhananavaki haria vaka'ojomo'ivini hi'iki. Kaba'i hora vagathi'aha adani akadija'ari Jerusaléa, Roma sidaji kaka'da'dini kaija'arini vasa'a kabodinia hora avarakha'aha. \p \v 18 Vakadisorara hora vanana'dohivini hiki ida kodibadani. Badani asohiriki-ra bada oni'aravini mani ida hora vanaabinivini-ra vanofiravini hija. Vanofiki ida hora avarakhavini ai ohija kaimoni. \p \v 19 Akadija'ari vani adani ai ohina-ra vanofiriha, oniani ida César kania ookhana-ra okanikhariavini hija. Ni-onofiki ida akadija'ari-ra va'ora oanaathidanoararivini, \v 20 oniani ida avikhani hida a'onira obaranahavini hija. Onofiki ida a'onira onokivini ariabono vara akani'akhamaja kaimoni. Israel kaija'ari arihina mani ida akadi'aihotahi abono-ra anokhavini hija. Jesus akadi'aihotahi abono hina-ra okajari'daravini mani ida hora vidabohavini hija correntea — Paulo va'ora ni'aha adani judeus kaija'ari vavaka'da'diva. \p \v 21 Paulo-ra vani'aha: \p —Ni-Judéia kaarabonia kha'iaki kaho ida varani ihini kapapirani. Ni-moni-ra vavikha'iaki kaho adani arigamina Judéia kaarabonia. Ni-nahina vara ira vani'a'iaki akadiania. \p \v 22 Anofiki bana ida kadavarani-ra akamithavini Jesus monina-ra vara ivani'avini kavaranihi. Aogaki ida vaibavi hahavi kaija'arini va'ora vakanavaranihavini adani Jesus Cristo kaija'ari. \p \v 23 Oniaroa, vaabono vakanaaminakhamavini-ra vakanamahi'aha, Paulo kavarani-ra vakamithara kaimoni. Oniaroa, mahi hoariha vajoroni'aha adani judeus kaija'ari vaipohiki Pauloa bivahojaki kania. Mahi avagani vani kama'da'ihi ida kidivarani. Mithani asia mani va'ora vara ni'aha. Vara bivani'a'ihi ida Deus ija'ari hahavi-ra vaka'da'divini. Pauloa binofiki ida Jesus monina ka'oa hini-ra avigajahakivini, oniani ida Deus kava'isohihi athini kapapirani Moisés kohana binajiri'ikia va'ora nava'isohivini hija. Deus athi namoniva abono kohana vahoariha vaathi kapapirani hikia va'ora nava'isohivini hija jaboni. \p \v 24 Vahoariha vakajari'darihi ida Jesus varani hina. Vahoariha vani adani vajari'daha. \v 25 Va'ajihina kaba'i vaabono vakani'akhamavini hiki ida Paulo athi asohini asohirini. Va'ajihina viahania Paulo va'ora ni'aha: \p —Asohi'oamanija ida Isaías kohana athi, avakadija'ari avikhananavaki-ra va'ora nava'isohivini hi'iki ida Ma'onahai Jahaki athi. \v 26 Bini'aha ada Isaías: \q1 “Ija'ari vakadiania okha'a bana. \q1 Va'ora ni'a bana: \q2 ‘Mitha avakhanijahakini kaba'i, \q2 ni-nahina nini avarigaki. \q1 Vada avakhanijahakini \q2 kaba'i, \q2 ni-nahina-ra avanokiki.’ \m Va'ora ni'a'a bana. \q1 \v 27 Avigaravini vanofiravini mani ida vamorobo-ra \q2 vaka'oahavini hija, \q2 vanokho-ra modo \q2 vani'avini hija jaboni. \q1 Avigavini vanofija vaha; \q2 mara vani'amanihi vaha ida vanokho, \q2 vamoroboa vakamithamanihi vaha jaboni. \q1 Avigavini vanofija vaha; \q2 mitha vani'amanihi vaha. \q1 Vava'i bodinia oathi-ra avigara vaha; \q2 hora vanofimaniha vaha, \q2 va'ora okajoamoramaniha vaha jaboni.” \m — Nimania ida Isaías kohana bidionivini Ma'onahai Jahaki athi. \p \v 28 Oniaroa, ai vihina viahania Paulo va'ora ni'aha adani judeus kaija'ari: \p —A'onira onava'isohiki bana ho, Deua bikaronaki bana hida akava'ijoahi kavaranihi judeus kaija'ari vihiriki vakadimoni. Va'oaniaro athi vakamithajahakiki bana adani — niha ada Paulo. \p \v 29 Paulo athi-ra mitha vani'avini naothinia ai vihi'aha adani judeus kaija'ari. Paulo athi asohini asohirini hikia vaabono vara vakani'akhamadanoki'aha. \p \v 30 Hari. Oniaroa, badara 'bamiki hoja'aha ada Paulo gora birihakia. Binaabosi'iki ida gora-ra rihavini. Paulo-ra vanavanavanahaha adani ija'ari, va'ora gathanijahakimani'aha ada Paulo. \v 31 Va'ora nava'isohivini hiki ida Deus athi, Deus va'ora vaka'da'diki adani ija'ari hahavi. Paulo va'ora ka'ojomo'i'aha Jesus Cristo varani hina jaboni, ka'da'di hina ada Jesus. Ofinirina vani vara va'ora ni'a'aha. Ni-nahina binadabaki ida va'ora vara ni'avini. \p Hari ida vani oamani Lucas athi anokhomini.