\id ROM - Parecis NT -Brazil 2012 (DBL -2013) \h Romanos \toc1 Romanos \toc2 Romanos \toc3 Rm \mt1 Romanos \c 1 \s1 Iraiti Waiyexe Tyotya Halitinai Anere \p \v 1 Natyo Paulo naxairatya exe babera. Natyo atyo Jesus Cristo wakanehare exahe iniraene kakoare. Enore atyo aoka natyo hawakanehare maheta hoka axikatya natyo noxakai Iraiti Waiyexe maheta halitinai hiye. \p \v 2 Toahiya xowaka exe Iraiti Waiyexe kaxakaisaka iraiti xakaisaseharenae hiyeta. “Exe Iraiti Waiyexe halitinae anere”, nexa Enore hoka Iraiti xakaisaseharenae xairatene babera waiyexe nanekoa. \v 3 Enore irae Haisani Wiyekohase Jesus Cristo tahi, xekohaseti Davi hotyalihare nerekati exaokaka. Haliti waiyekoarehare akereta tyaona Davi ene nawenakala nali. \v 4 Enawenane waiyexe atyo kaotyaka kasehetehenere haiyatere kakoa xowaka hoka hatyo hiyeta Enore Ityani kaxaokaka. \p \v 5 Ihiyeta atyo Enore iraiti kakoare moka natyo Cristo hatene nahaka maheta. Tyotya haliti hotyaliharenai hiye noxakaini hoka tyakekoha exahe tyaonaha exema maheta. \p \v 6 Hoka hatyonai konitare atyo xiso Roma nali tyaoniterenai. Xisonai tehitiya atyo Enore aoka Jesus Cristo anerenai xisaona maheta. \v 7 Hiyeta exakere naxairatya xiso Roma yerenai ana, xiso Enore awaiyetiterenai exahe hahotyaliharenai aohenerenai ana. \p Maika wenati waiyexe, Wexe Enore mehexaikoharene exahe Wiyekohase Jesus Cristo xoaha nalitare tyaona xikakoa. \s1 Paulo Niraexala \p \v 8 Exe hotohare nirae naokowita: Jesus Cristo hiyeta nihalahareta Enore kakoa xihiyeta. Hiyaiya, hakakoarehena xityakekone tahi semahitaha. \v 9 Xasemehena, Enore ana nahakita nihalahalini kakoa, Waiyexe Iraiti noxakaita Ityani tahi akiti. Natyo atyo niraexatya xomana tyotyaki ferakene. Hatyo akiti waiyekehalakita Enore ana. \v 10 Niraexaita xomana. Naxita Enore hoka exaokalitaiya hoka notyoa nowaiyeheta xiso. \v 11 Kasani nowaiyeheta xiso hoka naotyakisa naokowita xiso waiyexe kakoa hoka xikinatere xisaona maheta. \v 12 Exakere atyo nirae naokowita, kasani atyo wityotya, natyo, xiso xoaha atyo haxowakita wakahinaetyakakoa naokita hoka xikinatere xisaona notyakekoni hiyeta, exahe natyo tehitiya hoka nokinatere notyaona xityakekone hiyeta. \p \v 13 Nohinaeharenae, kasani exeharenae waiyekehalaka xomana naokita. Kahaliki xakore notyoa nowaiyeheta xiso naokowita hoka xoalinihare tyaonita nomani hoka maisa aliyakere notyoare. Kasani nohateni tehitiya kekoare xinekoni naokita, haiyaharenai majudeuneharenae koni nohateni kekoaretere akereta. \v 14 Nikarexe terota atyo nohateni: owiteneta tyaoniterenae, exahe seko tyaoniterenae, exahe koxaka kaxaotyakisakitereharenae, exahe mawaiyoreharenae harenai atyoite naotyakihena. \v 15 Hatyo hiyeta kalikini atyo nomimiye notyaonita Iraiti Waiyexe noxakaini kakoa xiso Roma tyaoniterenae hiye. \s1 Wityakekone Hiyeta Atyo Enore Haliti Waiyexe Aokita Wiso \r (Romanos 3.21-26; 4.5; 5.1; 8.1; Gálatas 3.1-7) \p \v 16 Maisa atyo nohaiharexe Iraiti Waiyexe noxakaini kakoa. Hiyaiya, hatyo atyo Enore niyatere iyeheta maheta tyotya tyakekohenerenenae. Judeunai hotohare ite, hatyaosetaite majudeuneharenai. \v 17 Hiyaiya, Iraiti Waiyexe atyo hotikijita womana hoka Enore atyo haliti waiyexe aokita wiso wityakekone hiyeta, hetatita, imiyane kijiya, Iraiti Waiyexe iraetere akereta: \q1 “Xala xamani atyoite Enore haliti waiyexe aoka ityakekone hiyeta hoka tyaota mene atyoite”, nitere akereta. \s1 Halitinai Nómane Iniyalahare Tahi \p \v 18 Hiyaiya, Enore xeharene atyo enokoata tyoita tyotya iniyalahare nomaseharenae ana. Hatyo iniyalahare háomaneha hiyeta atyo talatitaha Iraiti Waiyexe, kasani haiyanai maisa semahene aokareha hoka. \v 19 Enore atyo iniyalahare mokahitene. Hiyaiya, halitinai ana waiyekehalakita etahi akiti. Enore ta atyo hatyoharenai hotikisa enomanaha. \v 20 Hetati Enore waikohe tyomehenere xowakiyita, enawenane mawaiyakahare, iniyatere matyotenehare, enawaiyore harenai waiyekehalaka enómanenai hiyeta. Halitinai tyotya hatyoharenai waiyaha hoka hatyo hiyetaiya maisa xoare maheta teraharetyoahitaha. \v 21 Enore xakore waiyahitaha hoka maisa aiminisarahene, exahe hoka maisa ihalaharexeha ekakoa. Hatyo hiyeta exahekolaha maisa waiyexe, motya makaliroti exahekolaha tyaonita. \v 22 Waiyore xakore aokowitaha hoka hatyaharexeha atyo. \v 23 Enore makamanehare xema tyaonareha mahetare ene hoka enomakahare xema tyaonahitaha. Haliti xaimenekotyaka, kotehala, kirakahare, owi harenae xaimenekotyaka xema tyaonahitaha. Hatyoharenae atyo haenorexa aokahitaha. \p \v 24 Nikare atyo hatyo halitinai tyaonita hoka Enore atyo halakisahene hoka haxahekolaha iniyalahare ximita tyaonaha hoka xoalini hare iniyalahare kahaiharetyakere tyomaha hahinaeharenai kakoa maheta. \v 25 Enore niraene aliterexe atyo halakisaha hoka maoseratyati xema tyaonahitaha. Enore tyomehenereharenae xema atyo tyaonahitaha, maisa enomasehare xema tyaonareha. Enore nómanenai hiyeta ene atyo kaihalaharetyakehena ekakoa maheta ene. \s1 Wenati Iniyalahare \r (1 Coríntios 3.3-4; 10.6-10; 2 Coríntios 12.20-21; 1 Timóteo 1.9-10) \p \v 26 Hatyoharenae tyomahitereharenae hiyeta Enore halakisahene hoka kahaiharetyakere tyomahitaha, exahe ohironae kakoita hoka haohironehatyanae kakoa iniyalahare tyomita. Maisa ene hatyoharenae kaomaka maheta ene xini. \v 27 Exahe enanae tehitiya hoka halakisaha ohironai hoka xane hatya haenanehatya kakoa iniyalahare, kahaiharetyakere tyomahitaha, kalore maiyasekakoahitaha hoka nikare tyaonahitaha. Nikare tyaonahitaha hoka hatyotaha atyo iniyalahare axomokanikisoahitaha hoka iniyalahare kaxomokakahitaha hatyoharenai hiyeta. \p \v 28 Maiha Enore tahi akiti aliterexe semaha aokowiyeha hoka iniyalahare xahekotyati isa enomanaha hoka tyomaha maheta xoalini hare hamaomanenehareha niyahare maheta. \v 29 Maisa waiye ahekotyareha, maisa waiyexeha. Xiyehaliti maiyasahitaha. Okoareha, aisahitataha, mokotyahitataha, maoseratyahitataha, xekahatiharetaha harenai. \v 30 Iraeharetyahitataha, exahe iniyalahare iraetaha hahinaeharenai tahi. Kirawanahitaha Enore exahe kinatere aokowitaha. Ahinityareha exahe aokowiharetyoareha. Kahare iniyalahare aomatikisaha hoka tyomahitaha. Maisa hanexenai niraene tyakekoreha. \p \v 31 Ohiroareha, enatyaloha tyaonahitaha, maisa hairaene akereta tyaonareha, maisa kaisereha, exahe maisa haiyanai airakoaneharetyareha. \v 32 Waiyekehalakita atyo Enore xaotyakiraho enomanaha. Hiyaiya, xala xamaniya atyo nikare tyaonita hoka waiye xaisaka atyo, nitere. Hatyoharenae xakore waiyekehalakita enomanaha hoka hekota hatyoharenai tyomahitaha hoka haiyanae hatyo tyomahitere akereta tyomiterenai atyo awaiyetyahitaha. \c 2 \s1 Enore Xaxalira Tahi \p \v 1 Nohinaehare, xoana hoka haiyaharenai hiraeharetita? Exahe atyo xala xamani hiso hoka maisaiya atyo hateraharetyoita. Hiyaiya, haiyanai xakore atyo hiraeharetita enawenaneha hiyeta hoka hatyo tyaonahitere akereta atyo hisaonita hoka hisota atyo iniyalahare maniya haxomokanikijoita. \v 2 Exe atyo waiyekehalakita womana: Enore atyo maisa iniyalahare nomasehare xini hoka ehekoreta atyo hatyoharenai tahi iraeta. \v 3 Hoka hiso nohinaehare atyo hisomita iniyalahare, haiyanai tahi hiraetere akereta. Hoka xoana hiyahekola hiyetaite hoka motyalaite Enore axalihenere xowaka maisa iniyalahare mokita hiso haokita? \v 4 Xoana himatyakekoneheta kore Enore nawaiyexehare, maxeharenehare, exahe emamaxahareneharene? Waiyekehalakita atyo enawaiyexehare homana, kasani hahalakiheta iniyalahare hománenai aokita. \v 5 Hoka hiso atyo maisa waiye hahekotyare, exahe maisa hityakekohatiye. Hatyo hiyeta aeroretyoitata atyo iniyalahare hiyomokaka Enore haxeharene, exahe haxahekolanai waiyexenai hotikihenere ferakene niyahare. \p \v 6 Hiyaiya, tyotya haliti ana, hatya xakini ana atyoite isehetehena tyomehenere akereta. \v 7 Hoka isaite wenati matyotenehare waiyexe tyomitereharenai ana, waiyexe tawitereharenai ana, aiminisarenai ana, wenati matyotenehare tawitereharenai ana. \v 8 Hoka hawawa aokowitereharenae, waiyexe mahokoanititereharenae hoka iniyalahare xema tyaonitereharenae ana atyoite haxeharene hotikihena. \v 9 Hatyo xowakehenaite hoka wenati howitiharexe, exahe xamaikohaliti harenaite kaotyakehena tyotya iniyalahare nomaseharenae ana. Judeunae ana hotohare ite kaotyaka, hatyaosetaite majudeuneharenae ana. \v 10 Hoka Enore ite ihalaliti, xaiminisati, mehexaikohaliti harenai isa tyotya waiyexe tyomitereharenae ana. Judeunae ana hotohare ite isa. Hatyaosetaite majudeuneharenae ana. \v 11 Hiyaiya, Enore ana atyo tyotya halitinae hakakoa hoka tyotya halitinae hakakoa mokita. \p \v 12 Majudeuneharenae atyo maisa Moisés xaotyakiraho kakoare xini hoka iniyalahare tyomehenaha hoka maisa atyo Moisés xaotyakiraho xema xini kamawenekoaretyakahitaha. Hoka judeunae atyo Moisés xaotyakiraho kakoare hoka iniyalahare tyomehenaha hoka hatyo xaotyakiyaho aokitere akereta atyo iniyalahare kaxomokakahitaha. \v 13 Hiyaiya, Enore atyo maisa haliti waiyexe aokare Xaotyakiyaho semaxemaiterehare xini. Xaotyakiyaho aokitere akereta tyaonitereharenae atyo haliti waiyexe aokita. \p \v 14 Majudeuneharenae atyo maisa Xaotyakiyaho kakoare xini. Hoka haxahekolaha ximita atyo tyaonahitaha Xaotyakiyaho aokitere akereta hoka hatyoha terota atyo haxaotyakira xema tyaonahitaha, maisa xakore atyo Moisés xaotyakiraho kakoareha xini hoka. \v 15 Hawenaneha hiyeta atyo hotikisahitaha Xaotyakiyaho xairatyoare tyaonitere hamahiyaseha hiyexe. Exahekolaha atyo hatyoharenai aliterexe aokita ihiyeha. Hoka haiya xowaka examaikohalinikisahitene, exahe haiya xowaka hoka aihalahalikisahitene xoaha. \v 16 Hoka hatyo akeretaite, exe Iraiti Waiyexe noxakaitere akereta, hatyo ferakenehena hoka Enore ite Jesus Cristo hiyeta hotikihetehena tyotya halitinai xahekola metaharexenai. \s1 Judeunai, Xaotyakiyaho Xoaha \p \v 17 Xoana kaisere hisaonita? Hiyaiya, judeu haokowita, Moisés xaotyakiraho hityakekota, exahe hahinitita Enore kakoa xoaha. \v 18 Enore xahekola kakoa hawaiyoreta, exahe Xaotyakiyaho kakoa hikaxaotyakisakita waiyexe xema hisaona maheta. \v 19 Aliterexe atyo maxoseharenai xotokahisase hiso, xaokanatyakalati akereta hisaonita makaliroti koni tyaoniterenai ana, \v 20 haotyakijita atyo mawaiyoreharenae, xoimanae xaotyakisase atyo hisaonita. Aliterexe atyo hiraeta, xaotyakiyaho nali atyo tyotya waiyoliniti tyaonita, exahe xoalini hare aliterexe. \p \v 21 Hiso haiyanai haotyakijitere, xoana hoka maisa hisota haotyakisoawiye? Kaiwati xakore hamahokoanetita hoka xoana hoka hiso atyo hikaiwita? \v 22 Ohiro mawatyalisakene xakore haokita hoka xoanere atyo hoka hiwatyalita? Maisa xakore hawaiyetyare enore metalaharenai hoka xoana hoka hikaiwita hatyo enore metalaharenai hanakotare xiyehalitinai? \v 23 Hiso atyo hihalahareta Enore xaotyakiraho waiyekehalakiterehare homana kakoa hiyeta, xakore hoka hehaihalikijita atyo Enore, maisa exaotyakiraho akereta hisaonare hoka. \v 24 Hiyaiya, exakere atyo Iraiti Waiyexe kaxairatyaka: \q1 Majudeuneharenae atyo iniyalahare iraeta minita Enore tahi xiso judeunae hiyeta. \p \v 25 Xaiko nomanere milihisati xoalini hare tyoma homana, hiso judeu ana, Xaotyakiyaho aokitere akereta hisaona hoka. Xakore hoka maisaiya aokitere akereta hisaonita hoka motyaiya maxaikotyakahare ene hisaona. \v 26 Hoka majudeuneharenaiya atyo maxaiko nomanere milihesakahareha, xakore hoka xaotyakiyaho aokitere akeretaiya tyaonaha hoka Enoreya atyo exaiko nomanere milihesakaharenai akereta mokahene. \v 27 Nikare ite hoka xiso judeunaite xikairaeharetyaka majudeuneharenai hiyeta. Hiyaiya, maisa atyo xaotyakiyaho akereta xisaonare, exairatyakahare xakore xaotyakiyaho xomana, exahe exaiko nomanere milihisakahare xakore xiso hoka. Xakore hoka majudeuneharenai atyo tyaonahitaha xaotyakiyaho xema, maisa xakore atyo kaxaiko nomanere milihisakereha xini eháreha hiye hoka. \p \v 28 Nikare hoka xala kaisere judeu, exahe aliterexe exaiko nomanere milihisakahare? Judeu kaiserehare atyo maisa etakehare henekoa maniya taita haháre hiyexe aikotiterehare xini. \v 29 Xakore hoka judeu kaiserehare atyo etakehare waiye ahekoiterehare, etakehare iniyalahare halakijiterehare. Enore Nisekohare atyo nikare mokitene hoka Xaotyakiyaho exairatyakahare atyo maisa xala hare nikare mokare. Hatyohare haliti atyo Enore tyakekota, maisa atyo halitinai xini. \c 3 \p \v 1 Nikare hoka xoare maheta judeu kaxaokowisaka? Exahe hoka xoare mahetaiya womanere milihi kaxaikotyaka? \v 2 Waiyehenaiya kahare maniyata. Exe hotohare: Enore halakisa hairaene judeunai ana. \v 3 Hoka hatyaoseta? Nikare ite hoka haiyanaite maisa tyakekotene hoka hatyo hiyetaite Enore tehitiyaite maisa tyakekohatiye xini tyaohena? \v 4 Maisa atyo nikare xini! Exahe atyoite tyotyaha maoseratyareha taita hoka Enore atyoite hekota aliterexe niraetyasehare tyaohena. Hiyaiya, exakere atyo nexa Iraiti Waiyexe etahi: \q1 “Maika himamaoseralahare hikaxaokaka hiraehena hoka exahe maika maisa xoare kawaiyakita hihiye hikairaeharetyakehena hoka”, nexa. \p \v 5 Nikareya hoka iniyalahare wománe hiyetaiya, Enore maomaneharene iniyalahare hotikijita hoka xoare wehenaite? Nikarala hoka Enore ala maisa waiyexe, iniyalahare moka aokowihena wiso hoka? Kalini niraeta haiyanae iraetere akereta. \v 6 Maiha nikarexe xini! Enoreya maisa waiyexe hoka aliyakereya axalihena halitinai? \v 7 Nomaoserali hiyetaiya Enore katyakekotyaka, exahe xoalini hare tyomiterehare waiyexe waiyekehalaka hoka xoanaiya hoka hekotata iniyalahare nokaxomokakihena, iniyalahare nomasehare akereta? \v 8 Xoanere hoka maisa wexare: “Nika iniyalahare wisoma hoka hatyo iniyalahare hiyeta waiyexe kaotyaka”, wexare? Haiyaharenai atyo nikare niraeta aokahitaha hoka maoseratyahitaha. Hoka hatyonai atyoite maisa waiye xini kaxomokaka. \s1 Maisa Xala Hare Waiyexe Aka \p \v 9 Nikarala hoka wiso judeunae, majudeuneharenae xahehare nawaiye wisaonita? Maiha nikare xini! Hiyaiya, judeunae, majudeuneharenae xoaha atyo tyotyaha iniyalahare nomasehare makere. Koxaka hatyoharenae noxakai xihiye. \v 10 Hiyaiya, exakere Iraiti Waiyexe nexa: \q1 Maisa atyo xala hare waiyexe aka, maisa hatya hekoti. \q1 \v 11 Maiha xala hare ana Enore akiti waiyekehalakere, maisa xala hare taware Enore xahita. \q1 \v 12 Tyotyaha haware tyaonahitaha Enore nonita, maisa xoare tyomareha, metaha atyo. Maisa xala hare waiyexe xema tyaonare, maisa hatya hekoti. \q1 \v 13 Etororoneha atyo xawatyakalati majiholatyoare akereta tyaonita. Ininiseha hiyeta emaoseralaha hikoita hoka komaniyaita haliti. \q1 Ekanasakotaha iniyalahare iraiti hikoita, owi naikoli xata kahe akerehare. \q1 \v 14 Ekanasenaiha ako atyo iniyalahare taita tyaonita. \q1 \v 15 Kaholawakahitaha hamokolaha exahe haxaisaneha haliti kakoa. \q1 \v 16 Aliyo xamani xane tyaohenaha hoka nali mawenekoaretyahitaha, exahe xamaikohaliti harenae halakisahitaha. \q1 \v 17 Maisa atyo wenati waiyexe akiti waiyekehalakere enomanaha. \q1 \v 18 Exahe maisa atyo Enore aiminisareha. \p \v 19 Hiyaiya, exehare atyo waiyekehalakita womana. Tyotya xaotyakiraho iraetereharenai atyo xaotyakiyaho xema tyaonitereharenai anere. Hatyo hiyeta tyotyaha materaharetyoanehareha tyaonaha maheta, exahe tyotya halitinai hoka iniyalahare nomaseharenai makere tyaona maheta Enore nahalakoa. \v 20 Hiyaiya, Enore ana atyo maisa xala hare waiyexe aka xaotyakiyaho aokitere akereta tyaonitere hiyeta. Hiyaiya, xaotyakiyaho atyo haliti ana hotikijita iniyalahare enómaneha. \s1 Waiyexe Maniya Nawenatyakeheta Tyakekotyati Hiyeta \r (Romanos 1.16-17; 4.5-8; 5.1; 8.1; Gálatas 3.1-7) \p \v 21 Hoka kalikini atyo Enore hotikisa halitinai ana haxaokane haomana akiti hoka haliti waiyexe aokahene maheta. Maisa atyo xaotyakiyaho hiyeta xini. Moisés xaotyakiraho, exahe iraiti xakaisaseharenai xoaha hatyohare tahi xakai. \v 22 Enore atyo haliti waiyexe aokita halitinae ityakekoneha Jesus Cristo hiyeta. Nikare atyo mokita tyotya tyakekohenerenai. Hiyaiya, maisa atyo hatya hawareharexe xini hatya nonitata. \v 23 Hiyaiya, tyotyaha atyo iniyalahare tyomaha hoka haware atyo tyaonahitaha wenati masakare waiyexe nonitata Enore nali. \v 24 Xakore hoka Enore atyo hawaiyexehare hiyeta maisa xoare aokita ihiyeha. Hoka haliti waiyexe aokahene, Jesus Cristo hiyeta waiye maniya mohenahitene hoka. \v 25 Enore atyo axikatya Cristo, atyalihose xaimaholatyaka hiye wainihenere hiyeta halitinai tyakekone hoka, Cristo hiyeta kaxemaisatyakeheta iniyalahare enómanenaiha maheta. Nikare Enore tyoma hotikisa maheta waiyexe háomane. Toahiya xowaka maisa kaholawakita halitinai nómanenai iniyalahare kakoa. \v 26 Xakore hoka kalikini atyo axikatya Cristo hotikisa maheta waiyexe háomane. Nikare hoka Enore atyo waiyexe nomasehare hoka tyakekoterenai Jesus haliti waiyexe aokita. \p \v 27 Nikare ite hoka hatyoharenae hiyeta waokowiharetyoahena? Mahaiya! Xoanereya hoka maiha? Xoana wisaonitere Xaotyakiyaho hiyeta? Maisa nikarexe xini! Wityakekotere Cristo hiyeta. \v 28 Hatyoharenai hiyeta waiyekehalaka womana. Hiyaiya, Enore atyo haliti waiyexe aokita ityakekoneha hiyeta, maisa atyo xaotyakiyaho aokitere akereta tyaonitere hiyeta xini. \p \v 29 Hoka nikarala hoka Enore ala judeunai Nenorexa taita? Nikarala hoka maisala majudeuneharenae Nenorexa tehitiya xini? Há! majudeuneharenae Nenorexa tehitiya atyo. \v 30 Hiyaiya, Enore atyo haterore. Hoka haliti waiyexe aokita judeunae, majudeuneharenae harenae, ityakekoneha hiyeta. \v 31 Nikarala hoka wityakekohenere hiyetala wemaisatya Xaotyakiyaho? Maiha atyo nikarexe xini. Hekota atyo Xaotyakiyaho kakoaretata wisaonita, wikaiyakehetenere najikinita. \c 4 \s1 Abraão Nawenane Tahi \p \v 1 Hoka xoare wehenaite wahetakomaniyerehare Abraão xaokaka? Xoarala tyoma? \v 2 Hiyaiya, enómane waiyexe hiyetaiya haliti waiyexe aokene Enore hoka nikareya hoka ehekoreya aokowiharetyoa. Xakore hoka mahaiya atyo Enore haotita xini. \v 3 Hiyaiya, Iraiti Waiyexe atyo nexa: \q1 Abraão tyakeko Enore hoka ityakekone hiyeta haliti waiyexe aokene. \p \v 4 Xala xamani atyo hahena hoka kabakatyakita atyo. Hatyoharenae atyo maiha ekahinaetyaketere xini, enomanere terota atyo hatyoharenae. \v 5 Hoka xala xamaniya atyo maisa hakare Xaotyakiyaho aokitere akereta hoka Enoreya atyo ityakekone hiyeta haliti waiyexe aokene. Iniyalahare nomasehare xakoreya hoka haliti waiyexeya aokene Enore. \s1 Waiyexe Maniya Nawenatyakeheta \r (Romanos 6.23; 8.1-10; 1 Coríntios 15.2-4; 2 Coríntios 5.20-21) \p \v 6 Exeharenai tahi Davi xakai aokowita etake Enore waiyexenai aohenerenai nihalaharene tahi iraehenere xowaka. Iniyalahare enómaneha maotyaneheta hoka hatyo hiyeta haliti waiyexe aokahene. \q1 \v 7 Waiye kaiserehare atyoite tyaohena haiyaharenae. Enore atyo iniyalahare enómanenaeha maotyaneheta, exahe enómane iniyalahare hoka emaisaheta. \q1 \v 8 Waiye kaiserehare atyoite hatya haliti tyaonehena, Enore atyo iniyalahare enómane maotyaneheta hoka. \m \v 9 Hoka xoana exe ihalahaliti tahi Davi iraehenerala exaiko nomanere milihisakaharenae anere taita? Maiha. Maxaiko nomanere milihisahakaharenae anere tehitiya. Hatyo hiyeta Iraiti Waiyexe nehenere wiraehitiya: \q1 Abraão tyakeko Enore hoka hatyo hiyeta haliti waiyexe aokene. \p \v 10 Xoana xowaka Enore awaiyetene? Xoana Abraão kaxaiko nomanere milihisakehenere nahitita, xoana enajikinita kore? Enahitita, maisa enajikinita xini. \v 11 Wahehena atyo hoka kaxaiko nomanere milihisaka. Hoka hatyo aikonomanere milihisoahenere atyo Abraão hotikisa maheta taita hatyakekone. Enore ityakekone hiyeta haliti waiyexe aohenerene, emaxaiko nomanere milihisakitatere nahitita hiyeta. Hatyo hiyeta Abraão atyo tyotya Enore tyakekohenerenai nexe, exahe haliti waiyexe aokahene, maisa xakore atyo kaxaiko nomanere milihisakereha hoka. \v 12 Exahe tyotya exaiko nomanere milihisakaharenae nexe tehitiya tyaona. Maiha exaikonomanere milihisakehenahere hiyeta xini. Xakore hoka Abraão tyakekone akereta tyaohenahere hiyeta. Hiyaiya, Abraão tyakeko Enore hamaxaikonomanere milihisakaharene nahitita. \s1 Enore Irae Abraão Hiye Hoka Tyakeko Iniraene \p \v 13 Enore atyo halakisa aokowi waikohe Abraão ana, ijikohalaharenai xoaha ana. Nikare isa Abraão ana aokowi, xakore hoka maisa atyo Xaotyakiyaho xema tyaonitere hiyeta xini. Ityakekone hiyeta Enore haliti waiyexe aokene hoka waikohe isa enomana aokowi. \v 14 Enore xoalini hare isa aokowihenereya Xaotyakiyaho xema tyaoniterenae anere taita hoka nikareya hoka halitinae tyakekoneya maisa xoare tyomita. Exahe Enore xoalini hare isa aokowitereharenaiya maisa xoare tyomita. \v 15 Hiyaiya, Xaotyakiyaho hiyeta atyo Enore xeharene kaotyakita. Xakore hoka alyako xamani atyo maisa Xaotyakiyaho aka hoka maisa tehitiya atyo nali Xaotyakiyaho matyakekotyaka aka. \p \v 16 Hiyaiya, tyakekoti hiyeta taita atyoite Enore tyotya xoalini hare isa aokowihenereharenae Abraão jikolaharenae ana isa maxaimanehareta. Hatyoharenae maisa Xaotyakiyaho xema tyaoniterenae anere taita xini. Tyotya Abraão tyakekone akereta tyakekohenerenae anere tehitiya. Hiyaiya, Abraão atyo wityotya wexe. \v 17 Exakere atyo nexa Iraiti Waiyexe: \q1 “Kahare haliti hotyalinai nexe atyo namoka hiso”, nexa Enore Abraão hiye. \p Hatyo hiyeta Enore atyo isa aokowihenerehare xekohasehare tyaona, hatyo Abraão tyakekonehare, Enore kamatinai ekasekihititere, exahe xoalini hare makaotyakenehare hoka ekaotyakatitere. \v 18 Maisa xakore aliyakere atyahaheta xaka hoka Abraão heko tyakeko, heko atyaha. Hatyo hiyeta kahare hotyalihare halitinae nexe tyaona. Exakere atyo nexa Iraiti Waiyexe: \q1 “Hijikolaharenaite hisoaka tyaona”, nexa. \p \v 19 Abraão xakore okoi 100-wanonehena hoka maisa matyakekoneta. Ohiyehena, okoi xakore wainihena hoka heko tyakekota. Exahe exanityo Sara hoka ohiyehena hoka maisaiya aliyakere kaisanita. Maisanityakohalo xakore hoka maisa Abraão matyakekoneta. \v 20 Abraão maisa halakijita hatyakekone, maisa matyakekotita Enore isa enomana aokowitereharenae. Ityakekone aiyatelikisene hoka hatyo hiyeta aexakeretya Enore. \v 21 Waiyekehalakita atyo enomana Enore tyoma aokowitereharenae kakoa hoka. \v 22 Hatyo hiyeta, “Enore haliti waiyexe aoka Abraão ityakekone hiyeta”. \p \v 23 “Haliti waiyexe”, nehenere iraiti atyo maisa exaokaka taita xini iraeta. \v 24 Wiyaokaka tehitiya iraeta. Hiyaiya, wityakeko Wiyekohase Jesus xekasekisasehare Enore. Hatyo hiyeta Enore haliti waiyexe aoka wiso. \v 25 Jesus atyo kaxaxikatyaka iniyalahare wománe hiyeta waini maheta. Hatyaoseta kaxekasekisakeheta haliti waiyexe Enore aoka maheta wiso. \c 5 \s1 Wityakekone Hiyeta Atyo Enore Haliti Waiyexe Aokita Wiso \r (Romanos 1.16-17; 3.21-26; 4.5; 8.1; Gálatas 3.1-7) \p \v 1 Kalini atyo Enore haliti waiyexe aoheta wiso wityakekone hiyeta hoka mehexaikohaliti akeheta atyo womana, Wiyekohase Jesus Cristo hiyeta. \v 2 Cristo atyo kolatya wiso wityakekone hiyeta Enore ana hoka waiye mokita wiso, hoka kalikini wikinatere wisaonita exema. Hatyo hiyeta wihalahareta Enore nali wiyanene akiti kakoa. \v 3 Exahe wihalahareta tehitiya howitihare wisaonitereharenai kakoa. Hiyaiya, waiyekehalakita atyo womana: hatyohare howitihare wisaonitereharenai hiyeta atyo wimehexaikohare wisaonita. \v 4 Hoka wimehexaikohare wisaonitere hiyeta atyo Enore tyakekota wiso. Hoka tyakekotere wiso hiyeta atyo watyahita Xekohaseti xahita. \v 5 Hoka watyahitere hiyeta atyo maisa wamaikoharexe. Hiyaiya, Enore atyo isa womana hawaiyexehare, Isekohaliti Waiyexe isehenere womana hiyeta. \s1 Cristo Atyo Waini Womana \r (Romanos 4.24-25; 1 Coríntios 15.2-4; Gálatas 1.4; Tito 2.11-14) \p \v 6 Enore xaimenekolaose xane hikoa hoka Cristo waini womana, wiso iniyalahare nomaseharenai ana. Hatyo nahitita maisa ene waiyexe wisomare. \v 7 Hiyaiya, komitaineya maisa xala hare wainita hatya haliti waiye maniya tyaonitere wenekoare. Kala xoana xamaniya hoka nikarehare hiyetaiya hatya kinatyatyako waini hatya haliti waiyexe wenekoare. \v 8 Hoka Enore atyo hotikisa hawaiyexehare womana. Hiyaiya, iniyalahare nomaseharenae xakore wiso hoka Cristo waini womana. \v 9 Kalikini atyo Enore haliti waiyexe aoheta wiso Cristo wainihenere atyalihose xaimaholatyaka hiye hiyeta. Hoka waiye kaiserehare atyo ite wisaohena ihiyeta Enore xeharene nonitata. \v 10 Enore nahalakoaharenae ene wiso, xakore hoka haisani kamane hiyeta hahinaehare aoheta wiso. Kalikini atyo Enore hinaeharenai wisaoheta hoka wikaiyakehetehena atyo ite Cristo kasehetehenere hiyeta. \v 11 Hatyo hiyeta kalikini wihalahareta Enore kakoa, Wiyekohase Jesus Cristo hiyeta. Hatyo atyo Enore hinaeharenai moheta wiso. \s1 Adão, Cristo Xoaha \p \v 12 Iniyalahare atyo waikohekoa kaotyaka haterore haliti hiyeta. Hoka hatyo iniyalahare hiyeta kamati kaotyaka. Hoka kamati exaoretyoa tyotya halitinae ana. Hiyaiya, tyotyaha atyo iniyalahare tyomaha. \v 13 Halitinai ana Xaotyakiyaho makaotyakeneharetatere nahitita atyo koxaka terota iniyalahare tyaonita ali waikohekoa. Xakore hoka iniyalahare atyo maisa kawatyalisakere, maisa Xaotyakiyaho aka hoka. \p \v 14 Hiyaiya, Adão xowakiyata kamati jiyahaotya tyotya haliti Moisés kijiya hoka waini tyotyaha. Maisa xakore atyo iniyalahare tyomareha Adão Enore niraene masemaxemala hoka iniyalahare tyomehenere akereta xini hoka. \p Hoka Adão atyo aimenekoita kaotyakehenere tyoanene. \v 15 Xakore hoka hatyo hinamaharenai atyo hawareharexe makere. Hiyaiya, Enore waiyexe ijitereharenae kakoaiya atyo maisa aliyakere Adão iniyalahare tyomehenere kakoa kaxaimenekotyakita. Aliterexe atyo kahare haliti waini haterore haliti iniyalahare tyomehenere hiyeta. Xakore hoka Enore waiyexe ijitereharenae atyo exahehare, hoka hatyo hiyeta wenati waiyexe maxaimanehareta ijita kahare haliti ana haterore haliti xawaiyera wiso hiyeta. Hatyo haliti atyo Jesus Cristo. \p \v 16 Hahekorexe atyo Enore waiyexe ijiterehare nonitata hatya haliti iniyalahare tyomehenere. Iniyalahare tyomehenere hiyeta atyo mawenekoaretyati aho kaotyaka haterore iniyalahare tyomehenere hiyeta. Xakore hoka hawaiyexeharene hiyeta atyo Enore maxaimanehareta haliti waiyexe aokita kahare iniyalahare tyomitereharenae. \v 17 Aliterexe atyo haterore haliti nómane iniyalahare hiyeta kamati kaotyaka tyotya halitinae ana. Xakore hoka Jesus Cristo tyomehenere atyo exahehare tyaona. Hatyo hiyetaite Enore tyotya aohenerenae, exahe wenati waiyexe isehenere enomanaha hiyetaite waiye tyaonaha Cristo hiyeta. \p \v 18 Hiyaiya, haterore iniyalahare tyoma hoka hatyo atyo tyotya halitinae nawenane aiyalaharetya. Nikare tehitiya hatya haliti waiyexe taita tyoma hoka tyotyaha iyehenahitene hoka wenati waiyexe isa enomanaha. \v 19 Haterore haliti matyakekohenere Enore hiyeta tyotya halitinae iniyalahare nomasehare tyaonaha. Nikareta tehitiya ite haterore haliti tyakekone hiyetaite Enore haliti waiyexe aokahene. \p \v 20 Xaotyakiyaho atyo kaotyaka iniyalahare aeroretya maheta. Hatyo iniyalahare aeroretyoahenere hiyeta atyo Enore xawaiyera exahehare tyaona. \v 21 Hiyaiya, iniyalahare kinatere tyaona kamati hiyeta. Nikareta tehitiya Enore xawaiyera kinatere tyaona wenati waiyexe hiyeta hoka ijita womana wenati matyotenehare, Wiyekohase Jesus Cristo hiyeta. \c 6 \s1 Cristo Hiyeta Waitare Wenati Tyaona \p \v 1 Xoare wehenaite hatyo hiyeta? Nikare ite hoka heko iniyalahare wisomehena, Enore xawaiyera exahehare tyaona maheta? \v 2 Maiha nikare xini. Koxaka atyo wenati iniyalahare ana wiwaini hoka aliyakereya heko iniyalahare wisomehena? \v 3 Exehare akiti ala waiyekehalakita xomana naoka. Hiyaiya, wikabatixatyakehena atyo haxawalita wisaona maheta Jesus Cristo kakoa, exahe wikabatixatyaka tehitiya atyo haxawalita ekakoa wainitere akereta wiwaini maheta. \v 4 Hatyo hiyeta wikabatixatyakehenere xowaka atyo ehakakoaneta wikaxafityaka, wainihenere akereta atyo wiwaini. Nikare wisaona Cristo kaxekasekisakehetehenere Enexe niyatere waiyexe hiyeta akereta tehitiya wikaseheta hoka waitare wenati xema wisaoheta maheta. \p \v 5 Hiyaiya, haxawalitaiya atyo wiwaini ekakoa ekamane akereta hoka nikare tehitiyaite kasehetehenere akereta haxawalita wikaxekasekisakeheta. \v 6 Hiyaiya, exehare atyo waiyekehalakita womana. Toahiyere iniyalahare wománe hiyeta wikaxaisaka Cristo kakoa atyalihose xaimaholatyaka hiye, wawenane toahiyere kamawenekoaretyakeheta maheta. Hoka hatyo hiyeta maisa atyo iniyalahare anerenaiheta xini wiso. \p \v 7 Hiyaiya, hatyaiya atyo waini hoka maisaiya atyo aliyakere iniyalahare tyomehitita. \v 8 Koxaka atyo Cristo kakoa wiwaini hoka wityakekota tehitiya atyo wikaseneheta ekakoa. \v 9 Cristo atyo kaxekasekisakeheta hoka maisaiya atyo wainihitita, makamanehare atyo tyaona. Hoka hatyo kamati atyoite maisa xoana mohenahititene. Hatyohare akiti atyo waiyekehalakita womana. \v 10 Wainihenere atyo iniyalahare ana waini hoka hakirore atyo nikare tyaona matyotenehare niyahare. Hoka kalikiniye enawenane atyo Enore anere. \p \v 11 Maikaira nikareta tehitiya ekamane akereta xisaohena iniyalahare xománe ana, xakore hoka xikaseta atyoite Enore koamaniya, Jesus Cristo kakoa haxawalita xisaonitere hiyeta. \v 12 Hiyeta hoka awa atyo iniyalahare jiyahaotya xiháre wainiterehare hoka toahiyere iniyalahare kaxawaiyetyakitereharenae xema moka xiso. \v 13 Awaira atyo ininae hekoti xiháre hiyetare iniyalahare ana xahalakihena, iniyalahare xisoma maheta. Xakore hoka Enore koamaniya taitaira xamohena xawenane, kaxaisakehenerenai kaiyakihititere exaisakaha nonitata akereta. Maika Enore maniya taita xamoka xawenane, xoalini hare waiyexe xisoma maheta. \v 14 Maika maisa iniyalahare jiyahaotita xiso. Hiyaiya, maiha atyo Xaotyakiyaho xema xini xisaonita, xakore hoka Enore xawaiyeraho xema atyo xisaonita. \s1 Enore Wakaneharenae \p \v 15 Xoanere? Iniyalahare ite wisomehena, maiha tyare atyo judeunae Xaotyakiraho xema xini wisaonita hoka? Xakore hoka Enore xawaiyeraho xema tyare atyo wisaonita hoka? Maisa nikarexe xini. \v 16 Waiyekehalakita atyo xomana exeharenai: Hiyaiya, hatya haliti wakanehare atyo xisaohena hoka xityakekota iniraene, aliterexe ewakanehare xiso hoka. Hatyo hiyeta xoana xityakekohenaite iniyalahare hoka hatyo hiyeta xiwainihena, xoana xityakekohena xamanite Enore hoka haliti waiyexe aohena xiso. \v 17 Toahiya ene atyo iniyalahare xema taita xisaonita. Hoka kalikini atyo Enore xaotyakira kaxakaisaka xihiye hoka xihalaharene kakoa xisaonita exema. Hatyo hiyeta nihalahareta Enore kakoa. \v 18 Iniyalahare nonitata atyo xikaiyakeheta hoka Enore wakanehare xisaoheta hoka aokitere akereta xisaona maheta. \v 19 Maisa atyo metahare xini niraeta xikakoa ximaiyaterene hiyeta. Toahiya ene iniyalahare xema taita xisaonita, iniyalahare xisoma maheta. Hoka maika kalikini Enore xema xisaohena hoka ewakaneharenai xisaona hoka waiyexe wenati xema xisaoheta maheta. \s1 Waiyexe Maniya Nawenatyakeheta \r (Atos 4.11-12; Romanos 4.6-8; 8.1-10; 2 Coríntios 5.20-21; Efésios 1.7) \p \v 20 Iniyalahare xema xisaonitere xowaka maisa Enore aokitere akereta xisaonare ene. \v 21 Xoareharenae kaotyaka xomana toahiya iniyalahare xisoma hoka kalikini hatyoharenae kakoa xihaiharehititere? Hatyoharenae hiyeta atyo kawainisakita. \v 22 Xakore hoka kalikini atyo iniyalahare nonitata xikaiyakeheta hoka Enore wakaneharenai atyo xisaoheta. Kalikini atyo enomanerenae terota xisaoheta hoka hatyo hiyeta wenati matyotenehare ite tyaona xomana. \v 23 Iniyalahare wisomitere hiyeta atyo wiwainita. Xakore hoka Enore maxaimanehareta ijiterehare atyo wenati matyotenehare ekaotyakahitita, Wiyekohase Jesus Cristo koamaniya wisaonitere hiyeta. \c 7 \s1 Wenakakoati Hiye Aimenekotya \p \v 1 Nohinaeharenae, kalaite niraehena hoka waiyekehalaka xomana, xawaiyoretyare Xaotyakiyaho kakoa hoka. Hatya haliti kasetatere xowaka taita atyo halitinai xaotyakiraho xema tyaonita. \v 2 Hatya ohiro kaiyanenero atyo exanene kasetatere xowaka haiyanene niraene xema tyaonita. Exanene atyo wainihena hoka maisa atyo haiyanene niraene xema xini tyaohitita. \v 3 Exaneniya kasetata hoka xane hatya ena kakoa tyaona hoka iniyalahare nomasehaloiya atyo kaxaokaka. Exaneniya waini hoka xane hatya ena kakoa tyaohitiya hoka ehekore, maisaiya atyo iniyalahare nomasehalo kaxaokakita. \v 4 Hiyaiya, nikare atyo xisaonita, nohinaeharenae. Xiso tehitiya atyo koxaka xiwaini Cristo kakoa haxawalita hoka hatyo hiyeta Xaotyakiyaho atyo maisa xoare tyomehetere xomana. Hoka kalikini atyo enomanerenae xisaona. Kaseheta atyo waiye wawenane tyaona maheta Enore koamaniya. \v 5 Hoka toahiya wiyahekola ximita wisaonitere xowaka atyo xaotyakiyaho atyo hotikisa womana iniyalahare wiyahekola tyaonitere wiháre hiye hoka hatyo hiyeta wiwaini. \v 6 Xakore hoka kalikini atyo maisa Xaotyakiyaho xema xini wisaonita. Hiyaiya, koxaka atyo wiwaini mawaiye nawenanititere wiso ana. Kalikini atyo waiye wisaoheta Enore aokitere akereta wisaona maheta. Enore nisekohare atyo wenati waitare iseheta womana. Hatyo hiyeta maisa atyo toahiyere Xaotyakiyaho exairatyakahare tyaonitere anereheta xini wiso. \s1 Xaotyakiyaho, Iniyalahare Xoaha \p \v 7 Xoare wehenaite? Xaotyakiyaho ala nikare hoka iniyalahare? Maiha nikare xini. Xaotyakiyaho atyo awaiyekehalakatya nomani iniyalahare akiti. Hiyaiya, Xaotyakiyaho atyo nexa: “Awa atyo hatya xiyehare himaiyase hoka haokene homana”, nexa hoka ikoiya awa hatyo hoka maisaiya waiyekehalakita nomani hatyo akiti. \v 8 Hoka iniyalahare atyo Xaotyakiyaho hiyeta hoka tyotya xoalini hare nomaiyasetereharenai hotikisa nomani. Hiyaiya, iniyalahare atyo haware tyaonita xaotyakiyaho nonitata hoka maisa xoare tyomita. \v 9 Hiyaiya, toahiya Xaotyakiyaho nomásemaniharetatere xowaka waiye ene notyaonita hoka nasemehenere Xaotyakiyaho xowakata iniyalahare aeroretyoa hoka aisa natyo. \v 10 Xaotyakiyaho atyo wenati waiyexe isa nomani mahetareta ene hoka axaisakisa natyo. \v 11 Hiyaiya, iniyalahare atyo Xaotyakiyaho hiyeta maoseratya natyo hoka hatyo Xaotyakiyaho hiyeta iniyalahare aisa natyo. \p \v 12 Hiyaiya, Xaotyakiyaho atyo aliterexe waiye, exahe iraiti hoka waiyexe kaiserehare. \v 13 Nikarala hoka waiyexe hiyeta noxaisaki kaotyaka? Maiha atyo nikare xini! Iniyalahare atyo nikare axomokanikisa natyo. Hiyaiya, iniyalahare atyo waiyexe hiyeta noxaisaki ekaotyakatya nomani. Nikare tyaona iniyalaharaho kahotikisaka maheta. Hatyo hiyeta, xaotyakiyaho hiyeta, iniyalahare exahehare henehare tyaota. \s1 Maisa Notyoma Naokowiterehare Notyomare \p \v 14 Xaotyakiyaho atyo Enore nalitare hoka natyo atyo haliti maiyaterehare. Hiyeta hoka iniyalahare ana nokahalakisaki. \v 15 Maisa atyo notyomitereharenae waiyekehalakere nomani. Hiyaiya, maisa atyo notyoma naokowitereharenae xini notyomita, xakore hoka nomaomani naokowiterehare taita atyo notyomita. \p \v 16 Nomaomani naokowiterehare notyomitere hiyeta atyo Xaotyakiyaho notyakekota, exahe aliterexe waiyexe. \v 17 Hatyohare hiyeta waiyekehalaka nomani. Maiha atyo natyo xini hatyohare notyomita. Iniyalahare tyaonitere nohiye atyo nikare axomokanikijita natyo. \v 18 Hiyaiya, waiyexe atyo maisa tyaonare nohiye. Hatyo atyo nawenani. Waiyexe noxahekoli xakore notyoma naokowita hoka maisa terota hatyoharenae notyomare. \v 19 Hiyaiya, maisa atyo waiyexe notyoma naokowitereharenae notyomare xakore hoka nomaomani iniyalahare naokowitereharenae atyo notyomita. \v 20 Nomaomani naokowitereharenae atyo notyomehena hoka maisa atyo natyo xini hatyoharenae notyomita. Iniyalahare tyaonita nohiye hoka hatyo atyo nikare axomokanikijita natyo. \p \v 21 Hatyo hiyeta exakerala nawenani tyaonita naoka: notyoma naokowihena xoalini hare waiyexe hoka iniyalahare taita notyomita. \v 22 Enore Xaotyakiraho atyo waiyeta nomani, hatyohare kakoa nawaiyoreta. \v 23 Xakore hoka hatya xaotyakiye hawareharexe atyo heko aiyateretyoita noxahiti, waiyexe notyoma naokowitereharenae maisa notyoma aokare hoka. Hatyo hiyeta atyo iniyalahare tyaonitere noháre hiye wakanehare notyaonita. \v 24 Natyo atyo haliti maihalaharenehare. Xalaite iyehetehena natyo exe nomawenekoaretyakaho nonitata? \v 25 Wiyekohase Jesus Cristo ite iyehetehena natyo, hatyo hiyeta nihalahareta Enore kakoa. \p Hiyeta hoka exakerexe tyaonita nawenani: noxahekoli hiye hoka Enore xaotyakiraho notyaonita, xakore hoka iniyalahare xaotyakiye xema kaisere atyo notyaonita. \c 8 \s1 Isekohaliti Waiyexe Xema Nawenatyaka \r (Romanos 1.16-17; 3.21-26; Efésios 2.8-9) \p \v 1 Hiyeta hoka kalikiniya atyo maisa xoare xemere kamawenekoaretyakihitita Jesus Cristo koamaniya tyaoniterenae. \v 2 Enore Nisekohare aotyakisa wiso hoka exaotyakira atyo Cristo koamaniya moheta wiso. Exahe hoka iyeheta natyo wenati iniyalahare nonitata, exahe nomawenekoaretyaki xoaha nonitata. \v 3 Wiso halitinae atyo maisa wikinaterexe hoka hatyo hiyeta Moisés Xaotyakiraho maisa aliyakere kahinaetita wiso. Xakore hoka Enore atyo haisani axikatya iniyalahare halitinae tyomitereharenae emaisaheta maheta. Ityani atyo wiso halitinae akereta tyoa hoka iniyalahare wisomiterehare emaisaheta maheta. \p \v 4 Nikare Enore tyoma Xaotyakiyaho iraehenere aokitere akereta kaiserehare wisaona maheta. Hiyaiya, Xaotyakiyaho iraetere atyo waiye. Hoka Enore Nisekohare aokitere akereta atyo wisaonita hoka maisa atyo haliti xahekola iniyalahare xema xini wisaonita. \v 5 Haiyanae atyo haxahekola xema taita tyaonahitaha hoka hatyo aokitere akereta atyo tyaonahitaha. Hoka Enore Nisekohare xema tyaoniterenae atyo Isekohaliti aokitere akereta exahekolaha tyaonita. \v 6 Haliti xahekola xema taita kawenatyakiterehare atyo axaisakisare. Hoka Isekohaliti aokitere akereta kawenatyakiterehare atyo wenati waiyexe, exahe mehexaikohaliti xoaha maniya mokita haliti. \p \v 7 Hiyeta hoka hatya haliti Enore nahalakoahare tyaonita, haliti xahekola xema taita tyaohena hoka. Maisa atyo Enore Xaotyakiraho xema tyaonare hoka, exahe maisaiya aliyakere tyaonita exema. \v 8 Xalanae xamaniya atyo haxahekola xema taita tyaonita hoka maisaiya atyo aliyakere Enore aihalahalinikijita. \p \v 9 Hoka xiso atyo maisa halitinae xahekola akereta xini xisaonita, xakore hoka Enore Nisekohare aokitere akereta atyo xisaonita, aliterexe hareya atyo Enore Nisekohare tyaonita xikakoa hoka. Xalanae xamani atyo maisa Cristo Nisekohare kakoare xini hoka maisa atyo Cristo anerenai xini. \v 10 Hoka aliterexeya atyo Cristo tyaonita xikakoa hoka xihárenae xakoreya atyo waini iniyalahare xománe hiyeta hoka Enore Nisekohareya atyo wenati waiyexe isa xomana. Hiyaiya, Enore atyo haliti waiyexe aoka xiso. \v 11 Enore atyo ekasekiheta Jesus. Hatyo Nisekohareya atyo tyaonita xikakoa hoka Cristo ekasekihetehenere akereta tehitiyaite ekasekiheta xiháre wainitere, Inisekohare tyaonitere xihiye hiyeta. \p \v 12 Xasemehena nohinaeharenae, maisaiya aliyakere wiyahekola xema taita wisaonita. \v 13 Xiyahekola xema taitaiya xisaona hoka xikamane ana atyo xiyaneta. Xakore hoka Enore Nisekohareya atyo emaisatya iniyalahare xisomitere hoka wenati waiyexe anaite xiyane xahikoa. \v 14 Hiyaiya, tyotya Enore Nisekohare kaxaikoneharenai atyo Enore ityaninae. \v 15 Isekohaliti Enore isehenere xomana atyo maisa wakahare akereta mokare xiso, exahe ximamairanehare atyo mokita. Hatyo Isekohaliti hiyeta atyo Enore ityaninae xisaona. Exahe Isekohaliti hiyeta tehitiya hoka wihalaharene kakoa Enore hiye, “Abá, Abá”, wita. \p \v 16 Enore Nisekohare atyo haxawalita tyaonita wisekoharenae kakoa hoka Enore ityaninai terota waokowi maheta. \v 17 Enore ityani tyare atyo wisaona hoka xoalini hare waiyexe ite womanere tyaona hakaxaikoneharenae ana mokitereharenae. Nikare tehitiyaite xoalini hare waiyexe Enore Cristo ana mokitere womanere tehitiya tyaona. Iniyalahare kaxomokakehenere Cristo akereta wikaxomokakehenere hiyeta atyoite xoalinihare waiyexe, tyaonitere enomanere tehitiya womanere tyaona. \s1 Waiyexe Watyahitere \p \v 18 Nomani atyo iniyalahare wikaxomokakitereharenai ali waikohekoa kakoaiya maisa aliyakere kaxaimenekotyakita wenati waiyexe kahotikisakehenere womana kakoa naokita. \v 19 Tyotya xoalini hare Enore nómanenai haholawaka kakoa atyahahitaha Enore ityaninae kaokeneheta xahita. \v 20 Hiyaiya, tyotya Enore nómanenai atyo maisa waiye tyaohitita. Maiha atyo haxaokalahitaha xini nikare tyaonaha, Enore xaokala ximita atyo nikare tyaonaha. Xakore hoka exehare atyo kaxatyahakita: \v 21 Haxowakaite tyotya Enore tyomehenerenaite kaiyakeheta iniyalahare kaxomokakahitere nonitata, hoka Enore haisaninai waiye mohenere xowakaite, waiye tehitiya kaxomokakehenahitaha. \v 22 Hiyaiya, Enore tyomehenerenae atyo kalikini kijiya waolitita, ohiro ityani kawehena hoka waolititere akereta. \p \v 23 Maisa atyo Enore tyomehenerenai taita xini waolitita. Wiso tehitiya xakore Enore Nisekohare kakoare hoka wiwaolitita. Watyahitere Enore haisani aohenere wiso nase, exahe wiháre hoka waiyexe maniya mohetehenere nase. \v 24 Hiyaiya, wiyatyahane hiyeta atyo wikaiyakeheta. Xakore hoka wiyaitaiya atyo watyahitere hoka hatyohare atyo maisa xatyahati xini. Hiyaiya, xala hare ala atyahita xoalini hare waiyitereharenai xahita? \v 25 Xakore hoka xoare xamani atyo maisa wiyaiyare hoka wimamaxaharenehareneta kakoa atyoite watyahahena exahita. \p \v 26 Nikare tehitiya Enore Nisekohare kahinaetita wiso wimaiyatereharene hiyeta. Maisa wawaiyorexe wiraexala kakoa, xakore hoka Enore Nisekohare, wiwaolitita akereta mokita wiso hoka axita witahi, komita maisa eneya maisa aliyakere wiraene kakoa hatyoharenai wawaiyekehalakaita. \v 27 Enore atyo halitinae xahekola waiyita, exahe Isekohaliti Waiyexe xahekola hoka waiyekehalakita enomana. Hoka Isekohaliti Waiyexe atyo kahinaetita Enore kaxaikoneharenae hoka axita witahi Enore aokitere akereta. \v 28 Hiyaiya, waiyekehalakita atyo womana: Exahe tyotya xoalini hare kaotyakiterenae womana hoka Enore hakita tyotya hatyoharenae koni, exawaiyetyaseharenai, exahe haomana aohenereharenae waiye tyaonaha maheta. Haxaokala ximita. \p \v 29 Toahiya xowakita atyo Enore koxaka haiyanae haomanere terota aokita hoka haware tehitiya mokahitahene hoka Ityani Jesus akereta tyaonaha maheta. Jesus Cristo ximarene kahare halitinai tyaona maheta nikare Enore mokahene. \v 30 Nikare Enore haomanere aohenerenai kawisa. Maisa kawisahene taita xini, haliti waiyexe aokahene tehitiya. Maisa haliti waiyexe taita xini aokahene, exahe iraka tehitiya enomanaha waiyexe tyaonitere enáli maheta. \s1 Enore Xawaiyera Wiso Jesus Cristo Hiyeta \r (Romanos 16.25; 1 Coríntios 1.8; Filipenses 1.6; Judas 24-25) \p \v 31 Exeharenae hiyetaite xoare wehena? Enoreya atyo kahinaetita wiso hoka xalaiya jiyahaohena wiso? \v 32 Maisa atyo Haisani makamanene hekoti aokita hoka axikatene iniyalahare wománe hiyeta waini maheta. Hiyaiya, Haisani atyo axikatya, waini maheta iniyalahare wománe hiyeta hoka xoana maisaiyaka tyotya xoalini hare waiyexe maxaimanehareta ijita tehitiya womana? \v 33 Xalaiya iraeharehena Enore kaxaikoneharenae? Maisaiya xala. Enoreta atyo iniyalahare maomaneharenai aokahene. \v 34 Hoka xalaiya iniyalahare exomokaka aohena? Hiyaiya, Cristo atyo waini enomanaha, exahe kaxekasekisakeheta hoka Enore fihini maniya tyaonita. Hoka iraeta witahi Enore hiye. \v 35 Nikare hoka xalaite kikihena wiso Cristo xawaiyera nonitata? Xoana, kirakoane wisaoniterehare, howitiharexe wawenane, wirawaiyaka, winaka, wimaxiyehareharene, kaheneharexe, exahe xoana wikamane kore ite kikihena wiso? \p \v 36 Exakere atyo Iraiti Waiyexe nanekoa nexa: \q1 Wawaiyetitere hiso hiyeta waha aka wikaxaisakita, motya etakehare kalanero kakolatyaka hoka kaxaisakiterehare xaisakalati hana nali akereta wikaxomokakita. \p \v 37 Nikare xakore atyo wikaxomokakita hoka hatyoharenai atyo wijiyahaotya, awaiyehenere wiso niyatere hiyeta. \v 38 Hiyaiya, nomani atyo maisaiya xoare hekoti kikihitita wiso Enore xawaiyera nonitata. Mahaiya wikamane, wikasene, anjonai, haiyanai xekohasetinai, xoana tihanarenai, exahe kalikiniye wawenane, wahetakomaniyere wawenane hekoti hoka kikihitita wiso enonita. \v 39 Mahaiya wihaokoa maniya tyaonitere, wikatyahe maniya tyaonitere harenai hekoti kikihitita wiso. Hakákoare exe enokoa, waikohekoa tyaonitere konitareya, maisa hatya hekoti hatyonai kikihitita wiso Enore xawaiyera nonitata, Wiyekohase Jesus Cristo awaiyetitere wiso hiyeta. \c 9 \s1 Enore, Ekaxaikone Hotyalinai Xoaha \p \v 1 Exe niraeterehare atyo aliterexe. Cristo anere atyo natyo hoka maisa namaoseratyare, Isekohaliti Waiyexe ana atyo waiyekehalakita exe niraetereharenae hoka tyakekota niraini. \v 2 Kalore namaikohareta, noxamaikohalini maisa tyotere, nohinaeharenae nohotyaliharenai kaiserehare hiyeta. \v 3 Waiyeya tyaonaha maheta komitaene atyo natyo Enore iniyalahare moka naokita, exahe Cristo nonitata hoka haware notyaoheta naokowita. \v 4 Enore kaxaikone hotyali terota atyo Israel hotyalinae. Haomanerenae atyo aokahene hoka wenati masakare waiyexe isa enomanaha aokowi. Iraiti Waiyexe xairatyoare, exahe Xaotyakiyaho hoka isa enomanaha hoka waiyoreha wenati Enore koamaniya kakoa. Xoalini hare waiyexe Enore isa enomanaha aokowihenerenai atyo enomanereha terota. \v 5 Toahiyereharenae jikolahareha atyo, exahe Cristo tehitiya hoka toahiyereharenae jikolahare. Haliti tyaohenere hiyeta, hatyo halitinae hotyalihare atyo tyaona. Hiyaiya, Enore atyo tyotya halitinae xekohasehare tyaona. Hoka maika kaihalaharetyaketa mene ekakoa. Nikare naoka. \p \v 6 Maihatya Enore iraehenere atyo maisa xoare tyomita, nomita xini. Hiyaiya, maisa atyo tyotya Israel hotyalinae Enore kaxaikoneharenai xini. \v 7 Exahe maisa atyo tyotya Abraão jikolaharenae Enore ityaninae xini. Hiyaiya, Enore atyo nexa Abraão hiye: \q1 “Isaque jikolaharenae taita atyoite hijikolaharenae kaxaokaka”, nexa. \m \v 8 Hatyo hiyeta Abraão jikolaharenai terota atyo kaxaokaka Enore iraehenere hiyeta tyaohenerenai. Hoka maisa atyo tyaotehenerenai xini ijikolaharenai kaxaokakita. \p \v 9 Exakere atyo Enore irae: \q1 “Notyohetaite hoka hatyo xowakaite Sara kaisanihena”, nexa. \m \v 10 Exe tehitiya: hinamahare Rebeca ityaninai nexe atyo haterore, wahetakorehare Isaque. \v 11 Xakore hoka Enore atyo háhare nawenane waiyexe maniya moka hoka nexa Enore Rebeca hiye, hatyo xoimanae nawenane nahitita: \q1 “Inityohaliti atyoite xoimere wakanehare tyaona”, nexa. \m \v 12 Exakere nexa Enore iniyalahare, waiyexe xoaha enómaneha nahitita. Nikare atyo Enore tyoma exahe haxaokala ximita. Maiha atyo xoalini hare enómaneha hiyeta xini. \v 13 Hiyaiya, exakere tehitiya Iraiti Waiyexe nexa: \q1 Jacó atyo nawaiyitya hoka Esaú atyo maisa nawaiyetita, nexa. \p \v 14 Nikare ite hoka xoare wehenaite? Enore maisa waiyexe wehenaite? Maisa nikarexe xini. \v 15 Hiyaiya, exakere atyo nexa Moisés hiye: \q1 Nairakoaneharetya naokowihenere ite nairakoaneharetya, exahe nakanakaharetya naokowihenere ite nakanakaharetya, nexa. \p \v 16 Hatyo hiyeta maisa atyo wiyaokalita, exahe wománenai hiyeta xini, xakore hoka Enore xairakoaneharera wiso hiyeta taita atyo waiye wisaonita. \v 17 Hiyaiya, exakerexe atyo xairatyoare tyaonita Iraiti Waiyexe nanekoa: Enore nexa Faraó hiye: \q1 “Niyatere nahotikisa, exahe waikohekoa hakákoarekoa tyaoniterenai semaha notahi maheta kalorexe namoka hiso”, nexa. \p \v 18 Hiyeta Enore atyo xala xamani airakoaneharetya aokowihena hoka airakoaneharetita, exahe xala xamani maxahekolatya aokowita hoka maxahekolaita. \s1 Enore Xairakoaneharera, Iniyalahare Exomokala \p \v 19 Hoka xinekonitare ite nehena nohiye: “Nikarexe hoka aliyakereya Enore hatya haliti iniyalahare nomasehare aohena? Xalaiya Enore aokiterehare mahokoanehena?” \p \v 20 Hoka xala atyo hiso hoka Enore kakoa kinatyaxa hirae haokowita? Nikarala hoka kamohese nomaka tinihaliti haomasehare kakoa iraeta? “Xoana hoka exakere hisoma natyo?” nita. \v 21 Hiyaiya, hatya haliti atyo kamohese tinihaliti tyomehena hoka aliyakere xamani mokene aokowihena hoka nikare mokitene. Kamohese haterore hiyetaiya hinama tinihaliti enomasehare tyoma, hatya waiye, hatya maisa waiyexe xoahaiya. \p \v 22 Nikare atyo Enore tyoma haxeharene hotikisa maheta, exahe haiyatere hotikisa maheta. Nikare maisa maxahareta iniyalahare nomaseharenai kakoa, maisa xoare hare tyomita ekakoaha. Hamawenekoaretyakaho terota xakore xanahitaha hoka. \v 23 Hotikisa tehitiya aokowi Waiyexe Wenati maniya mohetehenere wiso. Hatyo hiyeta airakoaneharetya, exahe memere moka wiso isa maheta wenati waiyexe womana. Toahiyita atyo memere moka hatyoharenai hoka kalikini isene womana. \v 24 Hiyaiya, Enore atyo haomanerenae aoka wiso. Maisa judeunae taita xini haomanerenae aoka, majudeuneharenae tehitiya hoka haomanerenae aoka. \p \v 25 Nikarexe atyo Oséias nanekoa kaxairatyaka iniraene: \q1 Xalanae ene xamani atyoite, exahe maisa nomaniye hotyalinae xini hoka nomaniye hotyalinae atyoite naokene. Xala hotyali xamani ene atyoite maisa nawaiyetyare hoka noxawaiyiriharenae atyoite naokahene. \p \v 26 Hatyo nanekoita exakerexe tehitiya: \q1 “Xiso atyo maisa nokaxaikoni hotyali xini”, nexa xakore hoka Enore makamanehare ityaninae nerekatite exaokakaha. \p \v 27 Exakere Isaías irae Israel hotyali tahi: \q1 Exahe xakore ite Israel hotyali hisoaka waikohese one kaloxere kilihi tyaonitere akereta hoka haiyanae taitaite waiyexe maniya tyaoheta. \q1 \v 28 Enore ite hairaene akereta tyoma hakákoare waikohekoa. Maisaite wahita hekoti hoka nikare tyoma hairaene akereta. \p \v 29 Hatyo Isaías tehitiyita atyo koxaka nikare irae: \q1 “Ikoiya awa Xekohaseti kinaterexe wijikolaharenai maheta haiyaharenai halakijita hoka wenakalati Sodoma akeretaiya moka wiso, Gomorra akeretaiya wisaona”, nexa. \s1 Israel Hotyalinai, Iraiti Waiyexe \p \v 30 Nikare hoka xoare wehenaite? “Majudeuneharenae ana ene atyo maisa Enore koamaniya nawenatyaka waiyekehalakere, xakore hoka Enore atyo haliti waiyexe aokahene ityakekoneha hiyeta”, wehenaite. \v 31 Hoka Enore haomanere aohenerenae Israel xakore atyo xaotyakiyaho xema tyaona aokowiyahitaha, kasani hatyo hiyeta haliti waiyexe aokahene aokahitaha xakore hoka maisa atyo haliti waiyexe aokahitene. \p \v 32 Xoana hoka nikare tyaonaha? Motya maisa ityakekoneha hiyeta xini haliti waiyexe aokahene aokahitaha. Motya atyo enawenaneha xaotyakiyaho hiyeta Enore haliti waiyexe aokahene aokahitaha hoka. Nikare tyaonaha hoka “hisehityoaha hatyo sehali hisehityoakalati” hiye. \v 33 Hiyaiya, exakere atyo Iraiti Waiyexe nexa: \q1 Namokaite Jerusalém nali sehali hoka hatyo hiye ite hisehityoaha hoka exoaha. Xakore hoka xala xamani atyoite tyakekone hoka maisaiya maihalahareneta ekakoa. \c 10 \p \v 1 Xasemehena, nohinaeharenae, kasani Israel hotyali waiyexe maniya kaiyakeheta naokita. Hatyo hiyeta Enore hiye niraexaita etahiha. \v 2 Enore koamaniya xakore atyo tyaona aokowiyahitaha hoka maisa atyo Enore koamaniya nawenatyakaho kakoa waiyorahitaha. Hatyoharenae waiyekehalakita nomani. \v 3 Maisa waiyekehalakere enomanaha Enore aokiterehare haliti haomana akiti kakoa hoka tyaonahitaha haxahekolaha ximita. Maisa waiyeta enomanaha Enore aokiterehare haliti haomana. \v 4 Hiyaiya, Cristo atyo xaotyakiyaho kamiyanetya, hoka tyotya tyakekohenerenai haliti waiyexe aoka maheta. \s1 Waiyexe Maniya Nawenatyaka Atyo Tyotya Halitinae Anere \p \v 5 Moisés atyo exakerexe xairatya Enore aokitere haliti haomana tahi akiti, Xaotyakiyaho xema tyaonitere hiyeta: \q1 Xala xamani atyoite Xaotyakiyaho aokitere akereta taita tyaona hoka tyaota mene atyoite. \m \v 6 Xakore hoka nexa atyo Enore aokitere haliti haomana ityakekone hiyeta akiti: “Awa atyo hisota haxoawi: Xalaite enokoa xeta xanehena?” Exakerexe atyo exe akiti: “Xalaite xane enokoata Cristo nolohetehena?” nita atyo. \p \v 7 Awa atyo exakere hekoti haxehena: “Xalaite exoahena toloko hatekoakore?” Exakerexe atyo exe akiti: “Xalaite xane kolahetehena Cristo kamatinae tyaonitere nalita?” nita atyo. \p \v 8 Exakere atyo nexa: “Enore niraene atyo hihaliya tyaonita, hikanasako, himahiyasako xoaha”. Exe Iraiti wiyakaihenere atyo katyakekotyaka maheta. \v 9 “Notyakekota Xekohaseti Jesus”, hexaiya hiraeta hikanase kakoa, exahe hityakeko kaiserehare, Enore ekasekihetehenerene xoaha akiti hoka waiyexe maniyaiya hikaiyakeheta. \v 10 Hiyaiya, wityakekota kaiserehare atyo hoka haliti waiyexe Enore aokita wiso. Wikanase kakoa atyo wiraeta wityakekone tahi hoka waiye maniya wikaxomokakihitita. \p \v 11 Hiyaiya, exakere atyo Iraiti Waiyexe nexa: \q1 Xala xamani atyoite tyakekone hoka maisaiya maihalahareneta ekakoa, nexa. \p \v 12 Tyotya haliti hotyalinae xaokaka atyo nikare iraeta. Hiyaiya, judeunae, majudeuneharenae xoaha atyo maisa hawareharexeha makere xini. Enore atyo tyotya haliti Xekohase, exahe waiye mokita hoka xalanae xamani hakahinaetyaka aokita ihiyeta hoka kahinaetyahitene. \p \v 13 Hiyaiya, exakere atyo Iraiti Waiyexe xairatyoare tyaonita: \q1 Xala xamani atyoite hakahinaetyaka aoka Enore hiye hoka waiyexe maniyaite kaxomokakeheta, nexa. \p \v 14 Hoka aliyakereya axehenaha, maisa xakore tyakekorahene hoka? Hoka aliyakereya tyakekohenahene, maisa xakore iraiti semareha hoka? Hoka aliyakereya semehenaha Iraiti xakore, maisa xalahare xakaiye ihiyeha hoka? \v 15 Hoka aliyakereya xakaihenaha, maxaxikatyakahare iraiti xakaisaseharenai hoka? Hiyaiya, exakere atyo Iraiti Waiyexe nexa: \q1 “Waiye kaiserehare atyo iraiti xakaisaseharenai kaokehetehena hoka waiyexe tahi xakaihakahenaha hoka”, nexa. \p \v 16 Xakore hoka maisa atyo tyotyaha tyakekoreha Iraiti Waiyexe. Isaías exakere irae: “Xekohaseti, xala tyakeko Iraiti Waiyexe wiyakaihenere?” nexa. \p \v 17 Nikare tyakekoti kaotyaka Iraiti semaka hiyeta, exahe Iraiti atyo kaotyaka Cristo tahi kaxakaisakitere hiyeta. \p \v 18 Hoka natyo atyo naxita: Xoana maisa ala semahitaha Iraiti tahi? Koxaka atyo semaha Iraiti. Exakere Iraiti Waiyexe nexa: \q1 “Tyotya waikohekoa, tyotya wenakalatinaekoa tyaoniterenae semaha iniraeneha, exahe seko akiya tyaoniterenae hoka semahene”, nexa. \m \v 19 Hoka naxehitiyaite: Xoana Israel hotyalinai anala maisa exeharenae waiyekehalakita? Hiyaiya, Moisés hotohare atyo nexa: \q1 “Naokoawahalinikisaite xiso halitinai hahotyalita mawenaneharenai hiyeta, exahe naxehalinikisaite xiso halitinai mawaiyoreharenai hiyeta”, nexa. \p \v 20 Isaías maisa mairita hekoti hoka nexa: \q1 Haiyaharenae xakore atyo maisa Enore tawareha hoka ekoamaniya tyaonaha, exahe maisa xakore axareha etahi akiti hoka kaotyaka enomanaha, nexa. \p \v 21 Hoka exakere atyo Isaías nexa Israel hotyali tahi: \q1 Fera nokahe naimatya exe halitinae masemaxemalaharenai, matyakekoneharenae ana hoka maiha terota, nexa. \c 11 \s1 Enore Xairakoaneharera Israel Yerenai \p \v 1 Hatyo hiyeta kalikini naxehitiya: Xoana Enore ala hakaxaikonehare hotyalinai maisa aokita haomana? Maisa nikarexe xini! Hiyaiya, natyo tehitiya atyo Israel hotyalihare, Abraão jikolahare, exahe Benjamim hotyalihare konitare. \v 2 Enore atyo maisa maxaokalita haomanere hotyaliharenai, hetati xowakita aohenerenai haomana. Iraiti Waiyexe iraehenere akiti atyoala waiyekehalakita xomana Enore haotita, Elías Israel hotyali iraeharehenere tahi akiti. Exakere nexa: \q1 \v 3 Xekohaseti, hiraene xakaisaseharenae atyo aisaha, exahe xoalini hare kafetatyakitere homana aose hoka mawenekoaretyaha. Hoka nowawitehena nokasetata hoka kalini aisaha natyo aokowitaha. \p \v 4 Xoare nexa Enore ekoaxatene? Exakere nexa: \q1 Waiye atyo namoka 7.000-hare halitinai nomaniye maheta, enore metalahare Baal koamaniya mawenaneharenai. \p \v 5 Hatyo akereta atyo kalikini tyaonita: Enore nawaiyexehare hiyeta haiyanai tyaonita exema haomanere aohenerenai. \v 6 Hawaiyexehare hiyeta atyo Enore aokahene haomana, maisa atyo enómaneha hiyeta xini. Haliti tyomiterehare hiyetaiya aokahitene haomana hoka enawaiyexehareya atyo maisa xoarehare tyomare. \p \v 7 Xoare wehenaite? Israel hotyali tawiterehare maisa kaokahitaha. Hiyaiya, Enore haomanere aohenerenai taita kaokahene hoka haiyaharenae atyo matanakoakohare akereta tyaonaha, Enore niraene semaha hoka. \p \v 8 Hiyaiya, Iraiti Waiyexe atyo nexa: \q1 Enore atyo kinatere moka emahiyaseha, exahe exahekolaha xoaha, hoka kalikini kijiyehena maiha waiyakatyareha haxosenaiha kakoa, maiha semakatyareha hatanakoakonaiha kakoa, nitere akereta. \p \v 9 Hoka Davi atyo nexa: \q1 Maikaite hisehaliti heko kaxotokakaha hoka kamaoseratyakaha. Nikare ite tyaonaha hoka iniyalahare ite kaxomokakaha. \q1 \v 10 Maikaite exosenaeha jihotyoare tyaona hoka maisa waiyakahenahititaha. Exahe maika aonikoakoataha mene hawenaneha howitiharexe hiyeta, nexa. \p \v 11 Kalikini naxehitiya: judeunae hisehityoahenere xowakala hisehityoaha hoka hamahakaisereneha ana hikoaha? Maisa nikarexe xini. Iniyalahare tyomaha hoka hatyo hiyeta wenati waiyexe tyaona majudeuneharenae ana hoka judeunae okoawahareha ihiyeha maheta. \v 12 Judeunae iniyalahare tyomehenahere hiyeta atyo kalore wenati waiyexe kaotyaka tyotya haliti hotyalinae ana. Exahe ematyakekoneneha hiyeta atyo majudeuneharenae tyakekone kaotyaka enomanaha. Hoka judeunae haiyaharenai tyakekohetehenerenai Enore anaite xane hikoaheta hoka hatyo xowakaite masakare waiye kaiserehare wenati tyaohetehena. \s1 Waiyexe Maniya Nawenatyakeheta Majudeuneharenai Hiyeta \p \v 13 Kalikini atyo niraeta xiso majudeuneharenae kakoa. Natyo tyare atyo majudeuneharenae ana terotere iraiti xakaisasehare notyaona hoka hatyo hiyeta nihalahareta nohateni kakoa. \v 14 Xoana xamaniya hoka exakere notyaona hoka nohinaeharenaiya okoawahare hoka hatyoharenai hiyetaiya haiyanae waiyexe maniya namoheta. \v 15 Hiyaiya, judeunae maxawaiyityakehenere hiyeta atyo tyotya haliti hotyalinae Enore hinaehare tyaona. Hoka xoanaite tyaohenaha, kaxawaiyetyakehenahere xowaka? Hatyo xowaka atyoite kamatinae kasehetiterehare akereta tyaohetehena enawenaneha. \p \v 16 Hetatiye tohase nakairati hiyetaiya kaxekaka Enore ana hoka mainikere tehitiya atyo enomanere. Nikare tehitiyaiya atya tyahare Enore ana kaxekaka hoka ekanohinae tehitiyaiya enomanere terota. \v 17 Haiya kanohinai kataikaka oliveira exafityakahare kate hiyeta hoka hatya atya maxafityakahare kanohitare kaxomokaka ihiye. Xiso majudeuneharenae atyo hatyo atya maxafityakahare kanohi akereta hoka kalikini atyo judeunae niyatere, exahe enawenaneha xoaha xomanere tyaoheta. \v 18 Hatyo hiyeta awaira atyo ximaxawaiyerehena atya exafityakahare kanohinae kataikakehenerenae kakoa. Xoanereya hoka xaokowiharetyoahena? Xisonae atyo atyakate kanohinai akereta taita. Maisa atyo xiso xini xaiyatelikijita atya tyahare. Atya tyahare atyo aiyatelikijita xiso. \p \v 19 Xakore hoka xehenaite: “Atya kanohinae atyo kaxirikotyaka hoka hatyonae wenekoare wisaona maheta”, xehenaite. \v 20 Hiyaiya, ematyakekoneneha hiyeta atyo kaxirikotyakaha. Hoka xiso atyo atyakate hiye xikahiyalatyaka xityakekone hiyeta. Hatyoharenai waiyekehalakita xomana hoka awa atyo xaokowiharetyoa, xakore hoka maika ximairehena kaisere. \v 21 Hiyaiya, Enore atyo maisa iniyalahare maxomokalita judeunai, atya kanohi kaiserehareha xakore atyo hoka. Hoka xoana xiyahekola hiye, motyaiyala maisa iniyalahare tehitiya mokita xiso xaokita? \p \v 22 Enore atyo waiyexehare, exahe xalijinihare tehitiya. Kaxirikotyakehenerenae xahita atyo xalijinihareta hoka waiyexehareta atyo xihiye, hekoiya enawaiyexehare xema xisaona hoka waiyeya mota mene xiso. Mahaiya hoka irikotya tehitiyaiya xiso. \p \v 23 Hiyaiya, judeunaiya halakisaha hamatyakekoneha hoka haikoahenahitahaiya hetati tyaonahitere akiti xeta. Hiyaiya, Enore atyo kinatere hoka ehaikoakihenahiteniya. \v 24 Xiso majudeuneharenae atyo atya maxafityakahare kanohi kaxirikotyaka hoka atyakate exafityakahare hiye kahiyalatyakitere akereta. Hoka judeunae atyo atyakate exafityakahare kanohinai kaiserehare akereta. Hatyo hiyeta Enore anaiya atyo maisa howitihare hiyalatyakehitita atya kanohinai ekate hiyeta kaxirikotyakehenereharenai. \s1 Enore Awaitita Tyotya Halitinae \p \v 25 Nohinaeharenae, kasani exe Iraiti Waiyexe metaharetere waiyekehalaka xomana naokita, maisa xaokowiharetyoa maheta, xawaiyore xaokowita maheta: Israel hotyalinai matyakekonene atyoite maisa tyaota minita. Majudeunehare hotyalinae konitarenai tyotya tyakekohenahere Enore kijiya taitaite. \v 26 Hatyaosetaite tyotya Israel hotyalinai waiyexe maniya kaxomokakeheta Iraiti Waiyexe iraehenere akereta: \q1 Haliti niyaseharehetaite Sião nalita tyoheta hoka tyotya Jacó hotyaliharenae iniyalahare tyomitere emaisaheta. \q1 \v 27 Nikare ite namokahene iniyalahare enómaneha nemaisahetehenere xowaka. \p \v 28 Judeunae atyo maisa Iraiti Waiyexe aokahita haomanaha hoka hatyo hiyeta Enore nahalakoahare tyaonaha, xiso majudeuneharenae hiyeta. Xakore hoka Enore atyo aokahene haomana enahetakomaniyereharenae hiyeta, hoka ihinaeharenae atyo tyaonaha. \v 29 Hiyaiya, Enore atyo xala xamani aohena haomana, exahe waiye moka aokowihena hoka maisa atyo hahekore haxahekola mokare. \p \v 30 Hoka xiso majudeuneharenae atyo toahiya maisa Enore niraene xityakekota. Xakore hoka kalikini atyo Enore airakoaneharetya xiso, judeunai matyakekonene hiyeta. \v 31 Nikare hatyo airakoaneharehenere xiso hiyeta, kalikini judeunai matyakekonahitaha Enore, hoka haxowakehenaite Enore airakoaneharetyahene maheta xihiyeta. \v 32 Hiyaiya, Enore atyo tyotya matyakekoneharenai mokahene, hotikisa maheta haxairakoaneharera tyotya haliti hotyalinai ana. \s1 Enore Xaexakeretyaka \p \v 33 Kaxiyani, Enore atyo waiye kaiserehare! Tyotya waiyekehalakita enomana, exahe waiyore. Xalaiya awaiyekehalakatya exahekolanai? Xala anaiya waiyekehalaka enawenane? \v 34 Exakere atyo Iraiti Waiyexe nanekoa nexa: \q1 Xala anaite waiyekehalakehena Xekohaseti xahekola? Xalaiya aotyakihenene? \q1 \v 35 Xala koxaka xoalini hare Enore ana isa, Enore bakatene maheta? \m \v 36 Hiyaiya, tyotya xoalini hare atyo enómanenai taita. Ihiyeta atyo tyotya xoalini hare kaotyaka, exahe hoka enomanerenae makere atyo. Hatyo hiyeta maika Enore kakoa kaihalaharetyaka matyotenehare! Nikare waoka. Eko xoaha. \c 12 \s1 Wenati Waitare \p \v 1 Hatyo hiyeta, nohinaeharenai, maika Enore airakoaneharetitere xiso hiyeta niraehena xikakoa: maika xiháre xisehena Enore ana, kinasetatere isoawitere akereta, ehatene xisoma maheta, exahe aokitere akereta xisaohena. Nikareya atyo xisaona hoka hatyoiya atyo aliterexe xisaonita ekoamaniya. \v 2 Hoka awa atyo matyakekoneharenai tyaonitere akereta xisaona, xakore hoka maika kotare Enore waiye maniya moheta xiyahekolanai. Nikare ite hoka waiyekehalaka xomana Enore aokitereharenai, xoare xamani waiyexe, ehekorexe, exahe awaiyetitereharenai. \p \v 3 Enore hawaiyexehare hiyeta iyateliti isehenere nomani hiyeta niraehena xikakoa: Awa atyo hatya xinekonitare hatahi taita ahekohena, exahe hoka haiyanae xahexe nawaiye aokowihena. Maika waiye ahekotya, Enore hatya ana xakini tyakekoti isehenere hiyeta. \v 4 Hiyaiya, wiháre kaxiyehare hoka hatya xakini atyo kahatenexe. \v 5 Nikare tehitiya wiso tyakekohenerenae. Wikahare xakore hoka Cristo hiyeta haterore wisaona. Hoka wityotya hahotyalita wisaonita haiyanae hawareharexe haríti kaomakere kakoa. \s1 Waiyoliniti, Iyateliti Waiyexe Enore Isa Halitini Ana \r (1 Coríntios 12.4-11; Efésios 4.9-12) \p \v 6 Hatyo hiyeta nika wisomehena wihatene hawareharexe xakini, Enore isehenerehare womana hawaiyexehare hiyeta. Wihatene atyoite wiyakaini Enore niraene tahi hoka hatyoharenai atyoite wisomehena wityakekone hakakoaneta. \v 7 Wahaka mahetaiya hoka wahaka. Waotyakisa mahetaiya hoka waotyakisa. \v 8 Exahe waihalahalinikisa mahetaiya haiyanai hoka waihalahalinikisahene. Hatyaiya haxiyehare hiyeta isa aokowita haiyanae ana hoka maika haihalaharene kakoa isa. Xala xamaniya xekohaseti hoka hahatene kakoa irihare. Exahe xala tehitiya xamaniya haiyanae kahinaetya hoka haihalaharene kakoa kahinaetyahene. \s1 Wenati Waiyexe \r (Atos 10.35; Gálatas 5.22-24; Efésios 4.1-3; 4.25–5.2) \p \v 9 Maika xawaiyetya kaiserehare haiyanai. Xahalakihena iniyalahare hoka waiyexe xema taita xisaohena. \v 10 Maika xihinaeharenae xihalaharene kakoa xawaiyetya, Cristo xema tyaonahitere hiyeta. Exahe maika waiyexe taita xisomehena haiyanai kakoa, xaiminisakakoa maheta. \v 11 Maika kalore xahaka, awa atyo ximaxahare. Xihalaharene kakoaira xahaka Xekohaseti ana. \v 12 Heko xatyahahena Xekohaseti xahita xihalaharene kakoa, exahe xakore haiya xowaka xawenane howitihare tyaonita hoka heko ximamaxaharenehare xisaona hoka awa atyo xahalakihena xiraexala. \v 13 Haiyanae Enore koamaniya tyaoniterenae xoalini hare aokitereharenae kakoa xirakakakoahena xoare xamani xikaxiyehareta hoka. Exahe haiyanae kaokehena hoka waiye xamokahene xihanako. \p \v 14 Enore hiye xiraehena kirawanetereharenae xiso waiye moka maheta. Xaxehenene hoka waiye mokene hoka awa atyo iniyalahare exomokakaha xaoka. \v 15 Maika ihalahareterenae kakoa xihalahare, exahe tiyitereharenae kakoa hoka xitiya. \v 16 Haiyanae kakoa ximehexaiko xisaohena hahotyalita. Awa atyo xaokowiharetyoa, awa atyo ximaxawaiyera wakaharenae, awa atyo kalore xawaiyore xaokowi. \p \v 17 Awa atyo haiyanae iniyalahare mohena xiso hoka hatyo nahalakoa iniyalahare xamokene. Maika xisomehena tyotya halitinai waiyexe aokitereharenai. \v 18 Exahe xoana xamani xikaxomokakehena hoka maika xaiyateretyoa hoka ximehexaikohare xisaona haiyanai kakoa. \v 19 Nohinaeharenae, maika hatya iniyalahare moka aokowihena xiso hoka awa atyo xikatolikoa xaokowi. Maika Enore ana xahalakisene hoka katolikoaretya xiso. Exakere atyo Iraiti Waiyexe nanekoa nexa: \q1 “Natyo atyoite nakatolikoarehena xiso, exahe nabakahenahene”, nexa Xekohaseti. \m \v 20 Iraiti Waiyexe nanekoa iraehenere akereta xisaona: \q1 Maika hahalakoahare nakita hoka nakairati hisa enomana hoka kanakaira, oinita hoka one hisa enomana hoka tera. Nikareya hisaona hoka hahalakoahare hehaihalikisa, nexa. \m \v 21 Awa atyo iniyalahare xahalaisa hoka jiyahaotya xiso. Xaiyateretyoa hoka waiyexe kakoa iniyalahare xijiyahaotya. \c 13 \s1 Kalorexenai Xaiminisaka Tahi \p \v 1 Maika tyotya halitinai kalorexenai niraene tyakeko. Hiyaiya, maisa atyo hatya kalorexe tyaotere Enore maxaokalahareneta. Kalorexe tyaoniterenai atyo Enore xomokalanai. \v 2 Nikareya xala xamani kalorexenai mahokoanetita hoka Enore axikahenerehare atyo mahokoanetita. Nikare tyaonitereharenai atyo hatyoahitaha iniyalahare maniya axomokanikisoahitaha. \v 3 Hiyaiya, iniyalahare tyomitereharenae taitaiya atyo mairihena xekohasetinae. Hoka waiye tyaoniterenaiya atyo maisa xoare maheta mairahitaha. Maika atyo maisa himaira haokowiye xekohasetinae hoka waiyexe taita hisoma. Nikareya hisaona hoka ihalaharehaiya hikakoa. \v 4 Enore ana atyo hakahitaha, kasani waiye maniya hisaona aokahitaha hoka. Iniyalahareya atyo hisaonita hoka himaira. Kalorexenae atyo kinatere hoka iniyalahareya mokaha hiso. Enore hatene atyo tyomahitaha hoka hatyo hiyetaiya iniyalahare mohenaha xala xamani iniyalahare tyomita hoka. \v 5 Hiyeta hoka maika xekohasetinae niraene hityakekohena. Maisa iniyalahare mokahitere Enore aokitere akereta hiyeta taita xini. Xakore hoka xahekore hiyeta tehitiya. \p \v 6 Hiyeta hoka kalorexenai aokitereharenai xabakatya. Hiyaiya, hahateneha atyo tyomehenaha hoka Enore hatene atyo tyomahitaha. \v 7 Hatyo hiyeta xabakahenaira xikakotanetereharahene. Xabakahena xekohasetinai xabakatya aokitereharenai, exahe xixiyeharenai hiyeta aokitereharenai xaimane hoka xabakahena. Maika xaiminisa tyotya kalorexenae, exahe xityakekoahene. \s1 Xawaiyetyakakoati Tahi \p \v 8 Awa atyo haiyanai ximabakalahare xisaona. Awa atyo haiyanae ximaxawaiyerahare xisaona. Hiyaiya, xala xamaniya atyo haiyanae awaiyetita hoka Xaotyakiyaho xema atyo tyaonita. \v 9 Exakere atyo Xaotyakiyaho nexa: \q1 Awa atyo haiyanae nohiroxa hiwatyali, awa atyo haisa haliti, awa atyo hikaiwa, awa atyo hatya xiyehare himaiyase, nexa. \m Tyotya exenai, exahe haiyanai xoaha atyo kaxakiranetyaka hoka haterore Xaotyakiyaho tyaonaha hoka nexa: \q1 Hawaiyehena haiyanae hawaiyetyoawitere akereta, nexa. \p \v 10 Xala xamaniya atyo xawaiyetyati kakoare hoka maisaiya atyo iniyalahare mokita hahinaehare. Hatyo hiyeta wawaiyehena atyo hoka Xaotyakiyaho xema atyo wisaonita. \p \v 11 Maika nikare xisaohena, hiyaiya, waiyekehalakita atyo xomana kalikini wisaonitereharenai. Xiyaiya, kaosetyaose ferakene atyo xane hikoa. Hiyaiya, waiyexe maniya wiyomokakeheta atyo maisa sekohetere kalikini, maisa atyo etake wityakekohenere xowaka akereta xini. \v 12 Hiyaiya, makiya atyo tyotehena hoka ferakoahena atyo wihiye. Hatyo hiyeta nikahena hoka wahalakisa makaliroti koni anerenai hoka wiyaiyatelilisakala wiya hoka wikinatere wisaona xaokanatyakalati xema. \v 13 Nikahena hoka waiyexe maniya taita wisaona haiyanae ferakoa tyaonitere akereta. Hoka wahalakihena kaisere wimaxaloharene, weratetyoane, ohiro hiye wawenane, xoalini hare kehaisakere, wiyalijinihare kakoane, wokoawahare kakoane harenae. \v 14 Maika Wiyekohase Jesus Cristo niyatere kakoa xisaona, awa atyo iniyalahare kaxawaiyetyakitere xema xisaona. \c 14 \s1 Awa Atyo Iniyalahare Hihinaehare Hamoka Haokowi \p \v 1 Maikaira kotare xinekoni xamoka xala xamani maisa kalore tyakekore hoka. Xakore hoka awa atyo exahekolanai hiyeta kinatyaxa xirae ekakoa. \v 2 Hiyaiya, haiyanaiya atyo hatyakekoneha hiyeta kanakairaha tyotya xoalini harenai. Hoka haiyanaiya atyo maisa kalore tyakekoreha hoka atyali, exahe hananehaliti taitaiya atyo kanakairaha. \v 3 Hoka maika hatyo tyotya xoalini harenai kanakairiterenai awa hahinaeharenai manakairiterenae maxaiminira. Exahe awa atyo hatya hananehaliti taita kanakairitere iraesekoatya hatyo tyotya xoalini harenai kanakairiterenai tahi. Hiyaiya, Enore atyo haomanere aokene. \v 4 Xala atyo hiso hoka hiraeharetita hatya wakanehare? Exahiya, xoana heko xamani kinatere tyaona, exahe xoana maisa xamani kinatere tyaonita hoka exekohase atyoite ahekohena etahi. Hekoite kinatere tyaona. Xekohaseti atyoite aiyatelikisene. \p \v 5 Haiyanae xahekola hiye atyo hoka haferakene atyo haiyanai ferakenenai xahexe nawaiye aokahitaha. Hoka haiyanai xahekola hiye atyo hoka ferakitinai nihatyaka atyo hakakoa ferakeneta. Hoka maika nikarehena hoka hatya xakini haxahekola xema tyaona. \v 6 Xala ana xamani atyo haferakene masakare waiyeta hoka hatyo atyo Xekohaseti aiminijita, exahe ihalahareta atyo ekakoa. Xala xamani atyo kanakairita tyotya xoalini harenai hoka Xekohaseti atyo aiminijita, Enore kakoa atyo ihalahareta nakairati hiyeta. Nikare xala xamani maisa eteti harenai nisare hoka Xekohaseti atyo aiminijita, exahe Enore kakoa atyo ihalahareta. \p \v 7 Maisa atyo womanita xini wisaonita, exahe maisa atyo womanita xini wiwainita. Xekohaseti anaiya atyo wisaonita hoka enomanere atyo wisaonita, \v 8 exahe wiwainihena hoka Xekohaseti anere atyo wiwainita. Exaheya xoana wikaseta xamani, wiwainihena xamani hoka Xekohaseti anere atyo wisaonita. \v 9 Hatyoharenae niyahare atyo Cristo waini, exahe kaseheta hoka kamatinae, kaseterenae xoaha Xekohase tyaona maheta. \v 10 Hatyo hiyeta xoana hoka hihinaehare tahi hiraesekoaita? Exahe hatya, xoana hoka himaxaiminirita hihinaehare? Hiyaiya, wityotya atyoite Enore nahalakoa wiyane hoka hatyo atyoite wisomitere akereta mohena wiso. \v 11 Hiyaiya, exakere atyo Iraiti Waiyexe nexa: \q1 “Aliterexe niraeta”, nexa Xekohaseti. “Tyotyaite halitinae hakaoli kakoa meholokoahena nahalakoi hoka nehenahaite: ‘Aliterexe nika hiso Enore’, nexahaite”, nexa. \m \v 12 Hatyo hiyeta wityotyaite hatya xakini wiyakaihena wawenane tahi Enore hiye. \s1 Awa Atyo Iniyalahare Maniya Hihinaehare Hamoka \p \v 13 Hatyo hiyeta nikareta kaisere wiraeharetya haiyanai. Hoka awa atyo xoalini hare xisoma hoka iniyalahare maniya xihinaeharenai xaxomokanikisa. \v 14 Xekohaseti koamaniya notyaonitere hiyeta, nomani atyo maisa xoarehare manakairatyakahare aka. Hoka xala ana xamaniya atyo xoalini hare manakairatyakahare tyaonita hoka manakairatyakahare terota atyo tyaonita enomana. \v 15 Hexamaikohalinikijitaiya hihinaehare, hikanakairiterehare hiyeta hoka maisa atyo hihinaehare hawaiyetyare. Awa atyo hikanakairiterehare hiyeta hihinaehare iniyalahare maniya haxomokanikisa. Hiyaiya, Cristo atyo waini enomana. \v 16 Awa atyo xoalini hare xisoma hoka haiyanai iniyalahare iraeha, xoalini hare waiyexe xaokitere tahi. Xiriharira hatyohare kakoa. \v 17 Hiyaiya, Enore koamaniya nawenatyaka atyo maisa nakairati, erati xoaha xini. Xakore hoka waiyexe wenati, mehexaikohaliti, ihalahaliti atyo. Isekohaliti Waiyexe atyo hatyoharenae ijita. \v 18 Hoka xala xamani atyo nikare tyaonita Cristo ana hoka aihalahalinikijita atyo Enore, exahe halitinai atyo tyakekotene. \p \v 19 Hatyo hiyeta nika kaisere wisaohena xoalinihare amehexaikohalikijitere wiso, exahe kahinaetya wiso hoka haiyanai tyakekohatiyenai waiyatelikijiterehare ityakekoneha kakoa xema. \v 20 Hoka awa atyo nakairati hiyeta Enore hatene hemaisatya. Tyotya nakairatinai atyo kakanakairatyakere taita, xakore hoka maisa atyo ehekoreta nakairatyaka xini etakehare hatyohare hiyeta hatya iniyalahare maniya axomokanikijiterehare. \v 21 Waiye atyo eteti manikakene, exahe vinhoxa maerakene, exahe xoalini hare maomakene, maisa hihinaehare iniyalahare maniya haxomokanikijita maheta. \v 22 Hiso atyo hawaiyoreta hityakekone kakoa, exahe Enore hoka waiyoreta hityakekone kakoa. Waiye kaiserehare atyo xala xamani hatyakekone kakoa tyomita xoalini hare hoka. \v 23 Hoka hatya anaiya atyo maisa waiyekehalakere hoka mahaiya atyo nijita eteti. Maisaiya hatyakekone kakoa xoalini hare kanakairita hoka maisaiya Enore ana waiyeta. Xoare xamani atyo maisa hityakekone kakoa xini hisomita hoka hatyo atyo iniyalahare. \c 15 \s1 Haiyanai Waiye Xomokaka Tahi \p \v 1 Wiso wikinatere wityakekone kakoa wisaoniterenai atyoite wakahinaehena inira tyakekoterenai, hakolalaha kolatyaha maheta. Maisaiya atyo witahi taita wahekoita. \v 2 Nika hoka waihalahalinikisa wihinaehare waiye tyaona maheta, exahe ityakekoneha kekoare maheta. \v 3 Hiyaiya, Cristo atyo maisa hatahi taita xini ahekotya. Iraiti Waiyexe atyo exakere nexa: \q1 Xalijiniharexenai kirawanehenere hiso atyo exoa noheno, nexa. \m \v 4 Tyotya kaxairatyakehenere Iraiti Waiyexe nanekoa atyo aotyakisa wiso maheta hoka wimamaxaharenehare watyaha maheta Xekohaseti xahita. Exahe wimamairanehare mokitere Iraiti xairatyoare tyaonitere kakoa maheta. \v 5 Kasani Enore, mehexaikohaliti, iyateliti xekasehare kahinaetya xiso hoka waiye xamokakakoa naokita, Jesus Cristo haiyanae waiye mohenere akereta. \v 6 Nikare ite hoka xityotya haxawalita xaexakeritya Wiyekohase Jesus Cristo Nexe Enore. \s1 Waiyexe Iraiti Majudeuneharenai Ana \p \v 7 Hatyo hiyeta haiyanae xaohena xomana, Enore kakoa ihalahareha maheta, Cristo aohenere xiso akereta. \v 8 Cristo atyo judeunae wakanehare tyaona, Enore katyakekotyaka maheta, exahe hoka Enore toahiya iraehenereharenae enahetakomaniyereharenaeha hiye kaotyaka maheta. \v 9 Exahe majudeuneharenae hoka Enore aexakerityaha maheta enawaiyexehare hiyeta. Exakere atyo Iraiti Waiyexe nexa: \q1 Hiyetaite hoka naexakeritya hiso majudeuneharenae koni, exahe noxaexakiliri kakoaite noxera homana, nexa. \p \v 10 Exakere nehitiya Iraiti Waiyexe: \q1 Xiso majudeuneharenae, maika xihalaharehena Enore haomanere aohenerenae kakoa, Israel hotyalinai kakoa. \p \v 11 Exakere tehitiya nexa: \q1 Xiso majudeuneharenae, xityotya xaexakerehena Xekohaseti. Xityotya xiso haliti hotyalinae xaexakerehenene. \p \v 12 Isaías tehitiya nexa: \q1 Jessé jikolahare ite tyoa. Kaotyakaite hoka majudeuneharenae Xekohase tyaona hoka exahita atyoite atyahaharetyoahenaha. \p \v 13 Maika Enore, axatyahanikijiterehare wiso, kalore aihalahalinikisa, amehexaikohalikisa xiso, xityakekoterene hiyeta hoka xiyatyahane heko kekoare Isekohaliti Waiyexe niyatere hiyeta. \s1 Paulo Xawaiyekehalakala \p \v 14 Nohinaeharenai, noxahekoli hiye hoka kalikini ala xawaiyexehare, exahe xawaiyore xoalini hare kakoa, exahe xawaiyore xaotyakisakakoita naoka. \v 15 Hoka kalikini exe babera naxairatya nomamairanini kakoa, haiya akiti Iraitinae xotyaxematya maheta Enore iyateliti isehenere nomani hiyeta. \p \v 16 Iyateliti isa nomani Jesus Cristo wakanehare notyaona hoka majudeuneharenae nakahinaetya maheta. Sacerdote akereta atyo notyaonita Waiyexe Iraiti Enore niraene noxakaitere hiyeta. Nikare notyaonita, kasani majudeuneharenae, Enore aokahene haomana efetatyakaharenai akereta naokita, Isekohaliti Waiyexe hiyeta. \p \v 17 Hatyo hiyeta Jesus Cristo kakoa haxawalita notyaonita hoka nahakitere Enore hatene hiyetaite naokowiharetyoahena. \v 18 Hiyetaite hoka niraehena Cristo xoalini hare tyomitere nohiyeti tahi akiti taita, majudeuneharenae Enore tyakeko maheta. Hatyoharenai atyo kaomaka Iraiti hiyeta, wenati waiyexe hiyeta, \v 19 exahe metaharexe nomaka hiyeta, exahe Enore Nisekohare niyatere xoaha hiyeta. Nikare, Jerusalém nalita, exahe Ilíria nali kijiya, Waiyexe Iraiti noxakaita tyotya Jesus Cristo tahi halitinai hiye. \v 20 Naiyateretyoa minita atyo noxakaini Iraiti Waiyexe kakoa haiyanaikoa Cristo tahi masemaneharenai hiye. Maisa noxakai maheta xini koxaka haiyanai xakaihenereharenai hiyeta maheta xini. \p \v 21 Hiyaiya, exakere atyo Iraiti Waiyexe nexa: \q1 Haiyanae Jesus Cristo tahi masemaneharenae ite waiyehenahene, exahe haiyanae masemanetereharenae etahi ana ite waiyekehalaka. \s1 Paulo Xane Waiyeheta Roma Yerenae Aokowi \p \v 22 Kahaliki xakore notyoa nowaiyeheta xiso naokowita hoka maisa aliyakere xaka. \v 23 Xakore hoka koxaka tyare atyo nohateni alikoanai namiyatya hoka toahiyita tyare nowaiyeheta naokowita xiso hoka \v 24 kalikini atyoite notyoa nowaiyehetehena xiso. Kasani Espanha noxanihenere xowaka nowaiyeheta naokowita xiso, exahe kasani tehitiya xakahinaetya natyo naokita noxanini nali xeta kakoa, nowaiyehetehenere xiso najikinita. \p \v 25 Xakore hoka kalikini atyoite noxanihena Jerusalém xeta Enore kaxaikoneharenai nakahinaetya maheta. \v 26 Macedônia, Grécia nali xoaha Enore xema tyaoniterenae ahotyalikisaha xiyehaliti, kahinaetyaha aokowiha Jerusalém nali Enore kaxaikonehare hotyalinai maxiyeharehare tyaoniterenae maheta. \v 27 Hatyoahitaha nikare ahekotyaha, nikare terota atyo ehateneha judeunae kahinaetyaha maheta. Hiyaiya, judeunae atyo Enore koamaniya nawenatyaka kakoa kahinaetyaha majudeuneharenae. Hiyeta hoka majudeuneharenae ite kahinaehena judeunae haxiyehareha xoalini hare waiyexe kakoa. \p \v 28 Exe hateniti ite namiyatya, exahe exe ahohisakoahenahere xiyehaliti hotohare ite nisa namiyatya hoka hatyo najikinitaite noxani Espanha xeta hoka notonani heko nowaiyeheta xiso. \v 29 Nowaiyehenere xiso xowakaite waiyexe xoalini hare Cristo nalitare kaotyakehena xomana. Hatyoharenae waiyekehalakita nomani. \p \v 30 Naxa xiso, nohinaeharenae, Wiyekohase Jesus Cristo hiyeta, exahe Isekohaliti xawaiyetyati ijitere womana hiyeta. Maika xakahinaetya natyo xiraexala kakoa. \v 31 Xiraexatya nomani hoka Judéia nali matyakekoneharenai tyaoniterenae maisa xoana mokita natyo, exahe Enore kaxaikoneharenae Jerusalém naliyerenai hoka nohateni kakoa ihalahareha. \v 32 Nikare ite, Enore xaokalita hoka nokaokihena xomana hoka nihalahare, exahe xaihalahalinikisaite natyo. \v 33 Maika Enore, mehexaikohaliti ijitere womana, kaxaiko xityotya naoka. Xoaha taita. \c 16 \s1 Haxakaisakeheta Aoka Hahinaeharenae Hiye \p \v 1 Wihinaehalo Febe tahi nirae xihiye. Cencréia nali Cristo xema tyaoniterenae kahinaetyasero tyaonita. \v 2 Maika exe wihinaehalo waiye xamoka. Nikare atyo Enore koamaniya tyaoniterenae hahinaeharenae mokita. Maika xisa enomana, xoarenai hiye xamani xakahinaetene aohena hoka. Hiyaiya, koxaka atyo kahare haliti kahinaetya, exahe natyo tehitiya hoka koxaka kahinaetya. \q1 \v 3 Maika xiyakaiheta natyo Priscila, Áquila xoaha hiye. Hatyonai atyo haxawalita hakaha nokakoi Jesus Cristo hatene hiye. \v 4 Hakahinaeraha natyo hiyeta komita kaxaisakaha. Hatyoharenai hiyeta nihalahare ekakoaha. Maiha natyo taita xini. Majudeuneharenae Cristo koamaniya tyaoniterenae hotyalinai tehitiya ihalahareha ekakoaha. \q1 \v 5 Maika xiyakaiheta tehitiya natyo Cristo koamaniya tyaoniterenae ehanakoha nali hohisakoiterenae hiye. \q1 Maika xiyakaiheta tehitiya natyo noxiyakawalihare nohinaehare Epêneto hiye. Hatyo hotohare atyo Cristo koamaniya hawenane moka Ásia koa nali. \q1 \v 6 Maika xiyakaiheta natyo Maria hiye. Hatyo atyo kalore haka xinekoni. \q1 \v 7 Maika xiyakaiheta natyo Andrônio, Júnias xoaha hiye. Hatyonai atyo nohinaeharenai judeunai atyo. Haxawalita kaberexotyakaha nokakoi. Cristo niraene kakoarenae waiyaneharenai kaiserehare atyo tyaonaha. Nahitita atyo Cristo koamaniya tyaonaha. \q1 \v 8 Maika xiyakaiheta natyo noxiyakawali Amplíato hiye. Xekohaseti koamaniya tyaonita hoka hatyo hiyeta nakakawatene. \q1 \v 9 Maika Cristo hatene hiye kahinaetitere wiso Urbano hiye xiyakaiheta natyo. Exahe tehitiya noxiyakawalihare nohinaehare Estáquis hiye hoka xiyakaiheta natyo. \q1 \v 10 Maika Apeles, Cristo koamaniya masakare tyaonitere hiye xiyakaiheta natyo. Aristóbulo exanityo, ityaninae harenae hiye hoka xiyakaiheta natyo. \q1 \v 11 Maika nohinaehare kaiserehare judeu Herodião hiye xiyakaiheta natyo, exahe Narciso hotyali Cristo koamaniya tyaoniterenae hiye hoka xiyakaiheta natyo. \q1 \v 12 Maika xiyakaiheta natyo Trifena, Trifosa, Xekohaseti ana hakiterenae hiye. Exahe tehitiya noxiyakawalihalo nohinaehalo Pérside hiye xiyakaiheta natyo. Hatyo tehitiya atyo kalore haka Xekohaseti ana. \q1 \v 13 Maika xiyakaiheta natyo Rufo hiye. Hatyo atyo kalore haka Xekohaseti ana. Exahe inityo hiye hoka xiyakaiheta natyo. Inityo waiye mokita natyo haisani akereta. \q1 \v 14 Maika xiyakaiheta natyo Asíncrito, Flegonte, Hermes, Pátrobas, Hermas, xoahanae hiye, exahe wihinaeharenae nali tyaoniterenae hiye hoka. \q1 \v 15 Maika xiyakaiheta natyo Filólogo, Júlia, Nereu, enahahalo xoaha hiye. Exahe tehitiya Olimpas, tyotya Enore kaxaikoneharenae nali tyaoniterenae hiye hoka xiyakaiheta natyo. \q1 \v 16 Maika xikatyawaxakakoahena hoka xasohitanakolisakakoa xiyawaiyetyakakoane hiyeta. Tyotya Cristo koamaniya tyaoniterenae tehitiya haxakaisakeheta aokaha xihiye. \s1 Maika Xirihare Xaotyakisatiyenae Metalahare Kakoa \r (2 Coríntios 11.12-15; 1 Timóteo 1.6-7; 4.1-3) \p \v 17 Nohinaeharenai, maika xirihare haiyaharenai exaoretitereharenai wenati kakoa, exahe haiyanai tyakekone ahowitikijiterenai, exahe xikaxaotyakisakehenere hare mahokoanetitereharenai kakoa. Maika xakikisoaheta enonitaha. \v 18 Hiyaiya, nikare tyaoniterenai atyo maisa Wiyekohase Jesus Cristo xema xini tyaonahitaha, haxahekolaha ximita atyo nikare tyaonahitaha. Exahe waiyore iraetaha hoka aihalahalinikisa haliti maotikonexe hoka maoseratyahitene. \s1 Xaotyakisati Miyane \p \v 19 Iraiti Waiyexe xema xikinatere xisaonitere atyo tyotya halitinae ana waiyekehalakita. Hiyeta hoka nihalahareta xikakoa. Kasani xawaiyore waiyexe kakoa naokita, exahe hoka maisa xawaiyorexe iniyalahare kakoa naokare. \v 20 Enore mehexaikohaliti ijitere womanaite haxeroreta xikiji katyahe moka Ahalakoahaliti hoka xatyahakahekoatene. \p Maika Wiyekohase Jesus Cristo waiye moka xiso naoka. \p \v 21 Timóteo, nokahinaetyase hateniti hiye, haxakaisakeheta aoka xihiye. Lúcio, Jasão, exahe Sosípatro, judeunae tehitiya, haxakaisakehenahitaha aokaha xihiye. \p \v 22 Natyo Tércio exe babera Paulo axikahenere naxairatya hoka maika xiyakaiheta natyo Cristo koamaniya tyaoniterenae hiye. \p \v 23 Gaio haxakaisakeheta aoka xihiye. Ehanako atyo notyaonita, ehanako nali atyo Cristo koamaniya tyaoniterenae ahohisakoatyakakoita hoka haxakaisakeheta aokaha xihiye. Ali wenakalatikoa olo kaxaikotere Erasto haxakaisakeheta aoka xihiye, exahe wihinaehare Quarto tehitiya hoka haxakaisakeheta aoka. \v 24 Maika Wiyekohase Jesus Cristo waiye kaxaiko xiso naoka. \s1 Iraexatyati Xaexakeretyati Miyane \p \v 25 Maika waexakerehena Enore. Hiyaiya, Waiyexe Iraiti noxakaihenere Jesus Cristo tahi hiyeta Enore aiyatelinikisa xiso, xityakekone hiyeta. Exahe toahiya Iraiti Waiyexe metahare tyaonitere kalikini kaotyakehenere xoaha hiyeta. \v 26 Kalikini exe Iraiti Waiyexe kaotyaka toahiya Iraiti xakaisaseharenae xairahenere hiyeta. Enore menanehaliti xaokalita atyo kasemaka exe Iraiti hoka tyotya haliti hotyalinae semene hoka tyakekone maheta. \v 27 Kasani, Enore haterore, exahe waiyorexe kakoa kaihalaharetyaka mene naoka, Jesus Cristo hiyeta. Xoaha taita.