\id 1TI - Olo NT [ong] -Papua New Guinea 1997 (web version -2014) 1997 \h 1 Timoti \toc1 Youti ninu Pol lantei ne Timoti \toc2 1 Timoti \toc3 1Tm \mt1 Youti ninu Pol lantei ne Timoti \c 1 \p \v 1 Ki Pol, ki pupane lite Krais Jisas. Ma Ili, le metine liti kanouku le Krais Jisas wuso ku onom natowo piti kanouku pepe, te rounge waiki towa fei lepei liti kesio. \p \v 2 Ki kantei youti nepei ne ye Timoti, ye wata pirpolo ninge nange leikitei liti wepi wingiepe il pite Krais Jisas. \p Ma Ili, le Eiya louku lire Apa Ili louku Krais Jisas, te miso taileleiye re onom maneiye le te waiye onom malye. \s1 Pol il poluwo Timoti piti ma kotopa lotei lire mete piti pempetei peptalo il punkom kolo olo \p \v 3 Ki kirpei piti ye ma ratei Efesus, min wuso wem ki ke Masedonia le ki kirpeiye lepe. Mete ilepe piti pratei Efesus, pe peptalo mete pire il punkom kolo olo, le ki kirpeiye piti ma il karipe mete fei pepe. \v 4 Irpepe piti pe ma nou peptalo mete pire tipipi pelpe kolo olo, le piti pe ma nampli pirpepe pire nange ulepe pite yaire manre pelpe kolo olo, wusoli pe ma peilape enke pite mete le pe ma pire il pura nemple. Il pelpe olo polwepe il pite Ma Ili pele piti kanouku pepe kolo olo, le pe olo fupepletei pire tisi liti pulpowo Ma Ili. \v 5 Il pal piti ki kire il singe kirpei lepe, ki onposi piti ma keilape enke pelpe le ku ma onom kere nemple, le wuso enke pelpe wala onposiepe il olpe eryai pepe, enke pelpe ma teingipe piti ku mepi onom kere nemple kolo olo. Wuso pe pingiepe il peiki pepei, enke pelpe ma pautu le pe ma onposi poporo piti pire punkom pulpope il pite Krais Jisas. \v 6 Mete ilepe pironom pusa tisi liti kani onom pantepe mete nemple le enke pelpe weitei piti kapi il pura nemple pire il teingelem yaupe yaupe. \v 7 Pe onposi pirpolo ma peptalo mete nemple pire il lipi pite Ma Ili, wolo pe pironom pire il pelpe piti pirpei lo il pal re olo pironom, le pe pirkilau pirpei nemi yaupe. \p \v 8 Il lipi pite Ma Ili wuso watowo Moses pepe, ku yeflipiye mretai piti pe olo teingipe, wolo mete ma onposi piti pingiepe poporo. \v 9 Ku ma onposiepe fei pepei, Ma Ili wauku il lipi piti ma il polwepe mete teingipe lom? Olo, le wauku piti il polwepe mete olpe piti pire il olpe. Mete piti yaruwepe il lipi pite moli lipi pite tef lepei le mete piti pingiepe il olpe eryai pepe. Il lipi pepe piti il polwepe mete piti pinpim il lipi pite Ma Ili le mete piti pingiepe il olpe, mete piti onposio Ma Ili kolo olo, wolo pe onposiepe men nange eryai pite tef lepei. Il lipi pepe piti il polwepe mete piti petesipe emare lo yaire pelpe pa, lo pe petesipe mete nemple pa. \v 10 Il lipi fale piti il polwepe mete piti paulelipe nimoure ausi, piti paulelipe potei wane, le piti pengleipe mete nemple kotire le pe paptepe mete nemple paisepe piti pesio towa lelpe yawi. Il lipi pepe piti il polwepe mete piti pirpei pempetei pirpolo pe pirpei il punkom le pe peisi nange lite Ma Ili yawi, lo pe pingiepe il nemple pelpe, pe watafei il punkom wuso ku meptalo pepe kolo olo. \p \v 11 Il punkom wuso ku meptalo pepe, pe pirpei pire Il Teingipe pite Ma Ili pele piti kaniepe mete. Ma Ili waiki il fei pepe piti keptalo pe mete, le le Ma Ili liti ku mete yeflipiye ma meila nange lele. \s1 Pol onom teingine lasio Ma Ili piti onom manowo \p \v 12 Ki onom teingine kiri Apa Ili louku Krais Jisas piti waiki singe liti kesio towa leiki. Ki onom teingine kiri piti onposiki lirpolo ki metine teingi le le keiniki piti kesio towa lele. \v 13 Wem linu ki kirpei il olpe kiri, namplio uru re kirpei kelelawo, watowo moingitei. Wolo Ma Ili olo onom maneikitei, wusoli ki wala kulpowo kolo le ki kironom watowo moingi yawi. \v 14 Le Apa Ili louku Krais Jisas, le lirkilau onom maneikitei le le kosaiki tisi liti kulpowo le piti ki ma kani onom kantepe re onom kerepe ilepe wane peiki piti mepi mulpowo Krais Jisas, le ku yeflipiye ma mingowo tisi fei lepei. \v 15 Krais Jisas lau tef lepei piti ma kaniepe mete wuso pingiepe il olpe, le il fei pepei olo punkom piti ku mete yeflipiye ma kapi mesiepe re mulpope. Ki kutei olo metine olitei piti kirkilau kingiepe il olpe wurutei, kinuwepe mete wuru piti pire il olpe. \v 16 Wolo il pal potei fei pepei so Ma Ili lirkilau onom maneikitei lepe piti ma Krais Jisas ma lanri onom pele le le lila moingi piti kaneiki. Ki metine olitei liti kirkilau kingiepe il olpe wurutei watafei mete yeflipiye piti tef, le fei ki kulpowo Krais Jisas le ki kosape mete yeflipiye piti pe re ma pulteiki mepi mulpowo Krais Jisas le ku ma kali nempi liti ratei mingi wem wem. \v 17 Ma Ili loteteiye, le metine ili piti luntoluwepe mete re men nange, le ratei lingi wem wem, le miso la kolo olo, le ku miso muluwo kolo olo, nange ili re singe pite le pele loteteiye le ku ma meila nange lele wem oli oli. Punkomtei. \p \v 18 Timoti, ye ninge leiki, ki waiye il singe pepei piti kingiepe il wuso wem linu mete emarengi pirpei pireye lepe. Il pelpe ye ma esiepe piti iripe lolpo oporo asiepe il olpe piti tef lepei, \v 19 le ye irkilau ulpowo Krais Jisas, le ye onposi oporo piti ingiepe wai pele. Mete ilepe olo onposi poporo kolo, le pe tounga pesipe il punkom wuso pe pulpope pepe. \v 20 Himeneus lire Aleksander, te rounge tolpepei le ki karinge kautetei te eti pite Towa piti ma watenge moingi soma te ma tretai piti ma nou tirpei il olpe tiri Ma Ili kolo olo. \c 2 \s1 Pol il polwepe nimoure mete lire wai liti rautuwo Ma Ili \p \v 1 Ki kirpeise kolpepei, menmen piti ise ma yinu yeletei Ma Ili yiripe pepe, ise ma yirpowo Ma Ili piti ise enke teingipe yasio le piti le ma lailelepe re luntoluwepe mete yeflipiye. \v 2 Ise ma yeletei Ma Ili piti kaniepe mete lipi piti puntoluwepe mete le moli lipi eryai pepe soma ku ma telpalo ratei mire enke malye, le ku ma onposi piti rautuwo Ma Ili moporo le piti ku ma kani onom mantepe mete nemple. \v 3 Ise yeletei Ma Ili yiripe menmen fei pepei le le ma onom teingine lireise, le Ma Ili piti kanouku. \v 4 Le le onposi piti mete yeflipiye ma pretape il punkom pele le le ma kaniepe piti ratei poporo pingi wem wem. \v 5 Wusoli Ma Ili, le niliye, le metine piti lile nimin piti kanouku yaruwepe il mafo mire Ma Ili, le re niliye le metine fei lepe le Krais Jisas. \v 6 Krais Jisas wai lotei piti la lungwouku le Ma Ili ma nou onposiepe il olpe pouku kolo, oloye. Ma Ili onposi piti kaniepe mete yeflipiye, le wem loporotei lele, le kosauku lire Krais Jisas wuso wai lotei piti la lungwouku pepe. \v 7 Il pal fei pepei so Ma Ili leiteiki fale kire pupane lite Krais Jisas piti keptalo Il Teingipe pe nimoure mete pite alpe nemple le ki kirpepe kire il punkom pite Krais Jisas piti pe ma pulpope. Ki kirpei punkom, ki kempetei kolo olo. \p \v 8 Ki onposi piti mete liye liye re wem pe paufinemple piti rautuwo Ma Ili, enke pelpe ma teingipe felkele soma pe ma peletei Ma Ili, le pe ma onposi piti pirpelai nemple lo pire il pura nemple kolo olo. \p \v 9 Le ki onposi piti nimoure wuso pulpowo Krais Jisas, pe re ma pafo olongou teingipe piti muntuwepe topungou pelpe, le pe ma pailele potei. Wolo pe ma topwepe eri pelpe lo papleipe papiri re topwepe fei polomen re kolo olo, lo pe ma paptei yilye lo eifingu maltou wuso pire gol pesiepe pepe, paptei pultei mingim pelpe kolo, le foiye teingipetei re ma nampunu pifei ilyongelem pelpe kolo, lo olongou teingipetei piti pire era lipi paisepe, pe ma onposi piti pire yini wuru kolo olo. \v 10 Wolo nimoure piti pire punkom rautuwo Ma Ili lepe, pe ma onposi piti pingiepe il teingipe, telpalo potei le pe enke falepe yini teingipe re yini wuru kolo olo. \v 11 Nimoure ma pire yape, telpalo paptei mingim pire il pite Ma Ili wuso mete peptalo pepe, le pe ma pirpei kolo, pos pifei yaupe, mingim ye pato piti pingitepe il. \v 12 Ki kirpei piti nimoure ma peptalo mete kolo lo pe pinuwepe piti pesio towa men lite Ma Ili kolo olo. Wem liti rautuwo Ma Ili, nimoure ma papiri nemi pelpe, pos pifei yaupe. \v 13 Wusoli Ma Ili linu laltei Adam, le le so lantei Iv ningi. \v 14 Le towa lempesesi Adam kolo olo, le lempesine Adam moto pele Iv, le ne yaruwepe il lipi pite Ma Ili. \v 15 Wolo nimoure ma pire potei teingipe wuso pe ma paisepe mungarem le pe pilape eple re puntoluwepe, le pe ma wala pulpowo Krais, onom kerepe il pe wane pelpe piti pingiepe il pite Krais le pe telpalo potei piti ratei pire enke teingipe felkele. \c 3 \s1 Il pite mete piti pinuwepe re puntoluwepe nimoure mete pite Ma Ili \p \v 1 Il wuso pirpei polpepei, “Metine piti onposi lirpolo ma lesio towa liti linuwepe re luntoluwepe nimoure mete pite Ma Ili, le onom natowo towa teingitei piti lesio”, il fei pepe olo pirpei punkom. \v 2 Metine piti linuwepe re luntoluwepe nimoure mete pite Ma Ili, le ma il menemple olpe re ma poluwo kolo olo, le ma laisene moto nenpeiye, le metine piti lanri onom, kotopa lotei re telpalo lotei. Le ma metine piti kesipe mete nampir lilape le winem lele piti luntoluwepe lire tipe re oweli lo poi piti petei, le le ma metine piti telpalo leptalo nimoure mete loporo. \v 3 Le ma metine piti laplei tipe luwi le le lini lurungo kolo, lo le metine piti onom kotu frou le le lapuwe re losiepe mete nemple kolo olo, wolo le ma metine piti il malye le le ratei lire onom malye. Le le ma metine piti onom puwotei lire era kolo olo. \v 4 Metine piti linuwepe re luntoluwepe nimoure mete pite Ma Ili, le ma metine piti telpalo luntoluwene moto re eple pele loporo, le le leptalo eple pele piti paptowo mingim le pe pingiepe il pele. \v 5 Le wuso metine lironom lire wai piti luntoluwene moto re eple pele loporo, le lolomen ma retai piti luntoluwepe nimoure mete pite Ma Ili? Ma olo. \v 6 Metine piti linuwepe re luntoluwepe mete pite Ma Ili lepe, le ma metine piti nempisye lepei weitei yofu kolo olo. Wuso ise yaltei metine fei lolpepe lesio towa fei lepe, le ma rautu lotei yawi le Ma Ili ma watowo moingi watafei le watowo towa moingi lepe. \v 7 Metine piti yaltei linuwepe re luntoluwepe nimoure mete pite Ma Ili, le ma metine piti nange lele teingi, mete piti pulpowo Ma Ili kolo pepe, pe re peila nange lele, metine fei lolpepe lepe ise miso yaltei lesio towa fei lepei. Le miso kete topo oli lalteise kolo, le le miso luwalo tisi oli lite Towa kolo olo. \s1 Mete piti pesio towa liti kaniepe nimoure mete pite Ma Ili \p \v 8 Mete piti pesio towa liti kaniepe nimoure mete pite Ma Ili, pe ma mete piti nange teingipe le pe mete piti nel loli ilo ilo kolo olo. Pe ma mete piti pirkilau paplei wain tipeluwi kolo, lo pe ma mete piti pire filai kolo olo. \v 9 Pe ma mete piti pirkilau pesiepe il punkom wuso wem linu olo kotire pato wolo fei Ma Ili kosauku alepe nimin, le pe ma onposi poporo piti pingiepe il fei pepe. \v 10 Ise ma yinu yintape il re kapi yaptei yiripe wo, le wem ise yulpope, ise ma watepe towa fei lepe pesio. \v 11 Nimoure pelpe re ma telpalo potei, wai lelpe teingi le pe ma nimoure piti pila il kolo olo. Pe ma nimoure piti enke olpe pire nemple kolo olo, le men nange re pe paplingi kolo, paptei alepe nimin. \v 12 Metine piti lesio towa liti kaniepe nimoure mete pite Ma Ili, le ma metine piti laisene moto nenpiyeye, le le ma telpalo luntoluwene moto re eple pele loporo. \v 13 Pe piti telpalo pesio towa lelpe poporo, pe kali nange teingi le pe miso pirkilau pirpei pire il pite Krais Jisas wuso pe pulpope pepe. \s1 Il pal pite il punkom pite Ma Ili \p \v 14 Ki kantei youti nepei kirpeiye le ki onom nato piti wem kurau le ki ma kau kuliye. \v 15 Le wuso ki frou kau kolo, il piti paitei youti fei nepei miso kaneiye piti retai ire wai louku piti ratei mingiepe il pite Krais Jisas. Ku ilepe pite mete pite Ma Ili pele, le le Ma Ili piti ratei lingi wem wem. Ku nimoure mete wuso mingiepe il pite Krais Jisas, ku mesiepe re mingiepe il punkom piti pirpei piri Ma Ili. \v 16 Il pite Krais Jisas wuso ku mulpope pepe, wem linu pe kotire pato wolo fei Ma Ili laptei fale alepe nimin le pe olo nempletei. Il punkom pepe pato polpepei, \q1 Le leltei topo tale watafei ku mete walem pite tef lepei, Riri Teingi lirpei liri lirpolo le metine teingi tuwopou. Ririm pite yuwei puluwo. Mete peptalo il pele pe mete pite tef liye liye re pe, mete pite tef ili yefliye, pe pulpowo, le Ma Ili nou kesi lila le yuwei lire singe lipi pele. \c 4 \s1 Mete piti pempesipe mete pire il teingelem yaupe \p \v 1 Riri Teingi lirpei laptei alepe nimin lolpepei, wem lingi mete ilepe ma tounga pesi tisi liti pulpowo Ma Ili le pe ma pingiepe il pite ririm olpe piti pirpei pempetei. Pe ma pingiepe il pite mete wuso pempetei pirpolo pe mete emarengi pite Ma Ili, wolo olo, pe mete piti ririm olpe punkuwepe le pe watepe il piti pirpei pempesipe mete piti ma pulsipe. \v 2 Ririm olpe punkuwepe mete fei pepe le pe watepe il piti pirpei pempesipe mete. Pe mete piti nel loli ilo ilo le enke pelpe olo telpalo piti onposi poporo kolo, enke pelpe wata pirpolo Towa pele lesiepe le le muntipiepe fei piti ma kere pulsi pire il olpe pele. \v 3 Mete fei polpepe pepe, pe pempetei peptalo mete pirpolo nimoure mete wuso pingiepe il pite Krais Jisas, pe ma paite nemple kolo, le oweli nemple pepe re, pe ma paplei kolo. Wolo oweli fei pepei Ma Ili laptei piti ku ma maplei eryai wem ku meletei Ma Ili miripe fei, ku ma maplei. Ku piti mulpowo Ma Ili le ku retape il punkom pele, ku ma mingiepe fei molpepe. \v 4 Men nange yeflipiye wuso Ma Ili laptei pepe olo teingipe le ku ma minaulipe ilepe pelpe kolo olo, wolo ku ma meletei Ma Ili miripe, mirpowo mirpolo ku enke teingipe masio le ku ma kapi oweli menemple fei pepe maplei. \v 5 Wusoli oweli yeflipiye wem Ma Ili laptei, il pele pirpei pirpolo oweli yeflipiye olo teingipe, le pe teingipe fei piti ku ma maplei wem ku meletei re mirpowo mire onom teingine pouku masio. \s1 Metine teingi piti lesio towa lite Krais Jisas \p \v 6 Timoti, ye irpepe ilepe wane peiye piti yepi yulpowo Krais Jisas, irpepe namiepe ire il fei pepei, le wuso ye ingiepe fei olpepei, ye ma fale ire metine teingi liti telpalo esio towa lite Krais Jisas. Ye ma ungunape il piti pirpei pire wai liti mulpope re mingiepe il pite Krais Jisas le fei pepei ma waiye singe, le ye ma ingiepe il teingipe wuso peiye ingitepe re kapi esiepe piti ingiepe pepe. \v 7 Wolo ye ma kotopa yotei iripe tipipi olpe pelpe piti nampli pirpei pire menmen pite tef lepei, pe olo teingipe piti pe ma pingiepe pirpei kolo olo. Ye ma eitalo yotei piti lupoluwepe il pite Ma Ili piti ma ingiepe oporo le ye ma ratei metine teingi piti telpalo ingiepe il pite Krais Jisas. \v 8 Ye retai, wem ye eitalo yotei piti esio towa menmen lite tef lepei, ye ma kane yotei wem kurau, wem ye ratei tef lepei. Wolo wem ye eitalo yotei piti lupoluwepe il pite Ma Ili le ye telpalo ingiepe oporotei, pe ma kaneiye wem ye wala ratei tef fei lepei, le pe ma kanowo riri leiye piti ma nou leltei topo tale nele liti ratei lingi wem wem. \v 9 Il fei pepei pepe olo punkom piti mete yeflipiye ma kapi pesiepe re pulpope. \v 10 Il pal fei pepei so ku min mirkilau mesio towa lite Ma Ili lepe, wusoli ku onom natowo Ma Ili piti kanouku mratei mingi wem wem, le Ma Ili piti ratei lingi wem wem. Le ma kaniepe mete yeflipiye le ku wuso mulpowo pepe, le ma kanouku punkom. \p \v 11 Ye irpepe ilepe wane peiye ire il fei pepei le ye eptalo piti pingiepe. \v 12 Pe ma puliye pirpolo ye metine lainouwo, wala eilo ire onom yaune, wolo ye ma kosape mete wuso pulpowo Krais Jisas, kosape ire wai leiye piti irpei le ye ingiepe fei olomen, wai leiye piti onom kerepe mete nemple, wai leiye piti ulpope re ingiepe il pite Krais Jisas le wai leiye piti ratei ire onom teingine felkele. \v 13 Ki miso kau le ye wala ma ungunape re eptalo il pite Ma Ili, irpei namiepe re eptalo piti pe ma kapi pingiepe. \v 14 Ye ma kotopape singe wuso Ma Ili waiye wem Ma Ili leilape enke pite mete emarengi le pe pirpei pireye, le mete piti pinuwepe re puntoluwepe nimoure mete pite Ma Ili, wem pe peptalo esi pelpe puwoye le pe peltei Ma Ili piti waiye singe fei pepe. Ye ma iripe piti kaneiye esio towa leiye oporo. \v 15 Ye ma ingiepe il fei pepei le ye telpalo esio towa leiye oporo soma mete ma pulpoye pirpolo ye esio towa teingi. \v 16 Ye ma kotopa yotei le wai leiye piti eptalo mete ire il pite Ma Ili. Menmen fei pepei ye ma ingiepe apwonou wusoli wem ye ingiepe piti esio towa leiye, ye ma kane yotei le ye kaniepe nimoure mete wuso paptei mingim pire il peiye pepe. \c 5 \s1 Pol il poluwo Timoti lire wai piti kaniepe nimoure mete wuso pulpowo \p \v 1 Metine oli lire lotei, ye ma irpeilawo ire il singe kolo, wolo ye ma ire il malye irpowo wata pirpolo le eiya leiye lepe. Mete lainiyongou pepe, ye ma ailelepe wata pirpolo pe winkem peiye, \v 2 nimoure olpe pire potei, ye ma onposiepe wata pirpolo pe emare peiye, le nimoure raine, ye ma ailelepe wata pirpolo pe eri peiye, untoluwepe ire onom teingine felkele. \p \v 3 Towa nimoure wuso mungarem pa taniepe le pe esi yaupe, minemple re puntoluwepe kolo olo, ye ma kani onom antepe re ailelepe. \v 4 Wolo towa moto wuso nilape eple pene lo eple palye pene, pe ma peitalo potei piti pingiepe il pite Krais Jisas wuso pulpope pepe le pe ma namti puntoluwene nimou lo wautei pelpe fei nepe. Eple re eple palye, pe ma namti puntoluwepe emare yaire lo waure manre pelpe pite teluwi alpe niliye wusoli Ma Ili ma onom teingine lasiepe. \v 5 Towa moto wuso esi yaupetei, eple lo eple palye pene re olo, ne noteteiye, nemple re puntoluwene kolo. Towa moto fei nepe, ne olo onom natowo Ma Ili piti kaniene le epli mulpou ne neletei re nirpowo Ma Ili piti lailelene re luntoluwene. \v 6 Wolo towa moto wuso onom falepe mete yairongou nemple, le oweli yini piti nailele notei, ne namen ratei wolo riri lene olo laye. \v 7 Ye watepe il fei pepei le towa nimoure pepe, wuso pe pingiepe, minemple re miso kelelape pire wai lelpe kolo olo. \v 8 Metine piti lulpope re lingiepe il pite Krais Jisas, wolo le luntoluwepe ilim winkem lo nimou yaitei pele pite teluwi alpe niliye lepe, le luntoluwepe kolo olo, metine fei lepe le lire punkom lulpowo Krais Jisas kolo olo, le le olo lingiepe il olpetei linuwepe mete piti pulpowo Krais Jisas kolo pepe. \p \v 9 Towa moto wuso eringi pene pe yuwei (60 yia) le pe punwei, ye ma altei nange lene luwo yousi liripe pite towa nimoure nemple pepe. Wolo towa moto fei nepe, ne ma moto piti naise munge niliye, roum ratei mau mau fale wem munge lene la, \v 10 le wai pene olo teingipe. Ne telpalo nuntoluwepe eple pene, ne kesipe mete nampir nuntoluwepe, ne kaptetei ire yepe pite ilepe wane pene piti pepi pulpowo Krais, ne kaniepe mete wem moingi falepe, le ne ma moto piti nirkilau kaniepe nimoure mete nemple. \p \v 11 Wolo towa nimoure piti wala teingipe pepe, ye ma aptei nange pelpe pato, wusoli wem pe enke fale piti ma nou paisepe mungarem nemple, pe ma wata pirpolo tounga pesi Krais, \v 12 le pe ma wata pirpolo yaruwepe il pelpe wuso pinu pirpei pirpolo pe ma pifei yaupe piti pingiepe il pite Krais, pe ma nou paisepe mungarem nemple kolo, pe ma wata pirpolo yaruwepe il pelpe fei pepe le Ma Ili ma kapi il laptei liripe. \v 13 Towa nimoure wala teingipe pepe, pe ma kali wem paltei yawi, paulo winangou teingelem nemple nemple, le pe paulo pulu nemple yaupe kolo olo, wolo pe pila il re pirpei pingiepe mete nemple il, paulo pulwepe mete nemple piti pesio towa lelpe, le pe pirpei pire il men nange olpe. \v 14 So ki kirpei kirpolo towa nimoure piti wala teingipe pepe, pe ma nou paisepe mungarem nemple, pilape eple re puntoluwepe winangou wingiwongou pelpe le pe polpepei soma mete eringi pouku, pe mete piti pulpowo Krais kolo pepe, pe ma pirpei il menemple olpe pirouku re kolo olo. \v 15 Towa nimoure ilepe olo tounga pesi Krais-ye le pe pingowo tisi lite Towa. \v 16 Le wuso moto nenpe piti nulpowo Krais, ne nire towa nimoure pite teluwi alpe lene pepi ratei, ne ma nuntoluwepe towa nimoure fei pepe le ne nusa moingi le eti pite nimoure mete nemple piti pulpowo Krais lepe, ne nusa moingi le eti pelpe kolo soma pe ma puntoluwepe towa nimoure nemple wuso poteteiye pratei, minemple re puntoluwepe kolo pepe. \p \v 17 Mete piti pesio towa liti pinuwepe re puntoluwepe nimoure mete pite Ma Ili lepe, wuso pe pesio towa lelpe poporo, mete pelpe ma pirkilau pailelepe. Ki kirpei kire mete piti peptalo il pite Ma Ili le pe pirpei namiepe nimoure mete piti pingiepe il fei pepe. \v 18 Wusoli il piti paitei yousi pite Ma Ili, pe pirpei polpepei, “Wem bulmakau loluluwo wit, ye ma topuwo nemi lele ari kolo olo.” Le il nemple pirpei pirpolo, “Ye ma aisi metine piti lesio towa leiye.” \v 19 Wem mete pamtuwo metine piti lesio towa piti linuwepe re luntoluwepe nimoure mete pite Ma Ili, ye ma ingitepe il pelpe le wuso mete twinges lo twinges niliye, pe pirpei pamtuwo metine fei lepe, ye ma ulpope il pelpe. Le wuso metine niliye lirpei lamtuwo, ye ma ulpowo kolo. \v 20 Mete piti pesio towa lepe, wuso pe pingiepe il olpe, ye ma irpeilape ile lutepe pite mete wuru alepe nimin soma pe yeflipiye ma turwepe piti pingiepe il olpe. \p \v 21 Ki kaptei il pepei kirpei kiri nange lite Ma Ili, Krais Jisas le ririm pite Ma Ili piti ye ma ingiepe il fei pepei, le ye ingiepe wai piti nel loli ilo ilo kolo olo. Wem ye kapi il aptei iripe nimoure mete pite Ma Ili, ye kani onom antepe ilepe, le ilepe ye tounga pesipe kolo olo, lo ye ma irpeilape nemple le ye ire il malye irpepe nemple, fei pepe re ma olo. Ye ma telpalo esio towa leiye oporo, le ye ingiepe il menemple olpe wanketei kolo olo. \v 22 Wem ye onposi piti ma watowo metine nele towa lite Ma Ili piti lesio, ye ma frou eptalo esi peiye puwowo piti eletei Ma Ili le le ma lailolowo re luntoluwo kolo olo, ye ma frou olpepe pato. Ye kotopa yotei ire il olpe pite mete nemple pelpe le ye ailelene onom peiye piti ratei ire onom teingine felkele. \p \v 23 Ye alei tipe nimou yawi kolo olo, wolo ye ma alei wain tipe kumpu piti kaneiye yofu leiye le kainu peiye wuso faleye wem wem lepe. \p \v 24 Il olpe pite mete nemple olo pile alepe nimin le ku miso frou kapi il maptei miripe. Le il olpe pite mete nemple olo kotire pato wolo pe miso kotire pato wem ulel kolo, pe ma pirpei paptei alepe nimin. \v 25 Min watafei mete piti wai lelpe olo teingi, ilepe, mete frou pulwepe matufuwepe le ilepe olo pingiepe kotire, wolo wai teingi lelpe miso kotire kolo, mete miso pulwepe matufuwepe. \c 6 \p \v 1 Mete yeflipiye wuso pulpowo Krais Jisas le pe pesio towa lite mete lipi nemple yawi, pe ma kani onom pantepe mete lipi pelpe piti puntoluwepe pepe. Pe polpepei soma mete lipi pelpe pepe, nele lelpe re miso lirpei il olpe liri nange lite Ma Ili kolo olo, le le ma kelelauku piti mingiepe il pite Krais kolo olo. \v 2 Mete piti pesio towa yawi pepe, wuso mete lipi pelpe piti puntoluwepe pepe, pe olo weitei yefi le pe pulpowo Krais, mete piti pesio towa yawi pepe pe ma pinpim il pite mete lipi pelpe pepe kolo olo, wusoli pe pepi ilim winkem. Wolo mete piti pesio towa yawi pepe, pe ma telpalo pesio towa lelpe liti pailelepe mete lipi pelpe piti puntoluwepe pepe, wusoli mete lipi pelpe pepe pe olo pulpowo Krais le mete piti pesio towa yawi pepe, pe ma onposi piti kaniepe poporo le pe onom kerepe. \s1 Mete piti pempetei peptalo il pite Krais Jisas wolo enke pelpe olo patope mole yini piti kane potei \p Timoti, ye ma eptalo mete peiye ire il fei pepei le ye irpepe namiepe piti watepe topo weli le pe ma pingiepe. \p \v 3 Wuso metine nele leptalo il nemple le pe watafei il punkom pite Apa Ili louku Jisas Krais kolo olo, le pe watafei il teingipe tuwopou wuso ku mulpope pepe kolo olo, le leptalo mete lire il nempletei pele, \v 4 metine fei lepe le rautu lotei yawi le le retai menele re kolo olo, falo lele olo mini yawi. Le onposiepe il olpe piti kelelai nele yo lire il lura nele, le fei pepei peilape mete enke piti enke olpe piri nemple, pire il pura nemple re kelelai nemple le pe pamtu nemple pire il men nange yaupe yaupe, \v 5 le mete piti telpalo onposi poporo kolo pepe, pe ma wem oli oli pire il pura nemple wusoli il punkom olo pratepe enke pelpe kolo olo. Pe onposi pirpolo wuso pe pingiepe wai pite Krais, pe ma kapi mole yini wurutei. \p \v 6 Wolo metine wuso lingiepe wai pite Krais, le le onom natope nemple wuru piti kapi laptei lotei kolo olo, le onom pele ma teinginetei. \v 7 Wem emare pilauku, ku mesio menele mila mau? Olo. Le wem ku ma, ku ma kali menele mila me? Olo. \v 8 So wem ku mesiepe oweli piti maplei lo olongou piti mapiri re mafo, ku ma onom teingine mirpolo, pepei fei piroukuye le ku ma onom natope nemple wuru piti ma mintape kapi kolo olo. \v 9 Mete piti onom kerepe menmen wurutei piti kapi paptei potei pepe, pe piripe enke pelpe olpe le pe puwalo tisi oli lite Towa le le ma watepe moingi re liripe nemple. \v 10 Wusoli mete piti onom kerepetei pire mole re yini, enke pelpe ma peilo piti weisipe pingiepe il men nange olpe wuru. Mete ilepe onom fale pire mole lipi piti pintape kapi le pe pusa tisi liti pingiepe il pite Krais Jisas, le moingi wuru falepe. \s1 Pol lirpei lamtotowo Timoti piti telpalo lingiepe il pite Jisas Krais loporo \p \v 11 Wolo ye Timoti, ye metine liti esio towa lite Ma Ili, ye ma kotopa yotei ire il olpe fei pepe. Ye ma wem oli onposi piti ingiepe il wuso Ma Ili onposi piti ye ma ingiepe pepe, le ye ratei teingi tuwopou piti ingowo tisi liti ulpowo Krais, le piti ye kani onom antepe re onom kerepe ilepe wane peiye piti yepi yulpowo Krais. Ye ile singe wem moingi faleye le ye ailelepe mete nemple re iripe teingipe. \v 12 Wai liti ulpowo re telpalo ingiepe il pite Krais lepe, ye ma wata pirpolo iripe mete nemple yantu reite nemple piti ye ma kali menmen teingi. So ye ma telpalo ingiepe il pite Krais Jisas oporo le ye ma kali nempi liti ratei ingi wem wem, wuso Ma Ili onposi piti ma waiye nempi fei lepei wem le linaiye le ye ile lutepe pite mete wuru irpei nomnaipe irpolo ye ulpowo Krais Jisas. \v 13 Ma Ili piti watepe men nange nempi le pe nampir pratei, le Krais Jisas wuso lile lutepe pite Pontias Pailat le le lirpei nomnaipe lirpolo le lingiepe il pite Ma Ili, ki kiri nange lelnge piti waiye il singe fei pepei. \v 14 Il pite Ma Ili wuso ye ingitepe re kapi esiepe pepe, ye ma telpalo ingiepe oporo soma mete nemple re ma pirpei pingeye il lo kelelaye kolo olo, le ye telpalo yotei piti ratei teingi e fale wem Apa Ili louku Jisas Krais nou lau. \v 15 Wem loporotei lele, Ma Ili ma laltei Jisas Krais nou lau. Le Ma Ili loteteiye piti lirouku teingipe le le metine ili piti luntoluwepe men nange yeflipiye. Le singe piti luntoluwepe mete lipi le le Ili liti mete ma pingiepe il pele. \v 16 Le Ma Ili lotei liti ratei lingi wem wem le le ratei lire weli ili lele, minemple re miso pe pirowo malfem kolo olo. Minemple re puluwo kolo olotei, le minemple miso puluwo re kolo olo. Nange ili le singe pite le pele loteiteiye wem oli oli. Punkomtei. \p \v 17 Mete wuso kapi men nange wurutei pite tef lepei paptei potei pepe, ye irpepe piti pe ma rautu potei pasiepe kolo olo. Irpepe piti pe ma onom natope menmen pite tef lepei kolo olo, wusoli menmen fei pepe miso kaniepe wem oli oli kolo olo, wolo pe ma onom natowo Ma Ili. Le Ma Ili wuso wauku men nange yeflipiye lire onom teingine pele le ku onom teingine masiepe. \v 18 Mete wuso men nange pelpe wuru pepe, ye ma irpepe piti pingiepe il teingipe piti kani onom pantepe mete nemple. Irpepe piti pe ma popori potei piti kaniepe mete nemple pire onom teingine le pe ma karipe oweli yini pelpe pepe watepe mete wuso men nange olo pepe. \v 19 Pe polpepei le pe ma poporipe menmen teingipetei piti kaniepe wem oli oli. Pe ma kane potei piti ratei poporo wem pe ratei tef fei lepei le wem pe pa, ririm pelpe ma peltei topo tale nele liti ratei pingi wem wem. \p \v 20 Timoti, ye kotopawo towa wuso Ma Ili waiye piti esio lepe. Ye ma kotopa yotei ire il tipe re il olpe teingelem yaupe wuso mete pingiepe pirpei pepe, le pe pempetei pirpolo il fei pepe ma watepe mete enke ulepe. Wolo ye retai, pe pingiepe il punkom watafei ku mingiepe pepe kolo olo, le pe pempetei piti ma pire il purauku. \v 21 Mete ilepe pirpolo pe enke pire wuru le pe pretaitei, le fei pepei, pe pusa tisi liti pulpowo Krais Jisas. \p Ma Ili miso onom maneise ise yeflipiye.