\id REV \h APOCALIPSIS \toc1 Rán t'uti ra Jesucristo bi nu ra Xuua \toc2 APOCALIPSIS \toc3 Ap. \mt1 APOCALIPSIS \mt2 Rán t'uti ra Jesucristo bi nu ra Xuua \c 1 \s1 Rám hman ra Jesucristo bi sih ra Xuua \p \v 1 Nu'a Oją bi 'yut yʉ́ 'yɛ̨hɛ̨ i 'bʉcua ja ra häi. Janangue'a nu ra Jesucristo bá pɛhna n'da rám 'bɛhni mahɛ̨ts'i bi 'yurcä dra Xuuagä, rá 'yɛ̨hɛ̨gä, 'bɛ'a din ja. \v 2 Nɛ nugä dra Xuuagä dí o't'ä ya 'bɛ'a gätho dín nugä, nɛ'a rám hman Oją nɛ'a rám hman ra Jesucristo i xiqui. Gätho dí o't'ä ngue da fądi 'bɛ'a majuąni din ja. \v 3 Din johya gätho to'o da man'a 'bɛ'a nt'o't'i ua ja ra søcuą. Nɛ din johya to'o gätho da 'yøde 'bɛ'a din ja. Nɛ din johya 'bʉ da 'yøt'e 'bɛ'a gätho i mangua ja ra søcuą, nguetho him maya'a din ja 'bɛ'a gätho nt'o't'i ua. \s1 I t'orpa ra søcuą yʉ 'yɛ̨c'yɛ̨i bʉ ja yoto yʉ hnini \p \v 4 Nugä dra Xuuagä dí ot'ahʉ ra søcuą gätho yʉ 'yɛ̨c'yɛ̨i dim pɛti bʉ ja yoto yʉ hnini bʉ ja ra häi Asia. Oją di jąp ahʉ nɛ da hyut'a ni mbʉihʉ, guet'a Oją i 'bʉi nɛ mi 'bʉi, nɛ guet'a dim 'bʉi maząi. Nɛ rá Hogandąhi Oją i juadi xʉn ho rá ts'ɛdi, gue i 'bʉpʉ hapʉ di manda rá ts'ɛdi Oją, i pɛn'nahʉ rán jąpi. \v 5 Nɛ bí pɛn'nahʉ rán jąpi a ra Jesucristo, nɛ da hyut'a ni mbʉihʉ. Nu'a ra Jesucristo ząi i mam majuąni, nɛ rá mbʉdi bi dąmbɛ̨ni 'bʉ mi du, nɛ dim hmuts'ʉt'abi nɛ di manda gätho yʉ ts'ʉt'abi gue i 'bʉcua ja ra häi. Nu'a di huɛ̨gahʉ nɛ bi yąnjʉ nangue ma ts'oquihʉ, bi mberca ma mbʉihʉ nangue ran ts'o, nangue rá ji bi mbäm 'bʉ mi du bʉ ja ra pont'i. \v 6 Nu ra Jesucristo bi 'dajʉ ra ts'ɛdi dan ts'ʉt'abihʉ nɛ dam mbäjąhʉ ga ørpahʉ rá 'bɛfi bʉ i ja rá ts'ɛdi Oją rá Ta. Nɛ nu'a ra Jesucristo din ja rá nuįxte nɛ rá ts'ɛdi høn'bʉ go njąm'bʉ maząi. Nɛ hønt'a gam bɛ̨mhbʉ a ya. \v 7 Nuna ra Jesucristo guet'a ba ɛ̨hɛ̨ ban 'yohʉ yʉ güi, nɛ gätho yʉ ją'i da nu. Nɛ gätho to'o bi ʉcpi da nu, nɛ gätho yʉ ją'i i 'bʉcua ja ra ximhäi ɛ̨mmɛ din ja ra dumbʉi 'bʉ bi nu a. Majuąni njabʉ din ja 'bʉ bá ɛ̨hɛ̨. Nɛ hønt'a gam bɛ̨mhbʉ a ya. \v 8 Nu ra Cristo bi 'yɛ̨na: “Nugä ra mbʉdi dám 'bʉcä, nɛ njąm'bʉ him mi 'bʉcä,” ɛ̨n'a ra Hmu mahɛ̨ts'i nuįxte rá ts'ɛdi, nu'a i 'bʉi nɛ mi 'bʉi, nɛ i 'bʉi maząi. \s1 Ra Xuua bi nu madą rá ts'ɛdi ra Cristo \p \v 9 Nugä dra Xuuagä, ni cujʉ nangue ra Cristo, dí ot'ahʉ ra søcuą ya. Nujʉ dí comhbʉ yʉn ʉnbi guín nuhʉ nangue dí ɛ̨c'yɛihʉ ra Hmu mahɛ̨ts'i. Nu'a Oją di manda bʉ ja ma mbʉihʉ, nɛ ra Jesucristo bi 'dajʉ ra ts'ɛdi ngue hin dadí xømbʉihʉ 'bɛ'a dí nuhʉ. Nɛ nugä dra Xuuagä dí ofädigä bʉ ja ra häi Patmos, n'da ra t'ʉhäi i ja bʉ ja ra dehe nguetho dím mangä rám hman Oją nɛ dí mangä nangue ra Jesucristo. \v 10 Nu'a ra pa domingo dán yą'be Oją, nɛ 'bex bi bɛ̨ngä a rá ts'ɛdi rá Hogandąhi Oją. Nɛ dá øcä n'da ra nde bʉ ja ma xʉthä tengu'bʉ n'da ra thʉxi, ɛ̨mmɛ nts'ɛdi thoho. \v 11 Nɛ nu ra nde bi 'yɛ̨na: “Nugä dra mbʉdigä nɛ hinjąm'bʉ ngue him mi 'bʉcä, nɛ ząi dí 'bʉcä.” Nɛ nu'a ra nde bi xicä, bi 'yɛ̨na: “Gui 'yo't' ya 'bɛ'a gätho gui nu, nɛ gui pɛnpʉ 'bʉh yʉ 'yɛ̨c'yɛ̨i, gue'ʉ dim pɛti bʉ ja yoto yʉ hnini bʉ ja ra häi Asia, guepʉ ja ra hnini Efeso, nɛpʉ ja ra hnini Esmirna, nɛpʉ ja ra hnini Pérgamo, nɛpʉ ja ra hnini Tiatira, nɛpʉ ja ra hnini Sardis, nɛpʉ ja ra hnini Filadelfia, nɛpʉ ja ra hnini Laodicea.” \v 12 Nɛ nugä dra Xuuagä 'bex dá nyɛ̨gui ngue dín nde ga nugä to'o bin yą. Nɛ dá nugä yoto yʉ lámpara ngue ra oro yʉ́ gua. \v 13 Nɛ dá nugä i 'bä inde bʉ ja yʉ lámpara ra Cristo, ngue'a bin ją'i ua ja ra ximhäi, mi he ra pahni xʉm mba, i sørpʉ ja yʉ́ gua, nɛ man thu't'i rá tįya n'da ran gʉt'i ngue ra oro. \v 14 Nu'ʉ yʉ́ xtą tengu ra t'axca xidɛ'yo, ogue tengu ra t'axcasɛ. Nɛ nu yʉ́ dä ɛ̨mmɛ bi hyät'i tengu'bʉ n'da ra sibi i sø. \v 15 Nɛ nu'ʉ yʉ́ gua, ɛ̨mmɛ di fɛxni tengu ra xit'ɛgui ra bronce di hoc ra sibi nɛ i pa nthąmmi xʉn ho. Nɛ nu'a rá nde tengu yʉ dąthe xʉn ngu nɛ nts'ɛdi di hį. \v 16 Nɛ mi o rán 'yɛi yoto yʉ sø, nɛ bi bøxpʉ ja rá nde tengu n'da ra espada i yoho yʉ́ hɛt'i ngue din juąnbate. Nɛ nu'a rá hmi ɛ̨mmɛ bi fɛxni tengu rá ts'ɛdi ra hyadi 'bʉ bi hyuxyadi. \v 17 Nɛ nu'bʉ má nugä, dá tąngä bʉ ja rá gua tengu'bʉ ya xtá tugä. Pɛ nuna bi dosca rán 'yɛi nɛ bi xiqui: “'Yo guín su, nguetho nugä dra mbʉdigä nɛ dran zɛguigä, nɛ hinjąm'bʉ him mi 'bʉcä. \v 18 Nugä ząi dí 'bʉi, guecä dá tugä pɛ nuya guí nu dí 'bʉcä ya, nɛ dam 'bʉcä maząi høn'bʉ go njąm'bʉ. Nɛ i ja ma ts'ɛdi gue dadí manda hapʉ i pa ʉ xʉn du. I jagä ran sogui ngue ga xocpa ʉ 'da, nɛ ga jurpa ʉ mi'da.” \v 19 Nɛ bi xiqui, bi 'yɛ̨na: “Dami 'yo't' ya 'bɛ'a gätho guí nu ya, ngue gätho i ja ya, nɛ'ʉ gätho din ja m'bɛjua. \v 20 Ga xi a ya 'bɛ'a ní hmɛpya i ja bʉ man 'yɛi, ngue yoto yʉ sø nɛ'ʉ yoto yʉ lámpara ngue yʉ oro yʉ́ gua. Gue yoto yʉ sø, rá hmɛpya ʉ yoto yʉm 'bɛhni mahɛ̨ts'i, gue di zɛ'ʉ dim pɛti bʉ yoto yʉ hnini, ngue 'da'a n'danni yʉ hnini i 'bʉi. Nɛ nu'ʉ yoto yʉ lámpara rá hmɛpya ʉ yoto yʉ́m pɛti yʉ 'yɛ̨c'yɛi hapʉ ząi dim pɛti.” \c 2 \s1 Ram hma da hmam bʉ ja ra hnini Éfeso \p \v 1 Nu'a ra nde bi xicä ngue ga o't'a n'da ra søcuą, ga undä a ram 'bɛhni ngue i fäx ʉ yʉ 'yɛ̨c'yɛi bʉ ja ra hnini Éfeso. Nɛ nu'a ra søcuą da hmam bʉ 'bʉh yʉ 'yɛ̨c'yɛi. Nu yʉ́m hmansɛ a gue i 'yo inde bʉ ja yoto yʉ lámpara, nɛ i o rán 'yɛi yoto yʉ sø. \v 2 Nɛ nu'a ra nde bi xi'ʉ yʉ 'yɛ̨c'yɛi bʉ, bi 'yɛ̨na: “Dí pącä 'bɛ'a gätho gá 'yøthʉ bʉ, nɛ dí pącä hangu nangu ra 'bɛfi gá 'yøthʉ. Nɛ dí pącä gue hin gán xømbʉi nangue ni 'bɛfihʉ. Nɛ dí pącä ngue xingui ts'ʉ gadí jafʉ da 'yøt' ran ts'om'bäi n'da. Nɛ gá 'yänhdʉ 'da yʉm hman ʉ to'o ɛ̨na yʉ́ 'bäihʉ ra Cristo, nɛ gá pąhmbʉ yʉ hyäte thoho ʉ. \v 3 Nɛ dí pącä gue hin gán xømbʉihʉ ran ʉnbi gá nuhʉ, nɛ ra 'bɛfi gá 'yøthʉ nangue gá 'yɛ̨c'yɛigahʉ, nɛ xingui ts'ʉ gá 'yɛ'ts' ni t'ɛ̨c'yɛihʉ. \v 4 Pɛ i ja ahʉ ts'ʉ gue hin dí numanhogä, ngue gá 'yɛs'hʉ ts'ʉ a guí bɛ̨njʉ ya nɛ hín gadín huɛ̨jʉ. Nɛ hin guín jahʉ bʉ 'bʉ ra mbʉdi thoho gá 'yɛ̨c'yɛigahʉ. \v 5 Dami bɛ̨mhbʉ ya hangu na ngu bi gą'a ni t'ɛ̨c'yɛihʉ 'bʉ gmí 'yɛs'hʉ a gní bɛ̨njʉ nɛ gá 'yɛ'ts' nin huɛ̨catehʉ. Dami päh nin 'yomfɛ̨nihʉ ya. Dami thojʉ a gmí øthʉ rá mbʉdi thoho. Pɛ nu'bʉ guexta'a guí øthʉ, ga 'uecä n'da ra lámpara 'bʉ, nɛ him man ga ja ahʉ tengu'bʉ ra lámpara bʉ guí 'bʉhmbʉ, 'bʉ hin gui hoc nin 'yomfɛ̨nihʉ. \v 6 Pɛ i ja ahʉ 'bɛ'a xʉn ho ts'ʉ, nguetho n'dat'a dím bɛ̨mhbʉ gue hin dín numanhohʉ a i øt'ʉ yʉ nicolaítas. \v 7 Nu'bʉ i ja ni zaguhʉ, gui 'yøhmbʉ 'bɛ'a da xi ahʉ a rá Hogandąhi Oją gätho gyʉ 'yɛ̨c'yɛihʉ. Nɛ nu'ʉ to'o hin da thąpi nangue ran ts'o, ga undä ran t'ɛ̨di da za yʉn dät'o bʉ ja ra za t'ɛ̨mbi rá za ra temaząi, gue i 'bäpʉ 'bʉ Oją,” bi 'yɛ̨n'a ra nde bi zoqui. \s1 Ram hma da hmam bʉ ra hnini Esmirna \p \v 8 Nɛ xø bi 'yɛ̨ngui: “Nuya gui 'yorpa ra søcuą ram 'bɛhni gue i fäx yʉ 'yɛ̨c'yɛi bʉ ja ra hnini Esmirna. Nɛ gui xifi gue mam hmangä, guecä mi 'bʉcä 'bʉ ra mbʉdi thoho nɛ dam 'bʉcä maząi, nugä dá tugä nɛ dá ndants' mahøn'a nɛ dí 'bʉhya, gui 'yɛ̨na. Nɛ nu'a ra søcuą da hmam bʉ 'bʉh yʉ 'yɛ̨c'yɛi bʉ ra hnini Esmirna.” \v 9 Nɛ ɛ̨n'a ra nde: “Dí pącä 'bɛ'a gätho nín ʉnbi guí sähʉ nanguecä. Nɛ dí pącä gue gyʉ hyoyahʉ bʉ ja ra häi, pɛ xʉn ngu i ja ahʉ nangue Oją. Nugä dí pącä gue di c'ąman'ʉ ahʉ 'da yʉ judío gue ɛ̨nsɛ majuąni yʉ judío ʉ, gue nde da ma yʉ́ t'ʉhni Oją ʉ. Pɛ him majuąni yʉ́ t'ʉhni Oją ʉ, pɛgue rám pɛti ra zįthu a i øt'ʉ. \v 10 Nɛ 'yo guí suhʉ ran ʉnbi gue mi ts'ʉtho din ja ahʉ. Gui 'yøhmbʉ ya 'bɛ'a din ja ahʉ, ngue gui nuhʉ rán ts'äte ra zįthu nu'bʉ da jo ahʉ 'da ahʉ. Nɛ 'dɛt'apa guin nuhʉ yʉn ʉnbi. Nɛ nu'bʉ hin gui 'yɛ'ts' ni t'ɛ̨c'yɛihʉ madague'a gui tuhʉ, gá tąhmbʉ xʉn ho a ra te 'bʉ. \v 11 Nu'bʉ i ja ni zaguhʉ, gui 'yøhmbʉ ya 'bɛ'a i xi ahʉ rá Hogandąhi Oją gyʉ 'yɛ̨c'yɛihʉ. Nɛ nu'ʉ to'o hin da thąpi nangue ran ts'o, hin da mba bʉ ja ran ʉnbi maząi, nɛ hin di ʉnba a ná yoho ran dąte,” bi 'yɛ̨n'a ra nde bi xiqui. \s1 Ram hma da hmam bʉ ra hnini Pérgamo \p \v 12 Nɛ bi xic mahøn'a ra nde, bi 'yɛ̨na: “Nuya gui 'yorpa ra søcuą ram 'bɛhni ngue i fäx ʉ yʉ 'yɛ̨c'yɛi bʉ ja ra hnini Pérgamo, gue da mam bʉ 'bʉh yʉ 'yɛ̨c'yɛi. Nɛ gui 'yo't'i 'bɛ'a dí mangä gue i jagä ra espada yoho yʉ́ hɛt'i. \v 13 Nugä dí pącä 'bɛ'a guí øthʉ hapʉ guí 'bʉhmbʉ, guepʉ di manda ra zįthu. Nɛ dí pącä gue hin gá hyɛhmbʉ ni t'ɛ̨c'yɛihʉ, xíngui ts'ʉ gá cønjʉ nu'bʉ mi mba ntho bʉ a ma hoga'yɛ̨hɛ̨ ra Antipas, guepʉ 'bʉh ra zįthu. \v 14 Pɛ i ja ahʉ ts'ʉ a gue hin dí numanhogä, nguetho i 'bʉ i 'da ahʉ i tɛn rán xädi ra Balaam, nu'a ran 'yohʉ gue bi xänba ra Balac 'bɛ'a da 'yøt'e gue da hyät'ʉ yʉ israel. Nu ra Balac bi xih yʉ ją'i da dɛn yʉ́n gopa yʉ hmite, ngue da zi 'bɛ'a bi mbøspa ʉ, nɛ da 'yøt' ran 'yomt'ɛ̨ni. \v 15 Nɛ i 'bʉ i 'da ahʉ gue hingui nde da 'yɛ'ts' yʉ́n xädi yʉ nicolaítas, nɛ hin dí numanho 'bɛ'a øt'ʉ. \v 16 Janangue'a dami päh nin 'yomfɛ̨nihʉ. Nɛ nu'bʉ hin'na, ga mbagä bʉ n'dihi nɛ ga sʉ'ʉ nangue mam hmangä, tengu ra espada gue i pøm bʉ ma ndegä,” bi 'yɛ̨n'a ra nde gue bí 'yɛ̨h mahɛ̨ts'i. \v 17 Nɛ bi thoqui bi xiqui, bi 'yɛ̨na: “Nɛ to'o i ja yʉ́ zagu, da 'yøde 'bɛ'a xi'a rá Hogandąhi Oją yʉ 'yɛ̨c'yɛi. Nɛ to'o hin da thąpi nangue ran ts'o, ga undä ra maná mahɛ̨ts'i gue nt'ągui. Nɛ ga undä n'da a n'da ra do xʉn t'axi guepʉ nt'o't'i ma'da'yo rá thuhu zɛhɛ. Nɛ xínga gue'ʉ mi'da yʉ ją'i da bądi 'bɛ'a nt'o't'i bʉ, hønt'a to'o da hyąni,” ɛ̨n'a ra nde bí 'yɛ̨h mahɛ̨ts'i. \s1 Ram hma da hmam bʉ ra hnini Tiatira \p \v 18 Nɛ bi xic mahøn'a, bi 'yɛ̨na: “Nuya gui 'yorpa ra søcuą ram 'bɛhni gue i fäx ʉ yʉ 'yɛ̨c'yɛi bʉ ja ra hnini Tiatira, gue da hmam bʉ 'bʉh yʉ 'yɛ̨c'yɛi. Gui 'yorpi 'bɛ'a dí mangä rá Ts'ʉnt'ʉgä Oją, gue i sø ma dä tengu ra sibi i thɛ, nɛ nu'ʉ ma gua di fɛxni tengu n'da ra bronce ra xit'ɛgui gue i pa nthąmmi xʉn ho. \v 19 Dí pącä 'bɛ'a gätho guí øthʉ nɛ dí pącä gue i ja nin huɛ̨catehʉ nɛ majuąni guím bɛ̨njʉ, nɛ ja a ni t'ɛ̨c'yɛihʉ xʉn ho. Nɛ dí pącä gue guí øthʉ xʉn ho rá 'bɛfi Oją, nɛ hin gán xømbʉihʉ. Nɛ man'da xʉn ho guí øthʉ ya xinda gue'bʉ ra mbʉdi tho gá 'yɛ̨c'yɛihʉ. \v 20 Pɛ i ja ahʉ ts'ʉ a hin dí numanhogä, nguetho gadí jafʉ in xänbate bʉ n'da ra xisu, ra Jezabel, gue'a i ɛ̨nsɛ rá pøngahyą Oją. Pɛ nu'a i xänba yʉ 'yɛ̨c'yɛi bʉ da dɛn yʉ́n ts'ihmɛ yʉ hmite, nɛ i xänba ran 'yomt'ɛ̨ni. \v 21 Nugä dá tø'mi a ra xisu ngue xtí päh rán 'yomfɛ̨ni, pɛ hingui nde, i nde di thocta a ra ts'on'yomfɛ̨ni. \v 22 Janangue'a ga un ran ʉnbi nts'ɛdi, gue din hyɛ̨n'na ra xisu, nɛ'ʉ gätho to'o i tɛnni da nu ran ʉnbi nts'ɛdi gue ga undä. Nɛ din jabʉ ga øt'ä nu'bʉ hin di päh yʉ́n 'yomfɛ̨ni ʉ nɛ hin da hyɛh ran ts'o i øthʉ a ra xisu. \v 23 Nɛ nugä ga ho gätho yʉ́ t'ʉhni a ra xisu, guepʉ da bą ʉ gätho yʉ 'yɛ̨c'yɛi gue dí pącä yʉ́n 'yomfɛ̨ni yʉ ją'i, nɛ dí pącä 'bɛ'a gätho in nde yʉ́ mbʉi ʉ. Nɛ ga cos'ahʉ 'bɛ'a gá 'yøthʉ n'da ngu n'da ahʉ. \v 24 Pɛ mi'da ahʉ bʉ ja ra hnini Tiatira gue hin gá tɛnhdʉ rán xädi ra xisu, nɛ hin guí pąhmbʉ rán xädi ra zįthu tengu i man ʉ 'da gue ɛ̨na pądi xʉn ho rán xädi ra zįthu. Nɛ nugä hin ga 'da ahʉ man'da xʉn hɛ̨i gui 'yøthʉ. \v 25 Pɛ hønt'a ga xi ahʉ, guim bɛnthʉ xʉn ho ni t'ɛ̨c'yɛihʉ asta gue'bʉ go bá ɛ̨cä mahøn'a. \v 26 Nɛ nu'ʉ to'o hin da thąpi nangue ran ts'o, nɛ'bʉ di thoqui da 'yøt'e 'bɛ'a gätho dí ndegä asta gue'bʉ go rán zɛgui ra pa, ga undä ran t'ɛ̨di di manda 'da yʉ xɛqui ra häi, ngue ga comhbe ra ts'ɛdi bi 'dacä ma Ta. \v 27 Nɛ'ʉ di manda gätho ʉ yʉ ją'i ngue 'dahma 'dan'yo bʉ na yą. Nɛ da 'yut ram fɛt'ɛgui ʉ man sʉihe, tengu'bʉ da xɛn ra jąhäi a ra bareta ngue din tɛ̨xt'i. Nɛ gue'a ra ts'ɛdi bi 'dacä ma Ta. \v 28 Nugä tengu'bʉ dra Dąsø. Nɛ to'o da 'yøt'e 'bɛ'a xʉn ho, dam 'bʉhmbe 'bʉ guá pengä. \v 29 Nɛ nu'bʉ i ja ni zaguhʉ, gui 'yøhmbʉ 'bɛ'a i xih rá Hogandąhi Oją yʉ 'yɛ̨c'yɛi,” ɛ̨n'a rá Ts'ʉnt'ʉ Oją. \c 3 \s1 Ram hma da hmam bʉ ra hnini Sardis \p \v 1 Nɛ xø bi 'yɛ̨ng mahøn'a: “Nuya gui 'yorpa ra søcuą ram 'bɛhni i fäx ʉ yʉ 'yɛ̨c'yɛi 'bʉpʉ ja ra hnini Sardis. Nɛ gui xih mam hmangä, ngue dí 'bʉ'be rá Hogandąhi Oją i juadi xʉn ho yʉ́ ts'ɛdi. Nɛ i o ma 'yɛ ʉ yoto yʉ sø. Nɛ nuna mam hma da hmam bʉ 'bʉh yʉ 'yɛ̨c'yɛi. Nugä dí pącä 'bɛ'a gätho guí øthʉ bʉ. Nu ahʉ guí mamhbʉ maxøts'e thoho, nɛ sä guí ɛ̨mhbʉ guí 'bʉhmbʉ nangue Oją, pɛ dí pącä, nu ahʉ, tengu'bʉ ya xʉn du ni tehʉ. \v 2 Pɛ daman nuhmbʉ ya, nɛ dami zacuahʉ a zʉ ts'ʉ ni t'ɛ̨c'yɛihʉ bi bongui, n'damhma him majuąni da du ni tehʉ ngue gan ʉnbahʉ mazä. Nguetho dí pącä gue hin guí øthʉ in nde Oją gui 'yøthʉ. \v 3 Dami bɛ̨mhbʉ ya 'bɛ'a bi sän'nahʉ. Nuya dami päh nin 'yomfɛ̨nihʉ, nɛ dami tɛnhdʉ 'bɛ'a gá pąhmbʉ rá mbʉdi. Pɛ nu'bʉ hin gui päh nin 'yomfɛ̨nihʉ, ga mbagä bʉ tengu n'da ra bɛ̨, nɛ hin gui pąhmbʉ 'bɛ'a má ora ga søngä bʉ, nɛ ga ʉn'nahʉ. \v 4 Pɛ i 'bʉ'i 'da ahʉ gue him bi ts'on yʉ́ mbʉi. Nɛ nu'ʉ dan 'yohe ʉ, nɛ da hye ʉ yʉ pahni xʉn t'axi nguetho yʉ́n sähʉ dan 'yohe,” bi 'yɛ̨n'a ra nde bí 'yɛ̨h mahɛ̨ts'i. \v 5 Nɛ bi thoqui bi xic ra nde, bi 'yɛ̨na: “Nɛ nu'ʉ to'o hin da thąpi nangue ran ts'o, da hye yʉ pahni xʉn t'axi. Nɛ hin ga ts'onba yʉ́ thuhu i huxpʉ ja ra søcuą i ma to'o i ja ra temaząi. Nɛ gam mangä gue ma mbɛtigä ʉ, guepʉ ja rá hmi ma Ta, guepʉ i 'bäh yʉ́m 'bɛhni mahɛ̨ts'i. \v 6 Nɛ nu'bʉ i ja ni zaguhʉ, dami 'yøhmbʉ 'bɛ'a i xih rá Hogandąhi Oją ʉ yʉ 'yɛ̨c'yɛi,” ɛ̨n'a ra nde. \s1 Ram hma da hmam bʉ ra hnini Filadelfia \p \v 7 Nɛ bi xiqui mahøn'a: “Nuya gui 'yo't' man'da ra søcuą, gui un'na ram 'bɛhni i fäx'ʉ yʉ 'yɛ̨c'yɛi 'bʉpʉ ja ra hnini Filadelfia, gue da hmam bʉ 'bʉh yʉ 'yɛ̨c'yɛi. Nɛ gui xih mam hmangä gue xʉn hothogä, hin'yʉ ma ts'oqui, nɛ hønt'a majuąni dím mangä. Nɛ dí hą ran sogui ngue ra hmɛpya i jagä ra ts'ɛdi tengu ra hmɛpya bi 'yu'a ra David. Nɛ nu'bʉ ga xocpa n'da bʉ ja ma ts'ɛdi, njo'o n'da da zä da gurpi, nɛ nu'bʉ ga jurpa n'da, njon da zä da xocpi. \v 8 Nugä dí pącä 'bɛ'a gätho guí øthʉ bʉ, nɛ dá xoc'ahʉ rá 'yu Oją man'da da zä gui 'yørcahʉ ma 'bɛfi, nɛ hingui sä n'da ra ją'i da got ra 'yu. Nɛ dí pącä ngue hinguin zaqui ni t'ɛ̨c'yɛihʉ, pɛ i ja ahʉ ts'ʉ. Thocua thoho gá tɛn man xädigä, xíngui ts'ʉ gá hyɛgahʉ. \v 9 Pɛ nuya dami 'yøhmbʉ ts'ʉ ya 'bɛ'a din ja yʉ ją'i bʉ gue i tɛn ra zįthu, nu'ʉ im ma gue yʉ hogajudío ʉ, pɛ him majuąni yʉ hogajudío, ngue hingui tɛn Oją ʉ. Nugä ga japi din dąnyahmu bʉ ja ni guahʉ to'o i tɛn'na ra zįthu, n'dahma da bą ʉ ɛ̨mmɛ ngue dádí huɛ̨c'ahʉ gyʉ 'yɛ̨c'yɛihʉ. \v 10 Nɛ nangue a dá xi ahʉ, nɛ hin gán xømbʉihʉ 'bʉ mi mba ma ʉn'ni ahʉ, tengugä, janangue'a ga jamansu ahʉ nu'bʉ bi zøn ra pa din ja ran ʉnbi nts'utho ua ja ra ximhäi, ngue da ts'ä gätho yʉ ją'i i 'bʉcua ja ra ximhäi. \v 11 Nuya him maya'a ga mbagä bʉ. Nde'bʉ gan jamansuhʉ gue hin gui jafʉ n'da di ts'on'na ni t'ɛ̨c'yɛihʉ, ngue hin da zä gui hyąmhbʉ 'bɛ'a gá tąhmbʉ. \v 12 Nɛ nu'ʉ to'o hin da thąpi nangue ran ts'o, ga japi da hyąn a ra 'bɛfi nuįxte thoho, ngue tengu n'da ra guangu bʉ ja rá ngu ma Ojąhʉ mahɛ̨ts'i, nɛ njąm'bʉ da bøm bʉ. Nɛ ga o't'ä rá thuhu ma Oją bʉ ja rá ją'i, nɛ ga orpʉ rá thuhu rá hnini ma Oją, Jerusalén ma'da'yo, guet'a ra hnini ba cąpʉ bí 'bʉ Oją mahɛ̨ts'i. Nɛ'a ma thuhu ma'da'yo ga o't'ä bʉ ja rá ją'i ʉ. \v 13 Nɛ to'o i ja yʉ́ zagu, dami 'yøhmbʉ 'bɛ'a i xih rá Hogandąhi Oją ʉ yʉ 'yɛ̨c'yɛi,” bi 'yɛ̨na. \s1 Ram hma da hmam bʉ ra hnini Laodicea \p \v 14 Nɛ bi xiqui mahøn'a, bi 'yɛ̨na: “Nuya gui 'yorpa ra søcuą ram 'bɛhni i fäx'ʉ yʉ 'yɛ̨c'yɛi 'bʉpʉ ja ra hnini Laodicea, da hmam bʉ a. Nɛ gui xih mam hmangä guecä ząi dím mam majuąni. Nugä dá øt'ä 'bɛ'a gätho i ja ua ya gue bi zänd Oją. \v 15 Nugä dí pącä 'bɛ'a gätho gá 'yøthʉ bʉ, xøgue guí 'yo indethʉ, yoho nin 'yomfɛ̨nihʉ, nɛ 'da xni hothʉ. Man'da xcá numanho ahʉ 'bʉ n'dat'a ni t'ɛ̨c'yɛihʉ xquí 'yøthʉ, xtán ho ogue hin di ho. \v 16 Pɛ nugä dí san'nahʉ a gá 'yøthʉ, nɛ ga sox ahʉ. \v 17 Guetho nu ahʉ sä guí ɛ̨mhbʉ gyʉ mɛmbɛtihʉ 'bɛ'a gätho guí homhbʉ, nɛ guí ɛ̨mhbʉ hin'yʉ 'bɛ'a man'da guí homhbʉ. Pɛ nugä dí pącä gue hin'yʉ 'bɛ'a i ja ahʉ di muui. Pɛ huɛ̨cate ahʉ, xøgue ndumbʉi thoho ahʉ, tengu'bʉ gyʉ 'yąhehʉ nɛ guí xädähʉ,” ɛ̨n'a ra nde bí 'yɛ̨h mahɛ̨ts'i. \v 18 Nɛ xø bi 'yɛ̨na: “Nugä gan zo ahʉ ts'ʉ, gua ɛ̨hmbʉ ga 'da ahʉ ra temaząi, tengu'bʉ gui tämhbʉ ra oro mahoqui ngue ra sibi, janangue'a majuąni gam mɛmbɛtihʉ. Nɛ ga 'da ahʉ ran ho ni mbʉihʉ, tengu'bʉ gui tän yʉ pahni xʉn t'axi gui hyehʉ, janangue'a hin gui pɛ'ts' ni sähʉ ngue hin'yʉ 'bɛ'a gdí comp' ni ją'ihʉ. Nɛ ga xoc'a ni dähʉ, tengu'bʉ gui tämhbʉ ra 'yɛ̨thį gui cospa ni dähʉ, janangue'a da zä gui nuhʉ xʉn ho. \v 19 Nugä ga dąmhyą ahʉ ts'ʉ, nɛ ga 'da ahʉ ts'ʉ ran ʉnbi gätho to'o dadí huɛ̨cä, n'damhma di hoc'a ni mbʉihʉ. Janangue'a daman ɛ̨hyahʉ gui päh nin 'yomfɛ̨nihʉ. \v 20 Nuya gui 'yøhmbʉ ts'ʉ, nguetho dí 'bäcä bʉ ja ra goxthi, dín zo ahʉ. Nɛ to'o da 'yøh ma ndegä nɛ da xogui, ga cʉrpʉ, dam 'bʉ'be bʉ nɛ dam pą'be. \v 21 Nɛ to'o hin da thąpi nangue ran ts'o, ga japi ga huxhe bʉ mahɛ̨ts'i, guepʉ i ja ma ts'ɛdi, tenguthoho 'bʉ má tąpä ran ts'o nɛ dí hux'be ma Ta bʉ mahɛ̨ts'i. \v 22 Nɛ to'o i ja yʉ́ zagu, da 'yø'a i xi a rá Hogandąhi Oją ʉ yʉ 'yɛ̨c'yɛi,” bi 'yɛ̨n'a ra nde bi xiqui. \c 4 \s1 Ran thąnde bʉ mahɛ̨ts'i \p \v 1 Nɛ nu'bʉ mi jua a bi mam bʉya, dá ndøts'e, nɛ dá nugä nsoqui n'da ra jut'i mahɛ̨ts'i. Nɛ nu'a ra nde dá øcä tengu thoho n'da ra thʉxi i yą nts'ɛdi, bi 'yɛ̨ngui: “Ba ɛ̨cua nɛ ga ut'a'i 'bɛ'a jatho din ja m'bɛjua.” \v 2 'Bex bi 'dacä ra ts'ɛdi rá Hogandąhi Oją gue bi zä dá nugä bʉ. Nɛ dá nugä bʉ mahɛ̨ts'i n'da ran thuts'i mahoqui xʉn ho, tengutho bʉ hux yʉ hmuts'ʉt'abi. Nɛ mí huxpʉ n'da. \v 3 Nɛ nu'a to'o mi hupʉ, di fɛxni tengu yʉ fɛxna sødo ra jaspe ogue ra cornalina. Nɛ bi go'ma ra 'bɛjʉni di fɛxni tengu ra fɛxna sødo ra esmeralda. \v 4 Nɛ bi mbäs' pʉ ja ran thuts'i mi 'däte ma goho yʉn thuts'i, guepʉ mi hupʉ 'däte ma goho yʉ dąc'yɛi. Gätho mi he yʉ pahni xʉn t'axi nɛ mi hu'ts' yʉ́ corona ra oro. \v 5 Nɛ guepʉ ja ran thuts'i mi hø inde, bi bøm bʉ ra huɛi nts'ɛdi, nɛ ran gäni ɛ̨mmɛ di thoni, nɛ yʉ nde. Nɛ nubʉ mi hu a n'da, mi ja bʉ yoto yʉ sibi gue mi xɛh yʉ t'ʉsibi, rá hmɛpya rá Hogandąhi Oją ʉ, gue í juadi xʉn ho yʉ́ ts'ɛdi. \v 6 Nɛ nubʉ mi hu a n'da, mi ja bʉ n'da ɛ̨na ra deją, nɛ ɛ̨na ra xito. Nɛ dá nugä goho yʉn t'uti gue madim 'bä't'a ran thuts'i, gue i 'bʉi. Nɛ gätho goho yʉn t'uti mi ja yʉ́ dä bʉ yʉ́ hmi nɛ yʉ́ xʉthä, nɛ gätho yʉ́ ją'i. \v 7 Nu'a n'da ran t'uti bi nɛqui tengu n'da ra zate ra león, ná yoho bʉya bi nɛqui tengu n'da ra toro, nɛ ná hyu bʉya bi nɛqui tengu rá hmi ran 'yohʉ, nɛ ná goho bi nɛqui tengu n'da ra dąpɛnts'ʉ madí tʉnts' yʉ́ zahua, tengu'bʉ 'yo. \v 8 Nɛ gätho goho yʉn t'uti i 'bʉi, ja n'da ngu n'da 'dato yʉ́ hua. Nɛ gätho yʉ́ hua i ja xʉn ngu yʉ́ dä maxøts'e nɛpʉ mbo. Nɛ ma pa nɛ ra xui bi dąnde Oją, xíngui ts'ʉ bin hɛ̨'a nán tuhu, nɛ bi 'yɛ̨m 'bʉ min tuhu: \q1 Xʉn ho, xʉn ho, xʉn hotho Oją \q1 nuįxte rá ts'ɛdi, \q1 gue'a mi 'bʉi nɛ i 'bʉhya, nɛ guet'a i 'bʉi maząi. \m \v 9 Nɛ gätho goho yʉn t'uti bi dąnde a gue mi hu inde bʉ, bi 'yɛ̨spa a Oją nɛ bi xifi jamadi Oją gue i 'bʉhya nɛ dim 'bʉi maząi høn'bʉ go njąm'bʉ. \v 10 Nɛ nu'bʉ mi dąnde Oją yʉn t'uti, gätho 'däte ma goho yʉ dąc'yɛi bin dąnyahmu bʉ ja rá hmi a i hu inde bʉ, nɛ bi un'ndʉ yʉ́ corona ra oro gue mi hu'ts'i. \v 11 Nɛ bi 'yɛ̨na: \q1 Nu'i ma Hmu ahe, ma Oją ahe, \q1 høn'a thoho nin säui din ja ni nuįxte nɛ ni ts'ɛdi, nɛ høn'a thoho nin säui da numansu a ʉ gätho i 'bʉi. \q1 Nguetho gätho gá 'yøt'e 'bɛ'a i ja ya, \q1 nangue ni pähä zɛhɛ, nɛ gue'a ni pähä án ja'ʉ 'bɛ'a i ja ya. \c 5 \s1 Ra T'ʉdɛ'yo rán säui di tʉnts'a ra søcuą \p \v 1 Nɛ nugä dra Xuuagä dá nugä a mi huxpʉ ja ran thuts'i mi cą bʉ rán 'yɛi n'da ra søcuą m'bants'i nɛ nt'o't'i maxøts'e nɛpʉ mbo. Nɛ mi ja yoto yʉ́n cuahmi bʉ ja ra søcuą. \v 2 Nɛ dá nugä n'da ram 'bɛhni mahɛ̨ts'i xʉn zaqui, nɛ nts'ɛdi bi ma: “Ha 'bʉ a n'da rán säui da xøc'ʉ yʉ́n cuahmi i ja ua ja ra søcuą, ngue di tʉnts'i,” bi 'yɛ̨na. \v 3 Nɛ xínga n'da mi 'bʉpʉ mahɛ̨ts'i, xínga n'da mi 'bʉpʉ ja ra häi, nɛ xínga n'da mi 'bʉpʉ i 'bʉ ʉ xʉn du rán säui da xøc yʉ́n cuahmi ra søcuą ngue da bądi 'bɛ'a nt'o't'i bʉ. \v 4 Nɛ nugä dra Xuuagä ɛ̨mmɛ dán zongä nguetho njongui 'bʉi rán säui di tʉnts'a ra søcuą ngue da nu 'bɛ'a nt'o't'i bʉ. \v 5 Nɛ nu n'da ra dąc'yɛi bi 'yɛ̨ngui: “O guí zoni,” bi 'yɛ̨ngui, “nguetho 'bʉ'a n'da t'ɛ̨mbi ra León nangue rá 'yʉ ra Judá, nɛ rá 'yʉ ra ts'ʉt'abi ra David, nu'a him bi thąpi nangue ran ts'o, nɛ da zä da xøc'ʉ yʉ́n cuahmi ra søcuą.” \v 6 Nɛ 'bex dá nugä n'da i 'bä inde bʉ 'bʉh yʉn t'uti, nɛ'ʉ 'däte magoho yʉ dąc'yɛi. Nɛ nu'a bi nɛqui tengu n'da ra T'ʉdɛ'yo bi mba ntho. Nu'a ra T'ʉdɛ'yo mi ja yoto yʉ́ dąni nɛ mi ja yoto yʉ́ dä, gue'a ra hmɛpya rá Hogandąhi Oją gue í juadi xʉn ho yʉ́ ts'ɛdi, bá 'bɛhni gätho ná ngʉni ra ximhäi. \v 7 Nɛ bi mba bʉ nɛ bi gąnba ra søcuą gue mi ja bʉ rán 'yɛi n'da gue mi hupʉ ja ran thuts'i. \v 8 Nɛ nu'bʉ mi gąnba ra søcuą, nu'ʉ 'däte magoho yʉ dąc'yɛi bin dąnyahmu bʉ ja rá gua ra T'ʉdɛ'yo. Nɛ n'da ngu n'da mi hą yʉ́ arpa'bida, nɛ gätho mi ja yʉ́ ximbo ra oro mayuh rán dɛga ra za i yʉmanho, ra hmɛpya gue ní mba nt'ɛ̨spi Oją, gue i ɛ̨spa Oją ʉ yʉ́ t'ʉhni. \v 9 Nɛ gätho bin tu a n'da ra thuhu ma'da'yo, ɛ̨n'ʉ: \q1 Høn'a zɛhɛ i nin säui gui xøcua yʉ́n cuahmi ra søcuą, \q1 nguetho ya bi tho i, nɛ nangue ni ji guí jut'ʉ yʉ ją'i, ngue gá 'yørpa yʉ́ mbɛti Oją ʉ \q1 gätho ʉ 'da gue 'dahma 'dan'yo bʉ na yą, nɛ gätho ʉ 'da gue 'dahma 'dan'yo yʉ́ 'yʉ, nɛ gätho ʉ 'da gue 'dahma 'dan'yo yʉ́ häi mi 'bʉi. \q1 \v 10 Nɛ gá un ni ts'ɛdi din ts'ʉt'abi, nɛ dim mbäją bʉ di manda rá ts'ɛdi Oją, \q1 nɛ di manda bʉ ja ra häi, bi 'yɛ̨m 'bʉ min tuhu. \m \v 11 Nɛ nugä dra Xuuagä, 'bex dá nugä nɛ dá øcä yʉ́ nde yʉm 'bɛhni mahɛ̨ts'i ɛ̨mmɛ xʉn ngu yʉ munts'i, ngue yʉ millone thoho madím 'bä't'a mi hupʉ ja ran thuts'i, nɛ yʉn t'uti nɛ yʉ dąc'yɛi. \v 12 Nɛ gätho yʉm 'bɛhni mahɛ̨ts'i nts'ɛdi bin tuhu, nɛ bi 'yɛ̨m 'bʉ min tuhu: \q1 Nangue bi du ra Jesús ra T'ʉdɛ'yo, \q1 rán säui din t'un rá ts'ɛdi, nɛ 'bɛ'a gätho di muui, \q1 nɛ ran 'yomfɛ̨ni nuįxte, nɛ ra ts'ɛdi nuįxte, \q1 nɛ da hyąnba yʉ́m hman ʉ i numansu. Nɛ da t'ɛ̨spi nɛ ɛ̨mmɛ da hnumanho. \m \v 13 Nɛ 'bex dá øcä bi mba nt'ɛ̨spi a huxpʉ ja ran thuts'i, nɛ ra Jesús ra T'ʉdɛ'yo. Gätho i 'bʉi bi man'ʉ tengu n'dare thoho: \q1 Mająpi thoho nɛ i hnumansu ngue nuįxte thoho. Nɛ din ja rá ts'ɛdi xʉn ho, \q1 nɛ gätho i 'bʉi da 'yɛ̨spi høn'bʉ go njąm'bʉ maząi. Njabʉ bi ma gätho i 'bʉpʉ mahɛ̨ts'i, nɛpʉ ja ra häi, nɛ'ʉ xʉn du, nɛ'ʉ 'bʉpʉ ja yʉ deją, ngue n'dat'a bi man'ʉ. \m \v 14 Nɛ gätho goho yʉn t'uti i 'bäpʉ mahɛ̨ts'i bi 'yɛ̨na: “Nɛcähe n'dat'a dím bɛ̨mhbe a,” bi 'yɛ̨n'ʉ. Nɛ gätho 'däte magoho yʉ dąc'yɛi mi 'bʉpʉ bin dąnyahmu i thąnde a hu'inde bʉ mahɛ̨ts'i, nɛ ra T'ʉdɛ'yo. \c 6 \s1 Yoto yʉn cuahmi \p \v 1 Nɛ nugä dra Xuuagä dá nu ra Jesús ra T'ʉdɛ'yo bi xøc'a rá mbʉdi rán cuahmi ra søcuą nɛ bi dʉ'mi di tʉnts'a ra søcuą. Nɛ n'da ran t'uti bi xicä, nɛ nt'øde rá nde tengu ran gäni: “Ba ɛ̨cua gua nuua,” bi 'yɛ̨ngui. \v 2 Nɛ dá hɛ̨tä bʉ, nɛ dá nu n'da ra t'axca ndøfani. Nɛ nu'a mi huxpʉ mi hą n'da ran są, nɛ bi mba ma unni n'da ra corona. Nɛ bi mba bʉ ząi da dąh yʉn sʉi din ja. \v 3 Nɛ nu ra Jesús ra T'ʉdɛ'yo bi xøc'a ná yoho rán cuahmi ra søcuą. Nɛ dá øcä a bi mam man'da ran t'uti, bi xicä: “Ba ɛ̨hɛ, gua nu,” bi 'yɛ̨ngui. \v 4 Nɛ dá nugä, bi bøm bʉ n'da ra thɛnga ndøfani. Nɛ mi huxpʉ n'da, nɛ bi mba ma unni ra espada xʉm mba. Nɛ bin t'un'na ran t'ɛ̨di gue di japi din sʉ'ʉ yʉ ją'i gätho 'bʉpʉ ja ra ximhäi, ngue din hyo n'da ngu n'da ʉ. \v 5 Nɛ nu'a ra Jesús ra T'ʉdɛ'yo bi xøcua ná hyu ran cuahmi, nɛ xø dá øcä rá nde man'da ran t'uti bi xicä: “Ba ɛ̨hɛ, gua nu,” bi 'yɛ̨ngui. 'Bex dá nugä bi bøm bʉ n'da ra 'bondøfani, nɛ mi huxpʉ n'da mi hą ra t'ɛnt'i. \v 6 Nɛ dá øcä n'da ra nde bi bøm bʉ mi 'bäh yʉn t'uti, bi 'yɛ̨na: “Hønt'a n'da kilo ra trigo da dän'a n'dapa, nɛ hønt'i hyu kilo ra cebada da dän'a n'dapa. Pɛ dami jamansuhʉ ra aceite nɛ ra vino, o gadí japi dim 'bɛdi.” \v 7 Nɛ nu'bʉ mi xøc'a ná goho ran cuahmi a ra T'ʉdɛ'yo, dá øcä rá nde man'da ran t'uti, bi 'yɛ̨ngui: “Ba ɛ̨hɛ gua nu,” bi 'yɛ̨na. \v 8 Nɛ 'bex dá nugä bi bøm bʉ n'da ra ndøfani xʉn c'axt'i ts'ʉ. Nɛ mi huxpʉ a n'da t'ɛ̨mbi ran dąte, nɛ mí tɛn'na ran dąte n'da gue xí bøm bʉ 'bʉ ʉ xʉn du. Nu'ʉ bin t'un ra ts'ɛdi di manda ʉ ná goho bʉ 'bʉh yʉ ją'i gätho ra ximhäi. Nɛ nu'ʉ bin ja ra ts'ɛdi gue da hyo yʉ ją'i nangue ra espada, nɛ nangue din tumanthuhu, nɛ nangue ra gɛ̨hɛ̨, nɛ yʉ zate da hyo yʉ ją'i. \v 9 Nɛ nu'bʉ mi xøc'a ná cʉt'a rán cuahmi ra søcuą a ra T'ʉdɛ'yo, dá nugä bʉ n'da ra mɛxa guepʉ i pa m'bøspe Oją, gue bim 'bøts'e zɛhɛ ʉ yʉ 'yɛ̨c'yɛi. Nɛ dá nugä bi hyupʉ 'bimɛxa yʉ́ te ʉ gätho í tho a rám hman Oją, nɛ bi ma nangue ra Cristo. \v 10 Nɛ gätho ʉ mi hupʉ 'bimɛxa nts'ɛdi bi 'yɛ̨na: “Ma Hmu tątethoho ni ts'ɛdi, nɛ xʉn ho i, nɛ majuąni guím ma. Ham'mi pa gui tø'mi ngue gui 'yørpa ran juąnbi ʉ, nɛ gui cospa ʉ yʉ ją'i 'bʉpʉ ja ra ximhäi 'bɛ'a bi 'yørcahe,” bi 'yɛ̨n'ʉ. \v 11 Pɛ nu'ʉ bin t'un yʉ́ pahni xʉn t'axi, nɛ bi sifi da dø'mi ts'ʉ 'da yʉ pa, ja gue'bʉ bi gua'ʉ dí du a rám hman Oją ʉ yʉ́ mi'yɛ̨hɛhʉ, ngue tengu ʉ. \v 12 Nɛ nugä dra Xuuagä dá nugä ra T'ʉdɛ'yo bi xøc'a ná 'dato rán cuahmi a ra søcuą. Nɛ 'bex bin ja n'da ra 'yąmhäi nts'utho. Nɛ nu'a ra hyadi gätho 'bex bi boqui tengu n'da ra 'bo'bø't'e, nɛ nu'a ra ząna 'bex bi thɛngui tengu ra ji. \v 13 Nɛ gätho yʉ sø bi däpʉ häi, tengu n'da ra za i høh yʉ́n dät'o 'bʉ i huąn ran dąhi. \v 14 Nɛ nubʉ xʉn c'ammi ra ximhäi, bi mba m'bants'i tengu'bʉ ra søcuą, bim 'bɛdi. Nɛ gätho yʉ t'ʉhäi mi ja bʉ ja ra dehe, pɛ nɛ'ʉ gätho yʉ t'øhø, bi mba ma pädi bʉ mi ja. \v 15 Nɛ gätho yʉ ts'ʉt'abi bʉ ja ra häi, nɛ gätho yʉ́ ngʉrpi yʉ ją'i, nɛ gätho yʉ hmudofʉi, nɛ gätho yʉ mɛmbɛti, nɛ gätho i jasɛ yʉ́ ts'ɛdi, nɛ gätho yʉ 'yɛ̨hɛ, nɛ gätho hing yʉ 'yɛ̨hɛ, bi mba bʉ dąpo, mi honi hapʉ din 'yąni guepʉ ja yʉ hyąnhäi, o guepʉ ja yʉ hyądo. \v 16 Nɛ gätho mi nde ʉ da zɛmba yʉ́ yą yʉ do 'bʉ bi xo't' yʉ t'øhø nɛ da go'mi, ngue i su da nu a rá cuɛ a i huxpʉ ja ran thuts'i mahɛ̨ts'i, nɛ'a ra T'ʉdɛ'yo. \v 17 Nguetho bi zøn ra pa ran ʉnbi nts'utho, nɛ njon da zä da hyät ran ʉnbi. \c 7 \s1 Rá 'bede ʉ yʉ israel bʉ mahɛ̨ts'i \p \v 1 Nɛ nubʉya dá nugä goho yʉm 'bɛhni mahɛ̨ts'i, nɛ 'da a n'danni mi 'bäpʉ rá nyąni ra ximhäi i sąm'ma ran dąhi i 'yo ua gue xíngui ts'ʉ din 'yo bʉ ja ra häi, o guepʉ ja ra dądeją, nɛ xínga gue di 'yąn yʉ za. Nɛ'ʉ yʉ dądeją hin di 'yąni, di nɛqui tengu n'da ra xito xʉn juąni thoho. \v 2 Nɛ dá nugä n'da ram 'bɛhni mahɛ̨ts'i bí 'yɛ̨pʉ ní bøx ra hyadi, nɛ nu'a bá hyą a rá sello Oją ngue i 'bʉi, nɛ nts'ɛdi bi mba't'ʉ goho yʉ́m 'bɛhni Oją gue i 'bäpʉ yʉ́ nyąni ra ximhäi. Gue'ʉ mi 'bäpʉ bin t'un ra ts'ɛdi di ʉnba ra häi nɛ ra dądeją. \v 3 Nɛ nu'a ram 'bɛhni mi hą ra sello, bi xi ʉ mi'da gue da dø'mi ts'ʉ, him 'bex di ʉnba ra häi o gue ra dądeją o gue yʉ za, ja gue'bʉ di selloba bʉ ja yʉ́ dɛ̨ yʉ 'yɛ̨c'yɛi a rá sello Oją. \v 4 Nɛ dá øcä hangu bi 'beh yʉ ją'i di jap ra sello yʉ́ dɛ̨, n'da ciɛnto nɛ yote ma goho mahuąhi, bi thąsta ʉ yʉ́m bom'bɛto yʉ́ ts'ʉnt'ʉ ra Israel. \v 5 Bi thąsta ʉ 'dɛ'mayo mahuąhi yʉ́m bom'bɛto ra Judá. Nɛ bi thąsta ʉ 'dɛ'mayo mahuąhi yʉ́m bom'bɛto ra Rubén. Nɛ bi thąsta ʉ 'dɛ'mayo mahuąhi yʉ́m bom'bɛto ra Gad. \v 6 Nɛ bi thąsta ʉ 'dɛ'mayo mahuąhi yʉ́m bom'bɛto ra Aser. Nɛ bi thąsta ʉ 'dɛmayo mahuąhi yʉ́m bom'bɛto ra Neftalí. Nɛ bi thąsta ʉ 'dɛ'mayo mahuąhi yʉ́m bom'bɛto ra Manasés. \v 7 Nɛ bi thąsta ʉ 'dɛ'mayo mahuąhi ʉ yʉ́m bom'bɛto ra Simeón. Nɛ bi thąsta ʉ 'dɛ'mayo mahuąhi yʉ́m bom'bɛto ra Leví. Nɛ bi thąsta ʉ 'dɛ'mayo mahuąhi ʉ yʉ́m bom'bɛto ra Isacar. \v 8 Nɛ bi thąsta ʉ 'dɛ'mayo mahuąhi ʉ yʉ́m bom'bɛto ra Zabulón. Nɛ bi thąsta ʉ 'dɛ'mayo mahuąhi ʉ yʉ́m bom'bɛto ra José. Nɛ bi thąsta ʉ 'dɛ'mayo mahuąhi ʉ yʉ́m bom'bɛto ra Benjamín. \s1 Yʉ ją'i mi he yʉ pahni xʉn t'axi \p \v 9 Nɛ nugä dra Xuuagä, dá handi nɛ dá nugä xʉn ngu yʉ ją'i nɛ njon da zä da mbede hangu na ngu dá nugä. Dá nu ʉ i 'bäpʉ gätho ʉ 'da gue 'dahma 'dan'yo bʉ na yą, nɛ gätho ʉ 'da gue 'dahma 'dan'yo yʉ́ 'yʉ, nɛ gätho ʉ 'da gue 'dahma 'dan'yo yʉ́ häi mi 'bʉi. Nɛ gätho ʉ mi 'bäpʉ mí hɛ̨t'a mí huxpʉ ja ran thuts'i bʉ mahɛ̨ts'i, nɛ mi hɛ̨t'a ra Jesús ra T'ʉdɛ'yo. Gätho mi 'bäpʉ mi he yʉ́ pahni xʉn t'axi, nɛ mi cą yʉ xijam'boza. \v 10 Nɛ gätho nts'ɛdi bi 'yɛ̨na: \q1 Ɛ̨mmɛ dín numanho ahe, ma Oją ahe, \q1 tątetho ni ts'ɛdi, nɛ'e gra Jesús gra T'ʉdɛ'yo, dí ɛ̨s'ahe ngue gá pøje, bi 'yɛ̨n ʉ. \m \v 11 Nɛ gätho yʉm 'bɛhni mahɛ̨ts'i bi mbä'ts'a mi hupʉ made bʉ mahɛ̨ts'i, nɛ gätho 'däte ma goho yʉ dąc'yɛi nɛ'ʉ gätho goho yʉn t'uti bi mbäs' thoho gätho mi 'bʉpʉ, bin dąnyahmu, bi nye'mahäi, bi dąnde Oją i hu inde bʉ. \v 12 Gätho bi 'yɛ̨na: \q1 Nɛcähe 'dat'a dím bɛ̨mhbe, dí ɛ̨s'ahe, ma Oją ahe, nuįxte xʉn ho i. \q1 Nɛ gätho guí pądi. Ząi dí xi ahe jamadi nangue ran ho guí ørcahe. Dín numansu ahe, nɛ nte guí hɛ̨mbi, pɛ i ja ni ts'ɛdi xʉn ho, nɛ gam 'bʉi høn'bʉ go njąm'bʉ maząi. \q1 Nɛ høn'a tho dím bɛ̨n ahe ya, bi 'yɛ̨n'ʉ. \m \v 13 Nɛ nu n'da ra dąc'yɛi bi 'yängä dra Xuuagä: “Ha guí pądi hapʉ bá nɛx yʉ.” \v 14 Nɛ dá ɛ̨mp'a ra dąc'yɛi: “Nu'i guí pądi.” Nɛ nu'a ra dąc'yɛi bi 'yɛ̨ngui: “Nu'ʉ gue'ʉ bi 'yɛ̨c'yɛi Oją 'bʉ mi ja ran ʉnbi ndumbʉi tho bʉ ja ra ximhäi. Nɛ nu'a rá ji ra Jesús gue a í bo yʉ́ pahni ʉ, bi japi xtan t'axi. \v 15 Janangue'a i 'bähnʉ ja rá hmi Oją yʉ. Nɛ in 'yɛ̨hɛ ma pa nɛ ra xui ua ja rá niją Oją. Nɛ gue'a i huxpʉ ja ran thuts'i di jamansu yʉ. \v 16 Nɛ him man'dandį din tumanthuhu yʉ, nɛ him man'dandį din tuthe. Nɛ him man'dandį da nu ran ʉnbi nam pa ra hyadi, xinga gue ʉ mi'da xʉm pa di ʉnbi. \v 17 Nguetho nu ra Jesús ra T'ʉdɛ'yo gue i 'bʉ inde bʉ mahɛ̨ts'i da 'yøt'e tengu 'bʉ ra mbändɛ'yo, nɛ da zixpʉ hapʉ i ja ra dehe gue di un ra te yʉ́ mbʉi. Nɛ nu'a Oją him man'dandį di japi din zoni.” \c 8 \s1 Ná yoto ran cuahmi nɛ ra t'uts'i ra oro \p \v 1 Nɛ nu'bʉ mi xøcua na yoto yʉ́n cuahmi ra søcuą, made ora njom bin yą bʉ mahɛ̨ts'i nɛ nte bi 'yąni. \v 2 Nu'bʉ mí gua'a bʉya dá nugä yoto yʉm 'bɛhni mahɛ̨ts'i ząi i 'bäpʉ ja rá hmi Oją, nɛ bin t'un yʉ thʉxi n'da ngu n'da. \v 3 Nɛ dá nugä n'dan'yo ram 'bɛhni mahɛ̨ts'i, bi mba bim 'bäpʉ ja rá mɛxa yʉn t'unni, nɛ mi thɛ n'da ra t'uts'i ra oro nɛ bi mba nt'unni xʉn ngu rá ndɛga ra za din zø bʉ, i yʉman'u, nɛ nu'a rá 'bifi da mba ma uąspi yʉ́m hma yʉ 'yɛ̨c'yɛi 'bʉ i ɛ̨spa Oją. Nɛ gätho i zø bʉ ja rá mɛxa ra oro gue i høpʉ ja rá hmi a Oją i hu inde bʉ. \v 4 Nɛ nu'a ra 'bifi i nɛxpʉ ja rá t'uts'i a ram 'bɛhni, mauąts'i yʉ́m hman yʉ 'yɛ̨c'yɛi 'bʉ i ɛ̨spa Oją, nɛ bi zøm bʉ bí 'bʉ Oją. \v 5 Nɛ nu'a ram 'bɛhni bi yus' yʉ dɛspi bʉ ja ra t'uts'i ra oro gue mi zø bʉ ja ra mɛxa, nɛ bi 'yɛm bʉ ja ra ximhäi. Nɛ 'bex dá øcä nts'ɛdi yʉn gäni din thoni. Nɛ dá nu nts'ɛdi yʉ huɛi bi c'uɛ̨ti bʉ ja ra ximhäi, nɛ bin ja n'da ra 'yąmhäi bʉ. \s1 Yʉ thʉxi \p \v 6 Nuya bim 'bäpʉ yoto yʉm 'bɛhni mahɛ̨ts'i i tø'mi da huixt' yʉ́ thʉxi. \v 7 Nɛ rá mbʉdi ram 'bɛhni bi huixt' rá thʉxi, 'bex bi t'ɛn bʉ häi yʉn do, nɛ ra sibi, mauąspi ra ji. Nɛ ná hyu xɛqui ra häi bin zø, bi gopʉ mi yoxɛqui ra häi. Nɛpʉ na hyu xɛqui bin zø yʉ za nɛ yʉ t'ɛi xʉn c'ammi. Pɛ bi gohi yo xɛqui ngue him bin zø. \v 8 Nɛ na yoho yʉm 'bɛhni bi huixt' rá thʉxi, nɛ dá nu tengu n'da ra t'øhø xʉn ndoho, i sø nɛ ɛ̨mmɛ ndøspi, nɛ bi mba nt'ɛnt'i bʉ ja ra dądeją. \v 9 Nɛ na hyu xɛqui ra dądeją bi japi din ji. Nɛ gätho bi du ʉ mi 'bʉpʉ mbo ra dehe. Nɛ gätho yʉ dąmbosa gue mi 'yo bʉ bin ts'oni. Pɛ bi go ʉ yoxɛqui ra dądeją ngue him bin ts'oni. \v 10 Nɛ ná hyu yʉm 'bɛhni bi huixt' rá thʉxi. Nɛ 'bex bi däh mahɛ̨ts'i n'da ra sø xʉn ndoho ngue i zø nɛ ɛ̨mmɛ xɛh yʉ t'ʉsibi. Nɛ bi däpʉ ja ná hyu yʉ dąthe nɛ ná hyu yʉ mbøthe bʉ ja ra ximhäi. \v 11 Nu rá thuhu ra sø ngue bi dägui ra Ajenjo na. Nɛ guepʉ bi däh ra sø gätho ra dehe ɛ̨mmɛ bi ju'ts'i. Nɛ xʉn ngu yʉ ją'i bi du ngue bi zi a ra dehe xʉn ju. \v 12 Nɛ nu ná goho ram 'bɛhni bi huixt' rá thʉxi. Nɛ 'bex bi boqui ná hyu xɛqui ra hyadi, nɛ'a ná hyu xɛqui ra ząna bi boqui. Nɛ a ná hyu nɛts'i yʉ sø bi boqui. Nɛ mbɛ ngoho ora ra pa nɛ ra xui him bin ja ran nɛqui. \v 13 Nɛ drá Xuuagä dá nu n'da ram 'bɛhni mahɛ̨ts'i mi 'yo inde bʉ mahɛ̨ts'i, nɛ ɛ̨mmɛ nts'ɛdi mbafi, bi 'yɛ̨na: “Huɛ̨cate, huɛ̨cate, huɛ̨cate yʉ ją'i 'bʉpʉ ja ra ximhäi, nangue 'bɛ'a din ja 'bʉ bi huixt' yʉ́ thʉxi yʉ mi hyu yʉm 'bɛhni mahɛ̨ts'i gue i 'bähnʉ,” bi 'yɛ̨na. \c 9 \p \v 1 Nɛ ná cʉt'a yʉm 'bɛhni bi huixt' rá thʉxi nɛ dá nu n'da ra sø tengu n'da ram 'bɛhni mahɛ̨ts'i ngue hingui ho, bi däpʉ mahɛ̨ts'i bi zøpʉ ja ra ximhäi. Nɛ bin t'un'na n'da ran sogui da xoc ra hyąhäi ngue ɛ̨mmɛ xʉn hɛ̨ nɛ nts'utho, guepʉ i 'bʉ a ra zįthu. \v 2 Nɛ nu'bʉ mí xoc'a, bi bøm bʉ ra 'bifi xʉm pothi tengu 'bʉ fʉn ra sibi xʉn ndoho. Nɛ 'bex bi go'ma ra hyadi a ra 'bifi nɛ bin uąnts'ui ran dąhi gätho ra ximhäi. \v 3 Nɛ xʉn ngu yʉ hɛ'yąxi bi bøm bʉ ja ra 'bifi ngue bin 'yo gätho ra ximhäi. Nɛ bin t'un yʉ́ ts'ɛdi da 'yøt'e tengu ran ʉnbi di un yʉ mbozʉ. \v 4 Nɛ bi sifi ngue hin di ts'on yʉ t'ɛi o gue yʉ za o gue mi'da i ja ua ja ra ximhäi, hønt'ʉ yʉ ją'i di ʉnbi gätho to'o him mi ja rá sello Oją bʉ ja yʉ́ dɛ̨. \v 5 Nɛ him bi japi da hyo yʉ ją'i, hønt'a cʉt'a ząna di ʉnba yʉ ją'i, tengu i øt' yʉ mbozʉ 'bʉ i sa n'da. \v 6 Nɛ nu'ʉ yʉ pa gue i 'yo ua yʉ hɛ'yąxi in nde yʉ ją'i da du pɛ hingui sä da du, hønt'a ran ʉnbi thoho da nu. \v 7 Nɛ nu yʉ hɛ'yąxi di nɛqui tengu yʉ fani ɛ̨na da mba ra sʉi, pɛ nu yʉ́ hmi tengu yʉ́ hmi yʉ ją'i, nɛ i hu'ts' yʉ corona yʉ oro. \v 8 Nɛ nu ʉ mi ja yʉ́ xtą tengu n'da ra xisu, nɛ mi ja yʉ́ ts'i tengu yʉ́ ts'i ra dązate. \v 9 Nɛ nu ʉ mi ja bʉ yʉ́ tįya tengu rá xi ra dąhuą, pɛ xʉm mɛ tengu ra t'ɛgui. Nɛ di hį yʉ́ zahua tengu'bʉ yʉ carro i jʉt yʉ fani i tihi, ɛ̨mmɛ di thoni tengu'bʉ i pa bʉ ja ran sʉi. \v 10 Nɛ nu yʉ́ 'yozʉ tengu yʉ mbozʉ, nɛ cʉt'a ząna bin t'un ran t'ɛ̨di di ʉnba yʉ ją'i, nangue yʉ́ 'bite i ja yʉ́ 'yozʉ. \v 11 Nɛ nu'a rá hmu ʉ yʉ hɛ'yąxi 'bʉpʉ ja ra hyąhäi ngue ɛ̨mmɛ xʉn hɛ̨, nɛ nu'a rá thuhu ra Abadón ngue rá nde ra hebreo, nɛ nu'ʉ yʉ griego ɛ̨mbi ra Apolión. Pɛ nu rá thuhu nde da ma, gue nde di ts'oni 'bɛ'a gätho i ja. \v 12 Nuya rá mbʉdi ran ʉnbi bi thogui, pɛ ba ɛ̨h mi yoho yʉn ʉnbi. \v 13 Nɛ ná 'dato yʉm 'bɛhni bi huixt' rá thʉxi. 'Bex dá øcä n'da ra nde bi bøm bʉ ja yʉ́ dąni gue'ʉ mi ja bʉ goho yʉ́ ts'ąt'i ra mɛxa ngue ra oro i høpʉ ja rá hmi Oją. \v 14 Nɛ nu a ra nde bi 'yɛ̨mp'a ná 'dato yʉm 'bɛhni mahɛ̨ts'i gue i ja bʉ rá thʉxi: “Dami xoc'ʉ goho yʉm 'bɛhni mahɛ̨ts'i ngue nthu't'i bʉ ja ra dąthe Eufrates,” bi t'ɛ̨mbi. \v 15 Nɛ bi mba nsoqui, nguetho bi dø'mi da zøn ra ora, nɛ ra pa, nɛ ra ząna, nɛ ra jɛya da soc'ʉ. Nɛ da mba ʉ da hyo a ná hyu nją'i bʉ 'bʉh yʉ ją'i gätho ra ximhäi. \v 16 Nɛ yociɛnto millone yʉ dofʉi i hux yʉ ndøfani bi dɛn'ndʉ. Nugä dra Xuuagä dá øcä hangu na ngu bi mba. \v 17 Nɛ in ja bʉ 'bʉ má nugä yʉ ndøfani, nɛ nu'ʉ yʉ dofʉi madin tøgue bi däc yʉ́ tįya ra t'ɛgui ma cʉhʉ xʉn thɛni, xʉn c'ammi nɛ xʉn c'axt'i. Nɛ nu'ʉ yʉ́ yą yʉ ndøfani tengu yʉ́ yą yʉ dązate. Nɛ bi bøm bʉ ja yʉ́ nde yʉ ndøfani ra sibi nɛ ra 'bifi nɛ ra dɛspi. \v 18 Nɛ na hyu ram 'bede yʉ ją'i mi 'bʉcua ja ra ximhäi bi du nangue rán ʉnbi ra sibi, ra 'bifi nɛ ra dɛspi gue bi bøm bʉ yʉ́ nde yʉ ndøfani. \v 19 Nu yʉ ndøfani mi ja yʉ́ ts'ɛdi nangue 'bɛ'a bi bøm bʉ ja yʉ́ nde, nɛ mi ja ra ts'ɛdi yʉ́ 'yozʉ, nguetho yʉ́ 'yozʉ i ja yʉ́ yą tengu yʉ pozʉ di ʉnba yʉ ją'i. \v 20 Nɛ gätho mi'da yʉ ją'i gue him bi du, him bi päh yʉ́n 'yomfɛ̨ni, pɛ guexta'a bi dąnde yʉ zįthu nɛ'ʉ yʉ hmite bi 'yøzɛhɛ, yʉ́n t'øt'e ra oro nɛ ra t'axi nɛ ra fɛxna t'ɛgui, nɛ ra do, nɛ yʉ za, yʉ hmite ʉ gue hingui nute nɛ hingui øhnahyą, nɛ hingui sä din 'yo. \v 21 Nɛ xingui ts'ʉ bi hyɛh yʉn t'øt'e xʉn ts'o. Guexta'a bin hyodu nɛ bim bądi nɛ bin 'yomt'ɛ̨ni, nɛ bim pɛ̨. \c 10 \s1 Ra t'ʉsøcuą i cą n'da rám 'bɛhni Oją \p \v 1 Nɛ nugä dra Xuuagä dá nugä man'da rám 'bɛhni Oją bá cąh mahɛ̨ts'i, mi ja rá ts'ɛdi. Nɛ bán 'youi n'da ra güi, nɛ mi comba ra 'bɛjʉni rá yą. Nɛ nu'a rá hmi bi yoxni tengu ra hyadi, nɛ nu'ʉ yʉ́ gua madi nɛqui tengu'bʉ n'da ra sibi. \v 2 Nɛ mi cą n'da ra t'ʉsøcuą ma tʉnts'i. Nɛ nu'a rán 'yɛigua mí nɛmp'ʉ ja ra dądeją, nɛ nu'a rá gąhągua mi nɛmp'ʉ ja ra häi. \v 3 Nɛ nu'a ram 'bɛhni nts'ɛdi bi mbafi, tengu'bʉ i mba a ra dązate. \v 4 Nɛ nu'bʉ mi mbafi, 'bex dá øcä yoto yʉn gäni. Nɛ mí ɛ̨ngä xcá o't'ä ra søcuą 'bɛ'a dá nugä, pɛ 'bex dá øcä n'da ra nde mahɛ̨ts'i bi 'yɛ̨ngui: “'Yo guí o't'ya 'bɛ'a bi ma yʉn gäni, nguetho hingui sä gui ma 'bɛ'a bi man'ʉ.” \v 5 Nɛ dá nugä rám 'bɛhni Oją mahɛ̨ts'i gue i 'bäpʉ ja ra deją nɛpʉ ja ra häi, bi 'uą'ts' rán 'yɛi bʉ mahɛ̨ts'i. \v 6 Nɛ bi ndønba rá thuhu Oją i 'bʉi nɛ dim 'bʉi maząi, gue bi 'yøt' mahɛ̨ts'i nɛ ra ximhäi nɛ ra deją nɛ gätho 'bɛ'a i jabʉ. Bi ndønba rá thuhu, gue majuąni hin da dø'mi mi'da yʉ pa 'bɛ'a din ja. \v 7 Nɛ ɛ̨na, nu'bʉ bi huixt' rá thʉxi a ná yoto rám 'bɛhni Oją gue mi 'bʉhnʉ, 'bex din ja bʉya 'bɛ'a bi xi Oją yʉ́ pøngahyą maya'bʉ gue din ja, gue him mám fądi. \v 8 Nɛ nu'a ra nde mahɛ̨ts'i bi 'yɛ̨ngä mahøn'a: “Nu'i, ní mba bʉ, bá cąn'a ra søcuą gue i cą'a rám 'bɛhni Oją mahɛ̨ts'i i 'bähnʉ ja ra deją nɛ ra häi.” \v 9 Janangue'a dá mbagä bʉ mi 'bä'a ram 'bɛhni mahɛ̨ts'i, nɛ dá xifi gue di 'dac'a ra søcuą. Nɛ nu'a ram 'bɛhni bi 'yɛ̨ngui: “Cąni, nɛ gui sa. Nɛ nu'bʉ gá sa, tengu'bʉ ra t'afit'asa bʉ dán zä ni nde, pɛ nu'bʉ bi mba bʉ ni foho ɛ̨mmɛ xtán ju bʉya.” \v 10 Nɛ dá cąngä ra søcuą bʉya, nɛ dá sagä a. Nɛ bin ja tengu bi xicä ram 'bɛhni, xʉ cʉhi 'bʉ má sagä, ɛ̨mmɛ xʉn ų, pɛ guepʉ ma foho, ɛ̨mmɛ xʉn ju. \v 11 Nɛ bi xiqui: “Jatho gui mamp'a rám hma Oją mahøn'a, hønbʉ go hapʉ 'bʉh yʉ ją'i 'dahma 'dan'yo bʉ na yą nɛ 'da n'danni yʉ́ häi, nɛpʉ 'bʉh yʉ ts'ʉt'abi.” Nɛ gue'a bi sicä a dra Xuuagä. \c 11 \s1 Yoho yʉ pøngahyą \p \v 1 Nɛ nugä dra Xuuagä, bin 'dacä n'da ra t'ɛni gue ra za, nɛ bi t'ɛ̨ngui: “Ní mba bʉ ja ra dąniją nɛ gui 'yɛni hangu na ndoho ra ngu. Nɛpʉ ja ra mɛxa i pøx yʉn t'unni yʉ ją'i.” Nɛ bi siqui ga pede hangu na ngu yʉ ją'i i thąnde Oją bʉ. \v 2 Pɛ bi sicä: “O guí ɛni hangu na ndoho ra häi ma mbä't'i bʉ thi ja ra dąniją, nguetho bin t'un'dʉ yʉ ją'i 'dahma 'dan'yo bʉ na yą, gue'ʉ hingui pą Oją. Nɛ yote ma yozna din 'yo bʉ nɛ di ʉn'na rá hogahnini Oją.” \v 3 Nɛ bi 'yɛ̨ngui: “Ga pɛnhdä bʉ yoho ma pøngahyą, nɛ da hye yʉ he tengu'bʉ i tu yʉ́ mbʉi. Nɛ n'da mahuąhi yo ciɛnto nɛ hyąte pa da man'a mam hmangä bʉ ʉ,” ɛ̨n Oją. \v 4 Nɛ nu'ʉ yoho yʉ́ pøngahyą Oją, gue'ʉ mí u'ʉ yoho yʉ za ngue yʉ olivo, nɛ'ʉ yoho bʉ tøh yʉ lámpara gue i 'bäpʉ ja rá hmi ra Hmu mahɛ̨ts'i, gue'a di manda gätho ra ximhäi. \v 5 Nɛ to'o im bɛ̨ni di ʉnba ʉ yoho yʉn 'yohʉ gue yʉ́ pøngahyą Oją, da bøn ra sibi bʉ yʉ́ nde ngue'a í zø'ʉ. Nɛ gue'a dí du'ʉ gätho yʉ́n sʉihʉ ʉ yoho yʉ́ pøngahyą Oją. \v 6 Nɛ nu'ʉ yoho yʉ pøngahyą, din ja yʉ́ ts'ɛdi ngue di japi hin din 'ye gätho yʉ pa gue dim pøngahyą bʉ. Nɛ din ja rá ts'ɛdi gue gätho yʉ dehe di japi ngue din ji. Nɛ din ja yʉ́ ts'ɛdi hønt'a go 'bɛ'a man ʉnbi di ʉnba ra ximhäi, hønt'a go ní pa i nde. \v 7 Nɛ nu'bʉ mi gua'a rá 'bɛfi Oją ʉ, 'bex bi bøm bʉ ja ra hyąhäi ɛ̨mmɛ xʉn hɛ̨ tengu n'da ran dątezate, rám 'bɛhni ra zįthu ɛ̨mmɛ nts'utho. Nɛ bi mba bʉ, bi zʉ'ʉ yoho yʉ́ pøngahyą Oją, nɛ bi dąha bi hyo ʉ. \v 8 Nɛ nu'ʉ yʉ́ ngøc'yɛi ʉ yoho bi du, mi 'bɛm bʉ ja ra calle made ra dąhnini, gue n'dat'a ra hnini guepʉ bi du ra Hmu mahɛ̨ts'i bʉ ja ra pont'i. Nɛ nu'a ran ts'o bin ja bʉ ja ra dąhnini 'da'angu nan ts'oui bin ja bʉ ja ra hnini Sodoma, nɛpʉ ja ra häi Egipto. \v 9 Nɛ nhyupa made bi mba yʉ ją'i gätho 'dahma 'dan'yo bʉ na yą gue bi nɛxpʉ gätho yʉ häi, bi hyɛ̨t'ʉ 'bom bʉ xí du. Nɛ him bi japi bi mba nt'ägui. \v 10 Nɛ gätho yʉ ją'i i 'bʉcua ja ra ximhäi bin johya 'bʉ mi du ʉ, nɛ nangue ran johya, bi un yʉn t'unni n'da ngu n'da, nɛ bi hyu yʉ́ mbʉi ngue hin di paha mahøn'a ʉ yʉ́ pøngahyą Oją, nguetho bi nu ran ʉnbi nangue 'bɛ'a bi 'yørpa ʉ. \v 11 Pɛ nu'bʉ mi tho a nhyupa made mi 'bom bʉ, pɛ Oją bi un ra xɛhyą mahøn'a, nɛ 'bex bi ndants'ʉ, nɛ gätho to'o bi nu, ɛ̨mmɛ bin su ʉ. \v 12 'Bex bá ɛ̨'a n'da ra nde mahɛ̨ts'i nts'ɛdi bin yą, bi 'yɛ̨mp'ʉ: “Ba ɛ̨cua ya,” bi 'yɛ̨na. Nɛ bi ndex mahɛ̨ts'i ʉ, in 'yohʉ n'da ra güi. Nɛ gätho yʉ́n sʉihʉ mi 'bäpʉ bi nu 'bɛ'a bin ja. \v 13 Nɛ nu'bʉ mi mba ʉ yʉ́ pøngahyą Oją, 'bex bi 'yąn ra häi bʉ ja ra dąhnini, ɛ̨mmɛ nts'utho. Nɛ ná 'dɛt'a ra xɛqui ra hnini bin ts'oni, yoto mahuąhi yʉ ją'i bi du nangue nts'ɛdi ra 'yąnhäi. Nɛ nu'ʉ yʉ ją'i gue him bi du, ɛ̨mmɛ bin su, nɛ bi 'yɛ̨spa Oją mahɛ̨ts'i bʉya. \v 14 Nuya ná yoho yʉn ʉnbi bi thogui, nɛ 'bex ba ɛ̨'a ná hyu ran ʉnbi. \s1 Ná yoto ra thʉxi \p \v 15 Nɛ nu'bʉ mi huixt' rá thʉxi a ná yoto ram 'bɛhni mahɛ̨ts'i gue mi 'bäpʉ, 'bexque nt'øde bʉ mahɛ̨ts'i xʉn ngu yʉ nde nts'ɛdi bin yą, bi 'yɛ̨na: \q1 Nuya gätho ra ximhäi bi dą Oją ma Hmuhʉ, \q1 nɛ'a ra Cristo bi huahni, \q1 nɛ hønt'ʉ di manda bʉ høn'bʉ go njąm'bʉ maząi, bi 'yɛ̨n'ʉ yʉ nde i yą mahɛ̨ts'i. \m \v 16 Nɛ nu'ʉ 'däte magoho yʉ dąc'yɛi ngue mi hupʉ ja yʉ́n thuts'i di mbä't'a Oją bʉ mi hudi, bin dąnyahmu nɛ bi dąnde Oją. \v 17 Nɛ bi 'yɛ̨m 'bʉ mi dąnde: \q1 Nu'i ma Oją ahe nte guí hɛ̨mbi, \q1 Nu'i ząi guí 'bʉi, nɛ ząi gmi 'bʉi, \q1 nuya gá dʉ'mi gá 'bɛrpa yʉ́ ts'ɛdi gätho mi'da, \q1 nɛ da zä gui manda xʉn ho 'bɛ'a gätho i ja. \q1 Dí xi ahe jamadi, ngue ya gá 'yuh ni ts'ɛdi tąte thoho. \q1 \v 18 Nu'ʉ yʉ ją'i i 'bʉpʉ hønbʉ go hapʉ i ja yʉ häi ɛ̨mmɛ bin cuɛ \q1 ngue ya bi zøn ra ora da nu ran ʉnbi. \q1 Nuya bi zøn ra ora da nu nin juąnbi, nɛ gätho ʉ xʉn du. \q1 Bi zøn ra ora gue gui un'dʉ ya 'bɛ'a bi dą'ʉ ni 'yɛ̨hɛ nɛ ni pøngahyą. \q1 Nɛ bi zøn ra ora gue gui un'dʉ yʉn t'unni gätho bi 'yɛ̨c'yɛi, \q1 hønt'a go to'o i ja yʉ́ ts'ɛdi, nɛ'ʉ hin'yʉ yʉ́ ts'ɛdi. \q1 Nɛ bi zøn ra ora, gue gui jua'ʉ gätho to'o di ʉnba yʉ́ miją'ihʉ, bi 'yɛ̨n'ʉ. \m \v 19 Nɛ nu'bʉ mi gua'a bi man'ʉ yʉ dąc'yɛ̨i, dra Xuuagä dá nugä nsoqui ra dąniją mahɛ̨ts'i. Nɛ dá nugä ra huada i høpʉ mbo, guepʉ m'bɛ'ts'i ran hoqui bi 'yøt'ui Oją ʉ yʉ́ 'yɛ̨c'yɛi. Nɛ bin ja nts'ɛdi ra huɛi, nɛ bin thoni, nɛ yʉn gäni, nɛ bin ja n'da ra 'yąmhäi, nɛ bi hyøh yʉn do. \c 12 \s1 Ra xisu nɛ ra jąrga \p \v 1 Nɛ dá hant'a n'da ran t'uti xʉn ndoho bʉ magąts'i, ngue n'da ra xisu mi he ra hyadi ngue rá pahni, nɛ mi tøpʉ ja ra ząna. Nɛ mi hu'ts'a n'da ra corona gue min 'youi 'dɛ'mayoho yʉ sø. \v 2 Nɛ nu'a ra xisu mi hąt'ʉhni a, nɛ ɛ̨mmɛ mi mbafi ngue xʉn ʉ, ngue nde dim 'bʉh rá t'ʉhni. \v 3 Nɛ bi nɛqui bʉ man'da ran t'uti tengu n'da ra jąrga xʉn ndoho nɛ xʉn thɛni, ɛ̨mmɛ nts'utho. Nɛ nu'a ra jąrga mi ja yoto yʉ́ yą, nɛ n'da ngu n'da yʉ́ yą mi hu'ts' yʉ corona. Nɛ mi ja 'dɛt'a yʉ́ dąni. \v 4 Nɛ nu'bʉ mi uąn'na rá 'yozʉ, bi hyøm bʉ häi ná hyu nɛts'i yʉ sø mi ja bʉ mahɛ̨ts'i. Nɛ nu ra jąrga 'darbʉ mi 'bähmi ra xisu, i nde da zap'a rá t'ʉhni 'bʉ bim 'bʉi. \v 5 Nɛ bim 'bʉ'a n'da ra ts'ʉnt'ʉ, rá t'ʉhni ra xisu bʉya. Nɛ guehna ra ts'ʉnt'ʉ din ts'ʉt'abi gätho yʉ häi, nɛ njon di japi da mbɛsta'a da ma. Pɛ nu'bʉ mim 'bʉi, bi jamansu Oją, nɛ 'bex bi zixpʉ mahɛ̨ts'i bí ja rá ts'ɛdi. \v 6 Pɛ nu ra xisu bi 'dagui, bi mba bʉ ma'ueni guepʉ bi hocua Oją dim 'bʉi n'da mahuąhi nɛ yociɛnto nɛ hyąte pa. Nɛ din ja bʉ 'bɛ'a gätho da hyoni. \v 7 Nɛ nu bʉ mahɛ̨ts'i bin ja n'da ra dąsʉi, nu'a rá ngʉrba m'bɛhni Oją mahɛ̨ts'i ngue ra Miguel nɛ gätho ʉ mi'da yʉ́m 'bɛhni Oją mahɛ̨ts'i, bin sʉhmbʉ a ra jąrga nɛ'ʉ gätho yʉ́ 'yɛ̨hɛ a ra jąrga. \v 8 Pɛ nu'a ra jąrga him bi dąha, nɛ Oją him bi japi dim 'bʉpʉ mahɛ̨ts'i bʉya. \v 9 Nɛ bi thøn'a thi bʉ mahɛ̨ts'i a ra jąrga, guet'a ra c'ɛ̨yą, ra zįthu a, rá thuhu ra Satanás, gue i häte gätho ua ja ra ximhäi gue'bʉ rá mbʉdi thoho. \v 10 Nɛ nubʉya nugä dra Xuuagä dá øcä n'da ra nde mahɛ̨ts'i nts'ɛdi bin yą bi 'yɛ̨na: “Ya bi zøn ra pa da yąn'ʉ yʉ 'yɛ̨c'yɛi, nɛ da nu a rá ts'ɛdi Oją, di manda rá ts'ɛdi Oją ʉ, nɛ a ra Cristo. Nguetho ya bi thøn'a thi bʉ mahɛ̨ts'i ra zįthu ngue nząi madi yąp'ʉ ma cuhʉ bʉ ja rá hmi Oją ma pa nɛ ra xui. \v 11 Pɛ gue'a rá ji ra Jesús, tengu'bʉ ra Dɛ'yo, ní dąp'a ra zįthu ʉ yʉ 'yɛ̨c'yɛi, nɛ'bʉ i ma ngue ɛ̨c'yɛi ra Jesús, nɛ'bʉ hingui su da du. \v 12 Janangue'a dan johyahʉ gätho dí 'bʉhmbʉ mahɛ̨ts'i. Pɛ ndumbʉi thoho ahʉ gue guí 'bʉhmbʉ bʉ ja ra häi, nɛpʉ ja ra deją, nguetho bi zøm bʉ ja ra ximhäi ra zįthu, nɛ ɛ̨mmɛ in cuɛ. I pądi him maya'a yʉ pa din ja rá ts'ɛdi bʉ,” bi 'yɛ̨n'a ra nde dá øcä bin yą bʉ mahɛ̨ts'i. \v 13 Nɛ nu'bʉ mi nu ra jąrga zįthu ngue bá t'ɛnt'ua häi, bi gu'a ra xisu gue bim 'bʉh rá ts'ʉnt'ʉ. \v 14 Pɛ nu'a ra xisu bi mba nt'unni yoho yʉ zahua tengu n'da ra pɛnts'ʉ xʉn ndoho, nɛ bi zägui bi mba ma'ueni guepʉ him bi zä bi bɛnt'a ra jąrga. Nɛ bi mba ma jamansu bʉ hyu jɛya made. \v 15 Nu ra jąrga bʉya bi bøn ra dehe rá nde, tengu'bʉ n'da ra dąthe xʉn ndoho, ɛ̨na xtán dux'a ra xisu ra dehe. \v 16 Pɛ Oją bi xoc'a n'da ra hyąhäi guepʉ bi yʉ'a ra dehe bi bøm bʉ rá nde ra jąrga. \v 17 Pɛ nu ra jąrga bʉya ɛ̨mmɛ bi dɛ ra cuɛ nangue'a ra xisu, nɛ bi mba bi zʉ'ʉ gätho mi'da ngue rá 'yʉ'a ra xisu, gätho ʉ gue bi 'yøt'a bi man Oją nɛ bi dɛn'dʉ 'bɛ'a bi man'a ra Jesús. \c 13 \s1 Ran t'uti bi bøxpʉ ja ra deją, nɛ ran t'uti bi bøxpʉ ja ra häi \p \v 1 Nɛ bi mba bim 'bäpʉ ja ndenthe a ra jąrga zįthu. Nɛ nugä dra Xuuagä dá nu man'da tengu n'da ra zate, bi bøxpʉ ja ra dądeją. Nɛ nuna ra zate mi ja yoto yʉ́ yą, nɛ 'dɛt'a yʉ́ dąni, guepʉ mi ja 'dɛt'a yʉ corona. Nɛ mán t'o't'i bʉ yʉ́ yą yʉ́ thuhu zɛhɛ a ra zate ɛ̨mbi guesɛ Oją, nɛ bi ma mants'o nangue Oją. \v 2 Nɛ nuna ra zate dá nu, gue bi bøxpʉ ja ra deją, tengu n'da ram hmasni, pɛ nu yʉ́ gua tengu yʉ́ gua yʉ oso, nɛ nu ʉ yʉ́ nde, tengu yʉ́ nde yʉ león. Nɛ nu'a ra jąrga bi un zɛhɛ rá ts'ɛdi ná yoho ra zate gue xí bøxpʉ ja ra deją. Nɛ bi un ran t'ɛ̨di di manda bʉ hapʉ i ja rá ts'ɛdi ra jąrga zįthu, ɛ̨mmɛ xʉn ngu ra ts'ɛdi mi ja a. \v 3 Nu'a n'da rá yą mi ja bʉ n'da ra sɛni ngue mí ɛ̨mbi dí du a, pɛ bi zä. Nɛ gätho yʉ ją'i mi 'bʉcua ja ra ximhäi, bi dɛnni, nɛ bi hyonya thoho nangue rá ts'ɛdi mi ja. \v 4 Nɛ nu ʉ yʉ ją'i bi dąnde ra jąrga, nguetho ya xi un rá ts'ɛdi ra zate xi bøxpʉ ja ra deją. Nɛ bi dąnde ra zate, nɛ bi 'yɛ̨na: “Njo'o man'da tengu na, nɛ njo'o to'o da zä din sʉhmi na.” \v 5 Nɛ bin t'un rán t'ɛ̨di ra zate xí bøxpʉ ja ra deją, da man ra ts'ore xʉn ts'o nangue Oją. Nɛ bin t'un ran t'ɛ̨di din ja rá ts'ɛdi yote ma yozna. \v 6 Nɛ nu'bʉ mí nyą, ɛ̨mmɛ xʉn ts'o bi ma nangue Oją. Bi ndøm mánts'o rá thuhu Oją, nɛpʉ bí 'bʉi, nɛ gätho ʉ i 'bʉpʉ mahɛ̨ts'i. \v 7 Nɛ bin t'un ran t'ɛ̨di ngue din sʉhmbʉ yʉ́ t'ʉhni Oją ngue di japi di 'bɛ'ʉ. Nɛ bin t'un ra ts'ɛdi ngue di manda gätho ná ngu yʉ ją'i 'bʉcua ja ra ximhäi, gätho yʉ häi, nɛ gätho 'dahma 'dan'yo bʉ na yą yʉ ją'i, gätho yʉ hnini. \v 8 Nɛ gätho yʉ ją'i bi dąnde a. Pɛ him bi dąnde ʉ xmán t'o't'i yʉ́ thuhu bʉ ja rá søcuą ra Jesús gue bi 'yo't'a ra T'ʉdɛ'yo gue'a bi tho. Nɛ ya mán t'o't'i bʉ ʉ yʉ́ thuhu ʉ 'bʉ má hin'yʉ ra ximhäi, im ma to'o i ja ra temaząi. \v 9 Nu'ʉ to'o i ja yʉ́ zagu, dami 'yøhmbʉ xʉn ho ya. \v 10 Nu'a to'o di un ran ʉnbi yʉ ją'i gue da got' ra fädi, nɛsɛ a da nu ran ʉnbi ngue da mba njot'i. Nɛ to'o din hote ngue di sɛnte, nɛsɛ a da nu ran dąte ngue da ts'ɛni. Janangue'a to'o gätho ʉ yʉ́ t'ʉhni Oją, jatho hønt'a da bɛ̨ni gue yʉ́ yąnte Oją, nɛ hin din xømbʉi. \v 11 Nɛ nubʉya dá nu man'da ran t'uti gue bi bøxpʉ ja ra häi, nɛ mi ja yoho yʉ́ t'ʉdąni tengu n'da ra t'ʉdɛ'yo. Pɛ nu'bʉ mín yą ɛ̨mmɛ nts'utho tengutho ra jąrga zįthu. \v 12 Nɛ nu'a ran t'uti xí bøxpʉ ja ra häi bin ja rá ts'ɛdi tengu ra zate ngue xí bøxpʉ ja ra dądeją ngue mi ja n'da ra sɛni a n'da rá yą gue xí zä. Nɛ bi japi gätho i 'bʉcua ja ra häi da dąnde ra mbʉdi ra zate. \v 13 Nɛ nu'a ran t'uti gue bi bøxpʉ ja ra häi, bi 'yøt' yʉn t'uti nts'utho, bi japi bá cąh mahɛ̨ts'i ra sibi ngue da nu yʉ ją'i. \v 14 Nɛ bi hyät' yʉ ją'i gätho 'bʉcua ja ra ximhäi 'bʉ mi 'yøt' yʉ hyonya nt'øt'e. Nɛ høn'bʉ i 'bäpʉ ja rá hmi ra zate xí bøxpʉ ja ra deją, bi zä bi 'yøt'ʉ. Nɛ bi xih yʉ ją'i da 'yøt'a n'da ra nyoguido tengu ra zate xí bøxpʉ ja ra deją, gue mí ja ra sɛni bʉ ja n'da rá yą, ngue xí zä. \v 15 Nɛ nu'a ran t'uti gue bi bøxpʉ ja ra häi, bin t'un ran t'ɛ̨di di japi dim 'bʉ a ra nyoguido nt'øt'e tengu ra zate bi bøxpʉ ja ra deją. Nɛ di japi din yą. Nɛ bi japi da mba ntho gätho to'o him bi dąnde a. \v 16 Nɛ bi manda ngue gätho yʉ ją'i din ja rá hmɛpya ra nyoguido bʉ ja rá dɛ̨ nɛpʉ ja rán 'yɛi, madague'a hønt'a go má ją'i, gätho i ja yʉ́ ts'ɛdi nɛ'ʉ hin'yʉ yʉ́ ts'ɛdi, gätho yʉ mɛmbɛti nɛ gätho yʉ hyoya, gätho yʉ 'yɛ̨hɛ nɛ gätho ngue hing yʉ 'yɛ̨hɛ, gätho yʉ ją'i jatho din ja ra hmɛpya. \v 17 Nɛ hingui sä n'da ra ją'i dim pä o gue din täi 'bʉ hin di nɛqui rá hmɛpya ra zate xí bøxpʉ ja ra deją, nu bʉ ja rá ją'i. Gätho jatho din ja ra hmɛpya ngue nam bøni rá thuhu, o rá número, rá hmɛpya rá thuhu ra zate. \v 18 Jatho gan 'yomfɛ̨nihʉ xʉn ho ngue gui pąhmbʉ 'bɛ'a nam bøn'a rá número ra zate, nguetho nu rá número, 'dato ciɛnto nɛ hyąte ma 'dato, rá número n'da ra ją'i. \c 14 \s1 Bin tuhu ʉ bim pøhø \p \v 1 Nɛ nubʉya dá nugä ra Jesús ra T'ʉdɛ'yo i 'bäpʉ ja ra nyuni t'ɛ̨mbi Sión. Nɛ mi 'bähmbʉ ra Jesús n'da ciɛnto nɛ yote ma goho mahuąhi yʉ ją'i ngue gätho i ja bʉ ja yʉ́ dɛ rá thuhu ra Jesús nɛ rá thuhu rá Ta. \v 2 Nɛ dá øcä n'da ra nde bʉ mahɛ̨ts'i nt'øde tengu yʉ dehe xʉn ngu ɛ̨mmɛ di hį nɛ tengu ran gäni nts'ɛdi di thoni. Nɛ dá øcä tengu'bʉ yʉ arpa'bida xʉn ngu i pɛi. \v 3 Nɛ nu'ʉ n'da ciɛnto nɛ yote ma goho mahuąhi bi yąn Oją bʉ ja ra ximhäi, nɛ bin tupʉ n'da ra thuhu ma'da'yo bʉ ja rá hmi Oją gue'a i huxpʉ ja rán thuts'i, nɛ guepʉ 'bäh yʉn t'uti i 'bʉi, nɛ yʉ dąc'yɛi. Nɛ njo'o mi'da bi zä bi bą a ra thuhu. \v 4 Nɛ nu'ʉ, gätho xʉn hotho ʉ, gue hønt'a Oją mbɛ̨ni. Nɛ i tɛn'na ra Dɛ'yo hønbʉ go hapʉ da mba. Nɛ nu'ʉ gue bi yąm bʉ ja ra ximhäi bʉ 'bʉh mi'da yʉ ją'i, yʉn t'unni man'da xʉn ho bin t'un Oją nɛ ra Dɛ'yo. \v 5 Nɛ xinga n'da ra fɛhni bi thįnba ʉ, xøgue xingui ts'ʉ yʉ́ ts'oqui bʉ na nu Oją. \s1 Nu'a bi man'ʉ hyu yʉ́m 'bɛhni Oją mahɛ̨ts'i \p \v 6 Nɛ nubʉya dá nugä man'da ram 'bɛhni mahɛ̨ts'i mi 'yo inde bʉ mahɛ̨ts'i, nɛ i cą ra søcuą nt'o't'i bʉ ran ho ma'da'yo hin njąm'bʉ da guadi nɛ da mba gätho nangʉni ra ximhäi. Da mba bʉ gätho yʉ häi nɛ nu yʉ ją'i 'dahma 'dan'yo bʉ na yą da 'yøde hønt'a go to'o ní ją'i. \v 7 Nɛ nu'a ram 'bɛhni mahɛ̨ts'i nts'ɛdi bi 'yɛ̨na: “Dami numansuhʉ Oją nɛ gui 'yɛ̨spahʉ rá ts'ɛdi nuįxte a, nguetho ya bi zøn ra ora da 'yøt' rán juąnbi Oją. Dami thąndehʉ a ya, gue'a gue bi 'yøt' mahɛ̨ts'i nɛ bi 'yøt' ra ximhäi. Nɛ bi 'yøt' yʉ deją nɛ bi 'yøt' yʉ mbøthe,” bi 'yɛ̨na. \v 8 Nɛ nu'a man'da ram 'bɛhni mahɛ̨ts'i mahøn'a bi dɛn'na rá mbʉdi m'bɛhni, nɛ bi 'yɛ̨na: “Ya bin theh rá ts'ɛdi ra dąhnini Babilonia ngue ɛ̨mmɛ mi ja rá ts'ɛdi. Nguetho nu'ʉ yʉ ją'i mi 'bʉpʉ bi xąndi gätho ra ximhäi a ran 'yomt'ɛ̨ni mí øzɛhɛ. Nɛ gätho ʉ bi 'yøt' ran ts'o tengu n'da ra įti gue com'ma rá sɛ̨i gätho mi'da,” bi 'yɛ̨na. \v 9-10 Nɛ nu'a ná hyu ram 'bɛhni mahɛ̨ts'i bi dɛn'na ná yoho, nɛ nts'ɛdi bi 'yɛ̨na: “To'o gue da dąnde ra zate gue bi bøxpʉ ja ra deją, nɛ ra nyoguido, ngue i ja rá hmɛpya bʉ ja rá dɛ̨ o guepʉ ja rá 'yɛ, da nu hangu nangu rá ts'ɛdi rá cuɛ Oją. Nu Oją xíngui ts'ʉ da 'yɛ'ts'a ran ʉnbi di un'ndʉ nangue rá cuɛ. Nɛ da nu a ra Jesús ra Dɛ'yo nɛ yʉ́ hogam 'bɛhni mahɛ̨ts'i 'bʉ bin t'un'na, ngue ra sibi n'youi ra dɛspi. \v 11 Nu'a ra 'bifi i pøm bʉ njąm'bʉ din hɛ̨ a hønt'bʉ go njąm'bʉ maząi. Nɛ nu'ʉ i 'bʉpʉ njąm'bʉ din hɛ̨ a ran ʉnbi i nu ʉ ma pa nɛ ra xui. Gue'ʉ gätho bi dąnde ra zate xí bøxpʉ ja ra deją, nɛ ra nyoguido, gätho ʉ i ja bʉ ja rá ją'i rá hmɛpya nɛ rá thuhu ra zate. \v 12 Pɛ nu ahʉ gyʉ 'yɛ̨c'yɛihʉ pɛ nde'bʉ man'da gui hyądumbʉihʉ gui thoc ni t'ɛ̨c'yɛihʉ nɛ gui hyäthʉ yʉn ʉnbi. Nguetho yʉ́ t'ʉhni Oją ʉ gätho di thoqui i øt' yʉ́n t'ɛ̨di nɛ di thoqui i ɛ̨c'yɛi ra Jesús,” bi 'yɛ̨n'a ná hyu rám 'bɛhni Oją mahɛ̨ts'i. \v 13 Nɛ nubʉya bi 'yɛ̨ngä man'da ra nde dá øcä mahɛ̨ts'i: “Dami 'yo't' ya 'bɛ'a ga xi a i. Din johya thoho gätho ʉ xʉn du 'bʉ ya mí ɛ̨c'yɛi a ra Hmu Cristo mahɛ̨ts'i. Mająpi thoho, ɛ̨n'a rá Hogandąhi Oją, nguetho din säya a rá 'bɛfi mi øt'e. Nɛ nu'a ran ho mi øt'ua ja ra ximhäi ʉ, nɛ nubʉ mahɛ̨ts'i da nu rá muui bʉ.” \s1 Rán sofo ra ximhäi \p \v 14 Nɛ dá nu n'da ra güi xʉn t'axi thoho nɛ mi hu inde bʉ ja ra güi a n'da tengu n'da ra ją'i. Nɛ mi hu'ts'a n'da ra corona ra oro. Nɛ mi hą ra mbore thɛni ɛ̨mmɛ hɛt'i. \v 15 Nɛ bá pøm bʉ rá dąniją Oją mahɛ̨ts'i man'da rám 'bɛhni Oją, nɛ nts'ɛdi bi xi a mi hupʉ ja ra güi: “Dami 'yørpa yʉ ją'i bʉ häi tengu'bʉ da hyɛc yʉ uva xʉn yąxpʉ ja ra nuąndät'o. Nguetho ya bi zøn ra ora gue gui pɛ'ts'ʉ bin ja bʉ ni huąhi,” bi 'yɛ̨n'a rám 'bɛhni Oją. \v 16 Nɛ 'bex bi 'yøt'a mi hupʉ ja ra güi tengu xi sifi. \v 17 Nɛ man'da ram 'bɛhni bá pøm bʉ ja rá ngu Oją mahɛ̨ts'i nɛ'a mi hą n'da ra mbore thɛni ɛ̨mmɛ i hɛt'i. \v 18 Nɛ xø bá pøm bʉ man'da rám 'bɛhni Oją bʉya guepʉ ja rá mɛxa yʉ́n t'unni Oją, nɛ nu'a di manda da dɛ ra sibi bʉ. Nɛ nts'ɛdi bi xi a ram 'bɛhni gue mi hą ra mbore thɛni: “Dami 'yøt' ya tengu i øt' yʉ ją'i 'bʉ i hɛc yʉ uva hingui ho nguetho bi zøn ra ora gue da nu ran ʉnbi ʉ nangue rán juąnbi Oją,” bi 'yɛ̨na. \v 19-20 Nɛ njabʉ bi 'yøt' rám 'bɛhni Oją, tengutho 'bʉ di pɛt yʉ uva nɛ da 'yɛn bʉ ja ran thɛ'mi da bøn rán gui bʉya. Nɛ tengutho ra ją'i i nɛ't'ʉ yʉ uva da bøn yʉ́n gui, nɛ ngutho da 'yørpa ʉ to da zɛmbi, da nu rá cuɛ Oją ɛ̨mmɛ nts'utho. Janangue'a ran t'uti ngue bi mbän rá ji. Nɛ bi 'yørpʉ ja ra ndehnini, nɛ ɛ̨mmɛ xʉn ngu ra ji bi mbäni, hyuciɛnto kilómetro nan jʉnni, nɛ nan hɛ̨ tengu 'bʉ da hyɛcpʉ ja yʉ́ nde yʉ fani a ra ji bi 'yugui. \c 15 \s1 Yoto yʉm 'bɛhni di manda yoto yʉn ʉnbi \p \v 1 Nɛ nugä dra Xuuagä dá nu man'da ran t'uti bʉ mahɛ̨ts'i, nɛ ɛ̨mmɛ dá hyonya thoho. Mi 'bähmbʉ bʉ yoto yʉ́m 'bɛhni Oją mahɛ̨ts'i, gue ʉ di manda yoto yʉn ʉnbi din ja ua ja ra ximhäi, nɛ nu'bʉ bi thoh yʉn ʉnbi, ya bi thoh rá cuɛ Oją bʉya. \v 2 Nɛ dá nu n'da ra xito di nɛqui tengu ra deją, rá cʉhʉ xʉn thɛni tengu ra sibi. Nɛ gätho mi 'bäpʉ ja ra xito, gue'ʉ gue him bi dąnde ra zate xí bøxpʉ ja ra dehe, bi zɛdi, hím bi dąnde ra nyoguido ngue ra pøte a, nɛ xím bin jap'a rá número o rá thuhu a. Nɛ n'da ngu n'da mi hą yʉ 'bida, ngue yʉ arpa xí un'na Oją ʉ. \v 3 Nɛ gätho mi 'bäpʉ bin tuh rá thuhu ra Moisés rá 'yɛ̨hɛ Oją, nɛ bin tuh rá thuhu ra Jesús ra Dɛ'yo. Bi 'yɛ̨n'ʉ: \q1 Nu'i ma Oją ahe, ma Hmu ahe, nuįxte thoho ni ts'ɛdi, ɛ̨mmɛ xʉn ho i, nɛ ma hyonya thoho nin t'øt'e. \q1 Majuąni nin t'øt'e xʉn hotho ʉ. \q1 Nu'i grá hoga ts'ʉt'abi maząi. \q1 \v 4 Xinga n'da dim 'bʉi gue hin da dąnde i, \q1 gue hin da numansu ni thuhu, nu'i ma Hmu ahe. \q1 Høn'a thoho i xʉn ho i, ma Oją ahe. \q1 Gätho hønt'a go 'bɛ'a má nde da dąnde i, \q1 nguetho gätho ya bi nu ngue xʉn ho 'bɛ'a gätho guí øt'e, bi 'yɛ̨n'ʉ. \m \v 5 Nɛ nubʉya dá nu nsoqui n'da ra jut'i i ja bʉ mbo rá dąniją Oją bʉ mahɛ̨ts'i, guepʉ m'bɛ'ts'i yʉn t'ɛ̨di bi 'yo't' ra Moisés. \v 6 Nɛ yoto yʉ́m 'bɛhni Oją ngue di manda yʉn ʉnbi bʉ ja ra häi bi bøm bʉ. Gätho i he yʉ́ pahni xʉn t'axi ngue ra lino, nɛ gätho bi du't' yʉ́ tįya ra oro. \v 7 Nɛ nu'a n'da ran t'uti mí 'bäpʉ bi un'i yoto yʉ ximbo bi un'ndʉ yʉ́m 'bɛhni Oją. Gätho ma yudi rá cuɛ Oją, nɛ nu'bʉ 'dah mi'da da mbän ʉ mí po bʉ ja ra ximbo, gätho yʉ ją'i i'bʉcua ja ra ximhäi da nu rá cuɛ Oją, gue i 'bʉi maząi. \v 8 Nɛ gätho rá niją Oją bʉ mahɛ̨ts'i ma yudi rá ts'ɛdi nɛ rá nuįxte Oją tengu ra 'bifi 'bʉ i yupʉ mbo ra ngu. Nɛ xinga n'da sä da yʉrpʉ asta gue'bʉ bi gua'a rá 'bɛfi ʉ yoto yʉm 'bɛhni gue di manda yoto yʉn ʉnbi ua ja ra ximhäi. \c 16 \s1 Yʉ ximbo i po yʉn ʉnbi ngue rá cuɛ Oją \p \v 1 Nɛ dá øcä n'da ra nde gue bi bøm bʉ ja rá dąniją Oją. Nɛ nu'a ra nde bi xi ʉ yʉm 'bɛhni: “Dami fämhbʉ bʉ ja ra ximhäi rán ʉnbi Oją nts'utho i po ʉ yoto ni ximbohʉ,” bi 'yɛ̨na. \v 2 Nu rá mbʉdi ram 'bɛhni bi mbäm bʉ ja ra ximhäi rá cuɛ Oją mí po bʉ ja rá ximbo. Nɛ gätho yʉ ją'i gue bin ja rá hmɛpya a ra zate xí bøxpʉ ja ra dehe, nɛ'a ra nyoguido ngue i thąnde ʉ, bi nu ran ʉ ngue yʉ sąsi xʉn ts'otho. \v 3 Nubʉya ná yoho ram 'bɛhni mahɛ̨ts'i bi mbän a rá cuɛ Oją mi po bʉ ja rá ximbo, bʉ ja ra dądeją. Nu'a ra dehe bʉya bin ja tengu rá ji n'da ra ją'i xʉn du. Nɛ gätho mi 'bʉpʉ mbo ra deją bi du. \v 4 Nɛ ná hyu ram 'bɛhni mahɛ̨ts'i bi mbän'a rá cuɛ Oją mi po bʉ ja rá ximbo hapʉ ja gätho yʉ dąthe nɛ gätho yʉ mbøthe. Gätho ra dehe mi po bʉ bin ji. \v 5 'Bex dá øcä rá nde rám 'bɛhni Oją gue'a bi ʉnba yʉ dehe bi 'yɛ̨na: “Nu'i ma hoga Hmu, ma Oją i, ząi guí 'bʉi nɛ gmí 'bʉi, xʉn hotho gätho nin juąnbi, nguetho rán säui ʉ gá ʉnbi. \v 6 Ya gá un ra ji da zi ʉ, nguetho bi hyo ʉ nim 'bɛhni bʉ häi nɛ ni pøngahyą. Nuya gá cospa ra pengui nangue 'bɛ'a bi 'yøt'ʉ,” bi 'yɛ̨na. \v 7 Nɛ dá øcä n'da ra nde bi bøm bʉ ja ra mɛxa guepʉ mí ja yʉ́n t'unni Oją, i ɛ̨na: “Ma Hmu i Oją nuįxte ni ts'ɛdi xʉn ho, njuąntho a nin juąnbi, ngue rán säui ʉ,” bi 'yɛ̨na. \v 8 Nɛ nu'a ná goho rám 'bɛhni bi mbäm bʉ ja ra hyadi a rá cuɛ Oją mi po bʉ ja rá ximbo. Nɛ ɛ̨mmɛ bin ja rá ts'ɛdi ra hyadi ngue bin zø ʉ mi 'bʉpʉ ja ra ximhäi nangue nam pa ra hyadi. \v 9 Nɛ nu'ʉ gue bi nu ran ʉnbi nangue rá ts'ɛdi ra hyadi, bi ndømants'o rá thuhu Oją, gue'a bi manda yʉn ʉnbi, pɛ guexta'a him bi 'yɛ̨spa Oją, him bi päh yʉ́n 'yomfɛ̨ni ʉ. \v 10 Nuya ná cʉt'a ram 'bɛhni bi mbäm bʉ rá cuɛ Oją mi po bʉ ja rá ximbo, nɛ bi mbäm bʉ hapʉ i ja rá ts'ɛdi ra zate xí bøxpʉ ja ra dehe. Nɛ nupʉ hapʉ ja rá ts'ɛdi, gätho xʉm 'bɛxui thoho bʉ. Nɛ nu'ʉ yʉ ją'i gue i 'bʉpʉ bi zasɛ yʉ́ jąni nangue ran ʉnbi bi nu. \v 11 Nɛ bi c'ąmants'otho Oją nangue yʉn ʉ, nɛ nangue yʉ sąsi mi ja. Pɛ guexta'a him bi 'yɛ'ts'a ran ts'o mi øt'e, him bi päh yʉ́n 'yomfɛ̨ni. \v 12 Nɛ nu'a ná 'dato ram 'bɛhni bi mbäm bʉ rá cuɛ Oją mi po bʉ ja rá ximbo, bi mbäm bʉ ja ra dąthe xʉn ndoho t'ɛ̨mbi Eufrates. Nɛ bi xä ra dehe nɛ 'bex bi 'yo't' ra dąthe ngue da zä da thopʉ yʉ ts'ʉt'abi gue ní 'yɛ̨pʉ ní bøx ra hyadi. \v 13 Nɛ nugä dra Xuuagä, dá nu hyu yʉ ts'onthį di nɛqui tengu yʉ 'uɛ, ngue bi bøm bʉ ja rá nde ra jąrga zįthu, nɛpʉ ja rá nde ra zate xí bøxpʉ ja ra deją, nɛ bi bøm bʉ ja rá nde ran t'uti xí bøxpʉ ja ra häi, gue ra hyäte pøngahyą. \v 14 Nguetho nu'ʉ, gue'ʉ yʉ́ ts'onthį ra zįthu ʉ i ja yʉ́ ts'ɛdi ngue da 'yøt' yʉ hyonya nt'øt'e. Nɛ nu'ʉ bi mba bʉ gätho ná ngʉni ra ximhäi, hønbʉ go hapʉ 'bʉh yʉ ts'ʉt'abi, ngue bi japi di pɛt yʉ ją'i. Ngue din ja ra dąsʉi din sʉhmbʉ Oją. Nɛ nu'a ra pa din ja ra sʉi gätho da nu rá ts'ɛdi Oją nuįxte. \v 15 Nɛ dá øcä rá nde ra Jesucristo ngue bi 'yɛ̨na: “Gui 'yøhmbʉ ya, nugä ba ɛ̨cä tengu n'da ra bɛ̨. Hinga mfądi njąm'bʉ ga søhø. Din johya thoho ʉ gue him bin ąhą pɛ bi jamansu yʉ he dá unni, janangue'a hin din 'yąhe nɛ hin din 'yąsä bʉya, ngue im bɛ̨ntho a ran hoqui dá ørpa ʉ, janangue'a hin di nɛqui yʉ́ ts'oqui, nɛ hin da mbɛ'ts' yʉ́ sä,” bi 'yɛ̨na. \v 16 Nɛ gätho bim pɛti bʉ yʉ ts'ʉt'abi nɛ yʉ ją'i bʉ ja ra xɛqui t'ɛ̨mbi Armagedón, ngue yʉ́ nde yʉ hebreo a. \v 17 Nuya ná yoto ram 'bɛhni bi mbäm bʉ rá cuɛ Oją mi po bʉ ja rá ximbo, bi huic ran dąhi 'bɛ'a mi po bʉ. 'Bex bi t'ø a n'da ra nde bi bøm bʉ ja rá niją Oją mahɛ̨ts'i, guepʉ i hu inde Oją. Nɛ nu'a ra nde bi 'yɛ̨na: “Ya da guadi gätho man ts'ɛmbi,” bi 'yɛ̨na. \v 18 Nɛ 'bex bi hyät'i nts'ɛdi yʉ huɛi, nɛ nts'ɛdi bin thoni yʉ ngäni. Nɛ bin ja n'da ra 'yąnhäi nts'ɛdi hin jąm'bʉ bi nu n'da ra ją'i tengu na, asta gue'bʉ go mim 'bʉ ʉ yʉ mbʉdi thoho yʉ ją'i. \v 19 Nu ra 'yąnhäi bi xɛn'a ra dąhnini Babilonia, hyu xɛqui bi bøni. Nɛ gätho mi'da yʉ hnini hønbʉ go hapʉ mi ja bi guadi. Nɛ bi bɛ̨n Oją gue xʉn ts'otho mi øt' yʉ ją'i 'bʉpʉ ja ra dąhnini Babilonia, nɛ nts'ɛdi bi ʉnba ʉ, nangue rá cuɛ nts'ɛdi a, asta gue'bʉ go min theh rá cuɛ Oją. \v 20 Nɛ gätho yʉ t'ʉhäi i ja bʉ ja yʉ deją bim 'bɛdi. Nɛ gätho yʉ nyuni nɛ yʉ t'øhø bim 'bɛdi, hin'yʉ bʉya. \v 21 Nɛ 'bex bi däpʉ mahɛ̨ts'i yʉn do ɛ̨mmɛ nts'utho nguetho yote kilo nán hyʉ n'da ran do, bi zʉ i 'da yʉ ją'i. Pɛ nu ʉ yʉ ją'i bi c'ąmants'o Oją nangue ran ʉnbi nts'ɛdi bi nu nangue yʉn do. \c 17 \s1 Ra ngʉrpa 'yomt'ɛ̨ni xisu \p \v 1 Nɛ nu'a n'da ʉ yʉ́m 'bɛhni Oją mahɛ̨ts'i gue'a mí ja n'da ra ximbo, bi xicä: “Ba ɛ̨hɛ ga ut'a i rán juąnbi Oją da nu ra 'yomt'ɛ̨ni xisu i hupʉ ja yʉ dehe 'dahma 'dan'yo bʉ gätho ra ximhäi. \v 2 Nu'ʉ yʉ ts'ʉt'abi bʉ ja ra ximhäi bi 'yøthʉ ran ts'o a ra 'yomt'ɛ̨ni xisu. Nɛ yʉ ją'i 'bʉcua ja ra ximhäi bi xänba bʉ gue da 'yøt' ran ts'o guepʉ 'bʉ a ra 'yomt'ɛ̨ni xisu. Gätho mi øt' ran ts'o tengu'bʉ įti thoho,” bi 'yɛ̨m 'bʉ mi xiqui. \v 3 Nɛ nubʉya nu rám 'bɛhni Oją bi zixcä bʉ ja n'da ra huɛnhäi ma'ueni njon mi 'bʉpʉ. Nɛ nu rá Hogandąhi Oją bi jaqui gue dá handi, nɛ dá nugä a ra xisu i hux'a n'da ra zate xʉn thɛni. Nu ra zate mi ja yoto yʉ́ yą nɛ 'dɛt'a yʉ́ dąni, nɛ nt'o't'i bʉ ja rá ją'i ɛ̨na jasɛ rá ts'ɛdi, gue rá thuhu ɛ̨na guesɛ Oją. \v 4 Nu ra xisu mi he n'da ra hoc'bø't'e xʉn jʉpoi nɛ xʉn thɛni. Nɛ ɛ̨mmɛ madín 'yøt'e xʉn ho nangue yʉ thebe nɛ yʉm fo'yɛ ra oro nɛ yʉ ts'ʉngu ɛ̨mmɛ xʉm hmadi thoho, nɛ hønt'a go mi cuat rá pahni. Nɛ mi thɛ n'da ra tasa ra oro. Pɛ gätho 'bɛ'a mi po ra tasa ra hmɛpya nangue gätho yʉn ts'o mi øt' ra xisu. \v 5 Nɛ nubʉ ja rá dɛ̨ nt'o't'i bʉ rá thuhu: “Ra dąhnini Babilonia, ngue ja rá ts'ɛdi tengu'bʉ rá mbe gätho yʉ 'yomt'ɛ̨ni nɛ tengu'bʉ rá mbe gätho i øt' ran ts'o hønbʉ go hapʉ i ja ra ximhäi,” bi 'yɛ̨n'a ra t'ohni. Pɛ hin da bąsɛ n'da 'bɛ'a ním bøn'a. \v 6 Nɛ dá hant'a ra xisu, tengu 'bʉ įti thoho nangue yʉ́ ji ʉ gätho bi hyo 'bʉ mi dɛn Oją nɛ'bʉ mi mamp'a rám hman ra Jesús. Nɛ nugä drá Xuuagä, dadí hyonya thoho 'bʉ má nugä a n'da ran t'uti. \v 7 Nɛ nu rám 'bɛhni Oją mahɛ̨ts'i bi xiqui: “O gadí hyonya thoho, nguetho ga xi a ya 'bɛ'a ni hmɛpya a ra xisu, nɛ 'bɛ'a ni hmɛpya a ra zate i hux'a ra xisu, gue i ja yoto yʉ́ yą nɛ i ja 'dɛt'a yʉ́ dąni. \v 8 Nu'a ran t'uti ngue ra zate gá nu, pɛ gue'a n'da mi 'bʉi, nɛ hingui 'bʉh ya, pɛ him ma ya'a ba ɛ̨hɛ mahøn'a, da bøm bʉ ja ra hyąhäi ɛ̨mmɛ xʉn hɛ̨. Nɛ m'bɛjua da nu ran dąte xʉn ho hin dim 'bʉh mahøn'a. Nɛ gätho yʉ ją'i ngue hinga nt'o't'i yʉ́ thuhu bʉ ja ra søcuą mahɛ̨ts'i, gue bi t'orpʉ 'bʉ ma hin'yʉ ra ximhäi, di hyonya thoho 'bʉ bi nu mahøn'a tengu bʉ í hnu ra zate. Nguetho mi 'bʉi, nɛ njo'o ya, pɛ dim 'bʉi mahøn'a. \v 9 Nu'ʉ to'o i ja yʉ́n 'yomfɛ̨ni xʉn ho, sä da bądi 'bɛ'a nim bøn a ra hmɛpya. Nu yoto yʉ́ yą ra zate ra hmɛpya ngue ʉ yoto yʉ nyuni guepʉ i hu a ra xisu. \v 10 Nɛ ra hmɛpya gue'ʉ yoto yʉ ts'ʉt'abi, ngue yʉ ts'om'bäi thoho. Bi du ʉ cʉt'a nɛ nu ná 'dato i 'bʉpʉ ya, nɛ ná yoto dim 'bʉi, pɛ hingan ya'a din ts'ʉt'abi. \v 11 Nɛ nu'a n'da, ná hyąto ra ts'ʉt'abi bʉya, gue'a gue mi 'bʉi, pɛ njo'o ya. Nu'bʉ bá ɛ̨h mahøn'a, di manda tengu ʉ yoto yʉ ts'om'bäi ts'ʉt'abi, pɛ m'bɛjua da mba da nu ran ʉnbi maząi. \v 12 Nɛ nu'ʉ yʉ́ dąni ra zate gá nu, yʉ hmɛpya ngue 'dɛt'a yʉ ts'ʉt'abi din ja yʉ́ ts'ɛdi 'da yʉ t'ʉ ora tho nɛ da gomhbʉ rá ts'ɛdi ra zate. \v 13 Nɛ gätho yʉ ts'ʉt'abi 'dat'a da bɛ̨ni ngue di un ra ts'ɛdi di manda ra zate. \v 14 Nɛ gätho yʉ ts'ʉt'abi da zʉ'a ra Jesús ra Dɛ'yo. Pɛ nu'a ra Jesús da dąha, nguetho ra Hmu a nangue gätho mi'da yʉ hmu, nɛ ra hmuts'ʉt'abi nangue gätho mi'da yʉ ts'ʉt'abi. Nɛ nu'ʉ gätho din 'yohʉ ra Jesús 'bʉ bi dąhą, gue'ʉ bi zon Oją ʉ, nɛ bi huahni, nɛ him bi 'yɛ'ts'a ní dɛnni,” bi 'yɛ̨n'a ram 'bɛhni. \v 15 Nɛ nu rám 'bɛhni Oją mahɛ̨ts'i xø bi xicä mahøn'a dra Xuuagä: “Nu yʉ dehe gá nu guepʉ mi huh ra xisu, ra hmɛpya a nangue gätho mi'da yʉ ją'i i 'bʉh nangʉni ra ximhäi, gätho yʉ häi gätho yʉ nde 'dahma 'dan'yo bʉ na yą. \v 16 Nɛ nu yʉ dąni gá nu, ngue yʉ́ hmɛpya yʉ ts'ʉt'abi, nɛ'a ra zate, m'bɛjua da zʉ a ra 'yomt'ɛ̨ni xisu ʉ. Nɛ nu'ʉ da hyącpi 'bɛ'a gätho mi ja a ra xisu, nɛ da zap rá ngøc'yɛi a, nɛ da 'yu'ma ra xisu nangue ra sibi. \v 17 Nguetho Oją bi bɛ̨nba yʉ ts'ʉt'abi da 'yøt'e tengu mim bɛ̨n Oją, ngue n'da ngu n'da ʉ di un rá ts'ɛdi ra zate di manda, asta gue'bʉ go bin ja 'bɛ'a bi man Oją ngue din ja. \v 18 Nɛ nu'a ra xisu gá nu bʉ, rá hmɛpya ra dąhnini gue'a di manda yʉ ts'ʉt'abi a, nangue gätho yʉ häi i ja ua ja ra ximhäi,” bi 'yɛ̨n'a ram 'bɛhni. \c 18 \s1 Bi 'bɛh rá ts'ɛdi ra dąhnini Babilonia \p \v 1 M'bɛjua dá nugä man'da ram 'bɛhni bá cąh mahɛ̨ts'i, nɛ ɛ̨mmɛ i ja rá ts'ɛdi. Nɛ i ja rán nɛqui, bi hyät ra ximhäi 'bʉ mi gąi, tengu ra hyadi. \v 2 Nɛ ɛ̨mmɛ ts'ɛdi bin yą, bi 'yɛ̨na: “Bi guahya, bi guahya rá ts'ɛdi ra dąhnini Babilonia. Nɛ hønt'ʉ yʉ zįthu dim 'bʉpʉ, nɛ gätho yʉ ts'onthį. Nɛ i 'bʉpʉ hønt'a go 'bɛ'a mán ts'o, nɛ yʉ doja gue hingui ho øt'e, xʉn ts'otho. \v 3 Nguetho nu yʉ mɛngu bʉ bi xänba ran ts'o gätho yʉ ją'i mi søm bʉ gue i 'bʉh ná ngʉni ra ximhäi. Nɛ gätho yʉ ts'ʉt'abi bi gomhbʉ ran ts'o ra hnini, ngue tengu'bʉ ra 'yomt'ɛ̨ni xisu bʉ. Nɛ xʉn ngu yʉ ją'i 'da n'danni yʉ́ häi, bim mɛmbɛti 'bʉ mí mbäp'ʉ 'bɛ'a gätho bi numanhosɛ yʉ mɛngu bʉ ja a ra hnini,” bi 'yɛ̨n'a ram 'bɛhni. \v 4 Nɛ dra Xuuagä dá øcä man'da ra nde bí 'yɛ̨h mahɛ̨ts'i, bi 'yɛ̨na: “Ba ɛ̨hɛ gätho yʉ ją'i ngue ma mbɛtigä, dami pøm bʉ ja ra dąhnini, gue hin gui cohma øt'ehʉ ran ts'o i ja bʉ, nɛ hin guin nuhʉ ran ʉnbi gue da nu ʉ to'o da gopʉ. \v 5 Nguetho nu'bʉ sä da mba ma munts'i yʉ́n ts'o i t'ørpʉ, tengu'bʉ da zʉh nán hɛ̨ts'i ra ximhäi mahɛ̨ts'i. Nɛ nu'a Oją xíngui ts'ʉ bi pumbɛ̨ni ran ts'o 'bɛ'a bi t'ørpʉ.” \v 6 Nɛ bi sih yʉ́m 'bɛhni Oją bʉya: “Nuya dami cospahʉ ra pengui tenguthoho bi 'yørpa mi'da, dami cospahʉ ran ʉ gue gui yofʉ mahøn'a. \v 7 Dami un ya ran ʉnbi nɛ nts'ɛdi ra dumbʉi 'bɛ'a rán thɛui bi 'yøt'e. Nguetho bi bɛ̨ni maguesɛ, nɛ bi 'yøt' yʉ ts'oqui bi numanhosɛ, nɛ xʉn ngu 'bɛ'a gätho bi hyonsɛ. Tengu'bʉ n'da ra xisu da mansɛ mbo rá mbʉi, da 'yɛ̨na: “Nugä xʉn ngu ma ts'ɛdigä, hingan ts'ogui thohogä, nɛ njąm'bʉ din jagä ra dumbʉi,” ngubʉ bi ma. \v 8 Pɛ janangue'a da nu ran ʉnbi di und Oją, nɛ gätho 'bɛ'a din ja, 'da huɛ̨tho án ja gätho yʉ 'yąnthį. Nɛ da nu ra gɛ̨hɛ nɛ ra dumbʉi, nɛ di juadi nangue ra sibi. Nguetho tąte thoho rá ts'ɛdi Oją ra Hmu, gue di un'na rán thɛui bi 'yøt'e. \v 9 Nɛ nu yʉ́ ts'ʉt'abi gätho yʉ häi gue ząi i comhbʉ ran ts'o, gätho din zoni nɛ dim mbafi 'bʉ i hand rá 'bifi ra dąhnini ngue i zø. \v 10 Nɛ gätho dim 'bämanhɛ̨ nguetho ɛ̨mmɛ i su da nu ran ʉnbi tengu in nu ʉ i 'bʉpʉ ja ra dąhnini. Nɛ da ma: “Huɛ̨cate, huɛ̨cate, nguetho mahotho ra dąhnini, nɛ ɛ̨mmɛ mi ja rá ts'ɛdi, pɛ n'da huɛ̨tho gue bi ts'ɛmbi,” da 'yɛ̨n'ʉ. \v 11 Nɛ gätho yʉ mbä bʉ ja gätho ra ximhäi din zoni nɛ dim mbafi, nguetho njo'o da dämbi 'bɛ'a da mbä. \v 12 Ngue yʉ oro, yʉ t'axi, yʉn 'yøt'e, yʉ perla, nɛ ra 'bø't'e ra lino xʉn ho, ra 'bø't'e ra seda, ra 'bø't'e xʉn tudi xʉn jʉpoi nɛ xʉn thɛni, nɛ gätho yʉ za gue muman'u, nɛ'ʉ nt'øt'e yʉ do'yo, nɛ gätho ʉ yʉ za nt'øt'e ɛ̨mmɛ xʉm hmadi, nɛ'ʉ nt'øt'e ra bronce ngue ra thɛnga fɛxna t'ɛgui, nɛ'ʉ nt'øt'e ra t'ɛgui, nɛ'ʉ nt'øt'e ra 'yaxi. \v 13 Nɛ ząi mi 'bä bʉ yʉ canela, yʉ 'yɛ̨thi ngue in 'yohʉ yʉ tʉhʉ, ra t'ʉza muman'u, yʉ 'yɛ̨thi i yʉmanho, yʉ perfume, yʉ vino, yʉ aceite, ra hocjʉni, ra trigo, yʉn dąni, yʉ dɛ'yo, yʉ fani, yʉ carro, nɛ yʉ 'yɛ̨hɛ mi 'bä bʉ, nguetho mi 'bäp yʉ́ te yʉ ją'i tengu'bʉ i 'bä yʉ fani. \v 14 Nɛ da 'yɛ̨n'ʉ yʉ mbä: “Gätho gue xʉn ho gmi honi bin thegue. Nɛ gätho yʉ mbɛti nɛ gätho 'bɛ'a mahotho ya bi mba. Him man'dandį guin nu mahøn'a tengu mí ja bʉ,” da 'yɛ̨n'ʉ. \v 15 Nɛ nu'ʉ gue bim mɛmbɛti ngue'ʉ mim pä bʉ ja ra dąhnini, dim 'bämanhɛ̨ tho, nguetho i su da nu ran ʉnbi, tengu in nu'ʉ mi 'bʉpʉ. Nɛ ɛ̨mmɛ din zoni, i tu yʉ́ mbʉi, nguetho njo'o da däi 'bɛ'a i ja da mbä. \v 16 Nɛ da 'yɛ̨na: “Dumbʉi thoho nangue 'bɛ'a bin ja ra dąhnini, ɛ̨mmɛ mi ja bʉ mahotho, nɛ mi ja bʉ yʉ 'bø't'e ra lino, nɛ yʉ 'bø't'e xʉn jʉpoi, nɛ yʉ 'bø't'e xʉn thɛni, nɛ madi nɛqui bʉ 'bɛ'a mahotho gue yʉ oro nɛ yʉn 'yøt'e nɛ yʉ perla xʉm hmadi. \v 17 Nuya nte jabʉ ya, n'da oratho ám 'bɛdi gätho ɛ̨mmɛ xʉm hmadi mi ja bʉ,” da 'yɛ̨n'ʉ mim pä bʉ. Nɛ gätho yʉ́ hmu yʉ barco nɛ'ʉ gätho i hu bʉ, nɛ gätho yʉ mbɛfi di 'yon yʉ barco, mi 'bämanhɛ̨tho. \v 18 Nɛ bi du yʉ́ mbʉi 'bʉ mi nu ra 'bifi i zø ra dąhnini, nɛ bi 'yɛ̨na: “Hin'yʉ man'da ra hnini mahotho tengu nʉ.” \v 19 Nɛ nu'ʉ, bi 'yʉx yʉ́ yą yʉ fonthäi, ra hmɛpya gue tu yʉ́ mbʉi, nɛ bin zoni nɛ bi mbafi, ɛ̨na: “Huɛ̨cate ra dąhnini ɛ̨mmɛ mi ja rá ts'ɛdi, nguetho gätho gahʉ dyʉ́ hmuhʉ yʉ barco dám mɛmbɛtihʉ nʉ, nɛ xøgue n'da oratho ám 'bɛdi gätho mi ja bʉ,” bi 'yɛ̨n'ʉ. \v 20 Pɛ gan johyahʉ gätho ahʉ gue guí 'bʉhmbʉ ua mahɛ̨ts'i, gan johyahʉ nangue 'bɛ'a bin ja ra dąhnini, bi ts'ɛmbi. Nɛ dan johyahe gätho gahe ma 'bäihe ra Cristo ua ja ra häi, nɛ gätho gyʉ pøngahyąhʉ Oją, nɛ gätho gahʉ ngue dí tɛnhdʉ Oją, dan johyahʉ, nguetho ya bi cos'ahʉ 'bɛ'a bi 'yøt'ahʉ yʉ ją'i mi 'bʉpʉ ja a ra dąhnini. \v 21 Nɛ nubʉya n'da rám 'bɛhni Oją mahɛ̨ts'i ngue xʉn ngu rá ts'ɛdi, bi gʉ'ts'a n'da ra do ɛ̨mmɛ xʉn ndoho, nɛ nts'ɛdi bi 'yɛm bʉ ja ra dądeją. Nɛ bi 'yɛ̨na: “Tengu thoho din ja ra dąhnini Babilonia ngue mi ja rá ts'ɛdi, pɛ njąm'bʉ da hnu mahøn'a, gätho n'da m'bɛdi thoho. \v 22 Nɛ hin da t'øpʉ mahøn'a yʉ mbɛ'bida, gätho ʉ i pɛ yʉ arpa, nɛ gätho ʉ i huixt yʉ thʉxi, xínga gue'ʉ yʉ hyʉxi. Xinga n'da ran 'yohʉ dim pɛpʉ mahøn'a, nɛ njon din cʉm bʉ mahøn'a. \v 23 Nɛ din cą'bɛxui thoho, him man'dandį mahøn'a di nɛqui bʉ yʉ sibi, nɛ njon da 'yøt' ran thąti bʉ ngue din johya tengu mi øt'e. Nguetho man'da mi ja yʉ́ ts'ɛdi ʉ mi øt' yʉ́ 'bɛfi bʉ xínda gue'ʉ mi'da gätho ra ximhäi. Pɛ mi hät yʉ ją'i 'bʉ mi xänbi di ho yʉ́ pähä zɛhɛ ʉ gätho mi søm bʉ, bí nɛxpʉ ná ngʉni ra ximhäi. \v 24 Nɛ guepʉ bim fän yʉ́ ji ʉ yʉ́ pøngahyą Oją, nɛ ʉ gätho mi'da yʉ́ t'ʉhni Oją, gue bi tho. Pɛ guepʉ bi tho ʉ, nɛ gue'a í ts'ɛmba a ra dąhnini,” bi 'yɛ̨n'a rám 'bɛhni Oją. \c 19 \p \v 1 Nɛ nubʉya, dra Xuuagä dá øcä yʉ́ nde n'da munts'i yʉ ją'i i 'bʉpʉ mahɛ̨ts'i. Nɛ bi 'yɛ̨n'ʉ: “Dí ɛ̨spahʉ Oją, nguetho ma pørpątehʉ a, nɛ hønsɛ ma Ojąhʉ i ja rá nuįxte nɛ tąte thoho rá ts'ɛdi. \v 2 Xʉn ho rán ts'ɛmbi Oją, nguetho rán säui bi t'ørpa ra dąhnini, tengu'bʉ ra 'yomt'ɛ̨ni xisu, gue bi ts'onba yʉ́ mbʉi gätho yʉ ją'i ra ximhäi. Nɛ nuya Oją bi cospa ʉ gätho to'o bi hyo yʉ́ 'yɛ̨hɛ,” bi 'yɛ̨na. \v 3 Nɛ nts'ɛdi bi mam mahøn'a yʉ nde dá øcä: “Dí ɛ̨spahʉ Oją nguetho ya bi juah ra sibi a ra dąhnini, nɛ hin din hɛ̨ a nín 'yo rá 'bifi,” bi 'yɛ̨n'ʉ yʉ ją'i. \v 4 Nubʉya gätho 'däte magoho yʉ dąc'yɛi ngue ząi di mbä'ts'a Oją, nɛ'ʉ goho yʉn t'uti i 'bʉi, bin dąnyahmu bʉ i hu a Oją, nɛ bi dąnde. Nɛ gätho bi ma bi 'yɛ̨n'ʉ: “Nɛcähe, ngubʉ dím bɛ̨mhbe dí ɛ̨spahe Oją,” ɛ̨n'ʉ. \s1 Bi zin rá xisu ra Dɛ'yo \p \v 5 Nɛ dá øcä man'da ra nde bi bøm bʉ guepʉ i hu a Oją, ngue bi ma: “Dami 'yɛ̨spa ma Ojąhʉ gätho ʉ yʉ́ 'yɛ̨hɛ. Dami 'yɛ̨spahʉ gätho to'o i numansu Oją, nɛ'ʉ i ja yʉ́ ts'ɛdi nɛ'ʉ hin'na,” bi 'yɛ̨n'a ra nde. \v 6 Nɛ dá øcä yʉ́ nde yʉ ją'i xʉn ngu, ngue di hį tengu'bʉ xʉn ngu yʉ dehe, nɛ tengu'bʉ bi thoni yʉn gäni. Nɛ bi 'yɛ̨m 'bʉ mi yą: “Dí ɛ̨spahʉ Oją, nguetho di manda ya ra Hmu, ma Ojąhʉ tąte thoho rá ts'ɛdi. \v 7 Gätho dan johyahʉ, nɛ da hyu ma mbʉihʉ, nɛ ga ɛ̨spahʉ Oją ngue i ja rá ts'ɛdi. Nguetho bi zøn ra ora da zin yʉ 'yɛ̨c'yɛi ra Jesús, ra Dɛ'yo, tengu thoho n'da ran 'yohʉ din thąt'ui rá xisu. Nɛ mahøntho da mba ra xisu, mahoqui thoho. \v 8 Nɛ bin t'un ran t'ɛ̨di da hye ra pahni di fɛxni, gue ra lino xíngui ts'ʉ ts'o. Nu'a ra pahni xʉn t'axi nam bøni ngue bi mba mahoqui yʉ́ ts'oqui ʉ yʉ́ t'ʉhni Oją nɛ nubʉya i øt' yʉ́n thɛhʉ.” \v 9 Nɛ nuna ram 'bɛhni mahɛ̨ts'i bi xicä 'bɛ'a ga o't' ya: “Din johya gätho to'o ʉ bi ts'on bʉ ja ran sihmɛ nangue rán thąti ra Dɛ'yo. Majuąni rám hman Oją na dí xi a ya,” bi 'yɛ̨ng rám 'bɛhni Oją mahɛ̨ts'i. \v 10 Nɛ nubʉya dán dąnyahmu bʉ ja rá gua ram 'bɛhni mahɛ̨ts'i. Pɛ nu'a bi xicä: “O guín jabʉ, nguetho nugä rá 'yɛ̨hɛ thohogä Oją tengu thoho i, nɛ tengu ni cuhʉ, gätho ʉ i mamp'a rám hman Oją nangue ra Jesús, gätho dadí jafʉ da fąh ra Jesús,” bi 'yɛ̨ng 'bʉ mi xiqui. \s1 Nu'a n'da bi hyux ra t'axca ndøfani \p \v 11 Nɛ nubʉya, dra Xuuagä, dá nugä nsoqui mahɛ̨ts'i. Nɛ mi 'bäpʉ n'da ra t'axca ndøfani pa nthuts'i. Nɛ nu'a i huts'i, Majuąni a rá thuhu, nguetho ząi im mam majuąni a. Nɛ di Ją'ts'a rá thuhu, janangue'a n'da ngu n'da di un'na rán säui 'bʉ bi juąnbi, nɛ xʉn ho 'bʉ i øt' ran sʉi a. \v 12 Nɛ nu'ʉ yʉ́ dä a mi huxpʉ, mi zø tengu ra sibi, nɛ mi jabʉ xʉn ngu yʉ corona bʉ ja rá yą. Nɛ nu rá thuhu nt'o't'i bʉ, hønsɛ mi pądi 'bɛ'a rá thuhu. \v 13 Nɛ nu rá pahni mi he, bi zinni gätho ra ji, nɛ nu rá thuhu, ngue rám Hman Oją a. \v 14 Nɛ nu'ʉ yʉ dofʉi mahɛ̨ts'i, gätho mi he ra t'axca lino mahotho, xíngui ts'ʉ xʉn ts'o. Nɛ gätho mi hux yʉ t'axca ndøfani, nɛ bi dɛn'na ra mbʉdi mi huxpʉ ja ra ndøfani. \v 15 Nɛ nu'a ra ngʉrbi i pøxpʉ ja rá nde n'da ra espada ɛ̨mmɛ hɛt'i, ngue da dąp yʉ́n sʉihʉ 'bʉpʉ gätho yʉ häi bʉ ja ra ximhäi. Nɛ gätho di manda ʉ bʉya, nɛ njon di japi da mbɛsta'a da ma. Nɛ tengutho ra ją'i bʉ ja ran thɛ'ma gui'uva, i nɛn yʉ uva, nɛ ngutho da 'yørpa ʉ to da zɛmbi, di un rá cuɛ Oją nts'utho, ngue nu'a nte hɛ̨mbi da 'yøt'e. \v 16 Nɛ nt'o't'i bʉ ja rá pahni nɛ rá xįnthe rá thuhu, ngue ra Hmuts'ʉt'abi a ngue di manda gätho yʉ ts'ʉt'abi, nɛ rá thuhu, ngue ra Ngʉrpa Hmu a ngue di manda gätho yʉ hmu. \v 17 Nɛ dá nugä n'da rám 'bɛhni Oją mahɛ̨ts'i mi 'bäpʉ ja ra hyadi, nɛ nts'ɛdi bi mba't'ʉ gätho yʉ doja mi 'yo bʉ magąts'i, bi 'yɛ̨mbi: “Gätho ahʉ gyʉ dojahʉ, ba ɛ̨hmbʉ ya, nguetho Oją bi 'yøt'ahʉ n'da ra dąnts'ihmɛ. \v 18 Ba ɛ̨hmbʉ ya gui sihʉ yʉ́ ngøc'yɛi yʉ ts'ʉt'abi nɛ yʉ hmudofʉi, nɛ'ʉ gätho mi ja yʉ́ ts'ɛdi. Nɛ yʉ ndøfani nɛ gätho mi huts'i, nɛ gätho yʉ ją'i yʉ 'yɛ̨hɛ nɛ gätho hing yʉ 'yɛ̨hɛ, nɛ yʉ hmu uague yʉ́ mbɛfi,” bi 'yɛ̨m 'bʉ mi mba't' yʉ doja. \v 19 Nɛ dá nugä ra zate gue xí bøxpʉ ja ra dądeją, nɛ 'darbʉ bim pɛtihʉ gätho yʉ ts'ʉt'abi ngue gätho yʉ häi, ngue da 'yørpa n'da ra dąsʉi a mi huxpʉ ja ra t'axca ndøfani, nɛ'ʉ gätho mi tɛnni. \v 20 Nɛ nu ra zate bʉya bi mba mfɛnt'i a, nɛ'a ra hyäte pøngahyą bi fɛnt'i, gue'a ran t'uti í bøx ra häi nɛ xí 'yøt' yʉ hyonya nt'øt'e bʉ ja rá hmi ra zate. Nɛ gue'a mi hät yʉ ją'i gätho to'o mi ja rá thuhu bʉ ja rá dɛ̨. Gätho yoho bi t'ɛntpʉ ja ra sibi ra azufre, tengu n'da ra deją na ndoho a ra sibi. \v 21 Nɛ gätho yʉ ją'i mi tɛn'na ra zate, bi tho nangue ra espada mi pøxpʉ ja rá nde a mi huxpʉ ja ra t'axca ndøfani. Nɛ nu'ʉ yʉ doja bʉya bin niyą thoho nangue yʉ ngøc'yɛi. \c 20 \s1 N'da mahuąhi njɛya \p \v 1 Nɛ nubʉya, dra Xuuagä dá nugä man'da rám 'bɛhni Oją mahɛ̨ts'i bá cąi nɛ bá hyą rán sogui ra hyąhäi ɛ̨mmɛ xʉn hɛ̨ nɛ nts'utho, guepʉ i 'bʉh yʉ zįthu. Nɛ nu'a rám 'bɛhni Oją mi cą n'da ra cadena xʉn ndoho. \v 2 Nɛ bi bɛnt'a ra jąrga, nɛ t'ɛ̨mbi ra c'ɛ̨yą, pɛ guet'a ra zįthu, rá thuhu í Satanás. Nɛ bi mba nthąt'i n'da mahuąhi njɛya nangue ra cadena. \v 3 Nɛ nu'a rám 'bɛhni Oją bʉya, bi 'yɛntpʉ ja ra hyąhäi a ra zįthu. Nɛ bi go'mi, nɛ bi hyʉt'a ran sogui, nɛ bi cuahmi xʉn ho, ngue hin da zä da bøm bʉ da hyät yʉ ją'i, asta gue'bʉ bi gua'a n'da mahuąhi njɛya. M'bɛjua da mba nso'ts'i 'da yʉ pa. \v 4 Nɛ dá nugä man'da ra hmɛpya mahɛ̨ts'i, xʉn ngu yʉn thuts'i, nɛ nu to'o mi huxpʉ bin t'un ran t'ɛ̨di da 'yøt' ran juąnbate, gätho min 'yohʉ ʉ bi tho 'bʉ mi ma i ɛ̨c'yɛ̨i ra Jesús, nɛ'bʉ mi mamp'a rám hman Oją. Gue nu'ʉ gätho him mi thąnde ra zate xí bøxpʉ ja ra deją nɛ rá nyoguido. Nɛ nte mi ja bʉ yʉ́ dɛ̨ rá thuhu ra zate, xínga guepʉ ja yʉ́ 'yɛ. Nu'ʉ bi ndants' mahøn'a 'bʉ mi du, nɛ bin 'yohʉ ra Jesús bin ts'ʉt'abi n'da mahuąhi njɛya. \v 5 Nɛ guehya yʉ́ mbʉdi bi xox Oją bi t'urcä. Pɛ nu'ʉ mi'da gue bi du, hin da dąmbɛ̨ni asta gue'bʉ bi gua'a n'da mahuąhi njɛya. \v 6 Nɛ di johya nɛ mająpi ʉ gätho ʉ ra mbʉdi da xox Oją, nɛ hin da nu a na yoho ran dąte ngue ra sibi maząi. Nɛ dim mbäją nangue ra Cristo bʉ bí ja rá ts'ɛdi Oją, nɛ din 'yohʉ ra Cristo ngue din ts'ʉt'abi n'da mahuąhi njɛya. \s1 Da mba nthąpi ra zįthu \p \v 7 Nɛ nu'bʉ bi gua'a n'da mahuąhi njɛya, da mba nsocui a ra zįthu mi ofädi. \v 8 Nɛ nu'a ra zįthu bʉya da bøm bʉ, xø da hyät mahøn'a yʉ ją'i gätho na ngʉni ra ximhäi. Da mba bʉ ja ra häi Gog nɛ ra häi Magog nɛ di japi dim pɛti gätho nangue din ja ra dąsʉi. Nɛ xʉn ngu da dɛnni hingui sä da 'bede, tengu ra 'bomu 'bom bʉ ndendeją, njon da hyät'i da mbede. \v 9 Nɛ din 'yɛ̨rpa thoho bʉ ní mba bi mbä'ts'i hapʉ mi 'bʉ ʉ min 'yohʉ Oją, guepʉ ja ra dąhnini di huɛ̨c Oją. Pɛ bá cąh mahɛ̨ts'i ra sibi bi juadi gätho yʉ́n sʉihʉ. \v 10 Nɛ nu'a ra zįthu ngue bi hyät'ʉ, bi t'ɛntpʉ ja ra sibi i thɛ ra azufre, tengu n'da ra deją na ndoho, guepʉ xí t'ɛntpʉ ra zate xí bøxpʉ ja ra dądeją, nɛ'a ra hyäte pøngahyą gue ran t'uti xí bøxpʉ ja ra häi. Nɛ gätho hyu da nu ran ʉnbi nangue ra sibi, ma pa nɛ ra xui høn'bʉ go njąm'bʉ gätho yʉ pa maząi. \s1 Ran zɛgui ran juąnbi \p \v 11 Nɛ drá Xuuagä dá nugä mahøn'a, gue n'da ran thuts'i xʉn ndoho xʉn t'axi, nɛ mi hupʉ Oją. Nɛ nu ra ximhäi nɛ mahɛ̨ts'i bim 'bɛ 'bʉ mi hyant'a mi hupʉ, nɛ him man ja bʉya. \v 12 Nɛ dá nugä gätho ʉ xʉn du, hønt'a go 'bɛ'a ní ją'i, mi 'bäpʉ ja rá hmi Oją i hupʉ. Nɛ bi mba ma tʉnts'i yʉ søcuą bʉ, nɛ'a ra søcuą im ma to'o i ja ra temaząi. Nɛ gätho bi mba ma juąnbi nangue'a nt'o't'i bʉ 'bɛ'a gätho bi 'yøt'a, nu'bʉ mi 'bʉi. \v 13 Nɛ gätho ʉ gue bi du bʉ ja ra deją, nɛ gätho ʉ mi'da bi du hønbʉ go hapʉ, ngue gätho i 'bʉpʉ 'bʉ'ʉ xʉn du, bi bøm bʉ, nɛ bim 'bäpʉ ja rá hmi Oją. Nɛ bi mba ma juąnbi nangue 'bɛ'a gätho bi 'yøt' 'bʉ mi 'bʉi. \v 14 Nɛ nu'a ra xɛqui mi 'bʉ'ʉ xʉn du, bi t'ɛntpʉ ja ra sibi, tengu ra deją na ndoho. Gue'a na yoho ran dąte a. \v 15 Nɛ nubʉ ja ra søcuą gue im ma to'o i ja ra temaząi, nɛ nu'ʉ gätho him man t'o't'i yʉ́ thuhu bʉ, bi t'ɛntpʉ ja ra sibi. \c 21 \s1 Ma'da'yo mahɛ̨ts'i nɛ ra ximhäi \p \v 1 Nɛ nubʉya, dra Xuuagä, dá nugä man'da bi t'urcä, ngue ma'da'yo mahɛ̨ts'i nɛ ma'da'yo ra ximhäi. Nguetho ya bim 'bɛdi 'bɛ'a gätho mi ja bʉ mahɛ̨ts'i nɛ ra ximhäi. Nɛ hin'yʉ ra deją bʉ ja ra 'da'yo ximhäi. \v 2 Nɛ dá nugä bá cąh mahɛ̨ts'i guepʉ bí 'bʉ Oją n'da ra hogahnini, gue'a ra Jerusalén ma'da'yo, mahotho, mahoqui, tengu n'da ra hmute i he ra pahni mahotho da mba dín thąt'ui rá ndø. \v 3 Nɛ dá øcä n'da ra nde nts'ɛdi bin yą, gue bá nɛxpʉ ja ran thuts'i bʉ bí hu Oją, bi 'yɛ̨na: “Dami hyand ya, bi gącua mahɛ̨ts'i rá ngu Oją,” bi 'yɛ̨na, nɛ nuya ząi dim 'bʉhmbʉ yʉ ją'i a. \v 4 Nɛ guesɛ Oją di un ran johya, nɛ him man ja yʉ guidä yʉ ją'i, nɛ hin din ja ran dąte mahøn'a bʉ, nɛ hin din ja yʉ dumbʉi bʉ. Nguetho gätho 'bɛ'a mán ʉnbi mi ja, ya bi thogui. \v 5 Nɛ nu Oją ngue i hupʉ ja ran thuts'i, bi 'yɛ̨na: “Gätho ma'da'yo dá øt'ä ya.” Nɛ bi xiqui, dra Xuuagä: “Dami 'yo't' ya 'bɛ'a dí xi a i, nɛ sä da t'ɛ̨c'yɛi nguetho majuąni a.” \v 6 Nɛ bi xiqui mahøn'a: “Ya bi guadi 'bɛ'a gätho dá øt'ä ya. Gätho dá dʉ'mi, nɛ ga juacä ra 'bɛfi dá dʉ'mi. Ząi dám 'bʉcä nɛ dam 'bʉi maząi. Nɛ nu'ʉ to'o i sä ngue di 'bɛ a ra te mahyoni thoho, tengu'bʉ i tuthe, ga undä ra te i juadi, tengu'bʉ ra mbøthe im fonts'a ra dehe ga unni, nɛ hin da gurqui. \v 7 Nɛ to'o da dąha, ga comhbe 'bɛ'a gätho i jagä, nɛ ga øt'e ma t'ʉhnigä ʉ, nɛ dyʉ Ojągä ʉ. \v 8 Pɛ ga ɛntpʉ ja ra sibi ʉ to'o i su yʉn ʉnbi 'bʉ da dɛngui, nɛ'ʉ to'o yoho yʉ́n 'yomfɛ̨ni, nɛ gätho ʉ xʉn ts'o yʉ́ mbʉi, nɛ gätho yʉ hyodu, nɛ gätho yʉ 'yomt'ɛ̨ni, nɛ gätho ʉ in yąhʉ yʉ zįthu, nɛ gätho ʉ i thąnde hønt'a go 'bɛ'a gue him majuąni, nɛ gätho ʉ i man yʉ fɛhni. Gätho ya da nu na yoho ran dąte, da t'ɛntpʉ i zø ra sibi ra azufre, tengu ra deją na ndoho,” bi 'yɛ̨n Oją. \s1 Ma'da'yo ra hnini Jerusalén \p \v 9 Nɛ xø dá nugä man'da ra hmɛpya bi t'urcä. Nu'a n'da ʉ yʉ́m 'bɛhni Oją mahɛ̨ts'i gue min 'yohʉ 'dato yʉm 'bɛhni, gue'ʉ mi thɛ yʉ ximbo gue bi un yʉn ʉnbi bʉ ja ra häi, nɛ nu'a bi xiqui: “Ba ɛ̨hɛ, ga ut'a ra hnini, tengu'bʉ ra hmute bin thąt'ui ra Dɛ'yo.” \v 10 Nɛ nu'a rá Hogandąhi Oją bi bɛ̨ngä man'da mahøn'a, tengu'bʉ bi zixcä a rám 'bɛhni Oją bʉ ja n'da ra t'øhø xʉn hɛ̨ts'i, nɛ bi 'yurca ra hogahnini Jerusalén ma'da'yo, bi gąh mahɛ̨ts'i guepʉ bí 'bʉ Oją. \v 11 Nɛ nu'a ra hnini ɛ̨mmɛ di yoxni nangue rán hosɛ Oją i 'bʉpʉ mbo. Nɛ di yoxni tengu ra do ra jaspe i pømhyats'i. \v 12 Nɛ nu'a ra hnini mi ja bʉ ra mbä't'i, ra jądo xʉn hɛ̨ts'i, goho yʉ́ ts'ąt'i. Nɛ nu'a ra mbä't'i, mi ja bʉ 'dɛ'magoho yʉ dąjut'i, nɛ n'da ngu n'da yʉ jut'i mi 'bäpʉ n'da rám 'bɛhni Oją mahɛ̨ts'i, da mbäh ra goxthi. Nɛ nu'ʉ 'dɛ'mayoho yʉ jut'i, n'da a n'da nt'o't'i yʉ́ thuhu ʉ 'dɛ'ma yoho yʉ́ ts'ʉnt'ʉ ra Israel. \v 13 Nɛ n'da nguadi min ja hyu yʉ jut'i, hyu i xopʉ ní bøx ra hyadi, nɛ hyu i xopʉ ní yʉh ra hyadi, nɛ hyu i xopʉ ra norte, nɛ hyu i xopʉ ra sur. \v 14 Nɛ nu'a ra hnini mi fa'ts'i 'dɛ'mayoho yʉ do, n'da'a n'da nt'o't'i yʉ́ thuhu ʉ 'dɛ'mayoho yʉn 'yohʉ gue yʉ́ 'bäihʉ ra Jesús, ngue ra Dɛ'yo. \v 15 Nɛ nu'a rám 'bɛhni Oją mahɛ̨ts'i gue dán yą'be, mi hą n'da ra t'ɛni ra oro, tengu'bʉ ra metro, gue da 'yɛn ra hnini, hangu na ndoho yʉ jut'i, nɛ yʉ fø't'e. \v 16 Nu'a ra hnini xʉn zant'ma ndoho, 'da'angu ná mba, nɛ 'da'angu nán jʉnni. Nɛ nu'a ram 'bɛhni mahɛ̨ts'i bi 'yɛn ra hnini, nɛ bi 'yʉ' ra güɛnda ngue yo mahuąhi nɛ yo ciɛnto kilómetro ná ndoho, 'da'angu ná mba, 'da'angu nán jʉnni, nɛ 'da'angu nán hɛ̨ts'i. \v 17 Nɛ nu'a ram 'bɛhni bi 'yɛni hangu nán hɛ̨ts'i rá mbä't'i ra hnini, nɛ bi 'yʉ' ra güɛnda ngue hyąte ma goho metro. Nɛ bi 'yɛni tengutho i øt' yʉ ją'i. \v 18 Nɛ nu'a ra mbä't'i nt'øt'e nangue yʉ do ra jaspe, pɛ nu ra hnini nt'øt'e nangue ra oro, tengu'bʉ ra xito a ra oro. \v 19 Nɛ nu'ʉ 'dɛ'mayoho yʉ dądo mi fa'ts'a ra mbä't'i, xʉn ngu nt'ʉt'i yʉ t'ʉdo 'dahma 'dan'yo, ngue di fɛxni, xʉm hmadi di muui. Nu'a rá mbʉdi ra dądo nt'ʉt'i yʉ t'ʉdo ra jaspe, nu'a ná yoho ra dądo nt'ʉt'i yʉ t'ʉdo ra zafiro, nu'a ná hyu ra dądo nt'ʉt'i yʉ ágata, nu ná goho ra dądo nt'ʉt'i yʉ esmeralda. \v 20 Nɛ nu'a ná cʉt'a ra dądo nt'ʉt'i yʉ ónice, ná 'dato ra dądo nt'ʉt'i yʉ cornalina, ná yoto ra dądo nt'ʉt'i yʉ crisólita, ná hyąto ra dądo nt'ʉt'i yʉ berilo, ná gʉto ra dądo nt'ʉt'i yʉ topacio, ná 'dɛt'a ra dądo nt'ʉt'i yʉ crisoprasa, ná 'dɛ'ma'da ra dądo nt'ʉt'i yʉ jacinto, ná 'dɛ'mayoho ra dądo nt'ʉt'i yʉ amatista. \v 21 Nɛ gätho 'dɛ'mayoho yʉ́ jut'i rá mbä't'i ra hnini nt'øt'e nangue yʉ perla gue xʉn t'axi, nɛ n'da'a n'da yʉ perla gue bi t'øt'e n'da ngu n'da ra jut'i. Nɛ nu'a ra calle xʉn ndoho bʉ mbo ra hnini nt'øt'e nangue ra oro xʉn ho, tengu'bʉ ra xito a ra oro. \v 22 Nɛ hin dá nugä n'da ra niją bʉ, nguetho gätho rá ngusɛ Oją a ra hnini, ngue ra Hmu tątetho rá ts'ɛdi, nɛ ra Dɛ'yo, nɛ 'darpʉ i 'bʉhmbʉ ʉ i 'bʉpʉ ja ra hnini. \v 23 Nɛ nu'a ra hnini, him mahyoni ra hyadi di yorpʉ, ogue ra ząna, nguetho guesɛ Oją nɛ ra Dɛ'yo di yorpʉ. \v 24 Nɛ nangue'a ra nyot'i i ja bʉ, gätho di yot'ʉ nɛ dim 'bʉmanho ʉ yʉ ją'i dim 'bʉpʉ gätho yʉ häi ua ja ra ximhäi. Nɛ yʉ ts'ʉt'abi gätho yʉ häi dim 'bʉi di dä bʉ ʉ yʉn ho xʉ 'yøt'e, tengu'bʉ di um bʉ yʉn t'unni xʉn ngu di muui. \v 25 Nɛ nsoquitho yʉ jut'i gätho ra pa, nɛ njąm'bʉ da mba njut'i, nguetho njąm'bʉ din xui bʉ. \v 26 Nɛ hønt'a go 'bɛ'a gätho di muui, gue bi zän Oją bi 'yøt' yʉ ją'i 'dahma 'dan'yo yʉ häi ua ja ra ximhäi, nɛ gue'a da hyąxpʉ ʉ, ní thįm bʉ mbo ra hnini. \v 27 Pɛ hin da yʉrpʉ ja ra hnini 'bɛ'a xʉn ts'o, xíng yʉ ts'om'bäi da yʉrpʉ, xíng yʉ hyäte. Pɛ hønt'ʉ to'o bi 'yorpa rá thuhu ra Dɛ'yo bʉ ja rá søcuą, gue to'o gätho bi un ra temaząi, hønt'ʉ da zä da yʉrpʉ. \c 22 \s1 Mi ts'ʉtho ba ɛ̨h ra Jesucristo \p \v 1 Nɛ nu'a rám 'bɛhni Oją xø bi 'yurcä man'da mahøn'a, dra Xuuagä. Ngue n'da ra dąthe mahoqui thoho ra dehe xʉn güe tengu ra xito, t'ɛ̨mbi rá dehe ra temaząi. Nɛ bí nɛxpʉ ja rán thuts'i Oją nɛ ra Jesús ra Dɛ'yo. \v 2 Nɛ bi tho'inde bʉ ja ra calle xʉn ndoho bʉ ja ra hnini. Nɛ n'da n'danguadi mi 'bäpʉ yʉ za t'ɛ̨mbi yʉ za gue di un ra te. Nɛ nu'ʉ yʉ za din zʉdi, n'dazna ngu n'dazna ma'da'yo yʉn dät'o din zʉpʉ, janangue'a 'dɛmayo nidį din zʉdi n'dajɛya. Nɛ nu'ʉ yʉ́ xi di un yʉ́n zaqui gätho yʉ ją'i. \v 3 Nɛ hin'yʉ 'bɛ'a dí hnu rán ts'ɛmbi Oją bʉ. Pɛ din ja bʉ rá ts'ɛdi Oją nɛ rá ts'ɛdi ra Jesús ra Dɛ'yo. Nɛ gätho yʉ́ 'yɛ̨hɛ da dąnde ʉ nɛ da 'yørpa yʉ́ 'bɛfi. \v 4 Nɛ nu'ʉ dim 'bʉpʉ da nu rá hmi Oją, nɛ gätho din ja rá thuhu Oją bʉ ja yʉ́ dɛ̨. \v 5 Nɛ hin'yʉ bʉ ra xui, janangue'a njon da hyom man'da ran nɛqui, xíng ra hyadi, nguetho guesɛ Oją ra Hmu di yozɛhɛ bʉ. Nɛ nu'ʉ dim 'bʉpʉ din ts'ʉt'abi gätho yʉ pa maząi. \v 6 Nɛ nu'a ram 'bɛhni bi xicä: “Gätho ram hma gá 'yøde, majuąni a, nɛ da zä da t'ɛ̨c'yɛi gätho. Nu'a Oją ra Hmu, gue'a di un rá Hogandąhi yʉ́ pøngahyą, ya bá pɛncä ua drám 'bɛhnigä a, ngue ga xi ahʉ 'bɛ'a din ja, gue yʉ́ 'yɛ̨hɛ ahʉ Oją. Nɛ him maya'a din ja,” bi 'yɛ̨na. \v 7 “Dami 'yøhmbʉ ya,” ɛ̨n'a ra Jesús, “him maya'a gue gua ɛ̨cä. Gan johyahʉ gätho ahʉ gue guí ɛ̨c'yɛ̨ihʉ 'bɛ'a din ja, nt'o't'i bʉ ja ra søcuą,” bi 'yɛ̨na. \v 8 Nɛ nugä dra Xuuagä, majuąni dá øde nɛ dá nugä 'bɛ'a gätho bi t'urqui ngue dá o't'ä ua. Nɛ nu'bʉ mi gua'a 'bɛ'a dá øcä nɛ 'bɛ'a xí 'yurqui, dán dąnyahmu bʉ ja rá gua ram 'bɛhni mahɛ̨ts'i bi 'yurqui gätho, dí ɛ̨na gue ga thąnde. \v 9 Pɛ nu ram 'bɛhni bi xiqui: “O guí thąndegui, nguetho nugä dra 'yɛ̨hɛ̨gä tengu i, nɛ ni cuhʉ mi'da yʉ pøngahyą, nɛ gätho mi'da ʉ gue i ɛ̨c'yɛi 'bɛ'a gá 'yorpʉ ja ra søcuą. Hønsɛ Oją gui thąnde,” bi 'yɛ̨na. \v 10 Nɛ xø bi xicä ram 'bɛhni bʉya: “O guí pɛs' thoho na gá 'yo't'i, ngue 'bɛ'a din ja, nguetho him maya'a din ja. \v 11 Nɛ nu'ʉ to'o i øt' ran ts'o, thocua thoho da 'yøt' ran ts'o, nɛ gätho to'o i øt' ran ts'om'bäi, thocua thoho da 'yøt'e. Pɛ nu'ʉ to'o i øt' ran ho, thocua thoho da 'yøt' ran ho, nɛ to'o mahoqui thoho yʉ́ mbʉi thocua thoho gue xtán ho yʉ́ mbʉi,” bi 'yɛ̨n'a rám 'bɛhni Oją mahɛ̨ts'i 'bʉ mi xiqui. \v 12 Nɛ bi 'yɛ̨ngä ra Jesús bʉya: “Nɛ guehna dí xi ahʉ, him maya'a ba ɛ̨cä. Nɛ n'da ngu n'da ga un rán thɛui 'bɛ'a gätho bi 'yøt'e. \v 13 Nugä gätho dá dʉ'mi nɛ ga juacä ra 'bɛfi dá dʉ'mi, dra mbʉdigä nɛ dran zɛguigä, ząi dám 'bʉi nɛ dam 'bʉi maząi. \v 14 Mająpi thoho gätho mahoqui yʉ́ mbʉi nangue Oją, tengu'bʉ m'beni yʉ́ pahni. Janangue'a i ja yʉ́n t'ɛ̨di da yʉrpʉ ja yʉ́ goxthi ra hnini. Nɛ nu'ʉ to'o da zä da yʉrpʉ, da zä da zi yʉ́n dät'o yʉ za gue t'ɛ̨mbi yʉ za di un ra temaząi. \v 15 Pɛ hingui sä da yʉrpʉ gätho ʉ ngue bi 'uegue nangue Oją. Nɛ da gopʉ thi ʉ gätho i yąhʉ yʉ zįthu, nɛ gätho yʉ 'yomt'ɛ̨ni, nɛ gätho yʉ hyodu, nɛ gätho i thąnde 'bɛ'a him majuąni, nɛ gätho yʉ ją'i gue di ho da man yʉ fɛhni, hingui sä da yʉrpʉ ʉ. \v 16 Nugä dra Jesúsgä, dá pɛnhdä bʉ mam 'bɛhnigä gue da xi ahʉ gyʉ 'yɛ̨c'yɛihʉ, gue 'bɛ'a gá 'yorpʉ ja ra søcuą. Nugä dram bom'bɛtogä ra David, nɛ tengu'bʉ dra Dąsø dín 'yo'be ran nɛqui,” bi 'yɛ̨n'a ra Jesús. \v 17 “Ba ɛ̨hmbʉ gätho ahʉ,” ɛ̨n'a rá Hogandąhi Oją, nɛ'a rá xisu ra Dɛ'yo ɛ̨na. Nɛ'ʉ gätho gue i øde, da ma: “Ba ɛ̨hmbʉ.” Nɛ ba ɛ̨cua gätho i tuthe, nɛ gui sihʉ ra dehe gue di un ra temaząi, nɛ hin gui juthʉ a. \s1 Ran zofo ran zɛgui \p \v 18 Nɛ nuya dí xi ahʉ, gätho ahʉ guí nuhʉ ya yʉm hma i jaua, ngue i ma 'bɛ'a din ja, o gue ahʉ guí øhmbʉ 'bʉ i hman ya yʉm hma nt'o't'i ua, pɛ nu'bʉ guí ɛ̨na gui hyuspahʉ mi'da yʉm hma, pɛ da hyus'ahʉ Oją ʉ yʉn ʉnbi im mangua ja ra søcuą 'bʉ. \v 19 O nu'bʉ guí ɛ̨mhbʉ him majuąni 'da yʉm hma nt'o't'i ua, ɛ̨na gue'bʉ gdí 'uejʉ ʉ, pɛ Oją di 'uec'ahʉ yʉn jąpi im mangua ngue hin di ja ahʉ gui cʉrpʉ ja ra hogahnini, nɛ hin di ja ahʉ gui sifʉ yʉ́n dät'o a ra za di un ra temaząi. \v 20 Nɛ nu'a ra Jesús gue bi man ya yʉm hma gätho i jaua, i ɛ̨m bʉya, “Majuąni ba ɛ̨cä n'dihi,” bi 'yɛ̨na. Nɛ gue'a dín nde'e, nɛ dí xi a i, ba ɛ̨hɛ ma Hmu i Jesús. \v 21 Nɛ gätho ahʉ dín nde guin nuhʉ rán jąpi a ma Hmuhʉ ra Jesús. Nɛ hønt'a dí xi ahʉ ya.