\id EPH \h RA EFESIO \toc1 RÁ CARTA RA APOSTOL NSAN PABLO NÚꞌA̱ BI ꞌYOPABI YA GAMFRI ME EFESO \toc2 RA EFESIO \toc3 Ef. \mt1 RA EFESIO \mt2 RÁ CARTA RA APOSTOL NSAN PABLO NÚꞌA̱ BI ꞌYOPABI YA GAMFRI ME EFESO \c 1 \s1 Ra apostol Pablo opabi ya gamfri me Efeso \p \v 1 Núgui drá Pablo rá apostolgui ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo. Ajua̱ go rá pahaꞌa̱ pa bi hñuxcagui dega apostol. Dí opꞌahʉ núꞌahʉ zi cuhʉ guí ꞌbʉhʉbʉ Efeso guí camfrihʉ ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo ne yá mɛtiꞌihʉ Ajua̱. \v 2 Ajua̱ ma Dadahʉ ne ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo da ja̱pꞌahʉ ne da maxꞌahʉ pa gui ꞌbʉhʉ te rá ꞌñentho. \s1 Ajua̱ xa ja̱pi núꞌʉ toꞌo xa gamfri ra Zidada Jesucristo \p \v 3 Ga xøcambenihʉ Ajua̱ ma Dadahʉ núꞌa̱ to rá Dada nehe ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo, ngueꞌa̱ nuꞌá̱ xa ꞌracjʉ gatho núꞌʉ ya ja̱pi ja pa guecjʉ ngueꞌa̱ dí ꞌnathohʉ co ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo, ja ra uɛnda ya dí ꞌbʉhʉ con gueꞌa̱ nuni mahetsꞌi. \v 4 Ante da hyoca nuna ra ximhai, nuꞌá̱ ya xqui huancahʉ pa ga ꞌnathohʉ co ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo, pa njabʉ strá ntꞌaxiguihʉ ne hingra pɛꞌtshʉ ni ꞌnara tsꞌoqui ja rá thandiꞌa̱. \v 5 Ante da hyoca ra ximhai, nuꞌá̱ ya xqui hñuxcahʉ po rá da̱nga hma̱te pa bi jaba̱tsiguihʉꞌa̱. Hangue bá pɛhna ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo pa bi njabʉ ngu núꞌa̱ xqui hñuxcahʉ. Gueꞌa̱ rá pahaꞌa̱, hangue bi beni njabʉ da ꞌyøtꞌe. \v 6 Núꞌá̱ po rá hñoja̱ꞌi bá pɛncahʉ rá hma̱ca Tꞌʉ pa bi jaba̱tsiguihʉ, pa njabʉ nujʉ xi ga eꞌtsuahʉ rá nsu po núꞌa̱ ra hñoja̱ꞌi pɛscaguihʉ. \v 7 Ngueꞌa̱ po rá hñoja̱ꞌi bá pɛhna rá hma̱ca Tꞌʉ pa bi manga rá ji ja ra pontꞌi, y njabʉ bi gutca ma thaihʉꞌa̱, ne bi pungahʉ gatho ma tsꞌoquihʉ ngueꞌa̱ ya dí ꞌnathohʉ con gueꞌa̱. \v 8 Nehe ngueꞌa̱ ra da̱ngui rá hñoja̱ꞌi pa guecaguihʉ hangue bi ꞌracjʉ ndunthi ra mfeni ne ra mfa̱di, \v 9 pa bi za dá pa̱hʉ núꞌa̱ himi fa̱di maꞌmɛtꞌo núꞌa̱ xqui beni da ꞌyøtꞌeꞌa̱ de rá paha sɛhɛ. Y go bi hñuxa ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo pa go da ꞌyøtꞌe gatho ngu núꞌa̱ xqui beni mayaꞌbʉ. \v 10 Núꞌá̱ go gueꞌa̱ ma da nda̱ de gatho núꞌʉ bí ꞌbʉ mahetsꞌi ne núꞌʉ ꞌbʉcua ja ra ximhai. Go gueꞌa̱ xqui beni Ajua̱ da ꞌyøtꞌe. Y ma da njabʉ núꞌa̱ ra paꞌa̱ ngu xa beni Ajua̱ da nja. \p \v 11 Ajua̱ bi huancahʉ desde rá mʉdi pa dyá ba̱tsiguihʉꞌa̱ pa da ꞌracjʉ gatho ngu núꞌa̱ xqui beni da ꞌracjʉ ngueꞌa̱ dí ꞌnathohʉ co ma Zidadahʉ ra Jesucristo. Gueꞌa̱ xqui beni da ꞌyøtꞌe Ajua̱, ne nuꞌá̱ øtꞌe ngu núꞌa̱ xa beni ne ngu núꞌa̱ ri hoꞌa̱ da ꞌyøtꞌe. \v 12 Ajua̱ bi ꞌyøtꞌa njabʉ pa núje dyá mʉdi gamfrihe de ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo ga eꞌtsuahe rá nsuꞌa̱, pa njabʉ maꞌra da nsundaꞌa̱ nehe. \v 13 Y nuꞌahʉ nehe ya xcá ꞌyøtuahʉ rá noyaꞌa̱ núꞌa̱ xicjʉ hanja da za grá mpøhøhʉ, ne xcá camfrihʉ. Hangue nubyá guí ꞌnathohʉ nehe co ma Zidadahʉ ra Jesucristo ne guí eꞌtsuahʉ rá nsu Ajua̱ nehe. Ne ra Ma̱ca Nda̱hi ꞌbʉi ja ri corasohʉ nehe, ngu núꞌa̱ xqui ña̱tcahʉ Ajua̱ da ꞌracjʉ. Y núꞌá̱ go gueꞌa̱ ꞌnara seña gue ya yá ba̱tsiguihʉ Ajua̱ ngueꞌa̱ ꞌbʉi ja ma corasohʉ. \v 14 Nehe ngueꞌa̱ ra Ma̱ca Nda̱hi ꞌbʉi con guecjʉ dí pa̱hʉ gue Ajua̱ ma da ꞌracjʉ nehe gatho núꞌa̱ xa ña̱tcahʉ da ꞌracjʉ nu stí zixcahʉ de nuna ra tsꞌoximhai pa ma grá ꞌbʉhʉ ꞌnadbʉ con gueꞌa̱. Gatho gueꞌa̱ da ꞌyøtꞌa Ajua̱ pa maꞌna dra nsundaꞌa̱ ne da tꞌeꞌtsua rá nsu. \s1 Ra apostol Pablo apa Ajua̱ pa da umba ra mfa̱di ya gamfri \p \v 15 Nuguí stá øde gue xcá camfrihʉ ma Zidadahʉ ra Jesucristo, nehe stá øde de núꞌa̱ ra hma̱te guí pɛꞌtsuahʉ gatho núꞌʉ maꞌra yá ba̱tsi Ajua̱. \v 16 Hangue desde dá øde njabʉ, cada dí apa Ajua̱ por gueꞌahʉ, hindí tsaya ga umbabi njama̱diꞌa̱ por gueꞌahʉ. \v 17 Ajua̱ ma Dadahʉ go guesɛꞌa̱ xá nsunda ne go gueꞌa̱ bá pɛhna ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo pa bi ꞌñutcaguihʉ tengu rá ꞌmʉiꞌa̱, dí apabi gue da ꞌraꞌahʉ ra mfa̱di ne ra hoga mfeni co rá tsꞌɛdi ra Ma̱ca Nda̱hi, pa maꞌna da za gui pa̱hʉꞌa̱. \v 18 Nehe dí apabiꞌa̱ da xocꞌa ri mfenihʉ pa gui pa̱hʉ xá hño gue dí tøꞌmhʉ ga ꞌbʉhʉ con gueꞌa̱ ngueꞌa̱ bi zoncahʉ pa dyá mɛtiguihʉꞌa̱. Nehe dí apabi pa gui pa̱hʉ tengu yá nsunda nuya hño xa ña̱tcahʉ da ꞌracjʉ ngueꞌa̱ yá ba̱tsiguihʉꞌa̱. \v 19 Nehe dí apabiꞌa̱ pa gui pa̱hʉ hangu rá nda̱ngui rá tsꞌɛdiꞌa̱. Y nura tsꞌɛdiꞌa̱ gueꞌa̱ faxcahʉ nújʉ stá camfrihʉꞌa̱. \v 20 Y guetꞌa̱ rá da̱nga tsꞌɛdi Ajua̱ bi japi bi yopa nte ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo ne bi japi bi nangui de habʉ xqui ntꞌagui. Nepʉ bá umba rá hudi ja rá ꞌñɛiꞌa̱ nuni mahetsꞌi. \v 21 Nehe bi hñutsꞌiꞌa̱ pa da nda̱ de gatho ya nda̱, ne de gatho núꞌʉ toꞌo ha̱ ra tsꞌʉtbi ne ra tsꞌɛdi ne ra hmanda nuua ja ra ximhai ne nuni mahetsꞌi. Nehe bi umba ꞌnara nsu núꞌa̱ xi ra da̱ngui de gatho maꞌra ya nsu núꞌʉ ja ne núꞌʉ ma da nja. \v 22 Nehe bi hñutsꞌi pa da nda̱ de gatho núꞌa̱ te ja ne núꞌʉ ꞌbʉi. Nehe bi thutsꞌiꞌa̱ pa go dra ña̱xu de ra nija̱, y nujʉ go guecjʉ rá nija̱guihʉꞌa̱. \v 23 Ha nújʉ rá nija̱guihʉꞌa̱ go guecjʉ rá ndoꞌyoguihʉ nehe, hangue con guecjʉ ri nxøgue rá ndoꞌyoꞌa̱, ne dí ohʉ ja rá ꞌyɛꞌa̱, ne o ja rá ꞌyɛ gatho núꞌa̱ te ja ne núꞌʉ ꞌbʉi. \c 2 \s1 Nuꞌʉ tóꞌo xa gamfri, xa mpøhø po rá hñoja̱ꞌi Ajua̱ \p \v 1 Nuꞌahʉ xqui ꞌmɛdihʉ hma̱ha̱ maꞌmɛtꞌo ja ya tsꞌoqui ne nguí øthʉ ya ntsꞌoꞌmʉi, pe Ajua̱ ya xa ꞌraꞌahʉbya ꞌnara ꞌraꞌyo te. \v 2 Nuꞌahʉ nguí øthʉ ya tsꞌoqui ngueꞌa̱ ngrí dɛnbahʉ rá ꞌmʉi ra ximhai, ne nguí øꞌtuahʉ rá paha ra nda̱ de ya tsꞌonda̱hi núꞌa̱ ri mpɛfi ja yá mfeni núꞌʉ hingui øta Ajua̱. \v 3 Maꞌmɛtꞌo gathoguihʉ ndí ꞌbʉhʉ nehe ngu gra ꞌmʉꞌʉ, ne ndí øꞌtuahʉ yá tsꞌoncꞌatꞌi ma ndoꞌyohʉ, ne ndí øthʉ gatho núꞌa̱ ndí benga ja ma mfenihʉ xá ntsꞌo. Hangue nujʉ́ hønsɛ rá cuɛ Ajua̱ ndí tøꞌmbahʉ xa zʉcjʉ ngu núꞌa̱ ma da zʉdi núꞌʉ hingyá gamfri. \v 4 Pe Ajua̱ xi ra da̱ngui rá nthecate ne rá hma̱te pa guecaguihʉ. \v 5 Hangue ngu bi japi bi yopa nte ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo, njabʉ nehe bi ꞌracjʉ ma ꞌraꞌyo tehʉ, ngueꞌa̱ ya stí ꞌmɛhma̱hʉ ja ma tsꞌoquihʉ, ja ra uɛnda ya stí tuhma̱hʉ. Hangue po rá hñoja̱ꞌi Ajua̱ bi pøhøguihʉ. \v 6 Nehe ngu bi gʉxa ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo de habʉ xqui ntꞌagui, njabʉ nehe bi gʉxcahʉ, ne ja ra uɛnda ya dí hudihʉ co ma zi Hmuhʉ nuni mahetsꞌi, ngueꞌa̱ ya dí ꞌnathohʉ con gueꞌa̱. \v 7 Bi ꞌyøtcahʉ njabʉ pa nuya pa bra ꞌñepʉ ma da fa̱di tengu rá nda̱ngui rá hñoja̱ꞌi bi mɛscahʉ, ne tengu ra hño bi ꞌyøtcahʉ ngueꞌa̱ bá pɛhna ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo pa bi pøhøguihʉ. \v 8 Ajua̱ po rá hñoja̱ꞌi bi pøhøguihʉ ngueꞌa̱ dá camfrihʉ, y hingue de guecsɛhʉ, nu Ajua̱ go guesɛ bi ꞌyøtꞌa gatho pa bi pøhøguihʉ. \v 9 Hinto xa mpøhø po ꞌnara hoga ꞌbɛfi xa ꞌyøtꞌe, pa njabʉ hinda za to da ꞌñetsꞌi. \v 10 Ajua̱ go gueꞌa̱ bi hogaguihʉ maꞌraꞌyo ngueꞌa̱ ya dí ꞌnathohʉ co ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo. Y bi hogaguihʉ maꞌraꞌyo pa da za ga øthʉ gatho núꞌa̱ xá hño ngu núꞌa̱ xqui beni Ajua̱ mayaꞌbʉ ga øthʉ. \s1 Núꞌʉ ya xodyo ne núꞌʉ hingyá xodyo ya bi má̱di po ra Zidada Jesucristo \p \v 11 Hangue por gueꞌa̱ núꞌahʉ hingyá xodyohʉ oguí pumfrihʉ gue desde mayaꞌbʉ gatho núꞌʉ ya ja̱ꞌi himyá xodyo mi ꞌbʉi yabʉ de Ajua̱, ne nixi himi pɛꞌtsa ra seña ja yá ndoꞌyo ngu pɛꞌtsa ya xodyo. Hangue nuya xodyo xi bi ʉtsaꞌihʉ ne bi hñumpꞌahʉ gue gyá ja̱ꞌihʉ dega ꞌña̱seña, masque nura señaꞌa̱ go ꞌnara ja̱ꞌitho núꞌa̱ to øtꞌe. \v 12 Maꞌmɛtꞌo nguí ꞌbʉhʉ yabʉ de ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo, ne nguí ꞌbʉhʉ ꞌnambʉ de ya me Israel núꞌʉ toꞌo ya xodyo. Nuꞌahʉ himri ꞌñepꞌahma̱hʉ núꞌa̱ ra cohi bi ꞌyøtꞌa Ajua̱ co ya me Israel, nixi hingo mri mɛtihʉ núꞌa̱ xqui hña̱ꞌtuabiꞌʉ. Nixi te nguí tøꞌmahma̱hʉ ngu núꞌa̱ guí tøꞌmhʉbya, ne nixi nguí pa̱hma̱hʉ Ajua̱. \v 13 Maꞌmɛtꞌo nuꞌahʉ nguí ꞌbʉhʉ yabʉ de Ajua̱, pe nubya ya gá jonihʉ con gueꞌa̱ ngueꞌa̱ ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo bi manga rá ji po rá ngueꞌahʉ ne ya guí ꞌnathohʉ con gueꞌa̱. \v 14 Núje dyá xodyohe ne núꞌahʉ hingyá xodyohʉ, po rá du ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo bi huata núꞌa̱ ra nthaqui dega ntꞌʉtsate xqui ꞌuegahʉ. Y bi ꞌyøtꞌe pa dá ꞌnada ra hninihʉ ne pa dá má̱dihʉ. \v 15 Nu mi du ja ra pontꞌiꞌa̱, gueꞌbʉ bi huata núꞌa̱ ra ntꞌʉtsate, ngueꞌa̱ gueꞌbʉ bi hña̱cua rá tsꞌɛdi ra nda̱xjua ley con gatho yá hmanda ne yá nza̱i. Hangue de núꞌʉ yoho ya hnini, nuꞌá̱ bi hyoca ꞌnada ra hnini ngueꞌa̱ ya bi ꞌnatho con gueꞌa̱. Hangue ya bi za bi má̱diꞌʉ. \v 16 Nu mi du ja ra pontꞌiꞌa̱, gueꞌbʉ bi huata núꞌa̱ ra ntꞌʉtsate mi pɛꞌtsa núꞌʉ yoho ya hniniꞌʉ. Hangue nubyá bi za bi má̱diꞌʉ ne bi za bi má̱diꞌʉ nehe co Ajua̱, ngueꞌa̱ ya bi ꞌnada ra ndoꞌyoꞌʉ co ra Zidada Jesucristo. \p \v 17 Hangue numa zi Hmuhʉ ra Jesucristo bi ꞌñehe pa bi zocaguihʉ ne bi xicjʉ gue ya bi za dá má̱dihʉ co Ajua̱, núꞌahʉ nguí ꞌbʉhʉ yabʉ de gueꞌa̱ ne núje dyá xodyohe ndí ꞌbʉhe guetbʉ de gueꞌa̱. \v 18 Y nubyá ngueꞌa̱ ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo bi du por guecjʉ, gathoguihʉ ngu ya xodyo ngu núꞌʉ hingyá xodyo da za ga jonihʉ co Ajua̱ ma Dadahʉ co rá tsꞌɛdi ra Ma̱ca Nda̱hi núꞌa̱ xa tꞌacjʉ mahyɛgui. \v 19 Hangue por gueꞌa̱ nuꞌahʉ ya hinguí ꞌnaꞌñohʉ nixi gyá nzøhøhʉ, ngueꞌa̱ nubyá ya gyá menguhʉ de ja rá hnini Ajua̱ nehe, ne yá ba̱tsiꞌihʉ neheꞌa̱ ngu gatho maꞌra ya gamfri. \v 20 Y mahyɛgui ya dí ꞌbʉhʉ ja rá nija̱ Ajua̱. Nurá nija̱ Ajua̱ nja ngu ꞌnara ngu thoqui. Numa zi Hmuhʉ ra Jesucristo nja ngu ra mʉdi do xa ꞌbɛgui pa bi thoqui ra nija̱, y núje dyá apostolhe ne núꞌʉ maꞌra yá ꞌmɛhni Ajua̱ go guecje dí njahe ngu dyá mʉdi ja̱dohe, ha nuꞌahʉ guí njahʉ ngu ya do ri heꞌtsa núꞌa̱ ra ja̱do. \v 21 Y ngu ꞌnara ngu rí bøtsꞌe mahyɛgui yá ja̱do, y nura mʉdi do go gueꞌa̱ ri ndude gatho rá hñʉ ra ngu, njabʉ necjʉ rá nija̱guihʉ Ajua̱ ꞌyo grá ntehʉ. Ne dí ꞌyohʉ co ꞌnada ra mfeni co ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo, y núꞌá̱ go gueꞌa̱ ri ꞌracjʉ ra tsꞌɛdi pa nújʉ rá nija̱guihʉ Ajua̱ ga ꞌbʉhʉ strá ntꞌaxi. \v 22 Nguꞌahʉ nguje dí ꞌnathohʉ co ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo ne go grá ꞌyo grá ntehʉ mahyɛgui con gatho maꞌra ya gamfri pa drá ma̱ca nija̱guihʉ Ajua̱ habʉ da za da ꞌmʉi rá Ma̱ca Nda̱hi Ajua̱. \c 3 \s1 Ra apostol Pablo bi thutsꞌi pa da xipa rá noya Ajua̱ núꞌʉ toꞌo himyá xodyo \p \v 1 Hangue ringueꞌa̱ dí apabi Ajua̱ por gueꞌahʉ, núgui drá Pablo dí jotꞌua fadi ngueꞌa̱ dí pɛpabi ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo, ne ngueꞌa̱ dí zoꞌahʉ de gueꞌa̱, núꞌahʉ hingyá xodyohʉ. \v 2 Pøde ya guí pa̱dihʉ gue Ajua̱ po rá hñoja̱ꞌi xa ꞌbɛpcagui pa ga xiꞌahʉ de rá ma̱ca noyaꞌa̱. \v 3 Núꞌá̱ go guesɛꞌa̱ bi xicagui pa go dá pa̱di núꞌa̱ mi beniꞌa̱, y núꞌa̱ bi xicagui himi fa̱ditho. Y go gueꞌa̱ ya stá opꞌahʉ masque co ꞌna yoho ya noya ja nuna cartana̱. \v 4 Y nu xcrí hñeꞌthʉ, ma da zo ri mfenihʉ gue Ajua̱ go bi xicagui núꞌa̱ mi beni go da ꞌyøtꞌa ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo. \v 5 Y núꞌa̱ bi xicagui hinto xqui ba̱di maꞌmɛtꞌo. Pe nubyá ha̱, po rá Ma̱ca Nda̱hi Ajua̱ stá pa̱he núꞌa̱ mi beniꞌa̱, núje dyá ꞌmɛhnihe de gueꞌa̱ ne dí ma̱mfe rá noyaꞌa̱. \v 6 Ne guehna núꞌa̱ bi xicagui Ajua̱ gue núꞌʉ hingyá xodyo ya da za da mba̱tsi de Ajua̱ nehe, mahyɛgui ngu ya xodyo. Hangue núje dyá xodyohe ne núꞌahʉ hingyá xodyohʉ ya dí ꞌnada ra ndoꞌyohʉ co ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo. Ne gathoguihʉ go ma mɛtihʉ núꞌʉ yá hña̱ꞌti Ajua̱ ngueꞌa̱ dí ꞌnathohʉ co ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo ne dí camfrihʉ ra ma̱ca noya. \v 7 Y núꞌa̱ ra ma̱ca noyaꞌa̱ go xa hñuxcagui Ajua̱ pa ga xiꞌahʉꞌa̱. Gueꞌa̱ ra ma̱ca ꞌbɛfi bi ꞌracagui Ajua̱ po rá hñoja̱ꞌi co rá da̱nga tsꞌɛdi. \v 8 Pa guequi dí beni gue hinte drí muui de gatho maꞌra ya cu. Pe Ajua̱ po rá hñoja̱ꞌi bi ꞌracagui nuna ra hoga ꞌbɛfi pa ga xiꞌahʉ núꞌahʉ hingyá xodyohʉ de gatho ya da̱nga ja̱pi núꞌʉ drí tꞌacjʉ ngueꞌa̱ dí camfrihʉ ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo. Xi ndunthiꞌʉ, ne hinda za ga pa̱hʉ hangu yá ndunthiꞌʉ. \v 9 Y Ajua̱ xa ꞌbɛpcagui ga xipabi gatho ya ja̱ꞌi núꞌa̱ xqui beni mayaꞌbʉ ne hinxqui ꞌñuditho. Nehe go guetꞌa̱ Ajua̱ bi hyoca gatho núꞌa̱ te ja ne gatho núꞌʉ ꞌbʉi. \v 10 Núꞌa̱ mi beni Ajua̱ hinxqui ꞌñudi mayaꞌbʉ, pe nubyá ha̱, ya xa ꞌñutcaguihʉ nújʉ rá nija̱guihʉꞌa̱. Y po rá nguecjʉ, asta nuya ɛnxɛ núꞌʉ bí ha̱ ra tsꞌɛdi nuni mahetsꞌi ya pa̱di neheꞌʉ núꞌa̱ xqui beni Ajua̱. \v 11 Ngu núꞌa̱ xqui beni Ajua̱ mayaꞌbʉ gueꞌa̱ bi nja, y numa zi Hmuhʉ ra Jesucristo xqui thutsꞌi pa go gueꞌa̱ da ꞌñehe da ꞌyøtꞌa núꞌa̱ xqui beni Ajua̱. \v 12 Nújʉ dí ꞌnathohʉ co ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo hangue dí pɛꞌtshʉ ra nsɛqui ga ña̱hʉ co Ajua̱ nsi ra ntsu ni ra ntsa ngueꞌa̱ dí camfrihʉꞌa̱. \v 13 Hangue oguí tu ri mʉihʉ ngueꞌa̱ dí tho ya tsꞌothogui por gueꞌahʉ. Nuꞌa̱ gui ꞌyøthʉ, johyahʉ, ngueꞌa̱ núꞌa̱ dí thogui go ꞌnara hño pa gueꞌahʉ. \s1 Rá hma̱te ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo \p \v 14 Hangue ringueꞌa̱ drí ndandiña̱hmu ja rá thandi Ajua̱ ma Dadahʉ núꞌa̱ toꞌo rá Dada ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo. \v 15 Go guetꞌa̱ rá Dada nehe gatho núꞌʉ toꞌo camfri ne ꞌbʉcuatho ja ra ximhai ne núꞌʉ ya bí ꞌbʉi nuni mahetsꞌi. \v 16 Go gueꞌa̱ ma Dadahʉ núꞌa̱ toꞌo xi ja ndunthi yá ja̱pi pa da ꞌracjʉ, dí apabi da ꞌraꞌahʉ ndunthi ra tsꞌɛdi po rá Ma̱ca Nda̱hiꞌa̱. \v 17 Nehe dí apabi gue da zɛdi ri jamfrihʉ pa da ꞌmʉi xá hño ri corasohʉ ngueꞌa̱ ja guehni ꞌbʉi ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo, ne pa gui ꞌbʉhʉ xá hño ja rá hma̱te Ajua̱, nja ngu ya ꞌyʉza ri cʉna mbo ra hai. \v 18 Nehe dí apabi Ajua̱ pa da za gui pa̱hʉ xá hño hangu rá nda̱ngui ne rá nsunda rá hma̱te ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo, ngu dí apabi da ba̱di nehe gatho maꞌra ya gamfri. \v 19 Dí apabi pa gui pa̱tuahʉ rá hma̱teꞌa̱, masque nurá hma̱te maꞌna ra da̱ngui que ma mfenihʉ. Nehe dí apabi Ajua̱ gue xi da ꞌyoda ri mfenihʉꞌa̱, pa njabʉ da za gui hña̱ñhʉ gatho núꞌa̱ ne da ꞌraꞌahʉꞌa̱, ne gui ꞌbʉhʉ ngu gra ꞌmʉiꞌa̱. \p \v 20 Nubyá drá nsunda Ajua̱ núꞌa̱ toꞌo ha̱ ra tsꞌɛdi pa maꞌna xi da ꞌyøtꞌa ndunthi de gatho núꞌa̱ dí aphʉ ne núꞌa̱ dí beñhʉ ngueꞌa̱ nuꞌá̱ xi ja rá tsꞌɛdi, y nurá tsꞌɛdiꞌa̱ ri mpɛfi ja ma corasohʉ. \v 21 ¡Nújʉ rá nija̱guihʉ Ajua̱ ne drí ꞌnathohʉ co ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo, nza̱ntho ga nsundahʉ Ajua̱ desde nubya y pa nza̱ntho! Njabʉ gueꞌa̱. \c 4 \s1 Dí ꞌnathohʉ po ra Ma̱ca Nda̱hi \p \v 1 Nuguí dí jotꞌua fadi po rá noya ma zi Hmuhʉ, hangue hñuxhʉ ntꞌøde xá hño núna dí xiꞌahʉ. Dí ba̱nteꞌihʉ gue gui ꞌyohʉ xá hño ngu rí ꞌñehe ngueꞌa̱ Ajua̱ xa zohnꞌahʉ pa dyá ba̱tsiꞌihʉꞌa̱. \v 2 Ogrí ꞌñetsꞌihʉ. Mpɛꞌtsuahʉ ra tꞌequꞌei ꞌna ngu maꞌna, ne ntsɛtuahʉ ꞌna ngu maꞌna, ne má̱dihʉ ꞌna ngu maꞌna. \v 3 Nuꞌahʉ guí ꞌnathohʉ ngueꞌa̱ ra Ma̱ca Nda̱hi ꞌbʉi ja ri corasohʉ, hangue ꞌyøthʉ ra tsꞌɛdi pa gui pɛꞌtshʉ ꞌnada ra mfeni ne gui ꞌbʉhʉ co ra hogaꞌmʉi. \v 4 Nujʉ́ dí ꞌnada ra ndoꞌyohʉ co ma zi Hmuhʉ. ꞌNada ra Ma̱ca Nda̱hi ꞌbʉi ja ma corasohʉ. Ajua̱ xa zoncahʉ pa ga pɛꞌtshʉ ꞌnada ra nthøꞌmate. \v 5 ꞌNada ma zi Hmuhʉ dí xøcambenihʉ. ꞌNada ra jamfri dí pɛꞌtshʉ. ꞌNada ra sistehe stá ha̱ñhʉ. \v 6 ꞌNatꞌa Ajua̱ ꞌbʉi, ne go gueꞌa̱ ma Dadahʉ ne ra Dada de gatho núꞌʉ maꞌra toꞌo camfriꞌa̱. Y núꞌá̱ go gueꞌa̱ ri manda de gatho, ne go gueꞌa̱ ꞌbʉi con guecjʉ, ne ꞌbʉi ja ma corasohʉ cada ꞌna de guecjʉ. \p \v 7 Cada ꞌna de guecjʉ ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo xa ꞌracjʉ ꞌnara ꞌbɛfi pa ga pɛhʉ y nehe bi ꞌracjʉ ra mfa̱di ne ra tsꞌɛdi pa ga pɛhʉ núꞌa̱ ra ꞌbɛfi xa ꞌracjʉ. \v 8 Hangue bi nja ngu núꞌa̱ ma̱nga ja ra Ma̱ca Tꞌofo habʉ ena: \q1 Ma zi Hmuhʉ bi nta̱te de núꞌa̱ toꞌo xqui nta̱tehma̱, nepʉ bi yopa mengui pa mahetsꞌi, \q1 ne de guehni bá pɛmpa ra tsꞌɛdi ya ja̱ꞌi pa bi umba yá ꞌbɛfi cada ꞌna. \p \v 9 ¿Te rí bøni da ꞌñena núꞌa̱ ra noya ena gue ma zi Hmuhʉ “bi yopa mengui pa mahetsꞌi”? Ne da ꞌñena gue nuꞌá̱ mbi ꞌbʉ mahetsꞌi nepʉ bá ca̱i pa guecua ja ra ximhai. \v 10 Y núꞌa̱ bá ca̱i pa guecua ja ra ximhai, go guetꞌa̱ bi yopa menga mahetsꞌi pa da manda gatho núꞌa̱ te ja ne núꞌʉ ꞌbʉi. \v 11 Núꞌá̱ bi ꞌracjʉ ma ꞌbɛfihʉ ne bi ꞌracjʉ ra mfa̱di ne ra tsꞌɛdi pa ga mpɛhʉ ja rá ꞌbɛfiꞌa̱. Bi hñuxcaguihʉ ꞌra dega apostol, maꞌra pa da ma̱mba rá noya Ajua̱, maꞌra pa da zofo ya ja̱ꞌi, maꞌra pa da maꞌyo ja ya nija̱, y nu maꞌra pa da nxahnate ja ya nija̱. \v 12 Hangue numa zi Hmuhʉ njabʉ bi hñuxa núꞌʉ ya mɛfiꞌʉ co ꞌramaꞌnaꞌño yá ꞌbɛfi bi umbi pa da maxa gatho maꞌra ya cu, pa njabʉ nehe núꞌʉ maꞌra ya cu da mɛfi núꞌa̱ ra ꞌbɛfi xa tꞌumbi. Núꞌá̱ bi ꞌyøtꞌa njabʉ pa maꞌna da te rá nija̱. \v 13 Hangue njabʉ drí mfaxhʉ ꞌna ngu maꞌna, asta hinga camfrihʉ xá hño co ꞌnada ra mfeni, ne asta hinga pa̱hʉ xá hño ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo rá Tꞌʉ Ajua̱, ne asta hinga ꞌbʉhʉ xá hño ngu gra ꞌmʉꞌa̱. \v 14 Ya hinga njahʉ ngu ya ba̱tsi rí maua rí mani pa go ga tɛnhʉ maꞌra ya ntꞌutuate núꞌʉ xa bensɛ ya ja̱ꞌi ja yá tsꞌomfeni ne utcaguihʉ ꞌñena xi majua̱ni núꞌa̱ udi pa da hyacjhma̱hʉ. \v 15 Nuꞌa̱ mahyoni ga øthʉ, ga sigui ga tɛnhʉ núꞌa̱ xi majua̱ni co ndunthi ra hma̱te, pa njabʉ maꞌna ga ꞌbʉhʉ xá hño ngu gra ꞌmʉ ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo núꞌa̱ to ra ña̱xu de ra nija̱. \v 16 Nura nija̱ nja ngu rá ndoꞌyo ꞌnara ja̱ꞌi ri mpɛfi mahyɛgui. Numa zi Hmuhʉ ra Jesucristo go gueꞌa̱ ra ña̱xu de gatho, ne go gueꞌa̱ ꞌracjʉ ra tsꞌɛdi pa ga pɛhʉ núꞌa̱ ra ꞌbɛfi xa ꞌracjʉꞌa̱. Ha nujʉ́ drí mpɛfihʉ mahyɛgui ne drí mfaxhʉ ꞌna ngu maꞌna ne drí má̱dihʉ ꞌna ngu maꞌna. Hangue njabʉ maꞌna rí te rá nija̱ Ajua̱. \s1 Ga ꞌbʉhʉ ꞌnara ꞌraꞌyo ꞌmʉi ngueꞌa̱ dí camfrihʉ ra Zidada Jesucristo \p \v 17 Dí ꞌbɛpꞌahʉ de rá thuhu ma Zidadahʉ, ne dí xiꞌahʉ gue oguí ꞌyohʉ ngu gra ꞌño núꞌʉ hingyá gamfri, ngueꞌa̱ gatho núꞌa̱ benga ja yá mfeniꞌʉ hinte ri muui, \v 18 ne xa zo ra ꞌbɛxuui ja yá mfeni. Nuꞌʉ́ hinxa ne xa ba̱di núꞌa̱ majua̱ni ngueꞌa̱ xi xá me yá coraso, hangue hingui pɛꞌtsa ra ꞌraꞌyo te ngu núꞌa̱ ri ꞌracjʉ Ajua̱. \v 19 Ni tsꞌʉ otho yá tsa, hangue xi xa ꞌñɛntꞌa ja ya tsꞌoqui pa da ꞌyøtꞌa gatho núꞌa̱ go da neꞌʉ con gatho yá paha. \v 20 Pe numa Zidadahʉ ra Jesucristo hinxa ꞌñuꞌtꞌahʉ gui ꞌyøthʉ njabʉ. \v 21 Ngueꞌa̱ xcá ꞌyøhʉ de gueꞌa̱ ne xa tꞌuꞌtꞌahʉ núꞌa̱ majua̱ni ngu núꞌa̱ bi ꞌñudiꞌa̱. \v 22 Hangue por gueꞌa̱ ꞌuehʉ de núꞌa̱ ri nda̱xjua ꞌmʉihʉ guí pɛꞌtshʉ, ngueꞌa̱ xi xá ntsꞌo núꞌa̱ ra ꞌmʉiꞌa̱, ngueꞌa̱ nuri tsꞌomfenihʉ go gueꞌʉ haꞌahʉ pa gui ntsꞌocjʉ. \v 23 Ne ꞌbʉhʉ co ꞌnara ꞌraꞌyo mfeni xá ntꞌaxi. \v 24 Nehe ꞌbʉhʉ ꞌnara ꞌraꞌyo ꞌmʉi, ngueꞌa̱ Ajua̱ ya bi yopa hyocꞌahʉ maꞌraꞌyo pa gui ꞌbʉhʉ ngu gra ꞌmʉiꞌa̱, pa njabʉ xi majua̱ni da za gui ꞌyohʉ xá hño co ꞌnara mfeni strá ntꞌaxi. \p \v 25 Hangue por gueꞌa̱ hyɛhʉbʉ ya ncꞌuamba, ma̱ñhʉ núꞌa̱ majua̱ni ꞌna ngu maꞌna, ngueꞌa̱ gathoguihʉ ya dí ꞌnada ra ndoꞌyohʉ. \p \v 26 Nuꞌbʉ gui ncuɛhʉ, oxcrí øthʉ ꞌnara tsꞌoqui co ra cuɛ, ne oxcrí ncuɛhʉ yaꞌa̱, \v 27 pa njabʉ hinda da̱ꞌahʉ ra tsꞌonda̱hi. \p \v 28 Nuꞌa̱ tóꞌo ra be, ya odri mpe. Maꞌna xá hño dá gʉ ꞌnara ꞌbɛfi ne da mpɛfi xá hño, pa njabʉ da za da matsꞌi núꞌʉ toꞌo hingui tsʉpabi. \p \v 29 Pa gui ña̱hʉ, oguí ña̱hʉ co ya tsꞌonoya, ña̱hʉ xá hño pa da za gui nuphʉ yá mfeni núꞌʉ toꞌo da ꞌyøꞌahʉ. \v 30 Ne oguí japhʉ da du rá mʉi rá Ma̱ca Nda̱hi Ajua̱ núꞌa̱ toꞌo ꞌbʉi ja ma corasohʉ, ne go gueꞌa̱ ꞌnara seña gue ya yá ba̱tsiguihʉ Ajua̱, ne nuꞌá̱ ri sugaguihʉ asta hinda zixcaguihʉ Ajua̱ pa mahetsꞌi pa grá ꞌbʉhʉni con gueꞌa̱. \p \v 31 Nuꞌbʉ te da tꞌøꞌtꞌaꞌihʉ, osti tsøtꞌa ri mʉihʉ. ꞌBʉ to da xaxꞌahʉ, oxqui ncuɛhʉ nixi gui máꞌtihʉ ne nixi gui ntsanihʉ, ne oxqui øthʉ maꞌra ya tsꞌotꞌøtꞌe. \v 32 Nuꞌa̱ mahyoni gui ꞌyøthʉ, gui nhyoja̱ꞌihʉ ꞌna ngu maꞌna ne gui má̱dihʉ ꞌna ngu maꞌna, ne mpumbahʉ ꞌna ngu maꞌna, ngu Ajua̱ xa punꞌahʉ por núꞌa̱ bi ꞌyøtꞌe ra Zidada Jesucristo. \c 5 \s1 Hanja rí ꞌñepi da ꞌmʉi núꞌʉ toꞌo yá ba̱tsi Ajua̱ \p \v 1 ꞌYøthʉ ra tsꞌɛdi gui tɛmbahʉ rá ꞌmʉi Ajua̱, ngueꞌa̱ gyá hma̱ca ba̱tsihʉ de gueꞌa̱. \v 2 ꞌBʉhʉ co ꞌnara hma̱te, ngu bi ma̱caguihʉ ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo ne bi du por guecjʉ. Bi unsɛ rá te pa bi tho pa bi gutca ma thaihʉ, y nurá duꞌa̱ bi hña̱ni Ajua̱ ngu ꞌnara ꞌbaha núꞌa̱ yʉni xá cʉhi ne bi hoꞌa̱. \p \v 3 Nújʉ dyá gamfrihʉ hinga hñuxhʉ ꞌnara ꞌbɛhña̱ núꞌa̱ hingo ma ꞌbɛhña̱hʉ, nixi ga øthʉ maꞌra ya tsꞌoncꞌatꞌi de ma ndoꞌyohʉ, nixi ga øthʉ ra nduste co ra tsꞌoncꞌatꞌi dí pɛꞌtshʉ, y nixi ga beñhʉ pa ga ma̱ñhʉ de nuya tsꞌotꞌøtꞌeya. \v 4 Hinga ma̱ñhʉ ya noya dega ꞌbɛtsa, nixi ga ꞌña̱ntꞌʉhʉ co ya noya xá ntsꞌo, nixi ga thøta ma nehʉ te ga ma̱ñhʉ, ngueꞌa̱ hindí ꞌñepcahʉ ga øthʉ njabʉ. Nuꞌa̱ ga øthʉ, ga xøcambenihʉ Ajua̱. \v 5 Ya guí pa̱hʉ gue nuꞌʉ tóꞌo xi ya ꞌñeja̱ꞌi hingui tsa da yʉtꞌa ja rá hmanda Ajua̱ ne de ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo, nixi núꞌʉ maꞌra toꞌo øtꞌa maꞌra yá tsꞌoncꞌatꞌi, ne ya nduste hingui tsa da yʉtꞌa ja rá hmanda Ajua̱. Nura nduste maꞌna go ri ma̱di ra ximhai que Ajua̱. \v 6 Hangue oto sta hyacjʉ da ꞌñenjʉ gue rá cuɛ Ajua̱ hinda zʉcjʉ ꞌbʉ ga øthʉ nuya tsꞌoquiya, ngueꞌa̱ majua̱ni rá cuɛ Ajua̱ ma da zʉdi núꞌʉ toꞌo hingui øteꞌa̱. \v 7 Hangue hinga ntsixhʉ co núꞌʉ toꞌo øtꞌa nuya ya tsꞌotꞌøtꞌe. \p \v 8 Maꞌmɛtꞌo ndí ꞌbʉhʉ ja ra ꞌbɛxuui dega tsꞌoqui, pe nubyá ya dí ꞌbʉhʉ ja ra ñotꞌi ngueꞌa̱ stá camfrihʉ ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo. Hangue ma ga ꞌyohʉ ngu rí ꞌñepcahʉ ngueꞌa̱ ya dí ꞌbʉhʉ ja ra ñotꞌi. \v 9 Nuꞌa̱ tóꞌo ya ꞌbʉ ja ra ñotꞌi øtꞌe núꞌa̱ xá hño, ne ꞌyo ngu rí ꞌñehe, ne ma̱nga núꞌa̱ majua̱ni. \v 10 Hangue ma ga øthʉ ra tsꞌɛdi pa ga pa̱hʉ ga øthʉ gatho núꞌa̱ ri ho Ajua̱. \v 11 Y hinga tɛmbahʉ yá ꞌmʉi núꞌʉ toꞌo ꞌyo ja ra ꞌbɛxuui dega tsꞌoqui, ngueꞌa̱ núꞌa̱ øtꞌeꞌʉ hinte ri muui. Nuꞌa̱ ga øthʉ, ga zofohʉꞌʉ pa hinda sigui da ꞌyøtꞌa njabʉ. \v 12 Ngueꞌa̱ asta ꞌnara ꞌbɛtsa ꞌbʉ ga ma̱ñhʉ núꞌa̱ øtꞌe mantꞌa̱gui núꞌʉ toꞌo ꞌbʉ ja ra ꞌbɛxuui. \v 13 Pe ꞌbʉ dra yotꞌi co ra ñotꞌi nuya tsꞌotꞌøtꞌe øtꞌʉ, nuꞌbʉ́ ha̱, da hnequi te rá ꞌbɛ gatho øtꞌeꞌʉ, ngueꞌa̱ co ra ñotꞌi ri hnequi gatho. \v 14 Hangue xa tꞌena njaua: \q1 Nuhu, núꞌi guí a̱ha̱, \q1 nangui de habʉ xa tꞌacꞌaꞌi habʉ xa tꞌagui núꞌʉ xa du, \q1 y ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo go gueꞌa̱ da yoꞌtꞌa ri mfeni pa gui ꞌbʉi ja rá ñotꞌiꞌa̱. \p \v 15 Beñhʉ xá hño hanja grí ꞌbʉhʉ. ꞌBʉhʉ co ndunthi ra hoga mfa̱di, oguí ꞌbʉhʉ ngu núꞌa̱ gra ꞌmʉ núꞌʉ hinte yá fa̱di. \v 16 Oguí ꞌyohʉbʉ grí ꞌbɛta ri orahʉ, nza̱ntho ꞌyøthʉ núꞌa̱ xá hño, ngueꞌa̱ xi xá ntsꞌo ya pa dí ꞌbʉhʉbya. \v 17 Ogrí hñɛguithohʉ, ꞌyøthʉ ra tsꞌɛdi pa gui pa̱hʉ ndaꞌa̱ go rá paha Ajua̱. \v 18 Ogrí ntihʉ, ngueꞌa̱ nura nti maꞌna da jaꞌahʉ gui ꞌyøthʉ ya tꞌøtꞌe xá ntsꞌo. Nuꞌa̱ gui ꞌyøthʉ, ꞌyøꞌtuahʉ rá paha ra Ma̱ca Nda̱hi. \v 19 Hñuꞌmba mʉihʉ ꞌna ngu maꞌna gui tuthʉ ya salmo ne ya ja̱hña̱ ne maꞌra ya ma̱ca thuhu. Tutuahʉ Ajua̱ ne xøcambenihʉꞌa̱ con gatho ri mʉihʉ. \v 20 Nza̱ntho umfʉ njama̱di Ajua̱ ma Dadahʉ de gatho núꞌa̱ da ꞌñepꞌahʉ de ja rá thuhu ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo. \s1 Ra hogaꞌmʉi ja yá ngu núꞌʉ toꞌo xa gamfri \p \v 21 ꞌÑøtuahʉ ꞌna ngu maꞌna co rá ntsu Ajua̱. \p \v 22 Nuꞌahʉ ꞌbɛhña̱hʉ medintha̱tihʉ, ꞌyøta ri da̱mehʉ, y ja ra uɛnda go guí øthʉ ra Zidada Jesucristo. \v 23 Ngueꞌa̱ nura ꞌñøhø go gueꞌa̱ ra ña̱xu de rá ꞌbɛhña̱, nja ngu ma Zidadahʉ ra Jesucristo go gueꞌa̱ ra ña̱xu de ra nija̱, ngueꞌa̱ go gueꞌa̱ xa pøhø ra nija̱, y nura nija̱ go gueꞌa̱ rá ndoꞌyoꞌa̱. \v 24 Nja ngu ra nija̱ øta ma Zidadahʉ ra Jesucristo, njabʉ nehe mahyoni gui njahʉbʉ ꞌbɛhña̱hʉ, gui ꞌyøta ri da̱mehʉ de gatho núꞌa̱ da xiꞌahʉ. \p \v 25 Y nuꞌahʉ ꞌñøhøhʉ medintha̱tihʉ, ma̱di ri ꞌbɛhña̱hʉ, nja ngu ma Zidadahʉ ra Jesucristo ri ma̱caguihʉ nújʉ rá nija̱guihʉꞌa̱, ne bi unsɛ rá te pa bi za bi pøhøguihʉ. \v 26 Bi du pa bi ꞌuegaguihʉ de ma tsꞌoquihʉ. Bi xʉga ma corasohʉ co ra dehe, y nura deheꞌa̱ go gueꞌa̱ rá noyaꞌa̱. \v 27 Nuꞌá̱ bi xʉga ma corasohʉ pa drá nija̱guihʉꞌa̱ strá ntꞌaxi. Bi ꞌuegaguihʉ de ma tsꞌoquihʉ ne de gatho ma ntsꞌoꞌmʉihʉ, pa nu sta ꞌñehe da zixcaguihʉ pa grá ꞌbʉhʉ con gueꞌa̱, ya hinga tuhʉ ni ꞌnara tsꞌoqui ngueꞌa̱ ya strá ntꞌaxiguihʉ. \v 28 Nja ngu ma Zidadahʉ ri ma̱caguihʉ nújʉ rá ndoꞌyoguihʉꞌa̱, njabʉ nehe nuꞌahʉ ꞌñøhøhʉ rí ꞌñepi gui ma̱di ne gui su ri ꞌbɛhña̱hʉ ngu grí susɛ ri ndoꞌyohʉ. Nuꞌa̱ tóꞌo ri su rá ꞌbɛhña̱, gueꞌa̱ ngu ri susɛ rá ndoꞌyo. \v 29 Hinhyaꞌmʉ toꞌo ri ʉtsasɛ rá ndoꞌyo. Cada ꞌna ri su rá ndoꞌyo ne ri umbabi te da zi, ngu ma Zidadahʉ ra Jesucristo ri sugaguihʉ nújʉ rá nija̱guihʉꞌa̱, \v 30 ngueꞌa̱ go guecjʉ rá ndoꞌyoguihʉꞌa̱, ne cada ꞌna de guecjʉ go dyá xɛnihʉ de rá ndoꞌyoꞌa̱. \v 31 Hangue ja ra Ma̱ca Tꞌofo ena gue ra ꞌñøhø da zogui rá dada ne rá na̱na̱ pa go da ꞌmʉhui rá ꞌbɛhña̱ y de ri yohoꞌʉ ya da ꞌnatho. \v 32 Nuna ntꞌutuatena̱ xi ra da̱ngui, ne ma̱ de ra Zidada Jesucristo ne de rá nija̱ꞌa̱. \v 33 Hangue nuꞌahʉ suhʉ ri ꞌbɛhña̱hʉ ngu grí susɛ ri ndoꞌyohʉ. Y nuꞌahʉ ꞌbɛhña̱hʉ, umfʉ ra tꞌequꞌei ri da̱mehʉ. \c 6 \p \v 1 Nuꞌahʉ ba̱tsihʉ, ꞌyøta ri dadahʉ ne ri na̱na̱hʉ ngueꞌa̱ guí camfrihʉ ra Zidada y gueꞌa̱ rí ꞌñepi gui ꞌyøthʉ. \v 2 ꞌYøthʉ ngu ma̱nga ja rá noya Ajua̱ habʉ ena: “Umba ra tꞌequꞌei ri dada ne ri na̱na̱ ne gui su.” Nuna guehna ra mʉdi hmanda ri ꞌñoui ꞌnara hña̱ꞌti. \v 3 Y nura hña̱ꞌtiꞌa̱ go gueꞌa̱ núꞌa̱ “gui ꞌbʉ co ꞌnara johya, ne gui ꞌbʉ ndunthi ya jɛya nuua ja ra ximhai.” \p \v 4 Ha nuꞌahʉ dadahʉ ne na̱na̱hʉ, oxqui japhʉ da ncuɛ ri ba̱tsihʉ; zofohʉ co ya hoga tsꞌofo, ne ꞌñutuahʉ rá noya ma Zidadahʉ. \p \v 5 Nuꞌahʉ ꞌbɛgohʉ, ꞌyøta ri hmuhʉ de nuua ja ra ximhai co ndunthi ra ntsu, ne co ndunthi ra tꞌequꞌei, ne con gatho ri mʉihʉ. ꞌYøthʉ ra uɛnda gue go guí pɛphʉ ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo. \v 6 Mpɛhʉ xá hño, pe hingue hønsɛ ra ora hantꞌa ri hmuhʉ pa gui pønga ri hmihʉ con gueꞌʉ. ꞌYøthʉ ngu rá paha Ajua̱ con gatho ri mʉihʉ, ne pɛpabihʉ ri hmuhʉ ngu rí ꞌñepi gui ꞌyøthʉ ngueꞌa̱ gyá ꞌbɛgohʉ nehe de ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo. \v 7 ꞌYøꞌtuahʉ xá hño yá ꞌbɛfi ri hmuhʉ co ꞌnara hoga paha. ꞌYøthʉ ra uɛnda gue go guí pɛphʉ ma Zidadahʉ, hingo guí pɛphʉ ꞌnara ja̱ꞌi. \v 8 Beñhʉ gue ma Zidadahʉ ma da ꞌracjʉ ma tha̱ha̱hʉ ngu núꞌa̱ stá øthʉ, ngu ra ꞌbɛgo ngu núꞌa̱ hingrá ꞌbɛgo. \p \v 9 Nehe nuꞌahʉ hmuhʉ, suhʉ xá hño ri ꞌbɛgohʉ. Ogrí pidihʉꞌʉ. Beñhʉ gue nguꞌʉ ne nguꞌahʉ bí ꞌbʉ ꞌnari Hmuhʉ nuni mahetsꞌi núꞌa̱ toꞌo hingui huahna ya ja̱ꞌi. \s1 Ga hñehʉ co núꞌa̱ ra he xa ꞌracjʉ Ajua̱ ngu ri hñe ꞌnara soldado \p \v 10 Nubyá zi cuhʉ, zɛdihʉ co núꞌa̱ ra tsꞌɛdi xa ꞌraꞌahʉ ma Zidadahʉ. \v 11 Ngu ri hñe ꞌnara soldado pa da ma ja ra tuhni, njabʉ nehe ma ga hehʉ ra he núꞌa̱ xa ꞌracaguihʉ Ajua̱, pa hinda za da da̱cjʉ ra tsꞌonda̱hi co yá nthate. \v 12 Ngueꞌa̱ numa ncontrahʉ hingo ꞌnama mija̱ꞌihʉ. Nujʉ́ drí ntunhʉ co ya tsꞌonda̱hi núꞌʉ ri nhyaxa maña̱ ja ra nda̱hi, ne co núꞌʉ ya nda̱ de ya tsꞌonda̱hi núꞌʉ ri manda ja ra ꞌbɛxuui jaua ja ra ximhai. \v 13 Hangue ngu ri hñe ꞌnara soldado, ga hñehʉ njabʉ nehe co núꞌa̱ ra he xa ꞌracjʉ Ajua̱, pa njabʉ nura ora da ne da hyacjʉ ra tsꞌonda̱hi hinda za da da̱cjʉ, nujʉ́ go ma ga ta̱phʉꞌa̱ ne ga ꞌbʉhʉ ngu nza̱ntho, ne hinda za te da ꞌyøtcahʉ. \v 14 Hangue ma ga zɛdihʉ. Nja ngu ꞌnara soldado ri ngʉtꞌa rá ngʉtꞌi pa da nja rá tsꞌɛdi ora ꞌyo ja ra tuhni, njabʉ nehe ga camfrihʉ núꞌa̱ majua̱ni pa da za ga zɛdihʉ. Ne ngu ri su rá coraso co núꞌa̱ ra nthaqui ha̱ ja rá tiña̱, njabʉ nehe ga nsuhʉ pa ga ꞌyohʉ xá hño pa hinte ga thohʉ. \v 15 Ngu ri su yá ua ꞌnara soldado pa da za da ꞌño xá hño ja ra tuhni, njabʉ necjʉ ma ga hñocjʉ pa da za ga maha habʉraza ga ma̱ñhʉ ra ma̱ca noya núꞌa̱ udi ra hogaꞌmʉi. \v 16 Nehe ngu ꞌnara soldado ri hña̱ rá nthaqui ja rá ꞌyɛ pa da ntaqui, necjʉ mahyoni ga pɛꞌtshʉ ra jamfri pa ga ntacjʉ de yá nthate ra tsꞌonda̱hi. \v 17 Ne ngu ri su rá ña̱xu ꞌnara soldado co ra fʉi dega bøja̱ pa hinte da ja, njabʉ nehe da za ga ntacjʉ ngueꞌa̱ dí pa̱hʉ gue ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo ya xa pøhøguihʉ. Nehe nja ngu ꞌnara soldado dri hña̱ rá mahuai, ma xi ga pa̱tuahʉ xá hño rá noya Ajua̱ pa ga ma̱ñhʉ, go gueꞌa̱ ra mahuai ri ꞌracjʉ ra Ma̱ca Nda̱hi. \v 18 Ne de gatho núna di øthʉ, nza̱ntho ga aphʉ Ajua̱. Ga aphʉ co rá tsꞌɛdi ra Ma̱ca Nda̱hi pa da maxcahʉ de gatho núꞌa̱ da ꞌñehe, ne nza̱ntho ga ndøꞌmhʉ ne hinga tsayahʉ ga aphʉ Ajua̱, ne ga aphʉ por gatho maꞌra ya gamfri nehe. \v 19 Nehe ꞌyaphʉ Ajua̱ por guequi, pa nu xcrá ña̱, ga ña̱ nsi ra ntsu ni ra ntsa, ne go gueꞌa̱ da ꞌraca ya noya pa ga ma̱mba rá noyaꞌa̱ ngu núꞌa̱ xa ꞌñutcagui, núꞌa̱ hinxqui fa̱di. \v 20 Nugui rá ꞌmɛhnigui Ajua̱ pa ga ma̱mba nuna rá ma̱ca noyaꞌa̱, masque núbya dí ofadi pe dí ma̱mba rá noya. Hangue ꞌyaphʉ Ajua̱ pa ga ma̱mba rá noyaꞌa̱ ngu rí ꞌñepqui ga ma̱ nsinque ra ntsu. \s1 Ya nzɛnjua pɛhna ra apostol Pablo mi uadi ra carta \p \v 21 Pa gui pa̱hʉ de ma ꞌbɛfi ne te gra ꞌbʉi de guecua, nuni ra cu Tiquico go guehni ma da xiꞌahʉ gatho. Nuni ma zi cuhʉ go guehni ꞌnará hoga mɛfi ma Zidadahʉ. \v 22 Dí pɛhnꞌahʉbʉ pa da xiꞌahʉ te gra ꞌbʉheua ne pa da hñupꞌa ri mʉihʉ. \p \v 23 Ajua̱ ma Dadahʉ ne ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo da ja̱pꞌahʉ ne gatho maꞌra ya cu pa gui ꞌbʉhʉ te rá ꞌñentho, ne da maxꞌahʉ pa gui mpɛꞌtsua hma̱tehʉ ꞌna ngu maꞌna ne pa gui pɛꞌtshʉ ndunthi ra jamfri. \v 24 Ajua̱ da ja̱pabi gatho núꞌʉ toꞌo ri ma̱di ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo co ꞌnara hma̱te núꞌa̱ hinhyaꞌmʉ da uadi. Njabʉ gueꞌa̱.