\id JHN \h JOHN \toc1 Id ash d John Oꞌohana ab Amjed g Jiosh Alidag \toc2 JOHN \toc3 Jhn \mt1 Id ash d John Oꞌohana ab Amjed g Jiosh Alidag \c 1 \s1 Mash g Jiosh alidag hab e aꞌaga Jiosh Neꞌoki \p \v 1 Gd hu i si wehpeg ash d doakam hegai mach hab aꞌaga Jiosh Neꞌoki. Id ash d Jiosh ch am wehmaj g e-ohg Jiosh. \v 2 Jiosh ash am e wehm dahshch mash eda pi koi haꞌichu shaꞌi nahtois \v 3 ch am i kei matsh wehs haꞌichu wo nahto. Kutsh wa woho wehs haꞌichu nahto \v 4 k an uꞌukch g gewkdag ch wehs ha mah g haꞌichu doakam g doakag. K ihda doakag am tonlidch g hemajkam chegitoidag. \v 5 K wabshaba g hemajkam pi e nakog hejel mas wo s-amich mo haschu chum ha tashogid. \p \v 6 Am ad hema i kei g Jiosh g oꞌodham mat wo t-mihshmad. D id hab chehgig John. \v 7 D g mihshmdaj hab chuꞌig matsh in wo i wuhsh jewed dahm hegai mo ab t-mahkch g t-doakag. K hab d elidaj g Jiosh mat wehs hemajkam wo kah ihda haꞌichu ahga k ab wo hiwgad hegai mat in i wuhsh. \v 8 Pi ad hejel hab e ahg g John ch wabsh heg an ahgachug mad in i wuhsh. \v 9 Id o d wohokam tonlig ch am tonlidch g wehs hemajkam ha-chegitoidag. \p \v 10 Pegih, d ia haꞌichug g Jiosh Neꞌoki jewed e-nahtoi dahm. D wabshaba hemajkam nahtoij pi amichud. \v 11 Ia adki mahsi k d t-wehm oꞌodham. D eda muꞌijj g Tutuligo pi amichud ch pi ab hu hiwig. \v 12 Kuchd wabshaba haꞌijj ab i s-wohoch mo d Jiosh si Kehsha k ab hiwig. Kud heg hekaj ab t-mah g apꞌedag matt d haha wo aꞌaligajk g Jiosh. \v 13 Pi ach heg wabsh hekaj d Jiosh aꞌaliga matt in mamsi o heg wabsh hekaj mo g t-jehj ab s-wohochud g Jiosh o heg wabsh hekaj mach hab t-elid machs d aꞌaligaj. Jiosh at hab t-juh mach d hahawa aꞌaligaj. \p \v 14-16 Hegai mo d Jiosh Neꞌoki ad e wepogi g hemajkam k woho t-wepo chuꞌig ch ia t-shahgid d doakam. D g John an aꞌaga k si s-kaidam hab kaij, “Id o d hegai mani hab ahg ch am em-ahgid mat ab hema wabsh ni-oidk wo i e maskogid k eda woho d si s-has haꞌichu nash pi chum hekid an haꞌichug.” Neh, bo kaij g John. Kuchd heg amjed s-mahch g Jesus Christ ch am hahawa s-mai moki d Jiosh alidag ch si s-hemajima ch heg waꞌi ahg wohokam ch woho ab si s-t-hoꞌigeꞌid. \p \v 17 Dash Mosesbad matsh wa an oꞌoha g Jiosh chehanig am ha wehhejed g hemajkam. K wabshaba d Jesus Christ mad ia uꞌapa g Jiosh hemajimatalig ch wohokam. \v 18 Pi oki hekid hedai shaꞌi e-wuhpuikaj neid g Jiosh. K wabshaba g alidaj am wehmaj d hemako ch ab t-wui mahsko wua. \s1 Mash haschu i ahgachug g John am ha pahl wapkonch \r An g neid g Matthew 3:1-12; Mark 1:1-8; Luke 3:1-18 \p \v 19 Am ad t‑mihshmad ihda John tohono jewed ch ed. K eda am Jerusalem kihhim t am dadha g t‑geꞌegedga ahchim Tutuligo. Tsh am i ha ai g haꞌichu kaida ab amjed g John. Kutsh am haꞌi ha cheha g papal ch hegam mo d papal ha wehm chikpandam matsh wo s‑mai mas hedai wud hegai John. \p Tsh idam am hihim k am dada k ab s‑mahchim mas hedai chum e elid ab wui hab kaijch, “Nap hab chum e elid map d Jiosh si Kehsha?” \p \v 20 D ab wabsh si ha wehm neok g John ch am si tasho ha ahgid mo pi d hegai. \p \v 21 D ab ep kakke, “Aha nap d hegai Elijabad ch ia uhpam jiwia?” \p D g John hab kaij, “Piaꞌa, pi ani d hegai.” \p D ab ep kakke, “Nap d hegai Jiosh haꞌichu i tashogiddam matsh in wo i wuhsh?” \p D hab ep kaij, “Piaꞌa, pi ani d hegai.” \p \v 22 D hab hahawa kaij, “Pegih, k am wo t‑ahgi map hedai wud. Hemho wa att am wo ha ahgi g t‑geꞌegedga map has e aꞌaga.” \p \v 23 D g John hab hahawa kaij, “Ahni ani wud mo hab ni‑ahg ch an oꞌohanas: \q1 Hema atsh gam hu jeg ed wo ha mihshmad g hemajkam hab kaijch, ‘Neh, in atsh wo i wuhsh jewed dahm hegai mo d ge kownal wehs haꞌichu dahm. \q1 Kumt heg wehhejed wo i e nako am dagitok g pi ap e‑chuꞌijig.’ \rq Isaiah 40:3 \rq* \m Neh, id o d neꞌokij hegai kelibad Jiosh haꞌichu i tashogiddam mash hab chehgig Isaiah,” bad kaij g John. \p \v 24 Idam mad ab haꞌichu kakke g John o d haꞌi hegam mo hab e aꞌaga Palasi. K hegam Palasi chum si nuhkud g t‑himdag. \v 25 D heg hekaj hab ep kaij idam ab John wui, “Pegih, p haschu ahgch ha pahl wapkon ch eda wa chum pi d Jiosh si Kehsha ch pi d Elijabad ch pi d hegai Jiosh haꞌichu i tashogiddam matsh in wo i wuhsh?” \p \v 26 D hab hahawa kaij ab ha wui, “Ha ani pahl wapkon mat wo i e nako. Hemu at in wo i wuhsh hegai mo hig woho d si s‑has haꞌichu, pej hemu ia haꞌichug em‑shahgid. Kum pi amichud. \v 27 Pi g hab wo ni‑elidad manis ahni d si haꞌichu. Ihda mat am ni‑oidk wo i wuhsh at wehs ha baꞌich d wo i si haꞌichuk.” \p \v 28 Neh, wehs ihda ad hab e juh gan hu aigojed g Jordan akimel mo am d wahlko kih. \s1 Mash g John am wohokamchud g Jesus \p \v 29 Am baꞌich d i tash, d am jiwia g Jesus John wui. \p D heg an aꞌaga ch hab kaij, “Neh, id o d hegai mat wo e wepogi g kahwal mad k ab wo e iagchul Jiosh wui mat gam hu hab wo i juh g pi ap t‑chuꞌijig. \v 30 Id ani hab ahg mani wa hab em‑ahgid mat ab wabsh ni‑oidk wo i wuhshani k wabshaba wehs ha baꞌich d i si haꞌichu no pi chum hekid an haꞌichug. \v 31 Pi ani hab wa shaꞌi mahch mas hedai d wo Jiosh si Kehshak. K wabshaba g Jiosh am ni‑chehani mant wo ha pahl wapko g hemajkam. T hab wa masma am wo tashogi g si e‑Kehsha am t‑wui ahchim Tutuligo.” Neh, bad kaij g John. \p \v 32-33 D am hebai i cheka, d si s‑mahch ch ahg g John hab kaijch, “Bo kaij g Jiosh ab ni‑wui, ‘Ab at wo i hud g Hekia S‑apꞌekam Gewkdag k ab wo e ul si ni‑Kehsha ab. Kupt hab wo s‑mahchk mo d ihda mat wo ha mah g hemajkam g Hekia S‑apꞌekam Gewkdag.’ Neh, bo kaij g Jiosh ab ni‑wui. Kut wa woho si s‑hemajim ab i hud g Hekia S‑apꞌekam Gewkdag k ab e ul id ab Jesus hab masma mat g hohhi an hasko wo i dahiwua ab i hudunik. \v 34 Kunt wa neid k heg hekaj si s‑mahch mo ihda Jesus d Jiosh alidag.” \s1 Hegam mash wa si wehpeg am i oi g Jesus \p \v 35 Am baꞌich d i tash, d am ep haꞌichug g John. Kuchd gohkajj an wehmaj ahchim mach ab si wecho t‑mashcham. \v 36 D ab him g Jesus. Kud g John neidok hab kaij, “Neh, m ia him hegai matsh kahwal mad wepo wo e iagchul am t‑wehhejed.” \p \v 37 Kuchd am i kah ahchim gohk k gam hu i oi g Jesus. \v 38 D ab haꞌab i e wua k ab i t‑neid k hab kaij, “Shahchu am tatchua?” \p Ch hab kaij, “Bahp dak ch amjed ha mashcham?” \p \v 39 D hab kaij, “Oi g wo ni‑oid k wo nei mani hebai da.” \p Kuchd gam hu oid k am wehmajkahim im hu i juhk amjed ch ga hu si ai g s‑chuhugam. \p \v 40 Hegai mad ni‑wehm kah g John ch am i oi g Jesus o hab chehgig Andrew. K g wehngaj ihda hab chehgig Simon. \v 41 K g Andrew d wehpegkam mat am i gahghi g e‑wehnag k hekid am i chehg k hab ahgid, “Cheh att hegai moki d Christ.” (Id o hab d ahga ‘Jiosh si Kehsha.’) \v 42 D g Andrew am hahawa uꞌapa Jesus wui. \p T ab si shel i nei g Jesus k hab kaij, “S-mahch ahni map d Simon ch d alidaj hegai mo hab chehgig Jonas. Iꞌajed apt hab wo chehgigk Peter.” (Id o hab d ahga ‘Hodai.’) \s1 Jesus atsh ab i ha gawulkai g Philip ch Nathanael \p \v 43-44 Am baꞌich d i tash, d hab i e ah g Jesus mat gam hu wo hih Galilee chekshani wui. K eda an oimmed hegai mo hab chehgig Philip ch am d kihkam Bethsaida t am. (Ahchim g Andrew ch Peter ha wehm ach am hab waꞌap d kihkam Bethsaida t am.) Jesus ad am cheh g Philip k hab kaij ab wui, “Ab g i ni-oid k wo ni-wehmajk.” \p \v 45 D g Philip gam hu i gahghi g Nathanael k am i chehgiok hab kaij, “Cheh att hegai matki wa ab amjed an oꞌoha hegam Mosesbad ch kekelibad Jiosh haꞌichu i tashogiddam. Heg oki wud mash d Jesus ch heg d alidag mash d Josephbad ch ab Nazareth kihhim t ab d kihkam.” \p \v 46 D ab wabsh ge i nen k hab kaij, “Ih, nat hig woho haꞌichu s-apꞌekam wo i wuhsh ab Nazareth t amjed?” \p D g Philip hab kaij, “Pegih, k ab wo i him k hejel e-wuhpuikaj wo nei.” \p \v 47 D ga hu haha wabsh i hihim. \p D g Jesus neid k hab kaij, “Neh, id o d si oꞌodham m ab him.” \p \v 48 D g Nathanael hab kaij, “P has masma s-ni-mahch?” \p D hab kaij g Jesus, “M ani wabsh tonlid ch m-neid map am da suhna wecho mat eda koi m-cheh g Philip.” \p \v 49 D hab kaij g Nathanael, “Ih, neh, kupki d Jiosh alidag ch d t-kownalig ahchim Tutuligo hemajkam.” \p \v 50 D hab kaij g Jesus, “Ab ap ni-hiwig nani pi am wabsh tonlid ch m-neid. Nt wo si shel m-ahgi mapt baꞌich i s-ta neidamam haꞌichu wo nei imhab i baꞌich. \v 51 Dani Jiosh si Kehsha ch am wo kuhpiꞌo g dahm kahchim am em-wehhejed. Kumt wo nei mat am wui wo i chehchsh g anghil ab ni-amjed k ab ni-wui ep wo i huhud.” \c 2 \s1 Matsh am hi g Jesus amai matsh am haꞌi e hohont \p \v 1 Am gohk d i tash amjed, tsh am haꞌi wo e hohont Cana kihhim t am. Ihda Cana o am Galilee chekchani ch ed. K am haꞌichug g Jesus jeꞌe. \v 2 Kumd ahchim ab i t-wai. Chd am hihi g Jesus wehm k am haꞌichug. Kumd am hahawa hab juh g gegosig. \v 3 D wabshaba am i huh g nawait. D g Jesus jeꞌe ab wui hab kaij, “Huh at g ha-nawait.” \p \v 4 D hab kaij g Jesus, “Pi o ab hu haꞌichu ni-him heg amjed. Pi at koi chum e ai mant am wo i ni-maskogi.” \p \v 5 D wabshaba g jeꞌej hab ha ahg g pion, “Am g hab wo juhni matp haschu wo i em-ahgi mamt am hab wo juh.” \p \v 6 K eda d t-himdag ahchim Tutuligo mach muꞌi haꞌichu has masma wapkon. D g hohodai hahaꞌa chuhdp am dadha mamt ab wo chum waꞌig k am hab wo junihid g t-himdag. D idam hahaꞌa hemako am hu i waikko wehst-mahm walohn shuhdagi am wo e toa. \p \v 7 D hab kaij g Jesus am ha wui g pion, “Am g wo i ha shuhshud g shuhdagikaj.” \p D wa woho am si i ha shuhshud. \p \v 8 D hab hahawa ep ha ahg, “Am g wo wassibi k wo mah hegai mo nuhkud g e-hohontam piast.” \p D wa woho hab e juh k am i wassibi k ged hu ha mah. \v 9 D ab jeh mo d si s-kehg nawait k eda pi mahch mas hebai waꞌi. Hegam o hi wa s-mahch pion mat hebai waꞌi. \v 10 D am i cheh g ha-hohntam am i jehk g nawait k hab kaij ab wui, “Shaꞌi s-ap ab kahk ihda nawait. Haꞌi at an hi wo wa i ha wassibi g s-kehg nawait ga hu i wehpeg k wabsh g pi kehg nawait wo ha wassibi im hu i oidch. Kuptki eda ahpi im hu i oidch g si s-kehg nawait ha wassibi.” \p \v 11 Neh, k id d si wehpeg s-hasig haꞌichu hab junij g Jesus. D am mahsko wua g e-gewkdag. Kuchd ab si s-wohochud mo woho d Jiosh si Kehsha. \p \v 12 D am hahawa hab i e ah g Jesus matt am wo hihi Capernaum kihhim wui. D g jeꞌej ch wepngaj ep t-oi. Ch am haꞌichugkahim heꞌekia tash. \s1 Matsh gam hu hih g Jesus geꞌe cheopi wui \r An g neid g Matthew 21:12-13; Mark 11:15-17; Luke 19:45-46 \p \v 13 Wehs ahid ab o am e wushshad Jerusalem t am matsh wa g Jiosh ha doꞌibia g t‑shohshon. Kud am i e ai. Kuchd gam hu hihim \v 14 k ged hu dada geꞌe cheopi t am. D eda am haꞌi ha gagda g haiwani ch kahwal ch hohohi ch am haꞌi kammialt g lial heg wehhejed. \v 15 Kud si pi hohhoꞌi g Jesus mo id am hab e wua geꞌe cheopi t am k hekaj hema gewikudt g wijinakaj k gam hu wehs si ha shahmud g haiwani ch kahwal k am gai ha shul g ha‑mimsa hegam mo g lial kammialt k gam hu si gantad g ha‑lialiga \v 16 k hab ha ahg hegam mo g hohohi ha gagda mat gam hu wo i ha wuwhas hab kaijch, “Pi g hab wo shaꞌi juhni g ni‑ohg kih mat d wabsh wo haꞌichu gagdakudk.” \p \v 17 Kuchd am hahawa i chegito mo g Jiosh heki oꞌohana hab chuꞌig: \q1 Jiosh si Kehsha at ab wo si has elidad g geꞌe cheopi. \rq Psalm 69:9 \rq* \p \v 18 D ab si chehmo g hahaꞌichu k hab ahg, “Shahchu ap ahgch hab wua ihda? Am g hig t‑chehgid g s‑hasig haꞌichu. Kutt hab wo s‑mahchk map uꞌukch g e‑gewkdag ab amjed g Jiosh.” \p \v 19 D hab kaij g Jesus, “Pegih oig, m ant wo wa em‑chehgi g s‑hasig haꞌichu. Mt wo padch ihda mo g Jiosh am eda kih. Kunt ahni ep wo i kegch mat d wo i waik tashk.” \p \v 20 D idam si e shoꞌoshodkad k hab kaij, “Giꞌikko gamai chuhdp (46) aꞌahid ab at hahawa i e nahto ihda geꞌe cheopi. Kuptp eda ahpi waik tash ab ia wo i kei.” \p \v 21 K eda g Jesus hejel hab e ahg mat wo e muhkid k uhpam ep wo e chegito. \v 22 Kutt s‑chegito g neꞌokij mat hekid uhpam e chegito am e muhkidk. Neh, bo chuꞌig g Jiosh oꞌohana mat uhpam wo e chegito g Jiosh si Kehsha. Kutt hahawa s‑amichud k ab s‑wohoch. \s1 S‑mahch o g Jesus g hemajkam ha‑chegitoi \p \v 23-24 Am achd haꞌichugkahim Jerusalem t am wehs oidam g t‑shohshon ha‑doꞌibiadag wuhshda. Kud muꞌijj ab i s‑wohoch g Jesus. D wabshaba pi am hu i e tashogi ha wui mas hedai wud no pi s‑mahch mo heg wabsh hekaj ab s‑wohochud mo am neid mo hab juni him g s‑hasig haꞌichu. \v 25 Pi o hedai ab hu hiwig g Jesus mas am wo ahgi g hemajkam ha‑chegitoi no pi heki hu s‑mahch. \c 3 \s1 Nicodemas at haꞌichu i kakkeim g Jesus \p \v 1 Am ad hema d si s‑has haꞌichu am t‑himdag ed ch d ge Palasi ch hab chehgig Nicodemas. \v 2 Kuchd am hu hebai dadha chuhug ch ed. D id am i chehgim g Jesus k hab kaij ab wui, “S‑mahch ach mat am i m‑kei g Jiosh mapt wo t‑mashcha. Pi at hedai wo e nako mas hejel hab wo juh hegai s‑hasig haꞌichu map hab junihim. Jiosh oki ab m‑mahkch g gewkdag.” \p \v 3 D hab kaij g Jesus, “Nt wo si shel m‑ahgi mat hegam d wo waꞌi Jiosh hemajkamgak mat hedai gokko wo mamsi. Bo wa chuꞌig g Jiosh kownaltalig.” \p \v 4 D hab kaij g Nicodemas, “Tt has hig masma ep wo mahsi heki hu kelitk. Aha natt am ep wo i wah t‑jeꞌe ed k ep wo mahsi?” \p \v 5-6 D g Jesus hab kaij, “Piaꞌa. Dam wabsh ha‑aꞌaliga ab ha ab mamsik. Bani m‑ahgid ab amjed g wechij doakag. Id at g Hekia S‑apꞌekam Gewkdag ab wo em‑mah mamt wo e chehgi g pahl wakonakaj mamt dagito g pi ap e‑chuꞌijig. Mt hab s‑ap am wo i wahp Jiosh kownaltalig ed. \v 7 Pi g am e todsid mani hab kaij mamt hemho wa ep wo mamsi. \v 8 Neh, kah ap g hewel m an hewelhog. Nap hig s‑mahch mas hebai amjed med ch hebai wo meh? Pegih, k hab wa masma pi ta machima hab e junihim g Hekia S‑apꞌekam Gewkdag ch an ha wechij mamsid mo hedai hab i elid.” \p \v 9 D g Nicodemas hab kaij, “A, kus has masma hab chuꞌig?” \p \v 10 D hab kaij g Jesus, “Aha, nap pi amichud ch eda d wa chum ge uhgk ha mashchamdam g Tutuligo? \v 11 Do si wohokam ihda mani m‑ahgid. M ach ahgachug mach haschu s‑ap s‑mahch ch am em‑ahgid mach haschu neid. M eda pi wohochud g haꞌichu t‑ahga. \v 12 Ihda mani em‑ahgid o in hab waꞌi e junihim jewed dahm. M eda pi ni‑wohochud ch hab pi wo e nako mams wo s‑ni‑wohoch mant am wo em‑ahgi mo haschu has e junihim an dahm kahchim ch ed. \v 13 An ani wa kih dahm kahchim ch ed ch d Jiosh si Kehsha. Kut pi hedai ep wo e nako mas hab masma wo em‑ahgi ab amjed mant ahni.” \p \v 14 D hab ep kaij g Jesus, “An o hab chuꞌig Jiosh oꞌohana ed matsh wa g t‑shohshonbad muꞌi e keꞌij g kohkꞌoikaj mash eda am oiopo tohono jewed ch ed. Kutsh wa g Mosesbad am hema hab juh g koꞌoi g kohwlikaj k ab uhgk ul uhs t ab. T hedai ab i neid k doa. Pegih, kumt ahni hab waꞌap uhgk wo i ni‑ul uhs t ab ahni Jiosh si Kehsha. \v 15 Kutp hedai ab wo ni‑hiwig k wo e doꞌibia ab amjed g pi ap e‑chuꞌijig.” Neh, bad kaij g Jesus. \p \v 16 Pegih neh, ab o si t‑tatchua g Jiosh ch hiwigi g e‑alidag mat am i e dagito k e muhkid am t‑wehhejed mach d pi ap chuꞌijkam. Kut pi wo bei g s‑koꞌok e‑namkidadag matp hedai ab wo hiwig k wabshaba g pi ha huhugedam doakag wo bei. \v 17 Jiosh at am cheha g e‑alidag mat in wo i wuhsh jewed dahm k wo ha doꞌibia g hemajkam. Kut pi heg hekaj in i wuhsh mas ab wo haꞌichu t‑mohtoꞌi. \v 18 Pi o ab hu haꞌichu mohtoꞌis hegam mo ab hiwig g Jiosh alidag. Hegam o ab heki hu haꞌichu mohtoꞌis mo pi ab hu hiwig. \v 19-20 Ia at jiwia jewed dahm hegai mo woho tonlidch g t‑chegitoidag. K wabshaba hegam mo hab s‑junimk g pi apꞌekam pi tatchua g tonlig nat pi wo mahsko wua g pi ap haꞌichu hab ha‑juni. K oi wa ab him g lodaita heg hekaj pi apꞌekam. \v 21 Hegam mo hab wua g s‑apꞌekam o tatchua g tonlig mat wo mahsko e wua mo hab wua g Jiosh tatchui. \s1 Mash g John ab si haꞌichuchud g Jesus \p \v 22 Am i dahm, kuchd am i wuwha Jerusalem kihhim t amjed k am oiopohim Judea chekshani ch ed ch ha pahl wapkon g hemajkam. \p \v 23-24 Md eda wenog koi kuh hegai John mad ha pahl wapkon. Sh am oimmed ch ha pahl wapkon Aenon t am miabidch g Salim kihhim no pi am ge shohshon ch s‑shuhdagig. \v 25 Sh am haꞌichug hegam mash ab si wecho e mashcham. Kutsh am hema jiwia g t‑wehm oꞌodham k ha wehm neꞌowi ab amjed g pahl wakona. \v 26 Tsh idam am hahawa hihi John wui k hab kaij, “T‑mashchamdam, hema at wa am m‑wui jiwia map wa am ha pahl wapkon gam hu aigojed g Jordan akimel. Kup wa am si s‑mahch ch ahg mo hig woho d si s‑has haꞌichu. Pegih, heg ash hab waꞌap ha pahl wapkon. Kush wehsijj gam hu haꞌab him wui.” \p \v 27 Sh hab kaij g John, “Heg ach ab waꞌi bekch mo haschu g Jiosh ab t‑mahkch. \v 28 Bani wa kaij mani pi d Jiosh si Kehsha ch wabsh am haꞌichu i apꞌechud g ia jiwhiadaj wehhejed. Am am wa kah mani wa hab kaij. \v 29 Jiosh si Kehsha o heg wepogidas mo g wo ha hohntam. K g hemajkam heg wepogidas mo g wo ha hohnta. T g nawojij wo si s‑hehgigk mat hekid s‑ap wo e hohont. Bani wa masma si s‑hehgig mo ab wui him g hemajkam nani pi d nawojij. \v 30 Heg at am wo e maskogi mo hig woho d si s‑has haꞌichu. Kunt ahni im hu hab wabsh wo i ni‑junihi.” Neh, bash kaij g John. \s1 Hegai mat ia jiwia ab dahm kahchim t amjed \p \v 31 Nt ahni hab wo chei mo g John d wabsh oꞌodham ch am t‑ahgid mo haschu i neid ch ep kah ia jewed dahm. T wabshaba g Jiosh alidag ia jiwia ab dahm kahchim t amjed k d si s‑has haꞌichu wehs haꞌichu dahm \v 32 ch am t‑ahgid mash haschu i neid ch ep kah an dahm kahchim ch ed. K wabshaba pi shaꞌi muꞌijj ab wohochud g ahgaj. \v 33-34 Jiosh at am cheha g e‑alidag mat ia wo jiwia jewed dahm k s‑baꞌama ab mah g Hekia S‑apꞌekam Gewkdag. K g alidaj heg hekaj ahg g neꞌokij. (33) Pegih, kuch heg hekaj s‑ap ab s‑wohochud g Jiosh neꞌoki ahchim mach ab s‑wohochud g alidaj ahga. \v 35 Jiosh o si pihk e elid ab e‑alidag wui ch wehs haꞌichu ab mah. \v 36 Kuch wehsijj uꞌukch g pi ha huhugedam doakag ahchim mach ab hiwig g alidaj. T hegam mat pi ab hu wo wohog el pi wo edagi g pi ha huhugedam doakag k wabshaba g s‑koꞌok e‑namkidadag wo edagi. T heg hab waꞌap pi hekid wo huhug. \c 4 \s1 Matsh wa g Samaria t am kihkam ab i s‑wohoch g Jesus \p \v 1-2 D baꞌich i muꞌi hemajkam ab him Jesus wui mo ab wui g John kch ab wecho e mashcham. Kuchd ahchim ha pahl wapkon mach ab si wecho t‑mashcham. D am i kah hegam Palasi ihda k an si i neneo. \v 3 D hekaj g Jesus hab i e ah matt wo i wuwha ab Judea chekshani t amjed k gam hu uhpam wo hihi Galilee chekshani wui. \v 4 K eda idam ha shahgid chechkshani am hab chuꞌig g Samaria chekshani. \v 5-6 Kuchd heg am gai hihimad ch gam hu ai g Sychar kihhim mat am dahm juh. K am wawhiag miabidch g kihhim. D am dahiwua g Jesus gewkok natt pi mehk waꞌi hihi. \v 7-8 Kuchd ahchim gam hu hihi kihhim wui matt wo ha nolawt g haꞌichu hugi. D an hema i t‑bij g uwi waꞌigamedam k atsh am jiwia mo am daha g Jesus. \p Sh hab kaij g Jesus ab wui, “Ab g i ha ni‑wasbid g shuhdagi.” \p \v 9 Sh hab kaij g uwi, “Neh, dapki Tuhligo. Ni ahni d Samaria t am oꞌodham. P haschu ahgch ab ni‑tahni g wasib?” Neh, bash kaij nach pi s‑ha uhwaid ch chum hems g haꞌu pi ha wehm wo ha hekaj. \p \v 10 Sh g Jesus hab epai kaij ab wui, “Ahpi apt aigo ab wo haꞌichu ni‑tai maptp wo s‑mahchk mani hedai wud ch haschu i m‑makiog. Hegai mani m‑makiog o ab Jiosh d amjedkam ch heg wepogidas mo g shonkam shuhdagi.” \p \v 11 Sh hab ep kaij g uwi, “Pt has hig masma wo waꞌi map pi ha kuhwo? K eda s‑juhk g wawhia. \v 12 Aha nap baꞌich i gewkdag mo g t‑shohshon Jacobbad. Heg at ia wawhiat e‑oid ed k ia ihꞌehim g e‑aꞌaliga ha wehm ch haꞌichu e‑shoshoiga.” \p \v 13 Sh g Jesus hab kaij, “Huhume o g shuhdagi m‑waꞌigi. Kup ep tonommek. \v 14 T wabshaba pi hekid wo huhug hegai mani ahni m‑makiog. Heg at am wo m‑edak ch hab wo masmak mo g shonkam ch ab wo m‑mah g pi ha huhugedam doakag.” \p \v 15 Sh hab kaij g uwi, “Ih, pegih, si g s‑ni‑hoꞌigeꞌid k ab i ni‑mahki ihda shuhdagi mant pi hekid ep wo tonom k pi wo ge i waꞌigammedad.” \p \v 16 Sh hab kaij g Jesus, “Pegih, k ab wo i wai g e‑kun.” \p \v 17 Sh g uwi hab kaij, “Pi ani ha kun.” \p Sh hab hahawa ep kaij g Jesus, “Wohokam ap ahg map hab kaij map pi ha kun. \v 18 Hetasp ap waꞌi ha kuhkunkahim. K hegai map hemuch an wehm kih pi d m‑kun.” \p \v 19 Tsh ab wabsh ge nen k kekiwua g uwi k hab kaij, “Ih, dapki ge Jiosh haꞌichu i tashogiddam! \v 20 Pegih neh, am g ni‑ahgid mam haschu ahgch ahpim Tutuligo hab chechꞌe mo g Jerusalem d waꞌi amai mat am wo e ihmad g Jiosh. Ch eda ahchim Samaria t am kihkam ia haꞌab ihm mo hebai g t‑shohshon ihmahim id ab doꞌag.” \p \v 21 Sh hab kaij g Jesus, “Nt wo si shel m‑ahgi mo ab him g tash mat wabsh chum hebai wo e ihm g em‑ohg Jiosh, pi iia waꞌi id ab doꞌag o am Jerusalem t am. \v 22 T wabshaba g Jiosh ab i t‑gawulkai ahchim Tutuligo mat am gai t‑wuhshanim wo e maskogi am ha wui g nahnko mahs hemajkam. M ahpim Samaria t am oꞌodham pi koi am hu i si s‑mahch g Jiosh. \v 23 E at ai g tash mat g hemajkam si e‑ihbdag amjed woho ab wo ihmad g e‑ohg Jiosh. Bo masma hab ha elid g Jiosh mat hab masma ab wo ihmad. \v 24 Do wabsh doakag g Jiosh ch pi ha honshpadag mams am hebai wo kihchud k heg waꞌi eda wo ihmad. Pegih, mt wabsh chum hebai wo ihmad ch wehs e‑ihbdag amjed.” \p \v 25 Sh am wabsh shaꞌi pi amichud g uwi ch hab kaij ab wui, “Heg ani hi wa s‑mahch mat wo jiwia hegai mo d Jiosh si Kehsha ch hab e aꞌaga Christ k wehs haꞌichu wo t‑ahgi.” \p \v 26 Sh hab kaij g Jesus, “Dani ahni Jiosh si Kehsha.” \p \v 27 Kuchd edapk i dada. D am wabsh kia wehmaj neok hegai uwi. Kuchd si has i t‑elid k wabshaba pi has shaꞌi kaij. \p \v 28 D ihda uwi am wabsh i dagito g e‑haꞌa k gam hu si s‑hohtam uhpam hih kihhim wui k ash am ha ahgid k hab kaij, \v 29 “Oi g ab wo i hihim k wo nei hegai mo am wehs ni‑ahgid mani has i ni‑wua. Kutp hu d i Jiosh si Kehsha.” \v 30 Kudki ab ha hekaj i hihi g hemajkam s‑neidamk g Jesus. \p \v 31 D koi e chehm g hemajkam, kuchd ab chum si ahgid g Jesus mat wo haꞌichu huh. \p \v 32 D wabshaba hab kaij, “Am o haꞌichug g hab mahs gegosig mam ahpim pi shaꞌi mahch.” \p \v 33 Chd hab kaij ab aꞌai t‑wui, “A nat ia heki hu hema gegos?” \p \v 34 D hab kaij g Jesus ab t‑wui, “Ni‑gegosig o d ihda mant hab wo juh g Jiosh tatchui k wo nahto hegai chikpan mo ab ni‑mohtoꞌid. \v 35 Neh, bo e chechꞌe mat g ha‑esha wo i e baꞌiha mat d wo giꞌik i mashadk. Nt wabshaba wo em‑chehgi mat hemu si s‑hohtam wo e baꞌiha haꞌichu. \v 36 Ahni ant am ei g Jiosh haꞌichu ahga. Kumt ahpim wo ha baꞌiha hegam mat wo bei g pi ha huhugedam doakag. Kutt hekaj t‑wehm wo s‑hehgigk. \v 37 Id o heg wepogidas hab cheꞌidag mo hab chuꞌig, ‘Hema oꞌodham at am wo haꞌichu ei. T d wabsh wo hemak ch am wo hih g esha.’ \v 38 Ab g wo neid hegam mo ab hihim. Pi amt ha ahgi g Jiosh haꞌichu ahga k wabshaba wo ha baꞌiha hegam mat wo e doꞌibia.” \p \v 39 Kud wa muꞌijj hegam kihkam ab i s‑wohoch mo g Jesus d Jiosh si Kehsha heg hekaj mo hab kaij hegai uwi, “Heg o wehs ni‑ahgid mani has i ni‑wua.” \v 40 D heg hekaj ab si ahgid g Jesus am wui dadak mat wo si s‑ha hoꞌigeꞌid k am wo kia ha wehmajkahim heꞌekia tash. Kuchd wa woho am ha wehmajkahim gohk tash. \v 41 D muꞌijj ab ep i s‑wohoch ab i kaiok g ahgaj \v 42 k hab hahawa kaij idam heg wui uwi, “B att hahawa si hejel kah k ab s‑wohochud k s‑mahch moki woho d wehs hemajkam t‑doꞌibiakam id dahm jewed.” \s1 Matsh g Jesus g s‑has haꞌichu alidag doaj \p \v 43 Kuchd amjed gam hu hahawa haꞌab hihi Galilee chekshani wui \v 44 no pi hab kaij g Jesus, “No hu d wabsh i neida g Jiosh haꞌichu i tashogiddam amai mo hebai d si kihj am jewed.” \v 45 D wabshaba muꞌijj g hemajkam amai ab haꞌichugkahim Jerusalem t ab ch wuhshad g t‑shohshon ha‑doꞌibiadag ch am neid g Jesus. Kud wa am hab wua g s‑hasig haꞌichu. D idam si s‑hehgig ch ab neid g Jesus matt ged hu dada. \p \v 46-47 Kuchd oi wa gam hu haꞌab hihi Cana kihhim wui mat wa am si wehpeg hab juh g si s‑hasig haꞌichu mat wa wabsh g shuhdagi nawaitt. D am hema jiwia g kownal pionag ab Capernaum kihhim t amjed am i kaiok mo am haꞌichug g Jesus. Sh id alidag muhkhim. D hab kaij ihda ab wui g Jesus mat am wo hih Capernaum wui k wo doaj g alidaj. \p \v 48 D hab wabsh kaij g Jesus ab wui, “Aha, namt pi hedai ab hu wo i s‑ni‑wohoch, mt hekid wo ipki nei mant hab wo juh g si s‑hasig haꞌichu?” \p \v 49 D am hab waꞌap kaij g s‑has haꞌichu, “Ab g si i s‑ni‑hoꞌigeꞌid k wo ni‑oi am ni‑kih wui mat koi wo muh g ni‑aliga.” \p \v 50 D hab hahawa kaij g Jesus ab wui, “Gamai g s‑ap e tahtk hihm. T wo doa g m‑aliga.” \p D si i ihbheiwua ihda s‑wohochudk k gam hu hahawa hih uhpam. \p \v 51 Sh am himad ch ab haꞌi ha nam g e‑pionag mash si s‑hehgig ch hab kaij, “Tki wo doa g m‑aliga.” \v 52 Sh am hahawa ha kakke, “Heꞌekia ohla k ed at ab i apꞌetahi.” \p Sh hab kaij g piongaj, “Do i hemako ohla tako mat jumal gei g s‑tonjig ab ab.” \p \v 53 Sh am ha hekaj i chegito g ohgaj mo am d wabsh i si hegai ohla mo hab ahgid g Jesus, “T wo doa g m‑aliga.” Tsh ged hu jiwia e‑kih am k am si aꞌaga ihda g e‑wehm kihkam ha wehm. Tsh wehsijj ab i s‑wohoch mo g Jesus d Jiosh si Kehsha. \p \v 54 Neh, id o d i gokkokam s‑hasig haꞌichu mat hab juh g Jesus ia Galilee chekshani ch ed. \c 5 \s1 Matsh g Jesus am hema doaj woꞌo t am \p \v 1 D am hahawa hema i e aihi g t‑mihshmda piast. Kuchd hekaj gam hu hihi Jerusalem wui. \p \v 2 Am o hema woꞌog kihhim ch ed ch hab e aꞌaga Bethsada ch an miabidch hegai kolhai kihjeg mam an ha gagda g kahwal. K an hetasp wapttog heg wehgaj woꞌo. \v 3 K idam ha wecho shaꞌi muꞌi nahnko mahs kokꞌodam an woꞌowop ch haꞌi d pi neneadam ch haꞌi d pi hihimidkam ch haꞌi ab wabsh i s‑momoik. [Kush idam nenida g shuhdagi matsh am wo i hoi \v 4 no pi hab elid mash hab hu g anghil am i huhuduk shuhdagi ch ed ch am i nonoig g shuhdagi. T hedai si wehpeg am wo hud shuhdagi ch ed mat am wabsh wo chum i nonoi k ash hab hu wo s‑doajima ab e‑mumkidag amjed.] \p \v 5 D am hema woꞌo g oꞌodham ch waikko wehst‑mahm gamai gigiꞌik (34) aꞌahid ab waꞌi mumku. \v 6 D g Jesus am neid ch s‑mahch mo tash am waꞌi woꞌo ch hab kaij ab wui, “Nap tatchua mapt wo doa?” \p \v 7 D hab kaij g mumkudam, “Ni‑nawoj, pi o an hu hedaig mas am wo i ni‑huduni shuhdagi ch ed mo hekid am i hoike. Ni im hu haha wabsh i ni‑nakog mant am wo i hud, k gam hu heki hu hema ni‑baꞌiwichchek.” \p \v 8 D hab kaij g Jesus, “I wuhshani k am behꞌi g e‑wahkus k hihm!” \v 9 Neh, d ha hekaj doa k am bei g e‑wahkus k s‑ap hih. \p Id ad hab e juh chum t‑mihshmda tash ed ahchim Tutuligo. \v 10 D haꞌi neid g t‑wehm oꞌodham ch hab ahg, “Neh, ahpi, melchkwua ap g t‑chehanig map kushwiotch g e‑wahkus. A nap pi mahch mo d mihshmda tash?” \p \v 11 D hab hahawa kaij hegai mo wa mumkuhim, “Hegai mat ni‑doaj o hab ni‑ahg mant am wo bei g ni‑wahkus k wo hih.” \p \v 12 D ab hahawa kakke mas hedai wud hegai mo hab ahg mat wo kushwiotk hih g e‑wahkus. \p \v 13 D wabshaba am wabsh i pi e amich nad pi g Jesus im hu pi e mahsid hemajkam ha shahgid no pi shaꞌi muꞌijj g hemajkam amai. \p \v 14 D am hahawa g Jesus s‑neidam k am cheh geꞌe cheopi ch ed k hab ahg, “Neh, doa apt. Pi g am hu hab i ep junihim g pi apꞌekam nat pi haꞌichu baꞌich i pi ap hab wo e juh am m‑tahgio mapt am hab ep wo i junihi g pi apꞌekam.” \p \v 15 D am i wuhshani k gam hu him k am ha ahgi moki d Jesus mat doaj. \p \v 16 D am i s‑mai idam mash d Jesus mat hab juh ihda mihshmda tash ed k heg hekaj am i kudu ab neꞌowinch. \p \v 17 D g Jesus hab kaij ab ha wui, “Ni‑ohg Jiosh o chum hekid g s‑apꞌekam chikpan. Ni ahni hab waꞌap chum hekid hab ni‑wua.” \v 18 D am hahawa i si e gewpkai mat wo mua nad pi am i kah mo hab masma ihm g Jiosh ch heg hekaj e wepogid g Jiosh. \s1 Mo Hebaijed uꞌukch g Jesus g e‑gewkdag \p \v 19 D hab hahawa kaij g Jesus ab ha wui, “Nt wo si shel em‑ahgi mani pi haꞌichu hejel hab wua ch wabshaba hab wua mo haschu g ni‑ohg Jiosh ni‑chehani. \v 20 Ni‑ohg o ab si pihk ni‑elid ch am ni‑chehgid mant has wo chum juni. T ab wo ni‑mah g gewkdag mant baꞌich i geꞌe haꞌichu hab wo juh mo ihda. Mt ab wabsh wo i hahaꞌadka. \v 21 Ni‑ohg o i ha wuwhasid g koꞌi ab muhkig amjed ch ab ni‑mahkch g gewkdag mant s‑ap hab wo juh. Nt hekaj ab wo i ha wuwhas mani hedai hab i elid. \v 22 K g ni‑ohg pi hedai ha lodait ch wabshaba ahni ab ni‑mah hegai apꞌedag mant wo ha lodai \v 23 no pi hab elid mat wehsijj ab wo si has i ni‑el hab masma mo ab si has i elid g ni‑ohg. Am at i ni‑kei g Jiosh. T hedai pi ab hu has wo ni‑elidad ch hab wa masma pi ab hu has elid g ni‑ohg. \p \v 24 “Do si wohokam ihda mant hab wo chei. T wo edagi g pi ha huhugedam doakag k am wo wehmajk g Jiosh hegam mat hedai ab wo kaihamad g haꞌichu ni‑ahga ch ab wo hiwgad g Jiosh. Pi ant ab hu wo ha mohtoꞌi g ha‑chuꞌijig mas hekaj gm hu hab wo i e juh ab amjed g Jiosh. \v 25 Nt wo si shel em‑ahgi mo ab him g tash, pej heki hu e ai, mant ab wo i ha wai g koꞌi ahni Jiosh alidag. T hegam mat ab i kaiha g haꞌichu ni‑ahga ab wo i wuwha. \v 26 Ni‑ohg o d hegai mo ab ha mahkch g doakag ch ab ni‑mahkch g gewkdag mant hab waꞌap wo ha mah g doakag. \v 27 T ab ni‑mah g gewkdag mant ahni hab wo juh g lodaita nani pi d si Kehshaj. \p \v 28 “Pi g am wo e totodsid id hekaj mani has i kaij. Ab o him g tash mat wehs g koꞌi s‑ap wo ni‑kah k ab wo i wuwha. \v 29 Hegam mo hab junihim g s‑apꞌekam at ab wo i e wamgid k ab wo bei g e‑apꞌedag. T hegam mo hab junihim g pi apꞌekam ab wo i e wamgid k ab wo bei g s‑koꞌok e‑namkidadag.” \s1 Matsh muꞌi haꞌichukaj wo e wohokamch g Jesus \p \v 30 D hab ep kaij g Jesus, “Pi ant wo shaꞌi ni‑nako mant hejel haꞌichu hab wo juh k wabshaba am si ni‑ohg oidk hab masma wo ha lodai. K hekaj hab s‑apꞌe g ni‑lodaita. \p \v 31 “Pi amt wo mahchk manis am ahg g wohokam mantp wabsh hejel wo ni‑wohokamch. \v 32 K heg hekaj am wa ni‑wehhejed neok g ni‑ohg Jiosh. Kuni s‑mahch mo d wohokam mo am ahg ab ni‑amjed. \p \v 33 “Neh, am amt wa haꞌi hihi heg wui John mo wa em‑pahl wapkonahim. K wa am em‑ahgid g wohokam. \v 34 Id ani hab wabsh kaij mamt hekaj wo e doꞌibia nam pi ahpim heg tatchua mat g oꞌodham am wo i wohokamch haꞌichu mamt ab haha wo i s‑wohoch. Ni ahni hi heki hu s‑mahch mani hedai wud ch pi shaꞌi tatchua mas am hema wo ge i ni‑wohokamch. \v 35 John o wa ahgachug g wohokam ch hekaj em‑tonlidch. Kumt wa haꞌijj ahpim heꞌes ab si s‑hohhoꞌi g haꞌichu ahgaj k an e hehemapaid wehgaj hab masma mat g huꞌul nahgi wo s‑hohhoꞌi g tonlig. \p \v 36 “John o s‑ap ni‑wohokamchud. K wabshaba ahni ab ni‑mahkch g Jiosh mani g s‑hasig haꞌichu hab wua. K id baꞌich i s‑ap ni‑wohokamchud mani d ni‑ohg kehsha. \v 37 Pi am hekid neid g Jiosh. K pi hekid ab hu em‑wuhiosha neid ch neok ch wabshaba am ni‑wohokamchud mani d kehshaj. \v 38 Am o ni‑wohokamchud g Jiosh mani d si Kehshaj. Kum eda pi ab hu ni‑tatchua nam ge wohochud. \v 39 Am am si hoan g Jiosh oꞌohana nam pi tatchua mamt wo e doꞌibia k wo edgidad g pi ha huhugedam doakag. K g Jiosh oꞌohana am ni‑wohokamchud \v 40 mani ahni d em‑doꞌibiakam. M eda pi ab hu ni‑hiwig. \p \v 41 “Neh, pi ani heg nenꞌoid mas g hemajkam ab wo si ni‑haꞌichuch. Jiosh at ab wo si ni‑haꞌichuch. \v 42 Kuni s‑em‑amichud ch s‑mahch mam pi ab hu shaꞌi tatchua g Jiosh. \v 43 Ia ant jiwia g ni‑ohg si wehhejed. Kum pi ab hu has ni‑elid. Hegam at ab has d wo em‑elidak matp hedam wabsh hejel e wehhejed ab wo i wuwha. \v 44 Pi amt has masma ab hu wo s‑wohoch g Jiosh nam pi heg am waꞌi s‑nenꞌoid mamt ab aꞌai wo si has i e el. K eda d chum Jiosh mamt ab wo chum hehgchul. \v 45 Ni wabshaba pi d ahni manis ab wo haꞌichu em‑abch am ni‑ohg wui. Mosesbad chehanig am ab hiwig. K d hegai mat am wo tashogi g pi ap em‑chuꞌijig. \v 46 Mosesbad at haꞌichu oꞌoha ab ni‑amjed. Kumt ab wo s‑ni‑wohoch mamt hems woho ab wo s‑wohochudad g Mosesbad oꞌohana. \v 47 Pi amt has masma ab hu wo s‑wohoch g ni‑ahga namki pi woho wohochud mat haschu an oꞌoha g Mosesbad.” Neh, bad kaij g Jesus am ha mihshmadch. \p Am i amjed, tt gam hu hahawa hihi Jerusalem t amjed. \c 6 \s1 Matsh g Jesus s‑ap ha gegos g hetasp mihl chechoj ch muꞌi ehp \r An g neid g Matthew 14:13-21; Mark 6:30-44; Luke 9:10-17 \p \v 1 Am hu hebai ep amjed machd an oiopohim Galilee Kahchki hugid an ch gam hu hahawa i chehchsh haꞌabjed k am dada. \v 2 D eda muꞌi hemajkam chum hekid an oidahim g Jesus neidok mo g s‑hasig haꞌichu hab wua ha doajidch g kokꞌodam. \v 3 D ab i chesh g Jesus kawulk t ab. Kuchd ahchim waꞌi mach ab si wecho t‑mashcham am i oid k am wehmaj dadhaiwua. \p \v 4 D eda e aihim mat wo e wuhshad g t‑shohshon ha‑doꞌibiadag. \v 5 Kud muꞌi hegam mad gam hu wo piasto ab i hihi s‑kaimkch g Jesus. \p D am i ha nei g Jesus k hab kaij ab Philip wui, “Neh, Philip, chs hebai hig wo ui g haꞌichu hugi matt wo ha gegos haꞌakia i hemajkam?” \v 6 Bo kaij ch wabsh s‑aꞌappemamk g Philip no pi wa chum s‑mahch mat has masma hab wo juh. \p \v 7 D hab kaij g Philip, “Pi att wo shaꞌi t‑nako. Chum achs hems gohk siant pihshkaj wo ui g pahn, t eda pi wo ha ai g haꞌakia hemajkam.” \p \v 8 D hegai mo d Simon Peter nawoj ch hab chehgig Andrew hab kaij, \v 9 “Ia o hema haꞌichug g ali ch hi wa hetasp sismito ch gohk waptopi uꞌa. T wabshaba pi haꞌichu ab hu wo shaꞌi ha nako haꞌakia hemajkam ha wehhejed”. \p \v 10 D ab hahawa t‑ahgid g Jesus matt wo ha cheha g hemajkam mat wo dadhaiwua no pi an s‑washaig. D am i wehsijj dadhaiwua g hemajkam k d hetasp mihl chechoj ch muꞌi ehp g uꞌuwi ch aꞌal. \p \v 11 D g Jesus am ui g sismito k ab hoꞌigeꞌel g Jiosh k ab t‑mah. Kuchd ahchim an hahawa i ha mahkhi g hemajkam. D hab waꞌap juh hegam gohk waptopi. Kuchd wehsijj hug k si s‑kokwod. \p \v 12 D hab hahawa t‑ahg g Jesus, “An g wo i uꞌihim g ha‑wiꞌa. Kutt pi haꞌichu wo shaꞌi heki wua.” \v 13 Kuchd an i uꞌihim k gamai gohk wapshomi ha shuhshud heg hekaj wihpiꞌidag. \p \v 14 Neh, d am i nei g hemajkam mat si s‑hasig haꞌichu hab juh g Jesus k hab kaij, “Neh, mo d wabsh i si shel moki id d hegai Jiosh haꞌichu i tashogiddam mach nenida matsh ia wo jiwia id dahm jewed.” \p \v 15 D g Jesus ha amich mat an wabsh wo si be k wo geꞌe kownalch k hekaj gam hu hejel baꞌich i chesh doꞌag t ab. \s1 Matsh an wabsh hih g Jesus shuhdagi dahm. \r An g neid g Matthew 14:22-23; Mark 6:45-52 \p \v 16 Hudunihim o g tash. Kuchd gam hu i huhud \v 17 k am chum i chehchsh g wahlkokaj Capernaum wui nad pi hab t‑ah g Jesus k hab kaij matsh pi oi gam hu wo hih. D am i s‑chuk. \v 18 D g s‑gewk hewel ab i med k ab i kudu g shuhdagi. \v 19 Kuchd am himchud g wahlko am hu i giꞌik mihya. D ab haha wabsh hema him t‑wui an wabsh shuhdagi dahm. Kuchd hab i neidok si t‑totods. \p \v 20 D ab hahawa t‑wui neo k oki d Jesus ch hab kaij, “Pi g am wo e totodsid. Ahni ani wud”. \p \v 21 Kuchd si s‑ap i t‑taht k gan hu i cheshajch wahlko ch ed. Neh chd am waꞌi hekaj gan hu aigo dada mach am haꞌab t‑tatchua. \s1 Matsh g hemajkam an i gahghi g Jesus. \p \v 22 Baꞌich i siꞌalim, d hegam hemajkam mad ab wih s‑mahch mad pi i t‑oi g Jesus no wa pi neid mo d hemako g wahlko. Kuchd ahchim waꞌi heg ab an dadhaiwua k i hihi. \v 23-24 D idam an chum gagahim ch pi cheh g Jesus k nei matt pi am hu ep dada. D oi wa am i haꞌi dada g wapalko ab Tiberias kihhim t amjed miabidk mat am ha gegos g Jesus hegam muꞌi hemajkam. D idam hemajkam an e baꞌiham k gam hu i gahgio Capernaum wui \v 25 K hekid am i chehg k hab kaij ab wui, “T‑mashchamdam, hekid apt ia i jiwia?” \s1 Mo g Jesus heg wa wepo mo g haꞌichu hugi t‑wehhejed. \p \v 26 D hab kaij g Jesus, “Am ani woho ni‑chehgidch em‑wui heg hekaj s‑hasig haꞌichu mani hab wua. M wabshaba pi heg hekaj ab s‑ni‑wohochudamk. Neh am ant em‑gegos. Kumt kokwod k heg wai hekaj ni‑gahg. \v 27 Pi g am wo si e kudutad wabsh g haꞌichu hugikaj ch wabshaba heg wo chum s‑behim mo d pi ha huhugedam. Ahni ani em‑makiog g pi ha huhugedam doakag. Heg at hekaj am i ni‑kei g Jiosh k am ni‑wohokamch.” \p \v 28 D hab kaij g hemajkam, “Tt has wo t‑juh k ab wo bei g pi ha huhugedam doakag?” \p \v 29 D g Jesus hab ha ahg, “Ihda waꞌi mamt ab wo ni‑hiwgad ahni Jiosh si Kehsha.” \p \v 30 D hab ep kaij g hemajkam, “Am g hig hab juhni g s‑hasig haꞌichu. T heg am wo t‑chehgi map woho d Jiosh si Kehsha. Tt ab wo s‑m‑wohoch. \v 31 Neh, ab ash gegshshe dahm kahchim t amjed hegai haꞌichu hugi mash hab e aꞌaga ‘manna’. Kush heg koꞌa g t‑shohshon mash am jeg ed oiopo. Bo chuꞌig g Mosesbad oꞌohana: \q1 Ab o ha mahk hegai haꞌichu hugi mo am gegshe ab dahm kahchim t amjed. \rq Exodus 16:15, Psalm 78:24 \rq* \m Pegih, pt ahpi has hig wo juh?” \p \v 32 D hab ep kaij g Jesus, “Pi o d Mosesbad mo wa ab ha mahk hegai haꞌichu hugi. Do ni‑ohg mo wa hab wua. K heg d wabsh haꞌichu hugi mo wa heg hekaj d dodakam jewed dahm. K g ni‑ohg baꞌich i s‑kehg haꞌichu ab em‑makiog \v 33 mamt heg hekaj d wo dodakamk chum hekid. Id o heg wa wepo mo d s‑kehg haꞌichu hugi. Kumt wo be k heg ab wo bei g s‑kehg doakag.” \p \v 34 D ab si tahni ch hab kaij idam, “Ih, pegih, ab g chum hekid t‑mahkad ihda map hab ahg.” \p \v 35 D hab kaij g Jesus, “Ahni ani wud mo g ni‑ohg ab em‑makiog. Ab g wo ni‑hiwig. Nt wo em‑mah g pi ha huhugedam doakag. Id at heg wo wa wepok mamt wo huh g hab mahs haꞌichu mamt chum hekid d wo dodakamk ch pi hekid ep wo bihugk. \v 36 Nehꞌe mani wa hab wa heki hu kaij mam wa chum ni‑neid ch eda pi ab hu ni‑wui e dagitokch. \v 37 T wabshaba wehs ab ni‑wui wo i e dagito hegam mat g ni‑ohg am ha eda wo i chikp. Nt pi hedai wo shaꞌi ohhod mat ab wo i e dagito ni‑wui. \v 38-40 Do ni‑ohg tatchui mamt ab ni‑wui wo i e dagito ch hab wo edagi g pi ha huhugedam doakag. Nt wo si em‑nuhkudad mamt pi hedai wo heb hu wua g e‑doꞌibiadag. Kunt ab wo i em‑wuwhas muhkig t amjed mat hekid wo huhug ihda jewed. Id o d ni‑ohg tatchui. Kunt heg hekaj ia jiwia ab dahm kahchim t amjed.” \p \v 41 D g hahaꞌichu si gahghai e mohmgid ch s‑babgam neneok \v 42 ch hab kaij, “K haschu ahgch hab kaij mat ia jiwia ab dahm kahchim t amjed? S‑mahch ach ch ep s‑ha mahch g jehj. Do wabsh Jesus ch d alidaj g Josephbad.” \p \v 43 D hab kaij g Jesus, “Pi g am wo gahghai e mohmgid k s‑babgam neneok. \v 44 Pi at hedai wo shaꞌi e nako mas ab wabsh hejel wo i e dagito ni‑wui. Jiosh ni‑ohg at am wo i chikp ha eda. T hekaj ab ni‑wui wo i e dagito. T ab wo i e ai g si oidchkam tash. Nt ab wo i ha wuwhas muhkig t amjed. \v 45 Kekelibad Jiosh Haꞌichu i tashogiddam atki wa an oꞌoha: \q1 Wehsijj at wo ha mashcha g Jiosh g hemajkam. \rq Isaiah 54:13 \rq* \m Neh, t ab ni‑wui wo i e dagito matp hedai ab wo kaiha g Jiosh ni‑ohg k ab wo mai g mashchamaj. \v 46 Pi am hedai g e‑wuhpuikaj neid g ni‑ohg. Ahni ani waꞌi neid nant pi ab amjed ia jiwia. \p \v 47 “Neh, hegam mat ab wo i s‑ni‑wohochud k wo ni‑bei at hekaj wo edagi g pi ha huhugedam doakag. \v 48-49 T‑shohshon ash wa koꞌa hegai manna ch wabshaba pi heg hekaj edagi g pi ha huhugedam doakag. Mt wo edagi hegai pi ha huhugedam doakag ab ni‑bek. Id o heg wa wepo mani d haꞌichu hugi em‑wehhejed. \v 50 Baꞌich ani d i s‑kehg haꞌichu hugi mo hi hegai manna namt pi g pi ha huhugedam doakag wo edagi ab ni‑bek. \v 51 I atsh gei g manna ab dahm kahchim t amjed k ab ha mahkch g doakag. Ni wabshaba d ahni mant woho ia jiwia ab Jiosh kihdag amjed k ia uꞌapa g pi ha huhugedam doakag. Nt wo dagito g ni‑chuhkug mant wo ni‑muhkid k hab wo ha doꞌibia g hemajkam.” \p \v 52 D id kaiok am si s‑babgam e neꞌowi g hahaꞌichu hab kaijch, “Pi at has shaꞌi masma wo t‑mah g e‑chuhkug machs wo huh.” \p \v 53 D hab kaij g Jesus, “Pi amt wo edagi g pi ha huhugedam doakag pi ab hu ni‑bek ahni Jiosh si Kehsha. \v 54 Ab amt wo i s‑wohoch mant wo iawua g ni‑ehꞌed k wo muh em‑wehhejed k hab wo edagi g pi ha huhugedam doakag. Id at heg wo wa wepok mamt wo huh g ni‑chuhkug k wo ih g ni‑ehꞌed. Kunt ab wo i em‑wuwhas muhkig t amjed mat hekid wo kuhgit g jewed. \v 55 Ihda ni‑chuhkug ch ni‑ehꞌed o heg wa wepo mo d haꞌichu hugi ch haꞌichu iꞌidag. \v 56 T wo edagi g wechij doakag hegam mat ab wo ni‑bei. Am ant ha eda wo ul g ni‑doakag. \v 57 Ni‑ohg at wa am ni‑cheha mant ia wo jiwia jewed dahm. Kuni d pi ha huhugedam doakam no pi g ni‑ohg d pi ha huhugedam doakam. T hab waꞌap d wo pi ha huhugedam doakamk matp hedam ab wo ni‑bei nant pi am ha eda wo ni‑ulinid chum hekid. \v 58 Heg ani hekaj pi hab masma mo hegai manna. Hegam mash wa koꞌa hegai at pi heg hekaj edagi g pi ha huhugedam doakag. T wabshaba wo edagi matp hedam ab wo ni‑bei.” \v 59 Neh, bad kaij g Jesus mad eda am ha mashcham g hemajkam ha‑cheopi ed amai Capernaum t am. \s1 Mo heg waꞌi Jesus ab t‑mahkch g pi ha huhugedam doakag \p \v 60 D muꞌijj hegam mo am t‑wehm oid g Jesus hab hahawa kaij, “Shoꞌoki waꞌi si s‑hasig ihda mashchamaj ch pi ab hu ta kaihama.” \p \v 61 D g Jesus wabsh ha amich mo has kaij an s‑juꞌujpij neneokch k hab kaij ab ha wui, “Pi amki hohhoꞌid g ni‑mashchama \v 62 ch eda wo nei mant am uhpam ep wo hih dahm kahchim wui ahni Jiosh si kehsha. \v 63 Pi amt wo bei g pi ha huhugedam doakag ab amjed g haꞌichu hugi k wabshaba ab wo s‑wohoch g haꞌichu ni‑ahga. Kunt ab wo cheha g Hekia S‑apꞌekam Gewkdag mat am em‑eda wo i e ulin k wo em‑mahkad g pi ha huhugedam doakag. \v 64 Kum eda haꞌijj pi ab hu ni‑wohochud.” Neh, bo kaij g Jesus no pi s‑mahch mat hedam pi ab hu wo wohoch ch ep s‑mahch mat hedai wo gagda mat wo e muhkid. \v 65 D hab ep kaij, “Pi amt hedai wo e nako mams ab wo s‑ni‑wohochud k wo ni‑bei, heg hi wa mat g ni‑ohg am wo i chikp em‑eda.” \p \v 66 D muꞌijj hegam mo am t‑wehm oid g Jesus dagito am i kaiok g s‑hasig haꞌichu ahgaj k pi dahm an hu hahawa ep wehmaj. \v 67 D heg hekaj hab kaij g Jesus ab t‑wui ahchim gamai gohk, “Mt ahpim has wo e juh? Namt hab waꞌap wo ni‑dagito?” \p \v 68 D g Simon Peter hab kaij ab wui, “T‑kownalig, pi o an hu hedai ehp machs heg wui wo hihi. Ahpi ap waꞌi am ahgachug hegai matt hekaj wo bei g pi ha huhugedam doakag. \v 69 Ch hahawa s‑wohochud ch s‑mahch map ahpi d hekia s‑apꞌekam ch ab amjed i hih g Jiosh.” \p \v 70 D hab kaij g Jesus, “Heuꞌu, woho o wa. Kunt am i em‑chuhcha ahpim gamai gohk mamt id an wo ahgachugad. M wabshaba hema d wabsh sha jiawul.” \p \v 71 Pi achd mahch mas hedai hab ahg. Kuki eda heg hab ahg Judas mo d alidaj g Simon Iscariot ch d hema ahchim gamai gohk ch atki wo gagda g Jesus. \c 7 \s1 Mash g Jesus wepnag pi ab hu wohochud \p \v 1 Am amsh chum s‑muꞌamk g Jesus Judea chekshani ch ed. D hekaj pi am hu himimk. Kuchd an oiopo Galilee chekshani ch ed. \v 2 D eda e aihim hegai piast mach ab ihm g Jiosh mo babhaijid g t‑eꞌes. \v 3 D heg hekaj hab kaij g Jesus wepnag ab wui, “Pt hems gm hu wo hih iꞌajed Judea wui. T wo nei g s‑hasig m‑chikpan hegam mo wa an m‑oidahim Judea ch ed. \v 4 Pi apt wo ge ehstod hegai map hab junihim maptp wo tatchuad mat ab wo i m‑mai g hemajkam. Am g ha chehgid g hemajkam map hab wua g s‑hasig haꞌichu.” \v 5 Neh, bad kaij noki pi koi wohochud mo d Jiosh si Kehsha. \p \v 6-8 D hab kaij g Jesus ab ha wui, “Pi ant am hu wo em‑oi id wui gegosig nat pi koi e ai mant am wo si s‑ap i ni‑maskogi. Mt gamai wo hihi namt pi ahpim hi wa wabsh chum hekid am wo e chehgi. Pi o am hu haꞌichug mas heg hekaj wo s‑em‑kehꞌidad g hemajkam. K wabshaba ahni s‑ni‑kehꞌid nani pi chum hekid ab ha ahgid mo am hab junihim g pi apꞌekam.” \v 9 Neh, bad kaij ab ha wui ch am wabsh i wih Galilee ch ed. \s1 Matsh am hahawa hih g Jesus heg wui gegosig \p \v 10 Heg i dahm mad gam hu hihi g Jesus wepnag, d am hahawa epai him k wabshaba wabsh s‑aꞌagi. Kuchd ahchim gam hu i oi. \v 11 Sh hegam mo d hahaꞌichu am Judea ch ed an gahg ch an kaiam mas hebai has chuꞌig. \p \v 12 D eda an s‑juꞌujpij neneok g hemajkam ch hab kaij, “Do si s‑ap oꞌodham.” \p D haꞌi hab ep kaij, “Pi o ap d oꞌodham no pi t‑iattogid.” \v 13 K wabshaba s‑aꞌagi an aꞌaga no pi s‑ha ehbid g hahaꞌichu. \p \v 14 Kud eda hugkam waꞌi hih g piast. D am hih g Jesus geꞌe cheopi wui k am i ha mashcha. \v 15 D hegam hahaꞌichu si has i elid k hab kaij, “S has hig masma geꞌe haꞌichu s‑mahch ihda oꞌodham mat eda pi shaꞌi e mashcha g papal ha‑mashchama?” \p \v 16 D hab kaij g Jesus ab ha wui, “Jiosh at ab ni‑cheha mant ia wo jiwia jewed dahm. K d Jiosh mashchamadag ihda mani i ha mashcham. \v 17 Tp hedai wo i tatchuad mat am hab wo juh g Jiosh tatchui wo chum s‑mahchk mas wa woho d Jiosh amjedkam ihda mani i ha mashcham. \v 18 Hegai mat wo ah g hejel e‑mahchig at wabsh wo chum si e haschud k atp hems d s‑chu iattomkam. Nt wabshaba ahni ab haꞌichuchud g Jiosh ch am ahg g wohokam. \v 19 Bam chum e wua mam am hab si junihim hegai chehanig mat wa g Jiosh ab mah g Moses am em‑wehhejed. M wabshaba pi woho hab junihim nam pi s‑ni‑muꞌamk.” \p \v 20 D ab si neneok g hemajkam ch hab kaij, “P haschu ahgch hab kaij mam s‑m‑muꞌamk? Jiawul o an uꞌukch g m‑chegitoidag.” \p \v 21 D hab kaij g Jesus ab ha wui, “Woho am s‑ni‑muꞌamk. Ha ant dodaj mihshmda tash ed. Kum heg hekaj s‑ni‑muꞌamk. \v 22 Neh, nt am wo em‑chehgi mam ahpim hab waꞌap wua g chikpan mihshmda tash ed. Mosesbad atki wa an oꞌoha mat haschu g Jiosh heki hu ab ha cheha g t‑shohshon mamt wo ha pahl hikuch g e‑chechoj aꞌaliga mat d wo i gigiꞌik tashk ab ha‑mahsidag amjed. Kum heg hab wua chum as hems d wo mihshmda tashk \v 23 mamt pi wo mul hegai chehanig matki g Mosesbad an oꞌoha. Pegih, mt haschu ahgk babgat mant hema s‑ap doaj am mihshmda tash ed? \v 24 Am g wo si i aꞌamichud mamt s‑ap wo s‑mahchk haꞌichu.” \s1 Mamsh chum aꞌamichud mas hedai wud \p \v 25 D haꞌijj hab kaij g Jerusalem t am kihkam, “Aha no hig pi woho d ihda mam chum s‑muꞌamk. \v 26 K eda haschu ahgch pi hedai has ahg? K ia t‑jehnigid. Aha no hab elid g hahaꞌichu mo wa woho d Jiosh si Kehsha? \v 27 S has hig masma d wo hegaik mach eda s‑mahch mo hedai d amjedkam ch hebai d kihkam. Kutsh wa eda g Jiosh si Kehsha pi hedai wo mahchk mat hebaijed ia wo jiwia.” \p \v 28-29 D si s‑kaidam hab kaij g Jesus, “Pegih, s‑mahch am mani hedai wud ch hebaijed him. Nt wabshaba pi wabsh hejel ni‑wehhejed i hih. Jiosh o ab ni‑chehani mant ia wo i wuhsh jewed dahm. Kum pi mahch g Jiosh ch hekaj pi woho ni‑mahch. Ahni ani hi s‑mahch ch ep s‑mahch mo d wohokam nant pi ab amjed i hih.” Neh, bad kaij g Jesus am ha mashchamch geꞌe cheopi ch ed. \p \v 30 Kumd am hahawa chum bei. T wabshaba pi koi e ai g tashgaj. D pi e nako idam. \v 31 Kud muꞌi ab i s‑wohochud k wabsh s‑juꞌujpij hab kaij ab aꞌai e wui, “Naꞌas woho d Jiosh si Kehsha nat pi pi hedai wo shaꞌi e nako mas hab wo juh hegai hab mahs s‑hasig haꞌichu mo ihda hab wua.” \s1 Mamsh s‑behimk g Jesus \p \v 32 D am haꞌi oiopo g Palasi ch am i kah hegai mo hab e kaij k am hihim k atsh am ha ahgi g uꞌugchu papal. Tsh hegam am ha cheha g geꞌe cheopi nuhkuddam mat an wo bei g Jesus. \p \v 33 D hab kaij g Jesus, “Pi ant shaꞌi tash ia hu wo em‑wehmajkahim ch gam hu hahawa uhpam wo hih heg wui mat ia i ni‑ahꞌad. \v 34 Kumt wo chum ni‑gahgad ch wabshaba pi wo ni‑edgid k pi wo e nako mams am wo hihi mant hebai wo haꞌichugk.” \p \v 35 D am wabsh i pi amich g hemajkam k hab kaij ab aꞌai e wui, “A t hebai wo hih, chs hab pi wo edagi?” \p D haꞌi hab ep kaij, “Naꞌas gam hu wo hih goꞌol hemajkam ha‑kihhim wui mo am haꞌichug g t‑wehm oꞌodham k wo ha mashcha g goꞌol hemajkam. \v 36 A shahꞌo d ahga mo hab kaij matt wo chum gahgad ch wabshaba pi wo edgid k pi wo t‑nako machs am wo hihi mat hebai wo haꞌichugk.” \s1 Mash g Hekia s‑apꞌekam Gewkdag heg wepogidas mo g shonkam shuhdagi \p \v 37 D am i e ai g si oidchkam tash mo baꞌiwechkim d si geꞌe tash heg eda piast. D am e hemapadch g hemajkam. Kud g Jesus am si amog ch hab kaij, “Ab g wo i e dagito ni‑wui k ab wo bei g wechij doakag hab masma mamt hemho wa wo ih am i tonomk. \v 38 Bo chuꞌig g Jiosh oꞌohana mamtp hedai ab ni‑wui wo i e dagito k heg wa wepo mamt wo edgidad g shonkam shuhdagi am e‑ihbdag ed. T heg chum hekid ab wo daꞌiwunid.” \v 39 Bo kaij g Jesus ch hab ahg matt ab wui wo i t‑dagito k hekaj wo bei g Hekia S‑apꞌekam Gewkdag. K eda wenog koi ab hu t‑mahks g Hekia S‑apꞌekam Gewkdag nat pi koi gahi wuhsh g muhkig g Jesus k koi bei g e‑kownaltalig. \s1 Matsh ab aꞌai e wui gegokiwua g hemajkam \p \v 40 D muꞌi hab kaij am i kaiok, “Ihda oꞌodham oki d wa woho hegai Jiosh haꞌichu i tashogiddam mach nenida.” \p \v 41 D hai hab ep kaij, “Doki Jiosh si Kehsha.” \p D wabshaba haꞌijj hab epai kaij, “Pi oki d shaꞌi hegai no pi d Galilee t am oꞌodham. \v 42 K eda an hab chuꞌig Jiosh oꞌohana ed matsh g Jiosh si Kehsha ab d wo t‑kownaligbad David amjedkamk ch ab wo amjedk g Bethlehem kihhim. Am ash d kihkam g Davidbad Bethlehem t am.” \v 43 D heg hekaj ab aꞌai e wui gegokiwua g hemajkam. \v 44 Haꞌijj o chum s‑kuhpamk. D wabshaba pi hedai shaꞌi e nako mas hab juh. \s1 Mash g ha‑wanimeddam pi ab hu wohochud g Jesus \p \v 45 D am uhpam hihi g geꞌe cheopi nuhkuddam am ha wui g uꞌugchu papal ch Palasi. D idam ab ha kakke ch hab kaij, “Shahchu amt ahgk pi an hu bei?” \p \v 46 D hab kaij g geꞌe cheopi nuhkuddam, “Pi o hekid hedai hab shaꞌi kaidam neok mo ihda.” \p \v 47 D hab kaij hegam Palasi ab ha wui, “Aha nat hab waꞌap em‑iattogi? \v 48 Pi ach hedai ab hu s‑wohochud ahchim Palasi o hegam mo d t‑wanimeddam mas d Jiosh si Kehsha ihda. \v 49 Idam pi haꞌichu aꞌamichuddam hemajkam o ab s‑wohochud no pi pi mahch g Mosesbad chehanig. T g Jiosh s‑koꞌokam wo ha namkid.” \p \v 50 D am ha wehmaj hegai mat wa am hu hebai chuhug ch ed am i chehgim g Jesus k hab chehgig Nicodemas. Id o hab waꞌap d Palasi ch hab kaij ab ha wui, \v 51 “Bo chuꞌig g t‑chehanig matt pi hedai ab hu wo shaꞌi haꞌichu ha abch k hoꞌipki am i mamche am lodaitk mas wa woho pi ap haꞌichu hab juh.” \p \v 52 D hab kaij idam, “Pegih, pki ahpi ab ep si ha wehmaj idam mo ab wabsh al Galilee t amjed. Am g i hoan g Jiosh haꞌichu ahga k wo s‑mai mo pi hema g Jiosh haꞌichu i tashogiddam ab hu shaꞌi Galilee t amjed.” \s1 Mamtsh am uꞌapa Jesus wui ihda uwi matsh g ha‑kun ha ehs \p [ \v 53 D amjed gam hu aꞌai himto g hemajkam. \c 8 \p \v 1 Kuchd ahchim gam hu hihim k an kohksh Olive Uꞌus Kawulk t an. \v 2 D ab i chesh g tash. Kuchd ged hu uhpam dada geꞌe cheopi wui. D muꞌi am e chehm g hemajkam Jesus wui k gan hu biha. D am dahiwua k ha mashcha. \v 3 D ab wui haꞌi dada g chehanig ha mashchamdam ch Palasi am hema uꞌapadch g uwi. Id atsh ha ehs g ha‑kun. Kud am t‑shahgid i kehsh \v 4 K hab kaij ab wui g Jesus, “Neh, ahpi map ia ha mashcham, ihda uwi att s‑ap cheh mat ha ehs g ha‑kun. \v 5 K eda hab chuꞌig g t‑chehanig matt hemho wo wa maꞌichkwua k wo mua g uwi mat hab wo sha e juh. Pt ahpi has wo chei?” \v 6 Neh, bo kaij no pi wabsh haꞌichu s‑kaimk ch s‑abchudamk g Jesus. \p D wabshaba g Jesus pi ab hu shaꞌi ha hudawog k am wabsh Haꞌichu oꞌoha jewedo g e‑nowikaj. \v 7 D oi wa idam pi dagito k ab ep kakke. \p D ab hahawa i e shel g Jesus k hab kaij ab ha wui, “Pegih, mt ahpim wehpeg ab wo maꞌihi g uwi mamt hedai pi hekid hab shaꞌi juh g pi apꞌekam.” \v 8 Bo kaij ch am hahawa i e jumalkad k am ep oꞌoha jewedo. \p \v 9 D am i kah ihda g chehanig ha mashchamdam ch Palasi k wabsh sha hehemako gam hu aꞌai hihi si e elidch. D hegam mo d geꞌeged wehpegat k wehsijj himto. K heg am waꞌi wih uwi Jesus wehm. \p \v 10 D ab i e shel g Jesus k ab wui hab kaij, “Baht hihi hegam mo ab haꞌichu m‑abchud? Nat pi ia hu hema wih mat ab wo m‑maꞌihi?” \p \v 11 D hab kaij g uwi, “Pi at ia hu hema wih, ni‑kownalig.” \p D hab hahawa ep kaij g Jesus, “Ahni ani hab waꞌap pi ab hu haꞌichu m‑abchud. Gamai g hihm k pi hab ep juhni g pi apꞌekam.”] \s1 Mash g Jesus hab masma mo g tonlig g hemajkam ha wehhejed \p \v 12 D hab ep kaij g Jesus ab ha wui g hemajkam, “Dani geꞌe tonlig am wehs ha wehhejed g hemajkam. Kut s‑ap am wo himad Jiosh apꞌedag ed ch pi hekid haꞌichukaj wo pi e amich hegam mat hedai ab ni‑wui wo e dagitokchid.” \p \v 13 D eda am haꞌi gegok g Palasi ch ab wui hab si kaij, “Ih, p wabsh chum hejel e wohokamchud ch aptp hems wabsh t‑iattogid.” \p \v 14 D hab kaij g Jesus, “Pi ani em‑iattogid chum anis am hi wa hejel ni‑wohokamchud. Do wohokam mani has i kaij. S‑mahch ani mant hebaijed ia jiwia k hebai wo hih. Ahpim am hi pi mahch ihda. \v 15 Am am chum ahg mani has chuꞌig ab wabsh ni‑neidch ch eda pi woho ni‑mahch. Ni ahni hemu pi hedai em‑lodait. \v 16 Kut wabshaba d wo wohokamk g ni‑ahga mant hekid wo ah mam has chuꞌig nat pi g Jiosh am ni‑wehm wo em‑aꞌappe. \v 17 Neh, an o oꞌohanas em‑chehanig ed mamt wo s‑ha wohoch matp gohkajj am haꞌichu wo wohokamch. \v 18 Pegih, ni ahni hejel ni‑wohokamchud. K g ni‑ohg am hab waꞌap ni‑wohokamchud.” Neh, bo kaij g Jesus. \p \v 19 D ab kakke idam, “A k hebai has chuꞌig g m‑ohg?” \p D hab kaij g Jesus, “Pi am shaꞌi ni‑mahch ch ep pi mahch g ni‑ohg. Mt hems wo s‑ap s‑ni‑mahchk ch hab waꞌap wo s‑mahchk g ni‑ohg.” \v 20 Neh, id ad wehs hab kaij g Jesus am geꞌe cheopi t am heg eda kih mo g hemajkam am shulig g e‑mahkigdag g geꞌe cheopi wehhejed. T pi hedai e nako mas an wo bei nat ge koi e ai g tashgaj. \s1 Hegam mat pi wo e nako mat wo wehmaj hih g Jesus \p \v 21 D hab ep kaij g Jesus ab ha wui, “Am ant hu wo hih. Kumt an haha wo i chum ni‑gahghim k wabshaba wo koi pi e doꞌibiak. Pi amt wo e nako mamt am wo hihi mant hebai wo i hih.” \p \v 22 D heg hekaj hab kaij hegam hahaꞌichu, “Shahꞌo ahgch hab kaij matt pi wo t‑nako matt am wo hihi mat hebai wo i hih. Aha nat wabsh hejel wo e mua.” \p \v 23 D hab kaij g Jesus ab ha wui, “Ia am waꞌi amjed id dahm jewed. Ni ahni hi ab dahm kahchim amjed. \v 24 Kum eda pi ni‑wohochud mani d ge ahni. Ni heg hekaj am em‑ahgid mamt wo koi pi e doꞌibiak.” \p \v 25 D ab kakke, “Kup hedai wud higi?” \p D hab kaij g Jesus, “Ahni ani wud mani ga hu i wehpeg hab kaij mani hedai wud. \v 26 Muꞌijj o g em‑chuꞌijig. Kunt heg wo ah. K g ni‑ahga d wohokam nani pi heg waꞌi ahg mo haschu ni‑ahgid hegai mat am i ni‑kei. K heg chum hekid ahg g wohokam.” \p \v 27 D idam pi amichud mo g Jiosh hab ahg. \p \v 28 D heg hekaj hab ep kaij g Jesus, “Mt wo mai mani d ge ahni mamt hekid ab uhgk wo ni‑ul mamt wo ni‑mua ahni Jiosh si Kehsha. Am amt haha wo mai mani pi hab wua g hejel ni‑tatchui ch wabshaba hegai waꞌi ni‑ohg tatchui hab wua ch g mashchamaj ahgachug. \v 29 Chum ani hekid ab s‑wohog elid. K heg hekaj ni‑wehmaj.” Neh, bo kaij g Jesus. \p \v 30 T muijj hegam mat ab kah ihda ab i s‑wohoch. \s1 Mash e wulshch hegai matp hedai hab wua g pi apꞌekam \p \v 31 D heg hekaj hab kaij g Jesus ab ha wui hegam mat ab i chum s‑wohoch, “Mtki woho ab i e dagito ni‑wui mamtp am hab wo i junihi g ni‑mashchama. \v 32 Mt haha wo mai g wohokam. T heg hab wo em‑juh mamt hahawa pi d wo neneholk.” \p \v 33 D haꞌi hab kaij, “Pi ach hekid hedai d shaꞌi neneholiga nach pi d Abrahambad amjedkam. P haschu hab ahg ch hab kaij matt hahawa pi d wo neneholk?” \p \v 34 D g Jesus hab kaij, “Wehs am d nenehol mamtp hedai hab i junihim g pi apꞌekam nam pi heg hekaj e wulshch. \v 35 Pi o am hu ha wehm d si kihkam g nehol mo hig g ha‑aliga. \v 36 Nt ahni woho wo i em‑wulꞌo mamtp ab wo i e dagito ni‑wui. Kumt hahawa pi d wo neneholk namt pi d wo aꞌaligajk g ni‑ohg Jiosh. \v 37 S‑mahch ani mam d Abrahambad amjedkam. M eda s‑ni‑muꞌamk nam pi pi ab hu ap wohochud g ni‑mashchama. \v 38 Heg ani am ahgahim mo haschu g ni‑ohg ab ni‑chehgid. M ahpim hi heg wa wepo mam d ge Jiawul amjedkam nam pi hab wua g tatchuij.” \p \v 39 D hab kaij ab wui, “Pi ach d ge Jiawul amjedkam. Abrahambad o d t‑shohshon.” \p D hab kaij g Jesus, “Pegih, m haschu ahgch pi hab masma hab e wua mo g Abrahambad no pi heg chum hekid hab wua g s‑apꞌekam. \v 40 M eda am e nakog mamt wo ni‑mua ahni mani heg waꞌi em‑ahgid wohokam mo g Jiosh ab ni‑ahgid. \v 41 Heg am d wabsh amjedkam mam am oidch hab e junihim.” \p D hab kaij, “Ahchim ach hi pi d shaꞌi shaꞌi ch ed ha‑aꞌaliga. Jiosh o d si t‑ohg.” \p \v 42 D hab kaij g Jesus, “Ia ant jiwia ab amjed g Jiosh. Kumt heg hekaj ab wo si ni‑tatchuad mamtp woho d wo aꞌaligajk. Pi ant wabsh hejel hab i ni‑ah mant ab wo i hih. Jiosh at ab ni‑chea. \v 43 Pi am amichud mani has i kaij nam pi s‑koꞌokod g haꞌichu ni‑ahga. \v 44 Dam wabsh ge jiawul amjedkam ch s‑hohhoꞌid mamt am hab wo wuad g tatchuij. Heg o d ha muꞌakam ged hu i si wehpeg amjed ch d ep s‑chu iattomkam ch pi has shaꞌi elid haꞌichu ha iattogidch no pi wehs g iattogig ab d amjedkamaj. \v 45 Kuni ahni g wohokam ahg. Kum heg hekaj pi ni‑wohochud. \v 46 Neh, namt hig wo e nako mamt am wo wohokamch mas haschu d i pi ap ni‑chuꞌijig? Pegih, ab o em‑ab mamt ab wo s‑ni‑wohoch nani pi em‑ahgid g wohokam. \v 47 Hegai mo ab d amjedkamaj g Jiosh o ab kaiham g Jiosh neꞌoki. Kum pi ab hu kaiham nam pi pi ab hu d amjedkamaj.” \s1 Mo g Jesus baꞌich d i si haꞌichu mo hi g Abrahambad \p \v 48 D g hahaꞌichu ab hahawa si chehmo g Jesus ch hab kaij, “Dapki wabsh t‑obga ch d wabsh sha jiawul.” \p \v 49 D hab kaij g Jesus, “Pi o woho mam has i kaij. Pi ani d shaꞌi jiawul. Ab ani si haꞌichuchud g ni‑ohg. M wabshaba ahpim wabsh pi ni‑haꞌichuchud. \v 50 Pi ani heg am hu neidahim mas hedai ab wo si has ni‑elidad. K wabshaba am hema d hegai mo am ni‑gahgid g ab has elidadag ch wo ha lodai hegam mo pi ab hu has ni‑elid. \v 51 Nt wo si shel em‑ahgi mat pi hekid wo huhug hegai mat hedai ab wo si i bei g haꞌichu ni‑ahga.” \p \v 52 D hab kaij ab wui, “Si att hahawa s‑ap s‑mai mapki d wabsh sha jiawul. Neh, muh at g Abrahambad. T g kekelibad Jiosh haꞌichu i tashogiddam hab waꞌap koꞌok k huhug. P eda hab kaij mat pi hekid wo huhug hegai mat hedai ab wo si i bei g haꞌichu m‑ahga. \v 53 Chum apki si e haꞌichuchud ch hab kaij ihda. Abrahambad atki muh. Nap hab e elid map gam hu baꞌich d i si haꞌichu mo hegai? T g Jiosh haꞌichu i tashogiddambad hab waꞌap koꞌok k huhug. Dohp hab chum e elid?” \p \v 54 D hab kaij g Jesus, “Nt wabsh wo pehegi neokad mantp ab hejel wo chum si ni‑haschudad. Heg o ab si has ni‑elid ni‑ohg mam e‑Jioshga ahg. \v 55 Pi am hekid shaꞌi woho mahch hegai. Ni wabshaba ahni s‑mahch. Kuntp hab wo chei mani pi mahch k d wabsh wo s‑chu iattomkamk mam hab chuꞌig ahpim. S‑mahch ani ch ab si uꞌukch g haꞌichu ahgaj. \v 56 Em‑shohshon Abrahambad o si s‑ap e tahtk mat wo nei mant an wo i wuhsh. T hekid i neidok si s‑hehgig.” \p \v 57 D si has i el idam k hab kaij, “Ih, heki at hu waꞌi muh. Aha nap neid ch eda pi koi ai g hetaspo wehst‑mahm ahidag?” \p \v 58 D hab kaij g Jesus, “Nt wo si shel em‑ahgi mani an haꞌichug ni‑ohg kih ed mat eda koi mahsi g Abrahambad.” \p \v 59 Neh, d gan hu i uꞌihi g hohodai mat hekaj wo maꞌichkwua g Jesus. D wabshaba wabsh s‑aꞌagi am ha shahgid him k gam hu i wuhsh geꞌe cheopi amjed. \c 9 \s1 Matsh g Jesus doaj g pi neadam \p \v 1 Kuchd am hihim. D ab haha wabsh hema daha g oꞌodham ch e‑mahsidag amjed pi nea. \v 2 Kuchd ab kakke g Jesus, “Neh, t‑mashchamdam, dohꞌo d chuꞌijig mo d pi neadam ihda oꞌodham? No d hejel chuꞌijigaj aha no d geꞌegedgaj ha‑chuꞌijig?” \p \v 3 D hab kaij g Jesus, “Id o pi hab d shaꞌi ahga mas d ha‑chuꞌijig. Heg o hekaj pi nea mat g Jiosh am wo chehgi g e‑gewkdag ab amjed. \v 4 Am att hab wo junihid g chikpanaj hegai mat ia i ni‑ahꞌad mo idani am kia wiꞌis g tash no pi ab him mamt hahawa pi wo e nako. \v 5 Dani tonlig am em‑wehhejed mani ia em‑wehmaj.” \p \v 6 D hab cheꞌiok g Jesus k am siswua jewed dahm k am hab juh g bid k hekaj ab bidsh g wuhpuij hegai pi neadam \v 7 k hab ahg, “Am g him k ab i wakon g e‑wuhiosha heg eda woꞌo mo hab e aꞌaga Siloam.” (K hab d ahga ihda “I Ahꞌad.”) T wa woho am hih ihda pi neadam k am wako g e‑wuhiosha k am i uhpam jiwia s‑ap haꞌichu neidch. \p \v 8 Hegam mo s‑mahch ch hegam mo si neid mo wabsh haꞌichu ha tahni ad am i neidok hab kaij, “Aha no pi woho d hegai mo am dahiwup ch haꞌichu ha tahni?” \p \v 9 D haꞌi hab kaij mo d hegai. D haꞌi hab ep kaij, “Pi o d hegai. Ho o wabsh si wepo mahs.” \p D hekaj hab kaij ihda mo wa pi neakahim, “Dani ahni.” \p \v 10 Kumd ab ep kakke, “Shahpt masma nent?” \p \v 11 D hab kaij, “Hegai mash d Jesus at ab bidsh g ni‑wuhpui am jewedo siswuak k hab ni‑ahg mant wo him k wo wako g ni‑wuhiosha am Siloam woꞌo ch ed. Kunt am him k hab wabsh chum ni‑wakon k ha hekaj s‑ap haꞌichu neid.” \p \v 12 D hab kaij idam, “T hebai hih?” \p Kud hab hahawa kaij mo pi mahch mas hebai hih. \s1 Mash g Palasi am mamche g doajida \p \v 13 D am wa haꞌi bei ihda oꞌodham mo wa pi nea am Palasi ha wui. \v 14 K d t‑mihshmda tash mad eda g Jesus hab juh ihda. \v 15 D g Palasi ab hahawa kakke mas has masma nent. \p D hab kaij, “Hegai Jesus at ab bidsh g ni‑wuhpui am siswuak jewedo. Nt ab i wako g ni‑wuhiosha k hahawa s‑ap haꞌichu neid.” \p \v 16 D haꞌi hab kaij hegam Palasi, “Neh, pi o ab hu shaꞌi Jiosh amjed nat pi melchkwua g t‑chehanig hab juhk ihda t‑mihshmda tash ed.” \p D am aꞌai e wui gegokiwua g hemajkam nad pi haꞌijj hab epai kaij, “Pi at wo e nako g pi ap chuꞌijkam mas hab mahs s‑hasig haꞌichu hab wo juh.” \p \v 17 D heg hekaj ab ep si kakke hegam Palasi, “Shahp i elid hegai oꞌodham map hab kaij mat m‑nench.” \p D hab kaij, “Bani elid mo d ge Jiosh haꞌichu i tashogiddam.” \p \v 18 D wabshaba pi wohochud idam hahaꞌichu mas wa woho d pi neadam ch am ha waid g geꞌegedgaj \v 19 ch muꞌi haꞌichu ha kakke mas d ha‑aliga ihda ch ga hu i e‑mahsidag amjed pi nea, kch ehp mas has masma hahawa haꞌichu neid. \p \v 20 D hab hahawa kaij g geꞌegedgaj mo d ha‑aliga ch ga hu e‑mahsidag amjed pi nea \v 21 ch wabshaba pi mahch mas has masma s‑ap haꞌichu neid ch ep pi mahch mas hedai doaj ch ab ha ahgid mat wo kakke no pi d geꞌe k ch hejel am wo e ah. \p \v 22-23 Hegam hahaꞌichu ad wa am heki hu apꞌech mat pi wo ha hiwigi mat am hu ep wo i wahp cheopi ch ed hegam mat hedam hab wo chei mo g Jesus d Jiosh si Kehsha. D heg hekaj s‑ha ehbid g geꞌegedgaj ch hab kaij mat ab wo kakke, t hejel am wo e ah. \p \v 24 D ab ep i wai g Palasi ihda mat bei g e‑nendag k hab ahg, “Am g t‑ahgid g wohokam mapt ab wo hehgchul g Jiosh. S‑mahch ach mo ihda has chehgi d pi ap chuꞌijkam.” \p \v 25 D hab kaij ihda mat bei g e‑nendag: “Pi ani shaꞌi mahch mas d pi ap chuꞌijkam ch wabshaba id s‑ap s‑mahch mani pi neakahim ch hemuch haha wabsh si s‑nea.” \p \v 26 D idam ab hahawa ep kakke, “T has m‑juh k m‑nench?” \p \v 27 D hab kaij, “M ani wa heki hu em‑ahgid. Mt pi ab hu ni‑kaiha. A m haschu ahgch ab ep ni‑kakke? Aha namt ahpim hab waꞌap ab wo i s‑wohoch mo d Jiosh si Kehsha?” \p \v 28 D idam ab si s‑kehꞌid ch hab kaij, “Ahpi apt ab i s‑wohoch hegai hemajkam. Ahchim ach hi g Mosesbad ab s‑wohochud. \v 29 S‑mahch ach mo g Jiosh g Mosesbad ab haꞌichu ahgid. Kuch pi shaꞌi mahch mas hebai amjed him hegai.” \p \v 30 D hab kaij ihda, “M haschu ahgch pi mahch mas hebai amjed him. T eda ab i ni‑nench. \v 31 S‑mahch ach mo g Jiosh pi ab hu kaiham g pi ap chuꞌijkam ch wabshaba ab ha kaiham hegam mo ab si has elid ch am hab junihim g tatchuij. \v 32 Pi ach hekid shaꞌi kah mas hedai i nench hegai mo e‑mahsidag amjed pi nea. \v 33 T hi wo wa e nako hema mat hab wo juh ihda hab mahs haꞌichu matp ab Jiosh amjed wo himad.” \p \v 34 D ab si s‑koꞌokam has ahg ch hab kaij, “Dap wabsh si hekia pi apꞌekam ga huꞌi e‑mahsidag amjed ch eda chum haꞌichu t‑mashcham.” D amjed gam hu si i wuhshad cheopi t amjed k pi hiwigi mas am ep wo i wah. \s1 Mash hedai pi nea Jiosh apꞌedag ed \p \v 35 D kah g Jesus mamt i wuhshad k am i gahghim k hab kaij am i chehgiok, “Nap ab si hiwig g Jiosh si Kehsha?” \p \v 36 D hab kaij ihda oꞌodham, “A k hedai wud. Am g ni‑ahgid. Nt ab wo si i hiw.” \p \v 37 D hab kaij g Jesus, “Dani ahni map hahawa s‑ap ni‑neid mant wa m‑nench.” \p \v 38 D ab si i gei wui k hab kaij, “Ab ani si m‑hiwig, s‑apꞌekam ni‑kownalig.” \p \v 39 D hab hahawa kaij g Jesus, “Ia ant jiwia jewed dahm mant wo mahsko wua mo hedai pi nea ch hedai s‑nea id eda Jiosh apꞌedag.” \p \v 40 D haꞌi am gegok g Palasi ch si has i elid k hab kaij, “Nap ahchim hab ep chum t‑ahg mach hab waꞌap pi nenea.” \p \v 41 D hab kaij g Jesus, “Pi amt ab hu wo em‑abch mamtp wo wohokamch mam pi nenea am Jiosh apꞌedag ed. M wabshaba hab chum kaij mam s‑nenea.” \c 10 \s1 Mash g Jesus d kihjeg matt ab amjed wo i wahp Jiosh kownaltalig ed \p \v 1 D hab ep kaij g Jesus, “No hig pi woho mat g s‑chu ehskam wabsh s‑aꞌagi haskojed ab wo i wah heg eda kolhai mam am ha nuhkud g kahwal k wo s‑ha ehsidam? \v 2 T wabshaba g si ha nuhkuddam ab wo i wah kihjeg amjed. \v 3 T g kihjeg nuhkuddam ab wo i kuhpiꞌoki. K g ha nuhkuddam am si ha chehcheg ch gam hu i ha wanimed. \v 4 T am wo i wuwhag k gam hu wo i oi no pi s‑mahch g neꞌokij. T am ha baꞌich wo himad. \v 5 Pi at hedai ep wo i oi no pi pi mahch g ha‑neꞌoki k wabsh wo e gantad.” \v 6 Neh, id ad hekaj am chum haꞌichu ha mashcham g Jesus. D wabshaba pi shaꞌi amichud mo haschu hab ahg. \p \v 7 D heg hekaj hab ep kaij, “Ahni ani hab ni‑ahg ch ni‑wepogid g kolhai kihjeg. \v 8 Hegam mo hab e aꞌaga mo d em‑wanimeddam ch eda pi ab hu ni‑wohochud o d s‑chu eꞌeskam ch d ha muꞌakam. K wabshaba g ni‑wohochuddam pi ab hu ha kaiham. \v 9 Heg ani wepo mo g kihjeg. Kahwal o am wapke kolhai ch ed. K pi haꞌichu has e wua am ha tahgio. Kumt ahpim ab wo s‑ni‑wohochud k hab waꞌap wo e doꞌibia. Kahwal o ab mahks g s‑kehg haꞌichu hugi. Kum ahpim ab ep mahks mam haschu i tatchua. \v 10 S‑chu ehskam at wo jiwia mat wo ha uꞌu k wo ha kokda. Nt ahni ia jiwia mant s‑baꞌama ab wo i em‑mah g doakag \v 11 nani pi s‑wohom d em‑nuhkuddam. \s1 Mash e wepogidch g Jesus g kahwal ha nuhkuddam \p “Neh, kahwal ha nuhkuddam at chum hems ha wehhejed wo e muhkid. \v 12 Hegai mo d wabsh ha‑pionag at am wabsh wo i ha dagito k wo meh mat am wo jiwia g shehꞌe. T g shehꞌe am wo wahk k wo muꞌa k wo ha gantad. \v 13 Pion at wo heb hu meh no pi pi ha tatchua g ha‑shoshoiga. \p \v 14-15 “Nt eda ahni wo i nako g shoꞌigdag am ha wehhejed g ni‑wohochuddam hab masma mo g si ha nuhkuddam g kahwal chum anis wo ni‑muhkid am ha wehhejed. Kahwal ch ha nuhkuddam o ab aꞌai s‑e mahch. Kuch g ni‑wohochuddam ch ahni ab hab waꞌap aꞌai s‑t‑mahch. Ch ahchim g ni‑ohg wehm hab wa masma ab aꞌai s‑t‑mahch. \v 16 Ha nuhkuddam at wehs ab wo i ha hemapai g e‑kahwaliga. Nt ahni hab wa masma ab wo i ha hemapai wehs hegam mat ab wo i s‑ni‑wohoch, chum hems g gawul mahs hemajkam. \p \v 17 “Am ant wabsh wo i ni‑dagito muhkig wui. K g ni‑ohg heg hekaj si ni‑tatchua. Nt ab uhpam ep wo i ni‑chegito. \v 18 Pi at hedai wo shaꞌi e nako mas wabsh hejel wo e elid k wo ni‑mua. Uꞌukch ani g ni‑apꞌedag mant am wo i ni‑dagito muhkig wui k ab uhpam ep wo i ni‑chegito. Ab o ni‑chehani g ni‑ohg mant id am hab wo juh.” \p \v 19 D am ep aꞌai e neꞌowi g hemajkam heg hekaj mo has i kaij. \v 20 Kud muꞌijj hab nahnko kaij babgatk, “Doki wabsh jiawul. Pi o wehsig. Shahchu am ahgch ab kaiham?” \p \v 21 D wabshaba haꞌijj hab epai kaij, “Pi at wo e nako hegai mo d wabsh sha jiawul mas hab kaidam s‑kehg wo neokad ch wo nench g pi neadam.” \s1 Matsh g hahaꞌichu s‑ohhod g Jesus \p \v 22 D am i e ai g geꞌe cheopi wakonadag tash. D eda d s‑hehpichꞌedkam. \v 23 Kuchd am oiopo anai mo hab e aꞌaga Solomonbad watto am geꞌe cheopi t am. \p \v 24 D am i e chehm g hahaꞌichu k hab kaij ab Jesus wui, “Tt heꞌes i tash wo m‑nenida mapt wo t‑ahgi maps wa woho d Jiosh si Kehsha.” \p \v 25 D hab kaij g Jesus, “Heki ani hu am em‑ahgid. M eda pi ni‑wohochud. Ni‑ohg o ab ni‑mahkch g gewkdag mant hab wo juh g s‑hasig haꞌichu. K heg am chum em‑tashogid mani hedai wud. \v 26 M wabshaba pi ab hu ni‑wohochud nam d ge ni‑hemajkamga. \v 27 Neh, am o oid g e‑nuhkuddam g kahwal no pi s‑mahch am i s‑amichudk g neꞌokij. K hab waꞌap ni‑oid g ni‑wohochuddam no pi s‑ni‑mahch. Ni ahni ep s‑ha mahch. \v 28 Ab ani ha mahkch g pi ha huhugedam doakag. T hegam pi hekid wo huhug. T pi hedai wo shaꞌi ni‑wohppoꞌi. \v 29 Ni‑ohg o wehs haꞌichu dahm s‑gewkdag ch si s‑wihnam an ha uꞌukch hegam mo ab ni‑mahkch. T pi hedai wo wohppoꞌi. \v 30 Ahni g ni‑ohg wehm ach d hemako.” Neh, id ad hab wabsh chum chei g Jesus. \p \v 31 D g hemajkam am ep uꞌihi g hohodai mat wo maꞌichkwua. \p \v 32 D hab kaij g Jesus, “Muꞌi ant haꞌichu hab juh g s‑apꞌekam nat pi ab ni‑mah g ni‑ohg g gewkdag. K haschu d hegai mamt heg hekaj wo ni‑maꞌichkwua?” \p \v 33 D hab kaij g hemajkam, “Pi ach heg hekaj s‑m‑maꞌichkwuimk s‑apꞌekam ch wabshaba heg hekaj map pad neok. Dap wabsh oꞌodham ch eda hab chum aꞌaga g Jiosh mo d si m‑ohg ch hab ab chum e wepogid g Jiosh.” \p \v 34-35 D hab kaij g Jesus, “An o oꞌohanas em‑chehanig ed mo g Jiosh hab ha aꞌaga jijosh hegam mo uꞌachug g haꞌichu ahgaj, chum as d wabsh hemajkam. \v 36 T wahm ahni hig woho am si i ni‑kehsh k ia i ni‑ahꞌad id dahm jewed. M eda haschu ahgch hab ni‑ahg mani pad neok mani hab kaij mani d Jiosh alidag? \v 37 Mantp wa woho pi am hu hab wo junihid g ni‑ohg chikpan, mt s‑ap pi wo ni‑wohoch. \v 38 Ni wabshaba am hab junihim. Mt heg hekaj wo s‑mahchk mach d hemako g ni‑ohg wehm.” \p \v 39 D g hahaꞌichu am hahawa ep chum cheha g cheopi nuhkuddam mat am wo hihim k wo bei. D wabshaba ep e doꞌibia ab ha amjed. \p \v 40 Kuchd gam hu hahawa hihim k gam hu ai g Jordan Akimel k am aigo i chehchsh k am dada mo wa g Johnbad am ha pahl wapkon k am dadha. \v 41 D muꞌi hemajkam am wui dada hab kaijch, “Pi at wa haꞌichu s‑hasigam hab juh g John. Kuki wabshaba d wohokam mo haschu i t‑ahgid id amjed oꞌodham.” \v 42 D muꞌi hemajkam ab i s‑wohoch g Jesus amai. \c 11 \s1 Mash hema d Lazarus ch muh \p \v 1 Am ad wa hema kih Bethany kihhim t am ch hab chehgig Lazarus ch am hu hebai haha wabsh mumku. Lazarusbad uꞌuwiga ad d Marda ch Mary. \v 2 (Ihda Mary o wa d hegai mad wa g uhw shuhdagi an iawua Jesus tahtad an k an i dagio wabsh g e‑cheꞌechew moꞌokaj.) \v 3 Kudki idam uꞌuwigaj am hema cheha mad am wo him k wo ahgi g Jesus, “S-apꞌekam t-kownalig, si m-nawoj at mumku.” \p \v 4 D am i kah g ha-ahga g Jesus k am t-ahgid, “Lazarus ash mumku. K wabshaba pi hab d ahga mat gam hu hab wo i e juh. Nt wo doꞌibia mamt hekaj ab wo ihm g Jiosh. T g Jiosh heg hekaj ab epai wo ni-ihm.” \p \v 5 Jesus ad wa ab wa chum si pihk e elid ha wui idam Marda ch Mary ch Lazarus \v 6 ch wabshaba pi am hu wa hekaj i hih mo ab waid. \p K am d i gohk tash amjed. \v 7 D hab kaij ab t-wui, “M att hig ep wo uhpam hihi Judea chekshani wui.” \p \v 8 Kuchd ahchim chum pi hohhoꞌid ch hab kaij ab wui, “T-mashchamdam, pi o koi d shaꞌi tash mo wa am chum s-m-maꞌichkwuimk g hemajkam. Ttp eda am ep wo hihi!” \p \v 9-10 D hab kaij g Jesus, “T am wabsh s-ap wo himad g oꞌodham tash ch ed ch wabshaba wo e huchwua s-chuhugam k ed. Pegih, pi at has wo e juh mo eda ni-apꞌechudch g Jiosh mant hab wo junihid g chikpanaj.” \p \v 11 D hab ep kaij g Jesus, “Koi at g t-nawoj Lazarus. Nt wabshaba am wo uhpam him k wo wuha.” \p \v 12 Kuchd hab kaij, “Kohsig o s-kehgaj wehhejed. T wo wa hejel apꞌet.” \p \v 13 D eda g Jesus heg hab ahg mat muh g Lazarus \v 14 ch heg hekaj hab kaij, “Neh, muh at g Lazarus. \v 15 Ni wabshaba wabsh s-ap ni-tahtk mani pi am hu wehmaj namt pi haha wo nei mant has wo ni-juh k ab baꞌich wo i s-ni-wohoch. Tt oi wo hihim k wo nei.” \p \v 16 D ihda Thomas mam hab aꞌaga Kuadi hab kaij ab t-wui, “Pegih, ttp wo oi g t-mashchamdam k wehmaj wo t-koꞌij.” \s1 Matsh g Jesus ab wo i t-wuwhas muhkig amjed \p \v 17 Kuchd ged hu dada Bethany t am k s-mai mash d waꞌi giꞌik tash matsh ged hu e cheh g Lazarus. \p \v 18-19 Tki eda muꞌijj am dada g hemajkam ab Jerusalem t amjed mat am wo i ha gewkemhu g Marda ch Mary no pi d waꞌi gohk mihya. \p \v 20 D ga hu t-nam g Marda nash pi kah mo ab him g Jesus. Tki g Mary ga hu waꞌi wih ha-kih ab. \p \v 21 D hab kaij g Marda ab wui g Jesus, “Neh, ni-kownalig, mapt hems s-hohtam wo jiwia, t chum pi wo muh g t-wehnag. \v 22 Ni wabshaba s-mahch mat g Jiosh ab wo m-mah mapt haschu ab wo i tai, chum hems hemuch mat i geꞌeda g haꞌichu pi t-apꞌedag.” \p \v 23 D hab kaij g Jesus, “T wo uhpam e chegito g em-wehnag.” \p \v 24 Kud hab ep kaij g Marda, “S-mahch ani mat uhpam wo e chegito mat hekid wo i huhug g jewed.” \p \v 25-26 D hab kaij g Jesus ab wui, “Ia ani haꞌichug ahni mant wo i ha wuwhas g koꞌi ab amjed g muhkig k ab wo i ha mah g doakag. Ab ani ha mahkch g pi ha huhugedam doakag hegam mo ab ni-hiwig. T wo uhpam e chechegito am i koꞌok. Nap s-wohochud ihda?” \p \v 27 Kud hab kaij g Marda, “Heuꞌu, ni-kownalig, s-wohochud ani map d Jiosh si Kehsha ch d Jiosh alidag. An o oꞌohadag Jiosh oꞌohana ed maptsh ia wo jiwia jewed dahm.” \s1 Matsh shosha g Jesus \p \v 28 Kud gam hu hahawa uhpam hih g Marda k atsh am wabsh s-aꞌagi wai g Mary ash hab kaijch mo ab him g ha mashchamdam ch ab waid. \p \v 29-30 D am ha hekaj s-hohtam hih g Mary k ged hu jiwia mat am t-nam g Marda natt ge koi ai g kihhim. \v 31 Kud muꞌijj i oi g Mary hegam moki am ha wehm shoani ash hab em-ahgch mat gam hu uhpam ep wo hih hihaꞌini wui mat am wo shoakad. \p \v 32 D am i cheh g Mary g Jesus k ab i gei wecho k hab kaij, “Ni-kownalig, mapt hems s-hohtam wo jiwia, t chum pi wo muh g t-wehnag.” \p \v 33 D am i nei g Jesus mo shoak g Mary. D hegam ep shoani mo wehmaj. D ged hu si ai g ihbdaj. D si has e tahtk \v 34 k ab ha kakke mas hebai ehsto g chuhkugaj. \p D hab kaij idam, “Oi g t-oid k am wo nei matt am ehsto.” Kuchd am hahawa hihim k am dada k am nei mat am ehsto. \p \v 35 D am i shosha g Jesus. \p \v 36 D heg hekaj hab kaij g hemajkam, “Neh, kuki ab si pihk e elid wui.” \p \v 37 D wabshaba haꞌijj hab ep kaij, “Neh, t wa g pi neadam doaj. T haschu ahgk pi doaj g Lazarus mat pi wo muh?” \s1 Matsh ab i wuhshad g Jesus g Lazarus \p \v 38 D am ep si has i e taht g Jesus k am i miabi g hihaꞌini. Id o ab cheho ch ed hab chuꞌig ch g hodaikaj ab kuhpi. \v 39 D hab ha ahg g Jesus mat gam hu wo i nuꞌichkwua g hodai. \p D g Marda hab kaij, “T-kownalig, heki at hu padt no pi d waꞌi giꞌik tash mat am e cheh.” \p \v 40 D hab kaij g Jesus ab wui, “Napt pi chegito mani wa m-ahgid mapt wo nei g s-hasig haꞌichu k wo taht g Jiosh gewkdag maptp ab wo s-ni-wohoch.” \p \v 41 D gam hu hab i e nuꞌichkwua g hodai. D am e dahm i nea g Jesus k hab kaij, “Ni-ohg, ab ani i m-hoꞌigeꞌelid map ab ni-kaiham. \v 42 S-mahch ani map chum hekid ab ni-kaiham ch wabshaba hab kaij ihda idam ha wehhejed hemajkam. T hab wo s-wohoch mapt ahpi ia i ni-ahꞌad,” \v 43 k am i haꞌasa e hoꞌigeꞌidahun k am hahawa si s-kaidam neok ch hab kaij, “Lazarus, ab g i wuhshani!” \p \v 44 D ab i wuhsh g Lazarus k an wabsh kia bihiwigs g iꞌikuskaj mach hekaj ha bihiwig g t-koꞌi ch ab wabsh kia maꞌishp g wuhioshaj g ikuskaj. D hab ha ahg g Jesus, “Gam g hu wo padch g iꞌikus k wo hiwigi mat wo hih uhpam.” Neh, d wa woho hab e juh. \s1 Mamtsh am i apꞌech mamtsh wo mua g Jesus \r An g neid g Matthew 26:1-5; Mark 14:1-2; Luke 22:1-2 \p \v 45 Muꞌijj hegam mad am i ha chehgio g Marda ch Mary ad ab i s‑wohoch mo g Jesus d Jiosh si Kehsha am i neidok mad haschu hab juh. \v 46 Tki wabshaba haꞌi ehp gam hu hihi Palasi ha wui k am ha ahgi mat haschu hab juh. \v 47 Kutsh am e nam g Palasi ch uꞌugchu papal ha wehm g geꞌe e jehnigiddam k am aꞌaga mas has wo juh ihda s‑hasig haꞌichu hab wuadam. \v 48 “Wehsijj at ab wo i s‑wohoch mo d Jiosh si Kehsha mattp am wabsh wo neidad. T g Rome kokownal am wo i e nakog k wo i wua g geꞌe t‑cheopi k wo wehs t‑kokda,” bad kaij idam am aꞌagadch. \p \v 49 Sh am haꞌichug hegai mad d si uhgchu pahl ch hab chehgig Caiaphas ch si s‑gewkam hab ha ahg, “Kaij, ahpim am shaꞌi pi haꞌichu aꞌamichud \v 50 ch pi mahch mo baꞌich i s‑apꞌe mat hemako oꞌodham wo muh wehs t‑wehhejed kih hegai mattp wehsijj wo t‑koꞌij.” \p \v 51 Neh, bad kaij ch eda pi mahch mo g Jiosh am tashogid heg hekaj neꞌokij mo e aihim mat g Jesus wo e muhkid ha wehhejed g Tutuligo \v 52 ch wehs ha wehhejed g nahnko mahs hemajkam. T idam haꞌi ab wo i s‑wohoch g Jesus k ab wo i e hemakoj e wehm. \v 53 Neh, iaꞌi amjed ad g hahaꞌichu am i e nako mat wo mua g Jesus. \v 54 D heg hekaj hahawa pi an hu s‑masma oimmed g Jesus Judea chekshani ch ed am i dagitok g Bethany. Chd gam hu hihim k am haꞌichugkahim mo am d Ephraim kihhim mo am miabidch g tohono jewed. \p \v 55 Kud eda e aihim mat wo e wuhshad g t‑shohshon ha‑doꞌibiadag. K muꞌijj am hihim gam hu aꞌaijed Jerusalem kihhim wui mat am wo i e nako heg wehhejed. \v 56 D chum hedai an chum neid g Jesus am i e hemapadk geꞌe cheopi t am ch hab kaij ab aꞌai e wui, “Pi atp hems ia hu wo shaꞌi jiwia. Shahm i elid.” \v 57 Kuki eda g uꞌugchu papal ch Palasi am i ha chehani g hemajkam mat hemho wa wo ha ahgi sha s‑mahchk mo hebai haꞌichug g Jesus. T an wo bei. \c 12 \s1 Mamtsh ab toꞌi g Jesus g uhw shuhdagikaj \r An g neid g Matthew 26:6-13; Mark 14:3-9 \p \v 1 Chuhdp tash o wa am wiꞌis mat wo e ai g t‑shohshon ha‑doꞌibiadag wuhshda. \v 2 Kud wa am hab e juh g geꞌe gegosig Bethany t am wehhejed g Jesus. Kuchd gam hu hihim k am ha wehm t‑gegosid. D g Lazarus am ep t‑wehmaj. Marda ad am ha wehmaj hegam mad am hihidod ch an t‑toꞌid. \v 3 D g Mary ged hu jiwia Jesus wui k g si s‑namkig uhw shuhdagi uꞌa ch an iawua Jesus tahtad an. K eda d hemako s‑wehch. D an i dagio wabsh g e‑cheꞌechew moꞌokaj. D wehsko uhwa ihda uhw shuhdagi am kih ch ed. \p \v 4 D hab kaij hegai t‑wehm kehshaj g Jesus mo hab chehgig Judas Iscariot, \v 5 “T haschu ahgk pi e gagda ihda uhw shuhdagi matt wo ha mah g shoꞌigkam, natt pi ahim g waik siant pihsh namkigdag ab wo i nei g lial heg amjed.” \v 6 D eda pi woho s‑ha hoꞌigeꞌid g shoꞌigkam ch wabshaba s‑behimk g lial nadki pi s‑chu ehsk ch chum nuhkud g t‑lialiga ch wabsh hejel hekaj. \p \v 7 D hab kaij g Jesus ab wui, “Dagitoni. T‑himdag oidk at hab juh g ni‑muhkig wehhejed. \v 8 Chum o hekid ia em‑shahgid g shoꞌigkam. Nt wabshaba ahni hi pi wabsh chum hekid ia wo em‑shahgidk.” \s1 Mamsh g Lazarus hab waꞌap chum s‑muꞌamk \p \v 9 D eda wehsko kaidag mad g Jesus ab i wuhshad g Lazarus muhkig amjed. Kud muꞌi am dada g Judea t am hemajkam s‑ha neidamk. \v 10-11 Kud muꞌijj ab i s‑wohoch mo g Jesus d Jiosh si Kehsha k am i ha dagito g e‑wanimeddam am i neidok g Lazarus. D am i s‑mai g uꞌugchu papal k am i e nako mat g Lazarus hab waꞌap wo mua. \s1 Mash muꞌijj si s‑hehgig ch ahg mo g Jesus d Jiosh si Kehsha \r An g neid g Matthew 21:1-11; Mark 11:1-11; Luke 19:28-40 \p \v 12 D am baꞌich i mahsi. Kuchd am i t‑nakog k gam hu hihi Jerusalem wui. D eda muꞌi am e hemapadch g hemajkam kihhim ch ed mat wo wuhshad g t‑shohshon ha‑doꞌibiadag. Chd am hihim wohg ch ed. D muꞌijj ga hu t‑nam am i kaiok mat am wo jiwia g Jesus. \v 13 Idam ad ha uhꞌukch g chukud shosha uꞌus iꞌibhonig ch ab si has elid g Jesus si s‑kaidam hab kaijch, “Id o d s‑apꞌekam t‑kownalig ch ia jiwia am wehhejed g Jiosh. K g Jiosh si s‑hoꞌigeꞌid.” \p \v 14 D g Jesus am hema ha tai g wechij wuhlu k heg cheshadk. \p \v 15 Heki o hu an hab chuꞌig Jiosh oꞌohana ed matsh id hab wo e juh ch hab chuꞌig: \q1 Pi g am wo e totodsid, ahpim Tutuligo! \q1 Idani at ia wo jiwia g geꞌe em‑kownalig an daichugch wechij wuhlu t an. \rq Zechariah 9:9 \rq* \p \v 16 Kuchd pi shaꞌi amichud wehs ihda. Kut wa wabshaba hekid ab uhgk i e bei g Jesus dahm kahchim wui, tt am hahawa i chegito mo an oꞌohanas ihda Jiosh oꞌohana ed. Kutki heg hekaj hab e juh am wehhejed. \p \v 17-18 Idam muꞌi hemajkam ad wa am nam g Jesus nash pi kah mat ab i wuhshad g Lazarus muhkig amjed. Hegam mo wa am neid ash am ha ahgid. \v 19 D hab kaij g Palasi ab aꞌai e wui am i ha neidok, “Ha g wo neid matki wehsijj am i oi. Pi attki wo t‑nako matt wo keshwua.” \s1 Mash haꞌi g Greek oꞌodham s‑neidamk g Jesus \p \v 20 D am haꞌi dada g Greek hemajkam Jerusalem t am mat ab wo has el g Jiosh heg eda doꞌibiadag wuhshda piast. \v 21 Kuchd am oiopo. D idam am dada k am cheh g Philip k am ahgi mo s‑neidamk g Jesus. \v 22 D g Philip am ahgi g Andrew. (Idam ad am d chum kihkam Bethsaida t am am Galilee chekshani ch ed.) Kud am hahawa e wehm hihim k am ahgi g Jesus. \p \v 23 D hab kaij g Jesus ab ha wui, “Idani at e ai g ni‑tashga mat g ni‑ohg wo ni‑maskogi mani d si Kehshaj. \v 24 T wabshaba wehpeg haꞌichu hab wo e juh am ni‑tahgio. Neh, nat hig am wo i wuhshani k ab wo muꞌida g pilkani pi am hu e eshk? Hemho wa at am wo e ei jewed wecho k wo muh k hab waꞌi masma wo i wuhshani k ab wo muꞌida. \v 25 Id ani hab ahg mat g oꞌodham wo heki wua g e‑doakag matp wo s‑huwidad hejel e wehhejed k wabshaba wo edgidad g pi ha huhugedam doakag matp wo hugio g e‑doakag am ni‑wehhejed. \v 26 Bat wo junihid g ni‑tatchui hegai matp hedai hab e elid mat d wo ni‑pionagk. Kunt hab wo juh mat an wo ni‑wehmajk mant hebai wo i haꞌichugk. Ni‑ohg at ab wo si has i ha el hegam mo hab junihim g ni‑tatchui.” \s1 Mash g Jesus am ahg g e‑muhkig \p \v 27 D hab ep kaij g Jesus, “Ni‑ihbdag at ab si i e kudu. Ni hab chum ni‑tahtk mant hab wo chei, ‘Ni‑ohg, pi g hiwgid mas hab wo e juh ihda am ni‑tahgio.’ Nt eda heg hekaj ia jiwia mant am wo gahi wuhsh hegai s‑koꞌok haꞌichu. \v 28 Pegih, ni‑ohg, am g maskogid g e‑gewkdag am gahi ni‑wuhshanim.” \p D ab neo g Jiosh dahm kahchim t amjed k hab kaij, “Am ant heki hu i maskogid k am hab ep wo juh.” \p \v 29 Muꞌi o wa am gegok g hemajkam ch kah hegai mo ab neok. Haꞌijj o hab kaij, “Ab o kaidaghim g tataniki.” \p Kud haꞌijj hab kaij, “Anghil at ab wui neo.” \p \v 30 D Wabshaba hab kaij g Jesus ab ha wui, “Ahpim at em‑wehhejed ab s‑kaidam neo, ch pi ahni ni‑wehhejed. \v 31 E at ai mat geꞌe wo bei g chuꞌijig g hemajkam. Jijawul ha‑geꞌejig o chum e kownalchud id dahm jewed. Nt wabshaba oi wo gewito. \v 32 Ab amt wo ni‑naggia uhs t ab ahni Jiosh si Kehsha. Kunt ab haha wo i ha wanchshul g hemajkam ni‑wui.” \v 33 Neh, bo wa kaij g Jesus ch oki heg hab ahg mat has masma wo muh. \p \v 34 D hab kaij g hemajkam, “An o hab chuꞌig Jiosh oꞌohana ed mat g Jiosh si Kehsha pi hekid wo muh. P haschu ahgch hab kaij mapt ab wo e naggia uhs t ab maptp woho d Jiosh si Kehsha?” \p \v 35 D hab kaij g Jesus ab ha wui, “Ia ant heꞌes i tash wo haꞌichugk em‑shahgid ch heg wa wepo mani d tonlig em‑wehhejed. Am g s‑ap wo hihimad tonlig oidch. T hab pi wo em‑maꞌish g s‑chuhugam. Hegai matp hedai am wo himad s‑chuhugam k ed o pi mahch mas hebai him. \v 36 Ab g wo i s‑ni‑wohochud mani eda ia wabsh kia haꞌichug k hab masma tonlig ch ed wo hihimad.” Neh, bad kaij ch gam hu hahawa i e mehkod ab ha amjed. \s1 Matsh muꞌijj g Tutuligo pi ab hu i wohoch g Jesus \p \v 37 Muꞌikko ad wa hab juh g s‑hasig haꞌichu g Jesus am ha‑nena ed idam hemajkam. Kud wabshaba muꞌijj pi ab hu wohochud mo d Jiosh si Kehsha. \v 38 Neh, d hab wa masma hab e juh hegai matki g kelibad Jiosh haꞌichu i tashogiddam Isaiah an oꞌoha. An o hab chuꞌig: \q1 Pi o muꞌi ab s‑wohochud g haꞌichu t‑ahga ab m‑amjed. \q1 K g m‑gewkdag pi tasho am ha‑wehhejed. \rq Isaiah 53:1 \rq* \q1 \v 39-41 Tki an ep oꞌoha g Isaiabad: \q1 Jiosh at hab ha juh mo pi ap haꞌichu neid ch pi haꞌichu amichud mat pi ab hu wui wo i e nohnogid k pi wo e doꞌibia ab pi apꞌekam t amjed. \rq Isaiah 6:9-10 \rq* \m Isaiabad o wa ab amjed neok g Jesus gewkdag natsh pi Jiosh am tashogi. Kut idam hemajkam wa woho pi e nako mas ab wo s‑wohoch g Jesus. \p \v 42 Kud muꞌi ab hi wa chum s‑wohoch g hahaꞌichu. Tsh wabshaba g Palasi gam hu wo i ha wuwhas matp wo s‑mai mat ab s‑wohoch. D heg hekaj pi am hu tasho e ahg \v 43 no pi s‑hohhoꞌid g ab has ha‑elida g hemajkam ch g Jiosh ab has elida wabsh pi ab hu haꞌichuchud. \s1 Mamt wabsh wo e lodai g Jesus neꞌokikaj \p \v 44 Jesus ad am ep ha jehnigid ch si s‑kaidam hab kaij, “Matp hedai ab wo i s‑ni‑wohochud k hab waꞌap s‑wohochud g ni‑ohg Jiosh. \v 45 K hedai i ni‑neid ch hab waꞌap neid. \v 46 Ia ant jiwia id dahm jewed k hab sha masma mo g tonlig am em‑wehhejed nani pi am tashogid g wohokam himdag. Kumt s‑ap wo himad g e‑doakag hab masma mam am tonlig ch ed mamtp ab wo ni‑hiwgad. \v 47 Muꞌijj o pi ab hu ni‑kaiham ch pi ab hu ni‑hiwig. Nt wabshaba pi heg hekaj ia jiwia manis wo ha lodai. S‑ha ani doꞌibiamk. \v 48 T wo e lodai g ni‑neꞌokikaj mat hekid wo i huhug g jewed. \v 49 Ni‑ohg o ab ni‑chehani mant haschu hab wo chei. Ni pi g hejel ni‑neꞌoki hab kaij. \v 50 Kumt heg hekaj ab wo kaiham k hab wo bei g pi ha huhugedam doakag. Heg ani waꞌi hab kaij mo g Jiosh ab ni‑chehani.” Neh, bad kaij g Jesus. \c 13 \s1 Matsh g Jesus am ha wapko g e‑chuhchai ha‑tahtad \p \v 1 D am him k am i e ai matt baꞌich tash wo mua g kahwal mad k wo wuhshad g t‑shohshon ha‑doꞌibiadag. Kuki s‑mahch g Jesus mat am wa e ai matki ia wo dagito ihda jewed k wo hih am e‑ohg wui. D eda si pihk e elid wehs e‑doakagkaj ab ha wui hegam mat ab i s‑wohoch. \p \v 2 D am e apꞌech matt am wo t‑gegos hema kih am gam hu i juhk. D wa eda heki hu ab i kaiha g Judas Iscariot g ge Jiawul k am i e shelch mat wo gagda g Jesus. \p \v 3 Ab atsh Jiosh amjed ia jiwia g Jesus k ab wui ep wo i e nodagi. Kush g Jiosh ab wehs mahkch g gewkdag. D id s‑mahch g Jesus \v 4 ch wabshaba am i kekiwua k am wuahawua g e‑lihwa k g tuayakaj ab e bahshodad \v 5 k am ge was wakonakud ch ed k ab i wapkonahi g t‑tahtad k heg hekaj ha dagio tuaya mat ab e bahshodad. \p \v 6 D ab i ai g Simon Peter. D heg si has e tahtk ch hab kaij, “Ih, napt wo wapko g ni‑tahtad k eda d ge ni‑kownalig!” \p \v 7 D hab kaij g Jesus ab wui, “Pi ap hi wa amichud hemuch mani haschu chum em‑tashogid id hekaj ch wabshaba wo wa amich imhab i baꞌich.” \p \v 8 Kud hab hahawa kaij g Peter, “Pi apt hekid wo shaꞌi wapko g ni‑tahtad.” \p D hab kaij g Jesus, “Pi apt d wo i ni‑wehmtdamk mant wo sha pi wapko g m‑tahtad.” \p \v 9 Kud hahawa si s‑hohtam hab kaij g Peter, “Ni‑kownalig, pi g heg waꞌi ni‑tahtad wapkon k wabshaba g ni‑nohnhoi ch ni‑wuhiosha ehp.” \p \v 10-11 D hab kaij g Jesus, “Heki apt hu e wako wehsko koi jiwiak. Heg at waꞌi e‑tahtad wo wapko hegai mat hedai heki hu wehsko e wako mat koi am hu wo jiwia kih t am. Id ani hab ahgch hab kaij mat g em‑dodakag wehs i e kegch, heg hi wa i hemako mat pi i e kegch.” Neh, bad kaij g Jesus no pi s‑mahch mat hedai wo gagda. \p \v 12 T am i ha wapko g ha‑tahtad k ab uhpam wah g e‑lihwa k ga hu hahawa ep dahiwua mihsa wui k ab ha kakke, “Nam s‑amichud mant haschu ahgk hab em‑juni ihda? \v 13 Neh, bam ni‑aꞌaga mani d em‑kownalig ch d em‑mashchamdam. K am wa s‑apꞌe no pi woho ihda. \v 14 Dani wa chum em‑kownalig ch d em‑mashchamdam ch eda am i ni‑jumalkad k heg ni‑wepogi mani d wabsh em‑pionag. Pegih, mt ahpim hab wa masma ab aꞌai wo e neidad \v 15 mant am em‑chehgi ch ab aꞌai wo i e wehmtad \v 16 nam pi d ni‑pionag. Kut pi hebai g pion hab wo chum e elidad mas baꞌich d i si haꞌichu mo hi g ahmoj. \v 17 M hahawa s‑mahch mamt has wo chum masmak. Kut d wo s‑ap tahhadkamk am em‑wehhejed mamtp woho hab wo masmak. \p \v 18 “Mt wabshaba pi wehsijj ab hu wo bei ihda no pi an hab chuꞌig Jiosh oꞌohana ed mamt hema ab ni‑wui wo kekiwua ahpim mam ni‑wehm e gegosid. Kuni s‑mahch mat hedai hab wo e juh nani pi wehs s‑em‑mahch ahpim mant ab i em‑gawulkai. \v 19 Kuni heki hu ab em‑ahgid mat koi hab e juh. Kut hekid hab wo i e juh, mt ab haha wo s‑wohoch mani woho d Jiosh si Kehsha. \v 20 Jiosh o ab ni‑mahkch g haꞌichu e‑ahga. Kuni ab epai em‑mahk. K heg hekaj ab s‑ap ni‑neid ch ab s‑ap neid g Jiosh hegam mat hedai ab wo s‑ap em‑neidad.” \s1 Mash am ahg g Jesus mat hema wo gagda \r An g neid g Matthew 26:20-25; Mark 14:17-21; Luke 22:21-23 \p \v 21 D am hahawa si e kudu g Jesus k hab t‑ahg, “Pi ant ap ni‑taht k wo em‑ahgi mamt hema ahpim wo ni‑gagda.” \p \v 22 Kuchd si has i t‑taht k ab wabsh aꞌai si t‑neid pi shaꞌi amichudch mas hedai hab ahg. \v 23 Kunid eda an hugidaj an daha g Jesus ahni mo ni‑hekaj si pihk e elid. \v 24 D hekaj g Simon Peter wabsh s‑aꞌagi ab ni‑ahgid mant wo kakke mas hedai hab ahg. \v 25 Kunid wabsh s‑aꞌagi ab epai kakke g Jesus mas hedai hab ahg. \p \v 26 D hab kaij ab ni‑wui, “Hegai mant wehpeg ab wo bih o d hegai.” Kud wa woho am ge bia g hidod k ab mah g Judas Iscariot. \p \v 27 D am wabsh i chum huh g e‑bih. D g ge Jiawul am baꞌich i chikp eda. \p D hab kaij g Jesus ab wui, “S‑hohtam g am hab juhni hegai mapt hab wo juh.” \p \v 28 Kuchd pi shaꞌi amichud mas haschu hab ahg ch hab kaij ihda. \v 29 D eda nuhkud g t‑lialiga hegai Judas. Kuchd heg hekaj haꞌi hab t‑ahg mo hab ahg mat ep wo ha nolawt g haꞌichu hugi heg wehhejed geꞌe gegosig o haꞌichu wo ha mah g shoꞌigkam. \v 30 D ha hekaj i wuhsh g Judas gam hu jeg ed. Kuki eda ab wabsh i si s‑chuhugam. \s1 Matsh g Jesus am i wechijid g e‑chehanig \p \v 31 D hab hahawa kaij g Jesus, “Neh, hemu at wehs wo e nahto hegai mat g Jiosh am i ni‑kei mant hab wo juh ia jewed dahm. Am ani wa chehgid g Jiosh gewkdag. \v 32 T g Jiosh heg hekaj am wo tashogi g ni‑gewkdag hemu s‑hohtam. \p \v 33 “Pegih neh, ahpim mani ab si em‑tatchua, pi ant shaꞌi tash ia hu wo e‑wehmajk nant pi gam hu wo hih. Kumt pi wo e nako mams wo ni‑cheh. Am ant hab ep wo chei em‑wui mani wa haschu ha ahgid g hemajkam mamt pi wo e nako mamt hejel am wo hihi mant hebai wo i hih. \p \v 34 “Hemu ant ab wo em‑mah g wechij chehanig. K d ihda mamt ab aꞌai wo si pihk e elidad hab masma mani ahni hab em‑juhkch. \v 35 Wehsijj at wo s‑mahchk mam ab i e dagitokch ni‑wui mamtp ab aꞌai wo si pihk e elidad.” \s1 Matsh g Jesus am ah mat g Peter wo pi mahch k e ah \r An g neid g Matthew 26:31-35; Mark 14:27-31; Luke 22:31-34 \p \v 36 D hab kaij g Simon Peter, “A pt hebai wo hih, ni‑kownalig?” \p Kud g Jesus hab kaij, “Pi apt wo e nako mapt wo ni‑oi hemu amai mant am wo hih. K wabshaba ab him g tash mapt am haha wo i ni‑oi.” \p \v 37 D hab kaij g Peter, “Nt haschu ahgk pi wo ni‑nako mant wo m‑oi hemuch? Ni‑nahtokch ani mant wo m‑wehhejed muh.” \p \v 38 D hab kaij g Jesus, “Ab ant wo si shel m‑ahgi map pi woho e nahtokch mapt wo muh ni‑wehhejed. Neh, waikko apt hab wo waꞌi chei map pi shaꞌi ni‑mahch mat koi wo kuhu g keli chuchul.” \c 14 \s1 Mattsh ab waꞌi Jesus amjed wo i wahp an Jiosh kihdag ed \p \v 1 D hab ep kaij g Jesus, “Pi g wo shaꞌi e kudut. Ab g wabsh i s‑wohochud mo an haꞌichug g Jiosh k ahni ab ep wo i s‑ni‑wohoch mani d si Kehshaj. \v 2 Am o wiꞌis ni‑ohg kihdag ed am wehs ha wehhejed g ni‑wohochuddam. Nt wo wa chum em‑ahgi matp pi am hu wo wiꞌisk. Nt am wo him k am wo i apꞌech em‑wehhejed \v 3 k ia ep wo jiwia k ia wo em‑ui mamt an wo ni‑wehmajk. \v 4 S‑mahch am mamt has masma am wo hihi amai mant am wo hih.” \p \v 5 D hab kaij g Thomas ab wui, “Ih, ni‑kownalig, pi ach shaꞌi mahch maps hebai wo hih ch hab pi mahch machs has masma wo dada.” \p \v 6 D hab kaij g Jesus ab wui, “Ab amt wo ni‑hiwgad. Nt ahni an wo waꞌi em‑uꞌapa anai ni‑ohg kihdag ed. Id o heg wa wepo mani d am wui himdam wohg em‑wehhejed ch d Jiosh wohokam ch d m‑wechij doakag. \v 7 Matp hedai woho s‑ap wo s‑ni‑mahchk ch hab wa masma wo s‑mahchk g ni‑ohg. Neid am g ni‑ohg nam pi ni‑neid.” \p \v 8 D hab kaij g Philip ab wui, “Pegih, t‑kownalig, am g t‑chehgid g e‑ohg. Heg ach waꞌi tatchua.” \v 9 D hab kaij g Jesus ab wui, “Tash ani ia em‑wehmaj. Kupki eda pi woho ap ni‑mahch, ahpi Philip. Hegai mo hedai i ni‑neid ch hab masma ep neid g ni‑ohg. P haschu ahgch ab ni‑tahni mant wo em‑chehgi g ni‑ohg? \v 10 Ahni kch ni‑ohg ach d hemako. Kupki pi koi ab hu s‑wohochud ihda.” \p D hab ep kaij ab wehs t‑wui, “Ni‑ohg o ab ni‑ahgid mant has wo cheꞌe k has wo ni‑juh. \v 11 Ab g wo s‑wohochud mach d hemako g ni‑ohg wehm heg wabsh hekaj mani am em‑ahgid, o amtp pi wo e nako hab masma k wo s‑wohoch mach d hemako heg hekaj s‑hasig haꞌichu mani hab junihim. \v 12 Nt wo si shel em‑ahgi matp hedai ab wo s‑ni‑wohochud k wo e nako mat hab wo junihid g s‑hasig haꞌichu hab masma mani ahni, pej baꞌich i geꞌe hab wo juh g s‑hasig haꞌichu nant pi ahni hi wo hih am ni‑ohg wui. \v 13 Kunt am hab wo em‑juni mamtp haschu ab wo i tai g ni‑ohg am ni‑chehchegk. T heg hekaj g hemajkam ab wo si hehgchul g ni‑ohg Jiosh. \v 14 Pegih, mt haschu ab wo i tai g ni‑ohg am ni‑chehchegk, nt ahni hab wo juh. \s1 Matsh ab wo i hud g Hekia S‑apꞌekam Gewkdag \p \v 15 “Am g hab wo junihid g ni‑chehanig mamtp woho ab wo si ni‑tatchuad. \v 16 Nt ab wo tai g ni‑ohg mat ab wo em‑mah g Hekia S‑apꞌekam Gewkdag. T heg chum hekid wo em‑wehmajk ch am wo i em‑tashogidad g wohokam. \v 17 Pi o ta neidagma g Hekia S‑apꞌekam Gewkdag. T heg hekaj pi wo shaꞌi e nako mas wo s‑mahchk hegam mo pi ni‑mahch. M wabshaba ahpim hi s‑mahch no pi em‑wehmaj hemu ch am wo e ul em‑doakag ed. \p \v 18 “Pi ant ia hu hejel wo em‑dagito k wabshaba ia wo wa em‑wehm haꞌichugk am i dahm mant im hu wo uhpam hih. \v 19 Kumt wo s‑mahchk mant ia wo em‑wehmajk. T wabshaba hegam mo pi ab hu ni‑wohochud pi wo mahchk mani ia haꞌichug nat pi pi wo ni‑neidad. Kumt d wo wechij dodakamk ab ni‑amjed heg waꞌi hekaj mant ab wo i wuhsh muhkig amjed k d ep wo doakamk. \v 20 Iaꞌi amjed amt wo s‑mahchk mach d hemako g ni‑ohg wehm k ch ep wo s‑mahchk mamt ahpim ab i e hemakoj ni‑wehm. \p \v 21 “Am o e chehgid mo ab si ni‑tatchua hegam matp hedai ab wo bei g ni‑chehanig k hab wo junihid. Kunt ab ha wui wo si pihk ni‑elidad g ni‑ohg wehm ch ab ha wui wo i ni‑tashogi.” \p \v 22 D hab kaij g Judas, hi wa pi hegai Judas Iscariot, “T‑kownalig, pt has masma ahchim waꞌi t‑wui wo i e tashogid k pi ab hu wehs hemajkam ha wui?” \p \v 23 D hab kaij g Jesus ab wui, “Hegai mo hedai ab si ni‑tatchua at wo wohog el g haꞌichu ni‑ahga. Kut hahawa ab wui wo si pihk e elidad g ni‑ohg. Kutt g ni‑ohg wehm am haha wo i t‑maskogi wui k am wo wehmajkad. \v 24 Pi at ab hu wo wohog el g haꞌichu ni‑ahga hegai mat pi ab hu wo ni‑tatchua. K eda g ni‑ohg d amjedkam ihda haꞌichu ni‑ahga. \p \v 25 “Id ani hi wa em‑ahgid hemuch mani ia em‑wehmaj. \v 26 T g ni‑ohg ab haha wo cheha g Hekia S‑apꞌekam Gewkdag mat heg am wo i em‑wehmajk am ni‑wehhejed ch wo em‑gewkemhunad ch wo em‑mashcha mani haschu i s‑em‑mashchamamk ch hab wo em‑juh mamt wehs haꞌichu wo s‑chegitok mani haschu i em‑ahgid. \p \v 27 “Am g wabsh wo i s‑ap e tahtkkad. Ab ant wo i em‑mah hegai hab mahs s‑ap tahhadkam mani ahni edgid. Pi at hedai wo e nako mat hab mahs s‑ap tahhadkam wo em‑mah. Pi g wo shaꞌi e kudutad ch pi haꞌichu wo ehbidad. \p \v 28 “Am am wa ni‑kah mani wa hab kaij mant gam hu wo hih ab em‑amjed k wabshaba ia wo wa ep em‑wehmajk. Ni‑ohg o baꞌich i s‑gewkdag mani ahni. Kumt heg hekaj wo chum si s‑hehgigkad mant im hu uhpam wo hih wui mamt hems g wehs e‑ihbdagkaj ab wo ni‑tatchuad. \v 29 Id ani em‑ahgid mat koi hab e juh. Mt hab ab wo i s‑wohoch g haꞌichu ni‑ahga mat hekid hab wo i e juh. \p \v 30 “Hemu at am geꞌe wo chehgi g e‑gewkdag g jijawul ha‑geꞌejig no pi chum e kownalchud ia jewed dahm. K heg hekaj pi am hu geꞌe s‑ni‑apꞌe mant tash am haꞌichukaj wo em‑wehm neo. K eda pi uꞌukch g gewkdag mas hab wo ni‑juh manis ab wecho wo i ni‑ul. \v 31 Wehs ani hab junihim mo haschu ab i ni‑chehani g ni‑ohg. K hab masma s‑mahch g hemajkam mani ab si tatchua g ni‑ohg. \p “Pegih neh, oi g wo, am att wo i t‑nakog k wo hihi.” \c 15 \s1 Mo g Jesus e wepogid g uhdwis jeꞌe \p \v 1 D hab ep kaij g Jesus, “Dach waꞌi hemako hab masma mo g uhdwis jeꞌe d hemako g e‑iꞌibhonig wehm. Ahni ani heg wepogidas mo g uhdwis shon waꞌug. M ahpim heg wepogidas iꞌibhonigaj. K g ni‑ohg t‑nuhkud. \v 2 Hegai iꞌibhonigaj at ab wo chum bahidagt. Mt ahpim hab waꞌap s‑kehg haꞌichu hab wo chum junidahid g Jiosh. Eꞌes nuhkuddam at an wo si hikkumia hegai iꞌibhonig mat pi ab hu wo bahidagt k wo i kegch hegai mat ab wo bahidagt. T hab baꞌich i muꞌi ab wo bahidagt. \p \v 3 “Heki am hu kegchudas ahpim mam ab kaiham ch ab s‑wohog elid g haꞌichu ni‑ahga. \v 4 Pi g gam hu hab wo shaꞌi i e juhni ab ni‑amjed. Nt ahni hab wa masma pi gam hu hab wo i ni‑juh ab em‑amjed. Mt hab s‑ap hab wo juh haꞌichu k s‑ap hab wo masmak hab masma mo hegai iꞌibhonig mat s‑ap ab wo bahidagt ab giꞌikch e‑waꞌug ab. \p \v 5 “Pi at ab hu wo bahidagt g iꞌibhonig pi ab hu giꞌikch e‑waꞌug ab. Mt ahpim hab waꞌap pi wo e nako mamt haꞌichu s‑kehg hab wo juh mamt gam hu hab wo i e juh ab ni‑amjed. \v 6 Hegai iꞌibhonig mat wo e hikkumia at am wo i e hemapad k wo e mei. Neh, id o hab mahs matp hedai gam hu hab wo i e juh ab ni‑amjed k ab wo e ahijidach mat hahawa pi haꞌichu wehhejed wo s‑kehgajk am Jiosh wehhejed. \v 7 Ab ant wo i em‑mah mamt haschu ab wo i ni‑tai mamtp ab wo s‑wohog elidad g haꞌichu ni‑ahga ch ab wo ni‑hiwgad. \v 8 Hegam matp hedai woho ab i e dagitokch ni‑wui at muꞌi haꞌichu hab wo junihid ni‑wehhejed. T heg hekaj ab wo hehgchul g hemajkam g ni‑ohg Jiosh. \p \v 9-10 “Bani masma si em‑tatchua ch si pihk em‑elid mo hab masma si ni‑tatchua g ni‑ohg. Ab ani si s‑wohog elid g ni‑ohg. Ch ab aꞌai si pihk t‑elid. Kumt ahpim hab waꞌap ab wo s‑ni‑wohog elidad. Tt ab aꞌai wo si pihk t‑elidad. \v 11 Id ani em‑ahgid mamt wo bei g s‑hehgig am hab junihidch g ni‑chehanig hab masma mani ahni s‑hehgig am hab junihidch g ni‑ohg chehanig. \v 12 Ab ani em‑chehani mamt ab aꞌai wo pihk e elidad hab masma mani ahni has i masma si pihk em‑elid. \v 13 Hegai matp hedai wo e muhkid ha wehhejed g e‑naipijju o d hegai mo woho si pihk e elid ha hekaj. \v 14 Ahpim am d ni‑naipijju mamtp hab wo junihid g ni‑chehanig. \v 15 Kuni hahawa pi hab em‑aꞌaga mam d wabsh ni‑pionag ch wabshaba hab em‑aꞌaga mam d ni‑naipijju nani pi ab em‑ahgid wehs haꞌichu mani ab kah ni‑ohg amjed. Neh, mo hema d wabsh pionag ch pi mahch mo haschu am hab i wua g ahmo. \v 16 Pi amt hejel e elid k am wo i gegokiwua ni‑wehhejed. Ahni ant am i em‑chuhcha mamt am wo hihim k hab wo juh g geꞌe chikpan. Kut pi hekid wo huhug hegai mamt hab wo juh. T g ni‑ohg am hab wo em‑juni mamtp haschu ab wo i tai am ni‑chehchegch. \v 17 Pegih, id ani ab em‑chehani mamt ab aꞌai wo pihk e elidad.” \s1 Matsh wo s‑t‑kehꞌidad hegam mo pi ab hu tatchua g Jiosh \p \v 18 D hab ep kaij g Jesus, “Mt wo s‑chegitok mo ahni wehpeg s‑ni‑kehꞌid hegam mo pi ab hu tatchua g Jiosh ch hab waꞌap wo s‑em‑kehꞌidad. \v 19 Ab at wo em‑tatchua mamtp hems pi ab hu wo tatchua g Jiosh. Nt wabshaba ab si em‑gawulkai ab ha amjed. Kum pi ha wepo chegito haꞌichu. K hekaj hab s‑em‑kehꞌid. \v 20-21 Mt wo s‑chegitok mani wa hab em‑ahgid mat pi hebai g pion hab wo chum e elidad mas baꞌich d i ge haꞌichu mo g e‑ahmo. T wo em‑shoꞌigch hegam mo ni‑shoꞌigchud. Kut ab wo s‑em‑wohog el hegam mo ab s‑ni‑wohog elid. Hegam mo pi mahch g ni‑ohg o ni‑shoꞌigchud ch hab waꞌap wo em‑shoꞌigchudad nam pi ab ni‑wui e dagitokch. \v 22-24 Ia ant jiwia ha wui k am ha ahgi ab amjed g ni‑ohg k am ha chehgi g s‑hasig chikpan mat pi hedai hekid hab juh. K wabshaba s‑ni‑kehꞌid. K heg hekaj tasho mo s‑kehꞌid g ni‑ohg. Kut hab masma mahsko wua g pi ap e‑chuꞌijig. \v 25 An o hab chuꞌig Jiosh oꞌohana ed mat wo s‑ni‑kehꞌidad pi haschu shaꞌi ahgk. Kut wa woho hab e juh. \p \v 26 “Ab ant wo cheha g Hekia S‑apꞌekam Gewkdag mat am wo em‑wehmajk. Heg o am wehmaj g Jiosh ch ab em‑wui wo him k wo em‑wehmajkad ch am wo i em‑gewkemhunad ch am wo haꞌichu em‑tashogidad ab ni‑amjed. \v 27 Kumt ahpim wo i ahgahi ab ni‑amjed nam pi ni‑wehmajkahim ga hu i amjed mant am i shonwuich g ni‑chikpan.” \c 16 \p \v 1 D hab ep kaij g Jesus, “Am ani em‑ahgid ihda mamt heg hekaj pi wo ni‑dagito. \v 2 T wo i em‑wuwhas ab amjed g cheopi. K ab him g tash mamt wo em‑muꞌa k hab wo e ahgad mat wehhejed hab juh g Jiosh. \v 3 Id amt hab wo em‑juh heg hekaj mo pi ni‑mahch ch ep pi mahch g ni‑ohg. \v 4 Mt wabshaba wo s‑chegitok mani id am em‑ahgid mat hekid hab wo i e juh.” \s1 Mash haschu chikpan hab wua g Hekia S‑apꞌekam Gewkdag \p D hab ep kaij g Jesus, “Pi ani em‑ahgid ihda ga hu i wehpeg heg hekaj mani ia em‑wehmaj. \v 5 K wabshaba hemu e aihim mant uhpam wo hih am ni‑ohg wui. M eda pi ab hu shaꞌi s‑ni‑kakkeimk manis hebai wo hih \v 6 ch wabsh pi ap e tahtk s‑mahchok mant gam hu wo hih. \v 7 T eda pi ab hu wo i hih g Hekia S‑apꞌekam Gewkdag em‑wui nt hoꞌip gam hu hih. K heg hekaj baꞌich i s‑apꞌe mant gm hu wo hih. \v 8 T ab haha wo i hih g Hekia S‑apꞌekam Gewkdag k am wo i ha tashogi g hemajkam g s‑apꞌekam ch pi apꞌekam ch Jiosh lodaita. \v 9-10 Ni‑ohg at ab wo ni‑haꞌichuch mant am wui wo him k pi ia hu wo haꞌichugk. T g Hekia S‑apꞌekam Gewkdag heg hekaj wo wohokamch am ha wui g hemajkam mani d s‑apꞌekam am Jiosh nena ed k ep wo wohokamch mo hab junihim g pi apꞌekam mo eda pi ab hu ni‑wohochud \v 11 k ep wo wohokamch mat wo e lodai hegam mo hab junihim g pi apꞌekam nat pi am wa e ai mat g Jiosh wo lodai g ge Jiawul. \p \v 12 “Muꞌi ani haꞌichu ep s‑em‑ahgidamk. Mt wabshaba pi wo e nako mamt wo s‑amich mant wo chum em‑ahgi hemuch. \v 13-14 Hekia S‑apꞌekam Gewkdag at am wo i em‑tashogi g wohokam k am ep wo i em‑ahgi mat haschu has wo e juh imhab em‑baꞌich. Nt am wo ahgi mat has wo chei. Kut am wo em‑tashogid k hab ab wo si ni‑haꞌichuch. \v 15 Wehs g ni‑ohg gewkdag o d ep ni‑gewkdag. Ni hekaj hab kaij mat g Hekia S‑apꞌekam Gewkdag am wo i em‑tashogi mani haschu ab i ahgid.” \s1 Mamtsh shaꞌi haꞌas pi wo ap e taht \p \v 16 D hab ep kaij g Jesus, “Do shaꞌi haꞌas, mt pi an hu wo ni‑neidad, ch am ep wo shaꞌi haꞌas, mt hahawa ep wo ni‑neidad.” \p \v 17 Kuchd hab kaij ab aꞌai t‑wui, “Shahchu o hab ahg ch hab kaij mas wo shaꞌi haꞌas, tt pi an hu wo neidad, ch am ep wo shaꞌi haꞌas, tt ep wo neidad. K wa hab ep kaij mat wo hih am e‑ohg wui. \v 18 Pi ach shaꞌi amichud mo haschu hab ahg ch hab kaij.” \p \v 19 D s‑mahch g Jesus machd ab s‑kakkeimk ch hekaj hab kaij, “Pi am shaꞌi amichud mani haschu hab ahg ch hab kaij mat wo shaꞌi haꞌas, mt pi wo ni‑neidad, ch am ep wo shaꞌi haꞌas, mt ep wo ni‑neidad. \v 20 Pegih, nt wo haꞌichu em‑ahgi mat woho hab wo e juh. Mt wo si pi ap e taht k wo si shoanid. T g s‑ni‑kehꞌiddam wabsh wo si s‑hehgigk. T amjed haꞌichu hab wo e juh mat ab wo em‑mah g si geꞌe s‑hehgig. \v 21 Neh, s‑mahch am mat has wo e juh mat hekid wo e ai mat wo mahmadho g uwi. T wo pi ap e taht mat wo nako g s‑koꞌok. T wabshaba am wo i mahsi g ali. T am wabsh wo i pi chegito g s‑koꞌok heg hekaj mo si s‑hehgig mat an i e mahsid g ali. \v 22 Bo wa masma am em‑tahgio mam hemuch pi ap e taht. Nt wabshaba ab ep wo ni‑chehgi em‑wui. Kumt haha wo si s‑hehgigk. T pi hedai wo shaꞌi padch hegai hab mahs s‑hehgig em‑wehhejed. \p \v 23 “Mt hahawa pi ab hu wo ge ni‑kaiamad haꞌichu ch wabshaba ab wo e hoꞌigeꞌidahunad ch ab wo kakke g ni‑ohg am ni‑chehchegch. T wa woho wo em‑mah. \v 24 Pi am koi hekid ni‑chehcheg am e hoꞌigeꞌidahunch. Am g hab wo i e juhni. T g ni‑ohg am hab wo em‑juni. T ab wo si e shuhdad g em‑doakag g s‑hehgigkaj.” \s1 Matsh g Jesus gewito g pi apꞌekam \p \v 25 D hab ep kaij g Jesus, “Am ani haꞌichu i chum em‑tashogid g haꞌichu wepogida ahgakaj. Ab o him g tash mant hahawa si tasho wo em‑ahgi ab amjed g ni‑ohg. \v 26 T ab haha wo em‑abk mamt ab wo i e hoꞌigeꞌidahunad ni‑ohg wui am ni‑chehchegch. Pi amt heg wo waꞌi hiwgad manis ahni am wo waꞌi ni‑hoꞌigeꞌidahunad em‑wehhejed. \v 27 Ni‑ohg o ab si em‑tatchua nam pi ab si ni‑tatchua ch ab s‑wohochud mant ia jiwia ab amjed g Jiosh. \v 28 Ia ant woho jiwia ab amjed g ni‑ohg id dahm jewed. T e ai mant uhpam ep wo hih am ni‑ohg wui.” \p \v 29 Kuchd ab wui hab kaij, “Nehꞌe, hemuch ap si tasho am ahg haꞌichu ch pi hekaj g wepogida haꞌichu ahga. \v 30 Ch hahawa s‑mahch map wehs haꞌichu s‑mahch. Pi o hab hahawa mahs machs hedai ab wo ge haꞌichu m‑kakke. Ch hekaj hahawa s‑wohochud map ab amjed g Jiosh.” \p \v 31 D hab kaij g Jesus, “Nam hig hab elid mam id woho s‑wohochud? \v 32 Ab o e aihim mamt gam hu aꞌai wo si e gantad k gam hu uhpam wo hihi e‑kihki wui ia hejel ni‑dagitok. Ni wabshaba pi hejelig. Ni‑ohg o chum hekid ni‑wehmaj. \p \v 33 “Wehs ani em‑ahgid ihda mamt heg hekaj wo si s‑ap e tahtkkad. T wo em‑shoꞌigch hegam mo pi ab hu tatchua g Jiosh. Mt wabshaba am wo si e gewpkai nant pi heki hu s‑ap wo em‑gewitojel g pi apꞌekam.” \c 17 \s1 Id o d Jesus hoꞌigeꞌidahuna \p \v 1 D am i kuhgi g Jesus g haꞌichu e‑ahga k am i nea dahm kahchim wui k am e hoꞌigeꞌidahun k hab kaij, “Ni‑ohg, ia at i e ai g ni‑tashga. Ab g uhpam ni‑mahki hegai ni‑gewkdag mani wa an uꞌukch m‑hugid an. Nt ab haha wo si has m‑elid k wo mahsko wua g m‑gewkdag. \v 2 Ab apt i ni‑mah g gewkdag am wehs ha dahm g hemajkam. Kut haꞌi ab ni‑wui e dagito no pi d m‑hemajkamga. K hab d m‑elida mant wo ha mah g pi ha huhugedam doakag. \v 3 Dap wohokam Jiosh ch am i ni‑kei mant ia wo jiwia jewed dahm. Kut wehs wo bei g pi ha huhugedam doakag hegam mat wo s‑t‑mahchk. \v 4 Ia ant ha chehgi g hemajkam g m‑gewkdag k nahto hegai chikpan mapt ab i ni‑cheha mant hab wo juh. \v 5 Pegih, ni‑ohg, ab g uhpam ni‑be k ep wo ni‑mah hegai ni‑gewkdag mani wa edgid an m‑hugid an matt eda koi an hu nahto g jewed. \s1 Mo wa e hoꞌigeꞌidahun ha wehhejed \p \v 6 “Ab apt ni‑wui i ha gawulkai idam chechoj mo ia ni‑wehmaj. K d m‑hemajkamga. Am ani i m‑mahtchulid ha wui ch ha ahgid g haꞌichu m‑ahga. Kut ab s‑wohog elid \v 7 k hahawa s‑mahch mo wehs g ni‑mahchig ab d m‑amjedkam. \v 8 Ab ap ni‑mahkch g haꞌichu e‑ahga. Kuni am ha ahgid. T ab i s‑wohochud k heg hekaj s‑mahch mani ab d m‑amjedkam. \p \v 9 “Idam o d m‑hemajkamga. Kuni heg hekaj am ha wehhejed ni‑hoꞌigeꞌidahun ch pi ha wehhejed hegam mat pi ab hu wo m‑tatchua. \v 10 Hegam o d waꞌi m‑hemajkamga mat ab wo ni‑hiw mant wo ha doꞌibia. T g ni‑gewkdag ab wo e chehgi ha ab. \v 11 T hemuch e ai mant wo hih am m‑wui k pi ia hu haha wo haꞌichugk id dahm jewed. T wabshaba idam ia hu wo haꞌichugk. Kuni ab m‑tahni mapt wo ha nuhkudad, ni‑ohg. Dap hekia s‑apꞌekam. Kut ab wo m‑ihmad ch hab d wo hemakok hab masma mach ahchim d hemako. \v 12 Ia ani ha nuhkudahim mat ab wo m‑ihmad. Kut heg waꞌi pi e doꞌibia mo an oꞌohanas matki hab wo e juh. \p \v 13 “Id ani hab kaij mani ia wabsh kia ha wehmaj ch koi ab hu m‑wui hih mant hekaj ab wo si ha mah g s‑ap tahhadkam. \v 14 Ab ant ha ahgi g haꞌichu m‑ahga. T ab i s‑ni‑wohochud k ab ni‑hiwig ch ab i e gawulkai ha amjed hegam mo pi ab hu m‑tatchua. K hegam heg hekaj s‑ha kehꞌid. \v 15 Pi ani heg hab ahg maps ia wo i ha wuwhas ab amjed g jewed ch wabshaba hab ahg mapt wo ha nuhkudad. T hab pi gm hu wo i ha nuꞌichshul g ge Jiawul. \v 16 Ab o gawulkdas idam pi apꞌekam t amjed hab masma mani ahni. \v 17 Ab g i ha gawulkad e wehhejed heg hekaj haꞌichu e‑ahga. Haꞌichu m‑ahga o d wohokam. \v 18 Am apt i ni‑kei mant ia wo ahgad g haꞌichu m‑ahga jewed dahm. Kunt hab wa masma am i ha chuhcha. \v 19 Ab ant si i ni‑dagito m‑wui mat idam wo s‑mahchk g wohokam ch hekaj ab hab waꞌap wo i e dagito m‑wui. \s1 Mo wa e hoꞌigeꞌidahun wehs t‑wehhejed \p \v 20 “Pi ani idam waꞌi ha wehhejed ni‑hoꞌigeꞌidahun ch wabshaba hegam ehp mat ab wo i s‑wohoch g haꞌichu ha‑ahga k ab wo i e dagito ni‑wui. \v 21 Id o d haꞌichu ni‑tahnig mat wehs am wo i e hemakoch hab masma mach ahchim d hemako. Kut hab wo s‑mai g hemajkam map d ahpi ch am i ni‑kei mant ia wo jiwia. \v 22 M‑gewkdag o d ep ni‑gewkdag nach pi d hemako. Kuni ab ha mahkch g t‑gewkdag mat t‑wehm d wo hemakok. \v 23 Dani hemako ha wehm hab masma mach ahchim d hemako. T hab wehs s‑ap d wo hemakok idam. T heg hekaj wo s‑mai g hemajkam mapt am i ni‑kei mant ia wo jiwia jewed dahm k ep wo s‑mai map ab si ha tatchua idam hab masma map ahni. \p \v 24 “Ni‑ohg, ab apt i ni‑mah idam mo ab si ni‑tatchua. Kuni si tatchua mat am wo ni‑wehmajk anai mant anai wok. An apt ni‑mah g si s‑kehg apꞌedag nap pi si ni‑tatchua mat eda koi e nahto g jewed. Kuni ab m‑tahni mat idam am wo ni‑wehmajk ch heg wo neidad map haschu ab ni‑mahkch. \v 25 Dap hekia s‑apꞌekam, ni‑ohg. K pi hi wa chum m‑mahch hegam mo pi ab hu m‑tatchua. Ni wabshaba ahni s‑m‑mahch. K idam ep s‑mahch mapt am i ni‑kei. \v 26 Am ant m‑mahtchul ha wui k am baꞌich wo i m‑mahtchul ha wui. T hab wo si pihk e elidad ni‑hekaj hab masma map ahpi. Nt ahni am wo i ni‑hemakoch ha wehm.” \c 18 \s1 Mamtsh an bei g Jesus \r An g neid g Matthew 26:47-56; Mark 14:43-50; Luke 22:47-53 \p \v 1 D am i haꞌasa e hoꞌigeꞌidahu g Jesus. Kuchd gam hu aigo i chehchsh hegai aki mo hab e aꞌaga Kidron k am dada mo am eshas g uꞌus. \v 2-3 D eda pi an hu t‑wehmaj g Judas nadki pi gam hu him k am si gagda g Jesus ha wui g uꞌugchu papal ch Palasi. Kudki idam ab muꞌi ha cheha g shondal ch cheopi nuhkuddam mat am wo oi g Judas. Dki heg ab i ha wanim no pi s‑mahch matt hebai wo haꞌichugk no pi muꞌikko am t‑wehm dahiwup amai. D idam haꞌijj ge iꞌis‑papayo ch haꞌijj ge lalamba ch haꞌijj wabsh kuhdch. \p \v 4 D eda wa chum wehs s‑mahch g Jesus mat haschu has wo e juh am tahgio ch wabshaba am i hih ha wui k hab kaij, “Dohm in gahg?” \p \v 5 D hab kaij idam, “Hegai Jesus mo ab Nazareth t ab d kihkam.” \p Kud hab kaij g Jesus, “Ahni ani wud.” \p \v 6 D haha wabsh e totods hegam k ab taꞌi si i gegokiwua k wabsh i shul. \p \v 7 D ab ep ha kakke g Jesus, “A m hedai in gahg?” \p D hab ep kaij, “Hegai Jesus mo ab Nazareth t ab d kihkam.” \p \v 8 D hab kaij g Jesus, “Am ani wa heki hu em‑ahgid mani d ahni. Mtp ahni in wo ni‑gahghid ch pi has wo ha juh idam.” \v 9 Neh, bo kaij no pi s‑t‑doꞌibiamk. Kud hab masma hab e juh g neꞌokij mo wa hab kaij matt wehsijj wo t‑doꞌibia. \p \v 10 D g Simon Peter ge is‑pahyo ch ab i huhpan k ab hu wabsh si i widut k higshp an si hikuch g s‑apkojed nahkaj hegai mo d uhgchu pahl neholiga ch hab chehgig Malcus. \p \v 11 D hab kaij g Jesus ab Peter wui, “Ga g hu uhpam hab juhni g e‑is‑pahyo. Pi apt wo e nako mapt wo ha shohbi nant pi hemho wa wo nako mo haschu g ni‑ohg apꞌechudch am ni‑wehhejed.” \s1 Mamtsh am uꞌapa g Jesus uhgchu pahl wui \p \v 12 D ab ha cheha g shondal g ha‑geꞌejig mat am wo i ha wehmt g cheopi nuhkuddam. D am bei g Jesus k gan hu si wulsh g nohnhoij k gam hu i wanim Jerusalem wui. \v 13 Am ad kih g uꞌugchu papal. Kud gan hu wehpeg i bei heg wui mo hab chehgig Annas. Ihda Annas o d baꞌamad ohgaj hegai mo d si uhgchu pahl ch hab chehgig Caiaphas. \v 14 K d ihda Caiaphas mad wa am ha shelinid g hahaꞌichu mat hemako wo muh g oꞌodham wehs ha wehhejed. \s1 Matsh g Peter pi mahch k e ah g Jesus \r An g neid g Matthew 26:69-70; Mark 14:66-68; Luke 22:55-57 \p \v 15 Kuchd gohkajj g Simon Peter wehm am i ha oi mo am bebhehim g Jesus. K eda g uhgchu pahl s‑ni‑mahch. Nid hekaj am i wah kolhai ch ed. \v 16 D g Peter ga hu waꞌi kehk jeg ed ab kihjeg t ab. Nid am hahawa him k ab ahgid hegai chehia mad ab nuhkud g kihjeg mat ab wo i wahki g Peter. \p \v 17 D hab kaij ihda chehia ab wui g Peter, “Nap hig pi ahpi an ep wehmaj hegai mamt an bei?” \p D hab kaij g Peter, “Pi ani an hu shaꞌi wehmaj.” \p \v 18 D eda s‑hehpid. D hekaj am ge nahdch g pion ch cheopi nuhkuddam ch am gegok ch e huhkalid. D g Peter am him k am ha wehm i kekiwua k e huhkal. \s1 Mash g si uhgchu pahl ab haꞌichu kakke g Jesus \r An g neid g Matthew 26:59-66; Mark 14:55-64; Luke 22:66-71 \p \v 19 D g uhgchu pahl ab kakke g Jesus mas haschu ahgk ab haꞌi i ha gawulkad k haschu ha mashcham. \p \v 20-21 D hab kaij g Jesus, “P haschu ahgch ahni ab ni‑kakke? Pi ani hekid s‑aꞌagi haꞌichu ahg ch wabshaba wehs hemajkam wui hab kaij ch am ha mashcham ha‑cheopi ed ch geꞌe cheopi ch ed mach am wehs t‑hehemapad. Pegih, ab g hig ha kakke mani haschu i ha mashcham. S‑mahch o mani haschu ha ahgid.” \p \v 22 D hab wabsh chum chei. D ab si shonikka g cheopi nuhkuddam k hab ahg, “Pi apt hab shaꞌi kaidam wo neokad ab uhgchu pahl wui.” \p \v 23 D hab hahawa kaij g Jesus, “Am g hig wehs wo ha ahgi manis haꞌichu pi ap hab kaij. Wohokam ani em‑ahgid. Pt haschu ahgk ab ni‑shonikka?” \p \v 24 D g Annas am hahawa ha cheha mat am wo uꞌapa Caiaphas wui. Kud an wabsh kia wulshch g Jesus. \s1 Matsh g Peter ep pi mahch k e ah g Jesus \r An g neid g Matthew 26:71-75; Mark 14:69-72; Luke 22:58-62 \p \v 25 D eda g Peter am wabsh kia e huhkalid ha‑nahda wui. D hab kaij hegam mad am wehmaj, “Nap hig pi ahpi an ep wehmaj hegai mamt an bei?” \p D wabshaba g Peter pi mahch k e ah hab kaijch, “Pi ani an hu shaꞌi wehmaj.” \p \v 26 D am hema kehk g neholigaj g uhgchu pahl ch d hajunij hegai mat g Peter hikuch g nahkaj ch hab kaij ab wui g Peter, “Nani pi woho m‑neid amai matt am bei ihda?” \p \v 27 D hab kaij g Peter, “Ih, piaꞌa.” D edapk am i kuhu g keli chuchul. \s1 Mamtsh am uꞌapa g Jesus kownal wui \r An g neid g Matthew 27:1-2, 11-14; Mark 15:1-5; Luke 23:1-5 \p \v 28 Wabsh i siꞌalim mad koi i chesh g tash, md gam hu i bei g Jesus kownal kih wui. D hab chehgig hegai Pilate. D pi am hu i wahp g Tutuligo kownal kih ed no pi g t‑himdag hab chuꞌig matt wo t‑uamhu mattp am wo i wahp gawul hemajkam ha‑kih ed. Kut pi wo apꞌedagk mat wo huh g kahwal mad iagchulig gegosig imhab i juhk matp am wo i wahp. \v 29 D heg hekaj gam hu i wuhsh g Pilate k am ha nam k hab kaij, “Shahchu am ab abchud ihda oꞌodham?” \p \v 30 D hab kaij ab wui, “Pi att woho ia wo uꞌapa ahpi m‑wui hegai matt pi koi wo s‑mai mo am hab junihim g pi apꞌekam.” \p \v 31 D hab kaij g Pilate, “Pegih, mt ahpim wo be k ab wo mah g s‑koꞌok namkidadag mo has i mahs g em‑himdag chehanig.” \p D hab kaij g Tutuligo, “Pegih, bo mahs g t‑himdag chehanig mat wo e mua heg hekaj pi ap e‑chuꞌijig. K eda pi t‑hiwgid g geꞌe kownal ab Rome t ab machs hab wo juh. Tt heg hekaj ia uꞌapa mapt ahpi am hab wo juh.” \v 32 Id ad wa hab e juh mat hab masma wo e muhkid g Jesus mo wa hab kaij no pi g kownal hab masma ha muhkid. \p \v 33 D g Pilate gam hu uhpam wah e‑kih ed k ab i wai g Jesus k hab kaij ab wui, “Neh, nap hab e elid map d ha‑kownalig g Tutuligo?” \p \v 34 D hab kaij g Jesus, “Nap ab ni‑kakke ihda ab hejel e amjed, aha no haꞌijj ab haꞌichu i m‑ahgid ab ni‑amjed?” \p \v 35 Kud hab kaij g Pilate, “Pi ani d shaꞌi Tuhligo manis wo s‑mahchk ihda. M‑wehm hemajkam ha wehm g e‑papalig at ia m‑uꞌapa. Pt haschu has juh?” \p \v 36 D hab kaij g Jesus, “Ni‑kownaltalig o pi hab chuꞌig mo g id dahm jewed kokownaltalig, Tp hems hab wo chuꞌigk, t wo ha cheggia hegam mo ab si ni‑wecho e mashcham mamt pi am hu wo i ni‑dagito hahaꞌichu ha wui. Pi o hab mahs g ni‑kownaltalig.” Neh, bad kaij g Jesus. \p \v 37 D heg hekaj hab ep kaij g Pilate, “Kupki woho hab kaij map d kownal!” \p D hab kaij g Jesus ab wui, “Heuꞌu, dani kownal ch ia jiwia jewed dahm k ia mahsi mant wo ha ahgi g wohokam. Matp hedai ab wo tatchuad g wohokam at ab wo ni‑kaiha.” \p \v 38 D gam hu hab si e widu g Pilate k hab kaij, “Mas haschu d i wohokam.” \s1 Mamtsh ab chuꞌijigch g Jesus mat wo e mua \r An g neid g Matthew 27:15-31; Mark 15:6-20; Luke 23:13-25 \p D am hahawa uhpam i wuhsh ha wui g hemajkam k hab ha ahg, “Pi ant haꞌichu shaꞌi cheh manis ab wo abch ihda. \v 39 K eda wehs ahid ab am hema i e dadagitod g lihso em‑wehhejed iaꞌi idani mam wushshad g e‑shohshon ha‑doꞌibiadag. Pegih, nam tatchua mant id wo dagito mash d em‑kownalig ahpim Tutuligo?” \p \v 40 D si s‑kaidam hihnk ch hab kaij, “Pi hegai. Barabbas ach tatchua.” D eda d s‑chu ehskam ch d ha muꞌakam ihda Barabbas. \c 19 \p \v 1 D am hahawa ha cheha g Pilate g shondal mat wo s‑koꞌokam gewitta g Jesus. Kud wa woho hab e juh \v 2 k am hahawa ge hoꞌi gihkot k ab wahki moꞌoj ab k ab wahki g kownal kahba \v 3 k wabsh has ahg ch hab kaij, “Wapt wo si tash d Tutuligo ha‑kownaligk,” ch ab hahawa si shonikkash. \p \v 4 D am ep i wuhsh g Pilate k hab kaij am ha wui g hemajkam, “Nehꞌe, ab ant ep wo i wuhshad k wo em‑chehgi mant pi haꞌichu shaꞌi cheh g pi ap chuꞌijig mas hekaj wo e muhkid.” \v 5 Md am hahawa i wuhshad k ab wabsh kia wahkch g hoꞌi gihko ch hegai kownal kahba. \p D hab kaij g Pilate ab ha wui, “Ab g wo i neid mo d wabsh si shoꞌig oꞌodham.” \p \v 6 D am i nei g uꞌugchu papal ch cheopi nuhkuddam k si s‑kaidam hab wabsh ge kaij muꞌikko, “Muꞌani! Muꞌani ab kots t ab!” \p D g Pilate hab kaij, “Pegih, k wo be k ahpim ab wo mua kots t ab. Ahni ant hi pi haꞌichu shaꞌi cheh mas melchkwua g kownal chehanig mat wo e muhkid.” \p \v 7 D hab kaij hegam Tutuligo, “Ahchim at hi melchkwua g t‑chehanig am hugkam mat hemho wa wo e muhkid no pi hab e aꞌaga mo d Jiosh alidag.” \p \v 8 Neh, d am i ha kah g Pilate mad hab kaij idam k baꞌich i e ebkiod \v 9 k gam hu uhpam i wah k hab kaij ab Jesus wui, “Bahp amjed him?” \p D wabshaba g Jesus pi ab hu has shaꞌi chei. \p \v 10 D hab ep kaij g Pilate ab wui, “Aha, napt pi has wo chei ab ni‑wui k eda s‑mahch mani gewkdag mant wo m‑dagito o ab wo m‑mua kots t ab!” \p \v 11 D hab kaij g Jesus ab wui, “Jiosh at ab m‑mah hegai gewkdag. K heg hekaj si pi ap hab e wua idam Caiaphas mo m‑piꞌichud mapt pi ap wo hekaj g e‑gewkdag.” \p \v 12 D am i kah g Pilate ihda k am ep i wuhsh ha wui k am chum si e nako mat wo dagito. D wabshaba si s‑babgam hihnk hegam hahaꞌichu ch hab kaij, “Nehꞌe, ihda hemajkam o hab e ahg mo d si geꞌe kownal ch heg hekaj ab wui kehk hegai mo d si geꞌe kownal ch ab Rome t ab. Kupki ahpi hab waꞌap ab wui kehk g si geꞌe kownal mapt wo sha dagito ihda.” \p \v 13 D am i kah g Pilate ihda k am hahawa i wuhshad g Jesus k heg ga hu i dahiwua usagakam daikud ed amai mach hab aꞌaga Gabbatha mo an sha uhgk i hodaitas. \p \v 14 D eda e aihim g dahm juhk. Kud wo e kokda g kahwal mahmad imhab i juhk mat wo e wuhshad g t‑shohshon ha‑doꞌibiadag. D hab kaij g Pilate ab ha wui g hahaꞌichu, “Ia g hu wo neid g e‑kownalig.” \p \v 15 D ab ep si s‑babgam hihnk ch hab kaij, “Muꞌani! Muꞌani ab kots t ab!” \p D hab kaij g Pilate, “Aha nam tatchua mant wo mua g si uhgk em‑kownalig ab kots t ab?” \p D hab kaij g uꞌugchu papal, “Heg o d waꞌi si uhgk t‑kownalig mo ab daha Rome t ab.” \p \v 16 D am hahawa i dagito g Pilate g Jesus mamt ab wo mua kots t ab. \s1 Mamtsh ab naggia g Jesus kots t ab \r An g neid g Matthew 27:32-44; Mark 15:21-32; Luke 23:26-43 \p D am hab hahawa e juh g ha‑tatchui mamt ab ha mah g Jesus. D gam hu i wanim. \v 17 D g Jesus am kushwiot g hejel e‑kots. Kuchd am dada amai mo am e kokda. Bach aꞌaga amai Golgotha mo hab d ahga Koshwak. \v 18 Kumt gam si wuahawua g wehschugaj k ab sisish kots t ab k ab uhgk i bei. D eda gohk d ep lilso. Kumd idam hab waꞌap ab ha sisish kokots t ab k gan hu aꞌaijed ha chuhcha Jesus hugid an. \p \v 19 D an sisishp g tapial Jesus kots t ab. K an ab hab chuꞌig: \q1 “Id o d Jesus ch d ha‑kownalig g Tutuligo.” \m \v 20 K eda pi mehk ab kihhim t amjed amai mam am ha kokda. D heg hekaj muꞌijj g t‑wehm oꞌodham ab neꞌokchul hegai mo haschu an oꞌohanas. K an oꞌohanas g t‑neꞌokikaj ch g Rome neꞌokikaj ch g Greek neꞌokikaj. \p \v 21 D gam hu uhpam ep hihi g uꞌugchu papal Pilate wui am i neꞌokchulidk ihda k hab ahg, “Pi g hab masma an oꞌohan mo d t‑kownalig k wabshaba an oꞌohan mo heg hejel hab kaij mo d t‑kownalig.” \p \v 22 D hab kaij g Pilate ab ha wui, “Mant haschu an i oꞌoha, t heg an wo oꞌohadagk.” \p \v 23 D hegam shondal mad am naggia g Jesus d giꞌik ch hekaj am giꞌikpa e tahpad g Jesus wepschuga. K am hema d si s‑namkig haꞌichu eniga ch pi hebai ha shohmas. \v 24 D id hab ahg g shondal ch hab kaij ab aꞌai e wui, “Pi att am hu aꞌai wo t‑wanchid ihda k am wabsh wo t‑chichwi matt hedai wo t‑gehg k heg wo bei.” Neh, bad kaij ch woho am hab e juh. Kud hab masma am e wohokamch g Jiosh oꞌohana mo an oꞌohanas hab masma: \q1 T am aꞌai wo e tahpani g wehschugaj g Jiosh si Kehsha k am wabsh wo e chichwi k wo s‑mai mat hedai wo bei g s‑namkig haꞌichu enigaj. \rq Isaiah 22:18 \rq* \p \v 25 D am gegok g jeꞌej ch jiskaj g Jesus miabidch amai mo am naggia. Kud gohk am ep ha wehmaj mo hema d hegai Mary mo g wehmaj kihkam d Clopas ch hema d ep Mary Magdalene. \v 26 Nid ahni am ha wehm kehk mo ni‑hekaj si pihk e elid g Jesus. Kud g Jesus an ni‑aꞌaga ch hab ahg g e‑jeꞌe, “Neh, id at d haha wo m‑madk m in kehk,” \v 27 ch hab ep ni‑ahg, “Id at d haha wo m‑jeꞌek.” Neh, nid am i amjed bei g jeꞌej. Kud heg am t‑wehm kih. \s1 Matsh muh g Jesus \r An g neid g Matthew 27:45-56; Mark 15:33-41; Luke 23:44-49 \p \v 28 D hahawa s‑mahch g Jesus mat wehs hab juh mat haschu hab wo chum juh mat koi wo muh ch hab kaij, “Tonom ant.” \v 29 D an hema daha g haꞌa mad am shuhdagi g pad nawait. D am hema g shondal haꞌichu wakch pad nawait ch ed k an haꞌichu k an uskon k ab uhgk i be k ab kams hab masma mo an oꞌohadag Jiosh heki hu oꞌohana ed. \v 30 D ab i winiun k hab hahawa kaij, “Ia ant i wehs haꞌichu nahto.” Neh, bad kaij ch am hahawa jumal i moꞌowua k am i muh. \s1 Mamtsh ab si chuꞌakad g Jesus hudaj ab \p \v 31 D am e nakog g hemajkam mat wo e mihshmad nat pi g baꞌich tash d wo shahwaik ch d wo geꞌe tashk. Kutsh g hahaꞌichu ab kakke g Pilate mat wo e ohmi g ha‑kakhio hegam mad am nahngia. T hab wo e oiwigi g ha‑muhkig mat gam hu wo i e uꞌu k pi ab wabsh wo kia nahngiak t‑mihshmda tash ed, wahm mat id d wo si geꞌe t‑tashgak. \v 32 D ab ha chehani g Pilate g shondal mat wo ha ohmi g ha‑kakhio. Kud hab ha juh hegam gohk mo ab hugidaj ab nahngia g Jesus. \v 33 D wabshaba g Jesus heki hu muh. Kud pi ohmi g kakhioj. \v 34 D hema g shondal g e‑is‑pahyokaj chuꞌakad g Jesus ab hudaj ab. Kud ab ha hekaj si e iawua g ehꞌed ch shuhdagi. \v 35 Id anid neid ch s‑mahch mat woho muh. Kuni hab masma am em‑ahgidahim mamt ahpim hab waꞌap wo s‑mahch mat woho muh. \v 36 Jiosh oꞌohana o hab chuꞌig: \q1 Pi at hema wo shaꞌi e mul g ohꞌoj. \rq Exodus 12:46; Psalm 34:20 \rq* \m Kut wa woho hab masma hab e juh. \p \v 37 K an ep oꞌohanas ch hab chuꞌig: \q1 Hemajkam at ab wo neidad hegai mamt ab chuꞌakad. \rq Zechariah 12:10 \rq* \s1 Mamtsh ged hu cheh g Jesus \r An g neid g Matthew 27:57-61; Mark 15:42-47; Luke 23:50-56 \p \v 38 K hema d Joseph ch ab Arimathea t amjed ch s‑wohochud mo g Jesus d Jiosh si Kehsha ch wabshaba s‑ha gihug hegam mo pi hohhoꞌid. D wabshaba hekid am i muh g Jesus, d id am hih Pilate wui k ab e shoꞌigchud k ab tahni g honshpadaj. D am i hiwigi. D ga hu ep jiwia k ab i huduni g muhki k gam hu i bei. \v 39 D heg am ep haꞌichug Nicodemus mat wa ged hu i wehpeg chehgim g Jesus chuhug ch ed. Idam atsh s‑ap wo juh g muhki. D g Nicodemus heg hekaj uꞌa g siant s‑wehch hegai mo d s‑ap uhw haꞌichu ch d myrrh ch aloes. \p \v 40-42 S‑e ad hohtkid nad pi hudunihim. D baꞌich tash d t‑mihshmda tash. K eda an mia cheotas hodai ch ed mamt am hab juh g hihaꞌini k wabshaba koi shaꞌi hekaj. K an wehgaj eshas g uꞌus. Kumd am i bei g honshpadag k am i hobino g s‑kehg ikuskaj heg wehnadk s‑ap uhw haꞌichu mach hab masma hab ha wua g koꞌi k am cheh heg eda hihaꞌini k gam hu hihi. \c 20 \s1 Matsh pi e edagi g Jesus hon cheho ch ed \r An g neid g Matthew 28:1-8; Mark 16:1-8; Luke 24:1-12 \p \v 1 Domig wabsh i siꞌalim mad wabsh kia s‑chuhugam, tsh gm hu hihi hegam Mary Magdalene k am dada cheo t am. Kutsh heki hu gam hu i e nuꞌichkwua g hodai mad hekaj ab chum kuhpi. \v 2 Tsh am chum neid k am hahawa uhpam meh kihhim wui k ad gd hu t‑wui mel ahni John ch Simon Peter k am t‑ahgid ch hab kaij, “Am atki i e wuhshad g t‑kownaligbad hon heg amjed hihaꞌini mat am e cheh. Kuch pi shaꞌi mahch mas hebai has e juh.” \p \v 3 Kuchd g Peter wehm am ha hekaj wohp. \v 4 Nid ahni wehpeg ged hu mel nanid pi ahni baꞌich i s‑hohtam meh mad g Peter. \v 5 Nid am i koachsh k nei mo am wehch hegai s‑kehg ikus k wabshaba pi am hu i wah. \v 6 D am hahawa mel g Peter k am wabsh si i wah k cheh hegai ikus \v 7 ch heg ehp mat hekaj e hobino g Jesus moꞌo. D id ged hu hab wabsh hejelko holiwek ch kahch. \v 8 Kunid ahni am hahawa epai i wah k am i neidok ab hahawa i s‑wohoch mat woho i wuhsh ab muhkig amjed. \v 9 Kuchd eda pi koi s‑amichud hegai Jiosh oꞌohana mo hab chuꞌig mat hemho wa wo i wuhsh ab muhkig amjed. \v 10 Kuchd gam hu hahawa hihi uhpam. \s1 Matsh g Jesus am i e chehgi Mary Magdalene wui \r An g neid g Matthew 28:9-10; Mark 16:9-11 \p \v 11 Sh am ep oimmed g Mary cheo kihjego ch shoak ch atsh am i e jumalkad k am i koachsh hihaꞌini ch ed \v 12 ch ash gohk ha neid g anghil. Idam ash s‑tohtam e enigadadch ch ga hu aꞌai dadha, hema ab moꞌoshko ch hema ga hu aigo \v 13 ch hab kaij, “Uwi, shahchu ap ahgch shoak?” \p Sh hab kaij ab ha wui, “Heg hekaj matki gam hu i e bei g ni‑kownalig muhki. Kuni pi mahch mas hebai e cheh.” \v 14 Tsh hab cheꞌiok ab sikol i kekiwua k ash neid mash ab hema kehk ch ash wabshaba pi shaꞌi mahch mo hedai wud. \p \v 15 Sh eda d Jesus ch ab kakke ch hab kaij, “Uwi shahchu ap ahgch shoak? Dohp in gahg?” \p Kush hab e ahg mo d eꞌes nuhkuddam ch hab kaij ab wui, “Ab g si s‑ni‑hoꞌigeꞌid k am ni‑ahgid mapt hebai hab cheh. Nt am wo him k am wo bei.” \p \v 16 Sh hab kaij g Jesus ab wui, “Mary.” \p Tsh ab hahawa ep i neid k hab kaij e‑neꞌoki ed, “Raboni!” mo hab d ahga “Ni‑mashchamdam!” \p \v 17 Sh hab kaij g Jesus, “Pi g am hu ni‑shohbid. Koi ant am hu hih ni‑ohg wui. Pt wabshaba am wo him k am wo ha ahgi g ni‑naipijju mant wo uhpam i ni‑nodagi heg wui mo d ni‑ohg ch ahpim d ep em‑ohg. Heg o d ni‑Jioshga ch ahpim d ep em‑Jioshga.” \p \v 18 D wa woho am uhpam hih g Mary Magdalene k am t‑ahgi mo neid g t‑kownalig Jesus. K heg am ahgid ihda. \s1 Matsh g Jesus am i e chehgi e‑chuhchai ha wui \r An g neid g Matthew 28:16-20; Mark 16:14-18; Luke 24:36-49 \p \v 19 D gam hu si i juh domig hudunk. Kuchd am t‑nam hema kih am. D ga hu si yahwidag g kihkjeg nachd pi s‑ha ehbid g hahaꞌichu. \p D wabshaba am haha wabsh jiwia g Jesus t‑wui k hab kaij, “Am g wabsh wo s‑ap e tahtk,” \v 20 ch ab hahawa t‑chehgid g e‑nohnhoi ch e‑huda. Kuchd si s‑hehgig ab i neidok. \p \v 21 D hab ep kaij ab t‑wui, “Am g wabsh wo s‑ap e tahtk. Am ant i em‑chuhcha hab masma mat g ni‑ohg am i ni‑kei. Kumt hab waꞌap am wo ahgachugad g haꞌichu ahgaj.” \v 22 T hab chei ihda k ab t‑dahm ihbheiwua k hab kaij, “Ab g wo i behꞌi g Hekia S‑apꞌekam Gewkdag. \v 23 Kumt wo s‑mahch k ah mas hedai g pi ap chuꞌijigaj gm hu hab i juni g Jiosh ch hedai pi gam hu hab i juni.” Neh, bad kaij ch am hahawa i piꞌata. \s1 Mash g Thomas chum pi wohochud mat uhpam i wuhsh g Jesus \p \v 24 D g Thomas pi am hu t‑wehmaj mad wa am jiwia g Jesus. \v 25 Kuchd am hahawa chum ahgid matt nei g t‑kownalig. \p D hab kaij g Thomas, “Bant waꞌi masma wo s‑wohoch mat uhpam i wuhsh mant wo nei g nohnhoij mat ab wo s‑babaliwanik mamt ab sisish k ab wo taht abai k ab ep wo taht hudaj ab.” \p \v 26 Hemako domig amjed, chd am ep i t‑hemapai kih ch ed. D am hahawa t‑wehmaj g Thomas. Chd ab ep si yahwidadch g kihkjeg. D wabshaba ab i wah g Jesus k am jiwia t‑wui k hab kaij, “Am g wabsh wo si s‑ap e tahtk.” \v 27 D hab hahawa kaij ab Thomas wui, “Ab g i ni‑neid k ab tahtam g ni‑nohnhoi ch ni‑huda k ab wo s‑ni‑wohochudad.” \p \v 28 D hab hahawa chei g Thomas, “Ni‑kownalig ch ni‑Jioshga!” \p \v 29 D hab ep kaij g Jesus ab wui, “Ab apt i s‑ni‑wohoch nap pi ni‑neid. Baꞌich at wo i s‑hehgigk hegam mat ab wo i s‑ni‑wohoch wa chum pi g e‑wuhpuikaj ni‑neidch.” \s1 Matsh haschu ahgk e oꞌoha ihda oꞌohana \p \v 30 Muꞌi s‑hasig haꞌichu ad hab ep juh g Jesus am t‑nena ed mant pi oꞌoha id eda oꞌohana. \v 31 Nt id in hi wa ha oꞌoha mamt ab amjed wo s‑wohoch mo g Jesus d Jiosh si Kehsha ch d alidaj k hab masma ab wo bei g wechij doakag. \c 21 \s1 Matsh g Jesus am ep i e chehgi wewaꞌak ha wui g e‑chuhchai \p \v 1 Am waꞌi hebai amjed, d am ep i e chehgi g Jesus t‑wui amai al kahchki am am Galilee jewed ch ed. \v 2 Am achd wa oiopo g ni‑nawoj James wehm. K g Simon Peter ch Thomas Kuadi ch Nathanael ch gohk ep g t‑wehm e mashchamdam am t‑wehmaj. \p \v 3 D hab kaij g Simon Peter ab t‑wui, “Ih, nt hi wo sha ha uꞌim g waptopi.” \p Kuchd hab kaij, “Pegih, tt wo m‑oi.” Chd am hahawa dadhaiwua wahlko ch ed k am i himch shuhdagi oidch k ge chuhug oidam am wuakch g t‑chuagia shuhdagi ch ed ch pi haꞌichu shaꞌi bei. \p \v 4 D ab i chesh g tash. D ab hema kehk shuhdagi hugidgo. Kuchd pi shaꞌi mahch mo hedai wud. \p \v 5 D hab kaij, “Wihpiop, namt pi haꞌichu shaꞌi bei?” \p Chd hab kaij, “Pi haꞌichu.” \p \v 6 D hab hahawa kaij, “An g wo daꞌichud g e‑chuagia inhab s‑apkojed g e‑wahlko k wo haꞌi ha ui.” \p Kuchd wa woho hab t‑juh k pi t‑nako machs ab uhpam wo i cheshaj nad pi shaꞌi si muꞌi am e baꞌiha g waptopi. \p \v 7 Nid hab hahawa kaij ab Peter wui, “Doki t‑kownalig Jesus!” D am i kah g Simon Peter moki d Jesus k ab wah g e‑eniga mat wuahawua k am i dah shuhdagi ch ed k am i e wachwihim k ga hu jiwia wui. \v 8 Chd ahchim haꞌi ab hahawa i himch g wahlko ab chewaimedch g chuagia waptopi shuhdch nachd pi am waꞌi waik siant keishpa ab amjed mo an i hug g shuhdagi. \v 9 Kuchd an i huhud shuhdagi koa an k nei mo g chuhdagi am wehch. D am dahm kahch g watopi. D g pahn am ep wehch. \p \v 10 D hab kaij g Jesus ab t‑wui, “Ab g wo haꞌi uꞌuk g waptopi em‑uꞌi.” \p \v 11 Ab ad wabsh i si shuhdags g chuagia g geꞌeged waptopikaj. Kud g Simon Peter gan hu i chesh wahlko ch ed k ab i chewaim. Kud d siant hetaspo wehst‑mahm gamai waik (153). D eda pi e wantsh g chuagia. \p \v 12 D hab t‑ahg g Jesus, “Oi g wo i hihim k e gegosid.” \p Kuchd pi hedai ab kakke mo hedai wud nach pi wa chum s‑mahch mo d Jesus. \v 13 D am hih g Jesus k am bei g pahn k an i t‑hainidahim k g watopi am ep be k an i ha t‑mahkhi. \v 14 Id o d waꞌi waikkokam mad am i e chehgi g Jesus t‑wui amjed mad ab i wuhsh muhkig amjed. \s1 Matsh g Jesus ab haꞌichu cheha g Peter \p \v 15 Kuchd am i t‑nahto t‑gegosidk. D hab kaij g Jesus ab Simon Peter wui, “Simon map d Jonas alidag, nap baꞌich i si pihk e elid ni‑hekaj mo hi idam?” \p D hab kaij g Peter, “Heuꞌu, ni‑kownalig, s‑mahch ap mani ab si m‑tatchua.” \p D hab kaij g Jesus ab wui, “Am g i ha nuhkud g wechij ni‑wohochuddam no pi hab waꞌi masma mo g kahwal mahmad.” \p \v 16 D hab ep kaij g Jesus ab wui, “Simon, nap woho si pihk e elid ni‑hekaj?” \p D hab kaij g Peter, “Heuꞌu, ni‑kownalig, s‑mahch ap mani ab si m‑tatchua.” \p D hab ep kaij g Jesus, “Am g i ha nuhkud g ni‑wohochuddam.” \p \v 17 D id d i waikko mad hab kaij g Jesus, “Simon, nap ab si ni‑tatchua?” \p D si pi ap e tahtk g Peter mat waikko ab waꞌi kakke ch hab kaij, “Ni‑kownalig, wehs ap haꞌichu s‑mahch ch s‑mahch mani ab si m‑tatchua.” \p D hab kaij g Jesus, “Am g i ha nuhkud g ni‑wohochuddam. \v 18 Neh, s‑mahch ap map hejel s‑ap an has i e wua ch am hab e junihim map has i tatchua. Nt wabshaba wo si shel m‑ahgi mapt am wo i si kelit k ab haha wo uhgk i uhꞌul g e‑nohnhoi. T wabsh hema ab wo m‑enigadad k am wo i m‑bei map hebai chum pi am hu himimk.” \v 19 Kudki heg hab ahg matki has masma wo e muhkid g Peter. T hab wo s‑mai g hemajkam g Jiosh gewkdag. Kud g Jesus hab hahawa ahg g Peter mat gam hu hasko wo oi. \s1 Matt has masma am wo oidad g Jesus \p \v 20 D am wehmaj i hih g Peter. Nid ab i ha oi. Kud g Peter ab uhpam i nea k ni‑neid \v 21 k hab kaij ab Jesus wui, “Ni‑kownalig, kut haschu am hab wo e juh am tahgio ihda John.” \p \v 22 D hab kaij g Jesus ab wui, “Neh, mantp wo tatchuidad g John mat pi wo ha muh k ab wo ai mant ep wo jiwia, k pi ab hu haꞌichu m‑him heg amjed. Am apt wabsh wo ni‑oidad.” \p \v 23 Kudki an i e ahgidahi am ha shahgid g Jesus wohochuddam mantsh pi wo ha muh. D eda pi hab kaij g Jesus manis pi wo ha muh ch hab kaij, “Mantp wo tatchuidad mat pi wo ha muh k ab wo ai mant ep wo jiwia, k pi ab hu haꞌichu m‑him heg amjed.” \p \v 24 Ahni ani wud manid neid ch kah ch ia oꞌoha. Kuni si s‑mahch mo d wohokam. \s1 Matsh ia haꞌas wo oꞌoha g John \p \v 25 Neh, muꞌi ad haꞌichu hab ep juh g Jesus. Tp hems am wo i e oꞌohanahi wehs k wabsh wo shuhd g jewed.