\id 2TI  
\h ÁR ÑOHO AR TIMOTEO 
\toc1 ÁR ÑOHO AR TIMOTEO Ár ñoho ar he̱ꞌmi bi ꞌyotꞌa ar Pablo bi me̱mpa ar Timoteo 
\toc2 ÁR ÑOHO AR TIMOTEO 
\toc3 2 Ti. 
\mt1 ÁR ÑOHO AR TIMOTEO 
\mt2 Ár ñoho ar he̱ꞌmi bi ꞌyotꞌa ar Pablo bi me̱mpa ar Timoteo 
\c 1  
\s1 Ar nze̱ngwa 
\p  
\v 1 Nuga dar Pablo, ár mpo̱tegi ar tsi Hmu Hesukristo ngu bi benga Jö, ne bi ꞌbe̱pkagi ga mönga ar te hiñhamꞌu̱ da götsꞌi, xi ñötꞌwabi gatho nuꞌu̱ togo da ñꞌemu̱i ar tsi Hmu Hesukristo. 
\p  
\v 2 Di otꞌa nunar he̱ꞌminu̱, Timoteo, ngu ma hmöka tꞌu̱ꞌi. Jö ma Dadahu̱ ne ma tsi Hmuhu̱ Hesukristo da hwëkꞌaꞌi yá ñho, ne da ko ár mu̱i da ma̱xꞌi gi ꞌbu̱ nꞌar hogamꞌu̱i. 
\s1 Ar Pablo xipabi ar Timoteo da da̱majöni togo ar tsi Hmu Hesukristo 
\p  
\v 3 Jö di umba njamödi togo di pe̱pabi hinte tsu̱ka ma mfeni, ngu bi me̱pabi ma pale mamꞌe̱tꞌo nꞌehe, ne parxui di beñꞌaꞌi núꞌmu̱ di a̱pa Jö. 
\p  
\v 4 Di beni hanja ga nzoni núꞌmu̱ nda ñhe̱hu̱, di nemhö ga pengi ga hantꞌaꞌi, ne ga njohya manꞌagi. 
\p  
\v 5 Bi e ha ma mfeni nöꞌö ar hoga ñꞌemu̱i gi pe̱tsꞌi hingi ñꞌentho, di hñöxa ngu mi pe̱ꞌsa mꞌe̱tꞌo ri möle Loida. Mꞌe̱fa bi gohwi ri nönö Eunise, ne di pödi bi thokꞌaꞌi nꞌehe. 
\p  
\v 6 Jange di ꞌbe̱pꞌaꞌi xa gi umba ri mu̱i gi japi da xu nunar ntꞌuni xi hwëkꞌa ár Hñö Jö núꞌmu̱ da husꞌa ma ꞌye̱. 
\p  
\v 7 Ngetho Jö xi ꞌrakagihu̱ ar tsꞌe̱di ga tse̱thu̱, da nja ma mhötehu̱, ga su ma mfenihu̱, hinge ga ntsuhu̱. 
\p  
\v 8 Jange yo ma gi ntsa̱ gi mö xka ñꞌemu̱i ar tsi Hmu, ne hingi nko̱ni di ntsixkwi, nuga di jotꞌa har fa̱di ngetho di mömba ár mhö Jö. Da̱twa majöni nꞌehe, mödi da ntꞌu̱tsaꞌi ne gi tho nze̱ye̱ ya thogi, ne Jö da ꞌraꞌa ar tsꞌe̱di gi tho gathoyu̱. 
\p  
\v 9 Gehnu̱ bi po̱kagihu̱, ne bi zonkagihu̱ ga ꞌbu̱hu̱ nꞌar mꞌu̱i xintꞌaxi. Bi japꞌu̱ hinge xa di pe̱hu̱ ya ñho. Njapꞌu̱ xki beñꞌö nda hwëgagihu̱ nuya ñhoyu̱ nuꞌmu̱ nga ñꞌemu̱ihu̱ ar tsi Hmu Hesukristo. Mahamꞌu̱ xki benga njapꞌu̱ nda ꞌyo̱tꞌe núꞌmu̱ himi thokta ar ximha̱i. 
\p  
\v 10 Ha xi nheki nuya payu̱ xi zo̱kwa ma tsi Po̱ho̱tehu̱ Hesukristo, togo bi hñöka ar ndöte, ne bi gu̱ka har hyatsꞌi ar te hiñhamꞌu̱ da götsꞌi, mi mönga ar hoga mhö. 
\p  
\v 11 Ne nuga bi thuxkagi ngu ar mpo̱te ga mönga nunar hoga mhönu̱, ne ga utwabi nuꞌu̱ hingya xodyo. 
\p  
\v 12 Jange di thoka gatho nuya thogipya. Hindi ntsa̱ ga da̱pa majöni ár mhö Jö, ngetho di pöka togo xta ñꞌemu̱ibi. Ne di pödi xiñho pe̱ꞌsa ar tsꞌe̱di da supka ma te xta e̱ntꞌwa hár ꞌye̱, ga to̱ꞌmi da zo̱ ar pa da thöxamajöni. 
\p  
\v 13 Te̱nga nuya hoga mhö xka ꞌyo̱xkagi xta mö, ne gi te̱nga ar ñꞌemu̱i ne ar mhöte di pe̱ꞌsu̱, ngetho di ꞌbu̱hwihu̱ ar tsi Hmu Hesukristo. 
\p  
\v 14 Ngetho xi tꞌaꞌa ár tsꞌe̱di ár Hñö Jö ꞌbu̱ ha ri mu̱i, su nunar hoga mhö xi tꞌe̱ntꞌa ha ri ꞌye̱. 
\p  
\v 15 Ngu xka pödi, gatho nuya ku me Asia bi hye̱gase̱wa, ꞌrayu̱ ar Figelo ne ar Ermogene. 
\p  
\v 16 Har tsi Hmu da hwëkwa ár njöpi ar ku Onesiforo ne gatho yá mëni, ngetho himbi ntsa̱ ba e bi kꞌöska har fa̱di, ne ba penga nze̱ye̱ ya pa bi hubga ma mu̱i. 
\p  
\v 17 Ngu mi zo̱kwa Nroma, dama bi hyongagi ne bi dingagi. 
\p  
\v 18 Dá me̱ꞌspa ar nhwëki ar tsi Hmu núꞌmu̱ xta hñöꞌspa majöni ar tsi Dada. Gi pöke xiñho hangu bi ma̱xkagihu̱ núꞌmu̱ ndi ꞌbu̱hu̱pꞌu̱ Efeso. 
\c 2  
\s1 Nꞌár hoga ꞌbe̱go ar tsi Hmu Hesukristo 
\p  
\v 1 Nuꞌge po̱ntho ma tꞌu̱ꞌi har ñꞌemu̱i, umba ri mu̱i gi pe̱pa Jö. Ju̱ nunar tsꞌe̱di xi hwëgagihu̱ ar tsi Hmu Hesukristo. 
\p  
\v 2 Ne nöꞌö xka ꞌyo̱xkagi xta mönga madeda ya mhuntsꞌi, ꞌye̱ntꞌwa ha yá ꞌye̱ nuꞌu̱ gi handi ꞌbu̱i xiñho ne da tsa̱ da uta maꞌra. 
\p  
\v 3 Jange nuꞌge ꞌmu̱, tse̱ta ya thogi ngu nꞌár hoga ꞌbe̱go ar tsi Hmu Hesukristo. 
\p  
\v 4 Jangu nꞌar ndogu hingi tsa̱ da me̱ manꞌar ꞌbe̱fi, ho̱nse̱ honga da numañho togo xi umba nunar ꞌbe̱finu̱. 
\p  
\v 5 Njapꞌu̱ nöꞌö ntöhö nꞌehe, nuꞌmu̱ hinda ñꞌeni ngu di ꞌñepi, hinda tꞌumba ar nthöhö. 
\p  
\v 6 Ar motꞌi nuꞌmu̱ ne da nxofo, mahyoni da nu̱ ár xa̱nthe da mpe̱fi mꞌe̱tꞌo. 
\p  
\v 7 Nu xiñho nöꞌö di xiꞌaꞌi, ne ar tsi Hmu da xokꞌa ri mfeni gi pödi teme di bo̱nga gatho. 
\p  
\v 8 Benga ar tsi Hmu Hesukristo ár ma̱ngaꞌbe̱to ar Dabi, bi du ne bi mengi bi joꞌspa ár te manꞌagi. Gehnu̱ enga ar hoga mhö di mönga. 
\p  
\v 9 Ngetho di mönga nunar mhönu̱, di tho ar thogi di jotꞌwa har fa̱di ngu nꞌar hyote. Mödi nunár mhö Jö hinda tsa̱ da jotꞌi. 
\p  
\v 10 Jange di tse̱ta ya thogi bi epkagi, di honi da ñꞌemu̱i ar tsi Hmu Hesukristo nuꞌu̱ xi hwahna Jö, ne njapꞌu̱ da mpo̱ho̱ ne da mꞌu̱hwi hár nsunda gatho ya pa. 
\p  
\v 11 Majöni nunar mhö enö njawa: 
\q1 Nuꞌmu̱ da tuwihu̱ ar tsi Hmu Hesukristo, ma ga ꞌbu̱hwihu̱ nꞌehe. 
\q1  
\v 12 Nuꞌmu̱ ga tse̱thu̱ gatho nöꞌö di ꞌñepkagihu̱, ma ga ndöwihu̱ nꞌehe. 
\q1 Ha nuꞌmu̱ ga ko̱ñhu̱ꞌö, ma da ko̱ngagihu̱ nꞌehe. 
\q1  
\v 13 Nuꞌmu̱ ga he̱hu̱ di to̱ꞌmhu̱ ar tsi Dada, nöꞌö hinda hye̱gagihu̱, 
\q1 ngetho hinda tsa̱ da pa̱ta ár ne. 
\s1 Ar hoga ꞌbe̱go numañho Jö 
\p  
\v 14 Bembabi ya ku ne zo hár nthandi Jö hinda ntsa̱hñöki, ngetho hinter ñho, ho̱nse̱ tsꞌokwa yá mfeni nuꞌu̱ to o̱de. 
\p  
\v 15 Umba ri mu̱i gi ñhogaꞌbe̱go hár nthandi Jö, ngu nꞌar ꞌbe̱go hinte pe̱ꞌsa te da mꞌe̱twa ár tsa̱, di mönga xiñho ar mhö majöni. 
\p  
\v 16 Hye̱pꞌu̱ nuya mhö hinte o yá ꞌñu, ngetho hinte ár ñho, ho̱nse̱ tsitsꞌi da ꞌyo̱tꞌa ya tsꞌoki nuꞌu̱ togo ñö njapꞌu̱. 
\p  
\v 17 Nuyá tsꞌontꞌuti ma da nu̱ngi ngu nꞌar hñeni tsitꞌa ar ndoꞌyo. ꞌRa nuꞌu̱ to möñꞌu̱, gehyu̱ ar Imeneo ne ar Fileto. 
\p  
\v 18 Xi hye̱pꞌu̱ nöꞌö majöni, ngetho möñꞌu̱ xi mengi xi nte nuꞌu̱ xki du, ne tsꞌokwa yá ñꞌemu̱i nu maꞌra. 
\p  
\v 19 Ha nuna teme xi mönga Jö, hinda tsa̱ da mponi, da̱majöni enga njawa: Ar tsi Hmu pö nuꞌu̱ togo yá me̱tiꞌö. Ne enö nꞌehe: Dá hye̱pꞌu̱ nꞌagitho yá tsꞌoki gatho nuꞌu̱ no̱mba ár thuhu ar tsi Hmu Hesukristo. 
\p  
\v 20 Ha nꞌar döta ngu te gatho janu̱ har ku̱ni, ꞌra xi mhödi xi thoka kꞌaxtꞌi ne tꞌaxbo̱jö, ꞌra xi thoka zatho, maꞌra domhitho. ꞌRayu̱ mpe̱ ha ya hoga ꞌbe̱fi, maꞌra mpe̱ ha ya ꞌbe̱fi hintsꞌu̱ pe̱ꞌsa ár nsu. 
\p  
\v 21 Njapꞌu̱tho ya ku nꞌehe, nöꞌö togo da hye̱pꞌu̱ yá tsꞌoki da ꞌweke da me̱pabi ar tsi Dada, da tsa̱ da mpe̱fi xiñho ne da ꞌñeꞌspa ár nsu Jö, di ꞌbu̱i da ꞌyo̱tꞌa nꞌar hoga ꞌbe̱fi ngu neꞌö. 
\p  
\v 22 Jange yo ma gi te̱mba yá mfeni nuꞌu̱ ya bötsi te gatho neꞌu̱. Umba ri mu̱i gi ñhogajöꞌi, gi pe̱ꞌsa ar ñꞌemu̱i, ar mhöte, gi ꞌbu̱hwi xiñho nuꞌu̱ maꞌra ya ku matꞌa Jö xintꞌaxi yá mfeni. 
\p  
\v 23 Yo gi japamasu nuya ntsa̱mfödi hinte o yá ꞌñu, hingi pödi tema di götsꞌi. Gi pöke hinte mañho nju̱ki, ho̱nse̱ u ar tsibi. 
\p  
\v 24 Ngetho ár ꞌbe̱go ar tsi Hmu hingi ho da ntsa̱hñökiwi maꞌra. Nöꞌö xiñho da me̱fi, di ñhogajöꞌi, di pödi da uta maꞌra, ne da tse̱ta ya thogi. 
\p  
\v 25 Da me̱ꞌsa nꞌar hogamu̱i da hñökwa nuꞌu̱ togo hingi ne da numañho nöꞌö mhö, xömhö Jö da umba ar se̱ki da ꞌyo̱tꞌwa ár ntso̱ꞌmi, ne da zo yá mfeni nöꞌö majöni. 
\p  
\v 26 Ne njapꞌu̱ da tsa̱ da kꞌotꞌa hár ꞌye̱ ar tsꞌondöhi habu̱ mi ku̱, mi japabi nda ꞌyo̱tꞌa gatho nöꞌö mi neꞌö. 
\c 3  
\s1 Yá mꞌu̱i ya jöꞌi ár ngötsꞌi ya pa 
\p  
\v 1 Di ne gi pödi nꞌehe, nuya ngöxpa xa ma da ehe ya pa xiñhembi. 
\p  
\v 2 Nuya jöꞌi xa ma da mhöse̱, di ne da me̱ꞌsa nze̱ye̱ ya mꞌe̱tsꞌi, xa di nete, xa di ñꞌetsꞌi, di tsanga Jö. Hindi o̱ta yá dada, hindi ñꞌotho yá njamödi, ne hindi ne da mꞌu̱i xiñho. 
\p  
\v 3 Hinte di ñꞌotho yá mhöte ne yá nhwëki, di ju̱xa ya nhemhñö, di ne da ꞌyo̱tꞌa gatho nöꞌö neꞌu̱, di thota yá ntsꞌo, di u̱tsa gatho nöꞌö xiñho. 
\p  
\v 4 Ya hya̱te, ngutꞌa mbo̱ yá kwe̱, di gese̱, mꞌe̱tꞌo ne da njohyaꞌu̱ ne ka da hyonga Jö. 
\p  
\v 5 Ñꞌudi ngu ya hogajöꞌihmö, mödi hingi nheki ár tsꞌe̱di Jö ha yá mu̱i. ꞌWege, yo gi nthöskwiyu̱. 
\p  
\v 6 Ngetho ꞌrayu̱ ꞌyo ha ya ngu ka ya ꞌbe̱hñö muxyá tha̱i, ñhe̱gi da hya̱tꞌa yá mfeni da ꞌyo̱tꞌa gatho nöꞌö neꞌu̱. 
\p  
\v 7 Nuya ꞌbe̱hñöyu̱ hyaxꞌmu̱ honga tema ꞌraꞌyo da bödi, ne hiñhamꞌu̱ da zo̱nga ár ngötsꞌi da bö nöꞌö majöni. 
\p  
\v 8 Nuya kate jöꞌiyu̱ hingi ne da ꞌyo̱xa ár mhö Jö, jangu ar Hanes ne ar Hambre himbi ne bi ꞌyo̱xa nöꞌö mi xipa ar Moise. Nuyu̱ xi tsꞌoka yá mfeni, xi njotꞌwa ar goxthi hinda ñꞌemu̱i. 
\p  
\v 9 Hinda tsa̱ da nu̱nga yá ꞌbe̱fi, ngetho da fötho hingi ho nöꞌö möñꞌu̱, ngu bi fötwa yá tsꞌoꞌbe̱fi nuꞌu̱ himbi ne bi ꞌyo̱xa ar Moise. 
\p  
\v 10 Ha nuꞌge xka te̱mga ma ntꞌuti, xka pötka ma mꞌu̱i ne habu̱ di ne ga tso̱ni, ma ñꞌemu̱i, ma nkomu̱i, ma mhöte, ne hanja di tse̱ta ya thogi. 
\p  
\v 11 Gi pödi ya ntꞌu̱tsa ne ya u̱gi da thohnu̱ har hnini Antiokia, Ikonio, ne Listra. Gatho nuya thogiyu̱ ar tsi Dada bi po̱kagi. 
\p  
\v 12 Njapꞌu̱ gatho nuꞌu̱ ne da mꞌu̱ xiñho di ñꞌowi ar tsi Hmu Hesukristo, ma da tho ya ntꞌu̱tsa nꞌehe. 
\p  
\v 13 Ha nuya tsꞌojöꞌi ne ya hya̱te ꞌyo di ma di hñuxa yá tsꞌoki, nuꞌu̱ ꞌyo ha̱tꞌa maꞌra ne ntha̱tꞌu̱. 
\p  
\v 14 Jange nuꞌge yo ma gi hye̱pꞌu̱ nöꞌö xka pödi ne xi zo ri mfeni xiñho, xka nutꞌwa yá hogamꞌu̱i nuꞌu̱ togo xi utꞌaꞌi. 
\p  
\v 15 Ngar tꞌu̱lo bötsitho nga pötwa ár Tꞌofo Jö, ne nuna tsa̱ da ꞌraꞌa ar hoga mfödi gi mpo̱ho̱ xki ñꞌemu̱i ar tsi Hmu Hesukristo. 
\p  
\v 16 Gatho ár Tꞌofo Jö, go bi unga ar mfeniꞌö bi tꞌotꞌi. Jange xiñho da tꞌuta maꞌra, da zopa yá mfeni, da zu̱i, ne da ꞌyotꞌwa ar ꞌñu hanja da ñhogajöꞌi. 
\p  
\v 17 Ne njapꞌu̱ nuꞌu̱ te̱nga Jö di ꞌbu̱i xiñho, hinte di kꞌatꞌwabi da me̱ nꞌar hoga ꞌbe̱fi. 
\c 4  
\s1 Mömba ár hoga mhö Jö 
\p  
\v 1 Di ꞌbe̱pꞌaꞌi hár nthandi Jö ne ár nthandi ar tsi Hmu Hesukristo, togo ma da hñöꞌspa majöni gatho ya jöꞌi, nuꞌu̱ di te ne nuya xi du, xta penga da ndö. 
\p  
\v 2 Mömba ár mhö Jö, hiñhamꞌu̱ gi tsa̱ya̱ gi uta maꞌra, ꞌyotꞌwa ar ꞌñu, tsu̱i, zofo da mꞌu̱i xiñho. Pe̱ꞌsa ar tsꞌe̱ti gi mömba ár ntꞌuti Jö. 
\p  
\v 3 Ngetho ma da zo̱ ya pa nuya jöꞌi hinda ne da ꞌyo̱xa ar hoga ntꞌuti. Dar nxöhi yá gu te gatho ne da ꞌyo̱ꞌu̱, ma da munsa nze̱ye̱ ya utate da xipa nöꞌö neꞌu̱. 
\p  
\v 4 Hinda ne da ꞌyo̱xꞌu̱ nöꞌö majöni. Ma da ꞌwege da ꞌyo̱xa ya ꞌbede xi bense̱ ya jöꞌi. 
\p  
\v 5 Ha nuꞌge su ri mfeni, tse̱ta ya dumu̱i, umba ri mu̱i gi mömba ár hoga mhö Jö, ꞌyo̱tꞌa xiñho nöꞌö ar ꞌbe̱fi xi tꞌaꞌi. 
\p  
\v 6 Ngetho nuga bi da̱tꞌa ar pa nda nda̱twabi ma te Jö ngu nꞌar mꞌo̱ñho̱, ne di ꞌba̱ ar ꞌñu ga tsokwa nunar ximha̱inu̱. 
\p  
\v 7 Xta o̱tꞌa ar tsꞌe̱di xta ntöte har hoga tuhni, xta jwata ar ꞌbe̱fi xi tꞌakagi, ne xta pödi xta su xiñho ar ñꞌemu̱i bi tꞌutkagi. 
\p  
\v 8 Jange nupya xi ꞌbe̱skatho ma nthöhö tꞌumba nuꞌu̱ ꞌbu̱ xiñho, ma da ꞌraka ár hoga tsꞌu̱tꞌwi ar tsi Hmu Hesukristo hár ngötsꞌi ya pa. Hinge ho̱nse̱gi, ma da tꞌumbabi gatho nuꞌu̱ to̱ꞌmi da penga manꞌagi. 
\s1 Ar Pablo xipase̱ ar Timoteo teme da ꞌyo̱tꞌe 
\p  
\v 9 Jar möte gi e ngutꞌa gi kꞌöskagi. 
\p  
\v 10 Ngetho ar ku Dema bi ma Ntesalonika, bi de̱nga ar ximha̱i bi zogase̱wa. Ar ku Kresente bi ma Galasia ne ar ku Tito bi ma Dalmasia. 
\p  
\v 11 Ho̱nse̱ di ꞌbu̱ꞌbewa ar ku Luka. Xki ehe ba tsipꞌu̱ ar ku Mörko, ngetho di honga hár ꞌbe̱fi Jö. 
\p  
\v 12 Ar ku Tikiko da pe̱hni bi mapꞌu̱ Efeso. 
\p  
\v 13 Xki ehe ba hönkatsꞌu̱pꞌu̱ ma pa̱tꞌi da tso Ntroa hár ngu ar ku Karpo. Gi hö ya tꞌofo, benga mꞌe̱tꞌo gi hö nuꞌu̱ xi tꞌotꞌa nximhni. 
\p  
\v 14 Ar Handro nöꞌö ar hwitꞌi xa xi ꞌyo̱tka ya tsꞌomꞌu̱i. Ar tsi Dada da koꞌspa ár ñöni nöꞌö xi ꞌyo̱tkagi. 
\p  
\v 15 Jange nuꞌge jamasunu̱ nꞌehe, xa xi umba ár mu̱i xi do̱xa nöꞌö di möñhu̱. 
\p  
\v 16 Nu ár mu̱di bi zonka ya tsꞌu̱tꞌwi, hinto bi ma̱xkagi, gatho bi hye̱gatho. Ar tsi Dada da pumbabiꞌu̱. 
\p  
\v 17 Ar tsi Hmu himbi hye̱gase̱gi, bi ꞌrakagi ar tsꞌe̱di bi tsa̱ da mömba ár mhö Jö, ne bi ꞌyo̱ gatho nuꞌu̱ hingya xodyo. Njapꞌu̱ bi po̱kagi himbi zagagi ya ꞌmuhu. 
\p  
\v 18 Ne di pödi da po̱kagi ar tsi Dada. Hinda hye̱gi da ꞌyo̱tka ya tsꞌomfeni benga ya jöꞌi, ne da kwatka ma te da zixka mhetsꞌi hár ndöꞌö. Geꞌö di ꞌñepabi da nsundabi gatho ya pa. Dá njapꞌu̱. 
\s1 Ar Pablo edi ya gamfi ne a̱pa Jö da ma̱tsꞌi 
\p  
\v 19 Ze̱ngwagipꞌu̱ ar ku Priska ne ar ku Akila, ne gatho yá mëni ar ku Onesiforo. 
\p  
\v 20 Ar ku Erasto bi gohnu̱ Nkorinto, ha nu ar ku Trofimo da tso Nmileto ngetho mi hñeni. 
\p  
\v 21 Jar möte gi e ngutꞌa, yo gi to̱ꞌmi da zo̱ ya tse̱. Pe̱ñꞌa nze̱ngwa ar ku Eubulo, ar ku Pudente, ar ku Linu, ar ku Klaudia ne gatho nuya ku ꞌbu̱kwa. 
\p  
\v 22 Dá suꞌahu̱ ar tsi Hmu Hesukristo, dá hwëkꞌahu̱ ár njöpi gi gathohu̱. Dá njapꞌu̱.