\id MRK \h MARK \toc1 Id ash d Mark Oꞌohana ab Amjed g Jiosh Alidag. \toc2 MARK \toc3 Mrk \mt1 Id ash d Mark Oꞌohana ab Amjed g Jiosh Alidag. \c 1 \s1 Mash g John wehpeg ha mihshmad ch ha pahl wapkon \r An g neid g Matthew 3:1-12; Luke 3:1-18; John 1:19-28 \p \v 1 Id o d s‑kehg haꞌichu ahgaj g Jiosh ab amjed g alidaj Jesus Christ. Shonaj ihda haꞌichu ahgaj. \v 2 o an hab chuꞌig oꞌohanaj ed hegai Jiosh haꞌichu i tashogiddam mash hab chehgig Isaiah. Heg atki an oꞌoha mash g Jiosh hab kaij ab e‑alidag wui: \q1 An ant hema wo i wuhshad mat am wo i ha apꞌech g hemajkam mapt ahpi am wo i wuhsh jewed dahm. \rq Malachi 3:1 \rq* \q1 \v 3 Id at gam hu jeg ed wo ha mihshmad g hemajkam hab kaijch: \q1 Neh, in atsh wo i wuhsh jewed dahm hegai mo d ge kownal wehs haꞌichu dahm. \q1 Kumt heg wehhejed wo i e nako. \rq Isaiah 40:3 \rq* \m Neh, bash ahg g e‑alidag g Jiosh. \v 4-6 Kutsh wa woho am hab e juh. M atsh hema i wuhshad g Jiosh g oꞌodham. K id hab chehgig John ch am i e chehgi Judea chekshani ch ed miabidch hegai akimel mo hab chehgig Jordan. Ab ash e enigadadch g John g ka‑mihyo wopo ikuskaj ch ge hogi giwud ch heg waꞌi hekaj e gegosid kohktpul ch sitꞌol. Kush muꞌi hemajkam am wui hihim heg amjed chekshani chum hems ab Jerusalem kihhim t amjed. \p Sh g John am amog ch hab ha ahg, “Mamt gam hu wo s‑ohhod g pi ap e‑chegitoi k wo e pahl wapko. T g Jiosh ab wo i s‑em‑hoꞌigeꞌid k gam hu hab wo i juh g pi ap em‑chuꞌijig.” Neh, bash kaij g John ch am ep ha pahl wapkon akimel ch ed hegam mash ab wui hihimad ch am ahg g pi ap e‑chuꞌijig. \p \v 7 Sh hab ha ahg g John, “Pi g hab wo ni‑elid manis ahni d si haꞌichu. Ab atsh hema wo i wuhsh ni‑oidk mat d wo si s‑has haꞌichuk. \v 8 Ahni ani hi wabsh em‑pahl wapkon. Tsh wabshaba heg ab wo em‑mah g Hekia S‑apꞌekam Gewkdag matsh heg chum hekid wo em‑wehmajk.” \s1 Matsh am e pahl wako g Jesus \r An g neid g Matthew 3:13-17; Luke 3:21-22 \p \v 9 Kush eda g Jesus wenog ab d kihkam heg eda al kihhim mash d Nazareth ch am eda g Galilee chekshani. Kutsh am i him k am jiwia mo am oimmed g John hab ahgk matsh wo e pahl wako. Tsh g John am pahl wako akimel ch ed. \p \v 10 Tsh ab wabsh i chum wuhsh ab amjed g shuhdagi. Tsh g dahm kahchim ab si i e kuhpiꞌo. Kutsh g Hekia S‑apꞌekam Gewkdag i hud ab ab g Jesus hab sha masma mat g hohhi. \v 11 Sh ab neok g Jiosh dahm kahchim t amjed ch hab kaij ab wui g Jesus, “Ahpi ap d si ni‑tachuidch ni‑alidag ch am si ni‑tatchui oidch hab masma.” \s1 Mash g Jiawul am chum s‑wuimk g Jesus pi apꞌekam ch ed \r An g neid g Matthew 4:1-11; Luke 4:1-13 \p \v 12 Am waꞌi hekaj, sh g Hekia S‑apꞌekam Gewkdag hab ahg g Jesus matsh gam hu hejelko wo hih. \v 13 Kutsh am hih tohono jewed wui k am haꞌichug giꞌikko wehst‑mahm tash ab mo am haꞌichug g mischini haꞌichu doakam. Sh heg i oidam g ge Jiawul am chum s‑wuimk pi apꞌekam ch ed. Sh wabshaba g anghil am nuhkud. \s1 Matsh haꞌi g waptopi ha uꞌudam am i oi g Jesus \r An g neid g Matthew 4:12-22; Luke 4:14-15; 5:1-11 \p \v 14 Sh am hu hebai, tsh e kuhpach hegai John mo am ha pahl wapkon. Tsh heg i dahm am jiwia g Jesus Galilee chekshani t am am ahgachugch g s‑kehg haꞌichu ahgaj g Jiosh \v 15 hab kaijch, “Gam g hu wo s‑ohhod g pi ap e‑chegitoi k ab wo i s‑wohoch idda s‑kehg haꞌichu ahgaj g Jiosh. E at ai mat am baꞌich wo i e tashogi g Jiosh kownaltalig.” \v 16 Neh, bash kaijhim ch an him hugidaj an hegai al kahchki mo d Galilee Kahchki. Sh eda am haꞌi oiopo g waptopi ha uꞌudam ch am wuhpa g e‑chuagia shuhdagi ch ed. Tsh am ha cheh g Jesus. Kush d idam gohk e wepngam mo hab chehgig Simon ch Andrew. \p \v 17 Sh hab ha ahg g Jesus, “Ab g wo i ni‑oid k pi hegam waꞌi waptopi wo ha uꞌud ch wabshaba g hemajkam wo i ha wanchkwua ab Jiosh wui.” \v 18 Kutsh ha hekaj dagito g e‑chikpan k am i oi. \p \v 19 Tsh am shaꞌi hihim k haha wabsh gohk ep ha cheh. Idam ash am kegchud g e‑chuagia wahlko ch ed ch d James ch John. Kush g ohgaj hab chehgig Zebedee. \v 20 Tsh ab i ha wai g Jesus. Kutsh gam hu i oi am dagitok g e‑ohg wahlko ch ed ha wehm g ha‑pionag. \s1 Ihda oꞌodham mash g jiawul an uꞌukch g chegitoidaj \r An g neid g Luke 4:31-37 \p \v 21 Kutsh am hihim k am dada Capernaum kihhim t am. Tsh am i e ai g shahwai mach heg eda t‑mihshmad. Kutsh am i wahp ha‑cheopi ed. Tsh g Jesus am ha mihshmad. \v 22 Kutsh g hemajkam ab si e totods ab mashchamadaj amjed nash pi baꞌich i si s‑e mamachim ha mashcham mo hi hegam mo d chum chehanig ha mashchamdam. \p \v 23 Kush eda am hema haꞌichug g oꞌodham mash g jiawul uꞌukch g chegitoidaj. \v 24 Tsh heg hab juh mash am si s‑kaidam neok ch hab kaij, “Shahchu ap ahgch t‑kudut, ahpi Jesus map ab Nazareth t amjed. Napt heg hekaj ia wabsh jiwia mapt gam hu hab wo i ni‑juh id amjed oꞌodham? S‑m‑mahch ani map d hekia s‑apꞌekam ch ab d Jiosh amjedkam.” \p \v 25 Tsh g Jesus ab si s‑kehꞌel g jiawul k hab kaij, “Ab g wabsh i pi shahmuni k gam hu hab wo i e juh.” \p \v 26 Tsh g jiawul si ugij ihda oꞌodham. Kutsh si hihin. Tsh g jiawul hahawa dagito. \p \v 27 Kutsh wehsijj si e totodsid k ab aꞌai i e kakke, “Shahꞌo d ahga ihda? No d wechij mashchama? No pi ab kaiham g jijawul mo haschu ab i ha chehani.” \p \v 28 Kutsh an wehsko i e ahgidahi am Galilee ch ed matsh haschu s‑kehg hab juh g Jesus. \s1 Matsh g Jesus muꞌi hemajkam ha dodaj \r An g neid g Matthew 8:14-17; Luke 4:38-41 \p \v 29 Kutsh ab i wuwha hegam Jesus cheopi t amjed k gam hu wa hekaj hihi ha‑kih wui hegam Simon ch Andrew. Tsh g James ch John ep i ha oi. \p \v 30 Kush eda am woꞌo g Simon hohnig jeꞌe ch g s‑tonjigkaj mumku. Kumsh am ahgid g Jesus. \v 31 Tsh am i wah mo hebai woꞌo k ab bei nowij ab k i wamigi. Kutsh ha hekaj am i apꞌet k am haꞌichu ha hihidol. \p \v 32 Kutsh gam hu si i juh. Tsh g hemajkam ab i ha ui hegam mo kokꞌo ch hegam ehp mo g jijawul uꞌukch g ha‑chegitoidag. \v 33 k am i e hemapai ha‑kih ab. \v 34 Kutsh g Jesus wehs ha dodaj idam k gam hu hab i ha juh g jijawul ab ha amjed. Sh g jijawul s‑mahch mo d Jiosh alidag. Sh wabshaba pi ha hiwgid g Jesus mas idam am wo ah mo hedai wud. \s1 Matsh g Jesus ha mihshmad Galilee chekshani ch ed \r An g neid g Luke 4:42-44 \p \v 35 Baꞌich siꞌalim mash wabsh kia s‑chuhugam, tsh am i wami g Jesus k gam hu hejelko him k am e hoꞌigeꞌidahun. \v 36 Kutsh idam Simon am i gahghio. \v 37 k am hebai chehg k am ahgid, “Muꞌi hemajkam o an m‑gahg.” \p \v 38 Kush hab kaij g Jesus, “Oi g wo. Tt hig wo hihi am baꞌich kihhim wui. Nt am ep wo ha mihshmad nant pi heg hekaj i wuhsh.” \v 39 Kutsh am i ha mihshmdahi ha‑chechopi ed wehsko Galilee chekshani ch ed k gam hu hab i ha juh g jijawul ab ha amjed hegam mo an ha uꞌukch. \s1 Matsh g Jesus hema doaj mash g chuhkugaj wabsh muhkhim \r An g neid g Matthew 8:1-4; Luke 5:12-16 \p \v 40 Sh am hu hebai, tsh am hema jiwia Jesus wui k mumku heg hekaj mo hab e aꞌaga ‘leprosy’ ch chum pi ha doajig. Id ash ab wui e shoꞌigchud g Jesus ch hab kaij, “Pt wo e nako mapt wo ni‑doaj maptp wo tatchuad.” \p \v 41 Kutsh ab si i s‑hoꞌigeꞌid k ab taht k hab ahg, “Mant hab wo wa m‑juni.” \v 42 Kutsh ha hekaj doa. \p \v 43-44 Jesus atsh am hahawa si shel ahgid k hab kaij, “Pi g hedai shaꞌi ahgid k wabsh am wo him k am wo i e chehgi pahl wui. T am wo m‑chechga. Kupt wo ha mah hegai mo wa g Jiosh em‑chehani hab masma mat g Mosesbad oꞌoha mamt heg hekaj wo wohokamch mamt doa.” \p \v 45 Kutsh oi wa ihda oꞌodham wehsko i ha ahgidahi g hemajkam ab amjed. Tsh heg hekaj pi e nako g Jesus mas am ep wo i wuhsh mo am hemajkamag kihhim ch ed k wabshaba gan hu hab wabsh jegko oimmed. Sh g hemajkam am wui himto ga hu wepsko amjed. \c 2 \s1 Matsh g Jesus hema doaj g pi himidkam \r An g neid g Matthew 9:1-8; Luke 5:17-26 \p \v 1 Kush d wabsh i heꞌekia tash matsh am ep dada hegam Jesus Capernaum t am. Tsh gan hu wa hekaj kaida matsh am dada. \v 2 Kutsh shaꞌi si muꞌi e hemapai g hemajkam k am shuhdad g kih k ab kihjeg t ab ab wabsh i si s‑kawkam gegokiwua. Kush g Jesus am ha mihshmad. \p \v 3 Tsh am haꞌi dada hema uꞌadch g pi himidkam. Id ash ab wabsh i s‑moik ch am woꞌo e‑wahkus ch ed. Kush giꞌik oꞌodham an uꞌa. \v 4 Sh wabshaba pi am hu shaꞌi jeg nash pi shaꞌi si s‑hemajkamag. Kutsh gan hu i chehchsh kih dahm k am ge maggat g kih maꞌishpadag am hu i mash am daha g Jesus k am i huduni g pi himidkam. \p \v 5 Kutsh g Jesus am i nei g ha‑wohochudadag k hab kaij heg wui pi himidkam, “Ni‑nawoj, ab ani s‑m‑hoꞌigeꞌid ch gm hu hab i juh g pi ap m‑chuꞌijig.” \p \v 6 Kush eda am haꞌi dadha hegam mo d chehanig ha mashchamdam ch ash hab e ahg, \v 7 “Ih, pi oki ap neok hab masma e wepogidch g Jiosh. Heg at waꞌi Jiosh wo e nako mat gam hu hab wo i juh g pi ap ha‑chuꞌijig.” \p \v 8 Kutsh ha hekaj ha amich g Jesus mo haschu am oidahim k hab kaij ab ha wui, “Pi g am wo shaꞌi oidahim \v 9 manis hab wabsh kaij ch pi woho edgid g gewkdag mant gm hu hab wo i juh g pi ap ha‑chuꞌijig. Bam elid mo s‑pehegim hab e kaij mat gam hu hab i e juh g pi ap chuꞌijigaj no ge hedai s‑mahch mas s‑wohom hab e juh. \v 10 Pegih, nt wo em‑chehgi mani woho ge gewkdag ch hab wua mani has i kaij ahni Jiosh si Kehsha.” K hab hahawa kaij ab wui hegai pi himidkam, \v 11 “I g wamig k am behꞌi g e‑wahkus k gam hu hihm uhpam.” \v 12 Kutsh am ha hekaj bei g e‑wahkus k gam hu hih uhpam am wehs ha‑nena ed. \p Kutsh wehsijj si has i e tahtk k ab i si has elid g Jiosh ch hab kaij, “Pi ach hebai shaꞌi neid haꞌichu hab masma.” \s1 Matsh g Jesus ab i wai g Levibad (Matthew) \r An g neid g Matthew 9:9-13; Luke 5:27-32 \p \v 13 Kutsh gam hu hahawa hihi hegam Jesus k gam hu dada ge shuhdagi bahsho. Tsh muꞌi am e chehm g hemajkam. Sh am ep ha mashcham. \p \v 14 Kush am hu hebai ep hihimad ch am bihbij amai mam am ha kowlant g lial kownal wehhejed. Sh am hema chikpan ch hab chehgig Levi (Matthew). Tsh g Jesus am jiwia wui k hab ahg, “Ab g i hihm k ab si ni‑wecho e mashcham.” Kutsh am ha hekaj wabsh i oi. \p \v 15-16 Tsh am hu hebai i cheka. Kutsh g Levi am hab juh g gegosig ha wehhejed hegam Jesus. Kush am dadhak ch e gegosid. Sh am haꞌi oiopo hegam mo d t‑chehanig t‑mashchamdam ch d ep Palasi. Idam Palasi o chum s‑gewkam oidchug g t‑himdag. K eda m uꞌi am oidchug g Jesus hegam mo pi am hu si oidchug g t‑shohshon ha‑himdag. Kush haꞌi idam d lial t‑kowlantdam heg wehhejed mash d geꞌe kownal wehs jejewed dahm. Kush hegam t‑chehanig t‑mashchamdam hab ha ahg hegam mo ab si wecho e mashcham g Jesus, “Ih, k haschu ahgch g em‑mashchamdam ha wehm e gegosid g pi ap hemajkam, chum hems g lial t‑kowlandam?” \p \v 17 Tsh am i ha kaiok g Jesus k hab kaij ab ha wui, “Idam pi ap hemajkam o s‑e doꞌibiamk hab masma mat g kokꞌodam wo s‑e doajidam. Hegam mat hab wo e elidad mo s‑apꞌe at pi wo tatchua g mahkai. Pi ant hab ahgk ia jiwia jewed dahm manis wo ha doꞌibia hegam mo pi e doꞌibiamk.” \s1 Ha‑himdag mash heꞌekkio pi e gegosid \r An g neid g Matthew 9:14-17; Luke 5:33-39 \p \v 18 Hebaichuj ach heꞌekkio pi t‑gegosid matt ab wo t‑hoꞌigeꞌidahu Jiosh wui. Kutsh am hu hebai am i e ai matsh hab wo chum e juh. Sh eda idam Jesus pi hab e wua. \p Kumsh hab kaij ab wui g Jesus, “Hemu o heꞌekkio pi e gegosid hegam mo g Palasi ha mashcham ch hegam mo g John ha mashcham. K eda haschu ahgch idam pi hab masma hab e wua mo ab si m‑wecho e mashcham?” \p \v 19 Sh hab kaij g Jesus ab ha wui, “Nat hig pi wo e gegos g wo ha hohntam naipijju mat eda heg am wo ha wehmajk? \v 20 T am wo i e ai mat pi am hu wo ha wehmajk. T am hahawa pi wo e gegos. Pegih, bat wo wa e juh idam mant hekid pi ia hu wo ha wehmajk.” \p \v 21 Sh am hahawa chum ha tashogid g Jesus mat g mashchamaj pi ap wo wehnad g ha‑himdag ash hab kaijch, “Pi at hedai g wechij ikuskaj wo shohsho g hekiuchij lihwa mat wo s‑e wia nat pi wo i dahiwua k baꞌich wo i wantsh g hekiuchij. \v 22 K hab waꞌap pi hab mahs machs am wo toa g wechij uhdwis wadag am eda g hekiuchij haꞌichu elidag kostal. T wo am hu wantsh g hekiuchij k wo iawua. Wechij uhdwis wadag at am wo e toa wechij kokstal ch ed.” \s1 Mamsh ab ha abchud mash chikpan mihshmda tash ed \r An g neid g Matthew 12:1-8; Luke 6:1-5 \p \v 23 Sh am hu hebai hihim idam Jesus t‑mihshmda tash ed. Kush am eshas g pilkani wohg huhugid an. Sh idam haꞌi ab ha wohni g pilkani ch i mohon ch koꞌa. \v 24 Kush haꞌi hegam Palasi ab ha neid ch ab kakke g Jesus, “Shahchu o ahgch hab haꞌichu junihim mo pi hab shaꞌi chum mahs t‑mihshmda tash ed?” \p \v 25 Kush hab kaij g Jesus ab ha wui, “Bo wabsh masma hab e wua matsh wa g Davidbad. Pi amtki chegito matsh heg has e Juh am i bihugimk. Bo chugꞌig g Jiosh oꞌohana \v 26 matsh wa am i wah geꞌe cheopi ch ed k am ui g pahn k huh hegam ha wehm mash am wehmaj. K d hegai pahn mo am e toꞌaw k ch hegam d waꞌi ha wuikam papal. T eda hemho wa am hab e juh. K heg hekaj am wa s‑apꞌe matsh ab mah g pahn hegai pahlibad mash am haꞌichug ch hab chehgig Abiathar. \v 27 Id o am wohokamchud mo g chehanig d i chum ha wehmtadag g hemajkam. Em‑mihshmda tash at am e apꞌech em‑wehhejed. Kumt pi heg wehhejed e nahto e‑mihshmda tash. \v 28 Ni ahni d Jiosh si Kehsha ch gewkdag am dahm g em‑mihshmda tash.” \c 3 \s1 Matsh ha doag g Jesus mihshmda tash ed \r An g neid g Matthew 12:9-14; Luke 6:6-11 \p \v 1 Sh am hu hebai, tsh am ep i wahp idam Jesus hema cheopi ch ed. Kush am hema daha g oꞌodham mash g nowij mahnikodag. \v 2 Kush am haꞌi dadha g Palasi ch am s‑nenꞌeid mas hab wo juh g doajida am ha mihshmda tash ed nash pi ab haꞌichu s‑abchudamk. \p \v 3 Sh g Jesus hab kaij heg wui mahnikokam, “Ia g hu i kekiwua.” Kutsh gam hu i kekiwua. \p \v 4 Sh ab hahawa ha kakke, “Shahchu am ahgch hab elid mo pi hiwgidas mihshmda tash ed mamt wo i ha wehmt hegam mo e shoꞌigchud? Ab o em‑ab mamt wo i ha wehmt g shoꞌigkam k am wo i e nako mamt wo ha doꞌibia hegam mat am hu wo e koꞌij. Aha namt wabsh wo ha hiwigi mat wo e koꞌij?” \p Kush pi hedai has shaꞌi kaij \v 5 nash pi pi shaꞌi pihk e elid heg wui mahnikokam. Sh heg hekaj si s‑koꞌokam an i ha nenashad g Jesus ch eda ep pi ap e tahtk ha wehhejed ch ash hab kaij heg wui oꞌodham, “Ab g si i shelin g e‑nowi.” Kutsh am wabsh i chum shelin k am waꞌi hekaj apꞌet. \p \v 6 Kutsh babgat g Palasi matsh ha doaj ha mihshmda tash ab k gam hu hihim k am ha wehm e nam g piongaj hegai mo wa d kownal heg eda chekshani ch hab chehgig Herod. Kush idam e wehm aꞌaga matsh has hig masma wo mua g Jesus. \s1 Matsh muꞌi hemajkam am e hemapai ge shuhdagi hugid an \p \v 7 Kutsh gam hu hahawa hihi hegam Jesus ge shuhdagi wui. Kutsh muꞌi hemajkam am i oi ab Galilee t amjed \v 8 ch ab Judea t amjed, chum hems ab Jerusalem kihhim t amjed, ch Idumia chekshani ch gan hu aigojed g Jordan akimel ch gam hujed mash d Tyre ch Sidon kihhim. Idam muꞌi atsh am himto am kaiok mo heꞌes i geꞌe haꞌichu hab wuihim g Jesus. \p \v 9 Kush heg am ha ahgid hegam mo ab si wecho e mashcham matsh g wahlko an wo uꞌukchid am wehhejed natsh pi g hemajkam wabsh wo i si chehmo. \v 10 Kush wehs am chum s‑ahimk g kokꞌodam ch ab s‑tahtmamk mat wo ha apꞌet natsh pi muꞌijj ha dodaj. \v 11 Kutsh hekid wo sha nei g Jesus hegam mash g jijawul ha uꞌukch k ab wo i e shoꞌigch wui k wo si hihin k hab wo chei, “Ahpi ap d Jiosh alidag.” \v 12 Sh g Jesus am si ha chehani mat pi hedai wo shaꞌi ahgi mo hedai wud. \s1 Matsh gamai gohk am i ha chuhcha g Jesus \r An g neid g Matthew 10:1-4; Luke 6:12-16 \p \v 13-14 Tsh am hu hebai, tsh ab i chesh g Jesus kawulk t ab k ab i wai hegam mash ab s‑wohochud. Tsh ab wui i hihi. Kutsh gamai gohk am i ha chuhcha ab ha wui hab kaijch, “Ahpim amt chum hekid wo ni‑wehmajkad. Kunt hebaichuj am wo em‑cheha mamt am hebai wo hihim k wo ha mihshmad. \v 15 Kumt wo edgidad g gewkdag mamt gam hu hab wo i ha juh g jijawul ab ha amjed hegam mo an ha uꞌukch.” \v 16 Neh, bash kaij ch am i ha chuhcha hegam gamai gohk. Hema hegam o d Simon. Kutsh heg hab ep chehch Peter mo hab d ahga Hodai. \v 17 Haꞌi ehp o d James ch John ch d Zebedee aꞌalidag. Kutsh idam hab ep ha chehch g Jesus ‘Tataniki Namkam.’ \v 18 Haꞌi ehp o d Andrew, Philip, Bartholomew, Matthew, ch Thomas. K hema d hegai mo d James ch d alidaj hegai mo hab chehgig Alphias. K hema hab ep chehgig Simon ch d hema hegam mo tatchua matt ahchim Tutuligo hejel wo himchudad g t‑kownaltalig. K hema d Thaddaus \v 19 K hema d hegai mat gagda g Jesus k hab chehgig Judas Iscariot. Neh, idam gamai gohk ash d Jesus chuhchai. Kush an oidchug. \s1 Mash g Jesus g Jiawul wehm ab aꞌai e cheggia \r An g neid g Matthew 12:22-32; Luke 11:14-23 \p \v 20 Kutsh am uhpam hih g Jesus mash am kih. Tsh hegam gamai gohk am i oi. Kutsh g hemajkam am ep i e hemapad k shaꞌi si muꞌida. Tsh heg hekaj pi e nako mas ep wo e gegos idam Jesus. \v 21 Kutsh am i kah g hahajunij k ab i hihim k am chum s‑behimk hab elidch mat sha heb hu wua g e‑chegitoi. \p \v 22 Sh am hai gegok g chehanig ha mashchamdam ch am dada Jerusalem t amjed ch ash hab kaij, “Jijawul ha‑geꞌejig oki an uꞌukch g chegitoidaj ihda.” \p Sh haꞌi ep hab kaij, “Moki g jijawul ha‑geꞌejig ab mahkch g gewkdag. K id hekaj gam hu hab i ha wua g jijawul ab ha amjed hegam mo an ha uꞌukch.” \p \v 23 Tsh oi wa g Jesus ab i ha waid k hab masma am i ha tashogi, “Kus haschu ahgk hig g Jiawul wo i wuhshad g hejel e‑pionag? \v 24 S‑mahch am mat g oꞌodham wo padch g hejel e‑jewedga mat ab aꞌai wo e cheggia. \v 25 Kut g e wehm kihkam hab waꞌap wo padch g hejel e‑kihdag mat ab aꞌai wo e cheggia. \v 26 Pegih, t has hig masma g jijawul pi wo padch g hejel e‑gewkdag mat ab aꞌai wo e cheggia? \p \v 27 “Neh, wohppoꞌid ani g ge Jiawul hegam mo an ha uꞌukch. Kum s‑mahch mat pi hedai wo shaꞌi e nako mas am hu wabsh wo wah hema kih ed mat wo s‑haꞌahamak k am wo ui g enigaj, heg hi wa matp wehpeg wo wulsh. \p \v 28 “Wehs o gam hu hab i junihog g pi ap ha‑chuꞌijig g Jiosh. \v 29 K wabshaba si geꞌej g em‑chuꞌijig mamtp ab wo has ah g Hekia S‑apꞌekam Gewkdag. T g Jiosh pi hekid gam hu hab wo i juh.” \v 30 Bash kaij g Jesus no pi hab ge ahg mash g ge Jiawul uꞌukch. Kush eda d Hekia S‑apꞌekam Gewkdag mo an uꞌukch. \s1 Mash g jeꞌej ch wepngaj s‑neidamk g Jesus \r An g neid g Matthew 12:46-50; Luke 8:19-21 \p \v 31-32 Kutsh am hahawa dada g jeꞌej ch wepngaj g Jesus matsh wo nei. Sh wabshaba muꞌijj an wehgaj dadha g Jesus. Sh heg hekaj gam hu wabsh gegok jeg ed ch am chum waid. Kumsh am ahgid, “Nehꞌe, m‑jeꞌe ch m‑wepnag o am gegok jeg ed ch ab m‑waid.” \p \v 33-34 Sh g Jesus an i nenhoghi. Kush muꞌi an wehgaj dadha hegam mo ab kaiham. Kush hab kaij, “Neh, idam mo ab ni‑kaiham o heg wa wepo mo d ni‑wepnag ch ni‑jeꞌe. \v 35 Hegam mat hab wo junihid g Jiosh tatchui o hab a masma mo d ni‑wepnag ch ni‑jeꞌe.” \c 4 \s1 Haꞌichu wepogida ahga ab amjed g haꞌichu eshdam \r An g neid g Matthew 13:1-9; Luke 8:4-8 \p \v 1 Sh am hu i hebai, sh g Jesus am ep ha mihshmad ge shuhdagi hugid an. Kush shaꞌi si muꞌi hemajkam an wehgaj. Tsh heg hekaj gan hu i chesh g Jesus wahlko ch ed k an dahiwua k amjed ha mashcham. Sh hegam gan hu wabsh gegok shuhdagi hugid an. \v 2 Kush muꞌi haꞌichu ha tashogid g wepogida ahgakaj ab amjed g Jiosh kownaltalig. \p \v 3 Id ash d haꞌichu ahgaj mo hab kaij: \p “Am ant heꞌes wo i em‑tashogi g Jiosh kownaltalig wepogidch mat hema an i chum gantad g e‑kaichka e‑oid ed. \v 4 T haꞌi gan hu wabsh shul wohg ch ed. T g uꞌuwhig am dada k koꞌito. \v 5 Kut haꞌi gan hu wabsh shul waw t ab mo pi geꞌej g jewed k ab ha hekaj hi wa chum i wuhsh no pi pi an hu juhk g jewed. \v 6 T oi wa hekid ab i chesh g tash. T ha hekaj wabsh gaksh no ge mehk tatk. \v 7 T haꞌi gan hu wabsh ep shul shaꞌi ch ed. T oi wa hekid ab i geꞌege g shaꞌi k wabsh ha kokda. T pi ab hu ha kait. \v 8 T wabshaba hegam mat gan hu shul moihuna ch ed an i wuhshani k ab kait. Haꞌi atp hems waikko wehst‑mahm ab kait k haꞌi ep chuhdpo wehst‑mahm ab ep kait k haꞌi siant ab ep kait. \v 9 Neh, am g wo i oidahim ahpim mam kah ihda.” \s1 Mash haschu ahgch g Jesus g wepogida ahgakaj ha mashcham \r An g neid g Matthew 13:10-17; Luke 8:9-10 \p \v 10 Neh, bash kaij g Jesus ch amjed am hahawa i e hejelkai. Kutsh ab wui i hihi g chuhchaij haꞌi ep ha wehm k ab kakke, “A tt has masma wo s‑ha amich g haꞌichu wepogida ahga?” \p \v 11 Kush hab kaij ab ha wui, “Nt wo em‑ahgi mo has d ahga no pi g Jiosh em‑hiwgid mamt wo s‑mai hegai mo hemu am maskogid ab amjed g e‑kownaltalig. Ni wabshaba heg waꞌi ha ahgid haꞌichu wepogida ahga hegam mo pi ab hu wohochudamk. \q1 \v 12 T hab pi wo amich haꞌichu ab amjed g Jiosh kownaltalig, chum as wo haꞌichu neid k wo haꞌichu kah. \q1 T g Jiosh pi gam hu hab wo shaꞌi i juh g pi ap ha‑chuꞌijig, heg hi wa mat ab wui wo i e nohnogi.” \s1 Mash g haꞌichu ahgdam hab masma mo g haꞌichu eshdam \r An g neid g Matthew 13:18-23; Luke 8:11-15 \p \v 13 Kush hab ha ahg g Jesus, “Muꞌi ani haꞌichu chum em‑ahgid g haꞌichu wepogida ahgakaj. Kumki eda pi amichud. Nt hemho am wo wa em‑tashogi. \p \v 14 “Hegai haꞌichu eshdam ani wepogid hegai mat an wo ahgachugad g Jiosh haꞌichu ahga. K g kaichkaj d Jiosh haꞌichu ahga. Id at am wo chum e ei oꞌodham amichudadag ed. \v 15 K eda haꞌi g ha‑iꞌibdag s‑kawpk hab masma mo g wohg. T g Jiawul am wabsh s‑pehegi wo ha wohppoꞌi mo haschu i kah. \p \v 16 “K haꞌi g ha‑iꞌibdag hab sha masma mo hebai pi geꞌej g jewed ab waw t ab. T idam wo si s‑hohhoꞌi Jiosh haꞌichu ahga ab kaiok k wabshaba pi wihnam ab hu wo bebhe k ch ab hi wa al heꞌes wo s‑wohochudad. \v 17 T ab wabsh wo i chum hih g aꞌappema. T ha hekaj wabsh wo taꞌi i shul. \p \v 18 “K haꞌi g ha‑iꞌibdag hab sha masma mo hebai s‑shaꞌig \v 19 no pi e shaꞌijidch heg hekaj kudutadag ch s‑kaisdag ch s‑tahhadkam. Kut pi haꞌichu hab wo juh am Jiosh wehhejed. \p \v 20 “K haꞌi g ha‑iꞌibdag s‑moik hab masma mo g moihuna. Kut ab wo kaiha g Jiosh haꞌichu ahga k am wo si i nuhkud e‑ihbdag ed k gam hu wo i ha ahgidahi g hemajkam k haꞌakia ab wo waꞌi ep ha baꞌiha, Haꞌi atp hems waikko wehst‑mahm wo i ha baꞌiha k haꞌi chuhdpo wehst‑mahm k haꞌi siant ab ep wo i ha baꞌiha.” \s1 Mamt pi am hu wo ehsto g wohokam \r An g neid g Luke 8:16-18 \p \v 21 Kush hab hahawa ep kaij am ha wui, “Wohokam o wepogidas mo g lahmpa tonlig. Namt hig wo ehsto g lahmpa ab mehidk aha namt an wo dai mat hebai wo em‑tonlidch. Pegih, mt hab wa masma pi wo chum ehsto g wohokam. \v 22 Wehs at wo s‑e mai matp haschu chum e ehstokch. \v 23 Am g wo i oidahim ahpim mam kah ihda.” \p \v 24 Sh hab ep kaij am ha wui, “Am g wo s‑amichud mam haschu i kah. Mamt has i masma s‑baꞌama ab wo haꞌichu ha mah hedai i, t hab masma ab uhpam wo i e nodagi haꞌichu ab em‑wui ch atp hems gam hu baꞌich i. \v 25 Hegam mat s‑ap wo hekaj g e‑apꞌedag at baꞌich ep wo i nei. T hegam mat pi ap wo hekaj wabsh wo heb hu wua.” \s1 Haꞌichu wepogida ab amjed g shaꞌi \r An g neid g Matthew 13:24-30 \p \v 26 Sh hab ep kaij g Jesus, “Jiosh kownaltalig o heg wepogidas matp hems g oꞌodham am gantad g haꞌichu kai e‑oid ed. \v 27 k am haha wabsh nenida heꞌekia i tash. T g eshaj am i wuhshani k hahhagt k ab hahawa mudadagt k ab kait. K eda pi mahch g oꞌodham mo has masma hab e wua \v 28 no pi g haꞌichu kai wabsh hejel ab i wuhshani ab jewed t amjed. \v 29 T am wabsh i chum bai. Kut am ha hekaj ha cheha g e‑chikpandam mat wo hihk k wo i baꞌiha.” \s1 Matsh has masma wo i geꞌeda g Jiosh kownaltalig \r An g neid g Matthew 13:31-32, 34; Luke 13:18-19 \p \v 30 Kush hab ep kaij, “Am ant baꞌich wo i em‑tashogi g Jiosh kownaltalig am wepogidch g haꞌichu kai. \v 31 Neh, heg am eꞌesha mo al chumaj \v 32 ch oi wa am wo wuhshani k haꞌas wo i geꞌeda mo g s‑ehheg uhs. Tp hems heg ab an wo koksht g uꞌuwhig. Pegih, t hab wa masma wo geꞌe i geꞌeda g Jiosh kownaltalig, chum as al chum wo shonwua.” \p \v 33 Neh, bash masma heg waꞌi hekaj am ha mihshmad wepogida ahga mat heꞌes wo i s‑amich. \v 34 Tsh gam hu wo hihi g hemajkam. Kutsh am haha wabsh baꞌich wo i ha tashogi g e‑chuhchai g haꞌichu e‑ahga. \s1 Matsh g Jesus dodolimach g hewel ch shuhdagi toꞌotonk \r An g neid g Matthew 8:23-27; Luke 8:22-25 \p \v 35 Tsh gam hu si i juh. Sh hab ha ahg g Jesus, “Oi g wo. Ga att hu shuhdagi aigojed wo i chehchsh.” \p \v 36 Kutsh am i ha dagito g hemajkam k ab i chehchsh wahlko ch ed wehmaj g Jesus. Kutsh eda am haꞌi ep chum i ha oi g al wapalko. \p \v 37 Tsh ab haha wabsh i meh g s‑gewk jegos k shaꞌi si hewed. Tsh g shuhdagi shaꞌi si uhgk hab i e juh k ged hu wabsh e was wahlko ch ed. \v 38 Sh eda am woꞌok ch kohsh g Jesus si baikko g wahlko. Kutsh am wuha g chuhchaij k hab ahg, “Nap pi has shaꞌi elid mattki wo wachkk.” \p \v 39 Tsh am hahawa wamig k ab si wui neo g hewel ch shuhdagi k hab ahg, “Am g wabsh i dodolimat k haꞌasa i hewed.” Kutsh ab wabsh si heweto k g shuhdagi gam hu wabsh i pi hoini. \p \v 40 Sh hab hahawa kaij ab ha wui, “Pi g am wo haꞌichu ehbidad ch ab wabsh wo ni‑hiwgad.” \p \v 41 Kutsh eda si s‑ehbeni k wabsh ab aꞌai i e kakke, “A kus hedai wud ihda oꞌodham mat g hewel ch shuhdagi ab kaiha.” \c 5 \s1 Matsh gam hu hab i ha juh g jijawul ab amjed g hema cheoj \r An g neid g Matthew 8:28-34; Luke 8:26-39 \p \v 1 Kutsh gam hu dada miabidch mo am d Gerasa kihhim. \p \v 2 Tsh ab wabsh i chum hud g Jesus wahlko t amjed. Kutsh ab hema nam g cheoj mash ab e ulish cheo ch ed mash eda ab d hihaꞌini. \v 3 Sh g jijawul an uꞌukch ihda. Kush pi hedai e nakog mas wo mahshoch. \v 4 Muꞌikko amsh chum wulshshap g e hukshchim wapainomikaj. Sh wabshaba wabsh wanikumiak. Sh pi hedai e nakog mas wo shohbi nash pi shaꞌi si s‑gewk. \v 5 Tash oidam ch chuhug oidam ash am ulinig hihaꞌini ch ed ch am doꞌag shahgid am hihnk ch e hikkumiak g hohodaikaj. \p \v 6 Tsh am jiwia g Jesus. Kutsh mehkjed chehg k am med k ab i gei wui. \v 7 k am si s‑kaidam neok k hab ahg, “Ni‑dagitoni, ahpi alidaj g si Jiosh. Bani m‑ahgid ab si ihmch g Jiosh mapt pi ia hu wo ni‑hudawogad.” \v 8 Bash kaij nash pi g Jesus ab i s‑wuhshdamk g jiawul id amjed oꞌodham. \p \v 9 Sh g Jesus ab hahawa kakke, “Shahp chehgig?” \p Sh hab kaij hegai oꞌodham, “Bani chehgig ‘Muꞌichu’ nach pi muꞌij,” \v 10 ch ab wui si e shoꞌigchud mat pi mehk gam hu hab wo i ha juh hegam jijawul mo an uꞌukch. \p \v 11 Kush eda inhab shaꞌi si muꞌi kokji e nuhkud kawulk huda. \v 12 Kutsh g jijawul ab si tahni g Jesus, “Am g hig t‑hiwgid matt am wo i wahp ha eda hegam kokji.” \p \v 13 Kutsh ha hiwigi. Kutsh ab i wuwha heg amjed oꞌodham k gam hu hihim k am i wahp ha eda hegam kokji. Kutsh idam am e totodsid k am agshp i wohp k ged hu shul ge shuhdagi ch ed k wachkk k ash eda am hu d i gohk mihl. \p \v 14 Hegam mash am chum ha nuhkud atsh e totodsid k wohp k gan hu wehsko ha ahgid mat has e juh. Kutsh am himto g hemajkam s‑neidamk matsh haschu has e juh \v 15 k am hu dada. Kush am dak ch e enigadadch ch ash wabsh s‑apꞌe. Kutsh wehsijj si e totods. \p \v 16 Hegam mash am neid atsh an i ha ahgidahi mat has e juh hegai mo g jijawul an uꞌukch k am ep ha ahgi mat has e juh g kokji. \v 17 Kutsh ab wabsh si s‑bahbagi i ahgi g Jesus g hemajkam, “Mapt gam hig wo i e mehkod ab t‑amjed.” \p \v 18 Kush g Jesus an cheshajhim wahlko ch ed. Tsh ihda oꞌodham mash g jijawul uꞌukch ab chum ahgi, “Nt wo m‑oi.” \p \v 19 Kutsh oi wa pi hiwgid k ash hab wabsh ahg, “Pt wabsh wo wa hih am e‑kih wui k wo ha ahgi g e‑nanꞌaipijju mat haschu si s‑kehg hab m‑juni g Jiosh.” \p \v 20 Kutsh gam hu hih ihda oꞌodham k gan hu ha ahgidahi g hemajkam amai mash am d Wehst‑mahm Kihhim matsh heꞌes geꞌe haꞌichu hab juni g Jesus. Kutsh wehsijj ab si has i e taht hegam mash kah. \s1 Matsh hema uhpam chegitoich g chehia muhki g Jesus \r An g neid g Matthew 9:18-26; Luke 8:40-56 \p \v 21 Kutsh an ep dadhaiwua idam Jesus wahlko ch ed k gn hu aigo i chehchsh. \v 22 Tsh ab hema i hih g oꞌodham k d haꞌichu amai ha‑cheopi ed ch hab chehgig Jairus. Tsh ab i hud g Jesus. Kutsh ab wui i gehsh \v 23 k hab kaij, “Si g s‑ni‑hoꞌigeꞌid. Ni‑chehiaga o muhkhim. Pt am wo him k wo doaj.” \v 24 Kutsh am i chum hih matsh wo oi ihda oꞌodham. \p Kush eda g hemajkam gan hu wabsh i si bihagch. \v 25 Sh eda am hema haꞌichug g uwi ch mumku gamai gohk aꞌahidagkaj. Sh heg wehs oidam g ehꞌedaj chum hekid jegwoni. \v 26 Kush muꞌi haꞌichu nakog ab ha amjed g mamakai ch wabshaba wabsh baꞌich i mumku. Kutsh g lialigaj huhug. \v 27 Sh am hahawa i kah mash haschu has junihim g Jesus. Kutsh am s‑apkot matsh am wo jiwia wui. Kutsh ab oidk i him k an taht g wehschugaj \v 28 hab e ahgch, “Chum anis hems an wabsh wo taht g wehschugaj, t wo ni‑apꞌet.” \v 29 Tsh ha hekaj am wabsh si huh g ehꞌedaj. Tsh e taht mat apꞌet. \p \v 30 Kutsh g Jesus taht matsh g doajig gewkdag sha wuhsh ab ab k am ha hekaj i sikoliwua hemajkam ha wui k hab kaij, “Doht an ni‑taht?” \p \v 31 Kush hema hab kaij g chuhchaij, “An o si i t‑bihagch g hemajkam. Kup haschu ahgch hab kaij, Doht an ni‑taht?” \p \v 32 Kutsh an i nenhoghim k ab i nei hegai uwi matsh an taht. \v 33 Kutsh heg si e todsid k ab wui i gehsh k am ahgi mat doa. \p \v 34 Sh hab kaij g Jesus, “Pegih, ni‑uwiga, am apt wa doa nap pi ab si ni‑hiwig. Gam g s‑ap e‑taht k hihm k am wabsh s‑doakad.” \p \v 35 Kush am wabsh kia neok. Tsh am haꞌi dada ab kihj amjed hegai Jairus k hab kaij, “Muh at g m‑chehiaga. Kupt haschu hig ahgk am baꞌich wo i kudu g ha mashchamdam?” \p \v 36 Kush wabshaba hab kaij g Jesus ab Jairus wui, “Pi g am shaꞌi has e tahtkkad ch am wabsh i ni‑hiwgad.” \v 37 Bash kaij ch am hahawa ha ui g Peter ch James ch John k am i oi. \p \v 38 Kutsh am hihim k ged hu dada mash am kih g Jairus. Kush am wabsh si s‑nakosigam hab e wua no pi si shoani g hemajkam. \v 39 Kutsh am i wah g Jesus kih ch ed k hab kaij ab ha wui, “Pi g am wo shoanid. Heg o wa wepo ni‑wehhejed mo wabsh kohsh g chehia.” \p \v 40 Kush wehsijj si s‑koꞌokam ash nash pi s‑mahch matsh heki hu muh. Kutsh gam hu i ha wuhwhasid k am i ha ui hegam mash am wehmaj k am i wahp amai mash am woꞌo g muhki. Tsh g jehjij am ep i ha oi. \v 41 Tsh g Jesus ab bei nowij ab k hab kaij, “I wamigi, chehia.” \v 42 Kutsh ab ha hekaj i wami g chehia k ab i hih. Kutsh si has i e taht g hemajkam. \p \v 43 Sh hab kaij g Jesus, “Ab g wabsh mahki g chehia g haꞌichu hugi.” Kutsh ab mah. Sh hab ep ha ahg mat pi hedai wo shaꞌi ahgi mat has e juh. Kush d gamai gohk aꞌahidag ihda chehia. \c 6 \s1 Mash g Jesus si kihꞌamkam pi ab hu tatchua \r An g neid g Matthew 13:53-58; Luke 4:16-30 \p \v 1 Tsh gam hu hahawa hihi idam Jesus k ged hu dada Nazareth t am mash am d si kihkam g Jesus. \v 2 Kush am d i t‑mihshmda tash. Tsh am ep ha mihshmad g Jesus ha‑cheopi ed. Kush muꞌi hemajkam am haꞌichug ch am kah ch si has i e tahtam k ab aꞌai si e kakke, “Kus hebai mai wehs ihda amichudadag k has masma hab wua ihda s‑hasig haꞌichu? \v 3 No hig pi woho d wabsh hegai huk chikpandam mo d madaj g Mary ch d ha‑wehnag g James ch Joses ch Judas k ch Simon? No hig pi woho g uꞌuwi wepngaj ia kih?” Neh, bash kaij ch wabsh pi haꞌichuchud. \p \v 4 Sh g Jesus si has i e tahtk ch hab kaij, “Jiosh haꞌichu i tashogiddam at chum hebai ab si has wo e elidad. T wabshaba g si kihꞌamkam oꞌodham ch wehmaj kihkam pi ab hu has wo elidad” \v 5 Kutsh heg hekaj pi e nako mas g si s‑hasig haꞌichu hab wo junihid amai ch heg hab waꞌi juh mat al heꞌekia kokꞌodam ha dodaj. \s1 Matsh g Jesus chuhchai gam hu ahgachug g haꞌichu ahgaj \r An g neid g Matthew 10:5-15; Luke 9:1-6 \p \v 6 Kutsh am hahawa i ha mihshmdahi g Jesus an wehgaj g Nazareth mo hebai i kihhimag. \p \v 7 Am hu hebai, tsh am ha cheha g e‑chuhchai matsh goꞌogok e wehm am wo ha mihshmdahi g hemajkam k gam hu hab wo i ha juh g jijawul ab ha amjed hegam mo an ha uꞌukch. \v 8 Neh, bash ha ahg, “Gm amt hu wabsh wo i hihim k heg waꞌi e‑cheowikud wo uꞌad ch pi wo bek g e‑limoshan kostal o g lial o g haꞌichu hugi o g haꞌichu eniga. \v 9 Mt ab wo i em‑wahpkid k wo em‑dagioꞌidad mamt hebai wo i ha mihshmad. \v 10 Kumt amokad k ab wo ai mamt baꞌich ep wo hihi. \v 11 Mt gam hu wabsh wo hihi mamt hebai pi ap ab hu wo i em‑nei gam hu shahmudk g e‑shuhshk. T id wo ha chehgi mamt wabsh wo ha dagito nat pi pi ap hab chuꞌi. Dohwai.” \p \v 12 Kutsh wa woho an aꞌai i ha ahgidahi g hemajkam matsh gam hu wo s‑ohhod g pi ap e‑chegitoi. \v 13 Kutsh ab iawua g huhudakud ha‑mohmi ab g kokꞌodam. Kutsh doda. Tsh muꞌi gam hu hab ep i ha juh g jijawul ab ha amjed hegam mo an ha uꞌukch. \s1 Mamtsh mua hegai John matsh am i shonwuich g pahl wakona \r An g neid g Matthew 14:1-12; Luke 9:7-9 \p \v 14-15 An o wa wehsko hab kaidag mash has e junihim g Jesus. Kum am chum aꞌaga mas hedai wud. Haꞌi o hab kaij matp hems d Elijabad o hema ehp hegam kekelibad Jiosh haꞌichu i tashogiddam. K haꞌi hab ep kaij matp hems d hegai Johnbad mat wa am i shonwuich g pahl wakona. E atsh wa muꞌajid k atp hems uhpam e chegito k hab s‑hasig haꞌichu hab junihim. \p \v 16 Sh hegai Herod mo am d wa kownal Galilee chekshani ch ed hab ep kaij, “Doki hegai John mo wa ha pahl wapkonahim. Heg ant mua. Kutki wabshaba uhpam e chegito k hekaj hab e nakog mat hab wo juh g s‑hasig haꞌichu.” \p \v 17-20 Ihda Herod atsh wa heg hab juh am wehhejed g e‑hohnig. Heg ash hab chehgig Herodias ch ash d chum hohnigaj g Herod wehnag. Kush heg hab chechgig Philip. Tsh g Herod ehs g hohnigaj. \p Sh amjed g John chum hekid hab chum aꞌaga, “Mo pi shaꞌi apꞌe maps g e‑wehnag hohnig wo ehs.” \p Sh g Herodias heg hekaj s‑kehꞌid ch am chehani g e‑kun mat wo mua. Tsh Herod ha cheha g e‑shondalig mat wo be k wo kuh. K wabshaba si s‑ap d oꞌodham g John. Kush heg hekaj s‑ehbid g Herod ch wabsh kuhpch ch s‑ap nuhkud. Sh hab pi e nakog g Herodias mas wo mua. Kush g Herod s‑hohhoꞌid ch kah g John mihshmda, chum as si e kudut heg amjed. \p \v 21 Sh g Herodias am wabsh nenida mat am wo s‑apꞌet. Kutsh am hu hebai s‑apkot wehhejed matsh e ai g Herod mahsidag tash. Kutsh g Herod ab i ha wai g e‑shondalig ha‑geꞌegeꞌejig ch hegam mo d si hahaꞌichu am Galilee ch ed. Tsh ab i hihim k am wehmaj piast. \p \v 22 Tsh am i wah g uwi madaj g Herodias k am e waila. Kush wehsijj s‑hohhoꞌid. Sh g Herod hab ahg, “Maptp haschu hab wo i elidad ch ab wo i ni‑tai, nt hab wo m‑juni.” Sh pi has shaꞌi kaij ihda uwi. \v 23 Kush hab hahawa ep si kaij, “Maptp haschu ab wo i ni‑tai, nt wo m‑mah, chum as hems eda hugkam g ni‑kownaltalig.” \p \v 24 Kutsh am hahawa him k am kakke g e‑jeꞌe, “Shahchu ant wo tai?” \p Sh hab kaij g jeꞌej, “John moꞌo apt wo tai” \p \v 25 Tsh ab uhpam i wah k hab ahg g Herod, “John moꞌo apt wo ni‑mah am hoas‑haꞌa ch ed dahshk” \p \v 26 Kutsh si pi ap e taht g Herod. Sh wabshaba wehsijj kah mo has i kaij. Tsh heg hekaj pi e nako mas pi am hu hab wo juh, \v 27 neh, k am hema cheha g shondal mat am wo him k an wo shonchk g John moꞌo k ab wo i bek. \p Kutsh am hih lilso ha‑kih wui k an shonch g kuswoj g John \v 28 k am uꞌapa g moꞌoj ab hoas‑haꞌa t ab k ab mah g uwi. Tsh g uwi am him k ab mah g e‑jeꞌe. \v 29 Kutsh am i kah hegam mo ab si wecho e mashcham g John matsh e muhkid k am hihim k am bei g honaj mat wo s‑ap juh. \s1 Matsh g Jesus s‑ap ha gegos g hetasp mihl chechoj ch muꞌi ehp \r An g neid g Matthew 14:13-21; Luke 9:10-17; John 6:1-14 \p \v 30 Tsh am i uhpam dada g Jesus chuhchai k am wehs ahgid mat haschu has i juh k haschu ep ha mashcham. \p \v 31 Sh eda iaꞌi idani muꞌi am daiw g hemajkam. Tsh pi am hu shaꞌi ha apkot mas wo e gegos idam Jesus. Sh hab ha ahg g Jesus, “Am att hig wo t‑hejelkod k wo shaꞌi t‑uhꞌulinihogi.” \p \v 32 Kutsh gam hu hejelko hihi g wahlkokaj. \p \v 33 Muꞌijj ash ha neid mat gam hu hihi ch gam hu ha baꞌich wohp k gam hu heki hu dada. Kutsh idam am hahawa i dada \v 34 k am i huhud. Tsh g Jesus am i ha nei. Kush hab sha masma mo g heb hu hihimkam kakawal. Kutsh ab si i s‑ha hoꞌigeꞌid k muꞌi haꞌichu ha mashcha. \p \v 35 Kutsh gam hu si i juh. Tsh g Jesus chuhchai am wui dada k hab chum ahg, “Neh, mehk at waꞌi juh. K eda ia hu wabsh si jegko. \v 36 Am g ha ahgid g hemajkam mat gam hu wo hihi kihhim wui k wo ha nolawt hegai mat wo huh” \p \v 37 Kush hab ha ahg, “Ahpim amt wo haꞌichu ha mah mat wo huh.” \p Sh hema hab kaij idam, “A tt haschukaj wo ha gegos? Muꞌi lial at wo nam g haꞌichu hugi matt hekaj wo ha gegos.” \p \v 38 Sh ab ha kakke, “Shahchu o am i kahch? Am g wo neid.” \p Kutsh am neid k hab ahg, “Hetasp sismito ch gohk waptopi.” \p \v 39 Kush hab ha ahg mat wo ha ahgi g hemajkam mat wehsijj am wo dadhaiwua jewedo heꞌekiajj i e wehm. \v 40 Tsh am ha cheha. Kutsh am dadhaiwua heꞌekiajj i e wehm, haꞌi am hu i siant k ch haꞌi am hu i hehetaspo wepst‑mahm. \p \v 41 Kutsh g Jesus am ui hegai haꞌichu hugi k am e dahm i nen k ab hoꞌigeꞌel g Jiosh k am hahawa hahai hegai sismito k ab ha mah g e‑chuhchai. Tsh an i ha mahkhi g hemajkam. Kutsh g waptopi an ep i hahain k ha mah. Tsh an i ha mahkhi. \v 42 Tsh wehsijj hug k oi wa hi si s‑kokwod. \v 43 Kutsh g chuhchaij an i uꞌihim k uꞌapa g wihpiꞌidaj mat am huꞌi gamai gohk hoha wo ha shuhshud. \v 44 Kush am hu d i hetasp mihl chechoj ch muꞌijj g uꞌuwi ch aꞌal hegam matsh am e gegos. \s1 Matsh an wabsh hih g Jesus shuhdagi dahm \r An g neid g Matthew 14:22-33; John 5:15-21 \p \v 45 Tsh am hahawa ha ahgi g e‑chuhchai matsh gam hu aigo wo hihi heg wui kihhim mo hab chehgig Bethsaida. Tsh heg am wo wiꞌi k am wo ha ahgi g hemajkam mat gam hu wo hihi e‑kihki wui. Tsh heg hekaj an i chehchsh wahlko ch ed k gam hu hihi. \p \v 46 Tsh g Jesus am ha dagito g hemajkam. Tsh gam hu himto. Tsh am hahawa hejel i chesh kawulk dahm k am e hoꞌigeꞌidahun. \p \v 47 Tsh am i hud. Sh am wabsh kia hejel haꞌichug. Tsh g wahlko gam hu si eda i cheka g shuhdagi. \v 48 Kush g hewel ab si s‑gewkam med ha wui. Sh hekaj pi ap him. Kush s‑ap ha neid g Jesus mash shaꞌi si s‑wihnam himchud g wahlko. \p Tsh koi mahsi. Kush ab him ha wui an wabsh shuhdagi dahm k hab e juh matsh an wabsh wo bij. \v 49 Tsh wabshaba am i nei s‑chuhugam k ed k am si hihnk nash pi si s‑ehbini hab e ahgch mash d wabsh kokꞌoi. \p \v 50 Kush hab ha ah, “Pi g wo shaꞌi ni‑ehbenid. Dani ahni. Mt oi wo s‑ap e taht,” \v 51 k gan hu hahawa i chesh wahlko ch ed. Kutsh am wabsh si heweto. Tsh idam si has i el \v 52 nash ge shaꞌi amichud mokis haꞌas edgid gewkdag. K eda d si s‑hasig haꞌichu mat ha gegos hegam muꞌi hemajkam. \s1 Matsh g Jesus muꞌi ha dodaj amai mash am d Gennesaret \r An g neid g Matthew 14:34-36 \p \v 53 Kutsh ga hu aigo i chehchsh k ab dada amai mo am d Gennesaret k am wulsh g wahlko. \v 54 Tsh g hemajkam ha hekaj s‑amich g Jesus \v 55 k gan hu aꞌai wohp k an i ha uꞌihi g kokꞌodam an ha‑wohpikud ab k ged hu ha uꞌapa Jesus wui. \v 56 Kush an oiopo hegam Jesus ch am daiw kihhim ch ed ch oidag ch ed. Kutsh g hemajkam ab wui wo ha uꞌapad g kokꞌodam ch ab wo ahgidad g Jesus mat wo ha hiwigi g kokꞌodam mat chum hems wabsh g hugidaj g enigaj an wo taht. Kush wehsijj doda an tahtamk. \c 7 \s1 Mash haschu d wabsh hemajkam ha mashchama \r An g neid g Matthew 15:1-9 \p \v 1 Kutsh ab haꞌi hihi g Palasi ch chehanig ha mashchamdam k am e hemapai an ha wehgaj hegam Jesus. Tsh eda wo chum e gegos. \v 2 Kutsh idam am cheh matsh am haꞌi wabsh dadhaiwua pi hab masma ha wapkonk g e‑nohnhoi mo hab masma d ha‑himdag g kekelibad. \p \v 3 Ahchim Tutuligo ach muꞌi haꞌichu hab masma hab chum wua mo wa g t‑kekelibadga. K idam Palasi wehs t‑baꞌich i s‑gewkam oid g ha‑chehanig ch pi haꞌichu wo huh pi hab masma ha wapkonk g e‑nohnhoi mash wa g kekelibad. \v 4 Kut g haꞌichu hugi hab waꞌap wo si e wapko mamt hekid ab wo i ui tianna t amjed. T g hohas‑hahaꞌa ch hihidodakud ch chum hems g wohpikud hab masma wo e wapko mash wa g kekelibad hab wua. \p \v 5 Kush heg hekaj idam Palasi ch chehanig ha mashchamdam ab kakke g Jesus, “K haschu ahgch pi ab hu wohog elid g haꞌichu ha‑mashchamadag g kekelibad idam mo ab si m‑wecho e mashcham? Neh, e o gegosid pi am hu t‑himdag oidch ha wapkonk g e‑nohnhoi.” \p \v 6-8 (8) Kush hab kaij g Jesus, “Kum ahpim haschu ahgch im hu hab wabsh wua g Jiosh chehanig ch im hu haꞌab ab s‑wohochud g ha‑chehanig hegam mo d kekelibad ch d wabsh oꞌodham? (6) Isaiabad oki si s‑ap hab em‑ahg ahpim mam hab wabsh s‑e junimk mat eda an oꞌoha mash hab kaij g Jiosh: \q1 Haꞌi idam mo d chum ni‑hemajkamga o hab kaij mo ab si has ni‑elid ch ab ni‑ihm. \q1 K wabshaba g ha‑iꞌibdag si s‑kawpk ch si mehk ab ni‑amjed. \q1 (7) Pi o shaꞌi wohom ab has ni‑elid no pi wabsh g hemajkam ha‑chehanig ha mashcham hab chum masma mo d ni‑chehanig. \rq Isaiah 29:13 \rq* \m Neh, bo kaij g Jiosh. Kum ahpim s‑wohom hab masma mo wa an oꞌohanas.” \p \v 9 K hab ep kaij g Jesus, “Si am s‑e mahch mamt has masma im hu hab wabsh wo i juh g Jiosh chehanig ch am wo wa hekajid mo haschu d hejel em‑mashchamig. \v 10 Mosesbad at an oꞌoha mo hab kaij g Jiosh: \q1 Ab g si has wo i ha elidad g e‑ohg ch e‑jeꞌe, \rq Exodus 20:12 \rq* \m ch id ehp: \q1 Mat hemho wo wa e muhkid hegai mat hedai wo sha s‑koꞌokam has ha ah g e‑jehj. \rq Exodus 21:17 \rq* \m \v 11 Kum eda ahpim ha mashcham mat pi ab hu has wo ha elidad ch ab ha wui hab wo chei, ‘Mah ant g Jiosh hegai mat haschu ab d wo i chum em‑wuikamk.’ \v 12 T hahawa pi haꞌichu hab wo ha juni g e‑jehj. \v 13 Kum hab masma im hu hab wabsh i wua g Jiosh neꞌoki ch am ha mashcham mo haschu d wabsh oꞌodham ha‑nahtoi. K muꞌi d haꞌichu mam hab masma hab ep wua” \s1 Mash haschu uamhun g oꞌodham \r An g neid g Matthew 15:10-20 \p \v 14-16 Kutsh am hahawa ep ha wai g hemajkam k hab kaij am ha wui, “Ab g wo i ni‑kaiham wehsijj ahpim k wo s‑amich ihda. (15) Pi at im hu hab wo shaꞌi em‑juh g Jiosh heg hekaj mamt haschu wo huh k wabshaba im hu hab wo i em‑juh heg hekaj pi kehg em‑chegitoidag.” \p \v 17 Tsh am i ha dagito g hemajkam k im hu wah kih ch ed. Kumsh ab hahawa kakke id amjed. \v 18 Sh hab kaij, “Pegih, kumtp ahpim hab waꞌap pi amichud. Pi at im hu hab wo shaꞌi i em‑juh ab amjed g Jiosh mamt haschu wo huh \v 19 nat ge am hu wo i wah em‑chegitoi ed k wabshaba ged hu em‑wohk ed wo wah k amjed gam hu wabsh wo wuhsh.” \p Pegih, t hab masma am ha ahgi g Jesus mo wehs g haꞌichu hugi s‑kehgaj. \v 20 k hab ep kaij, “Heg at im hu hab wabsh wo i em‑juh ab amjed g Jiosh pi ap em‑chegitoi \v 21 nat pi hab wo em‑juh mamt hab wo juh g haꞌichu pi apꞌekam. Neh, mtp hems hema haꞌichu wo ehs o wo ha mua \v 22 o wo ha ehs g ha‑wehm kihkam o wo tatchua g haꞌichu ha‑eniga o wo s‑chu iattomk o hab wo juh mat haschu si pi kehg hab wo mahsk o wo s‑chu hehgamk o hema wabsh wo s‑koꞌokam has ahgad o wo chum si e haschudad o wabsh pehegi has wo e wuad. \v 23 Id at wehs ab wo i wuhsh ab amjed g pi kehg chegitoidaj g oꞌodham k im hu hab wabsh wo i juh ab amjed g Jiosh.” \s1 Mash g gawul mahs oꞌodham uwi ab hiwig g Jesus \r An g neid g Matthew 15:21-28 \p \v 24 Kutsh gam hu hahawa hihi hegam Jesus k am dadhaiwua hema kih am mash am miabidch g Tyre kihhim matsh wo shaꞌi e hejelkoch. Kush eda an wa s‑nenꞌoid g hemajkam ch ha hekai s‑mai mo am daha g Jesus. \v 25-26 Kutsh am hema jiwia g uwi mash am kih heg eda jewed ch d gawul mahs oꞌodham ch gam hu d mahsikam Syria jewed ch ed. Sh g neꞌokij d Greek. Kush g jiawul an uꞌukch g chehiagaj. Tsh heg hekaj ab i hih g uwi k ab wui i gei g Jesus k ab si tahni mat gam hu hab wo i juh g jiawul ab amjed g chehia. \p \v 27 Sh wabshaba hab kaij g Jesus, “Heg at wo wa wepok mamt ab wo ha mah g gogogs g ha‑chechmait g aꞌal. Wehpeg ant am wo i apꞌech g pi ha‑apꞌedag g Tutuligo hemajkam no pi d chum Jiosh aꞌaliga.” \p \v 28 Kush hab kaij ihda uwi, “Woho o wa. T wabshaba chum hems g gogogs am wo wa huh g aꞌal ha‑haꞌichu hugi hahainig mat ab wo i shul mihsa wecho. Kunt ahni hab wa masma wo si s‑ap ni‑taht mapt id am hab wo al i ni‑juni.” \p \v 29 Sh hab hahawa kaij g Jesus ab wui, “M‑neꞌoki o am chehgid map ab si ni‑hiwig. Nt heg hekaj gam hu hab wo i juh g jiawul ab amjed g m‑chehiaga.” \p \v 30 Kutsh gam hu hih uhpam k s‑mai matki gam hu hab i e juh g jiawul ab amjed g chehiagaj. Kush an wabsh s‑ap woꞌo. \s1 Matsh g Jesus am hema doaj mo pi chekaidag ch pi neok \p \v 31 Kutsh gam hu hahawa hihi hegam Jesus k am gahi wuwha g Sidon kihhim ch Wehst‑mahm Kihhim chekshani k gam hu dada Galilee kahchki am. \v 32 Kutsh am haꞌi dada g hemajkam k am hema uꞌapa g oꞌodham mash pi chekaidag ch ep pi ap neok k ab i tahni g Jesus mat ab wo taht k wo doaj. \p \v 33 Kutsh imhab shaꞌi wuhshad hejelko k am i wahpki g al chuꞌuchum e‑nohnhoi am nahnkaj ed k am hahawa shaꞌi wadagi g e‑nowi g e‑siswuadagkaj k ab hekaj taht g nehnij \v 34 k am i neh e dahm k si i ihbhuiwua k hab kaij, “Doajini.” \v 35 Tsh hahawa chekaid. Tsh g nehnij apꞌet matsh s‑ap neo. \p \v 36 Kutsh g Jesus am hahawa wehs ha ahgi mat pi hedai wo shaꞌi ahgi ihda. Sh oi wa haha wabsh wehsko ahg \v 37 nash pi si geꞌe has elid ch hab kaij, “Shoꞌo waꞌi si s‑kehg haꞌichu hab junihim mo g pi chechkaidkam ha chechkaichud ch pi neneokdam s‑ap ha neokchud.” \c 8 \s1 Matsh g Jesus ha gegos g giꞌik mihl chechoj ch muꞌi ehp \r An g neid g Matthew 15:32-39 \p \v 1 Kush pi shaꞌi tash amjed. Tsh muꞌi am ep i e hemapai g hemajkam k ab kaiham g Jesus waik tashkaj. Sh hahawa pi an hu haꞌichug mas haschu wo huh. Tsh g Jesus am i ha wai g e‑chuhchai k hah ha ahg, \v 2 “Neh, waik tashkaj o in waꞌi t‑wehmaj idam hemajkam ch heki hu waꞌi pi haꞌichu huh. Ni s‑ha hoꞌigeꞌid. \v 3 Tp hems haꞌijj wo s‑e chuhugi matp gam hu wo sha hihi pi haꞌichu hugok.” \p \v 4 Sh hegam ab i kakke, “Kuchs hebai hig wo ui g haꞌichu hugi mat wehs wo ha aꞌahe idam?” \p \v 5 Sh ab ep ha kakke, “Heꞌekia at am i wih g sismito?” \p Sh hab kaij, “Wewaꞌak” \p \v 6 Jesus atsh am hahawa ha ahgi g hemajkam mat am wo dadhaiwua. Kush am dadhaiwua. Tsh am ui g sismito k ab hoꞌigeꞌel g Jiosh k am hahawa hahain k ha mah g e‑chuhchai. Kutsh an i ha mahkhi g hemajkam. \p \v 7 Kumsh am hi wa haꞌi al toꞌakch g waptopi. Kutsh ab ep hoꞌigeꞌel g Jiosh k am ha ahgi mat an ep wo i ha mahkhi. Tsh hab e juh. \v 8 Tsh wehsijj hug k oi wa hi si s‑kokwod, chum as am hu hebai d i giꞌik mihl chechoj ch muꞌijj g uꞌuwi ch aꞌal. \v 9 Tsh g Jesus chuhchai an i uꞌihi g wihpiꞌidaj mat am huꞌi wewaꞌak hoha wo ha shuhshud. \p Kutsh g Jesus am hahawa ha ahgi g hemajkam mat gam hu wo hihi. \v 10 Tsh idam Jesus am ha hekaj i chehchsh wahlko ch ed k gam hu hihi mash am Dalmanutha chekshani k am i huhud. \s1 Mamsh ab chum chehani g Jesus mat am wo ha chehgi g s‑hasig haꞌichu \r An g neid g Matthew 16:1-4 \p \v 11 Kutsh am haꞌi dada g Palasi k ab neꞌowin g Jesus ch ab chum si chehani mat g si s‑hasig haꞌichu am wo ha chehgi matp woho d Jiosh si Kehsha. \p \v 12 Kutsh g Jesus am si ihbuiwua k hab kaij, “Kus haschu ahgch ab ni‑kakke idam hemajkam mant g si s‑hasig haꞌichu am wo ha chehgi. Si ant s‑wohom hab wo chei mant pi am hu wo shaꞌi ha chehgi g si s‑hasig haꞌichu.” \v 13 Neh bash kaij ch am hahawa ha dagito. Kutsh an ep i chehchsh wahlko ch ed k gam hu aigo ep hihi. \s1 Mattsh pi ha oidk wo haꞌichu chegito g pi wohochuddam \r An g neid g Matthew 16:5-12 \p \v 14 Tsh eda pi chegito idam mat wo ui g sismito. Kush hemako am kahch. \v 15 Sh hab kaij g Jesus am ha wui, “Si g wo s‑e nenꞌoidk mat pi wo em‑cheawuagi g ha‑jewajidakud hegam Palasi ch hegam mo ab si has elid g Herod.” \p \v 16 Sh hegam chuhchaij am hahawa aꞌaga ch hab kaij ab aꞌai e wui, “Heg oki hekaj hab kaij mach pi ha sismitoga” \p \v 17 Kush eda g Jesus s‑ha amichud mo has kaij ch hab ha ahg, “Pi amki koi amichud mani heꞌes edgid g gewkdag ch hekaj am aꞌaga mach pi ha sismitoga. \v 18 Am am wa chum neid mant al hetasp sismitokaj ha gegos g hetasp mihl chechoj ch muꞌi ehp. Pegih, namt pi chegito \v 19 mamt heꞌekia i hoha shuhshud k ui g wihpiꞌidaj?” \p Kush hab kaij, “Gamai gohk.” \p \v 20 Sh hab ep kaij g Jesus, “Kumt heꞌekia i hoha shuhshud k ui g wihpiꞌidaj mant al wewaꞌak sismitokaj am ha gegos hegam giꞌik mihl chechoj ch muꞌi ehp?” \p Sh hab kaij, “Wewaꞌak.” \p \v 21 Kush hab kaij g Jesus, “Pegih, mt wo chum s‑mahchk mani heꞌes i edgid g gewkdag ch hab wo s‑amich mani pi heg hab ahg sismito ch wabshaba haꞌichu chum em‑tashogid ch heg am wepogid g jewajidakud.” \s1 Matsh g Jesus am hema doaj g pi neadam Bethsaida t am \p \v 22 Kutsh gam hu dada Bethsaida t am k am i huhud. Kutsh g hemajkam am hema uꞌapa g oꞌodham Jesus wui mash pi nea k ab i e shoꞌigch wui mat ab wo taht. \v 23 Kutsh an bei g pi neadam nowij an k am i wanimed k gam hu i wuhshad ab kihhim t amjed k ab hahawa siswua wuhpuij ab k ab ep taht k ab kakke, “Shahchu ap hig neid?” \p \v 24 Tsh ab i nen k hab kaij, “Neid ani mo an oiopo g hemajkam ch wabshaba hab sha mahs mo g uꞌus wuhshanim.” \p \v 25 Tsh ab ep taht g wuhpuij. Kutsh ab ep i nea. Tsh g wuhpuij am i apꞌet. Sh hahawa wehs haꞌichu si s‑ap neid. \v 26 Sh g Jesus hab ahg matsh gam hu uhpam wo hih e‑kihdag wui k pi am hu wo kia i wah kihhim ch ed. \s1 Matsh g Peter am ah mo hedai wud g Jesus \r An g neid g Matthew 16:13-20; Luke 9:18-21 \p \v 27 Kutsh gam hu hahawa hihi idam Jesus am haꞌi ep ha wui g kihhim am miabidch g Cesaria Philippi kihhim. Kush g Jesus ab ha kakke ch hab kaij, “Am g wo ni‑ahgid, dohꞌo ni‑elid g hemajkam?” \p \v 28 Kush hab kaij, “Haꞌijj o hab m‑elid map d hegai Johnbad mo chum t‑pahl wapkonahim ch haꞌijj hab ep m‑elid map d Elijabad o hema i ehp hegam kekelibad Jiosh haꞌichu i tashogiddam.” \p \v 29 Sh ab ep ha kakke g Jesus, “Kum ahpim hig hedai ni‑elid?” \p Kush g Peter hab kaij, “Dap Jiosh si Kehsha maptsh ab wo i wuhsh si haꞌichu wehhejed.” \p \v 30 Kush hab ha ahg mat pi hedai wo shaꞌi ha ahgi hemu mo hedai wud. \s1 Mash g Jesus am ha ahgid matsh wo e shoꞌigchud k wo e muhkid \r An g neid g Matthew 16:21-28; Luke 9:22-27 \p \v 31 Neh, tsh am i amjed am hahawa haꞌichu ha mashcha ab e amjed hab kaijch mat hemho wa muꞌi wo e shoꞌigch g Jiosh si Kehsha. Kutsh pi ab hu wo tatchua g geꞌeged ch uꞌugchu papal ch chehanig t‑mashchamdam k am wo i dagito mat wo e‑muhkid. Tsh amjed d wo i waik tashk, tsh ep wo e‑chegito. \v 32 Neh, sh id am si tasho ha ahgid. \p Kutsh g Peter im hu goꞌolko i be k ab si s‑gewkam neok wui hab kaijch mat pi woho hab wo e juh. \p \v 33 Kutsh wabshaba g Jesus ab haꞌab i kekiwua ha wui k ab epai si s‑gewkam neo ab wui g Peter hab kaijch, “Pi g shaꞌi ni‑shohbid. Do wabsh hejel hab m‑elida ihda. Kup ab wui kehk g Jiosh hab elida hab masma mo g ge Jiawul.” \p \v 34 Sh eda muꞌij g hemajkam an ha wehgaj. Kutsh ab i ha waid k hab ha ahg, “Mamtp am wo s‑oidam g ni‑himdag k hemho wa gam hu wo dagito g hejel e‑tatchui k ahni ni‑tatchui hab wo junihid ni‑wehhejed e shoꞌigchudch. Heg at wo wa wepok mam ab mohto g kots ch ab ab wo e muhkid. \v 35 Pi amt wo heki wua g e‑doakag mamtp wo hekaj am ni‑wehhejed. Heg at wo heki wua g e‑doakag matp hedai wo chum s‑daꞌad. \p \v 36 “Pi at haꞌichu wehhejed wo s‑kehgajk matp g oꞌodham wehs wo bei mo haschu i tatchua id dahm jewed k wabshaba pi wo e doꞌibia. \v 37 Pi o an hu haꞌichug id dahm jewed mas heg hekaj wo e doꞌibia g oꞌodham. \p \v 38 “Muꞌi hemajkam at wabsh s‑tahhadam hab wo junihid g pi apꞌekam ch wo pi em‑haꞌichuchudad. Kumt wabshaba ahpim pi wo si e elidad ni‑hekaj ch hekaj g ni‑mashchamadag. Nt ahni hab waꞌap pi wo si ni‑elidad em‑hekaj mant hekid ia ep wo jiwia. Idani at ab ni‑ab si s‑tondam wo e chehgidad g ni‑ohg gewkdag. T g muꞌi anghil ni‑wehm ab wo i hihi.” \c 9 \p \v 1 Neh, bash kaij g Jesus ch hab ep kaij, “Nt wo si shel em‑ahgi mo ia haꞌi haꞌichug hemu mat pi koi wo koi k hoꞌip nei mat baꞌich i s‑gewkam inhab wo i e juh g Jiosh kownaltalig.” \s1 Matsh am gawul i e chehgi g Jesus ha wui \r An g neid g Matthew 17:1-13; Luke 9:28-36 \p \v 2 Kush am d i chuhdp tash amjed. Tsh g Jesus ab i ha wai g Peter ch James ch John. Kutsh idam am wehmaj ab i chehchsh hema uhgk doꞌag t ab k ged hu dada k haha wabsh nei. Tsh am gawul e juh g Jesus. \v 3 Tsh g wehschugaj hab e juh mash si s‑tondam s‑tohta mo pi hebai haꞌichu hab masma. \v 4 Kutsh ab haha wabsh i e chehgi g Elijabad ch Mosesbad k am wehmaj neneok g Jesus. \p \v 5-6 Kutsh si e totods idam Peter. Tsh g Peter wabsh kohsh k daꞌiwuni k hab kaij ab wui g Jesus, “T‑mashchamdam, s‑apꞌe oki mach ia haꞌichug. Tt ia waik wo ha chuhcha g al chechopi matt hekaj ab wo si has em‑el ahpi ch Mosesbad ch Elijabad.” \p \v 7 Tsh an hahawa si ha ehkaj g chewagi. Tsh g Jiosh neꞌoki ab kaida chewagi t amjed k hab kaij, “Jesus o d si ni‑tatchuidch ni‑alidag. Heg amt ab wo si kaihamad.” \p \v 8 Tsh am hahawa i chum nenhog hegam Peter. Kush hegai waꞌi Jesus hejel am kehk. Sh pi am hu haꞌichug hegam gohk. \p \v 9 Sh ab hahawa i huhudkhim doꞌag t amjed. Sh ab si ha chehani g Jesus ch hab kaij, “Pi g am hedai wo shaꞌi ahgid mamt haschu i nei, nt hoꞌip kia am uhpam i wuhsh ab muhkig amjed ahni Jiosh si Kehsha.” \p \v 10 Kutsh wa woho hab e juh k wabshaba hejel am aꞌaga mas has d ahga ihda mo hab kaij matsh am uhpam wo i wuhsh muhkig t amjed. \p \v 11 Am hu hebai, sh hab kaij ab wui g Jesus, “Neh, bo chechꞌe hegam chehanig t‑mashchamdam matsh ia wehpeg wo e maskogi g Elijabad. Tsh g Jiosh si Kehsha ia haha wo e maskogi. Pegih, t haschu ahgk pi ia wehpeg m‑baꞌich e maskogi hegai Elijabad.” \p \v 12-13 Sh hab kaij g Jesus, “Hema at woho wehpeg wo e maskogid k hab wo masmak mash wa g Elijabad ch wehs haꞌichu wo i apꞌech. Kunt wo em‑ahgi mat wa woho heki hu jiwia. T wabshaba g hemajkam am wui hab juh g pi ap e‑tatchui mo hab masma an oꞌohanas Jiosh heki hu oꞌohana ed mat hab wo e juh. K an ep oꞌohanas mat ep wo ni‑shoꞌigchud k wo s‑ni‑ohhod ahni Jiosh si Kehsha.” \s1 Matsh g Jesus gam hu hab i juh g jiawul ab amjed g ali \r An g neid g Matthew 17:14-21; Luke 9:37-43 \p \v 14 Sh ged hu ha aihim hegam mat am wih. Kush muꞌi hemajkam am oiopo. Sh haꞌi d chehanig t‑mashchamdam ch am ha neꞌowin hegam mat am waꞌi wih. \v 15 Tsh g hemajkam am i nei mo ab him g Jesus k si s‑ap i e taht k ab i wohp k ab nam. \p \v 16 Sh g Jesus ab ha kakke hegam e‑chuhchai mat am waꞌi wih, “Shahchu am ha wehm aꞌaga?” \p \v 17 Kush am hema g oꞌodham hab kaij ab Jesus wui, “Neh, ia ant heki hu chum uꞌapa g ni‑alidag m‑wui no pi g jiawul an uꞌukch ch pi hiwgid mas wo neo. \v 18 Hebai atp am si has tahtchud ch i wuhppa. K g totshagi i chechshshaj chinij ab. K g e‑tahtami si kuhm ch ab wabsh wo i si gewka. Kuni heki hu am chum ha ahgid idam mat gam hu hab wo i juh g jiawul. T pi e nako.” \p \v 19 Sh hab kaij g Jesus am ha wui, “Shoꞌo waꞌi pi geꞌej g em‑wohochudadag. Shahag wepo mant tash ia wo em‑wehmajkad ch ab wo em‑nakogad mat hekaj wo i geꞌeda.” Sh hab hahawa kaij heg wui oꞌodham, “Ab g i bekaꞌi ni‑wui.” \p \v 20 Kutsh ab hahawa i bei wui. Tsh ab i nei g Jesus. Kutsh g jiawul ha hekaj i wua g ali. Kutsh am gehsh k am si banimmed jewedo. Tsh g totshagi i wuhsh ab chinij ab. \p \v 21 Jesus ash ab hahawa kakke g ohgaj, “K hekid i amjed hab masma ihda?” \p Kush hab kaij g ohgaj, “Gd hu waꞌi e‑alijk amjed o hab masma. \v 22 Muꞌikko o waꞌi chum s‑muꞌamk ch am wuhppa shuhdagi ch ed ch am nahda ch ed. Si g s‑ni‑hoꞌigeꞌid k i wuhshad maptp wo e nako.” \p \v 23 Sh g Jesus hab kaij, “Maptp ahpi wo e nako k ab wo i ni‑hiw. Pi o haꞌichu shaꞌi wihnk am ni‑wehhejed maptp ab wo ni‑hiwgad.” \p \v 24 Kush hab kaij g ohgaj, “M ani wa heꞌes ab chum m‑hiwig. Oi g i ni‑wehmt. Nt baꞌich ab wo i m‑hiwgad.” \p \v 25 Tsh eda ab aꞌaijed i wohp g hemajkam an ha wehgaj. Kush hekaj s‑e hohtkid g Jesus ch si s‑kehꞌel g jiawul k hab ahg, “Dagitoni g ali, ahpi jiawul, k pi dahm an hu ep wo shaꞌi uꞌukchid.” \p \v 26 Tsh am si s‑kaidam hihin k ab si s‑gewkam e ugij g ali. Tsh am hahawa dagito. Tsh hab wabsh e juh mat muh g ali. Sh g hemajkam hab kaij, “Muh atki.” \v 27 Tsh wabshaba g Jesus ab bei nowij ab k i wamigi. Tsh i wamig k kekiwua. \p \v 28 Kutsh ged hu i wahp kih ch ed idam Jesus. Tsh g chuhchaij am hahawa hejelko kakke, “Tt haschu ahgk ahchim pi t‑nako machs gam hu hab wo i juh g jiawul?” \p \v 29 Sh hab kaij g Jesus, “Jiawul at heg waꞌi hekaj gam hu hab wo i e juh mamt ab wo e hoꞌigeꞌidahu Jiosh wui.” \s1 Mash g Jesus am ep ha ahgid ab amjed g e‑muhkig \r An g neid g Matthew 17:22-23; Luke 9:43b-45 \p \v 30 Tsh amjed gam hu hahawa hihim k gam hu gahi wuwha g Galilee chekshani. Tsh g Jesus pi am hu e chehgi hemajkam ha wui no pi ha mashchamahim g e‑chuhchai ch hab ha ahg, \v 31 “E o aihim mat g s‑ni‑kehꞌiddam wo ni‑bei ahni Jiosh si Kehsha k am wo ni‑dagito haꞌi ha wui mat wo ni‑mua. Nt wabshaba ep wo ni‑chegito mat d wo i waik tashk amjed.” \v 32 Sh oi wa pi shaꞌi amichud mas haschu hab ahg ch wabshaba pi ab hu kakke nat pi e totods. \s1 Matsh hedai d wo si haꞌichuk am Jiosh nena ed \r An g neid g Matthew 18:1-5; Luke 9:46-48 \p \v 33 Kutsh am hihim k ged hu dada Capernaum t am k am i wahp kih ch ed mash hebai dadha. Sh eda haꞌi haꞌichukaj e neꞌowin hihimadch. Kush ab hahawa ha kakke ch hab kaij, “Shahchukaj am e neꞌowinahim mach ab hihim?” \p \v 34 Kush oi wa pi hedai has shaꞌi kaij nash pi eda e neꞌowinahim mas hedai baꞌich d wo i s‑has haꞌichuk. \p \v 35 Kutsh am i dahiwua g Jesus k ab i ha wai. Tsh am i e hemapai wui. Kush hab ha ahg, “Pi g wo chum ge e haꞌichuchudad mamtp hedai d wo uhgchuk am e‑shahgid ch wabshaba hab wo e junihid mamt wehs d wo ha‑pionagk.” \p \v 36 Sh am hema kehk g ali. Kutsh g Jesus an be k am kohm k hab kaij, \v 37 “Matp hedai hema wo ha dagioꞌidad g ali am ni‑wehhejed ch hekaj am wo e chehgidch mo ab si ni‑tatchua ch ab ep si tatchua hegai mani d kehshaj.” \s1 Mash ab t‑wehmaj hegai matp hedai pi ab hu t‑wui kehk \r An g neid g Luke 9:49-50 \p \v 38 Kush g John hab kaij ab wui g Jesus, “Hema oki gam hu hab i ha wua g jijawul heg hekaj m‑chehgig. Kuch am chum shohbid no ge m‑wecho e mashcham.” \p \v 39 Kush hab ha ahg, “Pi g am wo shaꞌi shohbid. Pi at woho has wo ni‑ah matp hedai hekaj g ni‑chehgig ch hab wua g s‑wihnk haꞌichu. \v 40 Tki wo i t‑wehmt hegai matp hedai pi ab hu t‑wui kehk. \v 41 Nt wo si shel em‑ahgi matp hedai wo i em‑wasibi g shuhdagi ahpim mam ab si ni‑wecho e mashcham k wo bei g s‑apꞌekam e‑namkidadag.” \s1 Pi g hedai wo aꞌappemad mas hab wo juh g pi apꞌekam \r An g neid g Matthew 18:6-9; Luke 17:1-2 \p \v 42 Sh hab ep kaij g Jesus, “Shoꞌo waꞌi si s‑ta ehbidam hab mahs am wehhejed hegai matp hedai hema am wo i ha wanchkwua pi apꞌekam wui idam al aꞌal mo ab al ni‑hiwig. Baꞌich at wo i s‑apꞌek wehhejed matp hems wo e wachumchud k wo e muhkid mat koi hab wo juh ihda chuꞌijig. \p \v 43-48 “Pi at hedai wo e nako mas ab uhpam wo i wuhsh Jiawul kih amjed. Kut pi hekid wo huhug g ha‑shoꞌigchuda amai. Heg at wo wa wepok mat wo waptopadt k chum hekid wo e shoꞌigchudad am mei ch ed. Mt heg hekaj am wo i e nako mamt pi am hu wo gei heg eda. Baꞌich at wo i s‑apꞌek mamt chum hems wo heb hu wua g e‑nowi o g e‑tad o g e‑wuhi matp hema idam hab wo em‑juh mamt am wo gei Jiawul kih ed k pi wo bei hegai wechij doakag mo g Jiosh ab em‑makiog. \p \v 49 “Hemho wa at wehs wo e maskogi g pi ap ha‑chuꞌijig g hemajkam. \v 50 Mt wabshaba hejel ab wo e abchud k wo dagito hemu. T hab pi ab hu wo em‑abch g Jiosh. Kumt haꞌichu wehhejed wo s‑kehgajk hab masma mo g on. Heg at pi has masma ep wo i e kegch mat wo onko. Kumt wo s‑e nenꞌoidad mamt pi wo heb hu wua g s‑e‑apꞌek am k wabshaba wo s‑ap e tahtkkad ab aꞌai e wui.” Neh, bash kaij g Jesus. \c 10 \s1 Mash g Jesus pi hiwgid g wehm kihkam ohhoda \r An g neid g Matthew 19:1-12; Luke 16:18 \p \v 1 Tsh amjed gam hu hihi hegam Jesus k am gahi wuwha g Judea chekshani k am gahi i shul g Jordan akimel k gam hu aigo dada. Kutsh g hemajkam am ep i e hemapai Jesus wui. Tsh am ep ha mashcha mash chum hekid hab e wua. \p \v 2 Kutsh ab haꞌi i hihi g Palasi k ab haꞌichu chum s‑abchudamk g Jesus ch ash ab kakke, “No hiwgid g t‑chehanig mat g oꞌodham wo s‑ohhod g e‑hohnig?” \p \v 3 Sh g Jesus ab epai ha kakke, “Nam hig pi mahch mo has chuꞌig g chehanig?” \p \v 4 Kush hab kaij g Palasi, “Heuꞌu, hiwgid o mat g oꞌodham wo bei g tapial k wo ha mah k gam hu wo s‑ohhod.” \p \v 5 Kush oi wa hab kaij g Jesus, “Heuꞌu, bo chuꞌig mamt wo ha mah g ohhoda tapial mamtp pi ab hu wo kaihamad g Jiosh ch pi wo pihk e elidad ha hekaj. \v 6 K wabshaba ged hu i shohshonkam am ahgas: \q1 Jiosh at am ha nahto g cheoj ch uwi mat d wo e wehhejedkamk. \q1 \v 7 Kut id hekaj g oꞌodham wo dagito g e‑ohg ch e‑jeꞌe k am wo i e wehmt g e‑hohnig wehm. \q1 \v 8 Kut hegam gohk hab wo e juh mat d wo hemakok. \rq Genesis 5:2; 2:24 \rq* \m Pegih, t pi hab hahawa ep wo mahsk mat d wo gohkk ch wabshaba d wo hemakok. \v 9 Pi o hab shaꞌi mahs mas g oꞌodham wo ha gawulkai hegam mat g Jiosh ab i ha wehnad.” \p \v 10 Tsh ged hu hahawa i wahp kih ch ed. Tsh g chuhchaij ab i kakke mas haschu hab ahg. \p \v 11 Kush hab kaij, “Bo wua g pi apꞌekam matp hedai wo s‑ohhod g e‑wehm kihkam k hema ep wo hohnt. \v 12 K g uwi hab waꞌap wua g pi apꞌekam matp wo s‑ohhod g e‑wehm kihkam k hema ep wo kunt.” \s1 Mamtsh am ha uꞌapa g aꞌal Jesus wui \r An g neid g Matthew 19:13-15; Luke 18:15-17 \p \v 13 Kutsh am haꞌi ha uꞌapa g e‑aꞌaliga Jesus wui hab ahgch mat ab wo ha taht k wo e hoꞌigeꞌidahu ha wehhejed. Kumsh chum s‑ha kehꞌid mo hab e wua. \v 14 Kutsh oi wa pi hohhoꞌi g Jesus matsh chum pi ha hiwigi k hab ha ahg, “Ab g wabsh wo i ha hiwgid g al aꞌal mat ab wo i hihi ni‑wui k pi an hu wo shaꞌi ha shohbi. Am at wabsh s‑moimam wo i wahp Jiosh kownaltalig ed ab ni‑hiwigch. \v 15 Nt wo si shel em‑ahgi mamt hab waꞌi masma am wo i wahp.” \v 16 Neh, bash kaij ch an i ha kohmkahim k ab i ha tahtamahi ha‑mohmi ab k ab i s‑ha hoꞌigeꞌel. \s1 Mash am hema chum s‑e doꞌibiamk g s‑kais oꞌodham \r An g neid g Matthew 19:16-30; Luke 18:18-30 \p \v 17 Kutsh amjed haha wabsh i chum hihi. Kush ab hema med g oꞌodham ch ab i gei Jesus wui k ab kakke, “Ha mashchamdam map d s‑apꞌekam, shahchu ant am hab wo juh mant ab wo bei g pi ha huhugedam doakag?” \p \v 18 Sh g Jesus hab kaij, “Pi ap mahch map haschu ahgch hab ni‑aꞌaga mani d s‑apꞌekam. Heg o waꞌi Jiosh d s‑apꞌekam. Kup pi woho mahch mani hedai wud. \v 19 S‑mahch ap g Jiosh chehanig. K hab chuꞌig: \q1 Pi g am hu ha muaꞌi g oꞌodham. \q1 Pi g am hu ha ehsidad g ha‑wehm kihkam. \q1 Pi g am hu haꞌichu ha ehsidad. \q1 Pi g am hu haꞌichu ha iattogidad. \q1 Ab g si has ha elidad g e‑ohg ch e‑jeꞌe.” \rq Exodus 20:12-16 \rq* \p \v 20 Kush hab kaij ihda oꞌodham, “Wehs ihda ani hab junihim ged hu i ni‑alijk amjed.” \p \v 21 Tsh Jesus ab i nei ihda k ab si pihk i e el wui k hab kaij, “Hemako haꞌichu apki pi am hu hab wua. Him k gagda map haschu i eniga k ha mahki g namkigaj g shoꞌigkam k ab wo i him k ab si ni‑wecho wo e mashchamad ch an haha wo edgidad g baꞌich i s‑kehg kaisdag Jiosh kihdag ed.” \p \v 22 Kutsh ihda oꞌodham si pi ap e taht k kah mo has i kaij nash pi d s‑kais ch atsh im hu hih pi ap e tahtkk. \p \v 23 Tsh g Jesus an i nenhog e wehgaj k hab kaij am ha wui g e‑chuhchai, “Neh, t wo shaꞌi si s‑hasigk mas g s‑kakais am wo i wahp Jiosh kownaltalig ed.” \p \v 24 Kutsh si has i e taht hegam chuhchaij am i kaiok mash has kaij. \p Sh oi wa hab ep kaij g Jesus, “Ni‑naipijju, pi g hab wo elidad mat g oꞌodham wabsh s‑pehegi am wo i wah Jiosh kownaltalig ed. \v 25 Nam hig hab elid mat wo e nako g kamihyo mas am wo gahi wuhsh mo am jeg g hoꞌipad? Pegih, t hab wa masma pi wo e nako hegam mo hiwig g haꞌichu e‑eniga mas am wo i wahp Jiosh kihdag ed.” \p \v 26 Kutsh baꞌich i si has i e taht k ab aꞌai e kakke, “Pegih, kus hedai hig wo e doꞌibia?” \p \v 27 Kutsh ab i ha nei g Jesus k hab kaij, “Oꞌodham wehhejed o s‑hasig ch wabshaba am Jiosh wehhejed pi hasig. Jiosh at wo e nako mat wehs hab wo juh mo haschu i tatchua.” \p \v 28 Kutsh g Peter hab ha hekaj chei, “Nehꞌe, ahchim att hi wehs haꞌichu dagito k am i m‑oi.” \p \v 29-30 Kush hab kaij g Jesus, “Nt wo si shel em‑ahgi mamt baꞌich i muꞌi haꞌichu wo edagi mo chum hegai mam tp haschu i dagito am ni‑wehhejed, kihki, wepnag, jehj, aꞌal, oꞌoidag. Kumt muꞌi haꞌichu wo nako mamt wo ahgahi g s‑kehg haꞌichu ahgaj g Jiosh ab ni‑amjed k am haha wo ai g pi ha huhugedam s‑hehgig. \v 31 Kut wabshaba hegam mo wabsh hejel chum si e haꞌichuchud hahawa pi d wo haꞌichuk. T hegam mo hejel pi e haꞌichuchud am hahawa d wo si haꞌichuk.” \s1 Mash g Jesus idani waikko am ahg g e‑muhkig \r An g neid g Matthew 20:17-19; Luke 18:31-34 \p \v 32 Kutsh gam hu i oi g wohg Jerusalem wui. Sh gam hu ha baꞌich him g Jesus. Kush si e totodsid g chuhchaij. Kush am haꞌi ep ha wehm hihimad ch hab waꞌap e totodsid. Tsh g Jesus am i ha hemapai hegam gamai gohk k am ep ha ahgi mat haschu has wo e juh am tahgio, \v 33 ash hab kaij, “Nehꞌe, gam att hu wo hihi Jerusalem wui. Kut an wo ni‑bei g uꞌugchu papal ch chehanig em‑mashchamdam k ab wo ni‑mohtoꞌi g chuꞌijig ahni Jiosh si Kehsha no pi s‑ni‑muꞌamk ch im hu hab hahawa ep wo ni‑dagito ha wui g gawul mahs hemajkam. \v 34 Kut hegam wo nahnko ni‑ahgad ch ab ni‑ab wo siswuad ch ep wo ni‑gewittan k haha wo ni‑mua. Kut d wo waik i tashk, nt ep wo ni‑chegito.” Neh, bash kaij g Jesus. \s1 Mash g James ch John chum si e haꞌichuchud \r An g neid g Matthew 20:20-28 \p \v 35 Tsh amjed ab wui dada g James ch John k hab kaij, “T‑mashchamdam, am ach haꞌichu chum s‑m‑kakkeimk mapt am hab wo t‑juni.” \p \v 36 Sh hab kaij g Jesus, “Shahchu am hab elid mant am hab wo em‑juni?” \p \v 37 Sh hab kaij, “Pt hig am wo i t‑chuhcha matt ahchim gohk am m‑oidch d wo hahaꞌichuk mapt hekid am wo i himch g e‑kownaltalig.” \p \v 38 Kush hab kaij g Jesus, “Pi am shaꞌi ap mahch mam haschu ab ni‑tahni. Wehpeg ant ab wo nako g geꞌe shoꞌigdag. Kut hegam mat am ni‑oidch d wo si hahaꞌichuk hab waꞌap wo e juh.” \p \v 39 Sh hab kaij, “Pegih, tt wo t‑nako.” \p Kush g Jesus hab kaij, “Pegih, woho am t wo nako hegai mant ahni wo nako. \v 40 K wabshaba pi ab hu ni‑ab manis ahni am wo i ha chuhcha mat hedai am ni‑oidch d wo hahaꞌichuk. Hegam at am wo i e chuhcha mat hedai i ha wehhejed am e apꞌech.” \p \v 41 Kutsh hegam haꞌi babgat ab ha wui g James ch John mash hab masma ab hejel e haꞌichuchud. \p \v 42 Tsh g Jesus ab hahawa wehs i ha hemapad k hab kaij ab ha wui, “S‑mahch am mo g ha‑maliomig s‑gewkam haꞌichu ha chehani g e‑pionag ch g ha wanimeddam am ha himchudahim. \v 43-44 T wabshaba pi hab masma hab wo shaꞌi chum mahsk am em‑shahgid ahpim mam ab ni‑hiwig. Mt wabsh si s‑hemajim am wo i ha wehmtad g e‑wehm wohochuddam hab sha masma mam d wabsh ha‑pionag mamtp wo tatchuad mamt wo ha wanimedad. \v 45 Ahni ani hab wa masma si s‑hemajim i em‑wehmt ch pi ab hu ni‑haꞌichuchud em‑dahm, chum anis d Jiosh si Kehsha. Ab o em‑wui him g s‑koꞌok namkidadag heg hekaj pi ap em‑chuꞌijig. Nt wabshaba ahni em‑wehhejed wo nako mamt wo e wupulꞌo.” Neh, bash kaij g Jesus. \s1 Matsh g Jesus hema doaj g pi neadam \r An g neid g Matthew 20:29-34; Luke 18:35-43 \p \v 46 Kutsh am hihi idam Jesus k gam hu dada Jerico t am. Sh am shaꞌi heꞌes. Tsh am ep i chum hihi hasko. Kutsh shaꞌi si muꞌi hemajkam an ep i ha oidahi. Sh an hema daha wohg hugid an ch ha limoshan nash pi d pi neadam. Id amsh hab aꞌaga Bar Timaius nash pi d alidaj g Timaius. \p \v 47 Sh am hihim idam Jesus. Kutsh am i s‑mai ihda mash g Jesus an him k am ha hekaj si s‑kaidam hab kaij, “Ab g si i s‑ni‑hoꞌigeꞌid, Jesus, mapsh d t‑kownaligbad David amjedkam.” \p \v 48 Kush muꞌijj s‑kehꞌid ch hab chum ahg matsh am wabsh wo i pi shahmunik. Tsh oi wabsh baꞌich i e gewkai, “Ab g si i s‑ni‑hoꞌigeꞌid, ahpi Davidbad amjedkam.” \p \v 49 Kutsh am i kekiwua g Jesus k hab kaij, “Ab g wo i waid!” \p Kumtsh am ha hekaj wai hab ahgch, “S‑ap g e tahtam k i wuhshani. Ab o m‑waid.” \p \v 50 Kutsh heg am ha hekaj si wuahawua g e‑lihwa k am si daꞌiwuni k ab i him k am jiwia wui. \p \v 51 Sh hab kaij g Jesus, “Shahchu ant hab wo m‑juni?” \p Sh hab kaij g pi neadam, “Ni‑kownalig, ab g i ni‑doajid mant wo nent.” \p \v 52 Kush hab kaij g Jesus, “S‑ap g e tahtk k hihm. Doa apt nap pi ab ni‑hiwig.” \p Tsh am ha hekaj wabsh i apꞌet k nei haꞌichu k gam hu hahawa i oi g Jesus. \c 11 \s1 Mash muꞌijj si s‑hehgig ch ahg mo g Jesus d Jiosh si Kehsha \r An g neid g Matthew 21:1-11; Luke 19:28-40; John 12:12-19 \p \v 1 Sh amjed ab hihim idam Jesus Jerusalem wui. Tsh am hebai i cheka. Kutsh am ai g Olive Uꞌus Kawulk. K heg mia gohk al kihhimag ch hab chehgig Bethphage ch Bethany. \v 2 Tsh g Jesus gohk hab ha ah g e‑chuhchai, “Am g wo hihim k ga hu wo dada kihhim t am. Kut am hema wo wulshpik g wechij wuhlu mo koi shaꞌi e chechshshaj. Mt gam wo wulꞌo. \v 3 T hema ab wo em‑kakke mams has wo juh. Kumt hab wo ah mani ahni d em‑mashchamdam ch tatchua ch am haha wo dagito mamt uhpam wo uꞌapa. Kut ab wabsh wo i dagito mamt ab wo i wanim.” \p \v 4 Neh, tsh wa woho gam hu hihi idam gohk k am cheh mo am wulshpi g wuhlu k am wulꞌo. \p \v 5 Kush eda inhab haꞌi gegok g oꞌodham ch ha neid mash am wupulꞌok. Sh hema hab kaij, “Shahchu am ahgch am wupulꞌok g wuhlu?” \v 6 Sh am i ha ahgid mash has kaij g Jesus. Kutsh heg hekaj ha hiwigi matsh am wo bei. \v 7 Kutsh am i wanimed k ged hu uꞌapa Jesus wui k an toa g e‑liliwa an ab. Tsh an dahiwua g Jesus. \p \v 8 Sh muꞌi hemajkam an ha wehgaj ch am i ha tahtdahim g e‑liliwa wohg ch ed ch haꞌijj g wechij uꞌus iꞌibhonig an hikkumiak ch am toꞌahim heg oidch wohg mash am him g Jesus. \v 9 Kush hegam mash an wehgaj hihim si s‑kaidam hab kaij: \q1 “T‑doꞌibiakam! Jiosh atki ia i m‑wuhshad k ab si s‑m‑hoꞌigeꞌid. \rq Psalm 118:25-26 \rq* \q1 \v 10 Kupt ep wo i himch kownaltaligaj g t‑kownaligbad David k ab wo i s‑t‑hoꞌigeꞌidad. \q1 T wo t‑doꞌibia g Jiosh.” \p \v 11 Kutsh gam hu dada Jerusalem t am. Tsh am i hud g Jesus k am i wah mo am kehk g geꞌe cheopi k an i neidahi mo an haschu has e wua. Sh am i hudunihim. Tsh hekaj am i wuwhag k gam hu hihi Bethany wui matsh am wo dadkad. \s1 Moki haꞌichu wepogid g pi bahidkam ha‑esha \r An g neid g Matthew 21:18-19 \p \v 12 Sh am baꞌich d i tash mash ab uhpam hihim Jerusalem wui. Tsh bihugim g Jesus. \v 13 Kush am hu hema kehk g suhna uhs. Tsh ab wui hihi nash pi s‑hahhagag ch ab wo chum bahidagk, chum as pi koi e ai mat wo bai. Kush oi wa pi ab hu haꞌichu shaꞌi ihbdag. \v 14 Kush hekaj hab kaij, “Pi at hedai ab hu ep wo huh g bahidag.” Kush kah idam. \s1 Matsh g Jesus gam hu i ha wuwhas hegam mash am uamhun g geꞌe cheopi \r An g neid g Matthew 21:12-17; Luke 19:45-48; John 2:13-22 \p \v 15 Kud ged hu dada Jerusalem t am k am i wahp mo am kehk g geꞌe cheopi. D eda am haꞌi dadha ch am haꞌichu gagda ch haꞌichu ha nolawt geꞌe cheopi miabidch. D g Jesus gam hu si ha shahmud k gam hu aꞌai kuhkpal si ha shul g ha‑mimsa hegam mo g lial kammialt ch g ha dadaikud hegam mo g hohhi ha gagda. \p \v 16 D wenog g hemajkam haꞌichu gahi mohto mo am kehk g geꞌe cheopi. Kud g Jesus am ha shohbid \v 17 k am hahawa ha mashcham g hemajkam ch hab kaij, “Bo chuꞌig an Jiosh oꞌohana ed mo hab kaij g Jiosh: \q1 Ahni o d ni‑wehhejedkam ihda geꞌe cheopi. \q1 Kut id wui ab wo hihhimad g wehs nahnko mahs hemajkam mat ab wo ni‑ihmad. \rq Isaiah 56:7 \rq* \m Neh, bo kaij g Jiosh. Kumt eda an be k am eda hab wabsh wua g hejel e‑tatchui ch chum hems haꞌichu s‑aꞌagi ha ehsid ab ha wui haꞌichu gagdach.” \p \v 18 D muꞌijj g hemajkam ab si has elid g mashchamigaj. Kudki heg hekaj s‑ehbid g uꞌugchu papal ch chehanig t‑mashchamdam ch am i aꞌaga mas has masma wo mua. \p \v 19 Kud am i hud. D am hahawa i wuwha kihhim t amjed hegam Jesus. \s1 Mashchamadag ab amjed g hoꞌigeꞌidahuna \r An g neid g Matthew 21:20-22 \p \v 20 Baꞌich mahsi, tsh am ep bihbij amai mash am kehk g suhna k nei matki gaksh. \v 21 Sh g Peter hab kaij, “Neh, t‑mashchamdam, hegai suhna mapt ab si has ah atki gaksh.” \p \v 22 Sh hab kaij g Jesus, “Ab g wabsh wo hiwgad g Jiosh. \v 23 Kut wabsh chum haschu hab wo em‑juni. Mtp hems wo cheha ihda doꞌag mat gam hu wo e wua ge shuhdagi ch ed. Kut wa woho hab wo e juh mamtp ab wo hiwgad mat hab wo e juh. \v 24 Ab g wabsh wo s‑wohochudad mat g Jiosh am hab wo em‑juni hegai mamt haschu ab wo i tai. Kut wa woho hab wo em‑juni. \v 25 Mt wabshaba wehpeg wo pi chegito g pi ap ha‑chuꞌijig hegam matp hedai ab em‑wui hab juh g pi apꞌekam. T g Jiosh em‑ohg ab haha wo s‑em‑hoꞌigeꞌid k gam hu hab wo i juh g pi ap em‑chuꞌijig. [ \v 26 Mtp wabshaba pi wo sha pi chegito g pi ap ha‑chuꞌijig, t g Jiosh g em‑chuꞌijig hab waꞌap pi gam hu hab wo i juh.]” \s1 Mamsh ab kakke g Jesus mas hedai amjed uꞌukch g e‑gewkdag \r An g neid g Matthew 21:23-27; Luke 20:1-8 \p \v 27 Kud gam hu ep dada Jerusalem t am k ged hu i wahp mo am kehk g geꞌe cheopi. Kutsh g uꞌugchu papal ch chehanig t‑mashchamdam ch geꞌeged am dada wui g Jesus \v 28 k ab kakke, “Dohp amjed hab chum e elid map uꞌukch g e‑gewkdag ch am hab haꞌichu wua? Oi g am t‑ahgid.” \p \v 29 Kush oi wa hab kaij g Jesus, “Pegih, nt ahni wehpeg ab epai wo haꞌichu em‑kakke. Mt am wo ni‑ahgi. Nt am epai wo em‑ahgi g em‑kakkei. \v 30 Am g hig wo ni‑ahgid mams hedai amjed hab elid mo wa g Johnbad ab uꞌukch g e‑gewkdag ch ha pahl wapkonahim. No ab Jiosh amjed aha no ab oꞌodham amjed?” \p \v 31 Kush idam am wabsh chum hejel si aꞌaga ch hab kaij, “Shahtt hig wo chei? T wo s‑t‑kehꞌid k ab wo t‑kakke matt haschu ahgk pi ab hu wohoch g Johnbad mattp hab wo chei mo ab Jiosh amjed uꞌukch g gewkdag. \v 32 T g hemajkam has wo t‑juh mattp hab wo chei mo ab wabsh oꞌodham amjed uꞌukch. Muꞌijj o hab elid mo d Jiosh haꞌichu i tashogiddam.” \p \v 33 Neh, bash kaij ch ab hahawa uhpam i e nohnogi Jesus wui k hab kaij, “Pi ach shaꞌi mahch mas hedai amjed ab uꞌukch g e‑gewkdag.” \p Kush g Jesus hab epai kaij ab ha wui, “Pegih, nt ahni hab waꞌap pi wo shaꞌi em‑ahgi mani hedai amjed ab uꞌukch g ni‑gewkdag ch hab wua wehs ihda.” \c 12 \s1 Haꞌichu wepogida ahga ab ha amjed g uhdwis oidag nuhkuddam \r An g neid g Matthew 21:33-46; Luke 20:9-19 \p \v 1 Neh, bash kaij g Jesus ch am hahawa ha ahgid ihda wepogida ahga hab kaijch, “Matp hems hema hab i e ah mat am hig wo ge ei g uhdwis. T g piongaj an ge kolhaidad k heg ep nahto mat hekaj am wo i wuhshad g wadgaj k am i kei g uhgk kih mat heg amjed wo nuhkudad g eshaj. T gam hu hasko chihpia g enigakam k haꞌi ha hiwigi g e‑oidag. \p \v 2 “T am i e ai mat g uhdwis wo bai. Kut am hema ahgi g e‑pionag mat am wo him k ab wo bei hegai wadgaj mo ab d i chum wuikamaj g enigakam. \v 3 Kut am him k am jiwia. T wabshaba hegam mo am nuhkud g oidag am wabsh be k am gewittan k hab ah mat gam hu wo hih. \p \v 4 “K am hu i hebai, t am hema ep cheha e‑pionag mat am wo hih. T am him k am jiwia. Kut am hab waꞌi ep juh mat hab juh g wehpegkam k s‑koꞌokam juh g moꞌoj k s‑koꞌokam has ah. \p \v 5 “T g enigakam am hema ep cheha g e‑pionag mat am wo hih. T g nuhkuddam hab waꞌap juh k mua. T g enigakam am haꞌi ep ha cheha mat am wo hihi. T g nuhkuddam hab waꞌap s‑koꞌokam ha juh k haꞌi ha kokda. \p \v 6 “K am hema wiꞌis ch d alidaj. T heg am cheha mat am wo hih hab elidch mat ab has wo i el. \p \v 7 “T wabshaba idam oidag nuhkuddam am wabsh e wehm neneok k hab kaij, ‘Id o d ihda mat ab wui wo i wuhsh g oidag. Tt hig wo mua. T d haha wo t‑enigak.’ \v 8 Kut hab juh k muꞌa k gam hu daꞌich ab kolhai amjed. \p \v 9 “Neh, m ant wo i em‑tashogi mat has wo e juh g oidag enigakam. Ab at wo i him k wo ha kokda hegam mat am chum ha nuhkudach g e‑oidag k am haꞌi ep wo ha nuhkudach. \v 10 Pi amki shaꞌi amichud mo has d ahga ihda wepogida ahga mo an hab chuꞌig Jiosh oꞌohana ed: \q1 Kihtdam at wo hema s‑ohhod g hodai. \q1 T wabshaba id d wo si s‑has haꞌichu hodaik am ha‑kihta wehhejed. \q1 \v 11 Id o hab d ahga mat si s‑kehg haꞌichu hab wo juh g Jiosh.” \rq Psalm 118:22-23 \rq* \p \v 12 Neh, bash wabsh ha ahg hegam t‑uꞌugchuga g Jesus nash pi chum s‑ohhodamk. Kush heg hekaj an chum s‑behimk mat wo kuh. K wabshaba muꞌijj g hemajkam ab si has elid g Jesus. Kush s‑ha gihug ch am wabsh i dagito k gam hu hihi hasko. \s1 Haꞌichu kakkei ab amjed g kownal kowlanta \r An g neid g Matthew 22:15-22; Luke 20:19-26 \p \v 13 Kumtsh am hahawa haꞌi hab ha ah g Palasi ch Herod pionag matsh am wo hihi Jesus wui k wo neꞌowin k wo haꞌichu cheh mat heg ab wo abch. \v 14 Kutsh am dada wui k hab kaij, “Ha mashchamdam, s‑mahch ach map s‑ap d oꞌodham ch wabsh chum hedai ha mashcham g Jiosh himdag, chum as has wo chei hedai i. Pegih, k am wo t‑ahgi maps has elid g geꞌe kownal lial kowlanta. No hig t‑hiwgid g t‑chehanig ahchim Tutuligo matt wo ha namkid aha no pi t‑hiwgid?” \p \v 15 Sh wabshaba g Jesus am wa s‑ha amichud mo g pi apꞌekam hab elid ch hab ha ahg, “Ahpim, s‑chu iꞌattomkam am wabsh chum heki s‑ni‑himchudamk. Ab g wo hema ni‑chehgid hegai lial mam hekaj ha namkid.” \p \v 16 Kumtsh ab hema chehgi. \p Kush hab ha ahg, “Am g hig wo ni‑ahgid mo hedai wuhiosha ch hedai chehgig ab oꞌohadag id ab lial” \p Sh hab kaij idam, “Hegai mo d uhgchu t‑kownalig.” \p \v 17 Kush hab hahawa ep kaij g Jesus ab ha wui, “Pegih, ab g wo i dagito kownal wui hegai matp d enigaj k am epai wo i dagito Jiosh wui mo haschu d epai enigaj.” Kutsh wehsijj si has i el g neꞌokij. \s1 Mash am haꞌi neꞌowin g Jesus ab amjed g muhkig i wuhshanig \r An g neid g Matthew 22:23-33; Luke 20:27-40 \p \v 18 Kutsh am haꞌi dada Jesus wui hegam mash d Sajusi. K idam o pi d ha‑wohochudadag mat g muhki ab uhpam ep wo i wuhsh muhkig t amjed. \v 19 Kush hab kaij idam, “Ha mashchamdam, Mosesbad atki an oꞌoha hegai chehanigaj g Jiosh mo hab chuꞌig: \q1 Matsh g am oidchkam wehngaj hegai mat wo muh pi ha aꞌalidagkch hemho wo wa bei g hohnigaj g e‑wehnagbad. \q1 Tsh g ha‑aꞌaliga hab masma wo e kuint mat d wo aꞌalidajk hegai mat muh. \rq Deuteronomy 25:5 \rq* \m \v 20 Pegih, k am hu hebai wewaꞌak d e‑wepngam. Kut g si geꞌechu hema hohnt g uwi k pi ab hu ha aꞌaligat k muh. \v 21 Kut g am oidchkam nawojij hahawa ep bei g hohnigaj k hab waꞌap pi ab hu ha aꞌalidt k hab waꞌap muh. Kut ihda g oidchkam hab waꞌap hohnt k hab waꞌap muh pi ab hu ha aꞌalidtk. \v 22 Kut hegam haꞌi hab waꞌap wehsijj i hohntahim k hab waꞌap koi pi ab hu ha aꞌalidtk. K am hu i hebai, t haha wabsh muh hab wa ehp ihda uwi. \v 23 Pegih, am g hig t‑ahgid mas hedai d wo hohnigkad ihda matp ep wo e chegito g koꞌi no pi wehsijj hohnigkahim.” \p \v 24 Kush hab kaij g Jesus ab ha wui, “Pi am ap chegito nam pi pi shaꞌi mahch g Jiosh haꞌichu ahga ch ep pi shaꞌi mahch mo heꞌes i gewkdag. \v 25 Woho at ab uhpam wo i ha wuwhas g koꞌi. T wabshaba hahawa pi wo hohontad hab masma mo g anghil pi hohont. \v 26 Mosesbad atki an oꞌoha mash wa g Jiosh am e chehgid wui heg hekaj shaꞌi mash meihid ch pi meitto. Sh hab kaij g Jiosh: \q1 Ahni ani d ha‑Jioshga hegam Abraham ch Isaac k ch Jacob. \rq Exodus 3:6 \rq* \m Neh, id o hab kaij g Jiosh chum as heki hu koi, no pi am e wehm ha nuhkud ch ab uhpam wo i ha wuwhas muhkig amjed. \v 27 Pi amt wabsh woho wo i huhug am i koꞌok matp g Jiosh d em‑Jioshga. K heg hekaj pi shaꞌi woho hegai mam ahpim hab chum elid.” Neh, bash kaij g Jesus. \s1 Mash haschu d si geꞌe chehanig \r An g neid g Matthew 22:34-40; Luke 10:25-28 \p \v 28 Kush am hema kehk g chehanig ha mashchamdam ch am ha kaiham. K eda tasho mo s‑ap hab ha ahg g Jesus. Neh, tsh hab i e ah mat ab hig epai haꞌichu wo kakke, ash hab kaij, “Shahchu o d si baꞌiwechkim geꞌe chehanigaj g Jiosh?” \v 29-30 Kush hab kaij g Jesus, “Si geꞌe chehanig o d ihda: \q1 Ab g wo si tatchuad g e‑kownalig Jiosh wehs e‑ihbdagkaj ch id am wo chehgidch wehs e‑doakagkaj ch wehs e‑chegitoikaj ch wehs e‑gewkdagkaj. \q1 Id g ab wo si kaihamad ahpim mam d chum hemajkamgaj no pi pi hema ep d em‑Jioshga. \rq Deuteronomy 6:5 \rq* \m Neh, id o d si geꞌe chehanig. \v 31 K id hab waꞌap d si geꞌe chehanig ch hab chuꞌig: \q1 Ab g wo si ha tatchuad g hemajkam hab masma mam has i masma ab hejel si e tatchua. \rq Leviticus 19:18 \rq* \m Idam gohk o d si geꞌe chehanig.” \p \v 32 Kush hab kaij ihda, “S‑ap ap hab kaij, t‑mashchamdam. M o wa woho mo g Jiosh si s‑wohom d Jiosh ch pi an hu hema ehp. \v 33 Kutt hemho wa ab wo si tatchuad g Jiosh wehs t‑ihbdagkaj ch id am wo chehgidch wehs t‑chegitoikaj ch wehs t‑gewkdagkaj ch ab wo si ha tatchuad g hemajkam mach has masma ab hejel si t‑tatchua. Idam gohk o baꞌich d i si haꞌichu mo hegai chehanig matt g haꞌichu t‑shoiga wo muꞌa k am wo iagchul Jiosh wui k haꞌichu si t‑eniga wo i dagito am Jiosh wui.” \p \v 34 Kutsh am i kah g Jesus mo s‑ap hab kaij k hab epai ahg, “Pi apki shaꞌi mehk ab Jiosh kownaltalig amjed.” Kutsh amjed hahawa pi hedai shaꞌi nako mas ab hu haꞌichu ep wo kakke. \s1 Haꞌichu kakkei ab amjed g Jiosh si Kehsha \r An g neid g Matthew 22:41-46; Luke 20:41-44 \p \v 35 Kush am ha mashcham g Jesus geꞌe cheopi ch ed ch hab kaij, “Am g wo oidahim mas hedai d wo Jiosh si Kehshak. Chehanig em‑mashchamdam o em‑mashcham matsh heg d wo amjedkamk hegai t‑kownaligbad mash hab chehgig David. \v 36 Kush wa eda g Davidbad hab aꞌaga ‘ni‑kownalig’ ch hab kaij g gewkdajkaj g Hekia S‑apꞌekam Gewkdag: \q1 Bo Kaij g Jiosh ab ni‑kownalig wui, In g dahiwua s‑apkojed ni‑hugid an. \q1 Kunt wo ha gewito g m‑obga mat ab wabsh wo m‑wechok. \rq Psalm 110:1 \rq* \m \v 37 Neh, namt hig s‑ap wo ah mat has masma d wo Davidbad amjedkamk ihda mash d kownaligaj?” \p Sh muꞌijj ab kaiham ch si s‑ap e tahtk ch kah mo haschu ha mashcham. \s1 Mamtsh pi hab wabsh wo s‑e junimk mam d s‑apꞌekam \r An g neid g Matthew 23:1-36; Luke 20:45-47 \p \v 38-39 Sh hab kaij g Jesus, “Hegam mo d chehanig em‑mashchamdam o am si s‑apko dadhaiwup mam am e hehemapad ch si s‑kehg e enigadad ch an oiopo no pi si tatchua mamt ab wo si has ha elidad. S‑e g wo nenꞌoidad mamt pi hab wo masmak. \v 40 Chum as si chew e hoꞌigeꞌidahun am em‑tahgio ch eda haꞌichu s‑aꞌagi ha wohppoꞌid hegam mo d heheꞌejel wihpkam. T g Jiosh baꞌich i s‑koꞌokam wo ha namkid heg hekaj pi ap ha‑chuꞌijig no pi wabsh pehegia e hoꞌigeꞌidahun.” \s1 Hejel wiꞌikam uwi mahkigdag \r An g neid g Luke 21:1-4 \p \v 41 Kutsh am dahiwua g Jesus miabidch g geꞌe cheopi. K ab e toꞌaw hegai lial mo hekaj e nuhkud g cheopi. Sh g Jesus am ha neid hegam mo am toꞌaw. Kush g s‑kakais shaꞌi si mumuꞌi am toꞌaw. \p \v 42 Tsh am hema jiwia g hejel wiꞌikam oks k am hi wa al toa g gohk s‑wepegchu. \v 43-44 Sh g Jesus am ha ahgid g e‑chuhchai, “Nehꞌe, hegam mo haꞌichu s‑edgid o hi wa baꞌich i mumuꞌi am toꞌaw. T wabshaba ihda al oks baꞌich i si haꞌichu hab juh nat pi am al toa wehs hegai mo haschu al i edgid.” \c 13 \s1 Matsh wo i e wua g Tutuligo geꞌe ha‑cheopi \r An g neid g Matthew 24:1-2; Luke 21:5-6 \p \v 1 Kutsh gam hu hahawa i wuwha idam Jesus ab amjed g geꞌe cheopi. Kush idam hema hab kaij, “Nehꞌe, t‑mashchamdam, shoꞌo waꞌi si geꞌeged hohodaikaj in kihtas g geꞌe cheopi ch si s‑kehg hab mahs.” \p \v 2 Kush hab kaij g Jesus, “Heuꞌu, nt wabshaba si shel wo em‑ahgi mo e aihim mat wehs wo i e shul ihda.” \s1 Matsh g geꞌe kudutalig wo i wuhsh \r An g neid g Matthew 24:3-14; Luke 21:7-19 \p \v 3 Tsh amjed gam hu hejelko hihi wehmaj g Jesus k ab i chehchsh Olive Uꞌus Kawulk t ab k ab dadhaiwua geꞌe cheopi wui. Kutsh idam Peter ch James ch John ch Andrew ab i hihi Jesus wui k hab ahg, \v 4 “Am g hig t‑ahgid mas hekid am hab wo i e juh hegai map am t‑ahgid. Kut haschu d wo chehgidak matt heg ab wo s‑mahchk moki e aihim.” \p \v 5 Kush am ha ahgid g Jesus, “Mt wo si s‑e nenꞌoidad mat pi hedai wo em‑iattogi. \v 6 Muꞌi at an wo i wuwha aꞌahidag oidam k ni‑wepo wo e chehcheg hab kaijch mo d Jiosh si Kehsha. Kut muꞌijj ab wo s‑ha wohoch. \v 7-8 T g nahnko mahs hemajkam ch jejewed ab aꞌai wo i e checheggia. Mt wabshaba pi wo e totods. Hemho at hab wo wa e juh hab masma. K wabshaba pi hab d ahga mat e ai mat wo kuhgit. An at muꞌikpa wo uꞌugij g jewed. T g bihugig an ep wo gei muꞌikpa. Id at d wabsh wo shohshonajk g shoꞌigdag nat pi baꞌich wo i geꞌeda. \s1 Mamtsh wo ha shoꞌigch g Jesus wohochuddam \r An g neid g Matthew 10:17-22; 24:9-14; Luke 21:12-19 \p \v 9 “Kumt wo s‑e nenꞌeidad namt pi wo em‑uꞌu k wo em‑lodait k am ep wo em‑uꞌapa kokownal ha wui heg hekaj mam ab ni‑hiwig. Mt wabshaba am wabsh wo ha ahgi g haꞌichu ni‑ahga. \v 10 T an wehsko wo i e ahgahi ihda s‑kehg haꞌichu ahgaj g Jiosh mat koi wo kuhgit g jewed. \v 11 Pi g has wo shaꞌi e tahkkad mams has wo chei mat hekid wo em‑uꞌapa k wo em‑lodai. Hekia S‑apꞌekam Gewkdag at ab wo i em‑ahgi mamt has wo chei. \p \v 12 “Hahaꞌichu at wo em‑kokda. Kut ab ha wui wo em‑gagda chum hems g em‑wepnag o g em‑jehj o g em‑aꞌaliga. \v 13 Muꞌi hemajkam at wo s‑em‑kehꞌidad nam pi ab ni‑hiwig. Kumt wo sha e nakog k wo gahi wuwha g e‑shoꞌigdag. T g Jiosh ab wo i em‑wahpki e‑kihdag ed.” \s1 Matsh wo e uamhu g Tutuligo geꞌe ha‑cheopi \r An g neid g Matthew 24:15-28; Luke 21:20-24 \p \v 14 Kush hab ep kaij g Jesus, “Am g wo amichud mamt haschu in wo neꞌokchul Hegai kelibad Jiosh haꞌichu i tashogiddam Daniel at an oꞌoha mat g em‑obga am wo i kei g s‑uam haꞌichu ged hu si eda g geꞌe cheopi. Kut hemho wa am haha wo ahhio dohdaꞌag wui hegam mat ia wo haꞌichugk Judea jewed ch ed. \v 15-16 Kut pi hedai am hu wo shaꞌi chum i wah e‑kih ed k am wo haꞌichu ui, chum as hems imhab wo waꞌi oimmedad e‑kih wehgaj o am wo chikpanad oidag ch ed. \v 17 S‑ta at ehbidam wo mahsk am ha wehhejed hegam mat wo chuꞌuchum mahmadk ch hegam mat wabsh wo kia woꞌok g ali. \p \v 18 “Mt ab wo tahnid g Jiosh mat pi eda hab wo e juh ihda s‑hehpichꞌed. \v 19 Baꞌich at d wo i si geꞌe shoꞌigdagk mo pi hekid g hemajkam shaꞌi neid ch pi hekid hab masma ep wo nei. \v 20 Pi at hedai wo e nako mas am gahi wo wuhsh matp tash wo hih. T g Jiosh heg hekaj wo i shopolkai am ha wehhejed g e‑hemajkamga. \p \v 21 “Pi g wo shaꞌi ha wohochud matp hema hab wo sha chei mo am hebai haꞌichug g Jiosh si Kehsha. \v 22 Muꞌi at in wo i wuwhag k hab wo chei mo d ni‑ahni, Jiosh si Kehsha, o d Jiosh haꞌichu i tashogiddam k am hab wo wuad g si s‑hasig haꞌichu mat hekaj wo i chum ha wanchshul g Jiosh hemajkamga matp wo e nako. \v 23 Ni wabshaba am heki hu em‑ahgid ihda mamt heg hekaj wo s‑e nenꞌeidad.” \s1 Matsh ep wo jiwia g Jiosh alidag \r An g neid g Matthew 24:29-31; Luke 21:25-28 \p \v 24 Sh hab ep kaij, “T am wabsh wo i chum kuhgit hegai jewed shuhdgim shoꞌigdag. \q1 Kut g tash tonlig wo huhug. \q1 T g mashad ep pi wo ha ton. \q1 \v 25 T g dahm kahchim wo ugij. \q1 T g huhuꞌu wo i shul. \rq Isaiah 13:10; 34:4 \rq* \m \v 26 Kunt ab hahawa si s‑masma wo i hud chewagi ch ed ab Jiosh kihdag amjed ahni Jiosh si Kehsha. T am wo e maskogi g ni‑gewkdag. \v 27 Kunt wo ha cheha g ni‑anghiliga mat ab wehs wo i ha hemapai hegam mant am i ha chuhcha mat wo e doꞌibia. T am wo hihi imhab siꞌal tahgio ch imhab juhpin tahgio ch imhab huduni tahgio k ch imhab wakolim tahgio k wo i ha hemapai. \s1 Mamtsh has masma wo s‑amich g jiwhiadaj \r An g neid g Matthew 24:32-35; Luke 21:29-33 \p \v 28 “Nt wo haꞌichu em‑mashcha heg hekaj suhna uhs. Mt wo s‑mahchk mo g toniabkam e aihim mamt wo nei mat ab wo i iꞌiwgi. \v 29 Pegih, mt hab waꞌap wo s‑mahchk mo e aihim mat wehs wo kuhgit mamt wo nei mat hab wo e juh hegai mani em‑ahgid. \v 30 Nt wo si shel em‑ahgi mat d wabsh wo kia dodakamk hegam mat wo nei ihda mani em‑ahgid mat hekid wehs wo kuhgit. \v 31 Neh, wehs at gam hu hab wo i e juh ihda Jiosh nahtoi mam in neid. T wabshaba g ni‑neꞌoki pi hekid gam hu hab wo i e juh.” \s1 Mash pi hedai s‑ap mahch mas hekid ep wo jiwia g Jiosh alidag \r An g neid g Matthew 24:36-44 \p \v 32 Kush hab ep kaij, “Heg o waꞌi s‑mahch ni‑ohg Jiosh mant hekid ep wo jiwia. Pi o hedai ep s‑mahch, chum hems g anghil nih ahni mani d hi wa chum alidaj. \v 33 Kumt wo si s‑e nenꞌeidad ch ab wo neidachugad nam pi pi mahch mas hekid wo i k ihda. \v 34 K hab sha masma am em‑wehhejed matp hems hema wo ha hiwigi g e‑kihdag g e‑pionag k wo ha cheha mat has wo masmak hehemako k g kihjeg nuhkuddam ep wo cheha mat wo si s‑e nenꞌeidad k gam hu hahawa mehk jewed wui wo hih. T idam chum hekid wo s‑e nenꞌeidad no pi pi mahch mas hekid ep wo jiwia. \v 35-36 Pegih, mt ahpim hab wa masma wo s‑e nenꞌeidad. Pi o ta machima am em‑wehhejed mas hebai hab wo i e juh g tash an aꞌai jejewed dahm mant hekid wo i uhpam jiwia. \v 37 Kuni wehs hab s‑ha ahgidamk mani haschu hab em‑ahg mat hab waꞌap wo s‑e nenꞌeidad.” \c 14 \s1 Mamtsh am i apꞌech mamtsh wo mua g Jesus \r An g neid g Matthew 26:1-5; Luke 22:1-2; John 11:45-53 \p \v 1 K eda gohk tash am wiꞌis matt wo wuhshad g t‑shohshon ha‑doꞌibiadag. Kush idam uꞌugchu papal ch chehanig t‑mashchamdam am chum e nakog mas has huꞌi masma s‑aꞌagim wo bei g Jesus k wo mua, \v 2 ash am wabsh aꞌai e ahgid, “Hi wa pi am hu heg eda mat ia wo e hemapadch g hemajkam id hekaj piast. T wo am hu e babgachud k wo t‑cheggia.” \s1 Mamtsh ab toꞌi g Jesus g s‑ap uhw shuhdagikaj \r An g neid g Matthew 26:6-13; John 12:1-8 \p \v 3 Tsh am hu hebai am dada hegam Jesus Bethany t am. K am hema d kihkam mo hab chehgig Simon ch wa chum mumku heg hekaj mo g chuhkugaj wabsh muhkhim. Id atsh ab i ha waid k ha gegos. Sh am dadhak ch e gegosid. Tsh ab haha wabsh hema i wah g uwi g si s‑namkig s‑ap uhw shuhdagi waꞌigchugch am al s‑toa hodai haꞌa ch ed. K hab e aꞌaga ‘spikenard’ ihda shuhdagi. Kutsh am si hai g al haꞌa k an wehs iawua Jesus moꞌo dahm. \p \v 4 Kutsh haꞌi babgat am i neidok matsh has e juh k s‑juꞌujpij e wehm neneok ch ash hab kaij, “T wabsh heki e wua ihda s‑namkig haꞌichu. \v 5 Eda atp huꞌi chum waik siant pihsh wo nam sha e gagdak. T heg wo e hekaj ha wehhejed g shoꞌigkam.” Neh, bash kaij ch si s‑kehꞌid g uwi. \p \v 6 Kush oi wa hab ha ahg g Jesus, “Pi g am wo shaꞌi kehꞌid ihda uwi. Si at s‑kehg haꞌichu hab juh am ni‑wehhejed. \v 7 Chum o hekid ia em‑shahgid g shoꞌigkam. Kumt wabsh chum hekid wo i ha wehmt. Kunt ahni hi pi tash ia hu wo em‑shahgidk. \v 8 T ihda uwi hab juh mat haschu i e nako mat am heki hu s‑ap juh ni‑chuhkug g ni‑muhkig wehhejed. \v 9 Nt wo si shel em‑ahgi mat am wo e ahgahid mat haschu has ni‑juni mat hebai wo i e ahgahid g s‑kehg haꞌichu ahgaj g Jiosh.” \s1 Matsh g Judas am apꞌech m atsh wo gagda g Jesus \r An g neid g Matthew 26:14-16; Luke 22:3-6 \p \v 10 Kutsh am ha hekaj ha dagito g Judas Iscariot k gam hu hih uꞌugchu papal ha wui hab ahgk matsh hegam ha wui wo gagda g Jesus. \v 11 Sh am si s‑hohhoꞌid ch kah idam mash has i kaij, ash ab si ahgid matsh wo namkid. Kutsh am hahawa si i e nako g Judas matsh hebai wo s‑apꞌek. Kutsh ab ha wui wo gagda. \s1 Matsh am i e ai g ha‑shohshonbad ha doꞌibiadag gegosig \r An g neid g Matthew 26:17-25; Luke 22:7-14, 21-23; John 13:21-30 \p \v 12 T am hahawa s‑ap i e ai hegai t‑shohshonbad ha‑doꞌibiadag piast. K id eda pi e koꞌa hegai pahn mo jewajidas. K d wehpeg tash mat eda wo e kokda g kahwal mahmad. Sh g Jesus chuhchai ab wui hab kaij, “Bahp hab elid matt am wo huh g ha‑doꞌibiadag gegosig?” \p \v 13 Kutsh am hahawa gohk hab ha ah, “Am amt wo hihi Jerusalem wui. T ab hema wo himad g cheoj ch wo waꞌigchugad ab haꞌa t ab. \v 14 Kumt am wo i oi. T am hu hebai wo him k am wo i wah hema kih ed. Kumt hab wo chei ab kihkam wui, ‘Neh, s‑mahchimk o g t‑mashchamdam mas an hebai i ha wiꞌis matt wo wuhshad g t‑shohshon ha‑doꞌibiadag.’ \v 15 Kut am wo hema em‑chehgi g kih. T id gan hu ha‑kih dahm hab wo chuꞌigk ch wo geꞌejk ch am wo apchudask. Kumt an haꞌab wo i apꞌech g t‑gegosig.” \p \v 16 Kutsh wa woho am hihi idam gohk k ged hu dada kihhim ch ed. Tsh wa woho s‑ap am hab e juh mash has i ha ahg. Kutsh am i apꞌech g gegosig. \p \v 17 Tsh am i hud. Tsh am hahawa dada hegam Jesus k am hu dadhaiwua k e gegosid. \v 18 Sh hab haha wabsh kaij g Jesus, “M ant wo si shel em‑ahgi mat oi am hab wo e juh mamt hema wo ni‑gagda ahpim mam ab si ni‑wecho e mashcham.” \p \v 19 Kutsh wehsijj pi ap e taht k gan hu hab i cheꞌiatahi, “Ih, hi wa pi ahni.” \p \v 20 Kush hab kaij g Jesus, “Heg at hab wo juh mat hedai am ni‑wehm wo wakch g chemait hidod ch ed. \v 21 Bant masma wo ni‑muhkid mo has masma heki hu oꞌohanas Jiosh oꞌohana ed mat g si Kehshaj wo e muhkid. T wabshaba wo si s‑koꞌokam e namkid hegai mat wo ni‑gagda. Baꞌich at wo i chum s‑apꞌek heg wehhejed mat hems wabsh pi wo chum mahsi.” \s1 Matsh g Jesus am i shonwuich g mihshmda chemait hugi \r An g neid g Matthew 26:26-30; Luke 22:15-20; 1 Corinthians 11:23-25 \p \v 22 Sh am wabsh kia e gegosid. Tsh g Jesus am bei g chemait k ab hoꞌigeꞌel g Jiosh k am hahawa i hahain k an i ha mah k hab kaij, “Oi g wo huhgi ihda. Do ni‑honshpadag.” \p \v 23 Tsh am hahawa bei g tahsa k ab ep hoꞌigeꞌel g Jiosh k ab ha mah. Kutsh wehsijj ab ih. \v 24 Kush hab ha ahg, “Do ni‑ehꞌed ihda nawait. Id ani hab ahgch hab kaij mant wo ni‑muhkid am em‑wehhejed. T g ni‑ehꞌed wo e iawua. T g Jiosh heg hekaj am hab wo juh hegai mo wa hab kaij matsh hab wo em‑juni. \v 25 Ia o i s‑apꞌe. Kunt pi hekid em‑wehm hab ep wo juh ihda k wabshaba em‑wehm wo si s‑hehgigk Jiosh kihdag ed.” \p \v 26 Neh, kutsh am hahawa kuhgit am hema ahgk g mihshmda neꞌi k am i wuwhag k gam hu hihi Olive Uꞌus Kawulk wui. \s1 Matsh g Jesus am ah mat g Peter wo pi mahch k ah \r An g neid g Matthew 26:31-35; Luke 22:31-34; John 13:36-38 \p \v 27 Kush hab ha ahg g Jesus, “An o oꞌohanas mo hab kaij g Jiosh: \q1 Nt wo hiwigi mamt wo mua g kahwal ha nuhkuddam. \q1 T g kahwal wabsh aꞌai wo wohp. \rq Zechariah 13:7 \rq* \m Neh, id o d haꞌichu wepogida ahga ch hab d ahga mamt wehsijj wabsh wo ni‑dagito k gam hu aꞌai wo wohp mant hekid wo ni‑muhkid. \v 28 Kunt wabshaba ep wo ni‑chegito k gam hu wo hih Galilee wui. Mt am haꞌab wo ni‑nei.” \p \v 29 Kush g Peter hab kaij, “Ahni ant hi pi hekid wo shaꞌi m‑dagito, chum as wehsijj wo m‑dagito idam.” \p \v 30 Sh hab kaij g Jesus ab wui, “Nt wo si shel m‑ahgi mat koi gokko wo kuhu g chuchul id i chuhug ab, kupt eda heki hu waikko hab wo waꞌi chei map pi shaꞌi ni‑mahch.” \p \v 31 Kutsh am wa si e gewkai g Peter, ash hab si kaij, “Pi ant hekid hab wo shaꞌi chei manis pi m‑mahch, chum anis wo ni‑muhkid m‑wehm.” Kush wehsijj hab waꞌap kaij. \s1 Matsh g Jesus pi ap e taht k am e hoꞌigeꞌidahu Gethsemane t am \r An g neid g Matthew 26:36-46; Luke 22:39-46 \p \v 32 Kutsh ged hu dada heg ab oidag mo hab e aꞌaga Gethsemane. Sh pi am hu ha wehmaj g Judas Iscariot. Kush hab ha ahg g Jesus, “Ia g hu wo i dadhak. Nt ahni am baꞌich wo i him k wo ni‑hoꞌigeꞌidahu.” \v 33 Bash kaij ch am ha uꞌuk g Peter ch James ch John. Tsh idam gam hu oi. \p Kush s‑masma si pi ap e tahtk g Jesus ch si e kudut \v 34 ch hab kaij ab ha wui, “Ab at wabsh i si ni‑shuhd g pi ap tahhadkam ch s‑ni‑mukima tahhadchud. Ia g wabsh wo dadk ch wo haꞌichu si nenashanad.” \p Kutsh am dadhaiwua. \v 35-36 Tsh g Jesus gam hu hahawa him k am i gei jewedo k hab kaij ab Jiosh wui, “Ni‑ohg, wehs haꞌichu o pi shaꞌi hasig am m‑wehhejed. Pt wo e nako mapt im hu hab wo i juh hegai si s‑koꞌok shoꞌigdag mo ab ni‑wui him. Kuni eda tatchua mat ahpi g m‑tatchui hab wo e juh.” \p \v 37 Tsh am hahawa uhpam ep jiwia ha wui hegam waik. Kush am kohksh. Sh hab kaij ab wui g Peter, “Simon, pi aptki shaꞌi e nako maps am hu i hemako ohla ab wo s‑nenashank,” \v 38 ch ab wehs ha wui hab kaij, “Si g wo haꞌichu nenashanad ch ab wo tai g Jiosh g gewkdag mamt pi am hu wo shul pi apꞌekam ch ed. Chum am hi wa g s‑apꞌekam hab elid ch eda pi e nakog.” \p \v 39 Bash kaij ch amjed gam hu hahawa ep him k heg hab kaij ab Jiosh wui matsh wehpeg \v 40 ch am hahawa uhpam ep jiwia ha wui. Kush ep si kohksh ch pi shaꞌi nenashani ch pi shaꞌi mahch mas has wo chei ab wui. \p \v 41 Ash d i waikkokam, tsh am ep jiwia ha wui. Kush ep si kohksh. Kush hab kaij, “Kumtki ep kohk k e uhꞌulinihogid. T eda e ai mamt ni‑gagda k am wo i ni‑dagito ha wui g pi apꞌekam hemajkam ahni Jiosh si Kehsha. \v 42 Oi g wo wahpamigi. Tt wo hihi. Neh, ia at hu jiwia hegai mat ni‑gagda.” \s1 Mamtsh an bei g Jesus \r An g neid g Matthew 26:47-56; Luke 22:47-53; John 18:3-12 \p \v 43 Sh am wabsh kia neok. Tsh am jiwia g Judas. Kush shaꞌi si muꞌijj am wehmaj haꞌijj g iꞌis‑papayo uhꞌukch ch haꞌijj g uꞌus. Idam atsh g uꞌugchu papal ch chehanig t‑mashchamdam ch geꞌeged am ha cheha matsh am wo hihim k wo bei. \p \v 44 Kush eda g Judas heki hu ha ahgid idam mo am wehmaj matsh ab wo chintad g Jesus kahmaj ab. Tsh hab masma wo s‑mahchk mat hedai an wo bei. \v 45 Tsh am wabsh i chum jiwia g Judas k wabsh shel i hih ab Jesus wui k hab kaij, “Ni‑mashchamdam.” Neh, bash kaij ch ab chintad. \p \v 46 Tsh ab haꞌi hihim k an bei g Jesus k gan hu si s‑wihnam uꞌukch. \v 47 Kutsh hema hegam chuhchaij am i wuhshad g e‑ispahyo k ab si gehg g neholigaj g uhgchu pahl k an si hikuch g nahkaj. \p \v 48-49 Sh g Jesus hab ha ahg idam hemajkam, “Wehs tashkaj ani am dahiwup ch ha mashcham geꞌe cheopi t am. Kumt pi an hu ni‑be k wabshaba hahawa ia dada an uhꞌukch g iꞌis‑papayo ch uꞌus mamt wo ni‑bei. Pegih, bat wa masma an heki hu oꞌoha g kekelibad Jiosh haꞌichu i tashogiddam mant hab masma wo ni‑behij mat g pi ap hemajkam.” Neh, bash kaij g Jesus. \p \v 50 Kutsh am hahawa wehsijj wabsh i dagito hegam chuhchaij k gam hu si aꞌai wohp. \p \v 51 Sh an hema oidahim g Jesus ch d wabsh wechij oꞌodham ch heg waꞌi sawanokaj e hobinodch. Kutsh an chum bei g shondal. \v 52 Tsh am wabsh i dagito g e‑sawano k gam hu si meh ab wabsh i s‑dahpkch. \s1 Mamtsh am uꞌapa g Jesus ha wui g e jehnigiddam \r An g neid g Matthew 26:57-68; Luke 22:54-55, 63-71; John 18:13-14, 19-24 \p \v 53 Kumtsh am i bei g Jesus heg kih wui uhgchu pahl. Kush eda am e hemapdahim g uꞌugchu papal ch geꞌeged ch chehanig t‑mashchamdam. \p \v 54 Sh g Peter ga hu wabsh mehkjed ha oid ch am i wah kolhai ch ed. Sh am ge nahdch g shondal. Kush am ha wehm e huhkalid g Peter. \p \v 55 Kush eda idam e jehnigiddam am i chum haꞌichu gahg mat ab wo abch g Jesus mat heg hekaj wo mua. \v 56 Muꞌijj ash ab haꞌichu chum abchud mash pi shaꞌi woho ch oi wa pi shaꞌi e wepo haꞌichu ahg. \p \v 57 Kutsh am hahawa haꞌi gegokiwua k hab kaij, \v 58 “Kah ach mo hab kaij. ‘Nt wo padch ihda geꞌe cheopi mat g oꞌodham hab juh k hema ep wo nahto waik tash ab mat pi d wo oꞌodham nahtoik.’ ” \v 59 Kush idam hab waꞌap pi shaꞌi e wepot g haꞌichu ha‑ahga. \p \v 60 Kutsh g si uhgchu pahl am i kekiwua ha shahgid k ab kakke g Jesus, “Napt pi am hu has wo shaꞌi chei id amjed mo haschu ab m‑abchud idam?” \p \v 61 Kush oi wa pi am hu has shaꞌi ha kaij g Jesus. \p Kutsh ab ep si kakke, “Nap hab e elid map ahpi d Jiosh alidag matp am t‑dahm wo e kei?” \p \v 62 Kush hab kaij g Jesus, “Dani ahni. T g Jiosh am wo e chehgi mo ab si has ni‑elid an s‑apkojed e‑hugid an ni‑dahshk e‑kownal daikud ed. T ab wo i e ai mant ab wo i hud chewagi ch ed k am ep wo jiwia jewed dahm. Kumt wehsijj wo s‑mai mani d Jiosh si Kehsha.” \p \v 63 Kutsh g uhgchu pahl ab si wantsh g e‑eniga hab elidch mo pi ap neok k hab kaij, “Pi ach hedai ep shaꞌi tatchua mas am wo ah g chuꞌijigaj. \v 64 Am am wa kah g pi kehg neꞌokij. Shahm i elid?” \p Kush wehsijj hab kaij matsh ab moht g chuꞌijig am hugkam mat hemho wa wo e muhkid. \p \v 65 Kutsh haꞌijj ab si siswuimad g Jesus. Mtsh ab hahawa si maꞌishk wuh g wuhpuij k ab si shonikkash ch hab ahg, “Am g hig t‑ahgid mas hedai ab m‑shonikka.” Tsh g shondal am hahawa be k ab si s‑kapnim shonikkash. \s1 Matsh g Peter pi mahch k e ah g Jesus \r An g neid g Matthew 26:69-75; Luke 22:56-62; John 18:15-18, 25-27 \p \v 66 Sh eda g Peter am daha kih bahsho. Kutsh am hema jiwia g uwi piongaj g uhgchu pahl. \v 67 Sh am daha g Peter ch e huhkalid. Tsh id ab si i neid k hab kaij, “Ahpi ap ep wehmaj hegai Jesus.” \p \v 68 Kutsh pi mahch k e ah g Peter hab kaijch, “Pi ani shaꞌi mahch ch pi amichud maps haschu hab ahg,” neh, k gam hu ha hekaj hih mash am haꞌi gegok kolhai kihjeg t ab. Kush eda kuhu g keli chuchul. \p \v 69 Tsh am ep cheh g Peter hegai ha‑pionag k hab kaij am ha wui hegam mash an gegok, “Id o d ep hema hegam Jesus.” \v 70 Kutsh ep pi e edagi g Peter. \p Kutsh shaꞌi haꞌas, sh hegam mash an gegok hab ep kaij ab wui, “Pi g shaꞌi pi e edgid. Dapki woho hema hegam Jesus napki pi ahpi hab waꞌap d Galilee t am oꞌodham.” \p \v 71 Kutsh g Peter am ha hekaj si ha ahgi, “Pi ani shaꞌi mahch ihda oꞌodham mam an aꞌaga. T g Jiosh wo si ni‑jehkaꞌich mantp em‑iattogid.” \p \v 72 Kutsh am ha hekaj gokko kuhu g keli chuchul. Tsh g Peter am wabsh si i chegito mash wa hab kaij g Jesus, “Koi at gokko wo kuhu g chuchul kupt eda heki hu waikko hab wo chei map pi shaꞌi ni‑mahch.” Tsh wabsh wohoꞌi pi ap e taht k s‑jupij shoak. \c 15 \s1 Mamtsh am i bei g Jesus geꞌe kownal wui \r An g neid g Matthew 27:1-2, 11-14; Luke 23:1-5; John 18:28-38 \p \v 1 Tsh am wabsh i chum mahsi. Tsh am ep e nam hegam uꞌugchu papal ch geꞌeged ch chehanig t‑mashchamdam mo d e jehnigiddam k atsh am i mamche mat has hahawa ep wo e juh. Tsh am i kuhgit g ha‑namki. Kutsh am si maniadad g Jesus nohnhoi k gam hu be k am uꞌapa heg wui mo d kownal ch hab chehgig Pilate ab abchudch mo chum e kownalchud. \p \v 2 Kush ihda Pilate ab kakke g Jesus, “No wa woho mapsh hab chum e elid map d ha‑kownalig idam Tutuligo hemajkam?” \p Sh hab kaij g Jesus, “Dani ahni.” \p \v 3 Sh g uꞌugchu papal muꞌi haꞌichu ab abchud. Sh pi am hu has shaꞌi kaij g Jesus. \p \v 4 Sh g Pilate ab ep kakke, “Neh, muꞌi haꞌichu o ab m‑abchud. Napt pi am hu has wo shaꞌi chei ab amjed?” \p \v 5 Kush ep pi am hu has shaꞌi ha kaij g Jesus. Tsh g Pilate si has i e taht heg hekaj. \s1 Mamtsh ab mohtoꞌi g Jesus mat wo muh \r An g neid g Matthew 27:15-26; Luke 23:13-25; John 18:39–19:16 \p \v 6 K am hab e wua ahid ab id eda gegosig mo g kownal am hema i dadagitod g lihso am ha wehhejed g hemajkam. \v 7 Kush eda am haꞌi kuhpi g lilso matsh haꞌi ha kokda am i chum wushshadch g kownal. Sh hema hab chehgig idam Barabbas. \p \v 8 Kutsh g hemajkam ab i kakke g Pilate matsh am hab hig wo ha juni hegai mash chum hekid am hab ha wuijid. \p \v 9 Sh g Pilate ab ha kakke, “Pegih, nam hab elid mant id am wo i dagito am em‑wehhejed mash d em‑kownalig?” nash pi chum s‑dagitoimk g Jesus \v 10 ch hab ha elid mo d waꞌi idam uꞌugchu papal ch s‑hehgamk ch s‑muꞌamk. \p \v 11 Kutsh wabshaba g uꞌugchu papal am i ha cheha g hemajkam matsh hab wo chei matsh g Barabbas wo e dagito. Kutsh wa woho am hab e juh. \p \v 12 Kush hab ep kaij g Pilate, “Pegih, kunt has wo juh ihda oꞌodham mam hab aꞌaga mo d em‑kownalig?” \p \v 13 Kush si s‑kaidam hab kaij g hemajkam, “Muꞌani ab kots t ab!” \p \v 14 Kutsh hab chum chei g Pilate, “Haschu ahg? Shahchu at hig pi ap has juh?” \p Kush oi wa wabsh baꞌich i si s‑kaidam hab wabsh ge kaij muꞌikko, “Muꞌani! Muꞌani ab kots t ab.” \p \v 15 Kush g Pilate tatchua mat wo s‑hohhoꞌi g hemajkam ch atsh heg hekaj am i dagito g Barabbas am ha wui k am ha cheha g shondal mat am wo gewitta g Jesus. Kumtsh wa woho hab juh. Tsh am hahawa ha wui dagito matsh gam hu wo be k ab wo naggia kots t ab. \s1 Mash g shondal wabsh nahnko wua g Jesus \r An g neid g Matthew 27:27-31; John 19:2-3 \p \v 16 Kutsh gam hu hahawa i bei g shondal g Jesus kownal geꞌe kih am k am wehs ha wai g e‑wehm shondal. \v 17 Kutsh am i e hemapad k nahnko wua. Msh wa ab abchud mash chum e kownalchud. Pegih, tsh ab wahki g kownal eniga k ge hoꞌi gihkot k ab wahki moꞌoj ab. \v 18 Kush hab wabsh s‑ahgamk ch hab kaij, “Tash g d ha‑kownaligk g Tutuligo hemajkam.” \v 19 Tsh haꞌi an si gewitta moꞌoj an g uhskaj k ab siswuimad k ab wui i shul pehegia ab has elidch. \v 20 Kumtsh am i haꞌasa nahnkogid k am si wuahawua hegai kownal eniga k ab uhpam wahki g enigaj k gam hu hahawa i bei mat ab wo naggia kots t ab. \s1 Mamtsh ab naggia g Jesus kots t ab \r An g neid g Matthew 27:32-44; Luke 23:26-43; John 19:17-27 \p \v 21 D ab hema i ha nam g oꞌodham ch ab him Jerusalem wui ch ash hab chehgig Simon. Id ad an bei g shondal k ab kushwiotach hegai kots mamt ab ab wo naggia g Jesus. Ihda Simon ash ab d kihkam Cyrene kihhim t ab ch d ha‑ohg idam Alexander ch Rufus. \p \v 22 Kumd gam hu i bei g Jesus mam am ha nahngia. K hab e aꞌaga amai Golgotha mo id hab d ahga Koshwak. \v 23 Kumd am chum iꞌich g nawait ch kulani mat wo hehogih g s‑koꞌok. Kud pi shaꞌi ih g Jesus. \p \v 24 Kumd ab hahawa sisish kots t ab k am kei g kots. D am haꞌi e chichwi g shondal k wo nei mas hedai haschu wo bei g haꞌichu enigaj. \v 25 K eda ga hu i juhk madki heki hu e ai g humukt ohla mamd ab naggia kots t ab. \p \v 26 D an oꞌohanas g ha‑abchuda ab dahm mo ab i moꞌokch g Jesus ch hab chuꞌig, “Id o d ha‑Kownalig g Tutuligo Hemajkam.” \p \v 27 Kumd gohk ab ep ha nahngia kokots t ab gan hu aꞌai. Sh eda d s‑chu eꞌeskam idam. [ \v 28 Kum hab masma am chehgidch mam hab elid mo g Jesus hab waꞌap d pi ap hemajkam. Neh, heki o hu an oꞌohanas Jiosh oꞌohana ed mat id am hab wo e juh.] \p \v 29 D hegam mo am bihbimhim nahnko ahg ch hab ahg, “Naptsh woho wo i wua g geꞌe cheopi k am uhpam ep wo i kei waik tash ab? \v 30 Pegih, ab g hig i huduni kots t amjed k wo e doꞌibia maptp wo e nako.” \p \v 31 D g uꞌugchu papal ch chehanig t‑mashchamdam am hab waꞌap nahnko ahg hab kaijch ab aꞌai e wui, “Id atsh haꞌi ha doꞌibia k atki wabshaba pi wo e nako mas wo hejel e doꞌibia. \v 32 Nash hig pi woho d Jiosh si Kehsha ch d t‑kownalig? Pegih, tt ab wo s‑wohoch matp ab wo i huduni k wo e doꞌibia.” D hegam ehp mad ab wehmaj nahngia hab waꞌap nahnko ahg. \s1 Matsh muh g Jesus \r An g neid g Matthew 27:45-56; Luke 23:44-49; John 19:28-30 \p \v 33 D am i dahm juh. D wehsko gei g s‑chuhugam waik ohla ab. \v 34 D am i e ai g waik ohla. D si s‑kaidam hab kaij g Jesus, “Eloi, Eloi, lama sabaktani.” Id o hab d ahga, “Ni‑Jioshga, ni‑Jioshga, pt haschu ahgk wabsh ni‑dagito?” \p \v 35 D haꞌijj hab kaij hegam mad am gegok, “Nehꞌe, Elijabad o ab chum waid.” \p \v 36 Kud am hema med k an haꞌichu usko mad am wakch nawait ch ed k am uhgk i be k ab chum iꞌich g Jesus k hab chei, “Kia koi, tt hig wo nei mas ia wo jiwia g Elijabad k ab wo i huduni.” \p \v 37 Kud am si s‑kaidam haꞌichu hab ep chei g Jesus k am hahawa i muh. \p \v 38 Kutsh hegai s‑kowk ikus kuhpadag mash am s‑tadnim naggia ged hu si eda g geꞌe cheopi ab si shel e wantsh. \p \v 39 D hegai moki d shondal ha‑geꞌejig gahab kehk kots wui ch am kah g Jesus ch am neid mat has masma muh ch hab kaij, “Ihda oki si s‑wohom d alidaj g Jiosh.” \p \v 40 D ga hu sha mehkjed g uꞌuwi ab haꞌi neid mat haschu has e juh. Haꞌi idam o d Salome ch Mary Magdalene ch hegai Mary mo d ha‑jeꞌe idam James ch Joses. \v 41 Idam waik ash am wehmaj oiopohim g Jesus ch haꞌichukaj i wehmt mo eda gam hu oimmelhim Galilee chekshani ch ed. Kud muꞌi idam uꞌuwi am wehmaj ab i hihi g Jesus Jerusalem wui. \s1 Matsh ged hu e cheh g Jesus \r An g neid g Matthew 27:57-61; Luke 23:50-56; John 19:38-42 \p \v 42-43 D am haꞌichug hegai e jehnigiddam mo ab Arimathea t amjed ch hab chehgig Joseph. Id o si s‑ap d oꞌodham ch ab s‑neidamk g Jiosh kownaltalig. D eda e aihim mat wo i hud. Kuchd eda am chum t‑nakog matt baꞌich i tash wo chum t‑mihshmad. D heg hekaj am hih ihda Joseph k atsh ab tai g kownal g Jesus honshpadag. \p \v 44 Kush g Pilate hab kaij, “A nat wa s‑wohom heki hu i muh?” atsh am hahawa wai g shondal ha‑geꞌejig. \v 45 Sh id hab kaij mat heki hu muh. \p Kush hab hahawa ahg g Joseph mo am wa s‑ape mat am wo bei. \p \v 46 Kutsh g Joseph am him k am ha nolawt g si s‑kehg ikus k am ep jiwia. Kumd am wehhejed ab i huduni g Jesus honshpadag. K am mia hab chuꞌig g hihaꞌini ch ab heki hu cheotas hodai ch ed. Kumd am i be k ged hu heg eda cheh am i hobinodk heg hekaj s‑kehg ikus. Kumd ab hahawa kuh g geꞌe hodaikaj. \v 47 D g Mary Magdalene ch hegai Mary mo d ha‑jeꞌe g James ch Joses am wa neid mad hebai e cheh. \c 16 \s1 Matsh ab uhpam i wuhsh g Jesus muhkig t amjed \r An g neid g Matthew 28:1-8; Luke 24:1-12; John 20:1-10 \p \v 1 Kud am bij g shahwai machd eda t‑mihshmad. Kutsh am hahawa hihi g Salome ch Mary Magdalene ch hegai hema Mary k am ha nolawt g si s‑ap uhwchu matsh hekaj wo huhu g muhki. \p \v 2-3 Wabsh i siꞌalim mo e aihim g domig, tsh gam hu hihi idam hihaꞌini wui k am neneokhim ch hab kaij, “Kus hedai t‑wehhejed gam hu wo i nuꞌichkwua hegai hodai mat ab hekaj e kuh g cheo?” Tsh ab i chesh g tash matsh eda ged hu dada. \v 4 Tsh chum nei matsh heki hu in hu hab i e nuꞌichkwua. \v 5 Tsh am i wahp. Kush inhab hema dak ch hab sha mahs mo g wechij oꞌodham. Sh g enigaj wabsh si s‑toa. Kutsh si e totods g uꞌuwi. \p \v 6 Sh wabshaba hab ha ahg, “Pi g am wo shaꞌi e totodsid. M ani wa s‑mahch mam g Jesus chuhkug chum gahghim. Am g wo neid mo pi ia hu haꞌichug iia mat ia e woi. Uhpam at ep i wuhsh muhkig t amjed. \v 7 Kumt gam hu wo hihim k wo ha ahgi g chuhchaij, chum wa g Peter, mat uhpam e chegito k gam hu wo hih Galilee wui. Mt gm hu wo hihim k am haꞌab wo nei.” Neh, bash kaij g anghil. \p \v 8 Kutsh i wuwhag k gam hu uhpam wohp pi hedai shaꞌi ha ahgidch wohg oidch nash pi si e totodsid. \s1 Matsh g Jesus am i e chehgi Mary Magdalene wui \r An g neid g Matthew 28:9-10; John 20:11-18 \p \v 9 Pi atsh wa koi mahsi domig tash matsh eda e chegito g Jesus. Tsh ab i chesh g tash. Kutsh amjed am i e chehgi Mary Magdalene wui si wehpeg. Dash ihda matsh wa ab amjed i ha wuwhas g wewaꞌak jijawul. \v 10 Kutsh am hahawa ha wui hih g Mary hegam mash am wehmajkahim g Jesus. Sh eda am si pi ap e tahtk ch shoani idam. Kush hab ahg matki e chegito. \v 11 Sh wabshaba pi shaꞌi wohochud. \s1 Matsh g Jesus am i e chehgi gohkajj ha wui \r An g neid g Luke 24:13-35 \p \v 12 Sh am i dahm haꞌi gam hu hasko hihimad ch d gohk. Tsh g Jesus gawul masma am i e chehgi ha wui. \v 13 Kutsh idam am uhpam ep hihim k ged hu wehs ha ahgi g chuhchaij. Kush pi shaꞌi ha wohochud. \s1 Matsh g Jesus am i e chehgi hegam ha wui gamai hemako \r An g neid g Matthew 28:16-20; Luke 24:36-49; John 20:19-23; Acts 1:6-8 \p \v 14 Tsh am hahawa i e chehgi g Jesus hegam ha wui gamai hemako e‑chuhchai. Sh idam am e wehm e gegosid. Tsh am s‑ha kehꞌel nash ge ha wohochud hegam mash neid mo d doakam \v 15 ch hab hahawa ha ahg, “Am g wo aꞌai hihim k am wo i ha ahgidahi wehs hemajkam ihda s‑kehg haꞌichu ahgaj g Jiosh ab ni‑amjed. \v 16 Kut heg wo e doꞌibia matp hedai wo i s‑wohochud k wo e pahl wako. T wabshaba ab wo moht g pi ap e‑chuꞌijig k ab wo ai g pi ha huhugedam shoꞌigdag matp hedai pi ab hu wo wohoch. \v 17 T wo tashok mo hedai ab ni‑hiwig nant pi ab wo ha mah g gewkdag. Kut am wo i ha wuwhasidad g jijawul ni‑wehhejed ch ep wo neneokad g gawul kaidam neꞌokikaj mat pi hebai mai. \v 18 Kut pi has wo e juh matp wo ha taht g kohkꞌoi o atp wo ihꞌed g hialwui. Kut an wo ha taht g kokꞌodam. T wo doda.” \s1 Matsh g Jesus im hu hih dahm kahchim wui \r An g neid g Luke 24:50-53; Acts 1:9-11 \p \v 19 Kutsh am i haꞌas ha wehm neo g Jesus k am i dahm hahawa uhgk i e bei dahm kahchim wui k ga hu s‑apkojed dahiwua e‑ohg Jiosh hugid ab. \v 20 T idam gam hu aꞌai ha ahgidahi g hemajkam g s‑kehg haꞌichu ahgaj g Jiosh. Kut g Jiosh si s‑hasig haꞌichu hab ha juni mat hekaj wo s‑mahchk g hemajkam mo d wohokam g haꞌichu ha‑ahga. \s1 Id o d ep hegai matki heg hekaj chum e kuhgit g Mark oꞌohana \p [ (9) Kutsh am hihi g uꞌuwi k am ha ahgi idam Peter mat haschu kah. (10) Tsh heg i dahm g Jesus am hahawa ha cheha g e‑chuhchai mat gam hu wehsko wo i ahgahi g s‑kehg haꞌichu ahgaj mat g hemajkam ab wo s‑wohochud k wo e doꞌibia.]