\id MRK - Parecis NT -Brazil 2012 (DBL -2013) \h Marcos \toc1 Marcos Xairala \toc2 Marcos \toc3 Mc \mt1 Marcos \c 1 \s1 João Batista Xakaihakala Tahi \r (Mateus 3.1-12; Lucas 3.1-17; João 1.19-28) \p \v 1 Iraiti Waiyexe Enore Ityani Jesus Cristo tahi akiti hetati xowakiya \v 2 Enore niraine xakaisasehare Isaías xairahenere akereta: \q1 \v 3 Enore nexa: “Nirainikakoare naxikatya haheta maniya memere moka maheta haheta maniya. Hoka kawijita maharexakahare nali: \q1 Memere ahoti xamohena Xekohaseti naheta, maika totaho xamohena enaheta maniya,” nita. \p \v 4 Hatyo hiyeta João Batista kaotyaka maharexakiti hoka batixaita halitinai, xakaita Iraiti Waiyexe ihiyeha. \p — Xahalakihena iniyalahare xománe hoka xikabatixatyaka hoka Enore maotyaneheta iniyalahare xománe — nita João ihiyeha. \fig |src="CN01653b.tif" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Marcos 1.4" \fig* \p \v 5 Tyotya Judéia koa tyaoniterenai, exahe wenakalati Jerusalém yerenai hoka xaneha João nali hoka iniyalahare háomaneha tahi xakaita ihiye, maisa teraharetyoita, hoka tyotya batixatyahene one Jordão xa nali. \p \v 6 João nima atyo camelo niyali nomakere hoka ijiterone atyo militihi. Iri nijita exahe maha hoka hiyokita. \p \v 7 — Najikinitaite hatya noxahehare tyohena — nita halitinai hiye. — Hoka maisaiya aliyakere natyonae nameholokoa hoka ikijitini xolahi hekoti namaxolaita. Hiyaiya, natyo atyo ekatyahakohare — nexa. \p \v 8 — Natyo atyo nabatixaita xiso one kakoa hoka hatyo atyoite batixahena xiso Isekohaliti Waiyexe kakoa — nita. \s1 Jesus Batixatyaka Tahi \r (Mateus 3.13-17; Lucas 3.21-22; João 1.32-34) \p \v 9 Hatyo xowaka Jesus tyoa wenakalati Nazaré nalita, Galiléia koa nalita hoka João batixatene one Jordão xa nali. \p \v 10 Hikoaheta onexata taita hoka waiyehena atyo Jesus, enokoa totakore tyaona hoka hatyoakota Isekohaliti Waiyexe exoahena enomana watyaha akerehare. \v 11 Enokoata iraiti kasemaka: — Hiso atyo nityani noxiyakawali, hawaiyeta nomani, kalore haihalahalinikijita natyo — nexa. \s1 Jesus Hasakaharetyaka Tahi \r (Mateus 4.1-11; Lucas 4.1-13) \p \v 12 Hatyo najikinita Isekohaliti Waiyexe axikatya Jesus maharexakahare nali. \v 13 Hatyo nali 40-ki ferakene tyaona. Hatyo nali Ahalakoahaliti hasakaharetene. Hatyo nali tehitiya kirakahare xalijiniharexenai tyaonita xakore hoka anjonai atyo kaxaikotene. \s1 Jesus Hahena Galiléia Nali Hotohare \r (Mateus 4.12-22; Lucas 4.14-15; 5.1-11) \p \v 14 Hatyaoseta João kaberexotyakehenere najikinita Jesus xane Galiléia koa Iraiti Waiyexe Xekohaseti Enore nalitare tyohenere tahi akiti xakai maheta. \p \v 15 — Aimenekohenere aosetya xane hikoahena. Okoitya xekohaseti Enore nalitare kaokehena, xahalakihenaira xománe iniyalahare hoka Iraiti Waiyexe xityakekohena — nita ihiyeha. \p \v 16 Haxowakiya Jesus tonakilihijita one Galiléia hoka waiya hinamahare haximarene kakoarenae Simão Pedro, André xoaha. Maka kakoa mairatyahitaha, mairatyatiyenai hoka. \p \v 17 — Xisohena noximi hoka naotyakisa xiso hoka haliti nolokasehare xisaona — nexa Jesus ihiyeha. \fig |src="CN01681B.TIF" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Marcos 1.17" \fig* \p \v 18 Hatyaoseta halakisaha rotita kohase hiyakakala hoka xaneha Jesus xema. \p \v 19 Jiyehitiya maisekoneta hoka waiya hinamahare haximarene kakoarenai Tiago, João xoaha, Zebedeu ityaninai. Kanowako tinolaharehenahititaha maka kohase hiyakakala. \v 20 Kawisahene hoka halakisaha rotita hanexeha Zebedeu, ewakaneharenai harenai kanowakota hoka xaneha Jesus xema. \s1 Hatya Haliti Kakoa Isekohaliti Iniyalahare Tyaonita \r (Lucas 4.31-37) \p \v 21 Hatyaoseta Jesus haxaotyakiraharenae kakoa xane kaoka wenakalati Cafarnaum nali. Sábado ferakene xane xahohisakoatyakalati hanako aotyakisa halitinai maheta. \v 22 Exaotyakira semaha hoka hakaharetyoaha, iraeta atyo iyateliti kakoare hoka. Maisa judeunai xaotyakiraho kakoa waiyoreterenai akereta xini aotyakijita hoka hatyo hiyeta hakaharetyoaha. \p \v 23 Aotyakijita ene hoka tihanare kamilakorerahare tyaonita enekonyaha hoka kinatyaxa irai Jesus kakoa: \p \v 24 — Xoare haoka wihiye, Jesus Nazaré yere? Xoana hisoa hamawenekoaretya maheta wiso? Waiye atyo hawaiyekehalakahareta nomani. Hiso atyo Enore Xaxikalahare Waiyexe — nexa. \p \v 25 Hoka Jesus nexa tihanare hiye: — Nikareta hirae hoka hahikoahetehena hatyo haliti nonitata! nexa. \p \v 26 Hatyaoseta tihanare atatakoakisene, awerahalikikoatene hoka hikoaheta enonita. \p \v 27 Hatyo hiyeta tyotyaha hakaharetyoaha hoka axakakoahenaha: — Xoanere kaisere? Xoanere, waitare xaotyakiye kakoala aotyakijita? Xiyaiya, iraihena tihanarenai kakoa hoka tyakekota iniraine — nexakakoaha. \p \v 28 Hatyo hiyeta tyotya Galiléia koa yerenae haxerore semaha Jesus tahi akiti. \s1 Jesus Aiyatolokiheta Pedro Nakero \r (Mateus 8.14-15; Lucas 4.38-39) \p \v 29 Hatyaoseta Jesus haxaotyakiraharenai kakoa hikoahenahitaha xahohisakoatyakalati hanakota hoka xaneha rotita Tiago, João xoaha kakoa Simão Pedro, André xoaha hana nali xeta. \v 30 Exowaka Simão nimasero hokakita hoka ehokotyoita, watyahiseta hoka. Hatyaoseta Jesus kaoka taita hoka xakai etahi akiti ihiye. \v 31 Hatyaoseta xane ehokotyoitere nali hoka otokene ekahe hiye hoka aokanikisene. Aokanikihetene hoka ewatyahisene tyoteheta enonita hoka xane nakairati tyoma enomanaha. \s1 Jesus Aiyatelekiheta Hokakiterenai \r (Mateus 8.16-17; Lucas 4.40-41) \p \v 32 Okoi kamai isoahena hoka kolatyaha tyotya hokakiterenae, exahe tihanare kamilakoreraharenae Jesus ana. \v 33 Tyotya hatyo wenakalati tyaoniterenai xane hohisakoaha hati kanase nali. \v 34 Jesus kahare haliti aiyatelikiheta tyotya kawakiti hawarehare kahehare kakoarenae, exahe kahare axanekiheta tihanarenae enonyahitaha. Hatyo tihanarenae ana atyo waiyekehalakahareta Jesus hoka hatyo hiyeta Jesus mairaenityahitene. \s1 Jesus Galiléia Nali \r (Lucas 4.42-44) \p \v 35 Kamaetali makahekoasetata hoka Jesus kaose hoka xane maharexakahare hoka nali iraexatya. \v 36 Xane hoka hatyaoseta Simão Pedro, hahinaeharenae kakoa tawaha hakakoare Jesus xahita. \p \v 37 Xane kaokehenahitene hoka: — Tyotyahaore tawahitaha hiso — nexaha ihiye. \p \v 38 Hoka Jesus nexa ihiyeha: — Wiyala hakiti wenakalati wihaliyeterenai nali hoka noxakai Iraiti Waiyexe ihiyeha. Hatyo niyahare notyoa — nexa. \p \v 39 Hatyaoseta Jesus xane tyotya wenakalatinae Galiléia koa nali hoka Iraiti Waiyexe xakaita ihiyeha xahohisakoatyakalati hanakonai, exahe tihanarenai hoka axanekihitita. \s1 Jesus Awaiyehiheta Jijikoahitere \r (Mateus 8.1-4; Lucas 5.12-16) \p \v 40 Hatyaoseta jijikoahiti kahehare aijitere kaoka Jesus ana, hakaoliri kakoa meholokoa enomana axene maheta. — Hawaiyehihetaiya natyo haokowi hoka hawaiyehihetaiya natyo — nexa Jesus hiye. \p \v 41 Jesus airakoaneharetene hoka hakahe ekaokakisa ihiye hoka nexa ihiye: — Há, naokaite. Hawaiyehiheta atyo — nexa. \v 42 Hatyaoseta jijikoahiti kahehare tyoteheta enonita hoka kinatereheta. \p \v 43 Hatyaoseta Jesus kinatyaxa irai ekakoa. \v 44 — Awaira atyo hiyakaikoahena exehare hatya hiye. Hiyane sacerdote nali hoka hahotikisoa enomana. Hatyaosetaite Moisés aokitere akereta hisa enomana hoka Enore ana fetatene. Hoka tyotyaha waiyoreha hikinaterehenere kakoa — nexa Jesus ihiye. \p \v 45 Xakore hoka xaneheta hoka hakakoare xakaikoatene hoka tyotyaha semaha etahi. Hatyo hiyeta maisaiya Jesus aliyakere wenakalatinai koa xanehitita hoka maharexakahare nali xane tyaonita hoka hakakoare wenakalatinae tyaoniterenae tawitene. \c 2 \s1 Jesus Aetonalinikiheta Maetonanehare \r (Mateus 9.1-8; Lucas 5.17-26) \p \v 1 Akaiki ferakene najikinita Jesus haikoaheta wenakalati Cafarnaum nali xeta. Kaokeheta hahanako taita hoka haxerore nali tyaoniterenai semaha ekaokeneheta \v 2 hoka kahare haliti ehana nali xane. Kahare halitinai hohisakoa hoka hati kaise mokaha. Haiyaharenai menanakita tyaonita, maisa aliyakere hati kanase nali hekoti xane kaokareha. \p Jesus xakaitere Iraiti Waiyexe ihiyeha nase \v 3 haiyaharenai haliti hatya maetonanehare kolatya Jesus ana. \v 4 Kaokaha xakore hoka maisa aliyakere isoahitaha Jesus ana ekakoa, kahare halitinai hoka. Maisa aliyakere isoareha hoka kakohaha hatiri hoka hati taose iyaha hoka Jesus hototene exoakisahene exehokotyoakala kakoita. \p \v 5 Jesus waiya ityakekoneha hoka maetonanehare hiye nexa: — Hasemehena, iniyalahare hománenai atyo kaxemaisatyakeheta — nexa. \p \v 6 Judeunai xaotyakisakaho kakoa waiyoreterenai nali tyokita hoka ahekohenaha: \v 7 — Xoanala hoka nikare iraeta? Maisa aiminisare Enore. Hiyaiya, Enore taita atyo emaiyarehitita iniyalahare kaomakitereharenai. \p \v 8 Jesus otya rotita exahekolaha hoka nehena: — Xoana hoka nikare xahekotita? nexa. \v 9 — Xoarehare ala haxerore niraetyaka maetonanehare hiye: “Iniyalahare hománenai atyo kaxemaisatyakeheta”, nerekatihenaite, xoana, “Hatityoahetehena hoka hatohetehena”, nerekatihena koríte? nexa. \v 10 — Hiyaiya, nahotikisaite xomana. Natyo Haliti Ityani iyateliti kakoare atyo notyaonita ali waikohekoa hoka nohiyeta haliti nómane iniyalahare kaxemaisatyakeheta — nexa. \p Hatyaoseta nexa maetonanehare hiye: \v 11 — Hatityoahetehena hiyehetehena hiyetolisoakala hoka hiyanehetehena hihana xeta — nexa. \p \v 12 Nexa taita ihiye hoka tityoaheta ehaotitaha, haxetolisoakala iyeheta hoka hikoaheta hatyo nalita. \p Tyotyaha hakaharetyoaha: — Maisa xoana xowaka exakere wiyaiyehenere — nexaha ihalahareha Enore kakoa. \s1 Jesus Aoka Levi Haomana \r (Mateus 9.9-13; Lucas 5.27-32) \p \v 13 Hatyaoseta Jesus xanehitiya one Galiléia haliya. Kahare haliti kaoka enomana hoka aotyakisahitene. \p \v 14 Tonita ene Jesus hoka waiya Alfeu ityani Levi, owene tyokita kalorexe noloxa bakatyakaose. \p — Hisohena noximi — nexa Jesus ihiye hoka tityoaheta hoka xane Jesus xema. \p \v 15 Wahasehena hoka Jesus xane Levi hana nali kanakaira haxaotyakiraharenai kakoa. Kahare kalorexe noloxa resebetyaseharenai, iniyalahare nomaseharenai hare kakoa. \p \v 16 Judeunai xaotyakiraho kakoa waiyoreterenai, fariseunae xoaha waiyahita Jesus nakaira hatyo olo resebityaseharenai, nikareterenai xoaha kakoa hoka axaha exaotyakiraharenae: — Xoana hoka kanakairita, terita xoaha exe halitinai kakoa? nexaha. \p \v 17 Jesus sema exaxaneha hoka nehena ihiyeha: — Mahokakeneharenai atyo maisa wairatyare aokare haomana, hoka hokakiterenai wairatyare aokita haomana. Notyoa atyo naotyakisa maheta iniyalahare nomaseharenai, maisa atyo waiyexeharexenai naotyakisa maheta xini — nexa Jesus ihiyeha. \fig |src="cn01694B.tif" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Marcos 2.17" \fig* \s1 Jesus Irae Manakairiti Enore Hiyeta Tahi \r (Mateus 9.14-17; Lucas 5.33-39) \p \v 18 Haxowakiya João Batista xaotyakiraharenai, fariseunai xoaha manakairahitaha Enore hiyeta. Hoka haiyaharenai axa Jesus: — João xaotyakiraharenai exahe fariseunai xaotyakiraharenai xoaha maisa kanakairare Enore hiyeta. Xoana atyo hoka hiyaotyakiraharenai maisa nikare tehitiya tyaonare? nexaha. \p \v 19 Jesus nexa: — Xoana, wenakakoati xowakehena hoka ekaixakatyakaharenai manakairahare tyaonita xaowita? Kaiyanityohenereya enekoniha tyaonita hoka maisaiya manakairahare tyaonahitaha. \v 20 Hoka haxowakaite kaiyanityohenere kaiyakeheta enekonitaha. Hoka hatyo xowaka atyoite manakairehenaha — nexa. \p \v 21 — Maisa atyo katinolaharetyakehetere imiti xololo, imiti waitare taose mawane kakoa. Waitare taose mawaneya ityotyolisoahetehena hoka halalakaiya imiti xololo, aeroakotyaiya ehalalakoane — nexa. \p \v 22 — Maisa atyo vinho waitarexa kaxomokakere toahiyere militirise nomaka ako. Nikareya kaxomokaka hoka halalakoaiya militirise hoka vinhoxaiya iratyoa tyotya, exaheya militirise hoka mawenekoare. Hatyo hiyeta vinho waitarexa militirise waitare ako taita kaxomokakita — nexa Jesus. \s1 Jesus Atyo Sábado Xekohasehare \r (Mateus 12.1-8; Lucas 6.1-5) \p \v 23 Sábado ferakene xowaka Jesus haxaotyakiraharenai kakoa tonahitaha hoka jiyakonihenahitaha trigo xafityaka hoka haetonaneta exaotyakiraharenae irikotyaha trigo xawase hoka ese kanakairaha. \p \v 24 Hatyaoseta fariseunae axehena Jesus: — Xoana hoka nikare hiyaotyakiraharenai tyaonita? Wiyaotyakisakaho sábado xowaka mahokoanititerehare tyomahitaha — nexaha ihiye. \p \v 25 Hoka Jesus nexa: — Xoana maisa xasemare Davi tahi akiti, manakairahare hoka nakehenere hahinaeharenae kakoa? \v 26 Isoa Enore hanako. Exowaka Abiatar kaxaikota Enore hana. Isoa hoka kanakaira nakairati Enore ana fetatyakere, isa tehitiya hahinaeharenae ana hoka kanakairaha. Wiyaotyakisakaho hiyeta atyo maisa hatyatere kanakairita hatyo nakairati. Sacerdotenae anere taita atyo hatyo nakairati — nexa. \p \v 27 Jesus nehitiya: — Haliti hiyeta atyo Enore tyoma sábado. Maisa atyo sábado hiyeta xini tyoma haliti. \v 28 Nikare hoka Haliti Ityani atyo sábado ferakene xekohase — nexa Jesus ihiyeha. \c 3 \s1 Jesus Awaiyehiheta Haliti Nira Kahexe \r (Mateus 12.9-14; Lucas 6.6-11) \p \v 1 Haxowakiya Jesus isoahitiya xahohisakoatyakalati hanako. Isoa hoka waiya hatya haliti hamaniya nirakahexe. \v 2 Hatyo nali haiyaharenai halitinai wahakotyahita Jesus ana, sábado xowakiyaiya wairatya hatyo haliti hoka iraeharetyahene aokowitaha emaxaiminirene xaotyakisatyaho hiyeta. \p \v 3 Hatyaoseta Jesus nexa mawaiyekahehare hiye: — Hisohena ali — nexa ihiye. \p \v 4 Hatyaoseta axehena wahakoiterenai: — Xoare nexa sábado ferakene xaokaka wiyaotyakisakaho? Xoareya wisoma hatyo ferakene: waiyexe, iniyalahare kore? Xoana haliti wainihenerite wakahinaehena, wahalakihenene kore ite hoka wainihena? nexa ihiyeha. \p Nexa ihiyeha hoka mema tyaonaha. \p \v 5 Mema tyaonaha hoka Jesus wahakotya enomanaha hoka eharehena, amaikoharehena xoaha, maisa semaxematyaha aokowiyeha iniraine hoka. \p Hatyaoseta Jesus nexa mawaiyekahehare hiye: — Haimahena hikahe — nexa ihiye. \p Nexa hoka aimatya hakahe hoka waiyeheta rotita ekahe. \p \v 6 Hatyaoseta fariseunai hikoahenahitaha hatyoakota hoka Herodes hiyetarenai kakoa iraekakoaha. Jesus tahi ahekotyaha aisahene maheta. \s1 Jesus Aiyatelikiheta Haiyanai Hokakiterenai \p \v 7 Hatyaoseta Jesus haxaotyakiraharenai kakoa xanehitiya Galiléia xa nali. Xanehitiya hoka kahare halitinai xaneha exema Galiléia koa yerenai, Judéia koa yerenai, \v 8 Jerusalém yerenai, Iduméia koa yerenai, Jordão xa halakoiya maniya tarenai, wenakalati Sidom, Tiro xoaha maniya tarenai xoaha, kahare halitinai xaneha Jesus xema waiyahene maheta, semahitaha enómane tahi akiti hoka. \p \v 9 Hatyaoseta Jesus axikatya haxaotyakiraharenai tawaha kanowa enomana maheta, kasani maisa halitinai ehotyasekoatyahene aokita hoka. \v 10 Koxaka kahare haliti aiyatelekiheta hoka hatyo hiyeta tyotya hokakiterenai kasani Jesus hiye hakahe hekoti ekaokakisa aokowiyahitaha hoka herawasetyakakoahitaha. \v 11 Tihanare kamilakoreraharenai waiya Jesus hoka exoaha ikiji haliya hoka kinatyaxa kawiyatyahitaha: — Hiso atyo Enore Ityani — nexahita ihiye. \p \v 12 Nexahitaha hoka Jesus mahokoanitya nikare iniraineha. \s1 Jesus Aoka 12-harenai Haxaotyakiraharenai Maheta \r (Mateus 10.1-4; Lucas 6.12-16) \p \v 13 Hatyo najikinita Jesus kakoha tyairi heno hoka kawihena aohenerenai haomana hoka tyoaha enomana. 12-hare \v 14 haliti aoka haomana ehaliya tyaonaha maheta, exahe hoka axikatyahene xakaihaha Iraiti Waiyexe maheta. Hatyo 12-hare iraiti kakoarenae aoka. \v 15 Isatehitiya iyateliti enomanaha hokakiterenai aiyatelikiheta maheta, exahe tihanare kamilakoreraharenai nonita tihanarenai axanekihenahitaha maheta. \p \v 16 Hatyo 12-harenai atyo exenai: Simão nexarexe hoka Pedro nexare kaixarehenahitiyene. \v 17 Tiago, João xoaha Zebedeu ityaninai hoka Boanerges nexare kaixarehenahitiyene, wiyako maniya atyo, “Onetalolo ityaninai”. \v 18 André, Filipe, Bartolomeu, Mateus, Tomé, Alfeu ityani Tiago, Tadeu, Simão Cananeu, \v 19 Judas Iscariotes xoaha. Hatyo Judas atyo Jesus matawatyasehare. \s1 Jesus Atyo Tihanare Aokaha \r (Mateus 12.22-32; Lucas 11.14-23; 12.10) \p \v 20 Hatyaoseta Jesus xaneheta hahana nali hoka kahare haliti hohisakoahitiya ehana nali hoka maisa aliyakere Jesus, exaotyakiraharenai kanakairareha. \v 21 Hatyaoseta Jesus hinaeharenai semaha etahi hoka xaneha enomana nolokahene maheta. Haiyaharenai ehatyaharene aokahitereha hiyeta xane nolokahene maheta. \p \v 22 Judeunai nawenatyakaho kakoa waiyoreterenai tyohenere Jerusalém ta nexahitaha exaokaka: — Kala Belzebu tihanarenai xekohase tyaonita ekakoa. Hatyohiyeta tihanarenai xekohasehare iyateliti ijita enomana hoka halitinai nonita tihanare axanekihitita — nexahitaha. \p \v 23 Hoka Jesus kawisahene hoka aotyakihenahene hoka nehena: — Aliyakeriya Ahalakoahaliti hatyota axikatyoawihetehena xaokita? \v 24 Hiyaiya, hakoa waikoherakoa tyaoniterenai hatyo kakoaha makereya kirawanekakoaha hoka mehotyakakoahaiya. \v 25 Exahiya hatya haliti kaiyanityore, kaisaniye tyaonitere hotyaliya kirawanekakoaha hoka maisaiya kinatere tyaonehenahititaha, exaoretyakakoahaiya. \p \v 26 — Nikareya Ahalakoahaliti hotyalinai: hatyo makere kirawanekakoaha hoka maisaiya aliyakere tyaohenahititaha hoka mehohaiya — nexa. \p \v 27 — Hiyaiya, maisaiya xala hare haliti kinaterexe hanako ijoita hoka kaiwaharetitene, ameteniya olatene hotohare hoka kaiwaharetene, xoare xamani kolatya aokowita ehanakota hoka — nexa Jesus. \p \v 28 — Xotyaira exe niraini, tyotya halitinai iniyalahare tyomitereharenai atyoite kamaotyanetyakeheta, exahe Enore kairaeharetyakiterehare tehitiya atyoite kamaotyanetyakeheta. \v 29 Hoka xala xamaniya atyo iraeharetya Isekohaliti Waiyexe hoka maisaiya atyo kaxemaisatyakihitita hekoti. Hiyaiya, hatyo iniyalahare atyo maxemaisatyakahare — nexa Jesus. \v 30 Nikare Jesus irae haiyaharenai tihanare kamilakoretiterene aokahitere hiyeta. \s1 Jesus Nityo, Iximarenenai Xoaha Tawitene \r (Mateus 12.46-50; Lucas 8.19-21; Hebreus 2.11) \p \v 31 Hatyaoseta Jesus nityo iximarenenai harenai kaokaha hoka menanakita tyaonaha hoka ekawisaka aokaha. \p \v 32 Kahare haliti tyokita ehaliya hoka haiyanai xane xakaini ihiye: — Hasemehena, hityo, hiximarenenai xoaha menanakita tyaonahitaha, tawahita hiso — nexaha Jesus hiye. \p \v 33 — Xala mama, xala noximalininai xaokita? nexa Jesus axahene. \p \v 34 Hatyaoseta wahakotahisa hahaliya tyokiterenai ana hoka nehena: — Xasemehena, owene atyo mama noximalininai xoaha. \v 35 Xalanai xamaniya atyo tyakeko Enore niraine hoka tyaona exema hoka hatyonai atyo mama noximalini noximaloni — nexa Jesus ihiyeha. \c 4 \s1 Xafityatiye Tahi \r (Mateus 13.1-9; Lucas 8.4-8) \p \v 1 Haxowakiya Jesus aotyakihitiya halitinai Galiléia xa haliya. Haliti kahare hohisakoahitiya ehaliya hoka xane tyoka kanowako one kilihi halitinai tyaonitere haliyaseta hoka hekotaha hatyo kaiholo kilihi. \v 2 Jesus aotyakihenahene kahare xoalini hare kakoa hoka iraeti metaharexe kakoa taita aotyakihenahene hoka nehena: \p \v 3 — Xasemehena: hatya haliti xane hahananeharese fitya maheta. \v 4 Fitita hanakatise hoka haiyasenai exoa ahoti kilihi, hoka kotehalasenai exoa hoka tyotya kanakairehenahitene. \v 5 Haiyasenai tehitiya sehali tyaonitere akiti exoa, inira waikohe tyaonitere akiti hoka haxeroreta hikoa. \v 6 Hatyaoseta kamai hikoahena hoka watere aisehetene, maisa hateko katyahareta hoka. \v 7 Haiyasenai xane exoa katohere koni hoka katohere jiyahaotene hoka maisa kalita. \v 8 Haiyasenai waikohe waiyexe akiti xane exoa. Hikoa, waiyehare tyaona, kahare kali. Haiyakate 30-se, 60-se, 100-se hare kaseha — nexa Jesus xakaihakatya ihiyeha. \p \v 9 — Xala xamani atyo katanakoakore semakatya maheta hoka maika semehena niraini — nexa ihiyeha. \s1 Jesus Awaiyekehalakatya Xakaihenere Xafityatiye Tahi \r (Mateus 13.18-23; Lucas 8.9-15) \p \v 10 Hatyaoseta halitinai xaneheta hoka Jesus haliya hekotehenerenai hohisakoaha 12-hare exaotyakiraharenai kakoa hoka axehenahene: — Xoare hexa haokowita hanakatise tahi akiti? nexaha ihiye. \p \v 11 Hoka Jesus nehena: — Xomana atyo Enore metaharexe hakoamaniya nawenatyaka hotikijita. Hoka haiyaharenai ana atyoite metaharexe taita kaxakaihakatyakehena. \v 12 Hoka waiyehena hoka maisa waiyekehalakita enomanaha, exahe semehenaha hoka maisa waiyekehalakita enomanaha maheta. Hoka hatyo hiyeta maisa Enore tyakekoahitaha maheta, exahe maisa iniyalahare enómaneha kamaotyanetyakihitita maheta. \p \v 13 Hatyaoseta Jesus axehenahene: — Xoana maisa waiyekehalakita exe noxakaitere xihiye? Hoka aliyakere ite waiyekehalakehena xomana haiyanai noxakaitere? nexa ihiyeha. \p \v 14 Hatyaoseta Jesus awaiyekehalakehena xakaihenere enomanaha: — Hatyo hanakatise xafityasehare atyo Enore niraene xakaisasehare. \v 15 Haiyaharenai semehenereharenae Iraiti atyo hanakatise ahoti kilihi exoahenere akereta tyaonahita. Semaha taita iraiti hoka Ahalakoahaliti iyihititene rotita enonyahitaha. \v 16 Haiyaharenai semehenerenae Iraiti atyo hanakatise xane sehalise tyaonitere akiti exoahenere akereta tyaonahita. Semehenaha hatyo Iraiti hoka awaiyetyahitene haihalahareneha kakoa. \v 17 Xakore hoka maisa atyo waha tyaonare Iraiti Waiyexe xema, maisa katyaharexe hoka. Kirawanehenahene Iraiti Waiyexe hiyeta hoka haxerore halakihititere iraiti xema hawenane. \p \v 18 Hoka haiyaharenae atyo hanakatise katohere koni xane exoahenere akereta tyaonahitaha. Semahitaha xakore atyo iraiti \v 19 hoka háwenaneha akiti kakoa atyo ahekotyahitaha, kehalahaliti tahi, xiyehaliti harenai tahi atyo ahekotyahitaha, kasani xoalini hare tyomaha aokowihitaha hoka. Nikarehena hoka maisa aliyakere Iraiti Waiyexe xema tyaonareha hoka maisa xoare tyomareha. \v 20 Hoka haiyaharenae atyo waikohe waiyexe akiti exoahenere hanakatise akereta tyaonahita. Semaha Iraiti hoka awaiyetyahene hoka tyaonaha exema, hoka kahare tyomaha Enore ana, haiyakate 30-se, 60-se, 100-se kasetere akereta tyaonahitaha — nexa Jesus ihiyeha. \s1 Xaokanatyakalati Tahi \r (Lucas 8.16-18) \p \v 21 Hatyaoseta Jesus nihitiya ihiyeha: — Xoana, xaokanatyakalati xaotakahena hoka koho katyahe, kama katyahe xamokita? Maiha atyo nikarexe xini. Exomokakaose terota atyo wamokitene, waiye aokanakatya maheta. \p \v 22 — Hiyaiya, tyotya kaxateroakisakitere harenai atyoite kawaiyaka, exahe tyotya masemakahare tyaonitereharenai atyoite kasemaka — nexa. \p \v 23 — Xala xamani atyo katanakoakore semakatya maheta hoka maika semehena niraini — nexa ihiyeha. \p \v 24 Hatyaoseta nehitiya ihiyeha: — Xirihalira xisaona xoalini hare xasemehena hoka. Hiyaiya, aliyakerexe xamaniya xamoka haiyaharenai hoka hatyo xamohenerene akeretaiya atyo Enore moka xiso. Hoka hatyo xaheharite mohitiyata xiso. \p \v 25 — Xala xamani atyoite xoalini hare kakoare hoka kaxekakehitiyaite enomana hoka xala xamani atyoite maisa xoare kakoare hoka inira tyaohenere enomana atyoite kaiyakeheta enonita — nexa Jesus ihiyeha. \s1 Jesus Hanakatise Hiye Aimenekotya \p \v 26 — Enore koamaniya nawenatyakaho atyo exakerexe: motya atyo hatya haliti hamasenekoa fititerehare hanakatise akereta. \v 27 Hoka hatyaoseta xane nemaka, kaosehena hoka exafera hikoa, kekoare hoka mawaiyekehalakiterehare ekekoarene enomana akereta atyo. \v 28 Waikohe atyo hatyota akekoarenekijitene. Hetati hikoahenere xowaka kirane tyaonita, hatyaoseta kaenaseta, hatyaoseta kaséta. \v 29 Hatyaoseta nirehena hoka kataikore kakoa irikotitene, ixirikotyakaose xane hikoa hoka — nexa Jesus ihiyeha. \s1 Aimenekohitiya Hanakatise Kiranexe Hiye \r (Mateus 13.31-32; Lucas 13.18-19) \p \v 30 Jesus nehitiya: — Xoare kakoa hakakoa Enore koamaniya nawenatyaka akiti? Aliyakereya noxakaini xihiye hoka waiyekehalaka xomana? \p \v 31 — Hanakatise kiranexe mostardase akerehare atyo Enore koamaniya nawenatyaka akiti. Tyotya hanakatise katyahakorese atyo hatyo mostarda se. \v 32 Kiranese xakore hoka hafeteniya hoka hikoa kekoareya hoka tyotya hananehaliti xahehareya tyaona. Kahareya kakanohikoa hoka kotehalasenaiya haihe tyoma ekate — nexa Jesus xakaita ihiyeha. \p \v 33 Exakere Jesus iraeta halitinai kakoa. Xakaihena hoka aimenekoita taita, xoalini hare kakoa. Kasani nikare xakai ihiyeha hoka waiyekehalaka enomanaha aokita hoka. \v 34 Nikare xakaihena hoka aimenekoita taita halitinai ana. Hoka hawawaha heko atyo haxaotyakiraharenai ana awaiyekehalakahititene. \s1 Jesus Watyali Kinatyawiniti \r (Mateus 8.23-27; Lucas 8.22-25) \p \v 35 Hatyo ferakene makehena hoka Jesus nexa haxaotyakiraharenai hiye: — Wiyala Galiléia xa halakoiya maniya — nexa. \p \v 36 Hatyaoseta halitinai axikahenahitaha. Hatyaoseta kanowa ako Jesus haxaotyakiraharenai kakoa xane. Koxaka Jesus enahititaha hatyo kanowa ako tyaonita. Hatyaoseta haiyanai kanowa tehitiya xane exemaha. \v 37 Nekesexehena xanahitaha hoka hoholati kaoka enomanaha. Hoholasekoatyahene, one ainakiyatya hoka kalorehena kanowa ako ijoita. \v 38 Jesus nemakita kanowa tyokolyako maniya, haseri kahainatya hoka. Hatyaoseta exaotyakiraharenai kaosetene. — Hikaosehena! Wiwainihenaoreka! Xoana maisa kore himawaiyeharexe wikamane kakoa? nexaha kaosetyahene. \p \v 39 Hatyaoseta Jesus kaose hoka tityoaheta hoka watyali hoholati one ainakiyatitere. — Mema xisaona — nexa. \p Nexa hoka mahohoreheta, memaxeheta one, mema akeheta. \p \v 40 Hatyaoseta haxaotyakiraharenai hiye nexa: — Xoana hoka ximairita? Xoana hoka maisa xityakekore? nexa ihiyeha. \p \v 41 Hatyaoseta exaotyakiraharenai kalore mairaha hoka iraikakoahenaha: — Xoare halitini ala exe hoka one, hoholati xoaha hiye irae hoka aokitere akereta tyaonaha? nexaha. \c 5 \s1 Hatya Haliti Kakoa Tyaonita Isekohaliti Iniyalahare \r (Mateus 8.28-34; Lucas 8.26-39) \p \v 1 Hatyaoseta xane kaokaha Gerasa nali, Galiléia xa halakoiya maniya. \v 2 Exoa taita kanowakota hoka hatya haliti kawaiyaneharexe atihotene. \v 3 Xawatyakalatinai nalita tyoita, hatyo nali tyaonita. Maisaiya aliyakere xala harenai olatitene, mahaiya kamatiherahi kakoa hekoti holatitene. \v 4 Kamatiherahi kakoa olatyahitene kahaliki ekano, ikinoli hare hiye, xakore hoka irikokoaitatene. Maisaiya xala harenai jiyahaowitene. \v 5 Tyairinai koni exahe xawatyakalatinai koni tyaonita. Wáhaka makiya, ferakoa xoaha tonakoaita, kawikoaita, sehali hiye kawe mokoita xoaha. \p \v 6 Jesus kanowa akota exoa taita hoka sekota waiyene hoka tema xane enomana. Hoka hakaolise kakoa xane meholokoa enahalakoa, Jesus atyo exahehare hoka. \v 7 — Jesus, Enore Kalorexe Ityani, xoare haoka nohiye? Enore nexare kakoa nirai hikakoa, awaira atyo iniyalahare hamohena natyo — nexa kinatyaxa irae. \p \v 8 Jesus koxaka hatyo nahitita nexa: — Tihanare, hahikoahetehenaira exe haliti nonitata — nexa. Hoka hatyo hiyeta nikare iraeta Jesus hiye. \fig |src="CN01710B.TIF" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Marcos 5.8" \fig* \p \v 9 Hatyaoseta Jesus axene: — Xoare nexare hiso? nexa axene. — Nexare atyo Hisoakere, wikahare hoka — nexa. \p \v 10 Hatyaoseta Jesus hiye maisa tihanarenai xaxikatyakeheta hatyo nalita hakiti xeta aokita. \p \v 11 Exowaka kahare bolokonai nali tyaonita, kanakairakoatyahita tyairi henose \v 12 hoka Jesus hiye irae tihanarenai: — Haxikahena wiso hoka wisoa bolokonai milako — nexaha Jesus hiye. \p \v 13 Hatyaoseta tihanarenai axikaheta haliti nonitata hoka xane bolokonai milako isoaha hoka bolokonai tema tyairi henota, xane onexa exoaha hoka monaha hoka wainiha. Hatyo bolokonai komitaene 2.000-li. \p \v 14 Hatyaoseta bolokonai kaxaikotyasenai tekoaheta nalita hoka xane xakaikoatyaha hatyo tahi akiti wenakalati, exahe hatyo wenakalati haliyita tyaoniterenai hiye. Hoka kahareha xaneha hatyo nali waiyaha maheta. \v 15 Jesus tyaonitere nali xane kaokaha hoka waiyehenaha atyo, owene atyo haliti hatyaharetere tyokita, kaimere tyaonita, waiyeheta atyo exahekola. Waiyahene hoka mairaha. \p \v 16 Hatyaoseta koxaka waiyehenerenenai xakaihakatya ihiyeha haliti, exahe bolokonai xoaha tahi akiti ihiyeha. \p \v 17 Hatyaoseta kasani Jesus xaneheta ewaikoherataha aokaha. \p \v 18 Hatyaoseta Jesus xane kakohahetehena kanowa ako hoka haliti tihanare ehatyahalinikihenere awaiyehetehenere iraehena ihiye: — Waiyehenaiya notyoa hiyema? nexa axene. \p \v 19 Maisa exema xane aokita Jesus hoka nexa ihiye: — Hiyanehetehena hihana nali hoka hihinaeharenai hiye hiyakaihena Xekohaseti awaiyehetehenere hiso tahi akiti. Exahe airakoaneharehenere hiso tahi akiti — nexa ihiye. \p \v 20 Nexa ihiye hoka xaneheta hoka xakaihakatya Decapolis naliyerenai hiye Jesus tyomehenerehare enomana tahi. Hoka tyotyaha hakaharetyoaha. \s1 Jairo Axa Jesus \r (Mateus 9.18-19; Lucas 8.40-42) \p \v 21 Hatyaoseta Jesus haikoaheta hatyo nalita halakoiya maniya hoka kahare haliti xane ahalakoatene kaiholokoa nali. \p \v 22 Hatyaoseta hatya haliti Jairo nexarexe, xahohisakoatyakalati hana kaxaikotyasehare tyoa Jesus ana kaoka hoka ikiji haliya meholokoa. \p \v 23 — Nityani ohiro mokose wainihena. Hisohena hoka hikahe hekaokakisa ihiye hoka kinatoloheta hoka maisa wainita — nexa axa Jesus tihityoa ihiye. \v 24 Nexa hoka Jesus xane exema. Kahare haliti tehitiya xane exema hoka ehotyasetyakakoaha xanahitaha. \s1 Jesus Aiyatolokiheta Ohiro \r (Mateus 9.20-22; Lucas 8.43-48) \p \v 25 Hatyaoseta hatya ohiro xane kaoka halitinai koni. 12-terehokoanehena timalati hikoata minita ihiyeta. \v 26 Kahaliki wairatyarenai ana xane hoka exahehare ewaolitihalokisahitene. Koxaka haoloxa miyatya wairatyarenai hiye. Xakore hoka maisa waiyehetolo hekoti hoka aerorityoitata ihiye. \v 27 Sema Jesus tahi hoka xane halitinai koni hoka Jesus hiniri maniyata ekaokakisa hakahe inima hiye. \p \v 28 Exakere ahekoita: — Nekaokakisa taitaiya nokahe inima hiye hoka nokinatoloheta — nita hoka \v 29 hakahe ekaokakisa inima hiye taita hoka waiyeheta. Hoka kehexa hahiyeta timalati tyoteneheta. \p \v 30 Hatyaoseta Jesus kehexa rotita iyateliti hikoahenere ihiyeta hoka terehokoa wahakotya halitinai ana hoka nehena: — Xala hakahe ekaokakisa nimi hiye? nexa. \p \v 31 Hoka exaotyakiraharenai nehena: — Hiyaiya, kahare haliti ehotyasekoaita hiso. Hoka xoana hoka nikare haxita? nexaha ihiye. \p \v 32 Hoka Jesus wahakohokotyoitata, kasani waiya aokowita inima hiye hakahe ekaokakihenere hoka. \v 33 Hatyaoseta hatyo ohiro tyoa Jesus kiji haliya meholokoa, tatakoa hamairane, otya haxaiyatolokisakeheta hoka. Hatyaoseta tyotya xakai Jesus hiye hahokakene tahi. \p \v 34 Hatyaoseta Jesus nexa: — Hityakeko natyo hoka hikinatoloheta. Awa atyo himawaiyehalo, hikinatoloheta atyo. Hiyanehetehena himehexaikohalone kakoa — nexa ihiye. \s1 Jesus Ekasekiheta Jairo Ityani \r (Mateus 9.23-26; Lucas 8.49-56) \p \v 35 Iraetata ene hatyo ohiro kakoa hoka xahohisakoatyakalati hana kaxaikotyasehare Jairo wakaneharenai kaokaha hoka nexaha ihiye: — Koxakatya hityani waini. Kotare Xekohaseti matyoanenehare hihana nali, waiya aliya hoka kirahare haetonane hiyeta — nexaha. \p \v 36 Jesus sema hatyo iraiti hoka nexa Jairo hiye: — Awaira atyo himawaiyeharehena. Hityakekohena taitaira natyo — nexa Jairo hiye. \p \v 37 Hatyaoseta xaneha Jairo hana xeta. Pedro, haximarene kakoarenae Tiago, João xoaha xane exema aoka. Maisa hatehitiya aokita. \v 38 Hatyaoseta xane kaokaha Jairo hana nali hoka isoaha. Waiyehena atyo werahaliti, osexati hare. Kahare tiyahitaha. \p \v 39 Hoka nehena: — Xoana hoka kalore xitiyita, exahe nikare xisaonita? Xoimahalotita maisa waini xinika, nemakitata — nexa Jesus ihiyeha. \p \v 40 Hatyaoseta ehatyaharene aokitaha hoka Jesus aihikoahenahitene. Hatyaoseta enexe, inityo, hanamahare xanehenere exema xoaha taita isoa hatyo xoimahaloti tyaonitere ako. \p \v 41 Isoa hoka otokene ekahe hiye hoka nehena: — Talita cumi! nexa. Exakere atyo iraeta: — Xoimahaloti, hainakoahetehena! nita atyo. \p \v 42 Nexa ihiye hoka ainakoaheta, tohetehena rotita, xoimahaloti 12-wanone henolo hoka. Hatyaoseta tyotya hakaharetyoaha. \p \v 43 Hatyaoseta Jesus hatyohare maxakaikoatyakene aoka ihiyeha. Hatyaoseta xoimahaloti tyaisaka aoka ihiyeha. \c 6 \s1 Jesus Haikoaheta Nazaré Xeta \r (Mateus 13.53-58; Lucas 4.16-30) \p \v 1 Hatyaoseta Jesus haikoaheta haxaotyakiraharenai kakoa wenakalati Nazaré xeta, toahiya tyaonitere nali. \v 2 Hoka sábado ferakenehena hoka xane xahohisakoatyakalati hanako hoka aotyakihena halitinai. Semaha Jesus niraene hoka hakaharetyoa mokahene hoka axakakoaha: — Aliyotala enawaiyore tyoita enomana? Aliyetala exe haliti waiyore tyoita exakere? Aliyakere ala tyomita exehare maomakaharenai? \v 3 Xoana, maisa hoka okahakalati hati hare nomasehare xini? Xoana maisa hoka Maria ityani xini, exahe Tiago, José, Judas, Simão xoaha naxenane xini? Xoana, maisa hoka iximalonenai xini ali tyaonita? nexaha, maisa awaiyetyareha Jesus hoka. \fig |src="HK00128B.TIF" size="span" copy="Horace Knowles revised by Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="Marcos 6.3" \fig* \p \v 4 Hoka Jesus nexa ihiyeha: — Iraiti xakaisasehare atyo kaxaiminisakita hakoakiti. Xakore atyo hoka kaokehetehena atyo hawaikohera hawenakala, hahinaeharenai koni hoka maisa kaxaiminisakere — nexa ihiyeha. \p \v 5 Hatyo hiyeta maisaiya aliyakere xoare hare metaharexe nomakere tyomita Nazaré nali. Haiyanai hokakiterenai hiye taita hakahe ekaokakisa hoka aiyatelikihenahititene. \v 6 Jesus atyo hakaharetyoa ematyakekoneha hiyeta. Hatyaoseta Jesus xaneta wenakalatinai nihatyaka hoka aotyakisahitene. \s1 Jesus Xaotyakiraharenai Hatene Tahi \r (Mateus 10.5-15; Lucas 9.1-6) \p \v 7 Hatyaoseta 12-hare haxaotyakiraharenai kawisa, hoka hinamahare xakini axikatyahene. Iyateliti isa enomanaha axanikihetaha isekohaliti iniyalahare halitinai nonitata maheta. \p \v 8 Maisa xoare hare kolatyaka aokita ihiyeha ahoti niyahare. Atyakase taita kolatyaka aoka ihiyeha tonohisoaha maheta. Maisa nakairati, boná, olo hare kolatyaka aokita ihiyeha. \v 9 Berekataiya atyo waiyehena mokaha hoka maisaiya atyo xoare maheta hate hekoti kajiyanexe imitinase kolatyahitaha aoka ihiyeha. \p \v 10 Hoka nehitiya: — Maika xikaokehena wenakalati hoka hali hatyakota xisaona xiyanenehitiya hatyo nalita kijiya. \v 11 Maika wenakalati xikaokehena hoka maisa waiye mokahitaha xiso, exahe naliyerenai maisa semaha aokowiyahita xiraene hoka maika nalita xiyanehitiya hoka xiberekatane xamokotyahatya xexoakiheta maheta waikohese emaxawaiyereneha xiso hiyeta — nexa ihiyeha. \p \v 12 Hatyaoseta exaotyakiraharenai xaneha iraeti xakaiha halitinai hiye maheta, halitinai iniyalahare hawenaneha halakisaha maheta. \v 13 Kahare axanikihenahititaha isekohaliti iniyalahare halitinai nonita, exahe kolotenitiya mohenaha hokakiterenai seri hiye hoka aiyatelikihenahititene. \s1 João Batista Kamane Tahi \r (Mateus 14.1-12; Lucas 9.7-9) \p \v 14 Tyotya hatyoharenai tahi xekohaseti Herodes sema hakakoare halitinai xakaikoatyahitere Jesus tahi hiyeta. Haiyaharenai nita: — Kala João Batista kaseheta. Hatyo hiyeta xoalini hare metaharexe nomakere tyomita — nexahitaha exaokaka. \p \v 15 Haiyanai atyo: — Kala Elias — nita. \p Haiyanai tehitiya: — Kala iraiti xakaisasehare terota, toahiyereharenai akerexe — nexahitaha Jesus xaokaka. \p \v 16 Herodes sema hatyoharenai tahi hoka nexa: — Kala João Batista. Iseri xirikotyaka naoka hoka kalikini ala kaseheta — nexa. \p \v 17 João Batista kamane nahitita Herodes niraene xema João otokaha, olatyahene, berexo ako jihotyahene Herodias xemere. Hatyo nahitita Herodes tyaonita hatyo ohiro kakoa, iximarene Filipe exanityo xakore hoka. \p \v 18 Hatyo hiyeta João Batista watyali Herodes: — Awa atyo hiximarene exanityo kakoa hisaona, Xaotyakiyaho atyo mahokoanetita hiximarene exanityo kakoa hawenane. \p \v 19 Hatyo hiyeta Herodias kirawaneta João, kasani aisene aokowita. Xakore hoka maisaiya aliyakere aijitene, \v 20 enenala Herodes mairitene exahe haliti waiyexe aokitene. Hatyo hiyeta Herodes waiye kaxaikotene. Semehena iniraene hoka waiyeta ihiye, xakore hoka maisa aliyakere ahekotya xaka mokene. Xakore hoka iraehena hoka awaiyetita iniraene. \p \v 21 Hoka Herodias atyo atyahita terota João kamane ferakene. Hatyaoseta xane hikoa enenala Herodes nawenane ferakene hoka hahisehare tyoma. Kalore nakairati tyoma, oloniti harenai hoka kaixakatya xekohasetinai taita, Galiléia koa tarenai, sorare xekohasenai harenai hoka tyoaha. \v 22 Hatyaoseta Herodias ityani xoimahaloti isoa hatyo nali hoka holikoahena. Herodes, ekaixakalaharenai xoaha awaiyetyaha exoholikoane hoka hatyo hiyeta xekohaseti Herodes nexa xoimahaloti hiye: — Xoare xamani haoka hiyoholikoane xaimane hoka niseniya homana — nexa. \v 23 — Exahiya kalore haoka hoka niseniya homana. Alitere naokita, maisa namaoseraita xini — nexa. \v 24 Nexa ihiye hoka hikoaheta xane hanityo axa maheta, xoare xamani haxoholikoane xaimane axa aohena hoka. \p Hoka inityo nexa: — João Batista seri haxene — nexa. \p \v 25 Hatyaoseta kaholawaka haikoaheta Herodes tyaonitere nali hoka axene: — Xama João Batista seri hisehena nomani balatoahekoa kalikinita — nexa. \p \v 26 Herodes sema hatyo hoka amaikohare. Xakore hoka koxaka tyotya haliti haoti irae hoka hatyo hiyeta maisa aliyakere matyakekotita xoimahaloti xaxane. \v 27 Hoka axikatya rota sorare, João Batista seri kolatya maheta. Hatyaoseta sorare xane berexo ako hoka irikotya João seri. \v 28 Mokene balatoahekoa hoka isene xoimahaloti ana. Hatyaoseta hatyo xoimahaloti xane isene hanityo ana. \p \v 29 Hatyaoseta João Batista xaotyakiraharenai sema etahi hoka tyoa kolahenahitene hoka fityahene. \s1 Jesus Kahare Halitinai Tyaisa \r (Mateus 14.13-21; Lucas 9.10-17; João 6.1-14) \p \v 30 Hatyaoseta Jesus xaotyakiraharenai kaokeheta enomana hoka xakaihakahenaha Jesus hiye tyotya tyomehenereharenaiha, aotyakihenahereha harenai tahi. \p \v 31 Nali kahare haliti kaokehitita, xanehitita xoaha hoka Jesus, exaotyakiraharenai xoaha komita ene maisa aliyakere kanakairareha hekoti. \p Hoka Jesus nehena ihiyeha: — Xisohena hoka wiyane wiwawa maharexakahare hoka inira xikawini — nexa haxaotyakiraharenai hiye. \p \v 32 Hatyaoseta xaneha hawawaha kanowa ako maharexakahare. \v 33 Xakore hoka halitinai waiyaxematyahene hoka otyahene hoka tyotya hatyo nalitarenai tema xaneha one kilihi hoka enahityahitaha xane kaokaha. \v 34 Hatyaoseta Jesus xane kaoka hatyo nali hoka exoahena kanowa akota hoka waiya hatyo halitinai hoka airakoaneharetyahene. Motya kalanero makaxaikotyakahare akere tyaonahitaha hoka kahare xoalini hare aotyakihenahene. \p \v 35 Waikoa kamaitehena hoka Jesus xaotyakiraharenai xane iraehena ekakoa. — Okoi makehena, maisa ali xoare aka. \v 36 Haxikahetehena exe halitinai hoka xanehenahitaha wenakalatinai kaharewaikatexe akiti nali hoka xoalini hare iyaha hoka kanakairaha — nexaha Jesus hiye. \p \v 37 Xakore hoka Jesus nexa: — Xisota xisehena nakairati enomanaha. \p — Xoana wiyane 200-hokose olo kakoa wiya nakairati enomanaha haokita? nexaha Jesus hiye. \p \v 38 — Xoanama tohase nakairati xinali? xiyane xiyaiya — nexa. \p Xane waiyaha hoka: — 5-tohase nakairati, hinama kohase xoaha taita — nexaha. \p \v 39 Hatyaoseta Jesus nehena halitinai hiye: — Xisokehena hahotyali xakini ime koa — nexa. \p \v 40 Hoka hatyaoseta hahotyali xakini xane tyokaha. Haiya hotyalinai 100-hare, haiya hotyalinai 50-hare xakini tyokaha. \v 41 Hatyaoseta Jesus otoka 5-tohase nakairati, hinama kohase xoaha hoka enokoa xeta wahakotya hoka iraexatya Enore hiye: — Ehekore nakairati hisa womana, Abá — nexa. Hatyaoseta irikosetene hoka isene haxaotyakiraharenai ana, hoka hatyo exaotyakiraharenai irakene halitinai ana. Kohase nikareta iraka tyotya halitinai ana. \v 42 Tyotya kanakairaha hoka fakatehareha. \v 43 Hatyaoseta awaiyehotyalikihetaha halitinai nakaira mawane hoka 12-te koho kaisero mohenahitaha nakairati, kohase xoaha mawane. \v 44 Hatyo nakairati kanakairahenerenai 5.000-hare halitinai. \s1 Jesus Tona One Heno \r (Mateus 14.22-33; João 6.15-21) \p \v 45 Hatyo najikinita Jesus haxaotyakiraharenai kakoa irai hoka kakohahenahitaha kanowako hoka xanehenahitaha enaheta maheta halakoiya Betsaida nali xeta. Hoka hatyo nase Jesus jinaheta halitinai. \p \v 46 Hatyaoseta jinaheta halitinai hoka xane tyairi heno iraexatya maheta. \p \v 47 One nekesexehena exaotyakiraharenai xaneta hoka makehena ihiyeha. Hoka exowaka Jesus hekota waikohekoa hawawaharenai tyaonita. \v 48 Hatyaoseta waiya haxaotyakiraharenai xaeremola howitiharene hoholati hoholasekoatyahiterene hiyeta, xanehenahititere maniyata hoholatita hoka. Hatyaoseta okoi ferakoahena hoka Jesus xane hikoaheta enomanaha, tonita one heno. Okoi jiyahene hoka \v 49 hatyaoseta Jesus netonane one heno waiyaha hoka motya isekohaliti aokahitene hoka hamairaneha kawiyatyaha. \v 50 Tyotya waiyahene hoka kalore mairaha. \p Hoka Jesus nexa ihiyeha: — Awa atyo ximaira! Natyo ta, awa ximaira natyo — nexa ihiyeha, \v 51 hoka xane kanowa ako kakohaheta enaliha. Hatyaoseta hoholati amematyoaheta. \p Hoka exaotyakiraharenai mairaha, hakaharetyoaha. — Xoanere kaisere? nexa mokahitene. \v 52 Maisa otehenahititaha halitinai tyaihenere nakairati kakoa, maisa waiye ahekohenahititaha hoka. \s1 Jesus Aiyatelikiheta Hokakiterenai Genesaré Nali \r (Mateus 14.34-36) \p \v 53 Hatyaoseta Jesus, exaotyakiraharenai harenai imahotyoaha Galiléia xa. Hoka xane takoaha kaiholokoa Genesaré waikoherakoa nali hoka katilikaha hakanowane hatyo nali. \p \v 54 Kanowa akota exoaha taita hoka Jesus waiyekehalakahare rotita hatyo naliyerenai ana hoka \v 55 hatyaoseta tyotya wenakalati xaneha hahinaehare hokakiterenai kolatyaha enomana maheta. Hatyaoseta hokakiterenai exehokotyoakalaha kakoita kolatyaha, exahe aliyo xamani Jesus xanehena hoka semehenahene hoka hatyo nali kolatyahitaha hokakiterenai enomana. \v 56 Exahe wenakalati kiranexe hare koa kaokehena hoka koxaka hokakitinai mokahitaha enaheta hoka axahitene, kasani inima kilihi hiye hekoti ekaokakisaha hakaheha aokowiyahitaha. Hoka tyotya hakaheha ekaokakihenerenai inima kilihi hiye kinaterehitita. \c 7 \s1 Jesus Irae Judeunai Nawenatyakaho Tahi \r (Mateus 15.1-9) \p \v 1 Hatyaoseta haiyaharenai fariseunai, haiyanai judeunai xaotyakiraho kakoa waiyoreterenai Jerusalém nalita kaokehenerenai Jesus haliya hohisakoaha. \v 2 Hoka waiyaha Jesus xaotyakiraharenai haiyaxa kahitita kanakairehenahere. Matihahisoanehareta kanakairaha, maisa fariseunai aokitere akereta xini tyaonahitaha. Hoka maisa waiyeta ihiyeha. \p \v 3 Judeunai exahe fariseunai atyo hahetako maniyereharenai xaotyakiraho xema tyaonahitaha, waiye atyo tihahisoaha hotohare hoka kanakairahitaha. \v 4 Xiyehaliti hanakota atyo iyehenaha nakairati hoka tihahene hotohare atyo hoka kanakairahitene. Haiyaharenai xaotyakisatyaho xema tehitiya tyaonahitaha hoka tihahitaha kanote, matalo, tinihaliti harenai. \p \v 5 Hatyaoseta fariseunai, judeunai xaotyakiraho kakoa waiyoreterenai axehena Jesus: — Xoana hoka hiyaotyakiraharenai maisa tyaonareha wahetakomaniyereharenai xaotyakiraho xema hoka matihahisoanehareta kanakairahitaha? nexaha. \p \v 6 Hoka Jesus ekoaxatya enomanaha: — Maoseratyaliyenai! aliterexe nika Isaías xairatya xitahi akiti exakerexe: \q1 Exe halitinai atyo waiye iraetaha notahi, nita Enore. Xakore hoka exahekolaha atyo maisa nokoamaniye xini tyaonita. \q1 \v 7 Hoka maisa atyo tyaonahitaha nokoamaniye kaisere. Hiyaiya, halitinai xaotyakira kakoa atyo aotyakisahitaha hoka Enore xaotyakiraho aokahitaha. \p \v 8 Hoka Jesus nehitiya: — Xiso atyo xahalakijita Enore xaotyakiraho hoka halitinai xaotyakiraho xema xisaonita — nexa. \p \v 9 — Xiso atyo xawaiyore xahalakijita Enore xaotyakiraho. Hoka toahiyere xawenanaho xema taita xisaonita. \v 10 Hiyaiya, exakere Moisés nexa: \q1 Waiyira xaiminihena xexe, xityo hoka. \m Nexa tehitiya: \q1 Xala xamaniya atyo hanexe, hanityo iraeharetya hoka waiye xaisaka, nexa. \p \v 11 — Hoka xiso atyo xita, “Xala xamaniya atyo kaoloxere hoka hanityo, hanexe kahinaetya maheta ene hoka Enore anaiya isa hatyo haoloxa hoka hatyo najikinitaiya atyo maisa aliyakere \v 12 kahinaehitita hanityo, hanexe xoaha hoka ehekoreya”, xita atyo. \v 13 Nikare atyo xisaohena hoka maisa atyo Enore xaotyakiraho xema xini xisaonita. Hoka toahiyere xawenanaho xema atyo xisaonita hoka xahetakomaniyereharenai tyaonitere akereta xisaonita. Hoka nikarehare kahare xoalini hare xisomita. \s1 Jesus Irae Wenati Aiyalaharetiterehare Tahi \r (Mateus 15.10-20) \p \v 14 Hatyaoseta Jesus kawihitiya halitinai hoka nehena: — Waiyira xasema xityotya exe niraetereharenai hoka waiyekehalaka xomana. \v 15 Xoalini hareya hatya haliti hiye isoa hoka hatyoiya atyo maisa aiyalaharetita enawenane. Hoka xoalini hare atyo hikoahetehena hatya haliti hiyeta hoka hatyohare atyo aiyalaharetita enawenane — nexa. \p \v 16 — Xala xamani atyo katanakoakore semakatya maheta hoka maika semehena niraini — nexa. \p \v 17 Hatyaoseta Jesus halakisa halitinai hoka isoa hatyako. Hatyaoseta exaotyakiraharenai axene hatyo haxaimenekola kakoa xakaihakahenere tahi. \p \v 18 Hoka nexa: — Xoana haiyaharenai akereta tehitiya maisa waiyekehalakita xomana? Hatyo isoahenere haliti kanasakoiya atyo maisa aiyalaharetita enawenane. \v 19 Hiyaiya, atyohenene atyo hoka maisa atyo exahekola hiye xini xaneta, enajako atyo xaneta. Hatyo najikinita atyo eháre hiyeta hikoahitita — nexa. Nikare Jesus iraeta hoka tyotya nakairati kakanakairatyakere aoka. \p \v 20 Hoka nehitiya: — Xoalini hare hikoahititerehare hatya hiyeta atyo aiyalaharetita enawenane. \v 21 Hiyaiya, mahiyaseti hiyeta atyo iniyalahare xahekotyati tyoita hoka kaomakita kaiwati, xaisati, \v 22 ohiro watyalisaka, xiyehaliti maiyasetyaka, irawaniti, maoseratyati, otokitaterehare, okoawahaliti, iraeharetyati, xahenityati, mawaiye xahekotyati harenai. \v 23 Tyotya hatyoharenai atyo mahiyaseti hiyeta hikoita hoka aiyalaharetita halitinai nawenane — nexa Jesus ihiyeha. \s1 Hatya Ohiro Mawaiyakahalo \r (Mateus 15.21-28) \p \v 24 Hatyaoseta Jesus xaneheta hatyo nalita, xane wenakalatinai Tiro, Sidom xoaha nali. Xane kaoka hoka isoa hatyako. Kasani maisa xala hare ekaokene sema aokare xakore hoka maisaiya aliyakere masemakita. \v 25 Hatya ohiro ityani isekohaliti iniyalahare ehatyahalokijita hoka sema Jesus kaokene tahi hoka tyoa enomana hoka enahalakoa hakaolise kakoa meholokoa. \v 26 Hatyo ohiro atyo hakoakitiyolo, sirofenícia yolo atyo. Hoka axene, kasani isekohaliti iniyalahare axikaheta ityani nonitata aoka ihiye. \p \v 27 Hoka Jesus nexa ihiye: — Kotare xoimanai hotohare kanakaira. Hiyaiya, maisaiya atyo ehekoreta xini xoimanai nonitata kaiyakeheta nakairati hoka haxawatene kajolonai ana hoka — nexa ihiye. \p \v 28 — Alitere haokita, Xekohaseti — nexa hatyo ohiro. — Hoka kajolonai atyo kanakairita xoimanai nakaira holoxo exoahena mexakoata hoka — nexa ihiye. \p \v 29 — Hekoaxahenere nomani hiyeta hiyanehetehena hihana nali. Koxaka hityani nonitata isekohaliti iniyalahare kikisoaheta — nexa Jesus ihiye. \p \v 30 Hatyaoseta hatyo ohiro xane kaokeheta hahana nali hoka waiyehena atyo, ityani atyo ehokotyoita haxehokotyoakala koa. Koxaka atyo isekohaliti iniyalahare kikisoaheta enonitata. \s1 Jesus Airainikiheta Matanakoakohare Mairaenehare \p \v 31 Hatyaoseta Jesus xaneheta wenakalati Tirota hoka jiyeheta Sidom, Decapolis xoaha nali hoka xane kaokeheta Galiléia xa nali. \p \v 32 Hatyaoseta haiyaharenai kolatya hatya haliti masemakalahare exahe komita ene maisa iraexe. Hoka axaha Jesus, ekaokakisa hakahe ihiye maheta. \v 33 Hatyaoseta Jesus nolokene haware halitinai nonita. Hoka hakahihi etanakoako moka. Hatyo najikinita xatahotya hoka ininise hiye xolotene. \v 34 Hatyaoseta wahakotya enokoa, kalore iyawinisoa hoka nehena: — Efatá! nexa. Exakere atyo nita: “Hamajiholatyoahetehena!” nita atyo. \p \v 35 Hatyaoseta hatyo haliti masemakalahare tanakoako waiyeheta. Exahe ininise tehitiya waiyeheta hoka waiye iraeheta. \p \v 36 Hatyaoseta Jesus mahokoanetya exakainiha hatyoharenai. Nikare iraehena ihiyeha hoka exahehare xane xakaikoatyahitaha hatyoharenai tahi. \p \v 37 Hoka haiyaharenai semehena hatyoharenai tahi hoka hakaharetyoahitaha hoka nexahitaha: — Kaxiyani, waiye kaiserehare tyomita! Hiyaiya, masemakalaharenai asemakihitita, mairaeneharenai hoka airainikihitita — nexahita. \c 8 \s1 Jesus Tyaisa 4.000-hare Halitinai \r (Mateus 15.32-39) \p \v 1 Hatyaoseta haxowakiya hohisakoa halitinai Jesus tyaonitere nali. Hatyaoseta maisa xoare kanakaireheta xaka hoka Jesus kawisa haxaotyakiraharenai hoka nexa: \v 2 — Nairakoaneharitita exe halitinai. Hiyaiya, hanamaki ferakenehena tyaonahitaha nohaliye hoka kalikini maisa xoare kanakairareha. \v 3 Naxikahenahiteniya matyaisakaharahitaha enawenakalanaiha xeta hoka exoahaiya ahotyaho hanakaha hiyeta. Hiyaiya, haiyaharenai atyo sekota tyoita — nexa. \p \v 4 Hatyaoseta exaotyakiraharenai axahene: — Hoka aliyakereya exe maharexakahareta wikaokehena nakairati hoka watyaihena exe halitinai haoka? nexaha ihiye. \p \v 5 — Xoanama tohase nakairati xinali? nexa axahene. \p — 7-tohase — nexaha. \p \v 6 Hatyaoseta Jesus halitinai kakoa irae waikoa tyokaha maheta. Hatyaoseta iya hatyo 7-tohase nakairati hoka iraexatya Enore hiye: — Ehekore nakairati hisa womana, Abá — nexa. Hatyaoseta taikasetene hoka haxaotyakiraharenai ana isene hoka irakene halitinai ana. \v 7 Haiyaharenai kohase tehitiya enaliha hoka Jesus iraexatya Enore hiye: — Ehekore nakairati hisa womana, Abá — nexa hoka hatyaoseta wakatya haxaotyakiraharenai hoka irakene halitinai ana. \p \v 8 Tyotyaha kanakairaha, fakatehareha. Hatyaoseta kaise exaotyakiraharenai enakairaha mawaneha 7-te kohokiji kaisehenahitaha. \v 9 Hatyo kanakairehenerenai atyo 4.000-hare haliti. Hatyaoseta Jesus axikaheta hatyo halitinai. \p \v 10 Hatyaoseta kanowa ako xaneheta haxaotyakiraharenai kakoa Dalmanuta koa maniya. \s1 Fariseunai Axaha Waiyexe Mawaiyakahare Nomaka \r (Mateus 12.38-42; 16.1-4) \p \v 11 Xane kaoka taita hatyo nali hoka fariseunai kaoka enomana hoka iraehenaha ekakoa, hasakaharetyahene aokowiyahitaha hoka xoalini hare nomaka aokaha ihiye hoka waiyaha maheta, xoana aliterexe xamani Enore nalita tyoita iniyatere, maisa xamani. \p \v 12 Hatyaoseta kalore iyawinisoa hoka nehena: — Xoare mahetala xoalini hare nomaka aokita exe halitinai tyakekoha maheta? Aliterexe nomita xihiye, maisaiya xoare hare notyomita exe halitinai ana tyakekoha maheta — nexa. \s1 Fariseunai, Herodes Xoaha Kaoretyakala \r (Mateus 16.5-12) \p \v 13 Hatyaoseta Jesus xaneheta. Kanowa ako kakohaheta hoka haikoaheta one halakoiya maniya. \p \v 14 Xanehenaha hoka exaotyakiraharenai maotyaneha nakairati hakolalaha hoka hatita taita kolatyaha kanowa ako. \p \v 15 Hatyaoseta Jesus iraehena ekakoaha hoka nehena: — Xasemehena, xirihalira fariseunai, Herodes xoaha kaoretyakala kakoa — nexa. \p \v 16 Hatyaoseta hatyo kakoaha irae kakoahenaha hoka nehenaha: — Exakere irae kala maisa nakairati wakolatita hoka — nexaha. \p \v 17 Hoka Jesus sema iniraekakoaneha hoka axehenahene: — Xoana hoka ximakolalaharene nakairati tahi xiraekakoita? Xoana maisa xawaiyorexe, exahe maisa waiyekehalakere niraini xomana? Xoana hoka ximawaiye xahekolere hoka maisa waiyekehalakere exeharenai xomana? \v 18 Xoana hoka xikaxosexe xakore hoka maisa xiyaiyare? Xikatanakoakore xakore hoka maisa xasemare? \v 19 Xoana, maisa xotyare 5-tohase nakairati nirahenere 5.000-hare halitinai ana? Xoanamate koho kaisero exowaka emawane ximexeheta? nexa Jesus axahene. \p — 12-te kaisero — nexaha. \p \v 20 Hatyaoseta Jesus axehenahitiyene: — Hoka 7-tohase nakairati nirahenere 4.000-hare halitinai ana xowaka, xoanamate koho kaisero ximexeheta? \p — 7-te kaisero wimexeheta — nexaha ihiye. \p \v 21 — Xoana, hekota maisa waiyekehalakere niraini xomana? nexa Jesus. \s1 Jesus Kaxoseheta Betsaida Yere \p \v 22 Hatyaoseta Jesus xane kaoka wenakalati Betsaida nali haxaotyakiraharenai kakoa. Hatyaoseta haiyaharenai kolatyaha hatya maxosehare hoka Jesus axaha, hakahe ekaokakisa ihiye maheta. \v 23 Hoka Jesus ekahe hiyeta otoka maxosehare hoka xane ekakoa sekose aka wenakalati nonitata. Hatyaoseta haxataho xolotya exose hiye hoka hakahe ekaokakisa ihiye hoka axene: — Xoana, xoalini hare hiyaiyita? nexa. \p \v 24 — Nowaiyita halitinai, xakore hoka motya atya kate tonita ene — nexa. \p \v 25 Hatyaoseta Jesus hakahe ekaokakihitiya exose hiye. Hatyaoseta maxosehare waiye waiyakaheta. Waiyeheta hoka tyotya xoalini hare waiye waiyeheta. \v 26 Hatyaoseta Jesus axikaheta hatyo haliti ehana xeta. Hoka halitinai koni emaxaneneheta aoka. \s1 Pedro Niraene Jesus Kakoa \r (Mateus 16.13-20; Lucas 9.18-21) \p \v 27 Hatyaoseta Jesus haxaotyakiraharenai kakoa xane wenakalatinai Cesaréia de Filipe koa maniya. Xanahitaha hoka ahotyaho haxaotyakiraharenai axa: — Xala aokita natyo halitinai? nexa. \p \v 28 Hoka exaotyakiraharenai nexa: — Haiyaharenai atyo João Batista aokahitaha hiso, haiyaharenai atyo Elias aokahitaha hiso, haiyaharenai atyo iraeti xakaisasehare aokahitaha hiso — nexaha. \p \v 29 — Hoka xiso atyo xala xaokita natyo? nexa ihiyeha. \p — Hiso atyo Enore Kalorexe Aohenere — nexa Pedro Jesus hiye. \p \v 30 Hoka Jesus hatyohare maxakaisakene aoka ihiyeha. \s1 Jesus Irae Hakamane, Hakaseneheta Tahi \r (Mateus 16.21-28; Lucas 9.22-27) \p \v 31 Hatyaoseta Jesus aotyakihena haxaotyakiraharenai hoka nehena: — Haliti Ityanite kaxemawatikisaka kalore. Maisaite aokahitene haomanaha judeunai xekohaseharenai, sacerdote xekohaseharenai, judeunai xaotyakiraho kakoa waiyoreterenai harenai. Hoka kaxaisakaite hoka hanamaki ferakene najikinitaite kaseheta — nexa ihiyeha. \v 32 Jesus waiyekehalaka iraeta ekakoaha. \p Xakore hoka Pedro nolokene haware hoka matyakekotya iniraene. — Awa atyo nikare hirae — nexa ihiye. \p \v 33 Hatyaoseta Jesus ehaikoaheta hoka wahakotya haxaotyakiraharenai ana hoka Pedro niraene tehitiya matyakekotya hoka nehena: — Hakikisoahetehena nahiti maniyata, Ahalakoahaliti! Halitinai ahekoitere akereta atyo hahekoita, maisa atyo Enore ahekoitere akereta xini — nexa. \p \v 34 Hatyaoseta Jesus kawisa halitinai exahe haxaotyakiraharenai xoaha hoka iraehena ekakoaha: — Xala xamani atyo tyaona nokoamaniye aokowihena hoka maika hatyota maotyanoawi hoka maika kolatya haberekotyaka niyahare atyalihose xaimaholatyaka hoka tyaona noximi. \v 35 Xala xamani atyoite tawita hawenane waiyexe hoka maisaite kaokitene. Hoka xala xamani atyoite nohiyeti exahe Iraeti Waiyexe hiyeta kaxaisaka hoka hatyo atyoite kaoka wenati waiyexe. \p \v 36 — Xoare mahetaiya hatya haliti hakakoare waikohekoa xiyehaliti harenai kakoa tyaona hoka hatyaoseta waini? \v 37 Maisaiya xoare hare bakatya hoka ekasekihititene. \v 38 Hiyaiya, xala xamani atyoite haihareta natyo, niraeni xoaha kakoa kalikini xowaka exe matyakekoneharenai, mawaiyexehareharenai haoti hoka haxowakiyaite Haliti Ityani tyohetehena Hanexe werokene kakoa, anjonai waiyexeharexenai kakoa hoka haihare tehitiyaite ekakoa — nexa Jesus ihiyeha. \c 9 \p \v 1 Hatyaoseta Jesus nehitiya ihiyeha: — Exe harira xotya: haiyaharenai ali tyaoniterenaite maisa hamawaiyanehareta wainita Enore nalitare kaokehenere haiyatere kakoa nahitita — nexa Jesus. \s1 Moisés, Elias Xoaha Kaotyaka Jesus Ana \r (Mateus 17.1-13; Lucas 9.28-36) \p \v 2 Hatyaoseta 6-ki ferakene najikinita Jesus noloka Pedro, Tiago, João xoaha hoka hatyonai kakoa taita xane tyairi enoakiyere heno xeta. Hoka hatyo nali hawareharexe tyaona ehaotyahitaha. \v 3 Inima iyomate, werokate tyaona. Maisaiya hatya tihatiro hekoti nikare niyomene tihita. \v 4 Hatyaoseta Moisés, Elias kaotyaka hoka hatyo hanamahare Jesus xaotyakiraharenai waiyaha iniraeneha Jesus kakoa. \p \v 5 Hatyaoseta Pedro nehena: — Xaotyakisatiye, waiye nawenatyaka ali. Nika wisoma hanamalise hatirisenai: hatya homanere, hatya Moisés anere, hatya Elias anere xoaha — nexa, \v 6 maisa waiyore iraexe. Exahe tyotya Jesus xaotyakiraharenai mairaha. \p \v 7 Hatyaoseta kaiminiti exoa hoka exahiyatene hoka hatyo konita iraiti semaha hoka nehena: — Exe atyo nityani noxiyakawali, xasemaxematyaira iniraene — nexa. \p \v 8 Hatyaoseta waiyasekoatyaha xakore hoka Jesus taita waiyehenahitaha hahaliyaha. \p \v 9 Hatyo hekota tyairi henota exoahenahitehenaha hoka Jesus hatyohare waiyehenerehareha maxakaisakene aoka ihiyeha Haliti Ityani kasehetehenere kijiya. \p \v 10 Hoka tyakekoha iniraene, xakore hoka hatyo kakoaha iraekakoahitaha kasehetehenere nehenere tahi akiti. \p \v 11 Hatyaoseta axaha Jesus: — Xoana hoka judeunai xaotyakiyaho kakoa waiyoretereharenai Elias hotohare ite tyoheta aokaha? nexaha. \p \v 12 Hoka Jesus nexa: — Aliterexe ite Elias hotohare tyoheta hoka tyotya memere mohena xoalini hare. Hoka xoaneretya hoka Iraiti Waiyexe kaxairatyakehenere, Haliti Ityanite kaxemakawatikisaka, exahe maisa ite kaxaiminisakita, nita? nexa Jesus. \v 13 — Xakore hoka noxakainite xihiye: Elias atyo koxaka tyoheta hoka maisa waiye mokahitene. Aokahitere akereta mokahene iraiti kaxairatyakehenere etahi akiti akereta — nexa ihiyeha. \s1 Jesus Mahatyahareneheta Xoimahaliti \r (Mateus 17.14-21; Lucas 9.37-43) \p \v 14 Hatyaoseta hikoahenahitehenaha haiyaharenai Jesus xaotyakiraharenai ana hoka waiyaha kahare haliti ehokoha haliya. Haiyaharenai xaotyakiyaho kakoa waiyoreterenai kinatyaxa iraeta ekakoaha. \v 15 Hatyaoseta halitinai waiyaha Jesus kaokene eharehena rota hoka tema xaneha enomana, katyawaxaha ihiye maheta. \p \v 16 Hatyaoseta Jesus axehena hatyo xaotyakiyaho kakoa waiyoreterenai: — Xoare tahi kinatyaxa xirae kakoita? nexa. \p \v 17 Hatyaoseta hatya haliti halitinai konitare nehena: — Xaotyakisatiye, nakolatya nityani homana hiyaiyene maheta. Isekohaliti iniyalahare kakoare hoka maisa iraexe. \v 18 Haiya xowaka mawaiye nisekohaliti ehatyahalikihenene hoka exoa waikoa hoka kilinakota ekanase, kinatya tyalokakoaita hoka kinatyakase tyaonita. Koxaka hiyaotyakiraharenai hiye nirae axanikihenahitaha mawaiye nisekohaliti enonitata maheta. Xakore hoka maisa aliyakere axanikihenahititene enonitata — nexa. \p \v 19 Hatyaoseta Jesus nexa: — Haliti matyakekoneharenai! Otene kijiyaite notyaona xinekoni? Otene kijiyaite naiyasetyoa xikakoa? Xisohena ali xoimahaliti kakoa — nexa. \p \v 20 Hatyaoseta xoimahaliti kolatyaha Jesus ana. Hoka exehatyahalikisase waiya Jesus hoka xoimahaliti etatakoakisa hoka waikoa exoakisene hoka tekehirisoakoatya hoka kilinako ekanase tyaona. \p \v 21 Hatyaoseta Jesus axa enexe: — Xoana hekota exakere hityani tyaona? \p Hoka enexe nexa: — Haxoimeneta exakere tyaona. \v 22 Kahaliki irikatyaose, onexa harenai axexoatyanikijitene aisene maheta. Hoka hawaiyore atyo hoka hakahinaehena wiso. Hairakoaneharehenaira wiso! \p \v 23 — Xityakekotaiya atyo hoka. Xala xamani atyo tyakekota hoka kaomakaiya atyo enomana — nexa Jesus. \p \v 24 — Notyakekota atyo! Hoka hakahinaehena natyo hoka exahehare notyakeko! nexa enexe kawiyatya, tiya xoaha. \p \v 25 Hatyaoseta Jesus atyo waiyehena, kaharehena atyo halitinai ehaliya makere hohisakoita hoka exehatyahalikisase hiye nexa: — Isekohaliti masemakalahare, mairaenehare, hahikoahetehena exe xoimahaliti nonitata hoka waiyehenaira ehekota hehatyahalikihititene — nexa. \p \v 26 Hatyaoseta isekohaliti kawiyatya hoka atekehirisoakisa xoimahaliti hoka kikisoaheta enonita hoka motya ekamane mokene. Hatyo hiyeta haiyaharenai motyala waini aokahitaha. \p \v 27 Hoka Jesus otoheta xoimahaliti kahe hiye hoka atityoakihetene hoka tityoaheta. \p \v 28 Hatyaoseta Jesus xane isoaheta hatyako hoka exaotyakiraharenai hawawaharenaiha heko axahene: — Xoanere ala hoka maisa aliyakere waxanikihitita etake isekohaliti? nexaha. \p \v 29 — Hatyohare isekohaliti atyo iraexatyati exahe manakairiti xoaha xema taita kaxaxanikisakihitita — nexa Jesus ihiyeha. \s1 Jesus Iraehitiya Hakamane, Hakaseneheta Tahi \r (Mateus 17.22-23; Lucas 9.43-45) \p \v 30 Hatyaoseta Jesus xanehitiya hatyo nalita haxaotyakiraharenai kakoa hoka Galiléia koa nali jiyaha. Jesus kasani maisa xala hare ana waiyekehalaka tyaonitere akiti aokare, hawawahare heko irae aokowita haxaotyakiraharenai kakoa hoka. \p \v 31 Jesus aotyakijita haxaotyakiraharenai hoka nita ihiyeha: — Haliti Ityanite kaxékaka halitinai ana hoka aisahene ite. Xakore hoka hanamaki ferakene najikinitaite kaseheta — nexa. \p \v 32 Nexa ihiyeha hoka maisa waiyekehalakere Jesus niraene enomanaha. Hoka haiharahitene hoka maisa axarahene hekoti. \s1 Xala Xamani Masakare Kalorexe Hoka \r (Mateus 18.1-5; Lucas 9.46-48) \p \v 33 Hatyaoseta Jesus haxaotyakiraharenai kakoa kaokeheta wenakalati Cafarnaum nali. Hoka hatyako isoahenahitaha hoka Jesus axehena haxaotyakiraharenai: — Xoare tahi ahoti kinatyaxa xirae kakoita? nexa, axahene. \p \v 34 Hoka mema tyaonaha enomana, ahotyaho hakalorexeneha tahi irae kakoahitere hiyeta. \p \v 35 Hatyaoseta Jesus tyoka hoka kawisa haxaotyakiraharenai hoka nexa ihiyeha: — Xala xamani atyoite kalorexe tyaona aokowita hoka maika tyotya halitinai wakanehare, ekahinaetyasehare tyaona — nexa ihiyeha. \p \v 36 Hatyaoseta Jesus iya xoima hoka enenekeseneha mokene. Hoka hakano talako mokene hoka iraehena haxaotyakiraharenai kakoa: \v 37 — Xala xamani atyoite nohiyeti hatya xoima waiye moka hoka natyo atyo waiye mokita. Hoka xala xamani atyoite waiye mokita natyo hoka maisa atyoite natyo taita xini waiye mokita, noxaxikatyasehare tehitiya atyoite waiye mokita — nexa ihiyeha. \s1 Xala Xamani Atyo Maisa Ahowitikisare Hoka Kahinaetita Atyo \r (Lucas 9.49-50) \p \v 38 Hatyaoseta João nehena: — Xaotyakisatiye, wiyaiya hatya haliti xaxanikireheta isekohaliti iniyalahare halitinai nonitata hexare kakoa hoka wamahokoanetya nikare enómane. Maisa winekonitare xini hoka — nexa. \p \v 39 Hoka Jesus nexa: — Awa atyo xamahokoanetene. Hiyaiya, maisaiya xala hare metaharexe maomakahare waiyexe tyomita nexare kakoa hoka hatyo najikinita iniyalahare iraehitita notahi. \v 40 Hiyaiya, xala xamani atyo maisa kahalakoaharexe wikakoa hoka hatyo atyo wikahinaetyasehare — nexa Jesus. \p \v 41 — Xotyaxematyaira exehare: xala xamani atyoite hákobone one isa xomana, Cristo koamaniya xawenane hiyeta hoka hatyo ana atyoite xoalini hare waiyexe kaxekaka — nexa. \s1 Iniyalahare Nomaka Henehare \r (Mateus 18.6-9; Lucas 17.1-2) \p \v 42 — Hoka exehare xoima mokosenai tyakekotereharenai natyoiya atyo hatya iniyalahare aomanekisa hoka halakihenahitaha hawenaneha nokoamaniye hoka ehekoretaiya atyo kaxawatyaka one kaloxere xaiya sehali kaloliro kaxolatyaka ihino hiye hoka maisa ahowitikisa xoimanae nawenane maheta — nexa. \p \v 43 — Maika hikahe iniyalahare axomokanikijita hiso hoka maika hirikotene! Hiyaiya, waiye kaiserehareya atyo hamaniya kahe kakoa taita hiyane wenati matyotenehare nali. Hoka maisaiya atyo waiyeta hinama kahe kakoa hikaxawatyaka irikati mawakenehare nali hoka. \v 44 Hiyaiya, hatyo nali atyo xeteti, irikati harenai hoka maisa tyotere. \v 45 Maika hikiji iniyalahare axomokanikijita hiso hoka hirikotene. Hiyaiya, waiye kaiserehareya atyo hamaniya kiji kakoa taita hiyane wenati matyotenehare nali. Hoka maisaiya atyo waiyeta hinama kiji kakoita hikaxawatyaka irikati mawakenehare nali hoka. \v 46 Hiyaiya, hatyo nali atyo xeteti, irikati harenai hoka maisa tyotere. \v 47 Maika hiyose iniyalahare aomanekijita hiso hoka maika holokotya hiyene. Hiyaiya, waiye kaiserehareya atyo hamaniya xose kakoa taita hiyane Enore tyaonitere nali. Hoka maisaiya atyo waiyeta hinama xose kakoita hikaxawatyaka irikati mawakenehare nali hoka. \v 48 Hiyaiya, hatyo nali atyo xeteti, irikati harenai hoka maisa tyotere. \p \v 49 — Hiyaiya, hatya xakini atyoite kasalotyakehena irikati kakoa. \v 50 Salo atyo waiye. Hoka ekexeniya atyo tyotehena hoka maisa atyo saloheta xini. Maika xirihare xisaohena hoka waiyira xamoka kakoahena haiyanai kakoa — nexa ihiyeha. \c 10 \s1 Jesus Irae Halakisakakoati Tahi \r (Mateus 5.31-32; 19.1-12; Lucas 16.18) \p \v 1 Hatyaoseta Jesus xaneheta hatyo nalita hoka xane Judéia koa xeta hoka imahotyoa one Jordão xa. Hoka kahare haliti hohisakoahitiya ehaliya hoka aotyakihenahitiyene, aotyakijitere akereta. \p \v 2 Hatyaoseta haiyanai fariseunai hasakaharetene aokowihenaha hoka axahene: — Wiyaotyakisakaho hiyetaiya waiyehenaiya hatya haliti haiyanityo halakiheta? nexaha. \p \v 3 Hoka Jesus haxaxane kakoa ekoaxatya enomanaha: — Xoare nexa tya Moisés aotyakisa xiso? nexa. \p \v 4 Hoka nexaha: — Hatyaiya atyo halakihetehena haiyanityo hoka halakisakakoati baberaxa iseheta enomana hoka axikahetene, aoka Moisés — nexaha. \p \v 5 Hoka Jesus nexa: — Nikare Moisés aotyakisa xiso, maisa xawaiye xahekolere hoka. \v 6 Xakore hoka hetati xowaka tyotya xoalini hare kaomakehenere xowaka atyo exakere kaxairatyaka: \q1 Enore tyoma ena, ohiro xoaha. \q1 \v 7 Hatyo hiyeta hatya ena ite kaiyanityohena hoka halakisa hanexe, hanityo xoaha hoka haiyanityo kakoa haxawalita tyaona. \q1 \v 8 Hoka hatyo hinamanaite haterore tyaohenahitaha. \m Nikare ite hoka maisa atyoite hinamehenahitaha xini hoka haterore henahitaha atyoite. \v 9 Hatyo hiyeta maisaiya hatya haliti hatyonai exaorehitita Enore hahotyalita mohenerehare — nexa. \p \v 10 Hatyaoseta xane isoahenahitaha hatyako hoka exaotyakiraharenai axene hatyo wenakakoati tahi. \p \v 11 Hoka Jesus nexa ihiyeha: — Enaiya halakiheta haiyanityo hoka hatya ohiro kakoa tyaohitiya hoka iniyalahare atyo tyomita haiyanityo xahita. \v 12 Exahe hatya ohiroiya haiyanene halakiheta hoka hatya ena kakoa tyaoheta hoka iniyalahare tehitiya atyo tyomita — nexa ihiyeha. \s1 Jesus Waiyexe Wenati Aoka Xoimanai Ana \r (Mateus 19.13-15; Lucas 18.15-17) \p \v 13 Hatyo najikinita haiyaharenai kolatyaha xoimamokosenai Jesus ana, ekaokakisa hakahe ihiyeha hoka waiyexe wenati aoka enomanaha maheta. Xakore hoka exaotyakiraharenai mahokoanetyahene. \p \v 14 Hoka Jesus waiya nikare enawenaneha hoka maisa waiyeta ihiye hoka nexa: — Kotare xoimanai tyoa nomani, awa atyo xamahokoanetyahene. Hiyaiya, Xekohaseti Enore naliye waikohekoa atyo exe xoimairanai akereta tyaoniterenai anere — nexa. \v 15 — Aliterexe nomita xihiye: xala xamani atyoite maisa exe xoimanai akereta Enore niraene tyakekota hoka maisaiya aliyakere tyaonahitaha exema — nexa. \p \v 16 Hatyaoseta Jesus xakoloharetya xoimanai hoka eseriha hiye hakahe ekaokakisa hoka wenati waiyexe aoka enomanaha. \fig |src="cn01772B.tif" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Marcos 10.16" \fig* \s1 Hatya Haliti Kaoloxere Tahi \r (Mateus 19.16-30; Lucas 18.18-30; 1 Timóteo 6.6-10; Tiago 1.9-11; 2.5-7; 5.1-3) \p \v 17 Hatyaoseta Jesus xanehitiya ene hoka hatya haliti tema tyoa hoka hakaolise kakoa exoa enahalakoa hoka axehenene: — Waiyexe Xaotyakisatiye, xoareya notyoma hoka kaxekaka nomani wenati waiyexe matyotenehare? nexa axene. \p \v 18 Hoka Jesus nexa: — Xoana hoka waiyexe haoka natyo? Enore taita atyo waiyexe, maisa atyo hatehitiya aka — nexa. \v 19 — Maisa hoka koxaka hiyaiya exe xaotyakiyahonai: “Awa atyo haisa, awa atyo iniyalahare hisoma ohiro kakoa, awa atyo hikaiwa, awa atyo hamaoseratya, haiminisa hexe, hityo xoaha” nitere — nexa ihiye. \p \v 20 — Xaotyakisatiye, noxoiminita atyo hatyo xaotyakiyahonai xema notyaonita — nexa hatyo xoimahaliti. \p \v 21 Nexa hoka Jesus wahakotya enomana hoka awaiyetene hoka nexa: — Exe taitehena himaomanehare: hiyane tyotya habetehena hixiyeharenai hoka maoloxaharenai ana olo hisehena. Nikare ite hisaona hoka hikaoloxahare, hikaxiyeharexe hisaona enokoa nali. Hatyaosetaite hisoheta hoka hisoa noximi — nexa Jesus ihiye. \p \v 22 Hatyohare hatyo haliti sema hoka kalore amaikohare hoka xaneheta, kahare kaxiyeharexe hoka. \p \v 23 Hatyaoseta Jesus wahakotya haxaotyakiraharenai ana hoka nehena: — Kaxiyani, howitihare atyo kaxiyeharexenai nawenane Enore koamaniya — nexa. \p \v 24 Exaotyakiraharenai sema iniraene hoka hakaharetyoaha. Xakore hoka Jesus nehitiya ihiyeha: — Nohinaeharenai, howitihare atyo kaoloxerenai nawenane Enore koamaniya. \v 25 Hiyaiya, howitihare atyo kaoloxere nawenane Enore koamaniya, kamelo howitihare kaxajiyakisakitere awiyahi nakoako xahehare howitini atyo. \p \v 26 Exaotyakiraharenai hakaharetyoaha, semaha hatyoharenai hoka hatyo kakoaha nexa kakoaha: — Nikareya hoka xalaiya kaiyakehetehena? nexaha. \p \v 27 Hatyaoseta Jesus wahakotya enomanaha hoka nexa: — Halitinai ana atyo hatyoharenai howitihare, xakore hoka maisa atyo Enore ana xini howitihareta. Hiyaiya, Enore ana atyo maisa xoare hare howitiharexe — nexa. \p \v 28 Hatyaoseta Pedro nehena Jesus hiye: — Hiyaiyehena, wisotya tyotya wahalakiharetyoa hoka hikoamaniya wisaona — nexa. \p \v 29 Hoka Jesus nexa: — Aliterexe nomita xihiye, xala xamani atyoite halakisa hahana, haximarenenai, hahahalonai, hanityo, hanexe, haisaninai, hawaikohera harenai, nohiyeti exahe Iraiti Waiyexe xoaha hiyeta hoka \v 30 kaxekakehitiyaite enomana. Kahalikite kaxekakehitiya enomana, ehananai, iximarenenai, enahahalonai, inityonai, enexenai, ityaninai, ewaikoheranai. Xakore hoka haiyaharenaite kirawanehenahene. Hoka haxowakehena atyoite hoka wenati waiyexe matyotenehare kaxekaka enomana — nexa. \p \v 31 — Kahare kalikini kalorexe tyaoniterenai atyoite hatyo xowakiya wakahare tyaohenahitaha. Nikare ite kalikini kahare wakahare tyaoniterenaite exowakehena hoka kalorexe ite tyaonaha — nexa Jesus ihiye. \s1 Jesus Iraehitiya Hakamane, Hakaseneheta Tahi \r (Mateus 20.17-19; Lucas 18.31-34) \p \v 32 Hatyaoseta Jesus, exaotyakiraharenai harenai xanahitaha Jerusalém xeta. Enahetaha tonita hoka exaoyakiraharenai enajikinita tonahitaha. Hoka hakaharetyoa mokahene, exahe haiyaharenai enajikinita xaneterenai mairahitaha. \p Hatyaoseta Jesus haware xane haxaotyakiraharenai kakoa hoka xakai ihiyeha haxaisaka tahi hoka nehena: \v 33 — Xasemehena, wiyaneta atyo Jerusalém xeta. Nalite Haliti Ityani kamatawatyakehena sacerdotenai xekohaseharenai ana, xaotyakisatyaho kakoa waiyoretere harenai ana xoaha. Hoka exaisakaite aokaha hoka hahotyalihare halitinai anaite halakisahene aisahene maheta. \v 34 Hoka hatyonaite koexahalisene, xataholisene, mokotyahene ite, exahe aisahene ite. Xakore hoka hanamaki ferakene najikinitaite kaseheta — nexa Jesus haxaotyakiraharenai hiye. \s1 Tiago, João Xoaha Axaha Jesus \r (Mateus 20.20-28) \p \v 35 Hatyo najikinita Zebedeu ityaninai, Tiago, João xoaha, xaneha Jesus haliya hoka nexaha: — Xekohaseti, hasemehena, waxiterehare hisehena womana — nexaha. \p \v 36 — Xoare nisa xomana xaokita? nexa Jesus axahene. \p \v 37 Hoka nexaha: — Kasani kalorexe hisaohenere xowakaite, hiyane hisokehenere hokahakala waiyexe heno xowakaite, wisoka hihaliya waokowita. Hatya hifihini maniya, hatya hiwatone maniya xoaha waokita — nexaha axahene. \p \v 38 Hoka Jesus nexa: — Maisa atyo xawaiyorexe xaxitereharenai kakoa. Xoana waiyehenaiya xisera erakakalati akore noterehenere, exahe waiyehenaiya xikabatixatyaka nokabatixatyakihenere akereta? nexa ihiyeha (hakamane xaokaka nikareta Jesus). \p \v 39 Hoka nexaha: — Há, waiyehenaiya — nexaha. \p Hoka Jesus nexa: — Aliterexe nomita xihiye: xiseraite erakakalati akore noterehenere hiyeta, exahe xikabatixatyakaite nokabatixatyakihenere akereta — nexa. \v 40 — Hoka xisoka xaokowitere nofihini maniya, nowatoni maniya xoaha xaokowitere atyo maisa nomaniye xini. Enore atyo hatyoharenai memere moka, isá aokowihenereharenai anere — nexa. \p \v 41 Hatyohare 10-hare exaotyakiraharenai semaha hoka ehareha Tiago, João xoaha hiye. \p \v 42 Hatyo hiyeta Jesus tyotya kawisahene hahaliya makere, hoka nehena: — Xiyaiya, xekohasetinai atyo wakatita halitinai, exahe kalorexenai atyo wakatyahitene. Exe harenai atyo waiyekehalakita xomana. \v 43 Hoka maisaiya atyo nikare xisaonita. Xala xamani atyoite xinekonitare kalorexe tyaona aokowita hoka maika hahena hahinaeharenai ana. \v 44 Maika xala xamani atyo kalorexe tyaona aokowita hoka hatyo atyoite tyotya halitinai wakanehare tyaona — nexa. \p \v 45 — Hiyaiya, Haliti Ityani kakoita atyo tyoa hoka maisa atyo kahakaka enomana maheta xini. Haka maheta atyo tyoa, exahe waini hoka kahare halitinai iyeheta maheta — nexa ihiyeha. \s1 Jesus Kaxoseheta Bartimeu \r (Mateus 20.29-34; Lucas 18.35-43) \p \v 46 Hatyaoseta Jesus xane kaoka haxaotyakiraharenai kakoa wenakalati Jericó nali. Hatyaoseta xanehitiya hatyo wenakalatita haxaotyakiraharenai kakoa, exahe kahare halitinai xoaha kakoa. Hoka waiya hatya maxosehare Bartimeu nexarexe, Timeu ityani. Hatyo atyo maxosehare. Ahoti kilihi tyokita hoka olo axita haomana. \p \v 47 Hoka sema Jesus Nazaré yere jiyanehena hoka kawiyatya: — Jesus, Davi jikolahare, hairakoaneharehena natyo! nexa. \p \v 48 Hatyaoseta haiyaharenai mahokoanetya iniraene, mema xoaha tyaona aokaha, xakore hoka exahehare kawiyahitiya: — Davi jikolahare, hairakoaneharehena natyo! nexa. \p \v 49 Hatyaoseta Jesus tityoa hoka nexa: — Xakawihena maxosehare ali — nexa. \p Hatyaoseta kawihenahene hoka nexaha: — Hihalaharehenaira! Hatityoahetehena. Hiyaiya, kawijita atyo hiso — nexaha. \p \v 50 Hatyaoseta Bartimeu xawatya haihiri hoka ihalahare tityoaheta hoka xane Jesus haliya. \p \v 51 — Xoare notyoma homana haokita? nexa Jesus axene. \p — Xaotyakisatiye! kasani nowaiyakatyareheta naokowita! nexa. \p \v 52 — Hiyanehetehena, kalikini atyo hawaiyeheta hityakekone hiyeta — nexa Jesus ihiye. \p Nexa hoka hatyaoseta Bartimeu waiyakahetehena rotita hoka Jesus xema xane ahoti aho. \c 11 \s1 Jesus Kaokehena Jerusalém Nali \r (Mateus 21.1-11; Lucas 19.28-40; João 12.12-19) \p \v 1 Hatyaoseta Jesus haxaotyakiraharenai kakoa xane kaokehenaha Jerusalém nali. Hoka xane Oliveiras tyairiya nali kaokaha, wenakalatinai Betefagé, Betânia xoaha haliyaseta. Hoka axikatya hinamahare haxaotyakiraharenai \v 2 hoka nehena: — Xiyanehena wenakalati xaheta maniya tyaonitere nali. Xiyane ite nali xikaokehena hoka xiyaiyaite boriko mokose exolatyakahare tyaonita, maokatyakaharetata eheno. Hoka maika xamaxolatene hoka xisoa ekakoa ali. \v 3 Maika xala xamani axehena xiso: “Xoare maheta nikare xaolihenene?” nehena hoka maika, “Xekohaseti aokitene haomana hoka awisaite isehetene”, xexa ihiyeha. \p \v 4 Hatyaoseta xaneha hoka waiyaha boriko mokose hati kanase jiyakalati haliyita, ekatilikakahare tyaonita. \p Hatyaoseta aolihenaha hatyo boriko mokose hoka \v 5 haiyaharenai axehenahene: — Xoana xamohenene? Xoare maheta boriko mokose xaolihena? nexaha. \p \v 6 Hatyaoseta Jesus iraehenere ihiyeha akereta iraeha hoka hatyo halitinai halakisene hoka xaneha boriko mokose kakoa. \p \v 7 Hatyaoseta nolokaha boriko mokose Jesus ana. Hoka haimanaeha mokaha eheno. Hatyaoseta Jesus tyoka eheno. \v 8 Hatyaoseta haiyaharenai kanahotyaha ahoti haimanaeha kakoa, exahe haiyaharenai hoka irikotyaha atya xawali hatyo nalita hoka hatyohare kakoa kanahotyahitaha ahoti aho. \p \v 9 Enaheta xaneterenai, enajikinita tyoiterenai xoaha kawiyahenaha: \q1 — Wihalahareta hikakoa, Enore! Xekohaseti Enore, waiyira hamohena hexare kakoa tyoitere! \q1 \v 10 Waiye kaiserehare atyo Davi najikinitare kaokehena womana xekohaseti tyaona maheta Davi akereta! Wihalahareta hikakoa, Enore! nexaha. \p \v 11 Hatyaoseta Jesus kaoka Jerusalém nali hoka isoa Iraexatyakalati Hanako hoka tyotya hakakoare wahakoakotya. Xakore hoka koxaka makehena hoka xane wenakalati Betânia nali, 12-hare haxaotyakiraharenai kakoa. \s1 Jesus Irae Halohalo Kate Hiye \r (Mateus 21.18-22) \p \v 12 Kamaetali Betânia nalita haikoahenahititaha hoka Jesus naka. \v 13 Hoka sekota waiya halohalo kate. Kahanahiye kahare hoka xane iri xahita waiyakatetene. Xane hikoa ehaliya hoka ehana taita waiya, maisa iri xowakehetehenere hoka. \p \v 14 Hatyaoseta nexa halohalo kate hiye: — Exe hekotaiya maisa xala hare hirínai hiyohitita — nexa. \p Nexa hoka hatyo harenai exaotyakiraharenai sema. \s1 Jesus Aihikoakaheta Iraexatyakalati Hanakota \r (Mateus 21.12-17; Lucas 19.45-48; João 2.13-22) \p \v 15 Hatyaoseta Jesus haxaotyakiraharenai kakoa kaokaha Jerusalém hoka isoa Iraexatyakalati Hanako. Hatyaoseta hatyo nali iyakaiterenai exahe betetitere harenai aihikoaheta. Herawatya exoakisa olo ehaikoakihititere harenai mexane, watyaha betetitere harenai nokahakala hoka. \v 16 Hoka maisa xala hare xoalini hare kolatya Iraexatyakalati Hanako xeta aokare. \p \v 17 Hoka aotyakisahene exakere: — Iraeti Waiyexe nanekoa atyo exakere Enore niraene kaxairatyaka: \q1 Nohani atyoite Iraexatyakalati Hana kakaixaretyaka tyotya halitinai anere. \m Xakore hoka xiso atyo kaiwarexenai xateroakisakala niyahare xamokene! nexa ihiyeha. \p \v 18 Hatyaoseta sacerdotenai xekohaseharenai, xaotyakiyaho kakoa waiyoretereharenai harenai, semaha iniraene hoka aisaha aokowihenaha Jesus. Xakore hoka mairahitene, halitinai awaiyetita exaotyakira hoka. \v 19 Hatyaoseta makehena hoka Jesus haxaotyakiraharenai kakoa xanehenahitaha wenakalati Jerusalém nalita. \s1 Halohalo Kate Tahi \r (Mateus 21.20-22; João 14.13-14; 16.24; Tiago 1.6-8) \p \v 20 Kamaetali weta Jesus haxaotyakiraharenai kakoa jiyehenaha hatyo halohalo kate tyaonitere haliya hoka waiyehenaha atyo, nira atyo ityahare kakoita. \p \v 21 Hatyaoseta Pedro oteheta Jesus niraene hoka nexa ihiye: — Hiyaiyehena, Xaotyakisatiye, etake halohalo kate himaxawaiyerehenerore nira — nexa. \p \v 22 Hoka Jesus nexa: — Exe harira xotya: xityakekoiya Enore hoka \v 23 xexaiya exe tyairi hiye: “Hakikisoahena hatyaoseta hoka hiyane onexa hexoahena”, xexaiya hoka maisaiya xamatyakekotita xiraene hoka xityakekoiya xiraene hoka hatyo xiraetere akeretaiya kaomaka. \v 24 Hatyo hiyeta nomita xihiye: xiraexahenaira hoka xoalini hare xaxehena hoka xityakekoira, motyaira koxaka kaxekakita ene hatyo harenai xomana. Nikare ite hoka hatyo harenai kaxekaka xomana — nexa. \p \v 25 — Maika xiraexahena hoka ximaotyaneheta hatya iniyalahare tyomehenere hare xikakoa. Nikareya xisaona hoka Xexe enokoa tyaonitereya atyo maotyaneheta iniyalahare xománe. \v 26 Hoka maisaiya ximaotyanehitita hatya iniyalahare tyomehenere hare xikakoa hoka maisaiya Xexe enokoa nali tyaonitere maotyanehitita iniyalahare xománe — nexa. \s1 Jesus Xaxaka Ekalorexene Tahi \r (Mateus 21.23-27; Lucas 20.1-8) \p \v 27 Hatyaoseta haikoahenahitaha Jerusalém nali. Hoka Jesus tonakoita ene Iraexatyakalati Hanako hoka sacerdotenai xekohaseharenai, xaotyakiyaho kakoa waiyoretereharenai, judeunai nityohalitiranai harenai xane kaokaha ehaliya \v 28 hoka axahene: — Xala niraene kakoare hiso hoka nikare hisaonita? Xala xaokala xema nikare hisaonita? nexaha. \p \v 29 Hoka Jesus nexa: — Natyo tehitiyaite naxa xiso. Hoka xekoaxatyaite nomani hoka noxakaite xihiye xala niraene xema exe harenai notyomita hoka — nexa. \v 30 — Xiyakaihenaira: xala niraene xema João Batista batixatya halitinai? Xoana Enore niraene xema, halitinai niraene xema kore? nexa. \p \v 31 Nexa ihiyeha hoka hatyokakoaha irae kakoahenaha: —“Enore niraene xema”, wexaiya hoka nexaiya axa wiso: “Hoka xoaneretya hoka maisa xityakekota João?” nexaiya wihiye. \v 32 “Halitinai niraene xema”, wexaiya hoka halitinaiya ehareha wihiye — nexaha, mairahitaha halitinai, tyotyaha João Batista iraeti xakaisasehare terota aokahitere hiyeta. \p \v 33 Hatyo hiyeta nexaha: — Maisa wawaiyorexe hatyo akiti kakoa — nexaha. \p Hatyaoseta Jesus nehena: — Natyo tehitiyaite maisa noxakaita xala niraene xema exeharenai notyomita hoka — nexa ihiyeha. \c 12 \s1 Masene Nomaseharenai Xalijiniharexenai \r (Mateus 21.33-46; Lucas 20.9-18) \p \v 1 Hatyaoseta Jesus haxaimenekola kakoa xakaihakahena ihiyeha. Hoka nexa: — Hatya haliti fitya uva katenai hamasenekoa hoka talahokotya hamasenekoa. Tyoma uva kakatyakala vinhoxa tyoma maheta, exahe enoakiya kahainatya hakakoare waiyakoatya hamasene maheta. Hatyaoseta haiyanai halitinai ana halakisene hoka xonehena hoka irakakakoahenahitene aoka ihiyeha hoka xane hakiti seko akiya xeta. \p \v 2 — Enexona xowakehena hoka exekohase hatya hawakanehare axikatya, holini isehenahitaha enomana maheta. \v 3 Xakore hoka hatyo masene kaxaikotyaseharenai otokene hoka mokonasetene hoka axikahenahitene. Maisa xoare isahitaha enomana. \v 4 Hatyaoseta hatisa hawakanehare axikahitiya enomanaha hoka nikareta tehitiya maisa aiminisahitene hoka mokotyahene eseri hiye. \v 5 Hatyaoseta hatisa axikahitiya hatyo nali xeta hoka masene kaxaikotyaseharenai aisene. Nikare haiyaharenai kahare axikahenere mokaha. Haiyaharenai mokohekoatyaha, haiyaharenai aisaha xoaha. \v 6 Hatyaoseta ityani ixiyakawalahare takitehena hoka axikatya haisani enomanaha. Exakere ahekotya hoka axikatene: “Nityanite naxikatya enomanaha hoka aiminisahene”, nexa. \v 7 Xakore hoka masene kaxaikotyaseharenai nexa irae kakoaha: “Exe atyo masene waikatehare ityani. Nikahena hoka waisene hoka hananehaliti waikohe harenai kakoa wisaona”, nexaha. \v 8 Hatyaoseta otokaha ityani hoka aisahene hoka xane xawatyahene seko masene nonitata. \p \v 9 Hatyaoseta Jesus axahene: — Xoanaite masene waikatehare tyaohena? Tyoaite aisehena hatyo halitinai hoka hahananehare isehena hahotyalihare masene kaxaikotyaseharenai ana. \p \v 10 — Xoana maisa xótyare Iraiti Waiyexe kaxairatyakehenere: \q1 Sehali hati nomaseharenai maxaokarehenere atyo kaxomokaka hati nekesako. \q1 \v 11 Hatyo atyo Xekohaseti xekane. Kaxíyani, waiye kaiserehare atyo! \p \v 12 Hoka judeunai nityohalitiranai ana waiyekehalaka. Hatyo haxaimenekola kakoa iraetere atyo etahiha hoka otokaha aokowihenaha Jesus. Xakore hoka mairahitaha halitinai. Hatyo hiyeta Jesus halakisaha hoka xanehenahitaha. \s1 Olo Xekaka Kalorexe Ana Tahi Axaha Jesus \r (Mateus 22.15-22; Lucas 20.19-26) \p \v 13 Hatyaoseta axikatyaha haiyahare fariseunai, Herodes konitarenai harenai Jesus ana hasakaharetyahene maheta, kasani Jesus komaniyatyoa hairaene kakoa aokahitaha. \p \v 14 Xane kaokaha enomana hoka nexaha: — Xaotyakisatiye, waiyekehalakita atyo womana hawaiyexeharene. Maisa atyo haiyanai niraene xema hisaonare. Hiyaiya, maisa atyo halitinai henekoa maniya xini hiyaita, exahe hoka aliterexe atyo haotyakijita Enore xaotyakiraho. Hoka hiyakaihena wihiye: xoana wiyaotyakisakaho hiyeta ehekoretaiya olo kalorexe Roma yere aokiterehare wabakatya? Wabakahenaite, maisa kore ite wabakaita? nexaha. \p \v 15 Hoka Jesus otya emaoseralaha hoka nexa ihiyeha: — Xoana hoka xahasakaharetya xaokowita natyo? Xama olo hokose nomani hoka nowaiya — nexa. \p \v 16 Hoka isaha olo hokose enomana hoka axehenahene: — Xala nexare, niyakotini tiho exe olo hokose hiye? nexa. \p Hoka nexaha: — Kalorexe Roma yere — nexaha. \p \v 17 Hoka Jesus nexa: — Xoare xamani atyo kalorexe Roma yere anere hoka kalorexe ana xisene. Hoka Enore anere atyo hoka xisene Enore ana — nexa ihiyeha. \p Nexa ihiyeha hoka hakaharetyoaha exekoaxala kakoa. \s1 Kamatinai Kaseneheta Tahi Axaha Jesus \r (Mateus 22.25-33; Lucas 20.27-40) \p \v 18 Hatyaoseta haiyaharenai saduceunai tyoaha Jesus ana. Enomanaha haliti wainihena hoka maisa kasehetere. Tyoaha Jesus haliya hoka nexaha: \v 19 — Xaotyakisatiye, Moisés exakere xairatya wawenane niyahare. “Hatya halitiya waini hoka haiyanityo maisanihalota halakisa hoka iximareniya tyaohitiya ekakoa hoka kaisanihaiya hoka exanene wainihenere ityaniya kaxaokaka”, nexa. \p \v 20 — Hasemehena, 7-hare haximarene kakoarenai tyaonahitaha. Hoka enaxenaneha hetatiyehare kaiyanityo hoka waini maisanihareta. \v 21 Hatyaoseta iximarene ihiyetare tyaohitiya hatyo ohiro kakoa hoka maisanihareta wainihitiya. Hatyaoseta nikareta ihiyetare tyaohitiya, maisanihareta wainihitiya. \v 22 Nikare makere hatyo 7-hare haximarene kakoarenai tyaonaha hatyo ohiro kakoa hoka maisaniharetaha wainiha. Hatyaoseta ekamaneha najikinita, hatyo ohiro tehitiya waini. \v 23 Nikarite hoka xala exanityo kaisere ite hatyo ohiro tyaohetehena, kamatinai kasehetehenere xowakiya? Hiyaiya, tyotyaha atyo tyaonaha ekakoa! nexaha. \p \v 24 Hoka Jesus nexa: — Xiso atyo ehaikoare xahekotita. Maisa atyo iraiti xairatyoare tyaonitere waiyekehalakere xomana, exahe Enore niyatere hoka — nexa. \p \v 25 — Hiyaiya, kamatinai atyoite kasehetehena hoka anjonai enokoa nali tyaonitere akereta atyoite tyaonaha, maisaiya atyo tyaonakakoahenahititaha — nexa. \p \v 26 — Xoana maisa xakaixaretita kasehetehenerenai tahi xairatyoare tyaonitere Moisés xairala nanekoa? Etake hananehaliti keritere tahi iraetere exakere atyo xairatyoare tyaonita, Enore iraehenere Moisés hiye: \q1 Natyo atyo Abraão, Isaque, Jacó xoaha Nenorexa. \m \v 27 Hatyoharenai hiyeta Enore atyo kasexenai Nenorexa hoka maisa atyo kamatinai Nenorexa xini. Xiso atyo ehaikoare xahekotita — nexa ihiyeha. \s1 Xaotyakiyaho Masakare Waiyexe \r (Mateus 22.34-40; Lucas 10.25-28; 1 João 5.3) \p \v 28 Hatyaoseta hatya xaotyakiyaho kakoa waiyoretere, nali tyaonita hoka sema iniraekakoaneha. Sema Jesus xekoaxala waiye hoka hatyaoseta xane axa Jesus: — Xoare hare masakare waiyexe xaotyakiyahonai konitare? nexa. \p \v 29 Hoka Jesus nexa: — Exe waiye kaiserehare: \q1 “Xasemehena, Israel yerenai! Wiyekohase Enore atyo haterore! \q1 \v 30 Hawaiyehena kaiserehare hiyekohase Enore, hisaonehena exema maniya takita, hahekohena ekoamaniya takita, haiyateretyoahena hawenane kakoa exema maniya”, nexa. \p — Hatyo atyo waiye kaisere. \v 31 Exe ihiyetare tehitiya atyo masakare waiyexe: \q1 “Hawaiyehena haiyaharenae hawaiyetyoawitere akereta”, nexa. \m Maisa atyo hatehitiya xaotyakiye waiyexe aka exe hinamanai akereta — nexa. \p \v 32 Hatyaoseta xaotyakiyaho kakoa waiyoretere nehena Jesus hiye: — Ehekore, Xaotyakisatiye! Aliterexe atyo hiraeta. Enore atyo haterore, maisa atyo hatehitiya aka. \v 33 Hoka ehekoretaiya wawaiyehena kaiserehare Enore, wisaonehena exema maniya takita, wahekohena exema maniya takita, exahe waiyateretyoa wawenane ekoamaniya kakoa. Ehekoreta tehitiyaiya wawaiyehena haiyanae wawaiyetyoawitere akereta. Hiyaiya, waiye tyakekotyaka atyo exe hinama xaotyakiyahonai. Kirakahare kaxaisaka hoka kafetatyakitere exahe xoalini hare kafetatyakitere hare Enore ana xahehare nawaiye atyo — nexa. \p \v 34 Jesus ana waiyekehalaka xaotyakiyaho kakoa waiyoretere xekoaxala hawaiyore kakoa hoka nexa ihiye: — Hiso atyo maisa sekohetere hawenane Enore koamaniya nawenatyakaho nonitata — nexa. \p Hatyo najikinita maisa xala hare kinatyatyako axehititene. \s1 Enore Kalorexe Aohenere Tahi Axahene \r (Mateus 22.41-46; Lucas 20.41-44) \p \v 35 Hatyaoseta Jesus aotyakijita Iraexatyakalati Hanako hoka axehena: — Aliyakereya xaotyakiyaho kakoa waiyoreterenai Enore Kalorexe Aohenere atyo Davi jikolahare aohenaha? \v 36 Hiyaiya, Isekohaliti Waiyexe atyo Davi kaxaehakoretya hoka exakere xairatya: \q1 “Nexa Xekohaseti Noxekohase hiye: Hisokehena nofihini maniya hahalakoaharenai hikiji katyahe namohenere kijiya”. (Enahalakoaharenai mehotyaka xaokaka nikareta iraeta.) \m \v 37 Hiyaiya, Davi atyo Haxekohase tehitiya aokene. Hoka aliyakereya Cristo atyo Davi jikolahare kaxaokakehena? nexa. \s1 Jesus Irae Xaotyakiyaho Kakoa Waiyoreterenai Tahi \r (Mateus 23.1-36; Lucas 20.45-47) \p Nikare Jesus iraeta hoka halitinai awaiyetya iniraene. \p \v 38 Hoka aotyakihena halitinai hoka nehena: — Xiriharira Xaotyakiyaho kakoa waiyoreterenai kakoa. Hatyonai atyo awaiyetyahitaha haetonaneha imiti waiyeharexe ako, exahe wetekokoa hoka kasani halitinai haxaiminiraha kakoa katyawaxaha ihiyeha aokahitaha. Xanehenaha xahohisakoatyakalati hanako hoka waiyexe okahakalati koa tyokahitaha. \v 39 Exahe nakairati hekohena hoka hatyoha hotohare waiyexe okahakalatikoa tyokaha aokowiyahitaha hoka kanakairahitaha. \v 40 Xakore hoka mehotyahitaha, kaiwahitaha wainiyaneneronai xiyehalo. Hoka teraharetyoaha aokowihenaha hoka waha tahi Iraexatyahitaha. Hatyo hiyeta iniyalahare kaxomokakehenahere atyoite exahehare niyalahare — nexa. \s1 Wainiyanenero Maoloxahalo Xekane Olo Tahi \r (Lucas 21.1-4) \p \v 41 Haxowaka Jesus Iraexatyakalati Hanako tyaonita hoka olo xomokakala haliya tyokita hoka wahakoita, aliyakere xamani halitinai mokita olo hatyoako hoka. Kahare haiyaharenai kaoloxerenai kalore olo mokahitaha. \v 42 Hatyaoseta hatya ohiro wainiyanenero maoloxahalo hikoa hoka hinama olo hokose kirane xaimanexe moka olo xomokakalako. \p \v 43 Hatyaoseta Jesus kawisa haxaotyakiraharenai hoka nexa: — Aliterexe nomita xihiye, exe ohiro wainiyanenero maoloxahalo atyo exahehareha isa. \v 44 Hiyaiya, haiyanai atyo kamawanetere hiyeta isahitaha. Hoka exe atyo maoloxahalo xakore hoka tyotya haoloxa haxiyehalo niyahare atyo isa — nexa ihiyeha. \c 13 \s1 Jesus Irae Iraexatyakalati Hana Mawenekoaretyaka Tahi \r (Mateus 24.1-2; Lucas 21.5-6) \p \v 1 Hatyaoseta Jesus hikoahetehena Iraexatyakalati Hanakota hoka hatya exaotyakirahare nehena ihiye: — Xaotyakisatiye, hiyaiyehena, kaxiyani waiyehare exe sehalinai exahe exe hatinasenai hoka! nexa. \p \v 2 Hoka Jesus nexa: — Xoana, hiyaita exe hatinasenai? Haxowaka ferakenite tyotya exe hiyaiyitereharenai kamawenekoaretyakeheta. Hoka maisaiya hatya sehali hatya sehali heno tyaohitita — nexa Jesus ihiye. \s1 Howitiharexe Wenati, Irawaniti Xoaha Tahi \r (Mateus 24.3-14; Lucas 21.7-19; 1 Pedro 1.6-7; 3.14; 4.12-14) \p \v 3 Hatyaoseta Jesus xane Oliveiras tyairiya heno tyoka hoka wahakoita ene Iraexatyakalati Hana ana hoka Pedro, Tiago, João, André xoaha hawawaharenaiha heko axehenahene: \v 4 — Xoana xowakaite hatyoharenai kaotyakehena? Xoare hotohare ite kaotyakehena hoka hotikihena hatyoharenai ferakene? \p \v 5 Hatyaoseta Jesus aotyakihenahene: — Xirihalira hoka maisa xala hare maoseraita xiso. \v 6 Kahare tyaite kaotyakehenaha néxare kakoa hoka nehenaha: “Natyo atyo Enore Kalorexe Aohenere”, nehenahaite. Hoka kahare halitinai maoserahenaha. \p \v 7 — Awatyo ximairehena, xasemehena xaisakakoati nemahare, exahe xaisakakoati tahi hoka. Tyotya hatyoharenaite kaotyaka, xakore hoka maisa atyoite imiyanaosehenere. \v 8 Hahotyalihare ite xane hahotyalihare kakoa aisakakoahena, exahe hakoatare ite xane hakoatare kakoa aisakakoahena. Haiyanai koaite waikohe tatakoahena, exahe nakitite tyaohena. Hatyoharenai atyoite hetati xoima kawetere akereta — nexa. \p \v 9 — Maika xirihare xisaona. Hiyaiya, xikaberexotyakaite hoka xikakolatyakaite xekohasetinai ana, exahe xikamokonasetyakaite militihi kakoa xahohisakoatyakalatinai hanako. Nohiyitite xikakolatyaka kalorexenai, xekohasetinai nahalakoa hoka xiyakaite ihiyeha Iraeti Waiyexe. \v 10 Imiyaniki ferakene nahitita atyoite Iraeti Waiyexe kaxakaisaka tyotya halitinai ana. \v 11 Maika berexohenaha, kolahenaha xiso kalorexenai ana hoka awa atyo ximawaiyehare xiraehenerehare tahi kakoa nahitita. Hoka maika xiyane xahikoahena hoka xirae Enore aokiterehare. Hiyaiya, xiraehenere hare atyoite maisa xiraene xini, xakore hoka Isekohaliti Waiyexe nalitare atyoite. \p \v 12 — Kahare haiyaharenaite haximarenenai kaiserehare isehena kaxaisakaha maheta, exahe nikaretaite enexenaiha haisaninai mohenaha. Hoka ityaninaite kahalakoahare hanexenaiha kakoa hoka axaisakihenenite. \v 13 Tyotyahaite kirawaneha xiso nohiyiti, xakore hoka xala xamani atyoite heko kinatere tyaona nokoamaniye imiyanaose kijiya hoka hatyo atyoite kaiyakeheta — nexa. \s1 Kalorexe Wenati Howitiharexe \r (Mateus 24.15-28; Lucas 21.20-24; 2 Tessalonicenses 2.3) \p \v 14 Hoka Jesus nehitiya: — Maika xiyaiyehena “kaheneharexe, exahe wenati xaiyalaharetyasehare” emawenanehare akiti nali hoka maika xala xamani Judéia nali tyaonita hoka tekoahenaira tyairinai koni xeta. (Maika hatyo “kaheneharexe, exahe wenati xaiyalaharetyasehare” aokitere ekaixarityasehare ana waiyekehalaka). \v 15 Maika xala xamani hahana heno tyaonita hoka tekoahena rotitaira hoka awa atyo isoahetehena hoka xoalini hare iyehetehena. \v 16 Maika xala xamani mase tyaonita hoka awa atyo haikoahetehena hahana xeta haima kolaheta maheta. \v 17 Kaxíyani, hatyo xowakiya atyoite howitihare tyaohena tifalonai exahe xoimaisanironai ana hoka! \v 18 Maika xiraexatya Enore hiye hoka maisa hatyoharenai tihere xowaka kaotyakita. \v 19 Hiyaiya, hatyo xowakehena atyoite hoka wenati atyo ite howitihare tyaohena. Maisa xoana xowaka nikare tyaonare Enore tyomehenere waikohekoa xowakiyata, hoka maisaiya atyo nikare tyaohitita haxowakiya. \v 20 Xakore hoka Xekohaseti atyo aikiranitya hatyo wenati howitiharexe ferakenenai. Maisaiya nikarexe hoka maisaiya xala hare makamanehare tyaonita. Xakore hoka Enore iyeheta aokowihenerenai hiyeta atyo hatyo ferakenenai kaxaikiranityakeheta — nexa. \p \v 21 — Maika hatya nehena xihiye: “Xiyaiyehena, Kalorexe Enore Aohenere ali tyaonita”, nehena xamani, “Owene tyaonita”, nehena hoka awa atyo xityakekone. \v 22 Hiyaiya, kaotyakaite iraeti xakaisaseharenai exahe Enore Kalorexe Aohenere metalaharenai hoka tyomahaite kahare xoalini hare maomakahare katyakekotyaka maheta, hoka maoserahenaha haliti. Exahe aiyateretyoahaite maoseratyaha maheta Enore haomanerehare aohenerenai. \p \v 23 — Waiyira xasema: exe harenaitya noxakaita xihiye kaotyakehenere nahitita — nexa. \s1 Haliti Ityani Tyoaneneheta Tahi \r (Mateus 24.29-31; Lucas 21.25-28; 2 Tessalonicenses 1.6-7; Apocalipse 1.7) \p \v 24 Hatyaoseta Jesus nexa: — Hatyo howitihare tyaohenere ferakenenai najikinitaite kamaite makaliro tyaona, exahe kaimare ite hoka maisa aokanahitita. \v 25 Xoresenaite exoa enokoata, exahe enokoa kinatere tyaoniterenaenite maiyaterehare tyaona. \p \v 26 — Hatyaosetaite Haliti Ityani kaotyakehetehena kaiminiti koni hoka exoahetehena kalore haiyatere kakoa, hawerokene kakoa hoka. \v 27 Hoka axikatyaite anjonai hamaniya xakini hoka ahohisakoatyahaite Enore haomana aohenerenai waikohekoa tarenai — nexa. \s1 Jesus Halohalo Kate Hiye Aimenekotya \r (Mateus 24.32-35; Lucas 21.29-33) \p \v 28 Hoka Jesus nehitiya: — Waiyexira xasemehena halohalo kate tahi. Hiyaiya, ekanonai atyo tihorehetehena exahe ehanahinai atyo hikoahetehena hoka waiyekehalakita atyo xomana enonenehetehena. \v 29 Nikareta tehitiyaite exeharenai kaotyakehena hoka waiyekehalakaira xomana Haliti Ityani okoi haikoahetehenerehare. \p \v 30 — Exehalira xotya: exeharenai tyaite kaotyaka exe kasetatereharenai makamaneharene nahitita. \v 31 Enokoa, waikohe harenai tyaite maiyareheta, xakore hoka niraeni tyatyoite tyaota mene — nexa. \s1 Eferakene, Exowakehena Kakoa Maisa Xala Waiyorexe \r (Mateus 24.36-44; 1 Tessalonicenses 5.2-3; 2 Pedro 3.10) \p \v 32 Hoka Jesus halakihena hairaene hoka nehena: — Eferakene, exowakehena harenai tahi atyo maisa xala hare ana waiyekehalakere. Maisa atyo anjonai enokoa tyaoniterenai ana waiyekehalakere, maisa atyo Enore Ityani ana hekoti waiyekehalakere. Xakore hoka enexe Enore ana taita atyo waiyekehalakita. \v 33 Maika xikaxaikoawi exahe xirihare. Hiyaiya, maisa atyo waiyekehalakere xomana hatyo hare ferakene kaotyakene. \p \v 34 — Hatya haliti hahana halakisa hoka seko akiya xanetere akeretaite. Hoka haxanene nahitita irae hawakaneharenai hiye hoka ehateneha inihatyakaha halakijitere enomanaha hoka xisoakalati kaxaikotyasehare wakatya hoka kaxaikotere akereta atyoite. \v 35 Hatyo hiyeta xikaxaikoawihena. Hiyaiya, maisa atyo hati xekohasehare kaokeneheta waiyekehalakere xomana. Xoana makakoahena xamani, xoana wahaxati xamani, xoana ferakoa maniyehena xamani, xoana weta xamani. \v 36 Hoka eharehena rotita kaokehetehena hoka maisa xisemakitata waiyita xiso maheta. \p \v 37 — Niraetere xihiye atyoite niraehena tyotya enomanaha: maika xikaxaikoawihena — nexa Jesus. \c 14 \s1 Ahekotyaha Aisaha Maheta Jesus \r (Mateus 26.1-5; Lucas 22.1-2; João 11.45-53) \p \v 1 Hinamaki ferakene taitehena hisehaliti Páscoa naheta, nakairati makaorehetyakahare xoaha naheta hoka sacerdotenai xekohaseharenai, xaotyakiyaho kakoa waiyoreterehare harenai hametenetaha otokaha Jesus hoka aisahene aokowiyahitaha. \v 2 Hoka nexahitaha: — Maisaiya nikare wisaonita hisehaliti xowaka, halitinai maisa eharahitaha wihiye maheta — nexaha. \s1 Jesus Tyaonita Betânia Nali \r (Mateus 26.6-13; João 12.1-8) \p \v 3 Hoka Jesus wenakalati Betânia nali, Simão jijikoahiti tawanehare hanako tyaonita hoka kanakairita ene hoka hatya ohiro tyoa tinihaliti waikohe iyomehero nomakere akore kaisero airaxero waiyexe exahe károre kakoa. Hoka ehoka hatyo tinihaliti hoka owika airaxero Jesus seri heno. \fig |src="HK00367B.TIF" size="span" copy="Horace Knowles revised by Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="Marcos 14.3" \fig* \p \v 4 Hoka haiyaharenai nali tyaoniterenai ehareha hoka nexa kakoaha: — Xoare maheta exakere kalore ametakijitene? \v 5 Hiyaiya, airaxero atyo waiye betetyaka 300 olo hokose xaimanexe hoka kaxekakaiya maoloxaharenai ana — nexaha. \p Hoka kirawaneha ohiro \v 6 xakore hoka Jesus nexa: — Xahalakihena exe ohiro! Xoanere hoka xexamaikohalonikihenene? Hiyaiya, waiyexe atyo tyoma nomani. \v 7 Hiyaiya, maoloxaharenai atyoite tyaota mene xikakoa hoka xoana xowaka xamani atyoite xakahinaetyahene xaokowihena hoka xakahinaetyahene. Hoka natyo atyoite maisa notyaota minita xikakoa. \v 8 Háomane heko atyo tyoma: hiyaiya, nokamani nahitita atyo tyoa airaxeharetya noháre, noxafityaki niyahare. \v 9 Aliterexe nomita xihiye: hakakoare waikohekoa atyoite, aliye xamani Iraeti Waiyexe kaxakaihakatyaka hoka kaxakaisakaite exe tyomehenere hoka kaxotyakehetaite exe ohiro — nexa Jesus ihiyeha. \s1 Judas Matawahena Jesus \r (Mateus 26.14-16; Lucas 22.3-6) \p \v 10 Hatyaoseta Judas Iscariotes, 12-hare exaotyakiraharenai konitare irae sacerdotenai xekohaseharenai kakoa, Jesus hamatawala enomanaha tahi akiti. \v 11 Hatyohare tahi semaha hoka ihalahareha hoka olo isaha enomana aokowiha. Hatyo najikinita Judas ahekohena Jesus hamatawala tahi akiti kakoa. \s1 Jesus Otyaxematya Páscoa Ferakene \r (Mateus 26.17-25; Lucas 22.7-14, 21-23; João 13.21-30) \p \v 12 Hatyaoseta hetati ferakene, nakairati makaorehetyakahare xowaka, judeunai kalanero aisaha hoka Páscoa ferakene otehenahititere ferakene xane hikoa hoka exaotyakiraharenai axaha Jesus: — Aliye nali wisoma nakairati Páscoa niyahare haokita? nexaha. \p \v 13 Hoka Jesus axikatya hinamahare haxaotyakiraharenai, nexa ihiyeha hoka: — Xiyanehena wenakalati nali. Hoka nalite hatya haliti one kolaita hoka ahalakoatya xiso. Hoka hatyo haliti xemaite xiyane. \v 14 Hoka maika xexa hati xekohasehare hiye, aliyeri ako xamani isoa hoka. “Xekohaseti exakere waxa aokita: ‘Aliyako tyaonita hatyo hatyako hoka natyo, noxaotyakiriharenai xoaha kakoa nokanakairi hoka wotyaxemaheta Páscoa ferakene?’ ” \v 15 Hatyaosetaite hotikisa xomana kaloakore hatyako ehaore ako, exomokakotyakahare exahe memere. Hoka nalite tyotya xisoma womana — nexa Jesus ihiyeha. \p \v 16 Nexa hoka hatyo hinamahare exaotyakiraharenai xaneha wenakalati xeta. Hoka Jesus aokitere akereta waiyaha. Hoka tyomaha nakairati Páscoa niyahare. \p \v 17 Makehena hoka Jesus kaoka 12-hare haxaotyakiraharenai kakoa. \v 18 Kanakairahitaha mexakoa hoka nehena: — Hatya xinekonitare kanakairitere nokakoite matawahena natyo — nexa. \p \v 19 Nexa hoka amaikohareha hoka hatya xakini axehenahene: — Xoana maisa natyo xini haokita? nexaha ihiye. \p \v 20 Hoka Jesus nexa: — Hatya xinekonitare. Hatya nohakakoani balatoahekoa maikitere nakairatite matawahena natyo. \v 21 Hiyaiya, Haliti Ityani atyoite wainihena, Iraeti Waiyexe iraetere akereta. Xakore hoka kaxiyani, kirakoane ite tyaohena Haliti Ityani matawahenere! Kaxiyani, waiye kaiserehareya atyo mawenanehareta tyaonare hoka! nexa. \s1 Jesus Nakairati, Erati Kakoa Aimenekotya Hakamane \r (Mateus 26.26-30; Lucas 22.15-20; 1 Coríntios 11.23-26) \p \v 22 Hatyaoseta kanakairahitaha hoka Jesus iya nakairati hoka iraexatya Enore hiye. Hatyo najikinita taikasetene hoka isene haxaotyakiraharenai ana hoka nehena: — Xotohena, xikanakairahenene, exe atyo nohare — nexa. \p \v 23 Hatyaoseta iyehitiya erakakalati hoka iraexahitiya Enore hiye. Hoka isehitiyene haxaotyakiraharenai ana hoka tyotyaha terahene. \p \v 24 Hatyaoseta Jesus nehena: — Exe atyo notimalaxi, kaxiratyaka kahare haliti hawaonita. Exe timalati hiyeta atyo waitare wenati tyaona halitinai ana Enore kakoa. \v 25 Aliterexe niraeta xihiye, exaoseta atyoite maisa noterehitita exehare vinhoxa. Exaoseta atyoite Enore nali taita noterehitiya waitare vinhoxa — nexa Jesus ihiyeha. \p \v 26 Hatyaoseta xeraha haxaka xerati hoka xaneha Oliveiras tyairiya nali. \s1 Jesus Irae Pedro Kakoa \r (Mateus 26.31-35; Lucas 22.31-34; João 13.36-38) \p \v 27 Xane kaokaha hatyo nali hoka Jesus nexa haxaotyakiraharenai hiye: — Exe xatinite xahalakihena natyo. Hiyaiya, iraiti waiyexe kaxairatyakehenere atyo nexa: \q1 “Naisaite kaxaikotyatiye hoka tyotyaite ekaxaikoneharenai xaore”. \p \v 28 — Hoka hatyo najikinitaite, nokaseheta hoka noxani xaheta maniya Galiléia xeta — nexa ihiyeha. \p \v 29 Nexa ihiyeha hoka Pedro nehena: — Maisaiya atyo nahalakijita hiso, exahe tyotya haiyanai halakisa hiso hoka — nexa. \p \v 30 Hatyaoseta Jesus nexa Pedro hiye: — Exehalira hotya: awisa xatinite, takoira makawiraharene hinamaki nahititaite, hanamaki hateraharetyoa. Himawaiyanenehare ite haoka natyo — nexa Jesus. \p \v 31 Xakore hoka Pedro kahaliki nikareta aiyateretyoa irae: — Maisaiya xoana hekota nomawaiyaninihare naokita hiso, exahite kotare nowaini hihakakoane — nexa. Tyotya exaotyakiraharenai nikare makere iraeha. \s1 Jesus Tyaonita Ímekoa Getsêmani Nali \r (Mateus 26.36-46; Lucas 22.39-46) \p \v 32 Hatyaoseta Jesus xane Getsêmani aokahitere nali haxaotyakiraharenai kakoa. Xane kaokaha hatyo nali hoka Jesus nehena ihiyeha: — Xisokehena ali niraexahenere nase — nexa ihiyeha. \p \v 33 Hatyaoseta noloka Pedro, Tiago, João xoaha. Hatyaoseta Jesus kehexa kalore haxamaikoharene, hamawaiyeharene, \v 34 hoka nehena: — Kalore noxamaikohalini nokihixita nohiye, motya aijita ene natyo. Alitehena xiso hoka xikaose hoka xiyaiyahokotyoa nohakakoani — nexa. \p \v 35 Hatyaoseta xanehitiya sekose aka hoka totahi waikoa hoka axa Enore, kasani emaisaheta enonita nikare kaxomokakehenere nonitata aokita hoka. \p \v 36 Hoka exakere iraexatya: — Abá! Hisoiya atyo tyotya xoalini hare hisoma. Hoka maika hemaisahetehena exe erakakalati noxemakawatikisase noniti. Xakore hoka maisaiya atyo naokitere akereta xini kaomaka hoka maika atyo haokitere akereta kaomaka — nexa. \p \v 37 Hatyaoseta haikoaheta hoka waiyehena atyo hanamahare exaotyakiraharenai atyo nemakita hoka nehena Pedro hiye: — Xoana hisemakita, Simão? Xoana maisaiya ini hekoti hikaose hoka hiyaiyahokotyoita? \v 38 Maika xikaose xiyaiyahokotyoa exahe xiraexatya maisa xikahasakaharetyakita maheta. Hiyaiya, maisa xakore iniyalahare maniya xisaona xaokowiye hoka xiháre atyo maisa kinaterexe — nexa. \p \v 39 Hatyaoseta xanehitiya hoka iraexahitiya, hetati iraetere akereta. \v 40 Hatyaoseta haikoaheta haxaotyakiraharenai ana hoka nemakahitaha waiyehenahitiyene. Enemakaha kalore kaweta hoka maisa kaosexeha. Hoka maisa aliyakere Jesus ana ekoaxatyareha. \p \v 41 Hatyaoseta Jesus haikoaheta ehanamakinihena hiye hoka nexa: — Xoana xisemakitata, xikawinitata? Nikahena, enaosetya xane hikoa. Xiyaiya, Haliti Ityani atyo kamatawatyakehena iniyalahare nomaseharenai ana. \v 42 Xatityoahetehena hoka wiyaneheta. Xiyaiya, owehena haliti nomatawatyasehare — nexa. \s1 Jesus Kaberexotyaka \r (Mateus 26.47-56; Lucas 22.47-53; João 18.3-12) \p \v 43 Jesus iraetata ene hoka Judas kaoka, 12-hare exaotyakirahare konitare. Kahare haliti tyoa exema, kesekase, atyalihose harenai kakoare. Sacerdotenai xekohaseharenai, judeunai nawenatyakaho kakoa waiyoreterenai, exahe judeunai nityohalitiranai harenai xaxikala xema tyoahitaha. \p \v 44 Ematawatyasehare Judas koxaka irae ekakoaha hoka aimenekohena enomanaha hoka nexa: — Nasohitanakolihenerira xotoka hoka xakolatya — nexa. \p \v 45 Hatyaoseta kaoka hoka xane rota Jesus haliya hoka nehena ihiye: — Xoana waiye hisaonita, Xaotyakisatiye? nexa hoka sohitanakolisene. \p \v 46 Hatyaoseta otokaha Jesus hoka olatyahene. \v 47 Hatyaoseta hatya nali tyaonitere iya kesekase hoka mokotya sacerdotenai xekohasehare wakanehare hoka aikotya itinihe. \p \v 48 Hatyaoseta Jesus nexa ihiyeha: — Xoana hoka xisoa xotohena, xolahena natyo maheta hoka kesekase kakoa, atyalihose harenai kakoa xisoa nomani? Hoka xalijiniharexe akereta xamoka natyo. \v 49 Wáhakiya notyaonita xinekoni hoka naotyakijita haliti Iraexatyakalati Hanako hoka maisa xotokare natyo. Xakore hoka Iraiti Waiyexe xakaihenere akereta atyo kawenatyaka maheta exakere xamoka natyo — nexa. \p \v 50 Hatyaoseta tyotya exaotyakiraharenai halakisaha Jesus hoka tekoaha. \v 51 Hoka hatya xoimahaliti, imiti taose kakoa olalisoare taita, xaneta Jesus xema hoka haiyanai otokahene aokowi. \v 52 Xakore hoka halakisa imiti taose ekahekoaha hoka tekoa, maimahiro. \s1 Jesus Kolatyaha Kalorexenai Nahalakoa \r (Mateus 26.57-68; Lucas 22.54-55, 63-71; João 18.13-14, 19-24) \p \v 53 Hatyaoseta xaneha Jesus kakoa sacerdotenai xekohasehare hana nali. Koxaka hatyo nali exekohasenaiha hohisakoahitaha, judeunai nityohalitiranai exahe enawenatyakaho kakoa waiyoreterenai harenai kakoa. \v 54 Pedro xane Jesus xema sekoseta, xane isoa sacerdotenai xekohasehare hana talalahoko ako. Hoka xane tyoka irikatyaose wakaharenai haliya jijikoa maheta. \p \v 55 Hatyaoseta sacerdotenai xekohaseharenai, tyotya kalorexenai xakore sema aokowiha xoalini hare Jesus tahi akiti hoka aisahene aokowiha hoka maisa xoare hare semahitaha. \v 56 Kahare iraeha etahi hamaoseralaha. Xakore hoka hawarehare xakini xakaiha. \p \v 57 Hatyaoseta haiyaharenai tityoaha hoka Jesus iraeharehenaha hamaoseralaha hoka nehenaha: \v 58 — Wasema iniraene exakere: “Namawenekoarehetaite exe Iraexatyakalati Hana halitinai tyomehenere hoka hanamaki ferakene kakoa taitaite notyomehetene. Hatyo atyoite maisa halitinai nómane xini”, nita — nexaha. \p \v 59 Nexaha xakore hoka hawarehare xakini xakaiha. \p \v 60 Hatyaoseta sacerdotenai xekohasehare tityoa enekonitaha hoka axehena Jesus: — Xoana maisaite xoare hiraeta exe hiraeharetyaka nahalakoa? nexa. \p \v 61 Xakore hoka Jesus mema tyaona, maisa xoare nexa iraeta. \p Hatyaoseta sacerdotenai xekohasehare axehitiyene: — Xoana, Enore Waiyexe Ityani hiso, Enore Kalorexe Aohenere hiso? nexa. \p \v 62 Hoka Jesus nehena: — Há, natyo. Xityotyaite xiyaiyehena Haliti Ityani nokane Enore kinaterexe haliya, ifihini maniya, exahe exexoaneheta kaiminiti konita enokoata hoka — nexa Jesus ihiyeha. \p \v 63 Hatyaoseta hatyo sacerdotenai xekohasehare haima halalaka (hotikisa maheta haxamaikoharene) hoka nehena: — Maisaiya atyo xoare maheta etahi akiti hatya xakai wihiye waohitita. \v 64 Xiyaiya, xasema atyo iniraene iniyalahare Enore akiti. Xoanaite wamohenene? nexa. \p Tyotyaha kahalakoaharahitaha Jesus kakoa hoka exaisaka aokaha. \p \v 65 Hatyaoseta haiyaharenai xataholisene, talatihotyahene hoka mokotyahene hoka nehenaha: — Hotehena, xalatya mokotya hiso? nexaha. \p Exahe sorarenai tehitiya otokene hoka mokotene. \s1 Pedro Hamawaiyanenehare Aoka Jesus \r (Mateus 26.69-75; Lucas 22.55-62; João 18.15-18, 25-27) \p \v 66 Pedro ekatyahexe talarehoko ako tyaonita ene hoka hatya sacerdotenai xekohasehare wakanehalo hikoa enomana. \v 67 Hoka waiya Pedro jijikoane irikati haliya, hoka waiye wahakotya enomana hoka nehena: — Hiso tehitiya ene Jesus Nazaré yere haliya hisaonita — nexa. \p \v 68 Xakore hoka teraharetyoa hoka nehena: — Maisa atyo nowaiyanihare xini, exahe maisa waiyekehalakere nomani hatyo hiraetere akiti — nexa. \p Nexa hoka hikoaheta hatyo nalita. Hoka xane talarehoko xisoakala maniya. Hatyo xowaka takoira kawihena. \p \v 69 Hatyaoseta hatyo wakahalo waiyehitiya Pedro hoka nehena nali tyaoniterenai hiye: — Exe haliti atyo enekonitareha — nexa. \p \v 70 Xakore hoka Pedro teraharetyoahitiya. \p Hatyaoseta mawaheneta hoka nehenahitiya ihiye nali tyaoniterenai: — Aliterexe atyo enekonitareha hiso. Hiyaiya, Galiléia koa tare atyo hiso — nexaha. \p \v 71 Hoka Pedro nehena: — Maisa atyo nowaiyanihare xini hatyo haliti xiyakaitere. Alitere naokita. Ikoiya namaoseraita hoka ehekoretaiya Enore hatyohare hiyeta iniyalahare moka natyo — nexa. \p \v 72 Hatyo xowaka takoira kawihitiya, hatyo kakoa hinamakihena kawijita. Hoka Pedro oteheta Jesus niraene: “Takoira hinamaki makawiraharenetaite hanamaki hateraharetyoa, himawaiyanenehare ite haoka natyo”, nehenere. Hatyaoseta Pedro kehexaharetyoaheta hoka tiyahena. \c 15 \s1 Jesus Kolatyaha Pilatos Ana \r (Mateus 27.1-2, 11-14; Lucas 23.1-5; João 18.28-38) \p \v 1 Kamaetali witita sacerdotenai xekohaseharenai, ahohisakoatyakakoaha judeunai nityohalitiranaiha, judeunai nawenatyakaho kakoa waiyoreterenai harenai kakoa hoka iraekakoaha. Hatyaoseta Jesus kolatyaha hoka xaneha ekakoa kalorexe Pilatos nali. Hoka isahene enomana. \p \v 2 Hoka Pilatos axene: — Xoana, judeunai xekohase kalorexe hiso? nexa. \p — Hiso atyo nikare hiraeta — nexa Jesus ihiye. \p \v 3 Hatyaoseta sacerdotenai xekohasenai kahare iraeharetene hoka mema tyaona. \p \v 4 Hatyaoseta Pilatos axehitiyene: — Xoana maisaite xoare hita? Hiyaiya, kahare iraeharetyahitaha hiso — nexa ihiye. \p \v 5 Xakore hoka Jesus mema tyaonehitiya. Hoka Pilatos hakaharetyoa moka. \s1 Jesus Kahalakisaka Kaxaisaka Maheta \r (Mateus 27.15-26; Lucas 23.13-25; João 18.39–19.16) \p \v 6 Hisehaliti Páscoa xowakehena nihatyaka Pilatos aihikoahitita hatya berexo ako tyaoniterenai konitare halitinai xaxane xema. \v 7 Hatyo xowaka Barrabás nexarexe berexo ako tyaonita, haiyaharenai katawane akahenerenai kakoa. \v 8 Hatyaoseta halitinai tyoaha hoka hawenanahoha akereta axehenaha Pilatos. Kasani aihikoaheta hatya berexoako tyaonitere enomanaha aokaha. \p \v 9 Hoka Pilatos axahene: — Xoana, judeunai xekohasehare kalorexe naihikoaheta xomana xaokita? nexa. \p \v 10 Waiyekehalakita atyo enomana sacerdotenai xekohaseharenai nokoawaharene Jesus hiye. Hatyohare hiyeta tyoaha ekakoa enali hoka isahene enomana. \p \v 11 Hatyaoseta sacerdotenai xekohaseharenai aiyateretyoaha halitinai xahita. Kasani axaha Pilatos hoka Jesus wenekoare aihikoaheta Barrabás enomanaha aokaha. \p \v 12 Hoka Pilatos axehenahitiyene: — Hoka xoanaite namohena exe haliti, judeunai xekohasehare kalorexe xaokitere? nexa. \p \v 13 — Haberekohenene atyalihose xaimaholatyaka hiye — nexa kawiyatya halitinai. \p \v 14 — Hoka xoaretya tyoma iniyalahare? nexa Pilatos. \p Hoka tyotyaha exahehare kinatyaxa kawiyatyaha: — Haberekohenene atyalihose xaimaholatyaka hiye! Haberekohenene atyalihose xaimaholatyaka hiye! nexaha. \p \v 15 Hatyaoseta Pilatos kasani halitinai emaxalokisa aokowita hoka Barrabás aihikoaheta enomanaha. Hatyo najikinita Jesus mokonasetyaka militihi kakoa aoka sorarenai hiye. Hatyaoseta halakisene enomanaha berekotyahene maheta atyalihose xaimaholatyaka hiye. \s1 Sorarenai Koexahalisaha Jesus \r (Mateus 27.27-31; João 19.2-3) \p \v 16 Hatyaoseta sorarenai xane Jesus kakoa kalorexe hakatyakala hanako nali hoka tyotya sorarenai ahohisakoatyaha. \v 17 Hatyaoseta aisoakisaha Jesus imiti xotere nase ako. Tyomaha xolatyaolisoakalati katohere kakoare hoka mokahene eseri hiye. \p \v 18 Hatyaoseta koexahaxahenaha ekakoa hoka nehenaha: — Hawaiyeta womana, judeunai xekohase! nexaha. \p \v 19 Hatyaoseta mokotyahene eseri hiye atyakase kakoa, xataholisahene. Tyokaha hakaoliseha kakoa enahalakoa hoka motya ekoamaniya nawenatyaseharenai aokowiha. \v 20 Hatyaoseta halakisaha hahiralahene hoka aitoakihenahitaha imiti xotere nase ihiyeta hoka inimako aisoakihenahitene. Hatyaoseta xaneha ekakoa berekotyahene atyalihose xaimaholatyaka hiye maheta. \s1 Jesus Kaberekotyaka Atyalihose Xaimaholatyaka Hiye \r (Mateus 27.32-44; Lucas 23.26-43; João 19.17-27) \p \v 21 Xanahitaha ene hoka ahotyaho ahalakoatyaha hatya haliti, Simão nexarexe, wenakalati Cirene yere, Alexandre Rufo xoaha nexe atyo. Maseta ene tyohitita hoka otokaha Simão hoka Jesus berekotyakala niyahare atyalihose xaimaholatyaka kolatyaka aokaha ihiye. \p \v 22 Hatyaoseta xaneha Jesus kakoa Gólgota aokahitere nali. Gólgota atyo “Seriti Akerehare Aose” nita. \v 23 Isaha xakore enomana aokowiha vinho xa kaketaxatyaka makehexaharetyoaniti niyahare mirra kakoare hoka maisa teritene. \p \v 24 Hatyaoseta berekotyahene atyalihose xaimaholatyaka hiye. Hatyaoseta iraka kakoaha aokowihenaha inima nase hoka hasakaharetyakakoaha, xala xamani tyaona ekakoa maheta. \v 25 Eno kamaihena hoka berekotyaha Jesus. \v 26 Eseri haomaniya mokaha exawaiyekehalakalaha niyahare taba taose xairatise kakoare, exakerexe: \qc JUDEUNAI XEKOHASEHARE KALOREXE \m \v 27 Berekotyaha tehitiya atyalihose xaimaholatyakanai hiye hinamahare kaiwarexenai ehaliya, hatya ifihini maniya, hatya ewatone maniya xoaha. \v 28 Nikare tyaona Iraeti Waiyexe iraehenere akereta: \q1 Haliti xalijiniharexe akereta kaxomokaka. \p \v 29 Hatyo nali jiyiterenai koexahaxatyahitaha ekakoa, xalawalisaha haseriha enomana hoka nexahitaha ihiye: — Hisoiya atyo hamawenekoaretya Iraexatyakalati Hana hoka hanamaki ferakene kakoitaiya hisomehetene haoka. \v 30 Hoka hexoahetehena hiberekotyaka aoseta hoka hisota hiyoawihetehena! nexaha. \p \v 31 Sacerdotenai xekohasenai, judeunai nawenatyakaho kakoa waiyoreterenai harenai koexahaxatyahitaha ekakoa hoka nexahitaha: — Haiyanai xakoane atyo iyehitita iniyalahare nonitata hoka xoana hoka maisa hatyota iyoawihetere. \v 32 Nikahena Enore Kalorexe Aohenere, Israel yerenai xekohasehare. Hexoahetehena hiberekotyaka aoseta hoka wityakeko hiso — nexahitaha. \p Kaiwarexenai kaberekotyakehenerenai Jesus haliya tehitiya kirawanahene hoka aiyalatyaha enomana. \s1 Jesus Waini \r (Mateus 27.45-56; Lucas 23.44-49; João 19.28-30) \p \v 33 Hatyaoseta totahikoahena hoka makalirohena hakakoare waikohekoa. Heko makaliro tyaona makakoa kijiya. \p \v 34 Makakoahena hoka Jesus kinatyaxa kawiyatya: — Eloí, eloí, lemá sabactani — nexa. Exe iraeti atyo exakere nita: “Nenorexi, nenorexi, xoana hoka hahalakisa natyo?” nita. \p \v 35 Haiyaharenai nali tyaoniterenai semaha hatyo iniraene hoka nehenaha: — Xasemehena, kawijitaore Elias — nexaha. \p \v 36 Hatyaoseta hatya tema xane vinho xaiya mitoloka tihaharetyoakalati hoka mokene atyakase keteho hoka aimatene Jesus ana terene maheta hoka nehena: — Awijira hoka wiyaiya, xoana Elias xamanite tyoa iyehetene atya hiyeta — nexa. \p \v 37 Hatyaoseta Jesus kinatyaxa kawiyatya hoka waini. \p \v 38 Hatyo xowaka imiti kalotaosero, Iraexatyakalati Hanako sololoitere halalakoa nekese hoka hinama taose tyaona, eno maniyata halalakoa, waikoa maniya exoaheta. \p \v 39 Sorare xekohasehare tityoita Jesus kaberekotyakehenere naheta maniya hoka sema ekawira, exahe waiya ekamane hoka nexa: — Aliterexe ene exe haliti Enore Ityani — nexa. \p \v 40 Haiyahalonai ohironai tehitiya, hatyo nali tyaonahitaha hoka sekota wahakotyahitaha. Enekoniha Maria Madalena, Salomé, Maria, Tiago xoimere exahe José xoaha nityo. \v 41 Hatyo ohironai atyo tyoaha exahe kahinaetyaha Jesus Galiléia nali tyaonitatere xowakiya. Kahare tehitiya nali haiyahalonai xanehenolonai exema Jerusalém xeta. \s1 Jesus Kaxafityaka \r (Mateus 27.57-61; Lucas 23.50-56; João 19.38-42) \p \v 42 Makehena hoka José kaoka. Wenakalati Arimatéia nalitare atyo. José atyo xekohasetinai konitare. Hatyo tehitiya atyahita Xekohaseti kalorexe tyoanene xahita Enore nalita. \v 43 Hatyo xowaka memere judeunai moka akatyahitaha, okoi sábado ferakenehena hoka. Hatyo hiyeta José hamamairanenehare kakoita xane axeheta Pilatos Jesus háre. \p \v 44 Pilatos hakaharetyoa, Jesus kamane sema hoka. Hatyaoseta kawisa sorare xekohasehare axene maheta, otene xamani Jesus waini hoka. \v 45 Hatyaoseta sorare xekohasehare xakai etahi hoka Pilatos halakisa José ana Jesus háre. \p \v 46 Hatyaoseta José imiti kese taosero iya hoka xane iyeheta Jesus háre atyalihose xaimaholatyaka hiyeta. Hoka olahisetene hatyo imiti taose kakoa. Hatyaoseta xane mokene xawatyakalati ako, sehali kalorexe kakoakotyaka ako. Hatyaoseta talirika sehali kalotaosero jihotya maheta hatyo xawatyakalati. \v 47 Maria Madalena, José nityo Maria xoaha wahakotyahitaha hoka waiyaha Jesus háre xomokaka. \c 16 \s1 Jesus Kaseheta \r (Mateus 28.1-8; Lucas 24.1-12; João 20.1-10) \p \v 1 Sábado ferakene najikinita, Maria Madalena, Salomé, Tiago nityo Maria xoaha, iyaha airaxeronai Jesus háre hiye mokahene maheta. \v 2 Domingo xowaka, witita, kamai hikoahena hoka xaneha xawatyakalati nali. \v 3 Ahoti xanahitaha hoka nexakakoahitaha: — Xalaite kikihena womana séhali xawatyakalati jihola? \p \v 4 Nikare irae kakoahitaha, hatyo séhali kaloli hoka. Hoka xane kaokaha hoka waiyehenaha atyo koxaka atyo séhali kakikisakeheta. \v 5 Hatyaoseta isoaha xawatyakalati ako hoka waiyaha xoimahaliti, iyomere imiti akore, tyokita ifihini maniya hoka mairaha. \fig |src="cn01851B.tif" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Marcos 16.5" \fig* \p \v 6 Hatyaoseta hatyo xoimahaliti nehena: — Awa atyo ximaira! Waiyekehalakita nomani, Jesus Nazaré yere xatawita, etake kaberekotyakehenere atyalihose xaimaholatyaka hiye. Maisa atyo ali akeheta, koxaka atyo kaseheta. Xiyaiyaore mohenaherene aose — nexa. \v 7 — Hoka xiyanehetehena hoka xiyakaihena Pedro hiye, haiyaharenai exaotyakiraharenai xoaha hiye. “Xanehenaite xaheta maniya Galiléia koa xeta. Nalite xiyaiyehetene iraetere xikakoa akereta”, xehena ihiyeha — nexa. \p \v 8 Hatyaoseta hikoahenahitaha hoka tekoahenahitaha xawatyakalati nalita. Mairahitaha, tatakoahitaha hoka maisa xoare xakaitaha haiyanai hiye. Kalore mairaha hoka. \s1 Jesus Kaotyakeheta Maria Madalena Ana \r (Mateus 28.9-10; João 20.11-18) \p \v 9 Jesus atyo weta kaseheta, domingo xowaka hoka Maria Madalena ana hotohare kaotyakeheta. Hatyo nonitata atyo 7-hare isekohaliti iniyalahare axanikiheta, toahiya. \v 10 Kaotyakeheta enomana hoka xane xakaini Jesus hinaeharenai hiye, tiyahitaha exahe amaikohare ahitaha hoka. \p \v 11 Semaha ekaseneheta, ekaotyakeneheta enomana hoka maisa tyakekoahitaha. \s1 Jesus Kaotyakeheta Hinamahare Haxaotyakiraharenai Ana \r (Lucas 24.13-35) \p \v 12 Hatyaoseta Jesus hawareharexe kaotyakehetehitiya hinamahare haxaotyakiraharenai ana ahotyaho, hakoa wenakalati xeta xanahitaha hoka. \v 13 Hatyaoseta haikoahenahitaha hoka hatyo akiti xakaiha haiyaharenai exaotyakiraharenai hiye. Xakore hoka maisa tyakekoahitaha hatyo hinamaharenai xakaini. \s1 Jesus Kaotyakeheta 11-hare Haxaotyakiraharenai Ana \r (Mateus 28.16-20; Lucas 24.36-49; João 20.19-23; Atos 1.3-8) \p \v 14 Hatyaoseta Jesus kaotyakeheta 11-hare haxaotyakiraharenai ana, kanakairahitaha hoka. Hatyaoseta ahenexatya enomanaha matyakekohenahere exahe masemaxemarehenahere haiyanai ekaseneheta tahi xakaihenahere hoka matyakekohenahere hiyeta. \p \v 15 Hatyaoseta nexa ihiyeha: — Xiyanehena hakakoarekoa waikohekoa hoka xiyakaihena Iraiti Waiyexe tahi tyotya haliti hotyalinai hiye. \v 16 Xala xamani atyoite tyakeko hoka kabatixatyaka hoka hatyo atyoite kaiyakeheta. Hoka xala xamani atyoite maisa tyakekota hoka hatyo atyoite kaxawatyaka. \v 17 Hoka tyakekohenerenai ana atyoite iyateliti kaxekaka hoka exe harenaite waiyexe tyomaha: axanikihenahitahaite isekohaliti iniyalahare nexare kakoa, exahe masemakahare xako ite iraeha. \v 18 Exahiya owi otokaha xamani, teraha xamaniya howexere hoka maisaiya xoana tyaonahitaha. Hakahenaiha ite ekaokakihenaha hokakiterenai hiye hoka kinaterehenahitaha ite — nexa. \s1 Jesus Xaneheta Enokoa Xeta \r (Lucas 24.50-53; Atos 1.9-11) \p \v 19 Iraehenere ekakoaha najikinita Xekohaseti Jesus kakolatyaka enokoa xeta hoka tyoka Enore fihini maniya. \fig |src="CN01883B.TIF" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Marcos 16.19" \fig* \p \v 20 Hatyaoseta exaotyakiraharenai xane tyotya wenakalatinai hakakoarekoa Iraeti Waiyexe xakaiha maheta. Hoka Xekohaseti kahinaetyahene, xoalini hare waiyexe tyomehenaha hoka hatyohare hiyeta halitinai tyakekoha exakainiha maheta.