\id 1CO \h 1 Corintios \toc1 Ja ua rá̱ mʉdi ra̱ carta bi 'yo'tra̱ Pablo, ngue bi̱ mɛnnba̱ yø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ Corinto. \toc2 1 Corintios \toc3 1 Co. \mt1 1 Corintios \mt2 Ja ua rá̱ mʉdi ra̱ carta bi 'yo'tra̱ Pablo, ngue bi̱ mɛnnba̱ yø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ Corinto. \c 1 \p \v 1 Nu̱gä drá̱ Pablo, Oja̱ bi 'yɛ̱xqui̱ ngue drá̱ representantegä ra̱ Jesucristo. Co 'nɛ̱hna̱ ma̱ zi cu̱hʉ ra̱ Sóstenes 'bʉcua, \v 2 da̱di zɛnguagä'be'ʉ to gätho ya o rá̱ 'ye Oja̱, rá̱ mm̱ʉp'ʉ ja ra̱ hni̱ni̱ Corinto. Ya yø ja̱'i̱'a̱hʉ Oja̱ ngue guí ɛ̱c'ɛ̱i̱hʉ ra̱ Jesucristo. Bi zon'na̱hʉ Oja̱ ngue gui hyɛmhmʉ p'ʉ ra̱ nts'o. Porque gue'a̱ i ts'ofo gätho yø ja̱'i̱ ɛ̱c'ɛ̱i̱ ra̱ Jesucristo'a̱ ngue da̱ hyɛp'ʉ ra̱ nts'o. Ngu̱jʉ, ngu̱ mi̱'da yø ja̱'i̱, gue'a̱ ra̱ Jesucristo ga̱ øt'e ngue ma̱ Hmu̱hʉ. \v 3 Dí̱ nnegä'be ya ngue nu̱na̱ Oja̱ ma̱ Papáhʉ co 'nɛ̱hna̱ ma̱ Hmu̱hʉ Jesucristo di ja̱p'a̱hʉ 'nɛ̱ da̱ hyu̱t'a̱ ni̱ mmʉihʉ. \s1 --------- \p \v 4 Nu̱gä njandyatho da̱di ja ma̱mma̱di̱ Oja̱ conná̱ ngue'a̱hʉ. Porque xa̱ndøngu̱ rá̱ nja̱pi̱ Oja̱ bi u̱nni̱ te'o gätho ya guí̱ n'yohʉ ra̱ Jesucristo. \v 5 A nu̱yá, ngue ya guí̱ n'yohʉ ra̱ Jesucristo ya, ɛ̱mmɛ̱i̱ di ja̱p'a̱hʉ Oja̱. Porque xoc'a̱ ni̱ mmʉihʉ Oja̱, ngue guí pa̱hmʉ xa̱nho hanja ra̱ hya̱. 'Nɛ̱ øt'e ngue guí pa̱di̱ ha gdi japra̱ hya̱ gui xihmʉ yø ja̱'i̱. \v 6 A nu̱yá, nu̱ te ra̱ hya̱ dá̱ xi'a̱hʉ ngue di̱ nja'mø gá̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱hʉ ra̱ Cristo, gue'a̱ ra̱ hya̱ bi̱ njap'ʉ guí 'bʉhmʉ'a̱ ya. \v 7 Ja̱na̱ngue nu̱yá, mɛ̱nte ra̱ pa guí tømhmʉ ngue da̱ ɛ̱p'ʉ ma̱ Hmu̱hʉ Jesucristo, ya hi̱nte ga̱di 'bɛhmʉ'a̱ rá̱ nja̱pi̱ Oja̱ di u̱ni̱. \v 8 Di ha̱'a̱hʉ ra̱ ts'ɛdi Oja̱ ngue guí̱ ndʉhʉ xa̱ndønho asta̱ guep'ʉ rá̱ nzɛgui. Porque nnepe ngue hi̱n tema̱ hya̱ da̱ di̱n'na̱hʉ 'mø ra̱ pa da̱ ɛ̱p'ʉ ma̱ Hmu̱hʉ Jesucristo. \v 9 Nu̱na̱ ma̱ Hmu̱hʉ Jesucristo, rá̱ Ts'ʉnt'ʉ Oja̱. Bi zonnga̱hʉ Oja̱ ngue 'dap'ʉ ga̱ n'yohʉ na̱. Nu̱'a̱ ra̱ hya̱ di ya̱rca̱hʉ Oja̱ ngue di̱ nja, gue'a̱ di̱ nja'a̱. \s1 --------- \p \v 10 Ague ma̱ zi cu̱'a̱hʉ, gue'a̱ ma̱ Hmu̱hʉ Jesucristo di 'dacä ra̱ ts'ɛdi ngue dí xi'a̱hʉ na̱ ra̱ hya̱ ja ua. Dí xi'a̱hʉ ngue hi̱nga̱ 'da'a̱ n'nanni̱ di̱ n'yo ni̱ hya̱hʉ, sinoque 'dap'ʉ di̱ n'yo ni̱ hya̱hʉ. I jatho ngue da̱ 'da'igu̱ ni̱ n'yomfɛ̱ni̱hʉ, da̱ 'da'igu̱ gui 'yøthʉ. \v 11 Dí xi'a̱hʉ na̱ ra̱ hya̱ na̱ ma̱ zi cu̱'a̱hʉ, porque nu̱'ʉ yø mɛ̱ni̱ ra̱ Cloé bi xiqui ngue ga̱di̱ nju̱nthʉ. \v 12 Porque hi̱nga̱ n'na hya̱tho guí̱ mma̱mhmʉ. I 'bʉ i'ḏa ni̱ n'yohʉ ngue ɛ̱na̱: “Nu̱gä dí tɛnnä ra̱ hya̱ mma̱nna̱ Pablo”. Mi̱'da p'ʉya ɛ̱na̱: “Nu̱gä dí tɛnnä ra̱ hya̱ mma̱nna̱ Apolos”. Mi̱'da p'ʉya ɛ̱na̱: “Nu̱gä dí tɛnnä ra̱ hya̱ mma̱nna̱ Bɛdu”. Mi̱'da p'ʉya ɛ̱na̱: “Nu̱gä dí tɛnnä ra̱ hya̱ mma̱nna̱ Cristo”. \v 13 A nu̱yá, xi'a̱ ra̱ Cristo, ¿ua 'bʉti'da yø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ ngue n'youi'a̱? A nu̱gä drá̱ Pablo, ¿ua guí ɛ̱mhmʉ ngue bi̱ ma ma̱ cuatigä ra̱ pont'i̱ conná̱ ngue'a̱hʉ? ¿Uague gá̱ nxixya̱ 'da'a̱hʉ ngue gui tɛnnga̱hʉ? \p \v 14 Nu̱gä da̱di ja ma̱mma̱di̱ Oja̱ ngue hi̱njon dá̱ xixya̱'a̱hʉ, hi̱nda̱ høndra̱ Crispo 'nɛ̱hra̱ Gayo dá̱ xixya̱bi̱. \v 15 Ja̱na̱ngue hi̱ngui̱ sä gui 'yɛ̱mhmʉ ngue dá̱ xixya̱bi̱ yø ja̱'i̱ para ngue da̱ dɛnngui̱. \v 16 Bi zo ma̱ mmʉi ya ngue ra̱ Estéfanas co ṉɛ̱'ʉ 'bʉp'ʉ ja rá̱ ngu̱'a̱, xquet'a̱ dá xixya̱bi̱. Hi̱ndí̱ pa̱di̱ ngue'mø 'bʉ hmi̱'da yø ja̱'i̱ dá̱ xixya̱bi̱, ogue hi̱n'na̱. \v 17 Pɛ ra̱ Cristo hi̱mbi̱ mɛnngui̱ ngue ga̱ xixya̱bi̱ yø ja̱'i̱. Sinoque bi̱ mɛnngui̱ ngue ra̱ hoga̱ 'da'yo hya̱ ga̱ xihyø ja̱'i̱. Nu̱gä hi̱ndí̱ mma̱ngä yø hya̱ ma̱hotho ga̱ nt'øde ngue høntho ga̱ nnepe da̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱gui̱ yø ja̱'i̱ te dí̱ mma̱. Sinoque hønt'a̱ ja ts'ɛdi ga̱ mma̱ ngue bi du̱ p'ʉ ja ra̱ pont'i̱ ra̱ Cristo, gue'a̱ dí̱ mma̱n'a̱. \s1 --------- \p \v 18 Nu̱na̱ ra̱ hoga̱ 'da'yo hya̱ na̱, i hma̱ ngue bi du̱ p'ʉ ja ra̱ pont'i̱ ra̱ Cristo ngue bi ya̱njʉ. A nu̱ yø ja̱'i̱ ngue di̱ m'mɛdi, ɛ̱mbi̱ ngue hi̱nte di̱ mu̱ui na̱ ra̱ hya̱ na̱. Pɛ nu̱jʉ ngue di̱ nya̱mma̱ tehʉ, n'youi rá̱ ts'ɛdi Oja̱ na̱ ra̱ hya̱ na̱. \v 19 I̱ mma̱mp'ʉ ja ra̱ Ma̱ca̱ Libro ra̱ hya̱ te bi̱ ma̱n'Oja̱ ngue ɛ̱na̱: “Nu̱'ʉ yø ja̱'i̱ ɛ̱na̱ ngue ja xa̱ngu̱ yø mfa̱di̱, nu̱gä ga̱ u̱di̱ ngue hi̱nte di̱ mu̱ui yø hya̱ pa̱di̱. Nu̱ ra̱ ja̱'i̱ da̱ 'yɛ̱na̱ ngue ra̱ ba̱mhya̱, di̱ nɛ̱qui̱ ngue hi̱nte di̱ mu̱ui rá̱ hya̱ pa̱di̱”, ɛ̱n'Oja̱. \v 20 Nu̱ua ja ra̱ xi̱mhäi, i 'bʉhyø ja̱'i̱ ɛ̱na̱ ngue ja yø mfa̱di̱. I 'bʉhyø ja̱'i̱ ɛ̱na̱ ngue yø xännba̱te. I 'bʉhyø ja̱'i̱ ɛ̱na̱ ngue yø mba̱di̱ xa̱ndønho, i pa̱di̱ te gä ja nxi̱mhäi. Pɛ nu̱na̱ Oja̱ i ɛ̱mbi̱ ngue hi̱nte di̱ mu̱ui yø mfa̱di̱ ya yø ja̱'i̱ ya. \p \v 21 Nu̱na̱ Oja̱ ma̱jua̱ni̱ ngue jasɛ rá̱ mfa̱di̱. Bi zänni̱ ngue nu̱'a̱ te yø mfa̱di̱ yø ja̱'i̱ 'bʉcua ja ra̱ xi̱mhäi, hi̱nga̱ gue'a̱ ja ngue di fa̱di̱ te'o Oja̱'a̱. Nuna̱ Oja̱ bi zänni̱ ngue nu̱'ʉ yø ja̱'i̱ da̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ ra̱ hoga̱ 'da'yo hya̱, gue'ʉ di̱ nya̱nyø te'ʉ. Nu̱na̱ ra̱ 'da'yo hya̱ na̱, ɛ̱mbyø ja̱'i̱ nu̱'ʉ hi̱ngui̱ ɛ̱c'ɛ̱i̱ ra̱ hya̱, ngue hi̱nte di̱ mu̱ui ra̱ hya̱. \v 22 Yø judío, i̱ nne ngue 'be da̱ nu̱ yø milagro, ja da̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ ra̱ hya̱. A nu̱ yø ja̱'i̱ hi̱ngyø judío, gue'a̱ te yø mfa̱di̱ yø ja̱'i̱ 'bʉcua ja ra̱ xi̱mhäi di ho da̱ 'yøde. \v 23 Pɛ nu̱gähe, nu̱na̱ ra̱ hya̱ ja ts'ɛditho ga̱ mma̱ngähe, guehna̱ ngue da̱ sihyø ja̱'i̱ ngue bi du̱ p'ʉ ja ra̱ pont'i̱ ra̱ Cristo na̱, ngue di hoga̱ ma̱ ts'oquihʉ. Hønt'a̱ dí̱ mma̱ngähe'a̱. Pɛ yø judío p'ʉya, i ɛ̱na̱ ngue ra̱ 'bɛ'isätho 'mø øhna̱ ra̱ hya̱ na̱. A nu̱'ʉ yø ja̱'i̱ hi̱ngyø judío p'ʉya, ɛ̱mbi̱ ngue hi̱nte di̱ mu̱ui na̱ ra̱ hya̱ na̱. \v 24 Pɛ nu̱jʉ, ngue ya dí ɛ̱c'ɛ̱i̱hʉ ra̱ Cristo, ngu̱ yø judío, ngu̱'ʉ hi̱ngyø judío, gä bi zonnga̱hʉ Oja̱ 'nɛ̱ bi xoga̱ ma̱ n'yomfɛ̱ni̱hʉ para ngue ga̱ pa̱hmʉ ngue ra̱ Cristo ha̱prá̱ ts'ɛdi Oja̱ 'nɛ̱ ha̱prá̱ mfa̱di̱ Oja̱. \v 25 Nu̱'a̱ te i du̱ ra̱ Cristo, yø ja̱'i̱ ɛ̱mbi̱ ngue Oja̱ hi̱ngui̱ pa̱di̱ te øt'e. Pɛ Oja̱ i pa̱sɛ te øt'e. A nu̱ yø ja̱'i̱ hi̱ngui̱ pa̱di̱ hanja'a̱ te øt'Oja̱. Porque yø ja̱'i̱ ɛ̱mbi̱ ngue hi̱ngui̱ nzaqui Oja̱. Pɛ Oja̱ ma̱thoguitho ga̱ ndønzaqui ngue'a̱ ga̱ nzaqui yø ja̱'i̱. \p \v 26 Ague ma̱ zi cu̱'a̱hʉ, ya guí̱ nnu̱hʉ te gäma̱ ja̱'i̱ bi zon'na̱ Oja̱ ngue da̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ ra̱ Cristo. Zi yohotho bi zo'ʉ yø ja̱'i̱ t'ɛ̱mbi̱ ngue ja yø mfa̱di̱, nu̱ya nnu̱ ma̱nho yø ja̱'i̱ ua ja ra̱ xi̱mhäi. Nu̱'ʉ ja yø cargo ngue nts'ʉt'abi xquet'a̱ zi yohotho bi zofo. Xquet'a̱ zi yohotho bi zo'ʉ yø ja̱'i̱ ngue hnu̱c'ɛ̱i̱ p'ʉ ja yø hni̱ni̱. \v 27 A nu̱yá, Oja̱ bi huanhyø ja̱'i̱ nu̱'ʉ hi̱n'yʉ yø mfa̱di̱ ua ja ra̱ xi̱mhäi para ngue di 'bɛrpa̱bi̱ yø sä'ʉ yø ja̱'i̱ ɛ̱na̱ ngue ja yø mfa̱di̱. Oja̱ bi huanhyø ja̱'i̱ nu̱'ʉ hi̱ngui̱ nzaqui yø hya̱ ua ja ra̱ xi̱mhäi para ngue di 'bɛrpa̱bi̱ yø sä'ʉ yø ja̱'i̱ ɛ̱na̱ ngue xa̱nzaqui yø hya̱. \v 28 Nu̱na̱ Oja̱ bi huanhyø ja̱'i̱ nu̱'ʉ t'ɛ̱mbi̱ ngue hi̱nga̱ njua̱ni̱ ua ja ra̱ xi̱mhäi xøque ma̱ høt'e p'ʉ, para ngue da̱ hyɛjpa̱bi̱ yø hya̱'ʉ yø ja̱'i̱ ɛ̱na̱ ngue ja yø ts'ɛdi. \v 29 Ja̱na̱ngue nu̱p'ʉ ja rá̱ hmi̱ rá̱ dä Oja̱ ya hi̱njonni̱ ja̱'i̱ da̱ zäp'ʉ da̱ 'yɛ̱na̱ ngue di 'yɛ̱ts'i̱. \v 30 Nu̱na̱ Oja̱, bi 'yøt'e ngue ya ma̱n'yohʉ ra̱ Jesucristo ya. Oja̱ bi ne ngue conná̱ nguehra̱ Cristo dá̱ pa̱hmʉ hanja na̱ rá̱ hya̱ Oja̱. A nu̱yá, ngue conná̱ nguehra̱ Cristo, ya bi hoga̱ ma̱ ts'oquihʉ. 'Nɛ̱ go øt'a̱ ra̱ Cristo ngue ya dí ohʉ rá̱ 'yɛ Oja̱. Porque go gue'a̱ ra̱ Cristo bi gu̱rca̱ ma̱ ts'oquihʉ. \v 31 Ja di̱ nɛ̱qui̱ ua hanja na̱ ra̱ hya̱ nt'ot'i p'ʉ ja ra̱ Ma̱ca̱ Libro ngue ɛ̱na̱: “Nu̱ to i̱ nne di 'yɛ̱ts'i̱, pɛ gue da̱ 'yɛ̱spa̱bi̱'a̱ rá̱ Hmu̱ bí 'bʉ ma̱hɛ̱ts'i̱, hi̱ngue ma̱sque go ra̱ ja̱'i̱'a̱ di 'yɛ̱ts'i̱”, i ɛ̱na̱. \s1 --------- \c 2 \p \v 1 Ague ma̱ zi cu̱'a̱hʉ, nu̱'mø ma̱ magä p'ʉ guí 'bʉhmʉ ngue dá̱ xi'a̱hʉ rá̱ hya̱ Oja̱, hi̱ndá̱ ma̱ngä yø hya̱ ga̱ ya̱ yø ja̱'i̱ ɛ̱na̱ ngue yø ba̱mhya̱. Ni̱ xi̱ndá̱ ma̱ngä yø hya̱ nu̱'ʉ ma̱hotho da̱ nt'øde. \v 2 Porque nu̱'mø ya di 'bʉcä p'ʉ ha guí 'bʉhmʉ, hønda̱ n'na ra̱ hya̱ dá̱ sänni̱ ngue ga̱ xi'a̱hʉ. Guehna̱ ra̱ hya̱ na̱ ngue ga̱ mma̱ hanja ngue bi̱ ma ma̱ cuati p'ʉ ja ra̱ pont'i̱ ra̱ Jesucristo. \v 3 A nu̱'mø ya di 'bʉcä p'ʉ ha guí 'bʉhmʉ p'ʉya, gá̱ nu̱hʉ ngue hi̱ndí̱ ya̱ ma̱nzaqui. Sinoque asta̱ dí hua̱qui̱, porque dí su̱ ngue hi̱nda̱ bøngma̱nho ra̱ hya̱ ga̱ mma̱. \v 4 Nu̱'mø ma̱ xi'a̱hʉ na̱ ra̱ hya̱ na̱, hi̱ndá̱ ma̱ngä'ʉ yø hya̱ ma̱hotho da̱ nt'øde ngue ma̱ mfa̱di̱sɛ, para ngue di tha̱p'a̱ ni̱ mmʉihʉ. Sinoque nu̱ya yø hya̱ dá̱ xi'a̱hʉ, guesɛ ra̱ Espíritu Santo i ja rá̱ ts'ɛdi ngue bi xoc'a̱ ni̱ mmʉihʉ para ngue da̱ di̱nni̱ n'yomfɛ̱ni̱hʉ xa̱nho hanja na̱ ra̱ hya̱ na̱. \v 5 Ja̱na̱ngue nu̱na̱ ni̱ nt'ɛ̱c'ɛ̱i̱hʉ ja ya, guehna̱ Oja̱ jasɛ rá̱ ts'ɛdi bi thɛ na̱ ra̱ hya̱ na̱. Hi̱nga̱ guep'ʉ ja yø hya̱ yø ja̱'i̱ nu̱'ʉ ɛ̱na̱ ngue yø ba̱mhya̱ bi thɛ na̱ ra̱ hya̱ na̱. \s1 --------- \p \v 6 Pɛ nu̱p'ʉ 'bʉhyø ja̱'i̱ ngue ya xa̱ nzɛhyø nt'ɛ̱c'ɛ̱i̱, guehya dí xicä ra̱ hya̱ nu̱'a̱ ma̱jua̱ni̱ ngue di gohi ngue yø ba̱mhya̱ yø ja̱'i̱. Pɛ nu̱na̱ ra̱ hya̱ na̱, hi̱nga̱ guehna̱ ra̱ hya̱ pa̱'ʉ yø ja̱'i̱ ɛ̱na̱ ngue yø ba̱mhya̱ 'bʉcua ja ra̱ xi̱mhäi yø hya̱ na̱. Ni̱ xi̱nga̱ gue'a̱ te ra̱ hya̱ pa̱'ʉ yø ja̱'i̱ di̱ ma̱nda ua ja ra̱ xi̱mhäi yø hya̱ na̱. Porque nu̱ te ra̱ hya̱ pa̱'ʉ, da̱ thotho'a̱. \v 7 A nu̱na̱ ra̱ hya̱ ngue ma̱jua̱ni̱ di gohi ngue yø ba̱mhya̱ yø ja̱'i̱, guehna̱ rá̱ hya̱ Oja̱ dí̱ mma̱ngä na̱. Nu̱'mø yø pa xa̱ thogui, nu̱ yø ja̱'i̱ mi̱ 'bʉcua ja ra̱ xi̱mhäi hi̱mbi̱ ba̱di̱ hanja na̱ ra̱ hya̱ na̱. Hante ngue di hocra̱ xi̱mhäi Oja̱, ya xi zänni̱ te 'bɛ'a̱ di̱ njam'mɛfa ngue ha di̱ njap'ʉ di̱ nya̱mma̱ tehʉ. \v 8 Nu̱'ʉ yø ts'ʉt'abi ua ja ra̱ xi̱mhäi, hi̱njombi̱ n'yo yø mmʉi ngue xta̱ mba̱di̱ hanja na ra̱ hya̱ na̱. Porque nu̱'mø ngue xta̱ ndi̱nyø mmʉi yø ja̱'i̱ hanja na̱ ra̱ hya̱ na̱, nu̱na̱ ma̱ Hmu̱hʉ Jesucristo ma̱guesɛ, ya hi̱nxta̱ mma ma̱ cuati ra̱ pont'i̱ 'mø. \v 9 Bi̱ nja tengu̱tho ra̱ hya̱ mma̱mp'ʉ ja ra̱ Ma̱ca̱ Libro ngue ɛ̱na̱: “Nu̱na̱ Oja̱, ya xa̱ nzänni̱ te da̱ japyø ja̱'i̱ nu̱'ʉ di̱ ma̱di̱. Guehna̱ rá̱ nja̱pi̱ Oja̱ hi̱njonni̱ ja̱'i̱ di pøni̱ ngue di pa̱di̱ hanja na̱. Porque hi̱nja̱m'mø 'be bi̱ nja'a̱ te mi̱ ja ngue da̱ 'yøt'Oja̱”. \v 10 Pɛ Oja̱ bá̱ pɛnnga̱hʉ ra̱ Espíritu Santo, gue'a̱ bi 'yøt'e ngue bi di̱nma̱ mmʉihʉ hanja na̱ ra̱ hya̱ na̱. Porque ra̱ Espíritu Santo i pa̱di̱ gätho'a̱ te rá̱ n'yomfɛ̱ni̱ Oja̱'a̱. \v 11 Nú̱ n'na ra̱ ja̱'i̱ ya, hi̱njongui̱ pa̱rpi̱ te ja rá̱ n'yomfɛ̱ni̱. Hønsɛ ra̱ ja̱'i̱ pa̱sɛ te mbɛ̱mp'ʉ ja rá̱ n'yomfɛ̱ni̱. Xquet'a̱ njarbʉtho Oja̱ ya, hi̱njonni̱ ja̱'i̱ da̱ zä da̱ ba̱di̱ te ja rá̱ n'yomfɛ̱ni̱ Oja̱. Sinoque hønsɛ ra̱ Espíritu Santo i pa̱di̱ xa̱nho te ja rá̱ n'yomfɛ̱ni̱ Oja̱. \v 12 Ja̱na̱ngue nu̱jʉ, hi̱nga̱ gue'ʉ yø hya̱ yø ba̱mhya̱ 'bʉcua ja ra̱ xi̱mhäi na̱ ra̱ hya̱ dí pa̱hmʉ. Oja̱'a̱ bá̱ pɛnnga̱hʉ ra̱ Espírito Santo ngue gda̱ pa̱hmʉ hanja na̱ rá̱ nja̱pi̱ Oja̱ di 'dacjʉ. \v 13 Ja̱na̱ngue nu̱na̱ ra̱ hya̱ dí̱ mma̱nya, hi̱nga̱ guehya yø hya̱ ngue ma̱ n'yomfɛ̱ni̱sɛ dí̱ mma̱, sinoque ra̱ Espíritu Santo i xännga̱ ra̱ hya̱ dí xihyø ja̱'i̱ nu̱ya n'youi ra̱ Espíritu Santo. \p \v 14 Pɛ yø ja̱'i̱ hi̱ngui̱ n'youi ra̱ Espíritu Santo hi̱ngui̱ sä da̱ di̱nyø mmʉi hanja na̱ ra̱ hya̱ xännga̱hʉ ra̱ Espíritu Santo. Ɛ̱mbi̱ ngue hi̱ngrá̱ ba̱mhya̱ ra̱ ja̱'i̱ mma̱nna̱ ra̱ hya̱ na̱. Hi̱ngui̱ pa̱di̱ hanja, porque hi̱ngui̱ n'youi ra̱ Espíritu Santo. \v 15 A nu̱ yø ja̱'i̱ n'youi ra̱ Espíritu Santo i sä ha̱cra̱ güɛnda xa̱ndønho hanja na̱ ra̱ hya̱ na̱. 'Nɛ̱ hi̱ngui̱ sä to da̱ 'yɛ̱mbi̱ ngue hi̱nga̱ gue'a̱ te ra̱ hya̱ i̱ mma̱. \v 16 Porque nt'ot'i p'ʉ ja ra̱ Ma̱ca̱ Libro ra̱ hya̱ ngue ɛ̱na̱: “¿Te'o ni̱ ja̱'i̱ da̱ zä da̱ ba̱rpa̱bi̱ rá̱ n'yomfɛ̱ni̱'a̱ ma̱ Hmu̱hʉ? ¿Te'o da̱ 'yɛ̱na̱ ngue bi̱ m'mʉhrá̱ xännba̱te Oja̱ ngue bi xännbi̱ te øt'e?” Pɛ nu̱jʉ, ra̱ Espíritu Santo'a̱ dí̱ n'yohʉ, 'nɛ̱ gue'a̱ ra̱ Espíritu Santo øt'e ngue dí ti̱mhmʉ zits'ʉ hanja rá̱ n'yomfɛ̱ni̱ ra̱ Cristo. \s1 --------- \c 3 \p \v 1 Ague ma̱ zi cu̱'a̱hʉ, nu̱'mø dá̱mba̱ m'mʉcä p'ʉ guí 'bʉhmʉ, nu̱gä hi̱ndá̱ xi'a̱hʉ yø hya̱ nu̱'ʉ dí xicä yø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ ya n'youi ra̱ Espíritu Santo. Sinoque dá̱ xi'a̱hʉ ra̱ hya̱ hi̱ngui̱ hɛ̱nni̱ gdi pa̱hmʉ. Porque guí 'bʉhmʉ tengu̱tho yø ba̱si̱ ngue zits'ʉtho ti̱nni̱ mmʉihʉ hanja rá̱ hya̱ ra̱ Cristo. \v 2 Dá̱ xän'na̱hʉ yø hya̱ hi̱ngui̱ hɛ̱nni̱ gdi pa̱hmʉ. Tengu̱tho n'na ra̱ ba̱si̱ 'mø sidra xi'ba, hi̱ngra̱ hmɛ̱ ma̱ t'u̱nni̱ da̱ zi, dá̱ ja'a̱hʉ p'ʉ. Porque hi̱mbi̱ zä xta̱ ndi̱nni̱ mmʉihʉ hanja ya yø hya̱ xa̱nhɛ̱nni̱. Asta̱ ni̱ xi̱nga̱ guedya di ti̱ntho ni̱ mmʉihʉ hanja ra̱ hya̱ ya. \v 3 Porque tobe guí øthohʉ tengu̱tho ga̱ 'bʉ hmi̱'da yø ja̱'i̱. Tobe gyø zɛyathohʉ. Tobe gyø 'yøt'i sʉithohʉ. Tobe hi̱nga̱ 'da'igu̱ ra̱ hya̱ guí̱ mma̱mhmʉ. Tobe guí øthohʉ tengu̱tho øtyø ja̱'i̱ nu̱'ʉ hi̱ngui̱ pa̱ Oja̱. \v 4 Porque nu̱ 'da'a̱hʉ, guí ɛ̱m'mø gui ya̱hʉ: “Nu̱gä dí tɛnnä ra̱ hya̱ mma̱nna̱ Pablo”. Mi̱'da p'ʉya ɛ̱na̱: “Nu̱gä dí tɛnnä ra̱ hya̱ mma̱nna̱ Apolos”. Ja̱na̱ngue ja di̱ nɛ̱qui̱ p'ʉya ngue guí øthohʉ tengu̱tho øtyø ja̱'i̱ 'bʉcua ja ra̱ xi̱mhäi. \p \v 5 Nu̱gä drá̱ Pablo, conna̱ Apolos, ¿teni̱ 'bɛ'a̱ goma̱ ts'ɛdi jagä'be ngue go tɛnngä'be yø ja̱'i̱? A nu̱gä'be yø mɛfithogä'be Oja̱. Høntho dá̱ øt'ä'be ra̱ 'bɛfi ngue gá̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱hʉ ra̱ Hmu̱ Jesucristo. Pɛ n'na ngu̱ n'nagä'be, nu̱'a̱ te ra̱ 'bɛfi bi 'dacä'be Oja̱, gue'a̱ dí øt'ä'be'a̱. \v 6 Nu̱na̱ ra̱ hya̱ dá̱ xi'a̱hʉ, tengu̱tho n'na ra̱ hmu̱dä 'mø bi thu̱hu̱, njarbʉtho na̱. Nu̱ ra̱ Apolos, go bi xinthe'a̱. Pɛ gue'a̱ Oja̱ di tetra̱ hmu̱dä. \v 7 Ja̱na̱ngue nu̱yá, ngu̱'a̱ tu̱ ra̱ hmu̱dä, ngu̱'a̱ xinthe, hi̱njongui̱ ta̱te. Go gue'a̱ Oja̱ i ta̱te, porque go øt'e ngue i te ra̱ hmu̱dä'a. \v 8 A nu̱'ʉ tu̱hra̱ hmu̱dä, 'nɛ̱'ʉ xinthe, 'da'igu̱ yø hya̱. Pɛ n'na ngu̱ n'na ya, nu̱'a̱ te ra̱ 'bɛfi bi 'yøt'e, Oja̱ da̱ gu̱t'i̱. \v 9 A nu̱gä'be, yø mɛfithogä'be Oja̱. A nu̱'a̱hʉ, ni̱ mmʉihʉ p'ʉ bi̱ ma nthu̱hu̱ ra̱ hmu̱dä, gue'a̱hʉ i̱ nnøpa̱ hua̱hi̱ Oja̱. \p I ja ma̱n'na ra̱ hya̱ ya. Nu̱na̱ Oja̱, tengu̱tho 'mø ngue bi dʉ'mi̱ bi hyø'a̱ n'na ra̱ ngu̱ p'ʉ guí 'bʉhmʉ. \v 10 A nu̱gä p'ʉya, tengu̱tho n'na ra̱ ga̱do. Nu̱na̱ Oja̱ bi 'yøt'e ngue dá̱ dʉ'mä ra̱ 'bɛfi. A nu̱ mi̱'da yø xännba̱te p'ʉya, tengu̱tho 'mø da̱di tetra̱ ja̱do'ʉ. Pɛ n'na ngu̱ n'na yø ga̱do di sigue ra̱ 'bɛfi, i ja ngue da̱ mädi xa̱ndønho, hi̱nha di du̱nna̱ ngu̱. \v 11 Nu̱na̱ te ra̱ hya̱ bi̱ ma ma̱ dʉ'mi̱ ngue bi si'a̱hʉ hanja ra̱ Jesucristo, guehna̱ ra̱ hya̱ bi nøpa̱ do p'ʉ ha brá̱ fʉhra̱ ngu̱ na̱. Hi̱ngui̱ sä ngue da̱ ma ma̱dʉ'mi̱ rá̱ 'bɛfi Oja̱ mɛ̱nte hi̱ngui̱ hma̱ hanja'a̱ ra̱ Jesucristo. \v 12 Pɛ nu̱yá, xa̱ngu̱ yø do i ja ngue di usa'ʉ to di sigue ra̱ 'bɛfi ngue hønni̱gu̱. Nu̱ 'da yø mɛfi, da̱ japra̱ do ngue ra̱ oro p'ʉ ja ra̱ ngu̱. Nu̱ mi̱'da yø mɛfi, da̱ japra̱ do ngue ra̱ t'axi. Mi̱'da yø mɛfi, da̱ japyø do ngue ma̱zihotho gui̱ nɛ̱qui̱. A nu̱ mi̱'da yø mɛfi, yø za da̱ japra̱ ngu̱. Mi̱'da yø mɛfi, da̱ japyø paxi ra̱ ngu̱. Mi̱'da yø mɛfi, yø xʉnza da̱ japra̱ ngu̱. \v 13 Pɛ n'na ngu̱ n'na yø mɛfi, nu̱'a̱ te ra̱ 'bɛfi bi hoqui, nu̱'mø ra̱ pa da̱ni̱ tha̱xra̱ güɛnda, ja da̱ fa̱di̱ xa̱nho p'ʉya ngue'mø xa̱nho ra̱ 'bɛfi bi hoqui, ogue hi̱n'na̱. Porque nu̱'a̱ ra̱ pa'a̱, ra̱ sibi di̱ nja. Nu̱'a̱ ra̱ sibi p'ʉya, ja di̱ nɛ̱qui̱ p'ʉ'a̱ te ga̱ nho ra̱ 'bɛfi bi hoqui n'na ngu̱ n'na yø hyønni̱gu̱. \v 14 A nu̱ ra̱ hyønni̱gu̱ ngue hi̱ndi̱ nzø'a̱ te bi japra̱ ngu̱, ya da̱ hya̱nna̱ nzäbi. \v 15 Pɛ nu̱ ra̱ hyønni̱gu̱ ngue bi̱ nzø'a̱ te bi japra̱ ngu̱, ya di̱ m'mɛ'a̱ te ra̱ 'bɛfi bi hoqui. Hønsɛ ra̱ hyønni̱gu̱ di̱ nya̱nna̱ te, tengu̱tho 'mø ngue bá̱ pongra̱ nda̱te n'na ra̱ ja̱'i̱ p'ʉ ja ra̱ nda̱te sibi. \p \v 16 ¿Ua hi̱nguí̱ pa̱hmʉ ngue gätho'a̱hʉ, i̱ nnøpa̱ ni̱ja̱ Oja̱ hapʉ 'bʉhra̱ Espíritu Santo? Porque ra̱ Espíritu Santo ya guí̱ n'yohʉ'a̱ ya. \v 17 Nu̱'mø ngue to di ts'onnba̱bi̱ rá̱ ni̱ja̱ Oja̱, Oja̱ di castiga ra̱ ja̱'i̱. Porque rá̱ ni̱ja̱ Oja̱ xa̱ndʉxqui'a̱. Ja̱na̱ngue nu̱ ra̱ xännba̱te ngue di ts'onnba̱bi̱ rá̱ 'bɛfi Oja̱ p'ʉ guí 'bʉhmʉ, da̱ ma ra̱ castigo. \p \v 18 Hi̱ngui̱ sä ga̱ här'ma̱ mmʉi, ga̱ ɛ̱na̱ ngue dí pa̱sɛhʉ hanja ra̱ hya̱. Ma̱da̱gue'a̱ ɛ̱n'i'da yø ja̱'i̱ ngue xa̱ngu̱ yø mfa̱di̱ i ja, pɛ nu̱ya yø ja̱'i̱ ya, jatho ngue da̱ 'yøt'e tengu̱tho 'mø ngue hi̱nte di pa̱di̱. Ja da̱ di̱mp'ʉ xa̱nho rá̱ mmʉi ra̱ ja̱'i̱ ha rá̱ nja na̱ ra̱ hya̱ ma̱jua̱ni̱ di̱ nja rá̱ mfa̱di̱. \v 19 Porque nu̱ya yø ja̱'i̱ 'bʉcua ja ra̱ xi̱mhäi, ngue hi̱ngui̱ pa̱ Oja̱, nu̱p'ʉ ja rá̱ hmi̱ rá̱ dä Oja̱ hi̱nte di̱ mu̱ui yø mfa̱di̱ ya yø ja̱'i̱ ya. I̱ mma̱mp'ʉ ja ra̱ Ma̱ca̱ Libro ra̱ hya̱ ngue ɛ̱na̱: “Nu̱na̱ Oja̱, i øt'e ngue nu̱na̱ ra̱ ja̱'i̱ ɛ̱na̱ ngue bi di̱nsɛ rá̱ mmʉi na̱ ra̱ hya̱ pa̱di̱, nu̱na̱ ra̱ hya̱ bi di̱nna̱ ja̱'i̱, hi̱n tema̱ nho da̱ 'yørpa̱bi̱”. \v 20 I̱ nt'ot'i p'ʉ ja ra̱ Ma̱ca̱ Libro ma̱n'na ra̱ hya̱ ngue ɛ̱na̱: “Nu̱ yø ja̱'i̱ ɛ̱na̱ ngue ja yø mfa̱di̱, pɛ Oja̱ pa̱rpa̱bi̱ yø n'yomfɛ̱ni̱ yø ja̱'i̱ ngue nu̱ya yø hya̱ pa̱hyø ja̱'i̱ hi̱nte di̱ mu̱ui”. \v 21 Ja̱na̱ngue nu̱yá, nu̱'ʉ yø ja̱'i̱ guí ɛ̱mhmʉ ngue ja yø mfa̱di̱ ngue yø ba̱mhya̱, 'yo sä guí ɛ̱spa̱hʉ ngue da̱ guehya gui huanhni̱ ndana̱ guí tɛnhnʉ ya. Porque gätho yø xännba̱te, gätho'a̱ te ja nxi̱mhäi, gätho Oja̱ bá̱ sänni̱ ngue i ja para ngue da̱ 'yøt'a̱hʉ ra̱ nho. \v 22 Nu̱gä drá̱ Pablo, ra̱ Apolos, ra̱ Bɛdu, dí 'bʉcähe ngue ga̱ fäxa̱he. A nu̱yá, nu̱ te gä bá̱ sän'Oja̱ ngue ja ua ja ra̱ xi̱mhäi, i ja ma̱ tehʉ, i ja ra̱ nda̱te, nu̱ te gä dí̱ nnu̱hʉ ngue ja ra̱ pa dí 'bʉhmʉ ya, da̱ gue'a̱ te ga̱ nnu̱hʉ ra̱ pa di 'yɛ̱p'ʉ, nu̱ te gätho dí̱ nnu̱hʉ ya, ga̱ nja yø cosa ngue da̱ 'yørca̱hʉ ra̱ nho. \v 23 A nu̱jʉ ya, ma ga̱ ørpa̱hʉ rá̱ pähä ra̱ Cristo. Ra̱ Cristo p'ʉya, i ørpa̱bi̱ rá̱ pähä Oja̱. \s1 --------- \c 4 \p \v 1 A nu̱yá, da̱mi̱ 'yø'ni̱ güɛndahʉ ngue yø mɛfithogähe ra̱ Cristo. Bá̱ ɛ̱xca̱he ngue nu̱na̱ rá̱ hya̱ Oja̱ hi̱ngui̱ fa̱di̱ hanja, ga̱ xännba̱he yø ja̱'i̱ hanja na̱ ra̱ hya̱ na̱. \v 2 Guí pa̱hmʉ ngue n'na ra̱ mɛfi 'mø bi̱ ndäpa̱ n'na ra̱ 'bɛfi, nu̱'a̱ ra̱ 'bɛfi sifi ngue da̱ 'yøt'e i ja ts'ɛditho ngue da̱ 'yøt'e. \v 3 A nu̱gui̱, ¿te'o da̱ zä da̱ hya̱sca̱ ra̱ güɛnda ngue'mø xa̱nho te dí øt'e, ogue hi̱n'na? Dí ha̱xä njua̱ni̱ ngue hi̱nga̱ gue'a̱ ni̱ 'bɛfihʉ'a̱ ngue gui hya̱sca̱hʉ ra̱ güɛnda. 'Nɛ̱ hi̱njonni̱ ja̱'i̱ da̱ zä ngue da̱ hya̱sca̱gui̱ ra̱ güɛnda ngue'mø gue'a̱ dí øt'e ogue hi̱n'na̱. Ni̱ xi̱nga̱ gueque dí ha̱xa̱ njua̱ni̱ ngue'mø gue'a̱ te dí øt'e ogue hi̱n'na̱. \v 4 Nu̱p'ʉ nná̱ bɛ̱ngä'a̱ te dí øt'e, dí ɛ̱na̱ ngue ya gue'a̱ te nná̱ 'yo ya. Pɛ hi̱ngue masque dí ɛ̱na̱ ngue hi̱n'yʉ ma̱ ts'oqui. A nu̱yá, nu̱'a̱ ja ngue da̱ hya̱sca̱ ra̱ güɛnda te dí øt'e, guesɛ Oja̱ da̱ hya̱sca̱ ra̱ güɛnda. \v 5 A nu̱yá, 'yo to sä guí ha̱spa̱hʉ ra̱ güɛnda mɛ̱nte tobe hi̱ngui̱ sønna̱ pa da̱ ɛ̱p'ʉ ma̱ Hmu̱hʉ Jesucristo. Nu̱'a̱ go da̱ hya̱xra̱ güɛnda'a̱, ndana̱ ra̱ ja̱'i̱ xa̱nho te xa̱ 'yøt'e, ndana̱ ra̱ ja̱'i̱ hi̱ngui̱ ho te xa̱ 'yøt'e. Nu̱'a̱ go pa̱'a̱ te mbɛ̱mp'ʉ ja yø n'yomfɛ̱ni̱ n'na ngu̱ n'na yø ja̱'i̱. Nu̱'a̱ te da̱ di̱nnba̱bi̱ Oja̱ n'na ngu̱ n'na yø ja̱'i̱, gue'a̱ ra̱ nju̱t'i̱ di̱ nja'a̱. \p \v 6 Ague ma̱ zi cu̱'a̱hʉ, ya dá̱ xi'a̱hʉ ya yø hya̱ dá̱ hyɛqui ngue ra̱ 'bɛfi dí øt'e, da̱ guehra̱ 'bɛfi øtra̱ Apolos. Ngu̱na̱ ra̱ hya̱ dá̱ xi'a̱hʉ, n'namhma̱ ngue guí pa̱hmʉ ngue nu̱'a̱ te mma̱mp'ʉ ja ra̱ Ma̱ca̱ Libro, 'yo gui fɛsthohʉ. Porque gätho di̱ mu̱ui yø xännba̱te, hi̱ngui̱ ho gui 'yɛ̱spa̱hʉ 'da yø xännba̱te, xi̱ngui̱ 'yɛ̱mhmʉ ngue hi̱nte di̱ mu̱ui mi̱'da yø xännba̱te. \v 7 Xiya, ¿te'o bi xi'a̱hʉ ya ngue ma̱n'na ta̱te xa̱nho'a̱hʉ ngue mi̱'da yø ja̱'i̱? ¿Ndana̱ ra̱ hya̱ guí ti̱mhmʉ ya ngue hi̱nda̱ gue'a̱ Oja̱ bi 'da'a̱hʉ ra̱ hya̱ ya? A nu̱yá, xi'mø ngue Oja̱ bi 'yøt'e ngue gá̱ pa̱hmʉ ra̱ hya̱ guí pa̱hmʉ ya, ¿hanja ngue ga̱di 'yɛ̱xhʉ co nu̱'a̱ te ra̱ hya̱ guí pa̱hmʉ ya 'mø, ɛ̱ntho xøga̱ xäsɛhʉ ra̱ hya̱ p'ʉ gni̱ bɛ̱mhmʉ ya? \p \v 8 Nu̱p'ʉ gni̱ bɛ̱mhmʉ ya, ngue ya gá̱ pa̱hmʉ hanja na̱ ra̱ hya̱ na̱, guí ɛ̱na̱ ngue ya hi̱nte ga̱di 'bɛhmʉ ya. Guí 'bʉ mma̱nhohʉ p'ʉ gni̱ bɛ̱mhmʉ ya, ɛ̱ntho guí̱ nda̱st'abihʉ p'ʉ ga̱ mbøn'a̱ te guí øthʉ ya. Nu̱gähe p'ʉya, guí ɛnje n'na nguadi tengu̱tho 'mø ngue hi̱nte da̱di̱ mu̱gähe. Nu̱hma̱ 'mø ma̱jua̱ni̱ ngue gdi nda̱st'abi, ga̱di̱ ma̱ndahʉ ndap'ʉ bi zä. 'Nɛ̱cähe dí jats'ʉ ma̱ cargogähe 'mø ngue'a̱ te ra̱ 'bɛfi gdi pɛhmʉ. \v 9 Nu̱p'ʉ ga̱ mbøn'a̱ te t'ørcähe ngue yø representantegähe ra̱ Cristo, ɛ̱na̱ gue xøgue ga̱ 'yøt'a̱ Oja̱'a̱ ngue ga̱ m'mɛfathogähe. Dí 'bʉcähe tengu̱tho 'mø ngue yø ofädi xa̱ ts'ännbi̱ ngue da̱ tho, di̱ njagähe p'ʉ. Di̱ mpɛti yø ja̱'i̱ ngue da̱ nu̱ te ga̱ thohme. Ngu̱ yø anxɛ, ngu̱ yø ja̱'i̱ da̱ nu̱tho te ga̱ thohme. \v 10 A nu̱gähe, i t'ɛnje ngue dyø 'ya̱mmʉigähe ngue rá̱ hya̱ ra̱ Cristo dí̱ mma̱mhme. Pɛ nu̱'a̱hʉ p'ʉya, nu̱p'ʉ gni̱ bɛ̱mhmʉ, nu̱'a̱ rá̱ hya̱ ra̱ Cristo ya guí ti̱nsɛhʉ xa̱ndønho hanja ra̱ hya̱. Pɛ nu̱gähe dí ɛ̱ngähe ngue hi̱ndi̱ ya̱ ma̱nzaquigähe. A nu̱'a̱hʉ p'ʉya, guí ɛ̱mhmʉ ngue xa̱nzaqui te guí̱ mma̱mhmʉ. Mɛ̱nte thenngähe yø ja̱'i̱, a nu̱'a̱hʉ p'ʉya i hnu̱ ma̱nsu̱'a̱hʉ. \v 11 Nu̱'mø yø pa xa̱thogui, xtá̱ sähe ra̱ n'ʉ ngue hi̱n'yʉ te ga̱ sihe. Asta̱ guehya, dí sähe ra̱ n'ʉ ra̱ thu̱hu̱. Ja'mø dí tu̱thegähe, ogue hi̱n'yʉ te ga̱ hegähe. Ja'mø di ʉnje yø ja̱'i̱ ngue pɛgba̱he. Ni̱ xi̱ngra̱ ngu̱ di ja ngue hapʉ ga̱ m'mʉhme. \v 12 Da̱di̱ n'ʉni̱ da̱di̱ mpɛfi conma̱ 'yɛhe. I sanje yø ja̱'i̱, pɛ nu̱gähe p'ʉya dí äpähe Oja̱ ngue di ja̱pi̱ te'o sanje. I mbɛ̱nga̱he xa̱n'ʉ yø ja̱'i̱, pɛ dí sɛtähe. \v 13 I̱ nnø ma̱n'ʉje p'ʉ ha ya̱ yø ja̱'i̱. Pɛ nu̱gähe dí tha̱mma̱nhotho gähe. I̱ nnu̱ häigähe yø ja̱'i̱, ɛ̱nje p'ʉ tengu̱tho 'mø ngue n'na ra̱ cosa ya xa̱ hørbʉ yø ja̱'i̱, ya hi̱nte di̱ mu̱ui. Ngu̱na̱ bi 'yørca̱he yø ja̱'i̱, asta̱ guetya njarbʉtho. \p \v 14 Nu̱na̱ ra̱ hya̱ dá̱ cuatä ua ja ra̱ sʉcua̱ ja ua, hi̱ndá̱ cuatä na̱ ra̱ hya̱ na̱ ngue ga̱di 'bɛt'a̱ ni̱ sähʉ. Sinoque da̱di 'da'a̱hʉ n'na ra̱ consejo tengu̱tho 'mø ngue ma̱ ba̱si̱'a̱hʉ. \v 15 Ma̱da̱gue'a̱ gui 'yɛ̱na̱ ngue di 'bʉ'i 'dɛt'a ma̱hua̱hi̱ ni̱ xännba̱tehʉ ngue di xän'na̱hʉ hanja rá̱ hya̱ ra̱ Cristo, pɛ nu̱gä go ni̱ papága̱hʉ. Porque go rá̱ mʉdi dá̱ xän'na̱hʉ ra̱ hoga̱ 'da'yo hya̱, ja̱na̱ngue bi̱ njap'ʉ ngue guí ɛ̱c'ɛ̱i̱hʉ ra̱ Cristo ya. \v 16 A nu̱yá, ya gá̱ nu̱hʉ te dá̱ øt'ä p'ʉ guí 'bʉhmʉ, gue'a̱ dí xi'a̱hʉ gui 'yøthʉ'a̱ ya. \v 17 Ja̱na̱ngue dí ɛt'ä p'ʉ na̱ ra̱ Timoteo ngue da̱ xi'a̱hʉ te ja ngue gdi̱ n'yohʉ. Nu̱ná̱, da̱di̱ ma̱di̱ tengu̱tho 'mø ngue ma̱ ts'ʉnt'ʉ, porque dí pa̱di̱ ngue ɛ̱c'ɛ̱i̱ xa̱nho ra̱ Jesucristo. Nu̱'a̱ te nná̱ 'yogä ya ngue dí tɛnnä ra̱ Jesucristo, go da̱ xi'a̱hʉ hanja na̱. Tengu̱tho ra̱ hya̱ dí xännba̱ yø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ di̱ mpɛti ndap'ʉ bi zä, da̱ ngu̱t'a̱tho da̱ xi'a̱hʉ na̱ya. \p \v 18 Nu̱'ʉ ni̱ xännba̱tehʉ p'ʉ ha guí 'bʉhmʉ, i 'bʉp'ʉ 'da ngue di 'yɛ̱ts'i̱, ɛ̱na̱ ngue yø ba̱mhya̱. Nu̱p'ʉ ga̱ mbɛ̱ni̱, ɛ̱na̱ ngue ga̱ su̱ ga̱ mmagäp'ʉ ngue ga̱ ma nya̱hʉ. \v 19 Pɛ da̱ ne Oja̱ ngue ya hi̱nda̱ ya'atho ga̱ mmagä p'ʉ ga̱ ma nya̱hʉ. Ga̱ nnu̱gä p'ʉya tegue ngu̱ da̱ 'yøt'ʉ di 'yɛ̱xpʉ guí 'bʉhmʉ. Ya ga̱ nnu̱gä 'mø ngue ma̱jua̱ni̱ øt'a̱ te ra̱ hya̱ i̱ mma̱, hi̱ngra̱ hya̱tho i̱ mma̱. \v 20 Porque nu̱'ʉ yø ja̱'i̱ ngue ørpa̱bi̱ rá̱ 'bɛfi Oja̱, hi̱ngra̱ hya̱tho mma̱n'ʉ, sinoque ha̱ ra̱ ts'ɛdi ngue øt'a̱ te ra̱ hya̱ i̱ mma̱. \v 21 Xiya, ¿ndana̱ guí̱ nne gui 'yøthʉ ya? Guí̱ nne gui sigue te guí øthʉ para ngue ga̱ sʉ'a̱hʉ 'mø dá̱ magä p'ʉ, ¿uague guí̱ nne gui̱ n'yo ma̱nhohʉ para ngue ma̱hotho gda̱ zo'a̱hʉ 'mø dá̱ magä p'ʉ? \s1 --------- \c 5 \p \v 1 A nu̱yá, ndap'ʉ bi zä i hma̱ te 'bɛ'a̱ bi 'yøt'a̱ n'na ma̱ cu̱hʉ p'ʉ ha guí 'bʉhmʉ, ngue ya 'bʉhmi̱ rá̱ hømme. Nu̱na̱ ra̱ ts'oqui na̱ p'ʉya, guehna̱ ta̱te xa̱nts'o, conque guí̱ nnu̱hʉ ngue nu̱'ʉ yø ja̱'i̱ hi̱ngui̱ pa̱ Oja̱, hi̱ngui̱ øt'e tengu̱ na̱ ra̱ hya̱ na̱. \v 2 'Nɛ̱ tobe ga̱di 'yɛ̱xpʉ gui ya̱hʉ ngue guí ɛ̱na̱ ya gä gue'a̱ te guí øthʉ. A nu̱yá, ngue ngu̱na̱ ra̱ hya̱ bi̱ nja, i jatho ngue gui̱ m'mʉ ndu̱mmʉihʉ. A nu̱na̱ ra̱ n'yohʉ bi 'yø'na̱ ra̱ ts'oqui na̱, da̱mi̱ hyømhmʉ thi p'ʉ ha ga̱di̱ mpɛtihʉ na̱. \v 3 Ma̱da̱gue'a̱ ngue hi̱ndí̱ 'bʉcä p'ʉ ha guí 'bʉhmʉ, pɛ nu̱'mø dá̱ bɛ̱n'a̱hʉ ɛ̱ntho ya xti 'bʉcä p'ʉ ngue ga̱ ha̱spa̱ ra̱ güɛnda na̱ ra̱ n'yohʉ bi 'yøtra̱ ts'oqui. \v 4 A nu̱yá, da̱mi̱ mpɛtihʉ ya, da̱mi̱ 'yøthʉ'a̱ te nnu̱ ma̱nho ma̱ Hmu̱hʉ Jesucristo. Nu̱p'ʉ ha guí̱ mpɛtihʉ, gui 'yø'ni̱ güɛndahʉ ngue dí 'bʉcä p'ʉ. Da̱ gue'a̱ ma̱ Hmu̱hʉ Jesucristo guí pa̱hmʉ ngue di̱ m'mʉp'ʉ'a̱ ngue da̱ xän'na̱hʉ'a̱ te ja ngue gui 'yøthʉ. \v 5 Nu̱'a̱ ra̱ n'yohʉ bi 'yøtra̱ ts'oqui, da̱mi̱ hyømhmʉ thi p'ʉ guí 'bʉhmʉ, di̱ map'ʉ 'bʉhyø ja̱'i̱ di̱ ma̱nda ra̱ zithu̱, ja da̱ säp'ʉ ra̱ n'ʉ rá̱ do'yo. Xa̱mhma̱tho ngue di̱ nya̱nna̱ te 'mø ra̱ pa da̱ ɛ̱p'ʉ ra̱ Hmu̱ Jesús. \p \v 6 Nu̱'a̱ te ra̱ hya̱ guí øthʉ, ya hi̱ngui̱ sä ni̱mantho sä gui 'yɛ̱ts'i̱ ngue gui 'yɛ̱na̱ gä gue'a̱ te gni̱ 'yohʉ. ¿Ua hi̱nguí̱ pa̱hmʉ ngue co zits'ʉ ra̱ íxi, di ixqui gä ra̱ jʉni̱? \v 7 Ja̱na̱ngue nu̱yá, da̱mi̱ hyømhmʉ thi'a̱ ra̱ n'yohʉ bi 'yøtra̱ ts'oqui ya, n'namhma̱ ngue hi̱ndi̱ ts'om mi̱'da yø ja̱'i̱. Porque tobe hi̱ndi̱ nts'onyø n'yomfɛ̱ni̱ yø ja̱'i̱ ya. Ra̱ Cristo ya bi tho ngue bi hoga̱ ma̱ ts'oquihʉ, bi gohi tengu̱tho ra̱ 'bøt'e ja'mø ra̱ ngo ngue ra̱ Pascua. \v 8 Ja̱na̱ngue jatho ngue ma̱jua̱ni̱ gui hyɛhmʉ p'ʉ ra̱ nts'o, gätho da̱ gue'a̱ ra̱ nho gdi̱ n'yohʉ. \p \v 9 Nu̱'a̱ ra̱ carta dá̱ pɛn'na̱hʉ m'mɛt'o, dá̱ xi'a̱hʉ te ja ngue gui 'yøthʉ, ngue 'yo ga̱di̱ nua̱nsʉ'ʉ yø 'yots'om'mäi. \v 10 Pɛ nu̱gä hi̱ndí̱ ɛ̱n'a̱hʉ ngue ya hi̱ngui̱ sä gui̱ ntøthʉ'ʉ yø 'yots'om'mäi 'bʉcua ja ra̱ xi̱mhäi. Ogue ya hi̱ngui̱ sä gui̱ ntøthʉ yø ja̱'i̱ høndyø mɛ̱nyu̱ di xa̱ndi̱, ogue yø bɛ̱, ogue tha̱nne yø da̱hmu̱. Nu̱'mø ngue da̱ gue'a̱ gdi xi'a̱hʉ'a̱, ya nnetho ngue gui pømhmʉ ua ja ra̱ xi̱mhäi 'mø. Pɛ nja ngue hi̱nga̱ gue'a̱ dí̱ mma̱ngä'a̱. \v 11 A nu̱na̱ ra̱ hya̱ dá̱ ne ga̱ xi'a̱hʉ ya, 'yo ni̱mantho ga̱di̱ nsixui'ʉ sä ɛ̱na̱ ngue ga̱di̱ ncu̱hʉ, 'nɛ̱ yø 'yots'om'mäi, ogue høndyø mɛ̱nyu̱ di xa̱ndi̱, ogue tha̱nne yø da̱hmu̱, ogue yø fɛhni̱, ogue yø i̱ti̱, ogue yø bɛ̱. Nu̱yá, guehya ni̱ xi̱nga̱ gue'a̱ di sä ngue 'dap'ʉ guí̱ nsi̱mhmɛ̱hʉ ya. \v 12-13 Porque nu̱'ʉ yø ja̱'i̱ hi̱ngma̱ n'yohʉ, hi̱ngo di tocagui̱ ga̱ ha̱spa̱ ra̱ güɛnda. Guesɛ Oja̱ da̱ hya̱spa̱ ra̱ güɛnda ya dí xi'a̱hʉ. Pɛ nu̱p'ʉ ha ga̱di̱ mpɛtihʉ, da̱mi̱ hya̱xhʉ ra̱ güɛnda te ga̱ 'yo yø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱. Ja̱na̱ngue nu̱gä dí xi'a̱hʉ ngue nu̱na̱ ra̱ n'yohʉ bi 'yøtra̱ ts'oqui, da̱mi̱ hyømhmʉ thi na̱. \s1 --------- \c 6 \p \v 1 A nu̱yá, nu̱'mø 'bʉhyø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ ja ngue di ya̱prá̱ mmi̱'yɛ̱c'ɛ̱i̱ui, 'yo di thop'ʉ 'bʉhra̱ ts'ʉt'abi hi̱ngra̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱. Da̱ zä di̱ map'ʉ 'bʉyø mmi̱'yɛ̱c'ɛ̱i̱ui, da̱ xifi ngue di hojpi tema̱ hya̱ hɛ̱mbi̱. \v 2 ¿Ua hi̱nguí̱ pa̱hmʉ ngue nu̱'ʉ yø ja̱'i̱ Oja̱, gue'ʉ da̱ hya̱spa̱ ra̱ güɛnda yø ja̱'i̱ 'bʉcua ja ra̱ xi̱mhäi'ʉ? Xi'mø ja ngue ga̱ ha̱spa̱hʉ ra̱ güɛnda yø ja̱'i̱ 'bʉcua ja ra̱ xi̱mhäi, xi ra̱ asunto zits'ʉtho guí hɛ̱mphʉ, ¿ua hi̱nda̱ zä guí xihni̱ mmi̱'yɛ̱c'ɛ̱i̱hʉ ngue di hoqui? \v 3 Conque asta̱ yø anxɛ Oja̱ ga̱ ha̱spa̱hʉ ra̱ güɛnda. Ja̱na̱ngue goma̱ gue'a̱ n'na ra̱ asunto zits'ʉtho di hɛ̱msɛhʉ ngue hi̱nda̱ zä ga̱ hocjʉ. \v 4 Xi'mø hi̱nguí̱ pa̱di̱ ha gdi hocjʉ n'na ra̱ asunto 'mø guí hɛ̱mphʉ, ¿ua sä ngue gue'ʉ yø ja̱'i̱ hi̱ngyø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ di hoc'a̱ ni̱ asuntohʉ 'mø? \v 5 Dí xi'a̱hʉ na̱ ra̱ hya̱ na̱ n'namhma̱ ngue guí pɛs'ni̱ sähʉ. Xip'ʉ ha guí 'bʉhmʉ, ¿ua xi̱nga̱ n'na nc'ɛ̱i̱ ni̱ n'yohʉ ngue di pa̱di̱ di hoca̱ n'na ra̱ asunto 'mø ja te hɛ̱mbyø cu̱? \v 6 ¿Hanja ngue nu̱p'ʉ 'bʉhra̱ ts'ʉt'abi hi̱ngra̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱, ja ni̱ map'ʉ yø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ ngue di ya̱prá̱ mmi̱'yɛ̱c'ɛ̱i̱ui? \p \v 7 A nu̱yá, nu̱'a̱ te ra̱ nju̱nt'i̱ guí øthʉ, ja di̱ nɛ̱qui̱ p'ʉya ngue ga̱di 'bɛhmʉ ra̱ hya̱. ¿Hanja ngue nu̱'mø hi̱nga gue'a̱ t'øt'a̱hʉ, hi̱ngui̱ hät'i guí sɛthʉ? ¿Hanja ngue hi̱n ga̱di̱ n'u̱ni̱ da̱ fɛ'a̱hʉ, xøgue ma̱di̱ zits'ʉ te guí̱ nne gui 'bɛhmʉ? \v 8 Conque xquet'a̱ gui̱ njahʉ p'ʉ ngue hi̱ngui̱ ho te guí øthʉ, asta̱ ni̱ mmi̱'yɛ̱c'ɛ̱i̱ui guí pɛ̱hʉ. \p \v 9 'Yo gyø thätihʉ. Guí pa̱hmʉ ngue nu̱'ʉ yø ja̱'i̱ xa̱nts'o te øt'e, hi̱nda̱ yʉrbʉ ha di̱ ma̱nda Oja̱'ʉ. Hi̱nda̱ yʉrbʉ yø 'yots'om'mäi. Hi̱nda̱ yʉrbʉ ya yø n'yohʉ ørpe tengu̱tho 'mø dra̱ xisu yø mmi̱n'yohʉui. Hi̱nda̱ yʉrbʉ ya yø ja̱'i̱ tha̱nne yø da̱hmu̱. \v 10 Hi̱nda̱ yʉrbʉ yø bɛ̱. Hi̱nda̱ yʉrbʉ ya yø ja̱'i̱ høntho i̱ nne ngue di xa̱ndi̱ te pɛts'i. Hi̱nda̱ yʉrbʉ yø i̱ti̱. Hi̱nda̱ yʉrbʉ yø zate. Hi̱nda̱ yʉrbʉ'ʉ corpa̱ ra̱ 'yu̱ yø mmi̱c'ɛ̱i̱ui ngue pɛ̱. \v 11 Nu̱ya yø hya̱ dí xi'a̱hʉ ya, ya xcá̱ njap'ʉ 'da'a̱hʉ ya. Pɛ nu̱yá, ya bi̱ ma ma̱hojpi'a̱hʉ. Ya yø ja̱'i̱'a̱hʉ Oja̱ ya, ngue gá̱ 'yɛ̱cɛ̱i̱hʉ'a̱ ra̱ Hmu̱ Jesús. Ya guí̱ n'yohʉ ra̱ Espíritu Santo bá̱ pɛn'na̱hʉ Oja̱ ya. \s1 --------- \p \v 12 Ya hi̱ndi̱ ma̱ndaga̱hʉ ra̱ ley ga̱ 'yo yø judío ya. Ya sä ga̱ øthʉ te dí̱ nnehʉ ya. Pɛ ma ga̱ sa̱mma̱ mmʉihʉ ngue hi̱nga̱ øthʉ'a̱ te hi̱nni̱ 'yu̱p'ʉ ga̱ øthʉ. \v 13 Ma̱jua̱ni̱'a̱ te ra̱ hya̱ i hma̱ ngue nu̱ te si ra̱ ja̱'i̱, rá̱ mmʉi ni̱ ma. A nu̱ rá̱ mmʉi ra̱ ja̱'i̱ p'ʉya, ga̱ nja'a̱ ngue ja da̱ mɛspʉ'a̱ te si. Pɛ nu̱ya yoho yø hya̱ ya, Oja̱ da̱ 'yøt'e ngue di̱ njap'ʉ rá̱ nzɛqui ya. Pɛ hi̱ngui̱ sä ga̱ ɛ̱mhmʉ ngue ga̱ nja ma̱ do'yohʉ ngue ra̱ 'yots'om'mäi. Sinoque rá̱ do'yo ra̱ ja̱'i̱, ga̱ nja na̱ para ngue da̱ 'yørpa̱bi̱ rá̱ 'bɛfi ra̱ Hmu̱. A nu̱'a̱ ra̱ Hmu̱ p'ʉya, di ha̱tra̱ ts'ɛdi ma̱ do'yohʉ. \v 14 Nu̱na̱ Oja̱ bi japi ngue bi bɛ̱nna̱te ra̱ Hmu̱ Jesucristo p'ʉ ha bi t'ägui. Xquet'a̱ di jajʉ p'ʉya, ja rá̱ ts'ɛdi ngue da̱ 'yøt'e ngue ga̱ bɛ̱nna̱tehʉ. \p \v 15 ¿Ua hi̱nguí̱ pa̱hmʉ ngue nu̱ ma̱ do'yohʉ, i̱ nnøpe ngue rá̱ do'yo ra̱ Cristo? ¿Ua da̱ zä ga̱ ha̱jpa̱hʉ n'na parte rá̱ do'yo ra̱ Cristo ngue di̱ mpɛnhui rá̱ do'yo n'na ra̱ xisu ngue ra̱ 'yots'om'mäi? Nu̱'a̱, hi̱ngui̱ sä'a̱. \v 16 Guí pa̱hmʉ ngue n'na ra̱ n'yohʉ 'mø bi̱ mɛ n'na ra̱ xisu ngue ra̱ 'yots'om'mäi, nu̱ya yo nc'ɛ̱i̱ ya, ɛ̱ntho n'na nc'ɛ̱i̱tho, porque n'nat'a̱ ra̱ te comhmi̱. I̱ nt'ot'i p'ʉ ja ra̱ Ma̱ca̱ Libro ra̱ hya̱ ngue ɛ̱na̱: “Nu̱'ʉ yo nc'ɛ̱i̱ di̱ mpɛnhni̱, i cohi ngue n'nat'a̱ yø do'yo, porque i comnda̱ ra̱ te”. \v 17 A nu̱yá, nu̱ ra̱ ja̱'i̱ di̱ mpɛnhui ra̱ Hmu̱ Jesús, i cohi tengu̱tho 'mø n'na nc'ɛ̱i̱tho. \p \v 18 'Yo gui 'yots'om'mäihʉ. I ja xa̱ngu̱ mi̱'da yø ts'oqui øtyø ja̱'i̱, pɛ nu̱ ra̱ ja̱'i̱ ngue 'yots'om'mäi, rá̱ do'yosɛ di ts'oni̱. \v 19 ¿Ua hi̱nguí̱ pa̱hmʉ ngue nu̱ ma̱ do'yohʉ, gue'a̱ nnøpa̱ ni̱ja̱ ra̱ Espíritu Santo'a̱? Porque Oja̱ bá̱ pɛnhna̱ Espíritu Santo ngue di̱ m'mʉp'ʉ ja ma̱ mmʉihʉ. A nu̱yá, ya hi̱n da̱di̱ mma̱ndasɛhʉ ya. \v 20 Porque ya dí ohʉ rá̱ 'yɛ Oja̱ ya ngue bi gu̱rca̱ ma̱ ts'oquihʉ. Ja̱na̱ngue nu̱yá, jatho ngue ga̱ ørpa̱hʉ rá̱ pähä Oja̱ conma̱ do'yohʉ 'nɛ̱ conma̱ n'yomfɛ̱ni̱hʉ. Porque ya rá̱ mmɛtiga̱hʉ Oja̱. \s1 --------- \c 7 \p \v 1 Nu̱na̱ ma̱n'na ra̱ hya̱ guí ännga̱hʉ ya, dí̱ nne ga̱ xi'a̱hʉ hanja. Nu̱ ra̱ ja̱'i̱ ngue hi̱nguí̱ nne di̱ ntha̱ti̱, ya xa̱nho ngue'mø hi̱ndi̱ ntha̱ti̱. \v 2 Pɛ i fa̱di̱ ngue ndap'ʉ bi zä ɛ̱mmɛ̱i̱ 'yots'om'mäi yø ja̱'i̱. Ja̱na̱ngue ma̱n'na xa̱nho ngue ra̱ n'yohʉ di̱ m'mʉhrá̱ xisu. Ra̱ xisu p'ʉya, di̱ m'mʉhrá̱ ndø. \v 3 Nu̱ ra̱ n'yohʉ i jatho ngue di̱ m'mʉhmi̱ xa̱nho rá̱ xisu. Xi̱mma̱ngu̱ ra̱ xisu, i jatho ngue di̱ m'mʉhmi̱ xa̱nho rá̱ ndø. \v 4 Nu̱ ra̱ xisu ngue ya o rá̱ 'yɛ rá̱ ndø, da̱ 'yørpa̱bi̱ rá̱ pähä rá̱ ndø. A nu̱ ra̱ n'yohʉ ngue ya o rá̱ 'yɛ rá̱ xisu, da̱ 'yørpa̱bi̱ rá̱ pähä rá̱ xisu. \v 5 Nu̱'mø ja rá̱ pähä ra̱ n'yohʉ, 'yo di ɛ̱nna̱ xisu ngue hi̱nda̱ zä. Nu̱'mø ja rá̱ pähä ra̱ xisu, 'yo di ɛ̱nna̱ n'yohʉ ngue hi̱nda̱ zä. A nu̱'mø ja ngue da̱ 'yøtyø mhmat'Oja̱, ma̱n'na xa̱nho da̱ gohra̱ cohi ngue hi̱nda̱ dährá̱ xisu ra̱ n'yohʉ njammi̱ pa. M'mɛfa p'ʉya, ya di siguetho tengu̱tho m'mɛt'o. A nu̱'mø hi̱ndi̱ siguetho tengu̱tho m'mɛt'o, nu̱'a̱ hi̱ndi̱ hyäti da̱ za̱myø mmʉi, ra̱ zithu̱ p'ʉya da̱ japi ngue da̱ 'yøtra̱ ts'oqui n'nanni̱. \p \v 6 Nu̱na̱ ra̱ hya̱ ja ua dí xi'a̱hʉ, høntho dí̱ xi'a̱hʉ ngue da̱ zä di̱ ntha̱tra̱ ja̱'i̱. Pɛ nu̱gä hi̱n da̱di̱ ma̱ndagä ngue xøgue di ja ts'ɛditho di̱ ntha̱tra̱ ja̱'i̱. \v 7 Dí ɛ̱nsɛgä ngue xa̱nho 'mø ngue gätho'a̱hʉ gui 'yøthʉ tengu̱tho dí øt'ä ngue hi̱n da̱di̱ ntha̱ti̱. Pɛ nu̱na̱ Oja̱, gä go bi sännbi̱ n'na ngu̱ n'na yø ja̱'i̱ te da̱ zä da̱ 'yøt'e. 'Bʉhyø ja̱'i̱ ngue di̱ ntha̱ti̱, 'bʉhyø ja̱'i̱ hi̱ndi̱ ntha̱ti̱. \p \v 8 Nu̱gä dí xihyø ja̱'i̱ nu̱'ʉ tobe hi̱ndi̱ ntha̱ti̱, da̱ guehyø 'danxu̱, nu̱ to hi̱ndi̱ ntha̱ti̱ tengu̱tho dí øt'ä ngue hi̱n da̱di̱ ntha̱ti̱, ya xa̱nho. \v 9 Pɛ nu̱ ra̱ ja̱'i̱ ɛ̱na̱ ngue hi̱nda̱ zä di̱ m'mʉsɛ, ma̱n'na xa̱nho ngue di̱ ntha̱ti̱, hi̱nda̱ gue'a̱ ngue ja di ʉndrá mmʉi ngue hi̱ndi̱ ntha̱ti̱. \p \v 10 Nu̱gä dí xihyø ja̱'i̱ ngue ya xa̱ ntha̱ti̱, nu̱ ra̱ xisu ya 'bʉhrá̱ ndø, 'yo di hɛp'ʉ rá̱ ndø. Nu̱na̱ ra̱ hya̱ dí xi'a̱hʉ, hi̱ngma̱ hya̱sɛgä na̱, sinoque gue'a̱ ra̱ Hmu̱ rá̱ hya̱ na̱ te dí xi'a̱hʉ ngue gui 'yøthʉ. \v 11 Pɛ nu̱'mø ya bi hyɛp'ʉ rá̱ ndø n'na ra̱ xisu, ra̱ xisu 'yo da̱di̱ ntha̱ti̱ ma̱høn'a̱, ogue ma̱n'na xa̱nho da̱ mɛ rá̱ ndø ma̱høn'a̱. Ximma̱ngu̱ ra̱ n'yohʉ p'ʉya, hi̱ngui̱ ja ngue da̱ hyɛp'ʉ rá̱ xisu. \p \v 12 I ja ma̱n'na ra̱ hya̱ dí̱ nne ga̱ xi'a̱hʉ, pɛ ja dí̱ nne ga̱ xi'a̱hʉ na̱ ra̱ hya̱ na̱ya, hi̱mbi̱ ma̱n'a̱ m'mɛt'o'a̱ ra̱ Hmu̱ na̱ ra̱ hya̱ na̱. A nu̱ ma̱ cu̱hʉ ngue ra̱ n'yohʉ, nu̱'mø hi̱ngra̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ rá̱ xisu, nu̱'mø nnu̱ ma̱nho ra̱ xisu ngue di sigue di̱ m'mʉhmi̱ rá̱ ndø, ra̱ n'yohʉ 'yo di hɛp'ʉ rá̱ xisu. \v 13 A nu̱'mø ngue ra̱ xisu, hi̱ngra̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ rá̱ ndø, 'nɛ̱'mø nnu̱ ma̱nho ra̱ n'yohʉ ngue di sigue di̱ mm̱ʉhmi̱ rá̱ xisu, ra̱ xisu 'yo di hɛp'ʉ rá̱ ndø. \v 14 Porque ra̱ n'yohʉ ngue hi̱ngra̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ di tocabi rá̱ nja̱pi̱ Oja̱ di t'u̱nna̱ xisu ngue ra̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱. Da̱ guehra̱ xisu ngue hi̱ngra̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱, di̱ nthɛui rá̱ nja̱pi̱ Oja̱ di t'u̱nna̱ n'yohʉ ngue ra̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱. A nu̱'mø ngue hønsɛ ra̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ di̱ nthɛui rá̱ nja̱pi̱ Oja̱, nu̱ yø ba̱si̱ p'ʉya, ya hi̱n'na̱'ʉ. Pɛ ya fa̱di̱ ngue xquet'a̱ 'nɛ̱hyø ba̱si̱ di̱ nthɛui rá̱ nja̱pi̱ Oja̱ di t'u̱nna̱ papá ogue rá̱ mamá ngue rá̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱. \v 15 Pɛ nu̱'mø ra̱ n'yohʉ ogue ra̱ xisu ngue hi̱ngra̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ da̱ ne ngue da̱ hyɛp'ʉ ra̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ 'bʉhmi̱, ya da̱ zä da̱ hyɛp'ʉ. Porque ra̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ hi̱ngui̱ sä da̱ 'yørpa̱ ra̱ ts'ɛdi di̱ m'mʉhmi̱ 'mø hi̱ngui̱ nne. Porque bi zonnga̱hʉ Oja̱ ngue ga̱ m'mʉ mma̱nhohʉ, hi̱n tema̱ sʉi di̱ nja. \v 16 A nu̱yá, ngu̱ yø n'yohʉ, ngu̱ yø xisu ngue yø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱, nu̱'mø 'bʉhmi̱ yø ja̱'i̱ hi̱ngyø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱, xa̱mhma̱tho da̱ zä ha di japi di̱ nya̱nná̱ te ra̱ ja̱'i̱ hi̱ngra̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱. \p \v 17 Nu̱na̱ Oja̱, bá̱ sänni̱ te nná̱ 'bʉhmʉ n'na ngu̱ n'najʉ. Nu̱ te di jahʉ 'mø ma̱mba̱ zonnga̱hʉ Oja̱, ya gue'a̱ ga̱ siguethohʉ'a̱. Ndap'ʉ bi zä yø hni̱ni̱ hapʉ di̱ mpɛti yø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱, guehna̱ ra̱ hya̱ dí xicä yø ja̱'i̱ na̱ya. \v 18 Nu̱ ra̱ ja̱'i̱ bi zon'na̱ Oja̱ ngue da̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱, 'nɛ̱ ya n'youi ra̱ hmɛ̱pya ngue ra̱ circuncisión, 'yo sä di tu̱ rá̱ mmʉi ngue ya mhmɛ̱pya. A nu̱ ra̱ ja̱'i̱ bi zon'na̱ Oja̱ ngue da̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱, 'nɛ̱ hi̱nma̱ni̱ njapra̱ hmɛ̱pya, 'yo sä da̱di ja ndu̱mmʉi ngue di̱ njapra̱ hmɛ̱pya. \v 19 Porque ya hi̱ngui̱ ja ts'ɛdi'a̱ ya ngue di̱ njapra̱ hmɛ̱pya yø ja̱'i̱, ogue hi̱n'na̱. A nu̱'a̱ ja ts'ɛditho ngue da̱ 'yøtyø ja̱'i̱ ya, ma̱ da̱tho ja ts'ɛdi ngue da̱ 'yørpa̱bi̱ rá̱ pähä Oja̱. \v 20 N'na ngu̱ n'na yø ja̱'i̱, nu̱ te mi̱ ja 'mø mi̱ zon'na̱ Oja̱ ngue bi 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ ra̱ Jesucristo, ya di̱ nja tengu̱tho ja ra̱ ja̱'i̱. \v 21 A nu̱'mø ngue grá̱ hmi̱qui̱ 'mø ma̱mba̱ zo'i Oja̱, 'yo sä di tu̱ ni̱ mmʉi ngue grá̱ hmi̱qui̱. Pɛ nu̱'mø ngue da̱ zä ha gdi japi ngue gui pømp'ʉ 'bʉhni̱ hmu̱, da̱mi̱ hyoni̱ ha i japi. \v 22 Pɛ nu̱ ra̱ ja̱'i̱ ma̱rá̱ hmi̱qui̱ 'nɛ̱ ya ra̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ ya, da̱ ba̱di̱ ngue nu̱p'ʉ ja rá̱ hmi̱ rá̱ dä Oja̱, ya rá̱ n'youi ra̱ Cristo. A nu̱ ra̱ ja̱'i̱ ngue ma̱njo'o rá̱ hmu̱, 'nɛ̱ ya ra̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ ya, da̱ ba̱di̱ ngue nu̱p'ʉ ja rá̱ hmi̱ rá̱ dä Oja̱, ya rá̱ mɛfi ra̱ Cristo. \v 23 A nu̱yá, ya dí ohʉ rá̱ 'yɛ ra̱ Cristo nu̱'a̱ bi gu̱rca̱ ma̱ ts'oquihʉ ya. Ya hi̱ngrá̱ ja̱'i̱tho ma̱ hmu̱ ya. \v 24 A nu̱yá ma̱ zi cu̱'a̱hʉ, nu̱'a̱ te ra̱ 'bɛfi mi̱ pɛhyø ja̱'i̱ 'mø mi̱ zon'na̱ Oja̱, di siguehma̱ha̱ yø 'bɛfi yø ja̱'i̱. Porque ndap'ʉ bi zä 'bʉhyø ja̱'i̱ ngue ɛ̱c'ɛ̱i̱ Oja̱ ya, pɛ ya gä yø n'youi Oja̱. \s1 --------- \p \v 25 A nu̱yá, nu̱'ʉ yø ja̱'i̱ ngue tobe hi̱ndi̱ ntha̱ti̱, nu̱'a̱ ra̱ Hmu̱ hi̱n tema̱ hya̱ bi̱ ma̱ ngue ha di̱ njapi. Pɛ nu̱gä ga̱ xi'a̱hʉ na̱ te ra̱ hya̱ dí̱ mbɛ̱ni̱ ga̱ mma̱. Pɛ da̱mi̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱hʉ te ga̱ mma̱, porque conná̱ ma̱te Oja̱ ja ts'ɛdi na̱ te ra̱ hya̱ dí̱ mma̱. \v 26 Nu̱p'ʉ nná̱ bɛ̱ngä, xa̱nho ngue hi̱ndi̱ ntha̱ta̱ n'na ra̱ n'yohʉ. Porque yø pa dí 'bʉhmʉ, ya xa̱nhɛ̱nni̱tho 'mø ngue 'bʉhrá̱ xisu ra̱ n'yohʉ. \v 27 A nu̱ ra̱ n'yohʉ ngue ya 'bʉhrá̱ xisu, 'yo sä di sänni̱ da̱ hyɛp'ʉ. Pɛ nu̱ ra̱ n'yohʉ ngue hi̱njo'o rá̱ xisu, ma̱n'na xa̱nho 'yo di honná̱ xisu. \v 28 Nu̱'mø bi̱ ntha̱tra̱ n'yohʉ, hi̱ngrá̱ ts'oqui bi 'yøt'e. Nu̱ ra̱ hmu̱te 'mø bi̱ ntha̱ti̱, ngu̱tho hi̱ngrá̱ ts'oqui bi 'yøt'e. Nja ngue nu̱'ʉ yø ja̱'i̱ di̱ ntha̱ti̱, hi̱ndi 'bɛdi tema̱ hya̱ hɛ̱mbi̱, hi̱nga̱ ngu̱'mø ngue hi̱ndi̱ ntha̱ti̱. Dí̱ mma̱ngä na̱ ra̱ hya̱ na̱ ngue hi̱ndí̱ nnegä ngue gui thohmʉ'a̱ ra̱ du̱mmʉi tho'ʉ yø ja̱'i̱ ya xa̱ ntha̱ti̱. \p \v 29 Ague ma̱ zi cu'a̱hʉ, nu̱'a̱ ga̱ mbønna̱ ra̱ hya̱ dí xi'a̱hʉ ya, ya mi̱ts'ʉ dyø pa jap'ʉ. Ja̱na̱ngue jatho ngue gui 'yørpa̱hʉ rá̱ 'bɛfi Oja̱. Ya hi̱nga̱ mbongui̱ ra̱ ora ga̱ m'mʉmma̱ pähäthohʉ p'ʉ ja ma̱ ngu̱mhmʉ ya. \v 30 Nu̱ yø ja̱'i̱ ngue 'bʉ ndu̱mmʉi, ya hi̱nga̱ mbongui̱ ra̱ ora 'be di̱ nzoni̱. Nu̱ yø ja̱'i̱ 'bʉmma̱ pähä, ya hi̱nga̱ mbongui̱ ra̱ ora 'be di̱ nthede. Nu̱ yø ja̱'i̱ ja te nne da̱ däi, ya hi̱nga̱ mbongui̱ ra̱ ora da̱ däi te honi̱. \v 31 Mɛ̱nte ngue dí 'bʉhmʉ ua ja ra̱ xi̱mhäi, ya hi̱ndi̱ ma ma̱ mmʉihʉ'a̱ te dí pɛshʉ ua. Porque nu̱na̱ ra̱ xi̱mhäi ja ua dí 'bʉhmʉ, ya ni̱ ma da̱ guadi. \p \v 32 Dí̱ nnegä ngue hi̱nte ma̱n'na ni̱ hya̱ di̱ ma ni̱ mmʉihʉ. Nu̱ ra̱ n'yohʉ hi̱ndi̱ ntha̱ti̱, guehna̱ ra̱ n'yohʉ di ja ndu̱mmʉi ørpa̱bi̱ rá̱ 'bɛfi ra̱ Cristo para ngue da̱ nu̱ ma̱nho ra̱ Cristo te øt'e. \v 33 Pɛ nu̱ ra̱ n'yohʉ ya xa̱ ntha̱ti̱, gue'ʉ yø cosa honyø ja̱'i̱ ua ja ra̱ xi̱mhäi ni̱ ma rá̱ mmʉi ngue honi̱. Porque nne da̱ nu̱ ma̱nho rá̱ xisu. \v 34 Xi̱mma̱ngu̱ yø xisu, xquet'a̱ njarbʉtho. Nu̱ ra̱ hmu̱te hi̱ndi̱ ntha̱ti̱, i ho rá̱ mmʉi ngue ørpa̱bi̱ rá̱ 'bɛfi ra̱ Cristo. Ngu̱ rá̱ do'yo, ngu̱ rá̱ n'yomfɛ̱ni̱, gä xa̱ däp'a̱ Oja̱ ngue ørpa̱bi̱ rá̱ 'bɛfi. Pɛ nu̱ ra̱ hmu̱te ngue ya xa̱ ntha̱ti̱, i ho rá̱ mmʉi ngue da̱ 'yøt'a̱ te ra̱ 'bɛfi ja ua ja ra̱ xi̱mhäi, porque i̱ nne ngue da̱ nu̱ ma̱nho rá̱ ndø. \p \v 35 Nu̱na̱ ra̱ hya̱ dí xi'a̱hʉ ya, høntho dí̱ nnegä ngue ga̱ fäxa̱hʉ. Porque hi̱ndí̱ nnegä ngue guí̱ m'mʉ mma̱n'ʉhʉ. Sinoque dí̱ nnegä ngue guí̱ m'mʉ mma̱nhohʉ, gui hyo ni̱ mmʉi ngue gui 'yørpa̱hʉ rá̱ 'bɛfi ra̱ Cristo. \p \v 36 A nu̱yá, dí̱ nne ga̱ xi'a̱ n'na ra̱ hya̱ ya yø n'yohʉ si yø t'i̱xu̱, 'nɛ̱ ya sønyø pa ngue di̱ ntha̱ti̱. Nu̱'mø ɛ̱nna̱ n'yohʉ p'ʉya ngue hi̱ngui̱ ho ngue da̱ thohrá̱ ntha̱ti̱ rá̱ t'i̱xu̱, da̱ zä di tha̱rpi̱. Porque ra̱ ntha̱ti̱, hi̱ngra̱ ts'oqui'a̱. \v 37 A nu̱ ra̱ n'yohʉ ngue n'nat'a̱ mbɛ̱ni̱ ngue hi̱ndi̱ tha̱rpa̱bi̱ rá̱ t'i̱xu̱, da̱ 'yɛ̱mp'ʉ ja rá̱ mmʉi ngue hi̱ngui̱ ja ts'ɛdi ngue di̱ ntha̱trá̱ t'i̱xu̱, ya xa̱nho te øt'e. \v 38 Nu̱'a̱ di tha̱rpa̱bi̱ rá̱ t'i̱xu̱, ya xa̱nho te øt'e. A nu̱'a̱ hi̱ndi̱ tha̱rpa̱bi̱ rá̱ t'i̱xu̱, ma̱n'natho xa̱nho te øt'e. \p \v 39 A nu̱ ra̱ xisu 'mø ngue bi̱ ntha̱ti̱, ya hi̱n'yʉ ra̱ nt'ɛ̱di̱ ngue høndi̱ ntha̱tui ma̱n'na ra̱ n'yohʉ mɛ̱nte ra̱ pa ngue 'bʉtrá̱ ndø. Pɛ nu̱'mø ya bi du̱ rá̱ ndø, ya da̱ zä di̱ ntha̱ti̱ ma̱høn'a̱. Hønt'o bi zä da̱ ne da̱ mɛ, gue go drá̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱'a̱ ra̱ n'yohʉ da̱ mɛ. \v 40 Pɛ nu̱ ra̱ 'danxu̱ ngue'mø ya hi̱nni̱ mantho di̱ ntha̱ti̱, ma̱n'na xa̱nho. Guehna̱ ra̱ hya̱ dí̱ mbɛ̱ngä na̱ya, pɛ dí pa̱di̱ ngue ra̱ Espíritu Santo'a̱ di bɛ̱nngui̱ te dí̱ mma̱. \s1 --------- \c 8 \p \v 1 A nu̱na̱ ma̱n'na ra̱ hya̱ guí ännga̱hʉ ngue'mø da̱ zä guí sahʉ ra̱ ngø i tho ngue 'bøspa̱bi̱ yø da̱hmu̱, ogue hi̱nda̱ zä guí sahʉ. Ma̱jua̱ni̱ ngue nu̱jʉ dí pa̱hmʉ ngue nu̱'a̱ ra̱ ngø 'bøspa̱bi̱ ra̱ da̱hmu̱, hi̱ndi̱ ts'onnga̱ ma̱ mmʉihʉ 'mø ngue ga̱ sahu̱. Pɛ hi̱ngui̱ ho 'mø ga̱ ɛ̱na̱ ngue dí pa̱sɛhʉ xa̱nho hanja ra̱ hya̱ ngue mi̱'da ma̱ mmi̱c'ɛ̱i̱hʉ. A nu̱jʉ, jatho ngue ga̱ mma̱hmʉ n'na ngu̱ n'najʉ para ngue ma̱n'na di zajma̱ nt'ɛ̱c'ɛ̱i̱hʉ. \v 2 A nu̱ ra̱ ja̱'i̱ ɛ̱na̱ ngue ya bi di̱ni̱ xa̱nho hanja ra̱ hya̱, pɛ di 'bɛtho da̱ di̱ni̱ xa̱nho ha ɛxa̱ nja ra̱ hya̱ nu̱'a̱ ja ngue da̱ ba̱di̱. \v 3 Pɛ nu̱ ra̱ ja̱'i̱ di̱ ma̱ Oja̱, Oja̱ i̱ nnu̱ ma̱nho ra̱ ja̱'i̱. \p \v 4 A nu̱yá, ma ga̱ xi'a̱hʉ xa̱nho hanja'a̱ ra̱ ngø i tho ngue 'børpa̱bi̱ yø da̱hmu̱ ya. Dí pa̱hmʉ xa̱nho ngue nu̱ yø da̱hmu̱ 'bʉcua ja ra̱ xi̱mhäi, hi̱nte di̱ mu̱ui, porque n'natho Oja̱ i 'bʉi. \v 5 A nu̱ yø ja̱'i̱ ɛ̱mbi̱ ngue xa̱ngu̱ yø Oja̱ i 'bʉi, ngu̱p'ʉ ma̱hɛ̱ts'i̱, ngu̱ ua ja ra̱ häi. Ma̱da̱gue'a̱ ɛ̱nyø ja̱'i̱ ngue xa̱ngu̱ yø da̱hmu̱ 'bʉi, 'nɛ̱ xa̱ngu̱ yø hmu̱, \v 6 pɛ para ngue nu̱jʉ, n'natho'a̱ ma̱ Oja̱hʉ 'bʉi, gue'a̱ ma̱ Papáhʉ'a̱. Nu̱ná̱, guehna̱ Oja̱ bi hoqui te gä dí̱ nnu̱hʉ ngue ja na̱ya. A nu̱jʉ p'ʉya, dí bʉhmʉ para ngue ga̱ ørpa̱hʉ rá̱ pähä Oja̱. A nu̱na̱ di̱ nnøpe ngue ma̱ Hmu̱hʉ ya, guehna̱ ra̱ Jesucristo na̱. Conná̱ nguehna̱ ya, i ja dyø cosa dí̱ nnu̱hʉ ngue ja ya, 'nɛ̱ guehna̱ di 'dacjʉ ma̱ tehʉ na̱. \p \v 7 Pɛ hi̱nga̱ gätho ma̱ cu̱hʉ ti̱ni̱ xa̱nho yø mmʉi hanja na̱ ra̱ hya̱ na̱ya. Ya xa̱ nza̱nyø ja̱'i̱ ngue mi̱ tha̱nne yø da̱hmu̱. Ja̱na̱ngue nu̱ya yø ja̱'i̱ hi̱ngui̱ nzaqui yø nt'ɛ̱c'ɛ̱i̱ ya, nu̱p'ʉ ga̱ mbɛ̱ni̱, i ɛ̱na̱ ngue ra̱ ts'oqui ør'mø bi za ra̱ ngø nu̱'a̱ tho ngue t'ørpa̱ ra̱ 'bøt'e yø da̱hmu̱. \v 8 A nu̱yá, nu̱na̱ Oja̱, hi̱nte da̱ jacjʉ ngue'mø ga̱ sihʉ ogue hi̱nga̱ sihʉ'ʉ yø cosa'ʉ. Pɛ nu̱'mø ga̱ sihʉ, hi̱nga̱ sä ga̱ ɛ̱mhmʉ ngue ma̱n'na xa̱nho te dí øthʉ. Nu̱'mø hi̱nga̱ sihʉ, ngu̱tho hi̱nga̱ sä ga̱ ɛ̱mhmʉ ngue hi̱ngui̱ ho te dí øthʉ. \p \v 9 Ma̱da̱gue'a̱ sä ngue ga̱ sihʉ'a̱ ra̱ ngø'a̱, pɛ da̱mi̱ mfähmʉ xa̱nho ngue te guí sihʉ. 'Yo guí̱ nne ngue nu̱ te guí sihʉ, go guí̱ ndu̱pa̱tehʉ p'ʉ da̱ 'yøtra̱ ts'oqui'ʉ ma̱ cu̱hʉ hi̱ngui̱ nzaqui yø nt'ɛ̱c'ɛ̱i̱. \v 10 Xi'mø da̱ nu̱ ni̱ cu̱hʉ ngue guí si̱hmɛ̱ p'ʉ ja n'na ra̱ ngu̱nja̱ 'bʉhyø da̱hmu̱. A nu̱'a̱hʉ p'ʉya, ya guí pa̱hmʉ ngue hi̱nte ja ngue gui sihʉ'a̱ te ts'i p'ʉ. Pɛ nu̱ ni̱ cu̱, ngue hi̱ngui̱ nzaqui rá̱ nt'ɛ̱c'ɛ̱i̱, da̱ 'yøtra̱ ts'ɛdi da̱ zi'a̱ te xa̱ 'børpa̱ yø da̱hmu̱. \v 11 A nu̱'a̱hʉ guí pa̱hmʉ ngue da̱ zä gui sihʉ'a̱ te gä ts'i p'ʉ. Pɛ nu̱ ni̱ cu̱, ngue hi̱ngui̱ nzaqui rá̱ nt'ɛ̱c'ɛ̱i̱, da̱ 'yøt'e tengue guí øt'e. Gue'a̱ di̱ m'mɛ'a̱ p'ʉya ngue ɛ̱na̱ ngue ra̱ ts'oqui bi 'yøt'e ngue bi zi'a̱ te ts'i p'ʉ 'bʉhyø da̱hmu̱. Conque guí̱ nnu̱hʉ ngue gue'a̱ i du̱ ra̱ Cristo'a̱ ngue bi ya̱ni̱. \v 12 Ja̱na̱ngue nu̱ to ndu̱pa̱te p'ʉ øtra̱ ts'oqui rá̱ cu̱, gue'a̱ ra̱ ts'oqui øt'a̱, ngue fɛstho'a̱ te ra̱ hya̱ mma̱nna̱ Cristo. \v 13 A nu̱gä, nu̱'mø ngue gue'a̱ ra̱ ngø dí si ngue ga̱ 'yøtra̱ ts'oqui ma̱ cu̱, ya hi̱ngui̱ ja ngue ga̱ si ra̱ ngø. Porque hi̱ndí̱ nne ngue ga̱ japi da̱ 'yøtra̱ ts'oqui ma̱ cu̱ co nu̱'a̱ te dí si. \s1 --------- \c 9 \p \v 1 A nu̱gä, rá̱ representantegä ra̱ Cristo, hi̱nga̱ to bi zä ni̱ ja̱'i̱tho di̱ ma̱ndaqui ya. Nu̱na̱ ra̱ Hmu̱ Jesús, dá̱ nya̱sɛgä'be na̱. A nu̱na̱ te ra̱ 'bɛfi bi 'dacra̱ Hmu̱, di̱ nɛ̱qui̱ ngue bi bømma̱nho, porque go dá̱ ja'a̱hʉ gá̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ba̱hʉ rá̱ hya̱. \v 2 Ma̱da̱gue'a̱ 'bʉ i'da ɛ̱ngui̱ ngue hi̱nga̱ guecä rá̱ representantegä ra̱ Cristo, pɛ nu̱'a̱hʉ guí pa̱hmʉ xa̱nho ngue guecä rá̱ representantegä'a̱. A nu̱yá, ngue ya guí ɛ̱c'ɛ̱i̱hʉ ra̱ Cristo ya, ja guí ha̱xhʉ p'ʉ ma̱jua̱ni̱ ngue go rá̱ representantegä na̱. \p \v 3 Nu̱'mø te'o ɛ̱na̱ ngue hi̱ngui̱ nnu̱ ma̱nho te dí øt'e, guehna̱ ra̱ hya̱ dí xihna̱ ya. \v 4 Nu̱na̱ te ra̱ 'bɛfi dí øt'e, ni̱ 'yu̱p'ʉ di n'nacra̱ hmɛ̱ dí si. \v 5 'Nɛ̱ xquet'a̱ ja gra̱ nt'ɛ̱di̱ ngue ga̱ ntha̱ti̱, ga̱ mmɛ'be n'na ra̱ xisu ngue dra̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ n'namhma̱ ngue ga̱ mmɛ'be p'ʉ gdá̱ ma. Porque gue'a̱ øt'ʉ mi̱'da yø representante'a̱ ngue sixyø xisu. Tengu̱tho øtyø n'yohʉ ra̱ Hmu̱ Jesús, xi̱mma̱ngu̱ ra̱ Bɛdu xquet'a̱ njarbʉ. \v 6 ¿Ua guí ɛ̱mhmʉ ngue nu̱gä ya, 'nɛ̱hra̱ Bernabé, høngthogä'be jatho ngue ga̱ ta̱ha̱ te ga̱ si'be mɛ̱nte ga̱ mma̱ngä'be ra̱ hoga̱ 'da'yo hya̱? \v 7 Xi n'na ra̱ soldado, ¿ua hi̱ngui̱ ta̱hrá̱ nzäbi ngue'a̱ te rá̱ 'bɛfi øt'e, ua n'nanni̱ bi ta̱hra̱ mɛ̱nyu̱ ngue rá̱ gasto p'ʉ ha 'yo? Xi n'na ra̱ n'yohʉ ngue'mø bi 'yøt'a̱ n'na ra̱ nua̱ndät'ä ngue yø uva, ¿ua hi̱ngui̱ si'a̱ te pømp'ʉ ja rá̱ 'bɛfi? Xi n'na ra̱ n'yohʉ ngue fähyø dɛ'yo, ¿ua hi̱ngui̱ si ra̱ leche 'mø bi dɛ'mi̱? \p \v 8 'Yo guí ɛ̱mhmʉ ngue ma̱ hya̱sɛ na̱ ra̱ hya̱ dí̱ mma̱ngä ya. Porque nu̱na̱ ra̱ hya̱ na̱, guehna̱ mma̱mp'ʉ ja ra̱ ley bi 'yotra̱ Moisés. \v 9 Nu̱na̱ ra̱ hya̱ nt'ot'i p'ʉ ja ra̱ ley, guehna̱ ngue ɛ̱na̱: “'Yo gui tu̱rpa̱bi̱ rá̱ ne ra̱ nda̱ni̱ nu̱'a̱ nnɛ̱hyø trigo ngue di̱ nta̱qui̱”, i ɛ̱na̱. A nu̱na̱ Oja̱ ya, hi̱n'i̱ mma̱nna̱ ra̱ hya̱ na̱ ngue da̱ høndyø nda̱ni̱ da̱di ja ndu̱mmʉi ngue di̱ nnepe di̱ nsi̱hmɛ̱. \v 10 Sinoque bi̱ ma̱nna̱ ra̱ hya̱ na̱, porque nnepe ngue gue'ʉ yø mɛfi Oja̱ da̱ 'bäts'i. Porque n'na ra̱ mɛfi di̱ mpɛp'ʉ ja n'na ra̱ hua̱hi̱ i tø'mi̱ da̱ da̱hrá̱ nzäbi. Xi̱mma̱ngu̱'a̱ ta̱cyø trigo, xquet'a̱ tø'mi̱ da̱ da̱hrá̱ nzäbi ngue'a̱ te pɛfi. \v 11 Nu̱na̱ rá̱ hya̱ Oja̱ dá̱ ma̱ngä'be p'ʉ guí 'bʉhmʉ, tengu̱tho 'mø dá̱ tu̱cä'be n'na ra̱ hua̱hi̱ co nu̱na̱ ra̱ hya̱ na̱. Xi ya, ¿ua ya̱ ni̱ mmʉihʉ ya ngue'mø gui fäxca̱'be te dí hongä'be ya? \v 12 Conque ga̱di̱ u̱nhnʉ te hon'ʉ mi̱'da yø ma̱mhya̱. Goma̱ guecä'be p'ʉya ngue ma̱n'natho ni̱ 'yu̱p'ʉ ngue gui 'dacjʉ te dí hongä'be. \p Pɛ nu̱gä'be hi̱nte dí xi'a̱hʉ 'mø ja te dí hongä'be. A nu̱'mø hi̱n'yʉ te ga̱ hongä'be, dí hät'i dí sɛtä'be p'ʉ. Porque hi̱ndí̱ nnegä'be ngue da̱ gohyø mmʉi yø ja̱'i̱ nguehna̱ rá̱ hoga̱ 'da'yo hya̱ ra̱ Cristo dí̱ mma̱ngä'be. \v 13 Pɛ guí pa̱hmʉ xa̱nho ngue nu̱'ʉ yø ja̱'i̱ øtra̱ 'bɛfi p'ʉ ja ra̱ ni̱ja̱ di̱ mpɛti yø judío, nu̱'a̱ tema̱ cosa ha̱xyø ja̱'i̱ p'ʉ ja ra̱ ni̱ja̱, gue'a̱ ja ngue da̱ zi'a̱. Nu̱ya dí̱ mma̱ngä guehya yø ja̱'i̱ ho yø zu̱'ɛ̱ ngue øtra̱ 'bøt'e p'ʉ ja ra̱ altar, guehya di tocabi sa ra̱ ngø nu̱'a̱ pøt'e. \v 14 Xi̱mma̱ngu̱dya, nu̱na̱ ra̱ Cristo bá̱ sänni̱ ngue nu̱'ʉ yø mɛfi ma̱nna̱ hoga̱ 'da'yo hya̱, nu̱'ʉ yø ja̱'i̱ sihra̱ hya̱ gue'ʉ go di pøn'a̱ te honyø ma̱mhya̱'ʉ. \p \v 15 Pɛ nu̱gä hi̱nja̱m'mø te dí xi'a̱hʉ ngue guí fäxca̱hʉ 'mø ja te dí honi̱. Ma̱da̱gue'a̱ ni̱ 'yu̱p'ʉ ga̱ xi'a̱hʉ ngue gui fäxca̱hʉ, pɛ hi̱nte dí xi'a̱hʉ. A nu̱gä ya, hi̱nna̱ ot'ä na̱ ra̱ sʉcua̱ ja ua ngue gdí ädi gui 'dacjʉ te dí honi̱. Ma̱n'na xa̱nho gá̱ tu̱ ua ra̱ thu̱hu̱, hi̱nda̱ gue'a̱ ngue gui 'yɛ̱njʉ ngue dí ädi gui fäxca̱hʉ. \v 16 'Yo guí ɛ̱mhmʉ ngue ra̱ ma̱tetho dí øt'e ngue dí xi'a̱hʉ ra̱ hoga̱ 'da'yo hya̱. A nu̱gä, ya ma̱ 'bɛfigä'a̱, i høxhma̱ xi ngue ga̱ mma̱nna̱ hya̱. Huɛ̱ca̱tegui ngue'mø hi̱nga̱ mma̱ngä na̱ ra̱ hoga̱ 'da'yo hya̱. \v 17 A nu̱yá, nu̱'mø ngue ma̱ pähäsɛ nná̱ mma̱ngä na̱ ra̱ hya̱ na̱, ya ja rá̱ nju̱t'i̱ xa̱nho. Pɛ nja ngue hi̱ngma̱ pähäsɛhɛ te dí øt'e, sinoque ja ts'ɛditho ngue ga̱ mma̱nna̱ hya̱, porque Oja̱ bi 'dacra̱ 'bɛfi ngue ga̱ mma̱mbrá̱ hya̱. \v 18 A nu̱yá, nu̱na̱ dí ør'ma̱ güɛnda ngue ma̱ nzäbi ya, i ja gra̱ pähä ngue hi̱nte dí jʉi nguehna̱ ra̱ hoga̱ 'da'yo hya̱ dí̱ mma̱. Ma̱dague'a̱ ja gra̱ nt'ɛ̱di̱ ga̱ xi'a̱hʉ ngue gui 'dacjʉ te dí honi̱, pɛ nu̱gä hi̱nte dí xi'a̱hʉ ngue gui 'dacjʉ. \p \v 19 A nu̱yá, ma̱da̱gue'a̱ ngue hi̱njonni̱ ja̱'i̱ di 'bʉi ngue ma̱ hmu̱, pɛ nu̱gä dí øt'e ngue tengu̱tho 'mø di̱ nnøpa̱ hmu̱ gätho yø ja̱'i̱. Porque dí̱ nne ga̱ japi ngue xta̱ngu̱ yø ja̱'i̱ da̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ ra̱ Cristo. \v 20 Nu̱'mø dí 'bʉcä p'ʉ ha 'bʉhyø judío, dí øt'ä tengu̱tho øtyø judío, n'namhma̱ ngue xa̱mhma̱tho ga̱ ta̱pyø mmʉi ngue da̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ ra̱ Cristo. Tengu̱tho øt'ʉ to øt'a̱ te mma̱mp'ʉ ja ra̱ ley bi 'yotra̱ Moisés, gue'a̱ dí øt'ä'a̱. Ma̱da̱que'a̱ ngue hi̱ngui̱ ja ts'ɛdi ga̱ øt'ä te mma̱mp'ʉ ja ra̱ ley, pɛ dí øt'e para ngue xa̱mhma̱tho ga̱ ta̱pyø mmʉi yø ja̱'i̱ ngue da̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ ra̱ Cristo. \v 21 Nu̱'mø ngue dí 'bʉcä p'ʉ 'bʉhyø ja̱'i̱ hi̱ngui̱ pa̱di̱ hanja ra̱ ley bi 'yotra̱ Moisés, dí øt'ä tengu̱tho øt'ʉ, n'namhma̱ ngue xa̱mhma̱tho ga̱ ta̱pyø mmʉi ngue da̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ ra̱ Cristo. Pɛ hi̱ndí̱ nne ga̱ mma̱ ngue ga̱ ɛ̱na̱ ya hi̱ndí̱ tɛnnba̱ rá̱ ley Oja̱, sinoque dí tɛnna̱ ley bi̱ ma̱nna̱ Cristo. \v 22 Nu̱'mø dí 'bʉcä p'ʉ 'bʉhyø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ ngue hi̱ngui̱ nzaqui yø nt'ɛ̱c'ɛ̱i̱, dí øt'e tengu̱tho øt'ʉ, n'namhma̱ ngue da̱ zäp'ʉ ga̱ ha̱tra̱ ts'ɛdi yø nt'ɛ̱c'ɛ̱i̱ i ja. Nná̱ øt'ä'a̱ ngue 'da'igu̱ dí ør'be yø ja̱'i̱ 'bʉp'ʉ ha dí̱ mma̱nna̱ hya̱, n'namhma̱ ngue xa̱mhma̱tho da̱ zäp'ʉ di̱ nya̱nyø te 'da'ʉ øxra̱ hya̱ dí̱ mma̱. \v 23 Ngu̱na̱ ra̱ hya̱ dá̱ øt'ä ya, n'namhma̱ ngue da̱ zäp'ʉ da̱ 'yøhyø ja̱'i̱ ra̱ hoga̱ 'da'yo hya. Nu̱'a̱ rá̱ nja̱pi̱ Oja̱ bá̱ n'youi na̱ ra̱ hya̱ na̱, da̱ zäp'ʉ di tocabi gätho'ʉ bi 'yøde hanja ra̱ hya̱. \p \v 24 Ya guí pa̱hmʉ ngue nu̱p'ʉ ja n'na ra̱ xɛqui ma̱jua̱nni̱ ngue di̱ nja ra̱ 'dihi, gätho'ʉ to da̱ gʉcra̱ 'dihi, n'na ngu̱ n'na ni̱ tihi, pɛ n'natho'a̱ da̱ da̱ha̱. Da̱mi̱ njathʉ p'ʉya, guí ja ndu̱mmʉi gui 'yøthʉ'a̱ te di 'bɛp'a̱hʉ Oja̱ gui 'yøthʉ, n'namhma̱ ngue da̱ zäp'ʉ gui ta̱hmʉ. \v 25 Gätho'ʉ to honi̱ ha di da̱p'ʉ ja ra̱ nt'ɛ̱ni̱, hi̱nte nne di hɛ̱ni̱ para ngue da̱ da̱ha̱. Pɛ nu̱ya p'ʉya, di ja ndu̱mmʉi ngue da̱ da̱'a̱ n'na ra̱ corona ngue da̱ thotho, porque ra̱ paxitho. Pɛ nu̱jʉ, da̱di ja ndu̱mmʉi ngue ga̱ øthʉ'a̱ te di 'bɛjpa̱hʉ Oja̱, n'namhma̱ ngue di 'dacjʉ rá̱ nja̱pi̱, nu̱'a̱ hi̱nja̱m'mø da̱ thogui. \v 26 Nu̱na̱ ra̱ hya̱ nná̱ 'yogä, dí ha̱xra̱ 'yu̱ nu̱'a̱ ja ngue gdá̱ n'yo, hi̱ndi̱ päjtho'a̱ te ja ngue gdá̱ n'yo. Nu̱gä dí ho ma̱ mmʉi ha gda̱ ørpa̱bi̱ rá̱ pähä Oja̱, porque hi̱ndí̱ nne ngue hi̱nte di bøntho na̱ rá̱ 'bɛfi Oja̱ nná̱ 'yo. \v 27 Nu̱ ra̱ ja̱'i̱ 'mø nne ngue da̱ da̱ha̱, di̱ n'ʉnnbi̱ ngue ɛ̱mmɛ̱i̱ di xädi ha di da̱ha̱. Di̱ njadä p'ʉya, di ho ma̱ mmʉi ngue dí honi̱ ha di̱ nta̱hna̱ ra̱ hya̱ nná̱ 'yo. Porque dí̱ nne ga̱ øt'e tengu̱tho ra̱ hya̱ di xihyø ja̱'i̱ da̱ 'yøt'e. Nu̱gä hi̱ndí̱ nne da̱ 'yɛ̱nc'a̱ Oja̱ ngue hi̱nga̱ gue'a̱ te dí øt'e. \s1 --------- \c 10 \p \v 1 Ague ma̱ zi cu̱'a̱hʉ, ma̱mi̱ pu̱mbɛ̱ni̱hʉ na̱ ra̱ hya̱ ja ua, ngue Oja̱ bi 'yøt'e ngue ni̱ 'bɛt'o ra̱ gu̱i̱ p'ʉ ni̱ ma yø nyogui ja̱'i̱ nu̱ya bi japi bi 'daxra̱ Thɛnga̱ ja̱the. \v 2 Gätho ya yø ja̱'i̱ ya, 'dap'ʉ ni̱ 'youi ra̱ Moisés ngue ni̱ dɛnna̱ gu̱i̱, 'nɛ̱ gä 'da i thorpʉ ja ra̱ ja̱the. Guehya yø ja̱'i̱ bi 'yøt'e ngue yø n'youi ra̱ Moisés. \v 3 Gätho yø ja̱'i̱ bi zi'a̱ ra̱ hmɛ̱ bí 'yɛ̱ ma̱hɛ̱ts'i̱. \v 4 'Nɛ̱ gätho yø ja̱'i̱ bi zi'a̱ ra̱ dehe bi bop'ʉ ja ra̱ mmʉndo. Pɛ nu̱'a̱ bi 'ui̱nthe yø ja̱'i̱, hi̱ngra̱ do, sinoque gue'a̱ ra̱ Cristo bi̱ mäxyø ja̱'i̱ hapʉ ni̱ ma. \v 5 Pɛ nu̱na̱ Oja̱, hi̱mbi̱ nu̱ ma̱nho te bi 'yøtyø ja̱'i̱ m'mɛfa. Ja̱na̱ngue ya mmɛ gä bi du̱ p'ʉ ja ra̱ da̱po. \p \v 6 A nu̱yá, nu̱na̱ ra̱ nda̱te bi thohya yø nyogui ja̱'i̱ bi 'yøtra̱ nts'o, nu̱'mø ngue 'nɛ̱cjʉ ga̱ øthʉ ra̱ nts'o ya, xquet'a̱ ngu̱'a̱ ra̱ nda̱te ga̱ thohmʉ. \v 7 Ja̱na̱ngue nu̱yá, 'yo gui tha̱nnehʉ yø da̱hmʉ tengu̱tho bi 'yøt'i'da'ʉ ngue bi da̱nne yø da̱hmʉ. Porque nt'ot'i p'ʉ ja ra̱ Ma̱ca̱ Libro te bi 'yøtyø ja̱'i̱, i ɛ̱na̱: “Bi mi̱ yø ja̱'i̱ ngue di̱ nsi̱hmɛ̱, 'nɛ̱ bi̱ mmi̱nhni̱. Mi̱ juate ra̱ ts'i̱hmɛ̱ yø ja̱'i̱, bi̱ nangui̱ ngue bi da̱nne ra̱ da̱hmu̱. Bi̱ mʉhra̱ hnɛ̱i̱ p'ʉya”, ɛ̱nna̱ Ma̱ca̱ Libro. \v 8 'Nɛ̱ hi̱nga̱ n'yots'om'mäihʉ tengu̱tho bi 'yøt'i'da'ʉ ngue bi̱ n'yots'om'mäi. Ngue ngu̱na̱ bi 'yøt'e, n'na patho i du̱ 'däte ma̱hyu̱ ma̱hua̱hi̱ yø ja̱'i̱. \v 9 Nu̱na̱ Oja̱ i sɛti te dí øthʉ, pɛ hi̱ngui̱ sä ngue xøgue gdá̱ øthʉ'a̱ ngue ga̱ u̱nhnʉ ra̱ cuɛ Oja̱. Ngu̱na̱ bi 'yøt'i'da yø nyogui ja̱'i̱, pɛ mi̱ søtrá̱ mmʉi Oja̱, bi guadi bi du̱ yø ja̱'i̱ ngue bi za yø c'ɛ̱ya̱. \v 10 Ma̱mi̱ nømma̱n'ʉhʉ Oja̱ tengu̱tho bi 'yøt'i'da'ʉ yø nyogui ja̱'i̱ ngue bi̱ nømma̱n'ʉ Oja̱. Ja̱na̱ngue Oja̱ bá̱ pɛnnba̱bi̱ rá̱ anxɛ ngue bi hyo ya yø nyogui ja̱'i̱. \p \v 11 Nu̱na̱ ra̱ nda̱te bi thohya yø nyogui ja̱'i̱, bi̱ ma ma̱cuati p'ʉ ja ra̱ Ma̱ca̱ Libro'a̱ te bi̱ nja, n'namhma̱ ngue nu̱ yø ja̱'i̱ 'bʉhya yø pa rá̱ nzɛguitho dí 'bʉhmʉ, da̱ sifi ngue 'yo di̱ njap'ʉ. \v 12 Ja̱na̱ngue nu̱ te'o ɛ̱na̱ ngue hi̱nja̱m'mø da̱ 'yøtra̱ ts'oqui, jatho ngue di̱ mfädi xa̱ndønho ma̱nma̱ 'yøtra̱ ts'oqui. Porque yø nyogui ja̱'i̱ bi 'yøtra̱ ts'oqui. \v 13 Nu̱'mø so ma̱ mmʉihʉ ngue ga̱ øthʉ ra̱ nts'o, xquet'a̱ njarbʉtho gätho mi̱'da yø ja̱'i̱. Pɛ nu̱na̱ Oja̱ hi̱ngui̱ hɛga̱hʉ na̱, da̱ mäxca̱hʉ ngue hi̱nda̱ da̱jpa̱ ma̱ mmʉihʉ ra̱ nts'o. Nu̱'mø ya bá̱ ɛ̱p'ʉ ra̱ ts'on'yomfɛ̱ni̱, nu̱na̱ Oja̱ di̱ mfäxte ngue da̱ zä ga̱ ta̱phʉ'a̱ ra̱ nts'o ngue hi̱ndi̱ nja. \p \v 14 Ja̱na̱ngue nu̱ya ma̱ zi cu̱'a̱hʉ, 'yo guí tha̱nnehʉ yø da̱hmu̱. \v 15 Da̱ di̱nni̱ mmʉihʉ na̱ ra̱ hya̱ ga̱ mma̱ngä ya. I sä ngue gui hya̱csɛhʉ ra̱ güɛnda ngue'mø gue'a̱ dí xi'a̱hʉ ogue hi̱n'na̱. \v 16 Nu̱'mø dí äphʉ Oja̱ ngue di ja̱pra̱ vaso 'mø dí sihʉ ra̱ Santa Cena, ¿huangui̱ ga̱ mbøni̱ ngue nu̱ya yø ja̱'i̱ si, guehya yø ja̱'i̱ i̱ männa̱ ji ra̱ Cristo p'ʉ ja ra̱ pont'i̱ ngue da̱ ya̱ni̱? Nu̱na̱ ra̱ thu̱hmɛ̱ dí xɛni̱ ngue dí sihʉ, ¿huangui̱ ga̱ mbøni̱ ngue nu̱ to gätho di sihʉ na̱, gue'ʉ yø ja̱'i̱ i u̱nná̱ do'yo ra̱ Cristo p'ʉ ha bi tho na̱ ngue da̱ ya̱ni̱? \v 17 A nu̱yá, xa̱ ngu̱jʉ ya. Pɛ ma̱ mmʉihʉ, xøgue 'da'igu̱ porque nu̱'a̱ ra̱ thu̱hmɛ̱ di xɛni̱ ngue di comhmi̱ di sihʉ, n'natho'a̱. \p \v 18 Guí̱ nnu̱hʉ te øtyø judío 'mø ørpa̱ ra̱ 'bøt'e Oja̱. Nu̱ to gätho sa ra̱ ngø i tho ngue ørpa̱ ra̱ 'bøt'e Oja̱, i comhmi̱ sa, porque 'da'igu̱ yø mmʉi ngue'a̱ ra̱ nda̱nne øt'e. \v 19 Nu̱na̱ te dí̱ nne ga̱ mma̱nya, hi̱nga̱ mbøni̱ ngue da̱ t'ɛ̱mbi̱ ja rá̱ ts'ɛdi n'na ra̱ da̱hmu̱. Ni̱ xi̱nga̱ gue'a̱ ra̱ ngø 'børpa̱bi̱ ra̱ da̱hmu̱ da̱ t'ɛ̱mbi̱ ma̱n'na xa̱ndʉxqui ngue'a̱ ra̱ ngø hi̱nga̱ m'møt'e. \v 20 Nu̱na̱ ra̱ hya̱ dí̱ mma̱ngä, ngue nu̱'ʉ yø ja̱'i̱ hi̱ngui̱ pa̱ Oja̱, ørpa̱ ra̱ 'bøt'e ra̱ da̱hmu̱, gue'ʉ yø ts'onthi̱ ørpa̱bi̱ ra̱ 'bøt'e 'nɛ̱ hi̱nga̱ gue'a̱ Oja̱ ørpa̱bi̱ ra̱ 'bøt'e. Pɛ hi̱ndí̱ nnegä ngue 'nɛ̱'a̱hʉ gui cohi ngue da̱ 'da'igu̱ gui 'yøthʉ ya yø ja̱'i̱ tha̱nne yø ts'onthi̱. \v 21 Hi̱ngui̱ sä ga̱ sihʉ ra̱ Santa Cena bi zoga̱hʉ ra̱ hya̱ ra̱ Hmu̱ Jesús ngue ga̱ øthʉ, 'nɛ̱ xi̱nga̱ mmähä p'ʉ ha ts'a ra̱ ngø nu̱'a̱ 'bøspa̱bi̱ yø ts'onthi̱. \v 22 'Yo guí̱ nne ngue da̱ zʉcjʉ ra̱ Hmʉ Jesús. ¿Teni̱ 'bɛ'a̱ guí ɛ̱na̱ go ga̱ japhʉ'a̱? \s1 --------- \p \v 23 A nu̱yá, ya hi̱ndi̱ ma̱ndaga̱hʉ ra̱ ley ga̱ 'yo yø judío ya. Ya sä ga̱ øthʉ te dí̱ nnehʉ ya. Pɛ hi̱ngui̱ ja ngue ga̱ øthʉ'a̱ te hi̱nni̱ 'yu̱p'ʉ ga̱ øthʉ. Hi̱nga̱ nne ngue ga̱ øthʉ'a̱ te di ts'onnba̱bi̱ rá̱ mmʉi ma̱ mmi̱c'ɛ̱i̱hʉ. \v 24 Jatho ngue ga̱ honnba̱hʉ ra̱ nho mi̱'da yø ja̱'i̱, hi̱ngue masque ga̱ honsɛ ra̱ nho gdá̱ 'bʉhmʉ. \p \v 25 Nu̱'a̱ ra̱ ngø pä yø ja̱'i̱ p'ʉ ja ra̱ täi, da̱mi̱ sihma̱hʉ hma̱. 'Yo tema̱ nt'änni̱ guí øthʉ porque 'yo sä gui su̱ guí sihʉ'a̱ ra̱ ngø xa̱ 'bøspa̱bi̱ yø da̱hmu̱. \v 26 Porque nu̱ te gä ja ua ja ra̱ xi̱mhäi, gä rá̱ mmɛti Oja̱. \p \v 27 Nu̱'mø da̱ zixa̱hʉ ra̱ ts'i̱hmɛ̱ n'na ra̱ ja̱'i̱ ngue hi̱ngra̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ 'nɛ̱ guí̱ n'u̱ni̱ ngue guí̱ mmähä, da̱mi̱ sihʉ te di 'da'a̱hʉ. 'Yo 'be guí änhnʉ ngue'mø ra̱ 'bøt'e ra̱ ngø ogue hi̱n'na̱. 'Yo sä guí su̱ gui sihʉ. \v 28 Pɛ nu̱'mø toni̱ ja̱'i̱ da̱ 'yɛ̱n'a̱hʉ: “Nu̱na̱ ra̱ ngø ja ua, ya xa̱ 'bøspa̱bi̱ yø da̱hmu̱ na̱”, da̱ 'yɛ̱na̱, 'yo guí sahʉ ra̱ ngø p'ʉya. Porque hi̱nguí̱ nnetho ngue gui ts'onnba̱hʉ rá̱ mmʉi ra̱ ja̱'i̱ nu̱'a̱ su̱ da̱ za ra̱ ngø ngue ra̱ 'bøt'e. \v 29 Ma̱da̱gue'a̱ guí pa̱hmʉ ngue gätho yø ngø 'da'igu̱, pɛ 'yo guí sahʉ ra̱ ngø 'mø ɛ̱mbyø ja̱'i̱ ngue hi̱ngui̱ ho da̱ ts'i. \p A nu̱yá, rá̱ nzɛgui 'bʉ i'da ngue nne da̱ 'yɛ̱ngui̱: “¿Hanja ngue ga̱ ɛts'a̱ te dí si conná̱ ngue'a̱ te rá̱ n'yomfɛ̱ni̱ n'nan'yo n'na ra̱ ja̱'i̱?” da̱ 'yɛ̱ngui̱. \v 30 “Xi'mø dí äprá̱ ma̱te Oja̱ ngue di ja̱pi̱ te dí si, ¿teni̱ 'bɛ'a̱ go nne'a̱ n'nan'yo n'na ra̱ ja̱'i̱ ngue da̱ 'yørpa̱ rá̱ hya̱ te di si?” da̱ 'yɛ̱ngui̱. \v 31 Nu̱gä ga̱ xi'a̱hʉ hanja na̱ ra̱ hya̱ na̱. Nu̱'mø guí si̱hmɛ̱hʉ ogue guí sithehʉ, ogue ja te ma̱n'na ma̱cosa guí øthʉ, nu̱ te gä guí øthʉ, da̱mi̱ hyomhmʉ ra̱ hya̱ ngue ha di t'ɛ̱spa̱bi̱ Oja̱. \v 32 'Yo guí̱ nnehʉ ngue go da̱ t'ɛ̱njʉ ngue di jʉthʉ ra̱ 'yu̱ hapʉ øtra̱ ts'oqui mi̱'da yø ja̱'i̱, ngu̱'ʉ yø judío, ngu̱'ʉ hi̱ngyø judío, ni̱ xi̱nga̱ gue'ʉ yø ja̱'i̱ Oja̱. \v 33 Conma̱ parte, da̱di ja ndu̱mmʉi ngue dí øt'ä'a̱ te 'bɛ'a̱ ja ngue da̱ nu̱ ma̱nho yø ja̱'i̱. Porque hi̱ngma̱ nhosɛ dí honi̱, sinoque dí honnba̱bi̱ ra̱ nho da̱ n'yo mi̱'da yø ja̱'i̱ para ngue di̱ nya̱nyø te. \c 11 \p \v 1 Tengu̱tho guí̱ nnu̱hʉ dí øt'ä ya, da̱ ngu̱'a̱ gui 'yøthʉ. Porque nu̱gä dí øt'e tengu̱tho bi 'yøtra̱ Cristo. \s1 --------- \p \v 2 Ague ma̱ zi cu̱'a̱hʉ, da̱di johyagä ngue za̱nt'a̱ guí̱ mbɛ̱njʉ, 'nɛ̱ hi̱ngui̱ hɛhmʉ na̱ ra̱ hya̱ dá̱ xän'na̱hʉ. \v 3 Pɛ nu̱gä jap'ʉ n'na ra̱ hya̱ dí̱ nne ga̱ xi'a̱hʉ. Da̱mi̱ pa̱hmʉ ngue nu̱na̱ Oja̱ i 'bɛt'o na̱ ngue ra̱ Cristo. Ra̱ Cristo p'ʉya, i 'bɛt'o na̱ ngue ra̱ n'yohʉ. Ra̱ n'yohʉ p'ʉya, i 'bɛt'o na̱ ngue rá̱ xisu. \v 4 Nu̱'mø mmat'Oja̱ n'na ra̱ n'yohʉ p'ʉ ja ra̱ ni̱ja̱, ogue nne da̱ ma̱nna̱ hya̱ di bɛ̱nnba̱ Oja̱ da̱ ma̱, 'nɛ̱'mø hu̱stho rá̱ fʉi ra̱ n'yohʉ, ya di̱ nɛ̱qui̱ ngue hi̱ndi̱ respeta xa̱nho ra̱ Cristo. \v 5 Nu̱ n'na ra̱ xisu 'mø ngue mma̱t'Oja̱ p'ʉ ja ra̱ ni̱ja̱, ogue i̱ nne da̱ ma̱nna̱ hya̱ di bɛ̱nnba̱ Oja̱ da̱ ma̱ 'nɛ̱ hi̱ngui̱ 'uɛ rá̱ ya̱, ya di̱ nɛ̱qui̱ ngue hi̱ndi̱ respeta xa̱nho rá̱ da̱mme. Nu̱'mø hi̱ngui̱ 'uɛ rá̱ ya̱ ra̱ xisu, ya øt'e tengu̱tho yø xisu nt'a̱xi yø ya̱. \v 6 Nu̱ ra̱ xisu hi̱ngui̱ nne da̱ 'uɛ rá̱ ya̱, ma̱n'na xa̱nho da̱ 'ya̱xrá̱ ya̱. Pɛ nu̱'mø ɛ̱nna̱ xisu ngue ra̱ 'bɛ'isä ngue da̱ 'ya̱xrá̱ ya̱, ma̱n'na xa̱nho da̱ 'uɛ rá̱ ya̱ 'mø. \v 7 A nu̱ ra̱ n'yohʉ, hi̱ngui̱ sä da̱ hyu̱sta̱ rá̱ fʉi p'ʉ ha dí̱ mpɛti yø ja̱'i̱, porque Oja̱ bi hocra̱ n'yohʉ ngue bi gohi tengu̱tho'a̱. Ja̱na̱ngue conná̱ nguehra̱ n'yohʉ i t'ɛ̱spa̱bi̱ Oja̱. Pɛ nu̱ ra̱ xisu, i 'bʉi ngue ga̱ t'ɛ̱spa̱bi̱ ra̱ n'yohʉ'a̱. \v 8 Porque Oja̱, nu̱'mø ma̱mbi̱ hocra̱ n'yohʉ, hi̱ngra̱ xisu'a̱ bi ta̱jpa̱bi̱ rá̱ do'yo ngue bi̱ nhohra̱ n'yohʉ. Sinoque ra̱ n'yohʉ'a̱ bi ta̱jpa̱bi̱ rá̱ do'yo ngue bi̱ nhohra̱ xisu. \v 9 A nu̱ ra̱ xisu, bi̱ ma ma̱hoqui para ngue rá̱ mäxtetho ra̱ n'yohʉ, hi̱ngue masque ra̱ n'yohʉ bi̱ ma ma̱hoqui para ngue drá̱ mäxtetho ra̱ xisu. \v 10 Ja̱na̱ngue guehna̱ dí̱ mma̱ngä na̱ya ngue ra̱ xisu jatho ngue da̱ 'uɛ rá̱ ya̱, gue'a̱ ra̱ hmɛ̱ya'a̱ ngue ɛ̱c'ɛ̱i̱ rá̱ da̱mme 'mø nzofo. 'Nɛ̱ gue'a̱ nnu̱ ma̱nho yø anxɛ Oja̱'a̱. \v 11 Pɛ Oja̱ bá̱ sänni̱ ngue ngu̱ yø n'yohʉ, ngu̱ yø xisu, ma̱hyoni̱tho ngue di̱ m'mʉi. \v 12 Porque ma̱jua̱ni̱ ngue nu̱p'ʉ bá̱ fʉdi bá̱ m'mʉhra̱ xisu, guep'ʉ ja rá̱ do'yo ra̱ n'yohʉ bá̱ tha̱qui̱. Pɛ xquet'a̱ ma̱jua̱ni̱ ngue nu̱ ra̱ n'yohʉ, ra̱ xisu di̱ mi̱'mi̱. Nu̱na̱ p'ʉya, gätho Oja̱ bá̱ sänni̱ ngue njap'ʉ. \p \v 13 Da̱mi̱ hya̱cjʉ xa̱nho ra̱ güɛnda na̱ ra̱ hya̱ dí xi'a̱hʉ ya. Xi n'na ra̱ xisu 'mø mmat'Oja̱, ¿ua xa̱nho ngue da̱ 'uɛ rá̱ ya̱ uague hi̱n'na̱? \v 14 Ya guí̱ nnu̱hʉ te øt'e gätho yø ja̱'i̱. Nu̱ ra̱ n'yohʉ, hi̱ngui̱ nnu̱ ma̱nho ngue xta̱mma rá̱ xta̱. Porque ɛ̱mbi̱ ngue ra̱ 'bɛ'isä. \v 15 Pɛ ra̱ xisu i̱ nnu̱ ma̱nho ngue xta̱mma rá̱ xta̱. Porque gue'a̱ rá̱ xta̱ bi t'u̱nni̱ ngue da̱ nøpa̱ nt'ɛya̱. \v 16 Pɛ nu̱'mø 'bʉi to i̱ nne di̱ nnemhya̱ nguehna̱ ra̱ hya̱ dí xi'a̱hʉ ya, da̱ ba̱ta̱ njua̱ni̱ ngue ni̱ xi̱nga̱ guecjʉ, ni̱ xi̱nga̱ gue hmi̱'da yø ja̱'i̱ Oja̱ i 'bʉi ndap'ʉ bi zä yø hni̱ni̱ ngue da̱ n'nan'yo ma̱n'na ra̱ hya̱ di tɛnni̱. \s1 --------- \p \v 17 I ja ma̱n'na ra̱ hya̱ dí̱ nne ga̱ xi'a̱hʉ ya. Porque nu̱p'ʉ ha ga̱di̱ mpɛtihʉ, hi̱nga̱ gue'a̱ te guí øthʉ. Ngue hi̱ngra̱ nho gni̱ mpɛtihʉ, sinoque n'na ra̱ n'ʉtho gni̱ mpɛtihʉ. \v 18 Dí øcä ngue nu̱p'ʉ ha ga̱di̱ mpɛtihʉ ga̱di̱ nju̱n'ma̱hya̱hʉ. Rá̱ nzɛgui ma̱jua̱ni̱ na̱ ra̱ hya̱ dí øcä. \v 19 Pɛ ngu̱tho ya ja ngue da̱ ngu̱'a̱ di̱ nja, ngue di̱ nja ra̱ nju̱n'ma̱hya̱ p'ʉ ha guí 'bʉhmʉ. Gue'a̱ di fa̱'a̱ ndana̱ ra̱ ja̱'i̱ ngue ma̱jua̱ni̱ ra̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱, ndana̱ ra̱ ja̱'i̱ hi̱mma̱ jua̱ni̱ ra̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱. \v 20 Ja̱na̱ngue nu̱'mø ga̱di̱ mpɛti ngue gui sihʉ ra̱ Santa Cena, hi̱ngui̱ nnu̱ ma̱nho ra̱ Cristo te guí øthʉ. \v 21 Porque nu̱'mø bi zønna̱ ora gui̱ nsi̱hmɛ̱hʉ, n'na ngu̱ n'na yø ja̱'i̱ xʉhyø hmɛ̱ ni̱ hya̱ ngue da̱ zi. Da̱ mi̱, di̱ nsi̱hmɛ̱ sɛhɛ p'ʉya. Pɛ nu̱ yø ja̱'i̱ ngue hyoya, i tu̱ ma̱nthu̱hu̱, mɛ̱nte mi̱'da yø ja̱'i̱ p'ʉya i̱ ni̱ya̱ asta̱ i̱ti̱tho. \v 22 ¿Ua hi̱n'yʉ ni̱ ngu̱ guí si'a̱ te gui ti̱mhmʉ? ¿Hanja ngue høntho guí̱ nne ngue ga̱di 'bɛrpa̱hʉ yø sä'ʉ yø ja̱'i̱ Oja̱ i hyoya, hi̱n'yʉ te di̱ nsi̱hmɛ̱ p'ʉ ha ga̱di̱ mpɛtihʉ? ¿Ua guí ɛ̱mhmʉ ngue dí̱ nnu̱ ma̱nhogä te guí øthʉ? Nu̱'a̱, hi̱n'na̱'a̱. \s1 --------- \p \v 23 A nu̱na̱ ra̱ Santa Cena dí xi'a̱hʉ, guesɛ'a̱ ra̱ Jesucristo bi xännga̱gui̱ hanja na̱ ra̱ hya̱ na̱. Nu̱'a̱ ra̱ xu̱i̱ bi̱ ma ma̱ dä ra̱ Hmu̱ Jesús, bi hya̱cra̱ thu̱hmɛ̱. \v 24 Mi̱ ja ma̱mma̱di̱ Oja̱, bi xɛmp'ʉya. Bi 'yɛ̱mbyø xädi: “Da̱mi̱ sihʉ ra̱ thu̱hmɛ̱ ja ua ya. Guehna̱ ma̱ do'yogä na̱. Nu̱'mø gá̱ sihʉ yø pa di̱ map'ʉ na̱ya, gue'a̱ gdi bɛ̱njʉ'a̱ ngue ma̱ do'yo da̱di dä ngue da̱ du̱ conná̱ ngue'a̱hʉ”. \v 25 Mi̱ juadi bi̱ nsi̱hmɛ̱ p'ʉya, bi dɛcra̱ vaso, bi 'yɛ̱na̱: “Nu̱na̱ ya, guehna̱ ra̱ hmɛ̱ya na̱ya ngue nu̱'mø dá̱ tu̱, di̱ nja rá̱ ts'ɛdi na̱ ra̱ 'da'yo cohi øt'a̱hʉ Oja̱. Porque di̱ mfämma̱ ji conná̱ ngue'a̱hʉ. N'na ndi̱ ngu̱ n'na ndi̱ guí sihʉ na̱ya, da̱mi̱ bɛ̱njʉ ngue dá̱ tu̱gä”, bi 'yɛ̱na̱. \v 26 Ja̱na̱ngue n'na ndi̱ ngu̱ n'na ndi̱ guí sihʉ na̱ ra̱ thu̱hmɛ̱ na̱, 'nɛ̱ guí sihʉ na̱ rá̱ ngui ra̱ uva, gui 'yøthʉ ngue da̱ ba̱hyø ja̱'i̱ ngue bi du̱ ra̱ Hmu̱ Jesús. Da̱ngu̱'a̱ gui 'yøthʉ asta̱ guehra̱ pa ngue da̱ ɛ̱p'ʉ ra̱ Hmu̱ Jesús. \p \v 27 A nu̱yá, nu̱ to bi zä ngue hi̱ngui̱ nnu̱ ma̱nsu̱ na̱ ra̱ Santa Cena 'mø bi zi, ya ra̱ ts'oqui øt'e. Porque hi̱ngui̱ nnu̱ ma̱nsu̱'a̱ ra̱ Hmu̱ bi̱ männá̱ ji p'ʉ ha bi du̱ conná̱ guehra̱ ja̱'i̱. \v 28 Ja̱na̱ngue nu̱yá, n'na ngu̱ n'najʉ, ma ga̱ ha̱cjʉ ra̱ güɛnda te ja ma̱ n'yomfɛ̱ni̱hʉ hante ngue ga̱ sihʉ ra̱ Santa Cena. \v 29 Porque nu̱'mø ngue sä da̱ zi ra̱ Santa Cena ra̱ ja̱'i̱, 'nɛ̱ hi̱nga̱ 'bet'o ha̱cra̱ güɛnda hanja te ga̱ mbøni̱ ngue bi du̱ ra̱ Hmu̱, ra̱ ja̱'i̱ ya honsɛ rá̱ castigo da̱ thogui. \v 30 Ja njap'ʉ ngue xa̱ngu̱ yø ja̱'i̱ tho ra̱ castigo, sä ra̱ n'ʉ ngue di hyɛ̱nni̱. Ya hi̱ngui̱ nzaqui 'da, 'nɛ̱ ya xa̱ndu̱ 'da. Porque hi̱ngui̱ nnu̱ ma̱nsu̱ ra̱ Santa Cena. \v 31 Pɛ nu̱'mø ngue ga̱ ha̱cjʉ ra̱ güɛnda xa̱nho p'ʉ ja ma̱ n'yomfɛ̱ni̱hʉ tengue ga̱ mbønna̱ Santa Cena, ya hi̱n tema̱ castigo ga̱ thohmʉ. \v 32 A nu̱ya yø ja̱'i̱ hi̱ngui̱ ha̱cra̱ güɛnda xa̱nho p'ʉ ja yø n'yomfɛ̱ni̱ tengue ga mbøni̱, guehya da̱ pɛnnba̱bi̱ ra̱ castigo Oja̱ ya ngue di hyɛ̱nni̱. Porque Oja̱ nnepe ngue di 'bätyø n'yomfɛ̱ni̱ yø ja̱'i̱, n'namhma̱ ngue hi̱nda̱ map'ʉ ja ra̱ castigo di̱ ma yø ja̱'i̱ hi̱ngui̱ ɛ̱c'ɛ̱i̱ Oja̱. \p \v 33 Ja̱na̱ngue nu̱ya ma̱ zi cu̱'a̱hʉ, nu̱'mø ga̱di̱ mpɛtihʉ ngue 'dap'ʉ gui si̱hmɛ̱hʉ, da̱mi̱ ntø'mi̱ n'na ngu̱ n'na'a̱hʉ ngue 'da gdi̱ nsi̱hmɛ̱thohʉ. \v 34 Pɛ nu̱'mø ngue to hi̱ngui̱ hätra̱ thu̱hu̱, 'be di̱ nsi̱hmɛ̱ 'mø bi nɛ̱xpʉ ja rá̱ ngu̱, n'namhma̱ ngue hi̱nda̱ 'yøtra̱ ts'oqui p'ʉ ha ga̱di̱ mpɛtihʉ, ya hi̱n tema̱ castigo da̱ thogui. A nu̱'mø ngue ja mi̱'da yø hya̱ guí hɛ̱mphʉ, ga̱ xi'i ha gdi japhʉ 'mø dá̱ magä p'ʉ. \s1 --------- \c 12 \p \v 1 Ague ma̱ zi cu̱'a̱hʉ, dí̱ nne ga̱ xi'a̱hʉ hanja'a̱ te ørpe n'na ngu̱ n'na yø ja̱'i̱ na̱ ra̱ Espíritu Santo. \p \v 2 Ya guí pa̱hmʉ ngue nu̱'mø yø pa xa̱ thogui, nu̱'mø tobe hi̱ngma̱ni̱ pa̱hmʉ Oja̱, xcá̱ tha̱nnehʉ yø da̱hmʉ hi̱ngui̱ ya̱. 'Nɛ̱ conná̱ nguehyø da̱hmu̱ xcá̱ tha̱nnehʉ, hi̱ngá̱ pa̱hmʉ hanja na̱ rá̱ 'yu̱ Oja̱. \v 3 A nu̱yá, nu̱ ra̱ ja̱'i̱ ɛ̱na̱ ngue ra̱ Espíritu Santo di bɛ̱nnba̱bi̱ ra̱ hya i̱ mma̱, da̱mi̱ pa̱di̱ ha gdi hya̱cjʉ ra̱ güɛnda xa̱nho ngue'mø ma̱jua̱ni̱ ra̱ Espíritu Santo di bɛ̱nnbi̱ te mma̱ ogue hi̱n'na̱. Porque nu̱ ra̱ ja̱'i̱ ngue ra̱ Espíritu Santo di bɛ̱nnba̱bi̱ ra̱ hya̱ i̱ mma̱, guehna̱ ra̱ ja̱'i̱ hi̱nja̱m'mø di sanna̱ Jesús. A nu̱yá, nu̱ya yø ja̱'i̱ n'youi ra̱ Espíritu Santo, høndya sä da̱ ma̱ ngue ra̱ Jesús gue'a̱ ra̱ Hmu̱ ma̱hɛ̱ts'i̱'a̱. \p \v 4 A nu̱na̱ rá̱ 'bɛfi Oja̱ i ja, 'dama̱ 'dan'yo ma̱ 'bɛfi di 'bɛpi da̱ 'yøtyø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱. Pɛ gä gue'a̱ ra̱ Espíritu Santo øt'e ngue da̱ zä da̱ 'yøtra̱ 'bɛfi yø ja̱'i̱. \v 5 N'na ngu̱ n'najʉ, 'dama̱ 'dan'yo ra̱ 'bɛfi dí pɛhmʉ, pɛ nu̱ te gä dí øthʉ, gue'a̱ ra̱ Hmu̱ Jesús dí ørpa̱hʉ rá̱ 'bɛfi. \v 6 Hi̱nga̱ 'da'igu̱ ra̱ 'bɛfi bi̱ n'nacjʉ, sinoque 'dama̱ 'dan'yo ra̱ 'bɛfi. Pɛ gätho gue'a̱ Oja̱ di ha̱tra̱ ts'ɛdi yø ja̱'i̱ ngue da̱ ba̱di̱ ha di japra̱ 'bɛfi da̱ 'yøt'e. \v 7 N'na ngu̱ n'najʉ, Oja̱ bi zänni̱ tema̱ 'bɛfi ja ngue ga̱ øthʉ, gue'a̱ ra̱ Espíritu Santo di ha̱cjʉ ra̱ ts'ɛdi ngue da̱ zä ga̱ ørpa̱hʉ rá̱ 'bɛfi Oja̱. Pɛ nu̱'a̱ te gätho ma̱ 'bɛfi bi 'dacjʉ, bi 'dacjʉ ra̱ 'bɛfi para ngue da̱ 'yørpa̱bi̱ ra̱ nho ma̱ mmi̱'yɛ̱c'ɛ̱i̱hʉ. \p \v 8 Nu̱ 'da yø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ ya, ra̱ Espíritu Santo di japyø ja̱'i̱ ngue da̱ ba̱di̱ xa̱nho p'ʉ ja yø mmʉi ha di japra̱ hya̱ da̱ ma̱. Nu̱ mi̱'da p'ʉya, di japi ngue da̱ ba̱di̱ ha di japi da̱ ma̱n'ʉ yø hya̱ xa̱nhɛ̱nni̱, para ngue da̱ zä da̱ di̱nyø mmʉi yø ja̱'i̱ ya yø hya̱ da̱ ma̱. \v 9 Mi̱'da p'ʉya, di japra̱ Espíritu Santo ngue nu̱'mø mmat'Oja̱ ra̱ ja̱'i̱, da̱ di̱nna̱ mmʉi ra̱ ja̱'i̱ ngue di̱ nja'a̱ te äp'a̱ Oja̱. Mi̱'da p'ʉya, ra̱ Espíritu Santo di u̱nna̱ ts'ɛdi ra̱ ja̱'i̱ ngue da̱ 'yøthe yø därquɛ̱hi̱. \v 10 Mi̱'da p'ʉya, ra̱ Espíritu Santo di u̱nna̱ ts'ɛdi yø ja̱'i̱ ngue da̱ 'yøtyø milagro. Mi̱'da p'ʉya, ra̱ Espíritu Santo di bɛ̱nnba̱bi̱'a̱ te ra̱ hya̱ ja ngue da̱ ma̱. Mi̱'da p'ʉya, di japyø ja̱'i̱ ngue da̱ ba̱di̱ xa̱nho ngue'mø guesɛ ra̱ Espíritu Santo di bɛ̱nnba̱bi̱'a̱ ra̱ hya̱ mma̱nna̱ ja̱'i̱ ogue hi̱n'na̱. Mi̱'da p'ʉya, ra̱ Espíritu Santo di japyø ja̱'i̱ ngue da̱ nya̱ yø 'dan'yo hya̱ hi̱ngui̱ pa̱di̱. 'Bʉ i'da yø ja̱'i̱ p'ʉya ngue ra̱ Espíritu Santo di japyø ja̱'i̱ ngue da̱ zä da̱ ma̱ te ni̱ bøn'ʉ yø 'dan'yo hya̱ i hma̱. \v 11 Pɛ gätho ya yø 'bɛfi ya, guesɛ'a̱ ra̱ Espíritu Santo di japyø ja̱'i̱ ngue da̱ zä da̱ 'yøtra̱ 'bɛfi. Nu̱'á̱, go gue'a̱ sännbi̱ n'na ngu̱ n'na yø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱'a̱ nda̱na̱ gue'a̱ ra̱ 'bɛfi da̱ zä da̱ 'yøtyø ja̱'i̱. \s1 --------- \p \v 12 Nu̱ ra̱ ja̱'i̱, ma̱da̱gue'a̱ xa̱ngu̱ yø xɛqui n'youi rá̱ do'yo, pɛ ra̱ ja̱'i̱ n'na nc'ɛ̱i̱tho. Di̱ njathʉ p'ʉya, ngue conna̱ Cristo xa̱ngu̱jʉ ngue dí ɛ̱c'ɛ̱i̱hʉ'a̱, pɛ tengu̱tho 'mø ngue n'na nc'ɛ̱i̱tho di jahʉ ra̱ Cristo. \v 13 Gäthoga̱hʉ ya, ngu̱ yø judío, ngu̱'ʉ hi̱ngyø judío, 'bʉ i'da ngue 'bʉhyø hmu̱, 'bʉ i'da ngue hi̱njo'o yø hmu̱, pɛ gäthoga̱hʉ, nu̱'mø bi̱ ma ma̱ xixya̱ga̱hʉ, ra̱ Espíritu Santo øt'e ngue dí cohi ngue ɛ̱ntho n'na nc'ɛ̱i̱tho di jahʉ. Porque gäthoga̱hʉ, gue'a̱ ra̱ Espíritu Santo dí̱ n'yohʉ. \p \v 14 Ya guí̱ nnu̱hʉ ngue rá̱ do'yo ra̱ ja̱'i̱ hi̱nga̱ n'na xɛquitho i ja, sinoque xa̱ngu̱ yø xɛqui n'youi. \v 15 Nu̱'mø da̱ 'yɛ̱nná̱ gua ra̱ ja̱'i̱: “¿Hanja ngue hi̱ngrá̱ 'yɛgä ra̱ ja̱'i̱? Ya hi̱ngma̱ n'yogä'be rá̱ do'yo ra̱ ja̱'i̱”, da̱ 'yɛ̱na̱, pɛ nu̱p'ʉ ja rá̱ do'yo ra̱ ja̱'i̱ ja n'youi p'ʉ. \v 16 Ogue ma̱ gu̱hʉ da̱ 'yɛ̱na̱: “¿Hanja ngue hi̱ngrá̱ dägä ra̱ ja̱'i̱? Ya hi̱ngma̱ n'yogä'be rá̱ do'yo ra̱ ja̱'i̱”, da̱ 'yɛ̱na̱, pɛ nu̱p'ʉ ja rá̱ do'yo ra̱ ja̱'i̱ ja n'youi p'ʉ. \v 17 Xi'mø ngue gä rá̱ ngʉni̱ rá̱ do'yo ra̱ ja̱'i̱, gä dyø dä, ¿ha di zä ga̱ øhmʉ ra̱ hya̱ 'mø? Ogue gä ma̱ do'yohʉ, gä dyø gu̱, ¿ha di zä di̱ nja ma̱ fa̱ha̱hʉ 'mø? \v 18 Pɛ Oja̱ bi 'yøt'e ngue bi̱ njap'ʉ ma̱ do'yohʉ. N'na ngu̱ n'na yø xɛqui ja rá̱ do'yo ra̱ ja̱'i̱, bi japi hapʉ bi̱ nepe da̱ mɛ. \v 19 A nu̱'mø ngue gätho ya yø xɛqui ja rá̱ do'yo ra̱ ja̱'i̱, da̱ 'da'igu̱, ¿ha di zä di̱ nɛ̱qui̱ ngue ja rá̱ do'yo ra̱ ja̱'i̱ 'mø? \v 20 Pɛ nu̱na̱ ra̱ hya̱ i ja, ma̱da̱gue'a̱ ngue xa̱ngu̱ yø xɛqui n'youi rá̱ do'yo ra̱ ja̱'i̱, pɛ gätho ya yø xɛqui ya, gue'a̱ gui̱ nɛ̱qui̱ xa̱nho ngue ja rá̱ do'yo ra̱ ja̱'i̱'a̱. \p \v 21 Nu̱ yø dä ra̱ ja̱'i̱, hi̱ngui̱ sä da̱ 'yɛ̱mbyø 'yɛ: “Nu̱gä hi̱ndí̱ hon'a̱'i̱”, da̱ 'yɛ̱mbi̱. Nu̱ rá̱ ya̱ ra̱ ja̱'i̱, hi̱ngui̱ sä da̱ 'yɛ̱mbyø gua: “Nu̱gä hi̱ndí̱ hon'a̱ui”, da̱ 'yɛ̱mbi̱. \v 22 Pɛ gätho ya yø xɛqui ja ma̱ do'yohʉ, gätho ma̱hyoni̱tho. A nu̱ yø xɛqui dí ɛ̱mhmʉ ngue hi̱n'ɛ ma̱hyoni̱, gue'ʉ yø xɛqui ma̱ da̱tho ma̱hyoni̱'ʉ. \v 23 I ja 'da yø xɛqui n'youi ma̱ do'yohʉ ngue ɛ̱ntho hi̱nts'ɛhmi̱ su̱ t'ørpa̱ ma̱su̱, pɛ gue'a̱ ra̱ xɛqui'a̱ ngue ma̱n'na dí päxhʉ xa̱nho. 'Nɛ̱ ja n'na ra̱ xɛqui ma̱ do'yohʉ ngue hi̱ngui̱ sä da̱ hnu̱, 'nɛ̱ guehna̱ ra̱ xɛqui na̱ p'ʉya ngue ma̱n'natho dí su̱phʉ na̱. \v 24 I ja yø xɛqui ma̱ do'yohʉ ngue di̱ nɛ̱qui̱, 'nɛ̱ hi̱nte ma̱n'na dí honi̱ ngue ga̱ japhʉ. Nu̱na̱ Oja̱ bi hoqui gätho ma̱ do'yohʉ, 'nɛ̱ bi 'yøt'e ngue ma̱n'na di̱ mu̱ui'a̱ ra̱ xɛqui dí ɛ̱mhmʉ ngue hi̱nga̱ njua̱ni̱ p'ʉ gui̱ nɛ̱qui̱. \v 25 Ja̱na̱ngue nu̱yá, hi̱nga̱ 'da'a n'nanni̱ 'yo rá̱ do'yo ra̱ ja̱'i̱, sinoque gätho'ʉ yø xɛqui ja rá̱ do'yo ra̱ ja̱'i̱, n'na ngu̱ n'na, di̱ nhyoni̱. \v 26 Nu̱'mø ngue di hyɛ̱nna̱ n'na xɛqui rá̱ do'yo ra̱ ja̱'i̱, gä rá̱ do'yo ra̱ ja̱'i̱ di hyɛ̱nni̱. Nu̱'mø ja n'na ra̱ xɛqui rá̱ do'yo ra̱ ja̱'i̱ ngue hnu̱ ma̱nsu̱, gä rá̱ do'yo ra̱ ja̱'i̱, gä di johya. \p \v 27 A nu̱yá, guecjʉ'a̱ nnøpe ngue rá̱ do'yo ra̱ Cristo ya. N'na ngu̱ n'najʉ, guecjʉ'ʉ yø xɛqui n'youi p'ʉ ja rá̱ do'yo'a̱. \v 28 Njarbʉtho Oja̱ ya, n'na ngu̱ n'na yø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ bi zännbi̱ ndana̱ gue'a̱ ra̱ 'bɛfi da̱ zä da̱ 'yøt'e n'na ngu̱ n'na. Rá̱ mʉditho, Oja̱ bi u̱nyø 'bɛfi'ʉ yø representante ra̱ Cristo. Rá̱ yoho, 'bʉhyø ja̱'i̱ ngue bi t'u̱nna̱ 'bɛfi ngue da̱ ma̱nna̱ hya̱ di bɛ̱nnba̱bi̱ ra̱ Espíritu Santo ngue da̱ ma̱. Rá̱ hyu̱, i 'bʉhyø ja̱'i̱ ngue bi t'u̱nyø 'bɛfi ngue di̱ nxännba̱te rá̱ hya̱ Oja̱. I 'bʉhyø ja̱'i̱ bi t'u̱nyø 'bɛfi ngue øtyø milagro. I 'bʉhyø ja̱'i̱ bi t'u̱nyø 'bɛfi ngue da̱ 'yøthe yø därquɛ̱hi̱. A nu̱yá, i 'bʉhyø ja̱'i̱ bi t'u̱nyø 'bɛfi ngue fäxyø mmi̱c'ɛ̱i̱ui. 'Nɛ̱ i 'bʉhyø ja̱'i̱ ngue bi t'u̱nyø 'bɛfi ngue di̱ ma̱nda p'ʉ ja ra̱ ni̱ja̱. I 'bʉhyø ja̱'i̱ ngue bi t'u̱nyø 'bɛfi ngue da̱ nya̱'ʉ yø 'dan'yo hya̱ hi̱ngui̱ pa̱di̱. \v 29 Pɛ hi̱nga̱ to bi zä ngue da̱ zä da̱ 'yøtra̱ 'bɛfi ngue drá̱ representante ra̱ Cristo. Ni̱ xi̱nga̱ to bi zä ni̱ ja̱'i̱ da̱ zä da̱ 'yøtra̱ 'bɛfi ngue da̱ nya̱'ʉ yø hya̱ di bɛ̱nnba̱bi̱ yø ja̱'i̱ ra̱ Espíritu Santo da̱ ma̱. 'Nɛ̱ hi̱nga̱'da gui t'u̱ntho yø 'bɛfi yø ja̱'i̱ ngue da̱ zä di̱ nxännba̱te rá̱ hya̱ Oja̱. 'Nɛ̱ hi̱nga̱'da gui t'u̱ntho yø 'bɛfi yø ja̱'i̱ ngue da̱ zä da̱ 'yøtyø milagro. \v 30 'Nɛ̱ hi̱nga̱'da gui t'u̱ntho yø 'bɛfi yø ja̱'i̱ ngue da̱ zä da̱ 'yøthe yø därquɛ̱hi̱. 'Nɛ̱ hi̱nga̱'da gui t'u̱ntho yø 'bɛfi yø ja̱'i̱ ngue da̱ nya̱'ʉ yø 'dan'yo hya̱ hi̱ngui̱ pa̱di̱. 'Nɛ̱ hi̱nga̱'da gui t'u̱ntho yø 'bɛfi yø ja̱'i̱ ngue da̱ zä da̱ ma̱ te ga̱ mbøn'ʉ yø 'dan'yo hya̱ i hma̱. \v 31 Da̱mi̱ nehʉ ngue Oja̱ di 'da'a̱hʉ rá̱ 'bɛfi nu̱'a̱ ma̱ da̱tho ta̱te di̱ mu̱ui. Pɛ nu̱gä, nu̱na̱ ma̱n'na ra̱ hya̱ ta̱te di̱ mu̱ui ngue mi̱'da yø hya̱, guehna̱ dí̱ nne ga̱ xän'na̱hʉ na̱ya. \s1 --------- \c 13 \p \v 1 A nu̱yá, ma̱da̱gue'a̱ gdi pa̱di̱ gdá̱ nya̱hʉ'ʉ yø hya̱ yø 'dan'yo ja̱'i̱, ogue gdi pa̱di̱ gdá̱ nya̱hʉ'ʉ yø hya̱ ga̱ ya̱ yø anxɛ, pɛ nu̱'mø hi̱n da̱di̱ ma̱hma̱ mmi̱c'ɛ̱i̱hʉ, ya hi̱nte da̱di̱ mu̱hʉ. Nu̱ ma̱ hya̱hʉ hi̱nte di̱ mu̱ui porque di cohmʉ tengu̱tho ra̱ t'ɛgui 'mø ma̱ zʉnt'i̱, ogue tengu̱tho ra̱ xit'ɛgui di zʉntyø hyʉxi. \v 2 Ma̱da̱gue'a̱ gdi pa̱di̱ gdá̱ nya̱'a̱hʉ'ʉ yø hya̱ di bɛ̱nnba̱bi̱ ra̱ Espíritu Santo yø ja̱'i̱ da̱ ma̱, ogue gdi pa̱hmʉ gätho'ʉ yø hya̱ xa̱nhɛ̱nni̱, ogue gdi ti̱mhmʉ xa̱ndønho hanja'ʉ yø hya̱ hi̱ngui̱ fa̱di̱ hanja, ogue di ja xa̱nho ma̱ nt'ɛ̱c'ɛ̱i̱hʉ, asta̱ ga̱ ɛ̱mphʉ yø nyu̱ni̱ ngue da̱ 'uegue, da̱ni̱ mpa n'na nguadi, 'nɛ̱ di̱ nja, pɛ nu̱'mø hi̱n da̱di̱ ma̱hma̱ mmi̱c'ɛ̱i̱hʉ, ya hi̱nte da̱di̱ mu̱hʉ. \v 3 Ma̱da̱gue'a̱ ga̱ dat'i gätho'a̱ te dí pɛshʉ ngue ga̱ u̱nhnʉ te da̱ zi yø hyoya, ogue asta̱ ga̱ n'u̱ni̱ ngue da̱ ma nt'u̱di̱ ga̱hʉ, pɛ nu̱'mø hi̱n da̱di̱ ma̱hma̱ mmi̱c'ɛ̱i̱hʉ, ya hi̱nte da̱di̱ mu̱hʉ. \p \v 4 A nu̱ ra̱ ja̱'i̱ ngue ma̱jua̱ni̱ di̱ ma̱hrá̱ mmi̱c'ɛ̱i̱ui, guehna̱ ra̱ ja̱'i̱ sɛti te sifi. Guehna̱ ra̱ ja̱'i̱ ja rá̱ yemmʉi. Guehna̱ ra̱ ja̱'i̱ hi̱ngra̱ zɛya. Guehna̱ ra̱ ja̱'i̱ hi̱ndi̱ 'yɛ̱ts'i̱ hapʉ ya̱. \v 5 'Nɛ̱ di jamma̱nsu̱ rá̱ mmi̱c'ɛ̱i̱ui. Hi̱ngui̱ honsɛ ra̱ nho da̱ m'mʉi, sinoque honnba̱bi̱ ra̱ nho yø mmi̱c'ɛ̱i̱ui. 'Nɛ̱ hi̱ngra̱ cuɛ. I ja rá̱ mpu̱nnbi̱ tengue t'ørpe. \v 6 Hi̱ndi̱ johya 'mø nnu̱ ngue øtra̱ ts'oqui mi̱'da yø ja̱'i̱, sinoque di johya 'mø nnu̱ ngue njua̱ntho ga̱ 'yo yø ja̱'i̱. \v 7 Nu̱'mø di̱ ma̱hrá̱ mmi̱c'ɛ̱i̱ui n'na, ya di siguetho di̱ ma̱di̱ ma̱da̱gue'a̱ hi̱ngui̱ ho te ørpa̱bi̱. Za̱nt'a̱ ɛ̱mbra̱ mmʉi ngue xa̱nho te øtra̱ mmi̱c'ɛ̱i̱ui, porque hi̱ngui̱ nne da̱ hyɛp'ʉ'a̱ gui ma̱di̱. I tø'mi̱ ngue di̱ n'yo rá̱ mmʉi rá̱ mmi̱c'ɛ̱i̱ui 'mø ngue hi̱nga̱ gue'a̱ øt'e. \p \v 8 A nu̱yá, nu̱'a̱ ngue ga̱ ma̱hma̱ mmi̱c'ɛ̱i̱hʉ, i jatho ngue hi̱nha rá̱ nzɛgui ga̱ ma̱hmʉ. Pɛ nu̱ya yø 'bɛfi bi 'dacjʉ Oja̱, di̱ njap'ʉ rá̱ nzɛgui ya. Porque da̱ 'yɛ̱hra̱ pa ngue ra̱ Espíritu Santo ya hi̱nni̱ mantho di bɛ̱nnba̱ yø ja̱'i̱ ra̱ hya̱ da̱ ma̱. Da̱ 'yɛ̱hra̱ pa ngue ra̱ Espíritu Santo ya hi̱nni̱ mantho da̱ japyø ja̱'i̱ da̱ nya̱ yø 'dan'yo hya̱. Da̱ 'yɛ̱hra̱ pa ngue ra̱ Espíritu Santo ya hi̱nni̱ mantho ngue ja da̱ xännba̱bi̱ yø ja̱'i̱'ʉ yø hya̱ xa̱nhɛ̱nni̱. \v 9 A nu̱yá, ma̱jua̱ni̱ ngue hi̱nga̱ gätho dí pa̱hmʉ hanja yø hya̱. Porque Oja̱ hi̱ngui̱ u̱di̱ gätho'a̱ te ra̱ hya̱ i ja. \v 10 Pɛ da̱ 'yɛ̱hra̱ pa ngue gäthoga̱hʉ ga̱ pa̱hmʉ xa̱nho hanja ra̱ hya̱. Nu̱'ʉ yø pa'ʉ, ya hi̱mma̱ hyoni̱ ngue di̱ m'mʉhyø ja̱'i̱ da̱ xännba̱ ra̱ hya̱ yø mmi̱'yɛ̱c'ɛ̱i̱ui. \p \v 11 A nu̱'mø ma̱rá̱ ngüɛgui, dí̱ mma̱nyø hya̱ ga̱ nya̱ yø ba̱si̱. Nu̱ ma̱ n'yomfɛ̱ni̱ mi̱ ja, tengu̱tho yø n'yomfɛ̱ni̱ yø ba̱si̱. Pɛ nu̱yá, ya dá̱ nda̱n'yohʉ ya, ya bi gop'ʉ'ʉ yø hya̱ xtá̱ ma̱ngä 'mø ma̱rá̱ ngüɛgui. \v 12 Nu̱yá, nu̱p'ʉ ga̱ mbɛ̱mma̱ mmʉi hanja ra̱ hya̱ ya, ɛ̱ntho tengu̱tho 'mø di hɛ̱tra̱ hyɛ̱, hi̱ndi̱ nɛ̱qui̱ xa̱nho hanja gätho yø hya̱. Pɛ da̱ 'yɛ̱hra̱ pa ngue ga̱ nnu̱rpa̱hʉ rá̱ hmi̱ ra̱ Cristo. Ya ja ga̱ pa̱hmʉ p'ʉ xa̱nho hanja ra̱ hya̱ p'ʉya. A nu̱yá, zits'ʉtho dí pa̱hmʉ hanja ra̱ hya̱ ya, pɛ nu̱'ʉ yø pa'ʉ, ya ga̱ pa̱hmʉ xa̱ndønho gätho hanja, tengu̱tho Oja̱ i pa̱cjʉ xa̱ndønho'a̱. \p \v 13 Ja̱na̱ngue ja ua ya hyu̱ yø hya̱ za̱nt'a̱ ja ts'ɛditho ngue ga̱ øthʉ. Ja ts'ɛditho ngue za̱nt'a̱ ga̱ ɛ̱c'ɛ̱i̱hʉ Oja̱. Ja ts'ɛditho ngue za̱nt'a̱ ga̱ ɛ̱mhmʉ ngue di̱ nja'a̱ te mma̱n'Oja̱. 'Nɛ̱ ja ts'ɛditho ngue za̱nt'a̱ ga̱ ma̱hma̱ mmi̱c'ɛ̱i̱hʉ. Pɛ nu̱na̱ ma̱ da̱tho di̱ mu̱ui ya hyu̱ yø hya̱ ya, gue'a̱ ngue za̱nt'a̱ ga̱ ma̱hma̱ mmi̱c'ɛ̱i̱hʉ. \s1 --------- \c 14 \p \v 1 Da̱mi̱ ja ndu̱mmʉi ngue guí̱ ma̱hni̱ mmi̱c'ɛ̱i̱ui n'na ngu̱ n'na'a̱hʉ. Nu̱na̱ Oja̱, 'dama̱ 'dan'yo yø 'bɛfi i ja, pɛ da̱mi̱ ne ngue da̱ zä gui 'yørpa̱hʉ rá̱ 'bɛfi Oja̱. 'Nɛ̱ ma̱ da̱tho da̱mi̱ nehʉ ngue di̱ m'mʉhyø ja̱'i̱ ngue ya dyø 'bɛfitho'a̱ ngue da̱ ma̱nna̱ hya̱ di bɛ̱nnba̱ Oja̱. \v 2 Porque nu̱'mø 'bʉhra̱ ja̱'i̱ ngue ga̱ ya̱'ʉ yø hya̱ hi̱ngui̱ fa̱di̱, ya hi̱ngyø ja̱'i̱'ʉ nzofo, porque hi̱njongui̱ øde te ga̱ ya̱. Hi̱nda̱ hønsɛ Oja̱ pa̱di̱ tema̱ hya̱ mma̱nna̱ ja̱'i̱. Porque ra̱ Espíritu Santo di ha̱tra̱ ts'ɛdi di bɛ̱nnbi̱ te da̱ ma̱, pɛ hi̱njongui̱ pa̱di̱ te ga̱ mbønyø hya̱ i̱ mma̱. \v 3 Pɛ nu̱ ra̱ ja̱'i̱ ngue di bɛ̱nnba̱bi̱ Oja̱ ra̱ hya̱ ja ngue da̱ xihyø ja̱'i̱, gue'ʉ yø ja̱'i̱ nzofo para ngue di zacyø nt'ɛ̱c'ɛ̱i̱ yø ja̱'i̱. Di ha̱tra̱ ts'ɛdi yø ja̱'i̱ na̱ ra̱ hya̱ øde hma̱, 'nɛ̱ hu̱rpa̱bi̱ yø mmʉi. \v 4 A nu̱ya yø ja̱'i̱ ga̱ ya̱ yø 'dan'yo hya̱, guehya hi̱njongui̱ øde te ga̱ ya̱, sinoque pa̱sɛ hanja'a̱ ra̱ hya̱ mma̱. Pɛ nu̱ ra̱ ja̱'i̱ ngue di bɛ̱nnba̱bi̱ Oja̱ na̱ ra̱ hya̱ da̱ xihyø ja̱'i̱, nu̱ya yø ja̱'i̱ di̱ mpɛti, di japi ngue da̱ di̱nyø mmʉi yø ja̱'i̱ na̱ ra̱ hya̱ xifi. \p \v 5 Ma̱hotho 'mø ngue gätho di sä gdi̱ nya̱hʉ yø 'dan'yo hya̱ hi̱ngui̱ fa̱di̱. Pɛ ma̱ da̱tho dí̱ nnegä ngue di bɛ̱n'na̱hʉ Oja̱'a̱ te ra̱ hya̱ gui xihmʉ yø ja̱'i̱. Porque ma̱n'na xa̱nho ngue da̱ 'yøde xa̱nho yø ja̱'i̱'a̱ te ra̱ hya̱ guí̱ mma̱mhmʉ, hi̱nda̱ gue'a̱ ngue gdi̱ nya̱hʉ n'na ra̱ hya̱ ngue hi̱ngui̱ øhyø ja̱'i̱. Xquet'a̱ xa̱nho, pɛ gue'mø 'bʉp'ʉ te'o da̱ zä da̱ ma̱ te ga̱ mbønna̱ hya̱ da̱ hma̱. Ja̱na̱ngue gätho yø ja̱'i̱ di 'bʉp'ʉ da̱ di̱nyø mmʉi hanja ra̱ hya̱. \v 6 Ague ma̱ zi cu̱'a̱hʉ, xi'mø ga̱ mmagä p'ʉ ngue ga̱ xän'na̱hʉ ra̱ hya̱, 'nɛ̱ gdá̱ zo'a̱hʉ yø hya̱ hi̱nguí̱ øhmʉ, ¿ndana̱ ra̱ hya̱ gui 'yɛ̱t'a̱mmʉihʉ 'mø? Pɛ nu̱'mø gdá̱ zo'a̱hʉ'a̱ te ra̱ hya̱ gni̱ ya̱hʉ, ya da̱ di̱ni̱ xa̱nho ni̱ mmʉihʉ hanja ra̱ hya̱ 'mø. Ya guí pa̱hmʉ hanja'a̱ ra̱ hya̱ di bɛ̱nnga̱gui̱ Oja̱ ga̱ mma̱mmp'ʉya, guehna̱ ra̱ hya̱ da̱ zä ga̱ xän'na̱hʉ na̱. \p \v 7 Ya guí̱ nnu̱hʉ, nu̱'mø ya̱ ra̱ corneta xi̱mmi̱ ya̱ ra̱ 'bida, nu̱'mø hi̱ndi̱ nti̱nyø hya̱, ya hi̱ngui̱ fa̱di̱ tema̱ so i ja. \v 8 Nu̱p'ʉ ja n'na ra̱ tu̱nhni̱ ya, nu̱'a̱ pixtra̱ corneta 'mø hi̱ngui̱ pa̱di̱ da̱ mixt'i, a̱ha̱ ya̱ ra̱ corneta, hi̱nte ni̱ bøntho. Porque hi̱ndi̱ nsä yø ja̱'i̱ ngue di̱ nja ra̱ tu̱nhni̱. \v 9 Guí̱ njathʉ p'ʉya, nu̱'mø hi̱ngui̱ øhyø ja̱'i̱'a̱ ra̱ hya̱ gni̱ ya̱hʉ, ¿hague da̱ mba̱hyø ja̱'i̱'a̱ ra̱ hya̱ guí̱ mma̱mhmʉ 'mø? a̱ha̱ ga̱di ya̱hni̱hʉ, hi̱njongui̱ øde te guí̱ mma̱mhmʉ. \v 10 Nu̱ua ja ra̱ xi̱mhäi, ma̱ndøngu̱ dyø hya̱ ja ua ngue ga̱ ya̱ yø ja̱'i̱. Pɛ gätho'ʉ yø hya̱ ga̱ ya̱ yø ja̱'i̱, ja te ga̱ mbøni̱. \v 11 A nu̱yá, nu̱'mø toni̱ ja̱'i̱ da̱ zoqui, 'nɛ̱ ga̱ ya̱ ra̱ hya̱ hi̱ndí̱ øde, ya tengu̱tho 'mø da̱ ndø yap'ʉtho rá̱ häi'a̱ nzoqui, porque hi̱nda̱ zä gdá̱ nya̱'be'a̱ te ra̱ hya̱ ga̱ ya̱ ra̱ ja̱'i̱. \v 12 Nu̱gä dí pa̱di̱ ngue ɛ̱mmɛ̱i̱ guí̱ nne di ha̱'a̱hʉ ra̱ ts'ɛdi ra̱ Espíritu Santo ngue da̱ zä gui 'yørpa̱hʉ rá̱ 'bɛfi Oja̱. Pɛ da̱mi̱ nehʉ ngue nu̱'a̱ ra̱ 'bɛfi gui 'yøthʉ, da̱ gue'a̱ ra̱ 'bɛfi ma̱ da̱tho da̱ 'yørpa̱bi̱ ra̱ nho ni̱ mmi̱'yɛ̱c'ɛ̱i̱hʉ gui 'yøthʉ. \p \v 13 Nu̱ to nne da̱ nya̱ yø hya̱ ngue hi̱ngui̱ øhyø ja̱'i̱, da̱ 'yäpra̱ ma̱te Oja̱ ngue da̱ zä da̱ xihyø mmi̱c'ɛ̱i̱ui te ga̱ mbønna̱ hya̱ da̱ ma̱. \v 14 Porque nu̱'mø dí̱ mmat'Oja̱ 'nɛ̱ hi̱ngui̱ øhyø ja̱'i̱'a̱ te ra̱ hya̱ nna̱ mat'Oja̱, nu̱ua ja ma̱ mmʉi dí pa̱di̱ ngue dí̱ mmat'Oja̱, pɛ nu̱ya yø hya̱ dí̱ mma̱, ya hi̱n tema̱ nho da̱ 'yørpa̱bi̱ yø ja̱'i̱. \v 15 ¿Ndana̱ gue'a̱ ja ngue ga̱ øt'ä ya 'mø? I ja ngue ga̱ mmat'Oja̱ co gätho ma̱ mmʉi, pɛ guehya yø hya̱ øhyø ja̱'i̱ gdá̱ mat'Oja̱. I ja ngue ga̱ tu̱tyø alabansa co gätho ma̱ mmʉi, pɛ da̱ gue'ʉ yø alabansa ngue øhyø ja̱'i̱ yø hya̱ i̱ mma̱. \v 16 Nu̱'mø ga̱di ja ma̱mma̱di̱hʉ Oja̱, 'nɛ̱'mø hi̱njongui̱ øde tema̱ hya̱ guí̱ mma̱mhmʉ, nu̱ ra̱ ja̱'i̱ øts'e te guí̱ mma̱mhmʉ, ya hi̱ngui̱ pa̱di̱ te ga̱ mbønna̱ hya̱. Ya hi̱ngui̱ sä da̱ 'yɛ̱nna̱ ja̱'i̱ da̱ ngu̱t'a̱tho. \v 17 Ma̱da̱gue'a̱ ngue ma̱zi hotho ha gni̱ ja ma̱mma̱di̱hʉ Oja̱, pɛ nu̱'mø ngue hi̱ngui̱ øhyø ja̱'i̱'a̱ ra̱ hya̱ gni̱ ja ma̱mma̱di̱hʉ Oja̱, ya hi̱n tema̱ nhotho ørpa̱bi̱ yø ja̱'i̱ ra̱ hya̱ øde. \p \v 18 Nu̱gä da̱di ja ma̱mma̱di̱ Oja̱ ngue mi̱ts'ʉ xa̱ngu̱ yø 'dan'yo hya̱ dí pa̱di̱ gdá̱ nya̱gä ngue'a̱hʉ. \v 19 Pɛ nu̱p'ʉ di̱ mpɛti yø ja̱'i̱, nu̱gä dí̱ nnu̱ ma̱nho ngue høndi̱ cʉt'atho yø hya̱ ga̱ xännba̱bi̱ yø ja̱'i̱, pɛ da̱ gue'ʉ yø hya̱ øhyø ja̱'i̱ gdá̱ nya̱, hi̱nda gue'a̱ ngue ga̱ mma̱ngä 'dɛt'a ma̱hua̱hi̱ yø hya̱ ngue hi̱ngui̱ pa̱hyø ja̱'i̱ te ga̱ mbøni̱. \p \v 20 Ague ma̱ zi cu̱'a̱hʉ, 'yoni̱ mantho guí øthʉ tengu̱tho yø ba̱si̱ ngue zits'ʉ dyø n'yomfɛ̱ni̱ i ja. Pɛ xa̱nho ngue guí cohmʉ tengu̱tho yø ba̱si̱ ngue hi̱ngui̱ ngu̱ ra̱ nts'o pa̱di̱, gui̱ njathʉ p'ʉya. Pɛ ya gyø da̱ja̱'i̱hʉ, da̱mi̱ 'yøt'e ngue ya ja xa̱nho ni̱ n'yomfɛ̱ni̱hʉ ya. \v 21 Nu̱p'ʉ ja ra̱ libro ngue rá̱ ley, Oja̱ i ɛ̱na̱: “Nu̱ya yø ja̱'i̱ ngue yø mmɛjma̱hya̱, ga̱ japi ngue di ts'ofo conyø hya̱ ga̱ ya̱ yø 'dan'yo ja̱'i̱. Pɛ ma̱da̱gue'a̱ di ts'ofo conyø 'dan'yo hya̱, ngu̱tho hi̱nda̱ 'yørca̱gui̱ ma̱su̱”, ɛ̱n'Oja̱. \v 22 Ja̱na̱ngue nu̱na̱ Oja̱, nu̱'mø nzohyø ja̱'i̱ conyø hya̱ hi̱ngui̱ fa̱di̱, gue'a̱ ra̱ hmɛ̱ya'a̱ ngue hi̱ngyø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ yø ja̱'i̱ ts'ofo, sinoque yø mmɛjma̱hya̱tho. Pɛ nu̱'mø nzo Oja̱ yø ja̱'i̱ conna̱ hya̱ di bɛ̱nnba̱bi̱ yø pønga̱hya̱ da̱ ma̱, gue'a̱ ra̱ hmɛ̱ya'a̱ ngue ya yø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ yø ja̱'i̱ nzofo. \p \v 23 A nu̱'mø ngue n'narbʉ xá̱ mpɛti yø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱, 'nɛ̱'mø gä ga̱ ya̱ yø 'dan'yo hya̱ ngue hi̱nga̱ nt'øde te ga̱ ya̱, xi'mø bi yu̱t'a̱ n'na ra̱ ja̱'i̱ hi̱ngra̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ 'nɛ̱ hi̱ngui̱ pa̱hyø 'dan'yo hya̱ ga̱ ya̱ yø ja̱'i̱, ua̱ngui̱ da̱ 'yɛ̱mbi̱ ngue loco yø ja̱'i̱ di ya̱hni̱. \v 24 Pɛ nu̱'mø nne di̱ nya̱ n'na ra̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ ngue da̱ ma̱nna̱ hya̱ di bɛ̱nnba̱bi̱ Oja̱ da̱ ma̱, 'nɛ̱ da̱ nya̱ ra̱ hya̱ ga̱ ya̱ yø ja̱'i̱, xi'mø bi yʉt'a̱ n'na ra̱ ja̱'i̱ hi̱ngra̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ 'nɛ̱ hi̱ngui̱ pa̱di̱ hanja ra̱ nt'ɛ̱c'ɛ̱i̱, ra̱ ja̱'i̱ da̱ di̱nná̱ mmʉi ngue ja rá̱ ts'oqui co nu̱'a̱ te ra̱ hya̱ da̱ 'yøde. \v 25 Di̱ n'yo rá̱ mmʉi ra̱ ja̱'i̱ ngue Oja̱ i pa̱di̱ xa̱nho te gäma̱ hya̱ mbɛ̱mp'ʉ ja rá̱ mmu̱i. Di̱ nda̱ntyøhmu̱ p'ʉya ngue da̱ da̱nne Oja̱. Da̱ 'yɛ̱na̱: “Ma̱jua̱ni̱ ngue gue'a̱ Oja̱ n'youi ua ha di̱ mpɛti yø ja̱'i̱ 'bʉcua”, da̱ 'yɛ̱na̱. \s1 --------- \p \v 26 Ague ma̱ zi cu̱'a̱hʉ, nu̱p'ʉ ha ga̱di̱ mpɛtihʉ ya, i 'bʉi to nne da̱ du̱tyø salmo, i 'bʉi to nne di̱ nxännba̱te rá̱ hya̱ Oja̱, i 'bʉi to nne da̱ ma̱nna̱ hya̱ di bɛ̱nnba̱bi̱ Oja̱, i 'bʉi to i̱ nne da̱ nya̱ yø hya̱ ngue hi̱nga̱ nt'øde, i 'bʉi to da̱ zä da̱ ma̱ te ga̱ mbønyø 'dan'yo hya̱ hi̱nga̱ nt'øde. Pɛ nu̱ te gäma̱ hya̱ guí̱ nne guí̱ mma̱mhmʉ, guí̱ mma̱mhmʉ'ʉ yø hya̱ di ha̱tra̱ ts'ɛdi yø ja̱'i̱. \v 27 A nu̱'mø te'o ga̱ ya̱ ra̱ 'dan'yo hya̱ hi̱nga̱ nt'øde, ya høndi̱ yo nc'ɛ̱i̱ ogue hyu̱ nc'ɛ̱i̱ di̱ nya̱. Pɛ 'da mi̱'datho di̱ nya̱. 'Nɛ̱ nnetho ngue di 'bʉi te'o da̱ xihyø ja̱'i̱ teni̱ bøn'ʉ yø hya̱ da̱ hma̱. \v 28 A nu̱'mø ngue hi̱njo'o p'ʉ to di thocra̱ hya̱, ma̱n'na xa̱nho ngue 'yo di̱ nzohyø ja̱'i̱'a̱ n'nan'yo ra̱ hya̱ ga̱ ya̱. Porque hi̱njongui̱ øde te ga̱ ya̱. Sinoque n'na ngu̱ n'na di̱ nya̱sɛui Oja̱ p'ʉ ja yø mmʉi. \p \v 29 Xquet'a̱ ngu̱t'a̱ ya, nu̱ te'o nne da̱ xihyø ja̱'i̱'ʉ yø hya̱ di bɛ̱nnba̱bi̱ Oja̱ da̱ ma̱, di̱ nya̱ yonc'ɛ̱i̱ ogue hyu̱ nc'ɛ̱i̱. Mi̱'da yø ja̱'i̱ p'ʉya, da̱ hya̱cra̱ güɛnda ngue'mø ma̱jua̱ni̱ Oja̱ di bɛ̱nnba̱bi̱ ra̱ hya̱ mma̱nna̱ ja̱'i̱ ogue hi̱n'na̱. \v 30 Nu̱'mø ngue 'bʉp'ʉ ma̱n'na ra̱ ja̱'i̱ nne da̱ xihyø ja̱'i̱ ra̱ hya̱ di bɛ̱nnba̱bi̱ Oja̱ da̱ ma̱, di̱ nsäya'a̱ ya̱ p'ʉya, di japi di̱ nya̱ ma̱n'na nc'ɛ̱i̱ nne di̱ nya̱. \v 31 Gätho'a̱hʉ, nu̱ to nne da̱ xihyø ja̱'i̱ ra̱ hya̱ di bɛ̱nnba̱bi̱ Oja̱ da̱ ma, 'da mi̱'da di̱ nya̱. Ja̱na̱ngue nu̱'ʉ yø ja̱'i̱ øxra̱ hya̱ da̱ hma̱, da̱ di̱nyø mmʉi hanja ra̱ hya̱, gue'a̱ di hya̱ ra̱ ts'ɛdi'a̱. \v 32 Nu̱ te'o nne da̱ xihyø ja̱'i̱'a̱ te ra̱ hya̱ di bɛ̱nnba̱bi̱ Oja̱ da̱ ma̱, da̱ dø'mi̱ mɛ̱nte da̱ zä di̱ nya̱. \v 33 Porque Oja̱ hi̱nguí̱ nnepe ngue 'da di ya̱hni̱tho yø ja̱'i̱ p'ʉ ha ja ra̱ hya̱. \p Nu̱'a̱ te ør'mi̱'da yø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ mi̱'da yø hni̱ni̱, da̱ngu̱'a̱ gui 'yøthʉ. \v 34 Porque yø xisu hi̱ngui̱ sä ngue di̱ nya̱p'ʉ ha di̱ mpɛti yø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱. Porque yø xisu hi̱n'yʉ ra̱ nt'ɛ̱di̱ ngue da̱ gue'ʉ di opa̱n'yu̱ ra̱ hya̱ yø ja̱'i̱'ʉ. Sinoque yø n'yohʉ'ʉ i ja ngue di̱ m'mɛt'o tengu̱tho ra̱ hya̱ mma̱mp'ʉ ja rá̱ ley Oja̱. \v 35 Nu̱'mø ja tema̱ hya̱ nne da̱ 'yänna̱ n'na ra̱ xisu, da̱ 'yänna̱ da̱mme p'ʉ ja rá̱ ngu̱. Porque hi̱ndi̱ nɛ̱jma̱nho ngue ra̱ xisu di̱ nya̱p'ʉ ha di̱ mpɛti yø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱. \p \v 36 Ma̱hsä mi̱ 'yɛ̱na̱ ngue da̱ zä guí sänsɛ te gui 'yøthʉ. Porque hi̱ngo gá̱ dʉmhmʉ rá̱ hya̱ Oja̱, sinoque m'mɛfatho bi zønna̱ hya̱ p'ʉ guí 'bʉhmʉ. \v 37 Nu̱'mø toni̱ ja̱'i̱ da̱ 'yɛ̱na̱ ngue di bɛ̱nnba̱bi̱ Oja̱ ra̱ hya̱ ja ngue da̱ ma̱, ogue to da̱ 'yɛ̱na̱ ngue n'youi ra̱ Espíritu Santo, da̱ ba̱di̱ ngue nu̱ya yø hya̱ dí xi'a̱hʉ, gue'a̱ Oja̱ di 'bɛjpa̱sɛgui te dí̱ mma̱. \v 38 A nu̱'mø toni̱ ja̱'i̱ da̱ 'yɛ̱ngui̱ ngue hi̱nga̱ gue'a̱ ra̱ hya̱ dí̱ mma̱, da̱ gue'a̱ to mma̱n'a̱ p'ʉya xquet'a̱ hi̱ngui̱ ja ngue da̱ t'ɛ̱mbi̱ ngue gue'a̱ ra̱ hya̱ mma̱. \p \v 39 Ague ma̱ zi cu̱'a̱hʉ, da̱mi̱ nehʉ ya ngue guesɛ Oja̱ di bɛ̱n'na̱hʉ ra̱ hya̱ gui xihmʉ yø ja̱'i̱. A nu̱'ʉ yø ja̱'i̱ ga̱ ya̱ yø 'da̱n'yo hya̱, da̱mi̱ u̱nhnʉ ra̱ nt'ɛ̱di̱ ngue di̱ nya̱. \v 40 Pɛ da̱ 'yo ni̱ 'yu̱'a̱ te gäma̱ hya̱ guí̱ mma̱mhmʉ, ma̱zihotho gdi̱ ma̱mhmʉ ra̱ hya̱. \s1 --------- \c 15 \p \v 1 A nu̱ya ma̱ zi cu̱'a̱hʉ, ma̱n'nan'yo mi̱ 'yøt'e ngue guí pu̱mbɛ̱ni̱hʉ na̱ ra̱ hoga̱ 'da'yo hya̱ dá̱ xi'a̱hʉ ya. Ya gá̱ nu̱ ma̱nhohʉ na̱ ra̱ hya̱ na̱, 'nɛ̱ guehna̱ ga̱ dʉ ni̱ nt'ɛ̱c'ɛ̱i̱hʉ na̱ya. \v 2 Nu̱'mø ngue hi̱ngui̱ hyɛhmʉp'ʉ na̱ ra̱ hya̱ na̱ya, gue'mø ngue hi̱ngma̱ xøts'etho gni̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱hʉ na̱ ra̱ hya̱ 'mø, guehna̱ ra̱ hya̱ di̱ nya̱nni̱ tehʉ na̱. \p \v 3 Nu̱na̱ ra̱ hya̱ bi siqui, guehna̱ ra̱ hya̱ rá̱ mʉditho dá̱ xän'na̱hʉ na̱. Guehna̱ ra̱ hya̱ na̱ ngue bi du̱ ra̱ Cristo ngue bi̱ hoga̱ ma̱ ts'oquihʉ. Ya bi̱ nja na̱ te ra̱ hya̱ nt'ot'i p'ʉ ja ra̱ Ma̱ca̱ Libro. \v 4 Mi̱ du̱ ra̱ Cristo, bi̱ ma nt'ägui. Pɛ bi bɛ̱nna̱te'a̱ rá̱ hyu̱ pa. Ya ma̱hømbi̱ nja ra̱ hya̱ nt'ot'i p'ʉ ja ra̱ Ma̱ca̱ Libro. \v 5 Mi̱ bɛ̱nna̱te ra̱ Cristo, bi̱ nu̱ ra̱ Bɛdu ngue ya 'bʉi ma̱høn'a̱. M'mɛfa p'ʉya, bi̱ nu̱ gätho'ʉ mi̱'da yø representante ra̱ Cristo. \v 6 Ma̱n'na ra̱ pa p'ʉya, tho'i cʉt'a ciento'ʉ ma̱ cu̱hʉ bi̱ nnu̱ui ra̱ Cristo ma̱høn'a̱. 'Nɛ̱ xa̱ngu̱ tobe 'bʉtho ya, xi̱nxa̱ ndu̱ 'da. \v 7 M'mɛfa p'ʉya, bi̱ nu̱ ra̱ Jacobo. Ma̱n'na ra̱ pa p'ʉya, gätho'ʉ yø representante bi̱ nu̱ ma̱høn'a̱. \p \v 8 Mi̱ nu̱ ra̱ Cristo ya to gä bi̱ nu̱, ya dá̱ nthɛsɛ'be p'ʉ rá̱ nzɛqui. Pɛ nu̱gui̱, ma̱n'natho hi̱nga̱ njua̱ni̱gui̱. \v 9 Porque guecä mi̱ts'ʉ hi̱nga̱ njua̱ni̱gä ngue gätho mi̱'da yø representante ra̱ Cristo. A nu̱gui̱, ya ra̱ ma̱tetho bi 'yøt'Oja̱ ngue bi 'dajma̱ 'bɛfi ngue rá̱ representantegui, porque nu̱gui̱ xtá̱ sʉcä ya yø ja̱'i̱ Oja̱. \v 10 Pɛ Oja̱ bi 'yøtra̱ ma̱te ngue bi 'dacra̱ 'bɛfi di pɛhya, 'nɛ̱ hi̱nga̱ särbʉtho'a̱ rá̱ ma̱te bi 'daqui. Porque ma̱n'na xa̱ngu̱ ra̱ 'bɛfi dí øt'ä ngue gätho'ʉ mi̱'da yø representante ra̱ Cristo. Pɛ nu̱na̱ ra̱ 'bɛfi na̱, hi̱ngo da̱di jasɛgä na̱, sinoque ørca̱gui̱ ra̱ ma̱te Oja̱ ngue fäxqui te dí øt'e. \v 11 A nu̱yá, nu̱'mø gueque xa̱ngu̱ ra̱ 'bɛfi dí øt'e, ogue go gue'ʉ mi̱'da xa̱ngu̱ ra̱ 'bɛfi bi 'yøt'e, pɛ nu̱na̱ ra̱ hya̱ dí̱ mma̱ngähe, 'da'igu̱ na̱. 'Nɛ̱ guehna̱ ra̱ hya̱ guí ɛ̱c'ɛ̱i̱hʉ na̱ ya. \s1 --------- \p \v 12 A nu̱yá, gä 'da'igu̱ dí̱ mma̱ngähe ya ngue bi du̱ ra̱ Cristo 'nɛ̱ bi bɛ̱nna̱te. ¿Pɛ hanja ngue guí ɛ̱mhmʉ ngue hi̱ndi̱ bɛ̱nna̱te yø ánima? \v 13 A nu̱'mø ngue ma̱jua̱ni̱ guí̱ mma̱mhmʉ ngue hi̱ndi̱ bɛ̱nna̱te yø ánima ya, ¿hanja ngue bi zä bi bɛ̱nna̱te ra̱ Cristo 'mø? \v 14 A nu̱'mø ngue hi̱mma̱ jua̱ni̱ bi bɛ̱nna̱te ra̱ Cristo, ya hi̱nte ni̱ bøntho na̱ ra̱ hoga̱ 'da'yo hya̱ dí̱ mma̱ngähe 'mø. Da̱ guehni̱ nt'ɛ̱c'ɛ̱i̱hʉ p'ʉya, xquet'a̱ hi̱nte ni̱ bøntho 'mø. \v 15 Ya ra̱ fɛhni̱ dí̱ mma̱ngähe 'mø ngue dí xi'a̱hʉ te bi 'yøt'Oja̱. Porque dí xi'a̱he ngue Oja̱ bi japi bi bɛ̱nna̱te ra̱ Cristo 'mø mi̱ du̱. A nu̱'mø ngue hi̱mma̱ jua̱ni̱ di bɛ̱nna̱te yø ánima ya, ya hi̱mma̱ jua̱ni̱ ngue Oja̱ bi japi bi bɛ̱nna̱te ra̱ Cristo 'mø. \v 16 Xi'mø ngue hi̱ndi̱ bɛ̱nna̱te yø ánima ya, ya xma̱ma̱ bi du̱ ra̱ Cristo 'mø. \v 17 Xi'mø ngue ra̱ Cristo hi̱mbi̱ bɛ̱nna̱te, nu̱na̱ ni̱ nt'ɛ̱c'ɛ̱i̱hʉ i ja, ya hi̱nte ni̱ bøntho. Porque hi̱nga̱ nju̱t'i̱tho ni̱ ts'oquihʉ 'mø. \v 18 Nu̱'mø ngue ngu̱'a̱ ya, nu̱'ʉ to ya xa̱ ndu̱, ma̱dague'a̱ bi 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ ra̱ Cristo, pɛ xquet'a̱ 'nɛ̱'ʉ di̱ m'mɛ'ʉ. \v 19 Nu̱'mø ngue hi̱nte ni̱ bøntho ngue dá̱ ɛ̱c'ɛ̱i̱hʉ ra̱ Cristo mɛ̱nte ra̱ pa dá̱ m'mʉhmʉ, ya ma̱n'natho huɛ̱ca̱tejʉ 'mø ngue gätho mi̱'da yø ja̱'i̱. \p \v 20 Pɛ ma̱jua̱ni̱ dí xi'a̱hʉ ngue nu̱'mø mi̱ du̱ ra̱ Cristo, bi bɛ̱nna̱te. Co nu̱na̱ ra̱ hya̱ na̱ya, dí ha̱xa̱ njua̱ni̱ ngue gätho yø ánima xa̱ ndu̱ jatho ngue di bɛ̱nna̱te m'mɛfa. \v 21 Nu̱'a̱ ra̱ ts'oqui bi 'yøtra̱ Adán, ja bá̱ fʉp'ʉ ngue bi du̱ yø ja̱'i̱ ua ja ra̱ xi̱mhäi. Pɛ xquet'a̱ nu̱'a̱ i bɛ̱nna̱te ra̱ Cristo 'mø mi̱ du̱, go bá̱ jʉtra̱ 'yu̱'a̱ ngue jatho di bɛ̱nna̱te yø ánima. \v 22 Ra̱ Adán, rá̱ 'yʉ'a̱ ngue gäthoga̱hʉ, gätho ja ngue ga̱ tu̱hʉ. Pɛ nu̱ to gätho ɛ̱c'ɛ̱i̱ ra̱ Cristo ya, ja ngue di bɛ̱nna̱te. \v 23 N'na ngu̱ n'na bá̱ n'youi ra̱ pa p'ʉ ngue di bɛ̱nna̱te. Rá̱ mʉditho bi bɛ̱nna̱te ra̱ Cristo, m'mɛfa p'ʉya, nu̱'mø bá̱ ɛ̱hra̱ Cristo, nu̱ te'o gä xa̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱, gä di bɛ̱nna̱te. \v 24 Nu̱'mø ngue bi̱ da̱pi̱ gätho yø nsʉiui, nu̱'ʉ ɛ̱na̱ ngue ja yø ts'ɛdi ngue di̱ mma̱ndasɛ, gä di ts'onnba̱bi̱ yø hya̱, ya gue'a̱ ra̱ pa rá̱ nzɛgui'a̱ p'ʉya. Nu̱na̱ Oja̱ rá̱ Papá, di däprá̱ cargo p'ʉya ngue di̱ nda̱st'abi. \v 25 Porque ra̱ Cristo jatho ngue gue'a̱ di̱ nda̱st'abi'a̱ asta̱ gue'mø da̱ 'yøt'a̱ Oja̱ ngue da̱ da̱pi̱ gätho yø nsʉiui. \v 26 Nu̱'a̱ rá̱ nsʉiui rá̱ nzɛguitho da̱ da̱pi̱, gue'a̱ ra̱ nda̱te i ja'a̱, porque ya hi̱njon da̱ du̱. \v 27 Nu̱na̱ Oja̱ bi u̱nná̱ cargo ra̱ Cristo ngue gä go di̱ ma̱nda te gä ja na̱. Pɛ nu̱yá, hi̱ngui̱ nne da̱ ma̱ ngue ra̱ Cristo di̱ ma̱nda rá̱ Papá, porque go gue'a̱ rá̱ Papá bi u̱nná̱ cargo ra̱ Cristo ngue di̱ ma̱nda te gä i ja. \v 28 Da̱ zønna̱ pa ngue da̱ da̱hra̱ Cristo ngue di̱ ma̱nda te gä ja. Ra̱ Cristo p'ʉya, nu̱'a̱ rá̱ Papá bi u̱nna̱ cargo ngue di̱ ma̱nda te gä ja, di däpi ngue di̱ ma̱ndasɛ, ya guesɛ Oja̱ di̱ ma̱nda te gä ja p'ʉya. \p \v 29 I ja ma̱n'na ra̱ hya̱ dí̱ nne ga̱ xi'a̱hʉ ya. I 'bʉ i'da yø ja̱'i̱ ngue nyondi̱ i̱ nxixya̱ ngue di pørpa̱bi̱ yø ánima hi̱mbi̱ nxixya̱ hante ngue da̱ du̱. A nu̱yá, xi'mø ɛ̱nyø ja̱'i̱ ngue hi̱ndi̱ bɛ̱nna̱te yø ánima, ¿hanja ngue nxixya̱ yø ja̱'i̱ ngue di pørpa̱bi̱ yø ánima tengu̱tho 'mø xtí̱ nxixya̱ hante ngue da̱ du̱ 'mø? \p \v 30 ¿Hanja ngue hangu̱ ra̱ pa dí ɛngä ma̱ te 'mø ngue hi̱ndi̱ bɛ̱nna̱te yø ánima 'mø? \v 31 Porque n'na pa ngu̱ n'na pa ja ngue da̱ hyo gyø ja̱'i̱. Ague ma̱ zi cu̱'a̱hʉ, høntho dí xi'a̱hʉ na̱ ra̱ hya̱ na̱, porque ma̱jua̱ni̱ ngue ja ga̱mpähä ngue n'na ngu̱ n'najʉ, gä di̱ n'yohʉ ra̱ Hmu̱ Jesucristo. \v 32 Nu̱p'ʉ ja ra̱ hni̱ni̱ Efeso, xa̱ndøngu̱ ra̱ n'ʉ dá̱ sägä p'ʉ, porque ɛ̱na̱ yø zate yø ja̱'i̱ da̱ nju̱n'me. A nu̱yá, xi'mø ngue hi̱ndi̱ bɛ̱nna̱te yø ánima ya, ¿teni̱ 'bɛ'a̱ dí ta̱ha̱ ngue te dí øt'ä 'mø? Ma̱n'na xa̱nho ngue ga̱ ɛ̱na̱: “Ma ga̱ nsänni̱go ya, ga̱ mmi̱ ga̱ si te xtá̱ ti̱ni̱. Porque ni̱ xu̱di̱ ga̱ tu̱”, ga̱ ɛ̱na̱. \p \v 33 'Yo ga̱di̱ nhyɛgui ngue to da̱ hyä'a̱hʉ. Porque nu̱'mø ga̱di̱ nsixhʉ'ʉ yø ja̱'i̱ xa̱nts'o ga̱ 'yo, di ts'on'na̱tho'a̱ te ra̱ nho gni̱ 'yohʉ'ʉ. \v 34 'Yo ma̱'bɛdi ni̱ mmʉihʉ. Da̱mi̱ hya̱xhʉ ra̱ 'yu̱ njua̱ntho, ma̱mi̱ 'yøthʉ ra̱ ts'oqui. Porque 'bʉ i'da ngue tobe hi̱ngui̱ pa̱hmʉ Oja̱. Dí̱ mma̱ngä na̱ ra̱ hya̱ na̱ n'namhma̱ ngue guí pɛs'ni̱sähʉ. \s1 --------- \p \v 35 Rá̱ nzɛgui 'bʉ i'da nne ngue da̱ 'yørca̱ ra̱ nt'änni̱ ya, da̱ 'yɛ̱ngui̱: “¿Ha di̱ njap'ʉ di bɛ̱nna̱te yø ánima? ¿Tengu̱ da̱ gohyø do'yo 'mø bi bɛ̱nna̱te?” da̱ 'yɛ̱ngui̱. \v 36 Gue'a̱ ra̱ ja̱'i̱ ngue ma̱'bɛdi rá̱ mmʉi da̱ 'yänni̱ tengu̱ na̱ ra̱ hya̱ na̱. Ya guí̱ nnu̱hʉ 'mø bi̱ ma nthu̱hu̱ n'na ra̱ hmu̱dä, i 'ya rá̱ do'yo ra̱ hmu̱dä, nu̱'a̱ rá̱ mmʉi ra̱ hmu̱dä p'ʉya da̱ bøts'e. \v 37 Nu̱'mø bi̱ ma nthu̱hu̱ ra̱ hmu̱dä, ogue ra̱ trigo, ogue ja te ma̱n'na ma̱ hmu̱dä, hi̱nga̱ tengu̱ nja ra̱ hmu̱dä da̱ thu̱hu̱ da̱ ngu̱t'a̱tho 'mø bi bøts'e. Sinoque ya n'nan'yo rá̱ do'yo 'mø bi bøts'e. \v 38 N'na ngu̱ n'na yø hmu̱dä 'mø bi̱ ma nthu̱hu̱, nu̱ te nne Oja̱ ngue da̱ gohrá̱ do'yo n'na ngu̱ n'na yø hmu̱dä, gue'a̱ di jap'a̱. \p \v 39 Gätho yø cosa ngue ja yø do'yo, hi̱nga̱ 'da'igu̱ yø do'yo. Nu̱ rá̱ do'yo ra̱ ja̱'i̱ hi̱nga̱ 'da'igu̱ui rá̱ do'yo yø zu̱'ɛ̱. 'Dama̱ 'da̱n'yo yø do'yo i ja, n'nan'yo rá̱ do'yo yø ts'ints'ʉ, ndan'yo rá̱ do'yo yø hua̱. \p \v 40 Njarbʉtho te bí ja ma̱hɛ̱ts'i̱ ya. N'nan'yo gui̱ nɛ̱qui̱ yø do'yo nguep'ʉ gui̱ nɛ̱qui̱ yø do'yo ya te ja ua ja ra̱ häi. Nu̱'ʉ bí̱ ja ma̱hɛ̱ts'i̱, n'nan'yo gui̱ nɛ̱jma̱nho ngue'a̱ te gui̱ nɛ̱jma̱nho ya ja ua ja ra̱ häi. \v 41 N'nan'yo gui yotra̱ hyadi ngue'a̱ gui yotra̱ za̱na̱. Xquet'a̱ njarbʉtho yø sø ya, nu̱'a̱ te gui yot'i 'da yø sø hi̱nga̱ 'da'igu̱ui yø nyot'i mi̱'da yø sø. \p \v 42 Nu̱'mø ra̱ pa da̱ni̱ bɛ̱nna̱te ma̱ do'yohʉ, n'nan'yo da̱ gohi, ya hi̱nda̱ ngu̱'a̱ tengu̱tho ja ya. 'Nɛ̱ ya hi̱nda̱ zä da̱ du̱ 'mø bi bɛ̱nna̱te. \v 43 Xa̱nts'o rá̱ do'yo ra̱ ja̱'i̱ 'mø bi t'ägui. Nu̱'mø bi bɛ̱nna̱te p'ʉya, ya di̱ nɛ̱jma̱nho rá̱ do'yo. Hi̱ngui̱ nzaqui ra̱ ja̱'i̱ 'mø bi t'ägui, pɛ nu̱'mø bi bɛ̱nna̱te, ya xa̱nzaqui. \v 44 Nu̱ ma̱ do'yohʉ ja ua ja ra̱ xi̱mhäi da̱ ma nt'ägui. Pɛ nu̱'mø da̱ni̱ bɛ̱nna̱te p'ʉya, ya hi̱nma̱ nzä ngue da̱ du̱. Porque ja rá̱ do'yo ra̱ ja̱'i̱ ngue da̱ du̱, xi̱ndi̱ nja rá̱ do'yo ra̱ ja̱'i̱ ngue hi̱nda̱ du̱. \p \v 45 I̱ mma̱mp'ʉ ja ra̱ Ma̱ca̱ Libro ngue ɛ̱na̱: “Nu̱na̱ ra̱ Adán, ra̱ mʉdi ja̱'i̱ bi̱ m'mʉi, Oja̱ bi hoqui 'nɛ̱ bi japi ngue bi̱ nja rá̱ te”, i ɛ̱na̱. Pɛ nu̱na̱ ra̱ Cristo bi̱ m'mʉ'a̱ m'mɛfa, ya hi̱ngra̱ ja̱'i̱tho na̱, guehna̱ da̱ zä di u̱nna̱ 'da'yo te yø ja̱'i̱ na̱. \v 46 Rá̱ mʉdi, bi̱ nja ma̱ do'yohʉ ngue da̱ du̱. M'mɛfa p'ʉya, di̱ nja ma̱ do'yohʉ ngue hi̱nda̱ du̱. \v 47 Nu̱na̱ rá̱ mʉdi ra̱ ja̱'i̱ bi̱ m'mʉi, ra̱ häi rá̱ do'yo 'mø mi̱ ma ma̱hoqui na̱. Pɛ nu̱na̱ rá̱ yoho ra̱ ja̱'i̱ bi̱ m'mʉ'a̱ m'mɛfa, gue'a̱ ra̱ Cristo bi 'yɛ̱ ma̱hɛ̱ts'i̱ na̱. \v 48 Gätho yø ja̱'i̱ 'bʉ'a̱ nxi̱mhäi i ja yø do'yo tengu̱tho rá̱ do'yo na̱ ra̱ ja̱'i̱ rá̱ mʉdi bi̱ m'mʉi ngue ra̱ häi rá̱ do'yo. Pɛ nu̱'ʉ yø ja̱'i̱ di̱ ma ma̱hɛ̱ts'i̱, di̱ nja yø do'yo tengu̱tho rá̱ do'yo'a̱ bí 'yɛ̱ ma̱hɛ̱ts'i̱. \v 49 A nu̱jʉ, i ja ma̱ do'yohʉ tengu̱tho rá̱ do'yo ra̱ Adán. Pɛ m'mɛfa, xquet'a̱ di̱ nja ma̱ do'yohʉ tengu̱tho rá̱ do'yo ra̱ Cristo bí̱ 'yɛ̱ ma̱hɛ̱ts'i̱. \p \v 50 Ague ma̱ zi cu̱'a̱hʉ, dí̱ nne ga̱ xi'a̱hʉ ya, nu̱na̱ ma̱ do'yohʉ n'youi ra̱ ji, hi̱nda̱ zä di̱ m'mʉp'ʉ ha di̱ ma̱nda Oja̱ na̱. Porque nu̱na̱ ma̱ do'yohʉ hi̱ngui̱ za̱i̱, ya hi̱nda̱ zä di̱ m'mʉi para za̱ntho na̱. \v 51 Pɛ dí̱ nne ngue ga̱ xi'a̱hʉ n'na ra̱ hya̱ hi̱ngui̱ fa̱di̱ hanja. A nu̱jʉ ya, hi̱nga̱ gätho ga̱ tu̱hʉ, pɛ gä da̱ ma ma̱pädi ma̱ do'yohʉ, n'nan'yo da̱ gohi. \v 52 Tengu̱tho gui ts'a̱ntrá̱ dä ra̱ ja̱'i̱, n'na zihma̱ntho di̱ njarbʉtho'a̱ te ja ngue di̱ nja. Nu̱ ra̱ pa ngue rá̱ nzɛgui, da̱ t'øde ngue di̱ nya̱ ra̱ corneta. Nu̱'mø bi̱ nya̱'a̱ p'ʉya, nu̱'ʉ xa̱ndu̱, di bɛ̱nna̱te ngue di̱ m'mʉi para za̱ntho. Pɛ nu̱'ʉ yø ja̱'i̱ di 'bʉtho'a̱ ra̱ pa'a̱, da̱ ma ma̱pädithobi yø do'yo. \v 53 Porque ma̱ do'yohʉ hi̱ngui̱ za̱i̱, jatho ngue di̱ mpädi, da̱ gohi ngue di̱ nza̱i̱. A nu̱yá, nu̱na̱ ma̱ do'yohʉ ja ngue da̱ du̱. Nu̱'mø bi zä bi̱ mpädi, ya hi̱nda̱ du̱. \v 54 Nu̱na̱ ma̱ do'yohʉ i tu̱, bi zä bi̱ mpädi, para za̱ntho di̱ nja ma̱ 'do'yohʉ. Ya di̱ nja'a̱ te mma̱mp'ʉ ja ra̱ Ma̱ca̱ Libro ngue ɛ̱na̱: “Nu̱ ra̱ nda̱te i ja, di̱ m'mɛhrá̱ ts'ɛdi, porque da̱ tha̱pi̱. \v 55 Ya hi̱nda̱ zä da̱ hyojʉ ra̱ nda̱te. Porque hi̱nha da̱ zä di̱ nta̱te ngue da̱ hyojʉ”, i ɛ̱nna̱ hya̱. \v 56 I ja rá̱ ts'ɛdi ra̱ nda̱te ngue ho yø ja̱'i̱ porque ja yø ts'oqui yø ja̱'i̱. 'Nɛ̱ i̱ mma̱nna̱ ley ngue di̱ njapra̱ castigo ra̱ ts'oqui. \v 57 Pɛ ja̱njua̱ni̱ da̱di ja ma̱mma̱di̱ Oja̱ ngue mi̱ zä ma̱ ɛ̱c'ɛ̱i̱ ma̱ Hmu̱hʉ Jesucristo, gue'a̱ bi 'yøt'e ngue dá̱ ta̱phʉ ra̱ nda̱te'a̱. \p \v 58 Ja̱na̱ngue nu̱ya ma̱ zi cu̱'a̱hʉ, ga̱ dʉhʉ xa̱ndønho. 'Yo guí hɛhmʉ na̱ ma̱ nt'ɛ̱c'ɛ̱i̱hʉ i ja. 'Yo guí säyahʉ ya, za̱nt'a̱ da̱mi̱ 'yørpa̱hʉ rá̱ 'bɛfi ra̱ Hmu̱. Ya guí pa̱hmʉ ngue nu̱na̱ rá̱ 'bɛfi ra̱ Hmu̱ dí ørpa̱hʉ hi̱nga̱ särbʉtho da̱di̱ mpɛhmʉ. \s1 --------- \c 16 \p \v 1 Nu̱'a̱ ra̱ mɛ̱nyu̱ ja ngue gui pɛthʉ para ngue gui u̱nhnʉ ma̱ cu̱hʉ rá̱ m'mʉ'a̱ n'nanni̱, da̱mi̱ 'yøthʉ tengu̱tho ra̱ hya̱ dá̱ xicä yø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ rá̱ m'mʉp'ʉ ja ra̱ häi Galacia. \v 2 Nu̱'mø gá̱ mpɛtihʉ'a̱ ndomingo, n'na ndi̱ ngu̱ n'na ndi̱ guí̱ mpɛtihʉ, n'na ngu̱ n'na yø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ da̱ hya̱xi zi algo ra̱ mɛ̱nyu̱ ngue ra̱ ofrenda para ngue da̱ ma m'mɛts'i. Ja̱na̱ngue nu̱'mø dá̱ magä p'ʉ guí 'bʉhmʉ, hi̱nga̱ ja gui pɛthʉ ra̱ mɛ̱nyu̱. Ya xqui 'uecjʉ zihangu̱'a̱ tengue xa̱ nzʉt'a̱ ni̱ ts'ɛdi xcá̱ ta̱hmʉ. \v 3 Nu̱'mø dá̱ magä p'ʉ, ya xqui huanhnʉ yø n'yohʉ ga̱ ɛt'ä ngue da̱ ma Jerusalén, di dä ra̱ mɛ̱nyu̱. 'Nɛ̱ ga̱ u̱nna̱ carta da̱ ga̱ts'i̱ ngue da̱ni̱ dä. \v 4 A nu̱'mø da̱ zä ngue 'nɛ̱qui̱ ga̱ mma, 'da gdá̱ mɛgä'be'ʉ yø n'yohʉ da̱ ma p'ʉya. \s1 --------- \p \v 5 Nu̱'mø dá̱ nɛ̱xä ua ngue ga̱ni̱ mpagä p'ʉ ja ra̱ häi Macedonia, m'mɛfa p'ʉya ga̱ thogui ga̱ni̱ mpap'ʉ Corinto guí 'bʉhmʉ. \v 6 Xa̱mhma̱tho da̱ zä ngue ga̱ m'mʉcä p'ʉ njammi̱ pa. A nu̱'mø da̱ zä, ja ga̱ m'mʉp'ʉ mɛ̱nte gä di thohyø sɛ'ye. Ya da̱ zä guí fäxca̱hʉ te ga̱ honi̱ ha ga̱ni̱ mpa 'mø dá̱ thogui. \v 7 Hi̱ndí̱ nne ngue ga̱ thotho 'mø dá̱ map'ʉ guí 'bʉhmʉ. Da̱ ne Oja̱ ngue da̱ zä ga̱ m'mʉcä p'ʉ njammi̱ pa. \v 8 Pɛ nu̱yá, dí̱ nne ga̱ m'mʉcua Efeso mɛ̱nte da̱ zønna̱ pa ngue ra̱ ngo Pentecostés. \v 9 Porque nu̱ua Efeso säp'ʉ ga̱ mma̱ngä xa̱nho ra̱ hya̱ ua ma̱da̱gue'a̱ xa̱ngu̱ to sʉqui. \p \v 10 Nu̱'mø bi̱ map'ʉ guí 'bʉhmʉ na̱ ra̱ Timoteo, da̱mi̱ 'yørpa̱hʉ ma̱su̱, porque nu̱na̱ xquet'a̱ ørpa̱bi̱ rá̱ 'bɛfi ra̱ Hmu̱ tengu̱tho ra̱ 'bɛfi dí øt'ä. \v 11 Nu̱na̱ ra̱ Timoteo, da̱mi̱ nu̱ ma̱nsu̱hʉ na̱. A nu̱'mø bá̱ pengui̱ ngue da̱ zøcua dí 'bʉi, guá̱ fäxhʉ'a̱ te di zøcua. Porque dí tø'mi̱ ngue da̱ zøcua ha dí 'bʉi, da̱ gue'ʉ ma̱ cu̱hʉ n'youi dí tø'mi̱ ngue da̱ zøcua. \p \v 12 A nu̱na̱ ma̱ cu̱hʉ ra̱ Apolos, dá̱ xicä na̱ ngue 'da xtí mähä'ʉ ma̱ cu̱hʉ bi̱ ma da̱ nu̱'a̱hʉ. Pɛ hi̱mbi̱ ne bi̱ ma. A nu̱yá, xa̱mhma̱tho da̱ bongui̱ ngue da̱ map'ʉ ya. \s1 --------- \p \v 13 Dá̱ 'yo ni̱ 'yu̱ te gui 'yøthʉ. Da̱mi̱ 'yøt'e ngue dʉ ni̱ nt'ɛ̱c'ɛ̱i̱hʉ. Da̱mi̱ hya̱hʉ nzammʉi n'na ngu̱ n'na. \v 14 Nu̱'a̱ te gä i ja ngue gui 'yøthʉ, to bi zä ma̱ ja̱'i̱, gä guí̱ ma̱hmʉ. \p \v 15 Ague ma̱ zi cu̱'a̱hʉ, nu̱'mø rá̱ mʉdi ma̱mbá̱ hma̱nna̱ hoga̱ 'da'yo hya̱ p'ʉ ja ra̱ häi Acaya guí 'bʉhmʉ, guí pa̱hmʉ ngue nu̱na̱ ra̱ Estéfanas co gätho'ʉ 'bʉp'ʉ ja rá̱ ngu̱ na̱, guehya rá̱ mʉditho bi 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ na̱ ra̱ hya̱ na̱. 'Nɛ̱ guehya ja̱njua̱ni̱ ngue ho yø mmʉi ngue fäxyø cu̱ ya. \v 16 Dí̱ nnegä ya ngue nu̱'a̱ te ra̱ hya̱ mma̱nya dí xi'a̱hʉ ya, da̱mi̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱hʉ. Da̱ gue'ʉ mi̱'da di̱ mpɛfi ngue mma̱nna̱ hya̱, 'nɛ̱ da̱ 'yøt'a̱hʉ ra̱ nho na̱ ra̱ hya̱ i̱ mma̱, da̱mi̱ 'yɛ̱c'ɛ̱i̱hʉ te mma̱. \p \v 17 Ja̱njua̱ni̱ da̱di johya ngue bi zøcua ya ni̱ mmɛ̱ngu̱hʉ ra̱ Estéfanas, bá̱ n'youi ra̱ Fortunato, conna̱ Acaico. Porque hi̱ngui̱ sä guí zɛnguaga̱hʉ ngue yap'ʉtho ni̱ ngu̱hʉ. Pɛ ya bi zøcua ya ma̱ cu̱hʉ ngue bi zɛnguagui, ɛ̱ntho gá̱ søsɛhʉ ua ngue gá̱ zɛnguaga̱hʉ. \v 18 Ja̱njua̱ni̱ ngue di ha̱cra̱ ts'ɛdi 'mø mi̱ zøhø, tengu̱tho gui ha̱'a̱hʉ ra̱ ts'ɛdi. Da̱mi̱ pa̱hmʉ ngue nu̱ya yø n'yohʉ njap'ʉ ngue di ha̱tra̱ ts'ɛdi yø ja̱'i̱, da̱mi̱ nu̱ ma̱nsu̱hʉ ya. \p \v 19 Nu̱ya yø 'yɛ̱c'ɛ̱i̱ 'bʉi gä ra̱ häi Asia, gä di zɛngua'a̱hʉ. Nu̱ya di zɛngua'a̱hʉ, guehna̱ ra̱ Aquila 'nɛ̱hra̱ Priscila, da̱ guehya yø ja̱'i̱ di̱ mpɛti p'ʉ ja yø ngu̱ ya p'ʉya di zɛngua'a̱hʉ. Porque n'nat'a̱ ma̱ Hmu̱ dí ɛ̱c'ɛ̱i̱hʉ. \v 20 I pɛn'na̱hʉ ra̱ nzɛngua gätho ya ma̱ cu̱hʉ 'bʉcua. Gätho ma̱ zɛngua n'na ngu̱ n'na'a̱hʉ. \p \v 21 Nu̱gä drá̱ Pablo da̱di cuatä ma̱ thu̱hu̱ na̱ ra̱ carta ja ua ngue da̱di zɛngua'a̱hʉ. \p \v 22 A nu̱yá, nu̱'mø toni̱ ja̱'i̱ ngue hi̱ndi̱ ma̱'a̱ ma̱ Hmu̱hʉ Jesucristo, guehna̱ ra̱ ja̱'i̱ da̱ ma ra̱ castigo na̱. Da̱ ne'a̱ ra̱ Hmu̱ ngue da̱ ɛ̱hɛ̱. \p \v 23 Nu̱'a̱ ma̱ Hmu̱hʉ Jesucristo da̱ ne ngue di ja̱p'a̱hʉ. \v 24 Nu̱ to gätho di ɛ̱c'ɛ̱i̱hʉ ra̱ Jesucristo, dí pɛnnba̱bi̱ ra̱ hya̱ ngue da̱di̱ ma̱di̱. Da̱ ngu̱t'a̱tho.