\id ROM \h RA ROMANU \toc1 RÁ CARTA RA APOSTOL NSAN PABLO NÚꞌA̱ BI ꞌYOPABI YA GAMFRI ME NROMA \toc2 RA ROMANU \toc3 Ro. \mt1 RA ROMANU \mt2 RÁ CARTA RA APOSTOL NSAN PABLO NÚꞌA̱ BI ꞌYOPABI YA GAMFRI ME NROMA \c 1 \s1 Ra apostol Pablo opabi ya gamfri me Nroma \p \v 1 Núgui drá Pablo, rá ꞌbɛgogui ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo. Ajua̱ ra Dada bi zoncagui pa ga ꞌñapostol, ne xa hñuxcagui pa ga ma̱mba rá ma̱ca hoga noyaꞌa̱. \p \v 2 Nuna ma̱ca hoga noyana̱, guehna bi ña̱gui mayaꞌbʉ Ajua̱ ja ra Ma̱ca Tꞌofo núꞌa̱ bi ꞌyofo yá ꞌmɛhniꞌa̱. \v 3 Y nuna ma̱ca hoga noyana̱ xicjʉ de ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo núꞌa̱ toꞌo rá Tꞌʉ Ajua̱, ne utcaguihʉ gue núꞌa̱ ra Tꞌʉꞌa̱, de rá ndoꞌyo, bá ehe de rá ji ra nda̱ Davi, \v 4 pe de rá nda̱hi xá ntꞌaxi bi fa̱di gue go gueꞌa̱ rá Tꞌʉ Ajua̱, ngueꞌa̱ co rá da̱nga tsꞌɛdi bi yopa nte de ja ya du. \v 5 Po rá ngueꞌa̱, Ajua̱ xa ꞌracagui ra ꞌbɛfi dega apostol pa ga ma̱nga ra ma̱ca hoga noya gatho ja ya hnini, pa da gamfriꞌʉ ne da ꞌyøte Ajua̱. Guehna ra ꞌbɛfi dí pɛfi pa nuya ja̱ꞌi da nsundabi rá ma̱ca thuhu ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo. \v 6 Hangue nehe nuꞌahʉ, Ajua̱ xa zohnꞌaꞌihʉ pa gui tɛnhʉ ra Zidada Jesucristo. \p \v 7 Hangue dí opꞌahʉ gathoꞌihʉ zi cuhʉ guí ꞌbʉhʉbʉ Nroma, núꞌahʉ xi ri ma̱ꞌahʉ Ajua̱ ne xa zohnꞌaꞌihʉ pa gui ntꞌaxquihʉ. Ajua̱ ma Dadahʉ ne ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo da ja̱pꞌaꞌihʉ ne da maxꞌahʉ pa gui ꞌbʉhʉ te rá ꞌñentho. \s1 Ra apostol Pablo ne da zønga ya cu me Nroma \p \v 8 Nuya ya mʉdi noya dí opꞌahʉ ja ma carta, dí xiꞌahʉ gue dí umba njama̱di Ajua̱ ma Dadahʉ por gathoꞌihʉ de rá thuhu ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo, ngueꞌa̱ habʉraza ja ra ximhai hma̱ gue xi xcá camfrihʉ xá hño. \v 9 Ajua̱ dí pɛpabi con gatho ma coraso pa da ntʉnga núꞌa̱ ra ma̱ca hoga noya núꞌa̱ habʉ xicjʉ de rá ma̱ca Tꞌʉꞌa̱, y nuꞌá̱ go gueꞌa̱ pa̱di gue nza̱ntho dí apabiꞌa̱ por gueꞌahʉ. \v 10 Masque stá tøꞌma ndunthi ya pa pa ga mabʉ ga tsøñꞌahʉ, pe hinstá tsaya ga apa Ajua̱ pa da xoga ra gosthi pa da za ga mabʉ ꞌnitho. Hønsɛ go dí tøꞌma núꞌa̱ ra pa da ma̱ñꞌa̱ Ajua̱ pa ga mabʉ. \v 11 Ngueꞌa̱ xi dí ne ga mabʉ ga ꞌbʉi con gueꞌahʉ pa da za ga uꞌtꞌaꞌihʉ ra mfa̱di núꞌa̱ xa ꞌñutcagui ra Ma̱ca Nda̱hi, pa maꞌna da nja ri jamfrihʉ. \v 12 Y dí ma̱ gue numa jamfrihʉ da ꞌracjʉ ra tsꞌɛdi ꞌna ngu maꞌna. Nuri jamfrihʉ da jaqui maꞌna da zɛ ma jamfri, ha numa jamfriga da jaꞌahʉ maꞌna da zɛ ri jamfrihʉ nehe, ngueꞌa̱ ꞌnatꞌa ma jamfrihʉ. \p \v 13 Ne dí ne gui pa̱dihʉ, ma zi cuꞌihʉ, gue ndunthi ya iꞌqui stá hutsꞌi ga mabʉ ga tsøñꞌaꞌihʉ, pe tobya hinxa za. Dí ne ga mabʉ pa ga faxꞌahʉ ngu stá faxa maꞌra ya cu ja maꞌra ya hnini. \v 14 Ngueꞌa̱ xuá ꞌbɛncagui ga xipa gatho ya ja̱ꞌi nuna ma̱ca hoga tꞌøde de ra mpøhø, hangue mahyoni gatho ga zofo, ngu núꞌʉ ña̱ griego ne ngu núꞌʉ ña̱ maꞌra ya hña̱qui, ngu núꞌʉ ya ba̱mhya̱ ne ngu núꞌʉ hinte yá fa̱di. \v 15 Hangue núꞌa̱ ra pa go da ne Ajua̱, nugui xi dí ne ga mabʉ pa ga ma̱nga ra ma̱ca hoga tꞌøde nehe nubʉ Nroma. \s1 Rá tsꞌɛdi ra ma̱ca hoga tꞌøde \p \v 16 Hindí ntsa pa ga ma̱nga ra ma̱ca hoga tꞌøde, ngueꞌa̱ go gueꞌa̱ ꞌnara noya dega tsꞌɛdi núꞌa̱ xuá pɛhna Ajua̱ pa da pøhø gatho núꞌʉ toꞌo da gamfri, ra mʉdi ya xodyo, nepʉ gatho nu maꞌra ya ja̱ꞌi. \v 17 Nuna ma̱ca hoga tꞌødena̱ udi gue Ajua̱ ma̱ gue ya hinte ma tsꞌoqui tu núꞌʉ toꞌo camfri, y nuꞌʉ́ ꞌbʉi xá hño co Ajua̱ hønsɛ po yá jamfri. Ma̱ njabʉ nehe ra Nda̱xjua Tꞌofo habʉ ena: “Nuꞌa̱ tóꞌo xa gamfri, ya hinte ma tsꞌoqui tu, núꞌá̱ pɛꞌtsa ꞌnara ꞌraꞌyo te.” \s1 Yá thai tu ya meximhai \p \v 18 Ajua̱ utuabi ya meximhai tengu rá nda̱ngui rá cuɛꞌa̱, ne brí nhyoquiꞌa̱ pa dua pɛhna ra castigo de mahetsꞌi pa da zʉdi núꞌʉ ya tsꞌoꞌyøde hingui ne da ꞌyøtꞌe xá hño. Ajua̱ ri ncuɛ ngueꞌa̱ nuya ja̱ꞌi masque pa̱di gue ꞌbʉi Ajua̱ ne pa̱di te rí ꞌñepi da ꞌyøtꞌeꞌʉ, pe hingui øtꞌe, nuꞌʉ́ ri sigui co yá ꞌña̱quꞌequꞌei ne yá tsꞌoqui. \v 19 Gatho núꞌa̱ te da za da fa̱di de Ajua̱, nuꞌʉ́ xa tꞌutuabi xá hño, y nu Ajua̱ go guesɛ xa ꞌñutuabiꞌʉ. \v 20 Desde núꞌbʉ Ajua̱ bi hyoca ra ximhai, desde gueꞌbʉ, Ajua̱ bi ꞌñutuabiꞌʉ tengu rá ꞌmʉiꞌa̱. Gatho núꞌʉ ya tꞌøtꞌe ri hnequi, gueꞌʉ utuabi ya ja̱ꞌi tengu rá ꞌmʉi Ajua̱ núꞌa̱ hini hnequi, y njabʉ ri hnequi gue Ajua̱ ꞌbʉi ne ja rá tsꞌɛdi pa nza̱ntho. Hangue ya ja̱ꞌi hingui tsa te da da̱di de núꞌa̱ te xa ꞌyøtꞌeꞌʉ. \v 21 Nuꞌʉ́, masque bi ba̱di Ajua̱, pe himbi ne bi nsundaꞌʉ ngu rí ꞌñepi, nixi bi umba njama̱di de gatho ya hño xa hña̱niꞌʉ. Nuꞌa̱ bi ꞌyøtꞌe, bi tsꞌoca yá mfeni ne bi megui yá coraso pa himbi za bi ba̱di ndaꞌa̱ ra hño ndaꞌa̱ ra ꞌñʉ. \v 22 Masque mi eñꞌʉ gue xi myá ba̱mhya̱, pe hinte myá fa̱di. \v 23 Hangue bi zogui núꞌa̱ ra søcambeni mi ꞌñepi da umbabi Ajua̱ núꞌa̱ xá nsunda ne pɛꞌtsa ra te nza̱ntho, pa go bi xøcambeni ya cꞌoi núꞌʉ xa thoqui ngu yá ꞌbai ya ja̱ꞌi núꞌʉ pɛꞌtsi da du, nehe ya cꞌoi núꞌʉ xa thoqui ngu rá ꞌbai ꞌnara tsꞌintsꞌʉ, ne núꞌʉ ngu rá ꞌbai ꞌnara mboꞌni, ne núꞌʉ ya cꞌoi dega quꞌeña̱. \p \v 24 Hangue Ajua̱ bi hyɛtho ya meximhai pa bi ꞌyøtꞌa gatho nuya tsꞌoncꞌatꞌi mi beni ja yá mfeni, y njabʉ bi ꞌbɛtua sɛhɛ yá tsa yá ndoꞌyoꞌʉ. \v 25 Ngueꞌa̱ nuya meximhaiꞌʉ bi zogui núꞌa̱ Ajua̱ majua̱ni pa go bi dɛna núꞌʉ tꞌembabi gue go gueꞌʉ Ajua̱; y nuya ja̱ꞌiꞌʉ go bi nsunda nuya tꞌøtꞌe núꞌʉ xa hyoca Ajua̱, hingo bi nsunda Ajua̱ toꞌo bi hyoca gatho, ne xá nsunda rá thuhuꞌa̱ pa nza̱ntho. \p \v 26 Hangue Ajua̱ bi hyɛthoꞌʉ pa bi ꞌño ja yá hne dega ꞌbɛtsa, asta ya ꞌbɛhña̱ bi hñuxui yá miꞌbɛhña̱ui hingo hønsɛ co ya ꞌñøhø ngu núꞌa̱ xqui manda Ajua̱. \v 27 Nehe ya ꞌñøhø bi mɛꞌtsa ꞌnara tsꞌoncꞌatꞌi pa da hñuxui yá miꞌñøhøui hingo hønsɛ co ya ꞌbɛhña̱, y njabʉ ꞌñøhø co ꞌñøhø bi ꞌyøtꞌa ra tꞌøtꞌe xi xá ntsꞌo. Hangue ja guesɛꞌʉ bi hña̱ni núꞌa̱ mi ꞌñepi da hña̱niꞌʉ por yá tsꞌotꞌøtꞌe. \p \v 28 Nehe nguetho himbi ho da beniꞌʉ de Ajua̱, hangue nu Ajua̱ bi hyɛthoꞌʉ pa bi beni ya mfeni xá ntsꞌo ne pa bi ꞌyøtꞌe núꞌa̱ himri ꞌñepiꞌʉ, \v 29 ne bi ꞌyøtꞌeꞌʉ ya tꞌøtꞌe hingui ho, ne bi mɛꞌtsa ndunthi ya tsꞌoncꞌatꞌi ne ya tsꞌomfeni. Myá nduste, myá hyote, myá ꞌyøtꞌatuhni, myá hyate, myá tsꞌoꞌmʉi, myá nønte, \v 30 mi jʉꞌtsua ya ncꞌuamba maꞌra, mi ʉtsa Ajua̱, myá ꞌña̱quꞌequꞌei, mri ꞌñexa sɛhɛ, mi beni hanja da za da ꞌyøtꞌa ya tꞌøtꞌe xá ntsꞌo, myá tsꞌoꞌyøde co yá dada yá na̱na̱. \v 31 Bi tsꞌoca yá mfeni hangue himi pa̱di ndaꞌa̱ ra hño ndaꞌa̱ ra ꞌñʉ, ne himbi cumpli yá noya. Ne himbi mɛꞌtsa ra hma̱te co yá ja̱ꞌi, ne himbi mɛꞌtsa ra huecate. \v 32 Nehe nubya njabʉ, masque pa̱di ya ja̱ꞌi núꞌa̱ te xa ma̱ Ajua̱, gue nuꞌʉ tóꞌo øtꞌa nuya tꞌøtꞌeꞌʉ rí ꞌñepi da du, pe masque pa̱di njabʉ, pe nuꞌʉ́ øtꞌe nuya ya tsꞌotꞌøtꞌe, y hingue hønsɛ øtꞌe, nehe ri johyaui núꞌʉ maꞌra toꞌo handiꞌʉ øtꞌa njabʉ nehe. \c 2 \s1 Ajua̱ ma da hña̱ꞌmba nguɛnda yá tsꞌoqui ya ja̱ꞌi co ra hoga tsꞌʉtbi \p \v 1 Hangue dá nguꞌa̱ dá ngu, otho te grí ncøni núꞌi guí ꞌyø de núꞌa̱ te øtꞌa maꞌra, ngueꞌa̱ núꞌa̱ ra ora guí ꞌyø de núꞌa̱ te øtꞌa maꞌra, nuꞌí guí ncondena sɛhɛ, ngueꞌa̱ guí øtꞌa nehe ngu øtꞌa núꞌʉ maꞌra. \v 2 Dí pa̱dihʉ gue Ajua̱ ma da hña̱ꞌmba nguɛnda co ra hoga tsꞌʉtbi núꞌʉ toꞌo øtꞌa ya tsꞌoqui. \v 3 Hangue ꞌbʉ núꞌi guí ꞌyø de maꞌra ne guí øtꞌa nehe ngu øtꞌeꞌʉ, oguí beni gue ma gui mpontꞌui rá cuɛ Ajua̱ núꞌa̱ ra pa da hña̱pꞌa nguɛnda. \v 4 Oxqui beni gue ngueꞌa̱ Ajua̱ xi ra hoja̱ꞌi con gueꞌi ne xa zɛꞌtꞌa ri ntsꞌoꞌmʉi ne astabya hinxa castigaꞌi, gue nuꞌi da za gui sigui gui ꞌyøtꞌa ya tsꞌoqui. Pa̱di gue Ajua̱ ra hoja̱ꞌi con gueꞌi pa gui ñobri. \v 5 Pe nuꞌí hinguí ne, ngueꞌa̱ xi rá me ri coraso ne hinguí øde ne hinguí ñobri, hangue maꞌna ma da castigaꞌi núꞌa̱ ra pa da hnequi rá cuɛ Ajua̱ pa da ꞌyøtꞌa rá hoga tsꞌʉtbiꞌa̱. \v 6 Y nuꞌá̱ ma da umbabi núꞌa̱ rí ꞌñepabi cada ꞌna ngu núꞌa̱ xa mɛfi. \v 7 Nuꞌá̱ ma da umba ra te pa nza̱ntho núꞌʉ toꞌo xa hyomba rá nsunda ne xa hyoni pa Ajua̱ da ꞌñeꞌtsua yá nsu ne xa hyonga ra te pa nza̱ntho, ne hinxa zabi xa ꞌyøtꞌa ya hoga ꞌbɛfi. \v 8 Pe pa ya tsꞌoꞌyøde núꞌʉ ꞌmɛtꞌo go øtꞌa núꞌa̱ hingui ho, ne hingo ne da ꞌyøtꞌa núꞌa̱ xá hño, Ajua̱ ma da umbabiꞌʉ ꞌnara castigo con gatho rá cuɛ. \v 9 Ma da nja ya da̱nga ʉgui ne ya dumʉi pa gatho núꞌʉ ya ja̱ꞌi øtꞌa ya tsꞌoqui, rá mʉdi pa ya xodyo, nepʉ pa gatho maꞌra ya ja̱ꞌi. \v 10 Pe Ajua̱ ma da cʉꞌta ja rá nsunda gatho núꞌʉ toꞌo xa mɛfi ya hoga ꞌbɛfi. Nehe ma da ꞌñeꞌtsua yá nsu ne da umba ra hogaꞌmʉi, rá mʉdi pa ya xodyo, nepʉ pa gatho maꞌra ya ja̱ꞌi. \p \v 11 Ngueꞌa̱ Ajua̱ hinda ma da huahnitho ya ja̱ꞌi nura ora da hña̱ꞌmba nguɛndaꞌʉ. \v 12 Ajua̱ ma da hña̱ꞌmba nguɛnda gatho ya ja̱ꞌi mahyɛgui, ngueꞌa̱ gatho núꞌʉ toꞌo xa ꞌyøtꞌa ya tsꞌoqui masque hinxa ba̱tua rá ley ra Moise, nuꞌʉ́ ma dra tha̱ꞌmba nguɛnda ne dra castiga nsinque da theꞌta ra ley; ha gatho núꞌʉ bi ba̱di ra ley ne himbi ꞌyøtꞌa núꞌa̱ ma̱, nuꞌʉ́ ma da tha̱ꞌmba nguɛnda ngu núꞌa̱ ma̱nga núꞌa̱ ra leyꞌa̱. \v 13 Ngueꞌa̱ hingue núꞌʉ xa ꞌyødetho rá ley ra Moise gue go gueꞌʉ ꞌbʉi xá hño co Ajua̱, hina, pe núꞌʉ toꞌo øte ra ley ha̱, go gueꞌʉ ma da hma̱ gue hinte ma tsꞌoqui tu. \v 14 Ne núꞌa̱ ra ora nuya ja̱ꞌi hingyá xodyo øtꞌa sɛhɛꞌʉ núꞌa̱ xá hño ngu núꞌa̱ ma̱nga rá ley ra Moise, njabʉ ri hnequi gue pɛꞌtsa sɛhɛ ꞌnayá ley, masque hinxa ba̱di rá ley ra Moise. \v 15 Ja gueꞌʉ ri hnequini ꞌnara ley ngu xa ntꞌofo ja yá coraso. Nehe nuꞌʉ́ pɛꞌtsa ꞌnayá tsꞌɛdisɛ pa da ba̱di ua xá hño núꞌa̱ øtꞌeꞌʉ ua hina; nehe yá mfeni xipabi gue hingui ho núꞌa̱ øtꞌe, o ja ra ora xipabi gue xa ꞌyøtꞌa xá hño. \v 16 Nehe ma da njabʉ núꞌa̱ ra paꞌa̱ sta ꞌyøtꞌa ra nsʉca uɛnda Ajua̱ ngu núꞌa̱ gra ꞌmʉi yá mfeni ya ja̱ꞌi, masque núꞌa̱ xqui beni mantꞌa̱guiꞌʉ. Ne núꞌa̱ toꞌo ma da hña̱ nguɛnda go ma Zidadahʉ ra Jesucristo. Njabʉ udi ra ma̱ca hoga noya núꞌa̱ xa ꞌbɛncagui ga ma̱. \s1 Ya xodyo ne ra ley núꞌa̱ bi ꞌyofo ra Moise \p \v 17 Nuꞌi xodyo, guí beni gue ja ri nsu ngueꞌa̱ grá xodyo, ne guí camfri gue guí ꞌbʉi xá hño ngueꞌa̱ guí pɛꞌtsua rá ley ra Moise, ne grí ꞌñetsꞌi ngueꞌa̱ guí nsunda núꞌa̱ ra Ajua̱ majua̱ni, \v 18 ne guí pa̱tua rá pahaꞌa̱, ne guí pa̱di gui huahna núꞌa̱ xá hño ngueꞌa̱ njabʉ uꞌtꞌaꞌi ra ley. \v 19 Ne nuꞌi guí camfri gue da za gui cʉhna maꞌra ya ja̱ꞌi ja ra uɛnda ya goda, y guí ngu ꞌnara ñotꞌi pa núꞌʉ ꞌbʉi ja ra ꞌbɛxuui. \v 20 Y guí camfri gue da za gui utui maꞌra ya ja̱ꞌi núꞌʉ ꞌñena ya tꞌʉba̱tsitho hinte yá fa̱di, ngueꞌa̱ núꞌa̱ ra ley guí pɛꞌtsi ja xcá tsʉhni ra hoga mfa̱di ne núꞌa̱ majua̱ni. \v 21 Núꞌi guí utui maꞌra, ¿hanja hingo guí øtꞌe nehe núꞌa̱ guí udi? Y núꞌi guí ma̱ gue hinda mpe ꞌna, ¿ha gue nuꞌi hinguí mpe? \v 22 Núꞌi guí ma̱ gue hingui tsa da tsꞌinga ꞌnara medintha̱ti, ¿ha gue nuꞌi hinguí øtꞌa njabʉ? Núꞌi guí ʉtsa ya cꞌoi, pe ¿ha gue hinguí mpe ja yá nija̱ꞌʉ? \v 23 Núꞌi grí ꞌñetsꞌi ngueꞌa̱ guí pɛꞌtsua rá ley ra Moise, ¿ha gue hinguí ꞌbɛtua rá tsa Ajua̱ ngueꞌa̱ hinguí øtꞌa núꞌa̱ ma̱nga núꞌa̱ ra leyꞌa̱? \v 24 Hangue ja ra Ma̱ca Tꞌofo ꞌnará ꞌmɛhni Ajua̱ bi xipa ya xodyo ne bi ꞌñembi: “Ya ja̱ꞌi núꞌʉ hingyá xodyo ña̱maꞌñʉ de Ajua̱ po rá ngueꞌahʉ.” \p \v 25 Nubyá nura circuncisio go gueꞌa̱ ngu ꞌnara seña núꞌa̱ xa thutsꞌi ja ri ndoꞌyohʉ ne go gueꞌa̱ ra ntꞌudi de ra cohi núꞌa̱ bi gohi Ajua̱ co ndu ri dadahʉ ra Abrá. Núꞌa̱ ra señaꞌa̱ da maxꞌahʉ ndunthi ꞌbʉ gui ꞌyøthʉ núꞌa̱ ma̱nga ra ley. Pe nuꞌbʉ hingui øthʉ ngu ma̱nga ra ley, nuꞌbʉ́ ra ntꞌudi de ra cohi ja ra uɛnda hinga ra ntꞌudi. \v 26 Nehe nuꞌbʉ núꞌʉ ya ja̱ꞌi hingyá xodyo núꞌʉ toꞌo hingui pɛꞌtsa nuna seña, nuꞌbʉ núꞌʉ pɛfi ya hoga ꞌbɛfi ngu núꞌʉ ma̱nga ra ley, nuꞌbʉ́ neheꞌʉ Ajua̱ ma da hyandi gue ja ra uɛnda pɛꞌtsa núꞌa̱ ra seña de ra cohi. \v 27 Ne njabʉ núꞌa̱ toꞌo hingrá xodyo, ma da ꞌñudi gue nuꞌi grá ꞌyøtꞌatsꞌoqui, ngueꞌa̱ nuꞌá̱ desde bi ꞌmʉi xa gohi rá ndoꞌyo ngu bi hyoca Ajua̱ nsi ra seña pe xa ꞌyøtꞌa ya hoga ꞌbɛfi ngu núꞌʉ ma̱nga ra ley, ha nuꞌi guí pɛꞌtsa ra seña de ra cohi ne guí pɛꞌtsa rá ley Ajua̱ ntꞌofo, pe hinguí øte nura leyꞌa̱. \v 28 Hangue ra xodyo xi majua̱ni hingo núꞌa̱ de rá ꞌbaitho, ne ra seña xi majua̱ni hingo núꞌa̱ hnequi de thi ja rá ndoꞌyo. \v 29 Pe nuꞌa̱ xi majua̱ni ra xodyo, gueꞌa̱ núꞌa̱ toꞌo øta Ajua̱ ja rá coraso, ha nuꞌa̱ ra seña xi majua̱ni, gueꞌa̱ núꞌa̱ ja mbo ja rá coraso ꞌna, núꞌa̱ ra seña xa ꞌyøtꞌa Ajua̱ ja rá te ꞌna, hingue núꞌa̱ tꞌøtꞌe ja rá ndoꞌyo ngu xa ntꞌofo ja ra ley. Y núꞌʉ toꞌo xi majua̱ni ya xodyo ngueꞌa̱ øta Ajua̱ ja yá coraso, go gueꞌʉ ma da ꞌñeꞌtsua yá nsu Ajua̱, hingo ya ja̱ꞌi. \c 3 \p \v 1 Nuꞌbʉ́, ¿te maꞌna ra mfatsꞌi pɛꞌtsa ra xodyo? O ¿te ma mfatsꞌi ha̱ni de ja ra seña de ra cohi? \v 2 Ndunthi ya mfatsꞌi pɛꞌtsa ya xodyo núꞌa̱ hingui pɛꞌtsa núꞌʉ maꞌra ya ja̱ꞌi. ꞌNa de nuya mfatsꞌiꞌʉ gueꞌa̱ gue Ajua̱ bi umba rá noyaꞌa̱ pa go bi suꞌʉ. \v 3 ꞌRa de gueꞌʉ himbi gamfri núꞌa̱ bi ña̱ꞌtuabiꞌʉ Ajua̱, pe nuꞌá̱ hingui ne da ꞌñena gue Ajua̱ hinda ma da cumpli núꞌa̱ xa ña̱gui. \v 4 Hanja hina, nuꞌá̱ ma da cumpli núꞌa̱ xa ña̱gui. Ajua̱ hinga ma ga ecꞌuambahʉ, maꞌna xá hño ga beñhʉ gue gatho ya ja̱ꞌi go ya cꞌuamba y hingo Ajua̱. Ngu ma̱nga ja ra Ma̱ca Tꞌofo habʉ sipa Ajua̱ njaua ne ena: \q1 Ma da fa̱di gue go gueꞌi guí ma̱nga majua̱ni, \q1 y ma gui nta̱te núꞌa̱ ra pa da ꞌñecꞌuambaꞌi ya ja̱ꞌi. \p \v 5 ꞌNara ja̱ꞌi tsa da ꞌñena njaua: “Nuꞌbʉ ma tsꞌoquihʉ japi da hnequi tengu rá hogaꞌmʉi Ajua̱, nuꞌbʉ́ ¿ha gue ra hoga tsꞌʉtbi da castigaguihʉ?” Njabʉ ma̱nga núꞌʉ maꞌra ya ja̱ꞌi, hingo dí ma̱ngá. \v 6 Hina, nujʉ́ hinda za ga beñhʉ ngu beñꞌʉ. Ngueꞌa̱ nuꞌbʉ di njabʉ ngu núꞌa̱ ma̱ñꞌʉ, nuꞌbʉ́ ¿hanja da za da ꞌyøtꞌa ra tsꞌʉtbiꞌa̱ co ra ximhai? \p \v 7 ꞌNara ja̱ꞌi tsa da ꞌñena njaua: “Nuꞌbʉ por ꞌnara ncꞌuamba ga ma̱ ga japi da hnequi rá nsunda Ajua̱ ngueꞌa̱ ja ri hnecni gue Ajua̱ cumpli rá noya, nuꞌbʉ́ ¿ha gue rí ꞌñepabi da castigagui?” \v 8 Ne asta da za da ꞌñena ꞌnara ja̱ꞌi gue ꞌna da za da ꞌyøtꞌa núꞌa̱ xá ntsꞌo pa da nja ra hño. ꞌRa xa gʉscagui ra ncꞌuamba y ꞌbai ma̱ñꞌʉ gue guehna dí udi. Nuya ja̱ꞌiꞌʉ rí ꞌñepabi da sɛcuabi ꞌnara castigo. \s1 Gathoguihʉ dí tuhʉ ya thai \p \v 9 Hangue ¿te ga beñhʉ? ¿Ha gue ga beñhʉ gue nújʉ dyá xodyohʉ maꞌna dí ꞌbʉhʉ xá hño que maꞌra ya ja̱ꞌi? Hina, hingui tsa; ngueꞌa̱ ya stá ma̱ gue gathoguihʉ, ngu ya xodyo ngu núꞌʉ hingyá xodyo, gathoguihʉ dí ohʉ ja rá ꞌyɛ ra tsꞌoqui. \v 10 Hangue ra Ma̱ca Tꞌofo enga njaua: \q1 Joꞌo ni ꞌna núꞌa̱ hindi tu ya tsꞌoqui. Ha̱ha̱, joꞌo ni ꞌna. \q1 \v 11 Joꞌo ni ꞌnara ja̱ꞌi núꞌa̱ strá ntꞌaxi rá mfeni, \q1 ne joꞌo ni ꞌna toꞌo di honi Ajua̱. \q1 \v 12 Gathoꞌʉ ya tsꞌoꞌyøde, gathoꞌʉ xa ntsꞌoqui. \q1 Ni ꞌna hingui øtꞌa xá hño, ha̱ha̱ ni ꞌna. \q1 \v 13 Yá neꞌʉ xá ntsꞌo, nja ngu ꞌnara ntꞌagui xotsꞌi; \q1 ne nza̱ntho hateꞌʉ. \q1 Nehe xá ntsꞌuni yá ne, nja ngu rá ne ra quꞌeña̱ núꞌa̱ hote. \q1 \v 14 Pøni ya tsꞌone de yá ne, ne ya noya dega cuɛ. \q1 \v 15 Co ꞌna tʉi nuꞌʉ́ da ma hnestꞌihi pa da hyo yá miquꞌeiui. \q1 \v 16 Habʉraza ꞌyoꞌʉ øtꞌa ya nhuati ne tsogui ya ʉgui, \q1 \v 17 y hinxa ba̱diꞌʉ hanja da ꞌmʉiꞌʉ te rá ꞌñentho. \q1 \v 18 Y nuꞌʉ́ ni tsꞌʉ hingui tsupabi rá cuɛ Ajua̱. \p \v 19 Nubyá dí pa̱dihʉ gue núꞌa̱ ma̱nga ja rá ley ra Moise, ma̱ pa núꞌʉ toꞌo ꞌbʉ ja núꞌa̱ ra leyꞌa̱ pa da mɛꞌtsa yá tsa y da goꞌta yá ne, pa njabʉ nuꞌʉ́ ne gatho maꞌra ya ja̱ꞌi de ra ximhai da døꞌma núꞌa̱ ra castigo ma da hña̱ni de Ajua̱. \v 20 Ngueꞌa̱ ni ꞌnara ja̱ꞌi hinxa ꞌyøtꞌe gatho núꞌa̱ manda ja ra ley. Hangue enga ja ra Ma̱ca Tꞌofo gue Ajua̱ hinda ma da ma̱ gue ni ꞌnara ja̱ꞌi hingui tu ra tsꞌoqui, masque da ꞌmʉi ꞌra da ꞌñena gue xa ꞌyøtꞌa ngu núꞌa̱ ma̱nga ra ley. Ngueꞌa̱ nuꞌa̱raza ra ley xoꞌtsuabi yá tsꞌoqui ya ja̱ꞌi. \s1 Ra mpøhø bí ehe po ra jamfri \p \v 21 Pe nubya Ajua̱ xa ꞌñudi ꞌnara hño pa ra meximhai, y nura hñoꞌa̱, núꞌa̱ hanja grá ꞌbʉhʉ xá hño ja rá thandiꞌa̱. Pe nura hñoꞌa̱ hingui pɛꞌtsi te da nu ni co ni ꞌnara ley, masque ja dí ma̱hma̱ ja rá ley ra Moise ne ja núꞌa̱ bi ꞌyofo maꞌra yá ꞌmɛhni Ajua̱. \v 22 Nuna da̱nga hñona̱ ma̱ gue nuꞌa̱ tóꞌo camfri ra Zidada Jesucristo ya ꞌbʉi xá hño ja rá thandi Ajua̱. Y nuna hñona̱ ja pa gatho nuto da gamfriꞌa̱, ngueꞌa̱ gatho ya ja̱ꞌi mahyɛgui, gue dra xodyo gue hindra xodyo. \v 23 Y gathoguihʉ dyá ꞌyøtꞌatsꞌoquihʉ, ne ni ꞌna de guecjʉ hingui tsa ga ꞌyohʉ xá hño ngu ri ho Ajua̱. \v 24 Pe nuꞌá̱ xi ra hoja̱ꞌi, hangue ma̱ de rá pahasɛ gue ya hinte ma tsꞌoqui dí tuhʉ ngueꞌa̱ dí camfrihʉ ra Zidada Jesucristo. Ajua̱ tsa da ma̱ njabʉ ngueꞌa̱ ra Zidada Jesucristo ya bi gutca ma thaihʉ. \v 25 Ajua̱ bá pɛhna ra Zidada Jesucristo pa bi du ja ra pontꞌi ngu ꞌnara hña̱ꞌti, pa bi hña̱ga ma tsꞌoquihʉ po rá ma̱ca ji bi mani, pa njabʉ nuꞌa̱ tóꞌo da gamfriꞌa̱ ya hinda ma da zʉtua rá cuɛ Ajua̱. Njabʉ bi ꞌyøtꞌa Ajua̱ pa bi ꞌñudi rá hoga tsꞌʉtbi, masque himi hnequihma̱ ngueꞌa̱ po rá ma̱ca pasencia hinxqui castiga ya ja̱ꞌi nuya pa xqui thogui. \v 26 Ha nubyá, po rá du rá Tꞌʉ, Ajua̱ bi ꞌñudi rá hoga tsꞌʉtbi, ne nuꞌá̱ ma̱ gue ya hinte ma tsꞌoqui tu núꞌʉ toꞌo camfri ra Zidada Jesu. \p \v 27 Hangue nubya hingui tsa to da ꞌñetsꞌi. ꞌBʉ xa za ꞌna xa mɛ ya hoga ꞌbɛfi ngu núꞌʉ ma̱nga rá ley ra Moise pa xa mpøhøhma̱, nuꞌbʉ́ xa zahma̱ xa ꞌñetsꞌi. Pe nuto ya hinte ma tsꞌoqui tu ngueꞌa̱ xa gamfri ra Zidada Jesucristo, nuꞌá̱ hingui tsa da ꞌñetsꞌi. \v 28 Ngueꞌa̱ dí pa̱hʉ xá hño gue Ajua̱ ma̱ gue ya hinte ma tsꞌoqui tu núꞌa̱ toꞌo camfri ra Zidada Jesu nsinque te da nu co ya ꞌbɛfi de ra ley. \p \v 29 ¿Xi ha gue Ajua̱ go ra Ajua̱ nsøctho pa ya xodyo? ¿Ha hingrá Ajua̱ nehe pa nuya ja̱ꞌi hingyá xodyo? Ha̱ha̱, go gueꞌa̱ ra Ajua̱ nehe pa gueꞌʉ. \v 30 Ngueꞌa̱ ꞌnatꞌa Ajua̱ ꞌbʉi, y núꞌá̱ ma̱ gue ya hinte ma tsꞌoqui tu ya xodyo núꞌʉ pɛꞌtsa ra seña de ra cohi ja yá ndoꞌyo núꞌbʉ camfri ra Zidada Jesucristo. Nehe go guetꞌa̱ Ajua̱ ma̱ gue nehe núꞌʉ hingui pɛꞌtsa ra seña ja yá ndoꞌyo ya hinte tu núꞌbʉ camfriꞌʉ ra Zidada Jesucristo. \v 31 ¿Ha gue dí puthʉ rá ley ra Moise ngueꞌa̱ dí udihʉ ra jamfri de ra Zidada Jesucristo? Hina, hinda za da feni njabʉ, ngueꞌa̱ nujʉ́ maꞌna dí umfʉ rá tsꞌɛdi nura leyꞌa̱. \c 4 \s1 Ra Abrá himbi mpøhø po nuya hoga ꞌbɛfi bi ꞌyøtꞌe \p \v 1 Xi ra Abrá núꞌa̱ ma mʉdi dadahʉ nújʉ dyá xodyohʉ, ¿te rá ꞌbɛ da za ga beñhʉ ꞌbʉ de gueꞌa̱? \v 2 Nuꞌbʉ Ajua̱ xa ma̱hma̱ gue ra Abrá ya hinte ma tsꞌoqui mi tu por yá hoga ꞌbɛfi mi øtꞌe, nuꞌbʉ́ nuꞌá̱ xa zahma̱ xa ꞌñetsꞌi. Pe hina, himbi za bi ꞌñetsꞌi ja rá thandi Ajua̱. \v 3 Ngueꞌa̱ ra Ma̱ca Tꞌofo enga njaua: “Ra Abrá bi gamfri gue mi ma da hña̱ni núꞌa̱ bi ña̱ꞌtuabi Ajua̱, hangue Ajua̱ bi ma̱ gue ra Abrá ya hinte ma tsꞌoqui mi tu.” \v 4 Nuꞌbʉ ꞌnara ja̱ꞌi øtꞌa ꞌnara ꞌbɛfi, nurá tha̱ha̱ da tꞌumbi hingui tꞌumtho co ra hñoja̱ꞌi; tꞌumbabi ngueꞌa̱ xa mpɛfi ne thupi. \v 5 Pe nura ja̱ꞌi toꞌo camfri Ajua̱ ne camfri gue hingue po yá hoga ꞌbɛfi da za da ma̱ Ajua̱ gue ya hinte ma tsꞌoqui tu, nura ja̱ꞌiꞌa̱, Ajua̱ da ma̱ gue ya hinte tu ngueꞌa̱ bi gamfriꞌa̱. \v 6 Nehe ra Davi xicjʉ gue Ajua̱ ma̱nga nuna noyana̱ dega ja̱pi. Nuꞌá̱ ena gue Ajua̱ ma̱ gue ꞌnara ja̱ꞌi ya hinte ma tsꞌoqui tu nsinque da ꞌyʉꞌtua nguɛnda de yá ꞌbɛfi. \v 7 Ra Davi bi ꞌyofo njaua: \q1 Nja̱pi ndunthi núꞌa̱ toꞌo xra pumba yá tsꞌoqui. \q1 \v 8 Ha̱ha̱, nja̱pi ndunthi núꞌa̱ hingui ma̱ Ajua̱ te xa ꞌyøtꞌe. \p \v 9 Xi nuna ra noya dega ja̱pi ma̱nga Ajua̱, ¿ha gue ma̱ pa gatho ya ja̱ꞌi, o hønsɛ pa núꞌʉ pɛꞌtsa ra seña de ra cohi bi gohi Ajua̱ co ya xodyo? Hina, nuꞌá̱ ma̱ pa gatho. Dí pa̱dihʉ gue Ajua̱ bi ma̱ gue ya hinte ma tsꞌoqui mi tu ra Abrá ngueꞌa̱ bi gamfriꞌa̱. \v 10 ¿Ha gue ra Abrá mi pɛꞌtsa ra seña ja rá ndoꞌyo nura oraꞌa̱ o hina? Hina, himi pɛꞌtsta núꞌa̱ ra señaꞌa̱, mi ꞌbʉtho njabʉ. \v 11 Nura seña de ra cohi bi thuꞌtsua ja rá ndoꞌyo pe asta ꞌmɛfa; y nura señaꞌa̱ gueꞌa̱ ngu ꞌnara seyo bi hñuꞌtsuabi Ajua̱ pa da fa̱di gue ri muui núꞌa̱ xqui ma̱ñꞌa̱ gue ra Abrá hinte ma tsꞌoqui mi tu ngueꞌa̱ bi gamfri. Ajua̱ bi ma̱ gue ra Abrá ya hinte mi tu ante da thuꞌtsuabi nura seña, y njabʉ ra Abrá bi ndada de gatho núꞌʉ toꞌo camfri masque nuꞌʉ́ hinxa mɛꞌtsa núꞌa̱ ra seña, pa njabʉ neheꞌʉ Ajua̱ bi ma̱ gue ya hinte tuꞌʉ. \v 12 Nehe ra Abrá bi ndada de ya ja̱ꞌi toꞌo pɛꞌtsa ra seña de ra cohi ne camfri, núꞌʉ toꞌo hingue hønsɛ pɛꞌtsa ra seña pe nehe tɛnba rá jamfri ma dadahʉ ra Abrá núꞌa̱ toꞌo bi gamfri ante da thuꞌtsua ra seña. \s1 Nujʉ ga ha̱ñhʉ ra hña̱ꞌti núꞌbʉ ga camfrihʉ \p \v 13 Ajua̱ bi ña̱ꞌtua ra Abrá da umbabi ra ximhai ngu ꞌnara tsogui pa gueꞌa̱ ne pa yá ja̱ꞌi ꞌmɛfa de gueꞌa̱. Bi ña̱ꞌtuabi pe hingue ngueꞌa̱ xqui ꞌyøta ra nda̱xjua ley; nuꞌá̱ bi ña̱ꞌtuabi njabʉ ngueꞌa̱ mi camfri ne ya hinte ma tsꞌoqui mi tu. \v 14 ꞌBʉ núꞌʉ toꞌo ri dɛna ra nda̱xjua ley da gohui núꞌa̱ ra tsogui, nuꞌbʉ́ ra jamfri da bøni gue hinte ri muui, ne núꞌa̱ ra hña̱ꞌtiꞌa̱ ma da njabʉtho. \v 15 Pe ra ley ri japi da hnequi rá cuɛ Ajua̱ ngueꞌa̱ dyá tsꞌoꞌyødehʉ, pe ꞌbʉ di otho ꞌnara ley, nuꞌbʉ́ ¿hanja gra tsꞌoꞌyødehʉ? \p \v 16 Hangue nura hña̱ꞌti de ra tsogui ja pa núꞌʉ toꞌo camfri, pa njabʉ Ajua̱ da za da unga ra tsogui po rá hñoja̱ꞌi. Ma dra tꞌumbi pa gatho yá ja̱ꞌi ra Abrá, hingue hønsɛ pa núꞌʉ toꞌo bi nte ja ra ley nepʉ bi gamfri, pe nehe pa núꞌʉ toꞌo hinxa te ja ra ley ne bi gamfri ngu bi gamfri ra Abrá núꞌa̱ toꞌo go ra dada de gathoguihʉ nújʉ dyá gamfrihʉ. \v 17 Ngu ma̱nga ja ra Ma̱ca Tꞌofo gue Ajua̱ bi xipa ra Abrá ne bi ꞌñembi: “Stá huxꞌaꞌi pa gui ndada de ndunthi ya hnini.” Hangue ja rá thandi Ajua̱ ra Abrá bi ndada de gatho núꞌʉ toꞌo camfri. Y nuꞌá̱ mi camfri gue Ajua̱ tsa da japi da yopa nte núꞌʉ xa du, y ri manda núꞌa̱ hingui ꞌbʉitho, pa gueꞌa̱ ja ra uɛnda ya ꞌbʉi. \p \v 18 Ne masque ngu xmá hñei, pe ra Abrá mi camfri gue da zøhø núꞌa̱ xqui xipabi Ajua̱ ne bi sigui bi døꞌmi. Hangue njabʉ nuꞌá̱ bi ndada de ndunthi ya hnini ngu núꞌa̱ xqui xipabi Ajua̱ ne bi ꞌñembabi: “Ma da ndunthi ri ba̱tsi da ꞌmʉi.” \v 19 Ra Abrá xi mi ja rá jamfri gue da mɛꞌtsa ꞌnará tꞌʉ. Nuꞌá̱ himi jamasu ua ya mrá da̱quꞌei, masque mi ma da gotꞌa ꞌna nthebe njɛya. Nixi himi jamasu gue ra Sara nurá ꞌbɛhña̱ꞌa̱ ya mrá da̱quꞌei nehe ne hinxqui mɛꞌtsa ni ꞌnara ba̱tsi. \v 20 Pe de núꞌa̱ xqui hña̱ꞌtuabi ni tsꞌʉ himbi ꞌbɛ rá jamfri, nuꞌá̱ maꞌna bi nja rá jamfri, ne bi nsunda Ajua̱. \v 21 Ngueꞌa̱ mi pa̱di xá hño gue Ajua̱ mi ja rá tsꞌɛdi pa da ꞌyøtꞌe ngu núꞌa̱ xqui ña̱ꞌtui. \v 22 Hangue por gueꞌa̱ Ajua̱ bi ma̱ gue ya hinte ma tsꞌoqui mi tu ra Abrá, ngueꞌa̱ ra Abrá bi gamfriꞌa̱. \p \v 23 Pe nuya noya núꞌʉ ena gue Ajua̱ bi ma̱ gue ya hinte ma tsꞌoqui mi tu ra Abrá, himbi tꞌofo hønsɛ pa ra Abrá; \v 24 bi tꞌofo pa guecaguihʉ nehe, ngueꞌa̱ Ajua̱ ma̱ mahyɛgui de guecjʉ nújʉ dí camfrihʉꞌa̱. Dí camfrihʉ gue nuꞌá̱ pɛꞌtsa ra tsꞌɛdi pa bi ꞌyøtꞌe bi yopa nte ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo. \v 25 Nuꞌá̱ bri da pa bi du po rá ngue ma tsꞌoquihʉ, ne bi tꞌøtꞌe pa bi yopa nte pa bi tꞌudi gue ya hinte ma tsꞌoqui dí tuhʉ. \c 5 \s1 Ya hño núꞌʉ pɛꞌtsa ra gamfri ngueꞌa̱ Ajua̱ xa ma̱ gue ya hinte ma tsꞌoqui tu \p \v 1 Nubyá Ajua̱ xa ma̱ gue ya hinte ma tsꞌoqui dí tuhʉ ngueꞌa̱ stá camfrihʉꞌa̱, hangue ya dí ꞌbʉhʉ te rá entho con gueꞌa̱ por ma Zidadahʉ ra Jesucristo. \v 2 Nehe ngueꞌa̱ dá camfrihʉ ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo, hangue ya stá jonihʉ co Ajua̱ ra Dada ne stá tsʉtuahʉ rá hñoja̱ꞌiꞌa̱. Y nubyá ya dí ꞌbʉhʉ ja núꞌa̱ ra hñoja̱ꞌiꞌa̱, ne dí tøꞌmhʉ co ndunthi ra johya núꞌa̱ ra pa ga ꞌbʉhʉ ja rá nsunda Ajua̱. \v 3 Y hingue hønsɛ dí johyahʉ por gueꞌa̱, nehe rí ꞌñepi ga johyahʉ ora dí thohʉ ya tsꞌothogui, ngueꞌa̱ dí pa̱dihʉ gue ya tsꞌothogui ri jacjʉ ga zɛdihʉ. \v 4 Y nuꞌbʉ ga zɛdihʉ, ga pøñhʉ ꞌradyá hoga gamfrihʉ, y por guehna maꞌna da nda̱ngui ma nthøꞌmatehʉ. \v 5 Y nuna nthøꞌmatena̱ hinda ma da njabʉtho nepʉ ga ꞌbɛ ma tsahʉ, ngueꞌa̱ ra Ma̱ca Nda̱hi núꞌa̱ xa tꞌacaguihʉ xa ꞌñutcahʉ xá hño gue Ajua̱ ma̱caguihʉ. \p \v 6 Dí pa̱hʉ gue Ajua̱ ma̱caguihʉ, ngueꞌa̱ ja núꞌa̱ ra pa xqui beniꞌa̱, bá pɛhna ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo pa bi du po rá nguecjʉ nújʉ ndyá da̱ditsꞌoquihʉ, ngueꞌa̱ nujʉ otho ma tsꞌɛdihʉ pa ga mpøhøsɛhʉ. \v 7 Xi xá hñei to da ne da du po rá ngue ꞌnará miquꞌeiui núꞌa̱ di øthma̱ xá hño, pe ja ra ora da za ꞌna da rezga da du po rá ngue ꞌnara hoja̱ꞌi. \v 8 Pe Ajua̱ xa ꞌñutcaguihʉ tengu rá nda̱ngui rá hma̱te núꞌa̱ pɛscahʉ, ngueꞌa̱ masque ꞌnandyá da̱ditsꞌoquihʉ, pe bá pɛhna ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo pa bi du po rá nguecjʉ. \v 9 Y núbya ya gue nuꞌá̱ bi du pa bi ña̱ngaguihʉ co rá ma̱ca ji, ne ya hinte ma tsꞌoqui dí tuhʉ, nuꞌbʉ́ nubyá go dí tøꞌmhʉ gue nuꞌá̱ da ña̱ngaguihʉ de rá cuɛ Ajua̱ sta ꞌñepʉ. \v 10 Nujʉ ndí ncontrahʉ co Ajua̱, pe nubyá dí má̱dihʉ con gueꞌa̱ po rá du rá ma̱ca Tꞌʉ. Y núbya stá má̱dihʉ con gueꞌa̱, dí pa̱dihʉ gue ma ga mpøhøhʉ po rá teꞌa̱. \v 11 Pe hingue hønsɛꞌa̱, nehe nujʉ dí johyahʉ ndunthi ngueꞌa̱ dí ꞌbʉhʉ xá hño co Ajua̱ por núꞌa̱ bi ꞌyøtꞌe ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo, ngueꞌa̱ por núꞌa̱ bi ꞌyøtꞌeꞌa̱ ya stá má̱dihʉ co Ajua̱. \s1 Núꞌa̱ bi ꞌyøtcahʉ ra Adá y núꞌa̱ bi ꞌyøtꞌa ra Zidada Jesucristo pa guecjʉ \p \v 12 Hangue nu mi yʉtꞌa ra tsꞌoqui gatho ja ra meximhai, bi yʉtꞌi po núꞌa̱ bi ꞌyøtꞌa ꞌnara ꞌñøhø, y go gueꞌa̱ numa mʉdi dadahʉ. Nehe po rá ntsꞌoꞌyødeꞌa̱ ra du bi yʉtꞌi ja gatho ya ja̱ꞌi, ngueꞌa̱ xa tꞌøtꞌa ra uɛnda gue gatho bi ꞌyøtꞌa ra tsꞌoqui. \v 13 Hangue ante da thuxa ra ley ya mi ja ra tsꞌoqui ja ra ximhai, pe núꞌʉ ya tsꞌoqui bi tꞌøtꞌe himbi tha̱nga nguɛnda ngueꞌa̱ hinxqui thusta ra ley, ngueꞌa̱ hingui tsa da tha̱nga nguɛnda ya tsꞌoqui nu habʉ otho ni ꞌnara ley. \v 14 Pe madi njabʉ, ra du bi nta̱te ja ya ja̱ꞌi desde ra Adá asta ra Moise, masque núꞌʉ ya ja̱ꞌiꞌʉ himbi ꞌyøtꞌa ngu núꞌa̱ ra ntsꞌoꞌyøde bi ꞌyøtꞌa ra Adá. Nura Adá po núꞌa̱ bi ꞌyøtꞌasɛ hangue bi nja ra du pa gathoguihʉ; njabʉ nehe bi ꞌñehe ra Zidada Jesucristo bi ꞌyøtꞌasɛ pa bi nja ra te pa nza̱ntho. \p \v 15 Pe núꞌa̱ ra tsꞌoqui bi ꞌyøtꞌa ra Adá hinga ra da̱ngui ngu núꞌa̱ ra ꞌbaha bi unga Ajua̱ dega hñoja̱ꞌi. Po rá ngue rá tsꞌoqui ꞌnadra ꞌñøhø bi nja ra du pa gatho, pe Ajua̱ po rá hñoja̱ꞌi bá pɛhna ꞌnadra ꞌñøhø nehe pa da unga ra te pa nza̱ntho ngu ꞌnara ꞌbaha pa gatho ya ja̱ꞌi po rá hñoja̱ꞌi núꞌa̱ ꞌnadra ꞌñøhø. Y nura ꞌñøhøꞌa̱ go gueꞌa̱ ma Zidadahʉ ra Jesucristo. \v 16 Ra tsꞌoqui dí tuhʉ por núꞌa̱ bi ꞌyøtꞌa ꞌnada ra ja̱ꞌi hinga ra da̱ngui ngu núꞌa̱ ra ꞌbaha xa tꞌacjʉ. Ajua̱ bi hña̱ꞌmba nguɛnda de núꞌa̱ ꞌnadra tsꞌoqui, ne bi ꞌyɛꞌmba ra du pa gatho ya ja̱ꞌi; pe ꞌmɛfa Ajua̱ po rá hñoja̱ꞌi bi unga nura ꞌbahaꞌa̱ masque ya ja̱ꞌi xi xqui ꞌyøthma̱ ndunthi ya tsꞌoqui, pe Ajua̱ bi ma̱ gue ya hinte ma tsꞌoqui mi tu. \v 17 Ya gue bi nta̱te ra du po núꞌa̱ ra tsꞌoqui bi ꞌyøtꞌa ꞌnada ra ꞌñøhø, pe nubyá núꞌʉ toꞌo xa hña̱ni núꞌa̱ ra ꞌbaha xa unda Ajua̱ po rá hñoja̱ꞌi y xa hña̱ni nura noya gue nuꞌʉ́ ya hinte ma tsꞌoqui tu, nuꞌʉ́ ma go da nda̱ꞌʉ ja núꞌa̱ ra te xa ꞌñepʉ po rá ngue núꞌa̱ bi ꞌyøtꞌa ꞌnada ra ꞌñøhø, y nura ꞌñøhøꞌa̱ go gueꞌa̱ ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo. \p \v 18 Hangue por núꞌa̱ ra tsꞌoqui bi ꞌyøtꞌa ꞌnada ra ꞌñøhø, Ajua̱ bi ꞌyɛꞌmba ra du pa gatho ya ja̱ꞌi, y nehe por núꞌa̱ ra hoga ꞌbɛfi bi ꞌyøtꞌa ꞌnada ra ꞌñøhø, Ajua̱ ena pa gatho ya ja̱ꞌi gue ya hinte ma tsꞌoqui tuꞌʉ ne umbabiꞌʉ ra te. \v 19 Po ꞌnara tsꞌoꞌyøde gá ꞌñøhø, bi japi bi ntsꞌoqui gatho ya meximhai, njabʉ nehe po ꞌnara hogaꞌyøde, ndunthi da tꞌembi gue ya hinte ma tsꞌoqui tu. \p \v 20 Pe ꞌmɛfa bi nja ra ley pa maꞌna bi ndunthi ya ntsꞌoꞌyøde. Y masque xa ndunthi ya ntsꞌoꞌyøde, maꞌna xa nda̱ngui rá hñoja̱ꞌi Ajua̱. \v 21 Masque ra tsꞌoqui xi bi nta̱tehma̱ ngueꞌa̱ bi nja ra du, pe maꞌna bi nta̱te rá hñoja̱ꞌi Ajua̱, ngueꞌa̱ po rá hñoja̱ꞌiꞌa̱ nuꞌá̱ ma̱ gue nujʉ ya hinte ma tsꞌoqui dí tuhʉ, ne xa ꞌracaguihʉ ra te pa nza̱ntho po ma Zidadahʉ ra Jesucristo. \c 6 \s1 Nújʉ stá ꞌueguehʉ de ra tsꞌoqui rí ꞌñepi ga ꞌbʉhʉ ꞌnara ꞌraꞌyo te co ra zi Hmu Jesucristo \p \v 1 Xibya, ¿te ga ma̱ñhʉ? ¿Ha gue ga sigui ga øthʉ ya tsꞌoqui pa maꞌna da nda̱ngui rá hñoja̱ꞌi Ajua̱ pa guecjʉ? \v 2 ¡Hina! ¡Hinda za ga beñhʉ njabʉ! Nujʉ maꞌmɛtꞌo ndí ohʉ ja rá ꞌyɛ ra tsꞌoqui, pe nubyá ya stá pøñhʉ, ya hindí ohʉ ja rá ꞌyɛ, ja ra uɛnda ya stá tuhʉ. Nuꞌbʉ́ ¿hanja da za ga sigui ga øthʉ ya tsꞌoqui? \v 3 ¿Ha gue hinguí pa̱dihʉ gue nújʉ stá nxistehehʉ stá ꞌnathohʉ co ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo, ne nura ora dá nxistehehʉ ja ra uɛnda dá tuhʉ con gueꞌa̱? \v 4 Nehe núꞌa̱ ra ora dá nxistehehʉ, ja ra uɛnda dá ntꞌaguihʉ ngu bi ntꞌaguiꞌa̱ ngu ꞌñena stí tuhʉ nehe, pa ngu bi yopa nteꞌa̱ de ja ra du po rá ma̱ca tsꞌɛdi Ajua̱ rá Dada, njabʉ necaguihʉ stá yopa ntehʉ maꞌraꞌyo pa ga ꞌbʉhʉ ꞌnara ꞌraꞌyo ꞌmʉi. \p \v 5 Ngueꞌa̱ nuꞌbʉ stá ꞌnathohʉ con gueꞌa̱ ngueꞌa̱ ja ra uɛnda stá tuhʉ ngu bi duꞌa̱, nuꞌbʉ́ ma ga ꞌbʉhʉ ꞌnara ꞌraꞌyo ꞌmʉi ngu gra ꞌmʉꞌa̱, ngueꞌa̱ ja ra uɛnda dá yopa ntehʉ ngu bi yopa nteꞌa̱ de ja ra du. \v 6 Dí pa̱dihʉ gue ma nda̱xjua ꞌmʉihʉ bi mpontꞌi mahyɛgui con gueꞌa̱, pa gue numa nda̱xjua ꞌmʉihʉ núꞌa̱ mi pɛpa ra tsꞌoqui, ngu ya xra huati pa ya hinga ꞌmɛgohʉ de ra tsꞌoqui. \v 7 Ngueꞌa̱ nuꞌa̱ tóꞌo ya xa du, ya hingui o ja rá ꞌyɛ ra tsꞌoqui. \v 8 ꞌBʉ stá tuhʉ mahyɛgui co ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo, dí camfrihʉ gue ga ꞌbʉhʉ con gueꞌa̱. \v 9 Ngueꞌa̱ dí pa̱hʉ gue ma zi Hmuhʉ toꞌo bi yopa nte de ja ya du, ya hingui pɛꞌtsi te da yopa duꞌa̱, ne ra du hinda ma da yopa nta̱te de gueꞌa̱. \v 10 Ngueꞌa̱ nu mi duꞌa̱, bi du ꞌnaꞌquitho pa bi gutca gatho ma tsꞌoquihʉ, y ya hingui pɛꞌtsi te da nu co ra tsꞌoqui. Y nubyá nuꞌá̱ bi yopa nte y ꞌbʉi pa rá nsunda Ajua̱. \v 11 Njabʉ necjʉ ga øthʉ ra uɛnda gue ya stá tuhʉ ne ya hindí pɛꞌtshʉ te ga nuhʉ co ra tsꞌoqui, ne ya dí ꞌbʉhʉ pa rá nsunda Ajua̱ ngueꞌa̱ dí ꞌnathohʉ co ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo. \p \v 12 Hangue ya oxqui hophʉ ra tsꞌoqui da sigui da manda ja ri ndoꞌyohʉ núꞌʉ ma da du. Oxqui hophʉ da jaꞌahʉ gui ꞌyøthʉ núꞌa̱ go da ne ri ndoꞌyohʉ. \v 13 Oxqui sigui gui pɛphʉ ra tsꞌoqui núꞌa̱ jaꞌahʉ gui ꞌyøthʉ núꞌa̱ hingui ho. Nuꞌa̱ gui ꞌyøthʉ, daphʉ ri tehʉ ja rá ꞌyɛ Ajua̱ pa gui ꞌyøꞌtuahʉ rá pahaꞌa̱, ngueꞌa̱ nuꞌahʉ ja ra uɛnda ya xcá tuhʉ de ra tsꞌoqui ne xcá yopa ntehʉ maꞌraꞌyo. Hangue daphʉ ri ndoꞌyohʉ ne ri tsꞌɛdihʉ Ajua̱ pa gui pɛphʉ rá ꞌbɛfiꞌa̱. \v 14 Ngueꞌa̱ nura tsꞌoqui ya hinda ma da nda̱ de guecjʉ, ngueꞌa̱ ya hindí ꞌbʉhʉ ja rá hmanda ra nda̱xjua ley, nubyá dí ꞌbʉhʉ ja rá hñoja̱ꞌi Ajua̱. \s1 Nújʉ ndí ohʉ ja rá ꞌyɛ ra tsꞌoqui, ¿pa te ga yopa penjʉni? \p \v 15 Ndeꞌbʉ, ¿ha gue ga øthʉ ya tsꞌoqui ngueꞌa̱ dí ꞌbʉhʉ ja rá hñoja̱ꞌi Ajua̱ ne ya hindí ꞌbʉhʉ ja rá hmanda ra nda̱xjua ley? ¡Hina! ¡Hinda za ga beñhʉ njabʉ! \v 16 Dí pa̱dihʉ gue dyá ꞌbɛgohʉ de núꞌa̱ toꞌo dí øtehʉ. Nuꞌbʉ guí øtehʉ ra tsꞌoqui go rá ꞌbɛgoꞌihʉꞌa̱ ne go gueꞌa̱ da jaꞌahʉ gui ꞌmɛdihʉ. Ha nuꞌbʉ guí øthʉ Ajua̱ go rá ꞌbɛgoꞌihʉꞌa̱ y nuꞌá̱ da ꞌyøtꞌe pa gui ꞌbʉhʉ xá hño ja rá thandiꞌa̱. \v 17 Pe jama̱di Ajua̱ gue masque gá ꞌmɛgohʉ de ra tsꞌoqui, pe nubyá ya xcá ndahʉ pa gui ꞌyøtehʉ con gatho ri mʉihʉ ra ntꞌutuate xa tꞌuꞌtꞌahʉ. \v 18 Ajua̱ bi zinꞌahʉ de rá ꞌyɛ ra tsꞌoqui núꞌa̱ nguí pɛphʉ, pa go gui pɛphʉꞌa̱ ne gui ꞌyøthʉ xá hño ngu ri hoꞌa̱. \v 19 Núna dí xiꞌahʉ, dí hɛcꞌahʉ ngu ya ꞌbɛgo pa da zo ri mfenihʉ. Njabʉ ngu xcá ndahʉ pa gá ꞌmɛgohʉ ja ra tsꞌoqui ne nguí ntsꞌoꞌyødehʉ, njabʉtho nehe ndahʉ ja rá ꞌyɛ Ajua̱ pa gui ꞌyøthʉ núꞌa̱ xá hño, ne gui ꞌbʉhʉ xá ntꞌaxi. \p \v 20 Nguetho núꞌbʉ nguí ꞌmɛgohʉ ja ra tsꞌoqui, himi tsa gui ꞌyøthʉ núꞌa̱ xá hño. \v 21 ¿Te ma tha̱ha̱ gá ha̱ñhʉ de núꞌʉ ya tꞌøtꞌe xmá ntsꞌo nguí øthʉ? Ha nubyá grí ntsahʉ de gueꞌʉ. Ngueꞌa̱ núꞌa̱ ra tha̱ha̱ ri uni núꞌʉ ya tꞌøtꞌe xá ntsꞌo, go gueꞌa̱ ra du. \v 22 Pe nubyá ya hingyá ꞌbɛgohʉ de ra tsꞌoqui, ya gyá ꞌbɛgohʉ de Ajua̱, hangue ya xcá ha̱ñhʉ ꞌnara da̱nga tha̱ha̱, y nura tha̱ha̱ꞌa̱ go gueꞌa̱ gui ꞌbʉhʉ xá ntꞌaxi y rá nga̱tsꞌi ꞌnara te pa nza̱ntho. \v 23 Nguetho nurá njutꞌi ra tsꞌoqui go gueꞌa̱ ra du, pe nurá ꞌbaha Ajua̱ go gueꞌa̱ ꞌnara te pa nza̱ntho núꞌa̱ da ꞌracjʉ ngueꞌa̱ drí ꞌnathohʉ co ma Zidadahʉ ra Jesucristo. \c 7 \s1 Dí ꞌbʉhʉ co ra Zidada, hingue dí ꞌbʉhʉ ja ra nda̱xjua ley \p \v 1 Zi cuhʉ, nuꞌahʉ guí pa̱dihʉ ya ley, gue mientra ra ja̱ꞌi te, pɛꞌtsi da ꞌyøtꞌe ngu ma̱nga ra ley, pe ꞌbʉ da du, ya hina. \v 2 Nja ngu ꞌnara ꞌbɛhña̱ ra medintha̱ti, mientra te rá da̱me pɛꞌtsi da ꞌyøtꞌe núꞌa̱ ma̱nga ra ley dega ntha̱ti, pe nuꞌbʉ ya xa du rá da̱me, nura ꞌbɛhña̱ꞌa̱ ya hingui ꞌbʉi ja nura leyꞌa̱. \v 3 Pe nuꞌbʉ te rá da̱me, ne da mɛui maꞌna ra ꞌñøhø, nura ꞌbɛhña̱ꞌa̱ da thuꞌmbabi ra zinga medintha̱ti; pe nuꞌbʉ xa du rá da̱me, nura ꞌbɛhña̱ꞌa̱ ya hingui ꞌbʉi ja nura leyꞌa̱, ne hinda ma da thuꞌmbabi ra zinga medintha̱ti masque da ntha̱tui maꞌna ra ꞌñøhø. \p \v 4 Njabʉ necaguihʉ ndí ꞌbʉhʉhma̱ ja rá hmanda ra nda̱xjua ley. Pe nubyá ja ra uɛnda stá tuhʉ mahyɛgui co ra Zidada Jesucristo nu mi duꞌa̱, ne ya hindí ꞌbʉhʉ ja nura leyꞌa̱. Dá njahʉ ngu núꞌa̱ ra ꞌbɛhña̱ bi du rá da̱me ne bi ntha̱tui maꞌna, ngueꞌa̱ nujʉ ya hindí ꞌbʉhʉ ja ra nda̱xjua ley, ngueꞌa̱ ya dá ꞌnathohʉ co ra Zidada Jesucristo núꞌa̱ toꞌo bi yopa nte de ra du. Y stá njahʉbʉ pa da za ga øthʉ ya hoga ꞌbɛfi pa rá nsunda Ajua̱. \v 5 Ngueꞌa̱ núꞌbʉ ndí ꞌbʉhʉ ja ma nda̱xjua ꞌmʉihʉ xá ntsꞌo, nura ley maꞌna bi nupca ma mfenihʉ pa dá øthʉ núꞌʉ ya tsꞌoncꞌatꞌi ndí pɛꞌtshʉ, y nuꞌʉ́ mri mpɛfi ja gatho ma ndoꞌyohʉ pa dá øthʉ ya tsꞌoqui ne pa xa zixcahma̱hʉ ja ra du. \v 6 Pe nubyá ja ra uɛnda stá tuhʉ de ja ra nda̱xjua ley, ngueꞌa̱ ya hindí ꞌbʉhʉ ja rá hmanda núꞌa̱ ra leyꞌa̱. Ya hindí ohʉ ja rá ꞌyɛ ra ley, hangue nubyá da za ga pɛphʉ Ajua̱ co ꞌnara ꞌraꞌyo mfeni núꞌa̱ bi ꞌracjʉ ra Ma̱ca Nda̱hi, ne hingue ngu maꞌmɛtꞌo núꞌbʉ ndí ꞌbʉhʉ ja rá hmanda ra nda̱xjua ley ne ndí pɛphʉ ngu núꞌa̱ xqui tꞌofo. \s1 Ra tsꞌoqui núꞌa̱ dí ha̱hʉ \p \v 7 ¿Te ga beñhʉbya? ¿Ha gue ra nda̱xjua ley tu ra thai de ra tsꞌoqui? ¡Hina! ¡Hinda za! Ngueꞌa̱ go gueꞌa̱ bi ꞌñutcagui te rá ꞌbɛꞌa̱ ya tsꞌoqui. Ngueꞌa̱ hinduí pa̱di hma̱ha̱ ua ra tsꞌoqui pa dra hyøcua núꞌa̱ te pɛꞌtsi maꞌna. Dá pa̱di asta nu mi ꞌñengagui ra ley: “Oxqui hyøca núꞌa̱ hinga ri mɛti.” \v 8 Pe nu ndá øde nura hmandaꞌa̱, nuya tsꞌoncꞌatꞌi bi mpɛfi ja ma ndoꞌyo pa dá hyøque ndunthi ya tꞌøtꞌe, y njabʉ dá tu ra tsꞌoqui ngueꞌa̱ hindá øtꞌe ngu núꞌa̱ ma̱nga ra ley, ngueꞌa̱ nsi ra ley hingui tsa to da du ra tsꞌoqui. \v 9 Maꞌmɛtꞌo hinduí pa̱hma̱ ra ley, y ndí beni gue nduí ꞌbʉi xá hño ja rá thandi Ajua̱. Pe nu ndá pa̱di ra ley, gueꞌbʉ dá pa̱di tengu rá nda̱ngui ra thai ndí tu, ha nura tsꞌoqui maꞌna bi nja rá tsꞌɛdi pa bi cacagui ga pɛpi. \v 10 Njabʉ ra ley núꞌa̱ ña̱ꞌtui ra te pa nza̱ntho pa toꞌo da cumplibi, bi ꞌñutcagui gue ya dí nehi ra ꞌñu pa ja ra du. \v 11 Ngueꞌa̱ ra tsꞌoqui mi cacagui ga øtꞌa núꞌa̱ mi ha̱gahma̱ ra ley pa hinga øtꞌe, hangue ra ley bi condenagui ga tu po rá ngue ra tsꞌoqui. \p \v 12 Hangue ra ma̱ca ley xá ntꞌaxi y núꞌa̱ ri mandaꞌa̱ go gueꞌa̱ xá ntꞌaxi ne xá hño y øtꞌa ra hoga tsꞌʉtbi. \v 13 Nuꞌbʉ́, ¿ha gue núꞌa̱ ra hoga ley go gueꞌa̱ bi ꞌyøtca ꞌnara ꞌñʉ pa xa zixca ja ra du? ¡Hina! ¡Hinga beñhʉ njabʉ! Ngueꞌa̱ nuya tsꞌoqui stá øtꞌe go gueꞌʉ bi ꞌyøtcagui nura ꞌñʉ pa xa zixcahma̱ ja ra du. Y njabʉ xa fa̱di que nura tsꞌoqui xi ra cate, ngueꞌa̱ por núꞌa̱ ra hoga ley, ra tsꞌoqui bi jaqui dá ꞌmɛdihma̱. Hangue po ra ley bi hnequi gue ra tsꞌoqui ntsꞌɛdi xá ntsꞌo. \p \v 14 Dí pa̱dihʉ gue ra ley bá ehe de mahetsꞌi. Pe nugui drá ja̱ꞌi dega ximhai, ne dí o ja rá ꞌyɛ ra tsꞌoqui, hangue otho ma tsꞌɛdi pa ga øtꞌa ngu núꞌa̱ ri manda ra ley. \v 15 Nugui hindí pa̱di núꞌa̱ dí pɛfi, ngueꞌa̱ hingo xi ma paha núꞌa̱ dí pɛfi, pe núꞌʉ ya ꞌbɛfi dí ʉtsa xcá tha̱mfri ya dá øtꞌe. \v 16 Y nuꞌbʉ dí øtꞌe núꞌa̱ hingui ho ne hingo ma pahaga, nuꞌbʉ́ numa pahaga ri nthɛ ngu ma̱nga ra ley, ngueꞌa̱ ra ley ma̱ gue hinxá hño núꞌa̱ dá øtꞌe, hangue dí handi gue ra ley xá hño. \v 17 Hangue njabʉ hingo de guecsɛ dí pɛfi nuya tꞌøtꞌe. Nuya tsꞌoncꞌatꞌi dí pɛꞌtsi ja ma ndoꞌyo, go gueꞌʉ ri jaqui dí øtꞌa njabʉ. \v 18 Y nugui dí pa̱di gue hinte ma tꞌøtꞌe xá hño dí øtꞌe ja ma nda̱xjua ꞌmʉi, ngueꞌa̱ ga nehma̱ ga øtꞌe núꞌa̱ xá hño pe hingui tsa ga øtꞌe. \v 19 Nguetho nura hño dí ne ga øtꞌe, hindí øtꞌe, pe núꞌa̱ xá ntsꞌo ne núꞌa̱ hingo ma paha pa ga øtꞌe, nuꞌá̱ go gueꞌa̱ dí øtꞌe. \v 20 Pe nuꞌbʉ nugui ga øtꞌe núꞌa̱ hingo dí ne, nuꞌbʉ́ ha̱, hingo dí pɛfi nura ꞌbɛfiꞌa̱, nuya tsꞌoncꞌatꞌi dí pɛꞌtsa ja ma ndoꞌyo go gueꞌʉ ri jaqui dí øtꞌa njabʉ. \p \v 21 Hangue dí pa̱di gue nza̱ntho ri nda̱ ꞌnara tsꞌɛdi ja ma ndoꞌyo, y ri mpɛfi njaua: ꞌbʉ dí ne ga øtꞌa núꞌa̱ xá hño, hingui tsa ngueꞌa̱ nza̱ntho go dí øtꞌa núꞌa̱ hingui ho. \v 22 Ngueꞌa̱ nugui de ja ma mfeni dí ho rá ley Ajua̱, \v 23 pe ja ꞌnara tsꞌɛdi maꞌnaꞌño núꞌa̱ ri nda̱ ja ma ndoꞌyo. Nura tsꞌɛdiꞌa̱ ri ntuncui ma paha, ne nza̱ntho jaqui ga øtꞌa ya tsꞌoqui pa maꞌna rí da̱tcꞌaguiꞌa̱. \p \v 24 ¡Huecategui! Xibya, ¿to da ña̱ngagui de nuna tsꞌɛdi ri nda̱ ja ma ndoꞌyo núꞌa̱ tsixcagui pa ja ra du? \v 25 Jama̱di Ajua̱ gue ya bi ña̱ngaguiꞌa̱ po ra Zidada Jesucristo. Guehna núꞌa̱ dí ma̱: nugui de ma paha dí ne ga pɛpabi rá ley Ajua̱, pe rá tsꞌɛdi ra tsꞌoqui ri nda̱ ja ma ndoꞌyo. \c 8 \s1 Ra te núꞌa̱ ja po rá tsꞌɛdi ra Ma̱ca Nda̱hi \p \v 1 Nubyá, Ajua̱ ya hinda ma da condenaguihʉ ni ꞌna de guecjʉ nújʉ drí ꞌnathohʉ co ra Zidada Jesucristo ne dí ꞌyohʉ ngu núꞌa̱ utcahʉ ra Ma̱ca Nda̱hi, y ya hindí øꞌtuahʉ rá paha ma ndoꞌyohʉ. \v 2 Ngueꞌa̱ Ajua̱ xa ña̱ngaguihʉ de rá tsꞌɛdi ra tsꞌoqui núꞌa̱ mi tsixcahʉ ja ra du, y nubyá ra Ma̱ca Nda̱hi go gueꞌa̱ ri mandaguihʉ ne tsixcahʉ ja ra ꞌraꞌyo te ngueꞌa̱ drí ꞌnathohʉ co ra Zidada Jesucristo. \v 3 Ra nda̱xjua ley mi xicjʉ ndunthi ya ꞌbɛfi pa stá øthʉ hma̱ha̱, pe himbi za bi maxcahʉ pa stá øthʉ ngueꞌa̱ ndí øꞌtuahʉ rá paha ma ndoꞌyohʉ. Pe Ajua̱ ha̱, xa maxcahʉ ngueꞌa̱ bá pɛhna rá Tꞌʉ, bi ꞌñe bi nja̱ꞌi ngu nújʉ dyá ꞌyøtꞌatsꞌoquihʉ pa bi za bi unga rá ma̱ca ndoꞌyo po ma tsꞌoquihʉ, y njabʉ Ajua̱ bi hña̱cua rá tsꞌɛdi ra tsꞌoqui pa hinda sigui da nda̱ ja ma ndoꞌyohʉ. \v 4 Ajua̱ bi ꞌyøtꞌa njabʉ pa da za ga øthʉ ya hoga ꞌbɛfi ngu ri manda ra nda̱xjua ley, ngueꞌa̱ nubyá go dí øthʉ ngu núꞌa̱ rá paha ra Ma̱ca Nda̱hi, y ya hindí øthʉ núꞌa̱ go rá paha ma ndoꞌyohʉ. \p \v 5 Ne dí pa̱dihʉ nuꞌa̱ tóꞌo øꞌtua rá paha rá ndoꞌyo, hønsɛ oda rá mfeni núꞌa̱ go da ne rá ndoꞌyo, pe nuꞌa̱ tóꞌo øꞌtua rá paha ra Ma̱ca Nda̱hi, nuꞌá̱ ha̱, oda rá mfeni hanja da ꞌyøꞌtua núꞌa̱ ri ho ra Ma̱ca Nda̱hi. \v 6 Nguetho nuꞌa̱ tóꞌo hønsɛ oda rá mfeni ra nda̱xjua ꞌmʉi go gueꞌa̱ ma da ꞌmɛdi. Pe nuto oda rá mfeni da ꞌyøtꞌe ngu núꞌa̱ ri ho ra Ma̱ca Nda̱hi, nuꞌá̱ pɛꞌtsa ra te nza̱ntho ne ꞌbʉi te rá ꞌñentho. \v 7 Nguetho nuꞌa̱ tóꞌo oda rá mfeni ra nda̱xjua ꞌmʉi, go gueꞌa̱ ri ncontraui Ajua̱, nguetho hingui øte rá ley Ajua̱ ha nixi hinda za da ꞌyøtꞌe. \v 8 Nuꞌa̱ tóꞌo øꞌtua rá paha rá ndoꞌyo, hingui tsa da ꞌyøtꞌe ngu núꞌa̱ ri ho Ajua̱. \p \v 9 Pe nuꞌahʉ ya xcá tsohʉbʉ nuri nda̱xjua ꞌmʉihʉ, ne ya hinguí øꞌtuahʉ rá paha ri ndoꞌyohʉ. Nubyá guí øꞌtuahʉ rá paha ra Ma̱ca Nda̱hi ngueꞌa̱ nuꞌá̱ ꞌbʉi ja ri corasohʉ. Y nuꞌa̱ tóꞌo hingui pɛꞌtsa ra Ma̱ca Nda̱hi núꞌa̱ bá pɛhna ra Zidada Jesucristo, nura ja̱ꞌiꞌa̱ hingo rá mɛti ra Zidada Jesucristo. \v 10 Pe ꞌbʉ ra Zidada Jesucristo ꞌbʉi ja ri corasohʉ, masque ri ndoꞌyohʉ xa tꞌɛꞌmbi da du po rá ngue ra tsꞌoqui, pe nuri nda̱hihʉ ma da ꞌmʉi pa nza̱ntho ngueꞌa̱ ya hinte ma tsꞌoqui guí tuhʉ. \v 11 Ajua̱ toꞌo bi japi bi yopa nte ra Zidada Jesucristo, go gueꞌa̱ ma da japi da yopa nte ri ndoꞌyohʉ nehe ngueꞌa̱ ra Ma̱ca Nda̱hi ꞌbʉi ja ri corasohʉ. Núꞌa̱ ri ndoꞌyohʉ xa du, Ajua̱ ma da japi da yopa nte po ra Ma̱ca Nda̱hi núꞌa̱ ꞌbʉi ja ri corasohʉ. \p \v 12 Hangue ringueꞌa̱ zi cuhʉ, hinga mahyoni ga øꞌtuabihʉ rá paha ma ndoꞌyohʉ ngueꞌa̱ ya hindí ꞌbʉhʉ ja rá hmandaꞌa̱. \v 13 ꞌBʉ go gui øꞌtuahʉ rá paha ri ndoꞌyohʉ, nuꞌbʉ́ ma gui tuhʉ. Pe nuꞌbʉ co rá tsꞌɛdi ra Ma̱ca Nda̱hi gui hña̱cjʉ ya tsꞌotꞌøtꞌe de ri ndoꞌyohʉ, nuꞌbʉ́ hingui ma gui tuhʉ. \p \v 14 Nguetho gatho núꞌʉ toꞌo øtꞌe ngu núꞌa̱ utuabi ra Ma̱ca Nda̱hi, go gueꞌʉ yá ba̱tsi Ajua̱. \v 15 Nura Ma̱ca Nda̱hi bi tꞌacjʉ pa ya hinga ꞌmɛgohʉ ja ra tsꞌoqui, hangue njabʉ ya hinga yopa ntsuhʉ. Nura Ma̱ca Nda̱hi bi tꞌacjʉ go gueꞌa̱ bi ꞌyøtꞌe pa dyá ba̱tsiguihʉ Ajua̱. Hangue po rá tsꞌɛdi ra Ma̱ca Nda̱hi dí emfʉ Ajua̱: “¡Ma hma̱ca Dadaꞌihe!” \v 16 Nguetho ra Ma̱ca Nda̱hi gueꞌa̱ damajua̱ni ja ma nda̱hihʉ gue yá ba̱tsiguihʉ Ajua̱. \v 17 Y dí pa̱hʉ gue nuya ba̱tsi gatho núꞌa̱ te pɛꞌtsa yá dada go yá mɛti nehe. Hangue necjʉ nehe ma mɛtihʉ núꞌa̱ te pɛꞌtsa Ajua̱, y mahyɛgui co ra Zidada Jesucristo ma ga ha̱ñhʉ núꞌa̱ ma da ꞌracjʉ Ajua̱ ngu ꞌnara tsogui, pe mahyoni ga tsɛthʉ ya thogui ngu bi zɛta ra Zidada Jesu, pa nehe da za ga ꞌbʉhʉ ja rá nsunda con gueꞌa̱. \p \v 18 Dí pa̱di gue nuya tsꞌothogui dí thohʉ nuya pabya ni tsꞌʉ ri nhyɛcuaui rá nda̱ngui de núꞌa̱ ra nsunda ma ga hanthʉ ꞌmɛfa. \v 19 Gatho núꞌa̱ xa hyoca Ajua̱, ja ra uɛnda ngu tøbgahʉ co ndunthi ra johya nu xcrá hnequihʉ ja rá nsunda Ajua̱ nújʉ yá ba̱tsiguihʉꞌa̱. \v 20 Gatho núꞌa̱ te xa hyoca Ajua̱ xmá hñohma̱ pe ꞌmɛfa bi tsꞌoqui. Pe hingo de yá pahasɛhɛꞌʉ, go rá paha Ajua̱ pa bi njabʉ, pe nuꞌá̱ bi ꞌyɛꞌmbi gue da yopa hogui ꞌmɛfa. \v 21 Y nura paꞌa̱ ma da uadi yá nzabi de gatho núꞌa̱ te xa hyoca Ajua̱, ngueꞌa̱ ma da yopa hogui maꞌraꞌyo. Hangue gatho nuya tꞌøtꞌe ja, ya hinda ma da ꞌyo ja rá ꞌyɛ ra tsꞌoqui nu sta zixcaguihʉ Ajua̱ de nuna ra tsꞌoximhai pa grá ꞌbʉhʉ ja rá nsunda nújʉ yá ba̱tsiguihʉꞌa̱. \v 22 Dí pa̱hʉ gue gatho núꞌa̱ bi hyoca Ajua̱, astabya ri sufri ngu ri sufri ꞌnara ꞌbɛhña̱ ma da ꞌmʉ rá zi ba̱tsi, pe nu sta thogui yá ʉguiꞌa̱, ma da haxamahai. \v 23 Y hingue hønsɛ núꞌʉ ya tꞌøtꞌe bi hyoca Ajua̱, necjʉ nehe drí tsahʉ ya ʉgui, ne dí ga̱ꞌtsihʉ, pe Ajua̱ xa ꞌracjʉ ra Ma̱ca Nda̱hi ngu ꞌnara seña de ra johya ma ga pɛꞌtshʉ, hangue dí tøꞌmhʉ gue nu xcrá ꞌbʉhʉ ja rá nsunda Ajua̱ ma da ꞌñudiguihʉ gue yá ba̱tsiguihʉꞌa̱ co ma ndoꞌyohʉ strá nsunda nsi ra nzabi ni ra ʉgui. \v 24 Nu ndá mpøhøhʉ bi tꞌacjʉ ra nthøꞌmate gue ma ga ꞌbʉhʉ habʉ xá nsunda. Pe nuꞌbʉ ya dí hanthʉ núꞌa̱ xa sicjʉ ga tøꞌmhʉ, nuꞌbʉ́ ya hinga mahyoni ga ndøꞌmhʉ ngueꞌa̱ ya dí hanthʉ. \v 25 Pe nuꞌbʉ dí tøꞌmhʉ núꞌa̱ hindí handathohʉ, nuꞌbʉ́ pɛꞌtsi te ga tøꞌmhʉ asta hinga hanthʉ. \p \v 26 Nehe ra Ma̱ca Nda̱hi ꞌbʉi pa da maxcahʉ, ngueꞌa̱ de guecsɛguihʉ otho ma tsꞌɛdihʉ pa ga tsɛthʉ. Ngueꞌa̱ nujʉ́ hindí pa̱hʉ te ga aphʉ Ajua̱ nixi hanja ga ña̱hʉ con gueꞌa̱. Pe ra Ma̱ca Nda̱hi ri jacjʉ ga nga̱ꞌtsihʉ masque hinda za ga ma̱ñhʉ te ga ma̱ñhʉ, nuꞌbʉ́ ra Ma̱ca Nda̱hi ri ba̱ntebi Ajua̱ por guecjʉ. \v 27 Y Ajua̱ núꞌa̱ pa̱tca ma mfenihʉ, pa̱di núꞌa̱ adi ra Ma̱ca Nda̱hi ngueꞌa̱ adi ngu núꞌa̱ rá ma̱ca paha Ajua̱ y ri ba̱ntebi Ajua̱ pa yá gamfriꞌa̱. \s1 Ma ga nta̱tehʉ co rá mfatsꞌi Ajua̱ \p \v 28 Nújʉ xa zoncaguihʉ Ajua̱ ngu núꞌa̱ xqui beni mayaꞌbʉ, ne dí ma̱dihʉꞌa̱, dí pa̱dihʉ gue nuꞌá̱ ri supca ma tehʉ pa gatho núꞌa̱ da ꞌñepcaguihʉ go pa ma hñohʉ. \v 29 Ngueꞌa̱ Ajua̱ ya mi pa̱caguihʉ desde ra mʉdi, hangue nuꞌá̱ bi huancahʉ ne bi hñuxcahʉ pa ga ꞌbʉhʉ ngu gra ꞌmʉ rá Tꞌʉ, pa njabʉ nura Tꞌʉꞌa̱ dra cu mada̱ de gathoguihʉ dyá cuhʉ. \v 30 Nujʉ́ bi hñuxcahʉ Ajua̱ pa ga ꞌbʉhʉ ngu gra ꞌmʉ rá Tꞌʉ, y hingue hønsɛꞌa̱, nehe bi zocjʉ pa dá camfrihʉꞌa̱. Y hingue hønsɛꞌa̱, nehe bi xicjʉ gue ya hinte ma tsꞌoqui dí tuhʉ. Y hingue hønsɛꞌa̱, nehe ma da zixcaguihʉ ja rá nsunda. \p \v 31 Nubyá, ya dí pa̱hʉ gue Ajua̱ ꞌbʉi con guecjʉ, nuꞌbʉ́ ¿hanja da za to da da̱caguihʉ? Hinda za. \v 32 Ajua̱ bi unga rá ꞌra Tꞌʉ pa bi du po rá nguecjʉ. Nuꞌbʉ́ ¿ha gue hinda ꞌracjʉ nehe mahyɛgui con gueꞌa̱ gatho maꞌra te dí hoñhʉ? \v 33 ¿Toꞌo da za da ma̱mbgahʉ nújʉ yá hma̱diguihʉ Ajua̱? Joꞌo, ngueꞌa̱ Ajua̱ go guesɛꞌa̱ xa ma̱ gue ya hinte dí tuhʉ. \v 34 ¿Toꞌo tsa da condenaguihʉ? Joꞌo, ngueꞌa̱ ra Zidada Jesucristo go gueꞌa̱ bi du por guecjʉ, y ꞌmɛfa bi yopa nte, y nubya bí ꞌbʉi ja rá nsu ja rá ꞌñɛi Ajua̱, y ja guehni brí ba̱ntebi Ajua̱ por guecjʉ. \v 35 ¿Ndaꞌa̱ gueꞌa̱ tsa da ꞌuegaguihʉ de rá hma̱te ra Zidada Jesucristo? ¿Ha gue ya tsꞌothogui, o ya dumʉi, o ya njute, o ra thuhu, o ra ꞌña̱he, o ra ntsu, o ra du? Hina, ni ꞌna. \v 36 Ngu ma̱nga ra Ma̱ca Tꞌofo habʉ ena njaua: \q1 Nuje stá camfriꞌihe, hangue nza̱ntho tꞌɛbgaguihe da thoje \q1 ngu ꞌnara zi dɛti ho ra hyomgø. \m \v 37 Pe de gatho núꞌa̱ dí thohʉ, xi dí ta̱tehʉ po núꞌa̱ toꞌo ri ma̱caguihʉ. \v 38 Hangue dí pa̱hʉ gue joꞌo ni ꞌna toꞌo da za da ꞌuegaguihʉ de rá hma̱te Ajua̱, nixi núꞌbʉ ga tuhʉ, nixi núbya dí tehʉ, nixi ya ɛnxɛ, nixi ya nda̱ gá ɛnxɛ, nixi núꞌa̱ jabya mapaya, nixi núꞌa̱ ma da nja ꞌmɛfa, \v 39 nixi núꞌa̱ ja maña̱ de mahetsꞌi, nixi núꞌa̱ ja ri gaꞌti de ra ximhai; ni ꞌna de núꞌʉ xa hyoca Ajua̱, hinda za da ꞌuegaguihʉ de rá hma̱teꞌa̱ núꞌa̱ pɛscahʉ ngueꞌa̱ dí ꞌnathohʉ co ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo. \c 9 \s1 Ajua̱ xa huahna ya me Israel \p \v 1 Nugui, núꞌa̱ dí ma̱, dí ma̱nga majua̱ni ngu rí ꞌñepcagui ngueꞌa̱ dí camfri ra Zidada Jesucristo. Hangue núꞌa̱ ma ga ma̱ hingrá ncꞌuamba. Nu ja ma mfeni dí pa̱di xá hño gue dí ma̱nga majua̱ni ngueꞌa̱ go ra Ma̱ca Nda̱hi xicagui gue núꞌa̱ dí ma̱ gueꞌa̱ majua̱ni. \v 2 Xi ꞌraca ꞌnara ntsøꞌmi y nza̱ntho zonga ma mfeni. \v 3 Nugui, ga nehma̱ gue masque go ga ꞌmɛdiga de rá thandi ra Zidada Jesucristo, qué pa da mpøhø maꞌra ma mixodyoꞌbe núꞌʉ hinxa gamfritho ra Zidada Jesucristo. \v 4 Núꞌʉ́ go gueꞌʉ ya me Israel. Ajua̱ bi hñutsꞌiꞌʉ pa dyá ba̱tsiꞌa̱, ne mi utuabiꞌʉ rá ma̱ca nsundaꞌa̱ ja rá nda̱nija̱ꞌʉ, ne bi gohuiꞌʉ ꞌraya cohi. Nehe bi umbabiꞌʉ ra ma̱ca ley, ne bi ꞌñutui hanja da xøcambeniꞌa̱ ja rá nija̱ꞌʉ. Nehe Ajua̱ bi ña̱ꞌtuabiꞌʉ ya hña̱ꞌti. \v 5 Nuyá xitaꞌʉ go gueꞌʉ ra Abrá ne ra Isaac ne ra Cobo ne yá tꞌʉ, y ja nuya ja̱ꞌiꞌʉ ja bi ꞌñe bi nja̱ꞌini ra Cristo núꞌa̱ bá pɛhna Ajua̱ pa da nda̱, y nuꞌá̱ go guesɛꞌa̱ Ajua̱, y go gueꞌa̱ rá mɛti gatho núꞌa̱ te ja ne ꞌbʉi. Drá nsundaꞌa̱ pa nza̱ntho. Njabʉ gueꞌa̱. \p \v 6 Pe hiní ꞌñepi ga beñhʉ gue Ajua̱ hinxa cumpli rá noya co ra hnini Israel, ngueꞌa̱ Ajua̱ xqui ña̱ꞌtuabi da ja̱pi nura hniniꞌa̱, pe hingue gatho ya me Israel go gueꞌʉ rá hnini Ajua̱. \v 7 Masque bi ꞌmʉi ndunthi yá ꞌbɛto yá mbongꞌbɛto ra Abrá, pe hingue gathoꞌʉ tꞌøtꞌa ra uɛnda gue yá ba̱tsi majua̱ni, hønsɛ núꞌʉ yá ba̱tsi ra Isaac. Ngueꞌa̱ ja ra Ma̱ca Tꞌofo ena gue Ajua̱ bi xipabi ra Abrá njaua: “Go dri ꞌbɛto yá ba̱tsi ra Isaac.” \v 8 Nubyá ne da ꞌñena gue hingo gatho nuya ba̱tsi de rá ji ra Abrá go gueꞌʉ yá ba̱tsi Ajua̱, pe hønsɛ núꞌʉ bi ꞌmʉi dega hña̱ꞌti ngu bi ꞌmʉi ra Isaac. \v 9 Guehna ra hña̱ꞌti bi ña̱ꞌtuabi ra Abrá, bi ꞌñembabi Ajua̱: “Rijɛya ngubya, ma ga yopa ehe ga cꞌa̱ꞌtsꞌaꞌi, ha nura Sara ma da mɛꞌtsa ꞌnará tꞌʉ.” \p \v 10 Y hingue hønsɛ ra Isaac bi huahna Ajua̱, nehe ra Rebeca bi ꞌmʉ yoho yá tꞌʉ de ꞌnadra dada, go gueꞌa̱ ndu ma xitahʉ ra Isaac, y de núꞌʉ yoho ya tꞌʉꞌʉ, ꞌnatho bi huahna Ajua̱ nehe. \v 11 Y núꞌbʉ hinxqui ꞌmʉitho núꞌʉ ya tꞌʉ ne hinte xqui ꞌyøtꞌatho núꞌa̱ xá hño o núꞌa̱ hinxá hño, Ajua̱ ya xqui huahna ꞌna de gueꞌʉ, pa njabʉ da hnequi xá hño gue nuꞌá̱ huahna ya ja̱ꞌi hingue po yá ꞌbɛfiꞌʉ pe po núꞌa̱ xa beniꞌa̱, ngueꞌa̱ nuꞌá̱ zohni núꞌa̱ toꞌo go da neꞌa̱. \v 12 Hangue ante da ꞌmʉi núꞌʉ yoho ya tꞌʉꞌʉ, Ajua̱ ya xqui ꞌñembabi yá na̱na̱ njaua: “Nura cu mada̱ ma da mɛpi núꞌa̱ mba̱tsi.” \v 13 Y ja maꞌna ra xɛni de ra Ma̱ca Tꞌofo ma̱ mahyɛgui habʉ Ajua̱ ena njaua: “Dá ma̱di ra Cobo ha nura Esaú dá ʉtsa.” \p \v 14 Nuꞌbʉ́ ¿xi te ga ma̱ñhʉbya? ¿Ha gue ga eñhʉ gue Ajua̱ hingui øtꞌa ra tsꞌʉtbi xá hño? Hina, hinga beñhʉ njabʉ. \v 15 Ngueꞌa̱ go guesɛꞌa̱ pɛꞌtsa ra nsɛqui, hangue bi ꞌñemba ra Moise njaua: “Nugui dí huequi núꞌa̱ go ga ne ga huequi.” \v 16 Hangue dí pa̱hʉ gue ꞌnara ja̱ꞌi hingui tsʉtua rá hma̱te Ajua̱ ngueꞌa̱ go da nesɛ ra ja̱ꞌi, nixi ngueꞌa̱ da ꞌyøtꞌasɛ ra tsꞌɛdi. Hina, go Ajua̱ beni sɛhɛ toꞌo gueꞌa̱ ma da huequiꞌa̱. \v 17 Nehe ja ra Ma̱ca Tꞌofo xa tꞌofo gue Ajua̱ bi xipabi ra Faraó núꞌa̱ mrá nda̱ Egipto, y bi ꞌñena njaua: “Stá huxꞌaꞌi pa gui nda̱, ngueꞌa̱ dí ne da hneca ma tsꞌɛdi ja gueꞌi pa da fa̱di toꞌogui ne tengu ma tsꞌɛdi ja gatho ra ximhai.” \v 18 Hangue ringueꞌa̱ dí pa̱hʉ gue Ajua̱ ri huequi núꞌa̱ go da neꞌa̱ y ri japi da necio núꞌa̱ go da neꞌa̱. \p \v 19 Nuꞌbʉ́, da ne ꞌnara ja̱ꞌi da ꞌñengui: “Nuꞌbʉ́ ¿hanja Ajua̱ ri condena ya ja̱ꞌi? ¿Toꞌo gueꞌa̱ xa cꞌaꞌtsuabi núꞌa̱ rá pahaꞌa̱?” \v 20 Pe nugui ga tha̱tuabiꞌa̱ ne ga embi: “¿Toꞌoꞌigue pa guí nøꞌtua Ajua̱? ꞌNandi gue ra tsꞌe dega dohmi ma da nøꞌtuabi núꞌa̱ toꞌo bi hyoqui ne da ꞌñembi: ‘¿Pa te xcá hogagui njaua?’ \v 21 Nura hyocatraste tsa da hyoca núꞌa̱ go da ne. Nuꞌá̱ ha̱ ra tsꞌɛdi pa da hyoca de ꞌnadra bøhai ꞌnara tsꞌe dega nsu y nu maꞌna pa ra ꞌbɛfi hingue dega nsu.” \p \v 22 Njabʉ nehe Ajua̱ masque mi ne xa ꞌñudi gue ja rá tsꞌɛdiꞌa̱ ne nuꞌá̱ ri castiga ya tsꞌoꞌmʉi gá ja̱ꞌi, pe nuꞌá̱ desde mayaꞌbʉ xa mɛꞌtsuabi ndunthi ra pasencia ya tsꞌoꞌmʉi gá ja̱ꞌi, pe ꞌmɛfa ma da castigaꞌʉ ngu xa beni y ngu núꞌa̱ rí ꞌñepabiꞌʉ. \v 23 Nuꞌá̱ bi ꞌyøtꞌa njabʉ pa bi ꞌñudi tengu rá nda̱ngui rá nsunda ja guecjʉ, ngueꞌa̱ xi xa mɛscaguihʉ ra nthecate nújʉ toꞌo xa beni desde mayaꞌbʉ ma ga ꞌbʉhʉ ꞌnadbʉ ja rá nsundaꞌa̱. \v 24 Nuꞌá̱ xa zoncahʉ pa ga ꞌbʉhʉ con gueꞌa̱, masque dyá xodyohʉ o hindyá xodyohʉ. \v 25 Ra ba̱di Osea bi ꞌyofo de guehna ja ra Ma̱ca Tꞌofo gue Ajua̱ bi ꞌñena njaua: \q1 Ma ga huꞌmbabi gue ma hnini núꞌʉ hingue ma hninihma̱, \q1 y núꞌʉ hinduí ma̱dihma̱, go gueꞌʉ ma ga ma̱di. \q1 \v 26 Nu habʉ bi tꞌembabi ya ja̱ꞌi njaua: “Nuꞌahʉ hingo ma hninihʉ”, \q1 nuni ja guehni ma da thuꞌmbabi gue go gueꞌʉ yá tꞌʉ Ajua̱ núꞌa̱ te. \m \v 27 Nehe ra ba̱di Isaía bi ma̱ de ra hnini Israel, y bi ꞌñena: “Masque ya me Israel da ndunthi ngu rá ndunthi ra ꞌbomu ja ra ña̱nga ndehe, pe husthoho toꞌo ma da mpøhø de gueꞌʉ. \v 28 Ngueꞌa̱ Ajua̱ masɛctho da huata ndunthi de gueꞌʉ ngu núꞌa̱ xqui ꞌyɛꞌmbi asta hinda gohi ꞌna zi tʉitho.” \v 29 Nehe go guetꞌa̱ ra Isaía bi ꞌyofo ꞌmɛtꞌo ja maꞌna ra xɛni de rá tꞌofoꞌa̱, ne bi ꞌñena: \q1 ꞌBʉ Ajua̱ núꞌa̱ ri nda̱ de ya mundo ɛnxɛ mahetsꞌi hinxa huegaguihʉ ne hinxa zogaguihʉ hma̱ha̱ ꞌraya ja̱ꞌi, \q1 nuꞌbʉ́ stá njahʉ ngu bi nja ra hnini Sodoma ne Gomorra núꞌʉ bi nhuati gatho. \s1 Ya me Israel ne ra ma̱ca hoga tꞌøde \p \v 30 Nuꞌbʉ́ dí pa̱hʉbya gue ya ja̱ꞌi hingyá me Israel núꞌʉ himbi ꞌyøtꞌa ra tsꞌɛdi pa da ꞌmʉi xá hño co Ajua̱, go gueꞌʉ ya ꞌbʉi xá hño con gueꞌa̱, ngueꞌa̱ ya xa gamfribi rá noyaꞌa̱. \v 31 Pe nuya me Israel mi øtꞌa ra tsꞌɛdi pa da ꞌyøtꞌa núꞌa̱ ma̱nga ra nda̱xjua ley pa xa ꞌmʉhma̱ xá hño co Ajua̱, pe nuꞌʉ́ himbi za bi ꞌmʉi xá hño con gueꞌa̱. \v 32 ¿Hanja himbi za bi ꞌmʉi xá hño? Himbi za ngueꞌa̱ mi honi da ꞌmʉi xá hño co Ajua̱ hønda po ya ꞌbɛfi núꞌa̱ ma̱nga ra ley pe hingue po ra jamfri de ra Zidada Jesucristo. Hangue nuꞌʉ́ bi hña̱xa ꞌnara mfeꞌtse ja núꞌa̱ xa tꞌembabi “ra Mfeꞌtsado.” \v 33 Ngu ena Ajua̱ ja ra Ma̱ca Tꞌofo: \q1 Dí pɛgui nuni Sión ꞌnara do pa da mfeꞌtsa ya ja̱ꞌi, ꞌnara da̱nga do núꞌa̱ japi da dagui, \q1 pe nuꞌa̱ tóꞌo da gamfriꞌa̱ hinda ma da ꞌbɛ rá tsa, ngueꞌa̱ núꞌa̱ xa gamfri gueꞌa̱ majua̱ni. \c 10 \p \v 1 Zi cuhʉ, xi dí ne con gatho ma coraso gue da mpøhø ra hnini Israel, y gueꞌa̱ dí apabi Ajua̱. \v 2 Dí damajua̱ni de gueꞌʉ gue xi øtꞌa ra tsꞌɛdi pa da dɛni Ajua̱, pe hingui øtꞌeꞌʉ co ra mfa̱di. \v 3 Ngueꞌa̱ nuꞌʉ́ hingui tso yá mfeni núꞌa̱ xa ma̱nga Ajua̱ de hanja da za da ꞌmʉi xá hño ja rá thandiꞌa̱, ne nuꞌʉ́ ri ꞌramanu de guesɛꞌʉ pa da ꞌmʉi xá hño hma̱ha̱ ja rá thandiꞌa̱, hangue nuꞌʉ́ fɛꞌtsuabi núꞌa̱ ma̱ Ajua̱. \v 4 Ngueꞌa̱ pa núꞌʉ toꞌo camfri ra Zidada Jesucristo ya hinte ri muui ra nda̱xjua ley pa da za da ꞌmʉi xá hño ja rá thandi Ajua̱. \p \v 5 Ra Moise bi ma̱ de núꞌʉ toꞌo da dɛmba ra nda̱xjua ley pa da ꞌmʉi xá hño ja rá thandi Ajua̱, ne bi ꞌñena gue nuꞌa̱ tóꞌo da ꞌyøtꞌe gatho ngu núꞌa̱ ma̱nga ra ley, go gueꞌa̱ da zʉdi ra te ngueꞌa̱ xa ꞌyøtꞌe gatho ngu ri manda. \v 6 Pe nuꞌa̱ tóꞌo da gamfri ra Zidada Jesucristo pa da ꞌmʉi xá hño ja rá thandi Ajua̱, ja ra Ma̱ca Tꞌofo ma̱nga njaua: “Oxqui bensɛhɛ njaua ja ri coraso ne gui ꞌñena: ¿Toꞌo da za da bøxa ja mahetsꞌi? ―nuna guehna pa da tsincahʉ ra Zidada Jesucristo. \v 7 Nixi oxqui bensɛhɛ njaua ja ri coraso gui ꞌñena: ¿Toꞌo da za da ga̱i asta habʉ bí ꞌbʉ núꞌʉ xa du?” ―nuna guehna pa da yopa tsi ra Zidada Jesucristo de ja ya du. \v 8 Nuꞌa̱ xá hño gui beni, ngu núꞌa̱ ma̱nga ra Ma̱ca Tꞌofo ne ena: “Ya xcá ꞌyøde núꞌa̱ xa ma̱nga Ajua̱, y núꞌa̱ xa ma̱ñꞌa̱ xa zo ja ri mfeni, y nuꞌá̱ go gueꞌa̱ ya xcá ma̱.” Njabʉ ma̱nga ra Ma̱ca Tꞌofo. Y núꞌa̱ xa ma̱nga Ajua̱ go guehna ra noya dega jamfri dí ma̱ñhʉ, ne ena njaua: \v 9 Nuꞌbʉ gui ma̱ gue ra zi Hmu Jesu go gueꞌa̱ ri Hmu, ne ꞌbʉ gui camfri ja ri coraso gue Ajua̱ ra Dada bi ꞌyøtꞌe pa bi yopa nteꞌa̱ de ra du, nuꞌbʉ́ ma gui mpøhø. \v 10 Ngueꞌa̱ nuꞌbʉ ga camfrihʉ ja ma corasohʉ, nuꞌbʉ́ Ajua̱ ma da ma̱ gue ya hinte ma tsꞌoqui dí tuhʉ, y nuꞌbʉ ga ma̱ñhʉ gue dí camfrihʉ ra zi Hmu Jesucristo, nuꞌbʉ́ ga mpøhøhʉ. \p \v 11 Ngueꞌa̱ enga ja ra Ma̱ca Tꞌofo njaua: “Nuꞌa̱ tóꞌo da gamfriꞌa̱ hinda ma da ꞌbɛ rá tsa, ngueꞌa̱ núꞌa̱ camfri gueꞌa̱ majua̱ni.” \v 12 Ra Ma̱ca Tꞌofo bi ꞌñena gue nuꞌa̱ tóꞌo da ne da gamfri, dá gamfri, ngueꞌa̱ otho ni ꞌnara nthahni dega xodyo ni núꞌʉ hingyá xodyo, ngueꞌa̱ ra Zidada go gueꞌa̱ ra Zidada pa gatho, nehe ra mematiꞌa̱ pa gatho nuto da hyomba rá mfatsꞌiꞌa̱. \v 13 Ngueꞌa̱ ra Ma̱ca Tꞌofo ena gue gatho nuto da ꞌyapa ra Zidada da mpøhø, da pøhøꞌa̱. \v 14 Pe ¿hanja da za da ꞌyapabi ꞌna gue da pøhø ꞌbʉ hingui camfri gue ꞌbʉi? Y ¿hanja da za da gamfri ꞌbʉ hinxa ꞌyøde de gueꞌa̱? Y ¿hanja da ꞌyøde ꞌbʉ joꞌo toꞌo da xipabi? \v 15 Y ¿hanja da za toꞌo da ma da ma̱nba rá noya Ajua̱ ꞌbʉ hinto xa mɛhni? Y ya xa ꞌbɛhni núꞌʉ toꞌo ma̱nba rá noya Ajua̱, ngueꞌa̱ enga ja ra Ma̱ca Tꞌofo: “¡Hangu ra johya dí pɛꞌtshʉ ngueꞌa̱ xa zøhø núꞌʉ toꞌo bra hña̱ ꞌnara hoga tꞌøde gue gatho ma da ꞌmʉi te rá ꞌñentho!” \p \v 16 Pe hingue gatho ya ja̱ꞌi xa ne xa ꞌyøde ra ma̱ca hoga tꞌøde. Ngu xqui ma̱nga ra ba̱di Isaía mayaꞌbʉ, ne bi ꞌñena: “Zi Hmu, hinxa ne to xa gamfri numa noyahʉ.” \v 17 Hangue pa da za da gamfri ꞌna, mahyoni da ꞌyøde ꞌna, y mahyoni dra hma̱ de ra Zidada Jesucristo pa njabʉ da ntꞌøde de gueꞌa̱. \p \v 18 Pe dí ena: ¿Ha gue hinxa ꞌyødeꞌʉ? ¡Ha̱ha̱, xi majua̱ni ya xa ꞌyødeꞌʉ! Ngueꞌa̱ enga ja ra Ma̱ca Tꞌofo: \q1 Gatho ja ra ximhai xa ntꞌøde yá noyaꞌʉ. \q1 Ha̱ha̱ gatho maxøgue ra ximhai xa njabʉ. \m \v 19 Maꞌnaꞌqui dí ma̱: ¿Ha gue himbi unga nguɛnda ya me Israel? Ha̱ha̱, bi unga nguɛnda, ngueꞌa̱ ra Moise bi ma̱ rá mʉdi gue Ajua̱ bi ꞌñena: \q1 Nugui ma ga ja̱pi núꞌʉ ya ja̱ꞌi hingo ma hnini hma̱, y nuꞌahʉ ma da zøtꞌa ri mʉihʉ por gueꞌa̱. \q1 Por nuya ja̱pi ma ga umba ya ꞌña̱mfa̱di gá ja̱ꞌi, nuꞌahʉ ma da bø ri cuɛhʉ. \m \v 20 Nepʉ ra ba̱di Isaía himbi ntsu bi ma̱ gue Ajua̱ bi ꞌñena njaua: \q1 Nuꞌʉ himi hongagui go gueꞌʉ bi zʉcagui, \q1 ha nuꞌʉ himri ꞌñanigui dá ma dá tsʉdigaꞌʉ. \m \v 21 Nehe bi ꞌñena de ya me Israel gue Ajua̱ bi ꞌñena njaua: “Nugui hindá tsaya dá zofo nuya ja̱ꞌi pa xa ñobrihma̱, pe nuꞌʉ́ himbi ne bi ꞌyøde ngueꞌa̱ xi ya tsꞌoꞌyøde ne ya nøtꞌe.” \c 11 \s1 Ajua̱ bi huahna ꞌraya me Israel hangue nuꞌʉ́ bi mpøhø \p \v 1 Nuꞌbʉ́, ¿ha gue ga beñhʉ gue Ajua̱ xa hyɛpʉ rá hnini? ¡Hina, hinhyaꞌmʉ! Ngueꞌa̱ nequi drá me Israel stí ꞌñehe de yá ja̱ꞌi ra Benjami de rá ji ra Abrá. \v 2 Ajua̱ hinxa zogui rá hnini núꞌa̱ bi ꞌñembi gue go rá hniniꞌa̱ de rá mʉdi. ¿Ha gue hinguí pa̱hʉ te ma̱nga ra Ma̱ca Tꞌofo habʉ ma̱ de ra Elía, gue nuꞌá̱ mi ma̱nbabi ra hnini de Israel co Ajua̱? Ne bi ꞌñena njaua: \v 3 “Ma zi Hmuꞌi, nuna hninina̱ xa hyopꞌaꞌi gatho ri ꞌmɛhni, ne xa huata gatho ri ata. Y de gatho núꞌʉ toꞌo mi camfriꞌi hønsɛgui dí pongui, y nuꞌʉ́ xi honi hanja da hyogaguihma̱.” \v 4 Nuꞌbʉ́ Ajua̱ bi da̱tuabi njaua: “Dí pɛꞌtsitho yoto ꞌmo ya ꞌñøhø pa da nsundagui, núꞌʉ hinxa ndandiña̱hmu ja rá thandi ra cꞌoi Baal.” \v 5 Nehe njabʉ nuya pabya xa gohi hønsɛ ꞌna zi tʉi ya me Israel núꞌʉ xa huahna Ajua̱ co rá hñoja̱ꞌi. \v 6 Y ꞌbʉ bi huahni co rá hñoja̱ꞌi, nuꞌbʉ́ hingue po yá ꞌbɛfi øtꞌeꞌʉ. ꞌBʉ di gueꞌa̱ dega ꞌbɛfi hma̱, nuꞌbʉ́ Ajua̱ hindi øtꞌe co rá hñoja̱ꞌi. \p \v 7 Xibya ¿te ga beñhʉ de núꞌa̱ thogui ya me Israel? Nuꞌʉ ya me Israel mi ndunthi, himbi zʉdi hanja da za da ꞌmʉi xá hño co Ajua̱, pe nuꞌʉ ꞌna tʉi xqui thahni, nuꞌʉ́ ha̱, bi za bi ꞌmʉi xá hño ja rá thandi Ajua̱. Y nuꞌʉ ya me Israel mi ndunthi, bi meguibi yá mfeni, y himbi ne bi gamfri núꞌa̱ bi ma̱nga Ajua̱. \v 8 Ngu xa ntꞌofo ja ra Ma̱ca Tꞌofo: “Ajua̱ bi japiꞌʉ bi mpumfri, bi japi bi ngoda pa hinda hyandi, nehe bi japi bi ngogu pa hinda ꞌyøde asta mapaya.” \v 9 Y ra Davi bi ma̱ de ya ja̱pi xqui tꞌumba ya me Israel, bi tꞌɛntsꞌua ra ꞌñʉ ne bi ꞌñena njaua: \q1 Nuyá mexa da ꞌbøꞌtsuabi gueꞌa̱ da ngu ꞌnara xitꞌa̱ ne ꞌnara trampa habʉ da zoꞌʉ, \q1 y ja da japini da gutꞌi núꞌa̱ tuꞌʉ. \q1 \v 10 Dá njotꞌa yá daꞌʉ pa hinda hyandi, \q1 y dá ndoqui nza̱ntho co yá ꞌbatsꞌi ri du. \s1 Ajua̱ hinxa ꞌmɛdi pa nza̱ntho nurá hma̱te co ya xodyo, hangue núꞌʉ hingyá xodyo rí ꞌñepi da su yá jamfri \p \v 11 Nuꞌbʉ́, xi núꞌʉ́, ¿ha gue xa ꞌbɛtuabi rá hma̱te Ajua̱ pa nza̱ntho po yá ꞌña̱jamfri? ¡Hina, hinhyaꞌmʉ! Pe po yá ntsꞌoꞌyødeꞌʉ bi zʉ ra mpøhø gatho maꞌra ya hnini, pa njabʉ da nuhu yá mfeni ya me Israel pa da yopa hña̱niꞌʉ ra ja̱pi ngu núꞌa̱ xa hña̱nga maꞌra ya hnini hingyá xodyo. \v 12 Ya gue po rá ntsꞌoꞌyøde ra hnini Israel bi nja ra hño pa gatho ya meximhai, ne bi nja ꞌnara da̱nga ja̱pi pa nu maꞌra ya hnini hingyá xodyo, nuꞌbʉ́ ¡tengu hma̱ ra ja̱pi da hña̱nga núꞌʉ hingyá xodyo núꞌa̱ ra pa ya xodyo da gamfri Ajua̱! \p \v 13 Núꞌahʉ hingyá xodyohʉ, jaꞌa̱ dí ne ga xiꞌahʉ. Ajua̱ bi hñuxcagui dega apostol pa gueꞌahʉ núꞌahʉ hingyá xodyohʉ, hangue dí eꞌtsua rá nsu ma ꞌbɛfi \v 14 pa xahma̱ da za ga nupa yá mfeni ꞌra de núꞌʉ ma mixodyoꞌbe da ne da hña̱nga nehe núꞌa̱ ra ja̱pi xcá ha̱ñhʉ, ne da mpøhøꞌʉ. \v 15 Ya gue Ajua̱ bi hyɛpʉ ya xodyo ne go bi ja̱pi gatho ya meximhai ngueꞌa̱ bi ꞌyøtꞌe pa bi za bi ꞌmʉi xá hño con gueꞌa̱, nuꞌbʉ́ ¡tengu ra ja̱pi ma da umbabiꞌʉ nu sta yopa muntsꞌa ya xodyo maꞌnaꞌqui! Ne nura ja̱piꞌa̱ go gueꞌa̱ ꞌnara ꞌraꞌyo te. \v 16 Nuꞌbʉ Ajua̱ bi huahna ya mʉdi xita de ra hnini Israel pa dyá mɛtiꞌa̱, nuꞌbʉ́ gatho ra hnini Israel go rá mɛtitho Ajua̱, nja ngu ꞌnara ꞌbai gá za, ꞌbʉ Ajua̱ ri ja̱pa yá ꞌyʉ, nehe yá ꞌyɛza nja̱pi, y nehe nja ngu ya hme, ꞌbʉ ra mʉdi hme nja̱pi, nuꞌbʉ́ gatho ra bola jʉni nja̱pi. \p \v 17 Ngu ꞌnara ꞌbai gá hoga olivo da tsꞌɛcua ꞌnará ꞌyɛza ne da cueta ꞌnará ꞌyɛza ra mba̱nga olivo pa nuꞌá̱ da zipa rá ngui rá ꞌyʉ núꞌa̱ ra hoga olivo, njabʉ nehe ꞌraya xodyo bri tꞌeque de Ajua̱ ne núꞌahʉ hingyá xodyohʉ go xra hmuntsꞌaꞌihʉ pa dyá hniniꞌihʉ Ajua̱ nehe, ne xcá hña̱nihʉ yá ja̱pi Ajua̱. \v 18 Masqueꞌa̱ oxqui nda̱nguihʉ de ya xodyo, ngueꞌa̱ guí pa̱dihʉ gue hingo ya ꞌyɛza ri umba ra te yá ꞌyʉ ra za, nuya ꞌyʉ go gueꞌʉ ri umba ra te ya ꞌyɛza. \p \v 19 Nuꞌahʉ ma gui ꞌñenahʉ: “Ya ꞌyɛza bri tsꞌɛqui pa bi za bri juetcahʉ.” \v 20 Majua̱ni, bri tꞌequeꞌʉ, pe bri tꞌeque ngueꞌa̱ himbi ne bi gamfriꞌʉ. Ha nuꞌahʉ ya rá hniniꞌihʉ Ajua̱ ngueꞌa̱ guí camfrihʉ. Hangue oxqui nda̱nguihʉ. Nuꞌa̱ gui ꞌyøthʉ, tsuhʉ Ajua̱. \v 21 Nuꞌbʉ Ajua̱ xa castiga ya xodyo núꞌʉ toꞌo ngu ya ꞌyɛza hingá njuete, nehe núꞌahʉ hingyá xodyohʉ y guí njahʉ ngu ya ꞌyɛza xa njuete, da za da castigaꞌihʉ nehe. \v 22 Hangue dá zo ri mfenihʉ núꞌa̱ bi ꞌyøtꞌe Ajua̱, njabʉ ngu ra hoja̱ꞌi, njabʉ ra zʉte nehe. Bi nhyoja̱ꞌi con gueꞌahʉ, ha nuꞌʉ ya xodyo bi ntsꞌoꞌyøde, bi ꞌuequeꞌʉ. Hangue nuꞌa̱ mahyoni gui ꞌyøthʉ, sigui gui ꞌbʉhʉ ja rá hñoja̱ꞌi, ngueꞌa̱ nuꞌbʉ hina, da ꞌuecꞌaꞌihʉ nehe. \v 23 Y nehe nuya xodyo nuꞌbʉ hinda sigui yá ꞌña̱jamfri, nuꞌbʉ́ dra yopa cuete ja ra ꞌbai gá olivo habʉ mi tøgueꞌʉ, ngueꞌa̱ Ajua̱ ja rá tsꞌɛdi pa da yopa cueteꞌʉ. \v 24 Ngueꞌa̱ ꞌbʉ núꞌahʉ hingyá xodyohʉ ngu gyá ꞌyɛzahʉ de ꞌnara mba̱nga olivo, xa tsꞌɛcꞌahʉ de ri ꞌbaihʉ, y bi za bri juetꞌahʉ ja ra hoga olivo masque nuꞌahʉ grá mba̱nga olivohʉ, ¡xihma̱ ya xodyo gue go gueꞌʉ ya ꞌyɛza yá mɛti ra hoga ꞌbai gá olivo, maꞌna da za da ncuete maꞌnaꞌqui ja rá ꞌbai! \s1 Rá nga̱tsꞌi ma da mpøhø ra hnini de Israel \p \v 25 Zi cuhʉ, dí ne gui pa̱dihʉ nuna mfa̱di xqui ntꞌa̱gui hma̱ha̱. Dí ne gui pa̱dihʉ pa hingui beñhʉ gue hønsɛꞌihʉ xa huahnꞌahʉ Ajua̱. Pa̱hʉ gue masque Ajua̱ xa japi xa megui yá mfeni ndunthi ya me Israel, pe ꞌra de gueꞌʉ xa mɛꞌtsitho ja rá hniniꞌa̱. Pe hingue pa nza̱ntho ma da megui yá mfeni, hønsɛ asta hinda zøxa ra ꞌbede de nuya ja̱ꞌi hingyá xodyo núꞌʉ ma da mpøhø. \v 26 Nepʉ de gueꞌa̱ gatho ya me Israel ma da mpøhø. Ma da nja ngu xa tꞌofo ja ra Ma̱ca Tꞌofo ne ena: \q1 Nuni Sión núꞌa̱ rá hnini Ajua̱ ja ma drí ꞌñehni ra Ña̱nte \q1 núꞌa̱ ma da xʉcuabi yá tsꞌotꞌøtꞌe ya me Israel núꞌʉ yá ja̱ꞌi ra Cobo. \q1 \v 27 Y nu xcrá xʉcuabi yá tsꞌoquiꞌʉ, \q1 ya stá cumpli ma cohi núꞌa̱ stá cohi con gueꞌʉ. \p \v 28 Pa da za da ntʉnga ra ma̱ca hoga tꞌøde ja maꞌra ya hnini ngu xa beni Ajua̱, nuꞌá̱ xa hyanda ya xodyo ngu yá ncontraꞌa̱, pa go da ja̱pꞌaꞌihʉ núꞌahʉ hingyá xodyohʉ. Pe Ajua̱ ma̱ditho ya xodyo po rá ngue yá xitaꞌʉ núꞌʉ bi huahniꞌa̱. \v 29 Ajua̱ hingui pata rá mfeni. Núꞌa̱ da uni, hinda ma da hña̱qui, ne hinda ma da hyɛpʉ núꞌʉ toꞌo xa huahniꞌa̱. \v 30 Núꞌahʉ hingyá xodyohʉ hingüí camfrihma̱hʉ Ajua̱, pe nubyá co rá nthecate Ajua̱ bi ja̱pꞌaꞌihʉ ngueꞌa̱ ya xodyo himbi ne bi gamfri ra zi Hmu Jesucristo. \v 31 Nubyá nuya xodyo bi ꞌña̱gamfri, pe bi njabʉ pa ꞌmɛfa, co rá nthecate Ajua̱ da ja̱piꞌʉ ngu bi ja̱pꞌaꞌihʉ. \v 32 Njabʉ Ajua̱ bi zotho gatho co yá ꞌña̱jamfri, gue dya xodyo gue hindya xodyo, pa ꞌmɛfa da huequiꞌʉ mahyɛgui. \p \v 33 ¡Xi ra da̱ngui rá mfa̱di Ajua̱, ngueꞌa̱ pa̱di gatho núꞌa̱ tꞌøtꞌe, y pa̱di hanja da ꞌyøtꞌe gatho núꞌa̱ go da ne! Hinda za to da ba̱di gatho núꞌa̱ te beni Ajua̱, ne hinda za to da ba̱di hanja øtꞌe núꞌʉ ya da̱nga ꞌbɛfi øtꞌeꞌa̱. \v 34 “¿Toꞌo gueꞌa̱ pa̱tuabi rá mfeni Ajua̱? y ¿toꞌo gueꞌa̱ xa ꞌyoꞌmbabi rá ꞌñuꞌa̱? \v 35 Y ¿toꞌo ꞌmɛtꞌo xa nja te xa umbabi Ajua̱, pa njabʉ Ajua̱ da coꞌtsuabiꞌa̱?” \v 36 Nguetho go guesɛꞌa̱ bi hoqui gatho núꞌa̱ te ja, y gatho o ja rá ꞌyɛꞌa̱, y gathoꞌʉ pa rá nsundaꞌa̱. Y nuꞌá̱ drá nsunda pa nza̱ntho. Njabʉ gueꞌa̱. \c 12 \s1 Ga umfʉ Ajua̱ gatho ma tehʉ pa ga pɛphʉ ngu neꞌa̱ \p \v 1 Nubyá, ma zi cuꞌihʉ, xcá hyanthʉ rá nda̱ngui rá nthecate Ajua̱ xa ꞌyøtcahʉ. Hangue dí ba̱nteꞌihʉ gue gui daphʉ Ajua̱ gatho ri tehʉ. Gueꞌa̱ ꞌnara hña̱ꞌti strá ntꞌaxi ngu núꞌa̱ ri hoꞌa̱, ngueꞌa̱ nuꞌbʉ guí øthʉ njabʉ, guí xøcambenihʉ Ajua̱ co ri corasohʉ. \v 2 Oxqui tɛnbahʉ yá ꞌmʉi núꞌʉ ya ja̱ꞌi ꞌyo ja ra tsꞌoqui. Nuꞌa̱ gui ꞌyøthʉ, tɛnda ri ꞌraꞌyo mfenihʉ pa njabʉ xi gui ꞌbʉhʉ ꞌnara ꞌraꞌyo ꞌmʉi, y ꞌbʉ gui njahʉbʉ ma gui pa̱tuahʉ ndaꞌa̱ rá paha Ajua̱ gui ꞌyøthʉ, y núꞌa̱ rá pahaꞌa̱ gueꞌa̱ núꞌa̱ gui ꞌyøthʉ núꞌa̱ xá hño ne núꞌa̱ ri hoꞌa̱, ne gui ꞌbʉhʉ xá hño ja rá thandiꞌa̱. \p \v 3 Ajua̱ xa ꞌracagui nuna ra nsu dega apostol po rá hñoja̱ꞌi, hangue ma ga xiꞌahʉ ndaꞌa̱ rí ꞌñepi gui ꞌyøthʉ. Oxqui ma gui beñhʉ gue gyá da̱nguihʉ y masque hina. Benihʉ xá hño ne hyandasɛhʉ hangu rá ndunthi ri jamfrihʉ núꞌa̱ xa ꞌraꞌahʉ Ajua̱ cada ꞌna de gueꞌahʉ. \v 4 Ngueꞌa̱ nja ngu ma ndoꞌyohʉ dí pɛꞌtshʉ ndunthi ya xɛni pe gatho ya xɛni hingue ꞌnada yá ꞌbɛfi pɛfi. \v 5 Njabʉ nehe masque dí ndunthihʉ, pe dí ꞌnada ra ndoꞌyohʉ co ra Zidada Jesucristo, y gatho nújʉ ngu dyá xɛnihʉ de ꞌnada ra ndoꞌyo. \p \v 6 Ne ꞌramaꞌnaꞌño ya mfa̱di ne ra tsꞌɛdi xa ꞌracaguihʉ Ajua̱ po rá hñoja̱ꞌiꞌa̱ pa ga pɛfihʉ núꞌa̱ ra ꞌbɛfi xa ꞌracaguihʉ. ꞌBʉ ꞌnara cu xa tꞌumbabi ꞌnara tsꞌɛdi pa da ma̱nba rá noya Ajua̱, dá ma̱ñꞌa̱ ngu rá ndunthi ra jamfri pɛꞌtsiꞌa̱. \v 7 Nuꞌa̱ tóꞌo xa tꞌumba ra tsꞌɛdi pa da mfaste, dá mfaste. Ha nuꞌa̱ tóꞌo xa tꞌumba ra tsꞌɛdi pa da nxahnate, dá nxahnate. \v 8 Nuꞌa̱ tóꞌo xa tꞌumba ra mfa̱di pa da unga ra tsꞌofo, dá nzoteꞌa̱, ha nuꞌa̱ tóꞌo xa tꞌumba ra tsꞌɛdi pa da unga ꞌnara mfatsꞌi, dá uni con gatho rá mʉi. Nuꞌa̱ tóꞌo xa tꞌumba ra tsꞌɛdi pa da nda̱, dá nda̱ con gatho rá mfeni, ha nuꞌa̱ tóꞌo xa tꞌumba ra tsꞌɛdi pa da matsꞌi núꞌʉ toꞌo othobi, dá matsꞌi con gatho rá mʉi. \s1 Núꞌa̱ rí ꞌñepi da mɛfi ra gamfri \p \v 9 Dá nja ri hma̱tehʉ pa gatho ya ja̱ꞌi, pe hingue de maxøtsꞌetho. Ʉtsahʉ núꞌa̱ xá ntsꞌo, y tɛnhʉ núꞌa̱ xá hño. \v 10 Má̱dihʉ ꞌna ngu ꞌna co ra hma̱te núꞌa̱ xa ꞌraꞌahʉ Ajua̱ ngueꞌa̱ gyá cuhʉ, ne ꞌñumbahʉ ra tꞌequꞌei ꞌna ngu maꞌna. \p \v 11 ꞌYøthʉ ri ꞌbɛfihʉ con gatho ri tsꞌɛdihʉ. Ostí ma da zʉꞌahʉ ra nda̱hñei. Pɛpabihʉ ma Zidadahʉ ra Jesucristo con gatho ri mʉihʉ. \p \v 12 Johyahʉ ngueꞌa̱ guí tøꞌmhʉ ma gui ꞌbʉhʉ ja rá nsunda Ajua̱. Tsɛthʉ gatho ya tsꞌothogui, ne oguí tsayahʉ gui ꞌyaphʉ Ajua̱. \p \v 13 Faxhʉ ya cu núꞌʉ hingui tsʉpi, ne umfʉ ntsaya núꞌʉ toꞌo tsøñꞌaꞌihʉ. \p \v 14 ꞌYaphʉ Ajua̱ da matsꞌi núꞌʉ toꞌo øꞌtꞌahʉ ra ntsꞌoꞌmʉi, oxqui tsañhʉꞌʉ. \p \v 15 Johyahʉ co núꞌʉ toꞌo ri johya, ne nzonihʉ co núꞌʉ toꞌo zoni. \p \v 16 ꞌBʉhʉ mahyɛgui co ꞌnadra hma̱te, oxqui ꞌñetsꞌihʉ nixi gui ꞌueguehʉ de ya zi hyoya cu. ꞌYohʉ mahyɛgui con gueꞌʉ. Oxqui beñhʉ de ri mfenisɛhɛhʉ gue gyá ba̱mhya̱hʉ. \p \v 17 Oxqui øꞌtuahʉ ra ntsꞌoꞌmʉi núꞌa̱ toꞌo da ꞌyøꞌtꞌahʉ ra ntsꞌoꞌmʉi. Nuꞌa̱ gui ꞌyøthʉ, gui jamasuhʉ gui ꞌyohʉ xá hño ja yá thandi gatho ya ja̱ꞌi. \v 18 ꞌYøthʉ ꞌnara tsꞌɛdi asta habʉ da za pa gui ꞌbʉhʉ ꞌnara hogaꞌmʉi con gatho ya ja̱ꞌi. \v 19 Ma zi hma̱di cuꞌihʉ, oxqui coꞌtsuahʉ núꞌa̱ da ꞌyøꞌtꞌahʉ ya tsꞌoꞌmʉi, tsocuathohʉ Ajua̱, ngueꞌa̱ Ajua̱ ma̱ ja ra Ma̱ca Tꞌofo ne ena: “Nugui hønsɛgui tsa ga coꞌtsuabi núꞌʉ toꞌo øtꞌa ra ntsꞌoꞌmʉi, nugui go ga unga ra njutꞌi.” \v 20 Nehe ena njaua: “Nuꞌbʉ ri ncontra tsʉ ra thuhu, umbabi te da zi, ha nuꞌbʉ tsʉ ra nduthe, umba ra dehe da zi. Nuꞌbʉ gui ꞌyøtꞌe njabʉ, nuꞌbʉ́ nuꞌá̱ da ntsøꞌmi ndunthi.” \v 21 Oxqui hoñhʉ hanja gui ꞌyøthʉ ꞌnara ꞌñʉ. Gatho núꞌa̱ toꞌo da ꞌyøꞌtꞌahʉ ꞌnara ꞌñʉ, coꞌtsuabi co ꞌnara hño, y njabʉ ma gui nta̱tehʉ de ra ꞌñʉ. \c 13 \p \v 1 Gatho ya ja̱ꞌi rí ꞌñepi da ꞌyøte núꞌʉ toꞌo ha̱ ra tsꞌʉtbi, ngueꞌa̱ go Ajua̱ xa hñuxa gatho ya tsꞌʉtbi ja ra ximhai. Nehe go gueꞌa̱ xa hñutsꞌi núꞌʉ toꞌo ha̱ ra tsꞌʉtbi. \v 2 Hangue nuꞌʉ tóꞌo nøꞌtua ra tsꞌʉtbi, go gueꞌʉ nøꞌtua núꞌa̱ xa manda Ajua̱ nehe. Y nuꞌʉ tóꞌo nøꞌtua ra tsꞌʉtbi, go honsɛ ra castigo. \v 3 Ya nda̱ hinxa thutsꞌi pa da zu núꞌʉ toꞌo øtꞌe xá hño, nuꞌʉ́ xa thutsꞌi pa da zu núꞌʉ toꞌo hingui øtꞌe xá hño. Hangue nuꞌbʉ hinguí nehʉ te da xiꞌahʉ núꞌʉ toꞌo ha̱ ra tsꞌʉtbi, nuꞌbʉ́ ꞌyøthʉ gatho núꞌa̱ xá hño, y njabʉ nuꞌʉ́ da ña̱mañho de gueꞌahʉ. \v 4 Nuꞌʉ́ go gueꞌʉ yá ꞌbɛgo Ajua̱ pa ri hñohʉ. Pe ꞌbʉ gui ꞌyøthʉ núꞌa̱ hingui ho, rí ꞌñepi gui tsuhʉꞌʉ, ngueꞌa̱ nuꞌʉ́ ha̱ ra tsꞌɛdi pa da castigaꞌihʉ, ngueꞌa̱ Ajua̱ go gueꞌa̱ xa hñutsꞌiꞌʉ pa da castiga gatho núꞌʉ toꞌo hingui øtꞌe xá hño. \v 5 Hangue mathoni gui ꞌyøtehʉꞌʉ, ne hingue hønsɛ pa hinda castigaꞌihʉ, nehe pa gui ꞌyøtehʉ núꞌa̱ xiꞌahʉ ri mfenihʉ. \v 6 Hangue nehe dí juthʉ ya njutꞌi ja ra gobierhnu, ngueꞌa̱ nu toꞌo ha̱ ra tsꞌʉtbi go yá mɛfi Ajua̱, ne nuꞌʉ́ xi ri ꞌramanu da mɛfi nuna ꞌbɛfina̱. \p \v 7 Juꞌtuabihʉ gatho núꞌʉ toꞌo guí tuphʉ. Jutꞌa ri cotahʉ, jutꞌa ri rentahʉ. Nuꞌʉ tóꞌo rí ꞌñepi gui umfʉ ra tꞌequꞌei, umfʉ, ha nuꞌʉ tóꞌo rí ꞌñepi gui numansuhʉ, numansuhʉ. \v 8 Oto guí tuphʉ ni ꞌnara thai, hønsɛ gui beñhʉ gue rí ꞌñepi gui má̱dihʉ ꞌna ngu maꞌna, ngueꞌa̱ nuꞌa̱ tóꞌo ma̱di rá miquꞌeiui ya bi cumpli ra ley. \v 9 Nuꞌahʉ guí pa̱hʉ ya hmanda núꞌʉ ma̱nga ra ley ne ena: “Oxqui ntsinga medintha̱ti, oxqui hñote, oxqui mpe, oxqui jʉꞌtsua ya ncꞌuamba ri miquꞌeiui, oxqui hyøcua núꞌa̱ pɛꞌtsa ri miquꞌeiui.” Pe nuya ya hmandaya ne núꞌʉ maꞌra ya hmanda, gueꞌa̱ mahyɛgui núꞌa̱ ra hmanda ena: “Ma̱di ri miquꞌeiui ne su ngu grí nsu sɛhɛ.” \v 10 Ngueꞌa̱ nuꞌa̱ tóꞌo pɛꞌtsa ra hma̱te, hingui øꞌtua ra ntsꞌoꞌmʉi rá miquꞌeiui, hangue nuꞌa̱ tóꞌo pɛꞌtsa ra hma̱te go gueꞌa̱ ri cumpli ra ley. \p \v 11 De dí øthʉ gatho núya ngu dí xiꞌahʉ, ga beñhʉ de nuya ya pa dí ꞌbʉhʉ ne ga japhʉ da nu ma mfenihʉ, ngueꞌa̱ ma Zidadahʉ ya maꞌna ꞌbʉi guetbʉ de núꞌa̱ ndá camfrihʉ pa e da ña̱ngaguihʉ de nuya tsꞌothogui dí thohʉua ja ra ximhai. \v 12 Ya ꞌyo rí thogui ra ꞌbɛxuui, ꞌyo rí møca ra xudi. Hangue mathoni ga tsoguihʉ ya tsꞌoꞌbɛfi dega ꞌbɛtsa ngu núꞌʉ øtꞌa ya ja̱ꞌi dega xuui. Ya ga hñocjʉ pa ga øthʉ ya hoga ꞌbɛfi dega pa, ngu ri hñoca ꞌnara soldado pa da ma ja ra tuhni. \v 13 Ga ꞌyohʉ ngu rí ꞌñehe ngu núꞌʉ ꞌyo dega pa, hinga maha habʉ ja ya ngo dega tixfani, nixi ga ntixfanihʉ. Hinga hñuxhʉ co núꞌʉ toꞌo hingue xi ma ꞌbɛhña̱hʉ, nixi ga ꞌyohʉ ja maꞌra ya tsꞌotꞌøtꞌe. Hinga ꞌñøtꞌatuhnihʉ, y nixi ga ne ga nsɛhɛhʉ. \v 14 Nuꞌa̱ ga øthʉ ha̱, ma ga honbahʉ rá mfatsꞌi ra Zidada Jesucristo pa ga ꞌyohʉ ngu bi ꞌñoꞌa̱, y hinga hoñhʉ hanja ga øthʉ yá hne ma nda̱xjua ꞌmʉihʉ. \c 14 \s1 Hinda za to da nøni yá cu \p \v 1 Umfʉ nsɛqui da ꞌmʉi ja ri nija̱hʉ núꞌa̱ toꞌo otho ndunthi rá jamfri, pe hingue pa gui ntsanoyahʉ con gueꞌa̱ de núꞌʉ ya mfeni xa gʉ. \v 2 Ngueꞌa̱ ꞌra camfri gue tsa da zi gatho núꞌa̱ ja te da tsꞌi; ha nuꞌʉ maꞌra tóꞌo otho ndunthi yá jamfri hingui ne da zi nuꞌa̱raza, hønsɛ ya zi cꞌani. \v 3 Nuꞌa̱ tóꞌo tsi gatho núꞌa̱ te tsꞌi, odi ʉtsa núꞌa̱ toꞌo hingui tsi. Ha nuꞌa̱ tóꞌo hingui tsi gatho núꞌa̱ te tsꞌi, odi ꞌyø de núꞌa̱ toꞌo tsi, ngueꞌa̱ nu Ajua̱ bi ꞌyøtꞌa rá ba̱tsi nu mi camfriꞌa̱. \v 4 ¿Toꞌoꞌihʉ pa guí ꞌyøbihʉ rá ꞌbɛgo maꞌna ra ja̱ꞌi? ¿Ha hinguí pa̱hʉ gue nurá hmu núꞌa̱ ra ꞌbɛgoꞌa̱ go gueꞌa̱ da ma̱ ua ꞌyo xá hño ua hina? Y njabʉtho nehe nuya cuꞌʉ, go guesɛ Ajua̱ ma da ma̱ ua xá hño o hingui ho núꞌa̱ øtꞌeꞌʉ, hangue nuꞌʉ́ ma da ꞌmʉi xá hño ja rá thandi Ajua̱ ngueꞌa̱ go guesɛꞌa̱ ja rá tsꞌɛdi pa da matsꞌiꞌʉ. \p \v 5 ꞌRa camfri gue mathoni da thahna ꞌraya pa pa dra søcambeni Ajua̱, ha nu maꞌra camfri gue gatho ya pa rí ꞌñepi da thandi mahyɛgui. Cada ꞌna rí ꞌñepi da ba̱di xá hño de núꞌa̱ te beni. \v 6 Nuꞌʉ tóꞌo ri jamasu de ra pa, øtꞌe njabʉ pa da ho ra Zidada, ha nuꞌʉ tóꞌo hini jamasu de ra pa, nehe øtꞌe njabʉ pa da ho ra Zidada. Y nuꞌʉ tóꞌo tsi gatho núꞌa̱ te tsꞌi, nuꞌʉ́ tsi pa rá nsunda Ajua̱, ngueꞌa̱ ri umba njama̱di Ajua̱. Ha nuꞌʉ hingui tsi gatho núꞌa̱ te tsꞌi, nuꞌʉ́ øtꞌeꞌʉ pa rá nsunda Ajua̱, y umba njama̱di Ajua̱ nehe. \p \v 7 Ngueꞌa̱ ni ꞌna de guecjʉ hindí tehʉ pa ga øthʉ núꞌa̱ go ga nesɛhʉ, y nu xcrá tuhʉ, hingo núꞌa̱ ra ora go ga huansɛhʉ. \v 8 Ngueꞌa̱ nuꞌbʉ dí tehʉ dí ohʉ ja rá ꞌyɛ ra Zidada ne dí ꞌbʉhʉ pa rá nsundaꞌa̱, y nuꞌbʉ ga tuhʉ guetꞌatho dí ohʉ ja rá ꞌyɛ ne dí ꞌbʉhʉ pa rá nsundaꞌa̱. Hangue nujʉ, nza̱ntho dí ohʉ ja rá ꞌyɛ gue gra tehʉ gue hina. \v 9 Ngueꞌa̱ pa guehna bi du ra Zidada Jesucristo y bi yopa nte pa bi Hmu de núꞌʉ te y de núꞌʉ xa du. \p \v 10 Hangue nuꞌahʉ ¿pa te guí ꞌyø ri cuhʉ? O ¿pa te guí ʉtsahʉ ri cuhʉ? Ngueꞌa̱ nu xcrá tuhʉ gathoguihʉ ma ga ꞌbaihʉ ja rá thandi ra Zidada pa go da hña̱bgahʉ nguɛndaꞌa̱. \v 11 Ngueꞌa̱ ma da njabʉ ngu xa tꞌofo ja ra Ma̱ca Tꞌofo ne ena: \q1 Nugui drá Ajua̱ dí te, hangue ma da njabʉ núꞌa̱ ma ga ma̱ nubya, gue gatho ya ja̱ꞌi ma da ndandiña̱hmu ja ma thandi, \q1 ne da xøcambenigui. \m \v 12 Hangue cada ꞌna de guecsɛhʉ ma ga daphʉ nguɛnda Ajua̱. \s1 Ga nsusɛhʉ pa hinga japhʉ ma cuhʉ da ꞌyøtꞌa ꞌnara tsꞌoqui \p \v 13 Hangue hinga ꞌñøhʉ ꞌna ngu maꞌna. Nuꞌa̱ ga øthʉ ha̱, ma ga nsusɛhʉ pa hinga japhʉ ma cuhʉ da ꞌyøtꞌa ꞌnara tsꞌoqui. \v 14 Nugui dí pa̱di xá hño gue gatho núꞌa̱ ja da tsꞌi hinxá ntsꞌo, ngueꞌa̱ njabʉ xa ꞌñutcagui ra Zidada Jesucristo. Pe nuꞌa̱ tóꞌo beni gue xá ntsꞌo ꞌnara tꞌøtꞌe núꞌa̱ tsꞌi, pa núꞌa̱ toꞌo beni njabʉ ha̱, xá ntsꞌo. \v 15 Hangue nuꞌbʉ guí tsi ꞌnara tꞌøtꞌe núꞌa̱ beniꞌa̱ ri cu gue hingui ho da tsꞌi, y njabʉ da du rá mʉi, nuꞌbʉ́ nuꞌi ya hinguí ꞌyo co ra hma̱te. Oxqui tsi ꞌnara tꞌøtꞌe núꞌa̱ da japi da ꞌmɛdi maꞌna, ngueꞌa̱ nehe po rá ngueꞌa̱ bi du ra Zidada Jesucristo. \v 16 Hangue oguí honi pa hanja da hña̱maꞌñʉꞌi, masque nuꞌi guí beni gue xá hño núꞌa̱ guí øtꞌe. \v 17 Nújʉ dí ꞌbʉhʉ ja rá hmanda Ajua̱, hingui oda ma mfenihʉ ya hñuni nixi ya tsꞌithe. Nuꞌa̱ oda ma mfenihʉ, núꞌa̱ ga ꞌyohʉ xá hño, ne ga ꞌbʉhʉ te rá entho, ne ga johyahʉ co núꞌa̱ ra johya ri ꞌracaguihʉ ra Ma̱ca Nda̱hi. \v 18 Y nuꞌa̱ tóꞌo pɛpa ra Zidada Jesucristo co nuya hoga ꞌbɛfiya, Ajua̱ ri hoꞌa̱. Nehe ya ja̱ꞌi ma da hyandi gue ꞌyo xá hñoꞌa̱. \p \v 19 Hangue ga øthʉ núꞌa̱ faxcaguihʉ pa ga ꞌbʉhʉ ꞌnara hogaꞌmʉi ꞌna ngu maꞌna, ne pa ga ntetua jamfrihʉ ꞌna ngu maꞌna. \v 20 Oxqui tsꞌocua rá ꞌbɛfi Ajua̱ por núꞌa̱ te gui tsi. Xi majua̱ni gatho núꞌa̱ te tsꞌi xá ntꞌaxi, pe hingui ho gui tsi núꞌa̱ gui japi da ntsꞌoca ri cu. \v 21 Xá hño hingui tsi ra ngø, nixi gui tsi ra vinu, nixi gui ꞌyøtꞌa ni ꞌnara tꞌøtꞌe núꞌa̱ gui japi da tsꞌocua rá mfeni ri cu pa da zo ja ra tsꞌoqui o pa da tsꞌocua rá jamfri. \v 22 Nuꞌbʉ guí camfri da za gui tsi gatho núꞌa̱ te tsꞌi, nuꞌbʉ́ zɛ ri jamfri guí pɛꞌtsi ne pa̱sɛui Ajua̱. Nuꞌa̱ tóꞌo beni gue xá hño núꞌa̱ øtꞌe, ne ꞌmɛfa hinda ma da dʉhʉ de núꞌa̱ xa ꞌyøtꞌe, go gueꞌa̱ nja̱pi ngueꞌa̱ pa̱di gue xa ꞌyøtꞌe xá hño. \v 23 Pe nuꞌa̱ tóꞌo ri dʉhʉ de núꞌa̱ te tsi, núꞌá̱ tu ra thai, ngueꞌa̱ hingui tsi co rá jamfri, y gatho núꞌa̱ dí øthʉ ne ꞌbʉ dí camfrihʉ gue hinxá hño, gueꞌa̱ ꞌnara tsꞌoqui. \c 15 \s1 ꞌYøthʉ núꞌa̱ da ho ri miquꞌeihʉ \p \v 1 Nújʉ dí zɛdihʉ ja ma jamfrihʉ, rí ꞌñepi ga pa̱hʉ hanja ga tsɛtuahʉ ya mfeni xa gʉ núꞌʉ tsꞌʉtho yá jamfri, y hinga øthʉ núꞌa̱ go dí nesɛhʉ. \v 2 Cada ꞌna de guecjʉ ga øthʉ núꞌa̱ da ho ma miquꞌeihʉ pa yá hñoꞌʉ ne pa da te yá jamfri. \v 3 Ngueꞌa̱ nehe sɛhɛ ra Zidada Jesucristo himbi ꞌyøtꞌe núꞌa̱ go rá paha sɛhɛ. Nuꞌá̱ bi zɛtuatho yá ꞌmʉi núꞌʉ toꞌo mi ʉtsaꞌa̱, ngu enga ja ra Ma̱ca Tꞌofo habʉ bi sipa Ajua̱ ne ena: “Stá tsɛtuatho yá ntꞌʉtsate núꞌʉ toꞌo ri ʉtsaꞌi.” \v 4 Ngueꞌa̱ gatho núꞌa̱ bi tꞌofo mayaꞌbʉ ja ra Ma̱ca Tꞌofo, bi tꞌofo pa ma ntꞌutuatehʉ, pa njabʉ ngu núꞌʉ bi zɛta mayaꞌbʉ y ngu bi thuꞌmba yá mʉiꞌʉ, njabʉ ma da thubga ma mʉihʉ nehe pa maꞌna da nda̱ngui ma nthøꞌmatehʉ. \v 5 Nubyá nu Ajua̱ toꞌo faxcahʉ pa ga ntsɛtuahʉ ne ꞌracjʉ ra humʉi, dá ꞌyøtꞌe pa gui ꞌbʉhʉ co ꞌnada ra mfeni ngu bi ꞌñutcahʉ ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo, \v 6 pa njabʉ co ꞌnadra mfeni ne ꞌnadra ja̱hña̱ gui nsundahʉ Ajua̱ ra Dada nurá Dada ma Zi Hmuhʉ ra Jesucristo. \s1 Bi sipabi ra ma̱ca hoga tꞌøde núꞌʉ hingyá xodyo \p \v 7 Hangue numahñohʉ ꞌna ngu maꞌna, ngu bi núgaguihʉ ra Zidada Jesucristo pa rá nsunda Ajua̱. \v 8 Dí ma̱ gue ra Zidada Jesucristo bi ꞌñe bi mɛpabi ya xodyo pa bi cumpli yá hña̱ꞌti Ajua̱ núꞌʉ xqui ña̱ꞌtuabi ndu yá xitaꞌʉ, y njabʉ ra Zidada Jesu bi ꞌñudi gue Ajua̱ øtꞌa gatho ngu núꞌa̱ ma̱. \v 9 Nehe bi ꞌñehe pa ya ja̱ꞌi hingyá xodyo da nsunda Ajua̱ po rá nthecate, ngu xa tꞌofo ja ra Ma̱ca Tꞌofo ne ena: \q1 Ja ya ja̱ꞌi hingyá xodyo nugui ma ga ma̱nga tengu rá nda̱ngui ri thuhu, \q1 y ja ga tuꞌtꞌaꞌini ya ja̱hña̱. \m \v 10 Nehe enga ja ra Ma̱ca Tꞌofo: \q1 Núꞌahʉ hingyá xodyohʉ, johyahʉ mahyɛgui co rá hnini Ajua̱. \m \v 11 Nehe ena: \q1 Nsundahʉ Ajua̱ gatho núꞌahʉ hingyá xodyohʉ guí ꞌbʉhʉ ja gatho rá ngʉni ra ximhai. \q1 ne xøcambenihʉꞌa̱ po yá da̱nga tꞌøtꞌe. \m \v 12 Nehe ra ba̱di Isaía bi ꞌyofo ja ra Ma̱ca Tꞌofo ne ena njaua: \q1 Ma da ꞌmʉ ꞌnara tꞌʉ de yá ja̱ꞌi ra Isaí rá dada ra Davi, \q1 y nura tꞌʉꞌa̱ ma da nda̱ ja ya ja̱ꞌi núꞌʉ hingyá xodyo, \q1 y nuꞌʉ́ ma da gamfriꞌa̱. \p \v 13 Ajua̱ núꞌa̱ toꞌo ꞌracjʉ ra hoga nthøꞌmate, dá ꞌraꞌahʉ ndunthi ra johya ne ra hmetho ja ri corasohʉ po ri jamfrihʉ, pa njabʉ maꞌna da nda̱ngui ri nthøꞌmatehʉ po rá tsꞌɛdi ra Ma̱ca Nda̱hi. \p \v 14 Ma zi cuꞌihʉ, dí camfri gue xi ja ndunthi ri hñoja̱ꞌihʉ ne ja ndunthi ri mfa̱dihʉ y tsa gui nzofohʉ ꞌna ngu maꞌna. \v 15 Masque njabʉ, pe nugui dí resga dí opꞌaꞌihʉ pa ga yopa benꞌahʉ ꞌraya tꞌøtꞌe ngu núꞌa̱ ya xcá pa̱dihʉ. Dí øtꞌa njabʉ pa ga cumpli núꞌa̱ ra ꞌbɛfi xa ꞌracagui Ajua̱ po rá hma̱teꞌa̱. \v 16 Ngueꞌa̱ nuꞌá̱ bi hñuxcagui pa ga pɛpabi ra Zidada Jesucristo pa ga zo ya ja̱ꞌi hingyá xodyo, pa ga xipabiꞌʉ rá hoga noya Ajua̱, pa njabʉ nugui da za ga udiꞌʉ ja rá thandi Ajua̱ ngu ꞌnara hña̱ꞌti xá ntꞌaxi ngu ri hoꞌa̱ núꞌa̱ xa xʉca ra Ma̱ca Nda̱hi. \p \v 17 Hangue po ra Zidada Jesucristo da za ga ꞌñetsꞌi de núꞌa̱ ra ꞌbɛfi xa ꞌracagui Ajua̱. \v 18 Hiní ꞌñepcagui ga ꞌñetsꞌi de núꞌa̱ xa ꞌyøtꞌa maꞌra pa bi gamfri ya ja̱ꞌi hingyá xodyo. Pe dí pa̱di gue ra Zidada Jesucristo xa mpɛfi ja ma noya ne ja ma ꞌbɛfi pa bi gamfri ndunthi de gueꞌʉ. \v 19 Ra Zidada Jesucristo xa ꞌraca ra tsꞌɛdi pa stá øtꞌa ndunthi ya milagro, ne stá ha̱npa rá tsꞌɛdi ra Ma̱ca Nda̱hi, hangue xa za stá ma̱nga ra ma̱ca hoga tꞌøde de ra Zidada Jesucristo maxøgue ja gatho ya hai desde Jerusale asta ra hai Ilirico. \v 20 Hangue njabʉ nugui stá øtꞌa ra tsꞌɛdi pa ga ma ga ma̱nga ra ma̱ca hoga tꞌøde habʉ hinxa tꞌødetho de ra Zidada Jesucristo pa hinga mpɛfi habʉ ya xa mpɛ maꞌra. \v 21 Guetꞌa̱ nehe ma̱nga ra Ma̱ca Tꞌofo ne ena: \q1 Núꞌʉ hinxqui siptho de Ajua̱, \q1 y núꞌʉ hinhyaꞌmʉ xqui ꞌyøde, go gueꞌʉ ma da ꞌyøde ne da ba̱di. \s1 Ra apostol Pablo beni da ma Nroma \p \v 22 Hangue njabʉ astabya hinxa za stá mabʉ. \v 23 Pe núbya nguetho ya dá juadi ma ꞌbɛfi ja nuya hnini de guecua, y ngueꞌa̱ pɛꞌtsa ndunthi ya jɛya stá ne ga mabʉ ga tsøñꞌahʉ, \v 24 hangue dí tøꞌmi gue ꞌnitho ga thogui ga tsøñꞌahʉbʉ má ꞌñu nu grá ma Spaña, y ga johya ndunthi ga ꞌbʉi con gueꞌahʉ. Nepʉ de gueꞌa̱ dí tøꞌmi gue gui nexcaguihʉ de guepʉ pa ga thogui grá ma Spaña. \v 25 Pe nubyá ma ga ma pa Jerusale pa ga ha̱ꞌtsuabi ꞌnara mfatsꞌi nuya zi cu de guehni. \v 26 Ngueꞌa̱ nuya zi cu de guehni Macedonia ne de guecua Acaya co ꞌnara paha bi unga ꞌnará mfatsꞌiꞌʉ pa ga ha̱ꞌtsuabi nuya zi hyoya cu bí ꞌbʉhni Jerusale. \v 27 Nuya cu me Macedonia ne ya cu me Acaya bi beni gue mri ꞌñepiꞌʉ da ꞌyøꞌtuabi njabʉꞌʉ, ngueꞌa̱ nuꞌʉ́ hingyá xodyo ne xqui hña̱ni ra mpøhø po yá noya ya xodyo, hangue rí ꞌñepiꞌʉ da maxa ya xodyo nehe co ya hño de ra ximhai. \v 28 Hangue nu xcrá juadi ga pɛ nuna ꞌbɛfina̱ pa ga tsocuabi nuna mfatsꞌi ya cu me Jerusale, ja grá thopʉ ga tsøñꞌahʉ má ꞌñu nu xcrá ma Spaña. \v 29 Y dí pa̱di gue núꞌbʉ xcrá tsøñꞌaꞌihʉbʉ, ra Zidada Jesucristo ma da ja̱pꞌaꞌihʉ ndunthi ngueꞌa̱ ma ga zoꞌahʉ de rá noyaꞌa̱. \p \v 30 Nubyá, zi cuhʉ, dí ba̱nteꞌihʉ de rá thuhu ma Zidadahʉ ra Jesucristo y po rá hma̱te ra Ma̱ca Nda̱hi ri ꞌracjʉ ꞌna ngu maꞌna, gue gathoꞌihʉ gui faxcaguihʉ gui ꞌyaphʉ Ajua̱ por guequi. \v 31 ꞌYaphʉ Ajua̱ pa nuꞌá̱ da ña̱ngagui de ya me Judea núꞌʉ hingyá gamfri, gue ya zi cu nuni Jerusale da hña̱ni co ꞌnara johya nura mfatsꞌi ma ga tsocuabi, \v 32 pa njabʉ ꞌbʉ gueꞌa̱ rá paha Ajua̱ ga tsøñꞌaꞌihʉ co ꞌnara johya, ne ga tsaya tsꞌʉ con gueꞌahʉ. \v 33 Ajua̱ núꞌa̱ faxcahʉ pa ga ꞌbʉhʉ te rá entho, dá ꞌmʉi con gathoꞌihʉ. Njabʉ gueꞌa̱. \c 16 \s1 Ya nzɛnjua \p \v 1 Ra Febe go gueꞌa̱ ꞌnara hoga nju, ne ja rá nsu, ngueꞌa̱ gueꞌa̱ ꞌnara maste de ya gamfri me Cencrea. \v 2 Hangue umfʉ ntsaya co ra tꞌequꞌei ja ri hmuntsꞌihʉ, ngu rí ꞌñepꞌaꞌihʉ núꞌahʉ gyá gamfrihʉ, y faxhʉꞌa̱ de núꞌa̱ te da ꞌyøꞌtua ra ꞌbɛdi, ngueꞌa̱ nuꞌá̱ xa maxa ndunthi ya ja̱ꞌi y necagui xa maxcagui nehe. \p \v 3 Fatꞌajua̱hʉbʉ ra zi nju Prisila ne ra zi cu Aquila. Nuꞌʉ́ xi bi maxcagui ndunthi ja rá ꞌbɛfi ra Zidada Jesucristo. \v 4 Nuꞌʉ́ mi resga da unga yá te por guequi, hangue hingo sɛhɛgui dí jama̱dibiꞌʉ, ne gatho núꞌʉ ya cu hingyá xodyo neheꞌʉ ri jama̱dibiꞌʉ. \v 5 Fatꞌajua̱hʉbʉ nehe nuya zi cu ri muntsꞌa ja rá ngu núꞌa̱ ra nju Prisila y ra cu Aquila. Fatꞌajua̱hʉbʉ nehe ma hma̱ca cuhʉ ra Epeneto, núꞌá̱ go gueꞌa̱ ra mʉdi bi gamfri ra Zidada Jesucristo nuua Acaya. \v 6 Fatꞌajua̱hʉbʉ ra nju Mala, núꞌá̱ xi xa maxꞌaꞌihʉ ndunthi. \v 7 Fatꞌajua̱hʉbʉ ra cu Andronico y ra cu Junio, núꞌʉ́ go gueꞌʉ mengu ma hai, nehe go gueꞌʉ ndí oꞌbe fadi mahyɛguiꞌʉ. Nuꞌʉ́ ja yá nsu ja ya apostol, nehe gueꞌʉ ꞌmɛtꞌo bi gamfri ra Zidada Jesucristo que guequi. \p \v 8 Nehe fatꞌajua̱hʉbʉ ra Amplia numa hma̱ca cu ja ra jamfri. \v 9 Nehe fatꞌajua̱hʉbʉ ra cu Banu núꞌa̱ ma mfatsꞌi ja rá ꞌbɛfi ra Zidada Jesucristo, nehe ma hma̱ca cu ra Estaqui. \v 10 Fatꞌajua̱hʉbʉ ra cu Apele, núꞌá̱ xa bøni ꞌnara hoga gamfri de ra Zidada Jesucristo. Ne fatꞌajua̱hʉbʉ núꞌʉ ya cu ya mengu rá ngu ra cu Aristobulo. \v 11 Fatꞌajua̱hʉbʉ nehe ra cu Erodio, núꞌa̱ mengu ma hai. Nehe fatꞌajua̱hʉbʉ núꞌʉ ꞌbʉ ja rá ngu ra cu Ciso núꞌʉ xa gamfri ra Zidada. \v 12 Nehe fatꞌajua̱hʉbʉ ma zi njuhʉ ra Trifena y ra Trifosa, núꞌʉ́ ri mpɛfi ja rá ꞌbɛfi ra Zidada, nehe ma zi njuhʉ ra Persida, núꞌá̱ xa mpɛfi ndunthi ja rá ꞌbɛfi ra Zidada. \v 13 Nehe fatꞌajua̱hʉbʉ ra Rufo núꞌa̱ xi ra hoga cu ja ra jamfri; nehe fatꞌajua̱hʉbʉ rá na̱na̱ꞌa̱, núꞌa̱ dí øtꞌa ra uɛnda gue ma na̱na̱ nehe. \v 14 Nehe fatꞌajua̱hʉbʉ ra cu Asíncrito y ra cu Flegonte, y ra cu Erma, y ra cu Patroba, y ra cu Erme, y nehe nuya zi cu ꞌbʉi con gueꞌʉ. \v 15 Nehe fatꞌajua̱hʉbʉ ra cu Filologo y ra nju Julia, y ra cu Nereo ne rá njuꞌa̱, y ra cu Olimpa, y nehe gatho ya zi cu núꞌʉ ꞌbʉi con gueꞌʉ. \p \v 16 Nehe fatꞌajua̱hʉbʉ gatho núꞌʉ maꞌra ya cu co ꞌnara nthʉfi dega hma̱te. Ri fatꞌajua̱ꞌihʉ gatho yá nija̱ ra Zidada Jesucristo. \p \v 17 Nehe dí ba̱nteꞌihʉ zi cuhʉ, gue gui thamfrihʉ ndunthi de núꞌʉ ne da heca ya cu y japiꞌʉ da ꞌyøtꞌa ya tsꞌoqui. Nuꞌʉ́ hingui udi ngu núꞌa̱ ya xa tꞌuꞌtꞌahʉ, hangue ꞌueguehʉ de gueꞌʉ. \v 18 Nuya ja̱ꞌiꞌʉ ri mpɛfi hønsɛ pa yá hñosɛꞌʉ; hingue pɛpabi ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo. Nuꞌʉ́ ma̱nga ꞌraya noya xi ri ntꞌøde gue xi xá hño, pe hina, hingo gueꞌa̱ majua̱ni. Nuꞌʉ́ hatꞌa nuya zi ja̱ꞌi hinte yá fa̱di. \v 19 Gatho ya ja̱ꞌi pa̱di gue xi gyá hoga ꞌyødehʉ, hangue njabʉ nugui xi drí johya de gueꞌahʉ. Pe nehe, nuꞌa̱ dí ne, dí ne gue da nja ri mfa̱dihʉ pa gui ꞌyøthʉ ra hño, hingue pa gui ꞌyøthʉ ra ꞌñʉ. \v 20 Y Ajua̱ núꞌa̱ toꞌo faxcahʉ pa ga ꞌbʉhʉ te rá entho, go gueꞌa̱ da ꞌyøtꞌe ꞌbestho pa gui nta̱tehʉ de ra tsꞌonda̱hi. Ma Zidadahʉ ra Jesucristo da maxꞌaꞌihʉ co rá hma̱teꞌa̱. \p \v 21 Nehe fatꞌajua̱ꞌihʉ ma mfatsꞌi ra cu Timu, nehe fatꞌajua̱ꞌihʉ ra cu Lucio, ra cu Jaso y ra cu Sosipate núꞌʉ ya mengu ma hai. \p \v 22 Nugui drá Tercio, dí ofo nuna cartana̱, dí fatꞌajua̱ꞌihʉ de rá thuhu ra Zidada Jesucristo. \p \v 23 Nehe ra cu Gayo pɛhnaꞌihʉ ra nzɛnjua, núꞌa̱ toꞌo xa ꞌraca nsɛqui ja rá ngu. Nehe xa umba nsɛqui gatho ya cu pa ja ri muntsꞌiua. Nehe fatꞌajua̱ꞌihʉ ra cu Erasto, núꞌá̱ go gueꞌa̱ ra mɛꞌtsboja̱ de ra hnini. Nehe fatꞌajua̱ꞌihʉ ra cu Cuarto. \p \v 24 Ma Zidadahʉ ra Jesucristo da maxꞌaꞌihʉ gathoꞌihʉ co rá hma̱teꞌa̱. Njabʉ gueꞌa̱. \s1 ꞌNara søcambeni bi ꞌyøtꞌa ra apostol Pablo nu mi uadi rá carta \p \v 25 Drá nsunda Ajua̱ núꞌa̱ ja rá tsꞌɛdi pa da jaꞌahʉ gui zɛ ri jamfrihʉ ngu núꞌa̱ ri udi ra ma̱ca hoga noya dí ma̱. Y nuna ra ma̱ca hoga noyana̱ go gueꞌa̱ ra ma̱ca noya núꞌa̱ hma̱mbya de ra Zidada Jesucristo. Y por nuna noyana̱ Ajua̱ bi ꞌñutcahʉ núꞌa̱ xqui beniꞌa̱ desde rá mʉdi ne xqui mɛꞌtsa ntꞌa̱gui, gue da unga ra mpøhø pa ya ja̱ꞌi ja gatho ya hai. \v 26 Y nubyá po ra ma̱ca hoga noya dí ma̱, ya xa ꞌñutcahʉ Ajua̱ núꞌa̱ xqui beni. Nehe njabʉ bi ꞌyofo mayaꞌbʉ ja yá tꞌofo yá ꞌmɛhni Ajua̱ núꞌʉ bi ꞌyofo gue da mpøhø ya ja̱ꞌi hingyá xodyo. Ngueꞌa̱ Ajua̱ núꞌa̱ ꞌbʉi pa nza̱ntho xa manda da tsꞌofo ya ja̱ꞌi ja gatho ya hai pa da gamfriꞌʉ ne da ꞌyøteꞌa̱. \p \v 27 ¡Ajua̱ go guesɛꞌa̱ ja rá mfa̱di, ga nsundahʉ pa nza̱ntho po ra Zidada Jesucristo! Njabʉ gueꞌa̱.