\id 1PE - Oksapmin NT [opm] -Papua New Guinea 1992 (web version -2014) \h 1 Pita \toc1 Pita oh kopenat ma brak mat atip ohe meng oh \toc2 1 Pita \toc3 1Pi \mt1 Pita \mt2 oh kopenat ma brak mat atip ohe meng oh \ip Mameng rim ma brak matip han oh Jisas orhe pinggit pisasuh han Pita oh brak matipmur. Ohe ma brak matip oh Jisas orhe nita hat pati bap ihirnong mahaw ihir er mar ruumsup apris pispatin ire Jisas ohe danong hat pati da oh gapa ham mandatipririm ire danong akasip mar mameng moh brak mar adarhetipmur. \c 1 \p \v 1 Noh Saimon Pitamur. Jisas Krais orhor Go nohe meng mohsi pot pisona napor kis nahat napapat han noh mama brak mat nasar ohmur. Juda bap gurnong er naham oknahatperhan Pontas mongo Garesia mongo Kapadosia mongo Esia mongo Bitinia mongo among among kukut sus patimur. Ihat kukut sus kakdah morhor kakun hohop han bap hat patio rim noh Got orhe nita bap gurnong brak mat mama nasar ohmur. \v 2 Rih orhor At Got oh gurnong Noh mama han moh norhe nita matipramur. Matinmat oh norhe Yahsup ohsi norhe ongeng mat papten brer matipramur. Mara Jisas Krais orhe heim dap tei oh ire er gap yan oh ahirmatporhan orhe mengnongwi sa dimtipri daham kis nahatipmur. Ihat kis naham napapat han norhor gure ihat paten meng oh noh Got ohnong At Gota. Gorhe damdapat daham Ihirnong noh imat yah matpor ma dahapat da ohsi; manap goshat yah hat paten da ohsi ire mutuhnong isip mat orhor apisashenmur por nadahandeipatmur. \s1 Yah han tit datipriwa daham amam ham minhan pati ohe meng oh \p \v 3 Diradire Hanipyah Jisas Krais orhe Goto itapo hat pat Got ohnongwi armi marwi papten Got ohoh ihan orhornongwi armi mar paptenmur. Ama armi mar papten Got oh orhe hinhina da isip ohsi hinhina naham Krais orhe pamsuhup dap tei oh dirnong kopenohe dasi nahatipmur. Inahatip ohoh ihan dirhe ama dipwi paten kasip da ohsi nahatipra ma hapat daham minhan patimur. \v 4 Ama datipriwa daham minhan pati han oh mamaru hat patmur. Orhe boknong oh er matino bisei matino timbas matino oh ti na imtin hatin hanmur. Ama ihtin kasip oh Got oh aw tei mahat orhe hrep oh mamen mat nat patmur. Ama mamen mat nat pat han ohnong datipriwa daham armi mar minhan patimur. \v 5 Ama minhan wamat pati dirnong oh Got orhor kasip han ohoh ihan orhe kasip ohsi dir Ohwi inahatin hatin hanwa ma dahapti ohe pe oh ama kasip ohsi ponahat wanahat napapatmur. Wanahat ma napapat oh oh Norhe ihirnong imat ambutiprawa ma dahat pat da moh noh pepe dik oh pitap mar ambutipramur daham mamen mat papat da oh dir ha datingwe rim dirnong yah mat orhor wanahat napapatmur. \p \v 6 Imat nambutipra ma hapat daham amam hat orhorwi minhan patenmur. Minhan patim kakdah moh ohe kakun ina ruumsup dariptinong mohhe dahenmur. Ina ruumsup ma daripti oh mamarumur. Got orhor ihir norhe danong ma hat pati da oh ha kasip hatingwe daham ti ina ruumsup ti ina ruumsup nahatporhan dir kakun ama ina ruumsup batbet dariptimur. \v 7 Got oh hanip dirnong ina ruumsup ma nahapat oh gor kweinong dahenmur. Gor kwei oh sahsah hat patin gornap orhap ha hatinoh rim irat tei sar har mara gornap orhap deiptimur. Gor oh yahnap orhora; oh timbas hatin hannong indeiptimur. Hanip dire Got ohwi inahatin hatin hanwa ma dahapti da oh atnap yahnap hanmur. Ihtin yahnap han ohoh ihan gor temar gor orhap deiptiru mat orhor dire Got orhe danong ma hat pati da oh orhap yahnap ha hatinoh rim Got orhor ruumsup napripatmur. Napriporhan dir tap kat yahnap tit dawi hat patin Jisas oh sa pitap hatipra. Pitap hama dir ihtin dasi hat patin Ihtin dasi hat patio rim armi nahamo win isipsi nahamo sa nahatipra daham Got oh ti ina ruumsup ti ina ruumsup dire boknong naham napripatmur. \v 8 Gur Jisas ohnong na wamat patim orhor ohe danong ham bopor mat paptimur. Ginhe na wamat patim orhor Ohwi inahatin hatin hanwa daham amam isip hat patimur. Ama amam isip ma hat pati oh wanohe na ritin hatin armisi amam oh hat patimur. \v 9 Dir Ohwi inahatin hatin hanwa dahapti ohe pe oh Got oh nambur napapato rim dir ama amam ohsi hat patimur. \p \v 10 Got ohe meng naporishe han propet ihir Got oh orhe damdapat Maihirnong yah matpora ma dahapat da ohsi nambutipramur naporishemur. Ama nambutipramur ma rishe ohe mutuh mengnong oh ihir angmar pomat daham am hatinmat aperishemur. \v 11 Ama aperishe ohe meng oh mamaru hat patmur. Yahsup oh ihirsi patim kaput Krais oh ti ina ruumsup ti ina ruumsup ohe batbet oh ohe boknong matperhan datipramur. Darpat komdapat oh ti da ti da armi matin ohe da oh oh datipramur por rit asarisuhmur. Por rit atporhan ihir mama naporpat meng moh de dik sa tarpatipra. Dir kinhat patin apripra gigosham am hatinmat aperishemur. \v 12 Aperiptin Got oh Gin mama propet aperipti han gure napanggeitin meng basmura; komdapat ma tarpatipri han ire panggeit papten mengmur por pinggitipmur. Komdapat ire panggeit papten mengmur ma potip oh gin mama pati kuuhan gure boknong naham ginapotipmur. Gurnong ama napanggeitin ohe meng oh Gin Got oh aw tei mahatdapat orhe Yahsup oh darher meng napotin han nure mutuhnong matporhan nuhur am hama aprisa ama ohe kasip ohsi ama yah meng oh napotperhan gur daham am hat patimur. Gure ama amrapti meng orhor enser ihir Nuhurhe ama meng mutuhnong am hatiprohenengo dahapti orhor hanhan hat patimur. \s1 Duutin danong oh ongeng mar paptenmur ritip ohe meng oh \p \v 13 Got oh imat nambutiprawa daham gurhe meng pomat amram dimtin ohe danong oh mamen tahat patenmur. Mamen tahat patim guragure yah hat indin ohe dahe potahat orhorwi paptenmur. Ihat orhorwi patim Jisas Krais ohe pitap hatipra dik oh Got orhe damdapat orhor ihirnong imat bapkei mar yah matiprawa dahapat da oh datipriwa daham minhan patenmur. \v 14 Ihat minhan patim brer ihir itapir supir ire meng amram dindeiptiru mat orhor ita Got orhe menghe imat amram dindeinmur. Rih gur Krais ohe yah mengnong moh hanhan hat patin er da oh pranahat napisasuhmur. Ginhe it ama er da ohe hrepnong nahatipra daham kasip ham inin hat patenmur. \v 15 Inin hat patim duutin danong ongeng mat orhor pisasipera daham ongeng mat orhorwi pisashenmur. Got oh Gur norhe brermur ma naporpat Got oh duutin danong oh ongengnap mat orhorwi papat ohoh ihan gurhe orhe duutin danong oh ongeng mat papatru mat orhor dirhe imat orhor ongeng mat pisasipera daham duutin danong ongeng mat pisashenmur. \v 16 Ongeng mat pisashen ohe meng ma brak matpa meng oh mamaru hat patmur. Got oh Noh norhe duutin danong oh ongengnap mat pisapatru mat orhor gure duutin danonghe imat orhor ongeng mat pisashenmur Got orhor ginapotporhan brak matpamur. Got oh imat napotporhan brak matpa ohoh ihan gurhe guragure duutin danong oh ongeng mar pisaya popriya mar paptenmur. \s1 Krais orhe namburpat ohe heim oh dirdapathe yan isipsi ohnonghe na mohotin hatinmur ritip ohe meng oh \p \v 17 Gure Got ohnong ma dahandeipti oh Ata por dahandeiptimur. Ama ata por dahandeipti Got oh Moh winsi kamah hanhe ihan yah matpora. Moh borop han win timbashanhe ihan er matpora daham na nasapatmur. Ohe ma nasapat oh danongwi wamara dire ma ihat saya danong asoh nitat pomat nasam inahapatmur. Oh imat pomat nasam inahapat han ohoh ihan gur hohop han bap hatin hat patim orhornong kas hat patenmur. \v 18 Gur ihat er hat patin dus orhor Got orhe ma nambutip oh guragur am hat patimur. Gure ranir ihir ire dam na tarpatin ohe pohon da meng oh napotperhan gur amrama ama da ohe hrepnong hat pati ohe yan oh Got oh namohoma ama nang tatpat pat nang oh Got oh gatmar arpit namdatipmur. Ama yan ma namohotip oh kakdah moh ohe sirpao goro ama timbas hapat han ohsi na namohotipmur. \v 19 Ma namohotip oh Krais orhe heim yahnap yan isipsihe na mohotin hatin heim ohsi namohotipmur. Ama heimsi ma namohotip han ohe bok oh sipsip bap ire bok trotinsi yahnap hat patin sum ma atendeishe sipsip bap hatin hat patin ohe heim oh dukera namohotipmur. \v 20 Ma namohotip oh Got oh rih orhor aw tan mong tan moh na darpat patin orhor Got oh kaput Krais oh ihat hapura orhe heim ohsi imat amohotipramur daham mamen mat paptesuhmur. Mamen mat papatdapat gahan gurnong napanggeitinmat pitap ham namohom haputipmur. \v 21 Ama namohom haputip ohe dap tei oh gurhe Got orhorwi inahatin hatin hanwa dahat patimur. Got oh Krais ohnong it da pamsasa armi mar win isipsi papten han matipmur. Got oh Krais ohnong imtipo rim ihan dirnonghe inahatipra ma hapat daham minhan patimur. \s1 Guragur da gosat patenmur ritip ohe meng oh \p \v 22 Gin gur Krais ohe namohotip ohe yah meng oh amram dimtipera daham dindeipti ohe pe oh gur er da hirmar mandama guragure taptem ihirsihe da mutuhdapat orhor da gosapris yah hat patimur. Ihat pati ohoh ihan ama ihat da gosapripti ohe da oh isip mat orhor pisashenmur. \v 23 Gur Got orhe brer ma hat pati oh kakdah han diradire timbas hapti da ohsi manhetperhan Got orhe brer haptida. Basra. Orhe eimat paten da ohsi namanheya brer oh orhorsi eimat paten brer haptimur. Orhe ma inahapat oh orhe meng na timbas ham eimat pat ohe meng ohe pe oh inahapatmur. Inahat napapat ohoh ihan guragur da gosapris patenmur. \v 24 Got ohe meng ohwi na timbas hapatmur rim ma brak matpa meng oh mamarumur. \q1 Kakdah han bap dir gonsi unuh bek marasa it gattahama timbas hapatru hat patimur. Diradire armi tahapti da oh irat nam timama tarhot wanpat hatin haptimur. \v 25 Hanipyah orhe mengnong ohwi na timbas hama dipdipwi patru patepramur. \m ritporhan brak matpamur. Ihir apris yah meng ma napotiri meng oh ama na timbas hapat ohe meng oh gurnong napotirimur. \c 2 \s1 Hanipyah orhor kwei ap tam haw mutuh tam hatin hat pat ohe meng oh \p \v 1 Nohe taptema. Nohe taptem Got ohe nita hat pati gurri guragure er danong ma marin pati dao dasuh hapti dao atem teidapatwi yah han hatin hapti dao damdapat arwananah ire abopor deipti dao komdapat aripti dao gure ama ihapti da ohri pomat gonsi hariri por mandanmur. \v 2 Mandama brer birip ire non danongwi isip hat ma pati ohe tan hat orhor gurhe Got ohe yah meng ersi yahsi sahsahhe timbas yahnap hat pat meng moh dipera daham din ohe danongwi hat patenmur. Din danongwi ham daptin Mama den moh kasip naham Got ohe danong hapti da oh hanipyah nahatporhan Got oh sa nambutipra daham ohe danongwi hat patenmur. \v 3 Gur hanipyah ohe hinhina naham yah nahapat da oh gur kis taham daya por oh yahnap denhe dahatirimur. Yahnap den hatir ohoh ihan gurhe ama den din ohe danongwi hat patenmur. \p \v 4 Hanipyah Krais oh ap kwei tam hatin dipwi paten dasi hat pat han ohoh ihan orhe duupnong orhorwi hat patenmur. Ama ap kwei tam oh kuuhan ihir Moh er tamhe por dasei mar mandatpa orhora; Got orhor Moh yahnap kasip tammur. Datiprawa daham mamen mat itipmur. \v 5 Eimat paten dasi hat ma pati gurhe kwei hatin hat pati bap gurmur. Ama ihat pati bap gurnong oh Got orhe ros paten ap yawar tam nadara orhe ap nahapatmur. Ama inahat napapat bap gurnong oh Got orhor ongeng nahat napapten hanat bok han nahapatmur. Ma nahapat oh gure dahe Krais ohe dap tei ire apop ma sum naprisheru mat orhor gure dahe ha naprishengwe daham inahapatmur. Gur imat orhornong apriperhan Krais ohe dap tei imat napriya moh yahwa daham amam hapatmur. \v 6 Hanipyah ohnong ap kwei tam ohe tan datiprawa daham mamen mat ma itip ohe meng oh mamaru mat ritporhan brak matpamur. \q1 We. Gur amratin. Nohe ma kis mat it pat ap kwei tam moh kasip yahnapmur. Mama kasip yahnap tam tei moh norhe nita bap ihirnong mama ohe tam teinong mar norhe ap hatipramur daham noh norhe Saion ap mutuh ap haw tam mar gonamur. Kasip tam gona ohoh ihan mama kasip tam ohe danong ham Ohwi inahatin hatin hanwa ma dahaya ihir Noh kinham sa maboknong hatir daham na kas haprimur. \m ritporhan brak matpamur. \v 7 Ama kwei tam ohe danong hat pati han gur Moh yah tamo por armi mat papten han ohmur. Orhe danong na hapti han ihiroh ohe danong na hapti orhor oh dire titwi duuptei han hat patmur. Ihat patmur ritporhan ma brak matpa meng oh mamarumur. \q1 Mama ap kwei tam moh ap hapti han ihir Moh er tamhe daham mandatpa orhora; ero por mandatpa kwei tam oh yahnap mutuh tamnap hat patmur. \m ritporhan brak matpamur. \v 8 Ama ero por mandatpa han ire ihat pati ohe meng oh ritporhan ma brak matpa oh mamaru hat patmur. \q1 Ama ap kwei tam ohe bok oh ihir tung rim tapam or wandasiprimur. \m ritporhan brak matpamur. Ma brak matpa mengru meng na amram kom asariya han ihirnong oh ama kwei bok oh tung rim or wandaptimur. Ama ihat pati bap ihirnong rih orhor Got oh ihir ihaprimur rim kis mat paptesuh bap ihirmur. \s1 Got oh Maihir norhe nitamur napotip ohe meng oh \p \v 9 Gurnong oh Got oh rih orhor Mama kuuhan ihiroh norhe nita kuuhan bap hat pateprimur napor kis nahatipmur. Ginapor ma kis nahatip gure ma atamreipti oh rih ihir Got oh dire napapat kakhano rim orhe hanat bok han hat ma atamreisheru gin gurhe ire tan hat atamreindin han hat patimur. Dahe yah danongwi hatpera daham ongeng mat pati bap gurmur. Ama ihat pati kuuhan bap gurnong Got oh Norhenapmur napor kis nahatip han bap gurmur. Ama kis nahatip bap gure da oh kwitem dus hat patina Got oh nambura orhe has yahnap da mutuhnong nahatipmur. Nahama orhe ma inahat napapat yah meng oh pot ha pisongwe rim gurnong kis nahat napapatmur. \v 10 Gur rih ma pateshe oh be han bap hatin hat pateshemur. Gin ma pati oh Got orhe nita han bap hat patimur. Be han bap hatin hat ma pateshe oh gur Got orhe hinhina naham napanggeipat da oh hanhan hat pateshemur. Gin oh orhe nita bap hat pati ohoh ihan orhe hinhina naham napanggeipat da oh am hat patimur. \s1 Kakdah moh ohe kakhan ire hrep oh potahat patenmur ritip ohe meng oh \p \v 11 Nohe yah han bopor nahat napapat han bap gurnong oh kasip mengtei napotiprohmur. Gur kakdah moh kakun hohop han bap hat pati han bap gur ohoh ihan gure da mutuhdapat tarpam er nahapat da oh eimat kom asar mandanmur. Ama er da oh orhap tarpapat da oh Got orhe apteinong son ohe yah danong sum naer deipat ohoh ihan ama danong oh eimat kom asar mandanmur. \v 12 Mandanmura; Got ohnong ma hanhan hat pati han bap ire kin tei oh yah hat saya apriya hatin ohe yah da orhorsiwi saya apriya hat patenmur. Gur ihat yah hat saptin orhor ihir gure yah hat sapti danong oh wanahama am ham orhor Maihir er hat sapti bapmur napor inahaptimur. Ama ihat pati bap ihir kaput Got ohe pepe dik apris ma nasatipra dik oh Epe. Dir maihir yah hat saptin orhor ihirnong indeishe ma hapat daham Got orhornong armi matiprimur. \p \v 13 Hanipyah oh Gur kakdah kakhan hat pati han ire hrepdapat hat patim gonsi ire meng amram ha dindeingwe dahat pat ma hapat daham ire hrepdapat hat patim ire meng amram dindeinmur. Kakdah moh ohe erer gon oh gonsi ohe hrepnong mat papat han ohe menghe Oh kaknap hat pat han ma hapat daham ohe meng amram dindeinmur. \v 14 Ama duuptei han ohe hrepdapat ma kakhan hat pati han bap ire menghe amram dindeinmur. Ama ihat pati han bap ihirnong duuptei han oh Gur susa er hat sapti han ihirnong ama er hat saya ohe er yan apriyao yah hat sapti han ihirnong armi mar yah yan apriyao hat patenmur pora ihirnong darhetporhan ihir mama kakhan hat pati oh ma hapat daham iraire hrepdapat hat patim ire naporiya meng oh amram dindeinmur. \v 15 Amram dimara ihat yah hat sapti ohe da ohsi kat han ire na daham dasuh meng ripti atemnong oh apat apaptenmur. Got oh ire dasuh atemnong yah da ohsi apat apaptenmur dahat pat ohoh ihan apat orhorwi apaptenmur. \p \v 16 Kat han ihiroh Dir er da nang natpat pat hrepdapat hat na pati ohoh ihan dir ihat sapti moh yahwiwa daham er hat saptimur. Ama han ire kakdah napapti han ire mengnong na amram ihat sapti han hatin hathe patepri. Gur Dirri Got orhe hrepdapat hat pati ma hapat ihan Got orhe Gur ire hrepdapat hat patena naporpat danong ohwi hat sasiper daham yah hat orhorwi patenmur. \v 17 Gur kuuhan gonsi ihirnong kin katket mat paptepri. Gonsi ihirnong rum mutuh mat orhorwi paptenmur. Guragure taptem bap ihirnonghe bopor mat paptenmur. Got ohnonghe orhe danong ham kasa ham orhe hrepnong hat orhorwi patenmur. Kakdah moh ohe kakhan duupteinap hat pat han ohnonghe rum mutuh mat orhorwi paptenmur. \s1 Yah hat sapti ohe pe oh batbet daripti ohe meng oh \p \v 18 Kakdah moh ire hrep patim be atamreipti han bap gur ire mengnong amrama atamreinpera daham kas hat patim orhor atamreinmur. Manap mengtei ma naporpat han ohe meng mohwi amram atamreinpera dahapri. Heisup nahat naporpat han ohe meng ohsi amram atamreinpera daham tap mat pomat orhor atamreinmur. \v 19 Got oh Gur ire hrepdapat hat patim ihat atamrein sashenmur naporpat ma hapat. Ihan orhe dahapat daru hat orhorwi atamrein sasipera daham yah hat orhorwi atamrein sashenmur. Ire atamreindin asoh ihat yah hat orhorwi atamrein saptin orhor be batbet nang napriyahanoh ama be batbet napriya ohe pe oh na garham kasip hat orhorwi inperhan Got oh Gur yah hanmur napor amam nahat napapatmur. \v 20 Gur er hat saperhan ama ohe pe oh batbet nang nahatperhan gur na gapa ham kasip hat orhor sayahanoh Got oh go yah hapatmur napor na amam nahapatmur. Yah hat saya ohe pe oh batbet nang nahatperhan gur na gapa ham kasip hat orhorwi sayahanoh Got oh Gure ama ihat sapti oh yah hat saptimur napor amam nahapatmur. \v 21 Got oh dirnong Norhe nita nahat napapat bap gur guragure yah hat sapti ohe pe oh gur batbet dariprimur. Batbet dat ma sasipri oh Krais orhe gure gwemat yah hat orhor sapatin batbet dat kasip hat ma pipru hat orhor norhe nita bap gurhe ihat orhor na gapa ham ihat orhor kasip ham batbet dat sashenmur napor ama batbet oh dat sashen ohe han bap kis nahat napapatmur. \p \v 22 Krais orhe yah hat ma sasuh oh er dahe ohe bok adeh na patesuh hanmur. Dasuh menghe ohe atem tei na risuh hanmur. Orhe boknong oh ongeng tahat patesuh hanmur. \v 23 Ihat ma patesuh han ohnong dasei mar er meng ohe boknong matperhanhe oh it diteim na porisuh han ohmur. Batbet oh ohe boknong matperhanhe oh Nohhe gurnong inahatipramur por ihirnong kas menghe ti na deisuhmur. Be kimirim batbet dara At duung dasi yah mat nasapat han orhorwi sama duung dasi sa matipra daham diteim na pora itap orhe bes teinong mat mandasuhmur. \v 24 Ihat yah hat patdapat Ire ma er danong hat sapti da oh hapur sus erer ma hanhan ham mandapti ohe tan mat er danong sa mandatipri. Mandama yah hat son ohe danong oh da patim kasip hat saya apriya hapti da hatin hat orhor sa patepri daham dire er hat sapti ohe ina ruumsup batbet oh orhe boknongwi mar irat bok sur gartaham haputipmur. Orhe ina boknong batbet dar ma er hatip oh dire er hat sapti danong moh oh nasi mar yah nahatporhan dir gin si ham yah hat saptimur. \v 25 Rih oh gur sipsip bap ire papindin han ohnong mandama mandap angmar irarhe kot dus ma patiru hatin hat pateshemur. Ginnong oh gure da oh sipsip bap ihir iraire papat han orhe hrepnong mar papatru mat orhor gure dahe napapat han orhe hrepnong naham napapatmur. \c 3 \s1 Kuu gamder iraire da gosat pati ohe meng oh \p \v 1 Kakdah moh ohe kakhan ire hrepnong ham ire meng amram dindeiptiru mat orhor kuu gurhe imanir ire hrepnong hat patim ire meng amram dindeinmur. Kuu gure imat ma amram dindeipti ohe pe oh gure imanir Got orhe mengnong na amrapti han ihirhe Kuu ire ma ihat sapti moh Got orhe arpin mengnong moh amram ihat sapti ma hapat daham ire dahe Got oh arpin inahapat han ma hapat daham Got orhe danong sa hapri. Guragure meng poripti ohe pe oh basmur. \v 2 Guragure ma Got ohnong kasa ham duung dasi yah hat saya apriya ma haptinong oh ihir wanahama Moh Got ohe kasip hrepdapat hat patim ihat sapti ma hapat daham Got ohe danong sa hapri. \p \v 3 We. Kuu gure Nohnong ihtin kuu pathe ha napotingwe daham guragure ina teimdapatwi kak bat goher deiyao gor kweisi hatpa nang oh ariyao watah yahnap ariyao ihtin ohe danongwi hapri. \v 4 Da mutuhnong oh Noh yah mat orhor awat matpora daham awat mar paptenmur. Da mutuhnong ma awat deipti awat oh mamaru hat patmur. Kapkap heisup na hama kimirim manap tung da tei ma sapti da oh awat yahnap na timbas hapat awat yahnap ohmur. Ama da mutuh ohe awat yahnap oh Got oh Ohri duuptei awat yahnap ohmur dahat patmur. Ihat dahat pat ohoh ihan imat orhorwi awat mat paptenmur. \p \v 5 Amaru mat orhor rih ma Got ohe danong ham duung dasi hat ma pateshe kuu ihir iraire da mutuhnong amaru mat awat deishemur. Ma awat deishe oh iraire imapir ire meng amram ire hrepnong ham pateshemur. \v 6 Ma ihat pateshe kuu ihir tit kuu Epraham ohe inap Sera uhmur. Uh imap ohe mengnongwi amram Go norhe hanipyah napapat hanmur por orhe hrepdapatwi hat patesuhmur. Ginhe mama pati kuu gur imanir ihir inahatperhan ire ma inahaya danong na hama watahpei ham imanir ire hrepdapat yah hatwi saya apriya hapti kuu gur Sera uhe brer hatin hat patim ihat saptimur. \p \v 7 Imapir gurdapathe Got oh Inanir ihirnong imat papindinmur ma dahat pat ohe da oh dara imat yah mat papindinmur. Kuu ihir kasip timbas ohoh ihan han gurhe uhe danong hama pomat paptenmur. Got orhe damdapat orhor imat yah matpora daham eimat paten da ma napripra oh han dirnongwi napriprada. Basra. Kuusi hansi tap mat napripra ohoh ihan gur Mama kuu mauh Got ohe eimat paten dasi matipra kuu ma hapat daham uhe danong ham pomar paptenmur. Imat papayahanoh ama imat papti han gur Got ohnong dahamtiperhanhe amram inahat napanggeipat mandap oh na gaheimar tanput orhor pat hatiprohmur. \s1 Er nahayahanhe it panggeim yah deipti ohe meng oh \p \v 8 Gin Pita noh mama napor meng moh timbas matinmat mama meng moh napotiprohmur. Guragur tit dawi goshat patim saya apriya hat patenmur. Ama da ohsi ihat patim tit han oh amam darhanhe guragur tap hat amam da titwi darinmur. Ina ruum darpathanhe guragur tap hat ina ruum titwi darinmur. Guragure taptem ihirnong asohhe gonsi hinhina da aprisa bopor mat paptenmur. Bopor mat paptima Norhorwi ihtin han hat patwa dahapti ohe da oh mandama ire danong hat patenmur. \v 9 Ihat patima hanip ihir gurnong er naham inahayao dasei meng naporiyao nahayahanhe gurdapathe ire ma inahaya da oh Dirhe it yansi mar imtiper daham indeipri. Gurdapat oh Got ohe yah da oh ihirnong bapkeisi mat ha paptenoh rim Got oh ihirnong bapkei mat papten ohe meng ohwi adahamar paptenmur. Got oh Gur imat ihirnong bapkeisi mat papten ohe meng oh nohnong dahanahatperhan noh ihirnong bapkei dei gurnong bapkei nahah nahat napaptepramur napor orhe brer naham kis nahatipmur. Imat kis nahatip ohoh ihan gur ire imat adahamarwi paptenmur. \v 10 Ihat ha patengwe rim ma brak matpa meng oh mamaru hat patmur. \q1 Noh yahnap hat orhorwi amam dasi hat patepora ma dahapti han guroh gure atem tei oh er meng ritino dasuh meng ritino ohri ripri. Awamnapmur. \v 11 Ihat ma dahapti han gur er hat ma sapti ohe da oh kom asara yah hat ma sapti ohe da oh rum mutuh mat paptenmur. Imat paptim arwanahah ihirsi manap dasi da gosat indin ohe danong oh isip mat papinpera daham ama ihat da gosatin danong kasip ham isip mat pisashenmur. Gur ihat ayahanwi amam dasi hat orhorwi pateprimur. \v 12 Hanipyah oh yah hat ma saya han ihirnong yah mat orhor wamat papatim ire ma dahandeiya mengnong oh nat tem tanput orhorwi amram panggeipatmur. Er hat ma sapti han ihirnong oh heisup mat orhorwi papatmur. Ihtin ohoh ihan yah hat orhorwi amam dasi hat patepora ma dahapti han gur yah hat orhorwi saya apriya ham patenmur. \m ritporhan brak matpamur. \s1 Yah hat sapti ohe pe oh batbet daripti ohe meng oh \p \v 13 Gur yah hat son ohe danongwi hat saptin oh ihir ama ohe pe oh gurnong eimat er nahatiproheda. Basra. Ihat sapti ohe pe oh eimat na er nahatiprohemur. \v 14 Ihtin orhor ti yah hat ma sapti ohe pe oh inaham batbet napriyahanhe gur Yahwa daham amam henmur. Gur yah hat sapti ohe pe oh ihir kas meng naporiyahanhe gurri ire meng amram kas hamheri inin hat sasipri. Amam ham watahpei hat orhor sashenmur. \v 15 Gure damdapat oh Krais orhornongwi Hanipyahnap mat paptenmur. Imat paptina ihir Gure yah da datipriwa daham ma minhan pati meng oh pomat nuhurnong napotinmur napor dahanahayahanhe gure potin menghe mamen tahat paptimdapat orhor potinmur. Gure meng ma potiprohe oh hanipyah ihirnong manap mengtei ma poriptiru mat orhor imat orhor ihirnonghe porinmur. \v 16 Guragure ma saptinonghe Noh gin danong er hahhanoh kimsi noh er hatir sa daham kas hatipra ohoh ihan gin noh er danong na hatpor daham yah hatwi sashenmur. Ihatwi saptin gur Krais ohe nita hat pati ohe pe oh ihat yah hat saptin orhor ihir dasei naham Maihir er hat saptimur napor gure boknong meng dasuh nahayahanoh komdapat ihir it Nuhur ihir yah hat saptin orhor dasuh matiri sa daham irairnong kas haprimur. Ihir ihat ha kas hatingwe rim gur yah hat orhorwi sashenmur. \v 17 Got oh Yah hat sapti ohe pe batbet oh ihir ha datingwe dahah tei yah hat saya ohe pe oh batbet dariyahanoh Got oh Oh yaho dahapatmur. Er hat saya ohe peo oh batbet dariyahanoh yaho na daham oh Er hat sapti pe batbet dariya ma hapat da ham ero dahapatmur. \s1 Krais ohe hapur ihat ma pip ohe meng oh \p \v 18 Krais ohe ihtipnong oh gur dahenmur. Krais oh yahnap duutin dasi hat pat han orhor dire er hat sapti ohe batbet yan oh orhe boknongwi matipmur. Ma imtip oh oh Ama batbet yan oh norhe boknongwi nahatporhan nohe ma haputiproh ohe pe oh ihir Got orhe duupnong sa hapri daham tit dahwi haputipmur. Ma haputip oh kuuhan ihirdapat oh eimat ha haputinoh rim ina teinong sutpa orhor Got oh eimat paten dasi mar pamsas pihipmur. \v 19 Pisaporhan ama da oh susa rih Got ohe mengnong kom asar er hat sus ma hapurishe han ire danong nang tatpat pati aptei kora ihirnong meng potipmur. \v 20 Ama er hat sashe da bap ihir rih Noa oh tom hru tei sashen ohe ap hapatin Got oh ihirnong kapkap heisup ham na suma minhan wamat paptesuhmur. Ohe minhan pat danong oh ihir na hama orhe mengnong oh kom atpamur. Kom atperhan Got oh heisup mar tomsi orhor gonsi ihirnong sutipmur. Gonsi supat kirhei kuuhan ihirnongwi tomsi na suma it ambutipmur. \v 21 Tom hru dahdapat orhor ma ambutip oh kaput Norhe kuuhan ihir tom waperhan mimat ambutipramur rim namgitipmur. Gin ma namgitipru hat orhor dir tom waperhan namburpatmur. Tom ma wapti oh sirap tambor hirmat mandatinmat na waptimur. Hanip ire kintei Nohe da ohri gin Got orhe kintei oh ongeng matwi paptepramur rim tom waptimur. Ama ihat waya ohe pe oh Got oh Krais ohe hapur mashup dap tei oh dirnong namburpatmur. \v 22 Jisas Krais oh ama Got ohe mengnong kom asar hapurishe da ihirnong meng poro hama itap ohe pat aw tei mahat rus itap orhe bes oper tan armisi tandapat ham tongnotipmur. Bes oper tannong ma hatip oh itap oh Noh ensero kakhan hat pati supo ama kasip erer oh gonsi mon ohe hrepnongwi matporhan orhor bes oper tandapat tongnot patim ihirnong sa paptepra daham orhe bes oper tannong matipmur. \c 4 \s1 Krais ohe ina batbet datip ohe dap teidapat dirhe ina batbet daripti ohe meng oh \p \v 1 Gur Krais ohe ina bok ma batbet datip oh Gin nuhurhe ihtin ina batbet oh datiprohewa daham ama batbet datin danong oh kasip ham patenmur. Ihat patim batbet ma daripti ihiroh er danong eimat mandam ihaptimur. \v 2 Eimat mandam ma ihapti oh kakdah moh da patim ma indipri oh it damdapat da tarpam ihtipora ihtipora ma dahapti er da oh eimat mandama Got ohe Ihat ha patengwe ma dahapat da hrepdapat hat patim dimar ihaptimur. \v 3 Rih gure ma Got ohnong hanhan hat pati han ire ihtipera daham ma er hat sashe danong ma dindeishe da oh gin kimur. Rih er danong ma dindeishe da oh mamarumur. Mian imah ire da hatin ham bisei saw goshapti dao er danong hatpera daham er danong isip deipti dao er tom dam da ban tahat sapti dao tarmur den isip din atoro er tom din atoro er danong hen ohe atoro hatinmat tarmur ihapti dao han apsup ire danong ham armi matinmat hanip dire kintei na ihapti danong ham armi mar ihapti dao ama ihashe danong oh ginri it ihapri. Ma ihashe ohwi kimur. Ginri ihtin danong oh hat sasipri. Mandanmur. \v 4 Gin ma pati meng oh rih gure yahwiwa daham isip ma er hat sashe da oh gin gur mandama Got ohnong hanhan hat pati han ire tapnong na haptimur. Er da mandam ire tapnong na haptin ihir wanahama Watina. Rih ire ihanipti danong ma mandatpa moh kinham sa mandatpa daham da tupnet rim dasei naham inahaptimur. \v 5 Ihir iraire er da hat ma sapti ohe meng oh Got ohe kintei remdin oh na remdiprimur. Iraire ihat ma sashe da oh Got oh Gin ihat ritinmur potporhan meng gonsi oh Got ohnong potiprimur. Ma potipri oh haputpa hansi; na haput pati hansi dirnong tap mat dahanaham nasatinmat mamen tahat pat han orhornong potiprimur. \v 6 Ama han bap ihir na haput patin orhor kat han ihirdapat ama han ihirnong Gur amratin. Got oh eimat paten dasi hat pat han ohoh ihan gurhe eimat paten da ohsi hatinmat meng moh pomat amranmur. Mameng moh amram dindeiyahan inamdapat hapur timbas hatipri orhor danong oh na timbas ham eimat patepramur por yah meng oh pot pisashemur. \s1 Got orhe nitat da napriporhan panggeit pisapti ohe meng oh \p \v 7 Gin mama erer moh gonsi kakduup timbas hatin ina hat patmur. Ihat timbas hatin ina hat pat ohoh ihan gurhe Got ohsi yah hat mengitinmat oh da darhera ti da ti da na ham da ongeng mat paptidapat Got ohsi mengitinmur. \v 8 Yah hat ma sapti ohe duuptei isipnap hat ma pat oh mohmur. Bopor gosham gospanggeit indin da oh isipnap hat patmur. Isipnap hat pat ohoh ihan ama da oh mandapri. Kasip hat orhorwi marin paptenmur. Bopor deipti ohe da oh arwananah ihir gurnong er nahayahan gurdapat it yansi na mar hanhan mar mandapti ohe da ohoh ihan bopor deipti ohe danong ohwi kasip ham paptenmur. \v 9 Hanip ihir gure patinong apriyahanhe yah da tei orhor ambur paptenmur. \p \v 10 Got orhe damdapat hanip ihirnong panggeit papten da moh nitat mat apripora daham nitat mat napripatmur. Ama nitat mat napin pat da oh guragure hrepnong mar pomar paptimdapat ama nitat napin pat da orhorsiwi hat patim panggeit pisashenmur. \v 11 Nitat ma napin pat da oh mamarumur. Got orhe meng mama pot pison da napin pathanhe Noh Got ohe meng pot pison da napin pat ma hapat daham pomat orhor pot pisashenmur. Ihirnong panggeit pison da napin pathanhe Nohnong Got oh ihirnong panggeitin dasi nahat napapat ma hapat daham orhe kasip nahat napapat kasip orhorsi panggeit pisashenmur. Imat pisaptin ihir wanahama Maihir Krais orhe kasip dap teidapat ihat yah hat tamrein sapti ma hapat daham ihirhe Got orhornong armi matin dasi ham ha armi deingwemur. Ma armi matiprohe han orhor pokwi has yahnap dasi ham dipwi armi mar papten han orhorwimur. Arpinwa. \s1 Got orhe nita ihir Krais ohe tan hat batbet daripti ohe meng oh \p \v 12 Norhe bopor nahat pat taptem gur gure ina bok ma batbet daripti moh Epe. Nuhur na daripti batbet oh dariya sa daham kas ham bupatipri. \v 13 Es. Noh Krais orhe nita hat pat ohoh ihan nohhe Krais orhe darisuh batbet orhor hatin hat darpat ma hapat daham amam ham batbet dat sashenmur. Amam hat saptin orhe amam armi has da ohsi pepe dik ma pitap hatipra dik oh nohhe amam isipnap datiprawa daham amam hat orhor patenmur. \p \v 14 Ihir Maihir Krais orhe nitamur napor dasei naham inahayahanhe gur Got oh orhe kasip Yahsup oh nadarhetporhan nure mutuh patin inahaya ma hapat daham gur amam henmur. \v 15 Noh yah hat sapat ohe pe oh niya moh yahwa. Gin noh er hat sapatin niyada ihan kas hatiproh daham guragure er hat saya ohe pe oh nitipririm mama er danong moh hapri. Hanip sutperhan ha haputingwe rim supti dao gapah hapti dao mamter hat sapti dao arwananah ire yah hat sapti danong asoh agatdeipti dao adanong hat saptin inahatipririm yah hat orhorwi sashenmur. \v 16 Ihat saptin ihir Maihir Got orhe nita bap ihirmur napor batbet napriyahanhe gur heimse rim kas hapri. Noh Got orhe win ohsi patin inahaya ma hapat daham Got ohnong weso por armi mar paptenmur. \v 17 Ma inahapti oh gin Got ohe dahanaham nasatin dik oh gin apris orhe nita bap dirnong nasapat ma hapat dahat patenmur. Dirnongri imat nasapat ohoh ihan Got orhe yah meng na amram kom asaripti ihirnong oh atnap batbet isip apinmat satipramur. \v 18 Imat satipramur rim ma brak matpa meng oh mamaru hat patmur. \q1 Duung dasi ham yah hatwi ma sapti han ihirhe batbet daripti dus orhor namburpatmur. Got ohnong kom asar er hat ma sapti ihirnong oh atnap batbet isip datiprimur. \m rim brak matpamur. \v 19 Orhor imat napapat ohoh ihan orhe da orhor batbet napripat han gur Orhor erer nadarpatip han ma hapat. Orhor da na yawar deipat han ma hapat. Ihan noh orhe bes teinongwi hat patepora daham yah hat sashen ohe danongwi hat orhor orhe bes teidapat hat patenmur. \c 5 \s1 Sios kuuhan ihirnong pomat paptenmur ma potip ohe meng oh \p \v 1 Sios kasip ham kat ihirnong wamat pati han pohon gurnong noh diradir tap bap hat pohon tamreipti han diradir ohoh ihan kasip meng tit napotiprohmur. Noh Krais ohe ma batbet datip oh norhor wamtipmur. Krais ohe has yah da ma pitap hatipra dik oh diradir tap mat taman titwi datiprimur. Ihtin han noh gure pomat tamreindin ohe kasip meng tit napotiproh ohoh ihan gur mandapri. Amranmur. \v 2 Got oh Norhe papat kuuhan moh gure hrepnong matporhan gur sipsip bap ihirnong mat ma paptiru mat orhor napaptenmur napor gure hrepnong mat papat ohoh ihan gur pomat mamaru mat paptenmur. Gur damdapathe garhat patimhe paptepri. Got orhor Mimat napaptenmur naporpat da ohsi Imat paptepora daham pan hat orhorwi apaptenmur. Gur Nuhur yanhe titsi ruumsan mat dariptineng daham imat paptepri. Damdapat Mimat panggeipti moh yaho daham panggein danong isip ham pan hat orhor tamrein paptenmur. \v 3 Got oh Kuuhan maihirnong gure hrepnong mar paptenmur napor gure hrepnong mat papat ihirnong Norhor hanipyahmur. Noh kasipnap hanmur rim ihirnong sahrara pora kasip mengtei ihirnong apaptepri. Got orhe sipsip bap hatin hat pati maihirdapathe gurnong wanaham dinahatin ohe yah dasi mar orhorwi pinggit apaptenmur. \v 4 Gur imat papayahanoh kaput guragure duuptei han gurnong sipsip bap hatin nahat napapat han orhe ma pitap hatipra tei oh gur yah mat ma papti ohe pe oh hassi yahnap na tisorpat hassi yan oh datiprimur. \s1 Kakun batbet datiprio rim watahat patenmur ritip ohe meng oh \p \v 5 Kopen han gurhe Nuhur sios kasip ham pohon ma pati han ire hrepnong ham ire meng amram dimtipera daham ire meng hrepdapat hat patenmur. Ihat patim Nohwi ihtin hanwa ma dahapti danong oh hapri. Noh ire danong ham panggeitpora daham ama danong oh watah aripti hatin hat an patim da gosapris gospanggeit paptenmur. Da gosapripti ohe meng oh girim ma brak matpa oh mamarumur. Got oh Norhorwi ihtin hanmur daham orhe danong ham armi tahapat han ihirnong oh Got oh heisup mat papatmur. Mat papatmura; Norhorwi ihtin hanmur na dahama ire danongwi hat sapti han ihirnong oh Got orhe damdapat orhor Noh ihirnong imat yah matpora ma dahapat da oh ihirnong apripatmur rim brak matpamur. \p \v 6 Imat napapat Goto rim ihan gur Nuranure kasip hrepdapat hat na patepera. Orhe kasip ohe hrepdapat hat patepera daham orhe kasip hrepdapat hat patenmur. Ihat patin kaput orhe ma dahah dik oh Gin noh winsi matpora daham sa winsi naham nadaptuhutipra. \v 7 Got oh norhe danong ham yah nahat napapat han sa. Ihan norhe ti da it daham ruumsup hat pat da moh orhe bes teinong matpora daham orhe bes teinong mar mandanmur. \p \v 8 Gur guragure da oh inin ham ongeng mat paptenmur. Paptem mahaw han Satan oh raion kot samin hatin hanip ihirnong sum diporim ut tit angtahat apripat ohoh ihan sum nadiprarim gur inin hat patim watahat patenmur. \v 9 Ihtin han oh er nahatinmat apripat ohoh ihan gure Got ohe danong ma hat pati da oh kasip hat orhor marin patim ama da ohsi ambapte mar er mar darhetinmur. Gur dahat patimur. Gure ma batbet dar ina ruumsi hapti da moh gure taptem mong mong ma pati ihirhe ihtin batbet orhor daripti ma hapat daham kasip hat orhorwi orhe danong hat patenmur. \v 10 Gur batbet ma daripti moh gin kakun gar dik tit batbet dariptimur. Gar dik tit dar patin komdapat Got orhor it yah naham kasip hat paten ohe inasi nahatipramur. Ama inahatipra Got oh hanip dire danong ham yah nahapat da ohe duuptei oh orhorwimur. Ama dahapti da ohe duuptei han orhor Maihir Krais orhe tapnong hama orhe dipwi pat has yah da ohsi tap mat taman dara ha patengwe napor namburpat Got orhor inahatipramur. \v 11 Kasip ham napapatru dipdipwi ma napaptepra han oh ama han orhorwimur. Arpinwa. \p \v 12 Mama hatip meng ma nasar moh Noh Sairas oh norhe taptem kasip ham pomat tamreipat hano rim noh ohnong potporhan oh ama nabrak dei ohmur. Mama brak mat ma nasar moh gur Got orhe damdapat orhor nuhurnong bopor naham ma yah nahapat oh arpin inahapat ma hapat daham ama danong mandapririm kasip hat marin ha patengwe rim mama brak mat nasar ohmur. \p \v 13 Got oh gurnong kis naham orhe nita ma nahatipru Babiron aptei maihirnonghe imat orhor Got oh kis mat papat bap sios ihirdapat gurnong dahatahaptihe potinmur napotperhan noh mama nasar ohmur. Norhe taptem Mak ohhe ihirnong dahatahapathe potinmur napotporhan noh brak mat mama napor ohmur. \v 14 Gur wanggoshaya tei oh Moh norhe bopor mat papat taptemo daham tuhup gosham amam goshenmur. \p Gin Krais ohe nita gurnonghe Got orhe manap da gosham yah hat paten da ohsi sa nahat napapteprao rim mama nasar ohmur. \p Gin Pita nohe meng oh kimur.