\id 1TI Paumari [pad] NT (Brazil) -2009 bd. \h 1 Timóteo \toc1 Pauloa bikaronaki ida athi kapapirani Timóteo kania \toc2 1 Timóteo \toc3 1 Tim \mt1 1 TIMÓTEO \mt2 Pauloa bikaronaki ida athi kapapirani Timóteo kania \c 1 \s1 Timóteo kaimoni hida Paulo athi kapapirani \p \v 1 Timóteo, oathi hida onajirija kadaimoni. Hovani Paulo ho. Deus akadi'akava'ijoahi abono, Jesus Cristo khama hora vahonariavini hiki Jesus athi-ra oavaadahaonivinia. Anaviahanokhaki bana ida Jesus athi hahavi namitha'iariki namithani ija'ari vakadiania. \p \v 2 Timóteo, Jesus kania iabononi gahinai inihavini ira oakodia'avini mani ida kodisaia ira onaonivini hija. Onofiki ida Deus akadiabi'i, Jesus Cristo akadika'da'di khama ira vakajoamoraha'oadahavini, ira vanakaidivavini, ira vano'avini jaboni va'i jahajahania. \s1 Ojomo'ihi athini asohiriki varani hini \p \v 3 Macedônia kaaraboni-ra oanikhahavini kari ira ohonariavini hiki Éfeso sidajia ihojaronini. Éfeso sidajia vahojaki adani makhira ojomo'ihi athini asohirikia vakavaraniki. Va'ora kaabani bana mahija vahoariha-ra va'ora vaka'ojomo'ijanaravini. \p \v 4 Va'ora kaabani bana mahija vakadija'ari avikhananavaki kavarani 'bo'da-ra vara vavani'ajanaravini. Ni-jahaki jaboni ida ija'ari kohana avikhananavaki vaonina ipohikia vakavaranina. Nimania ida vakadivarani, kama'da'ianaki ida ija'ari vaabono avakanaathidanoararikhamavini. Ni-va'ora vaakodiaki adani vahoariha Deua binofiki-ra avigavini vakadiania. Ija'ari Deu-ra vakaijokahi; biogahi ida Deua binofiki kidiania. \p \v 5 Onofiki ida vahoariha-ra vanofidorovini a'ba'dini, oniani ida kodikaabanahia va'ora onava'isohivini hija. Onofiki ida vava'i bodini vara nini sohini, Deu-ra vavakaijokaka'oavini jaboni, a'ba'dija kaimoni ida vahoariha-ra va'ora vanofidorovini. \p \v 6 Makhira ojomo'ihi athini asohirikia varagariki ida Deus athi. Vakadi'ojomo'ihi asohirini mani ida varani sohirikia va'ora kanavaranija. \v 7 Vanofiki ida vahoariha-ra vaka'ojomo'ivini Deus kava'isohihi jirikia. Ni-avigaki ida nahina nini va'ora vaka'ojomo'ivini athini. Vakava'ojomo'ihavini kaba'i, ni-avigaki nahina hini ida vara vavani'abakhiaki. Asohiki vavanihaki ida vakadi'ojomo'ihi. \p \v 8 Aogaki ida jahani Deus kava'isohihi jiriki judeus kaija'ari-ra va'ora nava'isohi'bo'davini hi'iki. Jahaki ida akava'ihokivini nahina kaimoni Deus va'isohihia haria no'avini hi'iki. \p \v 9 Jahaki ida akava'ihokivini jaboni ija'ari hana vihina vakadimoni Deus kava'isohihi jiriki. Ija'ari hojai asohikia kahojaiki kaimoni hirihi ida Deus kava'isohihi jiriki. \p Ija'ari hojai asohiki-ra vakajoniki vakadimoni ida Deus kava'isohihi jiriki. Va'isohihi jiriki-ra vakapoaririki, Deus athi-ra vanaabariki jaboni vakadimoni ida Deus kava'isohihi jiriki. Ija'ari Deu-ra vakajoniki hojai asohirikia vakahojaiki jaboni, vakadimoni ida Deus kava'isohihi jiriki. Ija'ari Deu-ra vifiniriki, ija'ari Deus nahina hirina-ra vakahiki vakadimoni jaboni ida Deus kava'isohihi jiriki. Vakadina'arihavi-ra vanaabiniki, vakadimoni ida Deus kava'isohihi jiriki. Vakaabiniki jaboni vakadimoni ida va'isohihi jiriki. \p \v 10 Makhira kidigamo hiriki khama vaabono vakavi'omakhamaki vakadimoni jaboni ida Deus kava'isohihi jiriki. Makhira badani kaipahivahakia vaabono vakanabadanihakhamaki, gamo badani kaipahivahakia vaabono vakanabadanihakhamaki vakadimoni ida Deus kava'isohihi jiriki. Ija'ari ija'ari hoariha-ra vabo'diaki pavakari vanihaki kaimoni, vakadimoni jaboni ida Deus kava'isohihi jiriki. Korijanahi abono vakadimoni ida va'isohihi jiriki. Vahoariha-ra avakanisaninahihaki korijanahia vakadimoni jaboni ida Deus kava'isohihi jiriki. Ija'ari Deus ka'ojomo'ihi asohiki-ra vanaabariki vakadimoni jaboni ida Deus kava'isohihi jiriki. \p \v 11 Kodivarani hiki ida ojomo'ihi kavaranihi Deus ija'ari-ra kanamonivini hi'iki. Hora nava'isohivini hiki monina jahaki oananamithaonira kaimoni. Jahana arafiaka'oaki ada Deus. Ija'ari kajoamorava abono ada. \s1 Pauloa khai bini'a'iki ida Deua bikajoamora'avini \p \v 12 Khai oni'avini hiki ada akadika'da'di Jesus Cristo hora nagathogatho'avini monina jahaki oananamithaonivini. Biogaki ida hora honariaha, ookhahi, oniani ida hora honariavini hija. Khai oni'avini hiki jaboni ada Jesus oananamithaonivinia hora kakodiavini. \p \v 13 'Bo'dakari varani jaharikia Jesus Cristo-ra okanavaraniha'iki ho, kidija'ari va'ora onajaharihari'iki ho. Jesu-ra okava'ijokojokokarahoha'oadaha'iki ho, kaba'i hora nofiha, monina jahaki oananamithaonira kaimoni. Jesus Cristo-ra okajari'davini mani ida kodihojai asohirini-ra oogaravini hija. Nimania ida kodihojai 'bo'da, kaba'i Deus hora va'adihi. \p \v 14 Akadika'da'di hora kajoamorajahaki'iki ho. Kidiania oakaramisi'iki ho, oniani ida Jesu-ra ovakaijokajahakivini hija, onofijahakivini hija jaboni. \p \v 15 Ka'oa bana hida ojomo'ihi athini ija'aria vakajari'dariki kaimoni. Jahaki hida ojomo'ihi athini-ra vakapoarijahakivini. Nimania bana hida ojomo'ihi kavaranihi: \q1 “Kha'aha ada Jesus Cristo ija'ari vakadiania va'ora \q1 akava'ijoara kaimoni adani \q2 hojai asohirikia vakahojaiki, \q2 Ibavi Jaharika'oakia \q2 avikharara kaimoni.” \m Nimania hida ojomo'ihi varani hini. \p Hovani mahi 'bo'dakari kodihojai asohirini arafiaka'oaki ho. Kodihojai asohirikia biaradamiki ida vahoariha vakadihojai asohiriki. \v 16 Kodihojai jaharini kaba'i, Jesus Cristo hora va'adi'iki ho. Ni-ihamahijorakiki ada Jesus. Binofiki ida ija'ari hahavia avigavini, kodihojai jaharini kaba'i, hora kaihamahijorakiravini. \p Jesua binofiki ida nofirina vihikia avigavini hora va'adi'avinia. Jesua binofiki ida va'ora va'adivini jaboni avigavini. Jesus kania vaabono gahinai vanihavini kamahini vagahinaha jaboni bana mahi jahaki anokhomirikia Deus kania. \p \v 17 Hari. Ka'da'di ada Deus. Ni-anokhomiki bana ida Deus ija'ari-ra vaka'da'divini kamahini. Hahavi kama'dani viahania hojaki ada Deus. Hokihaha'oadahaki ada. Nokiariha ada. Hoarana ka'oa ada Deus, ni-hojaki ada Deus hoariha. Jahaki ida ija'ari hahavi Deus jahana-ra vara vavani'avini, vakadika'da'di jahaki-ra khai vani'ahaha'oadahavini. Nimania ida Deua binofiki. \p \v 18 Timóteo, kodisai i. Ira ohonariavini hiki kodiva'isohihia va'ora inava'isohijahakivini, vanaabaja kaimoni. Ikava'ihoki bana ida Deus athi namoniva abono kavarani ira nava'isohijoravini hi'iki mahi 'bo'dakari. Kidivarani khai ira ni'ava bana mahija kidivarani kadasa'ai fori hivini, Jahari-ra ikavasa'aivini fori hija kaimoni. \p \v 19 Ikapoarihaha'oadaha bana ida ojomo'ihi athini asohiki. Inaaba'a bana ida kadava'ibodivarani ira kaabanivini mahija badani asohiki ka'oa ikabadanivini. Vahoariha vaipohiriki vani adani ni-vakadiva'ibodivarani va'ora kaabanivini-ra vanaabaki, oniani ida Deu-ra vakava'ipahinivini hija, oniani ida Deus kahagihi-ra varagarivini hija. \p \v 20 Vakhanimanira adani makhira vi'bamiki Himeneu, Alexandre vihiki. Deu-ra vakanavaranihabakhiaki adani vi'bamiki varani jaharikia, oniani ida va'ora oarakhavini hi'ia Satanás sa'a kabodinia, avigaja kaimoni ida Deu-ra vakanavaranihavini-ra vakava'ipahinivini. \c 2 \s1 Deu-ra vara ani'avini \s2 varani hini \p \v 1 Hari. Oniaroa, va'ora ohonaria'imidiaki adani Jesus kaija'ari, nahina vakainamoki-ra vakanikhariabakhiavini Deus kania. Deu-ra vara vani'abakhia jaboni. Deu-ra vakanikhariabakhia jaboni vahoariha Deus va'ora kajoamorara kaimoni. Deu-ra khai vani'a'a bana hi'ida a'onira no'avini hi'ikia. \p \v 2 Deu-ra vakanikharia va'ora kajoamorara kaimoni adani arabo-ra vavaka'da'diki, ija'ari vahonariafiahava abono vihiki, avigaja kaimoni ida haria vavaka'da'dijahakivini. Deus va'ora kajoamoraha; jahahi ida akadimahi, ni-ija'ari vaabono vakanajahariharikhamaki. Deus va'ora kajoamoraha; badani Deua bivajahakia akabadanina-ra vava'ahaha. Deu-ra avava'ihava jaboni. \p \v 3 Jahaki ida Deu-ra akanikhariabakhiavini va'ora akava'ijoara kaimoni adani ija'ari hahavi. Deua bivajahaki ida vara ani'avini kidiania. Harimiro'a Deus haria akava'ijoa'iki hari. \v 4 Binofiki ida ija'ari hahavi-ra va'ora akava'ijoavini jaboni. Binofiki jaboni ida ija'ari hahavi Deus athi ka'oa hini-ra avigavini. \p \v 5 Hojaki ada Deus hoarana ka'oa ija'ari hahavi vakadi-Deus kaimoni. Hojaki ada makhira hoarana ka'oa bikaabokaki ida ija'ari hahavi, Deus khama vaabono vakanajahamisikhamavini. Jesus Cristo oniki ada makhira. \p \v 6 Ovani ada abono-ra va'ahara abini'ina, ija'ari hahavi-ra va'ora akava'ijoara kaimoni. Deus abinina binofivini kamahini ada Jesus, abini'aha, ija'ari hahavi vakadimoni hina, ija'aria avigaja kaimoni ida Deus haria akava'ijoahahavivini-ra nofivini. \p \v 7 Deus hora karonavini hiki athi oavaadahaonivini. Ni-a'onira okorijanaharihi. Ka'oa oamani hida kodivarani. Judeus kaija'ari vihiriki vakadiania Deus hora karonavini hiki va'ora oaka'ojomo'ionira kaimoni, Deus athi ka'oa hini-ra vakajari'daria kaimoni. \p \v 8 Hari. Onofiki ida ibavi hahavia makhira Deu-ra vara vani'avini. Hi'adani makhira badani jahaka'oakia vakabadaniki, ni-vava'i joko iniki, ni-vaihamahiki. Vakajari'darihi ida vakanikhariakia Deus va'ora no'avini. Vakhaniki adani makhira vasa'a-ra vakanabiinimananivini Deu-ra vara vani'avini. \p \v 9 Onofiki jaboni ida gamo makari nokiani jahaki-ra vakaimahavini. Ni-onofiki ida makari rioki-ra vakaimahavini, ija'ari va'ini-ra anaipahihiria kaimoni. Gamo abononi nabarovini arafiaki ni-jahaki. Ni-jahaki ida nahina kaidivani arafiaki gamoa bikaimahavini, bikanabidihavini, bikamorobohavini jaboni. Makhira-ra kaboroki fori hiki ida gamo. \p \v 10 Onofiki ida gamo Deu-ra nofidoroki hojai asohikia kahojaini. Nimania ida gamo Deu-ra vanofidoroki vakadihojai jahaki varani hini. \v 11 Onofiki ida gamo vaka'ojomo'ihana kaba'i, mitha vakhanijahakina, ni-vara vakhaniki. Vakapoariva ida ojomo'ihi athini vahoariha va'ora vaka'ojomo'ivini hiki. \p \v 12 Jahaki ida gamo vara vakhanirina. Ni-jahaki ida gamo kidimakhira-ra vaka'da'divini. Ni-onofiki ida gamo makhira-ra nakama'davinia vakavaranina vakava'ojomo'ihavini. Ni-niki ida Deus athi papira hojaki. \v 13 Deus vania binamonaha'imidia'ara ada Adão naothinia Eva maina-ra namonaha'aha. \v 14 Adão ni-korijanahi hi'iki. Eva vani ida Jaharia bikorijanahavini-ra kamitha'ia. Gamo vania binaabarija ida honari Deua bikaabanijoravini hiki. \p \v 15 Gamo Deu-ra vakaijokahi, hojai Deua bivajahakia kahojaihi, ija'ari-ra nofijahakihi, va'ini bodini varani jahakihi jaboni, oniani ida gamo 'banani kamahini Deua bikajoamoravini hija. \c 3 \s1 Jesus kaija'ari nava'isohiva abono varani hina hida \p \v 1 Ka'oa hiki bana hida varani: \q1 “Makhira binofihi ida Jesus kaija'ari nava'isohiva abono hina; \q2 badani jahaki-ra nofiha.” \p \v 2 Nimania bana hida Jesus kaija'ari nava'isohiva abono hojana jahaki, ija'ari vahoariha avakaraganaharia kaimoni ida nahina jahariki-ra namonahavini. Gamo hoarani oavani-ra vahoja'ara ada Jesus kaija'ari nava'isohiva abono. Jahaki ida kidiva'ibodivarani. Biogaki ida abono-ra nasohivini. Ni-bado nina arafiaki, ni-ihivadina arafiani-ra nofiki. Binofiki ida ija'ari-ra gathanijahakivini gorana. Biogaki ida Deus athia vahoariha-ra va'ora ka'ojomo'ijahakivini. \p \v 3 Ni-kahanoki, ni-hoariha-ra dafiaki. Ija'ari hahavi-ra nakaidivaki ada. Ni-kamadiaki. Ni-bikava'ibodivaraniha'oadahaki ida jiniro a'ba'dini-ra gathanivini. \v 4 Biogaki ida kidigamo, kidisai vihiki-ra va'ora vaka'da'divini, kidisaia vavava'ihavini athi naabani vihira kaimoni. \v 5 Makhira biogarihi ida kidisai-ra vaka'da'divini, ni-nihanikia Jesus Cristo kaija'ari-ra nava'isohivini-ra ogaki? \p \v 6 Hari'a jorakia vanagathogatho ada Jesu-ra nofija'diniki, Jesus kaija'ari nava'isohiva abono hina. Avanagathogathojorakiha; abono-ra vaboraborahaki vahabini bana ada. 'Bo'dakari Jahari abono-ra vaboraborahaki, oniani ida jaharikia Deua biarakhavini hija bana. Jesus kaija'ari nava'isohiva abono abono-ra vaboraborahaha; jaharikia Deua biarakhaha jaboni, Jahari-ra arakhavini vani fori hina. \p \v 7 Jesus kaija'ari nava'isohiva abonoa bada bini'aki ida badani jahaki, vara bivani'aki ida varani jahaki jaboni, Jesu-ra vanofirikia jahana vakahira kaimoni. Badani jaharikia kabadanira vaha; bada bini'akia va'i bianaipahihimaniha vaha; Jahari katapajoa o'oiki fori himaniha vaha. \s1 Jesus kaija'ari kakodiava abono varani vihina \p \v 8 Nimania bana hida Jesus kaija'ari kakodiava abono varani vihina. Jahaki ida Jesus kaija'ari kakodiava abono hojai jahakia kahojaina. Binofika'oaki ida Jesus kaija'ari hina. Ni-kahanoki. Ni-bikava'ibodivaraniha'oadahaki ida jiniro a'ba'dini. \v 9 Ni-hojaki ida nahina asohiriki va'i kaabanahahani kania. Bikajari'dapa'itxirihi ida ojomo'ihi athini Deua binanamithavini hi'iki. Ni-bianahoarihaki. \p \v 10 Jesus kaija'ari vahoariha va'ora vakaijo'a'imidiava adani Jesus kaija'ari kakodiava abono kaimoni. Jahani vakaragahi ida vahojana, oniania va'ora vanagathogathoha. \p \v 11 Nimania jaboni bana ida Jesus kaija'ari kakodiava abono kagamo hojani jahaki. Ni-hoariha-ra kanavaranihaki varani jaharikia. Jahaki ida kidiva'ibodivarani. Biogaki ida hoariha kanahina-ra akadava'avini. \p \v 12 Gamo hoarani oavani-ra vahojara ada Jesus kaija'ari kakodiava abono. Biogaki ida kidisai, kidigamo, gorana kaija'arini vihiki-ra va'ora vaka'da'divini afojahaki. \v 13 Jesus kaija'ari kakodiava abonoa bada bini'ajahakihi ida kidibadani, ija'ari vahoariha vanokihi, vavajahahi, vanofi'ihi jaboni ida va'ora vaka'da'divini. Ofinirina vani binamonidanokija jaboni ida Jesus Cristo varani hina bikajari'dariki. \s1 Ojomo'ihi athini hida \p \v 14 Timóteo, ira okajirihivini kaba'i, onofiki ida jorakia ira onavanavanahavini. \v 15 Kadania okhajorakirihi vahabini bana, oniani ida oathi kapapirania ira onava'isohijoravini hija Jesus Cristo kaija'ari vahojana jahakia. Hokiki ada akadiDeus ka'oa. Deus kaija'ari arihiki hari, aananamithaonija kaimoni ida Deus athi ka'oa hini. \p \v 16 Deua binanamithavini viahania ida ojomo'ihi athini, ni-ija'aria aviga'iaki kaho. Ahojaki vakadiania ida hojai jahaki Deua binofiki. Nimania bana hida ojomo'ihi athini ahojaki Deua vara bivani'aki: \q1 “Makhira hina khaki ada Deus. \q1 Ma'onahai Jahakia \q2 jahaka'oana bikahiki \q2 ada ovari makhira. \q1 Deus ibavi kaija'arinia \q2 vanoki'aha ada \q2 makhira Jesus oniki. \q1 Ija'aria vara vavani'avini hiki ida Jesus varani hina arabo hahavi \q1 kaija'arinia vakamithaja \q2 kaimoni. \q1 Ija'ari vaipohikia vakajari'darihi ida varani hina. \q1 Ibavi jahani arafiaki kania Deua biavikasi'aha.” \m Nimania ida ojomo'ihi athini. \c 4 \s1 Jesu-ra vakava'ipahiniki varani vihina hida \p \v 1 Ma'onahai Jahakia vara bivani'ajorahi ida mahi anokhomini kamahini amaakarini. Nihaha: \p —Jesus kaija'ari vahoarahanana vakava'ipahiniki bana ida Deus athi akajari'dariki. Vakamithaki bana ida ma'onahai jahariki kakorijanahi vava'i bodinia vara ni'ani hini. Vanaabaki ida bana korijanahi ka'ojomo'ihi Jahari kahonai abono vanokiarikia vara vavani'aki. Jahari kahonai abono vanokiariki vihiki adani ma'onahai jahariki. \p \v 2 Jesu-ra vakava'ipahiniki ma'onahai jaharikia vava'i binahonariahihivini vani bana vaka'ojomo'ija ida korijanahi ka'ojomo'ihi asohiriki. Cristo kaija'ari vihi'badaraki adani Jesu-ra vakava'ipahini'iki. Abiniki fori vihi'iki adani, ni-vakamithajanaki ida vava'i kaabanahahani. Ni-vava'i anaipahihini hiki ida vakadihojai kaipahivahaki. \p \v 3 —Asohirihi ida makhira gamo khama avakarana — nimania hida Cristo kaija'ari vihi'badaraki vakadivarani asohiriki. \p —Ni-'bai hahavi havahani jahaki — korijanahia vakhaniha. \p Hari. Deua binamonahaki ida 'bai hahavi ija'ari vajari'darikia vahaki kaimoni. Va'oaniaroa avigaki ida Deus athi ka'oa hini. Vi'baina viahania Deu-ra khai vani'avini hiva ida 'bai va'ora no'avini hiki. \p \v 4 Jahaki ida hahavi Deua binamonaha'iki. Ni-jahaki ida ija'ari kaaji hini bikahivini. Jahaki ida Jesus kaija'ari 'bai-ra vagathanivini, Deu-ra khai vani'avini. \v 5 Deus athi ida 'bai hahavi havahaki kaimoni. Deu-ra khai ni'avini naothinia 'baihi ida ija'ari. Deua bivajahaki hida nikia kahojaiki. \s1 Jesus Cristo kahonai abono jahaki varani hina hida \p \v 6 Kodiva'isohihia va'ora ka'ojomo'i bana adani arigamina Jesus kaniaja mahija Jesus Cristo kahonai abono jahaki ihivini. Kada'bai fori hiva bana ida Deus ka'ojomo'ihi athini asohiki akajari'dariki. Deus athi-ra naabajahaki bana mahija Deu-ra inofivini avijavavini. \p \v 7 Ija'ari avikhananavaki kavarani 'bo'da vakavarani'badarana oadani, vakadivarani kania akara'o joraki bana. Iabono ka'ojomo'i bana mahija kadamahi ja'dini avijavavini. \p \v 8 Jahaki ida ija'ari abononi naadahavini, danoja kaimoni ida jaroni, abononi hahavi, imai fajafajaria kaimoni. Jaha'oamanija ida ija'ari abononi ka'ojomo'ivini Deus athi-ra naabavinia, danoja kaimoni ida kidimahi ja'dini, oniani ida mahi anokhomiriki-ra vagathanivini hija. Kidimahi ja'dini kama'daki hidiaja naothinia Deus kania bivahojahaha'oadahaki ida. \p \v 9 Ka'oa hida ojomo'ihi athini. Deua binofiki ida akajari'daravini, akapoarijahakivini, \v 10 oniani ida ariabono aavadadamivini hija, kidibadani bada ani'ahaha'oadahavini hija. Aogaki ida Deus haria kakodiaha'oadahavini varani hina aananamithaonivini. Ija'ari akava'ijoahi abono hokiki ada Deus. Va'ora akava'ijoaki adani Cristo-ra vakajari'dariki, imai 'banani kania avikharara kaimoni. \v 11 Ivava'isohihijahaki bana hida varani, va'ora ka'ojomo'ijahakivinihi bana. \p \v 12 Timóteo, hari'a bana vahoariha iathini-ra vakaihiponiriva. \p —I'bo'da ihirihi, Timóteo, ni-anofiki ida iathini-ra anaabavini — vakhaniha. Va'ora nanokiahi bana adani vajari'dariki kadahojai jahakia. Vakamithava ida kadavarani jahaki. Vanokiva ida kadahojai asohiki. Vanokiva ida ija'ari-ra inakaidivavini. Vanokiva ida Deu-ra ivakaijokavini. Vanokiva ida hojai asohiki ka'oa-ra inofivini. Kadahojai jahaki-ra vanokivini mani ida hojai asohiki-ra vakabanafovini-ra vanofivini hija. \v 13 Okaikahirina oadani, vara ivani'abakhia bana ida Deus athi kapapirani, ija'ari vahoariha vakamithaja kaimoni. Va'ora nanamithavinihi bana ida Jesus Cristo varani hina, va'ora ka'ojomo'i bana jaboni. \p \v 14 'Bo'dakari Deus athi namoniva abonoa vara vavani'a'iki ida varani ihini, Jesus kaija'ari vanava'isohiva abono i'da'dini a'ani namania vasa'a-ra vakanaibavi'iki i jaboni. \p Jesus varani hina-ra iananamithaonivini ira avanahoarihavini hiki, oniani ida Deus ira no'avini hija kidi'ogahai danoki bada ini'aja kaimoni ida Deua binofiki. Hari'a bana ikava'ipahini ida Deus ka'ogahai danoki. \p \v 15 Bada ini'ahaha'oadaha ida badani Deus ira honariavini hiki. Iabono va'aha bana badani Deua binofikia mahija vahoariha Deu-ra inofivini avijavani-ra vanokivini. \p \v 16 Iabono akadava'ajahaki bana mahija kaborohirohi ihiravini. Iakava'igairi bana hida kada'ojomo'ihi athini mahija inasohivini. Nikia kahojaiha'oadaha. Iva'ini ogairihaha'oadahahi; iabono iakava'ijoahi; va'ora iakava'ijoaha jaboni adani vahoariha iathini-ra vakamitha'iki. \c 5 \s1 Ija'ari kaabanahani varani hini hida \p \v 1 Hari'a bana athi khanakia ikaabani ada ovari miro'a avijavaki. Inava'isohijahaki bana. Kadabi'i-ra ikaabanivini vani fori iniha, ikaabanivini ada makhira ovari miro'a avijava'iki. Kadakajo'o-ra ikaabanivini vani fori va'ora niha adani imakhinava va'ora ikaabanivini. \v 2 Kadamia-ra ikaabanivini vani fori iniha ida gamo oniaro miro'a avijavaki-ra ikaabanivini. Kadakajo'o-ra ikaabanivini vani fori va'ora niha adani ima'inavi va'ora ikaabanivini. Inofi bana ida hojai asohiki ka'oa vakadiania. \s1 Kaariha kajoamorahani varani hini hida \p \v 3 Va'ora kajoamora bana adani kaariha kidisai maakarinia vahojariki. Ni-nahina va'ora kajoamoraki. \v 4 Kaariha kaisai kabadani ida kidiamia-ra kaijahitavini. Kaariha kahanodi kabadani jaboni ida kidi'arahoni-ra kaijahitavini. Jahaki ida ija'ari vakadiamia kaariha hiki-ra vakaijahitavini-ra avigavini. Vakhanina vani vanaabosija ida vagahinabakhiana hi'iki vakadina'arihavi vihiki va'ora no'avini hi'iki. Deua bivajahaki ida va'ora vakaijahitavini. \p \v 5 Oniani ka'oa hojaki ida kaariha kidisai maakarinia vahojariki. Ni-hojaki ida kidija'ari kajoamorani hiki kaimoni. Kidisai vahojarina mani ida Deua bikajoamoravini-ra nokhavini hija. Joma, mahi hikia Deu-ra kanikhariabakhiavini hiki bikajoamoraja kaimoni. \p \v 6 Hari. Kaariha hoariha kahojai hiki hida hojai kaipahivahakia kahojaini, oniani ida hokini kaba'i abiniki fori nihani hija. \p \v 7 Timóteo, va'ora nava'isohi bana adani Jesus kaija'ari mahija vakadiamia, vakadi'arahoni kaariha-ra vakaijahitavini. Va'ora vakaijahitaha; ni-ija'ari vahoariha va'ora avanaathidanoarariki. \p \v 8 Ija'ari kidina'arihavi, kidisai, igamini vihiki-ra va'ora kaijahitarihi; Deus athi akajari'dariki-ra kava'ipahinihi. Asohiri'oamanija ida Jesus kaija'ari kidina'arihavi-ra kajoamorariki kabadani. Biaradamiki ida Jesu-ra nofiriki kahojai asohiriki. \p \v 9 Ira onava'isohivini hiki bana ida kaariha hana hini avakaijahitaki kaimoni. Papira kania inajiri bana ida kaariha va'ora avakaijahitaki vaonina. Hari'a bana vanaibavi ida kaariha kabadarani 60 hi'iariki kaho onini kaariha vahoariha vaonina kapapirania. Nimania bana hida kaariha kahojai, inaibavi bana ida onini. Kaariha bivava'ihaki ida kidimakhira hokina oadani. \p \v 10 Va'ora navijavajahakiki adani kidisai. Vahoariha kidibadani jahaki, ipohini vakahiki ida kaariha. Kidihojai hibakhiaki ida ija'ari kaikahi'iki-ra gorania kajoamoravini. Kidihojai hibakhiaki jaboni ida Jesus kaija'ari-ra va'ora kajoamoravini. Va'ora kakodiabakhiaki jaboni adani nahina-ra vakainamoki. Niki ida kaariha kabadani jahaki, inajiri bana ida onini kaariha vaonina kapapirania mahija gahinabakhiavini kidinahina avakadiania. \p \v 11 Hari'a bana inajiri ida kaariha na'arihavi vihi'iariki vaonina kaariha vahoariha vaonina kapapirania. Kaariha vahabini bini'aha ada Cristo: \p —Ohokina oadani okamakhirana-ra onofijanarihi. Ivani ka'oa ira onofiki ho — Cristo-ra ni'ahi ida kaariha. Kaariha na'arihavi hirikia binofi'ianaki vahabini bana ida kamakhira'ianani. \v 12 Kamakhira'ianani-ra nofivini mani ida Cristo-ra nava'iponi'imarinivini hija. Deus viaha asohiriki ida kidihojai. \p \v 13 Kaariha na'arihavi vihi'iarikia vanofiki ida avaadahaonika'oana, ni-vanofiki ida vakadibadani hikia vakabadanina. Vakajoniahaki adani. Kama'da'iki ida korijanahia vahoariha-ra va'ora vakanavaranihavini, hoariha kanahina-ra vakanabadanihavini. Vara vavani'aki jaboni ida varani vara vani'avahariki kaimoni. Nimania bana ida kaariha na'arihavi vihirina oadani vahojana varani hini, oniani ida vaonina hojani onofiravini hija kaariha vahoariha vaonina kapapirania. \p \v 14 Onofiki ida vakamakhira'ianana, vaisa'ianana jaboni, vagorana bodinia bada vakhani'ianara kaimoni. Jahahi ida kaariha vahojana, ni-ija'ari vahoariha haria avanaathidanoarariki vahojana jaharikia. \p \v 15 Vahojaki adani kaariha vajoiribaniki Jahari ipohina vihira kaimoni, oniani ida kaariha varani vihina ira vara oni'avini hija. \v 16 Va'ora vani'a bana adani gamo Jesu-ra vanofiki: \p —Kadamia, kada'arahoni kaariha vihi'aha; va'ora avakaijahitavini jahaki. A'onivani oa va'ora vakaijahita. Ni-Jesus kaija'ari vakadibadani hirihi ida va'ora vakaijahitavini. Jahaki ida Jesus kaija'ari kaariha vahoariha-ra va'ora vakaijahitavini, vakadisai maakarinia vahojariki — va'ora ni'a bana adani Jesus kaija'ari. \s1 Jesus kaija'ari nava'isohiva abono varani vihina hida \p \v 17 Va'ora vanaibavijahajahaki bana adani Jesus kaija'ari nava'isohiva abono a'onira avakadava'aki. Karaho ida vakadibadani avakadiania. Jesus varani hina a'onira vanava'isohibakhiaki adani, a'onira vaka'ojomo'ibakhiaki adani jaboni Cristo varani hina. Jahahi ida vakadibadani; vanadoroni bana ida vakadibadani abosini. \p \v 18 Deus athi kapapirania hojaki hida va'isohihi: \q1 “Ivaadahaha ada kada'daama kahidari trigo namania bikada'aha'ahaja kaimoni, \q2 hari'a bana idabo ida 'daama kahidari bono mahija itxani bihavini.” \m Va'isohihi hoariha Deus athi kapapirania hojaki: \q1 “Jahaki ida badani abono kidibadani abani-ra \q2 gathanivini.” \m Niha ada Deus. Deua bivava'isohihivini ida Jesus kaija'ari nava'isohiva abono kabadani-ra avanaabosivini. 'Daama kahidari daboharina fori vihiki adani Jesus kaija'ari vanava'isohiva abono. \p \v 19 Ija'ari hoarania binofiki ida Jesus kaija'ari nava'isohiva abono-ra anaathidanoararivini, ikajari'da bana ida kidi'aathidanoarari athini. Ija'ari vi'bamiki ija'ari avahoarabakosikia vanokihi ida Jesus kaija'ari nava'isohiva abono Jahari kabadania kabadanina; ka'oa hini iogahi ida avanaathidanoararivini hiki. Vanokirihi; ikajari'da bana ida vaathi. \p \v 20 Jesus kaija'ari vajoronina kamahini va'ora kaabanidanoki bana adani Jahari kabadani-ra vakava'ipahiniriki, vahoariha-ra va'ora vanava'ibodivaranija kaimoni. \p \v 21 Hari. Deus, Jesus Cristo, Deus ibavi kaija'arini vihiki vaviaha vara ira oni'aki bana i, Timóteo. Inaabahahavi bana hida kodiva'isohihi athini. Vakadi'aathidanoarari ikamithajahakivini viahania, hari'a bana ikava'ibodivarani ida ija'ari hana hini asohiki asohiriki. Ija'ari inakaidivakia bada bini'ahi ida nahina asohiriki, hari'a bana ivajari'davinihi ida kidihojai asohiriki. \p \v 22 Hari'a bana jorakia isa'ani-ra kanaibavi'a makhira 'da'di a'ani namania inahoarihara kaimoni ada makhira, Jesus kaija'ari nava'isohiva abono kaimoni hina. Jorakia inahoarihaha ada makhira; iogaravini kaba'i ida kidihojai jahariki-ra kava'ipahiniravini, vahoariha kidihojai jahariki ivajahaki vavanihahi. Hojai asohiki ka'oa iabono va'aha. \p \v 23 Hari'a bana paha ka'oa-ra avi'a. Ikavamonibakhiani mani ida vinho pa'itxi-ra i'avivini-ra najahaja, inaihaja kaimoni ida iva'ini namani kakavamonini. \p \v 24 Nokiaki ida Jahari kabadani ija'ari vahoarahanana vakadibadani hiki. Deus ija'ari kahojai-ra naabosivini kamahini viahania nokiajahakiki ida vakadihojai asohiriki. Ahojaki ida ija'ari vahoariha vakadihojai asohiriki. Ni-nahina biogaki kaho. Deus ija'ari kahojai-ra naabosivini kamahini, bona, nokiaki bana ida vakadihojai asohiriki, ni-ahojajanaki. \p \v 25 Niki jaboni ida ija'ari vakadihojai asohiki. Nokiajahakiki ida ija'ari vahoarahanana vakadihojai asohiki. Vahoariha avanahojaki ida vakadibadani jahaki. Nokiaki bana ida vakadihojai asohiki, ni-ahojahaha'oadahaki. \c 6 \s1 Honai abono vakadimoni hida va'isohihi \p \v 1 Vara va'ora ni'a bana adani ka'da'di kahonai abono kapavakarivahaki: \p —Vakamitha bana ida avakadika'da'di athi. Vanaaba'a ida a'onira vahonariavini hiki mahija ija'ari Deu-ra nofiriki Deus onina-ra kanavaraniharavini, akadi'ojomo'ihi athini-ra kanavaraniharavini jaboni. \p \v 2 Avakadika'da'di Jesus kaija'ari hiha; hari'a bana vakava'ipahini ida athi avakamithavini. Jesus kaija'ari hiha ada avakadika'da'di; avaigamini avanofijahakiki hiha. Bada vani'ajahaki bana ida badani a'onira honariavini hiki. Kidibadani avanabadanivini mani ida kidinahina anaipohini hija. Jahaki ida avaigamini kanahina-ra avaranaipohivini avakadibadania — va'ora ni'a bana adani ka'da'di kahonai abono kapavakarivahaki. \s1 Ojomo'ihi kavaranihi asohiriki hida \p Timóteo, ivava'isohihijahaki bana hida varani, va'ora ka'ojomo'ijahakivinihi bana. \v 3 Avakadiania hojaki vahabini ida ija'ari ojomo'ihi athini hoariha-ra kava'ojomo'ihaki, ni-binofiki jaboni ida akadika'da'di Jesus Cristo varani hina asohiki, ni-binofiki jaboni ida akadi'ojomo'ihi athini, ni-nahina-ra ogarihi ida ija'ari niki. \v 4 Ogahania abononi vaboraborahavini mani ida kamaodorohaki fori nihani hija. Binofivini arafiaki ida kamadiani. Vara bivani'ahaha'oadahaki ida varani hana hini asohiki asohiriki, oniani ida ija'ari vahoariha kidivarani kamithani vihiki vaabono avakakabaikhamavini hija, vaabono vaakaja'oriakhamavini hija jaboni, onii jaharikia vaabono vakani'akhamavini hija jaboni, nahina jaharikia vahoariha-ra avakaraganahavini hija jaboni. \p \v 5 Ni-anokhomiki ida vakadivarani 'badara vaabono avakanaathidanoararikhamavini hiki. Asohijanarihi ida vakadiva'ibodivarani. Avakava'i'birini'iki ida ojomo'ihi athini asohiki. Deu-ra vanofivini-ra vakahi'badaravini hiki, a'ba'dija kaimoni ida vakadinahina, jiniro hiki. \p \v 6 Hari. Hi'adani Deu-ra vanofijahakiki, arajoma'iki vakadimoni hini ida Deus va'ora no'avini hi'iki. A'ba'di'oamanija ida vakadimahi jahaki. \v 7 A'banana anamithana, ni-nahina-ra avikhaki. Ariabinina kamahini, ni-nahina-ra aavikhaki jaboni. \p \v 8 Arihokina oadani hojaki ida akadi'bai, akadimakari hiki, jahaki ida ava'i-ra vajahavini. \p \v 9 Kaborohirohi vihiki adani jiniro ahapini-ra vanofiki, oniani ida tapajoa avi'oiki fori va'ora nihaja. Vakava'inofinofiki ida hojai asohiriki, ija'ari va'iharikia vanofivini fori hiki. Vakadiva'inofinofi va'ora osa'iki fori vihiki vapohimajara kaimoni. Ibavi Jaharika'oaki kania vaabono jaharikia avarakhavini hija. \p \v 10 Ija'ari jiniro-ra vanofivini arafiani mani ida Jahari kabadani ipohikia va'ora kanabadanija, vagathanija kaimoni ida jiniro. Jesus kaija'ari vahoarahanana jaboni vanofivini arafiaki ida jiniro. Jiniro-ra vanofivini mani ida Jesu-ra vakava'ipahinivini hija. Jesus kani-ra varagarivini mani ida va'ora naima'banaha'oadahaja. Ni-jahapa'itxijanaki ida vakadimahi. \s1 Pauloa binava'isohiki \s2 ada Timóteo \p \v 11 Ivani Timóteo, Deus kabadani abono i. Hari'a bana inofi ida va'oaniaro fori ihini. Ivani, hojai asohiki Deua bivajahakia kahojai'a bana. Deu-ra ivakaijokavini vani athi inaaba'a bana. Va'ora nakaidiva bana adani ija'ari hahavi. Athii forakia kavarani'a bana vahoariha vakadiania. Ijoiribanirihi; Deus kania iokhaki bana i. \p \v 12 Ija'ari gahinani-ra nofiki, abononi nadanoki gahinaja kaimoni nahina jahakia. Ivani, iabononi nadano bana Deu-ra ivakaijokajahakivinia mahija mahi jahaki anokhomirikia igahinavini. Deus ira baranahavini hiki mahi anokhomirikia igahinaja kaimoni kidiania. Deus ira baranahavini kari ija'ari vaipohiki vaviaha vara va'ora ini'a'iki i: \p —Onofiki ada Deus hora vaka'da'dira kaimoni. \p \v 13 Timóteo, vara ira oni'aki bana ho, Deus, Jesus Cristo khama vaviaha. Deua binahokiki ida nahina hahavi. Jesus Cristoa vara bivani'a'iki ida varani asohiki Deua binofiki Pôncio Pilatos viaha. \p \v 14 Timóteo, akadika'da'di Jesus Cristo joirina oadani inaabahaha'oadaha bana hida va'isohihi ira onava'isohivini hiki. Hari'a iragari bana ida badani Deus ira honariavini hi'iki. \p \v 15 Deua binanokiavini binofivini kamahini joiki bana ada Jesus Cristo. Jaha'oamanira ada Deus. Ka'da'di ka'oa ada Deus hoarana. Ovani ada ka'da'di vakadika'da'di hira. Ovari va'ora honariafiahaki jaboni adani ija'ari vaipohina-ra va'ora vahonariafiahaki. \p \v 16 Deus hoarana hokihaha'oadahaki. Ni-kama'daki ida kidimahi, ni-anokhomiki. Vaga'oamanija ida Deus ibavi kani. Ni-ija'aria bikaabokaki ida Deu-ra namaakarivini. Ni-ija'aria binokiki ada Deus. Ni-bikaabokaki ida Deu-ra nokivini. Jahaki ida ija'ari Deu-ra khai vani'aka'oavini, vakadika'da'di jahaki hina vakahivini. Ovari mahi anokhomirikia ija'ari-ra vaka'da'diki ada. Nimania hida Deua binofiki. \p \v 17 Timóteo, vara va'ora ni'a bana adani ija'ari vakanahina'ahapikiki. Va'ora ni'a bana: \p —Hari'a avakadinahina-ra vavaboraboraha bana. Hari'a bana vavakaijoka ida avakadijiniro, avakadinahina hiki a'onira kakodiavini. Jorakia ihimiki bana ida. Vavakaijoka bana ida Deus a'onira kakodiavini. Ovari haria no'akarahovini hiki ida akadinahina khai ani'aja kaimoni. \p \v 18 Badani jahakia vakabadani bana, vanaipohi bana ida avakadibadani jahaki. Khai vani'a hida avakadinahina-ra avakavagahinaivini vakanahinariki vakadimoni hini. \v 19 Avakhanini vani nahina jahakia avaabononi avavidorahaja Deus kania. Ni-ihimirihi ida avidoraki kidiania. Nimania ida avakadihojai, mahi jahakia avagahinani — va'ora ni'a bana adani ija'ari vakanahina'ahapikiki. \p \v 20 Timóteo, iakadava'ajahaki bana ida Deus kadania biarakhaki inaibavijahaja kaimoni. Ikajoni bana ida varani 'badara Deua bivajahariki. Ikajoni jaboni bana ida varani ija'ari vaabono avakanaathidanoararikhamavini hiki. Vakadivarania vanaoni'badaraki ida varani ogavahaki. \v 21 Ija'ari vahoarahanana avigahana-ra vakahi'badaraki. Vakava'ipahini'iki ida Deu-ra vavakaijokavini, oniani ida Deus kahagihi-ra varagarivini hija. \p Onofiki ida Deus a'onira kajoamorahahavivini. Paulo athi hida.