\id EPH - Olo NT [ong] -Papua New Guinea 1997 (web version -2014) 1997 \h Efesus \toc1 Youti Pol lantei ne nimoure mete pite Efesus \toc2 Efesus \toc3 Ef \mt1 Youti Pol lantei ne nimoure mete pite Efesus \c 1 \p \v 1 Ki Pol wuso onom pite Ma Ili pele le keiniki piti fale kire pupane lite Krais Jisas. \p Ki kantei youti nepei ne nimoure mete pite Ma Ili pele wuso pratei Efesus pepe, ise wuso yire punkom piti yulpowo Krais Jisas lepe. \p \v 2 Ma Ili, le Eiya louku lire Apa Ili Jisas Krais, te miso onom maneise le te waise enke malye. \s1 Ma Ili wauku menmen teingipetei pele pite yuwei wem ku mulpowo Krais \p \v 3 Ku meila nange lite Ma Ili, le yaitei lite Apa Ili louku Jisas Krais, wusoli le lailolouku re luntoluku le le wauku menmen teingipetei pele pite yuwei wem ku mulpowo Krais. \v 4 Wem Ma Ili wala laltei tef re teplai kolo olo, le linu keinuku fei pite le pele piti ku ma mulpowo Krais. Ma Ili lolpepei piti ku ma mingiepe il men nange olpe kolo olo, le enke pouku re ma teingipe felkele piti mile lutepe pele. \v 5 Wusoli Ma Ili kani onom lantouku, le le linu onposi fei piti Jisas Krais ma kanouku fale mire eple pite Ma Ili pele. Ma Ili lotei onom pele, le lingiepe fei lolpepei wusoli le pele linu onposiepe fei le le onom teingine lasiepe. \v 6 Ku meila nange lite Ma Ili wusoli le kani onom lantoukutei le le onom manouku piti wauku ninge nange leletei, wauku yawi piti la lungwouku. \p \v 7 Krais la lungwouku piti teluwi lele ma kaptetei il olpe pouku soma Ma Ili ma nou onposiepe kolo olo, le ku re ma mila moingi mire il olpe pouku kolo olo. Punkomtei, Ma Ili olo onom manoukutei, \v 8 le le lirkilau kosauku piti le kani onom lantouku. Ma Ili onom pele olo ulenetei le le retape menmen wuru. \v 9 Le so lingiepe menmen wuso pele linu onposiepe piti ma lesiepe pepe, le le laptei fale alepe nimin piti ku ma retape wusoli wem linu, menmen fei pepe wala kotire pinsi olol pato. Ma Ili kosauku lire menmen fei pepe wem le laltei Krais fale alepe nimin. \v 10 Wem leletei, Ma Ili ma lingiepe menmen wuso pele linu onposiepe piti ma lesiepe pepe. Le onposi piti ma weisipe men nange pite yuwei re tef lepei lau laptei nemple le le ma laltei Krais linuwepe piti ma luntoluwepe. \p \v 11 Ma Ili olo pele linu onposiepe fei, le so lingiepe piti keinuku fale mire mete pele lotei wem ku mulpowo Krais, wusoli Ma Ili lotei onom pele, le onposi piti ma ketouku nou me malfem miri le lotei. Wem le wala laptei men nange kolo olo, le linu onposiepe fei pepei. \v 12 So ku piti alpe lite Juda wuso minu lupatowo Krais piti ma kanouku pepe, ku ma meila nange lite Ma Ili. \p \v 13 Le ise mete pite Efesus wuso pite alpe nemple pepe re, wem ise yingitepe il punkom, il teingipe pite Krais wuso ku meptalo pe ise piti ma kaneise pepe, ise yulpope il fei pepe. Le Ma Ili lelteise yulei, keinise pite le pele lotei le le waise Riri Teingi wuso le linu topwepe il lapiri piti ma wauku pepe. \v 14 Ma Ili linu wauku Riri fei lepei piti ma kosauku lolpepei, men nange wuso Ma Ili topwepe il lapiri piti ma watepe mete pele pepe, ku re miso kapi menmen fei pepe le il menemple olpe re miso pesuku peirouku kolo olo. Ku meila nange lite Ma Ili miri menmen teingipe pele wuso wauku pepe. \s1 Pol onposiepe nimoure mete pite Efesas le le so lirpowo Ma Ili \p \v 15 Min polpepei so wem ki kingitepe il pirpei pireise wuso ise yulpowo Apa Ili Jisas le ise kani onom pantepe mete yeflipiye pite Ma Ili pele pepe, \v 16 wem fei lepe le le lau lau fale fei, ki kusaise kolo, ki onposise le ki kirpowo Ma Ili piti ki onom teingine kasio. Ki onposise wem ki keletei Ma Ili, \v 17 le ki keletei Ma Ili lite Apa Ili louku Jisas Krais lepe, le Eiya Ili singetei lite yuwei, ki keletei piti waise Riri Teingi. Le waise Riri Teingi lepei piti le ma waise enke ulepe, le le ma kosaise lire Ma Ili soma ise ma retawo. \v 18 Ki keletei Ma Ili kireise piti ise enke peise ma pungo piti yuluwo matufuwo weli lele. Enke peise ma pungo soma ise miso retape menmen teingipetei pele wuso le lirpei piti ma watepe mete pele pepe, le ise ma yapiri enke peise piti ratei yungariepe menmen fei pepe wem Ma Ili linaise piti ma ratei yungariepe pepe. \v 19 Le ku piti mulpowo Krais pepe, singe pele punkuku, singe lipitei pite Ma Ili pele wuso punkuku pepe, ku miripe piti mesio towa lele. Singe wuso punkunku pepe, pe singe lipi pele elpesipe \v 20 wuso le liripe piti nou leila Krais wem le la lepe, le le laltei lifei eti tilpi lele, lifei uf teingi lite Ma Ili. \v 21 Krais lifei uf teingi lite Ma Ili, le le luntoluwepe ririm pite yuwei le mete lipi piti puntoluwepe mete piti tef lepei, Krais ma luntoluwepe yeflipiye le nange lele ma ili wem oli oli. \v 22 Men nange yeflipiye pite yuwei re tef, Ma Ili laltei Krais piti luntoluwepe le le watowo Krais singe piti linuwepe nimoure mete wuso pulpowo pepe. \v 23 Nimoure mete wuso pulpowo Krais lepe, pe watafei topo tale ile lite Krais, le pe polinemple piri poungaiye, le men nange eryai pepe, Krais olo lunkuwepe oloye. \c 2 \s1 Ma Ili nou leilauku nampir mratei miri Krais \p \v 1 Wem linu ise tounga pesi Ma Ili le ise yingowo tisi liti yire il olpe, le fei pepei, ise wata pirpolo ise ya pepe wusoli ise kare yeite isotei tani Ma Ili. \v 2 Wem fei lepe, ise yingiepe wai pite mete piti tef liti yire il olpe, le ise kapi enke yaptowo riri oli piti luntoluwepe towa ririm olpe piti pratei pinge teplai yuwei pepe. Ise yaptowo riri oli lepe mingim, le wuso fei luntoluwepe mete piti yaruwepe il pite Ma Ili pele pepe. \v 3 Iyo, wem linu ku kutou re, ku molpepe watafei pe mete piti tounga pesi Ma Ili pepe, le ku mingiepe il men nange wuso ku kutou enke falepe piti mingiepe pepe. Le ku mingiepe men nange eryai wuso falongou pouku onposiepe le pe peilauku enke piti mingiepe pepe. Ku re watafei mete eryai pepe, Ma Ili onom kotu lirouku le le ma wauku moingi lire il olpe pouku. \p \v 4 Wolo Ma Ili olo onom manouku lirkilautei, le le kani onom lantoukutei, \v 5 liso wem ku wala mingowo tisi liti tounga pesi Ma Ili le ku wata pirpolo ku olo ma pepe wusoli ku kare meite kutou tani Ma Ili, wem fei lepe Ma Ili wata pirpolo le nou leilauku nampir mratei miri Krais. Ma Ili onom maneise le le so kaneise tanio moingi lite il olpe peise. \v 6 Ku pite Krais Jisas pele le Ma Ili wata pirpolo le nou leilauku nampir mratei miri Krais le ku ma mepi muntoluwepe men nange pite uf teingi lato yuwei. \v 7 Ma Ili lolpepei piti ma kosape mete lire wai pele piti onom manouku lirkilautei wem oli oli, le le kani onom lantouku watafei Krais Jisas le kani onom lantouku lepe. \v 8 Ma Ili onom maneise le le so kaneise wusoli ise yulpowo. Ise kane isotei kolo olo, wolo Ma Ili lotei onom maneise le le so waise menmen pele yaupe. \v 9 Liso ise ma rautu isotei kolo olo wusoli ise kane isotei kolo olo, Ma Ili lotei onom maneise le le waise menmen pele yaupe. \v 10 Wem ku mulpowo Krais Jisas, Ma Ili leitouku fale mire mete teingipe yeflipi piti ma mesiepe towa teingipe wuso le lotei loporipe elpesipe piti ku ma mesiepe pepe. \s1 Krais weitouku fale mire mete nempleiye \p \v 11 Ise mete piti alpe nemple wuso mete piti Juda pinaise pirpolo ise mete piti yaploupe topungou kolo olo, le pe pinai potei pirpolo pe mete piti paploupe topungou, ise ma onposi isotei wuso wem linu ise yato fei yolomen. \v 12 Wem fei lepe, ise kare yeite isotei yato fiyen yiri Krais. Ise ilepe pite mete wuso Ma Ili pele keiniepe pepe kolo olo, ise pite alpe nemple. Le il wuso Ma Ili topwepe lapiri liripe mete pele pepe, il pepe olo polise re kolo olo. Ise ratei ire peise, onposi piti menmen teingipe ma faleise re kolo olo, yire wouye le ise retawo Ma Ili lite Israel re kolo olo, ise yirowo onom. \v 13 Ise yinu yato fiyen yire Ma Ili, wolo fei ise yulpowo Krais Jisas le teluwi pele, pe keteise yau malfem yire Ma Ili. \v 14 Wusoli Krais lotei, le wauku enke malye le le weitouku ku mete piti Juda le piti alpe nemple, Krais weitouku fale mire mete nempleiye wata pirpolo ku pite alpe niliye lepe. Krais la laitei nimpe le le lolpepei piti ma laploupe il wuso pile karouku pepe le ku ma mura nemple kolo olo, ku ma muwo nemple. \v 15 Il lipi pite Juda wuso pirpei piti mete pite Juda ma pingiepe pepe, Il Lipi pepe Krais olo wata pirpolo le lire tipe is kaptetei pepe le pe olo singe kolo oloye. Le le lolpepei piti ma weisipe mete pite alpe nemple le mete pite Juda, Krais weisipe fale pire mete teingipe yeflipi le pe ma nempleiye wata pirpolo pe pite alpe niliye lepe, le pe ma pulpowo Krais lotei le fei pepei, Krais watepe enke malye. \v 16 Wem Krais la laitei nimpe, le weisipe enke pite mete piti Juda le mete piti alpe nemple, Krais weisipe enke pelpe piti ma pura nemple kolo olo. Krais weisipe laptei nemple fale pire mete nempleiye, le le weisipe nou laptowo Ma Ili. \v 17 So Krais laule, le le leptalo Il Teingipe piti mete yeflipiye ma pratei pire enke malye, le le leptalo Il Teingiepe pepei pe ise mete piti alpe nemple wuso yato fiyen yire Ma Ili lepe, le le leptalo Il Teingipe pepei pe mete piti alpe nemple pepe, le le leptalo Il Teingipe pepei pe mete piti Juda wuso pirowo Ma Ili malfem lepe. \v 18 Ku yeflipiye, ku pite Juda le piti alpe nemple, Krais la lungwouku piti ma ketouku me malfem miri Ma Ili le Riri niliye le naluku tisi piti ku ma me Eiya Ili lite yuwei. \p \v 19 Liso ise mete piti alpe nemple pepe, ise pite uf tef nele kolo olo, Ise fei ilepe wane piti mete pite Ma Ili pele le ise fale yire eple pele. \v 20 Ise re watafei winem. Ku pupam mire mete emarengi, ku mile mesio winem mari lile watafei tiringou piti pile tef pepe, le Krais Jisas lotei, le watafei tef piti lesiepe tiringou le winem ma lile singe. \v 21 Krais Jisas lotei so lesio winem lari lepe, le le wala ma lesio winem le fale ili, le winem lepe ma lite Ma Ili lele loteteiye ratei. \v 22 Le ise re, ise yulpowo Krais Jisas le ise yiripe mete yeflipi wuso pulpowo pepe, ise wata pirpolo ise yoli nemple watafei utu, lape re fore pite winem lepe. Ise yile watafei winem le winem fei lepe soma Riri lite Ma Ili ratei. \c 3 \s1 Pol leptalo il teingipe pe nimoure mete piti alpe nemple \p \v 1 Min polpepei so ki Pol, ki kifei winem oli wusoli ki kesio towa lite Krais Jisas piti kaneise mete piti alpe nemple, le ki keletei Ma Ili kireise. \v 2 Punkomtei, ise yingitepe il fei wuso Ma Ili onom maneiki le le waiki towa fei lepei kesio piti ma kaneise pepe. \v 3 Il menmen wuso Ma Ili pele onposiepe le pe wala kotire pinsi olol pato pepe. Ma Ili kosaiki alepe nimin, le le waiki onom piti ki ma kretape il fei pepe. (Il wuso kinu kaptei pepe, ki kirpei wisyauye kiripe il fei pepe, \v 4 le wuso ise ma yaptei mingim yoporo, ise miso retape il pal peiki wuso ki kerengape kire il wuso pinu wala kotire pinsi olol pato pepe wolo fei Krais lingiepe.) \v 5 Wem linu Ma Ili kosape mete lire il wuso le pele onposiepe pepe, le olo kosape mete kolo olo. Wolo fei, Ma Ili laltei Riri lele piti kosape pupam re mete emarengi wuso wai potei piti pesio towa lele lepe, Ma Ili laltei Riri lele piti kosape lire il fei pepei. \v 6 Il wuso kotire pinsi olol pato wolo fei Ma Ili laptei fale alepe nimin pepe, pe kosauku polpepei, il teingipe pite Krais pepe pe weisipe mete piti alpe nemple piti ma piripe mete piti Juda pepei pepe ma Ma Ili lailelepe re luntoluwepe lapwonou. Pe ilepe pite topo tale niliye, le pe pepiye ma kapi menmen teingipe wuso Ma Ili lirpei piti ma watepe mete pele pepe, le il wuso Ma Ili topwepe lapiri pepe, pe fale punkom wem Krais Jisas la lungwouku. \p \v 7 Ma Ili onom maneiki le le waiki towa teingi lele piti keptalo il teingipe pele, le le waiki singe piti kesio towa fei lepei. \v 8 Ki teingi watafei mete yeflipi pite Ma Ili pele pepe kolo olo, wolo Ma Ili onom maneiki le le so waiki towa teingi lepei piti ki ma kilape Il Teingipe pele ke kirpepe mete piti alpe nemple, kirpepe kiri Krais kirpolo men nange pite Krais olo nempletei le ku miso mretape moporo kolo olo. \v 9 Le ki kesio towa teingi lele lepe piti kirpepe namiepe mete yeflipiye piti pe ma pulwepe matufwepe, il wuso Ma Ili pele onposiepe pepe, pe ma fale punkom fei polomen. Ma Ili wuso laptei men nange pite yuwei re tef pepe, wem linu linu re lepe, le laplingi il menmen wuso pele onposiepe piti ma lingiepe pepe. \v 10 Le lolpepei piti ma wem fei lepei lepe soma mete pele wuso pulpowo pepe, pe ma kosape ririm piti puntoluwepe men nange pite teplai yuwei pepe, mete wuso pulpowo Ma Ili lepe pe ma kosape ririm pite yuwei pepe, kosape pire men nange wuso Ma Ili pele linu onposiepe le le so laptei fale alepe nimin wusoli le onom pele olo ulenetei. \v 11 Ma Ili olo pele linu onposiepe re lulpope fei, le le so lingiepe piti lesiepe laptei fale alepe nimin. Le laltei Apa Ili louku Krais Jisas piti lesio towa fei lepei. \v 12 Ku fei miso me malfem mire Ma Ili le ku ma turuku kolo olo, le ku retai le ma lingitouku, wusoli ku mulpowo Krais Jisas le ku mulsi. \v 13 Le ki so kirpeise kolpepei, ki kila moingi kireise wolo ise ma enke olpe pato wusoli ki kila moingi piti ma kaneise. \s1 Pol leletei Ma Ili liripe \p \v 14 Ise yulpowo Ma Ili fei min polpepei so ki yaruwepe yamkelem ratei keletei Eiya Ili lite yuwei, keletei kireise. \v 15 Le Eiya Ili piti luntoluwepe ririm re men nange pite yuwei le ku mete re men nange piti tef lepei. \v 16 Ma Ili, le Eiya louku lite yuwei lepe, le olo teingitei le ki so keletei piti Riri Teingi lele ma lau lunkise le le ma waise singe. \v 17 Le Krais ma ratei yefi peise leinginim wem ise yulpowo. Ki keletei Ma Ili kolpepei, towa men nange wuso ise yesiepe pepe, ise ma yesiepe yinge tisi liti kani onom yantei nemple. \v 18 Ise yingiepe fei yolpepei soma ise yire mete yeflipiye pite Ma Ili pele pepe, ise yepiye miso kapi enke piti retai yoporotei Krais, le olo kani onom lanteise lirkilautei. \v 19 Iyo, ise miso retape wai pite Krais piti kani onom lanteise pepe, ise retape yoporotei kolo olo, wolo ki keletei Ma Ili piti ma kaneise waise enke piti retane onom pite Krais. Ise ma retane onom pite Krais soma enke peise ma fale watafei onom pite Ma Ili. \p \v 20 Singe pite Ma Ili olo lipitei. Ku meletei miri menmen lo ku onposiepe, fei pepei olo kumpu wolo singe pele wuso punkuku pepe, pe miso pirkilau kanouku piti mesiepe towa men nange lipi. \v 21 So ku nimoure mete piti mulpowo Krais Jisas lepe, ku ma meila nange lite Ma Ili wem oli oli. Punkomtei. \c 4 \s1 Ku fale mire topo tale niliye lite Krais \p \v 1 Ki kifei winem oli wusoli ki kesio towa lite Apa Ili, le ki kirpeise. Ise telpalo ratei yingowo tisi wuso Ma Ili onposi piti ise ma yingowo wem le linaise pepe le le ma onom teingine lireise. \v 2 Ise yingiepe wai piti yire yape, enke malye le ise yapiri enke peise. Wem ilim winkem nemple peise waise moingi, ise kani onom yantepe le ise kosape yire wai leise piti ise kani onom yantepe \v 3 Riri lite Ma Ili, le waise enke malye piti ise ma onposi nemple le ise ratei yuwo nemple. Ise kare yeite nemple kolo olo. \v 4 Ku mulpowo Krais le ku fale mire topo tale niliye, le Riri Teingi niliye lunkuku. Min watafei wem Ma Ili linauku pepe, ku ma mesiene onom nenpeiye piti ratei mungario piti kanouku. \v 5 Ku mulsi Jisas Krais, le Apa Ili niliye louku, ku mingowo tisi niliye piti mulpowo, le ku mungungu mire nange niliye lite Jisas Krais. \v 6 Ma Ili niliye, le yaitei lite ku mete yeflipiye le le luntoluku yeflipiye. Le leilauku enke piti mingiepe il pele, le le lunkuku ku mete yeflipiye. \p \v 7 Ku metine niliye niliye, Krais onom pele lotei, le wauku singe pele fifi piti ku ma miripe mesio towa lele. \v 8 Min watafei il piti paitei yousi pe pirpei pepe. Pe pirpei polpepei, \q1 “Wem le le teplai yuwei, le kesipe mete eringi pele wuso le weisipe singe pelpe pepe, le kesipe lilape le yuwei, le le watepe mete walem singe pele.” \p \v 9 So il wuso pirpei polo, “Le le teplai yuwei” lepe, il pal pelpe pato fei polomen? Il pal pato polpepei, Krais wem linu le lusa uf teingi lele lato yuwei le le litipi lau tef lepei, le le lautile le oi liti paptei towa. \v 10 So le wuso litipi lau tef lepei lepe, le elpesi lepe so nou le teplai yuweitei lepe piti ma lunkuwepe men nange yeflipiye pite yuwei re tef lepei. \v 11 Le lotei so watepe mete singe pele pepe. Mete ilepe le laptei fale pire pupam pele, ilepe le laptei fale pire mete emarengi, ilepe le laptei fale pire mete piti peptalo il teingipe pele pe liye liye re pe. Le mete ilepe le laptei piti puntoluwepe re peptalo nimoure mete wuso pulpowo pepe. \v 12 Krais lolpepei piti loporipe mete yeflipiye pite Ma Ili pele pepe piti ma pesio towa lele piti kaniepe nimoure mete nemple, le mete wuru ma pirkilau pulpowo Krais. \v 13 Le ku yeflipiye ma fale mire mete nempleiye piti mepi mulpowo Krais, le ku miso retawo ninge lite Ma Ili. Ku ma onposi watafei ku mete lipi piti onposi moporo le enke pouku ma watafei Krais lotei lepe. \v 14 Le ye lo ku ma mingiepe wai pite eple kumpu kolo oloye. Ku onposi watafei eple kumpu pepe soma wem mete nemple pempetouku, ku kotu mulsipe wusoli ku onposi moporo kolo olo. Wolo ku fei kapi enke pite mete lipi le ku onposi moporo, le wem mete nemple pilape il tipe pelpe pau peitalouku piti ma pempetouku mualo tisi oli, ku miso kapi maptei le ku ma mila musasa nemple kolo olo watafei nimpe teingo nele luwo peryai le yuf lini lalpopo tipe le tipe ma leila nimpe teingo lepe, leila lusasa le lau lepe. Ku ma watafei nimpe teingo lepe kolo olo. \v 15 Wolo ku mingowo tisi liti kani onom mantei nemple le ku ma mirpei il punkom pite Ma Ili. Ku ma mirkilau mesiepe re mingiepe wai pite Krais le ku onposi piti ma kani onom pite Krais wusoli ku mete piti mulpowo pepe, ku winkem you pele le Krais lotei, le line oru. \v 16 Krais lotei, le line oru piti luntoluku ku winkem you pele. Ku watafei urou, eti, lutepe, mingi re menmen polpepe le ku moli nemple fale mire topo tale niliye ili, le Krais lotei, le oru. Singe pele pingouku watafei emingelem re numkufur pepe piti ma pesuku peirouku le ku ma moli nemple. Liso wem ku mesiepe towa pouku fi fi, ku kane nemple watafei eti, urou, lutepe re mingi pepe, pe kane nemple piti pirowo topo tale yefliye teingi. Ku re ma mesiepe towa pouku fi fi piti kane nemple, miripe singe wuso Krais wauku pepe le ku ma kani onom mantei nemple soma ku mirkilau mile singe le ku mepi mulpowo Krais. \s1 Enke re falongou pouku ma nou fale teingipe yeflipi \p \v 17 Ki kiri nange lite Apa Ili, ki kirpei il pepei piti il polise kolpepei, mete piti pulpowo Ma Ili kolo olo pepe, pe onposiepe il menemple teingipe re kolo olotei, le ise ma ratei yingepe wai pelpe kolo olo. \v 18 Pe falongou pelpe olo mini yaupe. Tisi yefli wuso Ma Ili kosauku piti ku ma mingowo le ku miso ratei moporo pepe, pe pulpo piti pingowo tisi fei lepei kolo olo wusoli pe kare peite potei tanio Krais le enke pelpe re olo lipitei. \v 19 Pe miso topungou olpe pasi potei re kolo olotei. Pe wai potei pe piti pingiepe il olpe le enke pelpe fale piti ma pirkilau pingiepe wai olpe pelpe. \p \v 20 Ku mingowo tisi oli lelpe lepei piti meitaleise miri Krais kolo olo. \v 21 Punkomtei, ise yingitepe il pirpei piri Jisas, le ku meitaleise mire il punkom pele wusoli ise mete pele. \v 22 So ise ma tounga pesipe wai olpe peise piti yinu yingiepe pepe, wai olpe peise piti enke fale yire il olpe le ise ratei olpe pepe, ise nou yingiepe kolo olo. \v 23 Enke re falongou peise ma nou fale teingipe yeflipi. \v 24 Ise yusape wai olpe peise piti pinu pepe, yusape wata pirpolo olongou olpe opinge le ise nomplei tani isotei le ise kapi nemple teingipe yafo. Ise ma nou fale yire mete teingipe yeflipi wusoli Ma Ili leiteise piti ma onposi yoporo watafei le lotei, onposi piti ratei teingipe tuwopou le enke peise olo ma felkele. \p \v 25 So ise ma yempetei nemple kolo olo. Ise yeflipiye, wem ise yirpepe ilepe wane peise piti yepi yulpowo Krais lepe, ise ma yirpepe yire il punkom yire menmen wuso faleise pepe wusoli ku yeflipiye, ku wata pirpolo ku topo tale niliye lite Krais. \v 26 Wuso ise enke kotu yire ilim winkem nemple peise, ise ma enke kotu yiripe ye wem ulel kolo olo. Wuso ise yolpepe, enke peise ma pireise yualo tisi oli. \v 27 Ise kapunuwo towa wingi kolo olo. \v 28 Metine minele piti lire ausi, le ma nou lire ausi pato, wolo le ma telpalo lesio towa lele lotei piti kane lotei le le miso kaniepe mete wuso pe oweli yini nange naplei pepe. \v 29 Wem ise yirpei il menmen, ise ma yiripe il singe yirpei pato. Ise onposiepe il teingipe flo yirpei piti ma yailele nemple enke, wai nemple topo weli, le mete wuso pingitepe il peise pepe, pe miso enke teingipe pasiepe il peise. Ise onposiepe il teingipe piti yirpepei soma ise miso kaniepe enke pelpe yire il wuso pe olo pepe. \v 30 Le ise yirine onom pite Riri Teingi one pato wusoli Ma Ili linu waise Riri lele lepe wata pirpolo le lelteise yulei piti wem leletei lepe soma le ma kaneise ratei wem wem. \v 31 Ise yusape wai peise piti enke olpe yiri nemple, enke kotu le ise yirpelai nemple. Ise yailolo nemple lo ise yirpei kotu nemple enke re ma olo. Ise ma enke olpe yiri nemple fei yolomen yolomen re kolo olo. \v 32 Wolo ise ma yailele nemple yire enke malye, le ise onposiepe il olpe pite isotei wane kolo olo. Min watafei Ma Ili, le nou onposiepe il olpe pouku kolo oloye wusoli Krais la lungwouku fei. \c 5 \p \v 1 Le fei Ma Ili kani onom lanteise le le linaise lirpolo ise eple peletei, so ise ma yingiepe wai pele. \v 2 Ise yirkilau yingiepe wai pele piti ise ma kani onom yantei nemple, min watafei Krais kani onom lantouku pepe, le le wai lotei piti la lungwouku. Krais wai lotei piti la lungwouku le fei pepei wata pirpolo pe peptawi siye paptowo Ma Ili le nuli teingi kofla lepe, liso Ma Ili onom teingine lasio. \p \v 3 Ise fei fale yire mete pite Ma Ili pele, so il menmen piti yirpei yire mete piti puntoluwepe nimoure ausi, lo mete pire nemple olpe watafei pelem pepe, lo pe onom falepe menmen pite mete nemple, il fei polpepei pepe olo olpe wanketei le ise ma yirpei yiripe re kolo olotei. \v 4 Le ise ma yirpei il olpesa yire nimoure, lo ise ma yirpei il olpe peinei piti yalwe oli yeletei nemple, lo ise yesi nemple re mangruru nemple, olo ise ma yolpepei kolo, olo, olpe wanketei. Wolo ise ma yirpowo Ma Ili yiripe enke peise wuso teingipe yasio piti laileleise pepe. \v 5 Ise ma retape il punkom pepei, metine piti luntoluwepe nimoure ausi, lo le laulelipe mete yairongou nemple watafei pelem pepe, lo le onom falepe menmen pite metine nele pele, (wusoli le lire filau le le onposiepe oweli men nange pite tef le Ma Ili olo onposio kolo). So metine piti lingiepe il olpe fei pepei pepe, Krais re Ma Ili, te ma tuntoluwo re tailolowo kolo olotei. \p \v 6 Ise ma yusa metine nele lempeteise lire il tipe pele kolo olo, wusoli il teingelem yaupe fei polpepei pepe, wem mete pingiepe, pe ma paptowo Ma Ili mingim kolo olo, le Ma Ili ma watepe moingi wem le onom kotu. \v 7 So ise ma yinpei taniepe mete wuso pingiepe il tipe pelpe pepe. \v 8 Ise isotei, wem linu ise ratei yire munkunum, wolo fei ise fale yire mete pite Apa Ili pele le weli lele lini luwoise. So ise ma ratei watafei ise mete piti yile weli alepe nimin. \v 9 Wusoli mete piti pile weli alepe nimin, pe ma pingiepe menmen kotire kolo olo, wolo pe ma pingiepe menmen piti teingipe tuwopou le piti pirpei punkom. \v 10 Ise ma retape re lupepletei yire menmen piti wem ise yingiepe, ise miso yirine onom pite Ma Ili pele teingine. \v 11 Il men nange olpe piti mete wuso pelpe pratei pire munkunum le pe pingiepe pepe, ise ma yingiepe kolo olo. Wolo Ise ma yirpei yaptei alepe nimin le ise yaplingi kolo olo. \v 12 (Wusoli il menmen wuso mete pelpe kotire pingiepe pepe, pe olo olpetei le topungou pouku ma olpe wuso ku ma mingiepe mirpei.) \v 13 Le il menmen wuso ise yirpei yaptei alepe nimin, il pal pelpe miso fale pile nimin yaupe le mete ma pretai, pe teingipe lo pe olpe. \v 14 Wusoli mete piti pirpei il menmen, pirpei paptei alepe nimin pepe, pe mete piti pile weli alepe nimin. Min polpepei so il nemple pirpei polpepei, \q1 ‘Ye metine piti etei wata pirpolo ye a lepe, ye nou eilo le weli lite Krais ma lini luwoye.’ \p \v 15 So ise ma kotopa isotei. Ise ratei watafei mete piti enke poli kolo pepe, ise ratei watafei pe kolo olo. Ise ma ratei watafei ise mete piti enke teingipe polise. \v 16 Ise kali wem yaltetei yawi kolo olo, wusoli epli wem fei pepei pepe, pe wem olpe. \v 17 Ise fupeiteteise kolo olo, wolo ise ma yintape re kapi yaptei yire tisi menele so Krais onposise piti ma yingowo lepe. \p \v 18 Ise yaplei wain tipeluwi le ise yini yurungo pato, pe ma kaneise piti ratei yoporo kolo olo. Wolo ise yusa Riri Teingi piti ma lirkilau lunkise. \v 19 Yirpei nemple yire il piti Sam, yuro weni piti rautuwo Apa Ili, le enke peise leinginim, ise yailolo yiri nange lele. \v 20 Le wem oli oli ise ma yiri nange lite Apa Ili Jisas Krais piti yirpowo Ma Ili, le Eiya Ili louku lite yuwei lepe, yirpowo wuso ise enke teingipe yasiepe men nange wuso faleise pepe. \p \v 21 Ise ma yulpo nemple re yaptei nemple mingim wusoli ise wai isotei ye Krais piti ma yeila nange lele. \s1 Nimoure ma laptepe mungarem mingim, le mungarem re ma lailelepe \p \v 22 Ise nimoure, ise ma yingiepe il pite mungarem peise watafei ise yingiepe il pite Apa Ili lepe. \v 23 Wusoli munge ma luntoluwene moto pele watafei Krais luntoluwepe nimoure mete pele wuso pulpowo pepe, le pe watafei topo tale lele so Krais lotei ma luntoluwepe re kaniepe. \v 24 Liso nimoure ma pirkilau pingiepe il pite mungarem pelpe watafei nimoure mete wuso pulpowo Krais le pe pingiepe il pele pepe. \p \v 25 Ise mungarem, ise ma kani onom yantepe nimoure peise watafei Krais kani onom lantepe nimoure mete wuso pulpowo pepe, le le wai lotei piti la lungwipe. \v 26 Krais lolpepei piti ma laptei nimoure mete pele wuso pulpowo pepe, Krais ma laptei pe Ma Ili wem pe pulpope il pele le pe pingiepe piti pungungu tipe kaptetei il olpe pelpe. \v 27 Krais lolpepei piti ma liripe teingipe, pe ma enke felkele le il olpe ma polwepe kolo olo, le pape lo firye re ma polwepe kolo olo, le liripe yini lailelepetei piti ma laptei pe le lotei. \v 28 Mungarem ma kani onom pantepe nimoure pelpe watafei pe kani onom pantowo topo tale lelpe potei pepe. Metine piti kani onom lantene moto pele, le kani onom lantei lotei. \v 29 (Metine minele re miso lirowo topo tale lele lotei oli kolo olo. Wolo le ma luntoli lotei lire oweli le le ma lailele lotei, min watafei Krais lolpepe liripe nimoure mete pele piti pulpowo pepe, \v 30 wusoli ku ilepe pite topo tale lele.) \v 31 Min watafei il piti paitei yousi, pe pirpei pepe. Pe pirpei polo, ‘Il pal pepei so metine ma lusame nimou re yaitei mele, le le ma lompetene moto pele le me roum ma maiteneme, le me roum ma fale nemiyeye.’ \v 32 Il pepei, nempis pinu il pal pelpe olo kotire pinsi olol pato, wolo fei ki kretai kolpepei pe pirpei punkom piri Krais liripe nimoure mete pele wuso pulpowo pepe. \v 33 Wolo ise re, il pepei pirpei pireise. Munge niliye niliye, le ma kani onom lantene moto pele watafei le kani onom lantei lotei lepe, le moto nenpeiye nenpeiye, ne ma ningiepe il pite munge lene. \c 6 \s1 Eple ma yaptepe emare yaire mingim, le yaire ma lailelepe \p \v 1 Ise eple kumpu, ise yulpowo Apa Ili so emare yaire peise re ise ma yaptepe mingim wusoli wem ise yingiepe fei yolpepei, ise yingowo tisi teingi tuwopou. \v 2-3 Il lipi pinu pepe pe pirpei polpepei, ‘Ye ma rautuweme nimou re yaitei meiye,’ le pe pirpei papwonou polpepei, ‘wuso ye ingiepe il fei pepei, ye miso ratei oporo le ye miso ratei tef lepei e wem ulel.’ \p \v 4 Le ise yaire, ise ma yiripe enke pite eple peise olpe kolo soma pe ma enke kotu pireise re kolo olo. Wolo ise il polwepe le ise yirpei namiepe yire tisi liti pulpowo Ma Ili. \s1 Mete piti pesio towa ma laptepe moli pelpe mingim, le moli pepe ma lailelepe \p \v 5 Ise mete piti yesio towa lite moli lipi peise yawi, ise ma yaptepe moli lipi peise mingim le ise yingiepe il pelpe. Telpalo yasio towa lelpe le ise onposi piti ma yirkilau yailelepe wata pirpolo ise yesio towa lite Krais re lepe. \v 6 Ise ma onposi yirpolo wem moli lipi peise pepe, pe pile lupolise piti yesio towa lelpe le wem fei lepe so ise ma yirkilau yesio towa piti pe ma pulpoise lom? Olo, ise ma onposi yolpepe kolo olo. Wolo ise enke peise leinginim, ise ma yirkilau onposi piti yingiepe il pite Ma Ili le ise ma yirkilau yesio towa lite moli lipi peise pepe, yesio towa lelpe yawi wata pirpolo ise yesio towa lite Krais. \v 7 Wem ise yesio towa yawi, enke peise ma teingipe wata pirpolo ise yesio towa yawi lite Apa Ili, le ise yesio towa lite mete yaupe piti tef kolo olo. \v 8 Ise ma onposiepe yolpepei, wuso ye metine piti esio towa lite moli ili nele yawi lo ye metine piti esio towa leiye yotei lepe, ise niliye niliye Apa Ili ma namti laileleise lire towa men teingi wuso ise yesio fi fi lepe. \p \v 9 Ise mete lipi piti yuntoluwepe mete nemple wem pe pesio towa leise yawi, ise ma yailelepe watafei pe paileleise pepe, le ise yire il singe yirpepe piti pe ma turwepe pireise kolo olo. Ise ma retai yolpepei, ise le mete peise piti pesio towa leise yawi pepe, ise yepiye moli niliye ili leise piti luntolise pepe, le ratei yuwei, le le ma kapi il laptei lireise linge tisi niliye. Le ma kapi il laptei lire wai peise fi fi. \s1 Ku ma mile singe miripe singe wuso Ma Ili wauku pepe \p \v 10 Fei il pepei piti ma kirpeise kapulu, ki kirpeise kolpepei, ise yusa Apa Ili kolo olo. Ise yirkilau yile singe yiripe singe lipi pele pepe. \v 11 Singe wuso Ma Ili waise pepe, ise ma yirkilau yesiepe watafei ise laufipe parku le ise yesiepe nuwi re tape piti rourei isotei. Ise yolpepei soma ise miso yile singe le ise weisipe singe pite towa. \v 12 Wusoli ku fei ma lolpo miripe mete walem piti tef lepei kolo olo, wolo ku ma lolpo miripe singe pite ririm olpe pite yuwei. Ku ma lolpo miripe ririm olpe wuso pirkilau pirpolo ma puntoluwepe men nange pite yuwei re tef lepei lepe, le pe ma kesi munkunum paltei. Wolo ku ma lolpo miripe piti ma weisipe singe pelpe. \v 13 So ise ma yirkilau yesiepe singe pite Ma Ili pele yapiri. Le wem, wem oli lepe fale, ise miso weisipe singe pite mete eringi peise, pe ririm olpe pepe, yirkilau weisipe singe pelpe le wem wem oli lepe kere, fei oloye, ise yirkilau yile singeye. \p \v 14-15 So ise ma yoporo isotei. Ise yesiepe il punkom pite Ma Ili watafei ise yeltalo morou topo lifei lari ranguwom lite pau. Le ise telpalo ratei teingipe tuwopoutei wata pirpolo ise laufipe parku pifei popopo onom popo peise piti ma rourei isotei. Le ise yoporo isotei piti ma yeptalo Il Teingipe pite Ma Ili ma nou kesipe mete pele laptei lotei. Ise yirkilau yesiepe wai fei pepei wata pirpolo ise yafo ire topungou pifei ire yepe peise piti ma yile yoporo le ise yile singe. \v 16 Ise yulpowo Ma Ili wem oli oli le fei pepei ma wata pirpolo ise yilape parku piti yire yaisipe nuwi re tape wuso Towa pele lepletei weli poli le le namplolo losise pepe. \v 17 Le ise yusa Ma Ili piti kaneise le le miso lopopoise wata pirpolo ise reltapo menele singe watafei wenteple lepe, reltapo lifei muntuwepe eri falongou peise. Le il pite Ma Ili wuso Riri Teingi waise pepe, ise ma yesiepe wata pirpolo ise yesiepe werau piti lolpo. \v 18 Ise yingiepe fei pepei yingowo tisi lite yeletei Ma Ili, yeletei piti kaneise. Ise ma wem oli oli yeletei Ma Ili, yiripe singe wuso Riri Teingi waise pepe. Il pal pepei so ise ma rourei isotei le ise yire wilfingou pato. Ise wem oli oli yeletei Ma Ili piti ma kaniepe mete yeflipiye pele pepe. \v 19 Le ki re, ise ma yeletei Ma Ili piti ma kaneiki. Yeletei Ma Ili piti ma waiki il wem ki kopori kutei piti kirpei, le ki ma kirkilau kirpei kire il pite Il Teingipe wuso nempis pinu wala kotire pato pepe. \v 20 Il pal pepei so ki kifei winem oli lepe, wusoli ki metine liti kirpei il pite Jisas Krais. Ise yeletei Ma Ili piti ki ma kirkilau kirpei kiripe il fei pepe le ki ma turiki kolo olo. \s1 Pol laptei wem teingi \p \v 21 Tikikus, le line winke loukutei le le metine piti lirkilau lesio towa lite Apa Ili, le miso lirpeise il yeflipiye lireiki ki. Le lirpeise soma ise miso retai, ki kratei fei kolomen. \v 22 Min polpepei so ki kaisi Tikikus le ise pepe, le piti ma lirpeise lirouku ku, ku mratei fei molomen, le il pepe miso waise topo weli. \p \v 23 Ilim winkem wuso pulpowo Jisas lepe, Ma Ili lire Apa Ili Jisas Krais, te miso waise enke malye le te miso kani onom tanteise. \v 24 Ise yeflipiye wuso onom kerowo Apa Ili Jisas Krais wem oli oli lepe, Ma Ili miso onom maneise.