\id COL - Oksapmin NT [opm] -Papua New Guinea 1992 (web version -2014) \h Korosi \toc1 Korosi ihirnong Por oh brak atip ohe meng oh \toc2 Korosi \toc3 Kor \mt1 Korosi \mt2 ihirnong Por oh brak atip ohe meng oh \ip Por oh karapus apdapat patim orhor mama meng mohhe Korosi aptei Hanipyah orhe nita hat pati bap ihirnong brak mar adarhetipmur. \ip Imat brak mar ma adarhetip oh kat han ihir susa Korosi ihirnong Hanipyah oh ihat na tandaptuhut pat hanmur. Ihan gur enser ire danong hayao hanip diradire pohon ihapti danong hayao hat patenmur por ama ihtin er matin ohe meng oh ihirnong er mat poriptin Por oh Ihir mameng moh sama Ihir dirnong er nahatin meng oh naporipti ma hapat. Hanipyah orhorwi tandaptuhut pat han ma hapat ha dahatingwe rim mameng moh brak mar adarhetipmur. \c 1 \p \v 1 Por nohsi diradire taptem Timoti nuhut patim noh mama gurnong brak mat nasar ohmur. Got oh rih orhor Mama han moh Krais orhe meng pot pisashen han matipramur daham kis nahat napapatdapat oh Go Krais orhe meng oh ihirnong meng pot pisashen han hatinmur napor kis nahat napapat han nohmur. \v 2 Korosi aptei gur Krais ohe tapnong hat patim Got ohe danong na mandama kasip hat orhorwi ama ihat pati Got orhe nita hat pati bap gurnong noh mama brak mat nasar ohmur. Noh diradire at Got ohnong Got gorhe damdapat Ihirnong imat yah matpora ma dahapat da ohsi Korosi ihirnong panggeimo yah hat manap hat paten ohe danong oh maro mat paptenmur por noh Got ohnong nadahandeipatmur. \s1 Epapras oh Korosi ihir Got ohe Yahsup ohsi patimur ritporhan Por oh amrama weso potip ohe meng oh \p \v 3 Timoti nuhut diradire Hanipyah Jisas Krais ohe itap ohnong Go ihirnong imat paptenmur por ma nadahandeipti oh gur ihat kasip ham yah hat patio rim nuhut dipwi weso por nadahamarwi patimur. \v 4 Weso por nadahamar pati ohe duuptei oh Epapras oh apris Korosi ihir Krais Jisas ohe danong hama Ohwi inahatin hatin hanwa dahat patimuro. Ihat dahat patim Got ohe nita bap kuuhan gonsi ihirnong bopor mat paptimuro ririt nuhut amrama Got ohnong weso por nadahandeiptimur. \v 5 Gure Krais ohnong dahapti dao ihirnong bopor mat papti dao ama ohe duuptei oh mama ohmur. Rih gurnong arpin yah meng ma napotpa meng oh Aw tei mahat gure datin han erer oh Got oh nat patmur napotpamur. Napotperhan gur amrama Arpin datipriwa daham wamat patimur. Gure imat ma wamat pati ohe pe oh gin mama Krais ohe danong hayao ihirnong bopor mat papayao mama hat pati ohmur. \v 6 Ama yah meng oh gonsi aptei aptei ma pip meng oh gurnonghe napotpamur. Napotperhan gur amrapti Got orhe damdapat Yah matpora daham yah nahapat da oh arpin datpamur. Datperhan ama dariya sut orhor ama yah da dam mat napisasuhru dam mat orhorwi mama napisapat ohmur. Gurnong ma inahapatru mat orhor among among ma pati tihan tihan bap ihirhe meng amram arpin menghe dahatperhan isip mar dam mat pisapatmur. \v 7 Dam mat ma napisapat da meng oh Epapras oh napotporhan gur amram am hatpamur. Epapras oh nuranur tap hat tamreipti hanmur. Ohnong Timoti nuhut bopor mat papti han ohmur. Oh Krais ohe atamreindin oh dire danongwi hat patim Krais ohe atamreindin oh kasip ham yah mat orhorwi atamreipat han ohmur. \v 8 Ama imat atamreipat han oh aprisa Korosi ihir Yahsup oh ire mutuh pat ohe pe oh ihirnong bopor mat paptimur ritporhan nuhut amram am hatirimur. \s1 Porsi; Timoti ihit Korosi ire paten meng oh Got ohnong adahandeishe ohe meng oh \p \v 9 Korosi ihir ihat patimur ritporhan nuhut amrama ma nadahamtipa oh dipwi nadahamtiparu nadahamar orhorwi paptimur. Nadahamar papti meng oh mamaru mat por nadahandeiptimur. At Gota. At Got go gorhe Yahsup ohsi am hat paten ohe dao dakuu hat paten ohe dao oh ihirnonghe aprishenmur. Apriporhan ihir ama da ohsi hat patin Got gwe Ihat ha songwe ma dahapat da oh isip mat orhorwi am mat apisashenmur por nuhut dipwi nadahamarwi patimur. \v 10 Imat ma nadahandeipti oh Hanipyah orhe hrepdapat hat patim yah hat sapti dao orhe bopor mat pat ohe dao ama da ohsiwi hat ihir ihat ha sashengwemur. Ihat susa Got gorhornong am hatin ohe dao yah hatwi sashen ohe dao oh isip hat ha sashengwemur. \v 11 Isip hat ha sashengwe rim oh Got go wanohe kasipnapsi pat han ohoh ihan gorhe ama kasipnap ohsi kasip mat orhorwi paptenmur. Got gorhor ama kasip ohsi mat papatin ihir na gapa hama ama kasip orhorsi ihir amam dasi kasip hat orhorwi ha patengwemur. \v 12 Kasip hat patin gorhe nita nure yah han erer ma gorhe napapindipra has hrep ma wanin mat nat pat erer oh nuhurnong datin inasi nahat napapat ma hapat daham weso inahapat hano dahatwi ha napaptengwemur por nuhut Got ohnong nadahandeiptimur. \p \v 13-14 Ama imat nadahandeipti Got oh dir kwitem er da ohe hrepnong hat patin orhor orhe bopor mat pat brer orhor ama kwitem yan datin ina ma hat pati oh orhor dar natimbas matipmur. Imat natimbas matip ohe dap tei oh Got oh nambura orhe bopor mat pat brer orhor kakhan ham orhe napapindin has hrepnong naham imat napapatmur. \s1 Krais orhor kakhan ham wanahat napapat ohe meng oh \p \v 15 Ama bopor mat pat brer oh itap Got orhor hatin hat patin dir orhornong wamara Dire na wandeipti han itap Got orhorhe mihat pat han ma hapat daham am haptimur. Orhorwi ihat isipnap hat pat han ohoh ihan ma tarpatip han erer oh orhe hrepnongwi mat papatmur. \v 16 Ohri ihat isipnap han hat ma pat oh itap Got orhe mengtei Go erer oh imat darpatina potporhan erer oh darpatipmur. Ma darpatip oh aw tei ohe erero kakdah mohe erero wandeipti han erero na wandeipti han erero na wandeipti han ire nitat kak hat pati han bapo ama erer oh gonsi mon orhor darpatipmur. Ma darpatip oh orhornong win isipsi han mat ha paptengwe rim darpatipmur. Imat darpatip ohoh ihan orhe winwi isipnap han hat patmur. \v 17 Ama erer oh na tarpat patin orhor ohri patesuhru patesuhnap hanmur. Ihat patesuh han orhe kasip hrepnong erer gonsi ruprup mar kasip mat papat han ohoh ihan ohri duupteinap isip hat pat han ma hapat dahat patimur. \p \v 18 Tit orhe isip ma hat pat oh mamarumur. Hanip dire kak tem ma pat da oh Gin go anong son anong son napor napapat ohe tan hat Krais ohhe Got orhe nita sios bap dirnong oh amaru mat napapatmur. Imat ma napapat han orhor Erer gon oh gonsi norhe hrepnong mar paptepramur daham ohri masas pipmur. Ihat masas ma pip han orhor sios dire masas paten da ohe duuptei han hat patmur. Ihat ma napapat han orhor pokwi duupteinap hat pat han ohmur. \v 19 Ama duuptei brer orhornong itap oh Ihir norhornong Oh ihtin han hat pathe pomat daham ha am hatingwe rim orhe kasipo orhe dao gonsi gon mon orhe boknongwi hat patin namgisuhmur. Namgit napapatin dir wamar am haptimur. \v 20 Itap oh Kaput norhe brer ohe heim ma tanduketipra ohe dap tei oh kumet kak ohe tan mara kakdah ohe erer gon ohsi; putei mahat ohe erer gon ohsi tap mat norhorsi yah han titwi matipramur daham orhe brernong kumet kak ohe tan kak mat natipmur. Imat natip ohoh ihan orhornong pokwi kakhan matipmur. \p \v 21 Gurnong oh rih gur er da tarpam er hat susa Got ohnong kom asar mahaw mat papteshemur. \v 22 Imat Got ohnong mahaw mat papteshe orhor Got orhe damdapat Noh ihirnong norhorsi yah hat paten han bap matpor daham orhe heisup nahat napapat da oh mon orhe ongengnap tahat pat boknong matporhan mon oh haputipmur. Haputporhan mon oh dire gwemat hapur ohe dap tei amdapat dirnong orhorsi yah hat paten han bap nahatipmur. Ma inahatip oh Maihir ongengnap ham ire boknong matin meng timbas hat patim nohe patnong ha apringwe daham inahatipmur. \v 23 Ihtin han bap hat patim nohe patnong ha apringwe dahat pat ohoh ihan gur ongeng tahat indin ohe dao. Got ohe danong hat sapti ohe dao ohri kom asar mandapri. Kasip hat orhorwi marin patenmur. Ihat ayahanoh nambutipra ohoh ihan kasip hat orhorwi paptenmur. Gurnong yah meng napotperhan amrama Orhor ama ihtin han erer oh napripra ma hapat daham ma minhan pati danong ohri wannong pranahat napisaprohe ohoh ihan imat pranahat napisaprarim kasip hat orhorwi marin paptim minhan patenmur. Ama yah meng oh ire among among gonsi pot pisapti ohe meng oh nohnonghe ama tap meng orhor pot pisashen han kis nahat napapatmur. \s1 Por oh Korosi ire danong ham meng por kasip mat pisasuh ohe meng oh \p \v 24 Noh gure pe oh ruumsup dat sapatmur. Ruumsup dat ma sapat moh Krais ohe Go norhe nita bap norhe ina hatin hat pati bap ihirnong go ire gwemat mihat batbet dat sonmur. Susa asotei ihat sa timbas hatipra napor ma kis nahat napapat teinong timbas matinmat ihat sapatmur. Ihpat ohoh ihan noh ruumsupsi hat orhor amam hat patmur. \v 25 Ama ihat pat han norhornong Got oh Go norhe nita sios ihirnong papten han hat patenmur. Patim norhe meng gonsi meng moh pomat orhorwi pot pisashenmur napor kis nahatipmur. Kis nahatporhan noh sios gurnong napanggeit napapten han ham mama napapat ohmur. \v 26 Meng pomat orhorwi pot pisashenmur ma napotip meng oh hanip dirnong Got oh nareman patesuhru papatdapat gahan Got orhe nita bap kuuhan dire kinteinong mar pitap teinong matipmur. \v 27 Dire kinteinong pitap teinong ma matip oh Got oh Gin norhe areman papat meng moh norhe nita ire da teinong mar pitap teinong matpora. Indeirit ihir wamara sa am hapri daham dire da teinong mar pitap matipmur. Ama pitap teinong matip meng oh mamaru hat patmur. Krais oh Juda na hat pati han bap gure mutuh oh napapten hanmur. Imat napapatim bapkeisi naham yah hat napapten han ma hapat dahatin ohe da ma nareman papatesuh da oh pitap teinong matipmur. Inahat napapten han ohoh ihan gur Got orhe has yahnap dasi hat pat ohe da oh datipri ma hapat daham minhan patenmur. \p \v 28 Nuhur Krais oh ihat pat hanmur pot ma pisapti oh among among gonsi ma pati kuuhan gonsi gurnong sawa meng moh nasariptimur. Sawa meng ma nasaripti oh Krais ohsi tap hat ma pati guroh orhe da ohsi tap kat titwi ha hatingwe. Ihat tap kat hat patimdapat Got orhe kin teinong mar pitap teinong matipriwa daham mama sawa meng moh han gonsi bap gurnong sawa nasariyao dakuu meng napor am nahayao nahat meng napisaptimur. \v 29 Imat orhor noh meng pomat pot pisapor daham kasip hat orhorwi tamreim napot napisapatmur. Noh imat napot ma napisapat kasip oh Krais orhe kasip oh yah mat orhor napot napison inasi nahat napapatin ama kasip ohsi napot napisapatmur. \c 2 \s1 Por oh ire gwe mat ruumsan tamrein sasuh ohe meng oh \p \v 1 Noh gurnongo Reodisia aptei han ihirnongo ama nohe rumkin na wanahapti gurnong napanggeitinmat noh arpupsi hat orhorwi gure gwemat tamrein sapatnong moh gur dahenmur. \v 2 Noh ihat ma kasip hat tamrein apripat oh guragur bopor gosham tap hat ayao damdapat kasip hat orhorwi ayao guragur ihat sa patepri. Ihat patim gur Got orhe Krais ohnong Ihat patesuh hanhe ihat pat hanhe dahatin ohe meng ma nareman paptesuh meng oh gur gonsi pomat orhorwi daham sa am hatipri daham noh mama ihat sapat ohmur. \v 3 Got orhe imat nareman ma papatesuh yah da oh Krais orhe boknongwi matporhan orhorwi ama nareman paptesuh yah da oh pitap teinong mat papat han oh Krais orhe bokdapatwi pitap teinong mat papatmur. Imat papatin dir wamar am haptimur. \v 4 Noh gurnong kat ihir aprisa er nahatin ohe meng oh dakuu ambar meng hatin mat napora dasuh naham wan danong nahatipririm noh gurnong mameng moh napor mama nasar ohmur. \v 5 Noh gursi tap tei na pat orhora; norhe damdapat gurnong ake tom nahat napapatmur. Ake tom napapat ohoh ihan gur Er han ihir apris nuhurnong dasuh naham er nahapri dahatwi patenmur. Noh ake tom nahat napapat orhor kat han ihir apris Ihir Krais ohe danong na mandam kasip hat orhorwi patim tit da orhorsiwi tamrein saptimuro ritperhan noh amrama da yah ham amam hat orhor patmur. \s1 Krais ohe tapnong ham da na hatip hat pati ohoh ihan gur wan danong hat sayao hapri potip ohe meng oh \p \v 6 Gur Jisas Krais ohnong Ohwi nuranure Hanipyah ma hapat dahapti orhe meng ma datparu hat orhorwi orhorsi tap hat pati han ire yah hat saptiru hat orhor yah hat sashenmur. \v 7 Noh yah hat orhorwi sashenmur ma naporpat oh guragure kopenat ma da orhe boknong matpa da orhorwi kasip hat patim isip mat pisashenmur. Isip mat pisusa ire ma napotpa meng moh arpin meng napotpa ma hapat daham ama dahaya da orhorwi isip mat pisashenmur. Isip mat pisusa Wes Got go ihtin dasi nahapat hano pora gur wes porin ohe da oh isip mat orhor pisashenmur. \p \v 8 Ihir gurnong ire tapnong nahatinmat Got ohe danong hatin ohe meng hatin mat napor dasuh naham ama ohe dam na tarpatin dasuh meng hrepnong nahatiprohe ohoh ihan gurri ama ihtin mengnong oh amram dindeipri. Ama meng oh kakdah hanip diradire daham ripti meng ohwi napotiprohe ohoh ihan gurri ama imat napopriya mengnong ohri amrapri. Ama meng oh kakdah ina teidapatwi ihtiperhan Got ohe kintei yah hat patimur naporipti meng ohoh ihan gurri amrapri. Ama meng oh Krais ohnong poripti mengnong oh amkarin meng ohoh ihan gurri amengnong amrapri. \p \v 9 Mama mengnong moh arpin meng ma hapat dahenmur. Krais ohe kakdah mohe ma patesuh oh Got orhe ma hat pat da oh gonsi Krais orhe boknongwi hat patin orhor Got hat sasuhmur. \v 10 Ama ihat sasuh han Krais orhor kakdah han maire nure hrepnong mar nuhur kakhan bapmur ma ripti bap ihirnonghe orhorwi orhe hrepnong mar papatmur. Ihat napapat han oh orhe tapnong hat ma pati han bap gurnong oh orhorsi pati ohoh ihan gurnong oh orhor hatin hat pati da oh isip mat orhorwi napris napapatmur. \v 11 Orhe tapnong hat ma pati gur oh Got orhe nitao rim eit watah gatdeiptiru nahat orhe tapnong naham napapatmur. Ma inahat napapat oh arpin eit watah gatmar na namdapatmur. Guragure ina mutuh orhap tarpapat er danong oh eit watah gatmar ma mandaya hatin mat dat namdam orhe tapnong naham napapatmur. \v 12 Gure orhe boknong ma hat pati oh mamarumur. Gure tom ma wahiri oh orhorsi tap hat hapura orhorsi tap mat mong temnong sein ha nasariya hatin hatirimur. Hapti it tom dahdapat kot teinong ma marhuri oh Krais ohsi haput patimdapat tap hat it ha masaya hatin hatirimur. Ihat it masaya hatin ma hatiri oh gur Got oh kasipsi hat pat han ohoh ihan orhe kasip ohsi krais ohnong ma pamsuhupru mat orhor dirnonghe imat it napamsaprawa daham ama dahaya ohe pe oh Krais ohsi it masaya hatin hatirimur. \p \v 13 Gur rih guragure da oh eit watah na gatmat pati hatin hat patin ina mutuh orhap tarpam er nahapat danongwi dimara er danong hat ma sashe oh haputpa da hatin hat pateshemur. Ama ihat da ohsi hat patin orhor Got oh ama ihat pati danong it yansi na nahama hanhan mar namdama Krais orhe tapnong nahama orhorsi yah hat paten ohe da oh nahat napapatmur. \v 14 Dire er hat sapti ohe pe yan oh it yansi na naham hanhan mar ma namdatip oh dire boknong Kaput gur er yan datiprimur napor dire boknong mar ma brak mat itip meng braknong oh amkara natimbas matipmur. Ama brak oh amkar ma natimbas matip oh Krais orhe sur garmatpa irat bok andeh sur garmar ha su hatin mara eimatnap sum natimbas matipmur. \v 15 Ma imtip oh Krais ohe irat bok sur garmar sutpa ohe pe oh na wandeipti da ire kakhan hat pati da ire kasipnong ohe merwi mar ambapte matipmur. Ambapte deipat ohe ma ambapte dei han ihirnong hanip ire kinteinong mar Gin gurhe nohe maihirnong ambapte dei ohe kasip moh gin gurhe wamtino por orhe kasip ohsi pinggitipmur. \s1 Krais ohsi tap hat haputpa hatin hat pati ohoh ihan gur kakdah mohe meng amrapri ritip ohe meng oh \p \v 16 Kat han ihir Mama tom oh awam tommur. Mama den oh awam denmur. Krismas tit birhiyao hayop tit suo tuperipti dik tit hayao hatperhan mihat tarmur den denmur riptimur. Ama ihat ripti han bap ihirdapat oh gurnong Gur ama da na hayahanoh gur er hapti han bapmur naporiyahanoh gur amrapri. \v 17 Ire ma ihat rim dindeiptinong oh hanip apriya ohe danda hatin mat ma namgipti oh Krais orhe apris pat ohe dandanong oh dimar ihaptimur. Ihapti ohoh ihan gur ire mengnong amrapri. Nuhurri arpin Krais orhe danong ham hanip damnong ma dindeipti moh yah ma hapat dahatwi patenmur. \p \v 18 Ihirdapat gurnong Nuhur nuranure winnong hatip mara Got orhe danong pomat daham ma armi deiptiru gur ma na ihapti oh gur er haptimuro. Got orhorsi tap hat pati da enser ihirnong gur winsi na deipti oh gur er haptimuro. Nuhur kinpitap mandaphe wamar am hat pati han bap nuhurmuro naporiyahanhe gurri ama ihat naporiya mengnong asohri amrapri. Ama ihir kakdah morhe dahapti da ohe hrepdapat hat patim be Nuhur ihtin han bapmur rim naporipti ohoh ihan gurri ama ire imat naporiya meng ohri amrapri. \p \v 19 Ire ma ihapti oh hanip diradire ina boknong moh dahenmur. Hanip diradire hito meo tam mingo dip taham isip hat ma sapat oh kak ohe pe oh isip hat sapatmur. Amaru hat orhor Got orhe nita sios bap dir Krais orhe meo tam mingo hito oh hatin hat patimur. Orhor kak gon hat patim orhor kak hat pat ohe pe oh Got orhe damdapat Ihir ihat isip hat ha songwe ma dahapat ohe pe oh dirnong isip nahat napisapatmur. Dasuh meng naporipti han bap ire ma dasuh meng naporipti oh Krais ohe kak ohe boknong na dip tahat patim irarhe be ina dam gonwi hat patim ihtin meng oh naporipti ohoh ihan ire naporipti mengnong ohri amrapri. \p \v 20 Haputpa han ihir diradire kakdah mohe daham ripti ohe duuptei meng hrepnong it apris patida. Basra. Ihir haputpa ohoh ihan kinhat it apris ama kakdah ohe pohon danong hrep hatiprohe. Amaru hat orhor Krais ohsi tap hat ma pati gur orhorsi tap hat haputpa hatin hat pati ohoh ihan gur kin hat it ama ohe meng hrepnong hatiprohe. Ama meng hrepnong hat na pati ohoh ihan ama meng hrepdapat hat pati hatin hat patim amengnong ohri amrapri. \v 21 Ama kakdah meng ohe hrepdapat hat na pati ohoh ihan ihir Moh awammur. Moh maripri. Moh dapri naporiyahanhe gurri ire giriya mengnong oh amram dindeipri. \v 22 Ihir Moh awammur maripri. Moh awammur dapri ma ripti han oh marimo damo hatperhan timbas hapat han ohoh ihan ire eimat na paten hannong Moh awammur moh dapri. Moh maripri ma ripti mengnong oh gurri amrapri. Ihtin meng oh na amraptimur. Ihir hanip iraire damdapat sawa meng asariya meng asoh amram gurnong naporipti ohoh ihan gurri hanip diradire damdapat daham sawa ripti mengnong ohri amram dindeipri. \v 23 Ihir hanip diradire Noh ihat ahan ama da oh nohnong napanggeitiprohwa ma dahapti da oh na napanggeitin danong oh daham ginaporiptimur. Ma ginaporipti oh guragure winnong armi tahaprihanrim guragure win amkar mandatinmur. Mandama guragure inahe er hat sapririm guragure buh ina oh sutinmur. Imat dakuu yah meng Got orhe danong ham dimtin ohe meng hatin mat naporipti orhor ama ohe meng kasip oh timbasmur. Ihat kasip oh timbas hat pat ohoh ihan diradire ina teimdapat er da tarpapat ohe kasip ohnong ambapte mar sutin ohe kasip oh timbasmur. Kasip timbas ohoh ihan gur Moh arpin dakuu yah meng tit naporiya ma hapat daham ama riya mengnong oh dindeipri. Kom asar mandanmur. \c 3 \s1 Krais ohsi tap hat masasa pati ohe meng oh \p \v 1 Got oh Krais ohnong pamsas orhornong kakhannap matinmat orhe bes oper tannong mat mandatipmur. Imat mandatinmat ma pamsuhup oh dire dahe haput patina orhorsi tap mat napamsasa orhe tapnong nahat yah hat paten dasi nahat napapat ma hapat. Ihan dir orhe putei mahat ma napapat erer oh datipri ma hapat dahat orhorwi minhan patenmur. \v 2-3 Kakdah ohe erer datin danong mohwi hathe patepri. Ama ihat dahapti danong oh hapur sus ma timbas deipti da hatin mat orhor timbas matirimur. Timbas matperhan Krais orhorsi tap hat Got orhe hrepnong naham tare nahat napapatmur. Imat napapat ohoh ihan gur kakdah mohe eimat hapur ma mandatpa danong oh hathe patepri. Putei mahat napapat erer datin ohe danongwi hat patenmur. \v 4 Gin gurnong tare nahat napapatmura; kaput paten dasi nahat napapat han Krais ohnong ma pitap matipra oh orhorsi ma pati bap gurnongsi tap mat has dasi naham tap mat pitap teinong nahatipramur. \s1 Kopenohe yah danong hat sapti ohe meng oh \p \v 5 Imat pitap teinong nahatipra ohoh ihan gur kakdah mohe er hat sapti danong oh hanip hapur ma timbas hapti ohe tan mat eimatnap timbas mar mandanmur. Ama er da timbas mar eimat mandatin ohe da oh mamarumur. Bisei saw goshat sapti dao mian imah ire da hatin hat sapti dao damdapat Noh kuu moh saw deineng dahapti dao er danong asoh Noh ihtiprohneng ihtiprohneng dahapti dao erer asoh Nohwi ruumsansi hat inpor dahapti dao ama ihapti danong oh eimat timbas mar mandatinmur. Erer asoh Nohwi ruumsansi han hatpor ma dahapti erernong asoh Got hatin mar arpin Got ohnong dahatin danong oh amkar ihaptimur. Ihan ama da oh eimat mandatinmur. \v 6 Ihat er danong ham ma sapti bap ihirnong oh Got oh Norhe mengnong na dindeiptio rim orhe bopor heisup oh ihirnong batbet yan apin ohe inasi mat papatmur. \p \v 7 Rihhe gur Got orhe danong na ham amaru hat sashemur. \v 8 Gin gur ama da oh na ihapti orhor Got orhe nita hat pati bap gur mama danong moh hatipririm mandanmur. Mamter hapti dao ator hapti dao indeipti dao inin meng poripti dao dasei meng poripti dao dasuh deipti dao ama ihapti er danong oh watah er hatporhan daphot ma mandapti ohe tan mat eimat er danong imat daphot mandanmur. \v 9-10 Gur rihohe dahat sashe danong oh mandapti kopenohe yah danong hat sashen ohe da oh kopenohe watah ariya hatin hat pati ohoh ihan rihohe watah daphot mandaya da hatin ma mandatiri danong oh it hapri. Yah hat orhorwi sashenmur. Ama kopenohe yah danong hat sashen ohe da ma napin pat oh Got orhor darpam napin patmur. Darpam ma napin pat oh Ihir norhornong Oh ihtin dasi pathe ihtin han pathe daham potahat orhor nohnong ha am hatingwe daham orhor hatin hatin ohe da oh isip nahat napisapatmur. \v 11 Orhor hatin nahat napisapat ohoh ihan gur Noh Juda bap han hat patwa. Noh Juda bap na hat pat hanwa. Noh eit watah gatmatin han hat patwa. Noh eit watah na gat matin han hat patwa. Oh hohop han hat patwa. Oh da kapot sar ma ihat sapat han hat patwa. Oh ire hrepdapat hat patin be atamreipat hanwa daham guragure ma ihat pati danong ohri hapri. Ama ihapti da oh na napanggeitin da ohoh ihan ama danong ohri hapri. Krais orhorwi napanggeitin ohe duupteinap han hat pat ohoh ihan orhornongwi dahat patenmur. \s1 Arwananah ihirsi da gosapris patenmur ritip ohe meng oh \p \v 12 Got oh gurnong Maihir norhe nita bapmur napor kis nahapat orhe hrepnong naham bopor naham norhe nita han bapo rim ongeng nahat napapatmur. Ihat napapat ohoh ihan gur Orhor imat napapat ma hapat daham hinhina goshat indin dao yah da gosapris gospanggeit indin dao guragure winnong na daptuhuripti dao manap da deipti dao kapkap irhaha na deipti dao ama dahapti danong ohwi isip hat patenmur. \v 13 Ihat patin kat ihirdapat gurnong er da nahayahanhe gurdapathe Nohnong er naham inahaya moh nohhe yanhe ihirnong imtipor daham it yansi mar kapkap heisup da mar indeipri. Gur nohe ma er hat sasuh ohe pe yan oh Krais oh dat namdatip ma hapat. Ihan nohhe ire ma er nahaya yan moh Krais oh nohe er yan ma dat namdatipru mat orhor ire er nahaya yan oh amdatpor daham amdanmur. \v 14 Ama ihat da gosapripti ohe duuptei isipnap oh mamarumur. Arwananah ihirnong kamahara mar bopor deipti da oh ohri isipnap duuptei hat patmur. Ama ihat pat da oh arwananah ihirnong apriyahanhe gur mahaw gosham na patim tit dawi hama yahnap hat orhorwi pateprimur. Ihan gur Mama da moh ohri duuptei hat pat ma hapat daham ama danong hat patenmur. \p \v 15 Krais oh manap goshat paten ohe da oh napin patmur. Ama imat napin pat orhe da hrepdapat hat patenmur. Ama da oh Got oh gurnong ma napdap oh Maihir norhe nita bapmur. Ihir mama da mohsi tit dawi ham manap goshat ha indingwe napor Got oh orhe han nahat napapat ohoh ihan ama da orhorsi hat patenmur. Ihat patima Got ohnong dipwi Wes Got go inahat napapat hano por weso por paptenmur. \v 16 Imat paptin Krais ohe meng oh Norhe mutuhnong orhornong am hatin ohe da oh pomat isip mat pisapora daham isip mat pisashenmur. Isip mat pisonmat oh dam tarpatin meng oh am goshayao sawa meng gospot sayao hat sashenmur. Ihat susa arpin Got ohnong weso potin ohe da ohsi hama rotu hapti gao Got orhe ga ritporhan ma brak matpa ohe gao Yahsup orhe napripat ohe gao ohwi Got orhornong weso potin da orhorsi patim ama ga tei oh sawa meng gospot saya apriya hat sashenmur. \v 17 Rit susa gure meng rit sapti dao gure ma ihat sapti dao ama ihat sapti da gonsi oh Krais orhe hrepdapat hat patim ihat sashenmur. Ihat susa Got ohnong dipwi weso porwi paptenmur. Dire weso porwi ma papti oh Krais oh mutuh han ham itap ohnong porpat ma hapat daham weso porwi paptenmur. \s1 Kuu gamder imder tamder da gosapris potahat patenmur ritip ohe meng oh \p \v 18 Kuu gurhe imanir ire danong ham Ihir nure kak hat pati ma hapat. Ihan noh ire hrepdapat hat orhor patepora dahat patenmur. Ihat patim Hanipyah ohsi tap hat pati bap dir ohoh ihan Hanipyah oh Guragur ihat patena naporpat ma hapat daham Imanir ire hrep orhorwi patepera daham ihat patenmur. \p \v 19 Imapir gurdapathe inanir ire danong aer deipri. Bopor mat orhorwi da apris paptenmur. \p \v 20 Brer gurhe suanir itanir ire meng gonsi naporiya mengnong oh amram dindeinmur. Got oh Ihir Hanipyah orhorsi tap hat patim ire ihat ma sayanong oh yaho daham orhor amam hat pat ohoh ihan brer gur ire mengnongwi amram dindeinmur. \p \v 21 Itapir gurdapathe brer ihirnong ire ihapti danong oh akweireh mar paptepri. Akweireh matwi papayahanoh ihir garham iraire yah danong hat sapti da oh mandatiprohe ohoh ihan ire danong akweireh mar da aban deipri. \s1 Kakhan hat pati han bapsi; ire hrepdapat hat pati han bapsi gurangur da gosat patenmur potip ohe meng oh \p \v 22 Kakdah mama ire hrepdapat hat patim be ma atamreipti han bap gurhe guragure napapti han ire naporiya meng gonsi oh amram ihenmur. Gur ire kinteiwi Moh yahnap hat tamreipat hanhe ha dahatingwe rimwi ihat tamreipri. Kakdah mama wanahat pat han oh ti na pat orhor diradire Hanipyah Krais ohra wanahat patwa. Ihan orhe kintei moh dir yah hat orhorwi tamrein patepera daham arpin da ohsi yah hat orhorwi atamrein patenmur. \v 23 Gure gonsi erer ma atamreipti oh hanip ire atamreiptiru hat tamreipri. Hanipyah Krais orhe atamreindin oh ma pan hat atamreiptiru hat orhorwi atamrein sashenmur. \v 24 Gur Nuhurnong ma napapat han oh Hanipyah orhorwi napapat ma hapat. Ihan dire mama hanip ire atamreipti ohe yan oh Got ohe wanin mat nat pat yan oh dir yah mat orhor datipri ma hapat daham pan hat orhor atamrein sashenmur. \v 25 Got oh hanip dire ma ihaptinong oh ina teimdapat na nasapat hanmur. Oh hanip dire ina mutuhnong am ham yah mat orhorwi nasapat han ohoh ihan gur er hat sayahanhe ama er hat saya gur ama er yan orhor napripramur. \c 4 \p \v 1 Ihirnong ma papti han gurhe Nure napapat han oh putei mahatdapat napapat ma hapat. Nuhurnong duung dasei nahat napapat han oh patwa. Ihan dir duung dasi mara yah mat orhorwi papteper daham yah mat orhorwi paptenmur. \s1 Meng pot pisashen ohe meng oh \p \v 2 Gur dipwi Got ohnong meng por dahamarwi patenmur. Got ohnong meng por ma dahandeipti oh gure da oh tei patin orhorwi Got ohnong kasip ham dipwi weso por dahamarwi paptenmur. \v 3 Ihat paptim gur At Gota. Gorhe Krais ohe boknong mar ma nareman papatesuh meng oh gin Poro ire pitap teinong mar pot pison mandap oh Got go aisip matinmur. Aisip matporhan ihir meng oh ha poringwemur por nure ihirnong pomat porin ohe meng mandap menghe nadahandeinmur. Noh ama meng orhor pot pisapatin karapus nahatpa ohoh ihan gur nohe meng pot pison mandap meng oh dipwi nadahamarwi paptenmur. \v 4 Noh karapus hat pat orhor kuuhan ihirnong Got ohe meng pot pison da oh na mandatin ina hat pat ohoh ihan gur Got go Por ohe ihirnong meng pitap teinong mar meng pot pison mandap oh aisip matinmur por Got ohnong nadahandeinmur. \p \v 5 Hanipyah orhe nita na hat pati bap ihir gure mutuh oh patihanhe onggem ihir ihat patin orhor gure yah hat saya apriya hatin ohe da oh yah mat manap da tei orhorwi pinggit pisashenmur. \v 6 Pinggit pisus meng potinnong oh ambar mengteiwi yah mat orhorwi pot pisashenmur. Imat pot pisaptin ihir dahanahatin meng tit dahanahayahanhe it ihirnong ambar mengtei yah mat orhor porin ohe da oh gur sa am hapri. \s1 Tikikas ihitnong iraire yah hat pati mengsi darhetip ohe meng oh \p \v 7-8 Nuranure nap taptem Tikikas oh Hanipyah ohe atamreindin oh nuhursi tap hat kasip hat orhorwi atamreipat hanmur. Ama atamreipat han nure bopor mat papti han ohnong Go susa ihirnong nure ma ihat pati mengo norhe mama ihat pat mengo gonsi meng oh sus potinmur. Ihir da ha yah hatingwe rim susa potinmur por mama darher ohmur. \v 9 Onisimas ohsi; ihitnong tap mat mama darher ohmur. Onesimas diradire bopor mat papti taptem mohoh ama han guragurmur. Mama potahat orhorwi tamreipti han yot ihit apris gurnong nohe pat tei mama tarpapat ohe meng oh ihit apris ha napotingwe rim noh ihitnong mama darher ohmur. \p \v 10 Nohsi tap hat karapus hat pat han Aristakas oh gurnong Ihirhe sa pati rim dahatahapatmur. Banabas ohe amup Mak ohhe gurnong Ihirhe sa pati rim dahatahapatmur. Ama dahatahapat han oh gure pati tei oh apirhanhe nohe rih gurnong imat ambutinmur ma napotirru mat orhor ambutinmur. \v 11 Jastas ohe win tit Jisas ohhe gurnong Ihirhe sa pati rim dahatahapatmur. Ama Juda hat pati yitir han ihirwi nohsi Got ohe napapindin hrepnong nahatin ohe atamreindin oh atamreiptimur. Ihat ma atamreipti oh nohe danong pang naham napanggeiptimur. \p \v 12 Epapras guragur tap bap ohhe gurnong Ihirhe sa pati rim dahatahapatmur. Oh Krais ohe atamreipat han ohmur. Oh arpupsi hat orhorwi dipwi gure indin ohe meng oh At Gota. Ihir gorhe danong hatin ohe da oh hanipyah ire dahat ma sapti da hatin hat ha patengwemur. Ihat patin gorhe Ihir ihat ha patengwea. Ihat yah hat orhorwi ha sashengwe gorhe ihat ma dahapat da ohsi ihirnong am mar paptenmur. Imat papatin ihir gwe ma dahapat da oh isip am hat ha patengwemur por nadahamarwi patmur. \v 13 Ohe ma nadahandeipat oh Reodisia aptei hano Hiraporis aptei hano ama aptei han iresi tap mat nadahadeipatmur. Ohe gure danong ham ma arpupsi hat orhor ma nadahadeipat oh noh am hat pat ohoh ihan arpin meng gurnong mama naporpat ohmur. \v 14 Nuranure bopor mat pati han dokta Ruksi be han Demas ihithe gurnong dahatahaptimur. \p \v 15 Diradire taptem Reodisia aptei ihirhe sa yah hat patio rim Por oh dahatahat hangwermur potinmur. Nimpa uhe apteinong tarmur ma beten hapti ihirnonghe Nimpa uhsi sa yah hat patio rim Por oh dahatahat hangwermur potinmur. \p \v 16 Gur nohe mama brak mat nasar meng moh sapti Reodisia aptei ihirnong apisonmur. Apisaperhan ihir rotu haya tei oh sa satipri. Nohe ihirnong ma adarhetir ohe brak ohhe gur dara guragure ma tarmuripti tei oh satinmur. \v 17 Gur Akipas ohnong Por oh Akipas oh Hanipyah ohe tapnong hat patim orhe atamreindin ma apdap oh atamreim ha amamen matinohmur napor nat hangwermur potinmur. \p \v 18 Gin gurhe sa yah hat pati napor Por noh pepe meng mohwi gin norhe bes tei brak mat nasar ohmur. Gur nohe ma karapus hat patnong mohhe hanhan nahapri. Got ohnong nadahamarwi paptenmur. \p Nohdapathe gure nadahamtin oh Got gorhe damdapat Yah matpora daham bapkei mat papat da oh ihirnong bapkei mat paptenmur por nadahamara gurnong mama brak mat nasar ohmur. \p Gin nohe meng oh kimur.