\id MRK  
\h NSAN MARCO 
\toc1 RA MA̱CA HOGA TꞌØDE NÚꞌA̱ BI ꞌYOFO NSAN MARCO 
\toc2 NSAN MARCO 
\toc3 Mc. 
\mt1 NSAN MARCO 
\mt2 RA MA̱CA HOGA TꞌØDE NÚꞌA̱ BI ꞌYOFO NSAN MARCO 
\c 1  
\s1 Ra Xuua Xiꞌtsate mi zofo ya ja̱ꞌi ja ra mbonthi 
\r (Mt. 3:1-12; Lc. 3:1-9, 15-17; Jn. 1:19-28) 
\p  
\v 1 Rá ma̱ca hoga tꞌøde ra Jesucristo rá Tꞌʉ Ajua̱ bi mʉdi njaua: 
\p  
\v 2 Ra ba̱di Isaía bi ꞌyofo nuya ya noya ya mayaꞌbʉ gue Ajua̱ bi xipabi da ꞌyofo: 
\q1 Ndi, nuga drá Ajua̱ dí pɛhna ma ꞌmɛhni pa da ꞌmɛtꞌo de gueꞌe 
\q1 pa da hyocꞌa ri ꞌñu. 
\q1  
\v 3 Nuna ra ꞌmɛhni go guehna ma da ña̱ ntsꞌɛdi ja ra mbonthi ne da ꞌñembabi ya ja̱ꞌi njaua: 
\q1 “Hyocjʉ ra ꞌñu pa da tho ma Hmuhʉ, ne jua̱ñhʉ ya tsꞌacaꞌñu.” 
\m  
\v 4 Y nu mi ꞌñehe ra Xuua Xiꞌtsate bi njabʉ ngu núꞌa̱ xqui ma̱nga Ajua̱, bi ꞌmʉ ja ra mbonthi ne mi xipa ya ja̱ꞌi mi ena: “Ñobrihʉ ne nxistehehʉ y Ajua̱ da punꞌahʉ ri tsꞌoquihʉ.”  
\v 5 Ha gatho nuya ja̱ꞌi mi ꞌbʉ ja ra hnini Jerusale ne gatho rá ngʉni de ra hai Judea mi pa habʉ mi ꞌbʉ ra Xuua pa mi ødeꞌʉ nuya noya mi ma̱ñꞌa̱ ne pa mri njua̱ni de yá tsꞌoqui ja rá thandi Ajua̱. Y ra Xuua mi xiꞌtsiꞌʉ ja ra da̱the Jordá. 
\p  
\v 6 Y núꞌá̱ mi nhye dega xicameyo, ne mi ngʉtꞌa ꞌnara ngʉtꞌi dega xifri. Mi tsi ya hoga ncꞌoto ne ra tꞌafi dega sefi.  
\v 7 Y mi zofo ya ja̱ꞌi ne mi embabiꞌʉ: 
\p ―Ya xa ꞌñepʉ bra ꞌbɛfa de gueque ꞌna toꞌo maꞌna ja rá tsꞌɛdi de gueque núꞌa̱ hindí ꞌñepcagui ngugui ga xoꞌtua yá ntha̱sthi yá thiza.  
\v 8 Xi majua̱ni nuga dí xiꞌtsꞌaꞌihʉ co ra dehe, pe nuꞌá̱ ma da xiꞌtsꞌaꞌihʉ co ra Ma̱ca Nda̱hi. 
\s1 Rá sistehe ra Jesu 
\r (Mt. 3:13-17; Lc. 3:21-22) 
\p  
\v 9 Y núꞌbʉ mi xiꞌtsate ra Xuua, bi ꞌñehe ra Jesu de ra hnini Nasare de ra hai Galilea ne bi ma ja ra da̱the Jordá, ne ja bá xiꞌtsini ra Xuua.  
\v 10 Y ngu mi bøxa ra Jesu de ja ra dehe habʉ xqui nxistehe, bi hyandi bi xogui mahetsꞌi y bá ca̱i rá Ma̱ca Nda̱hi Ajua̱ ngu ꞌnara zi domitsu, ne bi zøhø ja gueꞌa̱.  
\v 11 Nepʉ bi ntꞌøde ꞌnara noya de mahetsꞌi ne bi ꞌñena: 
\p ―Go gueꞌe ma hma̱ca Tꞌʉꞌi, ne xi dí hopꞌa ri ꞌmʉi. 
\s1 Ra Satá mi xaxa ra Jesu 
\r (Mt. 4:1-11; Lc. 4:1-13) 
\p  
\v 12 Nuꞌbʉ́ ꞌbestho ra Ma̱ca Nda̱hi bi zixa ra Jesu ja ra mbonthi.  
\v 13 Y nuni ja bá ꞌbʉhni ñote ma pa habʉ mi ꞌbʉ ya mba̱nga zuꞌue. Ne ra Satá mi xaxa ra Jesu pa da ntsꞌocjhma̱ha̱. Y nu mi uadi núꞌʉ ñote ma pa, ya ɛnxɛ bá ha̱mpi te da zi. 
\s1 Ra Jesu bi mʉdi rá ꞌbɛfi nuni Galilea 
\r (Mt. 4:12-17; Lc. 4:14-15) 
\p  
\v 14 Ha núꞌbʉ mi jotꞌa fadi ra Xuua, ra Jesu bi zøhø ja ra hai Galilea, ne mi ma̱nga ra hoga noya gue ya xa zøhø ra Nda̱ de mahetsꞌi xpá e pa da nda̱ de guecua ja ra ximhai.  
\v 15 Ne mi ena: 
\p ―Ya bi zø ya pa ne ꞌbestho ma da nda̱ de guecua ra Nda̱ de mahetsꞌi, hangue ñobrihʉ ne camfrihʉ ra ma̱ca noya. 
\s1 Ra Jesu bi zofo goho ya mɛhua̱ pa dyá nxadiꞌa̱ 
\r (Mt. 4:18-22; Lc. 5:1-11) 
\p  
\v 16 ꞌNara pa mi ꞌyoni ra Jesu ja ra ña̱nga ndehe Galilea ne ja bá handri ra Simu ne ra Andre rá cu mi ɛntꞌa yá xitꞌa̱ ja ra ndehe pa da mpɛhua̱ ngueꞌa̱ nuꞌʉ́ myá mɛhua̱ꞌʉ.  
\v 17 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi ꞌñembiꞌʉ: 
\p ―Bá ehʉ, tɛngaguihʉ y nuga ga uꞌtꞌahʉ gui mpɛhua̱hʉ dega ja̱ꞌi. 
\p  
\v 18 Hangue nuꞌʉ́ ꞌbestho bi zohni yá xitꞌa̱ ne bi dɛna ra Jesu. 
\p  
\v 19 Nepʉ ra Jesu bi thogui má tsꞌʉ ringuehni ne bi hyanda ra Cobo ne ra Xuua yá tꞌʉ ra Sebedeo mi o mbo ra motsa mi pøꞌta yá xitꞌa̱.  
\v 20 Nuꞌbʉ́ bi zofoꞌʉ, y nuꞌʉ́ bi zohni yá dada ja ra motsa co yá ꞌbɛgo ne bi dɛniꞌʉ ra Jesu. 
\s1 ꞌNara ꞌñøhø mi pɛꞌtsa ꞌnara tsꞌonda̱hi 
\r (Lc. 4:31-37) 
\p  
\v 21 Nepʉ bi maꞌʉ ja ra hnini Ncapernau, ne nu mi datꞌa nsabdo ra pa dega tsaya, ra Jesu bi yʉtꞌa ja ra nija̱ ne mi xahna ya ja̱ꞌi.  
\v 22 Ha nuꞌʉ́ bi ꞌyø de núꞌa̱ mi ma̱ ngueꞌa̱ mi xahniꞌʉ ngu ꞌna toꞌo mi ha̱ ra tsꞌɛdi pa da tꞌøtꞌe núꞌa̱ ma̱, y hingue ngu núꞌʉ ya xahnate de yá leyꞌʉ.  
\v 23 Ne ja xqui zøhni ja yá nija̱ꞌʉ ꞌnara ꞌñøhø mi pɛꞌtsa ꞌnara tsꞌonda̱hi, ne nuꞌá̱ bi mafi bi ꞌñena: 
\p  
\v 24 ―Nuꞌi Jesu grá me Nasare, ¿te ma gui ꞌyøtcahe? ¿Ha gue xcá ehe pa gui huatcahe? Dí pa̱he toꞌoꞌi, nuꞌi go gueꞌe rá Ma̱ca Tꞌʉꞌi Ajua̱. 
\p  
\v 25 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi zʉi nura tsꞌonda̱hi ne bi ꞌñembi: 
\p ―¡Coꞌta ri ne, pøni de nuna ra ꞌñøhø! 
\p  
\v 26 Nepʉ nura tsꞌonda̱hi bi japa núꞌa̱ ra ꞌñøhø da ndusɛ, ne bi mafi ntsꞌɛdi, ne bi bøni de gueꞌa̱.  
\v 27 Hangue gatho ya ja̱ꞌi bi ꞌyø ne bi ꞌñémsɛꞌʉ ꞌna ngu maꞌna: 
\p ―¿Te rí bønga nuna? ¿Te ma ꞌraꞌyo ntꞌudibyana̱? ¿Te ma tsꞌɛdi ha̱ni? ¡Ngueꞌa̱ nuní ꞌbɛpa ya tsꞌonda̱hi da bøni y nuꞌʉ́ øtuabi! 
\p  
\v 28 Hangue habʉraza ja ra hai Galilea xi bi da̱ma ꞌño ra noya de núꞌa̱ xqui ꞌyøtꞌa ra Jesu. 
\s1 Ra Jesu bi ꞌyøthebi rá to ra Simu Pedro 
\r (Mt. 8:14-15; Lc. 4:38-39) 
\p  
\v 29 Y mi bønga ra Jesu de ra nija̱ bi ma ja rá ngu ra Simu ne ra Andre núꞌʉ mi ꞌñoui, bi mɛuiꞌʉ ra Cobo ne ra Xuua.  
\v 30 Ha nurá to ra Simu mi ꞌbɛni mi umba ra nzø, ne nuꞌʉ́ ꞌbestho bi xipa ra Jesu gue mi hñeniꞌa̱.  
\v 31 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi ma bi gʉtsꞌi de ꞌnará ꞌyɛ, bi ꞌbaꞌmi, ne ꞌbestho ra oraꞌa̱ bi tsayabi ra nzø, nepʉ núꞌa̱ ra ꞌbɛhña̱ bi umbabi te da ziꞌʉ. 
\s1 Ra Jesu bi ꞌyøthe ndunthi ya daꞌthi 
\r (Mt. 8:16-17; Lc. 4:40-41) 
\p  
\v 32 Ha nura paꞌa̱ de mi nde bá tsꞌimpabi ra Jesu gatho núꞌʉ toꞌo mi hñeni ne nuto mi pɛꞌtsa ya tsꞌonda̱hi.  
\v 33 Y gatho ya ja̱ꞌi de ra hnini bi muntsꞌa ja ra gosthingu habʉ mi ꞌbʉ ra Jesu.  
\v 34 Y nuꞌá̱ bi ꞌyøthe ndunthi ya ja̱ꞌi toꞌo mi pɛꞌtsa ꞌramaꞌnaꞌño ya hñeni, ne bi ꞌyɛni ndunthi ya tsꞌonda̱hi, ne himi hopi da ña̱ ya tsꞌonda̱hi ngueꞌa̱ nuꞌʉ́ mi pa̱di toꞌoꞌa̱. 
\s1 Ra Jesu bi zofo ya ja̱ꞌi nuni Galilea 
\r (Lc. 4:42-44) 
\p  
\v 35 Rá hyaxꞌa̱ ra Jesu bi nangui hamxuditho ne bi bøni bi ma ja ra mbonthi ne ja bá apabini Ajua̱ rá Dada.  
\v 36 ꞌMɛfa bi ma ra Simu ne núꞌʉ toꞌo mi ꞌñoui, bi ma bá honiꞌa̱.  
\v 37 Y nu mi zʉdiꞌa̱ bi ꞌñembi: 
\p ―Ndunthi ya ja̱ꞌi hoñꞌaꞌi. 
\p  
\v 38 Pe ra Jesu bi ꞌñena: 
\p ―Maha ja ya tꞌʉca hnini núꞌʉ ja nthetsꞌi de guecua pa ga zofoꞌʉ nehe, ngueꞌa̱ pa gueꞌa̱ stá ehe. 
\p  
\v 39 Nuꞌbʉ́ bi ma gatho ja rá nthetsꞌi ra hai Galilea, ne ra Jesu bi zofo ya ja̱ꞌi ja yá nija̱, ne bi ꞌyɛnga ya tsꞌonda̱hi. 
\s1 Ra Jesu bi ꞌyøthe ꞌna mi henga ra lepra 
\r (Mt. 8:1-4; Lc. 5:12-16) 
\p  
\v 40 ꞌNara ꞌñøhø mi tsʉ ꞌnara hñeni rá thuhu ra lepra núꞌa̱ tsitꞌatho ra ngø, bi ꞌñehe bi ndandiña̱hmu ja rá thandi ra Jesu ne bi ba̱ntebi bi ꞌñembi: 
\p ―Nuꞌbʉ gui nehma̱, nuꞌí ja ri tsꞌɛdi pa gui ꞌyøthegui de nuna hñeni tsʉqui. 
\p  
\v 41 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi huequi ne bi hñuꞌtsuabi rá ꞌyɛ ne bi ꞌñembabi: 
\p ―Ha̱ha̱ dí ne, y ya gá ña̱ni. 
\p  
\v 42 Ha nu mi ma̱nga ra Jesu njabʉ, nu habʉ xqui ꞌya, ꞌbestho bi ꞌyostho ne bi ꞌmʉi xi xá hño rá ndoꞌyo.  
\v 43-44 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi hñuꞌmba ra hña̱ ne bi ꞌñembi: 
\p ―Jamasu gue ni ꞌna hinto gui xipi. Hønsɛ nuꞌa̱ dí ne, grí ma ja ra nija̱ gui ꞌñudi ja ra macja̱ ne ja guehni ma gui unga ra ꞌbaha núꞌa̱ bi ma̱nga ra Moise da tꞌuni, y njabʉ da fa̱di gue ya xcá ña̱ni de ri hñeni. 
\p Nepʉ bi ꞌbɛpa núꞌa̱ ra ꞌñøhø da ma.  
\v 45 Pe nu mi ma núꞌa̱ ra ꞌñøhø bi mʉdi bi xipa gatho ya ja̱ꞌi núꞌa̱ xqui tꞌøꞌtuabi ne xi bi ꞌyonga ra ꞌbede. Hangue ra Jesu ya himi tsa da yʉtꞌa ja ya hnini pa da zofo ya ja̱ꞌi ngueꞌa̱ xi xqui muntsꞌa ndunthi. Ne hangue nuꞌá̱ mi ꞌbʉitho ja ya mbonthi, y nehe mi pani ndunthi ya ja̱ꞌi de habʉraza pa mi cꞌa̱ꞌtsiꞌa̱. 
\c 2  
\s1 Ra Jesu bi ꞌyøthe ꞌnara tsꞌonate himi tsa da ꞌña̱ni 
\r (Mt. 9:1-8; Lc. 5:17-26) 
\p  
\v 1 Ne mi thogui ꞌraya pa ra Jesu bi mengui pa Ncapernau, y ya ja̱ꞌi bi ꞌyøde gue xqui zøniꞌa̱ ja núꞌa̱ ra ngu habʉ xqui mihiꞌa̱.  
\v 2 Hangue ꞌbestho ndunthi ya ja̱ꞌi bi ma habʉ mi ꞌbʉꞌa̱ y asta himbi ꞌñɛni gatho mbo ja ra ngu. Hangue ꞌra mi ꞌbaitho møte ra gosthi, y ra Jesu mi xipabi ra ma̱ca noya.  
\v 3 Nepʉ bi zøhø ꞌraya ja̱ꞌi y goho de gueꞌʉ mbra ndude ꞌnara tsꞌonate.  
\v 4 Y himbi za bi yʉtꞌiꞌʉ habʉ mi ꞌbʉ ra Jesu ngueꞌa̱ xqui muntsꞌini ndunthi ya ja̱ꞌi. Hangue bi bøxꞌʉ maña̱, bi xøꞌtsa ꞌnara xɛni de ra xʉngu pa bi ca̱ꞌma ra tsꞌonate co rá ꞌbebo asta habʉ mi ꞌbai ra Jesu.  
\v 5 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi ba̱di gue nuꞌʉ́ xi mi ja yá jamfri hangue bi ꞌñemba ra tsꞌonate: 
\p ―Ma tꞌʉꞌi, dí punꞌaꞌi gatho ri tsꞌoqui. 
\p  
\v 6 Ha mi huhni ꞌraya xahnate de ra ley, ne mi bensɛ njaua ja yá mfeniꞌʉ:  
\v 7 “¿Hanja ma̱nga njabʉni gue ri ꞌñetꞌa Ajua̱? Ngueꞌa̱ hønsɛ Ajua̱ go gueꞌa̱ tsa da punga ya tsꞌoqui, y hinto maꞌna.”  
\v 8 Pe ra Jesu ꞌbestho bi ba̱tho núꞌa̱ mi beñꞌʉ ne bi ꞌñembiꞌʉ: 
\p ―¿Hanja guí beñhʉ njabʉ?  
\v 9 ¿Ndaꞌa̱ maꞌna hinxá hñei pa ga xipa ra tsꞌonate: “Dí punꞌaꞌi ri tsꞌoqui”, o ga embabi: “ꞌBai, jʉxa ri mfidi ne ꞌyo”?  
\v 10 Nde, pa gui pa̱hʉ gue Núꞌa̱ Toꞌo bi e bi Nja̱ꞌi pɛꞌtsa ra tsꞌɛdi ja ra ximhai pa da pumba yá tsꞌoqui ya ja̱ꞌi, ma ga øtꞌa njaua: 
\p Nuꞌbʉ́ bi ꞌñemba ra tsꞌonate: 
\p  
\v 11 ―Dí xiꞌaꞌi, ꞌbai, jʉxa ri mfidi ne grí ma ri ngu. 
\p  
\v 12 Nuꞌbʉ́ ꞌbestho bi ꞌmai ra tsꞌonate, ne bi gʉxa rá mfidi ne bi bøni ja yá thandi gatho ya ja̱ꞌi. Hangue nuꞌʉ́ xi bi ꞌyø ne bi nsunda Ajua̱ ne bi ꞌñenaꞌʉ: 
\p ―Ni ꞌnaꞌqui hinstá hanthʉ ꞌnara tꞌøtꞌe ngu núna stá hanthʉbya. 
\s1 Ra Jesu bi zofo ra Leví pa drá nxadi 
\r (Mt. 9:9-13; Lc. 5:27-32) 
\p  
\v 13 Nepʉ ra Jesu bi yo mengui ja ra ña̱nga ndehe ne ja bá muntsꞌini ndunthi ya ja̱ꞌi ne ja guehni bi xahniꞌʉ.  
\v 14 Nepʉ bi ma de guehniꞌa̱, ne ꞌmɛfa bi hyanda ra Leví rá tꞌʉ ra Alfeo mi hudi ja rá mexa mi pɛ rá ꞌbɛfi dega ngʉxboja̱. Ne bi ꞌñembabi: 
\p ―Bá ehe tɛngagui. 
\p Nuꞌbʉ́ ra Leví bi ꞌmai bi dɛniꞌa̱. 
\p  
\v 15 Ne ꞌnaꞌqui ra Jesu ne yá nxadi mi huhni ja rá ngu ra Leví mi ñungüi ya ꞌña̱tsa ngʉxboja̱ ne maꞌra ya tsꞌoja̱ꞌi toꞌo himi øtꞌe ngu núꞌa̱ ma̱nga rá ley ra Moise. Gatho mi huhuiniꞌʉ ngueꞌa̱ ndunthi de gueꞌʉ xqui dɛniꞌa̱.  
\v 16 Nuꞌbʉ́ ꞌraya xahnate de ra ley ne ꞌraya fariseo núꞌʉ ya ja̱ꞌi toꞌo ntsꞌɛdi jamasu rá ley ra Moise, bi hyanda ra Jesu mi ñungüi ya ngʉxboja̱ ne núꞌʉ maꞌra ya tsꞌoja̱ꞌi. Hangue nuꞌʉ́ bi ꞌyambabi yá nxadi ra Jesu bi ꞌñembi: 
\p ―¿Hanja di ñungüi núyʉ ya ꞌña̱tsa ngʉxboja̱ ne núyʉ maꞌra ya tsꞌoja̱ꞌi? 
\p  
\v 17 Pe ra Jesu bi ꞌyøde núꞌa̱ mi ma̱ñꞌʉ ne bi ꞌñembabiꞌʉ: 
\p ―Nuꞌʉ tóꞌo ꞌyo má hño hingui honga ra medico, pe nuꞌʉ tóꞌo di hñeni ha̱. Nuga stá ehe pa ga zofo ya ꞌyøtꞌatsꞌoqui pa da ñobri, hingue stá ehe ga zofo núꞌʉ øtꞌe xá hño. 
\s1 Ra Jesu bi tꞌambabi de ra ayuno 
\r (Mt. 9:14-17; Lc. 5:33-39) 
\p  
\v 18 ꞌNara ꞌmiꞌqui mri ayuna yá nxadi ra Xuua ne yá nxadi ya fariseo, bi ꞌñehe ꞌraya ja̱ꞌi bi cꞌa̱ꞌtsa ra Jesu ne bi ꞌñembabi: 
\p ―¿Hanja nuyá nxadi ra Xuua ne yá nxadi ya fariseo di ayunaꞌʉ, pe nuri nxadigue hingui ayuna? 
\p  
\v 19 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi ꞌñembabiꞌʉ: 
\p ―¿Ha gue dí ꞌñepi da ayuna nuya ja̱ꞌi toꞌo xa tsꞌohna ja ꞌnara ntha̱ti? Hina. Nuꞌʉ́ da ñuni xá hño ngueꞌa̱ ꞌbʉꞌʉ co núꞌa̱ toꞌo ma da ntha̱tui rá ꞌbɛhña̱. Mientra ꞌbʉꞌʉ co ra na̱vio hindí ꞌñepi da ayuna.  
\v 20 Pe ma da zø ra pa gue sta da̱mfriꞌʉ da tsꞌixa ra na̱vio, nuꞌbʉ́ ha̱, gueꞌbʉ da ayuna núꞌʉ yá amigoꞌa̱. 
\p  
\v 21 Hindí ꞌñepi da ꞌbøꞌta ꞌnara zɛdutu co ꞌnara ꞌraꞌyo dutu, ngueꞌa̱ nura ꞌraꞌyo dutuꞌa̱ da gʉtꞌa nura zɛdutu y maꞌna da ntʉni.  
\v 22 Nixi hingui tsa da sitꞌa ra ꞌraꞌyo vinu ja ꞌnara zɛbota, ngueꞌa̱ ra ꞌraꞌyo vinu da føca ra zɛbota, y njabʉ da tsꞌoca ra bota y da mfanga ra vinu. Maꞌna xá hño da sitꞌa ra ꞌraꞌyo vinu ja ꞌnara ꞌraꞌyo bota pa njabʉ hinte da ja. 
\s1 Ya nxadi bi doca ya nga̱ha̱ gá trigo ra pa dega tsaya 
\r (Mt. 12:1-8; Lc. 6:1-5) 
\p  
\v 23 ꞌNara sabdo ra pa dega tsaya ra Jesu bi thogui co yá nxadi ja ꞌraya hua̱hi, y nuyá nxadi bi mʉdi bi doca ya nga̱ha̱ dega trigo.  
\v 24 Hangue ya fariseo bi ꞌñemba ra Jesu: 
\p ―Ndi, ri nxadi thoca ya nga̱ha̱ gá trigo, y nubyá go ra pa dega tsaya, y ra ley ma̱ gue hinda tꞌøtꞌe njabʉ. 
\p  
\v 25 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi da̱di ne bi ꞌñena: 
\p ―¿Ha hinxcá hñeꞌthʉ núꞌa̱ bi ꞌyøtꞌa ra Davi ne núꞌʉ mi ꞌñoui núꞌbʉ mi zʉ ra thuhu y mi otho te da ziꞌʉ?  
\v 26 Nuꞌá̱ bi yʉtꞌa ja rá nija̱ Ajua̱ ne bi zi nuya thuhme xqui thuxni ja rá thandi Ajua̱, ne bi umba núꞌʉ toꞌo mi ꞌñoui pa da ziui. Y nuya thuhmeꞌʉ himrí ꞌñepi toꞌoraza da zi, hønsɛ ya macja̱. Bi tꞌøtꞌa njabʉ nuya paꞌʉ núꞌbʉ mrá nda̱macja̱ ra Abiatar. Y hingrá tsꞌoqui núꞌa̱ bi ꞌyøtꞌa ra Davi. 
\p  
\v 27 Nehe ra Jesu bi ꞌñembabiꞌʉ: 
\p ―Ra pa dega tsaya bi thutsꞌi pa rá hño ya ja̱ꞌi, hingo bi thoca ya ja̱ꞌi pa da ꞌmʉi ja rá hmanda ra pa dega tsaya.  
\v 28 Hangue Núꞌa̱ Toꞌo bi e bi Nja̱ꞌi ha̱ ra tsꞌɛdi pa da manda masque ra pa dega tsaya. 
\c 3  
\s1 ꞌNara ꞌñøhø xqui ꞌyotꞌa ꞌnará ꞌyɛ 
\r (Mt. 12:9-14; Lc. 6:6-11) 
\p  
\v 1 Ra Jesu bi yʉtꞌa maꞌnaꞌqui ja ra nija̱, ne xqui zønini ꞌnara ꞌñøhø xqui ꞌyotꞌa ꞌnará ꞌyɛ.  
\v 2 Y ya fariseo mi aca ra Jesu ua da ꞌyøthebi rá ꞌyɛ nura pa dega tsaya, pa da za da ña̱pabi.  
\v 3 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi ꞌñemba núꞌa̱ ra ꞌñøhø xqui ꞌyotꞌa rá ꞌyɛ: 
\p ―Bá ecua, ꞌbai ja yá thandi ya ja̱ꞌi. 
\p  
\v 4 Nepʉ bi ꞌyamba ya fariseo ne bi ꞌñembi: 
\p ―¿Ha dí ꞌñepi ꞌnara ja̱ꞌi da ꞌyøtꞌa ꞌnara hño ra pa dega tsaya, o da ꞌyøtꞌa núꞌa̱ hinxá hño? ¿Ha gue xá hño da ña̱mba rá te ꞌnara ja̱ꞌi, o da hyoꞌa̱? 
\p Pe ya fariseo hinte bi da̱tuabi.  
\v 5 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi bø rá cuɛ, ne bi du rá mʉi ndunthi ngueꞌa̱ nuya fariseoꞌʉ himi ja yá nthecate. Hangue bi ꞌñemba ra daꞌthi: 
\p ―Tʉnga ri ꞌyɛ. 
\p Y nuꞌá̱ bi ꞌyøtꞌa njabʉ ne ꞌbestho bi ña̱nga rá ꞌyɛ.  
\v 6 Nuꞌbʉ́ bi bønga ya fariseo ne bi ma bá cꞌa̱ꞌtsua yá mfatsꞌi ra nda̱ Erode pa bi ꞌñʉꞌtiꞌʉ hanja da za da hyohma̱ꞌʉ ra Jesu. 
\s1 Ndunthi ya ja̱ꞌi mi ꞌbʉi ja ra ña̱nga ndehe 
\p  
\v 7 Pe nura Jesu bi ma ja ra ña̱nga ndehe co yá nxadi, ne bi dɛniꞌa̱ ndunthi ya ja̱ꞌi me Galilea.  
\v 8 Nehe mi dɛniꞌa̱ ya me Judea, ne ya me Jerusale, ne ya me Idumea, ne ya me Tiro, ne ya me Sidó co núꞌʉ ya me riꞌnandi ra da̱the Jordá. Mi ehe da cꞌa̱ꞌtsiꞌa̱ ngueꞌa̱ xqui ꞌyødeꞌʉ de núꞌʉ ya da̱nga ntꞌudi mi øtꞌe.  
\v 9 Ha ra Jesu bi xipa yá nxadi gue da da̱tꞌa ꞌnara motsa guetbʉ ja ra ña̱nga ndehe, ngueꞌa̱ xi xmá ntsꞌiꞌmi ja ra hmuntsꞌi co rá ndunthi ya ja̱ꞌi.  
\v 10 Ra Jesu xqui ꞌyøthe ndunthi ya daꞌthi, hangue ringueꞌa̱ gatho núꞌʉ toꞌo mri hñeni mri ꞌñentꞌi pa da zʉdi da daniꞌa̱.  
\v 11 Y nuꞌʉ tóꞌo mi pɛꞌtsa ya tsꞌonda̱hi, mi hyanda ra Jesu bi ndandiña̱hmuꞌʉ ja rá thandi, ne mi mafi mi enaꞌʉ: 
\p ―Nuꞌi go gueꞌe rá Tꞌʉꞌi Ajua̱. 
\p  
\v 12 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi ꞌbɛpabi núꞌʉ ya tsꞌonda̱hi gue hinda xipa ya ja̱ꞌi mi toꞌoꞌa̱. 
\s1 Ra Jesu bi zohna núꞌʉ ꞌrɛtꞌamayoho yá nxadi 
\r (Mt. 10:1-4; Lc. 6:12-16) 
\p  
\v 13 Nepʉ ra Jesu bi bøxa ja ꞌnara tꞌøhø ne bi zohna núꞌʉ toꞌo xqui huahni, ne nuꞌʉ́ bi ma bá muntsꞌini con gueꞌa̱.  
\v 14 Y nuꞌá̱ bi hñuxa ꞌrɛtꞌamayoho ya nxadi pa da ꞌñoui, ne pa da mɛhni da zofo ya ja̱ꞌi.  
\v 15 Ne bi umba ra tsꞌɛdi pa da ꞌyøthe ya daꞌthi ne da ꞌyɛnga ya tsꞌonda̱hi.  
\v 16 Y nuya guehya yá thuhu núꞌʉ ꞌrɛtꞌamayoho yá nxadi: ra Simu núꞌa̱ ꞌmɛfa bi thuꞌmbabi ra Pedro;  
\v 17 ra Cobo ne ra Xuua yá tꞌʉ ra Sebedeo núꞌʉ bi thuꞌmbabi ya Boanerge núꞌa̱ ne da ꞌñena xi ja yá tsꞌɛdi ngu ra ngani.  
\v 18 Bi thutsꞌi nehe ra Andre, ra Lipe, ra Tolo, ra Teo, ra Toma, ra Cobo rá tꞌʉ ra Alfeo, ra Tadeo, ne ra Simu núꞌa̱ xqui ꞌñoui núꞌa̱ ra hmuntsꞌi rá thuhu ya cananista,  
\v 19 ne ra Juda Iscariote núꞌa̱ toꞌo bi da ra Jesu. 
\s1 Ra Jesu bi tꞌembabi gue mi ha̱mpa rá tsꞌɛdi ra nda̱ de ya tsꞌonda̱hi 
\r (Mt. 12:22-32; Lc. 11:14-23; 12:10) 
\p Nu mi ga̱i ja ra tꞌøhø ra Jesu ne yá nxadi bi yʉtꞌiꞌʉ ja núꞌa̱ ra ngu xqui mihi.  
\v 20 Nuꞌbʉ́ bi yopa muntsꞌa maꞌnaꞌqui ndunthi ya ja̱ꞌi asta himi tsa da ñunga ra Jesu ne yá nxadi.  
\v 21 Nepʉ bi ꞌyøde nuya mengu rá ngu ra Jesu gue hinte xqui ziꞌa̱, hangue bi ꞌñeheꞌʉ pa da zitsꞌiꞌa̱ ngueꞌa̱ mi eñꞌʉ gue xqui ꞌbɛ rá mfeni. 
\p  
\v 22 Nehe ꞌraya xahnate de ra ley xqui ꞌñehe de Jerusale mi ꞌñémbiꞌʉ: 
\p ―Nuni ra Jesu pɛꞌtsa ra Beelsebú núꞌa̱ ra nda̱ de ya tsꞌonda̱hi, ne ha̱mpa rá tsꞌɛdiꞌa̱ pa da ꞌyɛnga núꞌʉ maꞌra yá mitsꞌonda̱hiui. 
\p  
\v 23 Hangue ra Jesu bi maꞌta nuya xahnateꞌʉ pa bi xipa ꞌnara ꞌbede ne bi ꞌñembi: 
\p ―¿Ha gue da za ra tsꞌonda̱hi da ꞌyɛnga yá mitsꞌonda̱hiui?  
\v 24 Nuꞌbʉ ꞌnara hnini da hegue sɛhɛ, da nhuata gatho ra tsꞌʉtbi.  
\v 25 Y nuꞌbʉ ꞌnara ꞌmʉi da ꞌñʉtsa ꞌna ngu maꞌna, hinda za da ꞌmʉi ꞌnadbʉꞌʉ.  
\v 26 Y nuꞌbʉ ra tsꞌonda̱hi da ntuhni co yá mitsꞌonda̱hiui, nuꞌbʉ́ da nhuata yá tsꞌʉtbiꞌʉ. 
\p  
\v 27 Nixi hinto da za da yʉtꞌa ja rá ngu ꞌnara ꞌñøhø núꞌa̱ xi o rá tsꞌɛdi, ne da bepabi núꞌa̱ te pɛꞌtsi nuꞌbʉ hingue ꞌmɛtꞌo da duꞌti. Njabʉ ha̱, da za da bepabi. 
\p  
\v 28 Majua̱ni dí xiꞌahʉ, gatho ya tsꞌoqui ne ya tsꞌone da za dra punbabi ya ja̱ꞌi,  
\v 29 pe nuꞌa̱ tóꞌo da ña̱maꞌñʉ de núꞌa̱ øtꞌa ra Ma̱ca Nda̱hi, otho rá pumbate, ne da duxa rá tsꞌoqui pa nza̱ntho. 
\p  
\v 30 Bi ma̱ njabʉ ngueꞌa̱ ya xahnate de ra ley ya mi ña̱maꞌñʉ de rá ꞌbɛfi ra Ma̱ca Nda̱hi, ngueꞌa̱ xqui ma̱ñꞌʉ gue ra Jesu mi pɛꞌtsa ꞌnara tsꞌonda̱hi. 
\s1 Rá na̱na̱ ne yá cu ra Jesu 
\r (Mt. 12:46-50; Lc. 8:19-21) 
\p  
\v 31 Ne ꞌmɛfa bi zøhø rá na̱na̱ ra Jesu co yá høcu, bi ꞌmaiꞌʉ møte ne bi mɛhni to da tsiꞌa̱.  
\v 32 Ne ndunthi ya ja̱ꞌi xqui muntsꞌi ja ra ngu ne mi huhni ja rá nthetsꞌi ra Jesu. Nepʉ ra ꞌmɛhni bi xipabi ne bi ꞌñembi: 
\p ―ꞌBahni ri na̱na̱ ne ri cu møte bí tøpꞌaꞌi. 
\p  
\v 33 Ha nuꞌá̱ bi da̱di: 
\p ―¿Toꞌo ma na̱na̱ga, ne toꞌo ma cuga? 
\p  
\v 34 Nuꞌbʉ́ bi nhyani ne bi hyanda gatho núꞌʉ mi huhni ja rá nthetsꞌi ne bi ꞌñena: 
\p ―Nuyʉ go guehyʉ ma na̱na̱ ne ma cu.  
\v 35 Ngueꞌa̱ nuꞌʉ tóꞌo da ꞌyøꞌtua rá paha Ajua̱, go gueꞌʉ ma cu, ma nju ne ma na̱na̱. 
\c 4  
\s1 Ra ꞌbede de ra motꞌi 
\r (Mt. 13:1-9; Lc. 8:4-8) 
\p  
\v 1 Ra Jesu bi yopa mʉdi da xahna ya ja̱ꞌi ja ra ña̱nga ndehe, ne ja bi thetsꞌini ndunthi ya ja̱ꞌi, hangue nuꞌa̱ bi ꞌyøtꞌe, bi bøtsꞌe bi hñudi ja ꞌnara motsa mbo ja ra dehe, ne gatho ra hmuntsja̱ꞌi bi gohi ja ra ña̱nga ndehe.  
\v 2 Ne mi utua ya ja̱ꞌi ndunthi ya tꞌøtꞌe co ya ꞌbede, ne bi ꞌñembabiꞌʉ: 
\p  
\v 3 ―ꞌYødehʉ núna ma ga xiꞌahʉ de ꞌnara motꞌi.  
\v 4 De nu mi xanga ya nda, ꞌra bi zo ja ra ꞌñu y ya tsꞌintsꞌʉ bi ꞌñehe bi gondi.  
\v 5 Maꞌra ya nda bi zo ja ra ꞌbodo habʉ xmá nxini ra hai hangue bi da̱ma føtsꞌe.  
\v 6 Pe nu mi nzø ra hyadi bi huixqui ne bi ꞌyotꞌiꞌʉ ngueꞌa̱ mi otho ndunthi yá ꞌyʉ.  
\v 7 Maꞌra ya nda bi zo ja ya ꞌboꞌbini, y ya ꞌbini bi da̱ma nte ne bi xumi núꞌʉ ya nda xqui føtsꞌe, hangue bi ꞌyotꞌi ne himbi hogui.  
\v 8 Pe nu maꞌra ya nda bi zo ja ra hoga hai, bi føtsꞌe ne bi nte, ne bi unga yá sofo, ꞌra bi unga ꞌnatemaꞌrɛtꞌa ya nda, maꞌra bi unga hñuꞌrate, ha nu maꞌra asta bi unga ꞌna nthebe ya nda. 
\p  
\v 9 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi ꞌñembiꞌʉ: 
\p ―Nuꞌa̱ tóꞌo ja rá ntꞌøde pa da ꞌyøde, dá ꞌyøde núna dí ma̱. 
\s1 Te rí bøni nuya ntꞌudi 
\r (Mt. 13:10-17; Lc. 8:9-10) 
\p  
\v 10 Y nu de ya xqui ma ra hmuntsja̱ꞌi, nuꞌbʉ́ núꞌʉ ꞌrɛtꞌamayoho yá nxadi ne núꞌʉ maꞌra xqui gohi, bi ꞌyambabiꞌʉ ra Jesu bi ꞌñembi: 
\p ―¿Te ne da ma̱ núꞌa̱ ra ꞌbede gá xicje? 
\p  
\v 11 Y nuꞌá̱ bi ꞌñembiꞌʉ: 
\p ―Go rá paha Ajua̱ gui pa̱hʉ núꞌa̱ himi fa̱di mayaꞌbʉ de hanja ri manda Ajua̱, pe nuꞌʉ maꞌra ya ja̱ꞌi núꞌʉ hingui dɛna Ajua̱ ma da ꞌyøde co ya ꞌbedetho.  
\v 12 Ma da nja ngu ma̱nga ra Ma̱ca Tꞌofo, gue masque da hyandiꞌʉ, pe hinda zo yá mfeni, masque xi da ꞌyøde, pe hinda ba̱diꞌʉ, hangue hinda ma da ñobri pa hindra pumbabi yá tsꞌoqui. 
\s1 Ra Jesu bi ma̱ te rí bønga nura ꞌbede de ra motꞌi 
\r (Mt. 13:18-23; Lc. 8:11-15) 
\p  
\v 13 Nehe bi ꞌñembabiꞌʉ: 
\p ―¿Ha gue himbi zo ri mfenihʉ nuna ra ꞌbede de ra motꞌi? Nuꞌbʉ́ ¿hanja da za gui pa̱hʉ maꞌra ya ꞌbede núꞌʉ ma ga xiꞌahʉ?  
\v 14 Nuꞌa̱ ra motꞌi go gueꞌa̱ toꞌo ma̱nga ra ma̱ca noya.  
\v 15 Y nuꞌʉ ya nda bi zo ja ra ꞌñu go gueꞌʉ toꞌo bi ꞌyøde ra ma̱ca noya, y ra Satá ꞌbestho bi ꞌñehe bi patua yá mfeni pa da pumfri núꞌa̱ ra ma̱ca noya xqui sipabi.  
\v 16 Ha nuꞌʉ ya nda bi zo ja ra ꞌbodo go gueꞌʉ toꞌo bi ꞌyøde ra ma̱ca noya y ꞌbestho bi da̱ma gamfri y ne xi bi johya.  
\v 17 Pe ngu núꞌʉ bi ꞌñotho yá ꞌyʉ, go gueꞌʉ toꞌo camfri ꞌraya zi patho, ne sta tho ya ntꞌʉtsate o ya tsꞌothogui po rá ngue ra ma̱ca noya, nuꞌbʉ́ ꞌbestho da ꞌuegueꞌʉ.  
\v 18 Ha nuꞌʉ ya nda bi zo ja ya ꞌboꞌbini go gueꞌʉ toꞌo bi ꞌyøde ra ma̱ca noya,  
\v 19 pe nuꞌʉ́ ri ho ndunthi ya tsꞌojohya de ra ximhai, ne beni hanja da za da mɛꞌtsa ndunthi ya tꞌøtꞌe ne da da̱ha̱ ndunthi ra boja̱. Hangue nuya ya tsꞌoncꞌatꞌi hingui hopi da te yá jamfri, ne núꞌa̱ bi ꞌyøde da ꞌmɛditho.  
\v 20 Ha nuꞌʉ ya nda bi zo ja ra hoga hai bi unga yá sofo, ꞌra bi unga ꞌnatemaꞌrɛtꞌa ya nda, ne maꞌra bi unga hñuꞌrate, ha nu maꞌra ꞌna nthebe, nuꞌʉ́ go gueꞌʉ toꞌo bi gamfri ra ma̱ca noya ne xi bi hnequi yá hoga ꞌbɛfi. 
\s1 Ra ꞌbede de ra ñotꞌi 
\r (Lc. 8:16-18) 
\p  
\v 21 Ra Jesu bi yopa zofo ra hmuntsja̱ꞌi ne bi ꞌñembabi: 
\p ―Hinto da tsøgue ꞌnara ñotꞌi ne da yeꞌmba ꞌnara ꞌbøtsꞌe o da ja njaꞌti de ra fidi. Hina, dra tøte habʉ da nøgue pa da yotꞌi xá hño.  
\v 22 Njabʉ nehe núꞌa̱ ja mantꞌa̱guibya, ꞌmɛfa ma da hnequi, ne núꞌa̱ hingui tsa da fa̱dibya, ꞌmɛfa ma da fa̱di.  
\v 23 Nuꞌa̱ tóꞌo ja rá ntꞌøde pa da ꞌyøde, dá ꞌyøde núna dí ma̱. 
\p  
\v 24 Nehe bi ꞌñembiꞌʉ: 
\p ―Ngu tꞌena, co nura tꞌɛni guí ɛñhʉ, con guetꞌatho ma da tꞌɛñꞌahʉ, y asta maꞌna da thuꞌtsꞌaꞌihʉ ri tꞌɛnihʉ. Hangue dí xiꞌahʉ, jamasuhʉ hanja gui ꞌyødehʉ núꞌa̱ dí ma̱, ngueꞌa̱ nuꞌbʉ gui jamasuhʉ, ma da zo ri mfenihʉ, pe nuꞌbʉ hingui jamasuhʉ, hinda za gui pa̱hʉ.  
\v 25 Ngueꞌa̱ nuꞌa̱ tóꞌo da ba̱di núꞌa̱ dí ma̱, maꞌna da tꞌumbabi ra mfa̱di, pe nuꞌa̱ tóꞌo hinxa ba̱di, núꞌá̱ ma da tha̱cuabi núꞌa̱ ra mfa̱di pɛꞌtsi. 
\s1 Ra ꞌbede de ra nda núꞌa̱ ꞌyo rá te 
\p  
\v 26 Nehe bi xipabiꞌʉ: 
\p ―Rá hmanda Ajua̱ nja ngu ꞌnara ꞌñøhø potꞌa ya nda.  
\v 27 Y núꞌa̱ ra motꞌandaꞌa̱ a̱ha̱ dega xuui ne nangui dega xudi bí cꞌa̱ꞌtsa rá ꞌbotꞌi. Ne núꞌa̱ ra ꞌbotꞌiꞌa̱ da føtsꞌe ne da nte, pe núꞌa̱ ra ꞌñøhø hingui pa̱di hanja xa njabʉ.  
\v 28 Ra hai øtꞌe pa da føtsꞌe, da nte, da hneca rá ꞌbai, ne ꞌmɛfa da bø yá da̱xi.  
\v 29 Ne ya sta ña̱tsꞌi, ꞌbestho nura motꞌiꞌa̱ da ma da xofo ngueꞌa̱ ya bi zø ra pa dega sofo. 
\s1 Ra ꞌbede de ra nda dega mostasa 
\r (Mt. 13:31-32; Lc. 13:18-19) 
\p  
\v 30 Nepʉ ra Jesu bi ꞌñena: 
\p ―Ma ga xiꞌahʉ maꞌna ra ꞌbede ri nhyɛcuaui rá hmanda Ajua̱.  
\v 31 Rá hmanda Ajua̱ nja ngu ꞌnara nda dega mostasa, núꞌá̱ maꞌna go ra zi notsi de gatho maꞌra ya nda.  
\v 32 Pe nu sta ꞌbotꞌa núꞌa̱ ra nda, maꞌna da nte ne da ntʉngui que gatho maꞌra ya nda̱po, ne da nja yá da̱nga ꞌyɛza asta ya tsꞌintsꞌʉ da za da nøhni. 
\s1 Ra Jesu bi zofo ya ja̱ꞌi dega ꞌbede 
\r (Mt. 13:34-35) 
\p  
\v 33 Ra Jesu mi xipabiꞌʉ ra ma̱ca noya co ndunthi ya ꞌbede asta habʉ bi za bi zo yá mfeniꞌʉ.  
\v 34 Mi zofo ya hmuntsja̱ꞌi co ya ꞌbedetho núꞌʉ ri nhyɛcuaui rá hmanda Ajua̱, pe nuꞌbʉ mi ꞌbʉsɛui yá nxadi mi xipabiꞌʉ te rí bøni núꞌʉ ya ꞌbede xqui xipabiꞌʉ. 
\s1 Ra Jesu bi japi bi tsaya ra bʉnthi 
\r (Mt. 8:23-27; Lc. 8:22-25) 
\p  
\v 35 Y nu mi putꞌa ra nde ra paꞌa̱, ra Jesu bi ꞌñembabi yá nxadi: 
\p ―Ma ga ꞌraxhʉ riꞌnandi ra ndehe. 
\p  
\v 36 Hangue bi ꞌñediꞌa̱ de ra hmuntsja̱ꞌi, ne nuꞌá̱ ne yá nxadi bi gʉ ra motsa habʉ mi oꞌa̱ pa da ꞌraxꞌʉ riꞌnandi, ne maꞌra ya ja̱ꞌi bi dɛniꞌʉ co ya tꞌʉca motsa.  
\v 37 Y ya de mi ꞌyoꞌʉ ja ra ndehe, bi mʉ ꞌnara da̱nga bʉnthi ne mi tontsꞌa ra dehe ja ra motsa asta mi ne xa ñuxhma̱.  
\v 38 Ha ra Jesu mi a̱ha̱ ja ra tsꞌa̱tꞌa motsa ne xqui ꞌyɛntsꞌa rá ña̱xu ja ꞌnara nthuhña̱, ne yá nxadi bi ma bá a, ne bi ꞌñembabi: 
\p ―¡Xahnate! ꞌMatho hinguí tu ri mʉi gue ma ga cʉihʉ ja ra dehe. 
\p  
\v 39 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi nangui ne bi zʉi ra bʉnthi, ne bi ꞌñemba ra ndehe: 
\p ―¡ꞌBʉtho! 
\p Y ꞌbestho bi tsaya ra bʉnthi ne ya himbi ꞌña̱ni ra ndehe.  
\v 40 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi ꞌñembabiꞌʉ: 
\p ―¿Hanja guí tsuhʉ? ¿Ha gue otho ri jamfrihʉ? 
\p  
\v 41 Nuꞌbʉ́ nuyá nxadiꞌa̱ bi ꞌyøꞌʉ, ne mi ꞌñémsɛꞌʉ ꞌna ngu maꞌna: 
\p ―¿Te ma tsꞌɛdi ha̱ni ꞌbʉ? ngueꞌa̱ asta ra nda̱hi ne ra ndehe øtuabi. 
\c 5  
\s1 Ra Jesu bi ꞌyɛmba ya tsꞌonda̱hi ꞌnara ꞌñøhø me Gadara 
\r (Mt. 8:28-34; Lc. 8:26-39) 
\p  
\v 1 Nepʉ ra Jesu ne yá nxadi bi zøni ja ra hai Gadara de riꞌnandi ra ndehe.  
\v 2 Y ra Jesu bi ga̱i de ra motsa, y ꞌbestho bi nthɛui ꞌnara ꞌñøhø xqui ꞌñehe de habʉ ja ya ntꞌagui ne mi pɛꞌtsa ya tsꞌonda̱hi.  
\v 3 Nura ꞌñøhøꞌa̱ ya xi ja mi ꞌbʉhni ja ya ntꞌagui, ne hinto mi tsa da za̱mi masque dra tha̱tꞌi co ya cadena.  
\v 4 Ndunthi ya ꞌmiꞌqui xcrí tha̱tꞌi co ya cadena ja yá ꞌyɛ ne ja yá ua, pe nuꞌá̱ mi cꞌʉctho ne mi øtꞌe ya xɛnitho, ne hinto mi ja rá tsꞌɛdi pa da za̱mi.  
\v 5 Ma pa ra xuui mi ꞌyo ja ya tꞌøhø ne ja ya ntꞌagui ne nza̱ntho mi mafi ne mi ntsɛni sɛhɛ co ya do.  
\v 6 Pe núꞌa̱ ra ꞌñøhø mi hyanda ra Jesu de yabʉ, bi nestꞌihi bi ma bá tsʉdi ne bi ndandiña̱hmu.  
\v 7 Nepʉ bi mafi ntsꞌɛdi ne bi ꞌñena: 
\p ―Nuꞌi Jesu, rá Tꞌʉꞌi Ajua̱ de mahetsꞌi, ¿te ꞌbɛ guí ne con guecje? Dí ba̱nteꞌihe ja rá thuhu Ajua̱ gue ote xqui ma gui ꞌyøtcahe. 
\p  
\v 8 Bi ma̱ njabʉ ngueꞌa̱ ra Jesu ya xqui ꞌñembabi: 
\p ―¡Nuꞌahʉ tsꞌonda̱hihʉ, pøñhʉ de nuna ra ꞌñøhø! 
\p  
\v 9 Nepʉ ra Jesu bi ꞌyambi: 
\p ―¿Te rá huꞌahʉ? 
\p Y nuꞌʉ́ bi da̱di bi ꞌñena: 
\p ―Xa thuꞌmgahe ya ꞌmotho ngueꞌa̱ xi dí ndunthihe. 
\p  
\v 10 Nepʉ nuya tsꞌonda̱hiꞌʉ xi bi ba̱ntebi ra Jesu gue hinda ꞌyɛni de ra hai Gadara.  
\v 11 Ne guetbʉ ja ra tꞌøhø mi ꞌyoni ꞌnara da̱nga taxo ya tsꞌʉdi mi ñuni.  
\v 12 Hangue núꞌʉ ya tsꞌonda̱hi bi ba̱ntebi ra Jesu ne bi ꞌñembi: 
\p ―ꞌRacje nsɛqui ga ma ga cʉtheni ja ya tsꞌʉdi. 
\p  
\v 13 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi umba nsɛqui bi maꞌʉ pa bi yʉtꞌa ja ya taxo tsꞌʉdi. Y nuya taxo tsꞌʉdiꞌʉ bi nestꞌihi bi nhyøtꞌa ja ra ndehe ne bi ja̱tꞌiꞌʉ. Ne núꞌa̱ ra taxo mi ngu yo ꞌmo. 
\p  
\v 14 Nuꞌbʉ́ núꞌʉ ya maptsꞌʉdi bi nestꞌihi bi maꞌʉ pa mbo ra hnini ne gatho rá nthetsꞌi pa mi xipa ya ja̱ꞌi de núꞌa̱ te xqui nja. Nepʉ ndunthi ya ja̱ꞌi bi ꞌñehe pa da hyandi te xqui nja.  
\v 15 Núꞌʉ́ bi zøhø habʉ mi ꞌbʉi ra Jesu ne mi ꞌbʉhni nehe núꞌa̱ ra ꞌñøhø toꞌo mi pɛꞌtshma̱ ya tsꞌonda̱hi, ne bi hyandiꞌʉ mi huhni, ya mi he rá dutu ne ya mi ja rá mfeni. Nuꞌbʉ́ xi bi ꞌyøꞌʉ ngueꞌa̱ nuꞌʉ́ mi pa̱di gue nura ꞌñøhøꞌa̱ xi mi pɛꞌtsa ndunthi ya tsꞌonda̱hi hma̱ha̱.  
\v 16 Nepʉ nuya ja̱ꞌi toꞌo xqui hyandi te bi tho ya tsꞌʉdi ne ra ꞌñøhø toꞌo mi pɛꞌtsa ya tsꞌonda̱hi, bi metuabi maꞌra, ne xi bi ꞌño ra ꞌbede.  
\v 17 Hangue ya me Gadara bi mʉdi bi ba̱ntebi ra Jesu gue da bøni de guehni. 
\p  
\v 18 Y nu mi yopa bøxa ra Jesu ja ra motsa, ra ꞌñøhø núꞌa̱ toꞌo mi pɛꞌtsa ya tsꞌonda̱hi bi ba̱ntebiꞌa̱ gue da hopi da mɛui.  
\v 19 Pe ra Jesu himbi hopi, bi ꞌñembi: 
\p ―Grí ma ri ngu ne bá xipa gatho ri ja̱ꞌi de gatho núꞌʉ ya tꞌøtꞌe xa ꞌyøꞌtꞌaꞌi Ajua̱ ngueꞌa̱ bi huecꞌaꞌi. 
\p  
\v 20 Hangue bi ma núꞌa̱ ra ꞌñøhø nuni ja ra hai Decápoli ne ja bi ꞌmʉhni bi xipa ya ja̱ꞌi de núꞌa̱ te xqui ꞌyøꞌtuabi ra Jesu, ne gatho toꞌo bi ꞌyøde xi bi ꞌyøꞌʉ. 
\s1 Bi ña̱ni rá tꞌixu ra Jairo, nehe bi ña̱ni núꞌa̱ ra ꞌbɛhña̱ bi damba rá he ra Jesu 
\r (Mt. 9:18-26; Lc. 8:40-56) 
\p  
\v 21 Ra Jesu ne yá nxadi bi yopa ꞌraxa maꞌnaꞌqui pa riꞌnandi ra ndehe, ne ja bi mani ꞌnara hmuntsja̱ꞌi pa bá tsʉdiꞌa̱ ja ra ña̱nga ndehe habʉ bi zøhø.  
\v 22 Nehe bi zønini ꞌnara ꞌñøhø mrá thuhu ra Jairo y mi gueꞌa̱ ꞌna de nuya nda̱ de ja yá nija̱ꞌʉ. Y nu mi hyanda ra Jesu bi ndandiña̱hmu ja yá uaꞌa̱.  
\v 23 Nepʉ bi ba̱ntebi bi ꞌñembi: 
\p ―Ma zi tꞌixu ya ma da du. Maha pa gui hñuꞌtsua ri ꞌyɛ pa nuꞌá̱ da ña̱ni y hinda du. 
\p  
\v 24 Hangue ra Jesu bi mɛuiꞌa̱, ne ꞌnara da̱nga hmuntsꞌi bi dɛni ne xi xmá ntsꞌiꞌmi.  
\v 25 Nehe mi pani ꞌnara ꞌbɛhña̱ mi xoꞌtua ya ji, ya mi pɛꞌtsa ꞌrɛtꞌamayoho njɛya mi tsʉ nura hñeniꞌa̱.  
\v 26 Xqui degue gatho rá boja̱ ja ya medico y ni tsꞌʉ hinxqui zamahño, maꞌna mi ꞌyo mri zaꞌyɛ.  
\v 27 Núꞌa̱ ra ꞌbɛhña̱ꞌa̱ xqui ꞌyøde núꞌa̱ mi øtꞌa ra Jesu, hangue bi dɛni ja ra hmuntsja̱ꞌi, bi joni ne bi dambabi rá he.  
\v 28 Ngueꞌa̱ mi bensɛꞌa̱ gue masque hønsɛ rá he da dambabi, nuꞌá̱ da ña̱ni.  
\v 29 Y nu mi dambabi rá he, ꞌbestho bi tsaya ra ji, ne bi za gue ya xqui ña̱ni de rá hñeni.  
\v 30 Y ra Jesu ꞌbestho bi ba̱tho gue co rá tsꞌɛdi xqui ña̱nga ꞌnara daꞌthi, hangue bi ñegui ne bi ꞌñena: 
\p ―¿Toꞌo xa dangagui ma he? 
\p  
\v 31 Pe yá nxadi bi ꞌñembabi: 
\p ―Guí handi gue ra hmuntsja̱ꞌi ri tsꞌipꞌaꞌi ne guí ena gue to xa dañꞌaꞌi. 
\p  
\v 32 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi nhyani ja gatho ra hmuntsja̱ꞌi pa da ba̱di toꞌo xqui dambabi rá he.  
\v 33 Y nura ꞌbɛhña̱ꞌa̱ ya mi pa̱di te xqui nja, hangue bi joni co ndunthi ra ntsu ne mi hua̱tꞌiꞌa̱, nepʉ bi ndandiña̱hmu ja yá ua ra Jesu ne bi xipabi te xqui jaꞌa̱.  
\v 34 Nepʉ ra Jesu bi ꞌñembi: 
\p ―Ma zi tꞌixuꞌi, ya guí ꞌbʉi xá hño ngueꞌa̱ xi xcá camfrigui. Grí ma te rá ꞌñentho ne ya hinda ma da yopa menga ri hñeni. 
\p  
\v 35 Y de mi ña̱ui ra Jesu nura ꞌbɛhña̱, bi zøhø ꞌnara ꞌmɛhni xqui ꞌñehe de rá ngu núꞌa̱ ra nda̱ de ra nija̱, ne bi ꞌñembi: 
\p ―Ya bi du ri tꞌixu. ¿Pa te gui xuhña ra xahnate gui tsixa ja ri ngubya? 
\p  
\v 36 Pe ra Jesu ngu mi ꞌyøde núꞌʉ ya noya bi ma̱nga ra ꞌmɛhni, bi ꞌñemba ra Jairo: 
\p ―Odi tu ri mʉi, hønsɛ xi da camfrigui. 
\p  
\v 37 Nepʉ bi zixa ra Pedro, ra Cobo ne ra Xuua rá cu ra Cobo, ne himbi hopa maꞌra ya ja̱ꞌi da dɛni.  
\v 38 Y nu mi zøniꞌʉ ja rá ngu núꞌa̱ ra nda̱, bi hyandi mi ꞌbʉhni ndunthi ya ja̱ꞌi mi mantho ne xi mi zoñꞌʉ.  
\v 39 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi yʉtꞌa ja ra ngu ne bi ꞌñemba ya ja̱ꞌi: 
\p ―¿Hanja guí zoñhʉ ne guí manthohʉ? Nura nxutsi a̱ha̱tho, hingue xa du. 
\p  
\v 40 Pe ya ja̱ꞌi bi dentho. Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi ꞌbɛpa gatho ya ja̱ꞌi da bøni de ra ngu, nepʉ bi zixa rá na̱na̱ ne rá dada ra nxutsi, ne co núꞌʉ mi ꞌñoui bi yʉtꞌa habʉ mi ꞌbɛni.  
\v 41 Y bi mipa rá ꞌyɛ, ne bi ꞌñembi: 
\p ―Talitha, cumi. ―Nura noyaꞌa̱ ne da ꞌñena: Ma zi tꞌixuꞌi, dí xiꞌaꞌi gui nangui. 
\p  
\v 42 Nepʉ ꞌbestho bi nangui ne bi ꞌño. Hangue ya ja̱ꞌi xi bi ꞌyø ntsꞌɛdi. Y núꞌa̱ ra nxutsiꞌa̱ mi pɛꞌtsa ꞌrɛtꞌamayoho njɛya.  
\v 43 Pe ra Jesu bi hñuꞌmba ra hña̱ gatho núꞌʉ mi ꞌbʉhni gue ni ꞌna hinto da xipi de núꞌa̱ xqui ꞌyøtꞌa̱. Nepʉ bi manda gue da tꞌumba te da zi núꞌa̱ ra nxutsi. 
\c 6  
\s1 Ra Jesu mi ꞌbʉhni Nasare 
\r (Mt. 13:53-58; Lc. 4:16-30) 
\p  
\v 1 Ra Jesu bi bøni de guehni bi ma ja rá hai, bi mɛui yá nxadi.  
\v 2 Ne ja ra pa dega tsaya bi yʉtꞌa ja ra nija̱ pa bi nxahnate, ne ndunthi núꞌʉ toꞌo mi øde, mi ꞌyø ne mi ena: 
\p ―¿Habʉ xa ba̱di núꞌa̱ ma̱ni? ¿Toꞌo xa umbabi ra da̱nga mfa̱di? ¿Habʉ xpá hña̱ núꞌa̱ ra tsꞌɛdi pa da ꞌyøtꞌa núꞌʉ ya da̱nga ntꞌudi øtꞌe?  
\v 3 Nuni go guehni ra yaxi, nurá tꞌʉ ra Maria, ne go yá cu ra Cobo, ra Jose, ra Juda ne ra Simu, ne yá nju ꞌbʉcua con guecjʉ. 
\p Ne nuꞌʉ́ mri ꞌyøtho, himbi gamfri.  
\v 4 Hangue ra Jesu bi ꞌñembabiꞌʉ: 
\p ―ꞌNará ꞌmɛhni Ajua̱ da tꞌumba ra tꞌequꞌei habʉ hingo rá hai, ha nu go rá hai hinto umba ra tꞌequꞌei, nixi ya mengu rá ngu. 
\p  
\v 5 Ra Jesu himbi za bi ꞌyøtꞌa ndunthi ya ntꞌudi ja rá hai ngueꞌa̱ hinto mi ne da gamfri. Hønsɛ bi hñuxa yá ꞌyɛ ja tsꞌʉtho ya daꞌthi pa bi ña̱niꞌʉ.  
\v 6 Y nuꞌá̱ bi ꞌyø ngueꞌa̱ ni ꞌna tʉqui himbi ne bi gamfri nuya ja̱ꞌi, ne bi bøni de guehni bi ma ja maꞌra ya tꞌʉca hnini pa da xahna ya ja̱ꞌi. 
\s1 Ra Jesu bi mɛhna yá nxadi pa da zofo ya ja̱ꞌi 
\r (Mt. 10:5-15; Lc. 9:1-6) 
\p  
\v 7 ꞌMɛfa ra Jesu bi zohna núꞌʉ ꞌrɛtꞌamayoho yá nxadi ne bi umba ra tsꞌɛdi pa da ꞌyɛmba ya tsꞌonda̱hi toꞌo di pɛꞌtsi. Nepʉ bi mɛhniꞌʉ dega yoho.  
\v 8 Ne bi xipabiꞌʉ gue hinte da hña̱tsꞌi pa ja ra ꞌñu, nixi yá ꞌrøza̱, nixi núꞌa̱ te da zi, ni ra boja̱, hønsɛ yá bordo ha̱.  
\v 9 Nehe bi xipi gue da diꞌta yá thiza ne da hña̱xa ꞌnada ra patꞌi.  
\v 10 Nehe bi ꞌñembabi: 
\p ―Nu xcrí tsøñhʉ ja ꞌnara ngu, ja gui ꞌbʉthʉni asta hingui pøñhʉ de núꞌa̱ ra hniniꞌa̱.  
\v 11 Y nuꞌbʉ gui tsøñhʉ ja ꞌnara hnini ne hinto da ꞌraꞌahʉ ntsaya nixi da ꞌyøde núꞌa̱ gui ma̱ñhʉ, nuꞌbʉ́ pøñhʉ de guehni. Y de xcrí pøñhʉ, gui hua̱tꞌa ri thizahʉ pa hingui hña̱xhʉ nixi ra hai de nura hniniꞌa̱, y njabʉ da ba̱diꞌʉ de núꞌa̱ xa ꞌyøtꞌʉ. Majua̱ni dí xiꞌahʉ gue nu sta zø ra pa da nja ra nsʉca uɛnda, nura paꞌa̱ ya mengu de guehni maꞌna ma da ncastiga que ya mengu de ra tsꞌohnini Sodoma ne Gomorra. 
\p  
\v 12 Mi uadi bi ma̱nga ra Jesu njabʉ, yá nxadi bi ma de guehni pa da zo ya ja̱ꞌi pa da ñobriꞌʉ de yá tsꞌoqui.  
\v 13 Ne mi ɛni ndunthi ya tsꞌonda̱hi, ne mi coꞌtsua ra aceite ya daꞌthi ne mi ña̱niꞌʉ. 
\s1 Ra Xuua Xiꞌtsate bi thacua rá ña̱xu 
\r (Mt. 14:1-12; Lc. 9:7-9) 
\p  
\v 14 Ha nuya paꞌʉ habʉraza xi xqui ntꞌøde de núꞌʉ ya da̱nga tꞌøtꞌe mi øtꞌa ra Jesu, asta ra nda̱ Erode bi zo rá gu nehe. Hangue bi ꞌñena: 
\p ―Go gueꞌa̱ ra Xuua Xiꞌtsate ya xa yopa nte de ra du, hangue nubyá maꞌna ja rá tsꞌɛdi pa da za da ꞌyøtꞌa nuya da̱nga ntꞌudi. 
\p  
\v 15 Maꞌra ya ja̱ꞌi mi ena: 
\p ―Go gueꞌa̱ ra ba̱di Elía. 
\p Y nu maꞌra mi ena: 
\p ―Go gueꞌa̱ ꞌnará ꞌmɛhni Ajua̱ ngu núꞌʉ mi ꞌbʉi mayaꞌbʉ. 
\p  
\v 16 Ha nu mi ꞌyøde ra nda̱ Erode njabʉ, bi ꞌñena: 
\p ―Gueꞌa̱ ra Xuua núꞌa̱ dá tacua rá ña̱xu ne ya xa yopa nte maꞌnaꞌqui. 
\p  
\v 17 Bi beni njabʉ ngueꞌa̱ xqui mɛhni to bi gʉ ra Xuua pa bi gotꞌa fadi, ngueꞌa̱ xqui hña̱cuabi hma̱ha̱ gue hinda ꞌyøtꞌe drá ꞌbɛhña̱ ra Erodía, ngueꞌa̱ ra Erodía mrá ꞌbɛhña̱ ra Lipe núꞌa̱ toꞌo mrá cu ra Erode.  
\v 18 Ra Xuua xqui hña̱cuahma̱ ra Erode ne xqui ꞌñembi: 
\p ―Hingui ho gui tsimba rá ꞌbɛhña̱ ri cu. 
\p  
\v 19 Hangue ra Erodía xi bi ʉtsa ra Xuua ne mi ne to da gatsꞌi pa da hyo, pe himi tsa,  
\v 20 ngueꞌa̱ ra Erode mi su ra Xuua pa hinte da tꞌøꞌtuabi, ngueꞌa̱ mi pa̱di gue mrá hoja̱ꞌi ne xmá ntꞌaxi rá mfeni hangue mi pɛꞌtsua ra tꞌequꞌei. Ne mi ho da ꞌyøde núꞌa̱ mi ma̱, pe himi tso rá mfeni núꞌa̱ mi øde hangue himi pa̱di te da beni.  
\v 21 Pe bi zø ra pa bi nja ngu núꞌa̱ mi ne ra Erodía. Nu mi da rá pa ra Erode bi ꞌyøtꞌa ꞌnara ngo ne bi ꞌñehe gatho yá mfatsꞌi ne ya nzaya ne ya tꞌʉca nda̱ toꞌo mi manda ra hai Galilea.  
\v 22 Nuni ja ra ngo bi yʉtꞌa rá tꞌixu ra Erodía ne bi nei ja yá thandiꞌʉ. Ha ra nda̱ Erode ne núꞌʉ toꞌo mi huhui ja ra mexa bi hopa rá hnei. Hangue ra Erode bi ꞌñemba ra nxutsi: 
\p ―ꞌYacagui gatho núꞌa̱ gui ne y ga ꞌraꞌaꞌi. 
\p  
\v 23 Ne bi jurabi ne bi ña̱ꞌtuabi da umbi asta made de habʉ gatho mri manda ꞌbʉ da ꞌyadi.  
\v 24 Nepʉ bi bønga ra nxutsi ne bá amba ra Erodía nurá na̱na̱ꞌa̱ ne bi ꞌñembi: 
\p ―¿Te ga adi ꞌbʉ? 
\p Y rá na̱na̱ bi ꞌñembi: 
\p ―Xipi da ꞌraꞌi rá ña̱xu ra Xuua Xiꞌtsate. 
\p  
\v 25 Nuꞌbʉ́ nuꞌá̱ bi da̱ma mengui ja ra nda̱ ne bi ꞌñembi: 
\p ―Dí ne gui ꞌracagui nubya ꞌbestho rá ña̱xu ra Xuua Xiꞌtsate ja ꞌnara manza. 
\p  
\v 26 Nuꞌbʉ́ ra nda̱ bi du rá mʉi ntsꞌɛdi. Pe ya xqui jurabi núꞌa̱ ra nxutsi ne xqui ꞌyøde gatho toꞌo mi huhuini ja ra mexa, hangue mi pɛꞌtsi te da ꞌyøtꞌe núꞌa̱ xqui ma̱.  
\v 27 Hangue bi da̱ma mɛhna ꞌnara soldado pa da hña̱mpa rá ña̱xu ra Xuua.  
\v 28 Nepʉ núꞌa̱ ra soldado bi ma ja ra fadi bá tacua rá ña̱xu ra Xuua, ne bi ꞌyɛntsꞌa ja ꞌnara manza pa bá ha̱mpa ra nxutsi, nepʉ ra nxutsi bi hña̱ꞌtsua rá na̱na̱. 
\p  
\v 29 Y nu mi ꞌyøde yá nxadi ra Xuua bi ma ja ra fadi pa bi duꞌtsua rá ndoꞌyo pa bá aguiꞌʉ. 
\s1 Ra Jesu bi ꞌuinga thogui cʉtꞌa ꞌmo ya ja̱ꞌi 
\r (Mt. 14:13-21; Lc. 9:10-17; Jn. 6:1-14) 
\p  
\v 30 Núꞌʉ ꞌrɛtꞌamayoho yá nxadi ra Jesu xqui mɛhni da ma da zofo ya ja̱ꞌi, ꞌmɛfa bá pengui de habʉ xqui ma, ne bi muntsꞌiꞌʉ habʉ mi ꞌbʉi ra Jesu, ne bi xipi gatho te xqui ꞌyøtꞌeꞌʉ ne núꞌa̱ xqui ꞌñudiꞌʉ.  
\v 31 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi xipabiꞌʉ: 
\p ―Maha ga ꞌueguehʉ ꞌnambʉ sɛhɛ pa ga ntsayahʉ. 
\p Mi ma̱nga njabʉ ngueꞌa̱ ndunthi ya ja̱ꞌi mi pa y mi tsøhø habʉ mi ꞌbʉiꞌʉ ne mi otho ra pongui pa da ntsaya nixi pa da ñuni.  
\v 32 Hangue bi maꞌʉ co ꞌnara motsa pa bi ꞌrani riꞌnandi habʉ hinto mi ꞌbʉi.  
\v 33 Pe ndunthi ya ja̱ꞌi bi hyandi mi maꞌʉ ne bi hyandathoꞌʉ ra Jesu habʉ rí zøni, hangue nuꞌʉ́ ne ndunthi de núꞌʉ mi ꞌbʉ ja ya tꞌʉhnini bi nestꞌihi bá gatꞌi ja rá hyo ra ndehe ne go rá mʉdi bi zøñꞌʉ.  
\v 34 Y nu mi zønga ra motsa ja ra ña̱nga ndehe, bi ga̱i ra Jesu ne bi hyanda núꞌa̱ ra hmuntsja̱ꞌi xqui zønini, ne xi bi huequiꞌʉ ngueꞌa̱ mi ngu ya dɛti joꞌo yá maꞌyo, hangue nuꞌá̱ bi mʉdi bi xahniꞌʉ ndunthi ya tꞌøtꞌe.  
\v 35 Ha nu de ya mi nde, ya nxadi bi joni habʉ mi ꞌbai ra Jesu ne bi ꞌñembabi: 
\p ―Ya bi nde ne nuua habʉ dí ꞌbʉhʉ go ra mbonthi.  
\v 36 Xipa ya ja̱ꞌi da ma da dai te da zi ja ya ngu ne ja ya hnini núꞌʉ ja guetbʉ de guecua, ngueꞌa̱ otho te da ziuayʉ. 
\p  
\v 37 Pe ra Jesu bi da̱di: 
\p ―Go da umfʉ te da ziyʉ. 
\p Nuꞌbʉ́ ya nxadi bi ꞌñembi: 
\p ―¿Ha gue ga mahe ga tañhe yo nthebe denario dega thuhme pa ga ꞌuiñheyʉ? 
\p  
\v 38 Pe ra Jesu bi ꞌyambabiꞌʉ ne bi ꞌñembi: 
\p ―¿Hangu ya thuhme guí ha̱hʉ? Nuhʉ xa̱. 
\p Y nu mi hyandiꞌʉ bi ꞌñembabi: 
\p ―Nsøcta cʉtꞌa ya thuhme ne yoho ya zi hua̱ dí ha̱he. 
\p  
\v 39 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi xipa ya ja̱ꞌi da ꞌyøtꞌa ya tꞌʉca hmuntsꞌi ne da hñudiꞌʉ ja ra ꞌbotꞌɛi.  
\v 40 Hangue bi ꞌyøtꞌa ya tꞌʉca hmuntsꞌi dega nthebe ne dega ndenthebe, ne bi hñudiꞌʉ.  
\v 41 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi gʉ núꞌʉ cʉtꞌa ya thuhme ne núꞌʉ yoho ya hua̱, ne bi nøtsꞌe mahetsꞌi ne bi umba njama̱di Ajua̱ rá Dada. Nepʉ bi hyeca ya thuhme ne bi hyecua yá nxadi pa da umba ya ja̱ꞌi, ne bi xɛni núꞌʉ yoho ya hua̱ pa bi thecua gatho núꞌʉ ya hmuntsja̱ꞌi.  
\v 42 Y gatho bi ñuni asta bi niña̱ꞌʉ.  
\v 43 Nepʉ bi hmuntsꞌa gatho ya xɛca thuhme ne ya xɛca hua̱ núꞌʉ bi bongui, ne bi ñuxa ꞌrɛtꞌamayoho ya ꞌbøtsꞌe.  
\v 44 Ha mi ngu cʉtꞌa ꞌmo ya ꞌñøhø núꞌʉ bi ñuni, y nuya ꞌbɛhña̱ ne ya ba̱tsi himbi ma ꞌmede. 
\s1 Ra Jesu bi ꞌño maña̱ ra ndehe 
\r (Mt. 14:22-27; Jn. 6:16-21) 
\p  
\v 45 Nepʉ ra Jesu bi xipa yá nxadi gue da ꞌmɛtꞌoꞌʉ co ra motsa pa riꞌnandi pa rí mani ja ra hnini Betsaida, y nuꞌá̱ bi gohini mi edi ya ja̱ꞌi pa da ma ja yá ngu.  
\v 46 Y mi uadi bi ꞌñediꞌa̱, bi bøxa ja ra tꞌøhø pa bá apabi Ajua̱ rá Dada.  
\v 47 Y ya mi ꞌmɛxuui ra paꞌa̱ ra motsa ya mi ꞌyo madetho ra ndehe, ha nura Jesu mi ꞌbʉtritho ja ra tꞌøhø sɛhɛ.  
\v 48 Y bi hyanda yá nxadi gue ya xqui zabiꞌʉ de mi ꞌyonga ra motsa ngueꞌa̱ mi tsɛdi ra bʉnthi ne himi hopi da ꞌño. Y nurá hyaxꞌa̱ hamxuditho ra Jesu bi ma pa riꞌnandi mi ꞌyotho maña̱ ja ra dehe, ne mi ma da thoꞌtshma̱ yá nxadi.  
\v 49 Pe yá nxadi bi hyandi mi ꞌyo maña̱ ja ra dehe ne xi bi mafiꞌʉ ngueꞌa̱ mi hu yá mʉi gue mi ꞌnara pite.  
\v 50 Ri gathoꞌʉ bi hyandi ne xi mi tsuꞌʉ. Pe ra Jesu ꞌbestho bi zofo ne bi ꞌñembiꞌʉ: 
\p ―¡Oguí tsuhʉ, go gueque, oguí tu ri mʉihʉ! 
\p  
\v 51 Nepʉ bi bøxa ja ra motsa con gueꞌʉ ne ꞌbestho bi ntsaya ra bʉnthi, hangue yá nxadi xi bi ꞌyø ntsꞌɛdi.  
\v 52 Himi pa̱diꞌʉ te ma tsꞌɛdi mi ha̱, nixi xqui zoda yá mfeni hanja xqui japi da xu ya thuhme, ngueꞌa̱ xmá me yá corasoꞌʉ. 
\s1 Ra Jesu bi ꞌyøthe ya daꞌthi nuni Genesare 
\r (Mt. 14:34-36) 
\p  
\v 53 Nu mi ꞌratsꞌiꞌʉ pa riꞌnandi bi zøni ja ra hai Genesare ne ja bi da̱tꞌni yá motsa.  
\v 54 Y ngu bi ga̱iꞌʉ de ra motsa, ya ja̱ꞌi ꞌbestho bi ba̱di gue go mi gueꞌa̱ ra Jesu.  
\v 55 Nepʉ nuꞌʉ́ bi da̱ma ma ja ya ngu gatho rá nthetsꞌi nura haiꞌa̱ pa bá tsi ya daꞌthi co yá ꞌbebo ne bi tsꞌitsꞌi pa habʉ xqui tꞌøde mi ꞌbʉ ra Jesu.  
\v 56 Y habʉraza mi paꞌa̱ ja ya da̱nga hnini o ja ya tꞌʉca hnini, ya ja̱ꞌi mi tsi ya daꞌthi mi pɛgui ja ya ꞌñu, ne ora mi thohni ra Jesu mi ba̱ntebi ya ja̱ꞌi gue da hopa ya daꞌthi da dambabi masque hønsɛ rá ña̱ni rá he. Ne toraza mi thambabi, ꞌbestho mi ña̱ni de yá hñeni. 
\c 7  
\s1 Hanja gra ntsꞌoca ya ja̱ꞌi 
\r (Mt. 15:1-20) 
\p  
\v 1 ꞌRaya fariseo ne ꞌraya xahnate de ra ley núꞌʉ xqui ꞌñehe de Jerusale bi muntsꞌi ne bi ma bá cꞌa̱ꞌtsa ra Jesu.  
\v 2 Ne bi hyandi gue ꞌrayá nxadi ra Jesu bi ñuni nsinque xqui nxʉꞌyɛ ngu yá nza̱iꞌʉ, hangue bi ña̱maꞌñʉꞌʉ.  
\v 3 (Ngueꞌa̱ ya fariseo ne gatho maꞌra ya xodyo xi xqui nza̱i da nxʉꞌyɛ ante da ñuni ngueꞌa̱ njabʉ yá nza̱i ndu yá xita, y nuꞌbʉ hinda nxʉꞌyɛ ngu yá nza̱i hinda ñuni.  
\v 4 Ne ꞌbʉ ora da menga taiꞌʉ, ꞌbʉ hinda nxʉꞌyɛ hinda ñuni. Nehe mi ja maꞌra yá nza̱i núꞌʉ xqui ꞌñutui ndu yá xita: da xʉtꞌa yá ntsi, nuya ꞌbada ne nuya tsꞌøe dega bøja̱, ne da mɛꞌtsa yá mfidi pa da gohi strá ntꞌaxi. Ngueꞌa̱ mi hu yá mʉiꞌʉ gue co núꞌʉ ya tꞌøtꞌe mi øtꞌe da tꞌaxca yá mfeni ja rá thandi Ajua̱.)  
\v 5 Hangue nuya fariseo ne ya xahnate de ra ley bi ꞌyambabi ra Jesu ne bi ꞌñembi: 
\p ―¿Hanja nuyʉ ri nxadi hingui øtꞌe ngu yá nza̱i ndu ma xitahʉ mayaꞌbʉ? Nuyʉ́ ri ñuni masque hinxa nxʉꞌyɛ. 
\p  
\v 6 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi da̱tuabiꞌʉ: 
\p ―Nuꞌahʉ gyá yohmihʉ. Ra ba̱di Isaía bi ma̱ de gueꞌahʉ mayaꞌbʉ gue Ajua̱ bi ꞌñena njaua: 
\q1 Nuna hninina̱ ri nsundagui hønsɛ dega noyatho, 
\q1 pe nuyá mfeni go bí ꞌyo yabʉ de gueque. 
\q1  
\v 7 Nuꞌʉ́ xøcambenigui pe hinte ri muui yá søcambeni, 
\q1 nguetho nuꞌʉ yá hmanda ri mandaꞌʉ go yá hmandasɛ, ne ma̱ñꞌʉ gue go stá ꞌbɛpcaꞌʉ. 
\m  
\v 8 Xi majua̱ni ngu bi ma̱nga ra Isaía de gueꞌahʉ, ngueꞌa̱ nuꞌahʉ xcá tsocuahʉ yá hmanda Ajua̱ pa go grí dɛnbahʉ yá hmanda ndu ri xitahʉ. Nuꞌahʉ nuꞌa̱ ri ꞌbɛfihʉ, hønsɛ ra nsʉtꞌa ꞌbada ne maꞌra ya ntsi, y maꞌra ya tꞌøtꞌe de ra ntꞌaxqui. 
\p  
\v 9 Nehe bi ꞌñembabiꞌʉ: 
\p ―Guí hu ri mʉihʉ gue xá hño núꞌa̱ xcá tsocuahʉbʉ yá hmanda Ajua̱ pa go guí øꞌtuahʉ yá nza̱i ndu ri xitahʉ.  
\v 10 Nura Moise bi ꞌñena: “Umba ra tꞌequꞌei ri dada ne ri na̱na̱ ne gui suꞌʉ”, ne “nuꞌa̱ tóꞌo da zanga rá dada o rá na̱na̱ dá tho.”  
\v 11 Pe nuꞌahʉ guí eñhʉ gue xá hño toꞌo da xipa rá na̱na̱ ne rá dada njaua: “Nuna ra boja̱ ndí ꞌraꞌahʉ hma̱ha̱, nubya go ma ga umba Ajua̱ ngueꞌa̱ ra Corbán.” (Ra Corbán rí bøni da ꞌñena ꞌnara ꞌbaha xa tꞌeque pa Ajua̱.)  
\v 12 Y njabʉ guí emfʉ ya ja̱ꞌi gue ya hinte da umba yá dada ne yá na̱na̱, ne ya hinda suꞌʉ.  
\v 13 Njabʉ guí pumfrithohʉ núꞌa̱ bi ma̱ Ajua̱, ne hønsɛ go guí øꞌtuahʉ yá nza̱i ndu ri xitahʉ, y nehe njabʉ guí utua ri ba̱tsihʉ. Ne ndunthi maꞌra ya tꞌøtꞌe guí øthʉ mahyɛgui ngu nuna. 
\p  
\v 14 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi yo zofo ra hmuntsja̱ꞌi maꞌnaꞌqui ne bi ꞌñembiꞌʉ: 
\p ―ꞌYødehʉ guí gathohʉ ne dá zo ri mfenihʉ núna ma ga ma̱.  
\v 15 Nuꞌa̱ cʉtꞌa ja rá ne ra ja̱ꞌi hingo gueꞌa̱ japi da ntsꞌoqui, pe núꞌa̱ pøni de rá mfeni ha̱, go gueꞌa̱ japi da ntsꞌoqui.  
\v 16 Nuꞌa̱ tóꞌo ja rá tꞌøde pa da ꞌyøde, dá ꞌyøde núna dí ma̱. 
\p  
\v 17 Nepʉ bi ꞌuegueꞌa̱ de ra hmuntsja̱ꞌi, ne bi yʉtꞌa ja ra ngu núꞌa̱ xqui mihi, y nuni ja bi ꞌyambani sɛhɛ yá nxadi te rí bønga núꞌa̱ xqui xipa ya ja̱ꞌi.  
\v 18 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi ꞌñembabiꞌʉ: 
\p ―¿Ha gue neꞌahʉ hinte ri fa̱dihʉ? ¿Ha hinguí pa̱hʉ gue hingue núꞌa̱ da zi ra ja̱ꞌi go gueꞌa̱ da japi da ntsꞌoqui?  
\v 19 Ngueꞌa̱ núꞌa̱ tsꞌi cʉtꞌatho ja rá mʉi ꞌna, ne pøni ne hingui tsꞌocua rá mfeni. 
\p Njabʉ bi ma̱nga ra Jesu gue xá hño da tsꞌi gatho ya nzaqui.  
\v 20 Nepʉ bi ꞌñena: 
\p ―Nuꞌa̱ ri japi da ntsꞌoca̱ ra ja̱ꞌi, núꞌʉ ya tsꞌomfeni beni.  
\v 21 Ngueꞌa̱ de ja rá tsꞌomfeni ꞌna, ja bí ehni gatho nuya ya tsꞌotꞌøtꞌe: ra ntsꞌinga medintha̱ti, ra ntꞌeꞌbɛhña̱, ra nthote,  
\v 22 ra mfe, ra tsꞌoncꞌatꞌi, ra ntsꞌoꞌmʉi, ra nthate, ra ntsꞌoꞌyo, ra ntsꞌante, ra ntꞌetsꞌi, ne núꞌʉ toꞌo ri hyøcua núꞌa̱ te pɛꞌtsa maꞌna, ne núꞌʉ hingui pa̱di ndaꞌa̱ ra hño ndaꞌa̱ ra ꞌñʉ.  
\v 23 Gatho nuya ya tsꞌoqui bí ehe de yá tsꞌomfeni ya ja̱ꞌi, ne go guehya japi da ntsꞌoqui. 
\s1 ꞌNara ꞌbɛhña̱ himrá me Israel bi gamfri ra Jesu 
\r (Mt. 15:21-28) 
\p  
\v 24 Nepʉ ra Jesu bi bøni de guehni ne bi ma ja ra hai guetbʉ ra hnini Tiro ne Sidó. Ne ja bá cʉtꞌini ja ꞌnara ngu, y himi ne to xa ba̱di hma̱ha̱, pe ꞌbestho bi fa̱tho.  
\v 25 Ha guetbʉ de guehni mi ꞌbʉhni ꞌnara ꞌbɛhña̱ núꞌa̱ mi pɛꞌtsa ꞌnará tꞌixu gue mi pɛꞌtsa ꞌnara tsꞌonda̱hi. Ne bi ꞌyøde gue xqui zøhni ra Jesu, hangue nuꞌá̱ ꞌbestho bi ma bá cꞌa̱ꞌtsi ne bi ndandiña̱hmu ja yá uaꞌa̱.  
\v 26 Nura ꞌbɛhña̱ꞌa̱ himrá me Israel ngueꞌa̱ mrá me Sirofenicia. Nuꞌá̱ bi ba̱ntebi ra Jesu pa da ꞌyɛmba ra tsꞌonda̱hi núꞌa̱ mi pɛꞌtsa rá tꞌixu.  
\v 27 Pe ra Jesu bi ꞌñembabi: 
\p ―ꞌMɛtꞌo mahyoni ga øꞌtua ra hño ya me Israel, ngueꞌa̱ nuꞌbʉ ꞌmɛtꞌo ga øꞌtua ra hño ya ꞌraꞌñoja̱ꞌi nguꞌi, nuꞌbʉ́ ga nja ngu núꞌa̱ toꞌo ha̱mba yá hñuni ya ba̱tsi pa da umba ya tsatꞌyo. 
\p  
\v 28 Nuꞌbʉ́ núꞌa̱ ra ꞌbɛhña̱ bi da̱tuabi ne bi ꞌñembi: 
\p ―Majua̱ni núꞌa̱ guí ma̱ Ndada, pe ya tsatꞌyo tøꞌmtho njaꞌti de ra mexa pa da gʉxa ya hangui núꞌʉ da dagui de habʉ ri ñuni ya ba̱tsi. 
\p  
\v 29 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi da̱tuabi: 
\p ―Xcá tha̱di xá hño, hangue pengui, grí ma ri ngu ne bá nu ri tꞌixu gue ya xa bønga ra tsꞌonda̱hi de gueꞌa̱. 
\p  
\v 30 Y nu mi zønga rá ngu núꞌa̱ ra ꞌbɛhña̱, bi zʉdi rá tꞌixu mi ꞌbɛnga ja rá fidi ne ya xqui bønga ra tsꞌonda̱hi de gueꞌa̱. 
\s1 Ra Jesu bi ꞌyøthe ꞌnara gogu 
\p  
\v 31 Nepʉ ra Jesu bi ma de guehni habʉ mi ꞌbʉ guetbʉ ra hnini Tiro, ne bi gatꞌa ja ra hnini Sidó ne bi thogui ja ra hai Decapoli pa bi yo menga ja ra ndehe Galilea.  
\v 32 Ne nuni ja bá tsꞌimpani ꞌnara ꞌñøhø mrá gogu ne mrá ꞌbane, y núꞌʉ toꞌo mri ziꞌa̱ bi ba̱ntebi ra Jesu da hñuxa rá ꞌyɛ ja gueꞌa̱ pa da ña̱ni.  
\v 33 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi gʉca núꞌa̱ ra daꞌthi ꞌnambʉ de ra hmuntsja̱ꞌi, ne bi dintꞌua yá dedo ja yá gu, nepʉ bi zotsꞌi yá dedo ne bi damba rá ja̱ne núꞌa̱ ra ꞌñøhø.  
\v 34 Nepʉ bi nøtsꞌe pa mahetsꞌi bi ꞌyɛnga rá nga̱ꞌtsi ne bi ꞌñembi: 
\p ―¡Efata! ―núꞌá̱ ne da ꞌñena: ¡Dá xogui ri gu ne ri ne! 
\p  
\v 35 Y ꞌbestho bi xo yá gu ne bi za bi ꞌyøde xá hño, ne bi tuqui rá ja̱ne ne bi za bi ña̱ xá hño.  
\v 36 Ha ra Jesu bi hñuꞌmba ra hña̱ ya ja̱ꞌi gue hinto da xipi, pe nuꞌʉ́ maꞌna bi ma bá ꞌyonga ra ꞌbede.  
\v 37 Y maꞌna xi mri ꞌyø ya ja̱ꞌi ne bi ꞌñenaꞌʉ: 
\p ―Gatho núꞌa̱ øtꞌe xi xá hño, asta japi ya gogu da ꞌyøde, ne ya gone da ña̱. 
\c 8  
\s1 Ra Jesu bi ꞌuinga thogui goho ꞌmo ya ja̱ꞌi 
\r (Mt. 15:32-39) 
\p  
\v 1 Ja nuya paꞌʉ xi bi muntsꞌa ndunthi ya ja̱ꞌi maꞌnaꞌqui, ne mi otho te da ziꞌʉ, hangue ra Jesu bi zofo yá nxadi ne bi ꞌñembabi: 
\p  
\v 2 ―Xi dí hueca nuya ya ja̱ꞌi ngueꞌa̱ ya xa ꞌmʉi hñu pa con gueque ne otho te da zi.  
\v 3 ꞌBʉ ga pɛhni da ma yá ngu njabʉtho co ra thuhu, xiꞌbʉ rí umba ra hødu má ꞌñu ngueꞌa̱ ꞌra xqui ꞌñehe de yabʉ. 
\p  
\v 4 Pe yá nxadi bi ꞌñembabi: 
\p ―¿Hanja da za ga ꞌuiñhʉ nuyʉ ya ja̱ꞌi gue nuua habʉ dí ꞌbʉhʉ go ra mbonthi? 
\p  
\v 5 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi ꞌyambabi yá nxadi ne bi ꞌñembi: 
\p ―¿Hangu ya thuhme guí ha̱hʉ? 
\p Nuꞌʉ́ bi da̱tbi ne bi ꞌñembi: 
\p ―Hønsɛ yoto. 
\p  
\v 6 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi xipa ya ja̱ꞌi da hñudi. Nepʉ bi gʉ núꞌʉ yoto ya thuhme ne bi umba njama̱di Ajua̱ rá Dada. Nepʉ bi hyeque ne bi umba yá nxadi pa da xɛnbabi ya hmuntsja̱ꞌi.  
\v 7 Nehe mi ha̱ꞌʉ ꞌraya tꞌʉca hua̱ ne bi umba ra Jesu. Nepʉ nuꞌá̱ bi ꞌyapa Ajua̱ da ja̱pi, ne bi xipa yá nxadi da umba ya ja̱ꞌi ya zi xɛca hua̱.  
\v 8 Y gatho ya ja̱ꞌi bi ñuni asta xi bi niña̱. Nepʉ ya nxadi bi muntsꞌa ya xɛni núꞌʉ bi bongui y bi ñuxa yoto ya ꞌbøtsꞌe.  
\v 9 Ha mi ngu goho ꞌmo ya ꞌñøhø núꞌʉ bi ñuni, y nuya ꞌbɛhña̱ ne ya ba̱tsi himbi ma ꞌmede. Nepʉ ra Jesu bi ꞌñediꞌʉ.  
\v 10 Ne nuꞌá̱ ꞌbestho bi bøxa ja ra motsa co yá nxadi ne bi ꞌratsꞌi bi ma ja ra hai Dalmanuta. 
\s1 Ya fariseo mi adi da tꞌutua ꞌnara ntꞌudi dega milagro 
\r (Mt. 16:1-4; Lc. 12:54-56) 
\p  
\v 11 Nepʉ ꞌraya fariseo bi ma bá tsʉdi ra Jesu ne bi mʉdi bi xaxi, ne bi xipi gue da ꞌyøtꞌe pa da hnequi ꞌnara ntꞌudi de mahetsꞌi pa da hyandiꞌʉ ua xi majua̱ni mrá ꞌmɛhni Ajua̱.  
\v 12 Nuꞌbʉ́ ra Jesu xi bi ꞌyɛnga ꞌnara nga̱ꞌtsi ne bi ꞌñena: 
\p ―¿Hanja núꞌahʉ guí ꞌbʉhʉ mapaya guí ahʉ ga øtꞌa ꞌnara ntꞌudi? Xi majua̱ni dí xiꞌahʉ gue nuga hinga uꞌtꞌahʉ ni ꞌnara ntꞌudi. 
\p  
\v 13 Nuꞌbʉ́ nuꞌá̱ ꞌbestho bi zohniꞌʉ ne bi yopa bøxa ja ra motsa pa bi ma riꞌnandi ra ndehe. 
\s1 Ra nzoi de ya fariseo 
\r (Mt. 16:5-12) 
\p  
\v 14 Ha nuyá nxadi xqui pumfri da hña̱xa ꞌraya thuhme, hønsɛ ꞌnatho mi hña̱ꞌʉ ja ra motsa.  
\v 15 Nepʉ ra Jesu bi zofoꞌʉ ne bi ꞌñembi: 
\p ―Jamasuhʉ de yá nzoi ya fariseo ne rá nzoi ra Erode. 
\p  
\v 16 Nuꞌbʉ́ yá nxadi bi ꞌñémsɛꞌʉ ꞌna ngu ꞌna: 
\p ―Nuní xicjʉ njabʉ ngueꞌa̱ hindí ha̱hʉ ra thuhme. 
\p  
\v 17 Pe ra Jesu bi ba̱tho te mi beñꞌʉ ne bi ꞌñembabiꞌʉ: 
\p ―¿Hanja guí ꞌñémfʉ gue otho ra thuhme? ¿Ha gue nsøcthoꞌa̱ oda ri mfenihʉ? ¿Ha gue hingui tsoda ri mfenihʉ de núꞌa̱ ra tsꞌɛdi dí pɛꞌtsi? Xi xá me ri corasohʉ.  
\v 18 Ja ri dahʉ pe hinguí hanthʉ, ne ja ri guhʉ pe hinguí øhʉ, nixi guí beñhʉ núꞌa̱ stá øtꞌe co núꞌʉ ya thuhme.  
\v 19 Xi núꞌbʉ ndá xɛni núꞌʉ cʉtꞌa ya thuhme ne dá ꞌuinga cʉtꞌa ꞌmo ya ja̱ꞌi, ¿hangu ya ꞌbøtsꞌe gá xɛca thuhme bi bongui xa̱? 
\p Y nuꞌʉ́ bi da̱di bi ꞌñena: 
\p ―ꞌRɛtꞌamayoho ꞌbøtsꞌe. 
\p  
\v 20 Nepʉ bi ꞌñena: 
\p ―Nehe xi núꞌbʉ ndá xɛni núꞌʉ yoto ya thuhme ne dá ꞌuinga goho ꞌmo ya ja̱ꞌi, ¿hangu ya ꞌbøtsꞌe gá xɛca thuhme bi bongui xa̱? 
\p Y nuꞌʉ́ bi ꞌñena: 
\p ―Yoto ꞌbøtsꞌe. 
\p  
\v 21 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi ꞌñembiꞌʉ: 
\p ―¿Y ne njabʉ hinxa zoda ri mfenihʉ de nuna ra tsꞌɛdi dí hña̱? 
\s1 Ra Jesu bi ꞌyøthe ꞌnara goda nuni Betsaida 
\p  
\v 22 Nuꞌbʉ́ ra Jesu ne yá nxadi bi zøni ja ra hai Betsaida, ne ja guehni bá tsꞌimpabi ꞌnara goda, y núꞌʉ toꞌo bá tsi bi ba̱ntebi gue da hñuxa rá ꞌyɛ ja gueꞌa̱ pa da ña̱ni.  
\v 23 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi cʉhna ra goda pa bi gʉca møte de ra hnini, ne bi goꞌtsuabi rá jini ja yá da, ne bi hñuxa yá ꞌyɛ ja gueꞌa̱, ne bi ꞌñembi: 
\p ―¿Ha gue ja te guí handi? 
\p  
\v 24 Y nuꞌá̱ bi zøtꞌa yá da ne bi ꞌñena: 
\p ―Dí handa ya ja̱ꞌi di ꞌyo pe di hnequi ngu ya za. 
\p  
\v 25 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi yopa hñuꞌtsua yá ꞌyɛ ja yá da núꞌa̱ ra goda, ne nuꞌá̱ bi ña̱ni ne xi bi hyandi xá hño gatho.  
\v 26 Nepʉ ra Jesu bi mɛhni da ma rá ngu, ne bi hña̱cuabi gue hinda yʉtꞌa ja ra hnini pa hinda xipa ya ja̱ꞌi de guehni. 
\s1 Ra Pedro bi ma̱ gue ra Jesu go gueꞌa̱ ra Cristo 
\r (Mt. 16:13-20; Lc. 9:18-21) 
\p  
\v 27 ꞌMɛfa ra Jesu bi ma co yá nxadi ja ya tꞌʉca hnini núꞌʉ mi ja guetbʉ ra da̱hni Cesarea de Filipo. Y de má ꞌñu núꞌá̱ bi ꞌyamba yá nxadi ne bi ꞌñembi: 
\p ―¿Ha hingá øhʉ ya ja̱ꞌi ma̱ toꞌoguiga? 
\p  
\v 28 Nuꞌbʉ́ nuꞌʉ́ bi da̱di ne bi ꞌñena: 
\p ―ꞌRa ena gue go gueꞌe grá Xuua Xiꞌtsate, maꞌra ena grá ba̱di Elía, ha nu maꞌra ena gue go gueꞌe ꞌna de núꞌʉ maꞌra yá ꞌmɛhni Ajua̱ núꞌʉ mi ꞌbʉi mayaꞌbʉ. 
\p  
\v 29 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi ꞌyambiꞌʉ ne bi ꞌñembi: 
\p ―Xiꞌahʉ, ¿te guí ma̱ñhʉ de gueque? 
\p Y ra Pedro bi da̱di ne bi ꞌñembi: 
\p ―Nuꞌi go gueꞌe grá Cristo xpá mɛñꞌaꞌi Ajua̱ pa gui nda̱. 
\p  
\v 30 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi hñuꞌmba ra hña̱ gue hinda xipa maꞌra ya ja̱ꞌi mi toꞌoꞌa̱. 
\s1 Ra Jesu bi ma̱ de rá du 
\r (Mt. 16:21-28; Lc. 9:22-27) 
\p  
\v 31 Nepʉ ra Jesu bi mʉdi bi xipabi yá nxadi núꞌa̱ ma da tꞌøꞌtuabi, ne bi ꞌñembiꞌʉ: 
\p ―Núꞌa̱ Toꞌo bi e bi Nja̱ꞌi pɛꞌtsi ma da sufri ndunthi. Ya nda̱xjua nda̱ ne ya nda̱ gá macja̱ ne ya xahnate de ra ley ma da ʉtsa asta da hñu yá mʉi da hyo, pe rá hñupa da yopa nte de rá du. 
\p  
\v 32 Bi xipiꞌʉ co ya noya hinxá hñei, hangue ra Pedro bi gʉqui ꞌnambʉ ne bi mʉdi bi zʉi pa hinda ꞌyøtꞌe njabʉ.  
\v 33 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi mpʉntsꞌi ne bi hyanda gatho yá nxadi ne bi zʉi ra Pedro bi ꞌñembi: 
\p ―¡ꞌUegue de gueque, nuꞌi guí ha̱mpa rá tsꞌɛdi ra Satá hangue guí xica njabʉ! Ngueꞌa̱ nuꞌí hinguí ma̱ ngu núꞌa̱ ma̱nga Ajua̱, nuꞌí guí øtꞌa núꞌa̱ go yá paha ya ja̱ꞌi. 
\p  
\v 34 Nepʉ bi zohna yá nxadi ne ya ja̱ꞌi ne bi ꞌñembabiꞌʉ: 
\p ―Nuꞌa̱ tóꞌo da ne da dɛngagui, hinda za da ꞌyøtꞌe núꞌa̱ go rá paha sɛhɛ. Mahyoni da dɛngagui masque da tho ya ntꞌʉtsate ne ya ꞌbɛtsa asta rá du.  
\v 35 Nuꞌa̱ tóꞌo da ña̱nga rá te por hinda dɛngagui, núꞌá̱ ma da ꞌbɛdi rá te. Pe nuꞌa̱ tóꞌo da ꞌñɛi pa da du po rá ngueque ne po ra ma̱ca noya, núꞌá̱ da zʉ rá te pa nza̱ntho.  
\v 36 ¿Te rá ꞌbɛ da da̱ha̱ ꞌnara ja̱ꞌi ꞌbʉ da mɛꞌtsa gatho ya hño de ra ximhai, y ne da ꞌmɛdi rá te? Otho.  
\v 37 Ngueꞌa̱ ni ꞌna de nuya hñoꞌʉ hinda za da pøhøbi rá te.  
\v 38 Nuꞌa̱ tóꞌo da gøngagui ne da ntsa da ma̱nga ma noya ja yá thandi ya ꞌyøtꞌatsꞌoqui gá ja̱ꞌi ne ya ꞌña̱gamfri, ꞌmɛfa necagui ma ga ma̱ gue hindí pa̱diꞌa̱ nehe nu xcrá yopa pengaua. Nura paꞌa̱ ma ga ꞌñoꞌbe ya ɛnxɛ, ne ga hnequi co rá nsunda Ajua̱ ma Dada. 
\c 9  
\p  
\v 1 Nehe ra Jesu bi ꞌñembabiꞌʉ: 
\p ―Xi majua̱ni dí xiꞌahʉ, ꞌra de gueꞌahʉ guí ꞌbʉhʉua gri tethohʉ ma gui hyanduahʉ rá tsꞌɛdi ra Nda̱ de mahetsꞌi sta ꞌñehe. 
\s1 Bi mpadi rá ꞌbai ra Jesu 
\r (Mt. 17:1-13; Lc. 9:28-36) 
\p  
\v 2 Rá ꞌrato ma pa, ra Jesu bi zixa ra Pedro, ra Cobo ne ra Xuua, ne bi ma sɛhɛꞌʉ ja ꞌnara tꞌøhø xá hñetsꞌi. Y ne de guehni ja bi mpadini rá ꞌbai ra Jesu ja yá thandiꞌʉ.  
\v 3 Nurá he xi bi huɛxqui ne xi bi tꞌaxqui ngu ra tsɛ, y joꞌo ni ꞌnara meni nuua ja ra ximhai da japi da tꞌaxca ꞌnara he nguꞌa̱.  
\v 4 Nepʉ de guehni nuyá nxadi bi hyandiꞌʉ gue mi ña̱uiꞌa̱ ndu ra Elía ne ndu ra Moise núꞌʉ myá ꞌmɛhni Ajua̱.  
\v 5 Hangue nura Pedro bi ꞌñembabi ra Jesu: 
\p ―Ma Xahnateꞌi, ¡pøde xá hño ga ꞌbʉhʉua! Xiꞌbʉ ga hocje hñu ya zi ja̱ꞌtsi, ꞌna pa gueꞌe, maꞌna pa ra Moise, ha nu maꞌna pa ra Elía. 
\p  
\v 6 Nuya nxadi xi bi ntsu, hangue ra Pedro ngu bi ꞌbɛ rá mfeni ne himi pa̱ núꞌa̱ mi ma̱.  
\v 7 Nepʉ bi goꞌmiꞌʉ ꞌnara guui, ne de guehni ja ra guui bi ntꞌøde ꞌnara noya bi ꞌñena: 
\p ―Nuna guehna ma hma̱ca Tꞌʉ. ꞌYøhʉ núꞌa̱ ma̱. 
\p  
\v 8 Y ꞌmɛfa ya nxadi bi hyandi gue ya mi joꞌoni núꞌʉ maꞌra, hønsɛ ra Jesu mi ꞌbasɛni. 
\p  
\v 9 Y nu mi ga̱iꞌʉ de ra tꞌøhø, ra Jesu bi hñuꞌmba ra hña̱ núꞌʉ hñu yá nxadi, ne bi ꞌñembi: 
\p ―Oto xqui ma gui xiphʉ de núꞌa̱ xcá hyanthʉ asta hinda yopa nte de rá du Núꞌa̱ Toꞌo bi e bi Nja̱ꞌi. 
\p  
\v 10 Hangue núꞌʉ hñu ya nxadi hinto bi xipabi de núꞌa̱ xqui hyantꞌʉ. Pe nuꞌʉ́ mri ꞌñámbi ꞌna ngu maꞌna, ne mi eñꞌʉ: 
\p ―¿Te rí bønga núꞌa̱ ra noya bi ꞌñena gue asta hinda yopa nteꞌa̱ de rá du? 
\p  
\v 11 Nuꞌbʉ́ nuꞌʉ́ bi ꞌyambabiꞌa̱ ne bi ꞌñembabi: 
\p ―¿Hanja enga ya xahnate de ra ley gue ꞌmɛtꞌo ma da ꞌñehe ra Elía nepʉ ja da ꞌñehe ra Cristo núꞌa̱ rá ꞌmɛhni Ajua̱ pa da e da nda̱? 
\p  
\v 12 Nuꞌbʉ́ nura Jesu bi da̱di ne bi ꞌñembabiꞌʉ: 
\p ―Ha̱ha̱, go rá mʉdi ma da ꞌñehe ra Elía pa da zofo ya ja̱ꞌi da ñobri de yá tsꞌoqui ja rá thandi Ajua̱, nepʉ ja da ꞌñehe Núꞌa̱ Toꞌo bi e bi Nja̱ꞌi. ¿Xi te ma̱nga ja ra Ma̱ca Tꞌofo de Núꞌa̱ Toꞌo bi e bi Nja̱ꞌi? Nuꞌa̱ ma̱, ma̱ gue ma da tho ya ʉgui ne da tꞌʉtsa.  
\v 13 Pe de núꞌa̱ gá ꞌyangahʉ de ra Elía, dí xiꞌahʉ gue ya xa zøhøꞌa̱, y nuya ja̱ꞌi bi ꞌyøꞌtuabi núꞌa̱ go bi neꞌʉ, ngu xa ntꞌofo ja ra Ma̱ca Tꞌofo njabʉ bi tꞌøꞌtuabiꞌa̱. 
\s1 Ra Jesu bi ꞌyɛmba ꞌnara tsꞌonda̱hi ꞌnara tsꞌʉntꞌʉ 
\r (Mt. 17:14-21; Lc. 9:37-43) 
\p  
\v 14 Nu de ya xqui mencꞌʉ de ja ra tꞌøhø y ya mi ma da zøhø habʉ mi ꞌbʉi núꞌʉ maꞌra ya nxadi, bi hyanda ꞌnara da̱nga hmuntsja̱ꞌi xqui gotꞌatho núꞌʉ maꞌra ya nxadi, ne mi ꞌbahuini ya xahnate de ra ley mri ntsanoyauiꞌʉ.  
\v 15 Ha nu mi hyanda ya ja̱ꞌi bi zønga ra Jesu, himi pa̱di te da beñꞌʉ, ne bi nestꞌihi bi ma bá zɛngua.  
\v 16 Ha nura Jesu bi ꞌyambabi yá nxadi ne bi ꞌñembi: 
\p ―¿Te ma noya nguí ma̱ñhʉ con guehyʉ? 
\p  
\v 17 Nepʉ ꞌnara ja̱ꞌi núꞌa̱ mi ꞌba ja ra hmuntsja̱ꞌi bi da̱di ne bi ꞌñena: 
\p ―Ma Xahnateꞌi, dra zinꞌaua ꞌnama tꞌʉ pɛꞌtsa ꞌnara tsꞌonda̱hi xa japi xa ngone.  
\v 18 Y nura ora da ꞌñá̱mbabi ri japi da dagui habʉraza, ne asta ri gustꞌa yá tsꞌi ne ɛntsꞌa ra fʉgui ja rá ne, y ya xi xa papa rá mʉi. Ya stá xipa ri nxadi pa da ꞌyɛmbahma̱ nura tsꞌonda̱hiꞌa̱, pe nuyʉ hinxa za xa ꞌyɛmbabi. 
\p  
\v 19 Nuꞌbʉ́ nura Jesu bi da̱di ne bi ꞌñena: 
\p ―¡Gyá ꞌña̱gamfrihʉ! ¿Asta haꞌmʉ gui camfrihʉ? ¿Asta haꞌmʉ ma ga tsɛꞌtꞌa ri ꞌmʉihʉ? Bá tsincahʉua núꞌa̱ ra tsꞌʉntꞌʉ. 
\p  
\v 20 Nuꞌbʉ́ nuꞌʉ́ bi ziꞌtsuabi núꞌa̱ ra tsꞌʉntꞌʉ, ha nura tsꞌonda̱hi nu mi hyanda ra Jesu mi ꞌbahni, bi japa núꞌa̱ ra tsꞌʉntꞌʉ bi dagui ne mi ta̱ni ne mi ɛntsꞌa ra fʉgui ja rá ne.  
\v 21 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi ꞌyamba rá dada núꞌa̱ ra tsꞌʉntꞌʉ ne bi ꞌñembi: 
\p ―¿Hangu pɛꞌtsi de xa mʉdi njani? 
\p Ha nuꞌá̱ bi ꞌñena: 
\p ―Desde mi notsi ya mi njani.  
\v 22 Ndunthi ya ꞌmiꞌqui ra tsꞌonda̱hi høtꞌa ja ra tsibi o ja ya mothe pa da hyo hma̱ha̱. Hangue ꞌbʉ da za te gui ꞌyøꞌtuahma̱, huegahe gui faxcahe. 
\p  
\v 23 Nepʉ ra Jesu bi ꞌñembabi: 
\p ―Nuꞌi guí ena: ꞌBʉ da za. ꞌBʉ ja ri jamfri ha̱, gatho da za. 
\p  
\v 24 Nuꞌbʉ́ rá dada núꞌa̱ ra tsꞌʉntꞌʉ bi da̱di ntsꞌɛdi ne bi ꞌñena: 
\p ―¡Dí camfri, pe faxcagui pa maꞌna ga camfri! 
\p  
\v 25 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi hyandi gue ra hmuntsja̱ꞌi mi ꞌyo rí tsꞌiꞌmiꞌa̱, hangue nuꞌá̱ ꞌbestho bi ꞌñembabi ra tsꞌonda̱hi: 
\p ―Núꞌi tsꞌonda̱hi go xcá japi xa ngone ne xa ngogu nuna tsꞌʉntꞌʉ, pe nubyá nuga dí ꞌbɛpꞌaꞌi gui pøni de guehni ne hinhyaꞌmʉ gui yopa cʉtꞌa maꞌnaꞌqui. 
\p  
\v 26 Nepʉ núꞌa̱ ra tsꞌonda̱hi bi mafi, ha núꞌa̱ ra tsꞌʉntꞌʉ bi ꞌñá̱mba ra ndusɛ maꞌnaꞌqui, y ra oraꞌa̱ bi bønga ra tsꞌonda̱hi. Ha núꞌa̱ ra tsꞌʉntꞌʉ mi ꞌbɛni ꞌñena xqui du. Ne ndunthi ya ja̱ꞌi bi ꞌñena gue xqui du.  
\v 27 Pe ra Jesu bi mipa rá ꞌyɛ pa bi gʉtsꞌiꞌa̱, nepʉ nura tsꞌʉntꞌʉ ꞌbestho bi ꞌmai. 
\p  
\v 28 Y nu mi yʉtꞌa ra Jesu ja ra ngu núꞌa̱ xqui mihi, yá nxadi bi ꞌyambabi ne bi ꞌñembabi: 
\p ―¿Hanja himbi za dá ɛñhe núꞌa̱ ra tsꞌonda̱hi? 
\p  
\v 29 Nuꞌbʉ́ nuꞌá̱ bi ꞌñembabiꞌʉ: 
\p ―Ya tsꞌonda̱hi ngu núꞌa̱ dá ɛnibya, nuꞌʉ́ da za da ꞌyɛni ꞌna, pe mahyoni da ayuna ꞌna ne da ꞌyapabi Ajua̱ con gatho rá mʉi. 
\s1 Ra Jesu bi yopa ma̱ de rá du 
\r (Mt. 17:22-23; Lc. 9:43-45) 
\p  
\v 30 Nepʉ nuꞌʉ́ bi bøni de guehni, bi gatꞌi ja ra hai Galilea, y ra Jesu himi ne to xa ba̱di ua mi ꞌyoni,  
\v 31 ngueꞌa̱ mi xahna yá nxadi, mi embabiꞌʉ: 
\p ―Núꞌa̱ Toꞌo bi e bi Nja̱ꞌi ma da tꞌɛntꞌua ja yá ꞌyɛ ya ja̱ꞌi, ha nuꞌʉ́ ma da hyo, pe rá hñupa ma da yopa nte de rá du. 
\p  
\v 32 Pe nuyá nxadi himbi ba̱di te mri bønga nuya noya bi xipabiꞌʉ, ne mi tsu da ꞌyambabi. 
\s1 Núꞌa̱ toꞌo maꞌna ma da nja rá nsu 
\r (Mt. 18:1-5; Lc. 9:46-48) 
\p  
\v 33 Nepʉ bi yopa menguiꞌʉ pa Ncapernau ne bi yʉtꞌi mbo ja ra ngu núꞌa̱ xqui mihi. Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi ꞌyambabi yá nxadi ne bi ꞌñembi: 
\p ―¿Te rá ꞌbɛ nguí ma̱ñhʉ má ꞌñu? 
\p  
\v 34 Pe nuꞌʉ́ hinte bi da̱di, ngueꞌa̱ de má ꞌñu mi ntsanoyasɛꞌʉ ne mri ꞌñámbi toꞌo ꞌna de gueꞌʉ da uaꞌa̱ da ma̱.  
\v 35 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi hñudi ne bi zofo núꞌʉ ꞌrɛtꞌamayoho yá nxadi ne bi ꞌñembabi: 
\p ―Nuꞌa̱ tóꞌo da ne da nda̱ngui, osta ma da ꞌñetsꞌi. Nuꞌa̱ da ꞌyøtꞌe, dá mɛpa núꞌʉ maꞌra. 
\p  
\v 36 Nepʉ bi ꞌbaꞌma ꞌnara zi ba̱tsi madetho de yá nxadi, nepʉ bi dɛtsꞌi ne bi ꞌñembabiꞌʉ: 
\p  
\v 37 ―Nuꞌa̱ tóꞌo da umba ntsaya de ja ma thuhu ꞌnara zi ba̱tsi ngu núna drí dɛtsꞌi, ja ra uɛnda go ꞌraca ntsaya. Y nuꞌa̱ tóꞌo ꞌraca ntsaya, ja ra uɛnda go umba ntsaya Ajua̱ ma Dada núꞌa̱ toꞌo bá pɛncaguiua. 
\s1 Nuꞌʉ tóꞌo hingui ʉtsaguihʉ, go gueꞌʉ ꞌbʉi con guecjʉ 
\r (Lc. 9:49-50; Mt. 10:42) 
\p  
\v 38 Nuꞌbʉ́ ra Xuua bi ꞌñembi: 
\p ―Ma Xahnateꞌi, stá hanthe ꞌnara ja̱ꞌi gue de ri thuhu mi ɛnga ya tsꞌonda̱hi, y nuje dá ha̱cuahe gue ya hinda ꞌyøtꞌa njabʉ, ngueꞌa̱ nura ja̱ꞌiꞌa̱ hingui ꞌyo ꞌnadbʉ con guecjʉ. 
\p  
\v 39 Pe ra Jesu bi da̱di: 
\p ―Oguí ha̱cuahʉ, ngueꞌa̱ nuꞌa̱ tóꞌo da ꞌyøtꞌa ꞌnara ntꞌudi de ma thuhuga, nuꞌá̱ hinga ꞌbestho ma da pata rá mfeni nixi da ña̱maꞌñʉ de gueque.  
\v 40 Ngueꞌa̱ núꞌʉ hingui ʉtsaguihʉ, go gueꞌʉ ꞌbʉi con guecjʉ.  
\v 41 Ha nuꞌa̱ tóꞌo da ꞌraꞌahʉ ma̱di tsꞌʉ ra zi dehe de ja ma thuhu ngueꞌa̱ guí tɛngahʉ, nura ja̱ꞌiꞌa̱ ma da hña̱nga rá tha̱ha̱. 
\s1 Ra Jesu bi ma̱ gue ga nsuhʉ pa hinga øthʉ ya tsꞌoqui 
\r (Mt. 18:6-9; Lc. 17:1-2) 
\p  
\v 42 Nuꞌa̱ tóꞌo da tsꞌocua rá mfeni ꞌna de gue nuya ya zi ba̱tsi xa gamfrigui, núꞌa̱ ra ja̱ꞌiꞌa̱ maꞌna xá hño da tsꞌʉtua ja rá ꞌyʉga ꞌnara do strá hñʉ ne dra thøtꞌa ja ra ndehe.  
\v 43 Nuꞌbʉ ꞌnari ꞌyɛ jaꞌaꞌi gui ꞌyøtꞌa ꞌnara tsꞌoqui, maꞌna xá hño hyɛqui, ngueꞌa̱ maꞌna xá hño gui cʉtꞌa habʉ bí ja ra te pa nza̱ntho co ꞌnada ri ꞌyɛ, que di ja yoho ri ꞌyɛ ne gui ma ja ra nidu habʉ hinhyaꞌmʉ ma da huetꞌa ra tsibi.  
\v 44 Y nuni ja bí ꞌbʉhni nehe ya zuꞌue núꞌʉ da zipa yá ngø núꞌʉ toꞌo da zønini, ne bí zø ra tsibi pa nza̱ntho.  
\v 45 Ha nuꞌbʉ ꞌnari ua jaꞌaꞌi gui ꞌyøtꞌa ꞌnara tsꞌoqui, maꞌna xá hño hyɛqui, ngueꞌa̱ maꞌna xá hño gui cʉtꞌa habʉ bí ja ra te pa nza̱ntho co ꞌnada ri ua, que di ja yoho ri ua ne gui ma ja ra nidu habʉ hinhyaꞌmʉ ma da huetꞌa ra tsibi.  
\v 46 Y nuni ja bí ꞌbʉhni nehe ya zuꞌue núꞌʉ da zipa yá ngø núꞌʉ toꞌo da zønini, ne bí zø ra tsibi pa nza̱ntho.  
\v 47 Ha nuꞌbʉ ꞌnari da jaꞌaꞌi gui ꞌyøtꞌa ꞌnara tsꞌoqui, maꞌna xá hño hña̱i, ngueꞌa̱ maꞌna xá hño gui cʉtꞌa habʉ bí manda Ajua̱ co ꞌnada ri da, que di ja yoho ri da ne gui ma ja ra nidu habʉ hinhyaꞌmʉ ma da huetꞌa ra tsibi.  
\v 48 Y nuni ja bí ꞌbʉhni nehe ya zuꞌue núꞌʉ da zipa yá ngø núꞌʉ toꞌo da zønini, ne bí zø ra tsibi pa nza̱ntho. 
\p  
\v 49 Ngueꞌa̱ gathoꞌihʉ mahyoni gui tsɛthʉ ya tsꞌothogui ne hingui ꞌyøthʉ núꞌa̱ go ri hnesɛhʉ, pa njabʉ gui pøñhʉ xá hño ja rá thandi Ajua̱. Ma gui njahʉ nehe ngu ya ꞌbaha núꞌʉ tꞌumbabi Ajua̱, núꞌʉ́ pɛꞌtsi da da̱ ja ra tsibi pa da hogui ne tꞌʉꞌtsua ra u.  
\v 50 Xá hño ra u, pe nuꞌbʉ ya da ꞌbɛ rá hño, ¿hanja da za da cʉqui? Hingui tsa. Nuꞌahʉ njahʉ ngu ra hoga u, ꞌyøthʉ xá hño, ne ꞌbʉhʉ co ꞌnara hogaꞌmʉi ꞌna ngu ꞌna. 
\c 10  
\s1 Ra Jesu bi ma̱ de ra nxuni 
\r (Mt. 19:1-12; Lc. 16:18) 
\p  
\v 1 Nepʉ ra Jesu bi bønga de Ncapernau, ne bi ꞌño ja ra hai Judea ne ja ra hai riꞌnandi ra da̱the Jordá. Y nehe ja guehni bi muntsꞌni ndunthi ya ja̱ꞌi, ne ra Jesu bi mʉdi bi xahni ngu mrá nza̱iꞌa̱.  
\v 2 Nuꞌbʉ́ bi jonga ꞌraya fariseo pa da xaxi, hangue bi ꞌyamba ꞌnara ntꞌani bi ꞌñembabi: 
\p ―¿Ha gue ja ra nsɛqui da hyɛpʉ rá ꞌbɛhña̱ ꞌnara ꞌñøhø? 
\p  
\v 3 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi ꞌyambabiꞌʉ nehe, ne bi ꞌñembabi: 
\p ―Xi ra Moise, ¿te bi xiꞌahʉ de gueꞌa̱? 
\p  
\v 4 Y ya fariseo bi da̱di ne bi ꞌñena: 
\p ―Nura Moise bi unga nsɛqui gue da thoca ꞌnara tꞌofo dega nxuni, ne njabʉ ha̱, da za da nxungüi rá ꞌbɛhña̱ ꞌnara ꞌñøhø. 
\p  
\v 5 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi ꞌñembabiꞌʉ: 
\p ―Nura Moise bi unga nsɛqui gue da tꞌøtꞌa njabʉ ngueꞌa̱ nuꞌahʉ́ xi xa megui ri corasohʉ.  
\v 6 Pe desde rá mʉdi himi njabʉ, ngueꞌa̱ ra Ma̱ca Tꞌofo ena gue Ajua̱ “bi hyoca ra ꞌñøhø ne ra ꞌbɛhña̱”.  
\v 7 “Hangue ꞌnara ꞌñøhø da zopʉ rá dada ne rá na̱na̱ pa go da ꞌmʉhui rá ꞌbɛhña̱,  
\v 8 y de ri yoho, ya da ꞌnatho.” Njabʉ ma̱nga ra Ma̱ca Tꞌofo. Hangue núꞌa̱ ra ꞌñøhø ne núꞌa̱ ra ꞌbɛhña̱ ya ri ꞌnatho, hingue ri yoho.  
\v 9 Hangue núꞌʉ xa pɛhna Ajua̱, ni ꞌnara ja̱ꞌi hinda za da ꞌuequeꞌʉ. 
\p  
\v 10 Y nu mi mencꞌʉ pa ja ra ngu habʉ xqui mihi, yá nxadi ra Jesu bi ꞌyambiꞌʉ nehe de ra nxuni.  
\v 11 Hangue nuꞌá̱ bi ꞌñembabiꞌʉ: 
\p ―Nuꞌa̱ tóꞌo da hyɛpʉ rá ꞌbɛhña̱ ne da ntha̱tui maꞌna, ya bi ꞌyøtꞌa ꞌnara tsꞌoqui ngueꞌa̱ xa hyɛpʉ núꞌa̱ rá mʉdi ꞌbɛhña̱ xa ntha̱tui.  
\v 12 Ha nuꞌbʉ ꞌnara ꞌbɛhña̱ da hyɛpʉ rá da̱me ne da ntha̱tui maꞌna ra ꞌñøhø, ya bi ꞌyøtꞌa ꞌnara tsꞌoqui ngueꞌa̱ xa hyɛpʉ núꞌa̱ rá mʉdi da̱me xa ntha̱tui. 
\s1 Ra Jesu bi ja̱pa ya ba̱tsi 
\r (Mt. 19:13-15; Lc. 18:15-17) 
\p  
\v 13 ꞌMɛfa, bi tsꞌiꞌtsua ya ba̱tsi ra Jesu pa da hñuxa rá ꞌyɛ ja gueꞌʉ pa da ja̱pi. Pe nuyá nxadi bi mʉdi bi guui núꞌʉ toꞌo mri zi ya ba̱tsi.  
\v 14 Pe nu mi hyanda ra Jesu gue mi øtꞌa njabʉ yá nxadi, nuꞌá̱ bi bø rá cuɛ ne bi ꞌñembabiꞌʉ: 
\p ―Oguí ha̱cuahʉ ya zi ba̱tsi da ꞌñe da zʉcagui, ngueꞌa̱ nuꞌʉ tóꞌo da ꞌmʉi ja rá hmanda Ajua̱, mahyoni da nja ngu nuya ya zi ba̱tsi.  
\v 15 Xi majua̱ni dí xiꞌahʉ, nuꞌa̱ tóꞌo hinda nja ngu ꞌnara zi ba̱tsi pa da ꞌmʉi ja rá hmanda Ajua̱, hinda za da yʉtꞌa ja rá hmanda Ajua̱. 
\p  
\v 16 Nepʉ ra Jesu bi dɛxa ya zi ba̱tsi ne bi hñuxa yá ꞌyɛ ja gueꞌʉ ne bi ꞌyapabi Ajua̱ rá Dada da ja̱piꞌʉ. 
\s1 ꞌNara ba̱sja̱ꞌi mrá rico bi ña̱ui ra Jesu 
\r (Mt. 19:16-30; Lc. 18:18-30) 
\p  
\v 17 Y de ya mi ꞌbaꞌñu ra Jesu, bi zøhø ꞌnara ꞌñøhø mbra nestꞌihi, ne bi ndandiña̱hmu ja yá uaꞌa̱ ne bi ꞌñembabi: 
\p ―Nuꞌi Xahnate, ꞌnagrá hoja̱ꞌi, ¿te ꞌbɛ da za ga øtꞌe pa da za ga tsʉ ra te pa nza̱ntho? 
\p  
\v 18 Ha nura Jesu bi ꞌñembabi: 
\p ―¿Hanja guí engagui drá hoja̱ꞌi? Hønsɛ ꞌnatho toꞌo ra hoja̱ꞌi, y núꞌá̱ go gueꞌa̱ Ajua̱.  
\v 19 Ya guí pa̱di ndaꞌʉ gueꞌʉ ya hmanda: “Oxqui ntsinga medintha̱ti, oxqui hñote, oxqui mpe, oxqui jʉꞌtsua ya ncꞌuamba ri miquꞌeiui, oxqui hatꞌa ri miquꞌeiui, umba ra tꞌequꞌei ri dada ne ri na̱na̱ ne suꞌʉ.” 
\p  
\v 20 Nuꞌbʉ́ núꞌa̱ ra ꞌñøhø bi da̱di ne bi ꞌñena: 
\p ―Xahnate, gatho nuya hmandaya stá øtꞌe desde stá mba̱tsi. 
\p  
\v 21 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi hyandi dega hma̱te ne bi ꞌñembabi: 
\p ―ꞌNatho núꞌa̱ grí ꞌbɛdi gui ꞌyøtꞌe. Guí ma gui pa gatho núꞌa̱ guí pɛꞌtsi ne gui hyecuabi ya hyoya. Njabʉ ha̱, da za gui hña̱nga ya hoga hño de mahetsꞌi. Nepʉ gui ehe gui tɛngagui ne gui tsɛta gatho núꞌa̱ da ꞌñeꞌaꞌi asta ri du. 
\p  
\v 22 Pe nu mi ꞌyødeꞌa̱ núꞌʉ ya noya bi xipa ra Jesu, xi bi du rá mʉi y bi ma njabʉ co ra dumʉi, ngueꞌa̱ xi mrá rico. 
\p  
\v 23 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi mpʉntsꞌi ne bi hyanda yá nxadi, nepʉ bi ꞌñembabiꞌʉ: 
\p ―¡Xi rá hñei da yʉtꞌa ꞌnara rico ja rá hmanda Ajua̱! 
\p  
\v 24 Ha nuyá nxadi himi pa̱di te da beni de núꞌa̱ xqui ma̱ñꞌa̱. Hangue nuꞌá̱ bi yopa xipa maꞌnaꞌqui ne bi ꞌñembi: 
\p ―Ma zi tꞌʉꞌihʉ, ¡xi rá hñei da yʉtꞌa ja rá hmanda Ajua̱ núꞌʉ toꞌo hu yá mʉi gue co núꞌa̱ te pɛꞌtsi ma da mpøhø!  
\v 25 Maꞌna hinxá hñei da thogui ꞌnara cameyo ja rá gu ꞌnara ꞌyofri que ꞌnara rico da yʉtꞌa ja rá hmanda Ajua̱. 
\p  
\v 26 Hangue nuyá nxadiꞌa̱ maꞌna himi pa̱di te da beni, ne mri ꞌñémbabi ꞌna ngu maꞌna: 
\p ―Nuꞌbʉ njabʉ, ¿toꞌo ja da za da mpøhø? 
\p  
\v 27 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi nhyanduiꞌʉ ne bi ꞌñembi: 
\p ―Ya ja̱ꞌi hingui tsa da mpøhø sɛhɛ, pe co rá mfatsꞌi Ajua̱ ha̱, ngueꞌa̱ pa Ajua̱ hinte rá hñei. 
\p  
\v 28 Nepʉ de gueꞌa̱ bi da̱di ra Pedro ne bi ꞌñembabi: 
\p ―Nuje stá tsohebʉ gatho núꞌa̱ te ndí pɛꞌtshe pa dá tɛnꞌahe. 
\p  
\v 29 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi da̱di ne bi ꞌñembabiꞌʉ: 
\p ―Xi majua̱ni dí xiꞌahʉ, nuꞌʉ tóꞌo da zogui yá ngu, yá cu, yá nju, yá dada, yá na̱na̱, yá ba̱tsi, ne yá hai po rá ngueque ne po rá ngue ra ma̱ca noya,  
\v 30 nuꞌʉ́ ma da hña̱nga núbya mapaya ꞌna nthebe de núꞌa̱ te xa zogui, ngu yá ngu, yá cu, yá nju, yá na̱na̱, yá ba̱tsi, yá hai, masque co ndunthi ra ntꞌʉtsate, y nepʉ rá ñoho ra ꞌmʉi ma da hña̱nga ꞌnara hoga te pa nza̱ntho.  
\v 31 Pe nuꞌʉ tóꞌo ya da̱nguibya, nura paꞌa̱ ma da notsiꞌʉ, ha nuꞌʉ tóꞌo ya notsibya, nura paꞌa̱ ma da nda̱nguiꞌʉ. 
\s1 Ra Jesu bi yopa ma̱ de rá du 
\r (Mt. 20:17-19; Lc. 18:31-34) 
\p  
\v 32 Nura Jesu bi ne ra ꞌñu co yá nxadi pa bi ma Jerusale. Y núꞌá̱ go bi ꞌmɛtꞌoꞌa̱ de gueꞌʉ, y nuꞌʉ́ himi pa̱di te da beni de gueꞌa̱. Hangue nuꞌʉ́ ngu mi tsu, ne mri ꞌbɛfatho de gueꞌa̱. Nepʉ nura Jesu bi ꞌueca ꞌnambʉ núꞌʉ ꞌrɛtꞌamayoho yá nxadi pa bi yopa xipabi gatho núꞌa̱ mi ma da thoguiꞌa̱.  
\v 33 Ne bi ꞌñembabiꞌʉ: 
\p ―Nubya drá maha Jerusale, ne dí ne ga ꞌraꞌahʉ ntꞌøde de Núꞌa̱ Toꞌo bi e bi Nja̱ꞌi. Núꞌá̱ ma dra da de guehni ja yá ꞌyɛ ya nda̱ gá macja̱ ne ya xahnate de ra ley, ne nuꞌʉ́ ma da ꞌyɛꞌmbi da hyo, ne ma da ꞌyɛntꞌuabi ja yá ꞌyɛ núꞌʉ hingyá xodyo pa da hyoꞌa̱.  
\v 34 Nuꞌʉ́ ma da ꞌyøꞌtua ra buhla ne da naꞌmbi ne da zotsꞌi, nepʉ ja da hyoꞌa̱. Pe rá hñupa ma da yopa nte de rá du. 
\s1 Ra Cobo ne ra Xuua bi ꞌyadi ꞌnara favo 
\r (Mt. 20:20-28) 
\p  
\v 35 Nepʉ nura Cobo ne ra Xuua núꞌʉ yá tꞌʉ ra Sebedeo bi joni ja ra Jesu ne bi ꞌñembabi: 
\p ―Ma zi Xahnateꞌihe, dí ne gui øtcahe ra ma̱te gui ꞌracje núꞌa̱ ma ga aꞌaꞌihe. 
\p  
\v 36 Nuꞌbʉ́ nuꞌá̱ bi da̱tuabiꞌʉ ne bi ꞌñembabi: 
\p ―¿Te rá ꞌbɛ guí ne ga øꞌtꞌahʉ? 
\p  
\v 37 Y nuꞌʉ́ bi ꞌñena: 
\p ―Dí nehe ga hudihe ꞌna ja ri ꞌñɛi, ꞌna ja ri nga̱ha̱, nu xcrí hñudi ja ri hudi de ri tsꞌʉtbi. 
\p  
\v 38 Pe ra Jesu bi ꞌñembabiꞌʉ: 
\p ―Nixi hinguí pa̱hʉ núꞌa̱ guí ahʉ. ꞌBʉ guí ahʉ njabʉ, ¿ha guí hanthʉ gui tsɛthʉ ya tsꞌothogui ngu núꞌʉ ma ga thoguiga, ne gui tsɛthʉ ya ʉgui ngu núꞌʉ ma ga tsɛtca? 
\p  
\v 39 Ha nuꞌʉ́ bi da̱di ne bi ꞌñembabi: 
\p ―Ha̱ha̱, ga tsɛthe. 
\p Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi ꞌñembabiꞌʉ: 
\p ―Majua̱ni ma gui tsɛthʉ ya tsꞌothogui ne ma gui tsɛthʉ ya ʉgui ngu núꞌʉ ma ga tsɛtca.  
\v 40 Pe nuga hingo ma ga huancá toꞌo ma da hñudi ja ma ꞌñɛi ne ja ma nga̱ha̱. Numa Dada go gueꞌa̱ pa̱di toꞌo ma da hñudini. 
\p  
\v 41 Pe nu mi ꞌyøde núꞌʉ má ꞌrɛtꞌa ya nxadi gue ra Cobo ne ra Xuua mi adi da hñuhui ra Jesu, nuꞌʉ́ bi bø yá cuɛ ngueꞌa̱ hanja go mi adi da hñuhniꞌʉ.  
\v 42 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi zohna yá nxadi ne bi ꞌñembabi: 
\p ―Guí pa̱hʉ xá hño gue nuya da̱nga nda̱ de guecua ja ra ximhai ri manda gatho yá hnini, ne núꞌa̱ go da ma̱ñꞌʉ go gueꞌa̱ da tꞌøtꞌe.  
\v 43 Pe nuꞌahʉ́ oxqui ma gui ꞌyøthʉ njabʉ. ꞌBʉ ꞌna de gueꞌahʉ guí ne gui nda̱nguihʉ, mahyoni go gui pɛphʉ nuyʉ maꞌra.  
\v 44 Ne nuꞌbʉ ꞌna de gueꞌahʉ guí ne gui nda̱hʉ de nuyʉ maꞌra, mahyoni go gui ꞌmɛgohʉ.  
\v 45 Núꞌa̱ Toꞌo bi e bi Nja̱ꞌi, nuꞌá̱ hinxpá ꞌñehe pa go da ꞌbɛpabi, nuꞌá̱ xpá ꞌñehe pa go da ꞌmɛgo ne pa da unga rá te pa da guꞌtua gatho yá tsꞌoqui ya ja̱ꞌi. 
\s1 Ra Jesu bi ꞌyøthe ra Bartimeo mrá goda 
\r (Mt. 20:29-34; Lc. 18:35-43) 
\p  
\v 46 Nepʉ ra Jesu bi zønga Jericó co yá nxadi, ne ꞌbestho bi bøni de guehni ne bi dɛni ꞌnara hmuntsja̱ꞌi. Y nuni ja ra ña̱nga ꞌñu mi huhni ꞌnara goda mrá thuhu ra Bartimeo mrá tꞌʉ ra Timeo, mi huhni mi pɛti.  
\v 47 Y nu mi ꞌyøde gue go mi gueꞌa̱ ra Jesu me Nasare núꞌa̱ ya mi ma da thohni, nuꞌbʉ́ nuꞌá̱ bi mʉdi bi mafi ne bi ꞌñena: 
\p ―¡Nuꞌi Jesu, rá Tꞌʉꞌi ndu ra nda̱ Davi, huegagui! 
\p  
\v 48 Pe ndunthi ya ja̱ꞌi bi zʉi ne bi ꞌñembabi da goꞌta rá ne. Pe nuꞌá̱ maꞌna xi mi mafi ntsꞌɛdi mi ena: 
\p ―¡Nuꞌi rá Tꞌʉꞌi ndu ra nda̱ Davi, huegagui! 
\p  
\v 49 Mi ꞌyøde ra Jesu ꞌbestho bi ꞌmai, ne bi mɛhni to da tsimpa núꞌa̱ ra goda. Y nuꞌʉ́ bá maꞌtiꞌa̱ ne bi ꞌñembabi: 
\p ―ꞌBai bá ehe, oguí tu ri mʉi, bí tøpꞌaꞌi ꞌna̱. 
\p  
\v 50 Nuꞌbʉ́ nuꞌá̱ ꞌbestho bi hña̱ca rá patꞌi ne bi da̱ma ꞌmai bi ma bá tsʉ ra Jesu.  
\v 51 Y ra Jesu bi ꞌñembabi: 
\p ―¿Te ꞌbɛ guí ne ga øꞌtꞌaꞌi? 
\p Ha nura goda bi da̱di ne bi ꞌñembabi: 
\p ―Ma Xahnateꞌi, dí ne ga yopa handi maꞌnaꞌqui. 
\p  
\v 52 Ha nura Jesu bi ꞌñembabi: 
\p ―Grí ma, co ri jamfri ya xcá ña̱ni. 
\p Y ꞌbestho ra oraꞌa̱ bi za bi hyandi, ne bi dɛna ra Jesu. 
\c 11  
\s1 Ra Jesu bi yʉtꞌa Jerusale 
\r (Mt. 21:1-11; Lc. 19:28-40; Jn. 12:12-19) 
\p  
\v 1 Ra Jesu ne yá nxadi ya mi ma da zønga Jerusale, ne mi ꞌyo guetbʉ de Betfage ne Betania, nehe guetbʉ ra tꞌøhø ꞌbo Olivo, hangue ra Jesu bi mɛhna yoho yá nxadi pa da ꞌmɛtꞌo,  
\v 2 ne bi ꞌñembabiꞌʉ: 
\p ―Grí maha ja nuni ra tꞌʉca hnini bí jani, ne nu xcrí tsøñhʉni gui tsʉhʉ ꞌnara zi burru di tha̱tꞌi núꞌa̱ hinto xa tøguetho. Bá xoꞌthʉ ne bá tsincahʉua.  
\v 3 Ha nuꞌbʉ toꞌo da ꞌyañꞌahʉ ne da ꞌñeñꞌahʉ hanja guí øthʉ njabʉ, ꞌñembabihʉ: “Ra zi Hmu bí honi, nepʉ ꞌmɛfa ma ga yopa tsinꞌahe maꞌnaꞌqui,” gui ꞌñembabihʉ njabʉ. 
\p  
\v 4 Nuꞌbʉ́ núꞌʉ yoho yá nxadi bi ma ja núꞌa̱ ra tꞌʉca hnini, ne ja bá tsʉhni ꞌnara zi burru mi tha̱tꞌa møte ja ꞌnara gosthi ja rá hyo ra ꞌñu, ne bá xoꞌtiꞌʉ.  
\v 5 Y mi ꞌbahni ꞌraya ja̱ꞌi bi ꞌñembabiꞌʉ: 
\p ―¿Te gui japhʉ núꞌa̱ ra burru guí xoꞌthʉ? 
\p  
\v 6 Ha nuya nxadi bi da̱di ngu xqui xipa ra Jesu, hangue núꞌʉ ya ja̱ꞌi bi hyopi bi zitsꞌi.  
\v 7 Nepʉ nuꞌʉ́ bá tsimpa ra Jesu núꞌa̱ ra burru, y bi hña̱ca yá patꞌiꞌʉ pa bi xiꞌtsua ra burru pa bi tøgueꞌa̱.  
\v 8 Nepʉ ra hmuntsja̱ꞌi bi hña̱ca yá patꞌi pa bi mø ja ra ꞌñu, ha nu maꞌra mi toca ya ꞌyɛza pa mi pøgue nehe ja ra ꞌñu. 
\p  
\v 9 Y núꞌʉ toꞌo mri ꞌbɛfa ne mri ꞌbɛtꞌo mi thø ya hmafi mi ena: 
\p ―¡Xá nsunda núni xpá mɛncahʉ Ajua̱! ¡Ajua̱ da ja̱pni!  
\v 10 ¡Ajua̱ da ja̱pi núni ma da nda̱! Nuni go guehni ra nda̱ xqui hña̱ꞌtuabi ndu ma dadahʉ ra nda̱ Davi. ¡Xá nsunda Ajua̱ bí ꞌbʉi mahetsꞌi! 
\p  
\v 11 Nepʉ ra Jesu bi yʉtꞌa Jerusale ne gá yʉtꞌa ja ra nda̱nija̱, ne bi hyanda xá hño gatho núꞌa̱ mi jani mbo ra nda̱nija̱. Y coñꞌa ya bi nde, nuꞌá̱ bi bøni de guehni bi ma Betania co núꞌʉ ꞌrɛtꞌamayoho yá nxadi. 
\s1 Ra Jesu bi zʉi ꞌnara ꞌbai gá igo 
\r (Mt. 21:18-19) 
\p  
\v 12 Y rá hyaxꞌa̱ ra Jesu ne yá nxadi bi bønga de Betania, y de má ꞌñu bi zʉ ra thuhuꞌa̱.  
\v 13 Ne dega yabʉ bi hyanda ꞌnara ꞌbai gá igo mi cꞌamtho, hangue bi ma bá cꞌa̱ꞌtshma̱ ua mi tø yá igo. Pe nu mi zønini hinte bi zʉdi, mi ꞌraꞌta yá xi ngueꞌa̱ mri ꞌbɛtho da nøgue.  
\v 14 Hangue ra Jesu bi ꞌñembabi ra ꞌbai gá igo: 
\p ―Hinhyaꞌmʉ ma da yopa nøgue ri igo. 
\p Ha yá nxadi bi ꞌyøde núꞌa̱ bi ma̱. 
\s1 Ra Jesu bi ꞌyɛnga núꞌʉ mri mpa mbo ra nda̱nija̱ 
\r (Mt. 21:12-17; Lc. 19:45-48; Jn. 2:13-22) 
\p  
\v 15 Nepʉ bi yopa zøñꞌʉ Jerusale, y ra Jesu bi yopa yʉtꞌa ja ra nda̱nija̱ ne bi mʉdi bi ꞌyɛnga gatho núꞌʉ mi ꞌbʉhni mri mpa ne mri ntai mbo ra nija̱. Bi pʉntsꞌua yá mexa núꞌʉ ya mpatboja̱ ne yá thuhni núꞌʉ toꞌo mi pa ya domitsu.  
\v 16 Ne ya himbi hopi to bi thoguini pa da hña̱xa ya tꞌøtꞌe.  
\v 17 Nepʉ nuꞌá̱ bi xipabi ya ja̱ꞌi ne bi ꞌñembabi: 
\p ―¿Ha hinguí pa̱hʉ gue xa ntꞌofo ja ra Ma̱ca Tꞌofo ne ena: “Numa ngu rá thuhu ra ngu dega nsadi pa gatho ya hnini”? Ha nuꞌahʉ́ go xcá ꞌyøtꞌathohʉ ra ngu dega mfe. 
\p  
\v 18 Nuꞌbʉ́ ya xahnate de ra ley ne ya nda̱ gá macja̱ bi ꞌyøde núꞌa̱ bi ma̱nga ra Jesu, hangue nuꞌʉ́ bi ꞌñʉꞌti pa da hyohma̱ꞌa̱, ngueꞌa̱ mi tsuꞌʉ da hña̱nba yá nsu, ngueꞌa̱ gatho ya ja̱ꞌi xi mri ho núꞌʉ ya noya mi udiꞌa̱.  
\v 19 Ha nu mi putꞌa ra nde, ra Jesu ne yá nxadi bi bønga de guehni Jerusale. 
\s1 Ra ꞌbai gá igo bi ꞌyotꞌi 
\r (Mt. 21:20-22) 
\p  
\v 20 Ha nurá hyaxꞌa̱ de mi xudi bi thoguini maꞌnaꞌqui habʉ mi ꞌbai núꞌa̱ ra igo xqui zʉi ra Jesu, ne bi hyandiꞌʉ gue ya xqui ꞌyotꞌi gatho, asta yá ꞌyʉ.  
\v 21 Ra oraꞌa̱ ra Pedro bi benga núꞌʉ ya noya xqui ma̱nga ra Jesu, ne bi ꞌñembabiꞌa̱: 
\p ―Ma Xahnateꞌi, handi, nuna ꞌbai gá igo gá xipi gue ya hinhyaꞌmʉ ma da yopa nøgue yá igo, ya xa ꞌyotꞌi. 
\p  
\v 22 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi ꞌñembabiꞌʉ: 
\p ―Camfrihʉ Ajua̱.  
\v 23 Xi majua̱ni dí xiꞌahʉ gue ꞌbʉ toꞌo ja ndunthi rá jamfri ne hinda dʉhʉ, da za da ꞌñembabi nuna ra tꞌøhø gue da mponi dí ma ja ra ndehe, ne da njabʉ ngu núꞌa̱ da ꞌyadi.  
\v 24 Hangue nuga dí xiꞌahʉ gue nuꞌa̱ gatho gui ꞌyaphʉ Ajua̱ ra Dada, camfrihʉ gue nuꞌá̱ xa ꞌyøꞌtꞌahʉ ri tꞌadihʉ, y núꞌa̱ gui ꞌyaphʉ da ꞌraꞌahʉ.  
\v 25 Pe ora gui ꞌyaphʉꞌa̱, ꞌbʉ to xa ꞌyøꞌtꞌahʉ ꞌnara ntsꞌoꞌmʉi, pumbahʉ, pa njabʉ Ajua̱ ra Dada bí ꞌbʉi mahetsꞌi da punꞌa ri tsꞌoquihʉ nehe núꞌa̱ xcá ꞌyøthʉ.  
\v 26 Ngueꞌa̱ nuꞌbʉ hingui pumbahʉ núꞌʉ toꞌo xa ꞌyøꞌtꞌahʉ ꞌnara ntsꞌoꞌmʉi, Ajua̱ ra Dada bí ꞌbʉi mahetsꞌi hinda punꞌa ri tsꞌoquihʉ nehe. 
\s1 Bi tꞌambabi ra Jesu te ma nsɛqui mi ha̱ 
\r (Mt. 21:23-27; Lc. 20:1-8) 
\p  
\v 27 Nepʉ bi yopa menguiꞌʉ pa Jerusale, y ra Jesu bi yopa yʉtꞌa ja ra nda̱nija̱, ne bi joni habʉ mi ꞌbaiꞌa̱ ya nda̱ gá macja̱ ne ya xahnate de ra ley ne ya nda̱xjua nda̱.  
\v 28 Nepʉ nuꞌʉ́ bi ꞌyambabi ne bi ꞌñembabi: 
\p ―¿Toꞌo rá hmandaꞌa̱ pa gui ꞌyøtꞌa nuya ya tꞌøtꞌeya? ¿O toꞌo xa ꞌraꞌa nsɛqui? 
\p  
\v 29 Ha nura Jesu bi da̱di ne bi ꞌñembabiꞌʉ: 
\p ―Dí ne ga anꞌahʉ ꞌnara ntꞌani nehe. Nuꞌbʉ gui xicaguihʉ, necagui ga xiꞌahʉ toꞌo rá hmandaꞌa̱ pa dá øtꞌa njabʉ.  
\v 30 ¿Xi toꞌo bi hñuxa ra Xuua pa bi nxiꞌtsate? ¿Ha gue Ajua̱ o ya ja̱ꞌi? 
\p  
\v 31 Nuꞌbʉ́ nuꞌʉ́ mri ꞌñémsɛ ꞌna ngu maꞌna: 
\p ―Nuꞌbʉ ga emfʉ gue go Ajua̱ bi hñuxa ra Xuua, nuꞌbʉ́ nuní da ꞌñenjʉ gue hanja hindá camfrihʉ núꞌa̱ mi ma̱ñꞌa̱.  
\v 32 Ha nuꞌbʉ ga emfʉ gue go ya ja̱ꞌi xa hñutsꞌi, xiꞌbʉ da bø rá cuɛ ra hnini. 
\p Mi ma̱ñꞌʉ njabʉ ngueꞌa̱ mi tsu ya ja̱ꞌi, ngueꞌa̱ gathoꞌʉ mi ena gue nura Xuua go mi gueꞌa̱ ꞌnará ꞌmɛhni Ajua̱.  
\v 33 Hangue nuꞌʉ́ bi da̱di ne bi ꞌñembabi ra Jesu: 
\p ―Hina hindí pa̱he. 
\p Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi da̱di ne bi ꞌñena: 
\p ―Nuꞌbʉ́ nixi gueque hinga xiꞌahʉ nehe toꞌo rá hmanda pa dá øtꞌa njabʉ. 
\c 12  
\s1 Ra ꞌbede de ya tsꞌomɛfi 
\r (Mt. 21:33-46; Lc. 20:9-19) 
\p  
\v 1 Ra Jesu bi sigui bi ña̱ui ya nda̱ gá macja̱ ne ya xahnate de ra ley ne ya nda̱xjua nda̱, ne bi mʉdi bi xipa ꞌraya ꞌbede, ne bi ꞌñembabi: 
\p ―ꞌNara pa ꞌnara ꞌñøhø bi ga̱xa ꞌraya ꞌbai gá obxi, ne bi gutsꞌi xá hño. Ne bi hyoqui habʉ da sitꞌa ra ngui gá obxi núꞌa̱ da thɛꞌmi, ne bi hyoca ꞌnara nthøꞌma ua̱ꞌobxi xi rá hñetsꞌi. 
\p Nepʉ núꞌa̱ ra ua̱ꞌobxiꞌa̱ bi umba nhyandi ꞌraya ja̱ꞌi, ha núꞌa̱ ra me ua̱ꞌobxi bi bøni bi ma yabʉ ya hai.  
\v 2 Ha nu mi zøhø ra pa de ya xqui da̱ ya obxi, ra me ua̱ꞌobxi bi mɛhna ꞌnara ꞌbɛgo pa ma da cꞌa̱ꞌtsa núꞌʉ to mi ha̱ nhyandi ra ua̱ꞌobxi pa da hyeca núꞌa̱ ra sofo ya xqui gʉtsꞌi.  
\v 3 Pe núꞌʉ toꞌo mi ha̱ nhyandi ra ua̱ꞌobxi bi gʉ núꞌa̱ ra ꞌbɛgo bi naꞌmbi ne bi coꞌtsi bi mengui, hinte bi umbabi de ra sofo.  
\v 4 Nuꞌbʉ́ nura me ua̱ꞌobxi bi mɛhna maꞌna rá ꞌbɛgo, pe núꞌʉ ya hyanthua̱hi bi mfatsꞌi bi tɛdo núꞌa̱ ra ꞌbɛgo asta bi zɛmba rá ña̱xu, ne bi xipa ndunthi ya tsꞌonoya, ne himbi umba núꞌa̱ mri ꞌñepabi rá hmu.  
\v 5 Nepʉ ra me ua̱ꞌobxi bi yopa mɛhna maꞌna rá ꞌbɛgo, pe núꞌʉ ya hyanthua̱hi bi gʉ núꞌa̱ ra ꞌbɛgo ne bi hyo. Nepʉ ꞌmɛfa ra me ua̱ꞌobxi bi mɛhna má ndunthi ya ꞌbɛgo. Pe ꞌra de gueꞌʉ bi hnaꞌmbabi, ha nu maꞌra bi tho. 
\p  
\v 6 Y ya xi rá nga̱tsꞌi bi mɛnsɛ rá hma̱ca ꞌra tꞌʉ, ne bi ꞌñena: “Nuga dí pa̱di gue nuꞌbʉ ga pɛnsɛ ma tꞌʉ, nuya hyanthua̱hi ma da mɛꞌtsua ra tꞌequꞌei.”  
\v 7 Pe nu mi hyanda ya hyanthua̱hi gue bi zønga rá tꞌʉ ra me ua̱ꞌobxi, nuꞌʉ́ bi ꞌñʉꞌti ne bi ꞌñémsɛꞌʉ: “Go guehni ma da gohui yá hai rá dada. Pe ma ga hohʉ pa njabʉ go da gocjʉ ya hai.”  
\v 8 Hangue nuꞌʉ́ bi gʉmpa rá tꞌʉ núꞌa̱ ra me ua̱ꞌobxi bi hyoꞌʉ ne bá føta møte de ra ua̱ꞌobxi. 
\p  
\v 9 ¿Pe te guí beñhʉ ma da ꞌyøtꞌa núꞌa̱ ra me ua̱ꞌobxi co núꞌʉ ya tsꞌo hyanthua̱hi? Nuꞌá̱ ꞌnara pa ma da zøhø ne ma da hyo gatho núꞌʉ ya tsꞌo hyanthua̱hi ne go ma da umba nhyandi maꞌra ya ja̱ꞌi nura ua̱ꞌobxiꞌa̱. 
\p  
\v 10 ¿Ha gue hinxcá hñeꞌthʉ ja ra Ma̱ca Tꞌofo habʉ enga njaua?: 
\q1 Núꞌa̱ ra do bi føtbʉhma̱ ꞌna lado nuya hyøngu, 
\q1 nubya gueꞌa̱ ra mʉdi do de rá nija̱ Ajua̱. 
\q1  
\v 11 Y nusɛꞌa̱ go bi mɛgui nura doꞌa̱ pa da hyø rá nija̱, ne dí hanthʉ gue xi rá nsunda núꞌa̱ bi ꞌyøtꞌe. 
\p  
\v 12 Nepʉ nuya nda̱ gá macja̱ ne ya xahnate de ra ley ne ya nda̱xjua nda̱ bi beñꞌʉ gue da gʉhma̱ ra Jesu pa da gotꞌa fadi ngueꞌa̱ bi ba̱diꞌʉ gue nuꞌá̱ mi ña̱ de gueꞌʉ ora mi xipa ra ꞌbede de ya tsꞌo hyanthua̱hi. Pe nuꞌʉ́ mi tsu te da ꞌyøꞌtuabiꞌʉ núꞌʉ ya hmuntsja̱ꞌi mi ꞌbʉhni, hangue bi zohni ra Jesu ne bi maꞌʉ. 
\s1 Ra Jesu bi ma̱ de ra boja̱ núꞌa̱ adi ya nda̱ de ya hnini 
\r (Mt. 22:15-22; Lc. 20:20-26) 
\p  
\v 13 Nepʉ nuꞌʉ́ bá pɛhna ꞌraya fariseo ne ꞌrayá mfatsꞌi ra nda̱ Erode pa da xaxa ra Jesu pa da nu ua te da zʉtuabi pa njabʉ da za da ña̱pabi.  
\v 14 Nepʉ nuya ꞌmɛhni bi zøhø habʉ mi ꞌbʉiꞌa̱ ne bi ꞌñembabi: 
\p ―Xahnate, dí pa̱he gue go gueꞌe guí ma̱nga majua̱ni ne hinguí øꞌtua ncaso núꞌa̱ ma̱nga ya ja̱ꞌi ne hinguí pata ri noya pa da ma̱ꞌaꞌi ya ja̱ꞌi, ngueꞌa̱ nuꞌi guí udi xá hño núꞌa̱ ri ho Ajua̱ da tꞌøtꞌe. Dí ne gui xicaguihe, ¿ha gue xá hño ga juꞌtuabihe ra boja̱ ra nda̱ Cesa o hina? ¿Ha gue ga juꞌtuahe o hina? 
\p  
\v 15 Pe ra Jesu ꞌbestho bi ba̱tua yá tsꞌomfeni nuya ja̱ꞌiꞌʉ, hangue bi ꞌñembabiꞌʉ: 
\p ―Nuga dí pa̱di te rá ꞌbɛ guí beñhʉ con gueque. Bá ha̱ncahʉua ꞌnara boja̱ pa ga handi. 
\p  
\v 16 Nuꞌbʉ́ nuꞌʉ́ bá ha̱npabiꞌa̱ núꞌa̱ ra boja̱ mi adi. Y nu mi hyandi núꞌa̱ ra boja̱ bi ꞌyambabiꞌʉ ne bi ꞌñembi: 
\p ―¿Toꞌo rá cꞌoi ne toꞌo rá thuhu núna tøcua ja ra boja̱? 
\p Y nuꞌʉ́ bi da̱di ne bi ꞌñena: 
\p ―Rá cꞌoi ra nda̱ Cesa ne go rá thuhuꞌa̱. 
\p  
\v 17 Nuꞌbʉ́ bi da̱di ra Jesu ne bi ꞌñembabiꞌʉ: 
\p ―Nuꞌa̱ rá uɛnda ra nda̱ Cesa gui umbabihʉ ra nda̱ Cesa, ha nuꞌa̱ rá uɛnda Ajua̱ go da umbabihʉ Ajua̱. 
\p Y nu mi ꞌyødeꞌʉ gue bi da̱di njabʉ, xi bi ꞌyøꞌʉ. 
\s1 Ya saduceo bi ꞌyamba ra Jesu de rá ñoho ra te 
\r (Mt. 22:23-33; Lc. 20:27-40) 
\p  
\v 18 Nepʉ nu mi uadi ra Jesu bi ña̱ui ya fariseo ne yá mfatsꞌi ra nda̱ Erode, bi zøhø ꞌraya saduceo núꞌʉ toꞌo camfri gue hinto ma da yopa nte de ra du. Bi ꞌñehe pa bi ꞌyamba ꞌnara ntꞌaniꞌa̱, ne bi ꞌñembabi: 
\p  
\v 19 ―Xahnate, ra Moise bi zogui ntꞌofo gue ꞌbʉ ꞌnara ꞌñøhø da du ne da zogui rá ꞌbɛhña̱, pe ꞌbʉ ni ꞌnara ba̱tsi hinda zocuabi, nuꞌbʉ́ nurá cu de núꞌa̱ ra ꞌñøhø bi du mahyoni da ntha̱tui rá ꞌbɛpo, pa nuꞌbʉ da mɛꞌtsa ꞌnara ba̱tsi, da thuꞌmbabi rá thuhu ngu rá thuhu núꞌa̱ ndu rá mʉdi da̱me núꞌa̱ ra ꞌbɛhña̱, pa njabʉ hinda ꞌmɛdi rá thuhu núꞌa̱ ra ꞌñøhø xa du.  
\v 20 Nde nuꞌbʉ́, ꞌnaꞌqui mi ꞌbʉi yoto ya ꞌñøhø mri ncu. Nepʉ núꞌa̱ mada̱ bi ntha̱ti, pe bi du ne himbi zocuabi ni ꞌnara ba̱tsi.  
\v 21 Nepʉ núꞌa̱ rá ñoho ra cu bi ntha̱tui rá ꞌbɛpo, nepʉ neꞌa̱ bi du ha nixi gueꞌa̱ ni ꞌnara ba̱tsi himbi zocuabi nehe. Y rá hñu bi njabʉ nehe.  
\v 22 Ne bi njabʉ gatho núꞌʉ yoto ya cu bi du pe ni ꞌna de gueꞌʉ himbi zocuabi ni ꞌnara ba̱tsi. Nepʉ rá nga̱tsꞌi, bi du ra ꞌbɛhña̱ nehe.  
\v 23 ¿Xi de stí yopa nte de ra du núꞌʉ yoto ya ꞌñøhø, ndaꞌa̱ de gueꞌʉ xi drá da̱me núꞌa̱ ra ꞌbɛhña̱ꞌa̱? ngueꞌa̱ gatho núꞌʉ yoto bi ntha̱tui de guecua ja ra ximhai. 
\p  
\v 24 Ha nura Jesu bi da̱di ne bi ꞌñembiꞌʉ: 
\p ―Nixi guí pa̱hʉ núꞌa̱ guí ma̱ñhʉ ngueꞌa̱ hinguí pa̱hʉ núꞌa̱ ma̱nga ja ra Ma̱ca Tꞌofo ne ndaꞌa̱ rá tsꞌɛdi Ajua̱.  
\v 25 Ngueꞌa̱ nu sta yopa nte gatho núꞌʉ ya ja̱ꞌi xa du, ya hinda ma da ntha̱ta ya ꞌñøhø nixi ya ꞌbɛhña̱, ngueꞌa̱ nuni mahetsꞌi gatho ya ja̱ꞌi ma da ꞌmʉ ngu ya ɛnxɛ.  
\v 26 Nehe, pa gui camfrihʉ gue ma da yopa nte núꞌʉ xa du, ma ga benꞌahʉ núꞌa̱ bi ꞌyofo ra Moise ja núꞌa̱ ra xɛni habʉ ma̱ de núꞌa̱ ra nda̱po mi zø, ne ja guehni Ajua̱ bi zofo ne bi ꞌñembi: “Nuga go guecagui rá Ajua̱gui ra Abrá, ne ra Isaac, ne ra Cobo.” Njabʉ xa ntꞌofo.  
\v 27 Pe Ajua̱ go gueꞌa̱ ra Ajua̱ de núꞌʉ te, hingo ra Ajua̱ de núꞌʉ xa du. Hangue dí pa̱hʉ gue nura Abrá ne ra Isaac ne ra Cobo masque ya joꞌouaꞌʉ pe bí ja yá teꞌʉ. Hangue nuꞌahʉ hinte ri fa̱dihʉ. 
\s1 Ra hmanda núꞌa̱ maꞌna ra da̱ngui 
\r (Mt. 22:34-40) 
\p  
\v 28 Nehe xqui zøhni ꞌnara xahnate de ra ley ne bi ꞌyøde mi ña̱ui ra Jesu ya saduceo, ne bi ꞌyøde gue ra Jesu xqui da̱di xá hño núꞌʉ ya ntꞌani xqui tꞌøꞌtuabi. Hangue neꞌa̱ bi uatꞌi pa bi ꞌyamba ꞌnara ntꞌani ne bi ꞌñembabi: 
\p ―¿Ndaꞌa̱ ra hmanda maꞌna ra da̱ngui de gatho? 
\p  
\v 29 Nuꞌbʉ́ nura Jesu bi da̱tuabi ne bi ꞌñembi: 
\p ―Ma ga xiꞌi núꞌa̱ ra hmanda maꞌna ra da̱ngui de gatho ne ena: “Hñuxhʉ ntꞌøde núꞌahʉ me Israelhʉ, Ajua̱ ma Zidadahʉ hønsɛ ꞌnatho.  
\v 30 Y núꞌá̱ gueꞌa̱ mahyoni gui ma̱dihʉ con gatho ri mʉihʉ ne con gatho ri mfenihʉ ne con gatho ri tsꞌɛdihʉ.” Nuna guehna ra mʉdi hmanda maꞌna ra da̱ngui de gatho.  
\v 31 Ha nuna maꞌna ngúꞌatho ena njaua: “Ma̱di ri miquꞌeiui ne gui su ngu grí nsusɛhɛ.” Otho maꞌra ya hmanda maꞌna ya da̱ngui de núya dí xiꞌaꞌi. 
\p  
\v 32 Nepʉ núꞌa̱ ra xahnate de ra ley bi ꞌñena: 
\p ―Xahnate, majua̱ni núꞌa̱ gá ma̱ gue Ajua̱ hønsɛ ꞌnatho ne joꞌo maꞌna.  
\v 33 Ha̱ha̱ xá hño to da ma̱di Ajua̱ con gatho rá mʉi, con gatho rá mfeni, con gatho rá tsꞌɛdi, ne da ma̱di rá miquꞌeiui da su ngu ri nsusɛ ꞌna. Gueꞌa̱ maꞌna xá hño que núꞌa̱ da hyo ya mboꞌoni ꞌna ne da tsa̱tꞌi pa da ꞌbahabi Ajua̱. 
\p  
\v 34 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi ꞌyøde gue núꞌa̱ ra ꞌñøhø xqui da̱di co ꞌnara hoga mfeni, hangue bi ꞌñembi: 
\p ―Ya tsꞌʉtho grí ꞌbɛdi pa gui cʉtꞌa ja rá hmanda Ajua̱. 
\p Y ya hinto bi rezga bi ꞌyøꞌtua maꞌra ya ntꞌani ra Jesu. 
\s1 ¿Ha gue ra Cristo go rá Tꞌʉ ra nda̱ Davi? 
\r (Mt. 22:41-46; Lc. 20:41-44) 
\p  
\v 35 Ha nu de mi xahnate ra Jesu ja ra nda̱nija̱ bi ꞌñena: 
\p ―¿Hanja enga ya xahnate de ra ley gue ra Cristo ma dí ꞌñehe de ja yá ja̱ꞌi ndu ra nda̱ Davi?  
\v 36 Nura Ma̱ca Nda̱hi bi ꞌbɛpa ndu ra nda̱ Davi bi ꞌyofo nuya ya noya ja ra Ma̱ca Tꞌofo habʉ ena njaua: 
\q1 Ajua̱ ra Dada bi ꞌñembabi ma zi Hmu: 
\q1 “Bá ehe gui hñudiua ja ma ꞌñɛi 
\q1 asta hinga tsiñꞌaꞌi gatho ri ncontra pa da gohiꞌʉ de njaꞌti ri ua.” 
\m  
\v 37 Ha nuꞌbʉ go drá tꞌʉhma̱ ra Davi nura Cristo, nuꞌbʉ́ ¿hanja bi ꞌñenga ra Davi gue go rá Hmu? 
\p Y nura hmuntsja̱ꞌi xi bi ho núꞌa̱ te mi ma̱nga ra Jesu. 
\s1 Ra Jesu bi ma̱ de yá tsꞌoꞌbɛfi ya xahnate de ra ley 
\r (Mt. 23:1-36; Lc. 11:37-54; 20:45-47) 
\p  
\v 38 Ha nu de mi xahna ya ja̱ꞌi ra Jesu bi ꞌñembabi: 
\p ―Jamasuhʉ pa hingui ꞌyøthʉ ngu núꞌa̱ øtꞌa ya xahnate de ra ley. Nuꞌʉ́ ri ho da hye yá he xi xá ma, ne ri hoꞌʉ da zɛngua ya ja̱ꞌi co ra tꞌequꞌei ora ꞌyoꞌʉ ja ra tai.  
\v 39 Ha nu ja yá nija̱ꞌʉ ri ho da hñudi ja ya mʉdi hudi, ne ri ho da tꞌini rá mʉdi ja ya ngo.  
\v 40 Nehe xi øtꞌa yá nsadi co ndunthi ya noya, qué pa da hña̱mba yá ngu ya viuda nsinque da zo yá mfeni ya ja̱ꞌi. Nuya xahnateꞌʉ ma da hña̱nga yá castigo maꞌna ra da̱ngui. 
\s1 ꞌNara viuda xi mrá zi hyoya bi uni ꞌnara ꞌbaha ja ra nda̱nija̱ 
\r (Lc. 21:1-4) 
\p  
\v 41 Nepʉ ra Jesu bi hñudi habʉ mi ja ya ꞌmɛꞌtsboja̱ ja ra nda̱nija̱ pa mi handa núꞌʉ ya ja̱ꞌi toꞌo mi ɛntꞌini yá ofrenda. Ha mi handa ndunthi ya rico mi unga yá da̱nga ofrenda.  
\v 42 Nepʉ bi zøhø ꞌnara viuda xi mrá zi hyoya, ne bi ꞌyɛntꞌni yoho ya zi boja̱ dega cobre núꞌʉ hintsꞌʉ mri muui.  
\v 43 Hangue nura Jesu bi maꞌta yá nxadi ne bi ꞌñembabi: 
\p ―Xi majua̱ni dí xiꞌahʉ gue nuna zi hyoya viuda maꞌna xa unga ꞌnara ofrenda xi ra da̱ngui ja rá thandi Ajua̱ que gatho núꞌʉ toꞌo maꞌna xa ꞌyɛntꞌa ndunthi yá ofrenda ja ya ꞌmɛꞌtsboja̱.  
\v 44 Ngueꞌa̱ gatho núꞌʉ maꞌra toꞌo xa unga yá ofrenda xa uni de núꞌa̱ ya xa bonguabi, pe nuna zi hyoya viuda thogui ꞌnara da̱nga hñoya pe xa unga gatho núꞌa̱ xqui mɛꞌtsi pa da dai te da zi hma̱ha̱. 
\c 13  
\s1 Ra Jesu bi ma̱ gue da nhuata ra nda̱nija̱ 
\r (Mt. 24:1-2; Lc. 21:5-6) 
\p  
\v 1 Ha nu mi bønga ra Jesu de ja ra nda̱nija̱, ꞌna de nuyá nxadi bi ꞌñembabi: 
\p ―¡Ma zi Xahnateꞌi, hyanthma̱gue hangu rá hño nuyʉ ya da̱nga ngu xa thoqui co nuyʉ ya da̱ta do! 
\p  
\v 2 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi da̱di ne bi ꞌñena: 
\p ―Nubya guí hanthʉ hangu yá nda̱ngui nuyʉ ya ngu, pe nuga dí xiꞌahʉ gue ma da zø ra pa da yøtꞌe gatho, ne ni ꞌnara do hinda ma da gohi di ntøque co rá midoui. 
\s1 Ya ntꞌudi ante rá uadi ra ximhai 
\r (Mt. 24:3-28; Lc. 21:7-24; 17:22-24) 
\p  
\v 3 Nepʉ ra Jesu bi ma ja ra tꞌøhø ꞌbo Olivo núꞌa̱ ri nhyandui ra nda̱nija̱, ne ja bi hñuhniꞌa̱. Ha nura Pedro ne ra Cobo ne ra Xuua ne ra Andre bi ña̱sɛui ꞌnambʉ ne bi ꞌñembabi: 
\p  
\v 4 ―Dí ne gui xicje haꞌmʉ ma da yøtꞌe nuna nija̱ y te ma ntꞌudi ma da hnequi nu sta nja núꞌa̱ guí ma̱. 
\p  
\v 5 Hangue nura Jesu bi mʉdi bi xipabiꞌʉ ne bi ꞌñembabi: 
\p ―Jamasuhʉ hinda ma da hyaꞌahʉ ya cꞌuamba ja̱ꞌi de núꞌa̱ ma da xiꞌahʉ.  
\v 6 Ngueꞌa̱ ndunthi de gueꞌʉ ma da ꞌñehe y da bepca ma thuhu ne da ꞌñena: “Nuga go gueque drá Cristo xpá mɛncagui Ajua̱ pa ga nda̱.” Njabʉ nuꞌʉ́ ma da hyatꞌa ndunthi ya ja̱ꞌi pa da gamfribiꞌʉ núꞌa̱ da ma̱ñꞌʉ. 
\p  
\v 7 Ma gui ꞌyøhʉ nehe de núꞌʉ ya da̱nga tuhni ya di ja, ne de núꞌʉ ma da nja. Pe nuꞌahʉ nu xcrí ꞌyøhʉ, oxqui ma gui tsuhʉ, ngueꞌa̱ mahyoni da njabʉ, pe hingo di gueꞌa̱ ya rá nga̱tsꞌi ra pa.  
\v 8 Ngueꞌa̱ ma da ntuhna ya hnini co maꞌra yá mihniniui, ne ya nda̱ co maꞌra yá minda̱ui, ne ma da nja ya mbimhai habʉraza, ne da nja ra da̱nga thuhu, ne xi da nja ya ñʉntsꞌi. Nuya go guehya ya mʉdi tsꞌothogui ma da nja. 
\p  
\v 9 Hangue nsuhʉ, ngueꞌa̱ ma da hnapꞌahʉ mbo ja ya nija̱, ne da tsꞌixꞌahʉ ja ya tsꞌʉtbi ne ja ya gobierhnu ne ja ya da̱nga nda̱ ngueꞌa̱ guí camfriguihʉ. Y ja yá thandiꞌʉ ma gui dahʉ majua̱ni de gueque.  
\v 10 Y mahyoni da ntꞌøde ma noya gatho ja rá ngʉni ra ximhai, nepʉ ja da nja ra nga̱xhmai.  
\v 11 Pe nu sta zø ra ora da tsꞌixꞌahʉ pa dra daꞌahʉ ja yá ꞌyɛ ya tsꞌʉtbi, oxqui ma gui tu ri mʉihʉ núꞌa̱ te rá ꞌbɛ gui tha̱dihʉ, nixi gui beñhʉ ꞌmɛtꞌo núꞌa̱ te ma gui ma̱ñhʉ, ngueꞌa̱ nura oraꞌa̱ go Ajua̱ ma da xiꞌahʉ hanja gui tha̱hʉ, ne gueꞌa̱ gui ma̱ñhʉ. Ngueꞌa̱ hingo ma gui ña̱sɛhʉ, nura Ma̱ca Nda̱hi ma go da ña̱ꞌa̱.  
\v 12 Nuꞌʉ tóꞌo ꞌbʉ yá cu ma da da pa da tho, ha nuya dada ma da da yá ba̱tsi, ha nuya ba̱tsi asta ma da ña̱pa yá dada nehe pa da tho.  
\v 13 Gatho ya ja̱ꞌi ma da ʉtsaꞌihʉ ngueꞌa̱ guí camfriguihʉ. Pe nuꞌʉ tóꞌo da zɛta gatho nuya ya tsꞌothogui asta rá nga̱tsꞌi, go gueꞌʉ da mpøhø. 
\p  
\v 14 Ma da njabʉ ngu núꞌa̱ bi ma̱nga mayaꞌbʉ ra Dañe rá ꞌmɛhni Ajua̱. Ma da hnequi núꞌa̱ xi strá ntsꞌo ne dra tsꞌomba rá nda̱nija̱ Ajua̱. (Dá zo ri mfenihʉ núꞌa̱ guí heꞌthʉbya.) Ha nu xcrí hyanthʉ núꞌa̱ ra tsꞌoja̱ꞌi sta ꞌmai habʉ hindí ꞌñepi da ꞌmai, núꞌahʉ gri ꞌbʉhʉ Judea gui ꞌbathʉ ꞌbestho ja ya tꞌøhø.  
\v 15 Nura paꞌa̱ sta njabʉ, nuꞌa̱ tóꞌo di ꞌyo ja rá patio de rá ngu odi cʉtꞌa mbo pa da hña̱xa núꞌa̱ te mahyoni ja ra ꞌñu.  
\v 16 Y nuꞌa̱ tóꞌo di ꞌyo ja rá hua̱hi dri mpɛfi núꞌa̱ ra oraꞌa̱, odi pa ja rá ngu pa da hña̱xa rá patꞌi.  
\v 17 ¡Huecate núꞌʉ ya ꞌbɛhña̱ di daꞌthi ne núꞌʉ dya nzʉ nuya paꞌʉ, ngueꞌa̱ pa gueꞌʉ xi strá hñei pa da ꞌbatꞌi!  
\v 18 ꞌYaphʉ Ajua̱ gue nura paꞌa̱ hindya pa dega tsɛ.  
\v 19 Ngueꞌa̱ nuya paꞌʉ ma da nja ya da̱nga tsꞌothogui núꞌʉ hinhyaꞌmʉ xa nja desde bi hyoca ra ximhai Ajua̱, ne de gueꞌa̱ ya hinhyaꞌmʉ ma da yopa nja maꞌnaꞌqui ngu núꞌʉ ma da nja ya paꞌʉ.  
\v 20 Hangue Ajua̱ bi beni gue hingá ndunthi ya pa ma da njabʉ, ngueꞌa̱ nuꞌbʉ hina, hinto da zɛti. Pe po rá ngue núꞌʉ xa huahni, nuꞌá̱ bi beni gue maꞌna xá hño tsꞌʉtho ya pa ma da njabʉ. 
\p  
\v 21 Ha nuya paꞌʉ ꞌbʉ to da ꞌñeñꞌahʉ: “Bá e gui hyanthʉ ꞌbʉcua ra Cristo bá pɛhna Ajua̱ pa da nda̱”, o ꞌbʉ to da ꞌñeñꞌahʉ: “Maha ringuehni habʉ bí ꞌbʉ ra Cristo”, oxqui camfribihʉ.  
\v 22 Ngueꞌa̱ ma da ꞌmʉi ndunthi ya hyate ja̱ꞌi, ꞌra da ꞌñena gue go di gueꞌʉ dya Cristo bá pɛhna Ajua̱ pa da nda̱, nu maꞌra da ꞌñena gue dyá ꞌmɛhni Ajua̱ pa da ña̱ de gueꞌa̱. Nuꞌʉ́ ma da ꞌyøtꞌa ndunthi ya da̱nga ntꞌudi ne da nehma̱ da hyatꞌa núꞌʉ xa huahna Ajua̱ nehe.  
\v 23 Pe nuꞌahʉ́ beñhʉ xá hño de núꞌa̱ dí xiꞌahʉ ne nsuhʉ. Oxqui hophʉ to da hyaꞌahʉ. 
\s1 Ra Jesu bi ma̱ hanja ma da yopa mengui ja ra ximhai 
\r (Mt. 24:29-35, 42-44; Lc. 21:25-36) 
\p  
\v 24 Núꞌʉ ya pa sta thogui nuya ya tsꞌothogui, ra hyadi ma da ꞌmɛxuui, ne ra za̱na̱ ya hinda ma da yotꞌi.  
\v 25 Ya tsø ma da dagui de mahetsꞌi y gatho núꞌa̱ te bí ja mahetsꞌi da mbi.  
\v 26 Nepʉ Núꞌa̱ Toꞌo bi e bi Nja̱ꞌi ma da thandi da ꞌñehe xi strá nsunda ja ya guui con gatho rá da̱nga tsꞌɛdi.  
\v 27 Nepʉ da mɛhna yá ɛnxɛ pa da muntsꞌa gatho núꞌʉ toꞌo xa thahni núꞌʉ di ꞌbʉi gatho rá ngʉni ra ximhai. 
\p  
\v 28 Nuꞌahʉ ora guí hanthʉ ra ꞌbai gá igo ya da bøhø yá ꞌroho, nuꞌbʉ́ guí pa̱hʉ gue ya xa ꞌñepʉ ꞌbestho ra pahyadi.  
\v 29 Njabʉ nehe nu xcrí hyanthʉ sta nja nuya ya tsꞌothogui, pa̱hʉ gue rá nga̱tsꞌi ra ximhai ya ꞌbʉi guetbʉ.  
\v 30 Xi majua̱ni dí xiꞌahʉ, gue nuya ja̱ꞌi ꞌbʉibya hinda ma da du asta hinda mʉdi da nja gatho ngu núꞌa̱ dí xiꞌahʉ.  
\v 31 Mahetsꞌi ne ra ximhai da uadi da thogui, pe numa noya hinda uadi da thogui, pɛꞌtsi da njabʉ ngu núꞌa̱ stá ma̱. 
\p  
\v 32 Hinto pa̱di ra pa nixi ra ora haꞌmʉ da nja ra nga̱xhmai, nixi ya ɛnxɛ de mahetsꞌi hingui pa̱di, nixi rá Tꞌʉ Ajua̱, hønsɛ Ajua̱ ra Dada go gueꞌa̱ pa̱sɛ. 
\p  
\v 33 Hangue ndøꞌmhʉ nza̱ntho ne ꞌyaphʉ Ajua̱, ngueꞌa̱ hinguí pa̱hʉ haꞌmʉ da zø ra ora.  
\v 34 Nuga dí nja ngu ꞌnara ꞌñøhø ma da ma yabʉ ya hai, pe ante da ma, da ꞌyɛntꞌua ja yá ꞌyɛ yá ꞌbɛgo gatho núꞌa̱ te pɛꞌtsi, ne cada ꞌna de gueꞌʉ da xipabi te da mɛfi, ha nura nsugosthi da tꞌumbabi ra ꞌbɛfi pa da ndøꞌmi nu sta menguiꞌa̱.  
\v 35 Hangue nuꞌahʉ nza̱ntho ndøꞌmhʉ nehe, ngueꞌa̱ hinguí pa̱hʉ haꞌmʉ ga pengui, ua dega xudi o dega nde o made ra xuui o ꞌna hmafi ra menja̱.  
\v 36 Ngueꞌa̱ xiꞌbʉ xcrí tha̱mfrihʉ ga tsøhø ne ga tsʉꞌahʉ gri a̱ha̱hʉ.  
\v 37 Núna dí xiꞌahʉbya, guehna dí xipabi nehe gatho maꞌra pa da ndøꞌmiꞌʉ. 
\c 14  
\s1 Ra ntꞌʉꞌti pa dra jʉ ra Jesu 
\r (Mt. 26:1-5; Lc. 22:1-2; Jn. 11:45-53) 
\p  
\v 1 Mri ꞌbɛdi nsøca yo pa pa ra ngo núꞌa̱ rá thuhu ra pascua, ne núꞌa̱ ra ngo dega tsꞌithuhme nsinque rá nzoi. Ha ya nda̱ gá macja̱ ne ya xahnate de ra ley ya mi nu hanja da za da hyatꞌa ra Jesu pa da gʉ da hyo.  
\v 2 Ne bi ꞌñémbabiꞌʉ: 
\p ―Hinga øthʉ núna dí beñhʉ de ra pa dega ngo, xiꞌbʉ da bø yá cuɛ ya ja̱ꞌi ne da ñʉntsꞌiꞌʉ. 
\s1 ꞌNara ꞌbɛhña̱ bi goꞌtsua ꞌnara hoga ñʉni ja rá ña̱xu ra Jesu 
\r (Mt. 26:6-13; Jn. 12:1-8) 
\p  
\v 3 Ha nuya paꞌʉ ra Jesu bi ꞌmʉhni Betania ja rá ngu ra Simu núꞌa̱ toꞌo xqui ña̱ni de ra lepra núꞌa̱ ra hñeni tsitꞌatho ra ngø. Mi huhni ra Jesu ja ra mexa mri ñuni, nepʉ bi zøhø ꞌnara ꞌbɛhña̱ bra hña̱ ꞌna ngu ra zi xito xqui thoqui de ꞌnara hoga do rá thuhu ra alabastro, mi po ꞌnara hoga ñʉni xi xmá ma̱di mrá thuhu ra nardo. Ha núꞌa̱ ra ꞌbɛhña̱ bi doꞌtsua rá ꞌyʉga núꞌa̱ ngu ra zi xito, ne bi xiꞌtsuabi ja rá ña̱xu ra Jesu núꞌa̱ ra ñʉniꞌa̱.  
\v 4 Nepʉ ꞌra de núꞌʉ mi ꞌbʉhni bi bø yá cuɛ ne mri ꞌñémbabi ꞌna ngu maꞌna: 
\p ―¿Hanja bi ꞌyøtꞌa njabʉ nuna ꞌbɛhña̱ hønsɛ bi manitho nuna hoga ñʉni?  
\v 5 Nuꞌbʉ xa ꞌba hma̱ha̱ xa muui ngu hñu nthebe denario, y núꞌa̱ ra boja̱ꞌa̱ xa za xa thecuahma̱ ya hyoya. 
\p Njabʉ bi ma̱nga núꞌʉ toꞌo mi ña̱maꞌñʉ de núꞌa̱ ra ꞌbɛhña̱. 
\p  
\v 6 Nuꞌbʉ́ nura Jesu bi ꞌñembabiꞌʉ: 
\p ―Ote guí xiphʉ. ¿Pa te guí ña̱maꞌñʉhʉ de guehni? Xá hño núꞌa̱ xa ꞌyøtcagui.  
\v 7 Ngueꞌa̱ nuya hyoya nza̱ntho ma da ꞌmʉi con gueꞌahʉ, ne nuꞌa̱raza ra pa gui ne gui umfʉ ꞌnara mfatsꞌi, da za gui umfʉ. Pe nuga hinga nza̱ntho ma ga ꞌbʉcua con gueꞌahʉ pa gui ꞌyøtcahʉ ra hño.  
\v 8 Nuna zi ꞌbɛhña̱ bi ꞌyøtꞌe núꞌa̱ xa zʉpa rá tsꞌɛdi, xa goscagui ja ma ndoꞌyo nuna ra hoga ñʉni pa ma ntꞌagui. 
\p Bi ꞌñenga ra Jesu njabʉ ngueꞌa̱ nuꞌʉ́ ya myá nza̱i mi joꞌtsua nuna hoga ñʉni núꞌʉ xa du.  
\v 9 Nepʉ ra Jesu bi ꞌñena: 
\p ―Xi majua̱ni dí xiꞌahʉ, habʉraza da hma̱nga ra ma̱ca noya, da hma̱ de nuna xa ꞌyøtca nuna zi ꞌbɛhña̱ pa ꞌnara feni de guehni. 
\s1 Ra Juda bi pa ra Jesu 
\r (Mt. 26:14-16; Lc. 22:3-6) 
\p  
\v 10 Nepʉ nura Juda Iscariote ꞌna de núꞌʉ ꞌrɛtꞌamayoho yá nxadi ra Jesu, bi ma bá ña̱ui ya nda̱ gá macja̱ pa da dapabiꞌʉ ra Jesu.  
\v 11 Ha nu mi ꞌyøde ya nda̱ gá macja̱ njabʉ, xi bi johyaꞌʉ ne ꞌbestho bi ña̱ꞌtuabi ra boja̱. Hangue nuꞌá̱ xi mi ꞌyo rá mfeni hanja da ꞌyøtꞌeꞌa̱ pa da da ra Jesu. 
\s1 Ra ntꞌoxi núꞌa̱ bi zi ra Jesu co yá nxadi ante da du 
\r (Mt. 26:17-29; Lc. 22:7-23; Jn. 13:21-30; 1Co. 11:23-26) 
\p  
\v 12 Ra mʉdi pa de ra ngo dega tsꞌithuhme nsi rá nzoi gueꞌbʉ mi tho ya tꞌʉca dɛti pa ra ngo dega pascua. Ha nura paꞌa̱ ya nxadi bi ꞌñembabi ra Jesu: 
\p ―¿Habʉ guí ne grá hñocje pa ga tsihʉ ra ntꞌoxi de ra pascua? 
\p  
\v 13 Nuꞌbú ra Jesu bi ꞌñembabi yoho yá nxadi: 
\p ―Grí maha ja ra hnini ne ja ma grí nthɛhʉni ꞌnara ꞌñøhø di ha̱ ꞌna xøni ra dehe, ne núꞌá̱ go gueꞌa̱ gui tɛñhʉꞌa̱.  
\v 14 Ne nura ngu habʉ da yʉtꞌiꞌa̱, gui ꞌñemfʉ núꞌa̱ ra me ngu: “Bá pɛncahe ra Xahnate ne bi xicje ga xiꞌahe njaua: ¿Habʉ ja ra ngu xcá ꞌuegagui pa ga tsihe ra ntꞌoxi de ra pascua co ma nxadi?”  
\v 15 Y nu ja rá tønguꞌa̱ ma da ꞌñuꞌtꞌahʉ ꞌnara da̱nga ngu. Nuni ja jani gatho núꞌa̱ te ma ga hoñhʉ, ne ja gui hyocjʉni núꞌa̱ te ga tsihʉ. 
\p  
\v 16 Hangue núꞌʉ yoho ya nxadi bi ma de guehni pa ja ra hnini y bi zʉdiꞌʉ ngu xqui xipabi ra Jesu. Y ja bi hyocniꞌʉ ra ntꞌoxi de ra pascua. 
\p  
\v 17 Y ya de mi putꞌa ra nde bi zønga ra Jesu con gatho núꞌʉ ꞌrɛtꞌamayoho yá nxadi ja núꞌa̱ ra tønguꞌa̱.  
\v 18 Nepʉ ya de mi huhni mri ñuni mahyɛgui co yá nxadi, bi ꞌñena: 
\p ―Majua̱ni dí xiꞌahʉ, núꞌahʉ guí ꞌbʉhʉua guí ntꞌoxihʉ con gueque, ꞌna de gueꞌahʉ ma gui dagaguihʉ. 
\p  
\v 19 Ha nuyá nxadi xi bi du yá mʉi, ne ꞌramaꞌna de gueꞌʉ mi ambabi ra Jesu ne mi embabi: 
\p ―¿Ha gue go guecagui? 
\p  
\v 20 Nepʉ ra Jesu bi da̱di ne bi ꞌñembabi: 
\p ―ꞌNa de gue núꞌahʉ guí ꞌrɛtꞌamayohohʉ ma nxadiꞌihʉ guí tʉhʉhʉbya habʉ dí tʉhʉga, ꞌna de gueꞌahʉ ma gui dagaguihʉ.  
\v 21 Núꞌa̱ Toꞌo bi e bi Nja̱ꞌi ma da thogui gatho ngu núꞌa̱ xa tꞌofo ja ra Ma̱ca Tꞌofo, pe ¡huecate núꞌa̱ ra ꞌñøhø toꞌo ma da daꞌa̱! Maꞌna xá hño nixi xa ꞌmʉhma̱. 
\p  
\v 22 Ha nu de mri ñuniꞌʉ, ra Jesu bi gʉ ra thuhme ne bi umba njama̱di Ajua̱ rá Dada, bi hyeque ne bi umba yá nxadi, ne bi ꞌñembabi: 
\p ―Na̱, tsihʉ, nuna go guehna ma ndoꞌyo. 
\p  
\v 23 Nepʉ bi gʉ ꞌnara vaso mi po ra vinu, bi umba njama̱di Ajua̱ maꞌnaꞌqui ne bi umbabi yá nxadi pa bi zi gathoꞌʉ.  
\v 24 Ne bi ꞌñembabiꞌʉ. 
\p ―Nuna go guehna ma ji ma ga fani pa da mʉdi ra ꞌraꞌyo cohi, núꞌa̱ ma da mfani pa gatho ya ja̱ꞌi.  
\v 25 Majua̱ni dí xiꞌahʉ gue ya hinga ma ga yopa tsi ra vinu dega obxi de guecua. Nuꞌá̱ ma ga yopa tsi maꞌnaꞌqui asta núꞌa̱ ra pa grá ꞌbʉhʉ nuni habʉ bí manda Ajua̱ ma Dada, gueꞌbʉ grá yopa tsi, pe maꞌnaꞌño. 
\s1 Ra Jesu bi ma̱ gue ra Pedro mi ma da gøniꞌa̱ 
\r (Mt. 26:30-35; Lc. 22:31-34; Jn. 13:36-38) 
\p  
\v 26 Nepʉ nuꞌʉ́ bi duta ꞌnara ja̱hña̱, y de guehni bi ma pa ja ra tꞌøhø ꞌbo Olivo.  
\v 27 Nepʉ ra Jesu bi ꞌñembabiꞌʉ: 
\p ―Nura nxuuibya gathoꞌihʉ ma da du ri mʉihʉ ne ma gui ꞌuehʉ de gueque. Ma da nja ngu bi ma̱nga Ajua̱ ma Dada ja ra Ma̱ca Tꞌofo habʉ ena: “Ma ga ho ra maꞌyo, y nuyá dɛti da nxani,” njabʉ bi ꞌñena.  
\v 28 Pe nu xcrá yopa nte de ra du, nuga ma ga ꞌbɛtꞌo de gueꞌahʉ pa grá ma Galilea. 
\p  
\v 29 Nepʉ ra Pedro bi ꞌñembabi: 
\p ―Masque gatho nuyʉ maꞌra da ꞌuegue, pe nuga hinga ꞌuegue de gueꞌe. 
\p  
\v 30 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi ꞌñembabi ra Pedro: 
\p ―Majua̱ni dí xiꞌaꞌi, nubya dí nxuui ma gui cøngagui hñuꞌqui ante rá yo hmafi ra menja̱. 
\p  
\v 31 Nepʉ ra Pedro xi bi nja rá nøtꞌe bi ꞌñena: 
\p ―Masque da thogagui, pe nuga hinga cøñꞌaꞌi. 
\p Y gatho núꞌʉ maꞌra ya nxadi guetꞌatho mi ma̱ñꞌʉ nehe. 
\s1 Ra Jesu mi apabi Ajua̱ nuni Getsemani 
\r (Mt. 26:36-46; Lc. 22:39-46) 
\p  
\v 32 Nepʉ bi maꞌʉ ja ꞌnara luga rá thuhu Getsemani, ne ra Jesu bi ꞌñembabi ꞌra de yá nxadi: 
\p ―Ja da hñuhʉua, nuga grá maua ga apabi Ajua̱ ma Dada. 
\p  
\v 33 Y bi zixa ra Pedro, ra Cobo ne ra Xuua pa bi mɛui. Nuꞌbʉ́ nuꞌá̱ bi mʉdi xi bi du rá mʉi de núꞌa̱ ma da thogui.  
\v 34 Ne bi ꞌñembabi núꞌʉ yá nxadi bi zitsꞌi: 
\p ―Xi dí tu ma mʉiga asta dí ne ga tagui ga tu. Ja da tøꞌmhʉua ne oxqui ma gui a̱hʉ. 
\p  
\v 35 Ha nuꞌá̱ bi thogui má tsꞌʉ de habʉ bi gohiꞌʉ, ne bi ndandiña̱hmu, ne bi mɛgui rá hmi ja ra hai pa bi ꞌyapabi Ajua̱ gue nuꞌbʉ xa zahma̱ hinxa thoguihma̱ nuya ya tsꞌothogui.  
\v 36 Y bi ꞌñena: 
\p ―Ma Dadaꞌi, hinte xá hñei pa núꞌa gui ne gui ꞌyøtꞌe. ꞌYøtꞌe pa hinga thogui nuya ya tsꞌothogui. Pe oxqui øtꞌa ngu núꞌa̱ go dí nega, ꞌyøtꞌa ngu núꞌa̱ ri ma̱ca pahague. 
\p  
\v 37 Nepʉ mi mengui bi zʉdi núꞌʉ hñu yá nxadi xqui doꞌma ra tꞌa̱ha̱, ne bi ꞌñembabi ra Pedro: 
\p ―Nuꞌi nugue Simu, ¿hanja xcá a̱ha̱? ¿Ha gue hinxa za xcá ꞌyapa Ajua̱ ꞌna ora con gueque?  
\v 38 Oxqui a̱ha̱hʉ, ꞌyaphʉ ndunthi Ajua̱ pa stí ꞌñepʉ ya tsꞌothogui gui tsɛthʉ. Ngueꞌa̱ guí behma̱hʉ ne ja ri pahahʉ pe nuri ndoꞌyohʉ otho rá tsꞌɛdi. 
\p  
\v 39 Nepʉ bi yopa ma maꞌnaꞌqui pa bá apabi Ajua̱ co núꞌʉ ya noya bi ma̱nga ra mʉdi.  
\v 40 Nepʉ de mi yopa mengui bi zʉdi yá nxadi xqui yopa doꞌma ra tꞌa̱ha̱, ne nixi himi tsa da zøtꞌa yá da, ne ya himi pa̱di te da da̱diꞌʉ.  
\v 41 Ha nu mbá penga rá hñuꞌqui bi ꞌñembabi yá nxadi: 
\p ―Nubyá ha̱, a̱ha̱hʉ xá hño, ne tsayahʉ, ngueꞌa̱ ya bi zø ra ora gue Núꞌa̱ Toꞌo bi e bi Nja̱ꞌi dra da ja yá ꞌyɛ ya ꞌyøtꞌatsꞌoqui.  
\v 42 Ya nanjʉ, maha. Ya xa ꞌñepʉ núꞌa̱ toꞌo ma da dagagui. 
\s1 Bri jʉ ntsꞌa̱hni ra Jesu 
\r (Mt. 26:47-56; Lc. 22:47-53; Jn. 18:2-11) 
\p  
\v 43 Tsꞌa ra ora mi ma̱nga njabʉ ra Jesu, ꞌbestho bi zøhø ra Juda, ꞌna de núꞌʉ ꞌrɛtꞌamayoho yá nxadi, ne mbra ꞌñoui ꞌnara hmuntsja̱ꞌi, ꞌra mi ha̱ ya mahuai, ne nu maꞌra mi ha̱ ya za, xqui mɛhna̱ ya nda̱ gá macja̱ ne ya xahnate de ra ley ne ya nda̱xjua nda̱ pa da gʉ ra Jesu.  
\v 44 De má ꞌñu ra Juda xqui ꞌñembabi núꞌʉ ya ja̱ꞌi mbra ꞌñoui: 
\p ―Ma ga ꞌraꞌahʉ ꞌnara seña. Núꞌa̱ ra ꞌñøhø ga tsʉꞌtsua rá hmi go di gueꞌa̱ ra Jesu. ꞌBestho gui jʉhʉ, ne gui tsixhʉ, oxqui thøhʉ. 
\p  
\v 45 Y ngu bi zøhø ra Juda habʉ mi ꞌbai ra Jesu, ꞌbestho bi joni ne bi ꞌñembabi: 
\p ―Ma Xahnateꞌi. 
\p Y nura oraꞌa̱ bi zʉꞌtsua rá hmi.  
\v 46 Nepʉ núꞌa̱ ra hmuntsja̱ꞌi ꞌbestho bi gʉ ntsꞌa̱hni ra Jesu. 
\p  
\v 47 Ra oraꞌa̱ ꞌna de gue núꞌʉ mi ꞌñoui ra Jesu bi gʉca rá mahuai ne bi dacuabi rá gu ꞌnará ꞌbɛgo ra nda̱ gá macja̱.  
\v 48 Nepʉ nura Jesu bi ꞌñembabi núꞌʉ ya ja̱ꞌi toꞌo xqui gʉꞌa̱: 
\p ―¿Sague drá be pa e gui jʉgaguihʉ co ya huai ne ya za?  
\v 49 Nuga hyastho ndí ꞌbʉi ja ra nda̱nija̱ con gueꞌahʉ ndí utuate ne hingá jʉgaguihʉ. Pe pa da njabʉ ngu núꞌa̱ xa tꞌofo mayaꞌbʉ ja ra Ma̱ca Tꞌofo hangue gueꞌa̱ guí øthʉ njabʉbya. 
\p  
\v 50 Nepʉ gatho yá nxadi bi ma hnestꞌihi bi zopʉsɛ ra Jesu. 
\s1 ꞌNara tsꞌʉntꞌʉ bi nestꞌihi nsinque rá he 
\p  
\v 51 Pe ꞌnara tsꞌʉntꞌʉ xqui tɛ́tꞌatho ꞌnara dutu mi dɛna ra Jesu. Nepʉ ya ja̱ꞌi mi nehma̱ da gʉꞌa̱, pe hina ngueꞌa̱ hønsɛ rá dutu bi mipabi.  
\v 52 Hangue nuꞌá̱ bi zopʉ rá dutu ne bi ma hnestꞌihi nsinque rá dutu. 
\s1 Ra Jesu ja yá thandi ra hmuntsꞌa nda̱ gá xodyo 
\r (Mt. 26:57-68; Lc. 22:54-55, 63-71; Jn. 18:12-14, 19-24) 
\p  
\v 53 Nepʉ ra Jesu bi tsꞌitsꞌi habʉ mbi ꞌbʉ ra da̱nga nda̱ gá macja̱, ne bá muntsꞌni gatho maꞌra ya nda̱ gá macja̱ ne ya nda̱xjua nda̱ ne ya xahnate de ra ley.  
\v 54 Ha nura Pedro mri dɛna ra Jesu dega yabʉtho, nepʉ bi yʉtꞌiꞌa̱ ja rá patio rá ngu ra da̱nga nda̱ gá macja̱, ne ja bi hñuhni co ya gʉntsꞌa̱hni mi mpaꞌta ja ra tsibi. 
\p  
\v 55 Ha nuya nda̱ gá macja̱ ne gatho ra hmuntsꞌa nda̱ gá xodyo mi ne da hyo ra Jesu, hangue nuꞌʉ́ mi honga yoho ya testigo núꞌʉ ꞌnatꞌa da ma̱ pa da ña̱pabi pa ya da ꞌyɛꞌmbi da hyo, pe himbi nthɛ yá noya núꞌʉ ya testigo.  
\v 56 Ndunthi ya ja̱ꞌi mi jʉꞌtsua ya ncꞌuamba ra Jesu, pe ꞌramaꞌnaꞌño núꞌa̱ mi ma̱ñꞌʉ.  
\v 57 ꞌRa bi ꞌmai ja yá thandi ya nda̱ ne mi ma̱ñꞌʉ ꞌnara ncꞌuamba bi ꞌñena: 
\p  
\v 58 ―Nuje stá øhe xa ma̱nga njaua: “Ma ga yøꞌta nuna ra nda̱nija̱ bi hyoca ya ja̱ꞌi, pe rá hñupa ya stá ꞌbaꞌma maꞌna núꞌa̱ hingá nthoqui co yá ꞌyɛ ya ja̱ꞌi.” 
\p  
\v 59 Pe nixi núꞌʉ toꞌo mi ma̱nga njabʉ himbi nthɛ yá noya. 
\p  
\v 60 Nuꞌbʉ́ ra da̱nga nda̱ gá macja̱ bi ꞌmai ne bi ꞌyambabi ra Jesu: 
\p ―¿Ha hinte guí tha̱di de núꞌa̱ gá øde bi hma̱ de gueꞌe? ¿Ha gue majua̱ni núꞌa̱ bi hma̱? 
\p  
\v 61 Pe ra Jesu ni ꞌnara noya hinte bi da̱di. Hangue ra da̱nga nda̱ gá macja̱ bi yopa ꞌyambi bi ꞌñembi: 
\p ―¿Ha gue go gueꞌe grá Cristo rá Tꞌʉꞌi Ajua̱ núꞌa̱ xá nsunda xpá mɛñꞌaꞌi pa gui nda̱? 
\p  
\v 62 Nuꞌbú ra Jesu bi da̱di ne bi ꞌñena: 
\p ―Ha̱ha̱ go gueque. Ne ma gui hyanthʉ Núꞌa̱ Toꞌo bi e bi Nja̱ꞌi da hñudi ja rá ꞌñɛi Ajua̱ núꞌa̱ ja rá tsꞌɛdi. Nepʉ ma gui hyanthʉ da yopa menguiua ja ya guui. 
\p  
\v 63 Hangue nu mi ꞌyøde njabʉ ra da̱nga nda̱ gá macja̱ bi dʉnga yá he ngueꞌa̱ go gueꞌa̱ ꞌnara seña gue pa gueꞌá̱ ra Jesu xqui ña̱maꞌñʉ de Ajua̱. Nepʉ bi ꞌñena: 
\p ―¿Pa te ga ꞌbɛphʉbya maꞌra toꞌo da e da ma̱mbabi?  
\v 64 Nuꞌahʉ́ ya gá ꞌyøhʉ núꞌa̱ bi ma̱ gue nuní ri ꞌñetꞌa Ajua̱. Xibya, ¿te guí beñhʉ de núꞌa̱ xa ma̱ni? 
\p Ne gatho núꞌʉ mi ꞌbʉhni bi ꞌñena: 
\p ―Rí ꞌñepi da tho. 
\p  
\v 65 Nepʉ ꞌra de gueꞌʉ bi mʉdi bi zotsꞌi ra Jesu. Ne bi goꞌmbabi rá hmi ne xi mi naꞌmbi, ne bi ꞌyambabiꞌʉ bi ꞌñembi: 
\p ―Núꞌi grá ba̱di, ¡xicjebya toꞌo bi napꞌaꞌi! 
\p Nehe ya gʉntsꞌa̱hni mi faste mi naꞌmbabi. 
\s1 Ra Pedro bi gønga ra Jesu 
\r (Mt. 26:69-75; Lc. 22:56-62; Jn. 18:15-18, 25-29) 
\p  
\v 66 Ha nura Pedro mi ꞌbʉ njaꞌti ja ra patio. Nepʉ bi zøhø ꞌnara nxutsi mrá ꞌbɛgo ra da̱nga nda̱ gá macja̱, ne bi uatꞌa ja ra tsibi.  
\v 67 Nepʉ bi hyandi gue mi ꞌbahni ra Pedro mri mpaꞌti, xi bi nʉꞌti xá hño, nepʉ bi ꞌñembabi: 
\p ―A, go gueꞌe nehe nguí ꞌñoui ra Jesu me Nasare, ¿ha ngue ha̱? 
\p  
\v 68 Pe ra Pedro bi ncøni ne bi ꞌñena: 
\p ―Hina, nixi dí pa̱di toꞌoꞌa̱, ne nixi dí pa̱di núꞌa̱ guí ma̱. 
\p Nepʉ bi bøni bá ꞌba ja ra gosthi. Y nura oraꞌa̱ bi mafi ra menja̱.  
\v 69 Ha núꞌa̱ ra nxutsi bi yopa nʉꞌta maꞌnaꞌqui ra Pedro, nepʉ bi yopa ꞌñemba núꞌʉ ya ja̱ꞌi mi ꞌbahni: 
\p ―Nuni ra ꞌñøhø go guehni ꞌna de núꞌʉ mri ꞌñoui ra Jesu. 
\p  
\v 70 Ra oraꞌa̱ ra Pedro bi yopa ncøni maꞌnaꞌqui. Ne ꞌmɛfa núꞌʉ ya ja̱ꞌi mi ꞌbahni bi ꞌñembabi: 
\p ―Xi majua̱ni go gueꞌe ꞌna de núꞌʉ mri ꞌñoui ra Jesu, ngueꞌa̱ neꞌi grá me Galilea ngueꞌa̱ mfa̱tho ora guí ña̱. 
\p  
\v 71 Nepʉ ra Pedro bi mʉdi bi ntsante ne bi jura bi ꞌñena: 
\p ―Hindí pa̱di toꞌo núꞌa̱ ra ꞌñøhø guí ma̱ñhʉ. 
\p  
\v 72 Y ꞌbestho ra oraꞌa̱ bi mafi ra menja̱ rá ñoꞌqui. Nuꞌbʉ́ ra Pedro ꞌbestho bi beni de núꞌa̱ xqui xipabi ra Jesu gue xqui ꞌñembi: “Ante rá yo hmafi ra menja̱, ya xcá cøngagui hñuꞌqui.” Nuꞌbʉ́ ra Pedro xi bi du rá mʉi ne bi nzoni. 
\c 15  
\s1 Ra Jesu bi ꞌmai ja rá thandi ra Pilato 
\r (Mt. 27:1-2, 11-14; Lc. 23:1-5; Jn. 18:28-38) 
\p  
\v 1 Nurá hyaxꞌa̱ xi ꞌnitho ya nda̱ gá macja̱ ne ya nda̱xjua nda̱ ne ya xahnate de ra ley, ne gatho ra hmuntsꞌa nda̱ gá xodyo bi muntsꞌi ꞌnadbʉ pa bi go ꞌnara cohiꞌʉ te da ꞌyøtꞌe co ra Jesu. Nepʉ bi da̱tꞌiꞌʉ bi zitsꞌi bá ɛntꞌua ja rá ꞌyɛ ra nda̱ Pilato.  
\v 2 Nuꞌbʉ́ ra nda̱ Pilato bi ꞌyamba ra Jesu bi ꞌñembi: 
\p ―¿Ha go gueꞌe grá Nda̱ de ya xodyo? 
\p Ha nura Jesu bi da̱di: 
\p ―Ha̱ha̱, gueꞌa̱ ngu núꞌa̱ xcá ma̱. 
\p  
\v 3 Ha nuya nda̱ gá macja̱ xi mi ña̱pabiꞌa̱.  
\v 4 Hangue ra Pilato bi yopa ꞌyambabi ne bi ꞌñembi: 
\p ―¿Ha gue hinte guí tha̱di de gatho núꞌa̱ xcá ꞌyøde xa ma̱ñꞌʉ? 
\p  
\v 5 Pe ra Jesu hinte bi da̱di. Hangue ra Pilato xi bi ꞌyø. 
\s1 Ra Jesu bi sɛcuabi gue da tho 
\r (Mt. 27:15-31; Lc. 23:13-25; Jn. 18:38-19:16) 
\p  
\v 6 Tatꞌa jɛya ra Pilato mri nza̱i da hyɛgui ꞌnara ꞌyofadi pa núꞌʉ ya pa de ra ngo, y nza̱ntho mi hɛgui núꞌa̱ go da ꞌyadi núꞌʉ ya ja̱ꞌi mi ꞌyo ja ra ngo.  
\v 7 Ha xqui njotꞌa fadi ꞌraya ja̱ꞌi ngueꞌa̱ xqui ꞌñøtꞌatuhni pa da ꞌyɛnga ya nda̱ de ra hnini ne xqui nhyoteꞌʉ. Y ꞌna de gueꞌʉ mrá thuhu ra Barraba.  
\v 8 Nuꞌbʉ́ bi muntsꞌa ya ja̱ꞌi habʉ mi hu ra Pilato pa da ꞌyadi da thøgue ꞌnara ꞌyofadi ngu yá nza̱i.  
\v 9 Nuꞌbʉ́ ra Pilato bi ꞌyambabiꞌʉ ne bi ꞌñembi: 
\p ―¿Ha guí ne ga hɛcꞌaꞌihʉ núni tꞌembi ra Nda̱ de ya xodyo? 
\p  
\v 10 Bi ꞌñani njabʉ ra Pilato ngueꞌa̱ mi pa̱di gue co yá cuɛ ya nda̱ gá macja̱ bi gʉ ra Jesu ne bi dapabi, ngueꞌa̱ nuꞌá̱ xi ya mi dɛni ndunthi ya ja̱ꞌi.  
\v 11 Pe nuya nda̱ gá macja̱ bi ꞌyʉꞌta ya ja̱ꞌi pa bi ꞌyadi dra thɛgui ra Barraba.  
\v 12 Nuꞌbʉ́ nura Pilato bi yopa ꞌyamba ya ja̱ꞌi ne bi ꞌñembabi: 
\p ―Nuꞌbʉ́, ¿te ꞌbɛ guí adihʉ ga øꞌtua ra Jesu núni guí emfʉ ra Nda̱ de ya xodyo? 
\p  
\v 13 Nuꞌbʉ́ ya ja̱ꞌi ꞌra gá mafitho bi ꞌñena: 
\p ―¡Dá ꞌbontꞌi pa ja da duni! 
\p  
\v 14 Nuꞌbʉ́ ra Pilato bi yopa ꞌyambabiꞌʉ ne bi ꞌñembabi: 
\p ―¿Te ma tsꞌoqui xa ꞌyøtꞌni? 
\p Pe nuya ja̱ꞌi maꞌna xi mri mantho ne mi eñꞌʉ: 
\p ―¡Dí ahe dra ꞌbontꞌi! 
\p  
\v 15 Nuꞌbʉ́ ra Pilato pa da pønga rá hmi co yá ja̱ꞌi, bi hyɛgui ra Barraba, ne bi manda bri fɛtꞌa ra Jesu, nepʉ bi ꞌyɛntꞌua ja yá ꞌyɛ yá soldado pa da zitsꞌi ma da pontꞌa ja ra ponza. 
\p  
\v 16 Hangue ya soldado bi zixa ra Jesu ja ra patio de ra tsꞌʉtbi, y ja bi muntsꞌni gatho ya soldado.  
\v 17 Nepʉ nuꞌʉ́ bi hyete ra Jesu co ꞌnara thɛnga he ngu núꞌʉ he ya nda̱, ne bi metꞌa ya ꞌbini pa bi hoca ꞌnara corona, ne bi hñuꞌtsua ja rá ña̱xu.  
\v 18 Ha mi øꞌtua ra ntꞌeniꞌa̱ ne mi zɛngua mi embabi: 
\p ―¡ꞌBʉi pa nza̱ntho, núꞌi ri tꞌequꞌei rá Nda̱ꞌi ya xodyo! 
\p  
\v 19 Ne mi naꞌmbabi rá ña̱xu co ꞌnara tsꞌʉtꞌo ne mi tsotsꞌi. Nepʉ mri ndandiña̱hmu pa mri nda̱neꞌʉ, ꞌñena xi majua̱ni mi numansu.  
\v 20 Nepʉ mi uadi bi ꞌyøꞌtua ra ntꞌeni bi møcuabi ra thɛnga he, ne bi yo hyetuabi núꞌʉ xi myá he. Nepʉ bi zitsꞌiꞌʉ pa da pontꞌi. 
\s1 Ra Jesu bri pontꞌi 
\r (Mt. 27:32-44; Lc. 23:26-43; Jn. 19:17-27) 
\p  
\v 21 De mi bønga de ja ra hnini bi nthɛuiꞌʉ má ꞌñu ꞌnara ꞌñøhø xqui ꞌñe ja ra mbonthi. Nura ꞌñøhøꞌa̱ mrá thuhu ra Simu mrá me Cirene ne go mrá dada ra Jandro ne ra Rufo. Ha nuya soldado bi japa núꞌa̱ ra ꞌñøhø da ndudebi rá ponza ra Jesu. 
\p  
\v 22 De guehni bi tsꞌixa ra Jesu ja ꞌnara luga rá thuhu Golgota núꞌa̱ rí bøni da ꞌñena Ña̱xmadu.  
\v 23 Nepʉ ya soldado bi umbahma̱ ra vinu xqui ntha̱ntsꞌui ra mirra, pe nuꞌá̱ himbi ne bi zi.  
\v 24 Nepʉ nuꞌʉ́ bi pontꞌa ja ra ponza. Nepʉ bi nhyegue ꞌra ꞌna núꞌʉ yá he, ne nu maꞌna rá he bi ma ra ta̱ha̱ toꞌo da da̱ha̱. 
\p  
\v 25 Ne ngu mi nzʉnga gʉto xudi nura ora bri pontꞌiꞌa̱.  
\v 26 Nuyá nza̱iꞌʉ, da thøta ꞌnara tꞌofo ja ra ponza de núꞌa̱ xa ꞌyøtꞌa núꞌa̱ ra ja̱ꞌi pa hanja bi tꞌɛꞌmbi bi tho. Hangue ja rá ponza ra Jesu bi thøte gue go ra Nda̱ de ya xodyo.  
\v 27 Nehe ja bri pontꞌni mahyɛgui con gueꞌa̱ yoho ya be, ꞌna ja rá ꞌñɛi, nu maꞌna ja rá nga̱ha̱.  
\v 28 Hangue bi njabʉ ngu núꞌa̱ xqui tꞌofo ja ra Ma̱ca Tꞌofo habʉ ena: “Nuꞌá̱ bi thandi ngu ꞌnara da̱ga ꞌyøtꞌatsꞌoqui.” 
\p  
\v 29 Ha nuya ja̱ꞌi núꞌʉ mi thohni nuꞌa̱raza mi xipa ra Jesu, ne mi bʉtꞌa yá ña̱xu ne mi embi: 
\p ―¡Ha̱ha̱! ne gue nuꞌi gá ena gue ma gui yøꞌta ra nda̱nija̱ nepʉ rá hñupa gá ena gue xcá yopa ꞌbaꞌma maꞌnaꞌqui,  
\v 30 mpøhø sɛhɛ ne ca̱i de núꞌa̱ ra pontꞌi xa̱. 
\p  
\v 31 Ne ya nda̱ gá macja̱ mi øtꞌa buhlatho de ra Jesu mi ꞌñémbiꞌʉ: 
\p ―Nuní mi ena gue mi pøhø ya ja̱ꞌi, pe nubyá hingui tsa go da mpøhø sɛhɛ.  
\v 32 ꞌBʉ xi majua̱ni go guehni ra Cristo núꞌa̱ go rá Nda̱ ya me Israel, dá ga̱ibya de ra pontꞌi xa̱. Nuꞌbʉ ga hanthe da ga̱i, nuꞌbʉ́ ha̱, ga camfrihʉ núꞌa̱ mi ma̱ni. 
\p Ne núꞌʉ xqui mpontꞌuini mahyɛgui mi ña̱maꞌñʉꞌʉ nehe de gueꞌa̱. 
\s1 Ra Jesu bi du 
\r (Mt. 27:45-56; Lc. 23:44-49; Jn. 19:28-30) 
\p  
\v 33 Nepʉ ngu nde ma pa bi ꞌmɛxuui maxøgue ra ximhai, ne asta ngu nzʉnga hñu nde ja bi yopa hnequi maꞌnaꞌqui.  
\v 34 Y nura oraꞌa̱, ra Jesu bi ña̱ xi ntsꞌɛdi ne bi ꞌñena: 
\p ―Eloi, Eloi, ¿lama sabactani? ―núꞌa̱ rí bøni da ꞌñena: Ma Dadaꞌi, ma Dadaꞌi, ¿hanja xcá hyɛgasɛhɛua? 
\p  
\v 35 Ne ꞌraya ja̱ꞌi mi ꞌbahni bi ꞌyøde núꞌa̱ mi ma̱, ne bi ꞌñena: 
\p ―ꞌYøhʉ, nuní maꞌta ndu ra ba̱di Elía. 
\p  
\v 36 Nepʉ ꞌnara ꞌñøhø bi nestꞌihi bi pobo ꞌnara esponja co ra juꞌtsa vinu ne bi tøta ja ꞌnara tsꞌʉtꞌo, ne bi umba ra Jesu pa da zʉtꞌi. Y nura ꞌñøhøꞌa̱ bi ꞌñembabi ya ja̱ꞌi: 
\p ―Ga tøꞌmhʉ ga nuhʉ ua da zø ra Elía da ca̱ꞌmi de ja ra pontꞌi. 
\p  
\v 37 Nepʉ ra Jesu bi dø ꞌnara hmafi xi ntsꞌɛdi ne bi du.  
\v 38 Y nura oraꞌa̱ bi xø núꞌa̱ ra da̱nga dutu mi naxa mbo ra nda̱nija̱ pa mi juti núꞌa̱ habʉ maꞌna xi xmá nsunda, ne bi xøgue maña̱ asta bi zønga njaꞌti.  
\v 39 Ha núꞌa̱ ra nda̱ gá soldado mi ꞌbahni guetbʉ habʉ xqui ꞌbontꞌa ra Jesu bi hyanda xá hño hanja bi duꞌa̱, ne bi ꞌñena: 
\p ―Xi majua̱ni go mi guehni rá Tꞌʉ Ajua̱. 
\p  
\v 40 Ne mi ꞌbahni nehe ꞌraya ꞌbɛhña̱ mi handatho de yabʉ, ꞌra de gueꞌʉ go mi gueꞌa̱ ra Maria Magdalena, ne ra Salomé, ne maꞌna ra Maria rá na̱na̱ ra Jose ne ra Cobo núꞌa̱ mba̱tsi de núꞌa̱ maꞌna ra Cobo.  
\v 41 Núꞌʉ ya ꞌbɛhña̱ꞌʉ xqui dɛna ra Jesu núꞌbʉ mbi ꞌbʉ Galilea, ne go gueꞌʉ mi pɛpi. Nehe mi ꞌbahni ndunthi maꞌra ya ꞌbɛhña̱ núꞌʉ xqui ꞌñoui ra Jesu pa Jerusale. 
\s1 Ra Jesu bi tꞌagui 
\r (Mt. 27:57-61; Lc. 23:50-56; Jn. 19:38-42) 
\p  
\v 42 Nura paꞌa̱ bri pontꞌa ra Jesu, go mi ꞌnara pa dega nthoqui, ngueꞌa̱ rá hyaxꞌa̱ go ra sabdo ra pa dega tsaya.  
\v 43 Hangue ꞌbestho nura paꞌa̱, ya mi ma da yʉ ra hyadi, bi ma ra Jose núꞌa̱ mrá me Arimatea bá nu ra nda̱ Pilato, ne bi yʉtꞌi nsinque ra ntsu pa bi ꞌyapa nsɛqui da zʉcua rá ndoꞌyo ra Jesu de ja ra ponza pa da dutsꞌi ma da ꞌyagui. Núꞌa̱ ra ꞌñøhøꞌa̱ mi ja rá nsu ne xi mrá fa̱di ngueꞌa̱ go mrá nda̱ nehe de ra hmuntsꞌa nda̱ gá xodyo. Neꞌa̱ nehe mi tøꞌmtho haꞌmʉ da zøhø rá ꞌmɛhni Ajua̱ pa da nda̱.  
\v 44 Pe ra Pilato mi hu rá mʉi gue hinxqui dutho, hangue nuꞌá̱ bi zohna ra nda̱ gá soldado pa bi ꞌyambi ua ya xqui du.  
\v 45 Y nu mi xipi gue ya xqui du, nuꞌbʉ́ ra Pilato bi umba nsɛqui ra Jose da dutsꞌi.  
\v 46 Nuꞌbʉ́ ra Jose bi danga ꞌnara hoga tꞌaxa dutu. Nepʉ bi zʉcua rá ndoꞌyo ra Jesu de ja ra ponza, ne bi mantꞌa ja núꞌa̱ ra dutu, ne bi dutsꞌi ma bá agui ja ꞌnara ntꞌagui núꞌa̱ xqui seꞌti ja ꞌnara medo. Nepʉ bi gotꞌi co ꞌnara da̱nga xingdo.  
\v 47 Y ra Maria Magdalena y maꞌna ra Maria rá na̱na̱ ra Jose bi hyandathoꞌʉ habʉ bi tꞌacuabi rá ndoꞌyo ra Jesu. 
\c 16  
\s1 Ra Jesu bi yopa nte de ra du 
\r (Mt. 28:1-10; Lc. 24:1-12; Jn. 20:1-10) 
\p  
\v 1 Y de mi nde núꞌa̱ nsabdo, ya xqui thogui núꞌa̱ ra pa dega tsaya, ra Maria Magdalena ne ra Salomé ne núꞌa̱ maꞌna ra Maria rá na̱na̱ ra Jose bi danga ꞌraya hoga ñʉni pa xa goꞌtsuahma̱ ja rá ndoꞌyo ra Jesu.  
\v 2 Y nurá hyaxꞌa̱ ndomingo xi ꞌnitho núꞌa̱ ra mʉdi pa de ra semana, bi maꞌʉ pa da cꞌa̱ꞌtsa ra ntꞌagui, ne bi zøñꞌʉ pøxhyadi.  
\v 3 Ne de má ꞌñu mri ꞌñámbabi ꞌna ngu maꞌna mi eñꞌʉ: 
\p ―¿Ha hindi ꞌbʉhni ꞌbʉ toꞌo da pʉntsꞌa ra do pa da xogahʉ ra gosthi ntꞌagui? 
\p  
\v 4 Pe nu mi zøniꞌʉ bi hyandi gue ya xqui tꞌentꞌa núꞌa̱ ra da̱nga do xqui jotꞌa ra gosthi ntꞌagui.  
\v 5 Nepʉ nuꞌʉ́ bi yʉtꞌa mbo ra ntꞌagui ne bi hyanda ꞌnará ɛnxɛ Ajua̱ mi hnequi ngu ꞌnara ba̱sja̱ꞌi mi huhni ngue yá ꞌñɛiꞌʉ, ne mi he ꞌnara tꞌaxa he xi xmá ma. Nuꞌbʉ́ nuꞌʉ́ xi bi ntsu.  
\v 6 Ha nura ɛnxɛ bi ꞌñembabiꞌʉ: 
\p ―Oguí tsuhʉ. Nuga dí pa̱di gue guí hoñhʉ ra Jesu me Nasare núꞌa̱ bri pontꞌi. Xi jaua habʉ bi ꞌbɛgui, pe ya joꞌoua ngueꞌa̱ ya xa yopa nte maꞌnaꞌqui.  
\v 7 Rí maha bá xipabihʉ ra Pedro ne núꞌʉ maꞌra yá nxadi gue nuꞌá̱ ma da ꞌmɛtꞌo pa Galilea, ne ja ma dí nthɛuiniꞌʉ ngu bi xipi. 
\p  
\v 8 Nepʉ núꞌʉ ya ꞌbɛhña̱ bi bøni de guehni ja ra ntꞌagui bi ma hnestꞌihi, ne asta mri hua̱tꞌi co ra ntsu. Ne hinto bi xipabi núꞌa̱ xqui hyandi ngueꞌa̱ xi mi ꞌñouitho ra ntsu. 
\s1 Ra Maria Magdalena bi hyanda ra Jesu xqui nangui de ra du 
\r (Jn. 20:11-18) 
\p  
\v 9 Xudiꞌa̱ ndomingo ya xqui yopa nte ra Jesu de ra du, go rá mʉdi bi nthɛui ra Maria Magdalena núꞌa̱ toꞌo xqui ꞌyɛmbabi yoto ya tsꞌonda̱hi.  
\v 10 Nepʉ nura Maria bi ma bá cꞌa̱ꞌtsa ya nxadi ne bi zʉdi mi tu yá mʉi mi zoni, ne bi xipabiꞌʉ gue ya xqui hyanda ra Jesu.  
\v 11 Pe mi ꞌyøde ya nxadi bi ma̱nga ra Maria Magdalena gue ra Jesu ya xqui yopa nte ne ya xqui nthɛui, pe nuꞌʉ́ himbi gamfri. 
\s1 Ra Jesu bi ña̱ui yoho yá nxadi 
\r (Lc. 24:13-35) 
\p  
\v 12 Nepʉ ꞌmɛfa ra Jesu xqui mpata rá ꞌbai bá nthɛui yoho yá nxadi núꞌʉ mri ma pa ja ra mbonthi.  
\v 13 Nepʉ núꞌʉ yoho ya nxadi bi da̱ma mengui pa bá xipa núꞌʉ maꞌra gue nuꞌʉ́ xqui nthɛui ra Jesu. Pe nixi njabʉ himbi gamfriꞌʉ. 
\s1 Ra Jesu bi umba yá ꞌbɛfi yá nxadi 
\r (Mt. 28:16-20; Lc. 24:36-49; Jn. 20:19-23) 
\p  
\v 14 Nepʉ ꞌmɛfa ra Jesu bi zøni habʉ mi ꞌbʉi núꞌʉ ꞌrɛtꞌamaꞌra yá nxadi ora mri ñuniꞌʉ. Ne bi zʉiꞌʉ ngueꞌa̱ hinxqui gamfribi núꞌʉ toꞌo xqui xipi gue nuꞌá̱ ya xqui yopa nte ne xqui ña̱uiꞌʉ.  
\v 15 Nepʉ bi ꞌñembabiꞌʉ: 
\p ―Rí maha ja gatho rá ngʉni ra ximhai bá xiphʉ gatho ya ja̱ꞌi nuna ra ma̱ca noya.  
\v 16 Nuꞌa̱ tóꞌo da gamfri ne da nxistehe da mpøhø, pe nuꞌa̱ tóꞌo hinda gamfri hinda mpøhø, da ꞌmɛdi pa nza̱ntho.  
\v 17 Y nu habʉ di ꞌbʉi ya gamfri, ma da ꞌyøtꞌeꞌʉ nuya ya ntꞌudi: De ma thuhu da ꞌyɛnga thi ya tsꞌonda̱hi; ma da ña̱ꞌʉ maꞌra ya ꞌraꞌyo hña̱qui;  
\v 18 ne nuꞌbʉ da mihi ꞌnara quꞌeña̱, o da zi ꞌnara ꞌñethi núꞌa̱ hote, hinte da jaꞌʉ; nuꞌʉ́ da hñuxa yá ꞌyɛ ja ya daꞌthi ne da ña̱ni. 
\s1 Ra Jesu bi ma mahetsꞌi 
\r (Lc. 24:50-53) 
\p  
\v 19 Mi uadi bi ña̱ui yá nxadi ra Zidada Jesu, nuꞌá̱ bi tsꞌixa pa mahetsꞌi, ne bá hudiꞌa̱ ja rá ꞌñɛi Ajua̱ rá Dada.  
\v 20 Ha nuyá nxadi bi nxani bi ma habʉraza bi ma̱nga ra ma̱ca noya. Ne ra Zidada Jesu núꞌa̱ xqui ma mahetsꞌi go gueꞌa̱ mi fatsꞌiꞌʉ mi øtꞌa ya da̱nga ntꞌudi pa njabʉ bi jamfri núꞌa̱ ra ma̱ca noya mi ma̱ñꞌʉ. Njabʉ gueꞌa̱.