\id MAT \h MATTHEW \toc1 Id ash d Matthew Oꞌohana ab Amjed g Jiosh Alidag \toc2 MATTHEW \toc3 Mat \mt1 Id ash d Matthew Oꞌohana ab Amjed g Jiosh Alidag \c 1 \s1 Mash hedai d si shohshonaj g Jesus \r An g neid g Luke 3:23-38 \p \v 1 Ia atsh mahsi g Jesus Christ jewed dahm k ab d amjedkamaj hegai t‑kekelibad ha‑kownalig mash hab chehgig David. Kush g Davidbad ab d amjedkamaj hegai mash d t‑shohshon ahchim Tutuligo ch hab chehgig Abraham. \p In ant wo oꞌoha g ha‑chechgig hegam mash d Jesus Christ shohshonbad. \p \v 2 Abraham atsh wa an alidt g Isaac. \q1 Tsh g Isaac an alidt g Jacob. \q1 Tsh g Jacob an ha aꞌalidt hegam Judah. \q1 \v 3 Tsh g Judah an ha aꞌalidt g Perez ch Zerah heg ab mash d Tamar. \q1 Tsh g Perez an alidt g Hezron. \q1 Tsh g Hezron an alidt g Ram. \q1 \v 4 Tsh g Ram an alidt g Amminadab. \q1 Tsh g Amminadab an alidt g Nahshon. \q1 Tsh g Nahshon an alidt g Salmon. \q1 \v 5 Tsh g Salmon an alidt g Boaz heg ab mash d Rahab. \q1 Tsh g Boaz an alidt g Obed heg ab mash d Ruth. \q1 Tsh Obed an alidt g Jesse. \q1 \v 6 Tsh g Jesse an alidt g David. \p David atsh an alidt g Solomon heg ab mash d chum hohnigaj g Uriah. \q1 \v 7 Tsh g Solomon an alidt g Rehoboam. \q1 Tsh g Rehoboam an alidt g Abijah. \q1 Tsh g Abijah an alidt g Asa. \q1 \v 8 Tsh g Asa an alidt g Jehoshaphat. \q1 Tsh g Jehoshaphat an alidt g Joram. \q1 Kush ihda Joram d shonaj g Uzziah. \q1 \v 9 Tsh g Uzziah an alidt g Jodam. \q1 Tsh g Jodam an alidt g Ahaz. \q1 Tsh g Ahaz an alidt g Hezekiah. \q1 \v 10 Tsh g Hezekiah an alidt g Manassah. \q1 Tsh g Manassah an alidt g Amos. \q1 Tsh g Amos an alidt g Josiah. \q1 \v 11 Kush ihda Josiah d ha‑shon hegam Jeconiah matsh eda gam hu hab i e juh g t‑shohshonbad Babylon kihhim wui. \b \q1 \v 12 Jeconiah atsh an hahawa alidt g Shealtiel. \q1 Tsh g Shealtiel an alidt g Zerubbabel. \q1 \v 13 Tsh g Zerubbabel an alidt g Abiud. \q1 Tsh g Abiud an alidt g Eliakim. \q1 Tsh g Eliakim an alidt g Azol. \q1 \v 14 Tsh g Azol an alidt g Zadok. \q1 Tsh g Zadok an alidt g Akim. \q1 Tsh g Akim an alidt g Eliud. \q1 \v 15 Tsh g Eliud an alidt g Eliazar. \q1 Tsh g Eliazar an alidt g Matthan. \q1 Tsh g Matthan an alidt g Jacob. \q1 \v 16 Tsh g Jacob an alidt g Joseph. \q1 Kush ihda Joseph d kunaj hegai mo d Jesus jeꞌe ch hab chehgig Mary. \q1 K ihda Jesus hab e aꞌaga Christ. \p \v 17 Pegih, nt gamai giꞌik an oꞌoha g ha‑chechgig hegam mo d e‑oꞌogbad am i amjed mash eda am oimmed g Abrahambad ch am hugkam mash eda am oimmed g Davidbad. Kunt hab waꞌap gamai giꞌik an oꞌoha g ha‑chechgig hegam mo d e‑oꞌogbad heg i amjed ch gam hu hugkam matsh eda gam hu hab i e juh g t‑shohshon Babylon wui. Kunt gamai giꞌik an oꞌoha g ha‑chechgig hegam mo d e‑oꞌogbad heg i amjed ch gam hu hugkam matsh ab mahsi hegai mo hab e aꞌaga Jiosh si Kehsha (Christ). \s1 Matsh mahsi g Jesus \r An g neid g Luke 2:1-7 \p \v 18 Ia ant wo oꞌoha matsh has e juh matsh eda mahsi g Jesus Christ. Am amtsh i apꞌech matsh idam Joseph ch Mary wo e hohont. Tsh am hahawa s‑e mai mat g ali wo bei. \v 19 K hab chuꞌig g chehanig mat chum pi wo ha bei g cheoj matp hab wo wa e juh. Kush g Joseph am wabsh si s‑ap oid g chehanig ch hekaj hab e elid mat pi wo be k wabshaba pi hedai wo ha ahgi. T hab pi wo si e el g Mary. \p \v 20 Sh am oidahim ihda g Joseph. Kutsh am haha wabsh ab wui i e chehgi g anghil am chehchkij ed k hab kaij, “Joseph map ab d Davidbad amjedkam, am g wabsh s‑ap e tahtk k wo bei g Mary mat d wo m‑wehm kihkamk. Hekia S‑apꞌekam Gewkdag at hab juh ihda ali mat g Mary wo bei. \v 21 Kut d wo cheojk. Kupt hab wo chehch Jesus mo hab d ahga ha‑Doꞌibiakam. Bat wo chehgigk nat pi wo ha doꞌibia g e‑hemajkamga ab ha‑chuꞌijig amjed.” Neh, bash kaij g anghil am Joseph wui. \p \v 22 Wehs atsh wa hab e juh ihda hab masma mash wa hab masma heki hu hab kaij g Jiosh. Kelibad Jiosh haꞌichu i tashogiddam atki an oꞌoha mash wa hab kaij: \q1 \v 23 Hema g si s‑ap chehia at wo bei g cheoj ali pi koi ab hu i miabidk g cheoj. \q1 Kumt hab wo aꞌagad Manuel mo hab d ahga Jiosh o t‑Wehmaj. \rq Isaiah 7:14 \rq* \p \v 24 Kutsh hekid am i nea g Joseph k atsh am ha hekaj hab e juh mash has i kaij g anghil ab wui matsh an bei g Mary. \v 25 Sh wabshaba pi am hu hab masma e wehm kih mo g e wehm kihkam am hugkam mat hekid ip bei g ali. Tsh g Joseph hab hahawa chehch Jesus. \c 2 \s1 Matsh am haꞌi dada hegam mo s‑chu aꞌamichud ab huhuꞌu t ab \p \v 1 Jesus atsh am mahsi Bethlehem kihhim t am am Judea chekshani ch ed. Sh wenog am hema d kownal Judea ch ed ch hab chehgig Herod. Tsh ab haꞌi hihi siꞌal tahgio amjed mash s‑chu aꞌamichud ab huhuꞌu t ab. K eda g Jerusalem d kownal daikud am t‑jewedga ed. Tsh am dada idam k am ha kakke g hahaꞌichu ch hab kaij, \v 2 “Bahꞌo haꞌichug hegai ali matki hemu mahsi matsh d wo ge ha‑kownaligk g Tutuligo. Am at dahiwua g huꞌu matt heg amjed s‑mai g mahsidaj. Kutt heg hekaj ab i hihi matt am hab wo juh g si has t‑elida ab wui.” \p \v 3 Kutsh si e kudu g kownal am i kahk. Tsh heg hekaj wehs g kihkam amai hab waꞌap e kudu. \v 4 Tsh g kownal am ha hekaj i ha hemapai g uꞌugchu papal ch chehanig t‑mashchamdam k ab ha kakke, “Bahtsh ab haꞌab wo mahsi hegai matsh g Jiosh d wo Kehshak mat d wo chum em‑kownaligk?” \p \v 5 Sh hab ahg, “Ab Bethlehem t ab id eda chekshani. Batki masma an hema oꞌoha g kelibad Jiosh haꞌichu i tashogiddam mo g Jiosh hab kaij: \q1 \v 6 Do al chum kihhim g Bethlehem. \q1 Kut eda am hema wo i wuhsh mat d wo ha‑kownaligk ch wo ha wanimedad g ni‑hemajkamga.” \rq Micah 5:2 \rq* \p \v 7 Tsh g Herod am s‑aꞌagim i ha wai hegam s‑chu aꞌamichuddam k ab ha amjed s‑mai matsh hekid ab i e mahsid hegai huꞌu. Tsh am ahgi. \v 8 Tsh g Herod am hahawa ha ahgi mat gam hu wo hihi Bethlehem wui hab ha ahgch, “Am g wo hihim k am wo si i gah hegai ali k hekid wo sha chehg k ia wo ni‑ahgi. Kunt ahni am hab waꞌap wo him k ab wo ihm mani ab has elid.” \p \v 9-10 Kutsh gam hu hahawa hihim k gam hu hebai i hihim. Tsh ab ep i e mahsid hegai huꞌu mash am wa heki hu neid. Kush si s‑hehegig am i neidok. Tsh heg am ha baꞌich him k am dahiwua heg dahm mash am dadha hegam Joseph. \v 11 Tsh am dada k am i wahp kih ch ed. Sh am woꞌo hegai ali. Kush g jeꞌej am wehmaj. Tsh idam s‑chu aꞌamichuddam am wui i shul g ali k am hab juh g ab si has e‑elida k am hahawa i ha wuwhas g s‑namkig haꞌichu k ab mah. Sh id d ohla ch hegai s‑ap uhwchu mo hekaj e iagchulid ch hegai mo hekaj e huhud g muhki. \p \v 12 Sh g Jiosh am ha ahgid am ha‑chehchki ed matsh pi am hu ep wo hihi Herod wui. Kutsh heg hekaj im hu wabsh hihi e‑jewedga wui am hema wohg ch ed. \s1 Mamtsh am chum mua g Jesus \p \v 13 Tsh ab hahawa i e chehgi g anghil Joseph wui am chehchkij ed k ash hab kaij, “Kownal Herod at am wo i gahghi ihda ali mat wo chum s‑muꞌam. Mt heg hekaj gam hu wo hihi Egypt jewed wui k am wo haꞌichugkad. Kunt am wo em‑ahgi mamt hekid ep wo i hihi.” \p \v 14 Kutsh am ha hekaj i wami g Joseph k am bei g ali ch jeꞌej k heg waꞌi s‑chuhugam hihi am Egypt wui \v 15 k am wa dadha. Id atki am hab e juh mat hekaj s‑ap hab wo e juh hegai matki heki hu waꞌi oꞌoha g kelibad Jiosh haꞌichu i tashogiddam. Bo chuꞌig g oꞌohanaj mash g Jiosh hab kaij: \q1 Am ant wo i wuhshad g ni‑alidag Egypt jewed amjed. \s1 Mamtsh g aꞌal am ha kokda \r An g neid g Hosea 11:11 \p \v 16 Pegih, tsh pi am hu ep i hihi Herod wui hegam s‑chu aꞌamichuddam mash wa am ha ahgid g Jiosh. Tsh heg hekaj bagat g Herod. Sh eda idam heki hu ahgid mo am hu d i gohk aꞌahidag mat wa am cheh hegai huꞌu. Kutsh heg hekaj ha cheha g e‑shondalig matsh wehs wo ha kokda g aꞌal wihpiop mash d gohk ahidkam ch am i wecho amai Bethlehem ch ed ch an i wehgaj. \v 17 Neh, id atsh wa hab e juh hab masma mash wa g Jiosh heki hu waꞌi hab kaij matsh hab masma hab wo e juh. Hegai kelibad Jiosh haꞌichu i tashogiddam mash hab chehgig Jeremiah atki an oꞌoha mash hab kaij g Jiosh: \q1 \v 18 Am ant wo kah g shoshaki Ramah ch ed. \q1 Rachelbad amjedkam at am wo shoanid g aꞌal ha wehhejed ch pi haꞌas wo shosha nat pi wehs wo e kokda. \rq Jeremiah 31:15 \rq* \s1 Matsh ab uhpam i hihi hegam Joseph Egypt amjed \p \v 19 Sh am dadha hegam Joseph g ali wehm Egypt jewed ch ed. Sh am hu hebai, tsh g Herod muh. \p Tsh am hahawa ep i e chehgi g anghil am chehchkij ed g Joseph k ash hab kaij, \v 20 “Muh at hegai mat chum s‑muꞌam g ali. Mt heg hekaj wo wahpamig k wo uhpam hihi am e‑jewedga wui.” \p \v 21 Kutsh am i wami g Joseph k am ha ui g ali ch jeꞌej k ep hihi am e‑jewedga wui. \p \v 22 K wabshaba g Herodbad alidag wenog am d kownal Judea ch ed ch hab chehgig Arkelaus. Tsh g Joseph am i s‑mai mo id d kownal k atsh sha s‑ehbeni mas am wo i dahiwua amai. Tsh g Jiosh am ep ahgi chehchkij ed matsh pi am hu ep wo hihi Judea wui. Tsh hekaj imhab haꞌab ep hihi Galilee chekshani wui \v 23 k am dadhaiwua Nazareth kihhim ch ed. Heki atki hu hema oꞌoha g kelibad Jiosh haꞌichu i tashogiddam mamt hab wo aꞌagad ihda “Nazareth t am oꞌodham.” \c 3 \s1 Mash haschu ahgachug g John am ha pahl wapkonch \r An g neid g Mark 1:1-8; Luke 3:1-18; John 1:19-28 \p \v 1 Tsh am hahawa jegko i wuhsh Judea chekshani ch ed ihda mash d John ch ha pahl wapkon g hemajkam. \v 2 John jehnigida ash hab chuꞌig, “Gam g hu wo s‑ohhod g pi ap e‑chegitoi. E o aihim mat in wo i wuhsh g Jiosh kownaltalig.” \p \v 3 Neh, id o hab ahg John hegai kelibad Jiosh haꞌichu i tashogiddam mash hab chehgig Isaiah mash eda hab kaij: \q1 Hema atsh gam hu jeg ed wo ha mihshmad g hemajkam hab kaijch: \q1 Neh, in atsh wo i wuhsh jewed dahm hegai mo d ge kownal wehs haꞌichu dahm. \q1 Kumt heg wehhejed wo i e nako. \rq Isaiah 40:3 \rq* \p \v 4 Sh ab e enigadadch g John g ka‑mihyo wopo ikuskaj ch ge hogi giwud ch heg waꞌi hekaj e gegosid kohktpul ch sitꞌol. \v 5 Kutsh ab wui i hihi g hemajkam miajed ch an i aꞌai wehskojed g Judea chekshani, chum hems ab Jerusalem t amjed. \v 6 Muꞌi ash am ahg g pi ap e‑chuꞌijig am i kahkch g John. Kush heg am ha pahl wapkon Jordan akimel ch ed. \p \v 7-9 Haꞌi atsh am dada hegam mo d Palasi ch hegam mo d Sajusi matsh wo nei ihda pahl wakona. Sh hab ha ahg g John, “Hah, ahpim mam pi ap chegitoidag, bamki e elid mamt wo e doꞌibia ab amjed g s‑koꞌok e‑namkidadag heg wabsh hekaj mam ab d Abrahambad amjedkam. Nt wabshaba wo em‑ahgi mamt pi woho wo e doꞌibia, heg hi wa mamt am wo e chehgi am hab junihidch g s‑apꞌekam mamt gam hu s‑ohhod g pi ap e‑chegitoi. Wehs hegam mat gam hu wo s‑ohhod g pi ap e‑chegitoi at d wo Jiosh hemajkamgak ch hekaj hab masma wo e kuint mo d Abrahambad amjedkam, chum wa g nahnko mahs hemajkam. \v 10 Kumt ahpim gam hu wo s‑e ohhod hab masma mat g pi kehg bahidkam uꞌus mamtp pi gam hu wo s‑ohhod g pi ap e‑chegitoi k pi am hu hab wo junihid g s‑apꞌekam.” \p \v 11 Kush hab ep kaij g John, “Pi g hab wo ni‑elid manis ahni d si haꞌichu. Ab at hema wo i wuhsh ni‑oidk k d wo si haꞌichuk. Ahni ani hi wa em‑pahl wapkon mamt eda gam hu wo s‑ohhod g pi ap e‑chegitoi. T wabshaba heg ab wo em‑mah g Hekia S‑apꞌekam Gewkdag k gam hu hab wo i juh g pi em‑apꞌekam hab sha masma mat g mehi wo mehi g shaꞌi. \v 12 Nam hig pi nehnichud g pilkan mamt g mohgaj gam hu wo i gawulkad k wo mehid k g pilkani ged hu wo i baꞌiha. Pegih, t hab waꞌap am aꞌai wo i ha gawulkai g hemajkam am lodaita ch ed ihda mani em‑ahgid k wo ha doꞌibia g s‑apꞌekam k g pi apꞌekam s‑koꞌokam wo ha namkid. T g ha‑namkidadag pi hekid wo huhug.” Neh, bash kaij g John. \r An g neid g Mark 1:9-11; Luke 3:21-22 \p \v 13 Jesus atsh ab hahawa i hih Galilee chekshani t amjed mo hebai d i kihkam k ab jiwia Jordan akimel t ab matsh wo e pahl wako. \v 14 Sh g John chum pi pahl wakonamk hab kaijch, “Nis haschu ahgk wo m‑pahl wako nap pi d hekia s‑apꞌekam? Ahpi apt wo chum ni‑pahl wako.” \p \v 15 Sh hab kaij g Jesus ab wui, “Bapt wo ni‑juh no pi g Jiosh hab d elida.” \p Tsh heg hekaj hab juh g John. \v 16 Tsh am haha wabsh i chum wuhsh g Jesus shuhdagi t amjed. Tsh g dahm kahchim gam i e kuhpiꞌo. Tsh ab i hud g Hekia S‑apꞌekam Gewkdag ab ab g Jesus hab sha masma mat g hohhi. \v 17 Sh ab neok g Jiosh ab dahm kahchim t amjed ch hab kaij, “Id o d si ni‑tatchuidch ni‑alidag ch am si ni‑tatchui oidch hab masma.” \c 4 \s1 Mash g ge Jiawul am chum s‑wuimk g Jesus pi apꞌekam ch ed \r An g neid g Mark 1:12-13; Luke 4:1-13 \p \v 1 Sh g Hekia S‑apꞌekam Gewkdag hab hahawa ahg g Jesus mat gam hu hejelko wo hih mo am d tohono jewed matsh wo e aꞌappe. Tsh heg hekaj gam hu hih g Jesus \v 2 k am haꞌichugkahim giꞌikko wehst‑mahm tash ab pi haꞌichu koꞌadch nash pi e hoꞌigeꞌidahun ab Jiosh wui. \p \v 3 Kutsh ab wui jiwia g jijawul ha‑geꞌejig am chum s‑wuimk pi apꞌekam ch ed k hab kaij, “Bap chum e elid map d Jiosh alidag. Pegih, ab g hig chehani idam hohodai mat wo e pahnch naptki pi bihugim.” \p \v 4 Kush hab kaij g Jesus, “Pi ant hab wo juh. An o hab chuꞌig Jiosh oꞌohana ed: \q1 Jiosh neꞌoki o baꞌich d i si s‑has haꞌichu mo hi g haꞌichu hugi. \q1 Kut g oꞌodham hemho ab wo wa s‑wohog elidad.” \rq Deuteronomy 8:3 \rq* \p \v 5 Kutsh g ge Jiawul am hahawa wuhpuij tahgio i mahsid g geꞌe cheopi. Heg o am kehk amai mo hab e aꞌaga Si Hekia S‑apꞌekam Kihhim ch d Jerusalem. \v 6 Kush hab ahg, “Maptp woho d wo Jiosh alidagk, pegih, am g i dahꞌi amjed mo gan hu si uhgk kihtas. No hig pi hab chuꞌig an Jiosh oꞌohana ed: \q1 Jiosh at ab wo ha cheha g muꞌi anghil mat wo m‑nuhkud. \q1 Kut an hu wo m‑uꞌukchid mapt nih g shaꞌi e‑tahtad ab hu wo shul hohodai t ab.” \rq Psalm 91:11 \rq* \p \v 7 Sh hab kaij g Jesus ab wui, “Pi ant wo pipꞌich g Jiosh. An o hab chuꞌig oꞌohanaj ed: \q1 Pi g wo shaꞌi pipꞌichudad g e‑kownalig Jiosh.” \rq Deuteronomy 6:16 \rq* \p \v 8 Kutsh am hahawa wuhpuij tahgio wehs i mahsid g kokownaltalig ch kaistalig jewed dahm \v 9 k ab wui hab kaij, “Wehs ant am wo m‑mah ihda maptp ab ni‑wui wo i gehsh k ab wo ni‑ihmad.” \p \v 10 Kush hab kaij g Jesus, “Gam g hu hihm, ahpi ge Jiawul. An o hab chuꞌig Jiosh oꞌohana ed: \q1 Heg amt waꞌi Jiosh ab wui wo i gehsh k ab wo ihmad ch heg ab wo waꞌi s‑wohog elidad.” \rq Deuteronomy 6:13 \rq* \p \v 11 Kutsh wa woho gam hu hih g ge Jiawul. Tsh g anghil ab wui hihi g Jesus k am i wehmt. \s1 Matsh g Jesus am i himch g e‑chikpan Galilee chekshani ch ed \r An g neid g Mark 1:14-15; Luke 4:14-15 \p \v 12 Am hu hebai amtsh am kuh hegai John mo am wa ha pahl wapkon. Kutsh am i kah g Jesus mamtsh kuh k atsh gam hu hahawa hih Galilee chekshani wui \v 13 k am jiwia Nazareth t ab. K am hema ep d kihhim mo d Capernaum ch an hugidaj an g Galilee kahchki. Kutsh am i dahiwua g Jesus. \v 14 Neh, heki atki hu waꞌi oꞌoha g Isaiabad matsh id am hab wo e juh. K hegai oꞌohanaj hab chuꞌig: \q1 \v 15 Si haꞌichu at am hab wo e juh Galilee ch ed. \q1 Ihda chekshani o an hab chuꞌig kahchki hugid an ch am huduni tahgio amjed g Jordan akimel. \q1 K an kihdag hegam mo d Zebulonbad amjedkam ch hegam mo d Naphtalibad amjedkam ch hegam ehp mo d gawul mahs hemajkam. \q1 \v 16 Bo sha mahs mo am dadha s‑chuhugam k ed no ge mahch g Jiosh. \q1 K g muhkig ab ha wui him. \q1 T wabshaba wo nei mat am haꞌichu wo i wuhshani k hab wo sha masmak mo g si geꞌe tonlig. \rq Isaiah 9:1-2 \rq* \m Neh, bash wa kaij g Isaiabad. \p \v 17 Kutsh wa woho am i wuhsh g Jesus k am i ahgahi g haꞌichu e‑ahga hab kaijch, “Gam g hu wo s‑ohhod g pi ap e‑chegitoi. E o aihim mat in wo i wuhsh g Jiosh kownaltalig.” \s1 Matsh g Jesus ab haꞌi ha wai g waptopi ha uꞌudam mat wo wehmajk \r An g neid g Mark 1:16-20; Luke 5:1-11 \p \v 18 Sh an him g Jesus Galilee kahchki hugid an. Kush am haꞌi oiopo g waptopi ha uꞌudam ch am wuhpa g chuagia shuhdagi ch ed ch hekaj am ha uꞌu g waptopi. Hema ash d Simon ch hab hahawa e chechcheg Peter. Kush hema d wehngaj ch hab chehgig Andrew. \p Jesus atsh am i ha nei idam \v 19 k hab ha ahg, “Ab g wo i ni‑oid k wo ni‑wehmajkad. Kunt ahni wo em‑mashcha mamt g hemajkam wo i ha wanchkwua am s‑apꞌekam wui.” \p \v 20 Kutsh am ha hekaj wabsh i dagito g e‑chikpan k am i oi. \p \v 21 Tsh am shaꞌi hihi haꞌas huꞌi. Tsh g Jesus am i ha nei idam James ch John. Idam o hab waꞌap d e‑wepngam ch ash am chikpan g e‑ohg wehm wahlko ch ed ch am apꞌechud g e‑chuagia. Tsh g Jesus ab ha wai mat am wo wehmajk. \v 22 Kutsh am ha hekaj wabsh i dagito g e‑ohg ch e‑chikpan k am i oi g Jesus. \s1 Mash gam hu ha mihshmdahim g Jesus Galilee chekshani ch ed \r An g neid g Luke 6:17-19 \p \v 23 Kush idam am hahawa hahasko oiopo Galilee chekshani ch ed. Kush g Jesus am ha mashcham g hemajkam ha‑chechopi ed ch am ha ahgidahim g s‑kehg haꞌichu ahgaj g Jiosh ab amjed g kownaltaligaj ch am ep ha dodajid g nahnko mahs kokꞌodam. \v 24 Tsh an wehsko i kaida g haꞌichu ahga ab amjed am Syria jewed ch ed mo heg eda g Galilee d chekshani. Tsh g hemajkam heg hekaj wehs ab ha uꞌapa wui hegam mo nahnko masma kokꞌo ch hegam mo haꞌichukaj e kudut ch hegam mo g jijawul an uꞌukch g ha‑chegitoidag ch hegam mo s‑ha chuhugchud ch hegam mo pi himdag. Tsh g Jesus wehs ha dodaj. \p \v 25 Kutsh g hemajkam wehskojed i hihim k am oid g Jesus. Idam ash haꞌi d Galilee t am oꞌodham ch haꞌi ab amjed mo hab e aꞌaga Wehst‑mahm Kihhim ch haꞌi ab Jerusalem t amjed ch an wehskojed g Judea chekshani k ch haꞌi ga hu aigojed g Jordan akimel. \c 5 \s1 Mash haschu am ha mashcham g Jesus kawulk t an \p \v 1 Tsh am i ha nei g Jesus idam muꞌi hemajkam k ab i chesh kawulk t ab mat ab ha wui wo neo. Kutsh an wehgaj i e hemapai hegam mash ab si wecho e mashcham. \v 2 Tsh g Jesus am i ha mashcha. \s1 Matsh wo chum si s‑ap e tahtkk g e doꞌibiakam \r An g neid g Luke 6:20-23 \p Kush id d mashchamdaj: \q1 \v 3 Mt wo chum si s‑ap e tahtkkad ahpim mam ab e shoꞌigchud Jiosh wui. \q1 Do em‑wehhejedkam g Jiosh kownaltalig. \q1 \v 4 Mt wo chum si s‑ap e tahtkkad ahpim mam hemuch pi ap e tahtk ab amjed g pi apꞌekam. \q1 Jiosh at ab wo em‑mah g s‑ap tahhadkam. \q1 \v 5 Mt wo chum si s‑ap e tahtkkad ahpim mam ab wabsh i e shoꞌigchudch. \q1 Wehs at ab wo em‑mah g Jiosh hegai mo an oꞌohanas mo ab em‑makiog am jewed dahm. \q1 \v 6 Mt wo chum si s‑ap e tahtkkad ahpim mam am si e gahgid mamt d wo s‑apꞌekamk. \q1 Bat wo em‑juh g Jiosh mamt d wo si hekia s‑apꞌekamk. \q1 \v 7 Mt wo chum si s‑ap e tahtkkad ahpim mam s‑ha hoꞌigeꞌid g hemajkam. \q1 Jiosh at hab waꞌap wo s‑em‑hoꞌigeꞌidad. \q1 \v 8 Mt wo chum si s‑ap e tahtkkad ahpim mamt gam hu s‑ohhod g pi ap e‑chegitoi. \q1 Am o hiwgidas mamt ab wo neidad g Jiosh. \q1 \v 9 Mt wo chum si s‑ap e tahtkkad ahpim mam am ha dodolimachud g hemajkam. \q1 Mt wo s‑em‑mahchk mam d aꞌaligaj g Jiosh. \q1 \v 10 Mt wo em‑shoꞌigch ahpim mamt hab wo junihid g Jiosh tatchui. \q1 K wabshaba d em‑wehhejedkam g Jiosh kownaltalig. \q1 Kumt heg hekaj wo si s‑ap e tahtkkad. \q1 \v 11 Mt wo s‑koꞌokam has em‑ahgad ch wo em‑shoꞌigchudad ch nahnko masma hab wo wuad g iattogig ab em‑ab nam pi ab s‑ni‑wohochud. \q1 Kumt wabsh wo si s‑ap e tahtkkad \q1 \v 12 ch wo si s‑hehgigk no pi geꞌe haꞌichu ab em‑makiog g Jiosh. \q1 Heg at wa oidk am hihi g kekelibad Jiosh haꞌichu i tashogiddam. \s1 On ch tonlig \r An g neid g Mark 9:50; Luke 14:34-35 \p \v 13 “Neh, s‑mahch am mat pi wo e padch g chuhkug mamtp wo si onmad. Pegih, mt hab wa masma haꞌichu wehhejed wo s‑kehgajk am ha shahgid hegam mo pi mahch g Jiosh. Jiosh at gam hu hab wo i em‑juh mamtp pi haꞌichu wehhejed wo s‑kehgajk hab masma mamt hab wo juh g on matp wo kahko. \p \v 14 “Ahpim mam ab si ni‑hiwig amt wehs wo ha tonolidad g hemajkam. Heg o wa wepo mam d tonlig am ha wehhejed. Pi g am wo ehstokch hegai mamt haschu hab wo junidad g Jiosh. Neh, no hig pi woho mat pi ap wo e ehsto g kihhim matp am wo dahmkad g tohnk. \v 15 T g lahmpa hab waꞌap pi wo e ehsto haꞌichu wecho. Mt an wo dai mat hebai wo em‑tonolidad. \v 16 Pegih, mt ahpim pi wo ehsto g s‑em‑apꞌekam k wabsh wo ha hiwgidad g hemajkam mat wo nei. Kut hekaj ab wo si has elidad g em‑ohg Jiosh. \s1 Mash g Jesus am baꞌich haꞌichu ha mashcham ab amjed g ha‑chehanig \p \v 17 “Pi ant hab ahgk ia jiwia jewed dahm manis gam hu hab wabsh wo i juh hegai chehanig ch mashchamadag matsh wa g kekelibad Jiosh haꞌichu i tashogiddam ab bei Jiosh t amjed. Heg eda o an oꞌohanas mant has wo masmak ch has wo ni‑juh k wo nahto g ni‑chikpan. \v 18 Nt wo si shel em‑ahgi mat pi hekid gam hu hab wo i e juh g Jiosh chehanig. Wehs at s‑ap wo e nahto hegai mo an oꞌohanas mat koi wo huhug g dahm kahchim ch jewed kahchim, chum hems g si al chuꞌuchum haꞌichu. \v 19 Kut d wabsh wo pi haꞌichuk am Jiosh nena ed hegai mat hedai pi am hu wo wohog elidad g Jiosh chehanig ch wo ha mashcha haꞌijj ehp mat hab waꞌap pi ab hu wo wohog elidad. Kut heg d wo si haꞌichuk am Jiosh nena ed mat hedai ab wo wohog elidad g Jiosh chehanig ch wo ha mashcha haꞌijj ehp mat ab wo wohog elidad. \v 20 Bo e elid g chehanig em‑mashchamdam ch Palasi mo s‑ap oid g Jiosh chehanig. Nt wabshaba wo em‑ahgi mamt hemho wa ha baꞌich i s‑ap wo oidad mamtp am s‑wahpkim Jiosh kihdag ed. \s1 Mash ha mashcham ab amjed g bagatalig \p \v 21 “S‑mahch am mo hab chuꞌig g heki hu chehanig mamt pi wo ha mua g hemajkam. Kut hemho wa wo e lodai matp hedai wo sha ha mua. \v 22 Kunt ahni am baꞌich hab wo i ah mamt am wa hugkam ab wo moht g chuꞌijig mo g ha muꞌakam mamt chum hems wabsh wo bagat ab hema i wui k hab wo ah mo d wabsh pad haꞌichu. Ab o em‑wui him mat g Jiosh wo em‑lodai heg hekaj k gam hu wo i em‑wua Jiawul kih ed. \p \v 23 “Am g wo haꞌasa e hoꞌigeꞌidahun mamtp wo s‑chegito mamt hema i pi ap dohdda. Pi at ab hu wo em‑kaiha g Jiosh. \v 24 Wehpeg amt am wo i e apꞌech heg wui mamt pi ap dohdda k am haha wo e‑hoꞌigeꞌidahu. \v 25-26 Mtp hems wo em‑lodai mamtp pi am hu s‑hohtam wo i e apꞌech. Kumt wo e kuhpach am hugkam mamt wehs wo namkid wehhejed mamt has i juh. Baꞌich at wo i s‑apꞌek mamt wehpeg hejel am wo i e apꞌech aꞌai e wui. \s1 Mattsh pi wo ha ehs g ha‑wehm kihkam \p \v 27 “S‑mahch am mo hab chuꞌig g heki hu chehanig mamt pi wo ha ehs g ha‑wehm kihkam. \v 28 Kunt ahni am baꞌich hab wo i ah mo heg wa wepo mamt ha ehs mamtp am wabsh wehmaj wo s‑woꞌiwuim hegai mo pi d em‑wehm kihkam. \v 29 Kut d wo em‑wuikamk mamt gam hu wo i e wua Jiawul kih ed. Baꞌich at wo i s‑apꞌek mamt chum hems wo heb hu wua g e‑nendag. \v 30 Do em‑wuikam mamt am hu wo i e wua Jiawul kih ed chum ams haschu pi apꞌekam hab wo juh. K baꞌich i s‑apꞌe mamt chum hems wo heb hu wua g e‑nowi. \s1 Mattsh pi wo chum s‑ohhod g t‑wehm kihkam \r An g neid g Matthew 19:9; Mark 10:11-12; Luke 16:18 \p \v 31 “S‑mahch am mo hab chuꞌig g heki hu chehanig mamt hemho wa am wo i wuhshad g ohhoda tapial e‑hohnig wehhejed mamtp wo s‑ohhod. \v 32 Nt wabshaba am wo em‑ahgi mat d wo pi apꞌekamk mamt wo s‑ohhod, heg hi wa mamt wo s‑mai am i chum hohntk mat heki hu ha wehm woꞌiwua. Kut d wo pi apꞌekamk mat g em‑ohhoda hema ep wo kunt. Id at d wo em‑chuꞌijigk mamtp wo s‑ohhod. Kut hegai mat wo hohnt hab waꞌap wo juh g pi apꞌekam. \s1 Mattsh pi wo ha iattogidad \p \v 33 “S‑mahch am mo hab chuꞌig g heki hu chehanig mamt pi wo ha iattogidad ch hemho am hab wo wa juh mam haschu ha ahgid ch chehcheg g Jiosh. \v 34 Nt wabshaba am wo em‑ahgi mamt hemho am hab wo wa juh g e‑neꞌoki. Pi o apꞌe mams wabsh chum haschu wehhejed wo gewkaj g e‑neꞌoki. Neh, am am wabsh pehegia gewkaj g e‑neꞌoki am chehchegch g dahm kahchim. K eda g dahm kahchim d Jiosh kihdag. K hab wa masma mamtp hems g Jiosh am chehch. \v 35 Kum am ep chehcheg g jewed. K eda heg d Jiosh nahtoi ch heg wa wepo mo d keishpakudaj. Kum am ep chehcheg g Jerusalem. K eda heg d kihhimaj g Jiosh. \v 36 E‑moꞌo am hab waꞌap aꞌaga hab kaijch mamt wo moht g chuꞌijig mamtp pi hab wo juh g e‑neꞌoki. T eda g Jiosh wo waꞌi e nako mat wo em‑mohtoꞌi g chuꞌijig. Id o wehs hab masma mamtp hems am chehch g Jiosh. \v 37 Neh, bamt wo chum juh g e‑neꞌoki, chum ams pi wo gewkaj am chehchegch g Jiosh. T d wabsh wo ge Jiawul amjedkamk mamtp wo ha iattogi. \s1 Mattsh pi wo t‑agwuim \r An g neid g Luke 6:29-30 \p \v 38 “S‑mahch am mo hab chuꞌig g heki hu chehanig mamt wo ha lodai mat hedai s‑koꞌokam has em‑juh. T ab wui hab epai wo e juh mat has i em‑juh. \v 39 Nt wabshaba am wo em‑ahgi mamt pi wo shaꞌi e agwuim. Tp hems hema ab wo em‑shonihi em‑kahm ab. Pegih, mt wabsh wo hiwigi mat ab ep wo em‑shonihi. \v 40 Kumt baꞌich haꞌichu ab wo mah hegai matp hedai wo em‑lodai haꞌichu s‑em‑wohppoꞌidamch. \v 41 Kumt gam hu wo si baꞌiwich mam haschu chikpan em‑mohtoꞌid wabsh s‑ap e tahtkch. \v 42 Pi g wo shaꞌi daꞌid matp haschu i tatchua g shoꞌigkam. \s1 Mattsh ab wo si tatchuad g t‑obga \r An g neid g Luke 6:27-28, 32-36 \p \v 43 “S‑mahch am mo e ahgachug mamt ab wo si ha tatchuad g e‑naipijju ch wo s‑ha kehꞌidad g e‑obga. \v 44-47 Nt wabshaba am wo em‑ahgi mamt pi hegam waꞌi ab wo si ha tatchuad e‑naipijju. Chum o hems g pi ap hemajkam ab si ha tatchua g e‑naipijju ch wabshaba pi heg hekaj wo e doꞌibia. Neh, ahpim amt chum hems g e‑obga wo si ha tatchuad ch am ha wehhejed wo e hoꞌigeꞌidahunad Jiosh wui. Jiosh o chum hems g pi ap hemajkam ab si ha tatchua ch ab ha mahk g tash tonlig ch juhki. Kumt ahpim hab wo chum masmak mo g Jiosh nam pi d aꞌaligaj. \v 48 Em‑ohg Jiosh o d si hekia s‑apꞌekam. Pegih, mt ahpim hab waꞌap d wo si hekia s‑apꞌekamk.” \c 6 \s1 Mattsh pi wo t‑chehgidam matt haschu s‑apꞌekam hab wo juh \p \v 1 Kush hab ep kaij g Jesus, “Am g wo s‑e nenꞌoidad mamt pi am hu hab wabsh wo wuad g haꞌichu s‑apꞌekam hab ahgk mat g hemajkam wo neidad mam haschu am hab junihim. Jiosh at pi ab hu wo em‑mah g s‑kehg mahkigdag mamtp hab masma wabsh wo s‑e chehgidam. \p \v 2 “Pi g wo s‑e chehgidamk mamt hekid wo i ha wehmt g shoꞌigkam. Hegam mo s‑e chehgidamk mo i ha wehmt o am hab wua em‑namki ed ch an kahya ch ed. K g hemajkam ab si has ha elid. Neh, id o d ha‑namkidadag. Nt wo si shel em‑ahgi mat g Jiosh pi ab hu has wo ha el. \v 3 Ahpim amt wabsh s‑aꞌagi wo i ha wehmtad g shoꞌigkam mat pi hedai wo s‑mahchk. \v 4 T g em‑ohg Jiosh wo em‑neid k ab wo si has em‑elidad. \s1 Hoꞌigeꞌidahuna mashchamadag \r An g neid g Luke 11:2-4 \p \v 5 “Pi g wo s‑e chehgidamk mamt hekid wo e hoꞌigeꞌidahu. Hegam mo s‑e chehgidamk at wo gegokiwua k wo e hoꞌigeꞌidahu am em‑namki ed ch an kahya ch ed. Kut wehsijj wo ha neid k ab wo si has ha elidad. Neh, id o d ha namkidadag. Nt wo si shel em‑ahgi mat g Jiosh pi ab hu has wo ha elidad. \v 6 Ahpim amt am wo i wahp e‑kih ed k ab wo si i kuh g kihjeg k am wabsh hejelko wo e hoꞌigeꞌidahu Jiosh wui. Kut heg wo waꞌi em‑neidad ch ab wo has em‑elidad. \p \v 7 “Hegam mo pi mahch g Jiosh o am wabsh muꞌikko e dahm hab haꞌichu chechꞌe hab elidch mat hab waꞌi masma wo ha kah g Jiosh. Mt wabshaba ahpim pi hab masma hab wo e junihid. \v 8 Jiosh o d em‑ohg ch heki hu s‑mahch mam haschu i tatchua mam wa chum koi ab hu tahni haꞌichu. \v 9 Bamt masma am wo e hoꞌigeꞌidahunad: \q1 T‑ohg Jiosh, an ap kihdag dahm kahchim ch ed. \q1 Kuch ab si has m‑elid ch si haꞌichuchud g m‑chehgig. \q1 \v 10 Ab ach m‑tahni mapt wo i geꞌedaj g e‑kownaltalig ia t‑shahgid mat g m‑tatchui am hab wo e junihid ia jewed dahm hab masma mo an hab e wua m‑kihdag ed. \q1 \v 11 Ab g i s‑t‑hoꞌigeꞌid k ab wo t‑mahkad g haꞌichu hugi wehs tashkaj. \q1 \v 12 Gam g hu hab i juhni g pi ap t‑chuꞌijig hab masma mach gam hu pi chechegitod g ha‑chuꞌijig hegam mat hedai pi ap has chuꞌi ab t‑wui. \q1 \v 13 Pi g am hiwgid g Jiawul mas am wo t‑shul pi apꞌekam ch ed. \q1 [Ahpi ap d kownal wehs haꞌichu dahm ch wehs edgid g gewkdag. \q1 Kutt ab wo si has m‑elidad chum hekid.] \p \v 14 Neh, bamt masma am wo e hoꞌigeꞌidahunad Jiosh wui wabsh pi chegitok g pi ap ha‑chuꞌijig. T g Jiosh gam hu hab wo i juh g pi ap em‑chuꞌijig. \v 15 T wabshaba g em‑chuꞌijig pi gam hab wo i e juh mamtp pi wo pi chegito g ha‑chuꞌijig. \s1 Mamtsh hebaichujj wo dagito g e‑gegosig mamt wo si e hoꞌigeꞌidahu \p \v 16 “Pi g wo s‑e chehgidamk mam pi ap e tahtk mamt hekid heꞌekkio pi wo e gegos e hoꞌigeꞌidahunch. Hegam mat wo s‑e chehgidam at wo nei g e‑namkidadag mat g hemajkam ab wo si has ha el. Nt wabshaba wo si shel em‑ahgi mat g Jiosh pi ab hu has wo ha el. \v 17 Am g wo wakon g e‑wuhiosha k ab wo si i gaswua g e‑moꞌo. \v 18 T hab pi wo mahchk g hemajkam ab i em‑neidk mam pi e gegosid. T heg wo waꞌi s‑mahchk em‑ohg Jiosh ch ab wo si has em‑elidad. \s1 T‑kaisdag an Jiosh kihdag ed \r An g neid g Luke 12:33-34 \p \v 19 “Pi g an hu wo e toꞌidahid g s‑kaisdag id dahm jewed. Tp hems wabsh wo padt o atp hems hema wo em‑ehs. \v 20 Mt wabshaba wo hekaj g e‑kaisdag am Jiosh wehhejed. T heg wo wa wepok mam heg an e toꞌidahim Jiosh kihdag ed. T pi hekid wo padt. Kut pi hedai wo em‑ehs. \v 21 Kumt am wo s‑hihimim no pi g em‑tatchuidag am ulinig mo hebai haꞌichug mam haschu hab i elid mo d em‑kaisdag. \s1 Mash t‑tonlidch g t‑amichudadag \r An g neid g Luke 11:34-36 \p \v 22 “Em‑wuhpui at s‑ap am wo i wahki g tonlig matp wo s‑mamsk \v 23 k wabshaba pi am hu wo i wahki matp pi wo mamsk. Kum heg hekaj s‑ap nuhkud. Pegih, wahm amt wo si s‑ap nuhkudad g haꞌichu e‑amichudadag mat heg s‑ap am wo i wahki g wohokam. Dat wo si geꞌe s‑chuhugamk em‑wehhejed matp pi wo apꞌek g em‑amichudadag. \s1 Matt pi ab hu haꞌichu t‑eniga ab wo si pihk t‑elidad \r An g neid g Luke 16:13; 12:22-31 \p \v 24 “Pi at hedai wo e nako mas ha wepo hab masma ab wo ha neidad g gohk e‑aꞌamo. Hemho wa atp hems hema baꞌich wo i s‑wohog elidad. Em‑kaisdag o heg wa wepo mo d em‑ahmo mamtp heg hekaj baꞌich wo i pihk e elidad mam hi g Jiosh. \p \v 25 “Neh, nt heg hekaj hab wo em‑ah mamt pi wabsh wo i e kudutad heg hekaj mams haschukaj wo e gegos o mams haschukaj wo e enigadad. Jiosh at ab em‑mah g em‑doakag, pegih, k ab hab waꞌap wo em‑mah mamt haschukaj wo e dagioꞌidad. \v 26 An g wo i ha neid hegam uꞌuwhig mo an nenꞌe. Idam o pi haꞌichu eꞌeshad ch pi od g haꞌichu esha ch pi gan hu e toꞌidahim g haꞌichu bahidag. K wabshaba g em‑ohg Jiosh ha nuhkud. Kum eda ahpim baꞌich d i si haꞌichu mo g uꞌuwhig. \v 27 Pi amt wo e nako mams am baꞌich wo i himch g e‑aꞌahidagga, chum ams hems wo si e kudutad am chegitokch. \p \v 28 “Pi g am wo si e kudutad ab amjed mams haschu ab wo enigat. An g wo i neidad g haꞌichu heosig m an wehsko chuhch. Heg o wa wepo mo si s‑kehg e enigadadch ch eda pi haꞌichu shaꞌi shohshom. \v 29 Solomonbad o pi hab masma s‑kehg e enigadadch, chum as d si s‑kais kownal. \v 30 Neh, haꞌichu wuhshanig o wabsh al heꞌekia tash an hab chuꞌig. K eda g Jiosh si s‑kehg an wuhshad. Kum ahpim baꞌich d i haꞌichu am wehhejed. Kut woho ab wo em‑enigadad. Pegih, mt heg hekaj ab wabsh wo si hiwgad \v 31 ch pi am hu wo e kudutad ab amjed mams hebai wo bei g e‑gegosig o g e‑wehschuga. \v 32 Hegam mo pi mahch g Jiosh o id am wa si oid. M eda ahpim d Jiosh aꞌaliga. K heg s‑mahch mam tatchua wehs ihda. \v 33 Wehpeg g am wo i e dagitok Jiosh wui k hab d wo s‑apꞌekamk. Kut heg wehs ab wo i em‑mah mam haschu i tatchua. \p \v 34 “Pi g am wo shaꞌi e kudutad heg amjed mat haschu has wo i e juh baꞌich tash. Am o wa haꞌichug g em‑kudutadag id i tashkaj ch pi hab chum mahs mams g siꞌalim kudutadag ab wo i wehnad. \c 7 \s1 Pi g am wo s‑koꞌokam has ha ahgad \r An g neid g Luke 6:37, 41-42 \p \v 1 “Pi g am hedai has wo ahgad nat pi ab uhpam wo i e nodagi em‑wui. \v 2 Mamt has i masma wo has ha ahgad, t ab wo i nod em‑wui g has ahgadag hab masma. Ab at wo i e nodagi em‑wui mamt has i masma ab wo neidad hema. \p \v 3 “Pi g am wo si s‑nenꞌoidad g hema chuꞌijig. Tp hems baꞌich i geꞌej g hejel em‑chuꞌijig. Id at heg wo wa wepok mam g chum haꞌichu ab i s‑wuhshdamk wuhij ed mo eda baꞌich i geꞌe haꞌichu ab woꞌo em‑wuhi ed. \v 4-5 Do iattogi mamtp hab wo chei mamt haꞌichu ab wo i wuhshad wuhij ed mo eda g baꞌich i geꞌe haꞌichu ab woꞌo em‑wuhi ed. Hemho wa amt wehpeg wo i apꞌech g pi e‑apꞌedag k haha wo e nako mamt wo i apꞌech g hema pi apꞌedag. \p \v 6 “Pi g ab hu wo ha ahgid g Jiosh haꞌichu ahga hegam mo pi ab hu tatchua. Heg at wo wa wepok mamt g s‑ta keꞌidam gogogs ab wo ha mah g hekia s‑apꞌekam haꞌichu o g kokji ab wo ha mah g si s‑namkig babiuga. Gogogs at hi ab wabsh wo i nehni k wo s‑koꞌokam has wo em‑juh. T g kokji hi wabsh wo kehiwia g babiuga. \s1 Mamt has masma wo bei haꞌichu \r An g neid g Luke 11:9-13 \p \v 7-8 “Ab g wo ha tahnid haꞌichu k ab wo bebhed. Am g wo e gahgidad haꞌichu k wo cheh. Ab g wo shontpagad. T ab wo i e kuhpiꞌo g pualit em‑wehhejed. \v 9 Ahpim oꞌog, namt hig wabsh g hodai wo mah g e‑alidag mat g simito wo em‑tai \v 10 o wabsh g wamad wo mah mat g watopi hidod ab wo em‑tai? \v 11 Chum ams d pi apꞌekam ch eda s‑mahch mamt s‑kehg haꞌichu wo ha mah g e‑aꞌaliga. Wahm hig g em‑ohg Jiosh at woho baꞌich i s‑kehg haꞌichu ab wo em‑mah mamt ab wo tahnid haꞌichu. \p \v 12 “Am g hab wo ha juhkchid g hemajkam mam has i chum ha elid mat hab wo em‑juhkchid. Bamt masma wehs am hab wo juh mo haschu an oꞌohanas Jiosh heki hu oꞌohana ed. \s1 Mash s‑hasig matt am wo i wahp Jiosh kihdag ed \r An g neid g Luke 13:24 \p \v 13-14 “Am g wo i e dagitok Jiosh wui k ab wo s‑wohog elidad. Id at heg wo wa wepok mamt am i wahp al aj kihjeg t amjed k am aj wohg oidch hihim. Pi o muꞌijj hab masma hab e wua. Kumt hab waꞌi masma am wo bei g pi ha huhugedam doakag. (13) Pi o hasig mamt hab wabsh wo junihid g hejel e‑tatchui. Id at heg wo wa wepok mamt ab s‑tadani kihjeg t amjed i wahp k am s‑tadani wohg oidch hihim. Muꞌijj o hab masma hab e wua ch hab ab aihim g Jiawul kih. \s1 Mamtsh has masma wo s‑mai mas hedai s‑wohom d s‑apꞌekam \r An g neid g Luke 6:43-44 \p \v 15 “Muꞌi at an wo i wuwha g s‑chu iꞌattomkam k hab wo e aꞌagad mo d Jiosh haꞌichu i tashogiddam. Am g wo s‑ha nenꞌoidad mat pi am hu wo i em‑shul pi apꞌekam ch ed. T wo s‑em‑padchudam hab masma mat g shehꞌe wo s‑muꞌam g kahwal. \v 16 Mt wo s‑mahchk mo pi d wohokam am neidch mo has masma. Nat hig wo e nako g hoꞌi shaꞌi mat wo bahidagt g uhdwis o g suhna? Pegih, t hab wa masma pi wo e nako hegam s‑chu iꞌattomkam mas wo em‑oidk hab wo e juh. \v 17 Neh, heg at wo waꞌi s‑kehg bahidagt s‑kehg haꞌichu wuhshanig. \v 18 T g pi kehg wuhshanig pi kehg wo bahidagt. \v 19 Kumt wo shonch k gam hu wo mei. \v 20 Neh, mt hab wa masma wo ha mai mas hu wa woho d Jiosh haꞌichu i tashogiddam mamt wo nei mas wa woho ab s‑wohog elid g Jiosh. \s1 Matsh haꞌi hab wabsh wo chum e el mo ab si hiwig g Jesus \r An g neid g Luke 13:25-27 \p \v 21 “Muꞌijj at hab wo chum ni‑aꞌagad mani d s‑apꞌekam ha‑kownalig ch wabshaba pi am hu hab wo junihid g ni‑ohg Jiosh tatchui. Kut g Jiosh pi am hu wo i ha wahpki e‑kihdag ed. \p \v 22 “T ab wo i e ai g lodaita tash. T idam hab wo chum kaijjid ab ni‑wui, ‘S‑apꞌekam ni‑kownalig, m‑gewkdagkaj ach am ahgachug g Jiosh haꞌichu ahga ch gam hu i ha wuwhasid g jijawul ch am hab junihim g s‑hasig haꞌichu.’ \p \v 23 “Kunt hab wo chei ab ha wui, ‘Pi ani hekid shaꞌi s‑em‑mahch. Gam g hu wo hihim ab ni‑amjed ahpim mam hab junihim g pi apꞌekam.’ T hemho wa gam hu wo hihi. \s1 Mattsh has masma s‑wihnam wo shondad g t‑doakag \r An g neid g Luke 6:47-49 \p \v 24 “Ab g wo s‑wohog elidad g haꞌichu ni‑ahga. T hab wo s‑apꞌek g em‑doakag. Id at heg wo wa wepok matp hems hema s‑wihnam wo shondad g e‑kihta. \v 25 T hab pi wo i gei mat hekid wo hewed k juh k wo s‑gewkam mel g shuhdagi. Pegih, mt hab wa masma s‑wihnam wo gegokkad mo ihda kih mamtp ab wo s‑ni‑wohog elidad. \p \v 26 “T wabshaba pi wo apꞌek g em‑doakag mamtp pi ab hu wo wohog elidad g haꞌichu ni‑ahga. Heg at wo wa wepok matp hems hema pi wihnam wo shondad g e‑kihta. \v 27 T wo si hewed k juh k s‑gewkam wo mel g shuhdagi. Kut g kihj wo i gehsh k am wabsh wo i e padch. Pegih, t hab wa masma wo i e padch g em‑doakag mo ihda kih mamtp pi ab hu wo ni‑wohog elidad.” \s1 Jesus gewkdag \p \v 28 Neh, tsh am i haꞌasa ha mashcha g Jesus. Tsh g hemajkam si has i el \v 29 no pi s‑e mamachim ha mashcham. Sh eda hegam mo d chum chehanig ha mashchamdam pi hab masma s‑e mamachim ha mashcham. \c 8 \s1 Matsh g Jesus hema doaj mash g chuhkugaj wabsh muhkhim \r An g neid g Mark 1:40-45; Luke 5:12-16 \p \v 1 Tsh ab hahawa i hud g Jesus kawulk t amjed. Tsh ab i oi hegam muꞌi hemajkam mo an wehmaj. \p \v 2 Tsh am hema jiwia g oꞌodham mash mumku heg hekaj mumkidag mo g chuhkugaj muhkhim k atsh ab i gei Jesus wecho k hab kaij, “S‑apꞌekam ni‑kownalig, ab g si i s‑ni‑hoꞌigeꞌid k i ni‑doajid, pej maptp wo tatchuad.” \p \v 3 Tsh g Jesus ab tahtam k hab kaij, “Am o wa s‑apꞌe. Doajini.” \p Tsh am ha hekaj i doa. \p \v 4 Sh hab hahawa kaij g Jesus ab wui, “Neh, pi apt hedai wo ahgid k wabshaba am ha hekaj wo hih pahl wui. T am wo m‑chechga k wo wohokamch mapt doa. Pt am hab haha wo juh hegai iagchulida mo wa g Jiosh em‑chehani Mosesbad oꞌohana ed. T hab wo s‑mahchk g hemajkam mapt woho doa.” \s1 Matsh g Jesus hema doaj ahmoj wehhejed \r An g neid g Luke 7:1-10 \p \v 5 Kutsh gam hu hahawa hihi idam Jesus k am dada Capernaum t am. \p Sh amai am hema d shondal ha‑geꞌejig ch ab Rome t amjed am d ha kehsha ch ab si tahni g i wehmtadag ch hab kaij, \v 6 “S‑apꞌekam ni‑kownalig, mumku at g ni‑pionag k ab woꞌo ni‑kih ab ch pi e nako mas an has wo i e juh k muꞌi e shoꞌigchud.” \p \v 7 Sh hab kaij g Jesus, “Am ant wo wa i him k wo doaj.” \p \v 8 Sh hab kaij hegai shondal ha‑geꞌejig, “Pi ani am hu hugkam d haꞌichu maps am wo i wah ni‑kih ed. Am apt hab wabsh wo chea. T wo doa g ni‑pionag. \v 9 Bo wa masma ab haꞌichu ni‑chehani g ni‑geꞌejig. Kuni ab s‑wohog elid. K g ni‑shondalig hab waꞌap ab s‑ni‑wohog elid. Hema ant hab wo ah, ‘Am g hihm.’ T am wo hih. Nt hema hab ep wo ah, ‘Ab g i hihm.’ T ab wo i hih. Kuni g ni‑pionag hab ep aꞌaga mat haꞌichu hab wo ni‑juni. K am hab wua.” \p \v 10 Kutsh si has i el g Jesus am i kaiok k hab kaij ab ha wui hegam mo an wehmaj, “Neh, ab o si ni‑hiwig ihda gawul mahs oꞌodham. Pi ani hekid shaꞌi kah mas hab masma ab si ni‑hiwig g Tutuligo. \v 11 Kunt hab wo em‑ahgi mat muꞌijj ab wo i hihi siꞌal wecho amjed ch hudunig wecho amjed k am wo wehmaj dadhaiwua g Abrahambad ch Isaacbad ch Jacobbad an Jiosh kihdag ed. \v 12 Id o d chum ha‑apꞌedag g Tutuligo. T wabshaba muꞌijj pi am hu wo i wahp no pi pi ab hu ni‑hiwig. T g Jiosh gam hu wo ha shul s‑chuhugam k ed. Kut chum hekid am wo shoanid ch ga hu wabsh wo i si e kiꞌishch nat pi wo shaꞌi si s‑koꞌok haꞌichu nakogad.” \p \v 13 Kush hab hahawa kaij g Jesus heg wui shondal ha‑geꞌejig, “Gamai g hihm uhpam. T heg am hab wo e juh map haschu ab ni‑tahni nap pi ab si ni‑hiwig.” Kutsh heg waꞌi ohla ab doa g piongaj. \s1 Matsh g Jesus muꞌi ha doaj g hemajkam \r An g neid g Mark 1:29-34; Luke 4:38-41 \p \v 14 Kutsh amjed gam hu haꞌi hihi idam Jesus Peter kih wui. Sh am woꞌok ch mumku g Peter hohnig jeꞌe ch g s‑toni iajidch. \v 15 Kush g Jesus an taht g nowij. Tsh ha hekaj huhug g s‑tonjig ab ab. Kutsh am i wamig k ha hihidol. \p \v 16 Tsh gam hu i juh. Tsh g hemajkam muꞌi am ha uꞌapa g kokꞌodam ch hegam mo g jijawul an ha uꞌukch. Tsh g Jesus am i ha wuwhas g jijawul k am wehs ha doaj g kokꞌodam. \v 17 Heki atki hu waꞌi oꞌoha g Isaiabad matsh id am hab wo e juh. K hegai oꞌohanaj hab chuꞌig: \q1 Heg at ab wo moht g t‑mumkidag k im hu hab wo i juh ab t‑amjed. \s1 Mash haꞌi chum s‑wohog elidamk g Jesus \r An g neid g Luke 9:57-62 \p \v 18 Sh muꞌi hemajkam an ha wehgaj. Sh heg hekaj hab ha ahg g Jesus hegam mo si ha mashcham mat wo e nako. T gan hu aigojed wo i chehchsh g sikod shuhdagi. \p \v 19 Tsh wabshaba am hema jiwia g chehanig ha mashchamdam k hab kaij, “T‑mashchamdam, ni‑nahtokch ani mant am wo m‑oi.” \p \v 20 Sh hab kaij g Jesus ab wui, “Napt hig wo e nako? Neh, chum o hems g gagso ch uꞌuwhig ge koksh. Ni wabshaba ahni Jiosh si Kehsha pi shaꞌi ha kih ia jewed dahm. K heg hekaj s‑hasig maps am wo ni‑oi.” \p \v 21 Sh hema hab kaij hegam mash ab wecho e mashcham, “S‑apꞌekam ni‑kownalig, chum ani hi wa am i s‑m‑oidamk idani. T wabshaba hoꞌipki hekid muh g ni‑ohg. Nt wo hiashpok haha wo m‑oi.” \p \v 22 Sh hab kaij g Jesus, “Am g ha hiwgid hegam mo pi uꞌukch g wechij doakag mat wo ha hiash g koꞌi. Pt ahpi hi ab wo i him k wo ni‑wehmajk.” \s1 Matsh g Jesus dodolimach g hewel ch shuhdagi toꞌotonk \r An g neid g Mark 4:35-41; Luke 8:22-25 \p \v 23 Sh g Jesus an hahawa dahiwua wahlko ch ed am ha wehm hegam mash ab si wecho e mashcham k am gahi i shul. \v 24 Kutsh haha wabsh si s‑gewkam ab i meh g hewel shuhdagi dahm k ab i toꞌotonkai g shuhdagi matsh gam hu si i chesh wahlko dahm. Sh g Jesus am woꞌok ch kohsh. \v 25 Kutsh am wui hihim k am wuhan k hab kaij, “T‑kownalig, t‑doꞌibiani. Ttki wo t‑koꞌij.” \p \v 26 Sh hab kaij g Jesus ab ha wui, “Shahchu amt ahgk si e totods. Pi amki ab hu si ni‑hiwig.” Bash kaij ch am wamig k ab si chehani g hewel ch shuhdagi toꞌotonk mat wo dodolimat. Kutsh gam hu wabsh i pi shahm. \p \v 27 Tsh wehsijj si has i elid k hab kaij, “S has mahs d oꞌodham ihda mo chum hems g hewel ch shuhdagi toꞌotonk ab s‑wohog elid.” \s1 Matsh gohk ha amjed gam hu hab i ha juh g jijawul \r An g neid g Mark 5:1-20; Luke 8:26-29 \p \v 28 Tsh am aigo dada. K amai d ha‑chekshani g Gadarene hemajkam. Sh am ge chehchog mo am g koꞌi e toꞌaw. Tsh gohk ab i wuwha g chechoj. Kush g jijawul an ha uꞌukch. Kush shaꞌi s‑ta ehbidama. Sh chum hedai s‑ehbid matsh am haꞌab wo i bij. \p \v 29 Tsh idam an ha nam k si s‑kaidam hab kaij ab Jesus wui, “Shahchu apt ahgk ab t‑wui i hih, ahpi Jiosh alidag. Napt wo s‑koꞌokam t‑namkid mat wa chum koi e ai g tash?” Bash kaij nash pi g Jesus s‑ha wuwhasidamk g jijawul. \p \v 30 Sh eda muꞌi an oiopo g kokji kawulk bahsho ch e gegosid. \v 31 Sh idam jijawul ab si tahni g Jesus ch hab kaij, “Pt hig wo t‑hiwigi matt am wo i wahp hegam ha eda kokji.” \p \v 32 Sh hab ha ahg g Jesus, “Hijiwo.” \p Tsh wa woho gam hu i wuwha k am wahp kokji ha eda. Kutsh wehsijj idam kokji am agshp i wohp k am shul shuhdagi ch ed k wachkk. \p \v 33 Kutsh hegam mash am ha nuhkud idam kokji gam hu si wohp k am dada kihhim t am k am ha ahgid mat haschu has e juh am ha tahgio idam oꞌodham mash g jijawul an ha uꞌukch. \v 34 Kutsh muꞌijj ab amjed hegai kihhim am i namkhi g Jesus k am i chehg k hab ahg mat wo si s‑ha hoꞌigeꞌid k gm hu wo hih ab ha‑chekshani amjed. \c 9 \s1 Matsh g Jesus hema doaj g pi himidkam \r An g neid g Mark 2:2-12; Luke 5:17-26 \p \v 1 Tsh an hahawa gahi ep hihi g wahlkokaj idam Jesus k am dada Capernaum t am mo am kih. \v 2 Tsh am haꞌi dada hema woꞌichugch wahkus ch ed nash pi ab wabsh i s‑moik ch pi himid. Sh am neid g Jesus mo ab si hiwig idam mat am wui uꞌapa ch hab kaij ab wui g mumkudam, “Am g si e gewkaj, ni‑nawoj. Gm ant hu hab i juh g pi ap m‑chuꞌijig.” \p \v 3 Sh haꞌi gegok g chehanig ha mashchamdam ch hab kaij ab aꞌai e wui, “Ih, shoꞌo waꞌi si pi ap neok hab masma e wepogidch g Jiosh.” \p \v 4 Kush g Jesus s‑mahch mo haschu am chegito ch hab kaij ab ha wui, “Am am g pi apꞌekam haꞌichu chegito \v 5 hab elidch mani hab wabsh kaij ch pi woho edgid g gewkdag mant gam hu hab wo i juh g pi ap ha‑chuꞌijig. Bam elid mo s‑pehegim hab e kaij, ‘Gm ant hu hab i juh g pi ap m‑chuꞌijig,’ no ge hedai s‑mahch mas s‑wohom gam hu hab i e juh. \v 6 Pegih, nt wo em‑chehgi mani woho ge gewkdag ch hab wua mani has i kaij ahni Jiosh si Kehsha,” k hab hahawa kaij ab wui ihda mo ab wabsh i s‑moik, “I g wamig k am behꞌi g e‑wahkus k hihm am uhpam.” \p \v 7 Kutsh am i wamig k gam hu hih uhpam. \v 8 Kutsh am i nei g hemajkam ihda k si s‑ehbeni k ab si has i el g Jiosh natki pi ab mah g Jesus ihda gewkdag. \s1 Matsh g Jesus ab i wai g Levibad (Matthew) \r An g neid g Mark 2:13-17; Luke 5:27-32 \p \v 9 Tki amjed am hih g Jesus k am hu hebai himad ch ni‑cheh ahni Matthew. Nid wa eda am chikpan mo am g kownal ha kowlant g hemajkam g lial. D hab kaij g Jesus ab ni‑wui, “Ab g i hihm k ab si ni‑wecho wo e mashchamad.” Nid am ha hekaj i wuhshani k am i oi. \p \v 10 Am hu hebai amjed, nid ab ha wai hegam Jesus mat am wo e gegos ni‑kih am. D ab i hihi. Kud muꞌi am dada k am t‑wehm e gegosid g lial ha kowlantdam ch hegam mo pi am hu si oid g t‑shohshon ha‑himdag. \p \v 11 Dki am haꞌi dada g Palasi. Kuchd eda am t‑gegosid. D idam hab kaij ab t‑wui, “Ih, k haschu ahgch g em‑mashchamdam ha wehm e gegosid g pi ap hemajkam, chum hems g lial t‑kowlantdam?” \p \v 12 D g Jesus am i ha kaiok hab kaij ab ha wui, “Idam pi ap hemajkam o s‑e doꞌibiamk hab masma mat g kokꞌodam wo s‑e doajidam. Hegam mat hab wo e elidad mo s‑apꞌe at pi wo tatchua g mahkai. \v 13 Pi ant hab ahgk ia jiwia jewed dahm manis wo ha doꞌibia hegam mo pi e doꞌibiamk. Neh, an o oꞌohanas mash wa hab kaij g Jiosh: \q1 S‑ap am hab wua g iagchulida ab ni‑wui. \q1 K wabshaba baꞌich d i si haꞌichu mamt wo s‑hehemajimak. \rq Hosea 6:6 \rq* \m Pegih, am g wo s‑amichud mo haschu hab ahg ch hab kaij.” \s1 Ha‑himdag mash heꞌekkio pi e gegosid \r An g neid g Mark 2:18-22; Luke 5:33-39 \p \v 14 D am haꞌi dada hegam mo ab si wecho e mashcham hegai John mo wa ha pahl wapkon k ab kakke g Jesus ch hab kaij, “Neh, muꞌikko ach pi t‑gegosid hab ahgch matt wo t‑hoꞌigeꞌidahu. K hegam Palasi hab waꞌap e wua. K eda haschu ahgch idam pi hab masma hab e wua mo ab si m‑wecho e mashcham?” \p \v 15 D hab kaij g Jesus ab ha wui, “Nat hig pi wo e gegos g wo ha hohntam naipijju mat eda heg am wo ha wehmajk? T am wo i e ai mat pi am hu wo ha wehmajk. T am hahawa pi wo e gegos. Pegih, bat wo wa e juh idam ni‑naipijju mant hekid pi ia hu wo ha wehmajk.” \p \v 16 D am hahawa chum ha tashogid g Jesus mat g wechij mashchama pi ap wo wehnad g heki hu himdag hab kaijch, “Pi at hedai g wechij ikuskaj wo shohsho g hekiuchij lihwa mat wo s‑e wia nat pi wo i dahiwua hegai wechij ikus k baꞌich wo i wantp g hekiuchij. \v 17 K hab waꞌap pi hab mahs machs am wo toa g wechij uhdwis wadag am hekiuchij haꞌichu elidag kostal ch ed nat pi wo wantsh g hekiuchij am i e ak. Kut wo e iawua g uhdwis wadag. Wechij uhdwis wadag at am wo e toa wechij kokstal ch ed mat wehs wo s‑ap e nuhkud.” \s1 Matsh hema uhpam chegitoich g chehia muhki g Jesus \r An g neid g Mark 5:21-43; Luke 8:40-56 \p \v 18 D am wabsh kia ha wehm neok g Jesus. Kud am hema jiwia g t‑hahaꞌichuga k ab i gei wui k hab kaij, “Ni‑chehiaga atp hems heki hu muh. Pt wabshaba ab wo i him k ab wo taht. T wo e chegito.” \v 19 Kud gam hu wehmaj hih g Jesus. Kuchd ahchim gam hu ep ha oi. \p \v 20 Kudki eda am hema haꞌichug g uwi mash gamai gohk ahid ab waꞌi mumku heg hekaj mo g ehꞌedaj jegwoni. Kuchd am hihim. Kudki ab i hih Jesus wui k ab taht g kahbaj hugidag \v 21 nash pi hab e elid matp hems an wabsh wo taht k wo doa. \p \v 22 D g Jesus am sikol i kekiwua k neidok hab ahg, “Pegih, ni‑uwiga, ab g si i e gewkad. Am apt wa doa napt pi ab i s‑ni‑wohoch.” Kud amjed gam hu s‑doa. \p \v 23 D amjed gam hu hih g Jesus k am i wah heg kih ed matsh g chehiagaj muh. Sh am si s‑nankosig g mumsigo ch shoanidam. \v 24 Sh hab kaij g Jesus ab ha wui, “Gam g hu wo i wuwhaki wehsijj. Heg o wa wepo ni‑wehhejed mo wabsh kohsh g chehia.” Kush wehsijj si s‑koꞌokam ash nash pi s‑mahch matsh muh. \v 25 Kumtsh am wabsh i chum ha wuwhas. Tsh g Jesus am i wah mo am woꞌo g chehia k ab bei nowij ab. Kutsh i wami. \v 26 Kum amjed an aꞌai wehsko aꞌagahim mat has e juh. \s1 Matsh g Jesus gohk ha nench g pi neneadam \p \v 27 Kuchd am hu hebai ep hihim. D gohk pi neneadam oꞌodham ab i oi g Jesus k si s‑kaidam hab kaij, “Ab g si i s‑t‑hoꞌigeꞌid ahpi mapsh d t‑kownaligbad David amjedkam.” \p \v 28 Kuchd ged hu i wahp kih ch ed. D idam gohk pi neneadam am dada wui g Jesus. \p Kud heg ab ha kakke ch hab kaij, “Nam s‑wohochud mant wo ni‑nako mant wo em‑nench?” \p D hab kaij idam, “Heuꞌu, ab ach si m‑hiwig, s‑apꞌekam t‑kownalig.” \p \v 29 Kud g Jesus ab ha taht g ha‑wuhpui k hab kaij, “Am at hab wo e juh mam has i masma ab s‑wohochud.” \v 30 Kud wa woho ab bei g e‑nendag. \p D g Jesus ab si s‑gewkam ha ahgid, “Pi g am hedai wo shaꞌi ahgid ihda.” \v 31 D wabshaba am wabsh i chum dagito k gam hu hihim k am aꞌai i ahgahi wehsko anai ab amjed g Jesus. \s1 Matsh g Jesus doaj g muhyo \p \v 32 D am hahawa haꞌi ep dada g hemajkam Jesus wui am hema uꞌapadch mo pi ha neok nash pi jiawul an uꞌukch. D g Jesus gam hu wabsh chum i wuhshad g jiawul ab amjed. \v 33 Kud ha hekaj wabsh neo ihda oꞌodham. \p D wehsijj si e todsid k hab kaij, “Pi ach hekid haꞌichu hab shaꞌi masma neid am t‑shahgid.” \p \v 34 Kud wabshaba g Palasi hab kaij, “Jijawul ha‑geꞌejig o ab mahkch g gewkdag. Kuki heg hekaj e nakog ch ab i ha wuwhasid g jijawul.” \s1 Matsh g Jesus si pi ap e taht ha hekaj g hemajkam \p \v 35 Am achd hahawa hahasko oiopod ch am daiw wehs kihhim ch ed. Kud g Jesus am ha mashcham g hemajkam ha‑chechopi ed ch am ha ahgidahim g s‑kehg haꞌichu ahga ab amjed g Jiosh kownaltalig ch am ep ha dodajid g nahnko mahs kokꞌodam. \v 36 D muꞌi ab wui e chehm g hemajkam. Kudki g Jesus si i s‑ha hoꞌigeꞌel no pi si e kudut ch e shoꞌigchud hab sha masma mat g kakawal hab wo e wuad pi e nuhkudch. \p \v 37 D hab kaij g Jesus ab t‑wui, “Neh, muꞌij o hegam mo e nahtokch mat wo e doꞌibia. Kuch eda pi muꞌij ahchim mach am ha ahgidahim g doꞌibiadag ahga. Id o heg wa wepo mat hebai g ha‑hihka wo si geꞌejk. T g ha‑pionag pi wo muꞌijk. \v 38 Ab g wo si tahnid g Jiosh mat muꞌi wo i ha chuhcha mat am wo i ha ahgidahid g s‑kehg haꞌichu ahgaj ch ab wo i ha baꞌihamad hegam mo e nahtokch.” \c 10 \s1 Matsh gamai gohk am i ha chuhcha g Jesus \r An g neid g Mark 3:13-19; Luke 6:12-16 \p \v 1 Ab ad hahawa i t‑wai g Jesus ahchim mach ab si wecho t‑mashcham k ab t‑mah g gewkdag matt gam hu wo i ha wuwhas g jijawul ab ha amjed hegam mo an ha uꞌukch k wo ha dodaj g kokꞌodam. \p \v 2 Dachd gamai gohk ahchim mach d si chuhchaij. Simon o d wehpegkam ch hab ep chehgig Peter. K g Simon shehpij hab waꞌap d Jesus kehsha ch hab chehgig Andrew. K haꞌi ep d James ch John ch d e‑wepngam. K g ha‑ohg hab chehgig Zebedee. \v 3 K haꞌi ep d Philip ch Bartholomew ch Thomas. Ni ahni hab waꞌap d kehshaj ch hab chehgig Matthew ch wa d ge lial ha kowlantdam. K hema d hegai James mo g ohgaj d Alphias. K hema hab chehgig Thaddaus. \v 4 K hema hab ep chehgig Simon ch d hema hegam mo tatchua matt ahchim Tutuligo hejel wo himchudad g t‑kownaltalig. K hema hab chehgig Judas Iscariot ch d ihda matki wo gagda g Jesus. \s1 Matsh g Jesus chuhchai gam hu ahgachug g haꞌichu ahgaj \r An g neid g Mark 6:7-13; Luke 9:1-6 \p \v 5 D g Jesus am hahawa i t‑shelini ahchim gamai gohk matt gm hu wo ahgachugad g haꞌichu ahgaj hab kaijch, “Pi g am hu wo hihim gawul mahs hemajkam ha wui ch Samaria hemajkam ha wui iaꞌi idani. \v 6 Am amt wo waꞌi hihi hegam ha wui e‑wehm Tutuligo. Idam o hab sha masma mo g heb hu hihimkam kahwal. \v 7 Am g wo hihim k id am wo i ha ahgidahi mat am wo i himch g Jiosh g e‑kownaltalig jewed dahm. \v 8 Mt wo ha dodaj g kokꞌodam k ab uhpam wo i ha chechegitoich hegam mat wabsh chum koi k g jijawul ab wo i ha wuwhas ha amjed hegam mo an uꞌukch k wo ha dodaj hegam mo kokꞌo heg hekaj mo g ha‑chuhkug wabsh muhkhim. Ab ant wabsh em‑mah ihda gewkdag. Kumt pi haꞌichu wo ha kowlantad am hab ha junidch. \p \v 9-10 “K wabshaba ab d ha‑wuikam hegam mat ab wo em‑kaiha mat ab aigo wo i em‑wehmaj k wo em‑dagioꞌi. Mt heg hekaj ab wabsh wo e enigadadch ch wo hihi pi haꞌichu uꞌadch mams hekaj wo e dagioꞌi o ams wo ha namkid. T g Jiosh wo em‑nuhkud. Kumt pi wo uꞌad g cheowikud mamt hekaj wo e nuhkud. \p \v 11-14 “Mt am wo i wahp kihhim ch ed k an wo i ha gahghi hegam mat hedai s‑ap ab wo i em‑nei k ab ha wui hab wo chei, ‘Jiosh o ab em‑makiog g si geꞌe s‑ap tahhadkam.’ Kut am wo i em‑wahpkid k wo em‑dagioꞌi am hugkam mamt hekid gm hu baꞌich ep wo i hihi. Kutp hems hebai pi ap ab hu wo i em‑nei g kihkam. Kumt am wo si i shahmud g jewed ab e‑tahtad ab k hab wo ha chehgi mamt wo ha dagito. \v 15 Nt wo si shel em‑ahgi mat g Jiosh baꞌich i s‑koꞌokam wo ha namkid hegam mat pi ab hu wo kaiha ihda s‑kehg haꞌichu ahgaj matsh hi hegam hab ha juh pi ap hemajkam mash am kih Sodom ch Gomorra kihhimbad ch ed. \s1 Matsh ab wo i hih g shoꞌigchuda \r An g neid g Mark 13:9-13; Luke 21:12-17 \p \v 16 “Neh, am amt wo oiopod ha shahgid g hemajkam. Kut haꞌi wo s‑ta ehbidamak am em‑wehhejed hab sha masma mo g sheshꞌe am ha wehhejed g kahwal. Mt wo si s‑e nenꞌoidad hab masma mo g ban ch wo si s‑hehemajimak hab masma mo g hohohi. \v 17 Ab o him g tash mamt an wo em‑uꞌu k wo em‑lodait k atp hems ep wo em‑gewitta am chechopi ch ed. \v 18 Am amt wo em‑lodai ha tahgio g hahaꞌichu ch kokownal heg hekaj mam ab ni‑hiwig. Kumt wo s‑ni‑mahch k ah am ha tahgio ch am ha tahgio g gawul mahs hemajkam. \v 19 Pi g wo shaꞌi e kudut ab amjed mamt has masma e wehhejed wo neo. \v 20 Hekia S‑apꞌekam Gewkdag at wo em‑ahgi mamt has wo chei. \p \v 21 “Hahaꞌichu at wo em‑kokda. Kut ab ha wui wo em‑gagda chum hems g em‑wepnag o g em‑jehj o g em‑aꞌaliga. \v 22 Muꞌi hemajkam at wo s‑em‑kehꞌidad ni‑hekaj. Kumt wo sha e nakog k wo gahi wuwha g e‑shoꞌigdag. T g Jiosh am wo i em‑wahpki e‑kihdag ed. \v 23 Neh, mtp hems wo em‑shoꞌigch hasko. Pegih, mt wo ahhio heg amjed kihhim k gam hu baꞌich kihhim wui ep wo hihi. Nt wo shel em‑ahgi mant ep wo jiwia ahni Jiosh si Kehsha mamt koi wo ha chehmo g e‑wehm oꞌodham ha‑kihhim. \p \v 24-25 “E mashchamdam o ab wabsh wecho hegai mo d ha mashchamdam ch heg hekaj wepo wo nako haꞌichu. T g pion hab waꞌap wepo haꞌichu wo nako g e‑ahmo. Kumt ahpim hab waꞌap ni‑wepo wo nako haꞌichu. Neh, bo ni‑aꞌaga haꞌi mani d ge Jiawul ch wahm s‑koꞌokam has wo em‑ahgad ahpim mam ab si ni‑wecho e mashcham. \s1 Mamtsh hedai wo s‑ha ehbidad \r An g neid g Luke 12:2-7 \p \v 26 “Pi g wo shaꞌi ha ehbidad g hemajkam nat pi wehs wo i e maꞌishpiꞌo mo haschu i e maꞌishch ch wehs wo s‑e mai mo haschu s‑e aꞌagchud. \v 27 Si amt tasho wo i ahgahi wehsko mani haschu ab si hejel em‑ahgid. \v 28 Pi g wo shaꞌi ha ehbidad hegam matp hedai wo chum s‑em‑kokdaim. Pi at wo e nako mas baꞌich i s‑koꞌokam has wo em‑juh em‑kokdak. Heg at waꞌi Jiosh wo e nako mat am wo em‑daꞌich Jiawul kih ed mamtp pi am hu wo wohog elidad. Kumt heg ab wo waꞌi si has elidad. \p \v 29-31 “K wabshaba g Jiosh si s‑hemajima ch pi tatchua mas wo s‑koꞌokam em‑juh. Am g wo oidahim mo chum hems g al uꞌuwhig s‑ap ha nuhkud. K eda chum alo pi haꞌichu namkig idam. Kum ahpim d si haꞌichu am tahgio. Jiosh o wehs haꞌichu s‑mahch ab em‑ab. Mt heg hekaj pi haꞌichu wo shaꞌi ehbidad ab wui e dagitokch. \s1 Mamtsh wo tasho e ah mam ab hiwig g Jiosh si Kehsha \r An g neid g Luke 12:8-9 \p \v 32 “Neh, am amt wo s‑ni‑mahch k ah hemajkam ha tahgio mam d ni‑wohochuddam. Kunt ahni hab waꞌap wo s‑em‑mahch k ah am tahgio g ni‑ohg Jiosh. \v 33 Kutp wabshaba hedai pi wo ni‑mahch k ah am ha tahgio g hemajkam, nt ahni hab waꞌap pi wo mahch k ah am tahgio g ni‑ohg Jiosh. \s1 Matsh g hemajkam ab e wui wo gegokiwua heg hekaj Jesus \r An g neid g Luke 12:51-53; 14:26-27 \p \v 34 “Pi g hab wo e elidad mat wo dodolimat g hemajkam mant ia jiwia. Ab at em‑wui wo gegokiwua hegam mo pi ab hu has ni‑elid. \v 35 Wihpiop atp hems wo s‑kehꞌidad g e‑ohg ch g chetcha g e‑jeꞌe o g e‑kahkma jeꞌe. \v 36 Em‑wehm kihkam atp hems d wo si em‑obgak. \p \v 37 “Pi at haꞌichu wo namkigk g em‑wohochudadag mamtp pi baꞌich wo i ni‑tatchua mam hi g e‑ohg ch e‑jeꞌe ch e‑aꞌaliga. \v 38 Mt gam hu wo dagito g hejel hab e elida k ahni hab ni‑elida hab wo junihid ni‑wehhejed e shoꞌigchudch. Heg at wo wa wepok mam ab mohto g kots ch ab ab wo e muhkid. Kut pi haꞌichu wo namkigk g em‑wohochudadag mamtp pi hab masma ab wo i ni‑oi. \v 39 Pi amt wo heki wua g e‑doakag mamtp wo hekaj am ni‑wehhejed. Heg at wo heki wua g e‑doakag matp hedai wo chum s‑daꞌad. \s1 Mash hedai d ha wuikam g s‑kehg mahkigdag \r An g neid g Mark 9:41 \p \v 40 “Heg o wa wepo mo s‑ap ab ni‑neid ahni matp hedai ahpim s‑ap ab wo em‑neidad. K hab waꞌap s‑ap ab neid g Jiosh matp hedai s‑ap ab wo ni‑neidad. \v 41 Hegai mat hedai s‑ap ab wo i ha nei g ni‑chuhchai at ha wepo wo bei g s‑kehg mahkigdag. Kut hegai mat hedai s‑ap ab wo i nei g s‑apꞌekam oꞌodham heg wepo wo bei g s‑kehg mahkigdag. \v 42 Kut heg s‑wohom ab wo bei g s‑kehg e‑mahkigdag mat hedai chum hems g s‑hehpi shuhdagi ab wo hema ha wasibi idam al aꞌal am hema em‑wehhejed ahpim mam ab si ni‑wecho e mashcham.” \c 11 \s1 Mamtsh has masma wo s‑amich g Jiosh si Kehsha \r An g neid g Luke 7:18-35 \p \v 1 Am ad i haꞌasa haꞌichu t‑shelini g Jesus ahchim gamai gohk e‑chuhchai k gam hu hahawa him k atsh an i ha mashcham k ha mihshmad mo an aꞌai mia kihhimag. \p \v 2 Kumd wa eda am wabsh kia kuhpch hegai John mad am i shonwuich g pahl wakona. Sh hegam mad ab si wecho e mashcham am ahgid mo haschu chikpan hab wua g Jesus. Kutsh am haꞌi ha cheha mat am wo hihim k ab wo kakke mas woho d Jiosh si Kehsha. \p Kudki am dada \v 3 k ab kakke g Jesus ch hab kaij, “Ab o t‑chehani g John matt ab wo m‑kakke maps woho d Jiosh si Kehsha aha nat ab hahawa hema wo i wuhsh mat d wo hegaik.” \p \v 4 D eda g Jesus am ahg g e‑kehg haꞌichu e‑ahga ch ha dodajid g kokꞌodam ch hab hahawa kaij ab ha wui hegam John chuhchai, “Am g uhpam wo hihim k wo ahgi g John mam haschu i kah ch haschu i neid. \v 5 Ha ani dodajid g pi ha dodajidam kokꞌodam ch pi neneadam ch pi hihimidkam ch pi chechkaidkam ch ha chechegitoichud g koꞌi ch am ha ahgid g shoꞌigkam mat g Jiosh wo ha doꞌibia. \v 6 T g Jiosh ab wo s‑em‑hoꞌigeꞌidad mamtp hedai ab wabsh wo ni‑hiwgad.” \p \v 7 Neh, d amjed gam hu uhpam hihi. \p D g Jesus am haꞌichu ha ahgid g hemajkam ab amjed g John ch hab kaij, “Neh, am amt wa hihim k ab kaiha g John. K wa eda am oimmelhim pi apkokam jewed ch ed. Kumt pi woho am hu wo i wuwha wui matp d wabsh s‑pehegi oꞌodham ch am gawul wo wuad g e‑neꞌoki. Pi o an aꞌai e wanchkwua g John. \v 8 Kumt pi hema s‑neidam mo s‑kakaisim e enigadadch. Hegam mo hab masma e enigadadch o si s‑kakaisim kih. \v 9 Neh, heg amt s‑kaim haꞌichu i tashogiddam k heg wa woho kah. K g John am baꞌich haꞌichu k ed ep kehk. \v 10 Heg o hab ahg g Jiosh ch hab kaij: \q1 Am ant wo hema i maskogi mat am wo i ha apꞌech g hemajkam am wehhejed g si ni‑Kehsha jiwhiadag am jewed dahm. \rq Malachi 3:1 \rq* \m Neh, bash kaij g Jiosh. \v 11 Kunt wo em‑ahgi mo g John wehs hemajkam ha baꞌich d i si s‑has haꞌichu. T wabshaba am wo i e chehgi g Jiosh kownaltalig id dahm jewed. T hahawa chum hems g si pi haꞌichukam Jiosh ab hiwigdam baꞌich d wo i s‑has haꞌichuk mo hegai John. \v 12 Muꞌi hemajkam, chum wa g pi ap hemajkam, o am i wahpk Jiosh kownaltalig ed ab i amjed mat g John ab i ahgahi g haꞌichu e‑ahga. \v 13 Wehsijj g kekelibad Jiosh haꞌichu i tashogiddam o am ahgachug mat wo e chehgi g Jiosh kownaltalig. K hegai t‑chehanig mat g Mosesbad ab bei Jiosh t amjed hab waꞌap tashogid mat wo e chehgi. \v 14 Neh, heki ash hu si ha mihshmad hegai kelibad Jiosh haꞌichu i tashogiddam mash hab chehgig Elijah. K g Jiosh oꞌohana hab chuꞌig matsh hema ep wo i wuhshani k hab wo masmak mash wa hegai. Pegih, ihda John o d hegai mat an wo i wuhsh. \v 15 Neh, am g wo s‑ap i aꞌamichud ihda.” \p \v 16 D hab ep kaij g Jesus, “Hegam mat pi ab hu wohog el g John k pi ab hu ni‑bei o hab masma pi ta wepoma mo g aꞌal. Neh, tp hems am wo chichwid g aꞌal ch hab wo ha ah, \v 17 ‘Am att em‑gehged g e hohontam ha‑piastakaj. Kumt pi e waila. Am att nei g muhki neꞌi. Kumt pi shaꞌi shoshani.’ \v 18 Id ani hab ahg mat g John ab i wuhshani k pi ihꞌe g nawait ch muꞌikko pi e gegosid e hoꞌigeꞌidahunch Jiosh wui. K muꞌijj hab kaij mo g jiawul an uꞌukch g chegitoidaj. \v 19 Nt ahni ia jiwia Jiosh si Kehsha k wabsh chum hedai ha wehm ni‑gegosid. K muꞌijj hab kaij mani s‑banma ch s‑iꞌidag ch d ha‑nawoj g s‑ta kekeꞌidamakam lial ha kowlantdam ch hegam mo pi ap oid g t‑chehanig. Neh, bo masma pi ta wepoma ch im hu hab wabsh i juh g Jiosh amichudadag. K wabshaba hegam mo ab s‑wohochud g wohokam am chehgidch mo d wohokam.” \s1 Mash si s‑ta ehbidama mamt pi ab hu wo wohoch g Jesus \r An g neid g Luke 10:13-15 \p \v 20 Muꞌi kihhim ed ad wa am hab junihim g s‑hasig haꞌichu g Jesus. D eda muꞌijj pi gam hu s‑ohhod g pi ap e‑chegitoi ab kahk. D g Jesus si s‑ha kehꞌid \v 21-22 ch ab kaij, “Muꞌi s‑hasig haꞌichu ant am hab juh Korasin ch Bethsaida kihhim ch ed. Kutki eda muijj amai pi ab hu ni‑wohochud k heg hekaj ab wo bei g s‑koꞌok e‑namkidadag geꞌe lodaita tash ch ed. Hegam mo am kih Tyre ch Sidon t am ch pi geꞌe mahch ab amjed g Jiosh at pi am hu hugkam wo bei g s‑koꞌok e‑namkidadag. Tp hems ab wo i e shoꞌigchud k gam hu wo s‑ohhod g pi ap e‑chegitoi matp wo nei ihda s‑hasig haꞌichu. \v 23 Capernaum t am hemajkam o ab si e haschud. T wabshaba g Jiosh gam hu wo shul Jiawul kih ed. Hegam mash wa am kih Sodombad t am at gam hu wo s‑ohhod g pi ap e‑chegitoi matp wo nei ihda s‑hasig haꞌichu. Kut pi wo chum padch g ha‑kihhim. \v 24 Idam at pi am hu hugkam wo bei g s‑koꞌok e‑namkidadag mat g Capernaum t am hemajkam mat hekid wo e ai g geꞌe lodaita.” \s1 Ab g wo i hihim ni‑wui k wo e uhꞌulinihogi \r An g neid g Luke 10:21-22 \p \v 25-26 D g Jesus am hahawa e hoꞌigeꞌidahun k hab kaij, “Ni‑ohg Jiosh, dap kownal wehs haꞌichu dahm. K hab d m‑elida mat pi hedai wo e nako mas hejel wo s‑amich g haꞌichu m‑ahga. E o ehstokch am ha wehhejed g s‑chu aꞌamichuddam ch haꞌichu s‑mahchim. Kup wabshaba am ha chehgid idam mo haꞌichu s‑mahchimk hab masma mo g aꞌal. Ni heg hekaj ab si m‑hoꞌigeꞌid.” \p \v 27 D hab ep kaij ab ha wui g hemajkam, “Ni‑ohg at wehs haꞌichu ab ni‑mah. Pi o hedai s‑ni‑mahch ch heg waꞌi ni‑ohg s‑ni‑mahch. K pi hedai mahch g ni‑ohg. Ni ahni waꞌi s‑mahch ch hegam ehp mani hedai i ha wui tashogid. \p \v 28 “Ab g wo i e dagito ni‑wui wehsijj ahpim mam d gewpkokam. Kunt ahni ab wo i em‑mah g ulinihogig. \v 29-30 Pi o hasig g ni‑himdag ch pi wechima wo i em‑mohtoꞌi haꞌichu. Si ani s‑hemajima ch ab wabsh ni‑shoꞌigchud. Kumt ab ni‑amjed wo s‑mahch k wo e ulinihogidad. Hegai mant ab heheꞌejel wo em‑mohtoꞌi at wo s‑hawkk nant pi am wo i em‑wehmajk hab sha masma matt wo t‑makodadch g yehwakaj.” Neh, bo kaij g Jesus. \c 12 \s1 Mamsh ab ha abchud mash chikpan mihshmda tash ed \r An g neid g Mark 2:23-28; Luke 6:1-5 \p \v 1 Kuchd am hu hebai hihim t‑mihshmda tash ed. K am eshas g pilkani wohg huhugid an. Kutt bihugk k hekaj ab ha wohni g pilkani ch i mohon ch koꞌa. \v 2 Kudki t‑neid hegam Palasi ch hab kaij ab Jesus wui, “Nehꞌe, melchkwua o g t‑chehanig mo id hab wua mihshmda tash ch ed.” \p \v 3 D g Jesus hab kaij ab ha wui, “Bo wabsh masma hab e wua matsh wa g Davidbad. Pi amtki chegitoi matsh heg has e juh am si i bihugimk. Bo chuꞌig g Jiosh oꞌohana \v 4 matsh am i wah geꞌe cheopi ch ed k am ui g pahn k huh hegam ha wehm mash am wehmaj. K d hegai pahn mo am e toꞌaw k ch hegam d waꞌi ha‑wuikam papal. T eda hemho wa am hab e juh. K heg hekaj am wa s‑apꞌe. \p \v 5 “Am g ep wo oidahim mo g papal am hab junihim g e‑chikpan geꞌe cheopi ch ed mihshmda tash ed. K eda g Jiosh pi ha mohtoꞌid g chuꞌijig no pi hemho wa am hab junihim g e‑chikpan geꞌe cheopi ch ed. \v 6 Kuni ahni baꞌich d i si haꞌichu mo g geꞌe cheopi. \q1 \v 7 “An o oꞌohadag mo hab kaij g Jiosh: \q1 S‑ap am hab wua g iagchulida ab ni‑wui. \q1 K wabshaba baꞌich d i si haꞌichu mamt wo s‑hehemajimak. \rq Hosea 6:6 \rq* \m Neh, pi amt ab hu wo ha mohtoꞌi g chuꞌijig hegam mo pi d chuꞌijkam mamtp woho wo s‑amichudad ihda. \v 8 Pi am amichud mani ahni d Jiosh si Kehsha ch gewkdag am dahm g mihshmda tash.” \s1 Matsh ha doaj g Jesus mihshmda tash ed \r An g neid g Mark 3:1-6; Luke 6:6-11 \p \v 9 D am ha dagito g Jesus. Kuchd gam hu hihi hema wui g cheopi. \v 10 D am hema daha g oꞌodham mad g nowij mahnikodag. \p D am haꞌi g oꞌodham ab haꞌichu s‑abchudamk g Jesus ch ab kakke, “No hiwgidas am t‑chehanig ed mamt wo ha doaj mihshmda tash ed?” \p \v 11 D hab kaij g Jesus ab ha wui, “Matp hems hema g em‑kahwaliga am wo gei wag ch ed mihshmda tash ed. Namt hig pi wo chikpan k wo i wuhshad? \v 12 Oꞌodham o baꞌich d i si haꞌichu mo g kahwal. Pegih, k g t‑chehanig am t‑hiwgid matt am hema wo i wehmt mihshmda tash ed.” \p \v 13 Neh, bad kaij ch hab hahawa ahg g mahnikokam, “Ab g si i shelin g e‑nowi.” Kud am wabsh i chum shelin k am waꞌi hekaj apꞌet. \v 14 D amjed gam hu hihi g Palasi k e wehm aꞌaga mat has hig masma wo mua g Jesus. \s1 Jiosh si Kehsha \p \v 15 D am i kah g Jesus mash am s‑muꞌamk k gam hu hih ab amjed amai. Kud muꞌi hemajkam am i oi. D wehs ha dodaj g kokꞌodam \v 16 ab si ha chehanich mat pi hedai haꞌichu wo ahgidad ab amjed. \v 17 Neh, bad wa masma hab e juh hegai matki g Isaiabad heki hu waꞌi oꞌoha matsh hab wo e juh. Oꞌohanaj o hab chuꞌig mash g Jiosh an aꞌaga g si e‑kehsha ch hab kaij: \q1 \v 18 Id o d si ni‑Kehsha mat d wo ni‑pionagk. \q1 Ab ani si tatchua. \q1 K si ni‑tatchui oidch hab masma. \q1 Ab ant wo mah g Hekia S‑apꞌekam ni‑Gewkdag. \q1 Kut am wo ha ahgi g wehs hemajkam mant s‑ap wo ha aꞌappe. \q1 \v 19 Pi at wo ha neꞌowinad ch pi wo hihnkad ch pi wo s‑kaidam amogad am kahya ch ed. \q1 \v 20 T wo ha doꞌibia hegam mat chum alo pi wo e nako hab masma mamtp hems ahpim wo doꞌibia g e‑eꞌes mo i gehsim. \q1 Am at wo ha gewkadch am hugkam mat wo gewito g pi apꞌekam. \q1 \v 21 T wehs nahnko mahs hemajkam ab ab wo i e gewpkai. \s1 Mash g Jesus g Jiawul wehm ab aꞌai e cheggia \r An g neid g Mark 3:20-30; Luke 11:14-23 \p \v 22 D haꞌi g hemajkam am hema uꞌapa g oꞌodham Jesus wui. Kudki id pi nead ch pi ha neok nadki pi g jiawul an uꞌukch. D g Jesus doaj ihda oꞌodham. D hahawa e nako mad neok k ep haꞌichu neid. \p \v 23 D g muꞌi hemajkam ab si has i el ihda k hab kaij, “Shahag wepo mo id d hegai Davidbad amjedkam mach ab nenida.” \p \v 24 D am i ha kah hegam Palasi k hab kaij, “Moki g jijawul ha‑geꞌejig ab mahkch g gewkdag. Kuki heg hekaj gam hu hab i ha wua g jijawul ab ha amjed hegam mo an ha uꞌukch.” \p \v 25 D g Jesus s‑mahch mo haschu am chegito ch hab kaij ab ha wui, “S‑mahch am mat g oꞌodham wo padch g hejel e‑jewedga o g hejel e‑kihhim mat ab aꞌai wo e cheggia. T g e‑wehm kihkam hab waꞌap wo padch g hejel e‑kihdag mat ab aꞌai wo e cheggia. \v 26 Pegih, t has hig masma g ge Jiawul pi wo padch g hejel e‑kownaltalig matp ab wo sha ni‑mah g gewkdag mant am wo i ha wuwhas g piongaj. \v 27 Neh, hegam mo ab si em‑wecho e mashcham o hab waꞌap i ha wuwhasid g jijawul. Kum eda pi hab masma hab ha elid mo g Jiawul ab ha mahkch g gewkdag. Pegih, id o am wohokamchud mo pi woho hegai mam hab chum elid. \v 28 Hekia S‑apꞌekam Gewkdag o ab ni‑mahkch ihda gewkdag mani hekaj gam hu hab i ha wua g jijawul. K id am wohokamchud mat heki hu in i wuhsh g Jiosh kownaltalig em‑shahgid. \p \v 29 “Neh, wohppoꞌid ani g ge Jiawul hegam mo an ha uꞌukch. Kum s‑mahch mat pi hedai wo e nako mas am hu wabsh wo wah hema kih ed mat wo s‑haꞌahamak k am wo ui g enigaj, heg hi wa matp wehpeg wo wulsh. \p \v 30 “Hegai matp hedai pi ab hu wo i ni‑wehmajk o ab ni‑wui kehk ch wabsh ha gantan hegam mani s‑ha doꞌibiamk. \v 31 Wehs o gam hu hab i junihog g pi ap ha‑chuꞌijig g Jiosh. K wabshaba si geꞌej g em‑chuꞌijig mamtp ab wo has ah g Hekia S‑apꞌekam Gewkdag. T g Jiosh pi hekid gam hu hab wo i juh. \v 32 Im at hu hab wo i juh g Jiosh g chuꞌijigaj hegai mat ab wo has ni‑ah ahni Jiosh si Kehsha k wabshaba pi hekid gam hu hab wo i juh g chuꞌijigaj hegai mat wo has ah g Hekia S‑apꞌekam Gewkdag. \s1 Mas hedai s‑wohom d s‑apꞌekam \r An g neid g Luke 6:43-45 \p \v 33 “Mt wo s‑mai mas hedai d s‑apꞌekam oꞌodham hab masma mamt wo s‑mai mas s‑kehgaj g bahidkam uhs. S‑kehg uhs at wo s‑kehg bahidagt. T g pi kehg uhs wo pi kehg bahidagt. \v 34 Ahpim Palasi am hab sha masma mam d kohkꞌoi ch pi wo shaꞌi e nako mams s‑kehg haꞌichu hab wo chei nam pi d pi apꞌekam ch hemho wa am hab wo chei mo haschu am hab i chuꞌig em‑ihbdag ed. \v 35 S‑kehg haꞌichu o am hab chuꞌig ihbdaj ed g s‑apꞌekam oꞌodham. Kut heg s‑kehg haꞌichu hab wo kaijjid. K pi kehg haꞌichu am hab chuꞌig ihbdaj ed g pi apꞌekam oꞌodham. Kut heg pi kehg haꞌichu hab wo kaijjid. \p \v 36-37 “Id ant hab wo chei mat hemho wa wehs haꞌichu am wo mahsko e wua lodaita tash ch ed mam haschu has i kaij id dahm jewed. Jiosh at wo hekaj g hejel em‑neꞌoki mat wo em‑lodai, chum hems g s‑pehegi em‑neꞌoki.” \s1 Mamsh s‑neidamk g s‑hasig haꞌichu \r An g neid g Mark 8:11-12; Luke 11:29-32 \p \v 38 D am haꞌi haꞌichug g chehanig t‑mashchamdam ch Palasi ch hab ahg g Jesus, “Ha mashchamdam, ab g t‑chehgid g s‑hasig haꞌichukaj maptp woho d Jiosh si Kehsha.” \p \v 39 D hab kaij g Jesus, “Si o hig woho pi apꞌe ch mehk ab amjed g Jiosh hegam mat pi ab hu wo ni‑hiwgam k hoꞌip nei g s‑hasig haꞌichu. Heg ant ab wo waꞌi ha chehgi mant am oidk hab wo ni‑juh hegai Jiosh haꞌichu i tashogiddam mash hab chehgig Jonah. \v 40 Id ash wa waik tash oidam am haꞌichug geꞌe watopi wohk ed. Neh, nt hab wa masma waik tash oidam am wo kahchk hihaꞌini ch ed ahni Jiosh si Kehsha. \p \v 41 “Jonabad ash wa am ha ahgid g Ninevah t am hemajkam g Jiosh haꞌichu ahga. Kutsh wa gam hu s‑ohhod g pi ap e‑chegitoi k hab pi ab hu wo e chuꞌijigch geꞌe lodaita tash ch ed. Ni ahni baꞌich d i si haꞌichu mo g Jonabad. Kum eda pi ab hu ni‑kaiham ch heg hekaj ab wo motoig g chuꞌijig lodaita tash ed. \p \v 42 “Mehkjed atsh ab i hih g uwi kownal ab Sheba jewed t amjed matsh ab wo kaiha g Solomonbad haꞌichu mahchig. Ni ahni baꞌich d i si haꞌichu mo g Solomonbad. Kum eda pi ab hu ni‑kaiham ch heg hekaj ab wo motoig g chuꞌijig lodaita tash ed.” \s1 Matsh g jiawul has masma an uhpam ep wo bei g oꞌodham \r An g neid g Luke 11:24-26 \p \v 43 Kud hab ep kaij g Jesus, “Matp hems g jiawul an wo hema uꞌukch g oꞌodham k wabsh wo dagito mat am hebai ep wo e ul. Kut hegai oꞌodham wo i chum kegch g e‑doakag. T wabshaba g jiawul pi hebai wo chehg. \v 44 K hekaj hab wo i e ah, ‘Mo hig woho d ni‑kih hegai oꞌodham. Nt hig am uhpam wo hih wui.’ Kut wa woho am wo uhpam him k wo cheh mo am wabsh jeg ch si kegchudas ch hehosimhunas. \v 45 T am haha wo him k wewaꞌak ep wo ha uꞌapa g jijawul. T idam baꞌich wo i pi apꞌek ch am wehmaj wo i chiwia. T ihda oꞌodham baꞌich wo i pi apꞌek mo wa ga hu i heki hu. Neh, bat wa masma hab wo e juh hegam mat pi gam hu wo s‑ohhod g pi ap e‑chegitoi.” \s1 Mash g jeꞌej ch wepngaj s‑neidamk g Jesus \r An g neid g Mark 3:31-35; Luke 8:19-21 \p \v 46 Am ad wabsh kia ha wui neok g hemajkam g Jesus. Kud am haha wabsh dada g jeꞌej ch wepngaj s‑neidamk. D wabshaba si muꞌij g hemajkam an wehgaj. Kud heg hekaj gam hu wabsh mehk gegok. \p \v 47 D hema hegam mo an wehgaj gegok g Jesus hab kaij ab wui, “M‑jeꞌe ch m‑wepnag ash am hu gegok ch s‑m‑neidamk.” \p \v 48-49 D g Jesus hab ahg, “Neh, idam mo ab ni‑kaiham o heg wa wepo mo d ni‑jeꞌe ch ni‑wepnag. \v 50 Hegam mat hab wo junihid g ni‑ohg Jiosh tatchui o hab masma mo d ni‑wepnag ch ni‑jeꞌe.” \c 13 \s1 Haꞌichu wepogida ahga ab amjed g haꞌichu eshdam \r An g neid g Mark 4:1-9; Luke 8:4-8 \p \v 1 Heg waꞌi tash ed achd gam hu hihi Galilee Kahchki wui. D am i chum dahiwua g Jesus mat wo t‑mashcha. \v 2 Kud wabshaba shaꞌi muꞌi hemajkam an e hemapai wehgaj. D heg hekaj gan hu i chesh g Jesus wahlko ch ed k an dahiwua k amjed ha mashcham. D g hemajkam an gegok shuhdagi koa an ch amjed ab kaiham. \v 3 Kud muꞌi haꞌichu ha tashogid g wepogida ahgakaj ab amjed g Jiosh kownaltalig. Id o d haꞌichu ahgaj mo hab kaij: \p “Am ant heꞌes wo i em‑tashogi g Jiosh kownaltalig wepogidch mat hema an i chum gantad g e‑kaichka e‑oid ed. \v 4 T haꞌi gan hu shul wohg ch ed. T g uꞌuwhig am dada k koꞌito. \v 5 T haꞌi gan hu shul waw t ab mo pi geꞌej g jewed k ab ha hekaj hi wa chum i wuhsh no pi pi an hu juhk g jewed. \v 6 T ab i chesh g tash. Kut wabsh gaksh no ge mehk tatk. \v 7 T haꞌi gan hu shul shaꞌi ch ed. Kut g shaꞌi ab i geꞌege k ha kokda g haꞌichu esha. \v 8 T wabshaba hegam mat an s‑ap shul moihuna ch ed an wuhshani k muꞌi ab kait. Haꞌi at siant ab kait ch haꞌi chuhdpo wehst‑mahm ch haꞌi waikko wehst‑mahm.” \v 9 Kud hab hahawa ep kaij g Jesus, “Neh, am g wo s‑ap i aꞌamichud ihda.” \s1 Mash haschu ahgch g wepogida ahgakaj ha mashcham \r An g neid g Mark 4:10-12; Luke 8:9-10 \p \v 10 D am hahawa i e hejelko. Kuchd am wui hihim k ab kakke mas haschu ahgch pi ta amichudam ha mashcham g haꞌichu wepogidakaj. \p \v 11 D hab kaij, “Nt wo em‑ahgi mo has d ahga no pi g Jiosh em‑hiwgid mamt wo s‑mai mo haschu hemu am maskogid ab amjed g e‑kownaltalig. Ni wabshaba heg waꞌi ha ahgid haꞌichu wepogida ahga hegam mo pi ab hu wohochudamk. T hab pi wo amich haꞌichu ab amjed g Jiosh kownaltalig. \v 12 Hegam mat s‑ap wo hekaj g e‑apꞌedag at baꞌich ep wo i nei. T hegam mat pi ap wo hekaj wabsh wo heb hu wua. \v 13 Heg ani hekaj g haꞌichu wepogidakaj haꞌichu ha ahgid: \q1 Mat pi wo amich, chum as wo haꞌichu neid k wo haꞌichu kah \m \v 14 K hekaj am wohokamchud hegai mo an hab chuꞌig Isaiabad oꞌohana ed mash wa hab kaij Jiosh. Bo chuꞌig: \q1 Chum am hekid ab kah g haꞌichu ni‑ahga ch ab neidchug g ni‑apꞌechuda ch wabsh pi amichud \q1 \v 15 no pi g em‑chegitoidag wabsh s‑kohmagi. \q1 Heg o wa wepo mamt am si ha kuhkp g e‑wuhpui ch e‑nahnk mamt pi wo neid k pi wo kah k pi wo amich nam pi pi e nohnogidamk ab ni‑wui. \q1 Kunt heg hekaj pi am hu wo i em‑apꞌech. \rq Isaiah 6:9-10: \rq* \m Neh, bo chuꞌi g g Jiosh oꞌohana. \v 16 Kum eda ahpim pi hab shaꞌi mahs mo hegam mash pi amichud. Jiosh o ab s‑em‑hoꞌigeꞌid. Kum s‑ap s‑amichud mam haschu i neid ch kah. \v 17 Nt wo si shel em‑ahgi mo muꞌijj g kekelibad Jiosh haꞌichu i tashogiddam ch Jiosh hemajkamga chum si tatchua mat wo neid k wo kah ihda mam haschu i neid ch kah idani. K wa wabshaba pi hab mahs am ha wehhejed. \s1 Mash g haꞌichu ahgdam hab masma mo g haꞌichu eshdam \r An g neid g Mark 4:13-20; Luke 8:11-15 \p \v 18 “Am ant haha wo em‑ahgi mani haschu chum em‑mashcham id hekaj haꞌichu ni‑ahga ab amjed g haꞌichu eshdam. Heg kaichka ani wepogid g Jiosh haꞌichu ahga. Id o am e gantan ha shahgid g hemajkam hab masma mo g haꞌichu kai. \v 19 K eda haꞌi pi amichud no pi g ha‑iꞌibdag s‑kawpk hab sha masma mo g wohg. K g Jiawul am wabsh s‑pehegi ha wohppoꞌid mo haschu i kah. \p \v 20 “K haꞌi g ha‑iꞌibdag hab sha masma mo hebai pi geꞌej g jewed ab waw t ab. K idam si s‑hohhoꞌid ch kah g Jiosh haꞌichu ahga \v 21 ch wabshaba pi wihnam ab hu uꞌukch ch am hi wa heꞌes wo i s‑chegitokahimch. T oi wa g kudutadag ab ha wui wo i hih. Kumt wo ha shoꞌigch id hekaj Jiosh haꞌichu ahga. T ha hekaj wabsh wo taꞌi i shul. \p \v 22 “K haꞌi g ha‑iꞌibdag hab sha masma mo hebai s‑shaꞌig. K am ha shaꞌijidch g pihk ha‑elidadag ch s‑ha‑kaisdag. Kut pi haꞌichu wehhejed wo s‑kehgajk am Jiosh wehhejed. \p \v 23 “K haꞌi g ha‑iꞌibdag s‑moik hab sha masma mo g moihuna. Idam at wo s‑amich g Jiosh haꞌichu ahga k am wo ahgachugad matp hems haꞌi siant ab ep wo ha baꞌiha k atp hems haꞌi chuhdpo wehst‑mahm k haꞌi g waikko wehst‑mahm ab ep wo ha baꞌiha.” \s1 Haꞌichu wepogida ab amjed g shaꞌi \r An g neid g Mark 4:26-29 \p \v 24 Jesus ad am hema ep ha ahgi g hemajkam g haꞌichu wepogida hab kaijch, “Am ant baꞌichu ep wo i em‑tashogi g Jiosh kownaltalig wepogidch mat hema ei g s‑kehg kai e‑oid ed. \v 25 T am hu hebai haha wabsh hema jiwia g obgaj chuhug ch ed mo wehsijj kohksh k g shaꞌi kai am ei ha shahgid g pilkani k gam hu hahawa ep hih. \v 26 Kut am i wuhsh g eꞌes k ab i mudadt. T am hahawa s‑masma i wuhsh g shaꞌi. \p \v 27 “K hab kaij g eshdam pionag, ‘S hebai amjed i wuhsh g shaꞌi mapt wa eda t‑mah g s‑kehg kaichka.’ \p \v 28 “K hab kaij am ha wui, ‘Ni‑obga at hab juh ihda.’ \p “K hab hahawa ep kaij g piongaj, ‘Natt am wo i ha huhpsh hegam shaꞌi?’ \p \v 29 “K hab ha ahg, ‘Piaꞌa. Mt wo am hu wabsh g pilkani ha huhpsh. \v 30 Am g wabsh wo hiwgid mat am e wehm wo wuwha. T ab wo e ai mat wo e hih. Kunt hab haha wo ha ahgi g hihkdam mat g shaꞌi wehpeg am wo ha huhpsh k am wo i hemapad k ged hu wo mehid k am haha wo i hemapai g pilkani k ged hu wo i baꞌiha.’ Neh, bo kaij g ha‑ahmo.” \s1 Matsh has masma wo i geꞌeda g Jiosh kownaltalig \r An g neid g Mark 4:30-32; Luke 13:18-19 \p \v 31 D am hema ep ah g haꞌichu wepogida g Jesus hab kaijch, “Am ant heꞌes wo i em‑tashogi g Jiosh kownaltalig am wepogidch g haꞌichu kai. \v 32 Neh, heg am eꞌesha mo al chumaj ch oi wa am wo wuhshani k haꞌas wo i geꞌeda mo g s‑ehheg uhs. Tp hems g uꞌuwhig an ab wo koksht. Pegih, t hab wa masma wo geꞌe i geꞌeda g Jiosh kownaltalig, chum as al chum am wo shonwua.” \s1 Matsh wo chehmo g jewed g Jiosh kownaltalig \r An g neid g Luke 13:20-21 \p \v 33 D am hema ep ah g haꞌichu wepogida g Jesus hab kaijch, “Jiosh kownaltalig o hab waꞌap wepogidas mo g jewajidakud. Heg amt wo be k am wo wah wehnadk g chuꞌi k am heꞌes wo i dai. T wo chehmo g wahga mat wehs am wo i kopodka. Pegih, t g Jiosh kownaltalig hab wa masma wo chehmo g jewed.” \s1 Mash heg waꞌi wepogida ha ahgid g Jesus g hemajkam \r An g neid g Mark 4:33-34 \p \v 34 Jesus ad haschu i ha ahgid g hemajkam ch heg waꞌi hekaj haꞌichu wepogida ahga. \v 35 Heki atki hu waꞌi oꞌoha g kelibad Jiosh haꞌichu i tashogiddam mat id am hab wo wa e juh. K hab chuꞌig g oꞌohanaj: \q1 Haꞌichu wepogida ant wo hekaj k am wo ha ahgi g hemajkam hegai mo pi hekid shaꞌi s‑e mahch ga hu i shohshonk amjed. \rq Psalm 78:2 \rq* \s1 Matsh g Jesus am i tashogi g wepogida ahga ab amjed g shaꞌi \p \v 36 D g Jesus gam hu ha dagito g hemajkam k ged hu i wah kih ch ed. Kuchd am wehmaj hihim k ab hahawa kakke mas has d ahga hegai wepogida ahga ab amjed g shaꞌi mo am t‑ahgid. \p \v 37 D hab kaij, “Heg ani wepogidas mo g haꞌichu eshdam ahni Jiosh si Kehsha. \v 38-39 K g oidag d ihda jewed. K g s‑kehg kai d hegam mat wo e doꞌibia k am wo haꞌichugk Jiosh kownaltalig ed. K g ni‑obga d jijawul ha‑geꞌejig. K g eshaj d hegam mat pi wo e doꞌibia. Hihka tash o d lodaita tash. K hegam mat hab wo juh g hihka d anghil. \p \v 40 “Hegai shaꞌi mehidda o hab d ahga mat g pi ap hehemajkam gam hu wo i e shul jiawul kih ed mat hekid wo i e ai g lodaita tash. \v 41 Am ant wo i ha chuhcha g anghil ahni Jiosh si Kehsha. Kut ab wo i hihi jewed wui k gam hu hab wo i juh hegai matp haschu am wo i em‑wua pi apꞌekam ch ed \v 42 k gam hu wo ha shul g pi ap chuꞌijkam mei ch ed. T idam wo si shoanid ch ga hu wabsh wo i si e kiꞌisch nat pi wo shaꞌi si s‑koꞌok haꞌichu nakogad. \v 43 T am hahawa wo si tondad g s‑apꞌekam hemajkam e‑ohg Jiosh kownaltalig ed. Neh, am g wo i aꞌamichud ihda ahpim mam kah!” \s1 Mash g Jiosh kownaltalig heg wepogidas mo g si geꞌe s‑kaisdag \p \v 44 D am hema ep ah g Jesus g haꞌichu wepogida ahga hab kaijch, “Jiosh kownaltalig o heg wepogidas mo g s‑namkig haꞌichu mat am hema ehsto oidag ch ed k hahawa muh. T am hema haha wabsh chehg k am wabsh uhpam i maꞌishp k si s‑hehgig ch am i wehs gagda g haꞌichu e‑eniga k am hahawa uhpam ep him k wabsh wehs ha nolawt ihda oidag.” \s1 Mamtsh wehs haꞌichu ha baꞌich wo i s‑behim g Jiosh kownaltalig \p \v 45-46 Kud hab ep kaij g Jesus, “Bamt masma wo s‑behim g Jiosh kownaltalig mat g s‑namkig hohodai nolawtdam wo s‑behim hegai mat wehs ha baꞌich wo i s‑kehgajk. Heg at wehs wo gagda g haꞌichu e‑eniga mat wo e nakog k wo ha nolawt hegai s‑namkigchu.” \s1 Mash g Jiosh kownaltalig heg wepogidas mo g waptopi uꞌikud \p \v 47 D hab ep kaij g Jesus, “Am ant heꞌes wo i em‑tashogi g Jiosh kownaltalig am wepogidch g waptopi uꞌikud chuagia. Heg at am wo wua g waptopi ha uꞌudam shuhdagi ch ed. T am wo e baꞌiha g nahnko mahs waptopi. \v 48 Kut am wo i wanchkwua shuhdagi hugid an k am wo dahiwua k wo i ha gawulkad k hegam wo e toꞌi mo s‑kehgaj k g pi kehg waptopi gam hu wo nehnich. \v 49 Bat wo wa masmak mat hekid wo i e ai g lodaita tash. Anghil at am wo aꞌai hihim k am wo i ha gawulkai g pi apꞌekam hemajkam \v 50 k ged hu wo ha shul mei ch ed. T idam wo si shoanid ch ga hu wabsh wo i si e kiꞌishch nat pi wo shaꞌi si s‑koꞌok haꞌichu nakogad.” \s1 Mamtsh wo ha mashcha g wechij haꞌichu ch ep g hekiukam haꞌichu \p \v 51 D g Jesus ab hahawa t‑kakke, “Namt am wa s‑amich wehs ihda?” \p Kuchd hab kaij, “Heuꞌu.” \p \v 52 D hab hahawa ep kaij ab t‑wui, “Pegih, mt hahawa pi wabsh g Jiosh heki hu oꞌohana wo ha mashchamad ch wabshaba id wehnadk ep wo ha mashchamad wechij mashchama ab amjed g Jiosh kownaltalig.” \s1 Mash g Jesus si kihꞌamkam pi ab hu tatchua \r An g neid g Mark 6:1-6; Luke 4:16-30 \p \v 53 D g Jesus am i haꞌasa ah idam haꞌichu wepogida ahga. \v 54 Kuchd gam hu hihi Nazareth wui mo am d si kihkam. D g Jesus am haꞌichu ha mashcham ha‑cheopi ed. \p D si has elid hegam mo am kah ch ab wabsh aꞌai i e kakke, “Kus hebai mai wehs ihda amichudadag ch ihda s‑hasig haꞌichu. \v 55 No hig pi woho d alidaj hegai t‑nawojbad mo d huk chikpandam? No hig pi g Mary d jeꞌej ch g wepngaj d James ch Joses ch Simon ch Jude. \v 56 Ia o wa kih g uꞌuwigaj. Kus hebai mai wehs ihda.” \v 57 Neh, bad kaij ch wabsh pi haꞌichuch. \p D hab kaij g Jesus ab ha wui, “Jiosh haꞌichu i tashogiddam at chum hebai ab wo si has e elidad. T wabshaba g si kihꞌamkam oꞌodham ch wehmaj kihkam pi ab hu has wo elidad.” \p \v 58 Neh, bad kaij ch pi muꞌi s‑hasig haꞌichu hab juh amai no pi pi ab hu wohochud idam mas d Jiosh si Kehsha. \c 14 \s1 Mamtsh mua hegai John matsh am shonwuich g pahl wakona \r An g neid g Mark 6:14-29; Luke 9:7-9 \p \v 1 D eda am hahasko haꞌi d ha‑kokownalig g Tutuligo ch d giꞌik. D idam am hema d kownal Galilee chekshani ch ed ch hab chehgig Herod. Kumd eda wehsko aꞌaga g Jesus. \v 2 Kush id hab ha ahgid g e‑hahaꞌichuga, “Heg oki d hegai mo wa ha pahl wapkonahim ch hab chehgig John. Mua ant. Kutki wabshaba uhpam e chegito k hekaj hab e nakog mat hab wo juh g s‑hasig haꞌichu.” \p \v 3 Herod atsh wa an bei g John k wulshp k ged hu si kuh am wehhejed g e‑hohnig. Id ash hab chehgig Herodias ch ash d chum hohnigaj g Herod wehnag. Kush heg hab chehgig Philip. Tsh g Herod ehs g hohnigaj. \p \v 4 Sh amjed g John chum hekid hab a aꞌaga, “Mo pi shaꞌi hiwgidas maps g e‑wehnag hohnig wo ehs.” Kush g Herodias heg hekaj ahgid g Herod mat ged hu wo si kuh. \v 5 Tsh g Herod chum s‑muꞌam nash pi am ahg g pi ap ha‑chuꞌijig. K wabshaba g Tutuligo hab kaij mo d Jiosh haꞌichu i tashogiddam. Kush s‑ha ehbid ch hekaj pi mua. \p \v 6 Kutsh am i e ai g Herod mahsidag. Sh geꞌe piastchud. Tsh g Herodias uwi mad am e waila ha tahgio. Tsh g Herod si s‑hohhoꞌi ihda \v 7 k wehs ha kaichudch si s‑kaidam hab kaij mat hemho wa wo mah mat haschu ab wo i tai. \p \v 8 Sh g jeꞌej hab ahg mat hab wo chei mat ab wo mah g moꞌoj g John am hoas‑haꞌa ch ed dahshk. Tsh wa woho heg ab tai. \p \v 9 Kutsh si pi ap e taht g kownal. Sh wabshaba wehsijj kah mo has i kaij. Tsh heg hekaj pi e nako mas pi am hu hab wo juh \v 10 k am hahawa hema cheha g shondal mat an wo him k wo shonch g John moꞌo. \p \v 11 Tsh wa woho hab e juh k am hahawa uꞌapa g moꞌoj am hoas‑haꞌa ch ed dahshch k ab mah ihda uwi. Kut ihda gd hu hahawa epai mah g e‑jeꞌe. \p \v 12 Kutsh am hahawa dada hegam mad ab si wecho e mashcham g John k am bei g honshpadaj k ged hu chehg k am hahawa hihim k ged hu ahgid g Jesus. \s1 Matsh g Jesus am ha gegos g hetasp mihl chechoj ch muꞌi ehp \r An g neid g Mark 6:30-44; Luke 9:10-17; John 6:1-14 \p \v 13 D am i kah g Jesus mamt mua g John k am hahawa gam hu hejelko s‑himimk. Kuchd an dadhaiwua wahlko ch ed k gam hu aigo i chehchsh haꞌabjed. Dki wabshaba kah g hemajkam k gn hu i bihbij wabsh hihimk. \v 14 Kuchd am dada k am wabsh i chum huhud. D eda muꞌijj am heki hu haꞌichug g hemajkam. D g Jesus si i s‑ha hoꞌigeꞌid k ha dodaj g kokꞌodam. \p \v 15 D gam hu si i juh. Kuchd am wui dada g Jesus k hab chum ahg, “Neh, mehk at waꞌi juh. K eda ia hu wabsh si jegko. Am g ha ahgid g hemajkam mat gam hu wo hihi kihhim wui k wo ha nolawt g haꞌichu hugi mat wo huh.” \p \v 16 D hab kaij g Jesus ab t‑wui, “Ahpim amt wo haꞌichu ha mah mat wo huh.” \p \v 17 Kuchd hab kaij ab wui, “Pi ach geꞌe haꞌichu edgid. Al hetasp sismito ch gohk waptopi ach am toꞌakch.” \p \v 18 D hab hahawa ep kaij g Jesus, “Ab g wo i uꞌukaꞌi.” Kud am e uꞌapa. \v 19 D am hahawa ha cheha g hemajkam mat am wo dadhaiwua washai ch ed. Kud am dadhaiwua. Kud am ui ihda hetasp sismito ch gohk waptopi k am e dahm i nen k ab hoꞌigeꞌel g Jiosh k am hahawa hahain k ab t‑mah. Kuchd gam hu aꞌai ha mahkhi g hemajkam. \v 20 Kuchd wehsijj hug k kokwod. Kuchd ahchim chuhchaij an hahawa i uꞌihim k uꞌapa g wihpiꞌidaj mat am huꞌi gamai gohk hoha wo ha shuhshud. \v 21 Kuchd am hu d i hetasp mihl chechoj ch muꞌijj g uꞌuwi ch aꞌal ehp. \s1 Matsh ab wabsh hih g Jesus shuhdagi dahm \r An g neid g Mark 6:45-52; John 6:15-21 \p \v 22 D am hahawa t‑ahgi g Jesus matt gam hu aigo wo hihi. Tsh heg am wo wiꞌi k am wo ha ahgi g hemajkam mat gam hu wo hihi e‑kihki wui. Kuchd an i chehchsh wahlko ch ed k gam hu hihi. \v 23 D g Jesus am ha dagito g hemajkam. Kud gam hu himto. D am hahawa hejel i chesh kawulk dahm k am e hoꞌigeꞌidahu. D am i hud. D am wabsh kia hejel haꞌichug. \v 24 D g t‑wahlko gam hu si eda i cheka g shuhdagi. Kud g hewel ab si s‑gewkam meh ab t‑wui. D g shuhdagi toꞌotonk am si aꞌai hab t‑wua wehs s‑chuhugam oidk. \p \v 25 Kud koi mahsi. D ab hema him t‑wui an wabsh shuhdagi dahm. \v 26 Kuchd ab i neidok si s‑ehbeni ch si hihnk ch hab kaij mo d wabsh kokꞌoi. \p \v 27 D ab hahawa si t‑wui neok ch d Jesus ch hab kaij, “Pi g wo shaꞌi ni‑ehbenid. Dani ahni. Mt oi wo s‑ap e taht.” \p \v 28 Kud g Peter si s‑kaidam hab kaij ab wui, “Ni‑kownalig, maptp d wo ahpik ch ab wo i ni‑wai. Nt ab wo i hih m‑wui an wabsh shuhdagi dahm.” \p \v 29 D hab kaij g Jesus, “Oi g ab i hihm.” \p D wa woho ab i hud wahlko t‑amjed k am wui i hih shuhdagi dahm. \v 30 D wabshaba am wabsh si s‑gewkam hewed. D g Peter si s‑ehbenid k gam hu wabsh i wachumkahi shuhdagi ch ed k ab si e shoꞌigchud k hab kaij, “Ni‑kownalig, ni‑doꞌibiani.” \p \v 31 D ha hekaj am i wuhshad g Jesus k hab kaij ab wui, “Pi apki ab hu si ni‑hiwig.” \p \v 32 D ged hu hahawa e wehm i chehchsh wahlko ch ed. D am waꞌi hekaj huhug g hewel. \p \v 33 Kuchd ab hahawa si has elid ch ab ihm g Jesus ch hab kaij ab wui, “Woho apki d Jiosh alidag.” \s1 Matsh g Jesus ha dodaj g kokꞌodam Gennesaret t am \r An g neid g Mark 6:53-56 \p \v 34 Ga achd hu aigo i chehchsh k ab dada Gennesaret t am. \v 35 Kud g hemajkam s‑amich g Jesus k hekaj ab i ha wai g kokꞌodam wehsko an heg oidk chekshani. Md ha uꞌapa Jesus wui \v 36 k ab si e shoꞌigchud k ab ahgid mat chum hems wabsh g kahbaj hugidag an wo taht. Kud s‑ap ha doda mad hedai an i taht. \c 15 \s1 Mash haschu d wabsh hemajkam ha‑mashchama \r An g neid g Mark 7:1-13 \p \v 1 D am haꞌi dada g Palasi ch chehanig ha mashchamdam ab Jerusalem t amjed k ab kakke g Jesus hab kaijch, \v 2 “K haschu ahgch g m‑pionag pi ab hu wohog elid g haꞌichu ha‑mashchamadag g kekelibad? Neh, e o gegosid pi am hu t‑himdag oidch ha wapkonk g e‑nohnhoi.” \p \v 3 D hab kaij g Jesus ab ha wui, “M ahpim haschu ahgch pi ab hu wohog elid g Jiosh chehanig ch wabsh g hejel e‑himdag am hab junihim? \v 4 Id o d chehanigaj g Jiosh mo hab chuꞌig: \q1 Ab g si has wo i ha elidad g e‑ohg ch e‑jeꞌe, \rq Exodus 20:12 \rq* \m ch id ehp, \q1 Mat hemho wo wa e muhkid hegai mat hedai wo sha s‑koꞌokam has ah g e‑jehj. \rq Deuteronomy 21:17 \rq* \m \v 5 Kum eda ahpim ha mashcham mat pi ab hu has wo ha elidad ch ab ha wui hab wo chei, ‘Mah ant g Jiosh hegai mat haschu ab d wo i chum em‑wuikamk.’ \v 6 Kum hab masma im hu hab wabsh i wua g Jiosh neꞌoki ch am ha mashcham hegai mo haschu d wabsh oꞌodham ha‑nahtoi. \v 7 Bam wabsh s‑e junimk mam ab has elid g Jiosh. Kuki wabshaba g Jiosh hab em‑ahg ch hab kaij ihda matki g Isaiabad an oꞌoha: \q1 \v 8 Haꞌi idam mo d chum ni‑hemajkamga o hab kaij mo ab si has ni‑elid ch ab ni‑ihm. \q1 K wabshaba g ha‑iꞌibdag si s‑kawpk ch si mehk ab ni‑amjed. \q1 \v 9 Pi o shaꞌi wohom ab has ni‑elid no pi wabsh g hemajkam ha‑chehanig ha mashcham hab chum masma mo d ni‑chehanig.” \s1 Mash haschu uamhun g oꞌodham \r An g neid g Mark 7:14-23 \p \v 10 D g Jesus ab hahawa i ha wai g hemajkam k hab kaij ab ha wui, “Ab g wo ni‑kaiham k wo s‑amich. \v 11 Pi at im hu hab wo i em‑juh g Jiosh heg hekaj mamt haschu wo huh k wabshaba im hu hab wo i em‑juh heg hekaj pi kehg em‑chegitoidag.” \p \v 12 Kuchd am dada wui ahchim k hab kaij, “Nap s‑mahch mat si e taht g Palasi heg hekaj map hab kaij?” \p \v 13-14 D hab kaij g Jesus, “Pi g has wo e tahtkkad ab ha amjed. Do chum em‑wanimeddam ch eda hab sha masma mo d pi neneadam ch chum ha wanimed g haꞌi ep pi neneadam ch atp hems am wabsh ha wehm wo i shul hiktani ch ed. Ni‑ohg Jiosh at gam hu hab wo i ha juh hab sha masma mamt wo huhpsh k gam hu wo nehnich g haꞌichu wuhshdag am e‑esha ed.” \p \v 15 D g Peter ab neok ch hab kaij, “Am g t‑ahgid maps haschu tashogid ch hab kaij mat pi im hu hab wo i t‑juh g Jiosh heg hekaj matt haschu wo huh.” \p \v 16 D hab kaij g Jesus ab t‑wui, “Kumt ahpim hab waꞌap pi koi shaꞌi amich hegai mani em‑ahgid. \v 17 Pi at im hu hab wo i em‑juh ab amjed g Jiosh mamtp haschu wo huh. \v 18 Heg at im hu hab wabsh wo i em‑juh ab amjed g Jiosh mat wo pi apꞌek g em‑chegitoi. \v 19 Heg at hab wo em‑juh mamt hab wo juh g haꞌichu pi apꞌekam. Neh, mtp hems wo ha mua o wo ha ehs g ha‑wehm kihkam o hab wo juh g s‑tohntom haꞌichu o wo haꞌichu ha ehs o wo haꞌichu ha iattogi ab hema i ep amjed o wo pi ap neo. \v 20 Id o d hegai mat im hu hab wo i em‑juh ab amjed g Jiosh. Pi at heg im hu hab wo i em‑juh mamt pi am hu ha‑chehanig oidk wo wapko g e‑nohnhoi k haha wo e gegos.” \s1 Mash g gawul mahs oꞌodham uwi ab si hiwig g Jesus \r An g neid g Mark 7:24-30 \p \v 21 Kuchd gam hu hahawa hihi Syria jewed wui k am miabi g Tyre ch Sidon kihhim. \v 22 D am hema d uwi ch pi d t‑wehm oꞌodham ch am t‑wui jiwia k hab kaij ab wui g Jesus, “S‑apꞌekam ni‑kownalig mapsh d Davidbad amjedkam, ab g si i s‑ni‑hoꞌigeꞌid. Ni‑chehiaga o g jiawul an uꞌukch ch si shoꞌigchud.” \p \v 23 D wabshaba g Jesus pi ab hu has shaꞌi kaij wui. Kuchd ab si ahgid mat hig wo cheha mat gam hu wo hih no pi an t‑oidahim ch si s‑nakosig. \p \v 24 D hab kaij g Jesus ab wui ihda uwi, “Heg o d waꞌi ni‑chikpan idani mant wo i ha wehmt g Tutuligo hemajkam.” \p \v 25 D ab ha hekaj i gei wecho ihda uwi k hab kaij, “Am g hig i ni‑wehmt.” \p \v 26 D hab kaij g Jesus, “Heg at wo wa wepok mamt ab wo ha mah g gogogs g ha‑chechmait g aꞌal.” \p \v 27 D hab kaij hegai uwi, “Woho o wa. T wabshaba chum hems g gogogs am wo huh g aꞌal ha‑haꞌichu hugi hahainig. Kunt ahni hab wa masma wo si s‑ap ni‑taht mapt id am hab wo al i ni‑juni.” \p \v 28 D hab hahawa kaij g Jesus ab wui, “Neh, m‑neꞌoki o am chehgid map ab si ni‑hiwig. T heg hekaj am hab wo e juh ihda map ab ni‑tahni.” Kutsh am waꞌi hekaj doa hegai chehiagaj. \s1 Matsh g Jesus muꞌi hemajkam ha dodaj \p \v 29 Amjed achd gam hu hahawa ep hihi Galilee shuhdagi babsho. D g Jesus am i chesh kawulk dahm. \v 30 Kud muꞌijj am dada g hemajkam k am ha uꞌapa g pi hihimidkam ch pi neneadam ch pi neneokdan ch muꞌi nahnko mahs kokꞌodam. D g Jesus ha dodaj. \v 31 Kud si has i elid g hemajkam neidok mo neneok g mumio ch g pi hihimidkam oiopo ch g momjo hahawa ab wehsig ch g pi neneadam s‑ap haꞌichu neid. D wehsijj ab si has elid g Jiosh. \s1 Matsh g Jesus ha gegos g giꞌik mihl chechoj ch muꞌi ehp \r An g neid g Mark 8:1-10 \p \v 32 D g Jesus ab hahawa i t‑waid k hab kaij, “Neh, waik tashkaj in o waꞌi t‑wehmaj idam hemajkam ch heki hu waꞌi pi haꞌichu huh. Ni s‑ha hoꞌigeꞌid. Tp hems haꞌi wo s‑e chuhugi matp gam hu wo sha hihi pi haꞌichu hugok.” \p \v 33 Kuchd hab kaij ab wui, “Kuchs hebai hig wo ui g haꞌichu hugi id eda tohono jewed matt hekaj wo ha gegos g haꞌakia hemajkam?” \p \v 34 D hab kaij g Jesus, “Heꞌekia at am i wih g sismito?” \p Chd hab kaij, “Al wewaꞌak sismito ch al heꞌekia chuꞌuchum waptopi.” \p \v 35 D g Jesus am hahawa ha chehani g hemajkam mat wo dadhaiwua. Kud am dadhaiwua. \v 36 D am ha ui hegam wewaꞌak sismito ch waptopi k ab hoꞌigeꞌel g Jiosh k am i hahain k ab t‑mah. Kuchd an i ha mahkhi g hemajkam. \v 37-38 D wehsijj hug k oi wa hi si s‑kokwod chum as am hu hebai d giꞌik mihl chechoj ch muꞌi ehp mo d uꞌuwi ch aꞌal ch pi kuintas. Kuchd an hahawa i uꞌihi g wihpiꞌidaj mat am huꞌi wewaꞌak hoha wo ha shuhshud. \p \v 39 D g Jesus am hahawa ha ahgi g hemajkam mat gam hu wo hihi. Kuchd gan hu dadhaiwua wahlko ch ed k gam hu aigo i chehchsh Magadan chekshani am. \c 16 \s1 Mamsh ab chum chehani g Jesus mat am wo ha chehgi g s‑hasig haꞌichu \r An g neid g Mark 8:11-13; Luke 12:54-56 \p \v 1 D am haꞌi dada g Palasi ch Sajusi k ab neꞌowin g Jesus ch ab chum si chehani mat am wo ha chehgi g si s‑hasig haꞌichu matp woho d Jiosh si Kehsha. \p \v 2-3 D hab kaij g Jesus ab ha wui, “Neh, s‑mahch am mat has mahs tash ab wo himad ab wabsh neidch mas hebaijed hewed ch has mahs chewagi i wushke. Pegih, mt hab waꞌap wo chum s‑mahchk mo haschu has e junihog iaꞌi idani am neidch mo haschu hab e junihim.” \v 4 D hab ep kaij, “Si o hig woho pi apꞌe ch mehk ab amjed g Jiosh hegam mat pi ab hu wo ni‑hiwgam k hoꞌip nei g s‑hasig haꞌichu. Heg ant ab wo waꞌi ha chehgi mant am oidk hab wo ni‑juh hegai kelibad Jiosh haꞌichu i tashogiddam mash d Jonah.” Bad cheꞌiok k am ha dagito k gam hu hih. \s1 Mattsh pi ha oidk wo haꞌichu chegito g pi wohochuddam \r An g neid g Mark 8:14-21 \p \v 5 Kuchd am gahi ep i shul wahlko ch ed k ga hu aigo dada k s‑mai machdki pi haꞌi uꞌuk g sismito. \p \v 6 D am waꞌi hekaj mad hab kaij g Jesus ab t‑wui, “Si g wo s‑e nenꞌoidk mat pi wo em‑cheawogi g ha‑jewajidakud hegam Palasi ch Sajusi.” \p \v 7 Kuchd am si aꞌaga ihda k hab kaij, “Heg oki hekaj hab kaij mattki pi haꞌi uꞌuk g sismito.” \p \v 8 Kudki s‑t‑amichud g Jesus ch hab kaij, “Pi amki koi amichud mani heꞌes edgid g gewkdag ch hekaj am aꞌaga mach pi ha sismitoga. \v 9 Am am wa chum neid mant al hetasp sismitokaj ha gegos g hetasp mihl chechoj ch muꞌi ehp. Ms huꞌi pi chegito mamt heꞌekia i hoha an i ui g wihpiꞌidaj. \v 10 Kum am wa chum neid mant al wewaꞌak sismitokaj ha gegos g giꞌik mihl chechoj ch muꞌi ehp. Ms huꞌi pi chegito mamt heꞌekia i hoha an i ui g wihpiꞌidaj. \v 11 Pegih, mt wo chum s‑mahchk mani pi wabsh g haꞌichu hugi hab ahg ch hab kaij mamt wo s‑e nenꞌoidad ab amjed g Palasi ch Sajusi ha‑jewajidakud.” \p \v 12 Kuchd am hahawa i s‑amich moki pi heg hab ahg jewajidakud mo hekaj e pahnt ch oki heg hab ahg Palasi ch Sajusi ha‑mashchamadag. \s1 Matsh g Peter am ah mo hedai wud g Jesus \r An g neid g Mark 8:27-30; Luke 9:18-21 \p \v 13 Kuchd gam hu hahawa hihim k am i miabi g Cesaria Philippi kihhim. D g Jesus ab t‑kakke ch hab kaij, “Am g wo ni‑ahgid Dohꞌo ni‑elid g hemajkam?” \p \v 14 Kuchd hab kaij, “Haꞌijj o hab m‑elid map d hegai Johnbad mo wa chum t‑pahl wapkonahim ch haꞌijj hab kaij map d Elijabad o Jeremiabad o hema i ep kekelibad Jiosh haꞌichu i tashogiddam.” \p \v 15 D ab hahawa ep t‑kakke, “M ahpim hig hedai ni‑elid?” \p \v 16 D ihda Simon mamt hab hahawa chehch Peter hab kaij, “Dap Jiosh alidag ch d si Kehshaj g Jiosh,” \p \v 17 D hab kaij g Jesus, “Simon, Jiosh at si s‑m‑hoꞌigeꞌid k am m‑chehgi mani d si Kehshaj. Pi at wabsh g hemajkam am m‑chehgi. \v 18 Kupt ab i s‑wohoch g Jiosh k ab si ni‑hiwig. Nt heg hekaj hab wo m‑chehch Peter (Hodai). Neh, id ab waw ant am wo i kei g ni‑cheopiga. Bani ahgch hab kaij mat wehsijj hegam mat hab waꞌap ab wo si ni‑hiwgad at d wo ni‑hemajkamgak. Kut pi hedai wo shaꞌi e nako mas wo ha keshwua, chum hems g jijawul. \v 19 Kunt ab wo m‑mah g gewkdag mapt wo s‑mahch k ah g Jiosh haꞌichu ahga k hab wo yahwitpiꞌo g apꞌedag am ha wehhejed hegam mat ab wo s‑wohoch. Ab ant wo m‑mah g gewkdag mapt hab wo ah mo haschu shohbidas ch haschu hiwgidas am ha wehhejed hegam mat ab wo ni‑hiwgad.” \v 20 Neh, bad kaij g Jesus ch ab hahawa si t‑chehani matt pi hedai wo ahgi mo heg d Jiosh si Kehsha. \s1 Mash g Jesus am ha ahgid matsh wo e shoꞌigchud k wo e muhkid. \r An g neid g Mark 8:31–9:1; Luke 9:22-27 \p \v 21 D am i amjed am hahawa si tasho t‑ahgi g Jesus k hab kaij, “Hemho wa ant am wo hih Jerusalem wui. Kut muꞌi wo ni‑shoꞌigch g geꞌeged ch uꞌugchu papal ch chehanig ha mashchamdam k am wo i ni‑dagito mant wo ni‑muhkid. T wabshaba am wo him k d wo i waik tashk amjed. Nt ab wo uhpam i wuhsh muhkig amjed.” Neh, bo kaij g Jesus. \p \v 22 D g Peter im hu goꞌolko i be k ab si s‑gewkam neok wui hab kaijch, “Pi at woho wo shaꞌi hiwigi g Jiosh mamt hab wo m‑juh.” \p \v 23 D hab kaij g Jesus ab wui, “Pi g shaꞌi ni‑shohbid. Do wabsh hejel hab m‑elida ihda. Kup ab wui kehk g Jiosh hab elida hab masma mo g ge Jiawul.” \p \v 24 D hab hahawa ep kaij ab wehsijj t‑wui, “Mamtp am wo s‑oidam g niꞌhimdag k hemho wa gam hu wo dagito g hejel e‑tatchui k ahni ni‑tatchui hab wo junihid ni‑wehhejed e shoꞌigchudch. Heg at wo wa wepok mam ab mohto g kots ch ab ab wo e muhkid. \v 25 Pi amt wo heki wua g e‑doakag mamtp wo hekaj am ni‑wehhejed am ahgachugch g Jiosh haꞌichu ahga. Heg at wo heki wua g e‑doakag matp hedai wo chum s‑daꞌad. \v 26 Pi at haꞌichu wehhejed wo s‑kehgajk matp g oꞌodham wehs wo bei mo haschu i tatchua id dahm jewed k wabshaba pi wo e doꞌibia. Pi o an hu haꞌichug id dahm jewed mas heg hekaj wo e doꞌibia g oꞌodham. \v 27 Jiosh at ab uhpam wo ni‑mah g si geꞌe gewkdag an e‑kihdag ed. Kunt heg hekaj si s‑tondam wo tondad ch ia ep wo jiwia jewed dahm. T muꞌi anghil wo i ni‑wehmajk. Kunt wehs wo ha namkid g hemajkam heg hekaj mo haschu hab i junihim. \v 28 Nt wo si shel em‑ahgi mamt haꞌijj an d wabsh wo kia dodakamk ch wo nei mant s‑gewkam am wo chehgi g ni‑kownaltalig em‑shahgid.” \c 17 \s1 Matsh am gawul i e chehgi g Jesus ha wui. \r An g neid g Mark 9:2-13; Luke 9:28-36 \p \v 1 D am d i chuhdp tash amjed. D g Jesus ab i ha wai g Peter ch James ch John. D am wehmaj ab i chehchsh hema uhgk doꞌag t ab k atsh gan hu dada doꞌag dahm. \v 2 Kutsh g Jesus am hahawa gawul e juh. Sh g wuhioshaj hab waꞌi masma tonod mo g tash ch g wehschugaj hab masma s‑tohta mo g tonlig. \v 3 Kutsh ab haha wabsh i e chehgi g Mosesbad ch Elijabad k am wehmaj neneok g Jesus. \p \v 4 Sh g Peter hab kaij ab wui g Jesus, “T‑kownalig, s‑apꞌe oki mach ia haꞌichug. Kutt ia waik wo ha chuhcha g al chechopi matt hekaj ab wo si has em‑el ahpi ch Mosesbad ch Elijabad maptp wo tatchuad.” \p \v 5 Neh, sh am wabsh kia neok g Peter. Kutsh g si s‑mahs chewagi ab i wuhshani k ab ehka ha dahm. Tsh g Jiosh neꞌoki ab kaida chewagi t amjed k hab kaij, “Jesus o d si ni‑tatchuidch ni‑alidag. Heg amt ab wo si kaihamad.” \p \v 6 Kutsh si s‑ehbeni hegam Peter am i kahk g neꞌoki k am wabsh si kupal shul jewedo. \p \v 7 Tsh am hahawa jiwia g Jesus k an ha tahtam k hab kaij, “Gegokiwuio. Pi g wo shaꞌi e todsid.” \p \v 8 Tsh am hahawa i chum nenhog. Kush heg waꞌi Jesus hejel am kehk. Sh pi am hu haꞌichug hegam gohk. \p \v 9 Sh ab hahawa i huhudkhim doꞌag t amjed. Sh ab si ha chehani g Jesus ch hab kaij, “Pi g am hedai wo shaꞌi ahgid mamt haschu nei, nt hoꞌip kia uhpam i wuhsh ab muhkig amjed ahni Jiosh si Kehsha.” \p \v 10 Kush hab kaij idam ab wui g Jesus, “Neh, bo chechꞌe hegam chehanig t‑mashchamdam matsh ia wehpeg wo e maskogi g Elijabad. Tsh g Jiosh si Kehsha ia haha wo e maskogi. Pegih, t haschu ahgk pi ia wehpeg m‑baꞌich e maskogi hegai Elijabad?” \p \v 11 Sh hab kaij g Jesus, “Hema at woho wehpeg wo e maskogid k hab wo masmak mash wa g Elijabad ch wehs haꞌichu wo i apꞌech. \v 12 Kunt wo em‑ahgi mat wa woho heki hu jiwia. K Wabshaba muꞌijj pi mahch mo hedai wud ch ab wui hab wabsh juh g pi ap e‑tatchui. Pegih, k e aihim mat hab waꞌap wo ni‑juh k wo ni‑shoꞌigch ahni Jiosh si Kehsha.” \p \v 13 Kutsh am hahawa i amich idam moki heg hab ahg John mat wa am i shonwuich g pahl wakona. \s1 Matsh g Jesus gam hu hab i juh g jiawul ab amjed g ali \r An g neid g Mark 9:14-29; Luke 9:37-43a \p \v 14 D eda muꞌi hemajkam am haꞌichug amai machd am wih. Kud am uhpam dada hegam Jesus. D ab hema i tonwua Jesus wui \v 15 k hab kaij, “Ab g si i s‑hoꞌigeꞌid g ni‑sulijga. Si o pi ap mumku ch hebai am wabsh s‑e chuchkagid ch muꞌikko am gegshe nahda ch ed o am shuhdagi ch ed. \v 16 Kunt ia chum uꞌapa ha wui idam m‑chuhchai. T pi e nako mas wo doaj.” \p \v 17 D hab kaij g Jesus ab t‑wui, “Shoꞌo waꞌi pi geꞌej g em‑wohochudadag. M im hu hab wabsh i si e Juhkch ab ni‑amjed. Shahag wepo mant tash ia wo em‑wehmajkad ch wo em‑nakogad mat haha wo i geꞌeda.” Bad kaij g Jesus ch hab hahawa ahg hegai oꞌodham, “Ab g i bekaꞌi g e‑alidag.” \v 18 D ab hahawa i bei wui. D g Jesus am si s‑gewkam chehani g jiawul mat gam hu hab wo i e juh. Kud wa woho hab e juh. D am ha hekaj wabsh i doa g ali. \p \v 19 Kuchd ab hahawa hejelko kakke g Jesus machs haschu ahgk ahchim pi t‑nako matt gam hu hab wo i juh g jiawul. \p \v 20 D hab kaij g Jesus, “Heg amt hekaj pi e nako mam pi ab hu wohochud mat hab wo e juh. Nt wo si shel em‑ahgi mamt wo e nakog k wabsh chum haschu hab wo juh mamt hab wo chei s‑wohochudch mat hab wo e juh. Chum at hems g geꞌe doꞌag gan hu hab wo i kekiwua mamt wabsh wo ahgi s‑wohochudch mat hab wo e juh. [ \v 21 T wabshaba ihda hab mahs haꞌichu hab waꞌi masma gm hu hab wo i juh mamt wo si e hoꞌigeꞌidahunad Jiosh wui pi haꞌichu koꞌadch.]” \s1 Mash g Jesus am ep ha ahgid ab amjed g e‑muhkig \r An g neid g Mark 9:30-32; Luke 9:43b-45 \p \v 22 Am achd wabsh kia oiopo Galilee chekshani ch ed. D hab kaij g Jesus ab t‑wui, “E o aihim mat wo ni‑bei hegam mo s‑ni‑kehꞌid k ab wo ni‑dagito \v 23 mant wo ni‑muhkid. T wabshaba am wo him k d wo i waik tashk amjed. Nt ab wo uhpam i wuhsh muhkig amjed.” \p Neh, kuchd wehsijj si pi ap t‑taht am i kaiok ihda. \s1 Matsh has masma ha namkid g Jesus g geꞌe cheopi kowlanta \p \v 24 Kuchd ged hu dada Capernaum t am. D am hema jiwia Peter wui hegam mo an hemapad g cheopi kowlanta k ab kakke ch hab kaij, “No ha namkid g cheopi kowlanta g em‑mashchamdam?” \p \v 25 D hab kaij g Peter, “Hemho wa,” K amjed ged hu i wah kih ch ed. \p D g Jesus ab ha hekaj kakke ch hab kaij, “Simon Peter, nap hab elid mat g kokownal ab wo haꞌichu ha kowlant hegam mo d ha wehm kihkam?” \p \v 26 D hab kaij g Peter, “Piaꞌa.” \p D hab ep kaij g Jesus, “Pegih, t heg hekaj pi haꞌichu wo ni‑kowlant g Jiosh. \v 27 Ch wabshaba pi tatchua machs wo ha kudu idam hemajkam. Kupt heg hekaj am wo hih shuhdagi wui k am wo wua g waptopi hukshpakud. Kut g si wehpeg watopi mapt wo huksh g lial ab wo kamshchid mat wo ai hegai cheopi kowlanta an ni‑wehhejed ch ep m‑wehhejed. Pt am wo be k hekaj wo ha namkid.” \c 18 \s1 Matsh hedai d wo si haꞌichuk am Jiosh nena ed \r An g neid g Mark 9:33-37; Luke 9:46-48 \p \v 1 Kuchd ab kakke g Jesus ch hab kaij, “Doht d wo si s‑has haꞌichuk am Jiosh kownaltalig ed?” \v 2 D eda an hema kehk g al chum ali. D g Jesus am i waid k ab t‑baꞌich i kehsh \v 3 k hab kaij, “Nt wo shel em‑ahgi mamt hab waꞌi masma am wo i wahp Jiosh kownaltalig ed mamt am gawul wo juh g e‑chegitoidag k ab wabsh wo i pi e haꞌichuchud k hab wo masmak mo ihda al chum ali. \v 4 Hegai mat hab wo juh ihda at d wo s‑has haꞌichuk am Jiosh kownaltalig ed. \v 5 T hedai i s‑ap ab wo i ha nei g aꞌal am ni‑wehhejed o heg wa wepo mat ahni s‑ap ab ni‑nei. \s1 Mash si s‑ta ehbidam hab mahs g pi apꞌekam \r An g neid g Mark 9:42-48; Luke 17:1-2 \p \v 6 “S‑toꞌo ehbidam hab mahs am wehhejed hegai mat hema am wo i ha wanchkwua pi apꞌekam wui idam al aꞌal mo ab al ni‑hiwig. Baꞌich at wo i s‑apꞌek wehhejed matp hems wo e wachumchud k wo e muhkid mat koi hab wo juh ihda chuꞌijig. \v 7 Chum o hekid an hab e wua g pi apꞌekam jewed dahm. K hegam mo hab wua am haꞌi ep ha wanchshulig pi apꞌekam wui. T g Jiosh hemho wo wa ha namkid. \p \v 8-9 “Pi at hedai wo e nako mas ab uhpam wo i wuhsh Jiawul kih amjed. Kut pi hekid wo huhug g ha‑shoꞌigchuda amai. Heg at wo wa wepok mat am mei ch ed wo e shoꞌigchudad. Mt heg hekaj am wo i e nako mamt pi am hu wo gei heg eda. Baꞌich at wo i s‑apꞌek mamt chum hems wo heb hu wua g e‑nowi o g e‑tad o g e‑wuhi matp hema idam hab wo em‑juh mamt am wo gei Jiawul kih ed k pi wo bei hegai pi ha huhugedam doakag mo g Jiosh ab em‑makiog. \s1 Haꞌichu wepogida ahga ab amjed g heb hu himkam kahwal \r An g neid g Luke 15:3-7 \p \v 10 “Am g wo s‑nenꞌoidk mamt pi wo s‑ha kehꞌidad idam al chuꞌuchumchu. Jiosh o ab si has ha elid ch am ha nuhkudachud g anghil. [ \v 11 Ia ant jiwia jewed dahm mant wo ha doꞌibia g heb hu hihimkam.] \p \v 12 “Neh, am g wo i oidahim ihda. Mamtp hems hema ahpim siant wo kahwaligak. Kut hema wo heb hu hih. Namt hig pi woho am wo s‑apko ha dagito hegam humukto gamai humukt k am wo hih doꞌag oidk k am wo i gahghi g heb hu himkam e‑shoiga. \v 13 Kut woho d wo s‑hehgigk mamtp wo cheh. \v 14 Bo wa masma pi shaꞌi tatchua g em‑ohg Jiosh mat hema wo heb hu hih idam al chuꞌuchum aꞌal. \s1 Hegai em‑wehm wohochuddam mat hab wo juh g pi apꞌekam \p \v 15 “Mt heg waꞌi hejel wo ahgi e‑wehm wohochuddam matp pi ap wo chuꞌi ab em‑wui. Kutp hems ab s‑ap wo em‑kaiha. Kut ab hahawa ep wo i e hemakoch g em‑chegitoidag, \v 16 Tp wabshaba pi ab hu wo em‑kaiha, kumt hemako o gohk am ha wehm wo him k am wo ah g chuꞌijigaj. Kut hab masma gohk o waik wo s‑mahchk g chuꞌijigaj mo id hab masma an oꞌohanas Jiosh oꞌohana ed. \v 17 Kutp eda wa sha pi ab hu wo em‑kaiha, kumt am wo ha ahgi wehsijj hegam mam am ha wehm e mihshmad. Kutp pi ab hu wo ha kaiha idam, kumt haha wo dagito hab masma mo pi d em‑wehm wohochuddam. \s1 Shohbida k ch hiwgida \p \v 18 “Nt wo si shel em‑ahgi mant ab wo em‑mah g gewkdag mamt hab wo ah mo haschu shohbidas ch haschu hiwgidas am ha wehhejed g ni‑hemajkamga. \p \v 19 Jiosh at am hab wo em‑juni mamt haschu ab wo tahnid e wepo hab elidch. \v 20 Kunt am wo haꞌichugk em‑shahgid mamt hebai am wo i e hemapai, chum ams d wo waꞌi gohkk o waikk.” \s1 Haꞌichu wepogida ahga ab amjed g pi amkam ha‑pionag. \p \v 21 D g Peter ab kakke g Jesus ch hab kaij, “Ni‑kownalig, nant wewaꞌakko ab wabsh wo i s‑hoꞌigeꞌel g ni‑wehm wohochuddam matp haꞌakkio hab wo juh g pi apꞌekam ab ni‑wui?” \p \v 22 D hab kaij g Jesus, “Pi amt wabsh wewaꞌakko ab wo i s‑hoꞌigeꞌel. Matp heꞌekkio hab wo i juh g pi apꞌekam, mt haꞌakkio wo s‑hoꞌigeꞌel. \v 23 Bo wa e wua g em‑kownalig Jiosh ch em‑tatchuid mamt am hab waꞌap wo e junihid. \p “Id ant am wo em‑tashogi em‑ahgidch matp hems hema d wo kownalk ch am wo i ha hoa g e‑pionag ha‑wulshpadag, \v 24 Kumt am hema uꞌapa g piongaj, K id ab ab e wulshch g muꞌi mi‑yohn pihsh. \v 25 Kuki ihda pi am hu hugkam edgid g lial mat wo namkid g e‑wulshpadag. T hekaj g ahmoj am ha cheha mamt wo gagda k g wehmaj kihkam ch aꞌaligaj ch haꞌichu enigaj ep wo ha gagda. T d wabsh wo neneholk. \p \v 26 “Kut ihda ha‑pionag ab i gei e‑ahmo wui k ab i tahni mat ab wabsh wo i s‑hoꞌigeꞌel. Kut wo wa wehs ha namkid. \v 27 T am i s‑hoꞌigeꞌel g ahmoj k im hu hab i juh g wulshpadaj k dagito. \v 28 Kut am hih ihda oꞌodham. \p “K eda hema g wehmaj pion al heꞌekia pihsh ab ab e wulshch hegai mamt ab i s‑hoꞌigeꞌel. Kut heg nam k g baꞌichuj be k hab si ah mat wo namkid. \p \v 29 “Kut ihda wehmaj pion ab i gei wecho k ab i e shoꞌigchud wui mat ab wabsh wo i nenida. Kut wo wa uhpam namkid. \p \v 30 “Kut wabshaba pi ab hu kaiham k wabsh ha chehani mamt ged hu wo si kuh am hugkam mat hekid wo i namkid. \p \v 31 “Neh, t haꞌi ehp g pion si pi ap e taht neidok mat has e juh k am hihim k am ahgid g e‑ahmo wehs haꞌichu. \p \v 32 “T g ha‑ahmo ab i wai ihda e‑pionag k hab kaij ab wui, ‘Ahpi si pi amkam ni‑pionag, ab ant i si s‑m‑hoꞌigeꞌid k im hu hab i juh wehs hegai m‑wulshpadag heg waꞌi hekaj map ab si ni‑tahni. \v 33 Kupt hab wa masma wo chum s‑hoꞌigeꞌel g e‑wehm pion mant has i masma s‑m‑hoꞌigeꞌel.’ \v 34 Neh, bo kaij ch si bagat k ged hu si kuh am hugkam mat hekid wehs wo i namkid. \p \v 35 “Pegih, t hab wa masma am hab wo em‑juh g ni‑ohg Jiosh mamtp pi hab hu e‑ihbdag amjed wo i s‑ha hoꞌigeꞌel hegam mat ab em‑wui pi ap wo chuꞌi.” \c 19 \s1 Mash g Jesus pi hiwgid g wehm kihkam ohhoda \r An g neid g Mark 10:1-12 \p \v 1 Am ad i haꞌasa ha mashcha g Jesus k am i dagito g Galilee chekshani. Kuchd gam hu aigo hihi Jordan akimel haꞌabjed k am hihim k am dada Judea chekshani ch ed. \v 2 D muꞌi hemajkam an oidahim g Jesus. Kud ha doajid. \p \v 3 D am haꞌi dada g Palasi hab chum ahgk mat ab wo haꞌichu kakke k hekaj wo heki himch. K g ha‑kakkei hab chuꞌig, “No hiwgidas an t‑chehanig ed mat g oꞌodham wo s‑ohhod g e‑hohnig?” \p \v 4 D hab kaij g Jesus, “An o hab chuꞌig Jiosh oꞌohana ed: \q1 Ga hu i wehpeg at am ha nahto g Jiosh g cheoj ch uwi mat d wo e wehhejedkamk \q1 \v 5 k hab kaij: \q1 Iꞌajed at g oꞌodham wo ha dagito g e‑ohg ch e‑jeꞌe k ab wo i wehmt g e‑wehm kihkam. \q1 T idam d haha wo hemakok. \rq Genesis 1:27; 2:24 \rq* \m \v 6 Neh, bo kaij g Jiosh. K pi hab chum mahs mas g oꞌodham ab aꞌai wo i ha gawulkai hegam mat g Jiosh ab i ha hemakoch.” \p \v 7 D hab kaij g Palasi ab wui, “K wabshaba an oꞌohanas t‑chehanig ed matsh g oꞌodham wo mah g e‑hohnig g ohhoda tapial k wo s‑ohhod.” \p \v 8 D hab kaij g Jesus, “Heuꞌu, bo chuꞌig mamt wo ha mah g ohhoda tapial mamtp pi ab hu wo kaihamad g Jiosh ch pi wo pihk e elidad ha hekaj. K wa eda chum pi hab masma ga hu i wehpeg mat in ha nahto g Jiosh g hemajkam. \v 9 Kunt id hab wo em‑ahgi mat d wo pi apꞌekamk mamt wo s‑ohhod g e‑wehm kihkam k hema ep wo hohnt, heg hi wa mamt wo s‑mai am i chum hohntk matki heki hu ha wehm woꞌiwua.” \p \v 10 Kuchd hab kaij ab wui, “Kuki heg hekaj baꞌich i chum s‑apꞌe mat g oꞌodham pi wo ha hohnt.” \p \v 11 D hab kaij g Jesus, “Pi at wehsijj wo e nako hab masma, heg hi wa mat g Jiosh am wo i ha wehmt. \v 12 Haꞌijj at pi wo hohont no pi hab masma d mahsikam mo pi tatchua g hohnig ch haꞌijj d hegam mamt hab wabsh ha juh mat pi ap wo hohont. Haꞌijj o ep pi hohont heg hekaj mo g Jiosh kownaltalig baꞌich hab i elid. Kumt id am hab wo juh mamtp wo e nako.” \s1 Mash g Jesus ab s‑ha hoꞌigeꞌid g al chuꞌuchum aꞌal \r An g neid g Mark 10:13-16; Luke 18:15-17 \p \v 13 Kud haꞌi am ha uꞌapa g e‑aꞌaliga mat ab wo ha taht g Jesus k wo e hoꞌigeꞌidahu ha wehhejed. Kuchd chum s‑ha kehꞌid mo hab e wua. \p \v 14 D hab kaij g Jesus, “Ab g wabsh wo i ha hiwgid g aꞌal mat ab wo i hihi ni‑wui k pi an hu wo shaꞌi ha shohbi. Am at wabsh s‑moimam wo i wahp Jiosh kownaltalig ed ab ni‑hiwigch. Kumt hab waꞌi masma am wo i wahp.” \v 15 Neh, bad kaij ch ab hahawa ha tahtam k amjed gam hu hih. \s1 Mash am hema chum s‑e doꞌibiamk g s‑kais oꞌodham \r An g neid g Mark 10:17-31; Luke 18:18-30 \p \v 16 D am hu hebai am hema jiwia g wechij oꞌodham Jesus wui k hab kaij, “Ha mashchamdam, shahchu ant am hab wo juh g s‑apꞌekam mant ab wo bei g pi ha huhugedam doakag?” \p \v 17 K hab kaij g Jesus, “Ab ap ni‑kakke ab amjed g s‑apꞌekam. K eda heg waꞌi Jiosh d s‑apꞌekam. Am g hab junihid g Jiosh chehanig maptp wo tatchuad mapt wo bei g pi ha huhugedam doakag.” \p \v 18 D hab kaij g oꞌodham, “Hedai hegam chehanig?” \p D hab ep kaij g Jesus, “Idam mo hab chuꞌig: \q1 Pi g am hu ha muaꞌi g oꞌodham. \q1 Pi g am hu ha ehsidad g ha‑wehm kihkam. \q1 Pi g am hu haꞌichu ha ehsidad. \q1 Pi g am hu haꞌichu ha iattogidad. \q1 \v 19 Ab g si has ha elidad g e‑ohg ch e‑jeꞌe. \rq Exodus 20:13-16:12 \rq* \q1 Ab g i pihk e elidad ha wui g hemajkam hab masma map hab masma hejel pihk e elid.” \rq Leviticus 19:18 \rq* \p \v 20 D hab kaij g oꞌodham, “Wehs ani am hab wa chum ha junihim idam chehanig. Shahchu ant hab ep wo juh?” \p \v 21 D hab kaij g Jesus ab wui, “Pegih, pt am wo him k wo gagda wehs haꞌichu map haschu i eniga k wo ha mah g namkigaj g shoꞌigkam k ab wo i him k wo ni‑oidad maptp woho s‑behimk hegai map chum e gahgid.” \p \v 22 Kud si pi ap e taht am i kaiok k gam hu hih no pi d shaꞌi si s‑kais ch si s‑huwid g e‑kaisdag. \p \v 23 D hab hahawa ep kaij g Jesus ab t‑wui, “Neh, nt wo si shel em‑ahgi mat wo shaꞌi si s‑hasigk mas g s‑kakais am wo i wahp Jiosh kownaltalig ed. \v 24 Mam hig hab elid mat wo e nako g ka‑mihyo mas am wo gahi wuhsh hoꞌipad jeg ed? Pegih, t hab wa masma pi wo e nako hegam mo hiwig g haꞌichu e‑eniga mas am wo i wahp Jiosh kownaltalig ed.” \p \v 25 Kuchd am wabsh i pi amichud k hab kaij ab wui, “A t hedai hig wo e doꞌibia.” \p \v 26 D g Jesus ab si shel i t‑neid k hab kaij, “Pi at wo e nako wabsh g oꞌodham. T wabshaba g Jiosh wo e nako mat wabsh chum haschu am hab wo juh.” \p \v 27 D g Peter hab kaij, “Nehꞌe, ahchim att wehs haꞌichu dagito k am i m‑oi. Tt haschu ab wo bei heg hekaj?” \p \v 28 D g Jesus hab kaij ab t‑wui, “Woho o wa mamt ab si i ni‑oi. Kunt am wo si shel em‑ahgi mant an wo dahiwua s‑kehg ni‑kownal daikud ed ahni Jiosh si Kehsha. Kumt ahpim an hab waꞌap wo dadhaiwua gamai gohk kownal dadaikud an k d wo uꞌusagakamk am ha dahm hegam gamai gohk dakam e‑wehm Tutuligo. \v 29 Matp hedai am wo i dagito g e‑kih o g e‑wepnag o g e‑jehj o g e‑aꞌaliga o g e‑oidag at ab wo ui siant e dahm baꞌich i muꞌi k ab wo bei g pi ha huhugedam doakag. \v 30 Muꞌijj hegam mo d wehpegkam hemu at d wo si ha oidchkamk ch muꞌijj hegam mo ga hu si ha oidch hemu d wo wehpegkamk. \c 20 \s1 Haꞌichu wepogida ab ha amjed g uhdwis oidag chikpandam \p \v 1 “Id ant am wo em‑tashogi id hekaj mant wo haꞌichu wepogi g Jiosh kownaltalig. Heg o wepogidas mat g uhdwis oidag enigakam wabsh i siꞌalim am him k haꞌi ha ui g oꞌodham mat am wo chikp oidaj ed. \v 2 T g ha‑namkidadag d wo hegaik mo haschu i uꞌu g pion tash ab. T am ha hekaj hihim k chikp. \p \v 3 “T am hahawa ep hih humukt ohla ch ed. K am haꞌi gegok g oꞌodham ch pi haꞌichu has wua. \v 4 K hab ha ahg, ‘Nt wo s‑ap em‑namkid mamt wo chikp am ni‑oidag ed.’ \v 5 Kut wa woho am chikpano idam. T hab wa masma hab ep e juh am i gamai gohk ohla ch ed ch waik ohla ch ed. \p \v 6 “K am hu d i hetasp ohla. T am hih kahya wui. K am wabsh haꞌi gegok. K hab kaij ab ha wui, ‘Shahchu am ahgch wabsh heki wua g tash pi haꞌichu has wuadch?’ \p \v 7 “K hab kaij idam, ‘Pi at hedai t‑chikpanach.’ \p “K hab hahawa ep kaij ab ha wui, ‘Pegih, k am wo hihim k wo chikp am ni‑oidag ed.’ \p \v 8 “Neh, t gam hu si i juh. Kut ihda oidag enigakam hab ah g e‑pionag ha‑geꞌejig, ‘Ab g i ha waid g pion k ab wo i ha namkidahi. T hegam wehpeg wo e namkid mant si ha oidch an ha ui k amjed hegam ehp mant ep ha ui k hegam ga hu si ha oidk wo e namkid mant si wehpeg an ha ui.’ \p \v 9 “Kut hegam mat gam hu si i juhk chikp mo d i hetasp ohla ab ui g e‑namkidadag haꞌakia mo heꞌekia uꞌu g pion tash ab ch amjed wehs g haꞌi. \p \v 10 “Kut ab ha ai hegam mat wabsh i siꞌalim chikp. K hab e ahg mat baꞌich i muꞌi wo ui g e‑namkidadag. Mt wabshaba haꞌakia wa ha namkid. \v 11 T ab ui g e‑lialiga k babgat ab wui g e‑ahmo k ab wui hab kaij, \v 12 ‘Neh, hegam oꞌodham mapt si oidk an ha ui al hemako ohla ab chikp. Kutt ahchim ge tash oidk chikp am s‑toni k ed. Kupt eda am wo haꞌakia t‑namkid mapt hegam.’ \p \v 13 “K hab kaij g oidag enigakam ab wui hegai mo ha wehhejed neok, ‘Neh, ni‑nawoj, pi ant shaꞌi em‑iattogi namt pi am wa apꞌech mamt haꞌakia k ab wo chikp ni‑wehhejed. \v 14 Pegih, ab g wabsh wo uhꞌi g e‑namkidadag k gam hu hihim uhpam no hig pi ab ni‑ab ahni hejel mant haꞌakia wo wa ha namkid hegam mant gam hu si i juhk ha ui mant ahpim heꞌekia em‑namkid. \v 15 Ab o ni‑ab mant has masma wo hekaj g ni‑lialiga. Aha nam wabsh s‑ni‑hehgamk mani s‑hemajima?’ ” \p \v 16 D hab hahawa ep kaij g Jesus, “Nehꞌe, t hekaj hab hegam mo gam hu si i ha oidch d wo wehpegkamk ch hegam mo d wehpegkam ga hu wo si ha oidchk.” \s1 Mash g Jesus idani waikko am ahg g e‑muhkig \r An g neid g Mark 10:32-34; Luke 18:31-34 \p \v 17 Am achd i t‑nakog k gam hu hihi. Kud g Jesus am hejelko t‑wai ahchim gamai gohk \v 18 k hab kaij, “Neh, am att wo hihi Jerusalem wui. T hegam mo s‑ni‑kehꞌid am wo ni‑dagito ha wui g uꞌugchu papal ch chehanig em‑mashchamdam. Kut idam ab wo haꞌichu ni‑abch s‑ni‑muꞌamk \v 19 k am wo ni‑dagito ha wui g goꞌol hemajkam. T idam wo nahnko ni‑ahgad ch wo ni‑gewittan k amjed ab wo ni‑sisish kots t ab. Nt ab wo muh. T am wo him k d wo i waik tashk amjed. Nt ab wo uhpam i wuhsh muhkig amjed.” \s1 Mash g James ch John chum si e haꞌichuchud \r An g neid g Mark 10:25-45 \p \v 20 D eda am t‑wehmaj g ha‑jeꞌe g James ch John. D idam am wehmaj hihi Jesus wui ab haꞌichu s‑tahnimk. D g ha‑jeꞌe ab si has elid k ab wui hab kaij matsh ab wo haꞌichu tai. \p \v 21 D hab kaij g Jesus, “Shahchu ap tatchua?” \p D hab kaij ihda, “Pt hig wo i ha chuhcha idam gohk ni‑mahmad mat am m‑oidch d wo hahaꞌichuk mapt hekid am wo i himch g e‑kownaltalig.” \p \v 22 D hab kaij g Jesus ab ha wui, “Pi am shaꞌi ap mahch mam haschu ab ni‑tahni. Wehpeg ant ab wo nako g geꞌe shoꞌigdag. Kut hegam mat am ni‑oidch d wo si hahaꞌichuk hab waꞌap wo e juh.” \p D hab kaij idam, “Pegih, tt wo t‑nako.” \p \v 23 D hab hahawa ha ahg g Jesus, “Pegih, woho amt ab wo nako hegai hab mahs shoꞌigdag. K wabshaba pi ab hu ni‑ab manis ahni am wo i ha chuhcha mat hedai am ni‑oidch d wo hahaꞌichuk. Hegam at am wo i e chuhcha mat hedai i ha wehhejed am apꞌech g Jiosh.” \p \v 24 Kuchd ahchim haꞌi babgat ab ha wui hegam gohk mad hab masma ab hejel chum e haꞌichuchud. \v 25 D g Jesus ab hahawa wehs i t‑hemapad k hab kaij ab t‑wui, “S‑mahch am mo g ha‑maliomig s‑gewkam ha chehani g e‑pionag ch g ha wanimeddam am ha himchudahim. \v 26-27 T wabshaba pi hab masma hab wo shaꞌi chum mahsk am em‑shahgid. Mt wabsh si s‑hemajim am wo i ha wehmtad g e‑wehm wohochuddam hab sha masma mam d wabsh ha‑pionag mamtp wo tatchuad mamt wo ha wanimedad. \v 28 Ahni ani hab wa masma si s‑hemajim i em‑wehmt ch pi ab hu ni‑haꞌichuchud em‑dahm, chum anis d Jiosh si Kehsha. Ab o em‑wui him g s‑koꞌok namkidadag heg hekaj pi ap em‑chuꞌijig. Nt wabshaba ahni em‑wehhejed wo nako mamt wo e wupulꞌo.” Neh, bad kaij g Jesus. \s1 Matsh g Jesus ha doaj g gohk pi neneadam \r An g neid g Mark 10:46-52; Luke 18:35-43 \p \v 29 Kuchd gam hu i wuwha ab Jerico t amjed. D muꞌi hemajkam ab i t‑oi. \v 30 D am hu hebai wohg hugid an gohk am dadha g pi neneadam oꞌodham. Kuchd am hihim. D am i t‑kah k s‑mai mo an him g Jesus k si s‑kaidam hab chechꞌe, “Ab g si i s‑t‑hoꞌigeꞌid, ahpi map d s‑apꞌekam t‑kownalig ch apsh d t‑kownaligbad David amjedkam.” \p \v 31 D hegam mo an ha wehgaj si s‑ha kehꞌid ch hab ha ahg mat wo pi shahmunik. \p D wabshaba baꞌich haha wabsh i s‑kaidam hab kaij, “Ab g si i s‑t‑hoꞌigeꞌid, ahpi Davidbad amjedkam.” \p \v 32 Kud am hahawa i kekiwua g Jesus k ab i ha waid k hab kaij, “Shahchu am tatchua mant hab wo em‑juni?” \p \v 33 D hab kaij idam, “Si g s‑t‑hoꞌigeꞌid k ab i t‑nenchud.” \p \v 34 Kud si s‑ha hoꞌigeꞌel g Jesus k ab ha taht ha‑wuhpui ab. D ha hekaj haꞌichu s‑ap neid k ab i oi. \c 21 \s1 Mash muꞌijj si s‑hehgig ch ahg mo g Jesus d Jiosh si Kehsha \r An g neid g Mark 11:1-11; Luke 19:28-40; John 12:12-19 \p \v 1 Kuchd amjed am hihim Jerusalem wui k am ai g Olive Uꞌus Kawulk. D heg mia kihhimag ch hab chehgig Bethphage. \v 2 D g Jesus gohk hab ha ah g e‑chuhchai, “Am g wo hihim k ga hu wo dada kihhim t am. Kut am hema wo wulshpik g wuhlu g e‑mad wehm. Mt gam wo ha wulꞌo. \v 3 Kumt ab wo em‑kakke mams has wo juh. Kumt hab wo ha ah mani ahni d em‑mashchamdam ch tatchua. Kut ab wabsh wo i ha dagito mamt ab wo i ha wanim ni‑wui.” Neh, bad kaij g Jesus. \p \v 4 K eda heki hu waꞌi oꞌohanas matsh id am hab wo e juh. Hema atki wa an oꞌoha g kelibad Jiosh haꞌichu i tashogidam. K g oꞌohanaj hab chuꞌig: \q1 \v 5 Am g wo ha ahgid g hemajkam am Jerusalem kihhim t am: \q1 Ab at wo hih g s‑apꞌekam em‑kownalig em‑wui k ab wabsh wo si e shoꞌigchudch ch hab g wechij wuhlu wo cheshajhid. \rq Zechariah 9:9 \rq* \p \v 6 Kud am hihi idam gohk k am hab juh mo haschu hab ha ahg g Jesus \v 7 k am ha uꞌapa hegam wuplu. Kuchd an toa g t‑liliwa ha ab. D an dahiwua heg an mo d wechij. \v 8 Kud muꞌi hemajkam an t‑wehgaj ch am i tahtdahim g e‑liliwa wohg ch ed. D haꞌi g wechij uꞌus iꞌibhonig an hikkumiꞌak k am toꞌahim wohg oidch. \p \v 9 D hegam muꞌi hemajkam mo an t‑wehgaj hihim si s‑kaidam hihnk ch hab kaij, \q1 “T‑doꞌibiakam! \q1 Dap amjedkamaj g t‑kownaligbad David. \q1 Jiosh atki ia i m‑wuhshad k ab si s‑m‑hoꞌigeꞌid. \q1 Kuch ab si has elid g Jiosh.” \rq Psalm 118:25-26 \rq* \p \v 10 Kuchd am i dada Jerusalem kihhim t am. D muꞌijj am wabsh i pi amich mo haschu has e wua k hab kaij, “Dohꞌo wud hegai?” \p \v 11 D haꞌijj hab ep kaij, “Id oki d Jiosh haꞌichu i tashogiddam ch hab chehgig Jesus ch am d kihkam Nazareth t am am Galilee chekshani ch ed.” \s1 Matsh g Jesus gam hu si i ha wuwhas hegam mo am uamhun g geꞌe cheopi \r An g neid g Mark 11:15-19; Luke 19:45-48; John 2:13-22 \p \v 12 D am i wah g Jesus kolhai ch ed mo am kehk g geꞌe cheopi. D eda am haꞌi dadha mo am haꞌichu gagda ch haꞌichu ha nolawt cheopi miabidch. D g Jesus gam hu si ha shahmud k g ha‑dadaikud kuhkpal ha shul. D am haꞌi ep dadha ch am kammialt g lial. Kud g ha‑mimsa gam hu aꞌai kuhkpal si ha shulig \v 13 k hab hahawa wehs ha ah, “Bo chuꞌig an Jiosh oꞌohana ed mo hab kaij g Jiosh: \q1 Ahni o d ni‑wehhejedkam ihda geꞌe cheopi. \q1 Kut id wui ab wo hihhimad g hemajkam mat ab wo ni‑ihmad. \rq Isaiah 56:7 \rq* \m Neh, bo kaij g Jiosh. Kumt wabshaba ahpim an be k am eda hab wabsh wua g hejel e‑tatchui ch chum hems haꞌichu s‑aꞌagi ha ehsid ab ha wui haꞌichu gagdach.” \p \v 14 Kumd am wui ha uꞌapa am geꞌe cheopi t am hegam mo d pi neneadam ch hegam mo pi aꞌapkodag. Kud ha dodaj. \v 15 D g aꞌal am si hihnk geꞌe cheopi t am ch hab kaij, “Ab ach si has elid ihda mo d t‑kownaligbad David amjedkam ch d Jiosh si Kehsha.” \p Kud g uꞌugchu papal ch chehanig t‑mashchamdam neid mo g s‑hasig haꞌichu hab wua ch ha kah g aꞌal ch shaꞌi si babgat \v 16 k hab kaij ab Jesus wui, “Shahchu ap ahgch pi ha shohbid? Aha nap pi has shaꞌi elid mo has i kaij?” \p D hab kaij g Jesus, “Am o wa s‑apꞌe. Jiosh at hab masma ha nahto g aꞌal mat si s‑ap ab wo hehgchulidad mo hab masma an hab chuꞌig Jiosh heki hu oꞌohana ed.” Neh, bad kaij g Jesus \v 17 ch am ha dagito. Kuchd gam hu hihi Bethany kihhim wui k am kohk. \s1 Moki haꞌichu wepogid g pi bahidkam ha‑esha \r An g neid g Mark 11:12-14, 20-24 \p \v 18 Baꞌich tash, chd gam hu hebai uhpam hihim Jerusalem wui. Tsh bihugim g Jesus. \v 19 D eda am hu hema kehk g suhna uhs. Kuchd ab wui hihi no pi s‑hahhagag ch ab wo chum bahidagk. D oi wa pi ab hu haꞌichu shaꞌi ihbdag. D hekaj hab kaij, “Pi at dahm ab hu ep wo bahidagt.” Kudki wa woho gaksh. \p \v 20 Kuchd am i neidok si has i elid k hab kaij, “S has masma shaꞌi si s‑hohtam gaksh.” \p \v 21 D hab kaij g Jesus, “Nt wo si shel em‑ahgi mamt ab wabsh wo hiwgad g Jiosh. Kut wabsh chum haschu hab wo em‑juni. Mtp hems wo cheha ihda doꞌag mat gam hu wo e wua ge shuhdagi ch ed. Kut wa woho hab wo e juh mamtp wo s‑wohochudad mat hab wo e juh. \v 22 Ab g wo tahnid g Jiosh mamt haschu wo i tatchua. T heg hab wo em‑junidad mamtp woho wo s‑wohochudad mat hab wo e juh.” \s1 Mamsh ab kakke g Jesus mas hedai amjed uꞌukch g e‑gewkdag \r An g neid g Mark 11:27-33; Luke 20:1-8 \p \v 23 Kuchd ged hu uhpam dada mo am kehk g geꞌe cheopi. D g Jesus am ha mashcham g hemajkam. \p D am haꞌi dada g uꞌugchu papal ch geꞌeged k ab kakke ch hab kaij, “Dohp amjed hab chum e elid map an uꞌukch g e‑gewkdag ch am hab haꞌichu wua? Oi g am t‑ahgid.” \p \v 24 D hab kaij g Jesus ab ha wui, “Pegih, nt ahni wehpeg ab epai wo haꞌichu em‑kakke. Mt am wo ni‑ahgi. Nt am haha wo em‑ahgi g em‑kakkei. \v 25 Am g hig wo ni‑ahgid mams hedai amjed hab elid mo wa g Johnbad ab uꞌukch g e‑gewkdag ch ha pahl wapkonahim. No ab Jiosh amjed aha no ab oꞌodham amjed?” \p D idam am wabsh chum hejel si aꞌaga ch hab kaij, “Shahtt hig wo chei? T wo s‑t‑kehꞌid k ab wo t‑kakke matt haschu ahgk pi ab hu wohoch g Johnbad mattp hab wo chei mo ab Jiosh amjed uꞌukch g gewkdag. \v 26 T g hemajkam has wo t‑juh mattp hab wo chei mo ab wabsh oꞌodham amjed uꞌukch. Muꞌijj o hab elid mo d Jiosh haꞌichu i tashogidam.” \p \v 27 Neh, bad kaij ch ab hahawa uhpam i e nohnogi Jesus wui k hab kaij, “Pi ach shaꞌi mahch mas hedai amjed ab uꞌukch g e‑gewkdag.” \p D g Jesus hab epai kaij, “Pegih, nt ahni hab waꞌap pi wo shaꞌi em‑ahgi mani hedai amjed uꞌukch g ni‑gewkdag ch hab wua wehs ihda.” \s1 Haꞌichu wepogida ab amjed g gohk ha‑wihpiopga \p \v 28 D hab ep kaij g Jesus, “Am g wo oidahim ihda mant wo em‑ahgi. Matp hems hema g oꞌodham gohk wo aꞌalidagk ch hab wo ah g geꞌechu, ‘Ni‑sulijga, am g hihm k chikpan am uhdwis oidag ch ed id i tashkaj.’ \p \v 29 “K hab kaij ihda, ‘Pi ani tatchua mant am wo hih,’ ch wabshaba am shaꞌi heꞌes gawul juh g e‑chegitoidag k am hih oidag wui. \p \v 30 “Kut ihda ohg am hahawa hih heg wui alichu e‑alidag k hab waꞌap kaij ab wui. \p “K hab kaij ihda, ‘Heuꞌu, am ant wo wa hih,’ ch wabshaba pi am hu hih. \p \v 31 “Dohm hab elid mat ab s‑wohog el g e‑ohg?” \p D hab kaij hegam, “Hegai mo d geꞌechu.” \p D hab hahawa ep kaij g Jesus ab ha wui, “Nt wo si shel em‑ahgi mat g em‑uhwaida chechoj ch chechpaꞌawi uꞌuwi am wo i wahp Jiosh kownaltalig ed matp ab wo hiwgad g Jiosh. Mt wabshaba ahpim pi am hu wo i wahp mamtp pi ab hu wo hiwgad. \v 32 Ha pahl wapkondam John at wa ia jiwia em‑wui k am chum em‑chehgi g s‑apkokam. Kumt pi ab hu wohoch. T wabshaba idam ab s‑wohoch. Kumt wa chum nei ihda k eda wa pi gawul juh g pi ap e‑chegitoi mamt ab wo s‑wohoch. \s1 Haꞌichu wepogida ahga ab ha amjed g uhdwis oidag nuhkuddam \r An g neid g Mark 12:1-12; Luke 20:9-19 \p \v 33 “Am g hema ep wo kaiham g haꞌichu wepogida,” bad kaij g Jesus. “Neh, matp hems hema g jewed enigakam am wo ei g uhdwis e‑oidag ed. T g piongaj an si kolhaidad k heg ep nahto mat hekaj am wo i wuhshad g wadgaj k am kei g uhgk kih mat heg amjed wo nuhkudad g eshaj. \p “T gam hu hasko chihpia g enigakam k haꞌi ha hiwigi g e‑oidag. \v 34 T am i e ai mat g uhdwis bai. T am haꞌi ha cheha g e‑pionag mat am wo hihim k ab wo bei hegai wadgaj mo ab d i chum wuikamaj g enigakam. \p “T am hihim k am dada. \v 35 Kut idam nuhkuddam an ha uꞌu k hema gewittan k hema muꞌa k hema ep maꞌichkwua. \p \v 36 “Kut am hahawa baꞌich i muꞌi ep ha cheha mat am wo hihi. Kut am hihim k am dada. T am hab wa masma hab ep ha juh hegam nuhkuddam. \p \v 37 “T g e‑alidag am hahawa ep cheha gam hu si ha oidch no pi hab ha elid mat ab wo wa has el. \p \v 38 “T wabshaba idam oidag nuhkuddam am i nei g alidaj k hab kaij ab aꞌai e wui, ‘Id o d enigakam alidag. Oi g wo, tt wo muꞌa k wehs wo bei g enigaj.’ \v 39 Neh, t wa woho an be k gam hu si i wuhshad ab amjed g uhdwis oidag k mua. \p \v 40 “Pegih neh, shaht hig wo ha juh idam g enigakam hekid i jiwiak?” \p \v 41 D haꞌijj hab kaij hegam, “Hemho wa at wo ha kokda hegam si pi ap chechoj k gam hu baꞌich haꞌijj ab wo ha nuhkudach mat idam ab hi wo mah hegai mo haschu ab d i wuikamaj.” \p \v 42 D hab ep kaij g Jesus, “Heuꞌu, nat pi s‑ohhod g enigakam alidag. Kumt hab wa masma wo s‑ni‑ohhod. Id o hab ahgch hab chuꞌig g wepogida ahga Jiosh oꞌohana ed: \q1 Kihtdam at wo hema chum s‑ohhodam g hodai. \q1 T wabshaba id d wo si s‑has haꞌichu hodaik am ha‑kihta wehhejed. \q1 Id o hab d ahga mat si s‑kehg haꞌichu hab wo juh g Jiosh. \rq Psalm 118:22 \rq* \p \v 43 “Neh, bo chuꞌig g Jiosh oꞌohana. T g Jiosh wo em‑wohppoꞌi g e‑kownaltalig ahpim Tutuligo k hegam ab wo ha mah mat s‑ap am wo i chikp. \v 44 Neh, t wo e shoꞌigch hegam mat pi wo ni‑amich. Id at heg wo wa wepok mat ab wo e keiko hodai t ab. Kut hegam mat wo s‑ni‑ohhod wo bei g s‑koꞌok e‑namkidadag. Id at heg wo wa wepok mat g hodai ab ha ab wo gehsh k am wabsh wo s‑ha wia.” \p \v 45 D hegam uꞌugchu papal ch Palasi s‑mahch mo g Jesus ha wepogid hegam pi ap pion \v 46 ch heg hekaj an chum s‑behim. D wabshaba g hemajkam hab elid mo g Jesus d hema Jiosh haꞌichu i tashogiddam. K hegam uꞌukchu papal s‑ha gihug. \c 22 \s1 Haꞌichu wepogida ahga ab amjed g geꞌe gegosig \r An g neid g Luke 14:15-24 \p \v 1 Jesus ad am hema ep ha ahgid g haꞌichu wepogida am neokch ha wui g hemajkam ch hab kaij, \v 2 “Bant masma am ep wo wepogi g Jiosh kownaltalig matp hems hema g kownal am wo i apꞌech g geꞌe gegosig am wehhejed g e‑alidag nat pi wo ha hohnt. \v 3 T am i e ai. Kut am ha cheha g e‑pionag mat an wo ha ahgidahi hegam mam ab heki hu ha waid. Kut wabshaba idam pi ab hu i hihimim. \p \v 4 “Kut am hahawa haꞌi ep ha cheha g e‑pionag mat an ep wo i ha ahgidahi. K idam an ha ahgidahim ch hab kaij, ‘Heki at hu e chuama g s‑gihgim ch e gagꞌe g wipsilo ch wehs haꞌichu e nahtokch. Kumt ab wo i hihim k wo e gegos.’ \p \v 5 “T wabshaba idam mam ab ha waid pi ab hu shaꞌi kaiham k gam hu hab wabsh wua g hejel e‑chikpan. Hema at gam hu hih e‑oidag wui. T hema gam hu ep hih e‑tiannaga wui. \v 6 Kut haꞌijj an ha ui idam pion k ha gewittan k ha kokda. \v 7 Kut shaꞌi si bagat hegai kownal k am ha cheha g e‑shondalig mat am wo hihim k epai wo ha kokda hegam mat ha kokda g pion k wo mehi g ha‑kihhim. T wa woho hab juh. \p \v 8 “T am hahawa i ha wai g e‑pionag k hab kaij, ‘E at nahto g gegosig wehhejed g ni‑alidag hohnta. T wabshaba hegam hemajkam mant ab i chum ha wai hab e juh mo pi d hahawa ha‑wuikam. \v 9 Kumt am wo hihi wohg oidk k ab wo i ha wai gegosig wui mamtp heꞌekia i hemajkam wo ha cheh.’ \p \v 10 “Kut am wa woho hihi g piongaj wohg oidk k ab wehs i ha wai hegam mat ha cheh, chum hems g pi ap hemajkam. T am hahawa muꞌi dada. Kumt wehsijj ab ha mah g s‑kehg eniga heg wehhejed k am i ha wahpki. Kut shuhd g kih. \p \v 11 “Kut am i wah g kownal k am ha nei hegam mat am dada. K am hahawa wabsh hema daha g oꞌodham mo pi ab hu wahkch hegai s‑kehg eniga. \v 12 K ab kakke ch hab kaij, ‘Ni‑nawoj, shahpt masma ia i wah pi ab hu wahkch g s‑kehg eniga id wehhejed?’ \p “T am wabsh i pi amich ihda oꞌodham mat has wo chei. \v 13 Kut ihda kownal am hahawa ha ahgi g e‑pionag k hab kaij, ‘Am g wo si wulshp k gam hu wo daꞌich s‑chuhugam k ed. Kut am hu wo shoak k ga hu wabsh wo i si e kiꞌishch nat pi wo shaꞌi si s‑koꞌok haꞌichu nakogad.’ \p \v 14 “Pegih, nt wo em‑ahgi mo muꞌi ab ha waid g Jiosh. K wabshaba al heꞌekia d i hemajkamgaj.” \s1 Haꞌichu kakkei ab amjed g kownal kowlanta \r An g neid g Mark 12:13-17; Luke 20:19-26 \p \v 15 Kutsh am i e hemapai g Palasi am i aꞌamich mat has masma wo heki himch g Jesus ab haꞌichu kakkek. \v 16 Tki am haꞌi i ha wehmt hegam mo ab si has elid g kownal Herod k am ha wehm hihi haꞌi hegam Palasi k am dada k hab kaij, “Ha mashchamdam, s‑mahch ach map s‑ap d oꞌodham ch wabsh chum hedai ha mashcham g Jiosh himdag, chum as has wo chei hedai i. \v 17 Pegih, k am wo t‑ahgi maps has elid g geꞌe kownal lial kowlanta. No hig t‑hiwgid g t‑chehanig ahchim Tutuligo matt wo ha namkid aha no pi t‑hiwgid?” \p \v 18 D wabshaba g Jesus am wa s‑ha amichud mo g pi apꞌekam hab elid ch hab ha ahg, “Ahpim s‑chu iꞌattomkam am wabsh chum heki s‑ni‑himchudamk. \v 19 Ab g wo hema ni‑chehgid hegai lial mam hekaj ha namkid.” \p Kumd ab hema chehgi. \p \v 20 D hab ha ahg, “Am g hig wo ni‑ahgid mo hedai wuhiosha ch hedai chehgig ab oꞌohadag id ab lial?” \p \v 21 D hab kaij idam, “Hegai mo d uhgchu t‑kownalig.” \p D hab hahawa ep kaij g Jesus ab ha wui, “Pegih, ab g wo i dagito kownal wui hegai matp d enigaj k am epai wo i dagito Jiosh wui mo haschu d epai enigaj.” \p \v 22 Kud si has i el hegam k gam hu hihi ab amjed. \s1 Mash am haꞌi neꞌowin g Jesus ab amjed g muhkig i wuhshanig \r An g neid g Mark 12:18-27; Luke 20:27-40 \p \v 23 D heg waꞌi tash ed am haꞌi dada g Sajusi Jesus wui. Hegam mo d Sajusi o pi wohochud mat g muhki ab uhpam wo i wuhsh muhkig t amjed. \v 24 D hab kaij idam, “Ha mashchamdam, Mosesbad atki an oꞌoha hegai chehanigaj g Jiosh mo hab chuꞌig matsh g am oidchkam wehngaj hegai mat wo muh pi ha aꞌalidagkch hemho wo wa bei g hohnigaj g e‑wehnagbad. Tsh g ha‑aꞌaliga hab masma wo e kuint mat d wo aꞌalidajk hegai mat muh. \p \v 25 “Pegih, k am hu hebai wewaꞌak d e‑wepngam ch am t‑wehm kih. Kut g si geꞌechu ge hohnt k pi ab hu ha aꞌalidt k muh k an dagito g e‑hohnig. T g am oidchkam nawojij an hahawa ep bei g hohnigaj \v 26 k hab waꞌap pi ab hu ha aꞌalidt k hab waꞌap muh. Kut ihda g oidchkam hab waꞌap hohnt k hab waꞌap muh pi ab hu ha aꞌalidtk. Neh, t hab masma i e oi idam wewaꞌak k wehsijj koꞌok huhug. \v 27 K am huꞌi hebai, t haha wabsh muh hab wa ehp ihda uwi. \v 28 Pegih, am g hig t‑ahgid mas hedai d wo hohnigkad ihda matp ep wo e chegito g koꞌi no pi wehsijj hohnigkahim.” \p \v 29 D hab kaij g Jesus ab ha wui, “Pi am ap chegito nam pi pi shaꞌi mahch g Jiosh oꞌohana ch ep pi shaꞌi mahch mo heꞌes i gewkdag. \v 30 Woho at ab uhpam wo ha mah g koꞌi g doakag. T wabshaba hahawa pi wo hohontad hab masma mo g anghil pi hohont. \v 31 Mosesbad atki an oꞌoha mash wa hab kaij g Jiosh: \q1 \v 32 Ahni ani d ha‑Jioshga hegam Abraham ch Isaac ch Jacob. \rq Exodus 3:6 \rq* \m Neh, id o hab kaij g Jiosh, chum as heki hu koi, no pi am e wehm ha nuhkud ch ab uhpam wo i ha wuwhas muhkig amjed. Pi amt woho wo i huhug am i koꞌok matp g Jiosh d em‑Jioshga.” \p \v 33 Kud am i kah ihda g hemajkam k si has i el g mashchamaj. \s1 Mash haschu d si geꞌe chehanig \r An g neid g Mark 12:28-34; Luke 10:25-28 \p \v 34 Kud am haꞌi dada g Palasi mat wo heki himch g Jesus am i kaiok mat ab si ha chehmo g Sajusi. \v 35 D hema hegam d Jiosh chehanig hudawogdam \v 36 ch hab kaij, “Ha mashchamdam, shahchu o d si baꞌiwechkim geꞌe chehanigaj g Jiosh?” \p \v 37-38 D hab kaij g Jesus, “Id o d si geꞌe ch baꞌich i si s‑has haꞌichu chehanig: \q1 Hemho wa amt ab wo si tatchuad g e‑kownalig Jiosh wehs e‑ihbdagkaj ch id am wo chehgidch wehs e‑doakagkaj ch wehs e‑chegitoikaj. \rq Deuteronomy 6:5 \rq* \m \v 39 K id am oidch d si s‑has haꞌichu chehanig ch wepo chuꞌig: \q1 Hemho wa amt ab wo tatchuad g hemajkam hab masma mam ab hejel e tatchua. \rq Leviticus 19:18 \rq* \m \v 40 Idam gohk chehanig o ab ab wehs shohshonas g Jiosh chehanig ch wehs hegai matki kekelibad Jiosh haꞌichu i tashogiddam an oꞌoha.” \s1 Haꞌichu kakkei ab amjed g Jiosh si Kehsha \r An g neid g Mark 12:35-37; Luke 20:41-44 \p \v 41 D am i e hemapai g Palasi. D g Jesus hab ha ahg, \v 42 “Am g wo ni‑ahgid mam hedai hab elid mat g Jiosh si Kehsha ab d wo amjedkamk?” D hab kaij hegam, “Heg atsh d wo amjedkamk t‑kownaligbad mash hab chehgig David.” \p \v 43 D hab kaij g Jesus, “Pegih, sh wa eda g Davidbad hab aꞌaga, ‘ni‑kownalig’ ch hab kaij g gewkdajkaj g Hekia S‑apꞌekam Gewkdag: \q1 \v 44 Bo kaij g Jiosh ab ni‑kownalig wui: \q1 In g dahiwua ni‑wehm ni‑kownal daikud ed. \q1 Kunt wo ha gewito g m‑obga mat ab wabsh wo m‑wechok. \rq Psalm 110:1 \rq* \m \v 45 Neh, namt hig s‑ap wo ah mat has masma d wo Davidbad amjedkamk ihda mash d geꞌe kownaligaj?” \p \v 46 Kud pi hedai e nako mas ab hu uhpam has wo chei Jesus wui nih hemako neꞌoki. D heg i tashkaj amjed pi hedai e nako mas ab hu haꞌichu ep wo kakke. \c 23 \s1 Mamtsh pi hab wabsh wo s‑e junim mam d s‑apꞌekam \r An g neid g Mark 12:38-39; Luke 11:43-46; 20:45-46 \p \v 1 Muꞌi hemajkam ad am haꞌichug t‑wehm. \v 2 Kud hab kaij g Jesus ab wehsijj t‑wui, “Hegam chehanig em‑mashchamdam ch Palasi o d hegam mo ab mahks g gewkdag mat am wo i tashogi g chehanig. \v 3 Kumt heg hekaj ab wo s‑ha wohog elidad. K wabshaba muꞌijj idam pi am hu hab junihim mo haschu em‑mashcham. Kumt hekaj pi am hu ha oidk hab wo masmak. \v 4 Neh, muꞌi s‑hasig haꞌichu o ab em‑chehani. K id d s‑wehch haꞌichu mohtoi am em‑wehhejed. K eda pi haꞌichu hab shaꞌi wua mas hekaj em‑wehm wo moht. \v 5 Wehs haꞌichu o heg wabsh hekaj am hab junihim mamt wo ha neidad. An o uꞌa g Jiosh oꞌohana heg wabsh hekaj mamt hab wo ha elidad mo ab wohog elid. \v 6 Si o s‑hohhoꞌid mat si s‑apko wo dadhaiwua am geꞌe gegosig ch ed ch am wa si hejelko dadaikud am cheopi ch ed. \v 7 Si o s‑hohhoꞌid mamt ab wo si has ha elidad am hemajkam ha‑shahgid ch hab wo ha aꞌagad mo d ge ha mashchamdam. \p \v 8 “Ahpim g pi wo shaꞌi tatchuad mams hab wo em‑aꞌagad ‘ha mashchamdam’ nam pi d aꞌai e‑wepngam. Kuni ahni d waꞌi em‑mashchamdam. \v 9 Pi g hedai hab wo aꞌagad ‘ge ni‑ohg’ id dahm jewed. Heg amt waꞌi Jiosh hab wo aꞌagad mo d ge em‑ohg. \v 10 Pi g hab wo e aꞌagad mam d ha wanimeddam. Ahni ani d waꞌi em‑wanimeddam Jiosh si Kehsha. \v 11 Bamt waꞌi masma d wo si haꞌichuk mamt d wabsh wo ha‑pionagk. \v 12 Kut d wabsh wo pi haꞌichuk hegai matp hedai hab wo chum e elidad mo d si haꞌichu. Heg at d wo si haꞌichuk matp hedai ab wabsh wo i pi e haꞌichuchudch.” \s1 Matsh si s‑koꞌokam wo e lodai hegam mat hab wabsh wo s‑e junim mo d s‑apꞌekam \r An g neid g Mark 12:40; Luke 11:39-42, 52; 20:47 \p \v 13 D hab hahawa ep kaij g Jesus, “Neh, muꞌijj ahpim chehanig ha mashchamdam ch ahpim Palasi am d wabsh s‑chu iꞌattomkam. Ih, shoꞌig! Jiosh at si s‑koꞌokam wo em‑namkid heg hekaj. Pi am ha hiwgid hegam mo am i chum s‑wahpkimk Jiosh kownaltalig ed ch hab waꞌap hejel pi am hu i wahp. Heg o wa wepo mam ab si yahwidadch g kihjeg am Jiosh kownaltalig wui. \p [ \v 14 “Ha am iattogid g heheꞌejel wiꞌikam uꞌuwi ch ha ehsid g ha‑kihki ch eda am wabsh s‑e chehgidamk mam si chew e hoꞌigeꞌidahun. Id at hekaj baꞌich wo i s‑koꞌokk g em‑namkidadag.] \p \v 15 “Am am si i e nakog mamt chum hems hemako am wo i wanchkwua pi wohokam e‑himdag ed. T ihda baꞌich i s‑gewkam wo wulshpik mam ahpim mat am wo gei Jiawul kih ed nat pi baꞌich i s‑gewkam am wo oidad g pi wohokam em‑himdag. T g Jiosh si s‑koꞌokam wo em‑namkid heg hekaj. \p \v 16 “Neh, am am haꞌi ep chum ha mashcham ch eda hab chechꞌe, ‘Pi att hemho wa hab wo juh g t‑neꞌoki mattp wabsh wo gewkaj chehchegch g geꞌe cheopi, heg hi wa matt wo chehcheg hegai ohla mo hekaj e heosid.’ \v 17 K eda g geꞌe cheopi baꞌich d i si haꞌichu mo hegai heosidakud. \p \v 18 “Kum hab ep chechꞌe, ‘Pi att hemho wa hab wo juh g t‑neꞌoki mattp wabsh wo gewkaj chehchegch hegai iagchulidakud mo am hab chuꞌig geꞌe cheopi t ab, heg hi wa matt wo chehcheg hegai mo an ab e iagchulid.’ \v 19 K eda g iagchulidakud baꞌich d i si haꞌichu mo hi hegai mo an ab e iagchulid. \v 20 K heg wa wepo mam heg chehcheg iagchulidakud mam eda chehcheg g iagchulida. \v 21 Kum chehcheg g Jiosh mam eda chehcheg g geꞌe cheopi no pi heg d Jiosh kih. \v 22 Kum hab waꞌap chehcheg g Jiosh mam eda chehcheg g dahm kahchim. \p \v 23 “Im am hu hab wabsh i juhkch hegai mo d chum si haꞌichu am Jiosh chehanig ed mamt hab wabsh wo juhkchid g al chum haꞌichu. Neh, wehs am haꞌichu hemako tahpani mahk g Jiosh mo wehst‑mahm e tahpanch, chum hems g haꞌichu hahhag ch haꞌichu kai, ch wabshaba pi ap ha lodait ch pi ha hoꞌigeꞌid ch pi ab hu wohochud g Jiosh. T g Jiosh heg hekaj si s‑koꞌokam wo em‑namkid. \v 24 Am am wabsh s‑nenꞌoid g al chuꞌuchum haꞌichu ch g geꞌeged haꞌichu pi chegito. Id o heg wa wepo mamtp hems wo oꞌos g e‑wasib mat am eda wo gei g al chukumug k wabshaba wabsh wo bah wehnadk g ka‑mihyo matp heg am eda wo gei. \p \v 25 “Baꞌich at wo i s‑koꞌokk g em‑namkidadag nam pi hi wa chum si s‑ap e chehgid. K wabshaba am em‑eda haꞌichug g pi amdag ch s‑chu daꞌadag. \v 26 Am g wo i e kegchud e‑iꞌibdag ed. T g haꞌichu hab em‑juni am haha wo s‑apꞌek. \p \v 27 “Neh, nat hig pi wo i e kegch g hihaꞌini an e dahm, chum as am eda wo wehchk g ohꞌo ch jewalig? Pegih, m ahpim hab sha masma mo g hihaꞌini \v 28 nam pi ab chum e chehgidch mam d s‑apꞌekam. K eda g em‑chegitoi pi aꞌpe. Ih shoꞌig! Jiosh at si s‑koꞌokam wo em‑namkid. \s1 Matsh g Jesus ha ahgi mo haschu d s‑koꞌok ha‑namkidadag \r An g neid g Luke 11:47-51 \p \v 29-31 “Em‑shohshon at muꞌi ha kokda g kekelibad Jiosh haꞌichu i tashogiddam. Kum ahpim si s‑kehg ha hehosid g ha‑hihaꞌiniga hegam mamt ha kokda ch hab chechꞌe mamt ahpim hi pi wo chum ha kokda. Dam s‑chu iꞌattomkam ch ha wepo masma mash wa g em‑shohshon. Ih, shoꞌig! Jiosh at si s‑koꞌokam wo em‑namkid namt pi am ha oidk hab wo e juh. \v 32 S‑ap amt wo nahto hegai mat g em‑shohshonbad i shonwuich. \v 33 Damt wo ha muꞌakamk hab masma mo g kohkꞌoi ch hekaj pi hab mahs mams wo e doꞌibia. \v 34 Pegih, nt wo em‑ahgi mant am i ha wuwhas g haꞌichu i tashogiddam ch s‑chu aꞌamichuddam ch ha mashchamdam am em‑shahgid. Kumt haꞌi wo ha gewitta am e‑chechopi ed k haꞌi an has wo ha shahmudahim k haꞌi wo ha kokda, chum hems ab ha sisishpk kots t ab. \v 35-36 T g s‑koꞌok em‑namkidadag ab em‑ab wo gei hemu s‑hohtam. Neh, Abelbad atsh wa wehpeg e muhkid. Tsh amjed muꞌi ep e koꞌij. Tsh ga hu si ha oidch hegai Zecariabad mash d Barackiabad alidag e muhkid am ha shahgid g geꞌe cheopi ch iagchulidakud, Kum ahpim ha wepo chuꞌijig hegam matsh wa ha kokda ch ha wepo masma wo bei g s‑koꞌok e‑namkidadag mamtp hedai ha wepo elid haꞌichu.” \s1 Mash g Jesus ab si ha tatchua g Jerusalem t am hemajkam \r An g neid g Luke 13:34-35 \p \v 37-38 K hab ep kaij g Jesus, “Ih, shoꞌig, ahpim Jerusalem t am hemajkam, nat pi g Jiosh s‑ap wo em‑dagito. Em‑shohshon ash wa ha maꞌichshulig ch muꞌi ha kokda g Jiosh haꞌichu i tashogiddam. Kumt ahpim am ha oidk hab wo e juh. Muꞌikko ani chum tatchua mant wo si s‑ap em‑nuhkud hab sha masma mat g chuchul g e‑mahmad ab e wecho wo ha hemapai. M wabshaba pi ab hu tatchua manis hab wo em‑juh. \v 39 K eda an hab chuꞌig Jiosh oꞌohana ed mamt ab wo chum ni‑ihmad ch hab wo chechꞌed mat g Jiosh am ni‑kehsh k si s‑ni‑hoꞌigeꞌid. Kunt ia wo i s‑ap em‑dagito am hugkam mamt hab hahawa masma hab wo e juh.” \c 24 \s1 Matsh wo i e wua g Tutuligo geꞌe ha‑cheopi \r An g neid g Mark 13:1-2; Luke 21:5-6 \p \v 1 Kud gam hu hahawa i wuhsh g Jesus ab amjed g geꞌe cheopi. Kuchd am i oid k am wui dada k am aꞌaga mo si s‑kehg hab mahs g geꞌe cheopi. \v 2 D hab kaij, “Heuꞌu, woho o hi wa si s‑kehg hab mahs. Nt wabshaba si shel wo em‑ahgi mo e aihim mat wehs wo i e shul ihda.” \s1 Matsh g geꞌe kudutalig wo i wuhsh \r An g neid g Mark 13:3-13; Luke 21:7-19 \p \v 3 Kuchd amjed gam hu hejelko hihi wehmaj g Jesus k ab i chehchsh k ab dadhaiwua Olive Uꞌus Kawulk t ab. Kuchd hab ahg g Jesus, “Am g hig t‑ahgid mas hekid hab wo i e juh hegai map am t‑ahgid. Kut haschu d wo chehgidak matt heg ab wo s‑mahchk mo e aihim mapt ep wo jiwia. T g jewed wo huhug.” \p \v 4 D hab kaij g Jesus, “Mt wo si s‑e nenꞌoidad mat pi hedai wo em‑iattogi. \v 5 Muꞌi at an wo i wuwha aꞌahidag oidam k ni‑wepo wo e chehcheg hab kaijch mo d Jiosh si Kehsha. Kut muꞌijj ab wo s‑ha wohoch. \v 6-7 T g nahnko mahs hemajkam ch jejewed ab aꞌai wo i e checheggia. Mt wabshaba pi wo e totods. Hemho wa at hab wo e juh hab masma. K wabshaba pi hab d ahga mat e ai mat wo kuhgit. Bihugig at wo gehsh k g jewed wo uꞌugij muꞌikpa. \v 8 Id at d wabsh wo shohshonajk g shoꞌigdag nat pi baꞌich wo i geꞌeda. \s1 Mamtsh wo ha shoꞌigch hegam mat ab wo hiwgad g Jesus \p \v 9 “T wo e ai mamt am wo em‑uꞌu k wo em‑dagito mamt wo em‑shoꞌigchud k wo em‑kokda. Wehsko jejewed dakam hemajkam at wo s‑em‑kehꞌidad ni‑hekaj. \v 10 Muꞌijj at wo ni‑dagito heg hekaj k wo aꞌai e gagda k wo s‑e kehꞌidad. \v 11 Muꞌi at an wo i wuwha g s‑chu iꞌattomkam k hab wo e aꞌagad mo d Jiosh haꞌichu i tashogiddam. T muꞌi hemajkam ab wo s‑ha wohoch. \v 12 Pi apꞌekam at wo i geꞌeda. T muꞌijj wo huhug g pihk ha‑elidadag ab aꞌai e wui. \p \v 13 “Mt wo sha e nakog k wo gahi wuwha g e‑shoꞌigdag. T g Jiosh am wo i em‑wahpki e‑kihdag ed. \v 14 Ihda s‑kehg haꞌichu ahgaj g Jiosh ab amjed g kownaltaligaj at an wehsko wo e ah jewed dahm. T am haha wo e ai mat wo kuhgit. \s1 Matsh wo e uamhu g geꞌe cheopi \r An g neid g Mark 13:14-23; Luke 21:20-24 \p \v 15 “Am g wo amichud ihda mam in neꞌokchulid. Hegai Danielbad mash d Jiosh haꞌichu i tashogiddam at an oꞌoha mat g em‑obga am wo i kei g s‑uam haꞌichu ged hu si eda g geꞌe cheopi. \v 16 Kut hemho wa am wo ahhio dohdaꞌag wui hegam mat hedai ia wo haꞌichugk Judea jewed ch ed. \v 17-18 Kut pi hedai am hu wo shaꞌi chum i wah e‑kih ed mat am wo haꞌichu ui, chum as hems imhab wo waꞌi oimmedad e‑kih wehgaj o am wo chikpanad oidag ch ed. \v 19 S‑ta at ehbidam wo mahsk am ha wehhejed hegam mat wo chuꞌuchum mahmadk ch hegam mat wabsh wo kia woꞌok g ali. \p \v 20 “Mt ab wo tahnid g Jiosh mat pi eda hab wo e juh ihda em‑mihshmda tash ed o g s‑hehpichꞌed. \v 21 Baꞌich at d wo i si geꞌe shoꞌigdagk mo pi hekid g hemajkam shaꞌi neid ch pi hekid hab masma ep wo nei. \v 22 Pi at hedai wo e nako mas am gahi wo wuhsh hegai shoꞌigdag matp tash wo hih. T g Jiosh heg hekaj wo i shopolkai am ha wehhejed g e‑hemajkamga. \p \v 23 “Pi g wo shaꞌi ha wohochud matp hema hab wo sha chei mo am hebai haꞌichug g Jiosh si Kehsha. \v 24 Muꞌi at in wo i wuwhag k hab wo chei mo d ni‑ahni Jiosh si Kehsha o d Jiosh haꞌichu i tashogiddam k am hab wo wuad g s‑hasig haꞌichu mat hekaj wo i chum ha wanchshul g Jiosh hemajkamga matp wo e nako. \v 25 Neh, ni heki hu am em‑ahgid mamt hekaj wo s‑e nenꞌoidk. \p \v 26 “Tp hems haꞌi hab wo chei mo am haꞌichug g Jiosh si Kehsha tohono jewed ch ed o am hebai e ehstokch. Kumt wabshaba pi wo ha wohochud k pi am hu wo chum hihi. \v 27 Wehsko ant wo ni‑chehgi mant hekid ep wo jiwia jewed dahm ahni Jiosh si Kehsha hab sha masma mat g wepgi s‑masma an gahi wo kekiwua chewagi ch ed. \p \v 28 “Neh, s‑mahch am mat hebai wo woꞌok g haꞌichu muhkig an wabsh ha neidch g nunuwi mat am wo e chehm. Pegih, mt hab waꞌap s‑ap wo s‑mahchk mant hebai wo haꞌichugk.” \s1 Matsh ep wo jiwia g Jiosh alidag \r An g neid g Mark 13:24-27; Luke 21:25-28 \p \v 29 D hab ep kaij, “T am wabsh wo i chum kuhgi hegai jewed shuhdgim shoꞌigdag. T g tash tonlig wo huhug. T g mashad ep pi wo ha ton. T g dahm kahchim wo ugij. T g huhuꞌu wo i shul. \v 30 Nt ab haha wo i ni‑chehgi ab dahm kahchim t amjed k wo jiwia. T wehs hemajkam wo si shoanid ab i ni‑neidok. Nt si s‑masma ab wo hudunihi chewagi ch ed. Kut am wo e maskogi g ni‑gewkdag. \v 31 T ab si s‑kaidam wo e kuhu g kuikud. Kunt wo ha cheha g ni‑anghiliga mat ab wehs wo i ha hemapai hegam mant am i ha chuhcha mat wo e doꞌibia. T am wo hihi imhab siꞌal tahgio ch imhab hudunig tahgio ch imhab wakolim tahgio ch imhab juhpin tahgio k wo ha hemapai.” \s1 Mamtsh has masma wo s‑amich g jiwhiadaj \r An g neid g Mark 13:28-31; Luke 21:29-33 \p \v 32 “Nt wo haꞌichu em‑mashcha heg hekaj suhna uhs. Mt wo s‑mahchk mo g toniabkam e aihim mamt wo nei mat ab wo i iꞌiwgi. \v 33 Pegih, mt hab waꞌap wo s‑mahchk mo e aihim mat wehs wo kuhgit mamt wo nei mat hab wo e juh hegai mani em‑ahgid. \v 34 Nt wo si shel em‑ahgi mat d wabsh wo kia dodakamk hegam mat wo nei ihda mani em‑ahgid mat hekid wehs wo kuhgit. \v 35 Neh, wehs at gam hu hab wo i e juh ihda Jiosh nahtoi mam in neid. T wabshaba g ni‑neꞌoki pi hekid gam hu hab wo i e juh.” \s1 Mash pi hedai s‑ap mahch mas hekid ep wo jiwia g Jiosh alidag \r An g neid g Mark 13:32-37; Luke 17:26-30, 34-36 \p \v 36 D hab ep kaij, “Heg o waꞌi s‑mahch ni‑ohg Jiosh mant hekid ep wo jiwia. Pi o hedai ep s‑mahch, chum hems g anghil nih ahni mani d hi wa chum alidaj. \v 37 Bat wo masmak haꞌichu mant hekid ep wo jiwia mash wa hab chuꞌig mash eda g Noahbad in d doakam. \v 38 Hemajkam ash wa gam hu wabsh i si nenead ch e gegosid ch ihꞌed ch e hohont ch gam hu wabsh i pi chegito g Jiosh. T haha wabsh e ai g tash mat hegam Noahbad am i wahp geꞌe wahlko ch ed. \v 39 Kut wehs ha wiꞌin g hemajkam k ha hugio. Kut hab wo wa masmak mant hekid ep wo jiwia. \v 40 Neh, gohkajj at am wo chikpanad oidag ch ed. T hema gam hu wo i e be k hema am wo wa i e wuiok. \v 41 Gohk uꞌuwi at am wo haꞌichu chuꞌad. T hema gam hu wo i e be k hema am wo wa i e wuiok. \p \v 42 “Pegih, mt wo si s‑e nenꞌoidad. Pi o ta machima am em‑wehhejed mant haschu tash ed ep wo jiwia ahni em‑kownalig. \v 43 Neh, pi o ta machima mas hekid hema wo jiwia g s‑chu ehskam. Kum heg hekaj chum hekid nuhkud g e‑kihdag. \v 44 Pegih, k hab waꞌap pi ta machima em‑wehhejed manis hekid wo uhpam jiwia jewed wui ahni Jiosh si Kehsha. Mt heg hekaj wo si e nahtokchid chum hekid. \s1 Mamtsh s‑ap hab wo junihid g e‑chikpan \r An g neid g Luke 12:41-48 \p \v 45 “Chum amt hedai wo e nahtokch mamtp wo s‑wapagimak ch wo s‑chu aꞌamichudad. S‑mahch am mat g ha‑ahmo hema wo e‑gahgi g hab mahs pion k wo nuhkudach g e‑kihdag. T heg s‑ap wo ha chikpanchudad ch wo ha dagioꞌidad g e‑wehm pion mat eda pi an hu wo haꞌichugk g ha‑ahmo. \v 46 T am ep wo jiwia k wo cheh mo s‑ap am hab junihim g e‑chikpan. Kut d wo si geꞌe s‑hehgigk heg wehhejed pion. \v 47 Nt wo si shel em‑ahgi mat g ahmoj am hahawa wehs dahm wo kei g e‑kihdag. \p \v 48 “T wabshaba pi ap d wo ha kehshak matp hedai hab wo i e ah, ‘Pi at oi wo jiwia g ni‑ahmo,’ \v 49 k wo i ha shoꞌigch g e‑wehm pion k g s‑iꞌimkam ha wehm wo ihꞌed ch wo e gegosidad. \v 50 T haha wabsh wo jiwia g ahmoj k wo cheh mo pi ap hab wua g e‑chikpan \v 51 k wo si s‑koꞌokam namkid k gam hu hab wo i juh. Neh, bat wa masma hab wo e juh ha wehhejed hegam mat pi ab hu wo wohog elidad g Jiosh. Heg at s‑koꞌokam wo ha namkid. Kut heg hekaj wo shoakad ch ga hu wabsh wo i si e kiꞌishch.” \c 25 \s1 Mamtsh s‑ap wo e nahtokchid matsh ep wo jiwia g Jesus \p \v 1 D hab ep kaij g Jesus, “Baꞌich ant am wo i em‑tashogi g Jiosh kownaltalig am wepogidch hegai kih mat hebai haꞌi wo e hohont. Mt am haꞌi ha wai wehst‑mahm chetcha. T am hihi ha uꞌadch g e‑lalampa k am wo i wahp g wo ha hohntam wehm mat hekid wo jiwia. \v 2 Hetasp idam o pi haꞌichu nenꞌoid \v 3 ch ep pi ha waꞌigchug g a‑saidi. \v 4 Hetasp o s‑chu nenꞌoid ch ep ha waꞌigchug g a‑saidi. \v 5 Kut pi oi jiwia g wo ha hohntam. T wehsijj s‑ha kohksimch idam chetcha. T gam hu kohk. \p \v 6 “Neh, t am i e ai g eda hugkam g s‑chuhugam. T ab kaida ihda, ‘Ab o him g wo ha hohntam. Oi g wo i hihim k ab wo namkhi.’ \v 7 T hegam wehst‑mahm chetcha nehnen k i ha kegchud g e‑lalampa. \p \v 8 “K hab kaij hegam mo pi haꞌichu nenꞌoid, ‘Ab g wo i ha t‑mahki g e‑a‑saidiga. Chuhchkim o g t‑lalampa.’ \p \v 9 “K hab kaij hegam mo s‑chu nenꞌoid, ‘Pi att wo t‑nako. Am o wabsh i hejel t‑wehhejed ahim am shuhdagi ch pi wo em‑ai. Am amt wo hihi tianna wui k am hejel wo ha nolawt.’ \p \v 10 “T wa woho hab e juh hegam haꞌi k gam hu hihi mat wo ha nolawt g a‑saidi. Kut eda ia hu ha oidk jiwia g wo ha hohntam. Kut hegam hetasp mo e nahtokch gam hu wehmaj i wahp mat am wo e gegos wehmaj. T ab si e kuh g kihjeg. \p \v 11 “T am i uhpam dada hegam haꞌi k ab chum shoani ch hab kaij, ‘Ab g si s‑t‑hoꞌigeꞌid k ab i kuhpiꞌoki matt am wo i wahp.’ \p “K hab kaij g wo ha hohntam, \v 12 ‘Nt wo si shel em‑ahgi mani pi shaꞌi em‑mahch mams hedai wud,’ ch am hahawa si kuh g kihjeg.” \p \v 13 Neh, d am i kuhgit g e‑wepogida g Jesus hab kaijch, “Neh, mt wo s‑e nenꞌoidad nam pi pi shaꞌi mahch mant hekid ep wo jiwia. \s1 Mamtsh wo s‑ap hekaj hegai mo haschu ab em‑mahk g Jiosh \r An g neid g Luke 19:11-27 \p \v 14 “Bant masma ep wo i wepogi g Jiosh kownaltalig matp hems g oꞌodham hema hasko wo him k ab i ha wai g e‑pionag mat ab wo ha nuhkudach g haꞌichu e‑eniga. \v 15 Hema at mah g hetasp mihl pihsh k hema gohk mihl pihsh k hema ep g hemako mihl pihsh no pi s‑mahch mat heꞌekia i s‑ap wo chikpanad k amjed gam hu mehk jewed wui hih. \p \v 16 “Hegai piongaj mat g hetasp mihl pihsh ab ui at am ha hekaj i e nakog k hekaj ihda lial mat am dahm hetasp mihl pihsh ep nahto. \v 17 Kut hegai mat g gohk mihl pihsh ab ui hab waꞌap e juh k gohk mihl pihsh am dahm nahto. \v 18 T wabshaba hegai mat g hemako mihl pihsh ab ui gam hu him k am hebai wagt k am ehsto. \p \v 19 “K mehk amjed mat jiwia g ha‑ahmo idam k am ha ui mat wo s‑mai mat has masma hekaj g lialigaj. \p \v 20 “Hegai piongaj mat g hetasp mihl pihsh ab ui at ab i wah k ab i mah g hetasp mihl pihsh am dahm hegai mat ab ui k hab kaij, ‘Ab apt wa ni‑mah g hetasp mihl pihsh. Neh, nt am baꞌich hetasp mihl pihsh ab ep wo m‑mah mant nahto.’ \p \v 21 “K hab kaij g ahmoj, ‘S‑ap aptki hab e juh, s‑apꞌekam ni‑pionag, s‑ap hekajk mant heꞌekia ab i m‑mah. Nt hekaj ab baꞌich i muꞌi wo m‑nuhkudach. Am g ni‑wehm s‑hehgigkad.’ \p \v 22 “T heg ab hahawa ep i wah piongaj mat g gohk mihl pihsh ab mah k hab kaij, ‘Neh, gohk mihl pihsh apt wa ab ni‑mah. Kunt am baꞌich gohk mihl pihsh ab ep wo m‑mah mant nahto.’ \p \v 23 “K hab kaij g ahmoj, ‘S‑ap aptki hab e juh, s‑apꞌekam ni‑pionag, s‑ap hekajk mant heꞌekia ab i m‑mah. Nt hekaj ab baꞌich i muꞌi wo m‑nuhkudach. Am g ni‑wehm s‑hehgigkad.’ \p \v 24 “T ab hahawa i wah hegai piongaj mat g hemako mihl pihsh ab mah k hab kaij, ‘Ni‑ahmo, s‑mahch ani map s‑ta keꞌidama ch s‑beihimk hegai map haschu pi ab hu chikpan. \v 25 Kunt heg hekaj gam hu s‑aꞌagko eꞌesto g m‑lialiga. Neh, m ia wehch mo haschu d m‑eniga.’ \p \v 26 “K hab kaij g ahmoj, ‘Si pi ap ch s‑padmakam ni‑pionag, kups wa chum s‑mahch mani s‑ta keꞌidama ch s‑beihimk hegai mani haschu pi ab hu chikpan. \v 27 Pegih neh, pt hems am hi wo wa chum toa g ni‑lialiga wahnko ch ed. Kunt ab wehs uhpam wo ui wehnadk mat haschu ab wo i mahmadt.’ \p \v 28 “K hab hahawa ha ahg g haꞌi ep e‑pionag, ‘Mt wo wohppoꞌid k ab wo mah hegai mo wehst‑mahm mihl pihsh edgid. \v 29 Baꞌich at ep wo nei g e‑apꞌedag hegam mat hedai s‑ap wo hekaj. T wabshaba wo e wohppoꞌidach mo haschu al i edgid hegam mat pi ap wo hekaj. \v 30 Mt gam hu wo daꞌich hegai s‑padmakam pion s‑chuhugam k ed. T am wo si shoakad ch ga hu wabsh wo i si e kiꞌishch nat pi wo shaꞌi si s‑koꞌok haꞌichu nakogad.’ \s1 Matsh g Jiosh alidag wo ha lodai g hemajkam \p \v 31 “An ant wo dahiwua ni‑kownal daikud an mant hekid wo i jiwia ha wehm g ni‑anghiliga. \v 32-33 T wehs hemajkam am wo e hemapai ni‑baꞌich. Nt ab wo i ha gawulkai hegam mo d wohokam ab ha amjed hegam mo pi d wohokam hab masma mamt am wo i ha gawulkai g kahwal ch siswat. \v 34-36 Bant wo ha ahgi hegam mant ab i ha gawulkai, ‘Ab g wo i hihim. S‑em‑hoꞌigeꞌid o g Jiosh. Ni‑gegos amt mani wa d bihugimkam k ni‑wasibi mani wa d tonomkam k am i ni‑wahki e‑kih ed mani wa d wabsh ge oꞌodham k ni‑enigadad mani wa pi haꞌichu edgid k ni‑nuhkud mani wa mumku k am ni‑chechga mani wa d lihso. K g Jiosh am nahtokch g kihdag em‑wehhejed ga hu i amjed mat in i nahto g jewed. Ab g wo i wahpkid k wo edagi.’ \p \v 37-39 “Kut hab wo chei ab ni‑wui, ‘T‑kownalig, kuchs hekid i m‑gegosid k m‑wasbid k ab i m‑wahki t‑kih ed k ab m‑enigadad k m‑nuhkud k am m‑chechga?’ \p \v 40 “Nt hab wo chei, ‘Nt wo si shel em‑ahgi mam ahni am i ni‑wehmt hekid am i ha wehmtch hegam mo d shoꞌigkam ch ab ni‑hiwig.’ \p \v 41-43 “Kunt hab haha wo chei ab ha wui hegam mant pi ab hu i ha gawulkai, ‘Gam g hu hab wo i e juhni. Ab o em‑mohtoꞌid g Jiosh g s‑koꞌok namkidadag. Pi amt ni‑gegos mani wa d bihugimkam k pi ni‑wasibi mani wa d tonomkam k pi am hu i ni‑wahki e‑kih ed mani wa d ge oꞌodham k pi ab hu ni‑enigadad mani wa pi haꞌichu eniga k pi ni‑nuhkud mani wa mumku k pi am hu ni‑chechga mani wa d lihso. Neh, am amt wo e shul heg eda mehi mo d ha wuikam g jijawul.’ \p \v 44 “Kut hab wo chei hegam ab ni‑wui, ‘T‑kownalig, ch hekid i m‑neid maps d bihugimkam o d tonomkam o d ge oꞌodham o pi haꞌichu eniga o mumku o d lihso, kuchs pi am hu i m‑wehmt.’ \p \v 45 “Nt hab wo chei, ‘Nt wo si shel em‑ahgi mam ahni pi am hu i ni‑wehmt, hekid pi am hu i ha wehmtch hegam mo d shoꞌigkam ch ab ni‑hiwig.’ \p \v 46 “Kut idam am wo e shul pi ha huhugedam s‑koꞌok namkidadag ed. T g s‑apꞌekam an wo i wahp anai mat an hahawa chum hekid wo edgidad g s‑apꞌekam doakag.” \c 26 \s1 Mamtsh am i apꞌech mamtsh wo mua g Jesus \r An g neid g Mark 14:1-2; Luke 22:1-2; John 11:45-53 \p \v 1 D am i haꞌasa haꞌichu ha mashcha g Jesus k hab hahawa kaij ab t‑wui, \v 2 “S‑mahch am mo gohk tash am wiꞌis matt wo wuhshad mat g Jiosh ha doꞌibia g t‑shohshonbad. Kutki hab wo e juh mat an wo ni‑bei hegam mo ab ni‑wui gegok k ab wo ni‑naggia kots t ab mat wo ni‑mua.” Neh, heg o hab waꞌi kaij. \p \v 3 Kumsh eda woho aꞌaga mamtsh has masma wo be k wo mua. Si uhgchu pahl atsh am i ha hemapai hegam haꞌi uꞌugchu papal ch geꞌeged. Kutsh ab kihj ab nam \v 4 k am apꞌech mat s‑aꞌagi an wo bei g Jesus k wo mua, \v 5 ash am wabsh aꞌai e ahgid, “Hi wa pi am hu heg eda mat ia wo e hemapadch g hemajkam id hekaj piast. T wo am hu e babgachud k wo t‑cheggia.” \s1 Mamtsh ab toꞌi g Jesus g s‑ap uhw shuhdagikaj \r An g neid g Mark 14:3-9; John 12:1-8 \p \v 6 Kuchd am hu hebai am dada Bethany kihhim t am. D am d kihkam hegai mad hab chehgig Simon ch wa chum mumku heg hekaj mo g chuhkugaj wabsh muhkhim. \v 7 Id ad ab i t‑waid k t‑gegos. Kuchd am dadhak ch t‑gegosid. T ab haha wabsh hema i wah g uwi g si s‑namkig s‑ap uhw shuhdagi waꞌigchugch am al s‑toa hodai haꞌa ch ed k ab iawua Jesus moꞌo ab. \p \v 8 Kud haꞌi si pi hohhoꞌi g t‑wehm e mashchamdam k hab kaij, “Ih, pt wabsh heki wua ihda s‑namkig haꞌichu. \v 9 Eda atp huꞌi muꞌi lial wo nam sha e gagdak. T heg wo e hekaj ha wehhejed g shoꞌigkam.” \p \v 10 Kud s‑mahch g Jesus mach haschu am aꞌaga ch hab kaij ab t‑wui, “Pi g am wo shaꞌi kehꞌidad ihda uwi. Si at s‑kehg haꞌichu hab juh am ni‑wehhejed. \v 11 Mt wabsh chum hekid wo i ha wehmt g shoꞌigkam. Kunt ahni hi pi tash ia hu wo em‑shahgidk. \v 12 Ab at iawua g uhw shuhdagi mat wo i nako g ni‑honshpadag hiashpa. \v 13 Nt wo si shel em‑ahgi mat am wo s‑e chegitok mat haschu has juh ihda uwi mat hebai wo i e ahgachugad g s‑kehg haꞌichu ahgaj g Jiosh an wehsko jewed dahm.” \s1 Matsh g Judas am apꞌech matsh wo gagda g Jesus \r An g neid g Mark 14:10-11; Luke 22:3-6 \p \v 14 D am ha hekaj t‑dagito g Judas Iscariot k gam hu hih. Kuchd am i dahm s‑mai matsh am hih uꞌugchu papal ha wui \v 15 ash hab kaij, “Heꞌekia amt wo i ni‑namkid mant an wo em‑behi g Jesus?” \p Kutsh am chehgid k kuint g waikko wehst‑mahm plahda pihsh matsh id wo mah. \v 16 Tsh ab i amjed g Judas am i e nako matsh wo gagda g Jesus. \s1 Matsh am i e ai g ha‑shohshonbad ha‑doꞌibiadag gegosig \r An g neid g Mark 14:12-21; Luke 22:7-14, 21-23; John 13:21-30 \p \v 17 D am hahawa s‑ap i e ai hegai t‑shohshonbad ha doꞌibiadag piast. K id eda pi e koꞌa hegai pahn mo jewajidas. Kud d wehpeg tash heg eda gegosig. Kuchd am dada Jesus wui k ab kakke machs hebai wo i apꞌech matt am wo huh g kahwal mad iagchulig gegosig. \p \v 18 D gohkajj hab t‑ahg, “Am amt wo hihi Jerusalem wui. K am hema d kihkam ch am wo e chehgi. Mt hab wo ah mani hab kaij mat e ai g ni‑tashga. Kutt t‑wehm wo huh g kahwal mad iagchulig gegosig am kihj am.” \v 19 Kud am hab e juh mad hab ha ahg g Jesus k am i apꞌech g gegosig. \p \v 20 D am i hud. Kuchd am dadhaiwua k am t‑gegosid. \v 21 Kud hab haha wabsh kaij g Jesus, “Nt wo si shel em‑ahgi mat has wo e juh hemu. Hema amt wo ni‑gagda ahpim mam ab si ni‑wecho e mashcham.” \p \v 22 Kuchd si pi ap t‑taht k gan hu hab i cheꞌiatahi, “Ih, hi wa pi ahni, ni‑kownalig.” \p \v 23 D hab kaij g Jesus, “Heg at hab wo juh mat hedai am ni‑wehm wo wakch g chemait hidod ch ed. \v 24 Bant masma wo ni‑muhkid mo has masma heki hu oꞌohanas Jiosh oꞌohana ed mat g si Kehshaj wo e muhkid. T wabshaba wo si s‑koꞌokam e namkid hegai mat wo ni‑gagda. Baꞌich at wo i chum s‑apꞌek heg wehhejed mat hems wabsh pi wo chum mahsi.” \p \v 25 D hegai Judas matki gagda hab kaij, “Aha nap ahni hab ni‑ahg, t‑mashchamdam?” \p D hab kaij g Jesus, “Dap ahpi.” \s1 Matsh g Jesus am i shonwuich g mihshmda chemait hugi \r An g neid g Mark 14:22-26; Luke 22:15-20; 1Cor. 11:23-25 \p \v 26 Chd am wabsh kia t‑gegosid. D g Jesus am bei g chemait k ab hoꞌigeꞌel g Jiosh k am hahawa i hahain k ab t‑mah k hab kaij, “Oi g wo huhgi ihda. Do ni‑honshpadag.” \p \v 27 D am hahawa bei g tahsa k ab ep hoꞌigeꞌel g Jiosh k ab t‑mah g wasib k hab kaij, “Wehsijj g ab wo ihꞌe. \v 28 Id o d ni‑ehꞌed. Id ani hab ahgch hab kaij mant wo ni‑muhkid em‑wehhejed. T g ni‑ehꞌed wo e iawua. T g Jiosh heg hekaj am hab wo juh hegai mo wa hab kaij mat gam hu hab wo i juh g pi ap ha‑chuꞌijig g hemajkam. \v 29 Ia o i s‑apꞌe. Kunt pi hekid em‑wehm hab ep wo juh ihda k wabshaba em‑wehm wo si s‑hehgigk Jiosh kihdag ed.” \p \v 30 Neh, kuchd am hahawa kuhgit am hema ahgk g mihshmda neꞌi k am wuwhag k gam hu hihi Olive Uꞌus Kawulk wui. \s1 Matsh g Jesus am ah mat g Peter wo pi mahch k ah \r An g neid g Mark 14:27-31; Luke 22:31-34; John 13:36-38 \p \v 31 D hab t‑ahg g Jesus, “An o oꞌohanas mo hab kaij g Jiosh: \q1 Nt wo hiwigi mamt wo mua g kahwal ha nuhkuddam. \q1 T g kahwal wabsh aꞌai wo wohp. \rq Zechariah 13:7 \rq* \m K id hab d ahga mamt wehsijj wabsh wo ni‑dagito k gam hu aꞌai wo wohp mant hekid wo ni‑muhkid. \v 32 Kunt wabshaba ep wo ni‑chegito k gam hu wo hih Galilee wui. Mt ab haꞌab wo ni‑nei.” Neh, bad kaij g Jesus. \p \v 33 D g Peter hab kaij, “Ahni ant hi pi hekid wo shaꞌi m‑dagito, chum as wehsijj wo m‑dagito idam.” \p \v 34 D hab kaij g Jesus ab wui, “Nt wo si shel m‑ahgi mat koi wo kuhu g keli chuchul id i chuhug ab. Kupt waikko hab wo waꞌi chei map pi shaꞌi ni‑mahch.” \p \v 35 D hab kaij g Peter, “Pi ant hekid hab wo shaꞌi chei manis pi m‑mahch, chum anis wo ni‑muhkid m‑wehm.” Kuchd wehsijj hab waꞌap kaij. \s1 Matsh g Jesus pi ap e taht k am e hoꞌigeꞌidahu Gethsemane t am \r An g neid g Mark 14:32-42; Luke 22:39-46 \p \v 36 Kuchd ged hu dada heg ab oidag mo hab e aꞌaga Gethsemane. D pi am hu t‑wehmaj g Judas Iscariot. D hab kaij g Jesus ab t‑wui, “Ia g hu wo i dadhak. Nt ahni am baꞌich wo i him k wo ni‑hoꞌigeꞌidahu.” \v 37 Bad kaij ch am ha uꞌuk g Peter ch James ch John. T idam gam hu oi. \p Kush s‑masma si pi ap e tahtk g Jesus ch si e kudut \v 38 ch hab kaij ab ha wui, “Ab at wabsh i si ni‑shuhd g pi ap tahhadkam ch si s‑ni‑mukima tahhadchud. Ia g wabsh wo dadk ch wo haꞌichu si nenashanad.” \p Kutsh am dadhaiwua. \p \v 39 Tsh g Jesus baꞌich ep shaꞌi him k am i gei jewedo k hab kaij ab Jiosh wui, “Ni‑ohg, matp am wo s‑apꞌek, pt im hu hab wo i juh hegai si s‑koꞌok shoꞌigdag mo ab ni‑wui him. Kuni eda tatchua mat ahpi g m‑tatchui hab wo e juh.” \p \v 40 Tsh am hahawa uhpam ep jiwia ha wui hegam waik. Kush am kohksh. Sh hab kaij ab ha wui, “Pi amtki shaꞌi e nako mamt wo ni‑wehm nenead al hemako ohla ab. \v 41 Si g wo haꞌichu nenashanad ch ab wo tai g Jiosh g gewkdag mamt pi am hu wo shul pi apꞌekam ch ed. Chum am hi wa g s‑apꞌekam hab elid ch eda pi e nakog.” \p \v 42 Bash kaij ch amjed gam hu hahawa ep him k hab kaij ab Jiosh wui, “Ni‑ohg, am o wa s‑apꞌe ni‑wehhejed matp d wo m‑tatchuik mant hemho wa wo nako ihda si s‑koꞌok shoꞌigdag.” \v 43 Neh, k am hahawa uhpam ep jiwia ha wui. Kush ep kohksh no pi shaꞌi s‑ha kohksimchud. \p \v 44 Tsh gam hu hahawa ep hih g Jesus k heg hab kaij ab Jiosh wui matsh wehpeg \v 45 ch am hahawa uhpam ep jiwia ha wui k hab kaij, “Kumtki ep kohk. T eda e ai mamt ni‑gagda ahni Jiosh si Kehsha am ha wui g pi apꞌekam hemajkam. \v 46 Oi g wo wahpamigi. Tt wo hihi. Neh, ia at hu jiwia hegai mat ni‑gagda.” \s1 Mamtsh an bei g Jesus \r An g neid g Mark 14:43-50; Luke 22:47-53; John 18:3-12 \p \v 47 Am ad wabsh kia neok. Kud am jiwia g Judas. D shaꞌi si muꞌijj wehmaj, haꞌijj g iꞌis‑papayo uhꞌukch ch haꞌijj g uꞌus. Idam atki g uꞌugchu papal ch geꞌeged am ha cheha matsh am wo hihim k wo bei. \p \v 48 Kuki eda g Judas heki hu ha ahgid idam mo am wehmaj mat ab wo chintad g Jesus kahmaj ab. T hab masma wo s‑mahchk mat hedai an wo bei. \v 49 D am wabsh i chum jiwia g Judas k wabsh shel i hih ab Jesus wui k hab kaij, “Jiosh at wo s‑m‑hoꞌigeꞌel, ni‑mashchamdam!” Neh, bad cheꞌe k ab chintad. \p \v 50 D hab kaij g Jesus ab wui, “Ih, ni‑nawoj, oi g s‑hohtam am hab juhni hegai mapt haschu ahgk ia jiwia.” \p Kud ab haꞌi hihim k an bei g Jesus k gan hu si s‑wihnam uꞌukch. \v 51 Kud hema g t‑wehm e mashchamdam am i wuhshad g e‑is‑pahyo k ab si gehg g neholigaj g uhgchu pahl k an si hikuch g nahkaj. \p \v 52 D hab kaij g Jesus ab wui ihda, “Ga g hu uhpam kehsh g e‑is‑pahyo. Hegam mat wo hekaj g is‑pahyo at heg hekaj hab waꞌap wo e muhkid. \v 53 Aha nap pi mahch mantp ab wo tai g ni‑ohg, t ha hekaj wo ha cheha g shaꞌi si muꞌi mihl anghil mat ni‑wehhejed wo ha cheggia. \v 54 K wabshaba an hab chuꞌig Jiosh oꞌohana ed mat hemho wa am ni‑tahgio hab wo e juh ihda mo hab e wua.” \p \v 55 Neh, bad kaij g Jesus ch hab hahawa ha ahg hegam mat an bei, “Wehs tashkaj ani am dahiwup ch ha mashcham geꞌe cheopi t am. Kumt pi an hu ni‑be k wabshaba hahawa ia dada an uhꞌukch g iꞌis‑papayo ch uꞌus mamt wo ni‑bei. \v 56 Pegih, bat wa masma an heki hu oꞌoha g kekelibad Jiosh haꞌichu i tashogiddam mant hab masma an wo ni‑behij mat g pi ap hemajkam.” Neh, bad kaij g Jesus. \p Kuchd am haha wabsh i dagito k gam hu si aꞌai wohp. \s1 Mamtsh am uꞌapa g Jesus ha wui g e jehnigiddam \r An g neid g Mark 14:53-65; Luke 22:54-55, 63-71; John 18:13-14, 19-24 \p \v 57 Kumtsh am i bei g Jesus heg kih wui uhgchu pahl mo hab chehgig Caiaphas. Tsh eda am heki hu i e hemapai g chehanig t‑mashchamdam ch geꞌeged. \p \v 58 Sh g Peter ga hu wabsh mehkjed ha oid ch am i wah kolhai ch ed. Sh am haꞌi dadha g ha‑pionag. Tsh g Peter am ha wehm i dahiwua s‑neidamkch mams has wo juh g Jesus. \p \v 59 Sh g uhgchu pahl ch hegam e jehnigiddam am chum i e nakog mat g iattogi haꞌichu ab wo abch g Jesus mat heg hekaj wo mua. \v 60 Kutsh muꞌi ehp am i gegokiwua k ab haꞌichu chum abch. Sh wabshaba pi e wepot g haꞌichu ha‑ahga. \p Tsh am hahawa gohkajj i gegokiwua \v 61 k hab kaij, “Ihda oꞌodham o hab kaij matsh wo e nako mat wo i wua g Jiosh geꞌe cheopiga. Tsh am d wo i waik tashk, tsh am uhpam ep wo kei.” \p \v 62 Tsh am hahawa kekiwua g uhgchu pahl k hab kaij ab Jesus wui, “Napt pi am hu has wo chei heg amjed mam ab m‑abchud?” \p \v 63 Kush wabshaba g Jesus pi has shaꞌi kaij. \p Tsh am ep neo g uhgchu pahl k hab kaij ab wui, “Am g t‑ahgid g wohokam am tahgio g Jiosh. Nap hab e elid map ahpi d Jiosh alidag matp am t‑dahm wo i e kei?” \p \v 64 Sh hab kaij g Jesus, “Dani ahni. Kunt ab ep wo em‑ahgi mat g Jiosh am wo e chehgi mo ab si has ni‑elid an e‑hugid an ni‑dahshk e‑kownal daikud ed. T am wo i e ai mant ab wo i hud chewagi ch ed k am ep wo jiwia jewed dahm. Kumt wehsijj wo s‑mai mani d ahni.” \p \v 65 Tsh g uhgchu pahl ab si wantsh g e‑eniga no pi si pi hohhoꞌid g neꞌokij k hab kaij, “Pi ach hedai ep shaꞌi tatchua mas am wo ah g chuꞌijigaj. Am am wa kah g pi kehg neꞌokij. \v 66 Shahm i elid?” \p Kush hab kaij g e jehnigiddam, “Ab at moht g chuꞌijig am hugkam mat hemho wa wo e muhkid.” \p \v 67 Tsh idam ab si siswua wuhioshaj ab k an si maꞌishk wuh g wuhpuij k ab si shonikkash \v 68 ch hab ahg, “Am g hig t‑ahgid mas hedai ab m‑shonikka, ahpi Jiosh si Kehsha e ahga.” \s1 Matsh g Peter pi mahch k e ah g Jesus \r An g neid g Mark 14:66-72; Luke 22:52-62; John 18:15-18, 25-27 \p \v 69 Sh eda g Peter am daha kih bahsho. Kutsh am hema jiwia g uwi piongaj g uhgchu pahl k hab kaij ab Peter wui, “Ahpi ap ep wehmaj hegai Jesus.” \p \v 70 Tsh wabshaba g Peter pi mahch k e ah g Jesus am ha tahgio hegam mo am dadha hab kaijch, “Pi ani shaꞌi mahch maps haschu hab ahg.” \v 71 Bash kaij ch ha hekaj gam hu hih mash am haꞌi gegok kolhai kihjeg t ab. \p Kush hema hab ep kaij ab ha wui, “Id o ep wehmaj hegai Jesus.” \p \v 72 Kutsh ep pi e edagi g Peter hab kaijch, “Do si wohokam mani pi shaꞌi mahch hegai oꞌodham.” \p \v 73 Kutsh shaꞌi haꞌas, tsh hegam chechoj mo am gegok am dada Peter wui k hab ahg, “Pi g shaꞌi pi e edgid. Dapki woho hema hegam Jesus. Ab ap wabsh e ahgch e‑neꞌoki ab map d ha wehm oꞌodham.” \p \v 74 Tsh g Peter am ha hekaj si ha ahgi, “Pi ani shaꞌi mahch ihda oꞌodham mam an aꞌaga. T g Jiosh wo si ni‑jehkaꞌich mantp em‑iattogid.” \p Tsh am hahawa hema si kuhu g keli chuchul. \v 75 Tsh am ha hekaj i chegito g Peter mo wa g Jesus ab wui hab kaij, “Pi at koi wo kuhu g keli chuchul. Kupt waikko hab wo waꞌi chei map pi shaꞌi ni‑mahch.” Tsh gam hu wuhsh g Peter k si pi ap e tahtk ch shoak. \c 27 \s1 Mamtsh am i bei g Jesus heg wui mash d kownal heg eda chekshani \r An g neid g Mark 15:1; Luke 23:1-2; John 18:28-32 \p \v 1 Tsh am wabsh i chum mahsi. Tsh am hahawa i apꞌech g uꞌugchu papal ch geꞌeged mat wo e muhkid g Jesus. \v 2 Tsh am i e kuhgit g ha‑namki. Kutsh am si i maniadad g nohnhoij g Jesus k gam hu i wanim matsh am wo i bei heg wui mo d kownal heg eda chekshani ch hab chehgig Pilate. \s1 Matsh g Judas hejel e mua \r An g neid g Acts 1:18-19 \p \v 3 Sh eda g Judas an himad ch ha neid. Sh am wanimed g Jesus kownal wui mat wo e muhkid. Kutsh si e tods g Judas k am him k am uhpam i ui hegai waikko wehst‑mahm plahda pihsh ha wui g uꞌugchu papal ch geꞌeged \v 4 k hab kaij, “Tki wo e muhkid hegai mo pi ha chuꞌijig. K d ni‑chuꞌijig nant pi ab em‑wui gagda.” \p Sh hab kaij hegam hahaꞌichu, “Pi ach has shaꞌi elid hegai. Heg o ahpi ab m‑ab.” \p \v 5 Tsh g Judas am si nehnich hegai lial k am shul geꞌe cheopi ch ed k gam hu hahawa wuhsh jeg ed k wabsh hejel e naggia. \p \v 6 Tsh g uꞌugchu papal am ui hegai lial k hab kaij, “Id o d namkigaj mat hema wo e muhkid. K g t‑chehanig pi t‑hiwgid matt am wo toa geꞌe cheopi wehhejed.” \v 7 Bash kaij ch am apꞌech matsh heg hekaj wo hema ha nolawt g oidag mat d wo ha‑simin‑jihlok hegam mo d wabsh ge oꞌodham. Hegai mamt ha nolawt o heki hu hab e aꞌaga Hahaꞌatdam Oidag \v 8 ch wabshaba hab hahawa e aꞌaga Ehꞌed Oidag. \v 9 Neh, id atsh wa hab e juh hab masma mash wa g Jiosh heki hu waꞌi hab kaij matsh hab masma hab wo e juh. Hegai kelibad Jiosh haꞌichu i tashogiddam mash hab chehgig Jeremiah atki an oꞌoha mash hab kaij g Jiosh: \q1 Tutuligo at wo hema nolawt g oꞌodham g waikko wehst‑mahm plahda pihshkaj. \q1 \v 10 Kumt id am haha wo ui namkigaj k wo ha nolawt g hahaꞌatdam oidag. \s1 Mash g kownal Pilate ab haꞌichu kakke g Jesus \r An g neid g Mark 15:2-5; Luke 23:3-5; John 18:33-38 \p \v 11 Sh eda am kehk g Jesus kownal wui. Sh hegam mo s‑muꞌamk ab abchud mo chum e kownalchud. Sh g kownal ab kakke, “No wa woho mapsh hab chum e elid map d ha‑kownalig idam Tutuligo?” \p Sh hab kaij g Jesus, “Dani ahni.” \p \v 12 Sh g uꞌugchu papal ch geꞌeged ab muꞌi haꞌichu abchud. Sh pi am hu has shaꞌi kaij g Jesus. \v 13 Sh hekaj hab kaij g Pilate ab wui, “Neh, muꞌi haꞌichu o ab m‑abchud. Napt pi ab hu wo ha kaiha?” \v 14 Kush ep pi am hu has shaꞌi kaij g Jesus. Tsh heg hekaj si has i el g kownal. \s1 Mamtsh ab mohtoꞌi g Jesus mat wo muh \r An g neid g Mark 15:6-15; Luke 23:13-25; John 18:39–19:16 \p \v 15 K am hab e wua ahid ab id eda gegosig mo g kownal hema dadagitod g lihso am ha wehhejed g hemajkam. \v 16 K am hema d lihso ch hab chehgig Barabbas. K wehsijj s‑mahch ihda. \v 17 Tsh am i e hemapai g hemajkam amai mash am daha g Pilate ch hab wua g lodaita. Tsh ab ha kakke, “Nam hab elid mant wo dagito g Barabbas aha nam id hab elid Jesus mo hab e aꞌaga Jiosh si Kehsha.” \v 18 Neh, bash kaij nash pi chum s‑dagitoimk g Jesus ch hab ha elid mo hegam waꞌi hahaꞌichu s‑hehgamk ch s‑muꞌamk. \p \v 19 Sh am daha g Pilate lodaita daikud ed. Kutsh eda g wehmaj kihkam heki hu hema cheha matsh am wo him k wo ahgi mo hab kaij, “Pi g am hu has shaꞌi juhni hegai oꞌodham no pi pi ha chuꞌijig. Muꞌi ant haꞌichu nako chuhug chehchkch ab amjed.” \p \v 20 Sh eda hegam uꞌugchu papal ch geꞌeged ab ha chehani g hemajkam matsh ab wo tai g Pilate mat wo dagito g Barabbas k g Jesus hab wo juh mat wo e muhkid. \v 21 Pegih, sh g kownal ab ha kakke mas hedai am wo i dagito ha wui idam gohk. \p Sh hab kaij g hemajkam, “Barabbas”. \p \v 22 Sh hab hahawa ep kaij g Pilate mas has wo juh hegai Jesus mo hab e aꞌaga Jiosh si Kehsha. \p Sh hab kaij g hemajkam, “Muꞌani ab kots t ab.” \p \v 23 Kutsh hab chum chei g Pilate, “Haschu ahg? Shahchu at hig pi ap has juh?” \p Kutsh oi wa wabsh baꞌich i si s‑kaidam hab ge kaij muꞌikko, “Muꞌani! Muꞌani ab kots t ab!” \p \v 24 Tsh am i nei g Pilate matki heki hu i babgat g hemajkam k am hu wo e cheggia. Tsh am ge was g shuhdagi k am hemajkam ha tahgio i ha wapko g e‑nohnhoi k hab kaij ab ha wui, “Pi o haꞌichu d shaꞌi ni‑chuꞌijig matp wo e muhkid ihda oꞌodham. Ahpim o d em‑chuꞌijig.” \p \v 25 Sh wehsijj hab kaij hegam mo am haꞌichug, “Ahchim g t‑aꞌaliga ha wehm att ab wo moht g s‑koꞌok namkidadag id hekaj.” \p \v 26 Tsh g Pilate am hahawa i dagito g Barabbas ha wui k am ha cheha g shondal mat wo gewitta g Jesus k am hahawa i dagito mat ab wo naggia kots t ab. \s1 Mash g shondal wabsh nahnko wua g Jesus \r An g neid g Mark 15:16-20; John 19:2-3 \p \v 27 Tsh amjed g Pilate shondaliga am i bei g Jesus k gd hu uꞌapa kownal geꞌe kih am k am wehs ha wai g e‑wehm shondal. \v 28 Kutsh am i e hemapad k nahnko wua. Msh ab abchud mash chum e kownalchud. Pegih, tsh gam si wuashul g wehschugaj k g kownal eniga ab wahkid \v 29 k ge hoꞌi gihkot k ab wahki moꞌoj ab k g uhs an behijel s‑apko nowij an k wabsh nahnko ahg ch ab i tohtonwua wui k hab kaij, “Tash g d ha‑kownaligk g Tutuligo.” \v 30 Sh ab si siswuimad k an si gewitta moꞌoj an. \v 31 Tsh am i haꞌasa nahnko juh k am wuahawua hegai kownal eniga k ab uhpam wahki g enigaj k gam hu hahawa i bei mat ab wo naggia kots t ab. \s1 Mamtsh ab naggia g Jesus kots t ab \r An g neid g Mark 15:21-32; Luke 23:26-43; John 19:17-27 \p \v 32 Tsh ab hema i ha nam g oꞌodham mo ab Cyrene kihhim t ab d kihkam ch hab chehgig Simon. Id amtsh ab wabsh si kushwiotach hegai kots mamt ab ab wo naggia g Jesus. \v 33 Kumtsh gam hu i bei g Jesus mamtsh am wo naggia. K hab e aꞌaga amai Golgotha. K id hab d ahga Koshwak. \v 34 Kumtsh ab chum iꞌich g nawait mo g kulani am wehnags mat wo hehogi g s‑koꞌok. Tsh ab chum jeh k pi ab hu ih. \p \v 35 Kumtsh ab hahawa sisish kots t ab k am i kei g kots. Tsh am haꞌi e chichwi g shondal k am aꞌai e gehg g wehschugaj \v 36 k am hahawa i dadhaiwua k nuhkud. \p \v 37 Kumtsh an oꞌoha mam haschu ab abchud k ab sihsh kots t ab ab dahm mo ab i moꞌokch g Jesus. Sh hab chuꞌig, “Id o d Jesus ch d Tutuligo ha‑kownalig.” \v 38 Tsh gohk ab ep ha nahngia kokots t ab gan hu aꞌai. Sh eda d s‑chu eꞌeskam idam. \p \v 39 Sh hegam mo an bihbimhim si gahi e moꞌogid ch ab si s‑koꞌokam has ahg g Jesus \v 40 hab kaijch, “Naptsh woho wo i wua g geꞌe cheopi k am uhpam ep wo kei waik tash ab? Pegih, ab g hig i huduni kots t amjed k wo e doꞌibia maptp woho d wo Jiosh alidagk.” \p \v 41 Sh g uꞌugchu papal ch chehanig ha mashchamdam ch geꞌeged hab wa masma ep nahnko ahg hab kaijch, \v 42 “Id atsh haꞌi ha doꞌibia k atki wabshaba pi wo e nako mas wo hejel e doꞌibia. Nash hig pi woho d t‑kownalig? Pegih, tt ab wo s‑wohoch matp ab wo i huduni k wo e doꞌibia. \v 43 Ab o si hiwig g Jiosh ch hab e ahg mo d alidaj. Pegih, tt hig wo nei mas hu wo doꞌibia g Jiosh hemu.” \v 44 Chum wa hema hegam s‑chu eꞌeskam mamt ab hab waꞌap ha nahngia kots t ab hab waꞌap s‑koꞌokam has ahg. \s1 Matsh muh g Jesus \r An g neid g Mark 15:33-41; Luke 23:44-49; John 19:28-30 \p \v 45 T am i dahm juh. T wehsko gei g s‑chuhugam waik ohla ab. \v 46 Kutsh am i e ai g waik ohla. Sh si s‑kaidam hab kaij g Jesus, “Eli, Eli, lama sabaktani,” mo hab d ahga, “Ni‑Jioshga, Ni‑Jioshga, shahchu apt ahgk am wabsh i ni‑dagito?” \p \v 47 Sh haꞌijj hab kaij hegam mo am gegok, “Elijabad o ab chum waid.” \p \v 48 Tsh ab hema ha hekaj i med k an haꞌichu usko mat am wakch nawait ch ed k am uhgk i be k ab chum iꞌich g Jesus. \v 49 Kush haꞌi hab kaij, “Kia koi, tt hig wo nei mas ia wo jiwia g Elijabad k wo doꞌibia.” \p \v 50 Kutsh am si s‑kaidam hab haꞌichu ep chei g Jesus k am hahawa i muh. \p \v 51 Kutsh hegai s‑kowk ikus kuhpadag mash am s‑tadnim naggia ged hu si eda g geꞌe cheopi ab si shel e wantsh. T g jewed uꞌugij k gam si e hahai g geꞌeged hohodai. \v 52 Kutki g hihaꞌini gam si e kuhkpiꞌo. T muꞌijj hegam mat heki hu koi ab s‑wohochudch g Jesus ab i wuwha muhkig amjed \v 53 i dahm mat g Jesus i wuhsh k gam hu i wahp amai mo hab e aꞌaga Si Hekia S‑apꞌekam Kihhim ch d Jerusalem. K muꞌijj ha neid amai. \p \v 54 Tsh idam shondal g e‑geꞌejig wehm am i nei mat g Jesus muh k taht g jewed uꞌujig k shaꞌi si e totodsid k hab kaij, “Woho oki d Jiosh alidag.” \p \v 55 Sh eda muꞌijj am haꞌichug hegam uꞌuwi mo ga hu amjed wehmaj g Jesus ab Galilee t amjed ch am haꞌichukaj i wehmaj. Idam ash ga hu wabsh mehk gegok ch ab neid. \v 56 Sh am ha wehmaj g Mary Magdalene ch hegai Mary mo d ha‑jeꞌe g James ch Joses ch heg ehp mo d Zebedeebad wehm kihkam ch d ha‑jeꞌe g James ch John. \s1 Matsh ged hu e cheh g Jesus \r An g neid g Mark 15:42-47; Luke 23:50-56; John 19:38-42 \p \v 57 Tsh am hahawa jiwia ihda s‑kais oꞌodham mo hab chehgig Joseph ch ab Arimathea t amjed ch ab s‑wohochud mo g Jesus d Jiosh si Kehsha. K eda e aihim mat wo i hud. \v 58 Tsh heg hekaj gam hu hih ihda Joseph ab Pilate wui k ab tahni g Jesus honshpadag. Kush g Pilate am ha chehani mamt wo mah. \v 59-60 Tsh gam hu uhpam jiwia. Kumtsh am wehhejed ab i huduni g Jesus honshpadag. K am mia hab chuꞌig g Joseph hihaꞌini ch ab heki hu cheotas hodai ch ed. Kumtsh am i bei g honshpadag k am i hobino g si s‑kehg ikuskaj k am cheh heg eda cheo k ab hahawa g ge geꞌe hodai i himchud k ab hekaj kuh g hihaꞌini. Tsh gam hu hahawa uhpam hihi hegam Joseph. \v 61 Kush am dadha g Mary Magdalene heg wehm hema Mary ch am neid mat hebai cheh. \s1 Mash si e nuhkud g hihaꞌini \p \v 62 Baꞌich tash o d shahwai. Tsh am dada g uꞌugchu papal ch Palasi Pilate wui \v 63 k hab kaij, “T‑kownalig, s‑chegito ach mo wa ihda s‑chu iattomkam hab kaij matsh uhpam wo e chegito matsh d wo waik i tashk. \v 64 Neh pt am wo ha cheha mat wo si e nuhkud g hihaꞌini waik tash ab. T hekaj hab pi wo e nako g piongaj mas ab wo ha ehs g honshpadag k hab wo ha ahgi g hemajkam matki i wuhsh ab muhkig t amjed. Neh, ihda ha‑iattogi at baꞌich wo i si pi apꞌek mo g wehpegkam.” \p \v 65 Kush hab kaij g Pilate ab ha wui, “Am g haꞌi wo ha uꞌuk g shondal k am has i masma ab wo nuhkud g hihaꞌini.” \p \v 66 Kutsh am ha oi g shondal. Kutsh gam hu hihim k ab si s‑wihnam i kuh g hihaꞌini k an bidsh g hodai k ab si chepos. Sh idam shondal am nuhkud g hihaꞌini tash oidam ch chuhug oidam. \c 28 \s1 Matsh ab uhpam i wuhsh g Jesus muhkig t amjed \r An g neid g Mark 16:1-10; Luke 24:1-12; John 20:1-10 \p \v 1 Sh am e aihim g domig tash. Tsh am hihaꞌini wui hihi g Mary Magdalene heg wehm hema Mary. \p \v 2 D am hahawa si uꞌugij g jewed. Tsh g anghil ab i hud dahm kahchim t amjed k im hu hab i melch g hodai k an dahm dahiwua. \v 3 Sh g wuhioshaj si s‑masma tonod hab masma mo g wepgi. Sh g wehschugaj hab masma s‑toha mo g s‑mohoni gew. \v 4 Kutsh wabsh wohoꞌi totods hegam shondal mo ab nuhkud k si gigiwek ch amjed hab sha e juh mo d wabsh koꞌi. \p \v 5 Kush ab neok hegai anghil ch hab kaij ab ha wui hegam uꞌuwi, “Pi g am wo shaꞌi e totodsid. M ani wa s‑mahch mam g Jesus chuhkug an chum gahghim. \v 6 Ab g wo i hihim k wo nei mo pi ia hu haꞌichug iia mat ia e cheh. Uhpam at ep i wuhsh muhkig amjed mo wa hab wa kaij. \v 7 Kumt am s‑hohtam wo hihim k wo ha ahgi hegam mo am wehmajkahim mat uhpam e chegito k gam hu wo hih Galilee wui. Mt gam hu wo hihim k am haꞌab wo nei. Neh, am ani em‑ahgid mo has i kaij.” Bash kaij g anghil. \p \v 8 Kutsh si e totodsid k si s‑hohtam ga hu hihi ab amjed g hihaꞌini k eda si s‑hehgig ch ia hu chum wohp matsh wo t‑ahgi. \p \v 9 Tsh wabshaba haha wabsh ha nam g Jesus k hab kaij, “T wo s‑em hoꞌigeꞌel g Jiosh.” Tsh ab si i shul wui k an ui tahtdaj an k ab si ihm. \p \v 10 Sh hab kaij ab ha wui, “Pi g am wo ni‑ehbenid. Am g wo hihim k wo ha ahgi g ni‑wepnag mat am wo hihi Galilee wui k am haꞌab wo ni‑nei.” \s1 Matsh haschu ged hu ha ahgi g shondal \p \v 11 Kutsh gam hu hihi hegam uꞌuwi. Tsh hegam shondal mash am nuhkud g hihaꞌini am haꞌi hihim k ged hu dada kihhim t am k am ha ahgi g uꞌugchu papal wehs haꞌichu matsh haschu has i e juh. \p \v 12 Tsh g uꞌugchu papal am ha wehm e nam g geꞌeged k am e aꞌaga k am hahawa muꞌi ha mah g lial idam shondal \v 13 k hab ha ahg, “Bamt wo chei matki am dada g piongaj chuhug ch ed k am em‑ehs g honshpadag mam kohksh. \v 14 Kutp wo sha kah g kownal mam has i kaij, tt wo wa em‑doꞌibia.” \p \v 15 Kutsh am ui g lial hegam shondal k am hab e juh mam has i ha ahg. Ia o i idani hab masma am e aꞌaga am ha shahgid g Tutuligo. \s1 Matsh g Jesus am i e chehgi ha wui \r An g neid g Mark 16:14-18; Luke 24:36-49; John 20:19-23; Acts 1:6-8 \p \v 16 Kuchd ahchim gamai hemako am hihi heg wui doꞌag am Galilee ch ed mo wa hab kaij g Jesus matt am wo hihi. \v 17 D g Jesus am haꞌichug. Kuchd ab si ihm. D eda hi wa haꞌi sha pi wohoch. \p \v 18 D ab si i t‑miabi g Jesus k hab kaij ab t‑wui, “Jiosh at ab ni‑mah g gewkdag wehs haꞌichu dahm an dahm kahchim ch ed ch id dahm jewed. \v 19 Gamai g wo hihim wehsko hemajkam ha wui k wo i ha mashcha g haꞌichu ni‑ahga k ab wo i ha pahl wapko am chehchegch g ni‑ohg Jiosh ch ahni ep ni‑chehcheg mani d alidaj ch heg ehp Hekia S‑apꞌekam Gewkdag. \v 20 Ab ani em‑chehani mamt has wo masmak. Kumt ab wo i ha mashcha g hemajkam mat ab wo s‑wohog elidad wehs haꞌichu mani haschu ab em‑chehani. Kunt chum hekid wo em‑wehmajk, chum as wo huhug g jewed.”