\id 2CO \h 2 Corintios \toc1 Ja ua rá̱ yoho ra̱ carta bi 'yo'tra̱ Pablo, ngue bi̱ mɛnnba̱ yø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ Corinto. \toc2 2 Corintios \toc3 2 Co. \mt1 2 Corintios \mt2 Ja ua rá̱ yoho ra̱ carta bi 'yo'tra̱ Pablo, ngue bi̱ mɛnnba̱ yø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ Corinto. \c 1 \p \v 1 Nu̱gä drá̱ Pablo, Oja̱ bi 'yɛ̱xqui̱ ngue drá̱ representantegä ra̱ Jesucristo. Nu̱gä ya, co 'nɛ̱hna̱ ma̱ zi cu̱hʉ ra̱ Timoteo da̱di zɛnguagä'be'ʉ yø ja̱'i̱ Oja̱ di̱ mpɛti p'ʉ ja ra̱ hni̱ni̱ Corinto, da̱ gue'ʉ mi̱'da yø ja̱'i̱ ya o rá̱ 'yɛ Oja̱ rá̱ m'mʉp'ʉ ja ra̱ häi Acaya da̱di zɛngua'be. \v 2 Dí̱ nnegä'be ngue nu̱na̱ Oja̱ ma̱ Papáhʉ co 'nɛ̱hna̱ ma̱ Hmu̱hʉ Jesucristo di ja̱p'a̱hʉ 'nɛ̱ da̱ hyu̱t'a̱ ni̱ mmʉihʉ. \s1 --------- \p \v 3 Nu̱na̱ Oja̱ ngue rá̱ Oja̱ 'nɛ̱hrá̱ Papá ma̱ Hmu̱hʉ Jesucristo, ma ga̱ ja ma̱mma̱di̱hʉ na̱ya. Nu̱na̱ Oja̱ ma̱ Papáhʉ, di huɛ̱ga̱hʉ 'nɛ̱ di hoga̱ ma̱ mmʉihʉ na̱. \v 4 N'na ndi̱ ngu̱ n'na ndi̱ ga̱ sähʉ ra̱ n'ʉ, guehna̱ Oja̱ di hoga̱ ma̱ mmʉihʉ. Pɛ tengu̱tho bi 'yørca̱hʉ Oja̱ ngue bi hoga̱ ma̱ mmʉihʉ, i̱ nnepe ngue ga̱ jahʉ p'ʉ ma̱ mmi̱c'ɛ̱i̱hʉ ya. Nu̱'mø dí̱ nnu̱ ma̱ mmi̱c'ɛ̱i̱hʉ ngue sä ra̱ n'ʉ, xquet'a̱ ga̱ hojpa̱hʉ yø mmʉi. \v 5 Nu̱'mø xa̱ngu̱ ra̱ n'ʉ dí sähʉ tengu̱tho ra̱ n'ʉ bi zä ra̱ Cristo, pɛ nu̱na̱ ra̱ Cristo ma̱thoguitho di hoga̱ ma̱ mmʉihʉ na̱. \v 6 A nu̱yá, nu̱na̱ ra̱ n'ʉ dí sägä, guehna̱ di zäp'ʉ di̱ nhohni̱ mmʉihʉ na̱ 'nɛ̱ di̱ nya̱nni̱ tehʉ na̱ya. Nu̱'mø ngue di hogä ma̱ mmʉi Oja̱, xquet'a̱ da̱ zä gui ti̱ni̱ ha di̱ nhohni̱ mmʉihʉ 'nɛ̱ gui ti̱ni̱ ha di̱ nya̱nni̱ tehʉ. Porque nu̱'mø guí sähʉ ra̱ n'ʉ tengu̱tho xtá̱ sägä, dí̱ nne ngue gui sɛti xa̱nho te gä ra̱ n'ʉ ja ngue gui sähʉ. \v 7 A nu̱yá, dí pa̱'a̱ njua̱ni̱ ngue gä gui pømma̱nhohʉ ya, porque dí pa̱cä ngue nu̱'mø ya gdi sähʉ ra̱ n'ʉ tengu̱tho xtá̱ sägä, nu̱na̱ Oja̱ xquet'a̱ di hoc'a̱ ni̱ mmʉihʉ tengu̱tho i hoga̱ ma̱ mmʉi. \s1 --------- \p \v 8 Ague ma̱ zi cu̱'a̱hʉ, nu̱'ʉ yø xɛqui jap'ʉ ja ra̱ häi Asia, da̱mi̱ pa̱hmʉ ya ngue xa̱ndøngu̱ ra̱ n'ʉ xtá̱ sägä p'ʉ. Ja̱njua̱ni̱ ngue dá̱ m'mʉ mma̱n'ʉ. Ya di ɛ̱na̱ ngue hi̱n xca̱bá̱ sɛti te gä ra̱ n'ʉ dá̱ thogui. Porque ya ja ngue xta̱bá̱ thogui. \v 9 Nu̱p'ʉ ngue nná̱ bɛ̱ni̱, ɛ̱na̱ gue ya xi ts'änni̱ ngue da̱ thogui. Pɛ nu̱na̱ te gä ra̱ n'ʉ dá̱ thocä, i̱ nja na̱ para ngue ma̱n'natho ga̱ hon'Oja̱ ngue da̱ ya̱ngui̱. Porque Oja̱ i sä da̱ 'yøt'e ngue di bɛ̱nna̱te yø ánima. Ya hi̱nda̱ zä da̱ 'yɛ̱nna̱ ja̱'i̱ ngue dá̱ hyonsɛ ha di̱ nya̱nna̱te. \v 10 Pɛ nu̱'mø ra̱ ora mi̱ ja ngue xta̱bá̱ thogui, dí ha̱xa̱ njua̱ni̱ ngue guehna̱ Oja̱ bi ya̱ngui̱. Asta̱ guehya i fäxqui. Da̱ guehya dí ha̱xa̱ njua̱ni̱ ngue nu̱'mø ni̱mantho ga̱ sä ra̱ n'ʉ di sigue da̱ ya̱ngui̱. \v 11 Pɛ i jatho gui fäxca̱hʉ ya ngue gui̱ mmarca̱hʉ Oja̱. Nu̱ hangu̱ ga̱ngu̱ yø ja̱'i̱ da̱ marca̱gui̱ Oja̱, nu̱'mø bi̱ nu̱ yø ja̱'i̱ ngue di ja̱jpa̱gui̱ Oja̱, gä gue'ʉ di ja ma̱mma̱di̱ Oja̱'ʉ. \s1 --------- \p \v 12 I jap'ʉ ma̱n'na ra̱ hya̱ ya ngue ma̱n'na ma̱ da̱tho nná̱ johya. Porque da̱di̱ u̱nna̱ güɛnda ua ja ma̱ n'yomfɛ̱ni̱ ngue ma̱jua̱ni̱ da̱di̱ mporta xa̱nho ua ja ra̱ xi̱mhäi. Pɛ nu̱ te gä dí øt'e, ma̱jua̱ni̱ ngue ma̱ mmʉi nná̱ øt'e. Nu̱na̱ ra̱ hya̱ dí xi'a̱hʉ ya, guehna̱ dá̱ n'yogä 'mø ma̱ magä p'ʉ guí 'bʉhmʉ na̱ya. Pɛ gue bi 'dacrá̱ ma̱te Oja̱, go bi 'yøt'a̱ ngue ngu̱'a̱ dá̱ n'yo. Hi̱nga̱ sä ga̱ ɛ̱na̱ ngue dí pa̱sɛ te nná̱ 'yo. \v 13 Nu̱ya yø hya̱ da̱di cuatä ua ja ra̱ sʉcua̱, hi̱n tema̱ ma̱n'na ma̱ hya̱ ma̱ ua̱nts'ibi, gä gue'a̱ te mma̱nna̱ sʉcua̱. Nu̱na̱ ra̱ hya̱ guí ti̱mhmʉ p'ʉ ja ra̱ sʉcua̱, guehna̱ ra̱ hya̱ dí̱ nne ga̱ xi'a̱hʉ na̱ya, nu̱gä hi̱ndi̱ hä'a̱hʉ. Ɛ̱mmɛ̱i̱ dí̱ nnegä ngue da̱ di̱nni̱ mmʉihʉ xa̱ndønho ngue gä gue'a̱ te dí øt'e. \v 14 Porque nu̱yá, hi̱nga̱ gä ti̱nni̱ mmʉihʉ xa̱nho hanja te dí øt'e. Pɛ dí̱ nnegä ngue da̱ di̱nni̱ mmʉihʉ xa̱nho te dí øt'e, n'namhma̱ ngue nu̱'mø ra̱ pa da̱ ɛ̱p'ʉ ra̱ Hmu̱ Jesús, ya da̱ zäp'ʉ gui 'yɛ̱spa̱hʉ'a̱ tengue nná̱ 'yogä. Dagueque, xquet'a̱ ga̱ ɛ̱spa̱bi̱'a̱ tengue gni̱ 'yohʉ p'ʉya. \p \v 15 Nu̱gä nu̱p'ʉ nná̱ bɛ̱ni̱, dí ɛ̱na̱ ngue ya guí̱ nnu̱ ma̱nhojʉ, ja̱na̱ngue dá̱ sännä'a̱ rá̱ yondi̱ ngue xca̱ map'ʉ ngue xca̱bi zɛngua'a̱hʉ. \v 16 Porque dá̱ ne ngue nu̱'mø xca̱ ma Macedonia, xca̱ni̱ nthocä p'ʉ guí 'bʉhmʉ. Nu̱'mø xca̱bá̱ pengä Macedonia p'ʉya, ma̱høn'a̱ xca̱bá̱ thocä p'ʉ guí 'bʉhmʉ. Dí ɛ̱ngä ngue gui fäxca̱hʉ te ga̱ honi̱ ngue gdá̱ thop'ʉ ja ra̱ häi Judea. \v 17 Pɛ ya hi̱mbi̱ zä dá̱ map'ʉ. ¿Ua guí ɛ̱mhmʉ ya ngue hi̱mma̱ jua̱ni̱ te dí̱ mma̱ngä 'mø ma̱ sänni̱ ngue ga̱ mmap'ʉ? Nu̱na̱ ra̱ hya̱ dá̱ ma̱ ngue xca̱ øt'e 'nɛ̱ ya hi̱mbi̱ nja, ¿ua sä gui 'yɛ̱mhmʉ ngue 'da'igu̱ nna̱ ya̱gä'be yø ja̱'i̱ 'bʉcua ja ra̱ xi̱mhäi? Porque yø ja̱'i̱ i̱ mma̱ ngue da̱ 'yøt'a̱ n'na ra̱ hya̱, 'nɛ̱ pa̱di̱ xa̱nho ngue nu̱ ra̱ hya̱ i̱ mma̱, hi̱nda̱ 'yøt'e. \v 18 Pɛ i pa̱ Oja̱ ngue hi̱nja̱m'mø dí̱ mma̱ ngue ga̱ øt'ä n'na ra̱ hya̱ nu̱'a̱ dí pa̱di̱ ngue hi̱nda̱ zä ga̱ øt'e. \v 19 Hi̱nga̱ gue'a̱ dí øt'ä'a̱, porque dí tɛnnä ra̱ Jesucristo rá̱ Ts'ʉnt'ʉ Oja̱. A nu̱gä ya, conna̱ Silvano, conna̱ Timoteo, ya xtá̱ xi'a̱he ha̱nja na̱ ra̱ Jesucristo. Nu̱na̱, hi̱nja̱m'mø bi̱ ma̱n'a̱ n'na ra̱ hya̱ ngue da̱ 'yøt'e, 'nɛ̱ pa̱di̱ ngue hi̱nda̱ 'yøt'e. Porque nu̱na̱ ra̱ Cristo gätho ma̱jua̱ni̱ te bi̱ ma̱. \v 20 Nu̱ te gäma̱ hya̱ xa̱ ya̱t'Oja̱ ngue di̱ nja, go gue'a̱ ra̱ Cristo øt'e ngue gä di̱ nja. Ja̱na̱ngue ya dí ɛ̱spa̱hʉ Oja̱ 'mø dí ɛ̱mhmʉ ngue ma̱jua̱ni̱'a̱ te mma̱nná̱ hya̱ Oja̱. Porque nu̱'a̱ te mi̱ hma̱ ngue da̱ tho ra̱ Jesucristo, ya bi̱ nja. \v 21 A nu̱gä ya, xi̱mma̱ ngu̱'a̱hʉ, guehna̱ Oja̱ di ha̱cjʉ ra̱ ts'ɛdi ngue hi̱nha gdá̱ hɛhmʉ ra̱ Cristo. Nu̱na̱ Oja̱, ya bi 'yøt'e ngue yø ja̱'i̱ga̱hʉ. \v 22 Ya dí ohʉ rá̱ 'yɛ Oja̱ ya. Ya bá̱ 'bɛnnga̱hʉ ra̱ Espíritu Santo ngue ga̱ n'yohʉ. Ja̱na̱ngue ya dí ha̱xhʉ njua̱ni̱ ya ngue gätho mi̱'da yø hya̱ xa̱ ya̱t'Oja̱ ngue ra̱ nho di 'dacjʉ, gä di̱ nja. \p \v 23 Nu̱'a̱ ngue hi̱ndá̱ magä p'ʉ Corinto tengu̱tho nmi̱ sänni̱ ngue xca̱ map'ʉ, nu̱gä dí ɛ̱na̱ ngue go ni̱ nhohʉ ngue hi̱ndá̱ magä p'ʉ. I pa̱ Oja̱ ngue ma̱jua̱ni̱ te dí xi'a̱hʉ. A nu̱'mø guí ɛ̱mhmʉ ngue hi̱mma̱ jua̱ni̱ te dí̱ mma̱, nu̱gä da̱di̱ n'u̱ni̱ ngue ma̱da̱ zʉcä Oja̱ 'mø. \v 24 Hi̱ndí̱ nne ga̱ mma̱ ngue ja ga̱ sänni̱ ha gdi japni̱ nt'ɛ̱c'ɛ̱i̱hʉ, ya dí pa̱di̱ ngue dʉ ni̱ nt'ɛ̱c'ɛ̱i̱hʉ. A nu̱na̱ ra̱ hya̱ dí̱ nne ga̱ øt'e̱, guehna̱ ngue ma̱n'natho gui johyahʉ 'mø di ya̱hʉ. \c 2 \p \v 1 Ja̱na̱ngue nu̱gä dí ɛ̱na̱ ngue ma̱n'na xa̱nho ngue ya hi̱ndá map'ʉ ma̱høn'a̱, porque nu̱'mø xca̱ magä p'ʉ, hønt'a̱ xti du̱ ni̱ mmʉihʉ co nu̱na̱ ra̱ hya̱ xca̱ ma̱ ngue xca̱ hɛc'a̱hʉ te gä guí øthʉ. \v 2 Porque nu̱'mø ga̱ øt'ä ngue da̱ du̱ ni̱ mmʉihʉ, ¿te'o da̱ zä da̱ 'yøt'e ngue ga̱ johyagä 'mø? Hi̱nda̱ høn'a̱thohʉ sä gui 'yøthʉ ngue ga̱ johyagä. Pɛ ¿ha di zä ga̱ johyagä 'mø ga̱ xi'a̱hʉ yø hya̱ di du̱ ni̱ mmʉihʉ? \v 3 Ja̱na̱ngue ya hi̱ndá̱ magä p'ʉ, sinoque høntho dá̱ pɛn'na̱hʉ ra̱ carta dá̱ ot'i. Hi̱ndá̱ ne ngue ga̱ mmap'ʉ ngue høndra̱ du̱mmʉi ga̱ ma ha̱. Porque ya hi̱nda̱ zä ga̱ johya 'mø ga̱ hɛc'a̱hʉ te guí øthʉ. Da̱gue'a̱hʉ p'ʉya, xquet'a̱ dí pa̱di̱ ngue hi̱nda̱ zä gui johyahʉ 'mø høndra̱ du̱mmʉi ga̱ ha̱ts'a̱hʉ p'ʉ. \v 4 Nu̱'mø ma̱ ot'ä ra̱ carta dá pɛn'na̱hʉ p'ʉ, ja̱njua̱ni̱ ngue hi̱ndí̱ pa̱di̱ te ga̱ ot'i, asta̱ dí zoni̱ ngue ra̱ ndødu̱mmʉi jagui. Porque dí pa̱di̱ ngue da̱ du̱ ni̱ mmʉihʉ 'mø gá̱ nu̱hʉ na̱ ra̱ hya̱ dá̱ ot'i. Pɛ nu̱na̱ ra̱ hya̱ dá̱ pɛn'na̱hʉ p'ʉ, hi̱ndá̱ pɛn'na̱hʉ p'ʉ ra̱ hya̱ ngue da̱ du̱ ni̱ mmʉihʉ. Sinoque dá̱ pɛn'na̱hʉ p'ʉ ra̱ hya̱ n'namhma̱ guí pa̱di̱ ngue ma̱thoguitho da̱di̱ ma̱'a̱hʉ. \s1 --------- \p \v 5 A nu̱na̱ ra̱ n'yohʉ bi 'yøtra̱ sʉi p'ʉ guí 'bʉhmʉ, hi̱nga̱ høngthogui bi 'yøt'e ngue bi du̱ ma̱ mmʉi, sinoque xquet'a̱ 'nɛ̱'a̱hʉ bi 'yøt'e ngue bi du̱ ni̱ mmʉihʉ na̱. Pɛ hi̱ndí̱ nne ga̱ mma̱ ngue ma̱thoguitho ra̱ nts'oni̱ bi 'yø'na̱ ra̱ n'yohʉ dí xi'a̱hʉ. Porque hi̱ndí̱ nne ngue da̱ 'yɛ̱ngui̱ ngue dí hørpa̱bi̱ ra̱ hya̱. \v 6 Pɛ nu̱yá, ya mmɛ gätho 'da'igu̱ ga̱ ma̱mhmʉ ngue ga̱ hɛjpa̱hʉ'a̱ te ø'na̱ ra̱ n'yohʉ na̱. Ya co nu̱'a̱ ya. \v 7 Xa̱nho ngue guí pu̱nnba̱hʉ'a̱ ra̱ n'yohʉ ya. Da̱mi̱ hojpa̱hʉ rá̱ mmʉi. Nu̱ya hi̱ngui̱ pa̱di̱ te da̱ 'yøtya, pɛ 'yo guí̱ nnehʉ ngue ni̱mantho ma̱thoguitho da̱ du̱ rá̱ mmʉi. \v 8 Ma̱'da'yo da̱mi̱ 'yu̱ti̱ ngue ga̱di̱ ma̱hmʉ'a̱ ra̱ n'yohʉ ya. \v 9 Ya ma̱m'mɛt'o xtá̱ pɛn'na̱hʉ p'ʉ ra̱ carta ngue guí hɛjpa̱hʉ'ʉ yø mmɛjma̱hya̱. Dá̱ xi'a̱hʉ na̱ ra̱ hya̱ na̱, dá̱ ne ngue ga̱ ha̱xä njua̱ni̱ ngue'mø gui 'yøt'e te dí xi'a̱hʉ, ogue hi̱n'na̱. Pɛ ya bi̱ nja, ya gá̱ hɛjpa̱hʉ na̱ ra̱ n'yohʉ dí̱ mma̱ngä. \v 10 Nu̱'mø guí pu̱nnba̱hʉ na̱ ra̱ n'yohʉ gá̱ hɛjpa̱hʉ ya, xquet'a̱ 'nɛ̱qui da̱di̱ pu̱nnbi̱. Porque dí̱ nne ngue rá̱ hmi̱ rá̱ dä ra̱ Cristo p'ʉ ga̱ pu̱nnbi̱ te'o guí pu̱nnba̱hʉ. Ma̱dague'a̱ hi̱ngui̱ ho te bi 'yørca̱gui̱ ra̱ ja̱'i̱, pɛ ga̱ pu̱nnbi̱, porque hi̱ndí̱ nne ngue di nts'onna̱ hya̱ p'ʉ ha guí 'bʉhmʉ. \v 11 Porque ra̱ zithu̱ ja̱njua̱ni̱ ngue thu̱hrá̱ xä ngue di ts'onna̱ hya̱ p'ʉ ha guí 'bʉhmʉ. Pɛ nu̱'mø di̱ nhojpa̱bi̱ yø ja̱'i̱, ya hi̱nda̱ da̱hra̱ zithu̱. \s1 --------- \p \v 12 Nu̱gä dá̱ map'ʉ ja ra̱ hni̱ni̱ Troas ngue dá̱ ma̱ngä hanja na̱ ra̱ hoga̱ 'da'yo hya̱ ngue ra̱ Cristo. Pɛ Oja̱ bi 'yøt'e ngue bi bøngma̱nho ra̱ hya̱ dá̱ ma̱ngä p'ʉ. \v 13 Pɛ hi̱mbi̱ zä xca̱ n'yo ma̱pähä, porque ma̱ cu̱hʉ ra̱ Tito ya ma̱rá̱ hya̱'a̱ ngue ja xca̱ nthɛ'be p'ʉ, pɛ hi̱mbi̱ zøhø. Ja̱na̱ngue dá̱ n'yɛ̱tegä p'ʉya, dá̱ thogui, da̱ni̱ mpagä p'ʉ ja ra̱ häi Macedonia, xa̱mhma̱tho ngue ja xca̱ni̱ nthɛ'be p'ʉ ra̱ Tito. \s1 --------- \p \v 14 Bi̱ mäqui ja̱mma̱digui Oja̱ nu̱na̱ bi 'yøt'e ngue dí̱ n'yo'be ra̱ Cristo, 'nɛ̱ fäxqui ngue hønnbʉ bi zä nná̱ ma i̱ ntha̱ha̱ ra̱ hya̱. Ndap'ʉ bi zä ni̱ ma ra̱ hya̱, tengu̱tho ra̱ bopo ngue ma̱hotho ga̱ yʉni̱ ndap'ʉ bi zä. Porque Oja̱ bi 'yøt'e ngue nu̱na̱ ra̱ hya̱ dí̱ mma̱ di̱ n'yo ndap'ʉ bi zä. \v 15 Ja̱njua̱ni̱ ngue nnu̱ ma̱nho Oja̱ ngue da̱di 'yonna̱ hya̱ ngue ra̱ Cristo. Nu̱'mø zø ra̱ bopo, nu̱'a̱ ga̱ yʉni̱, gätho yø ja̱'i̱ pa̱ha̱. Njarbʉtho ra̱ hya̱ dí̱ mma̱ngä ya, gätho yø ja̱'i̱ øxra̱ hya̱, ngu̱'ʉ di̱ nya̱nyø te, ngu̱'ʉ da̱ ma ra̱ castigo, gä øxra̱ hya̱. \v 16 A nu̱ yø ja̱'i̱ da̱ ma ra̱ castigo, nu̱na̱ ra̱ hya̱ øde, ɛ̱na̱ ra̱ nda̱te n'youi ra̱ hya̱ p'ʉ ga̱ mbɛ̱ni̱. Pɛ yø ja̱'i̱ di̱ nya̱nyø te, nu̱na̱ ra̱ hya̱ øde, ma̱zihotho p'ʉ ga̱ 'yøde, 'nɛ̱ ti̱nyø mmʉi ngue guehna̱ ra̱ hya̱ i di̱nna̱ 'da'yo te na̱. ¿Te'o xøda̱ bøni̱ ngue da̱ ba̱sɛ ha di japi da̱ 'yø'na̱ ra̱ 'bɛfi na̱? \v 17 Porque xa̱ngu̱ yø ja̱'i̱ di ho ngue da̱ ma̱mbrá̱ hya̱ Oja̱, pɛ høntho nne ngue da̱ gʉjpa̱bi̱ ra̱ mɛ̱nyu̱ yø ja̱'i̱. Porque ma̱ ua̱nts'i̱ ra̱ hya̱ i̱ mma̱, hi̱nga̱ gä gue'a̱ rá̱ hya̱ Oja̱ i̱ mma̱. Pɛ nu̱gä, nu̱na̱ ra̱ 'bɛfi bi 'dacä Oja̱ ngue ga̱ øt'e, gue'a̱ dí øt'a̱. 'Nɛ̱ nnu̱ Oja̱ ngue hi̱mma̱ xøts'etho nná̱ ma̱nna̱ hya̱, sinoque dí ha̱hma̱ mmʉi ngue dí ørpa̱bi̱ rá̱ 'bɛfi ra̱ Cristo. \s1 --------- \c 3 \p \v 1 Ma̱mi̱ 'yɛ̱mhmʉ ngue nná̱ ma̱ngä na̱ ra̱ hya̱ na̱ ngue dí ɛ̱spa̱bi̱ ra̱ hya̱ dí̱ mma̱. ¿Ua guí ɛ̱mhmʉ ngue ma̱hyoni̱tho gdi ca̱gä n'na ra̱ carta ga̱ dä'a̱hʉ, ja di̱ mma̱mp'ʉ ngue xa̱nho ra̱ 'bɛfi dí øt'e? ¿Ogue go guí 'dacjʉ n'na ra̱ carta ngue ga̱ ca̱xpʉ nná̱ ma, ja da̱ ma̱mp'ʉ ngue xa̱nho ra̱ 'bɛfi dí øt'e, tengu̱tho øt'i'da? \v 2 Pɛ nu̱gä hi̱ngra̱ carta dí honi̱ ngue da̱ mäxqui. Nu̱'mø nne n'na ra̱ ja̱'i̱ ngue da̱ ba̱di̱ hanja ra̱ hya̱, da̱ zä da̱ nu̱ te gni̱ 'yohʉ, ja da̱ ba̱p'ʉ p'ʉya ngue'mø pømma̱nho ra̱ hya̱ dá̱ ma̱ngä p'ʉ guí 'bʉhmʉ ogue hi̱n'na̱. Nu̱gä za̱nt'a̱ dí̱ mbɛ̱n'a̱hʉ. \v 3 Ra̱ Cristo nnepe ngue da̱ nu̱ yø ja̱'i̱ hangu̱ ra̱ nho bi 'yøt'a̱hʉ na̱ ra̱ hya̱ dá̱ ma̱ngä. Pɛ hi̱mbi̱ 'yotra̱ carta conna̱ tinta para ngue da̱ nu̱ yø letra yø ja̱'i̱. 'Nɛ̱ hi̱mbi̱ 'yotyø letra p'ʉ ja n'na ra̱ xindo tengu̱tho yø hya̱ bi 'yotra̱ Moisés. Sinoque ra̱ Espíritu Santo bi 'bät'a̱ ni̱ mmʉihʉ, gue'a̱ gui̱ nɛ̱qui̱'a̱ te bi 'yøt'a̱hʉ ra̱ Cristo'a̱. \p \v 4 Dí ha̱xa̱ njua̱ni̱ ya ngue nu̱p'ʉ ja rá̱ hmi̱ rá̱ dä Oja̱, nu̱na̱ rá̱ 'bɛfi ra̱ Cristo dí øt'e i pømma̱nho ngue dí̱ n'yogä'be ra̱ Cristo. \v 5 Nu̱'a̱ rá̱ 'bɛfi Oja̱ dá̱ øt'e, i pa̱sɛ Oja̱ ha gui japi ngue i sä di ørpa̱bi̱ rá̱ 'bɛfi. A nu̱gui̱, hi̱ngui̱ sä ga̱ ɛ̱na̱ ngue dí pa̱sɛ ha gda̱ japi te dí øt'e. \v 6 I øt'a̱ Oja̱ ngue i sä ga̱ xicä yø ja̱'i̱ hanja na̱ ra̱ 'da'yo cohi bi 'yøt'ui Oja̱ yø ja̱'i̱. Nu̱na̱ ra̱ 'da'yo cohi na̱, hi̱ngui̱ ngu̱ yø ley nt'ot'i ngue da̱ t'ɛ̱mbi̱ da̱ 'yøtra̱ ja̱'i̱. Sinoque i̱ mma̱nna̱ 'da'yo cohi ngue høndra̱ Espíritu Santo da̱ zä di u̱nna̱ 'da'yo te yø ja̱'i̱. Pɛ nu̱ ra̱ ja̱'i̱ ɛ̱na̱ ngue da̱ 'yøt'e gätho yø hya̱ nt'ot'i p'ʉ ja ra̱ ley, ya ra̱ castigo di̱ nthɛui, porque hi̱nda̱ zä da̱ 'yøt'e te gä mma̱mp'ʉ ja ra̱ ley. Pɛ ra̱ Espíritu Santo, ra̱ 'da'yo te di u̱ni̱. \p \v 7 A nu̱na̱ ra̱ ley bi 'yotra̱ Moisés, guep'ʉ ja n'na ra̱ xindo bi 'yotra̱ letra. Nu̱'mø mi̱ ma nt'ot'i na̱ ra̱ hya̱ p'ʉya, xa̱ndøn zaqui rá̱ nyot'i Oja̱ n'youi. Nu̱'a̱ rá̱ hmi̱ ra̱ Moisés, asta̱ hi̱ngui̱ sä da̱ hyɛ̱tyø judío porque ɛ̱mmɛ̱i̱ di yoxni̱ rá̱ hmi̱. Pɛ nu̱'a̱ te gui yoxni̱ rá̱ hmi̱, 'dami̱ts'ʉ bi̱ m'mɛdi asta̱ gue'mø mi̱ gohi tengu̱tho mi̱ ja m'mɛt'o. Ja̱na̱ngue ma̱zihotho te bá̱ njap'ʉ ha bá̱ fʉdi bá̱ nja rá̱ ts'ɛdi ra̱ ley. Nja ngue nu̱'a̱ ra̱ ley, i̱ mma̱ ngue nu̱ ra̱ ja̱'i̱ hi̱ngui̱ øt'e te gäma̱ hya̱ mma̱mp'ʉ ja ra̱ ley, da̱ ma ra̱ castigo ra̱ ja̱'i̱. \v 8 Pɛ ma̱ da̱tho ma̱zihotho na̱ ra̱ hya̱ bi 'dacjʉ ra̱ Espíritu Santo. \v 9 Xi'mø ngue ma̱zihotho i̱ nɛ̱qui̱ na̱ ra̱ hya̱ bi̱ ma̱ ngue da̱ ma ra̱ castigo yø ja̱'i̱, goma̱ guehna̱ ra̱ hya̱ xicjʉ Oja̱ ya ngue ya bi hoga̱ ma̱ ts'oquihʉ. Ma̱n'na ma̱ da̱tho ngue ma̱zihotho na̱ ra̱ hya̱ na̱ya. \v 10 Mi̱ ta̱te mi̱ ho ra̱ ley mi̱ ja ma̱m'mɛt'o, pɛ hapʉ gue da̱ hya̱nnba̱bi̱ ra̱ ley'a̱ ga̱nho ra̱ hoga̱ 'da'yo hya̱ ya. \v 11 Xi'mø ngue mi̱ ta̱te mi̱ ho ra̱ ley mi̱ ja m'mɛt'o, 'nɛ̱ hi̱mbi̱ zɛdi para za̱ntho, ya ma̱n'natho ma̱thoguitho xa̱ndønho na̱ ra̱ hoga̱ 'da'yo hya̱ ya, porque i ja para za̱ntho na̱ya. \p \v 12 Dí pa̱'a̱ njua̱ni̱ ngue guehna̱ ra̱ hya̱ ta̱te xa̱nho na̱ya. Ja̱na̱ngue nu̱yá, da̱di ja ndu̱mmʉi ngue dí̱ mma̱nna̱ hya̱, dí̱ nnepe da̱ ba̱di̱ gätho yø ja̱'i̱ ngue ta̱te xa̱nho na̱ ra̱ hya̱ na̱. \v 13 Nu̱gä hi̱ndí̱ øt'e tengu̱tho bi 'yøtra̱ Moisés ngue bi gu̱trá̱ hmi̱, hi̱mbi̱ nepe xta̱ nnu̱ yø judío ngue di yoxni̱ rá̱ hmi̱. Porque hi̱ngui̱ nnepe da̱ nu̱ yø ja̱'i̱ ha di̱ m'mɛ'a̱ gui yoxni̱ rá̱ hmi̱. \v 14 Hi̱mbi̱ zä bi di̱nyø mmʉi yø judío hanja na̱ ra̱ hya̱ na̱. Asta̱ guetya njarbʉtho, hi̱ngui̱ ti̱ndyø mmʉi yø ja̱'i̱ hanja ra̱ hya̱. Nu̱'mø di xähra̱ Ma̱ca̱ Libro ha nt'ot'i ra̱ nyogui cohi bá̱ nja m'mɛt'o, hi̱ngui̱ ti̱ni̱ hanja ra̱ hya̱. Porque høndra̱ ja̱'i̱ da̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ ra̱ Cristo, da̱ zä da̱ di̱ni̱ xa̱nho rá̱ mmʉi hanja na̱ ra̱ hya̱ na̱. \v 15 Asta̱ guetyø pa ja p'ʉya, nu̱'mø di xähyø judío ya yø hya̱ bi 'yotra̱ Moisés, njot'itho yø n'yomfɛ̱ni̱. \v 16 Pɛ nu̱'mø bi 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ ra̱ Hmu̱ Jesucristo ra̱ ja̱'i̱, ya i xohrá̱ n'yomfɛ̱ni̱ i̱ njot'i, da̱ di̱nna̱ mmʉi hanja ra̱ hya̱. \v 17 Porque ra̱ Hmu̱ Jesucristo conna̱ Espíritu Santo 'da'igu̱ øt'e. A nu̱yá, nu̱ ra̱ ja̱'i̱ ngue n'youi ra̱ Espíritu Santo, nu̱na̱ ra̱ ley mi̱ mma̱ ngue da̱ ma ra̱ castigo ra̱ ja̱'i̱, ya bi xotra̱ hya̱ ma̱di̱ ja ts'ɛdi ra̱ ley. \v 18 Gätho ga̱hʉ ya, ya bi di̱ni̱ xa̱nho ma̱ mmʉihʉ ngue ma̱ da̱tho xa̱ndønho'a̱ ra̱ Hmu̱ Jesús. Mɛ̱nte ra̱ pa dí 'bʉhmʉ ya, hønt'a̱ hønt'a̱ so ma̱ mmʉihʉ'a̱ ya, ya sär'mø ngue ma̱n'na ma̱n'na gda̱ cohmʉ tengu̱tho'a̱. Pɛ gue gue'a̱ ra̱ Espíritu Santo da̱ ja na̱ ra̱ hya̱ na̱. \s1 --------- \c 4 \p \v 1 Bi 'yørca̱ ra̱ ma̱te Oja̱ ngue bi 'dacä na̱ ra̱ 'bɛfi na̱. Ja̱na̱ngue nu̱yá, hi̱nja̱m'mø di cohma̱ mmʉi ngue ha nná̱ ma̱ngä ra̱ hya̱. \v 2 Nu̱'a̱ n'na ra̱ hya̱ ngue nt'a̱gui̱tho i̱ nja, i̱ n'youi ra̱ 'bɛ'isä, hi̱nga̱ gue'a̱ nná̱ 'yogä'a̱. Hi̱ngra̱ nts'o nná̱ n'yo ngue ga̱ hätyø ja̱'i̱. Sinoque rá̱ hya̱ Oja̱ dí̱ mma̱, hi̱ndí̱ sänsɛ yø hya̱ dí̱ mma̱. Nu̱p'ʉ ja rá̱ hmi̱ rá̱ dä Oja̱, gä gue'a̱ ra̱ hya̱ ma̱jua̱ni̱ dí̱ mma̱. Ngu̱na̱ dí øt'e, n'namhma̱ ngue di̱ n'yo yø mmʉi yø ja̱'i̱ ngue xa̱nho na̱ ra̱ hya̱ dí̱ mma̱. \v 3 Pɛ nu̱ya yø ja̱'i̱ hi̱ngui̱ ti̱mp'ʉ ja yø mmʉi hanja na̱ ra̱ hoga̱ 'da'yo hya̱ dí̱ mma̱, guehya yø ja̱'i̱ ni̱ hya̱ ra̱ 'yu̱ ngue di̱ ma ra̱ castigo ya. \v 4 Gue'a̱ ra̱ zithu̱ 'yo ua ja ra̱ xi̱mhäi xa̱ ngorpa̱ yø n'yomfɛ̱ni̱ yø ja̱'i̱ hi̱ngui̱ ɛ̱c'ɛ̱i̱ ra̱ hoga̱ 'da'yo hya̱ ya. Porque hi̱ngui̱ nnepe da̱ xohyø n'yomfɛ̱ni̱ yø ja̱'i̱ co nu̱na̱ ra̱ hoga̱ 'da'yo hya̱, ngue da̱ ba̱di̱ hanja ngue ma̱guesɛ na̱ ra̱ Cristo. Porque ra̱ Cristo bi̱ nja̱'i̱, 'nɛ̱ gue'a̱ ra̱ Cristo 'da'igu̱ui Oja̱. \v 5 Nu̱na̱ ra̱ hya̱ dí̱ mma̱ngä p'ʉ ha 'bʉhyø ja̱'i̱, hi̱nna̱ ma̱ngä na̱ ra̱ hya̱ na̱ ngue go da̱ 'yɛ̱sca̱gui̱ yø ja̱'i̱. Sinoque gue'a̱ ra̱ Jesucristo dí̱ mma̱ hanja ngue hønsɛ'a̱ ra̱ Hmu̱ ja ngue da̱ t'ɛ̱c'ɛ̱i̱'a̱. A nu̱gä p'ʉya, rá̱ mɛfitho gra̱ Cristo, dí ørpa̱bi̱ rá̱ 'bɛfi nu̱na̱ da̱ 'yøt'a̱hʉ ra̱ nho. \v 6 A nu̱yá, Oja̱ bi zänni̱ ngue bi̱ nja rá̱ nyot'i di yorbu̱ ja ra̱ 'bɛxu̱i̱. 'Nɛ̱ xquet'a̱ bá̱ sänni̱ ngue guehna̱ ra̱ hoga̱ 'da'yo hya̱ bi xoga̱ ma̱ mmʉihʉ, n'namhma̱ ngue ga̱ pa̱hmʉ hanja ngue ta̱te Oja̱. Porque ya bi̱ di̱mma̱ mmʉihʉ hanja ra̱ Cristo. \s1 --------- \p \v 7 Nu̱na̱ ra̱ hya̱ bi färca̱gui̱ Oja̱ ngue ga̱ mma̱, guehna̱ ra̱ hoga̱ 'da'yo hya̱ hi̱n'yʉ n'na ra̱ cosa ngue rá̱ mu̱ui na̱. Pɛ nu̱gui̱, hi̱n tema̱ ts'ɛdi jagui ngue gdi pa̱sɛ ha gdá̱ japi ga̱ mma̱nna̱ hya̱. Ja̱na̱ngue ja di̱ nɛ̱qui̱ p'ʉ xa̱nho ya ngue guesɛ Oja̱ bi 'dacra̱ ts'ɛdi ngue dí̱ mma̱mbrá̱ hya̱. \v 8 Ma̱da̱gue'a̱ ngue gä ra̱ n'ʉ nná̱ 'bʉi, pɛ hi̱ngui̱ tu̱ ma̱ mmʉi. Ma̱da̱gue'a̱ ngue ja'mø ya hi̱ndí pa̱di̱ te ga̱ øt'e, pɛ hi̱ngui̱ cohma̱ mmʉi. \v 9 Ma̱da̱gue'a̱ sʉcyø ja̱'i̱, pɛ Oja̱ hi̱ngui̱ hɛga̱gui̱. Ma̱da̱gue'a̱ ɛngba̱ häi yø ja̱'i̱ ra̱ hya̱ dí̱ mma̱, pɛ ma̱høndí̱ ha̱ ra̱ ts'ɛdi dí honi̱ ha nná̱ japra̱ hya̱. \v 10 Hønnbʉ bi zä dí søni̱ da̱di̱ n'u̱ni̱ ngue ma̱da̱ thogui, tengu̱tho bi 'yøtra̱ Jesús ngue bi tho. Ja̱na̱ngue ja dá̱ ba̱p'ʉ yø ja̱'i̱ ya ngue gue'a̱ ra̱ Jesús i 'bʉi ngue fäxca̱gui̱. \v 11 Mɛ̱nte yø pa dí 'bʉi, n'na pa ngu̱ n'na pa, ya ja ngue da̱ hyogyø ja̱'i̱ ngue dí̱ mma̱ hanja ra̱ Jesús. Ja dá̱ ba̱p'ʉ yø ja̱'i̱ ya ngue gue'a̱ ra̱ Jesús i 'bʉi ngue fäxca̱gui̱, ja̱na̱ngue hi̱nte di jacyø ja̱'i̱. \v 12 Mɛ̱nte yø ja̱'i̱ honi̱ ngue ha di hyogui, pɛ nu̱gä p'ʉya mɛ̱nte dí 'bʉi, dí honi̱ ha gdí̱ nthɛhʉ ra̱ 'da'yo te. \p \v 13 Nu̱p'ʉ ja ra̱ Ma̱ca̱ Libro, i̱ nt'ot'i ra̱ hya̱ bi̱ ma̱n'a̱ n'na nc'ɛ̱i̱ ngue bi 'yɛ̱na̱: “Nu̱na̱ te ra̱ hya̱ dí ɛ̱c'ɛ̱i̱, guehna̱ ra̱ hya̱ ja ngue ga̱ xihyø ja̱'i̱ na̱”, bi 'yɛ̱na̱. Xquet'a̱ di̱ njadä p'ʉya ngue nu̱na̱ te ra̱ hya̱ dí ɛ̱c'ɛ̱i̱, guehna̱ dí xihyø ja̱'i̱ na̱ya. \v 14 'Nɛ̱ hi̱ndí̱ su̱ ngue da̱ hyogyø ja̱'i̱, porque dí pa̱di̱ ngue nu̱'mø mi̱ tho ra̱ Jesús, Oja̱ bi japi bi bɛ̱nna̱te. Di̱ njathʉ p'ʉya, ngue ya ma̱ n'yohʉ ra̱ Jesús, xquet'a̱ da̱ 'yøt'Oja̱ ngue ga̱ bɛ̱nna̱tehʉ, 'nɛ̱ 'da zixca̱thohʉ Oja̱ p'ʉ ha 'bʉi. \v 15 Nu̱ te gä ra̱ n'ʉ dá̱ sägä ya, da̱di̱ n'u̱ni̱ ngue dá̱ sägä ra̱ n'ʉ ngue dí honi̱ ha gdi̱ nthɛhʉ rá̱ ma̱te Oja̱. Nu̱'mø ya xta̱ngu̱ yø ja̱'i̱ di̱ nthɛui rá̱ ma̱te Oja̱, nu̱'a̱ ga̱ngu̱ yø ja̱'i̱ di ja ma̱mma̱di̱ Oja̱ p'ʉya, gä guehya yø ja̱'i̱ da̱ 'yɛ̱spa̱bi̱ Oja̱ ya. \s1 --------- \p \v 16 Ja̱na̱ngue nu̱yá, hi̱nja̱m'mø ngue di cohma̱ mmʉi te dí øt'e. Ma̱da̱gue'a̱ ngue ma̱n'na ni̱ ga̱hma̱ ts'ɛdi, pɛ ma̱ n'yomfɛ̱ni̱, n'na pa ngu̱ n'na pa ma̱n'na̱ ni̱ hya̱ ra̱ ts'ɛ̱di. \v 17 Ma̱da̱gue'a̱ ngue dí sä ra̱ n'ʉ mɛ̱nte yø pa dí 'bʉcua ja ra̱ xi̱mhäi, pɛ zits'ʉtho p'ʉ nná̱ bɛ̱ngä'a̱, porque da̱ thotho'a̱ ra̱ n'ʉ dí sägä. A nu̱p'ʉ di̱ mengra̱ n'ʉ xtá̱ sägä, xa̱ndøngu̱ ra̱ nho ga̱ nthɛ'be para za̱ntho. \v 18 Ja̱na̱ngue nu̱'a̱ te ra̱ n'ʉ dí thogui, hi̱ndí̱ ør'ma̱ güɛnda ngue masque dí sä ra̱ n'ʉ. Nu̱'a̱ ma̱ da̱tho ngue so ma̱ mmʉi, gue'a̱ ra̱ nho di 'daca̱ m'mɛfa Oja̱'a̱. Porque nu̱'a̱ te ra̱ n'ʉ tho'a̱ n'na mɛ̱nte ra̱ pa 'bʉi, i thotho'a̱. Pɛ nu̱'a̱ ra̱ nho mma̱n'Oja̱ ngue di̱ nja m'mɛfa, i ja para za̱ntho'a̱. \c 5 \p \v 1 A nu̱yá, gä dí pa̱di̱ ngue ga̱ tu̱hʉ, porque ma̱ do'yohʉ hi̱ngui̱ za̱i̱. Pɛ Oja̱, ya xa̱ nsäp'ʉ ma̱hɛ̱ts'i̱ ngue ja ga̱ni̱ m'mʉhmʉ p'ʉ para za̱ntho. Nɛ̱ nu̱p'ʉ ha ga̱ m'mʉhmʉ, guesɛ Oja̱ bi hoqui. \v 2 Ma̱jua̱ni̱ ngue mɛ̱nte ra̱ pa dí 'bʉhmʉ ua ja ra̱ häi, hi̱ndí̱ nnu̱hʉ ra̱ pa di̱ mpädi ha dí 'bʉhmʉ, n'na zihma̱ntho ga̱ni̱ m'mʉhmʉ p'ʉ ma̱hɛ̱ts'i̱ bí ja ma̱ ngu̱hʉ. \v 3 Ya ja ra̱ 'da'yo ngu̱ ha ga̱ m'mʉhmʉ. Hi̱ngui̱ sä ga̱ ɛ̱na̱ ngue hi̱n'yʉ ma̱ ngu̱mhmʉ. \v 4 Mɛ̱nte dí 'bʉhmʉ ua, dí da̱nts'i̱ ngue ra̱ n'ʉ dí sähʉ. Hi̱ndí̱ nne ga̱ mma̱ ngue ga̱ ɛ̱na̱ dí xønni̱ ga̱ socua ma̱ do'yo. Sinoque nu̱'a̱ dí xønhnʉ ngue ga̱ m'mʉhmʉ p'ʉ ja ra̱ ngu̱ di 'dacjʉ Oja̱ para za̱ntho, ya hi̱njon da̱ du̱. \v 5 Guehna̱ xí̱ nsä Oja̱ na̱ya ngue xa̱ hoqui hapʉ ga̱ m'mʉhmʉ. 'Nɛ̱ bá̱ pɛnhna̱ Espíritu Santo ga̱ n'yohʉ. A nu̱yá, ngue ya dí̱ n'yohʉ ra̱ Espíritu Santo, ya dí ha̱xʉ njua̱ni̱ ya ngue nu̱ te gäma̱ hya̱ mma̱n'Oja̱, gä di̱ nja. \p \v 6 Ja̱na̱ngue nu̱yá, dí ha̱ ra̱ ts'ɛdi hangu̱ ra̱ pa hi̱ndí̱ yobɛ̱ni̱. Mɛ̱nte dí 'bʉcua ja ra̱ xi̱mhäi, ya dí pa̱di̱ ngue tobe hi̱ndí̱ 'bʉp'ʉ ja ma̱ ngu̱m'me ra̱ Hmu̱ Jesús. \v 7 Nu̱'a̱ dí tø'mi̱ ngue dí nja, dí ha̱xa̱ njua̱ni̱ ngue ma̱jua̱ni̱ di̱ nja. \v 8 Ya hi̱ndí̱ yobɛ̱ni̱ ngue ngu̱'a̱ di̱ nja, ja̱na̱ngue da̱di xøni̱ ga̱ tu̱. Porque dí xønni̱ ga̱ni̱ m'mʉ'be ra̱ Hmu̱ Jesús. \v 9 Pɛ nu̱yá, mɛ̱nte dí 'bʉi ogue xca̱ tu̱, para za̱ntho dí̱ nne ga̱ ørpa̱bi̱ rá̱ pähä ra̱ Hmu̱. \v 10 Porque gäthoga̱hʉ, nu̱'a̱ te xtá̱ n'yohʉ ua ja ra̱ xi̱mhäi, da̱ zønna̱ pa da̱ hya̱sca̱hʉ ra̱ güɛnda ra̱ Cristo. N'na ngu̱ n'na yø ja̱'i̱ di t'u̱nni̱ te ja ngue di tocabi, ogue xa̱nho ogue xa̱n'ʉ te xa̱ n'yo mɛ̱nte ra̱ pa xa̱ m'mʉhra̱ ja̱'i̱. \s1 --------- \p \v 11 A nu̱yá, nu̱na̱ ra̱ Hmu̱ Jesús dí̱ nnu̱ ma̱nsu̱gä na̱, 'nɛ̱ dí̱ nne ngue da̱ nu̱ ma̱nhogui. Ja̱na̱ngue nu̱yá, da̱di ja ndu̱mmʉi ngue ga̱ ta̱pyø mmʉi mi̱'da yø ja̱'i̱ ngue da̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ ra̱ hya̱. Nu̱na̱ Oja̱, ya pa̱di̱ te gä dí øt'e, da̱ gue'a̱hʉ, xquet'a̱ dí̱ nne ngue guí pa̱hmʉ hanja'a̱ te dí øt'e. \v 12 Nu̱na̱ ra̱ hya̱ dí̱ mma̱, ma̱mi̱ 'yɛ̱mhmʉ ngue høntho da̱di hoqui te dí̱ mma̱ para ngue da̱ zäp'ʉ ga̱ ɛ̱spi̱ te dí øt'e. Sinoque dí xi'a̱hʉ xa̱nho hanja te dí øt'e, n'namhma̱ ngue da̱ zäp'ʉ gui̱ nya̱njʉ p'ʉ ha di ya̱jpa̱gui̱ yø ja̱'i̱. A nu̱ya yø ja̱'i̱ di ya̱jpa̱gui̱, guehya di ho da̱ 'yɛ̱spa̱bi̱ yø hya̱ p'ʉ ha ya̱, ma̱da̱gue'a̱ hi̱nga̱ njua̱ni̱ yø n'yomfɛ̱ni̱. \v 13 Nu̱'mø guí ɛ̱njʉ ngue dí locogä ngue te dí øt'e, nu̱ te dí øt'e høntho dí honnbi̱ ha di t'ɛ̱spa̱bi̱ Oja̱. A nu̱'mø guí ɛ̱mhmʉ ngue hi̱ndí̱ locogä, gue'mø høntho gdi honi̱ ha gdá̱ japi ngue ga̱ øt'a̱hʉ ra̱ nho 'mø. \v 14 Rá̱ngue di̱ ma̱cjʉ ra̱ Cristo, a nu̱ya høndrá̱ pähä ra̱ Cristo dí honi̱ ha gdá̱ ørpa̱bi̱ ya. Ya bi du̱ ra̱ Cristo ngue bi ya̱ncjʉ. Ja̱na̱ngue dí ør'ma̱ güɛnda ya ngue ɛ̱ntho gä dá̱ tu̱hʉ 'mø mi̱ du̱'a̱. \v 15 Bi du̱ ra̱ Cristo ngue da̱ ya̱ni̱ gätho ga̱hʉ. Ja̱na̱ngue ya hi̱nga̱ sänsɛ te gdá̱ 'yohʉ ya, sinoque ya gdá̱ 'bʉhmʉ'a̱ ngue ga̱ ørpa̱hʉ rá̱ pähä ra̱ Cristo, nu̱'a̱ bi du̱ 'nɛ̱ bi bɛ̱nna̱te. \p \v 16 Xiya, ¿ua høntho da̱ hnu̱ n'na ra̱ ja̱'i̱, ya fa̱di̱ te ja rá̱ mmʉi? Nu̱'a̱, hi̱nda̱ zä'a̱. Nu̱'mø yø pa mi̱ m'mʉhra̱ Cristo, dá̱ ɛ̱na̱ ngue dá̱ pa̱di̱ te'o. Pɛ nu̱ te dá̱ bɛ̱ngä'ʉ yø pa'ʉ, ya hi̱nma̱ ngu̱'a̱ ja ma̱ n'yomfɛ̱ni̱ ya. \v 17 A nu̱ ra̱ ja̱'i̱ ɛ̱c'ɛ̱i̱ ra̱ Cristo, ya com'da'yo rá̱ n'yomfɛ̱ni̱. Ya bi zɛp'ʉ'a̱ te ma̱ni̱ n'yo m'mɛt'o. A nu̱'a̱ te ga̱ 'yo ya, gä ma̱'da'yo. \v 18 Guehna̱ Oja̱ øt'e ngue ma̱'da'yo'a̱ te ga̱ 'yo ra̱ ja̱'i̱. Ya ma̱ amigohʉ Oja̱ ya ngue bi gu̱rca̱ ma̱ ts'oquihʉ ra̱ Cristo. Ja̱na̱ngue bi 'dajhma̱ 'bɛfihʉ Oja̱ ngue ga̱ xihmʉ mi̱'da yø ja̱'i̱ ngue di̱ n'amigoui Oja̱. \v 19 Nu̱na̱ Oja̱, bá̱ ɛ̱xra̱ Cristo para ngue da̱ japyø ja̱'i̱ ngue di̱ n'amigoui Oja̱. Hi̱mbi bɛ̱ntho Oja̱ ngue ja yø ts'oqui yø ja̱'i̱. Ya bi 'dacjʉ ra̱ 'bɛfi ngue ga̱ ximhmʉ ra̱ hoga̱ 'da'yo hya̱ yø ja̱'i̱. \p \v 20 A nu̱gä bi 'yøt'e ngue rá̱ representantegä ra̱ Cristo. Tengu̱tho 'mø ngue da̱ zo'a̱sɛhʉ Oja̱, nu̱ te nne da̱ ma̱n'Oja̱, guehna̱ ra̱ hya̱ dí xi'a̱hʉ na̱ya. Nu̱na̱ ra̱ Cristo i̱ nne na̱ ngue gui̱ n'amigohʉ Oja̱. \v 21 Ra̱ Cristo hi̱n tema̱ ts'oqui i ja na̱, pɛ para ngue bi gu̱rca̱ ma̱ ts'oquihʉ, Oja̱ bi japi ngue bi du̱ conná̱ nguehma̱ ts'oquihʉ. Ja̱na̱ngue nu̱p'ʉ ja rá̱ hmi̱ rá̱ dä Oja̱, nu̱'mø bi zä dá̱ ɛ̱c'ɛ̱i̱hʉ ra̱ Cristo, ya bi̱ nhohma̱ ts'oquihʉ p'ʉya. \s1 --------- \c 6 \p \v 1 A nu̱gä ya, ngue ya rá̱ mɛfigä Oja̱, dí xi'a̱hʉ ngue ma̱mi̱ ʉnthohʉ na̱ rá̱ ma̱te Oja̱ di 'da'a̱hʉ. \v 2 Porque Oja̱, nu̱'a̱ ra̱ hya̱ nt'ot'i p'ʉ ja ra̱ Ma̱ca̱ Libro i ɛ̱na̱: “Bá̱ ɛ̱p'ʉ ra̱ pa xtá̱ sänni̱ ngue ga̱ 'da'a̱hʉ n'na ra̱ ma̱te. Nu̱'mø ga̱ socjʉ, ga̱ øde te guí xicjʉ. Gue'a̱ ra̱ pa'a̱ ngue da̱ zä di̱ nya̱nni̱ tehʉ 'nɛ̱ ga̱ fäxa̱hʉ”, ɛ̱n'Oja̱. A nu̱yá, guehra̱ pa jap'ʉ i sä gui̱ nzohmʉ Oja̱ ya. Guehra̱ pa jap'ʉ di̱ nya̱nni̱ tehʉ ya. \p \v 3 Nu̱ te dí øt'e, dí honi̱ ha nna̱ japi ngue da̱ gohi xa̱nho, porque hi̱ndí̱ nnepe ngue da̱ 'yɛ̱ngyø ja̱'i̱ hi̱ngui̱ ho rá̱ hya̱ Oja̱ dí̱ mma̱. \v 4 Sinoque dí̱ nnepe ngue da̱ ba̱di̱ gätho yø ja̱'i̱ ngue rá̱ 'bɛfi Oja̱ dí ørpe. Ja̱na̱ngue nu̱gä dí sɛti hangu̱ ra̱ n'ʉ dí thogui. Ja'mø hi̱n'yʉ te ga̱ honi̱. Ja'mø congba̱ yø ja̱'i̱ ngue sʉqui. \v 5 Ja'mø fɛgba̱gui̱ yø ja̱'i̱. Ja'mø coca̱ fädi. Ja'mø pɛts'i da̱ zajthogui yø ja̱'i̱. Ja'mø da̱di̱ mpɛfi hi̱n'yʉ p'ʉ rá̱ nzɛgui. Ja'mø hi̱nga̱ mbongui̱ ra̱ ora ga̱ n'a̱ha̱. Ja ra̱ ora ngue ya ga̱ tu̱ ra̱ thu̱hu̱. \v 6 Nu̱'a̱ gui̱ nɛ̱qui̱ xa̱nho ngue rá̱ 'bɛfi Oja̱ dí ørpe ngue di 'yo xa̱nho, 'nɛ̱ dí pa̱di̱ xa̱nho hanja na̱ ra̱ hoga̱ 'da'yo hya̱. 'Nɛ̱ gä dí sɛti te gä ørca̱gui̱ yø ja̱'i̱, i ja ma̱ yemmʉi. 'Nɛ̱ fäxca̱gui̱ ra̱ Espíritu Santo ngue sä dí ørpa̱bi̱ rá̱ 'bɛfi Oja̱. 'Nɛ̱ ma̱jua̱ni̱ ngue da̱di̱ ma̱di̱ gätho yø ja̱'i̱. \v 7 Di 'dacra̱ ts'ɛdi Oja̱ ngue nu̱na̱ ra̱ hya̱ ma̱jua̱ni̱ da̱ zä ga̱ mma̱ xa̱nho hanja. 'Nɛ̱ da̱di ja ndu̱mmʉi ngue gä ra̱ nho gdá̱ n'yo, n'namhma̱ ngue hi̱nha di da̱jpa̱gui̱ ra̱ nts'o i ja ndap'ʉ bi zä. \v 8 A nu̱yá, 'bʉhyø ja̱'i̱ ngue nnu̱ ma̱nsu̱gui̱, xi̱mmi̱ 'bʉhyø ja̱'i̱ ngue hi̱ngui̱ nnu̱ ma̱nsu̱gui̱. 'Bʉhyø ja̱'i̱ ngue nnømma̱nhogui̱, ximmi̱ 'bʉhyø ja̱'i̱ ngue nnømma̱n'ʉgui̱. 'Bʉhyø ja̱'i̱ ɛ̱ngui̱ ngue dí häte, pɛ nu̱gä za̱nt'a̱ gä gue'a̱ ra̱ hya̱ ma̱jua̱ni̱ dí̱ mma̱. \v 9 Ma̱da̱gue'a̱ da̱di̱ mpa̱'be xa̱nho yø ja̱'i̱, pɛ 'bʉ i'da mma̱ ngue hi̱ngui̱ pa̱gui̱. Ja ra̱ ora ya dí 'bʉi ngue ra̱ nda̱te, pɛ tobe di pongui̱. Mbɛ̱nngui̱ xa̱ n'ʉ yø ja̱'i̱, pɛ hi̱ngui̱ hogui. \v 10 Ma̱da̱gue'a̱ tär'ma̱n'ʉ ma̱ mmʉi te dí thogui, pɛ nu̱ua ja ma̱ n'yomfɛ̱ni̱ da̱di johyatho. Ma̱da̱gue'a̱ dí hyoya, pɛ nu̱na̱ ra̱ hya̱ dí̱ mma̱, xa̱ndøngu̱ yø ja̱'i̱ ørpa̱bi̱ ra̱ nho na̱ ra̱ hya̱ na̱. Ma̱da̱gue'a̱ hi̱ngui̱ts'ʉ te dí pɛts'i, pɛ nu̱ te gätho i ja, gä gue'a̱ ørca̱gui̱ ra̱ nho'a̱. \p \v 11 Ague ma̱ zi cu̱'a̱hʉ gyø mmɛ̱ngu̱hʉ p'ʉ ja ra̱ hni̱ni̱ Corinto. Nu̱gä, gä dá̱ xi'a̱hʉ te gäma̱ hya̱ so ma̱ mmʉi, hi̱n tema̱ hya̱ dá̱ co'mi̱. Porque ja̱njua̱ni̱ da̱di̱ ma̱'a̱hʉ. \v 12 A nu̱'mø ngue hi̱n da̱di̱ n'amigoui ya, pɛ ngue guí̱ nnesɛ ngue hi̱n da̱di̱ n'amigoui. Pɛ nu̱gui̱, ɛ̱mmɛ̱i̱ dí̱ nne ga̱ n'amigoui. \v 13 Nu̱gä dí̱ nzo'a̱hʉ tengu̱tho n'na ra̱ papá 'mø nzohyø ba̱si̱, da̱di ja'a̱hʉ p'ʉ. Da̱mi̱ ma̱qui̱ tengu̱tho nná̱ ma̱'a̱hʉ. \s1 --------- \p \v 14 A nu̱yá, 'yo guí̱ nne gui̱ nsixhʉ'ʉ yø ja̱'i̱ hi̱ngyø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱. Porque n'nan'yo ra̱ hya̱ ga̱ 'yo yø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ ngue'a̱ te ra̱ hya̱ ga̱ 'yo yø ja̱'i̱ hi̱ngyø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱. A nu̱ ra̱ ja̱'i̱ ngue gä ra̱ nho ga̱ 'yo, hi̱nga̱ 'da'igu̱ øt'ui ra̱ ja̱'i̱ nu̱'a̱ xa̱ nts'o ga̱ 'yo. N'nan'yo ga̱ 'yo'ʉ, tengu̱tho ra̱ nyot'i, n'nan'yo gui̱ nɛ̱qui̱ ngue'a̱ gui̱ nɛ̱qui̱ ra̱ 'bɛxu̱i̱. \v 15 Porque ra̱ Cristo hi̱nga̱ 'da'igu̱ øt'ui ra̱ zithu̱'a̱. Xi̱mma̱ngu̱ n'na ra̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ ya, xquet'a̱ hi̱nga̱ 'da'igu̱ øt'ui n'na ra̱ ja̱'i̱ hi̱ngra̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱. \v 16 Nu̱p'ʉ ja rá̱ ni̱ja̱ Oja̱, hønsɛ'a̱ ma̱jua̱ni̱ ngue Oja̱ i 'bʉi i̱ ntha̱nne p'ʉ. Hi̱n'yʉ ra̱ nt'ɛ̱di̱ ngue ja di̱ ntha̱nne p'ʉ yø da̱hmu̱. Gue'a̱hʉ i̱ nnøpa̱ ni̱ja̱ Oja̱, porque Oja̱ i ɛ̱na̱: “Ga̱ n'yo'be'ʉ yø ja̱'i̱ tha̱nnegui. 'Nɛ̱ gueque rá̱ Oja̱gä'ʉ, 'nɛ̱ gue'ʉ ma̱ ja̱'i̱'ʉ”, ɛ̱n'Oja̱. \v 17 Nu̱na̱ Oja̱ ma̱høn'a̱ ɛ̱na̱: “Da̱mi̱ pømhmʉ p'ʉ ha 'bʉhyø ja̱'i̱ xa̱nts'o te øt'e. 'Yoguí øthʉ'a̱ ra̱ nts'o øt'ʉ, n'namhma̱ ngue da̱ zä gui sohʉ ma̱ 'yɛgä. \v 18 Nu̱gä ya da̱ zä gui 'yøt'e ngue ni̱ papága̱hʉ. Nu̱gä p'ʉya, ga̱ øt'e ngue ma̱ ba̱si̱'a̱hʉ”, ɛ̱nna̱ Oja̱ i jasɛ rá̱ ts'ɛ̱di. \c 7 \p \v 1 Ague ma̱ zi cu̱'a̱hʉ, ngu̱na̱ ra̱ hya̱ di ya̱t'Oja̱ da̱ 'yørca̱hʉ ya. Ja̱na̱ngue ma ga̱ hɛhmʉ p'ʉ'a̱ te gäma̱ nts'o i ja. Ga̱ hɛhmʉ p'ʉ'ʉ te gäma̱ cosa di ts'onnga̱ ma̱ do'yohʉ. Ga̱ hɛhmʉ p'ʉ'ʉ te gäma̱ hya̱ di ts'onnga̱ ma̱ n'yomfɛ̱ni̱hʉ. Ma ga̱ ha̱hma̱ mmʉi ga̱ nnu̱ ma̱nsu̱hʉ Oja̱. Ma ga̱ u̱nma̱ mmʉihʉ Oja̱ para za̱ntho. \s1 --------- \p \v 2 Ague ma̱ zi cu̱'a̱hʉ, 'yo di ju̱nngä ni̱ mmʉihʉ, da̱mi̱ 'yøt'e ngue gui̱ ma̱cjʉ. Porque nu̱gä hi̱njondí̱ sʉi. Hi̱n tema̱ nts'oni̱ dí ørpa̱bi̱ n'na ra̱ ja̱'i̱, 'nɛ̱ hi̱njondi̱ här'ma̱ hya̱ ngue te ga̱ hannba̱bi̱ n'na ra̱ ja̱'i̱. \v 3 Nu̱na̱ ra̱ hya̱ dí̱ mma̱, hi̱njondi̱ hørpa̱ ra̱ hya̱ ngue ga̱ ɛ̱mbi̱ hi̱ngui̱ ho te ørque. Ya xtá̱ xi'a̱hʉ m'mɛt'o ngue nu̱gä da̱di̱ ma̱'a̱hʉ mɛ̱nte dí 'bʉi 'nɛ̱ asta̱ gue'mø dá̱ tu̱. \v 4 Nu̱gä dí pa̱'a̱ njua̱ni̱ ngue gui 'yøthʉ ya yø hya̱ dí xi'a̱hʉ. Nu̱gä dí ɛ̱ts'a̱hʉ 'mø dí ya̱'be yø ja̱'i̱, porque dí xifi te guí øthʉ. Ma̱da̱gue'a̱ dí sägä ra̱ n'ʉ, pɛ nu̱'mø bi zo ma̱ mmʉigä'a̱ te guí øthʉ, ya ma̱n'natho da̱di johya. \p \v 5 Nu̱'mø ma̱ søcä ua ja ra̱ häi Macedonia, hi̱nja̱m'mø xtá̱ nzä xca̱ m'mʉmma̱ pähä. Porque ndap'ʉ bi zä mi̱ ja ra̱ sʉi. Ya bi du̱ ma̱ mmʉi dí ɛ̱na̱ ngue xtí ts'onyø ja̱'i̱ na̱ ra̱ hya̱ dí̱ mma̱. \v 6 Pɛ nu̱na̱ Oja̱, nu̱'ʉ yø ja̱'i̱ hi̱ngui̱ ha̱ ra̱ ts'ɛdi, go di ha̱tra̱ ts'ɛdi na̱. Ja̱na̱ngue nu̱'mø mi̱ zøcua ra̱ Tito, Oja̱ bi 'yøt'e ngue ma̱n'natho bi hya̱ ra̱ ts'ɛdi ma̱ mmʉi. \v 7 Hi̱nga̱ hønt'a̱ dá̱ johya 'mø ma̱ nu̱ ra̱ Tito ma̱høn'a̱, sinoque ma̱n'natho dá̱ johya 'mø mi̱ xiqui ngue ɛ̱mmɛ̱i̱ gá̱ 'yørpa̱hʉ ma̱ su̱ mɛ̱nte bá̱ m'mʉp'ʉ guí 'bʉhmʉ. Porque ra̱ Tito ja̱njua̱ni̱ di johya conná̱ ngue'a̱hʉ. 'Nɛ̱ bi xiqui ngue tu̱ ni̱ mmʉihʉ ngue'a̱ te gni̱ ʉnnga̱hʉ ma̱ mmʉigä. I ɛ̱ngui̱ ngue ɛ̱mmɛ̱i̱ guí̱ mbɛ̱njʉ. Mi̱ zä ma̱ øcä na̱ ra̱ hya̱ na̱ p'ʉya, ma̱n'na ma̱thoguitho dá̱ johya. \p \v 8 Nu̱'mø ma̱ pɛn'na̱hʉ p'ʉ ra̱ carta m'mɛt'o, bi du̱ ma̱ mmʉi ngue'a̱ te ra̱ hya̱ bi̱ mɛ ra̱ carta. Porque dí pa̱'a̱ njua̱ni̱ ngue da̱ du̱ ni̱ mmʉihʉ 'mø gá̱ nu̱hʉ'a̱ ra̱ hya̱ nt'ot'i. A nu̱yá, ya hi̱ngui̱ tu̱ ma̱ mmʉi ngue'a̱ ra̱ carta dá̱ pɛn'na̱hʉ p'ʉ. Porque dí pa̱di̱ ngue hi̱nxma̱ ma da̱ du̱ ni̱ mmʉihʉ. \v 9 A nu̱yá, ja̱njua̱ni̱ da̱di johya. Pɛ hi̱ngue da̱di johya ngue bi du̱ ni̱ mmʉihʉ. Sinoque da̱di johya ngue nu̱'a̱ i du̱ ni̱ mmʉihʉ, bi̱ mpähni̱ n'yomfɛ̱ni̱hʉ. Oja̱ bi 'yøt'e ngue bi du̱ ni̱ mmʉihʉ ngue'a̱ te gmi̱ øthʉ, n'namhma̱ ngue nu̱'a̱ ra̱ carta dá̱ ot'i bi 'yøt'a̱hʉ ra̱ nho, hi̱ngue ma̱sque ra̱ nts'oni̱ bi 'yøt'a̱hʉ. \v 10 Porque nu̱ ra̱ ja̱'i̱ tär'ma̱n'ʉ rá̱ mmʉi ngue te ga̱ 'yo, ya di 'bätrá̱ mmʉi, da̱ hyɛp'ʉ ra̱ nts'o ga̱ 'yo. 'Nɛ̱ gue'a̱ nnu̱ ma̱nho Oja̱'a̱, gue'a̱ di̱ nya̱nná̱ te ra̱ ja̱'i̱'a̱. Pɛ nu̱'ʉ yø ja̱'i̱ njua̱ntho hi̱ngui̱ nne da̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ Oja̱, ma̱da̱gue'a̱ ja'mø tu̱ yø mmʉi, pɛ hi̱ndi̱ nya̱nyø te. \v 11 Bi̱ nu̱ ma̱nho Oja̱ te gá̱ 'yøthʉ, porque mi̱ zä gmi̱ nu̱hʉ ra̱ carta dá̱ pɛn'na̱hʉ p'ʉ ngue'a̱ ra̱ ts'oqui bi̱ nja, bi du̱ ni̱ mmʉihʉ p'ʉya. Ya guí̱ nnu̱hʉ te bi̱ nja m'mɛfa mi̱ zä gmi̱ pa̱hmʉ'a̱ te bi̱ nja. Gá̱ mbøcuɛhʉ p'ʉya, porque guí su̱hʉ ra̱ castigo da̱ ja Oja̱. Ja̱na̱ngue gá̱ hya̱ ra̱ ts'ɛdi ga̱ hɛjpa̱hʉ'a̱ bi 'yøtra̱ ts'oqui. Ya di̱ nɛ̱qui̱ ngue hi̱n ga̱di hothohʉ'a̱ ra̱ ts'oqui bi̱ nja. A nu̱yá, ja̱njua̱ni̱ guí̱ nne gui̱ nnu̱jʉ ya. \p \v 12 Nu̱'mø ma̱ ot'ä na̱ ra̱ carta dá̱ pɛn'na̱hʉ p'ʉya, hi̱nga̱ høntho dí̱ nnegä ngue di̱ njapra̱ castigo'a̱ to bi 'yøtra̱ ts'oqui, ni̱ xi̱ndi̱ fäts'i to ts'ʉi. Sinoque pa̱ Oja̱ te dá̱ bɛ̱ngä, porque dá̱ negä ngue da̱ di̱nni̱ mmʉihʉ ngue nu̱na̱ ra̱ hya̱ dí xi'a̱hʉ, guehna̱ ra̱ hya̱ guí̱ nnu̱ ma̱nsu̱hʉ na̱. \v 13 Gue'a̱ i̱ nhohma̱ mmʉigä'a̱ ya. \p Pɛ hi̱nga̱ hønt'a̱ i johya ma̱ mmʉi'a̱, sinoque ma̱n'natho dá̱ johya 'mø ma̱ nu̱ ra̱ Tito ngue ja̱njua̱ni̱ di johya conná̱ ngue'a̱ ra̱ nja mma̱nsu̱ guá̱ ørpa̱hʉ. \v 14 Nu̱'mø tobe hi̱mma̱ni̱ map'ʉ ra̱ Tito ya, nu̱gä dí ɛ̱mbi̱: “Dí̱ pa̱cä njua̱ni̱ ngue da̱ 'yørpa̱bi̱ ma̱su̱ yø ja̱'i̱ na̱ ra̱ hya̱ ga̱ pɛnnba̱bi̱ ya”, dí ɛ̱mbi̱. Pɛ nu̱ te dá̱ xicä ra̱ Tito, ma̱jua̱ni̱ ngue gue'a̱ gá̱ 'yøthʉ'a̱. Ja bi bømp'ʉ ma̱jua̱ni̱ te dá̱ xicä ra̱ Tito ya, tengu̱tho 'mø dá̱mbá̱ m'mʉcä p'ʉ guí 'bʉhmʉ ya, gä ma̱jua̱ni̱ ra̱ hya̱ dá̱ xi'a̱hʉ. \v 15 Dí pa̱'a̱ njua̱ni̱ ngue ma̱n'natho di̱ ma̱'a̱hʉ ra̱ Tito ya, porque mbɛ̱ndya ngue gä gá̱ 'yørpa̱hʉ ma̱su̱ yø hya̱ bi xi'a̱hʉ, 'nɛ̱ nu̱'ʉ yø hya̱ bi xi'a̱hʉ, gá̱ ja ndu̱mmʉi ga̱ 'yøthʉ'ʉ. \v 16 A nu̱yá, ja̱njua̱ni̱ da̱di johya, porque nu̱'a̱ te gä guí øthʉ, gä gue'a̱, hi̱nte di 'bɛdi. Ya hi̱ndí̱ yobɛ̱ni̱ co nu̱'a̱hʉ ya. \s1 --------- \c 8 \p \v 1 Ague ma̱ zi cu̱'a̱hʉ, dí̱ nne ga̱ xi'a̱hʉ hanja ngue bi bøngma̱nho'a̱ rá̱ nja̱pi̱ Oja̱ bi u̱nyø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ 'bʉp'ʉ ja yø hni̱ni̱ ja'a̱ ra̱ häi Macedonia. \v 2 Ma̱da̱gue'a̱ 'bʉmma̱n'ʉ ngue ts'ʉi, pɛ ja̱njua̱ni̱ di johya. Ma̱da̱gue'a̱ hyoya, pɛ nu̱'ʉ yø 'bäxte øt'e, di u̱nna̱ mɛ̱nyu̱ tengu̱tho 'mø di̱ mmɛ̱mmɛti. \v 3 Da̱di jagä ma̱jua̱ni̱ ngue nu̱'a̱ te yø 'bäxte di u̱ni̱, co gä yø mmʉi gui u̱ni̱. Nu̱'a̱ te xa̱ nzänni̱ di u̱ni̱, ma̱n'na ngue hu̱s'mø bi u̱ni̱. \v 4 Ɛ̱mmɛ̱i̱ bi 'yäcra̱ ma̱te'ʉ yø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ 'bʉ'a̱ Macedonia ngue da̱ ma ma̱cʉt'ibi ra̱ güɛnda yø mɛ̱nyu̱ ngue da̱ 'yørpa̱ ra̱ 'bäxte'ʉ yø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ 'bʉ'a̱ Jerusalén. \v 5 Nu̱'a̱ te mi̱ so ma̱ mmʉigä ngue xta̱ 'yøt'e, hi̱nga̱ hønt'a̱ bi 'yøt'a̱. Sinoque bi 'yøt'e te nne Oja̱ ngue da̱ 'yøt'e. Rá̱ mʉditho bi u̱nyø mmʉi ra̱ Cristo. M'mɛfa p'ʉya bi ma̱ ngue ya 'bʉi ngue da̱ 'yøt'a̱ te ra̱ hya̱ dí xifi. \v 6 Ma̱ nu̱gä'a̱ te ra̱ 'bäxte bi 'yøtyø mmɛ̱ngu̱ Macedonia p'ʉya, dá̱ xicä ra̱ Tito p'ʉya ngue ma̱hønda̱ map'ʉ ngue di 'yopra̱ hya̱ ngue'a̱ ra̱ mɛ̱nyu̱ gá̱ dʉ'mi̱ ga̱ pɛthʉ m'mɛt'o, guí sigue gui pɛthʉ'a̱ ra̱ 'bäxte'a̱. \p \v 7 A nu̱yá, ma̱n'na xa̱nho te guí øthu̱, porque xa̱nzaqui ni̱ nt'ɛ̱c'ɛ̱i̱hʉ i ja. 'Nɛ̱ guí pa̱di̱ gui̱ nxännba̱tehʉ xa̱nho ra̱ hya̱, porque guí ti̱mhmʉ xa̱ndønho hanja ra̱ hya̱. I ja'a̱hʉ ra̱ pähä gui 'yørpa̱hʉ rá̱ 'bɛfi Oja̱. 'Nɛ̱ ja̱njua̱ni̱ ga̱di̱ ma̱cjʉ. Ja̱na̱ngue da̱mi̱ nta̱tehʉ ya ngue ma̱n'na xta̱ngu̱ ra̱ 'bäxte gui 'yørpa̱bi̱ ni̱ cu̱hʉ. \v 8 Hi̱nna̱ ma̱ngä na̱ ra̱ hya̱ na̱ ngue xøgue ga̱di 'bɛp'a̱hʉ gui 'yøthʉ ra̱ 'bäxte. Sinoque dí xi'a̱hʉ na̱ ra̱ hya̱ na̱ ngue dí̱ nne guí pa̱hmʉ'a̱ te ør'mi̱'da yø ja̱'i̱ nu̱ya ja mpähä da̱ 'yørpa̱bi̱ ra̱ 'bäxte yø mmi̱'yɛ̱c'ɛ̱i̱ui. Nu̱gä dí ɛ̱na̱ ngue xa̱mhma̱tho di̱ nɛ̱qui̱ ngue 'nɛ̱'a̱hʉ ma̱jua̱ni̱ ga̱di̱ ma̱hni̱ mmi̱'yɛ̱c'ɛ̱i̱ui. \v 9 Ya di̱ nɛ̱qui̱ xa̱ndønho hanja'a̱ rá̱ ma̱te ra̱ Hmu̱ Jesucristo bi 'dacjʉ. Nu̱'a̱ go rá̱ mmɛti'a̱ te gä i ja'a̱, bi 'yøt'a̱ hyoya ngue bi̱ ma̱di̱ gäthoga̱hʉ. A nu̱ya ngue bi 'yøt'a̱ hyoya, nu̱'a̱ rá̱ ma̱te bi 'dacjʉ, ma̱thoguitho di̱ mu̱ui. \p \v 10 Nu̱'a̱ ra̱ mɛ̱nyu̱ ngue ra̱ 'bäxte gá̱ dʉ'mi̱ gá̱ pɛthʉ ra̱ jɛya bi thogui, nu̱gä dí ɛ̱na̱ ngue ma̱n'na xa̱nho ngue guí juathʉ ya. Porque go rá̱ mʉdi bi̱ nja'a̱hʉ mpähä gá̱ pɛthʉ ra̱ mɛ̱nyu̱ ngue mi̱'da yø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱. \v 11 A nu̱yá, tengu̱tho gá̱ 'yøthʉ m'mɛt'o ngue gá̱ hya̱hʉ ra̱ ts'ɛdi bi̱ nja ra̱ 'bäxte, xi̱mma̱ngu̱dya da̱mi̱ hya̱hʉ ra̱ ts'ɛdi guí u̱mhmʉ hangu̱ ts'ʉ da̱ zʉt'a̱ ni̱ ts'ɛdi guí u̱mhmʉ. \v 12 Porque ra̱ ja̱'i̱ ma̱jua̱ni̱ ngue ja mpähä da̱ 'yøtra̱ 'bäxte, i̱ nnu̱ ma̱nho Oja̱ te øtra̱ ja̱'i̱, ma̱da̱gue'a̱ hi̱ngui̱ ngu̱ n'na ra̱ cosa sʉrpa̱ rá̱ ts'ɛdi di u̱ni̱. Nu̱na̱ Oja̱ hi̱ngui̱ äcjʉ n'na ra̱ cosa ngue hi̱n'yʉ ga̱hʉ na̱. \p \v 13 Hi̱ndí̱ ɛ̱n'a̱hʉ ngue guí u̱ni̱ gätho'a̱ te guí pɛts'i asta̱ da̱ hi̱n'yʉ te guí sihʉ. \v 14 Sinoque hnepe ngue da̱ 'da'igu̱, gä di̱ nja te guí sihʉ. A nu̱yá, ngue ja te guí sihʉ ya, da̱mi̱ u̱nhnʉ'a̱ te hommi̱'da yø ja̱'i̱. Pɛ ma̱n'na ra̱ pa p'ʉya, nu̱'mø da̱ hi̱n'yʉ te gui hyomhmʉ, xi̱ndi 'da'a̱hʉ p'ʉya. Ja̱na̱ngue n'na ngu̱ n'na'a̱hʉ hi̱njonda̱ zä ra̱ n'ʉ, da̱ 'da'igu̱ yø ja̱'i̱, gä di ja te da̱ hyoni̱. \v 15 Ya di̱ nja tengu̱tho ra̱ hya̱ mma̱mp'ʉ ja ra̱ Ma̱ca̱ Libro ngue ɛ̱na̱: “Nu̱ ra̱ ja̱'i̱ ja xa̱ngu̱ te da̱ zi, hi̱nte di pongui̱, porque di u̱ni̱. A nu̱ ra̱ ja̱'i̱ ngue zits'ʉtho ja te da̱ zi, hi̱nte di 'bɛdi, porque ma̱ t'u̱nni̱ te da̱ zi”, i ɛ̱na̱. \s1 --------- \p \v 16 Da̱di ja ma̱mma̱di̱ Oja̱ ngue tengu̱tho ma̱ n'yomfɛ̱ni̱ ngue dí̱ nne ga̱ øt'a̱hʉ ra̱ nho, njarbʉtho rá̱ n'yomfɛ̱ni̱ ra̱ Tito ya. Xquet'a̱ di ja ndu̱mmʉi ngue nne da̱ 'yøt'a̱hʉ ra̱ nho. \v 17 Nu̱'mø ma̱ xifi ngue da̱ ma da̱ nu̱'a̱hʉ, ra̱ ndijohya ngue bi̱ ne da̱ ma. Porque 'nɛ̱sɛ na̱ nne da̱ map'ʉ da̱ nu̱'a̱hʉ na̱. \v 18 Nu̱na̱ ma̱ cu̱hʉ ra̱ Tito, xquet'a̱ da̱ mɛ ma̱n'na ma̱ cu̱hʉ ngue da̱ nu̱'a̱hʉ. Nu̱na̱ ma̱ cu̱hʉ da̱ mɛ, i̱ nnu̱ ma̱nho yø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ ndap'ʉ bi zä na̱, porque nu̱ná̱, i pa̱di̱ xa̱ndønho ha di japi da̱ ma̱nna̱ hoga̱ 'da'yo hya̱. \v 19 Nu̱na̱ ma̱ cu̱hʉ na̱, bi 'yɛ̱xyø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ ngue ga̱ mmɛ'be Jerusalén, ga̱ ma dä'be ra̱ mɛ̱nyu̱ ngue ra̱ 'bäxte. Dí̱ nnehe ngue nu̱na̱ ra̱ 'bäxte na̱, guehna̱ di̱ mama̱ jama̱ mma̱di̱ ra̱ Jesucristo na̱, 'nɛ̱ da̱ ba̱hyø ja̱'i̱ ngue ja'a̱hʉ ra̱ pähä gui fäxni̱ mmi̱'yɛ̱c'ɛ̱i̱hʉ. \v 20 Mɛ̱nte di yoho hyu̱he hi̱nte da̱ ja'ʉ nemhya̱ nguehna̱ ra̱ mɛ̱nyu̱ dí xihyø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ di pɛti. \v 21 I pa̱ Oja̱ ngue nu̱na̱ ra̱ mɛ̱nyu̱ hi̱njonda̱ hya̱qui̱, gä da̱ ma ma̱ dä. Xquet'a̱ dí̱ nnepe da̱ ba̱di̱ gätho yø ja̱'i̱ ngue gä ga̱ dägähe na̱ ra̱ mɛ̱nyu̱ na̱. \p \v 22 Nu̱ya yo nc'ɛ̱i̱ ya, da̱ mɛ ma̱n'na nc'ɛ̱i̱ ma̱ cu̱hʉ. Nu̱na̱, ya pa̱di̱ xa̱nho ha di japra̱ 'bɛfi da̱ 'yøt'e, 'nɛ̱ di̱ nɛ̱qui̱ ngue ja mpähä da̱ 'yørpa̱bi̱ rá̱ 'bɛfi Oja̱. Ya rá̱ 'bɛfitho'a̱ ngue ha da̱ ma. A nu̱yá, ja̱njua̱ni̱ di johya ngue da̱ map'ʉ ya, porque ɛ̱na̱ ngue hi̱ngui̱ ya̱ ni̱ mmʉi ngue gui fäxhʉ mi̱'da yø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱. \v 23 Nu̱'mø to da̱ ne da̱ 'yänni̱ hanja ngue ga̱ pɛnhnä p'ʉ ra̱ Tito, da̱mi̱ xihmʉ ngue ma̱ amigo na̱, 'nɛ̱ ma̱ mmi̱mmɛfi'be para ngue da̱ hyoni̱ ha gdi ti̱mhmʉ ra̱ nho. A nu̱ya mi̱ yoho ma̱ cu̱hʉ da̱ map'ʉ, da̱mi̱ xihmʉ yø ja̱'i̱ ngue guehya ma̱ cu̱hʉ 'bʉcua bi huanhni̱ ngue da̱ map'ʉ ya. 'Nɛ̱ conná̱ nguehna̱ ra̱ 'bɛfi øtya, i̱ nnu̱ ma̱nsu̱ ra̱ Cristo yø ja̱'i̱. \v 24 Nu̱'mø bi̱ ma p'ʉya dí̱ mma̱ngä ya, da̱mi̱ 'yørpa̱hʉ ma̱ su̱ xa̱nho, n'namhma̱ ngue nu̱ya yø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ ndap'ʉ bi zä 'bʉi da̱ ba̱di̱ ngue ma̱jua̱ni̱ ga̱di̱ ma̱hni̱ cu̱hʉ. Porque guehna̱ ra̱ hya̱ dí xifi gätho yø ja̱'i̱ na̱ ngue ɛ̱mmɛ̱i̱ ga̱di̱ ma̱hni̱ cu̱hʉ. \s1 --------- \c 9 \p \v 1 A nu̱yá, nu̱na̱ ra̱ 'bäxte ya xtá̱ xi'a̱hʉ m'mɛt'o gui 'yørpa̱hʉ yø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱, ya hi̱mma̱ hyoni̱ ngue hønga̱ otra̱ sʉcua̱ ngue ga̱ yopä na̱ ra̱ hya̱ na̱. \v 2 Porque ya dí pa̱di̱ xa̱nho ngue ja mpähä gui 'yørpa̱ ra̱ 'bäxte ni̱ cu̱hʉ. Dí xicä yø ja̱'i̱ 'mø ma̱ magä p'ʉ ja ra̱ häi Macedonia, dí ɛ̱mbi̱: “Nu̱ya yø mmɛ̱ngu̱ p'ʉ ja ra̱ häi Acaya, ya desde ra̱ jɛya bi thogui di pɛtra̱ mɛ̱nyu̱ ngue ra̱ 'bäxte da̱ 'yøt'e”, dí ɛ̱mbi̱. A nu̱yá, co nu̱na̱ te ra̱ hya̱ guí øthʉ ya, nu̱ya yø mmɛ̱ngu̱ ua ja ra̱ häi Macedonia, xquet'a̱ ya ha̱ ra̱ ts'ɛdi ya ngue di pɛtyø mɛ̱nyu̱ ngue ra̱ 'bäxte da̱ 'yøt'e, tengu̱tho guí øthʉ ya. \v 3 Pɛ nu̱yá, da̱ map'ʉ ma̱ cu̱hʉ ngue di yopra̱ hya̱. Porque dí̱ nne ngue nu̱'a̱ ra̱ mɛ̱nyu̱ gui̱ mfäxtehʉ gui pɛthʉ hante ga̱ mmagä p'ʉ. Porque ya xtá̱ xicä yø ja̱'i̱ ngue ya guí 'bʉi ngue gui̱ mfäxtehʉ. \v 4 Xi'mø gue 'da gda̱ mɛgä'be p'ʉ 'da yø mmɛ̱ngu̱ Macedonia, da̱ thi̱n'a̱hʉ p'ʉya ngue hi̱n ga̱di pɛthohʉ ra̱ mɛ̱nyu̱ gui̱ mfäxtehʉ, sä ya xtá̱ ma̱ngä p'ʉya ngue ya guí 'bʉi ngue gui̱ mfäxtehʉ. Ga̱ pɛts'ä ma̱ sä p'ʉya. Xi̱nguí̱ pɛs'ni̱ sähʉ ngue da̱ hi̱n'yʉtho ra̱ mɛ̱nyu̱ ngue ni̱ 'bäxtehʉ. \v 5 Ja̱na̱ngue nu̱gä dí̱ nnu̱ ma̱nho ngue di̱ m'mɛt'o ya ma̱ cu̱hʉ da̱ ma di zɛngua'a̱hʉ. Guehya di bɛ̱n'na̱hʉ ya ngue nu̱'a̱ ra̱ 'bäxte ya xcá̱ ya̱t'i̱ gui pɛthʉ, ya di ja 'mø dá̱ mäcähe p'ʉ. Ya di̱ nɛ̱qui̱ p'ʉya ngue nu̱'a̱ ra̱ 'bäxte guí øthʉ, i ja mpähä guí øthʉ ra̱ 'bäxte. Ya hi̱nda̱ zäp'ʉ da̱ 'yɛ̱nyø ja̱'i̱ ngue go da̱di ja ts'ɛdigä ngue gui 'yøthʉ ra̱ 'bäxte. \p \v 6 Pɛ da̱mi̱ bɛ̱mhmʉ xa̱nho na̱ ra̱ hya̱ ga̱ xi'a̱hʉ ya. Nu̱ ra̱ ja̱'i̱ ngue zits'ʉtho di u̱ni̱, xquet'a̱ Oja̱ zits'ʉtho di u̱nni̱. Pɛ nu̱ ra̱ ja̱'i̱ ngue xa̱ngu̱ di u̱ni̱, xquet'a̱ Oja̱ xa̱ngu̱ di u̱nni̱. \v 7 N'na ngu̱ n'na ra̱ ja̱'i̱, nu̱ te mi̱'a̱ mpähä rá̱ mmʉi i ja ngue di u̱ni̱, di u̱ni̱. 'Yo di ya̱ rá̱ mmʉi'a̱ te di u̱ni̱, 'yo di ɛ̱na̱ ngue ra̱ ts'ɛdi t'ørpe. Porque Oja̱ i̱ nnu̱ ma̱nho ra̱ ja̱'i̱ nu̱'a̱ mpähä gui u̱n'a̱ te di u̱ni̱. \v 8 Nu̱na̱ Oja̱, ja rá̱ ts'ɛdi ngue da̱ zä da̱ 'yøt'e ngue guí ti̱mhmʉ'a̱ te ra̱ nho guí homhmʉ. Ma̱thoguitho di u̱nni̱ n'namhma̱ ngue da̱ bongtho p'ʉ'a̱ te gdi fäxni̱ mmi̱c'ɛ̱i̱hʉ. \v 9 A nu̱ ra̱ Ma̱ca̱ Libro i ɛ̱na̱: “Nu̱ ra̱ hoja̱'i̱, ngue ma̱thoguitho fäxhra̱ hyoya, guehna̱ ra̱ ja̱'i̱ hi̱ndi̱ 'bɛ'a̱ te di u̱ni̱”. \v 10 Nu̱na̱ Oja̱ bá̱di̱ u̱nna̱ hmu̱dä ngue nthu̱hu̱ para ngue di̱ nja te da̱ zi yø ja̱'i̱, xquet'a̱ di 'da'a̱hʉ te gä gui hyomhmʉ. Ya di̱ nja xa̱ngu̱ n'namhma̱ ngue da̱ zäp'ʉ gui 'yørpa̱hʉ ra̱ nho mi̱'da yø ja̱'i̱. \v 11 Gui ti̱mhmʉ xa̱ngu̱ n'namhma̱ ngue da̱ zäp'ʉ xa̱ngu̱ gui u̱mhmʉ. Nu̱'mø dá̱ dägä'a̱ ra̱ 'bäxte gui pɛnnba̱ ma̱ cu̱hʉ 'bʉ mma̱n'ʉ, gue'a̱ ɛ̱mmɛ̱i̱ di ja ma̱mma̱di̱ Oja̱'a̱. \v 12 Porque nu̱'mø gui 'yørpa̱hʉ ra̱ 'bäxte'ʉ ma̱ cu̱hʉ, hi̱nga̱ høntho da̱ ma ma̱ t'u̱nni̱ te honi̱, sinoque nu̱'mø bi hya̱n'a̱ te ma̱t'u̱nni̱, ja̱njua̱ni̱ da̱di ja ma̱mma̱di̱ Oja̱ ngue te gui 'yørpa̱hʉ. \v 13 Guehya da̱ 'yɛ̱sba̱bi̱ Oja̱ ya, porque nu̱'a̱ ra̱ 'bäxte gui 'yøthʉ gue'a̱ di̱ nɛ̱qui̱'a̱ ngue ma̱jua̱ni̱ guí ɛ̱c'ɛ̱i̱ba̱hʉ rá̱ hoga̱ 'da'yo hya̱ ra̱ Cristo. Yø ja̱'i̱ da̱ 'yɛ̱spa̱bi̱ Oja̱ porque di̱ nɛ̱qui̱ ngue ma̱jua̱ni̱ ni̱ mmʉi gni̱ 'yørpa̱bi̱ ra̱ 'bäxte ni̱ cu̱hʉ 'bʉp'ʉ Jerusalén, da̱ gue'ʉ 'bʉi ndap'ʉ bi zä. \v 14 A nu̱ya p'ʉya, da̱ mat'Oja̱ conná̱ ngue'a̱hʉ 'nɛ̱ ma̱thoguitho di̱ ma̱'a̱hʉ. Porque da̱ nu̱ yø ja̱'i̱ ngue Oja̱ bi 'yɛ̱mmɛ̱i̱ bi xoc'a̱ ni̱ mmʉihʉ ngue da̱ zä gui 'yøthʉ ra̱ nho. \v 15 A nu̱yá, ma ga̱ ja ma̱mma̱di̱hʉ Oja̱ ya ngue bá̱ pɛnnga̱hʉ ua rá̱ Ts'ʉnt'ʉ. Nu̱na̱ ra̱ ma̱te bi 'yørca̱hʉ i ta̱te di̱ mu̱ui, porque hi̱ngui̱ sä di hma̱ hangu̱ ga̱ngu̱ rá̱ mu̱ui'a̱ te bi 'yørca̱hʉ. \s1 --------- \c 10 \p \v 1 Nu̱gä drá̱ Pablo, jap'ʉ n'na ra̱ hya̱ dí̱ nne ga̱ xi'a̱hʉ. Pɛ ma̱hotho dí̱ nne gdá̱ zo'a̱hʉ tengu̱tho i̱ nya̱ ra̱ Cristo 'mø mi̱ n'yo ua. A nu̱yá, 'bʉ i'da ɛ̱ngui̱ ngue di ya̱ ma̱nhuɛ̱hi̱gä 'mø dí ya̱sɛhʉ, pɛ nu̱'mø ngue ra̱ cartatho dí pɛn'na̱hʉ p'ʉya, ɛ̱ngui̱ ngue høn'mø dí ya̱ ma̱nzaquigä 'mø. \v 2 Ague ma̱ zi cu̱'a̱hʉ, da̱mi̱ hyɛ̱hmʉ p'ʉ'a̱ te gäma̱ hya̱ hi̱nga̱ gue'a̱, n'namhma̱ ngue nu̱'mø da̱ magä p'ʉ ga̱ ma nu̱'a̱hʉ, ya ga̱ nya̱ ma̱nhohʉ p'ʉya. 'Yo guí̱ nne ngue ja ga̱ hɛca̱hʉ'a̱ te gni̱ 'yohʉ. Pɛ nu̱'mø tobe 'bʉi to xi'a̱hʉ ngue dí honsɛ ha di hnu̱ ma̱nhogui, guehya jatho ngue ga̱ nya̱ ma̱nzaqui'be ya. \v 3 Ma̱jua̱ni̱ ngue nu̱gä drá̱ ja̱'i̱tho, pɛ hi̱mma̱ hya̱sɛ nná̱ ørpa̱bi̱ rá̱ 'bɛfi Oja̱. \v 4 Hi̱nga̱ guecsɛqui dí honi̱ ha dí ntha̱hna̱ rá̱ 'bɛfi Oja̱ dí ørpe, porque n'na ra̱ hya̱ ngue rá̱ hya̱sɛ ra̱ ja̱'i̱, hi̱nda̱ zä ha di da̱ha̱. Ja̱na̱ngue nu̱gui̱, nu̱na̱ rá̱ 'bɛfi Oja̱ dí ørpe, di ha̱cra̱ ts'ɛdi Oja̱ ngue ga̱ ta̱pra̱ nts'o i ja. \v 5 Oja̱ di 'dacra̱ ts'ɛdi ngue säp'ʉ dí ta̱pra̱ hya̱'ʉ yø ja̱'i̱ di 'yɛ̱xpʉ ha ya̱, guehya honi̱ ha ga̱ ndäcra̱ hya̱ dí̱ mma̱ngä ya, porque hi̱ngui̱ nnepe da̱ ba̱hyø ja̱'i̱ hanja Oja̱. Di hät'i di 'uajpa̱tho yø hya̱ yø ja̱'i̱, da̱di japi ngue da̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ xa̱ndønho ra̱ Cristo. \v 6 A nu̱'mø bi̱ nɛ̱qui̱ xa̱ndønho ngue guí ɛ̱c'ɛ̱i̱hʉ na̱ ra̱ hya̱ dí xi'a̱hʉ ya, nu̱'ʉ yø ja̱'i̱ fɛsra̱ hya̱ p'ʉya, ya säp'ʉ ga̱ ha̱ ra̱ ts'ɛdi ngue ga̱ hɛjpi te øt'e. \p \v 7 ¿Hanja ngue høntho guí̱ nnu̱hʉ te ja n'na ra̱ ja̱'i̱, pɛ hi̱nga̱ 'be gui ha̱cjʉ ra̱ güɛnda te ja mbo rá̱ mmʉi ra̱ ja̱'i̱? A nu̱ya yø ja̱'i̱ sʉqui, i ɛ̱na̱ ngue yø mɛfi ra̱ Cristo, pɛ da̱ ba̱di̱ hanja ra̱ hya̱, ngue xquet'a̱ 'nɛ̱qui̱ rá̱ mɛfigui ra̱ Cristo. \v 8 Ma̱da̱gue'a̱ sä ga̱ hongä mi̱'da yø hya̱ ngue ga̱ o'a̱hʉ n'yu̱ xa̱nho hanja te nná̱ 'yo, pɛ nu̱na̱ te ra̱ hya̱ dí̱ mma̱, hi̱ndí̱ pɛs'ma̱ sä. Porque dí ha̱xa̱ njua̱ni̱ ngue gue'a̱ ra̱ Hmu̱ Jesús di ha̱cra̱ ts'ɛdi ngue dí̱ mma̱mbrá̱ hya̱, para ngue ma̱n'na di hya̱ ra̱ ts'ɛdi ni̱ nt'ɛ̱c'ɛ̱i̱hʉ. Hi̱ngue ma̱sque da̱di ts'on'na̱ ni̱ nt'ɛ̱c'ɛ̱ẖʉ i ja, tengu̱tho øt'a̱hʉ mi̱'da yø ja̱'i̱. \v 9 'Yo guí ɛ̱mhmʉ ngue høn'mø dí otra̱ carta dí pɛn'na̱hʉ ngue dí ya̱ ma̱nzaqui. \v 10 Porque gue'a̱ mma̱nyø ja̱'i̱'a̱, ɛ̱mbi̱ ngue nu̱'mø dí otra̱ carta ga̱ pɛn'na̱hʉ, gue'mø dí ya̱ ma̱nzaqui 'mø. Pɛ nu̱'mø dí ya̱sɛhʉ p'ʉya, ya ɛ̱ngui̱ ngue dí ya̱ ma̱nhuɛ̱hi̱ 'mø. 'Nɛ̱ ɛ̱ngui̱ ngue nu̱'a̱ te ra̱ hya̱ dí̱ mma̱, hi̱nga̱ njua̱ni̱ ga̱ nt'øde. \v 11 Pɛ nu̱ to i̱ mma̱nna̱ ra̱ hya̱ na̱, da̱ ba̱'a̱ njua̱ni̱ ngue hi̱nga̱ høn'mø dí otra̱ carta dí pɛn'na̱hʉ ngue dí ya̱ ma̱nzaqui, sinoque xquet'a̱ da̱ zä ga̱ nya̱ ma̱nzaquigä'a̱ ra̱ pa ga̱ mmagä p'ʉ ngue ga̱ nya̱hʉ. \p \v 12 Pɛ nu̱na̱ ra̱ hya̱ dí̱ mma̱, hi̱ngui̱ sä ma̱ mmʉi ngue ga̱ øt'e tengu̱tho ga̱ ya̱ mi̱'da yø ja̱'i̱ ngue ɛ̱spa̱bi̱ yø hya̱, i ɛ̱na̱ ngue ta̱te yø ba̱mhya̱ ngue mi̱'da yø ja̱'i̱. Pɛ guehya yø ja̱'i̱ ma̱'bɛdi yø mmʉi ya. Guehya høntho honi̱ ngue ha di̱ nta̱te yø hya̱ ngue mi̱'da yø mmi̱xännba̱tehʉ. \v 13 A nu̱gui̱ hi̱ngra̱ n'yɛ̱ts'i̱tho na̱ ra̱ hya̱ dí̱ mma̱. Nu̱ te dí øt'e, gue'a̱ dí̱ mma̱n'a̱. Pɛ høntho dí̱ nne ga̱ xi'a̱hʉ ha rá̱ nja na̱ ra̱ 'bɛfi bi 'dacä Oja̱. Bi 'dacra̱ 'bɛfi Oja̱ ngue nu̱p'ʉ ja ni̱ hni̱ni̱hʉ Corintio, asta̱ ja ga̱ ma ma̱ngä p'ʉ rá̱ hya̱ Oja̱. \v 14 A nu̱yá, hi̱ndá̱ sänsɛ ngue ga̱ mmagä p'ʉ guí 'bʉhmʉ, sinoque Oja̱ bi 'dajma̱ 'bɛfi ngue ga̱ mmap'ʉ. 'Nɛ̱ guecä rá̱ mʉditho dá̱ xi'a̱hʉ hanja rá̱ hya̱ ra̱ Cristo ngue mi̱'da yø ma̱mhya̱. \v 15 Nu̱na̱ ra̱ 'bɛfi dí øt'e, guehna̱ dí̱ nne ga̱ xi'a̱hʉ na̱. Hi̱nga̱ gue'a̱ ra̱ 'bɛfi n'nan'yo to xa̱ mpɛfi dí̱ nne ga̱ mma̱. A nu̱yá, dí̱ nne ngue ma̱n'na xta̱ nzaqui ni̱ nt'ɛ̱c'ɛ̱i̱hʉ, n'namhma̱ ngue nu̱p'ʉ ha guí 'bʉhmʉ da̱ zä ga̱ mpɛfi xa̱nho. Pɛ nu̱na̱ ra̱ 'bɛfi bi 'dacä Oja̱, quehna̱ za̱nt'a̱ dí̱ nne ga̱ ø'na̱. \v 16 M'mɛfa p'ʉya, nu̱'ʉ yø hni̱ni̱ rá̱ nja n'nanni̱ p'ʉ ha guí 'bʉhmʉ, da̱ zä ga̱ sigue ga̱ øtra̱ 'bɛfi ngue ga̱ mma̱nna̱ hoga̱ 'da'yo hya̱. Pɛ hi̱nga̱ guep'ʉ ha 'bʉhyø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ ngue n'nan'yo to bi̱ ma̱nna̱ hya̱ ga̱ øtra̱ 'bɛfi, sinoque n'nanni̱ ga̱ mma mma̱nna̱ hya̱. \p \v 17 A nu̱yá, nu̱ ra̱ mɛfi nne ngue da̱ 'yɛ̱spa̱bi̱'a̱ rá̱ 'bɛfi øt'e, pɛ gue da̱que'a̱ rá̱ Hmu̱ bí 'bʉ ma̱hɛ̱ts'i̱ i fäts'i da̱ 'yɛ̱spi̱. Hi̱ngue ma̱sque ra̱ ja̱'i̱ go di 'yɛ̱ts'i̱ da̱ 'yɛ̱na̱ ngue go øsɛ ra̱ 'bɛfi. \v 18 Porque nu̱ ra̱ ja̱'i̱ ngue pømma̱nho rá̱ 'bɛfi øt'e, ngue guesɛ rá̱ Hmu̱ da̱ ma̱ ngue xa̱nho te øtrá̱ mɛfi, hi̱ngue ma̱sque ra̱ ja̱'i̱'a̱ da̱ ma̱nsɛ ngue xa̱nho te øt'e. \s1 --------- \c 11 \p \v 1 A nu̱gui̱, nu̱na̱ ra̱ hya̱ dí̱ nne ga̱ mma̱, dí̱ nne xindí̱ nne ngue ga̱ xi'a̱hʉ. Pɛ da̱mi̱ sɛti te ra̱ hya̱ ga̱ xi'a̱hʉ. \v 2 A nu̱gui̱, co 'nɛ̱'a̱ Oja̱ ja̱njua̱ni̱ ngue hi̱ndí̱ nnegä'be ngue gui hyɛhmʉ p'ʉ ra̱ Cristo. Ya dá̱ ja'i ngue gá̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱hʉ ra̱ Cristo ya. A nu̱yá, tengu̱tho n'na ra̱ hmu̱te 'mø i ja ngue di̱ ntha̱ti̱, høndra̱ ndø di̱ ma̱di̱, njarbʉtho na̱ ra̱ hya̱ dí xi'a̱hʉ ya. Nu̱'a̱ ma̱ da̱tho ja ngue gui̱ ma̱di̱ gätho'a̱hʉ, gue'a̱ ra̱ Cristo'a. \v 3 Tengu̱ ra̱ Eva bi hyätra̱ zithu̱, guehna̱ dí su̱gä na̱ya ngue da̱ thä'i ngue gui hyɛhmʉ p'ʉ ra̱ Cristo. \v 4 Porque nu̱ya yø ma̱mhya̱ søhø ngue n'nan'yo ra̱ hya̱ xännba̱te, go guí ørpa̱hʉ ma̱su̱ ya. Conque nu̱ya yø hya̱ xän'na̱hʉ, hi̱nga̱ 'da'igu̱ui ya yø hya̱ dí xän'na̱hʉ ngue hanja ra̱ Jesús. N'nan'yo ga̱ xän'na̱hʉ hanja ra̱ Espíritu Santo, n'na'yo ga̱ xän'na̱hʉ ha rá̱nja ra̱ hoga̱ 'da'yo hya̱, hi̱nga̱ 'da'igu̱ui ya yø hya̱ ya xtá̱ xän'na̱hʉ. \p \v 5 Nu̱ya yø xännba̱te ɛ̱na̱ i ta̱te ngue yø representante ra̱ Cristo, hi̱nga̱ høndya pa̱di̱ te mma̱nya. Xquet'a̱ dí pa̱cä hanja'a̱ ra̱ hya̱ nne da̱ xän'na̱hʉ ya. \v 6 Ma̱da̱gue'a̱ ɛ̱ngä yø ja̱'i̱ ngue hi̱ndí̱ pa̱di̱ ga̱ ʉt'i xa̱nho ra̱ hya̱ dí̱ mma̱, ngue ma̱hotho da̱ nt'øde, pɛ nu̱gä nu̱na̱ ra̱ hya̱ dí xännba̱te, dí pa̱di̱ xa̱ndønho hanja ra̱ hya̱. Nu̱ te gäma̱ hya̱ dí̱ mma̱m'mø dí xännba̱te, ya gá̱ 'yøhmʉ xa̱nho hanja ra̱ hya̱. \p \v 7 ¿Ua guí ɛ̱mhmʉ ngue hi̱ngui̱ ho te dá̱ øt'e ngue hi̱nte dá̱ jʉp'a̱hʉ mɛ̱nte dá̱ xi'a̱hʉ rá̱ hoga̱ 'da'yo hya̱ Oja̱? Para ngue da̱ zäp'ʉ gui jʉxni̱ ya̱hʉ, dá̱ n'ʉni̱ ngue dá̱ mpɛfi, da̱ ta̱ha̱ te ga̱ si mɛ̱nte dí xän'na̱hʉ ra̱ hya̱. \v 8 Mɛ̱nte ra̱ pa ngue dá̱ xän'na̱hʉ ra̱ hya̱ p'ʉ ja ni̱ hni̱ni̱hʉ, gue'ʉ yø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ rá̱ m'mʉ'a̱ n'nanni̱ ba̱di̱ pønna̱ mɛ̱nyu̱ dí honi̱. \v 9 Nu̱'mø dá̱mba̱ m'mʉcä p'ʉ guí 'bʉhmʉ ya, ja'mø hi̱n'yʉ te ga̱ si, pɛ hi̱njondí̱ äpi te dí honi̱. Nu̱'ʉ go ma̱ cu̱hʉ bi zøhø bi 'yɛ̱'a̱ Macedonia, go bi 'daqui te dí hongä'ʉ. Co ngu̱'a̱ p'ʉya, ya hi̱ndá̱ ä'a̱hʉ te ga̱ si, 'nɛ̱ da̱ ngu̱t'a̱ yø pa di̱ ma p'ʉya, nu̱ te dí honi̱, hi̱nte dí ä'a̱hʉ. \v 10 A nu̱ya ngue dí ɛ̱c'ɛ̱i̱ ra̱ Cristo, nu̱na̱ ra̱ hya̱ ma̱jua̱ni̱, guehna̱ dí̱ mma̱nna̱. 'Nɛ̱ ma̱jua̱ni̱ ngue nu̱'ʉ yø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ rá̱ m'mʉp'ʉ ja ra̱ häi Acaya, hi̱n tema̱ mɛ̱nyu̱ di äpi. \v 11 Nu̱na̱ ra̱ hya̱ dí̱ mma̱, ma̱mi̱ 'yɛ̱na̱ ngue hi̱ndí̱ nnu̱ ma̱nho'a̱hʉ. Nu̱na̱ Oja̱, i pa̱di̱ hanja ngue ja̱njua̱ni̱ da̱di̱ ma̱'a̱hʉ. \p \v 12 Ma̱da̱ mi̱ 'dacjʉ ra̱ mɛ̱nyu̱ dí honi̱, pɛ nu̱gä hi̱nga̱ ha̱ni̱, n'namhma̱ ngue nu̱'ʉ yø xännba̱te høndra̱ mɛ̱nyu̱ jʉp'a̱hʉ hi̱nda̱ zäp'ʉ da̱ 'yɛ̱na̱ ngue 'da'igu̱ dí øthe. \v 13 A nu̱ya yø xännba̱te dí̱ mma̱ngä, i ɛ̱na̱ ngue guehya yø representante ra̱ Cristo ya, pɛ hi̱mma̱ jua̱ni̱'a̱, sinoque guehya yø hyäte ya. Porque ma̱xøts'etho p'ʉ ɛ̱na̱ ngue yø representante ra̱ Cristo. \v 14 Nu̱na̱ ra̱ hya̱ dí̱ mma̱ngä ya, hi̱ngui̱ ja ngue di 'yødyø ja̱'i̱ na̱. Porque 'nɛ̱sɛ ra̱ zithu̱ i sä ngue di pährá̱ hmi̱ p'ʉ gui̱ nɛ̱qui̱, i cohi tengu̱tho n'na ra̱ anxɛ ma̱hɛ̱ts'i̱. \v 15 Ja̱na̱ngue ja di̱ nɛ̱qui̱ p'ʉ xa̱nho ra̱ hya̱ ya, nu̱ya yø ja̱'i̱ ngue yø mɛfi ra̱ zithu̱, xquet'a̱ i sä øt'e ngue ma̱xøts'etho di̱ nɛ̱qui̱ ngue øtra̱ nho. Pɛ nu̱ te ga̱ 'yo, nu̱p'ʉ rá̱ nzɛgui di̱ nja rá̱ nju̱t'i̱'a̱. \s1 --------- \p \v 16 A nu̱yá, ma̱høndí̱ nne ga̱ xi'a̱hʉ ya, ma̱sä mi̱ 'yɛ̱mhmʉ ngue da̱di 'bɛcä ra̱ n'yomfɛ̱ni̱ ngue dí̱ mma̱ te dí øt'e. Pɛ nu̱'mø ngue ngu̱'a̱ gui̱ mbɛ̱mhmʉ ngue da̱di 'bɛcä ra̱ n'yomfɛ̱ni̱, pɛ da̱mi̱ 'dacjʉ ra̱ nt'ɛ̱di̱ ga̱ nya̱, ga̱ mma̱n'its'ʉ te dí øt'e. Porque nu̱'ʉ yø xännba̱te sʉqui, i ɛ̱spa̱bi̱ yø hya̱ i̱ mma̱. \v 17 Nu̱gä dí ɛ̱na̱ ngue jatho ga̱ mma̱ te gä dí øt'e, ma̱da̱ 'yɛ̱ngyø ja̱'i̱ ngue ya hi̱ndí̱ øt'e ngue rá̱ representantegui ra̱ Cristo, sinoque yø ja̱'i̱ ɛ̱ngui̱ ngue da̱di 'bɛhra̱ n'yomfɛ̱ni̱. \v 18 Ya guí̱ nnu̱hʉ ngue xa̱ngu̱ yø xännba̱te xi'a̱hʉ hanja'a̱ te gäma̱ hya̱ ɛ̱na̱ ngue øt'e. Ja̱na̱ngue nu̱yá, nu̱ te gäma̱ hya̱ dí øt'e xquet'a̱ 'nɛ̱qui̱ dí̱ nne ga̱ xi'a̱hʉ. \v 19 Porque guí ɛ̱na̱ ngue ya gyø ba̱mhya̱hʉ ya. Nu̱ ra̱ ja̱'i̱ ngue hi̱ngui̱ hant'a̱ ga̱ ya̱, ngue di 'bɛhra̱ n'yomfɛ̱ni̱, ya guí sɛti te xi'a̱hʉ. \v 20 'Nɛ̱ nu̱ya yø xännba̱te guí ɛ̱c'ɛ̱i̱hʉ ra̱ hya̱ i̱ mma̱, i̱ nne di̱ ma̱nda'a̱hʉ. Pɛ guí häti gui sɛti te øt'a̱hʉ. Guehya yø ja̱'i̱ høndra̱ mɛ̱nyu̱ i̱ nne da̱ gʉc'a̱hʉ ya. I øt'e ngue ni̱ hmu̱hʉ 'nɛ̱ ɛ̱mbi̱ ngue hi̱nte ga̱di̱ mu̱hʉ, asta̱ pɛp'a̱ ni̱ hmi̱hʉ. Pɛ gä guí sɛthʉ. \v 21 A nu̱gä p'ʉya, hi̱ngui̱ sä ma̱ mmʉi ngue ngu̱'a̱ ga̱ øt'a̱hʉ tengu̱tho øt'a̱hʉ ya dí̱ mma̱ngä. ¿Ua ra̱ 'bɛ'isä te dí øt'e ngue hi̱n da̱di̱ ʉn'a̱hʉ? \p A nu̱ya yø xännba̱te i̱ mma̱ te gä øt'e, ɛ̱spa̱bi̱ yø hya̱, xquet'a̱ 'nɛ̱qui̱ da̱ zä ga̱ mma̱ te dí øt'e, ma̱da̱ 'yɛ̱ngui̱ ma̱'bɛdi ma̱ n'yomfɛ̱ni̱ ngue da̱di̱ 'yɛ̱ts'i̱. \v 22 Di 'yɛ̱xya yø ja̱'i̱ ya ngue ɛ̱na̱ ngue yø judío. Pɛ 'nɛ̱qui̱ xquet'a̱ drá̱ judío. Di 'yɛ̱ts'i̱ ngue ɛ̱na̱ yø mmɛ̱ngu̱ p'ʉ ja ra̱ häi Israel. Pɛ xquet'a̱ 'nɛ̱qui̱ drá̱ mmɛ̱ngu̱gä p'ʉ. Di 'yɛ̱ts'i̱ ngue ɛ̱na̱ yø mbom'mɛto ra̱ Abraham. Pɛ xquet'a̱ 'nɛ̱qui̱ rá̱ mbom'mɛto gra̱ Abraham. \v 23 I̱ mma̱ ngue yø mɛfi ra̱ Cristo. Pɛ nu̱gui̱, ma̱n'natho ngue xa̱ngu̱ rá̱ 'bɛfi ra̱ Cristo xtá̱ ørpe nguehya dí̱ mma̱ngä. A nu̱yá, hi̱ndí̱ nne ga̱ mma̱ te gäma̱ hya̱ i ja ngue ga̱ mma̱. Ya ma̱n'natho xa̱ngu̱ ra̱ 'bɛfi xtá̱ øt'e ngue nu̱'ʉ. Ma̱n'natho ngue ma̱thoguitho xtá̱ sägä ra̱ n'ʉ, xa̱ 'bɛgba̱gui̱ ngue nu̱'ʉ. Ma̱n'natho xa̱ngu̱ yø nni̱di̱ xtá̱ ogä ra̱ fädi ngue nu̱'ʉ. Ma̱n'natho xa̱ngu̱ yø nni̱di̱ ya ja ngue da̱ thogui ngue nu̱'ʉ. \v 24 Nu̱'ʉ yø judío cʉt'a̱ nni̱di̱ ma̱thoguitho bi 'ʉngui̱, bi jaqui 'däte ma̱'dɛ'ma̱ gʉto yø mfɛi. \v 25 Nhyu̱ ndi̱ bi 'bäzagui. N'na ndi̱ bi 'bʉndogui. Nu̱'ʉ yø barco di o, nhyu̱ ndi̱ bi thu̱nt'a̱ mbonthe. N'na pa 'nɛ̱ n'na xu̱i̱ xøque ya dí oxma̱ xøts'e ra̱ dehe p'ʉ ja ra̱ ja̱the ngue bi thu̱ntra̱ barco. \v 26 Ma̱n'natho ngue xtá̱ sä ra̱ nda̱te ha nná̱ ma ngue dí̱ mma̱nna̱ hya̱. Porque i ja ngue dá̱ du̱xca̱ ra̱ dehe 'mø i po yø dehe p'ʉ ha di thogui. Yø bɛ̱ ya ja ngue da̱ hyogui. Ma̱ mmi̱judíohe, ya ja ngue da̱ hyogui. Yø ja̱'i̱ ngue hi̱ngyø judío, ya ja ngue da̱ hyogui. Nu̱p'ʉ ja yø da̱ni̱hni̱ dí̱ mma̱nna̱ hya̱, ya ja ngue da̱ thogui. Dá̱ guehyø ja̱'i̱ hi̱mma̱ jua̱ni̱ ngue yø hoga̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱, ya ja ngue da̱ hyogui. Nts'u̱tho p'ʉ ja yø da̱po di thogui. Nu̱p'ʉ ja yø ja̱the xtá̱ thogui, nts'u̱tho ngue ga̱ tu̱. \v 27 Xa̱nhɛ̱nni̱tho na̱ ra̱ 'bɛfi dí øt'e, xa̱ndøngu̱ ra̱ n'ʉ xtá̱ sä. Xa̱ngu̱ yø nni̱di̱ hi̱nga̱ mbongui̱ ga̱ n'a̱ha̱. Xta̱ sä ra̱ n'ʉ ngue ra̱ thu̱hu̱. Xta̱ sä ra̱ n'ʉ ngue ra̱ du̱the. Xa̱ngu̱ yø nni̱di̱ ngue nu̱'mø bi c'ʉgui te di si, ya hi̱ndi̱ si̱hmɛ̱. Nu̱p'ʉ ja yø da̱po, xa̱ngu̱ yø nni̱di̱ xtá̱ sä ra̱ sɛ. Xa̱ngu̱ yø nni̱di̱ xtá̱ sä ra̱ n'ʉ ngue hi̱n'yʉ ra̱ u̱lu ga̱ he. \v 28 A nu̱yá, i ja ma̱n'na ra̱ hya̱ ngue dí ʉnnga̱ ma̱ n'yomfɛ̱ni̱ ya. N'na pa ngu̱ n'na pa i tär'ma̱n'ʉ ma̱ mmʉi ngue hi̱ndí̱ pa̱di̱ te ga̱ 'yo yø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ rá̱ m'mʉ'a̱ n'nanni̱. \v 29 Nu̱'mø dá̱ ti̱ngä p'ʉ ha 'bʉhyø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ ngue hi̱ngui̱ nzaqui yø nt'ɛ̱c'ɛ̱i̱, 'nɛ̱qui̱ tu̱ ma̱ mmʉi tengu̱tho ga̱ ndu̱ yø mmʉi yø ja̱'i̱. Nu̱'mø ngue n'na ra̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ bi thäti ngue bi 'yøtra̱ ts'oqui, asta̱ 'bähra̱ sibi ma̱ mmʉi ngue'a̱ ga̱ ndu̱ ma̱ mmʉi ngue te øt'ʉ to hätyø ja̱'i̱. \p \v 30 I jatho ngue ga̱ xi'a̱hʉ te dí øt'e, høntho dí̱ nne ga̱ xi'a̱hʉ ngue nu̱gui̱ hi̱ngui̱ nzaquigui. \v 31 Nu̱na̱ te ra̱ hya̱ dí xi'a̱hʉ, Oja̱ pa̱di̱ ngue ma̱jua̱ni̱ te dí̱ mma̱. Nu̱na̱ Oja̱ rá̱ Papá ma̱ Hmu̱hʉ Jesucristo, guehna̱ dí̱ nnepe ngue da̱ t'ɛ̱spa̱bi̱ para za̱ntho ṉa. \v 32 Nu̱na̱ ra̱ häi ma̱di̱ ma̱nda ra̱ da̱st'abi Aretas, ja jap'ʉ ra̱ hni̱ni̱ Damasco. Nu̱'a̱ ra̱ ts'ʉt'abi mi̱ 'bʉp'ʉ ja ra̱ hni̱ni̱, guehna̱ bi̱ ma̱nda ngue bi̱ ma m'mädi ra̱ neni̱hni̱. Nu̱ hapʉ da̱ hnu̱qui̱, di̱ mbɛnngui̱ ngue da̱ joqui. \v 33 Pɛ nu̱p'ʉ ja ra̱ ngu̱ nmi̱ 'bʉi, bi t'ɛ̱ca̱ n'na ra̱ canasta, bi̱ ma ma̱ ca̱'mi̱gui̱ p'ʉ ja n'na ra̱ ventana ní̱ gop'ʉ ja ra̱ ja̱do di thɛ̱sra̱ hni̱ni̱. Ja dá̱ pømp'ʉ, ja̱na̱ngue dá̱ pongui̱. \s1 --------- \c 12 \p \v 1 Hi̱nte ga̱ ta̱ha̱ ngue ga̱ mma̱nsɛ ngue xa̱ndønho ra̱ hya̱ dí̱ mma̱. Ma̱n'na xa̱nho, ma ga̱ mma̱nya yø hya̱ bi 'yu̱rca̱gui̱ ra̱ Hmu̱ Jesús, ga̱ xi'a̱hʉ te dá̱ nu̱. \v 2 Ya xi 'danyø pa ngue dí ɛ̱c'ɛ̱i̱ ra̱ Cristo. Ya mmap'ʉ n'nɛ'ma̱ goho njɛya, bi zixca̱gui̱ p'ʉ ma̱hɛ̱ts'i̱ bí 'bʉhra̱ Hmu̱ Jesús. Pɛ hi̱ndí̱ pa̱di̱ ngue'mø 'nɛ̱hma̱ do'yo bi̱ ma, ogue hi̱n'na̱, hi̱nda̱ hønsɛ Oja̱ pa̱di̱ hanja. \v 3 Nu̱'a̱ go pa̱'a̱ ngue'mø 'nɛ̱hma̱ do'yo bi̱ ma, ogue hi̱n'na̱. \v 4 Pɛ dí pa̱di̱ ngue gue'a̱ ra̱ Hmu̱ bi zixca̱gui̱ p'ʉ bí 'bʉi. Ja dá̱ øcä p'ʉ 'da yø hya̱ ngue hi̱ndi̱ u̱nna̱ nt'ɛ̱di̱ Oja̱ ngue ga̱ mma̱ hanja na̱ ra̱ hya̱ bá̱ xiqui. \v 5 Nu̱na̱ ra̱ hya̱ na̱ya, mfa̱di̱ ngue i sä ga̱ ɛ̱spa̱bi̱ na̱. Pɛ nu̱gui̱ hi̱ngui̱ sä ga̱ n'yɛ̱ts'i̱ ngue sä ga̱ ɛ̱na̱ dí pa̱sɛ ra̱ hya̱ dí̱ mma̱, nu̱gä njua̱ntho dí̱ mma̱ ngue hi̱ngui̱ nzaquigui. \v 6 A nu̱'mø xi̱nga̱ ɛ̱na̱ ngue ga̱ mma̱nsɛ ngue xa̱nho te nná̱ 'yo, da̱ zä ga̱ mma̱. Hi̱nda̱ zä to da̱ 'yɛ̱ngui̱ ngue hi̱mma̱ jua̱ni̱ te ga̱ mma̱. Pɛ hi̱ndí̱ nne ngue to da̱ 'yɛ̱ngui̱ ngue dí ɛ̱spa̱sɛ ra̱ hya̱ dí̱ mma̱. Sinoque dí̱ nne ngue guí̱ nnu̱hʉ te nná̱ 'yo, 'nɛ̱'a̱ te ra̱ hya̱ guí øhmʉ, da̱mi̱ hya̱csɛhʉ ra̱ güɛnda hanja. \p \v 7 Nu̱ya yø hya̱ dá̱ øde, ta̱te ngue ma̱zihotho. Pɛ Oja̱ hi̱ngui̱ nneque ngue guehya yø hya̱ gdá̱ 'yɛ̱xä ya. Ja̱na̱ngue bi zʉca̱ n'na ra̱ n'ʉ, tengu̱tho 'mø ngue dra̱ 'ui̱ni̱ bi̱ nøgba̱gui̱ p'ʉ ja ma̱ do'yo ra̱ zithu̱. \v 8 A nu̱na̱ ra̱ n'ʉ na̱, nhyu̱ ndi̱ dá̱ äpä ra̱ Hmu̱ ngue da̱ hya̱ga̱gui̱. \v 9 Pɛ ra̱ Cristo ɛ̱ngthogui: “Høntho da̱mi̱ pa̱di̱ xa̱nho ngue da̱di̱ ma̱'i̱. Nu̱gä hi̱nga̱ øthe'i n'namhma̱ ngue di̱ nɛ̱qui̱ ngue hi̱ngui̱ nzaqui'i. Gue'a̱ di̱ nɛ̱qui̱'a̱ ngue go guecä da̱di 'da'i ra̱ ts'ɛdi te guí øt'e”, bi 'yɛ̱ngui̱. Ja̱na̱ngue da̱di johyagä 'mø hi̱ngui̱ nzaquigui. Porque gue'a̱ gui̱ nɛ̱qui̱'a̱ ngue ra̱ Cristo di 'dacra̱ ts'ɛdi te dí øt'e. \v 10 Da̱di johyatho 'mø dí sä ra̱ n'ʉ, ja'mø ts'ʉqui, ja'mø hi̱n'yʉ te ga̱ si, ja'mø hi̱ngui̱ nne ha da̱ nu̱gyø ja̱'i̱ ngue sʉqui, ja'mø xa̱ndøngu̱ ra̱ n'ʉ dí sä ngue rá̱ 'bɛfi ra̱ Cristo dí ørpe, pɛ da̱di johyatho. A nu̱'mø di̱ nɛ̱qui̱ ngue hi̱ngui̱ nzaquigui, ya ma̱n'natho di̱ nɛ̱qui̱ xa̱nho ngue gue'a̱ ra̱ Cristo di 'dacra̱ ts'ɛdi te dí øt'e. \s1 --------- \p \v 11 Nu̱p'ʉ nna̱ bɛ̱ngä ya, xøgue ɛ̱na̱ gue ya dí ya̱ tengu̱tho n'na ra̱ ja̱'i̱ ngue hi̱ngui̱ pɛsrá̱ sä ngue ɛ̱spa̱bi̱ te ga̱ ya̱. Pɛ nu̱na̱ ra̱ hya̱ dá̱ ma̱, jatho ngue ga̱ mma̱ hanja. Porque nu̱'ʉ yø xännba̱te ɛ̱ngui̱ ngue hi̱ngui̱ ho te dí øt'e, hi̱ngá̱ täjpa̱hʉ yø hya̱. Ua̱ngui̱ xtá̱ nzä xquí xihmʉ ngue xa̱nho te dí øt'e. Guí pa̱hmʉ ngue nu̱ya yø xännba̱te guí tɛnnba̱hʉ yø hya̱, guehya ɛ̱na̱ ngue ta̱te ngue yø representante ra̱ Cristo ya. Pɛ hapʉ go ma̱n'na da̱ ha̱'a̱ te di̱ nta̱te yø hya̱ ya p'ʉya, porque nu̱'a̱ ra̱ hya̱ pa̱hya, xquet'a̱ gue'a̱ ra̱ hya̱ dí pa̱cä'a̱, ma̱da̱gue'a̱ ɛ̱ngui̱ ngue hi̱nte da̱di̱ mu̱'be. \v 12 Nu̱'mø da̱mbá̱ m'mʉcä p'ʉ guí 'bʉhmʉ ngue dá̱ ma̱nna̱ hya̱, bi̱ nɛ̱qui̱ xa̱ndønho ngue rá̱ representantegui ra̱ Cristo. Ngue'a̱ rá̱ 'bɛfi ra̱ Cristo dá̱ ørpa̱bi̱, dá̱ hät'i da̱ sɛti te gäma̱ hya̱ mma̱nyø ja̱'i̱. A nu̱ya yø milagro dá̱ øt'e, gue'a̱ gui̱ nɛ̱qui̱'a̱ ngue rá̱ representantegui ra̱ Cristo. \v 13 'Yo guí ɛ̱mhmʉ ngue 'bʉtyø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ i ta̱te dí̱ nnu̱ ma̱nsu̱ ngue'a̱hʉ, ngue nu̱gä hi̱ndá̱ xi'a̱hʉ ngue xqui fäxca̱hʉ te dí honi̱ tengu̱tho ør'mi̱'da yø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ ngue fäxqui te dí honi̱. ¿Ua guí ɛ̱mhmʉ ngue asta̱ ga̱ n'yo nda̱ntyøhmu̱gä ngue ga̱ ä'a̱ mpu̱nnba̱te ngue hi̱nte dí xi'i gui fäxca̱hʉ te dí honi̱? \p \v 14 A nu̱yá, ya rá̱ hyu̱ndi̱ 'mø ngue ga̱ mmap'ʉ ma̱høn'a̱ ya. Pɛ nu̱'mø dá̱ map'ʉ, hi̱n tema̱ mɛ̱nyu̱ dí ädi ngue gui 'dacjʉ. Høntho dí ädi ngue gui̱ ma̱cjʉ. Porque ra̱ papá'a̱ di ja ndu̱mmʉi ngue honna̱ mɛ̱nyu̱ si yø ba̱si̱. Hi̱ngue masque yø ba̱si̱'ʉ go i pɛpa̱te. \v 15 Di̱ njadä p'ʉya, di ho ma̱ mmʉi da̱di̱ mpɛfi conná̱ ngue'a̱hʉ. Dí̱ nne ngue nu̱ te dí øt'e, da̱ 'yøt'a̱hʉ ra̱ nho 'nɛ̱ i ja ga̱mpähä ngue ga̱ ʉni̱ te dí pɛts'i ngue ga̱ fäxa̱hʉ. Pɛ ɛ̱na̱ ma̱n'na ngue da̱di̱ ma̱'a̱hʉ, ɛ̱ntho gue gue'a̱ ma̱n'na ga̱ ngohni̱ mmʉihʉ'a̱ ngue hi̱nga̱ ɛga̱di̱ ma̱cjʉ. \p \v 16 Guí pa̱hmʉ xa̱nho ngue ja'mø hi̱n'yʉ te ga̱ honi̱, pɛ nu̱gä hi̱nte dí ä'a̱hʉ. Pɛ 'bʉ i'da ya ngue di ya̱jpa̱gui̱, ɛ̱ngui̱ ngue ra̱ nthät'itho dí øt'a̱hʉ. \v 17 ¿Ua guí ɛ̱mhmʉ ngue 'bʉi toni̱ ja̱'i̱ dí pɛnhnä ngue da̱ jʉc'a̱hʉ ra̱ mɛ̱nyu̱? Nu̱'a̱, hi̱n'na̱'a̱. \v 18 Xi'mø ma̱ pɛnhnä p'ʉ ra̱ Tito ngue bi̱ ma di zɛngua'a̱hʉ, 'nɛ̱ bi̱ mɛ ma̱n'na ma̱ cu̱hʉ, xina̱ ra̱ Tito, ¿ua bi 'yä'a̱hʉ ra̱ mɛ̱nyu̱? Guí pa̱hmʉ xa̱nho ngue ra̱ Tito bi 'yøt'e tengu̱tho dí øt'e. Høntho bi̱ ne ngue nu̱na̱ ra̱ hya̱ bi xi'a̱hʉ, da̱ 'yøt'a̱hʉ ra̱ nho. Pɛ hi̱n tema̱ mɛ̱nyu̱ bi 'yä'a̱hʉ. \p \v 19 'Yo guí ɛ̱mhmʉ ngue nná̱ ma̱ngä na̱ ra̱ hya̱ na̱ ngue høntho dí̱ nnegä ngue gui̱ nnu̱ ma̱nhojʉ. Nu̱'a̱, hi̱n'na̱'a̱. Sinoque nu̱na̱ ra̱ hya̱ nnecra̱ Cristo ngue ga̱ mma̱, guehna̱ ra̱ hya̱ dí̱ mma̱nna̱. 'Nɛ̱ dí̱ nne ngue gue'a̱ Oja̱ da̱ nu̱ ma̱nho na̱ ra̱ hya̱ dí xi'a̱hʉ. A nu̱ya ma̱ zi cu̱'a̱hʉ, nu̱ya te gäma̱ hya̱ dí xi'a̱hʉ, dí honi̱ ngue ha di zajni̱ nt'ɛ̱c'ɛ̱ẖʉ. \v 20 Porque dí su̱ ngue nu̱'mø dá̱ magä p'ʉ, nthambɛ̱ni̱tho ga̱ ti̱n'a̱hʉ ngue hi̱ngdi 'yohʉ xa̱nho. Ga̱di̱ nsʉthohʉ, di 'bʉtyø zɛya, di 'bʉtyø cuɛ, di 'bʉ'ʉ di honi̱ ha di di̱nsɛ ra̱ nho, di 'bʉtyø ma̱mbɛthani̱, di 'bʉtyø nemhya̱, di 'bʉ'ʉ da̱di̱ 'yɛ̱ts'i̱, di 'bʉtyø 'yøt'i sʉi. Nu̱'a̱ ra̱ hya̱ ma̱nho guí̱ nnehʉ gdá̱ nya̱gä'be p'ʉya, ya hinga̱ gue'a̱ di̱ nja'a̱. Sinoque ra̱ cuɛtho di̱ nja porque ga̱ hɛc'a̱hʉ te gdi øthʉ. \v 21 Guehna̱ ra̱ hya̱ dí su̱gä 'mø dá̱ søngä p'ʉ guí 'bʉhmʉ na̱ya. Nu̱ te gdi øthʉ, ga̱ pɛsta̱ ma̱ sä p'ʉ ja rá̱ hmi̱ rá̱ dä Oja̱. Porque asta̱ ga̱ra̱ zongä 'mø dá̱ pa̱di̱ ngue nu̱'a̱ ra̱ nts'o xa̱ 'yøt'a̱ m'mɛt'o yø ja̱'i̱, hi̱ngui̱ nne da̱ hyɛp'ʉ. Sinoque di 'yots'om'mäitho 'nɛ̱ nu̱'a̱ te ra̱ nts'o xa̱ bɛnnba̱ yø mmʉi yø ja̱'i̱ da̱di siguetho. \s1 --------- \c 13 \p \v 1 Ya rá̱ hyu̱ ndi̱ ga̱ mmap'ʉ ngue güi zɛngua'a̱hʉ ya. Nu̱'mø 'bʉi to nne di ya̱prá̱ mmi̱'yɛ̱c'ɛ̱i̱ui, ma̱hyoni̱tho ngue di 'bʉ'i yoho ogue hyu̱ yø testigo ngue di ja ma̱jua̱ni̱ ra̱ hya̱. \v 2 Nu̱ya yø ja̱'i̱ xa̱ 'yøtyø ts'oqui m'mɛt'o, co gätho mi̱'da yø ja̱'i̱, tengu̱tho ra̱ hya̱ dá̱ xi'a̱hʉ 'mø rá̱ yondi̱ ma̱ magä p'ʉ ya, a nu̱'mø dá̱ magä p'ʉ ma̱høn'a̱ ngue ga̱ ma nu̱'a̱hʉ 'nɛ̱ ga̱ ti̱ni̱ ngue ga̱di siguethohʉ ra̱ nts'o, ya hi̱nni̱ mantho ga̱ sɛti te gä guí øthʉ. \v 3 Ja guí pa̱hmʉ p'ʉ xa̱nho p'ʉya ngue gue'a̱ ra̱ Cristo di ha̱cra̱ ts'ɛdi'a̱ ra̱ hya̱ ga̱ xi'a̱hʉ. Porque ra̱ Cristo hi̱nga̱ 'nɛ̱'a̱ di̱ nya̱ ma̱nhuɛ̱hi̱ 'mø da̱ zo'a̱hʉ'a̱, sinoque di̱ nya̱ ma̱nzaqui'a̱. \v 4 Ma̱da̱gue'a̱ hi̱mbi̱ 'yu̱di̱ ngue ja rá̱ ts'ɛdi 'mø mi̱ guatra̱ pont'i̱, pɛ nu̱yá, ya i 'bʉi 'nɛ̱ i̱ n'youi rá̱ ts'ɛdi Oja̱. Da̱ guecä ya, xquet'a̱ di̱ n'yo'be ra̱ Cristo. A nu̱'mø dá̱ magä p'ʉ, gue'a̱ ra̱ Cristo di ha̱cra̱ ts'ɛdi na̱ ra̱ hya̱ ga̱ xi'a̱hʉ, ma̱da̱gue'a̱ t'ɛ̱ngui̱ ngue dí ya̱ ma̱nhuɛ̱hi̱ 'mø dí ya̱hʉ. \p \v 5 Nu̱ te gni̱ 'yohʉ ya, da̱mi̱ hya̱csɛhʉ ra̱ güɛnda ngue'mø dʉ xa̱ndønho ni̱ nt'ɛ̱c'ɛ̱i̱hʉ ogue hi̱n'na̱. Da̱mi̱ pa̱hmʉ xa̱nho ngue'mø guí̱ n'yohʉ ra̱ Jesucristo ogue hi̱n'na̱. A nu̱'mø hi̱nguí̱ n'yohʉ ra̱ Jesucristo, ya hi̱mma̱ jua̱ni̱ ngue gyø hoga̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱hʉ 'mø. \v 6 Nu̱gä dí ɛ̱na̱ ngue di̱ n'yo ni̱ mmʉihʉ ngue ma̱jua̱ni̱ dí̱ n'yo'be ra̱ Cristo 'mø dá̱ nya̱hʉ, hi̱ngra̱ nthätitho ga̱ øt'a̱hʉ. \v 7 Dí äpä Oja̱ ngue da̱ 'yøt'e ngue hi̱nte ma̱nts'o da̱ di̱n'na̱hʉ. Pɛ nu̱na̱ ra̱ hya̱ dí̱ mma̱, hi̱ndí̱ honi̱ ha di t'ɛ̱ngui̱ ngue go dí øt'e ngue guí 'yohʉ xa̱nho, sinoque høntho dí̱ nnegä ngue ma̱jua̱ni̱ guí̱ n'yohʉ xa̱nho. A nu̱gui̱, hi̱nte ja'a̱ ngue ɛ̱ngyø ja̱'i̱ hi̱ngui̱ pømma̱nho te dí øt'e. \v 8 Nu̱na̱ ra̱ hya̱ ma̱jua̱ni̱, guehna̱ dí honi̱ ha di̱ ntha̱ha̱. Hi̱ndí̱ nne ga̱ øt'a̱ n'na ra̱ hya̱ nu̱'a̱ di ts'onna̱ ra̱ hya̱ na̱. \v 9 Ja̱na̱ngue nu̱gui̱ da̱di johyatho 'mø t'ɛ̱ngui̱ hi̱ndí ya̱ ma̱nzaqui, høntho dí̱ nnegä ngue da̱ zɛdi xa̱nho ni̱ nt'ɛ̱c'ɛ̱i̱hʉ. Nu̱gä za̱nt'a̱ dí̱ mmat'Oja̱ conná̱ ngue'a̱hʉ ngue da̱ bømma̱nho ni̱ nt'ɛ̱c'ɛ̱ẖʉ, hi̱nda̱ t'ɛ̱n'a̱hʉ ngue te da̱di 'bɛdi. \v 10 Hante ngue ga̱ mmagä p'ʉ ga̱ ma zɛngua'a̱hʉ, dí otra̱ carta ja ua ngue ga̱ pɛnnbʉ. Nu̱na̱ ra̱ carta dá̱ ot'i, i ya̱ ma̱nzaqui n'namhma̱ ngue xa̱mhma̱tho ya hi̱mma̱ hyoni̱ ga̱ nya̱ ma̱nzaqui 'mø dá̱ magä p'ʉ ngue ga̱ nya̱hʉ. Nu̱gä, nu̱na̱ ra̱ 'bɛfi bi 'dacä Oja̱, guehna̱ dí øt'ä na̱. Nu̱gä dí honi̱ ha di zɛhni̱ nt'ɛ̱c'ɛ̱i̱hʉ. Hi̱ngue ma̱sque dí honi̱ ha gdá̱ japyø hya̱ ngue ga̱ ɛn'a̱ häi te gni̱ 'yohʉ. \p \v 11 A nu̱ya ma̱ zi cu̱'a̱hʉ, Oja̱ da̱ mäxa̱hʉ ya. Da̱mi̱ hyomhmʉ ra̱ nho gdi̱ n'yohʉ. Oja̱ da̱ hyu̱t'a̱ ni̱ mmʉihʉ. 'Nɛ̱ da̱mi̱ mma̱di̱ n'na ngu̱ n'na'a̱hʉ. Nu̱'mø ngue ja ra̱ nju̱n'ma̱hya̱, da̱mi̱ nhojpa̱hʉ. Nu̱'mø ngue ngu̱'a̱ gui 'yøthʉ, ya gue'a̱ rá̱ pähä Oja̱ gui 'yørpa̱hʉ p'ʉya. Nu̱na̱ Oja̱ p'ʉya hi̱nha di hyɛc'a̱hʉ. \p \v 12 Da̱mi̱ nzɛngua xa̱nho n'na ngu̱ n'na'a̱hʉ. Di̱ nɛ̱qui̱ xa̱ndønho ngue ga̱di̱ ncu̱hʉ. \v 13 Gätho ma̱ cu̱hʉ 'da'igu̱ ma̱ nt'ɛ̱c'ɛ̱i̱hʉ i ja, i pɛn'na̱hʉ ra̱ nzɛngua. \p \v 14 Di ja̱p'a̱hʉ na̱ ma̱ Hmu̱hʉ Jesucristo ngue da̱ di̱nni̱ mmʉi ngue di̱ ma̱'a̱hʉ. 'Nɛ̱hra̱ Espíritu Santo da̱ 'yøt'e ngue da̱ di̱nni̱ mmʉi ngue gui̱ n'yohʉ'a̱. Da̱ ngu̱t'a̱tho.