\id 1TI \h RÁ MɄDI RA TIMOTEO \toc1 RÁ MɄDI CARTA RA APOSTOL NSAN PABLO BI ꞌYOPABI RA TIMOTEO \toc2 RÁ MɄDI RA TIMOTEO \toc3 1 Ti. \mt1 RÁ MɄDI RA TIMOTEO \mt2 RÁ MɄDI CARTA RA APOSTOL NSAN PABLO BI ꞌYOPABI RA TIMOTEO \c 1 \s1 Ra apostol Nsan Pablo opabi ra Timoteo \p \v 1 Núgui drá Pablo rá apostolgui ra zi Hmu Jesucristo. Ajua̱ ma Dadahʉ ne ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo go gueꞌʉ bi huancagui pa drá apostol. Ajua̱ go gueꞌa̱ bi pøhøguihʉ, y ra zi Hmu Jesucristo go gueꞌa̱ dí tøꞌmhʉ. \v 2 Dí opꞌaꞌi nuꞌi Timu dí ja ra uɛnda gue ma tꞌʉꞌi ngueꞌa̱ go dá zoꞌaꞌi de ra jamfri. Ajua̱ ma Dadahʉ ne ma zi Hmuhʉ ra Jesucristo da ja̱pꞌaꞌi, da mɛꞌtsꞌa ra nthecate, ne da maxꞌaꞌi pa gui ꞌbʉi te rá ꞌñentho. \s1 Ra tsꞌofo pa ya gamfri pa hinda dɛna ya ntꞌutuate núꞌʉ hinga majua̱ni \p \v 3 Ante ga ehe de guepʉ Efeso pa nuua Macedonia, dá ba̱nteꞌi gue gui cohibʉ pa gui zofo núꞌʉ ꞌraya cu ꞌbʉi de guepʉ udi maꞌnaꞌño ra jamfri de núꞌa̱ stá pa̱dihʉ, gui ha̱cuabiꞌʉ gue ya hinda sigui da ꞌñudi núꞌa̱ udiꞌʉ. \v 4 Nixi hinda sigui da ma̱nga núꞌʉ ya ꞌbede xa zansɛ ya ja̱ꞌi de mayaꞌbʉ, núꞌʉ xi xcra matho ne hingui o rá ꞌñu núꞌa̱ ma̱. Ngueꞌa̱ núꞌʉ ya cu udi nuya ntꞌutuateꞌʉ, udi hønsɛ pa da ntsanoyaꞌʉ, hingui uti ya cu de rá noya Ajua̱ pa maꞌna da nte yá jamfriꞌʉ. \p \v 5 Dí ꞌbɛpꞌaꞌi gue gui zofo ya cu pa da mɛꞌtsa ꞌnara coraso xá ntꞌaxi ne ꞌnara hoga mfeni ne ꞌnara jamfri hingue maxøtsꞌetho, pa njabʉ da za da mɛꞌtsa ꞌnara hoga hma̱te. \v 6 ꞌRaya cu ya xa ꞌuegue de nuya hoga tꞌøtꞌe, hangue nubyá hønsɛ ma̱nga ya noya hinte ri muui. \v 7 Nuꞌʉ́ ne hma̱ha̱ gue da nxahnate de ra nda̱xjua ley, y ma̱ gue go gueꞌa̱ xi majua̱ni núꞌa̱ ma̱ñꞌʉ masque nixi pa̱di núꞌa̱ ma̱ñꞌʉ. \p \v 8 Ha̱ha̱, nura nda̱xjua ley xá hño, pe núꞌbʉ da tꞌøtꞌe ngu núꞌa̱ bi beni Ajua̱. \v 9 Ga pa̱hʉ gue himbi thuxa ra ley pa ya hoja̱ꞌi. Ra ley bi thutsꞌi pa ya tsꞌoꞌyøde ne ya ꞌña̱quꞌequꞌei, pa ya tsꞌoja̱ꞌi ne ya ꞌyøtꞌatsꞌoqui, pa núꞌʉ hingui tsu Ajua̱ ne ya ꞌña̱gamfri, pa núꞌʉ toꞌo ho yá dada ne yá na̱na̱, ne pa maꞌra ya hyote. \v 10 Nehe pa núꞌʉ toꞌo ya ꞌñeja̱ꞌi, pa núꞌʉ ya ꞌñøhø ri hñuxui yá mi ꞌñøhøui, ne pa núꞌʉ ya ꞌbɛhña̱ ri hñuxui yá mi ꞌbɛhña̱ui, pa núꞌʉ toꞌo pe ya ja̱ꞌi, pa ya cꞌuamba, pa núꞌʉ toꞌo høxa ra thai rá miquꞌeiui, nehe pa gatho núꞌʉ toꞌo øtꞌa ya tsꞌotꞌøtꞌe núꞌʉ xicjʉ Ajua̱ gue hingui ho ga øthʉꞌʉ. \v 11 Gatho guehna ma̱nga rá ma̱ca noya Ajua̱ núꞌa̱ toꞌo xá nsunda. Nuna go guehna ra ma̱ca noya bi tꞌacagui pa ga ma̱. \s1 Ra jama̱di po rá nthecate Ajua̱ \p \v 12 Nugui dí umba njama̱di ma Zidadahʉ ra Jesucristo ngueꞌa̱ bi ꞌraca ra tsꞌɛdi pa ga pɛpabi. Bi hyandi gue xá hño ga pɛpabi, hangue bi hñuxcagui pa ga pɛpabiꞌa̱. \v 13 Nugui maꞌmɛtꞌo xi ndí ña̱maꞌñʉ de ra Zidada Jesu y ndrí ʉtsa, nehe xi ndrá tsꞌoꞌmʉi co ya gamfri. Pe nuꞌá̱ bi mɛsca ra nthecate ngueꞌa̱ hindí pa̱di hma̱ha̱ núꞌa̱ ndí øtꞌe nguetho hinstí camfri thohoꞌa̱. \v 14 Pe nurá hma̱te Ajua̱ xi ra da̱ngui pa guequi. Núꞌá̱ bi xoga ma mfeni pa dá camfri ra Zidada Jesucristo ne pa bi za dá pɛꞌtsua rá hma̱teꞌa̱. \p \v 15 Nuna noya ma ga xiꞌaꞌi go guehna majua̱ni, hangue rí ꞌñepi gue gatho ya ja̱ꞌi da gamfri: gue ra Zidada Jesucristo bi ꞌñeheua ja ra ximhai pa da pøhø ya ꞌyøtꞌatsꞌoqui, y nugui maꞌna go ndrá ꞌyøtꞌatsꞌoqui. \v 16 Pe masque ndrá ꞌyøtꞌatsꞌoqui, nura Zidada Jesucristo bi mɛsca ra nthecate, pa núgui ꞌnandrá da̱nga ꞌyøtꞌatsꞌoqui da hnequi ja ma ꞌmʉi gue Ajua̱ bi zɛtca ma ntsꞌoꞌmʉi ne bi pungagui. Bi ꞌyøtꞌa njabʉ con guequi pa njabʉ da hyanda maꞌra ne da gamfriꞌʉ pa da mɛꞌtsa ra te pa nza̱ntho. \v 17 Hangue núꞌa̱ ꞌnatꞌa Ajua̱ rí ꞌñepi dra søcambeni ne dra nsunda pa nza̱ntho. Go gueꞌa̱ ꞌnatꞌa Ajua̱ núꞌa̱ hindí hanthʉ, go gueꞌa̱ pɛꞌtsa gatho ra mfa̱di, go gueꞌa̱ ra Nda̱ de mayaꞌbʉ, de nubya ne pa nza̱ntho, nehe go gueꞌa̱ ꞌbʉi pa nza̱ntho ne hinhyaꞌmʉ da du. Njabʉ gueꞌa̱. \p \v 18 Ma zi tꞌʉꞌi Timu, dí ꞌbɛpꞌaꞌi gue gui pɛ rá ꞌbɛfi Ajua̱ ngu rí ꞌñehe, ngu ꞌnara soldado pɛ xá hño rá ꞌbɛfi ja ra tuhni. Ne dí benꞌaꞌi de núꞌa̱ bi ma̱nga ra Ma̱ca Nda̱hi gue ma gui pɛfi, pa njabʉ da za gui sigui gui pɛ xá hño rá ꞌbɛfi Ajua̱. \v 19 Nehe su ri jamfri ne strá ntꞌaxi ri mfeni. Nu ꞌra bi tsꞌoca yá mfeni hangue xa ꞌbɛ yá jamfri. \v 20 ꞌRa de gueꞌʉ go gueꞌa̱ ra Imeneo ne ra Jandro núꞌʉ dá ɛntꞌua ja rá ꞌyɛ ra Satá pa da ba̱di gue hinda ña̱maꞌñʉ de rá noya Ajua̱. \c 2 \s1 Hanja da za dra tꞌapabi Ajua̱ \p \v 1 Rá mʉdi dí ꞌbɛpꞌaꞌihʉ gue gui orahʉ por gatho ya ja̱ꞌi. Gui ꞌyaphʉ Ajua̱ da matsꞌiꞌʉ, ne gui umfʉ njama̱diꞌa̱. \v 2 Gui ꞌyaphʉ Ajua̱ po ya da̱nga nda̱ ne por gatho núꞌʉ ha̱ ra tsꞌʉtbi, pa njabʉ da za ga ꞌbʉhʉ ꞌnara ꞌmʉi te rá ꞌñentho, ne pa da za ga pɛꞌtsuahʉ rá ntsu Ajua̱ ne ga ꞌyohʉ ngu rí ꞌñepcahʉ ne hinte ga jahʉ. \v 3 Nuna go guehna xá hño, ne go guehna ri ho Ajua̱ ma Pøhøtehʉ. \v 4 Núꞌá̱ ne gue gatho ya ja̱ꞌi da mpøhø ne da ba̱diꞌʉ núꞌa̱ xi majua̱ni. \v 5 ꞌNatꞌa Ajua̱ ꞌbʉi, nehe ꞌbʉi ꞌnatho núꞌa̱ toꞌo ꞌbande de Ajua̱ co ya ja̱ꞌi, y núꞌá̱ go gueꞌa̱ ra Zidada Jesucristo núꞌa̱ toꞌo bá e bi nja̱ꞌiua ja ra ximhai. \v 6 Nuꞌá̱ bi unsɛ rá te pa bi du pa bi guꞌtua yá thai gatho ya ja̱ꞌi. Ha nu mi zø ra ora, bi tꞌunga ntꞌøde pa bi fa̱di gue nuꞌá̱ bi du pa bi pøhø ya ja̱ꞌi. \v 7 Y pa gueꞌa̱ bi thuxcagui dega apostol pa ga ma̱mba rá ma̱ca noya Ajua̱. Hindí hate, dí ma̱nga majua̱ni. Bi thuxcagui pa ga nxahnate de ya ja̱ꞌi núꞌʉ hingyá xodyo pa ga utuabiꞌʉ de ra jamfri núꞌa̱ majua̱ni. \p \v 8 Dí ne gue habʉraza ra luga habʉ ri muntsꞌa ya cu, gatho ya ꞌñøhø da gʉxa yá ꞌyɛ da ꞌyapabi Ajua̱ co yá mfeni strá ntꞌaxi, ne hindri ncuɛ, nixi da nehmya̱. \v 9 Nehe dí ne gue gatho ya ꞌbɛhña̱ da jamasu pa da hñe ngu rí ꞌñehe. Hinda hñe dega ntꞌetsꞌi. Hindí ne gue da ꞌñeña̱ dega ntꞌetsꞌi, nixi da ꞌñetsꞌi co ra oro, ni co ya do mahotho, nixi co ya he núꞌʉ xi xá ma̱di. \v 10 Nuꞌa̱ dí ne gue da ꞌyøtꞌeꞌʉ, dá ꞌyøtꞌa ya hoga ꞌbɛfi ngu rí ꞌñepa ꞌnara hoga ꞌbɛhña̱ núꞌa̱ ꞌyo ja rá ntsu Ajua̱. \v 11 Ya ꞌbɛhña̱ dá ꞌyødetho rá noya Ajua̱ ja ra nija̱ pa da ba̱di, ne dá ꞌyøtꞌe ngu núꞌa̱ da sipabi. \v 12 Hindí ne gue go ya ꞌbɛhña̱ da xahna ya ꞌñøhø ja ya hmuntsꞌi, nixi hingo maꞌna da mandaꞌʉ que ya ꞌñøhø. Dá ꞌyøstho. \v 13 Ngueꞌa̱ Ajua̱ bi hyoqui rá mʉdi ra Adá, nepʉ ra Eva. \v 14 Y hingo ra Adá bi thátꞌi. Nura ꞌbɛhña̱ go gueꞌa̱ bi thátꞌi, hangue bi dagui ja ra tsꞌoqui. \v 15 Hangue nubyá ꞌbʉi yá ba̱tsi co ndunthi ya ʉgui, pe ya ꞌbɛhña̱ da mpøhø ꞌbʉ hinda ꞌuegue de yá jamfri, ꞌbʉ da mɛꞌtsa ra hma̱te, ꞌbʉ da ꞌño strá ntꞌaxi, ne ꞌbʉ da ꞌmʉi ngu rí ꞌñepi. \c 3 \s1 Núꞌa̱ rí ꞌñepi da ꞌyøtꞌa ya maꞌyo de ya nija̱ \p \v 1 Nuna noyana̱ guehna majua̱ni: ꞌbʉ toꞌo beni da mɛpa Ajua̱ dega maꞌyo gueꞌa̱ ꞌnara hoga ꞌbɛfi ne. \v 2 Pa to da maꞌyo mahyoni di ꞌbʉi xá hño y di otho te di hma̱ de gueꞌa̱. Dra medintha̱ti co ꞌnada ra ꞌbɛhña̱. Di su rá mfeni, di ꞌyo co ndunthi ra mfa̱di ne di pɛꞌtsa ra tꞌequꞌei. Di pa̱ da unga ntsaya, di pɛꞌtsa ndunthi ra mfa̱di pa da ꞌñutuate. \v 3 Hindra ti, hindra ꞌyøtꞌatuhni, mahyoni di ja rá hma̱te, hindra zøtꞌamʉi. Hindra nduste pa da da̱ha̱ ra boja̱ dega nthate, nixi da ne da mɛꞌtsa ndunthi ra boja̱. \v 4 Di pa̱di da manda xá hño rá ngu, ne di pa̱di da zofo yá ba̱tsi ngu rí ꞌñepi pa da ꞌyøteꞌʉ. \v 5 Ngueꞌa̱ nuꞌa̱ tóꞌo hingui pa̱di da manda rá ngu, nuꞌbʉ́ ¿hanja da za da manda rá nija̱ Ajua̱? \v 6 Hinda za da maꞌyo ꞌnara ꞌraꞌyo gamfri, ngueꞌa̱ xiꞌbʉ da ꞌñetsꞌiꞌa̱ ne njabʉ da ncondena ngu bi nja ra tsꞌonda̱hi. \v 7 Mahyoni di udi ꞌnara hogaꞌmʉi pa njabʉ nehe núꞌʉ hingyá gamfri da ña̱mahño de gueꞌa̱, pa njabʉ hinda ꞌbɛ rá tsa nixi da zo ja rá ꞌyɛ ra tsꞌonda̱hi. \s1 Núꞌa̱ rí ꞌñepi da ꞌyøtꞌa ya maste de ya nija̱ \p \v 8 Nehe ꞌnara maste de rá nija̱ Ajua̱ mahyoni dra ꞌñequꞌei, hindi ña̱ maxøtsꞌetho, hindra ti, hindra nduste pa da da̱ha̱ ra boja̱ dega nthate. \v 9 Di camfri xá hño núꞌa̱ ra jamfri xa tꞌutcahʉ co rá mfeni strá ntꞌaxi. \v 10 Nehe mahyoni ꞌmɛtꞌo dra tsapabi pa da fa̱di ua da ꞌño xá hño ua hina. ꞌBʉ da ꞌño xá hño ne hinto da cꞌaꞌtsi, nuꞌbʉ́ ha̱, da za dra maste ja ra nija̱. \v 11 Nehe núꞌʉ ya ꞌbɛhña̱ pɛpabi Ajua̱ mahyoni di pɛꞌtsa ra hogaꞌmʉi. Hindra gʉxa ncꞌuamba. Di su rá mfeni, ne nza̱ntho di øtꞌe gatho núꞌa̱ xá hño. \v 12 Nura maste dra medintha̱ti co ꞌnada ra ꞌbɛhña̱. Nehe di pa̱di da manda xá hño rá ngu ne yá ba̱tsi. \v 13 Nuꞌa̱ tóꞌo faste xá hño ja rá ꞌbɛfi Ajua̱, gueꞌa̱ da tꞌeꞌtsua rá nsu, ne maꞌna da nja rá tsꞌɛdi pa da ña̱ui maꞌra ya ja̱ꞌi de ra jamfri pɛꞌtsua ra Zidada Jesucristo. \s1 Ra jamfri núꞌa̱ xa tꞌutcahʉ núꞌa̱ hinxqui fa̱di mayaꞌbʉ \p \v 14 Zi cu Timu, dí ne ꞌbestho ga mabʉ ga cꞌa̱ꞌtsꞌaꞌi, pe dí opꞌaꞌi nuna carta \v 15 pa ꞌbʉ hingá ꞌme ga mabʉ, ma gui pa̱di hanja da za gui mpɛfi xá hño ja rá nija̱ Ajua̱ núꞌa̱ te. Nu ja rá nija̱ Ajua̱ ja jani núꞌa̱ majua̱ni ne ja hma̱ni núꞌa̱ majua̱ni. \v 16 Majua̱ni xi ra da̱ngui núꞌa̱ ra jamfri xa tꞌutcahʉ núꞌa̱ hinxqui fa̱di maꞌmɛtꞌo, ne ena: \q1 Ajua̱ bi ꞌñehe bi nja̱ꞌi; \q1 y ra Ma̱ca Nda̱hi bi ꞌñudi gue majua̱ni go gueꞌa̱ rá Tꞌʉ Ajua̱. \q1 Nehe ya ɛnxɛ bi hyandiꞌa̱. \q1 Núꞌʉ ya ja̱ꞌi hingyá xodyo bi tsꞌofo de gueꞌa̱. \q1 Nepʉ habʉraza ya ja̱ꞌi ja ra ximhai bi gamfriꞌa̱. \q1 Y nuꞌá̱ bi tsꞌitsꞌi pa mahetsꞌi pa ja rá nsundaꞌa̱. \c 4 \s1 Núꞌʉ toꞌo da ꞌuegue de ra jamfri \p \v 1 Ra Ma̱ca Nda̱hi xa ma̱ xi xá hño ne ena gue nuyá nga̱tsꞌi ya pa ꞌraya cu ma da ꞌuegue de ra jamfri ngueꞌa̱ ma da hñuxa ntꞌøde núꞌa̱ di ma̱nga ya hyate ja̱ꞌi núꞌʉ di udi ya ntꞌudi dega tsꞌonda̱hi. \v 2 Núꞌʉ ya yohmi ja̱ꞌi ma da ma̱nga ya ncꞌuamba ne da tsꞌoca yá mfeni. \v 3 Nuya tsꞌoja̱ꞌiꞌʉ ma da hña̱cuabi ya ja̱ꞌi pa hinda ntha̱ti. Ne da hña̱cuabi pa hinda zi ꞌraya nzaqui, masque gatho ya nzaqui go bi hyoca Ajua̱ pa ga tsihʉ co ra jama̱di nújʉ dyá gamfrihʉ ne stá pa̱hʉ núꞌa̱ majua̱ni. \v 4 Ngueꞌa̱ gatho núꞌa̱ bi hyoca Ajua̱, gatho xá hño. Hingui ho te ga ʉtsahʉ, hønsɛ ga umfʉ njama̱di Ajua̱ ora te dí tsihʉ. \v 5 Ngueꞌa̱ rá noya Ajua̱ ena gue gatho ya nzaqui xá ntꞌaxi. Hangue ga aphʉ Ajua̱ da ja̱pi gatho núꞌa̱ te dí tsihʉ, y njabʉ xá ntꞌaxi núꞌa̱ dí tsihʉ. \s1 Rá hoga mɛfi ra Zidada Jesucristo \p \v 6 ꞌBʉ gui ꞌñutua ya cu gatho núꞌa̱ dí xiꞌaꞌi, ne ꞌbʉ gui pa̱di xá hño ra ma̱ca noya núꞌa̱ ma̱ de ma jamfrihʉ ne ra hoga ntꞌutuate núꞌa̱ xcá tɛni, nuꞌbʉ́ ma xi gui hñoga mɛfi de ra Zidada Jesucristo. \v 7 Ogrí ho gui ꞌyøde nuya tsꞌoꞌbede de ra ximhai ngu núꞌʉ ma̱nga ya ꞌña̱mfeni ja̱ꞌi. ꞌYøtꞌa ra tsꞌɛdi pa maꞌna gui ꞌbʉi ꞌnara hogaꞌmʉi. \v 8 Ngueꞌa̱ nuꞌa̱ tóꞌo japi da ꞌña̱nga rá ndoꞌyo pa da nja rá tsꞌɛdi, hønsɛ ꞌna tʉi ri muui rá ꞌbɛfi. Pe nuꞌa̱ tóꞌo øtꞌa ra tsꞌɛdi pa da ꞌmʉ ꞌnara hogaꞌmʉi, nurá ꞌbɛfiꞌa̱ maꞌna ri muui, ngueꞌa̱ hingue hønsɛ nuua ja ra ximhai ma da muui rá ꞌbɛfiꞌa̱, nehe ma da muui ja rá ñoho ra ꞌmʉi. \v 9 Nuna noya stá xiꞌaꞌi go guehna majua̱ni, hangue rí ꞌñepi gue gatho ya ja̱ꞌi da gamfri. \v 10 Y hangue por gueꞌa̱ xi drí mpɛfihʉ ne dí thohʉ ya tsꞌothogui ngueꞌa̱ dí camfrihʉ ꞌnatꞌa Ajua̱ núꞌa̱ te. Y núꞌá̱ go gueꞌa̱ ra Pøhøte pa gatho ya ja̱ꞌi, pe maꞌna pa núꞌʉ toꞌo camfriꞌa̱. \p \v 11 ꞌÑudi nuya ya noya dí xiꞌaꞌi, ne manda da tꞌøtꞌe. \v 12 Oto di dintstho núꞌa̱ guí ma̱ ngueꞌa̱ grá ba̱sja̱ꞌitho. Nuꞌi ꞌñudi ra hogaꞌmʉi pa gueꞌa̱ da ꞌyøtꞌa ya cu nehe. Nura hogaꞌmʉi gui ꞌñudi, núꞌa̱ gui ma̱nga ya hoga noya, gui ꞌñequꞌei, gui pɛꞌtsa ra hma̱te, gui pɛꞌtsa ra jamfri, ne strá ntꞌaxi ri mfeni. \v 13 Mientra ga mabʉ, ꞌyøtꞌa ra tsꞌɛdi pa gui hñeꞌtuabi ra Ma̱ca Tꞌofo ya cu, pa gui zofoꞌʉ ne gui ꞌñutuabiꞌʉ. \v 14 Jamasu núꞌa̱ rá ꞌbɛfi Ajua̱ bi tꞌaꞌaꞌi núꞌa̱ bi ma̱nga ra Ma̱ca Nda̱hi gui pɛfi nu ndá huꞌtsꞌahe ma ꞌyɛhe núje dyá nda̱he de ra nija̱. \p \v 15 Pɛfi gatho nuya tꞌøtꞌeya. Ja da mpɛfini con gatho ri mʉi, pa gatho ya cu ne maꞌra ya ja̱ꞌi da hyandi gue rí te ri jamfri ne ri mfa̱di ja rá ꞌbɛfi Ajua̱. \v 16 Xi da nsu sɛhɛ, ne jamasu de núꞌa̱ guí udi. Oguí tsaya gui ꞌyøtꞌa njabʉ, ngueꞌa̱ nuꞌbʉ gui ꞌyøtꞌa njabʉ, nuꞌbʉ́ gui mpøhø ne da mpøhø núꞌʉ toꞌo da ꞌyødeꞌi. \c 5 \s1 Núꞌa̱ rí ꞌñepi da ꞌyøtꞌa ya gamfri \p \v 1 Oguí tsʉi ya zi nda̱xjua. Umba ra tsꞌofo, ja ra uɛnda ri dada. Y nuya ba̱tsaꞌñøhø umba ra tsꞌofo, ja ra uɛnda ri cu. \v 2 Ha nuya zi tia umba ra tsꞌofo, ja ra uɛnda ri na̱na̱. Nehe ya ba̱sꞌbɛhña̱ umba ra tsꞌofo co ri mfeni xá ntꞌaxi, ja ra uɛnda ri nju. \p \v 3 Xipa ra nija̱ da matsꞌi ya viuda núꞌʉ xi majua̱ni ya viuda ne joꞌo toꞌo da matsꞌi. \v 4 Nuꞌbʉ ꞌnara viuda ꞌbʉi yá ba̱tsi o ꞌbʉ yá ꞌbɛto, nuyá ba̱tsi o yá ꞌbɛto go yá uɛnda da suꞌʉ, hingo ra nija̱. Mahyoni gue nuyá ba̱tsi o nuyá ꞌbɛto da ba̱di da hñoja̱ꞌi co ya mengu ja rá ngu ne da coꞌtsuabi yá dada yá na̱na̱ de xa tede, ngueꞌa̱ gueꞌa̱ xá hño ne gueꞌa̱ ri ho Ajua̱. \v 5 Núꞌa̱ xi majua̱ni ra viuda ne ꞌbʉ sɛhɛ, núꞌa̱ joꞌo to ri su, hønsɛ tøꞌmbabi rá mfatsꞌi Ajua̱, ne nza̱ntho ma pa ra xuui apabi Ajua̱, ne api da matsꞌiꞌa̱. \v 6 Pe nuꞌa̱ ra viuda øtꞌe núꞌa̱ go da ne, ne hingui ꞌbʉtho, núꞌá̱ hiní ꞌñepi da tꞌumba ra mfatsꞌi, ngueꞌa̱ masque te, pe ja ra uɛnda ya xa du. \v 7 ꞌBɛpabi ya cu da ꞌyøtꞌa núna dí opꞌaꞌi nehe, pa hinda nja te da hma̱ de gueꞌʉ. \v 8 ꞌBʉ ꞌnara cu hini jamasu núꞌʉ ja te yá njaui, ne maꞌna núꞌʉ ya mengu ja rá ngu, nura cuꞌa̱ hinte ri muui rá jamfri, ne maꞌna xá ntsꞌo núꞌa̱ øtꞌe que ꞌna núꞌa̱ hingrá gamfri. \p \v 9 Núꞌa̱ ra lista habʉ thuꞌtsua yá thuhu núꞌʉ ya viuda pɛpa Ajua̱ ne tꞌumba ra mfatsꞌi, nuni mahyoni ja gui hñuꞌtsuahʉni yá thuhu hønsɛ núꞌʉ ya viuda ya pɛꞌtsa thogui hñuꞌrate njɛya, ne bi mɛꞌtsa ꞌnada rá da̱me. \v 10 Nehe hñuꞌtsuahʉ yá thuhu ya viuda núꞌʉ thandi ne fa̱di gue pɛ ya hoga ꞌbɛfi, ne bi tede xá hño yá ba̱tsi, pa̱di da unga ntsaya ja yá ngu, ne bi xʉcua yá ua núꞌʉ ya cu mí tsønga ja yá ngu, ne bi matsꞌi núꞌʉ mi tho ya tsꞌothogui, ne xa ba̱di xa mɛfi gatho ya hoga ꞌbɛfi. \p \v 11 Pe nuꞌʉ ya viuda ya ba̱sꞌbɛhña̱tho, oguí huꞌtsuahʉ yá thuhu ja ra lista, ngueꞌa̱ ma da zø ra pa da ne da yopa ntha̱ti ꞌra de gueꞌʉ, y njabʉ ya hinda za da mɛpabi Ajua̱ ja ra nija̱. \v 12 Y njabʉ da hnømaꞌñʉ de gueꞌʉ ngueꞌa̱ bi ꞌuegue de núꞌa̱ ra cohi bi mɛꞌtsi. \v 13 Nehe da nza̱i gue hinte dyá ꞌbɛfi ngueꞌa̱ da nengu. Y hingue hønsɛ dya da̱hñei, nehe dya meꞌbede ne da hñøtꞌe habʉ hiní ꞌñepi, ne da ma̱ núꞌa̱ hiní ꞌñepi da ma̱hma̱. \v 14 Hangue nugui dí ne gue da ntha̱ti nuya viuda ya ba̱sꞌbɛhña̱tho, ne da mɛꞌtsa ya ba̱tsi, ne da ba̱di da su yá ngu. Njabʉ ha̱, hinda nja te da ma̱nga ma ncontrahʉ de guecjʉ. \v 15 Dí xiꞌaꞌi njabʉ ngueꞌa̱ ꞌraya viuda ya xa ꞌuegue de rá ꞌñu Ajua̱ ne xa dɛni ra Satá. \p \v 16 Hangue ꞌbʉ ꞌnara cu o ꞌnara nju di pɛꞌtsa ꞌnara viuda ja rá ngu, dá su pa hinda tꞌapabi ra mfatsꞌi ja ra nija̱, pa njabʉ nura nija̱ da mɛꞌtsa ndunthi te da umba núꞌʉ xi majua̱ni ya viuda ne joꞌo toꞌo da matsꞌi. \p \v 17 Nubyá nuyá mɛfi Ajua̱ núꞌʉ ri manda xá hño ja ra nija̱, xi da hnu xá hño por gueꞌʉ, maꞌna núꞌʉ toꞌo ma̱mba rá noya Ajua̱ ne utuate. \v 18 Ngueꞌa̱ ra Ma̱ca Tꞌofo ena njaua: “Oxqui tuꞌtua rá ne núꞌa̱ ra nda̱mfri netꞌa ra trigo ja ra era.” Nehe enga njaua: “Nuꞌa̱ tóꞌo ri mpɛfi rí ꞌñepi da tꞌumba rá tha̱ha̱.” \p \v 19 ꞌBʉ da ꞌmʉi ꞌna toꞌo da ña̱pabi ꞌnará mɛfi Ajua̱, oxqui camfri ꞌbʉ da njoꞌo yoho o hñu pa da damajua̱ni. \v 20 Pe nuꞌbʉ ꞌnará mɛfi Ajua̱ xi majua̱ni øtꞌa ya tsꞌoqui, tsʉi ntsꞌɛdi habʉ da ꞌyøde gatho ya cu, pa njabʉ da ntsu nehe núꞌʉ maꞌra. \v 21 Dí ꞌbɛpꞌaꞌi gue gui ꞌyøtꞌa njabʉ mahyɛgui con gatho yá mɛfi Ajua̱. Hingui hña̱ꞌmtho núꞌʉ toꞌo gui ꞌyøꞌtua ra tsꞌʉtbi. Nehe pa̱di ꞌmɛtꞌo xá hño núꞌa̱ te xa nja pa njabʉ gueꞌa̱ gui ma̱ñꞌa̱. Njabʉ dí ꞌbɛpꞌaꞌi ja rá thandi Ajua̱ ne ja rá thandi ma Zidadahʉ ra Jesucristo ne ja rá thandi yá ɛnxɛ Ajua̱ núꞌʉ xa thahni pa da mɛpabiꞌa̱. \v 22 Oxqui huꞌtsua ri ꞌyɛ ꞌbestho núꞌʉ toꞌo ne da mɛpabi Ajua̱, ngueꞌa̱ xiꞌbʉ hingui ꞌyo xá hño, y njabʉ da hma̱ gue guí fatsꞌi thohoꞌʉ ja yá tsꞌoqui. Pe nuꞌí, ꞌbʉi nza̱ntho strá ntꞌaxiꞌi. \p \v 23 Ya oguí tsi nsøctho ra dehe. Tsi ꞌna tʉqui ra vinu dega obxi por núꞌa̱ ra ʉmʉi tsʉꞌi. \p \v 24 Jamasu ꞌmɛtꞌo núꞌʉ toꞌo guí huꞌtsua ri ꞌyɛ pa da mɛpabi Ajua̱, ngueꞌa̱ ꞌra ri hnequi yá tsꞌoqui ante dra sʉcua ra uɛnda, pe nu maꞌra asta hinda tha̱ꞌmba nguɛnda ja da hnequi yá tsꞌoqui. \v 25 Nehe njabʉ núꞌʉ toꞌo øtꞌa ya hoga ꞌbɛfi. ꞌRaya hoga ꞌbɛfi ri hnequi ꞌbestho. Ha nu maꞌra da hnequi asta ꞌmɛfa, ngueꞌa̱ hingui tsa da gohitho mantꞌa̱gui ya hoga ꞌbɛfi. \c 6 \p \v 1 Gatho núꞌʉ toꞌo ꞌmɛgo, dá umba ndunthi ra tꞌequꞌei yá hmu, pa njabʉ hinda hnømaꞌñʉ rá thuhu Ajua̱ nixi da hnømaꞌñʉ ma jamfrihʉ. \v 2 Nuꞌʉ tóꞌo pɛꞌtsa yá hmu ha ya gamfri, odri dintstho núꞌa̱ xipa yá hmu hønsɛ ngueꞌa̱ nuyá hmu gue go ya gamfri nehe. Dá mɛpabi maꞌna xá hño ngueꞌa̱ go ya hma̱di gamfri núꞌʉ toꞌo hocuabi yá ꞌbɛfi. ꞌÑudi núna dí opꞌaꞌi ne njabʉ gui nzote. \s1 Con basta ra jamfri di johya ꞌna co núꞌa̱ te pɛꞌtsi \p \v 3 Nuꞌbʉ ꞌnara ja̱ꞌi udi maꞌna ra ntꞌutuate ne hingo udi rá hoga noya ma Zidadahʉ ra Jesucristo, ne hingo ri dɛni núꞌa̱ ra ntꞌutuate núꞌa̱ di ma̱ de ma jamfrihʉ, \v 4 nura ja̱ꞌiꞌa̱ ra ꞌñetsꞌi ne hinte rá fa̱di. Xa ꞌbɛ rá mfeni ngueꞌa̱ ri ho to da ntsanoyaui ne da ntsʉiui. Y nuni ja fʉhni ra nduste, ya hnecatuhni, ya tsꞌante, ya ntꞌɛnsfeni. \v 5 Nuꞌʉ tóꞌo ri ntsanoya njabʉ, gueꞌʉ xa tsꞌoca yá mfeni ne hingui pa̱di núꞌa̱ majua̱ni, ne di ꞌñetꞌa gamfri pa da da̱ha̱ ra boja̱. Pe nuꞌí, ꞌuegue de gueꞌʉ. \v 6 Ha̱ha̱, numa jamfrihʉ xi ri muui ndunthi, pe nehe ga johyahʉ co núꞌa̱ dí pɛꞌtshʉ. \v 7 Ngueꞌa̱ nújʉ ndá tsøhʉua ja ra ximhai hinte duá ha̱hʉ, y nehe hinda za te ga ha̱xhʉ de guecua. \v 8 Hangue ga johyahʉ gue hindrí ꞌbɛ te ga tsihʉ nixi te ga hehʉ. \v 9 Ngueꞌa̱ nuꞌʉ tóꞌo ne da memati, tagui ja ya tsꞌoqui ne thátꞌi pa da ꞌyøtꞌa núꞌa̱ xá ntsꞌo, ne pɛꞌtsa ya tsꞌoncꞌatꞌi hinte ri muui, ne honsɛ ra ꞌñʉ. Hangue gueꞌa̱ da japi da nhuatiꞌʉ ne da ꞌmɛdi. \v 10 Ngueꞌa̱ nura hma̱te de ra boja̱ ja bí ehni ndunthi ya tsꞌoqui. ꞌRaya cu xi xa ma̱di ra boja̱, hangue xa ꞌuegue de yá jamfri ne xa thogui ndunthi ya dumʉi. \s1 Ntuhni xá hño ja ra hoga tuhni dega jamfri \p \v 11 Pe núꞌi rá mɛfiꞌi Ajua̱, ꞌuegue de gatho nuya tsꞌotꞌøtꞌeya. Go da tɛna ra hogaꞌmʉi, ra hñoja̱ꞌi, ra jamfri, ra hma̱te, ra pacencia, ne ra tsꞌɛtuate. \v 12 Ntuhni xá hño ja ra hoga tuhni dega jamfri. Su ra te pa nza̱ntho núꞌa̱ bi ꞌraꞌa Ajua̱ nu mi zohnaꞌiꞌa̱, ne gá damajua̱ni de gueꞌa̱ ja yá thandi ndunthi ya ja̱ꞌi. \v 13 Dí ꞌbɛpꞌaꞌi ja rá thandi Ajua̱ núꞌa̱ toꞌo ri umba yá te gatho núꞌa̱ te ꞌbʉi. Y nehe dí ꞌbɛpꞌaꞌi ja rá thandi ra Zidada Jesucristo núꞌa̱ toꞌo bi ma̱nga majua̱ni ja rá thandi ra Pilato. \v 14 Guehna dí ꞌbɛpꞌaꞌi gue gui su xá hño núꞌa̱ xra ꞌbɛpꞌaꞌi pa hinto da cꞌaꞌtsꞌaꞌi, asta ra pa da yopa pengaua ma Zidadahʉ ra Jesucristo. \v 15 Ngueꞌa̱ nu sta zø ra ora, Ajua̱ dua yopa pɛhna ra Zidada Jesucristo dua ehe. Ajua̱ go guesɛꞌa̱ xá nsunda, ne go guesɛꞌa̱ ri manda. Go gueꞌa̱ ra da̱nga Nda̱ de gatho ya nda̱, ne go gueꞌa̱ ra Hmu de gatho ya hmu. \v 16 Go guesɛꞌa̱ ya mi ꞌbʉi ne nza̱ntho da ꞌmʉi. Go gueꞌa̱ ꞌbʉ ja ra ñotꞌi núꞌa̱ xi tsɛdi, ne hinhyaꞌmʉ to xa hyandiꞌa̱ nixi hingui tsa to da hyandi. ¡Núꞌá̱ ja rá tsꞌɛdi pa nza̱ntho, ne go gueꞌa̱ rí ꞌñepi dra nsunda pa nza̱ntho! Njabʉ gueꞌa̱. \p \v 17 ꞌBɛpabi nuya memati de nuua ja ra ximhai gue odri ꞌñetsꞌi, nixi odi pɛꞌtsua ra jamfri ra boja̱ núꞌa̱ hate. Dá mɛꞌtsua ra jamfri Ajua̱ núꞌa̱ te ne xi ri ꞌracjʉ gatho núꞌa̱ te dí hoñhʉ pa ga johyahʉ. \v 18 Nuya mematiꞌʉ ꞌbɛpabi da ꞌyøtꞌe xá hño ne xi da mɛfi ndunthi ya hoga ꞌbɛfi. Nuꞌa̱ te da uni, dá uni con gatho yá mʉi ne con gatho yá paha. \v 19 Y njabʉ da muntsꞌa ꞌnara tha̱ha̱ꞌʉ pa rá ñoho ra ꞌmʉi, ne njabʉ da su ra te pa nza̱ntho. \s1 Yá nga̱tsꞌi ya noya núꞌʉ bi ꞌbɛmpa ra Timoteo \p \v 20 Nde nubyá, nuꞌi zi cu Timu, su ra ma̱ca noya núꞌa̱ xra ꞌbɛpꞌaꞌi gui ma̱. Ne oxqui øde ya tsꞌoꞌbede núꞌʉ hinte ri muui, nixi oxqui ꞌyøde núꞌʉ toꞌo ri ntsanoya, núꞌʉ ma̱ gue pɛꞌtsa ꞌnara hoga mfa̱di hma̱ha̱. \v 21 Y nuꞌʉ tóꞌo xa dɛna núꞌa̱ ra mfa̱diꞌa̱, ya xa ꞌuegue de ra jamfri. \p Ajua̱ da maxꞌaꞌi. Njabʉ gueꞌa̱.