\id ACT - Orokaiva (Etija dialect) NT [okv] -Papua New Guinea 1988 (DBL 2014) \h Acts \toc1 Apostero Ta Ari \toc2 Acts \toc3 Act \mt1 APOSTERO TA ARI \c 1 \p \v 1 Oio Theophilus, ahari kiti kaitana amo Bada Iesu ta vasiri te ate poekari te kaitana. \v 2 Eto Iesu na amita ambotani siriketo umbuto God ta Ahihi Otohu ta sovera na ate poekari ke nei nei iketo God ta degi ta bitito pahaja amita ke kiti kaitana. \v 3 Eto Bada Iesu i atahu ta teo ambuna ehako vasiri te hoena iji tapa 40 amita jo ta iji nei nei Iesu na amita apostel ga arumbeto hihi tirina. Eto enana Iesu kito amita ke ingito ke einge ea, “Ke be, God ta Meni Bada Iesu vasiri te hoetija” ainge ea. Eto Iesu na enana ta degi God na embomeni naingeto amita toho umbuto enana ta King asuja amita ke avo ate poekena. \p \v 4 Eto iji vahai, amina ke einge ena, “Ungo Jerusalem jo ta eto mane pambasova rate nau Mama ta hande noma kajena avo simba evujo. \v 5 Na matu ke ijiena amita be amo John na umo na bapataito uija rate iji isapa eto God na amita hande ikau ungo Ahihi Otohu na bapataito aisuja.” ke ainge Iesu na ena. \s1 Iesu na Utu i ta bitina \p \v 6 Eto iji nei enana vahaita pahue enana Iesu ta degi ke einge eto ingia, “Bada, inena oroho Roman embopo ta simba ari taeketo nango eonga independance ikaote?” ainge eo \v 7 Iesu na ke mine einge ena, “Nau Mama na iji ikarira te ungo mane kiova, \v 8 rate Ahihi Otohu ungo ta hamo ta puvurou ungo sovera peni vahai umbuto nau amburari te ehako vasiri te erari amita ke sovera eto Jerusalem jo ta eto Judea ta, eto Samaria ta, eto enda tapa ta eto ke hande asova.” \v 9 Eto ke ainge enu irae unu Bada Iesu na bitito Utu ta pahunu amita ambotani arerembeto koguo oje na ahurekena. \v 10 Eto enana kogue Bada Iesu ehako kesi ue mitio embo heriso asukari parara te enana ta jo ta irerembeto puvuto \v 11 ke einge ea “Galilee embopo ungo do ue arerembeto utu kogue miteve? Iesu na Mamo ta degi pambija ehako ainge nombo ambota puvuresuja.” \s1 Judas ta hondate naingeto umbua \p \v 12 Eto tiri Olives amo Jerusalem engitita erevi ea. Eto enana tiri ta eto \v 13-14 Jerusalem utu na puvuto irari bande jo i ta bitito vahaita pari ea, embo ta javo amo Peter, te John te James te Andrew te Philip te Thomas te Bartholemew te Matthew te James, amo embo Alphaeus ta meni te, Simon amo Roman embopo titi jigari uje ae ena, eto embo nei Judas amo embo James ta meni te Iesu ta namei kamei te pamone nei nei, eto pamone vahai amo Iesu ta e ra. \v 15 Eto iji tapa pari ere uaetera amita jo ta iji vahai embomeni tapa 120 pari ue mitio \v 16 (v 16,20) Peter na ereto ke einge ena, “Nau namei kamei iji matu be matu Ahihi Otohu na King David ta degi ke enu kajena amo Judas na Bada Iesu umbuto kitoho embopo ta ingeni ta iketo amita pure toasuja avo eto tona, amita ke amo King David na Psalms ta kajari einge mitia amo ‘Irari da amita embo na mane torasora rate amo teho iresuja,’ eto ke nei amo, ‘Amita pure embo nei na asa umbuto pure asuja’ ainge King David na kajena. \v 17 Eto Judas amo Iesu na siriketo umbuna avoembo dago apostel vahaira. \v 18 Eto isoro embopo na Judas ta koro ikeo umbuto pambuto enda umbuna eto amita jo ta pambuto tiambueto beto oti kaeto perara enu se arahata ijejembeto puvuna, \v 19 avo eto amita duru embo tapa na sau sau ingito enda javo sasaga enda ikitara. \v 20 (-) \v 21 Avoembo oroho ungotena Judas ta asa ta embo nei siriketo umbasora eto amina Iesu ta irari amita ke be avo ungotenamote vahaita eto hande asuja. \v 22 Embo amo Bada Iesu ta bapataito ari iji te eto pambuto amita Utu ta bitari iji te dago ga vahaita uija avo orereto umbasora.” Ainge enu \v 23 embo tapa na embo heriso ate kitira ea, embo heriso amita javo Joseph Justus te Matthias te ra. Joseph Justus ta javo nei amo Barsabbas ra. \v 24 Eto ate kitira eo, enana embo javotoho sirikasi uje eto God na hondate aja pari einge ea, “Bada, embo Judas na amita ari sapura ta hajire umbuto toho ta da ta pambija, \v 25 eto inena embo tapa ta jo kiarira avoeto no uje ejo ingore, no pure embo be siriketo umbare” ainge pari eo \v 26 ituha tuho te koso te jigio Mathias inono ena avo eto amina itiketo ambotani 11 ga pure ena. \c 2 \s1 Ahihi Otohu ta puvurari \p \v 1 Eto Iesu ta amburari vasiri te hoena hura tapa 7 amita ambota Judea embopo ta pondo iji javo Pentecost puvuna. Amita iji te Iesu ta ambotani vahaita mitio \v 2 asavi peni vahai be pisara ainge puvuto bande ta toreto bande jo enetena. \v 3 Eto i peri ta kiari ainge perimbeto puvuto embo vahai vahai ta siro ta hetena. \v 4 Avoeto embo vahai vahai embo da nei nei ta ke jigama ea amita be amo Ahihi Otohu na embo vahai vahai ta jo ta toreto siro hirikenu enda nei nei ta ke avo jigama ere uatera. \v 5 Eto Judea embopo God osa ere uatera Pentecost pondo asi enda tapa ke nei te nei te jigama ue puvuto Jerusalem mitiaetera. \v 6 Eto mitie asavi ingito Iesu ta ambotani ta bande ta asavi ta be kesi pambua. \v 7 Eto enana ta ke eonga eonga Iesu ta ambotani ta pe ta ijio ingito ti kakambuketo mani mini eto einge ea, “Amita be amo deire? \v 8 Enana Galilee embopora rate enana dago enda nei nei ta ke na erera. \v 9 Dago Parthia embopo te Mede te Elamites te Mesopotamia enda ta embopo ra te Judea embopo te Capadocia te Pontus te Asia te \v 10 Phrygia te Pamphylia te Egypt te Cyrene ke nei nei enda Libya jo ta ra te \v 11 Rome enda ta eto amo Judea embopo be ra te ke nei embopo amo Judea ekalesia embopo ambo ambo ere ora te Crete embopo te Arabia embopo te tapa aingeto mitia rate dago God ta ari nei te nei te amita ke dago ta ke eonga eonga embo vahai vahai na ere ingihera.” ainge eo \v 12 ti kakambuketo mani mini ue “amita be amo deire” avo mine ara eto ea. \v 13 Rate embomeni nei nei na ganini ari ke ijie eto einge ea “Enana wine indera avoembo titivi oi ere ora,” ainge ea. \s1 Peter na Judea embomeni ta degi ke ena \p \v 14 Eto Peter bande jo ta ambotani 11 ga ereto heteto embo tapa bande ahone ta mitia amita degi ke einge ena, “Nau Judea embomeni da nei nei ta pambuto mitovova egerembeto puveva amite Jerusalem embopo te onde katasona ingivujo. \v 15 Ungo embo nei nei na embo pamone erevi titivi ari ke ereva. Amo ke sokova ra. Emo ihotera eto embomeni ihote mane titivi euja. \v 16 Ainge mane ra. Ungo iho emo ere kogova amo God na ke eremita amita peroveta Joel ta ikenu einge kajena, \v 17 ‘God na einge ena, iji ambota na nau Ahihi Otohu embo tapa ta hamo ta overekasona eto ungota meniundi na iji ambota ke asora eto ungo ta singapora na God ta ke be eture ta kesora eto ungo ta kerembo embopo na eture asora. \v 18 Eto Ahihi Otohu nau hondate ari embo pamone ta degi ambo ta ke ikau asora. \v 19 Eto na ari sovera Utu te enda te aisona amo sasaga te i iposi te ainge aisona. \v 20 Eto iji seikano mume aisuja. Eto hariga na gaieto sasaga ainge asuja. Eto amita ambota iji nombo be javo Bada ta Iji puvuresuja \v 21 rate iji aramite embo amuna God ta degi jage au God na hondate eto umbasuja.’ Ainge God na enu peroveta Joel na kajena. \p \v 22 Israel embomeni ungo ke ingivujo, God na Iesu Nazareth Embo ta degi sovera ari ikenu umbuto ungota orohuta heteto vasiri neite neite ena amo God na embomeni ta degi amo amita pure ari embo be kiora ena aravo ungo matu kiarira. \v 23 Be amo God na amita uje ari ke matu ena avo eto uija amo ungo na Iesu umbuto Roman embopo ta ingeni ta iketeve umbuto i atahu ta tetere ahaja, amo ungo ta ingeni na eteva. \v 24 Rate God na enu vasiri te hoitaja amita be amo embo amita sovera isapamane avo eto God na use aherekenu vasiri te hoitaja. \v 25 Emita ke amo David na einge ena, ‘Ke be avo Bada Mamo te iriuja eto hondate euja eto God ta sovera na jigei mitena \v 26 avoeto na tunga javotoho ere ona. Nau ivivi na osa ari ke God ta degi erena. \v 27 Eto na ambuto pahue osaga mane kesona. Umo nau ahihi embo ambuvujekari degi ta mane toasoa eto no pure ari embo ta hamo mane sari aisuja \v 28 rate nau hoenge inena umbuto nau degi ta ikao egerembasuja. Eto na no degi ta pambuto tunga javotoho asona.’ ainge King David na ena. \p \v 29 Nau namei kamei ungo be hotembevujo, eto na King David na embo ta ke do kaitana avo ano ingesova amo ke be eto David na ambunu panga to ta ikeo mitie sari ena, eto panga amo da ei ungotenamote mitia. \v 30 Rate David amo perovetara eto God ta noma kajena amo amina ingina. God ta noma kajena amo David ta ambo be ta amita ahije vahai na embo hondate eto David ta noma jigesuja. \v 31 Avoembo David ta ke be kajena amo David na amita ahije amo embo ta hondate embo hoita kito amita ke kajena. Ke kajena amo embo ta hondate embo ta ahihi na amburari embo ga mane iresuja eto amita hamo mane sari asuja. \v 32 Embo ta hondate embo amo Bada Iesu ambuto ehako vasiri te hoena avo ungotena kiarira. \v 33 Eto amina God ta degi pambuto God ta engitita arumbeto pure ere ua. Eto ke matu ikena avoembo Iesu na Ahihi Otohu iketei beto puvija. Eto amita vasiri amo ungo ere ingiheva eto ere kogova. \v 34 Be amo King David Utu ta bitae rate ke nei einge kajena, ‘God na nau hondate embo ta degi ke einge ena, \v 35 ‘Umo degi nombo be nau ingeni be ta arumbeto mitima eto na no isoro embopo andirono jamopo asora’.’ ainge enu David na kajena. \v 36 Avoeto na ungo Israel embomeni tapa ta degi ke tambueto ano ingivujo. Embo Iesu ungo na i atahu ta teteva amo ungotenau hondate embo aravo God ta Meni Bada Iesu.” Peter na ke ainge enu \v 37 embomeni tapa na jo peni vahai be eto Peter te ambotani tapa ta degi ke einge ea, “Namei kamei, dago do aro?” ainge enu \v 38 Peter na enana ta degi ke einge ena, “Ungo embo vahai vahai na ungota ari sasapura toto God ta degi egerembeto Iesu ta javo ta bapataito aisova eto God na ungota ari sasapura jenambu asuja eto God na amita Ahihi Otohu ungota degi hande aisuja. \v 39 God na ungote ungo ta meniundi te enda embomeni tapa avoembo ke ena. Tapa amuna God na jage aisuja amo ke amita ra.” \p \v 40 Ainge eto Peter na ke neite neite ena, “Ungo ari sasapura embomeni avo toto ungo oenga orekevu,” avo ena. \v 41 Eto embomeni tapa 3,000 ainge Peter ta ke agi eto vahaita eto bapataito ea. \v 42 Eto enana na God ta ambotani ta ate poekari ke avo ingito agi eto vahaita God hotembitie indie pari ere uatera. \v 43 Eto ari javotoho neite neite avo God ta ambotani na uo embomeni na joru ue ke mine ari irae ea. \s1 Iesu ta ambotani ta irari \p \v 44 Eto God ta ambotani tapa na enana ta hajae vajae umbuto vahaita iketo inono inono umbuto mitiaetera \v 45 eto donda nei ombuto koro umbuto donda ambu embopo ta ikea. \v 46 Eto enana jo vahai eto iji tapa Temple ta torukitiaetera rate bande jo eonga eonga ai indito osa osa te hande te indari mine inda ere uatera. \v 47 Eto God jakeka ijiore embo tapa na enana ta ari kogue tunga javotoho ea. Eto iji vahai vahai God na embo oreketo enana vahaita ikerekena. \c 3 \s1 Peter na popora embo kondena \p \v 1 Eto ture nei 3 o’clock pari ari iji amikote Peter te John te Temple ta pahuo \v 2 popora embo avo da pe ai ikeaora amo e na ingari ta eto popora ena avo embo na umbuto da pe javo ‘kiari javotoho’ ai koro penunu aja ikeo mitinu \v 3 Peter te John te temple jo ta torasi pahuo kito koro penunu ena. \v 4 Eto Peter te John te titi iketo kito Peter na ke einge ena, “Tambueto dago ki,” ainge enu \v 5 koro umbaja ari ke hotembeto arerembeto kogunu \v 6 Peter na einge ena, “Nau degi ta gold te silver te irae rate nau degi ta do mitia avo ikasona, Iesu Keriso Nazareth embo amita javo ta ereto hete,” \v 7 Ainge eto Peter na amita ingeni be ta jigito gorukenu hetenu amita utu te utu ahuma te arinako eto ivo ena. \v 8 Matu popora embo amo osa osa eto jaruki jaruki eto enana ga temple jo ta pambuto God jakeka ena. \v 9-10 Popora embo amo matu amina da ‘kiari javotoho’ ai penunu ere ijiaetija eha kondeto God jakeka ena avo embomeni na kito mani mini eto popora embo kondena amita be avo enana mine umbae ea. \s1 Peter na Temple jo ta ke ena \p \v 11 Eto embomeni tapa tutuveto kege ganini te aruketo Solomon ta arara ta puvuo embo eha kondari amina Peter te John te osa osa ue jigito mitinu \v 12 Peter na embomeni ta degi ke einge ena, “Ungo do eto arukitie puvuto dago kon kon ere ove? Ungo hotembiteva amo nangota ivo o nangota kiari na embo kondetija avo hotembitevete? \v 13 Ungo Israel embomeni ra, eto amo Abraham ta Isaac ta Jacob ta God amo ungo ta mamamane matu sasari ari amita God na amita pure ari Meni Iesu ta degi sovera ari te otohu te ikitaja. Embo nei mane Iesu avo ungo na Pilate ta ingeni ta iketo totova amo Pilate na tambuta pambaja ke ijija \v 14 rate ungo na uje ae ueva amo embo javotoho embo otohu avo ungo tambuta pambaja uje ae eto ungo embo tenu ambuna embo avo tambuta pambaja penunu ijieva. \v 15 Amo vasiri ikari embo avo ungo na teteve ambija rate God na etei amina vasiri te hoetija avo nangota titi na kera. \v 16 Amo nei mane Iesu ta javo hotembeto embo popora avo ungo matu kiari eha etei be kondetija. \v 17 Nau namei kamei ungo te ungo ta titijigari embopo te matu do ueva avo ungo be kiae ueva. \v 18 God na ke matu ena amita peroveta na Iesu osaga umbasuja avo harikena eto osaga kogua. \v 19 Avoeto ungona ajato ari ke eto God ta degi egerembavo ungo ta ari sasapura God na tuhau irae \v 20 au iji jamo jamo na Bada ta degi ta eto puvuresuja. Eto amita ambota God na Iesu Keriso ungota hondate ari embo matu ikari avo ikau puvuresuja. \v 21 Rate eha amo Iesu na Utu i ta God ta ingeni ta mitima God na enda eha asuja iji peroveta na ke matu harikena avo iji puvuresuja. \v 22 Eto Moses na Iesu ta puvurari ke avo einge kajena, ‘God na peroveta vahai namo ainge ungo ta namei kamei ta eto ikau ke asuja amita ke avo ungo be ingivujo. \v 23 Embo amuna amita ke mane ingiuja amo God na katekau eonga iresuja,’ ainge ena, \v 24 eto ke be amo peroveta tapa Moses eto pambuto iji eha ere ora Iesu ta puvurari avo harikitiaetera. \v 25 Peroveta ke ere ijiaetera amo ungoembo ere ijiaetera eto God na ke do ena amo ungota ra. Ke avo Abraham ta degi einge ena, ‘Amo ungota meniundi ta eto enda tapa embomeni na javotoho iresora.’ \v 26 Eto God na amita Pure Ari Meni ungotena Judea embomeni avoembo kiti ikitaja eto amina au ungota ari sapura toto egerembasova, eto javotoho amina ere ua.” \c 4 \s1 Peter te John te Council ta degi ke ea \p \v 1 Eto Peter te John te embomeni ta degi ke ijio Temple ta simba ari embo okose te priests pepeni te enana Sadducees\f + \fr 4:1 \ft embomeni avo embo tapa ambuvujekari amo vasiri te mane hoasora avo hotembeto ke ere ijiaetera\f* embomeni te na enana ta degi puvua. \v 2 Enana jo memenga te tapa puvua amita be amo Peter te John te na Bada Iesu na vasiri te hoena ke avo ijie embo na vasiri te erari ke avo ate poekitio enana ke aravo ingari uje ae eto taekea. \v 3 Eto iji bovunu umbuto tipura ta evora ikea. \v 4 Rate embomeni isapamane Peter te John te ta ke ingito jo haperekenu ambotani matu amiga vahaita kaju eo ambotani tapa 5,000 ena. \p \v 5 Eto evito enana Judea embomeni ta titi jigari embopo te embo nei pepeni te Judea ta ke pepeni harikari embomeni pepeni te na ke kasasi Jerusalem ta puvuto torukea. \v 6 Eto Priest okose javo Annas te Caiaphas te John te Alexander te enana ta javo vahai embomeni te na enana ga torukea. \v 7 Eto Peter te John te jage eo orohuta puvuto heteo ke einge eto ingia, “Ungo sovera amuta na eto javo amuta na ari emo eteve?” ainge eto ingio \v 8 eto Ahihi Otohu na sovera Peter ta ikenu umbuto ke mine ngahia eto einge ena, “Embomeni ta titi jigari te embo pepeni te, \v 9 nango popora embo ta osaga umbuto etere kondetija avoeto ungo nangota degi eto ere ingihevete? \v 10 Ke be avo ungota degi tambueto ano ingesova. Amo Iesu Nazareth embo avo ungo na i atahu ta torava eto God na etei vasiri te hoetija amita javo eto javo nei mane amina etei kondeto ungo ta titita eha heteto mitia. \v 11 Iesu amo bande gerikari atara avo embo na toari avo ehako bande ta kuteha peni etija. \v 12 Amo embo javo neite neite mitera rate embo na javo nei mane hotembasora, Iesu vahai amita javota hondate ari mitia.” \v 13 Eto embo okokose na Peter te John te ta sovera kito mani mini ea amita be amo Peter te John te school ta pambuto kiari umbae rate Iesu ga umoro ue sovera ari umbua avo embo okokose na kia. \p \v 14 Eto popora embo eo kondena avo amo ari be manera ainge eto embo okokose na ke asi uje ea rate popora embo kondena avo enana ga heteto mitinu kito ke toa. \v 15 Avoeto enana Peter te John te ke kasari bande ta eto ikeo tambuta pahuo ke ungo eonga kasea. \v 16 Eto kaseto ke mine ara eto einge ea, “Embo emiga do aro, ari javotoho be etera avo Jerusalem embomeni tapa na kera avo eto enana na ari sapura ari ke avo mane aro embo tapa ingesora. \v 17 Rate Peter te John te ta ke hande ere ora avo eto kito taekasora avo eto enana Iesu ta ke hande ehako asora amo ngahia be aro kesora.” Ke ainge avo enana ta degi asora amo kasari ta ainge \v 18 eto jage eo puvuo enana ta ke te ate poekari te Bada Iesu ta javo jigama ari te tapa toara ke eo \v 19 Peter te John te ke mine einge ea, “Nango God ta ke agi arote, o ungota ke agi aro avo ungo eonga sirikevu. \v 20 Dago do kera eto do ingera avo ke hande asora rate toari ke avo mane asora,” ainge eo \v 21 enana okokose na ke ehako ngahia na eto eo tambuta pambua. Eto enana okokose na enana ta degi do asora avo mana mana ea amita be amo embomeni tapa na ari avo kito be hotembeto God jakeka ea. \v 22 Eto popora embo kondena amita jua 40 matu nembarira. \s1 God na sovera ikaja penunu ea \p \v 23 Eto Peter te John te tambuta pambuto embomeni totoho ga embo okokose na ke do ea avo eo \v 24 ingito embo tapa hotembari vahai eto God ta degi pari einge ea, “Mamo God sovera isapamane te utu te enda te eva te donda tapa avo inena a, \v 25 eto inena no Ahihi Otohu na nangota mama David no pure ari embo ta degi no ke avo ae einge kajena, ‘Eto enda embomeni tapa do eto God ta degi jujune asi ke kaseo, \v 26 enda ta kings te titi jigari embomeni te aingeto God te amita Meni avo vahai amita degi isoro eora,’ ainge David na kajena. \v 27-28 Eto eha amo ke be eto Herod te Pontius Pilate te Israel embomeni te enda nei embomeni te aingeto enana ta Hondate Ari Embo no Meni Iesu avo sapura rate enana tapa do uera avo inena hoi ta kito ke a, \v 29 avo eto, Bada, enana ke do etera avo hotembeto no pure ari embomeni ta degi sovera ari ikejo ando ngahia au no ke hande are. \v 30 Eto no ingeni jujurukejo no pure ari Meni Iesu ta javo Otohu ta aro embo kokonjikitie ari javotoho te sovera te ururoro embomeni no ke avo be hotembare” \v 31 pari ainge ijio enana ta ke kasari bande avo vasiri ena. Eto Ahihi Otohu na embo tapa ta jo enetenu God ta ke sovera eto ea. \s1 Donda tapa vahaita ea \p \v 32 Eto jo vahai eto hotembari vahai eto donda eonga ira ae rate vahaita iketo umbuto hande mine ikara ea. \v 33 Eto enana apostel 12 na Bada Iesu ta vasiri te erari ke avo sovera eto ere ijiaetera eto enana ta degi God ta hondate ari datoho mitiaetija. \v 34 Eto enana ta degi donda ambu embo irae amita be amo iji nei nei ainge donda embo na bande retemo enda retemo avo ombuto koro umbuto \v 35 apostel 12 ta ikeo umbuto hande donda ambu embo ta degi ikitiaetera. \v 36 Eto iji vahai Cyprus ituka ta embo vahai javo Joseph Levi avo ambotani 12 na javo Barnabas ikea (javo amita be amo ‘ke hande ari meni’) \v 37 amina enda amita avo ombuto koro umbuto ambotani 12 ta ikena. \c 5 \s1 Ananaias te Saphira te na ke sokova ea \p \v 1 Rate embo Ananaias te amita ae Saphira te aingeto enana ta enda ombuto koro umbuto \v 2 tuna jigito tuna ikasora avo ke sokova asora avo ke kasea eto ivu na umbuto pambuto apostel ta ikitie koro nei irae ke ijie ate ate unu \v 3 Peter na amita ke sokova tapa kito ke einge ena, “Ananias, Satan na no jo enetetei koro tapa ikari ke sokova Ahihi Otohu ta degi erea. \v 4 Ke be amo enda nora ombuto koro umbasoa eto toasoa amo umo tohora, rate enda ombuto koro umbuto tapa ikasoa eto tuna ikasoa amo umo tohora, rate umo do eto God ta degi ke sokova na koro tapa ikari ke ere? Umo etea amo embo ta degi ae rate God ta degi ke sokova erea.” \v 5 Ainge enu Ananias na ke avo ingito burereketo beto ahunu embo tapa kito ojuju ea. \p \v 6 Eto singapora na bo umbuto toreto Ananias ta ando togeto umbuto pambuto kovea. \p \v 7 Eto three hours amita ambota ivu do ena amo ae na kiae puvunu \v 8 Peter na pamone amita degi einge eto ingina, “Ungo na enda ombuto koro umbeva emo tapa erevirete? Avo ejo ingone.” ainge enu “En, tapa aravora” ke mine enu \v 9 Peter na einge ena, “Ungo do eto God ta Ahihi Otohu eto kesi uje eteve? Umo singapora ta utu uruhu ta asavi bande apupu ta ere ingihete? Amita be amo ivu umbuto pambuto kovetera, ehako umo umbuto pambuto kovasora” ainge ijinu \v 10 pamone avo burereketo beto ambunu singa bande jo ta toreto pamone ambunu kito umbuto pambuto ivu kovea engiti ai ta kovea. \v 11 Eto ekalesia te embomeni tapa te ke avo ingito oju peni vahai be ea. \s1 Iesu ta ambotani na ari sovera neite neite ea \p \v 12 Eto enana apostel 12 na embomeni ta titi ta vasiri javotoho neite neite ere uatera. Eto ekalesia embomeni na jo vahai eto vahaita ‘Solomon ta Porch’ ta torukitiaetera, \v 13 eto osa ari embomeni avo embo nei nei ere koguatera rate enana ga vahaita torukari uje ae ue oju ere uatera, \v 14 rate embo nei nei na Iesu ke be ijie kaju uore ambotani peni vahai be ere uatija. \v 15 Ainge eto embo tapa na ambure embo umbuto degi ta besi tirito ikitiaetera amo Peter ta aririvo na ahurekau kondara ere ikititiaetera. \v 16 Embo isapamane da neite neite Jerusalem da engitita ambure embopo te ahihi sasapura na torari embo te tapa avo umbuto uore kokondikitiaetera. \s1 Iesu ta apostels na osaga kia \p \v 17 Eto Priest Peni te amita pure vahai embomeni tapa Sadducees ta javo ta pure ere uatera na Iesu ta ambotani ta pure ere uatera avo ari haiteko mane avo eto osaga kito \v 18 Iesu ta ambotani umbuto tipura ta ikea. \v 19 Eto mumete tipura ta mitio God ta anera na puvuto tipura ta bande bokiri hiriketo embo umbuto tambuta iketo \v 20 ke einge ena, “Ungo temple pe ta pambuto heteto Vasiri Eha Iesu ta degi putuhua amita ke tapa embomeni ta degi hande evujo,” ainge ena. \v 21 Eto anera ta ke agi eto iho bujenu temple jo ta toreto embomeni ate poekea. \p Eto Priest Peni te amita pure vahai embomeni te tapa Judea embomeni ta torukari javo Sanhedrin ta pure ere uatera eto jage eo Israel embo pepeni tapa vahai ta puvuo tipura embo umbara ikeo police na pambuto embo tipura ta ikari \v 22 avo pambuto kiae eto egerembeto puvuto ke einge ea, \v 23 “Nango pambuto tipura ta bande bokiri vahaikari mitia eto tipura ta bokiri simba ari embo mitia rate pe hiriketo jo ta toreto tipura embo irae matu pambari kito puvera” ainge eo \v 24 ingito temple ta simba ari embo te Priest Peni te na duru avo ingito amita be avo deire avo eto mine umbae uo \v 25 embo nei na puvuto duru nei avo einge enu ingia, “Ungo embo tipura ta iketeva amo eha temple jo ta heteto embomeni ta degi ke ijie mitera,” \v 26 Ainge enu ingito temple ta simba ari embo na amita pure embomeni ga pambuto Iesu ta ambotani umbuto puvua. Eto umbua amo andito pundurae teho umbuto puvua amita be amo embomeni na atara na teora joru eto teho umbuto puvua. \p \v 27 Eto umbuto puvuto Sanhedrin torukari embomeni ta titi ta ikeo heteo Priest Peni na ke ngahia eto einge ena, \v 28 “Eto ungo na embo amita javo ta mane ate poekasova aingeto ke ngahia na eto ijiera rate ungota ate poekari na Jerusalem be enetetija eto ungo na embomeni ta degi embo avo nango na matu tari ke ijie nango mine tasi ke ereva.” Ainge eo \v 29 Peter te ambotani nei na ke mine einge ea, “Nango embo ta ke avo mane agi asora te God ta ke avo agi asora. \v 30 Eto embo amo ungona i atahu ta teteve ahaja amo ungotenau mamamane ta God na Iesu ambuna avo enu vasiri te hoena. \v 31 Eto God na umbuto amita ingeni be ta iketei arumbetei ungotena titi jigihe orekaja iketija eto iji eha emikote ungotena Israel embomeni na ari sapura avo Iesu ta degi aja to ijiroro Iesu na umbuto au irae asuja. \v 32 Ke emo, Ahihi Otohu avo God na amita agiari embomeni ta degi hande ikeuja amite nangote tapa ke erevi ere kogora.” \v 33 Ke ainge eo ingito tumo peni vahai be eto embo taro amburoja ke ea \v 34 rate Pharisee embo vahai javo Gamaliel amo God ta ke pepeni ate poekari embo eto embo tapa ta tunga humbari embo amina Sanhedrin torukari ta ereto Iesu ta ambotani tambuta pambara ke enu pahuo \v 35 ke einge ena, “Israel embomeni ungo enana ta degi do asi uje ere ove avo be hotembevu, amo eingera. \v 36 Embo Theudas na ereto heteto na embo penira ainge eto amita ambotani tapa 400 umbuna rate teo ambunu amita ambotani amo sio sao nei do ae pambuo irae ena, \v 37 eto nei Judas Galilee embo amo embomeni ta teka umbari iji te amina ereto heteto amita ambotani umbuna rate teo ambunu amita ambotani sio sao pambua. \v 38 Avo eto ke erena embo evi tovujo pambare, eto enana ta ke ijiroro avo ungo taekaeteva \v 39 rate God ta ke avo ijiroro ungo na taekari inono ae ra amita be amo God ta degi isoro asova.” Ainge enu ingito ke be hotembeto \v 40 ambotani jage eo puvuo ituha na torue ehako Iesu ta javo mane ate poekasova ainge eto ikeo pambua. \v 41 Eto Iesu ta ambotani na Sanhedrin toto tunga javotoho ue God jakeka ijie pambua, amita be amo enana Iesu ta javo sovera eto jigama uo God na enana ta sovera inono kito memenga ikena. \v 42 Eto iji tapa enana temple jo ta eto bande pe vahai vahai ta pahue Iesu amo God ta Meni amita duru hande ere uatera. \c 6 \s1 Ekalesia eha na embo seven siriketo umbua \p \v 1 Eto iji amikote ambotani isapamane ue ambotani nei nei na tumo ea amo Judea embomeni nei Greek ta ke umbari amita pamone dodoru na iji nei nei indari umbae ari ke ijie Judea embo nei ta degi tumo ea. \v 2 Avo eto apostel 12 na ekalesia embo tapa jage eo puvuo einge ea, “Dago God ta ke hande ari avo toto beuje avo eto indari hande asora amo sapurara \v 3 rate ungo hande ari embo eto Ahihi Otohu na enetari embo tapa 7 avo umbuvujo eto indari hande ari ta pure emo enana na ara ikasora. \v 4 Eto pari ari te ate poekari te God ta ke hande ari te avo nango na kaiketo asora,” ke ainge eo \v 5 ke javotoho ingito embo tapa 7 umbua amita javo Steven amo God tunga umbari embo Ahihi Otohu na jo enetari nei Philip nei Prochorus nei Nicanor nei Timon nei Pormenas nei Nicolaus Antioch embo amo enda nei embo rate Judea embo ta ke agi ere uatija ehako Iesu ta ambotani ena. \v 6 Eto enana tapa 7 avo embomeni na apostel 12 ta titi ta ikeo apostel na ingeni ohoru ta tembeto pari ea. \v 7 Eto God ta ke da hoi ta pambuto hande ue ambotani nei ehaha Jerusalem jo ta ere uhuaetera. Eto Judea embo ta Priests nei nei amo jo aherekenu ambotani ga puvua. \s1 Embomeni na Steven taeketo umbua \p \v 8 Eto embo Steven avo God na amita kiari javotoho hande ikitiatija avo eto amina Ahihi Otohu ta ivo na ari neite neite Iesu ta ari ena ainge nombo ena. \p \v 9 Rate Judea embomeni nei javo ‘free man’ avo vahaita torukitiaetera eto da javo Cyrene eto Egypt ta da peni Alexandria te Turkey ta Province Cilicia te Asia te tapa Judea embomeni aingeto toruketo Steven ta ke ingito tumo eto Steven ga ke ngahia mine ara ea. \v 10 Rate Steven ta kiari te sovera te God na ikena avo eto ke mine ari inono ae \v 11 eto embopo nei amo Steven ta ke sokova avo embo tapa ta degi ke ara koro na ombuto umbuo ke einge ea, “Embo Steven na God ta ke te Moses ta ke te amo sokova ke avo etei ingihara” eto ainge eo \v 12 ingito enana embo pepeni te ke pepeni ate poekari embomeni te embomeni tapa na tini kambari eto Steven andito umbuto Sanhedrin ta ikeo hetenu \v 13 ke sokova ari embomeni ehako umbuo ke einge ea, “Eto embo emina God ta ke pepeni Moses ta ikena amo sokova eto God ta Bande Otohu amo sapura ke kaikari euja. \v 14 Eto ke nei ijioi ingiora amo Iesu Nazareth embo na God ta Bande Otohu aimbasuja. Eto nei amo ungotenau ari matu Moses ta eto puvuna avo Iesu na au irae au ari nei umbasora.” Ainge eo \v 15 Sanhedrin torukari embomeni na Steven ta tombu kon kon eto kia amo anera ta tombu inono avo kia. \c 7 \s1 Steven na Judea embomeni ta ohihi ta hihi avo tirina \p \v 1 Eto Priest Peni na Steven ta degi einge eto ingina, “Ke erera amo ke be rete?” ainge enu \v 2 ke mine einge ena, “Mamamane te apamane te ke nau ingivujo. Ungotenau ohihi Abraham enda Haran ta pambae enda Mesopotamia ta mitinu God usasa te puvuto \v 3 Abraham ta degi ke einge ena, ‘No embomeni te enda te avo toto enda nei avo ano kito ai pambujo’ ainge God na enu \v 4 ingito enda Chaldea toto Haran ta pambuto mitinu Abraham mamo ambunu ‘ungota enda ei ta egerembeto puvujo’ ainge God na enu puvuna. \v 5 Rate God na enda amita ei ta peni te isapa te ikae avo eto Abraham ta meni irae rate emita meniundi na enda erevi umbara ke ena. \v 6 Eto God na amita degi ke ehako einge ena, ‘No meniundi na enda nei ta pambuto iresora eto jua 400 amita jo ta no meniundi na enda nei embo ta degi pure eto hoga memenga kesora, \v 7 rate amita ambota na no pure ta memenga ikari embomeni ta degi osaga ikasona. Eto no meniundi na enda avo toto enda ei ta puvuto na jakeka asora,’ ainge eto \v 8 God na Abraham ta degi asivo na kakamba ari ikena amo amita ke matu ari ingari amita hajire avo ikena. Eto Abraham ta ae na meni Isaac ingenu iji eight irae enu asivo na ando kakamba ena eto Isaac pajito amita meni Jacob ta ando kakamba ena eto Jacob na amita meniundi 12 avo kakamba ena, amo ungotenau ohihi ra. \v 9 Rate Jacob ta meniundi 11 na enana ta namei Joseph amo embo javotoho avo eto tumo eto irae aja uje eto ombuto koro umbuto ikeo Egypt ta pambuna. Eto God na Joseph ga mitie \v 10 Joseph ta osaga kito hotembari te kiari te ikenu Egypt ta King Pharoah na Joseph amo siro meni kiari meni avo kito osa eto amita bande peni te enda te avo titi jigoja ikena. \p \v 11 Eto ga beae enu beuje iji peni vahai be Egypt enda ta Canaan enda ta puvunu mamamane indae tumbae eo embo tapa osaga peni vahai be kia. \v 12 Eto Jacob na Egypt enda ta indari mitinu duru ingito amita meniundi ungotenau mamamane avo ikenu Egypt enda ta pambuto indari umbuto puvuto indio irae enu \v 13 ehako pambuo Joseph na, ‘Na ungota namei Joseph ra’ aingeto harikena, eto Joseph na amita namei kamei avo Pharoah ta degi enu kina. \p \v 14 Eto amita ambota Joseph na ke enu amita mamo te namei kamei te eto amita embomeni tapa 75 ainge Egypt enda ta puvua. \v 15 Eto puvuto Jacob te ungotenau ohihi te Egypt enda ta ambuvujekeo \v 16 ando umbuto pambasi nununga ea amo enda Shechem amita panga to avo Abraham na embo Hamor ta meniundi ta degi koro na ombuto umbari ai ikaro sari ara nununga ea. \v 17 Eto Egypt ta iji koso be mitiaetera God na Abraham ta meniundi ta enda ikasuja avo iji puvutuhunu ungotenau Judea embomeni Egypt enda ta peni vahai ea. \v 18 Eto Egypt enda ta King nei amo Joseph kiae puvuto Egypt titi jigina. \v 19 Eto amina embomeni ta degi ari sapura be ue meni eha ingitiore ke ijioi umbuto ere gosukitiaetera. \p \v 20 Eto amita iji te Moses meni be avo e na ingeto mamo ta bande ta simba unu hariga 3 irae enu Pharoah na eoi gosukeona tambuta pambuto ondikenu \v 21 Pharoah ta iae na tambuto kito umbuto ‘meni nau asuja’ ainge eto simba enu \v 22 pajito Egypt enda ta school ta pambuto kiari peni umbuto pure embo eto ke embo ena. \p \v 23 Eto Moses ta pajirari jua tapa 40 irae enu amita Israel embomeni Egypt embomeni ta pure ere uaetera avo Moses na kogue umoro unu \v 24 Egypt embo na Israel embo torunu kito Moses ta jo memenga enu mine Egypt embo vahai tenu ambuna. \v 25 Moses avo God ta hondate ari meni avo amita Israel embomeni hondate aja ikena avo enana matu kiari ke ena rate enana kiae. \v 26 Eto evito Israel embo heriso mine tara uo Moses na onde katari ke einge ena, ‘Embomeni ungo namei kamei ra do eto mine tara ere ove?’ Ainge enu \v 27 jujune embo vahai amina Moses mimiketo ke mine einge ena, ‘Embo amuna umo nangota embo okose eto titi jigoa ke etei, \v 28 iji nei umo Egypt embo vahai tete ambija eto na tao amburonote?’ ainge enu \v 29 Moses na ingito oju enda nei Midian ta pambuto mitimite akate eto be heriso ikena. \p \v 30 Eto jua nei tapa 40 irae enu Moses na tiri javo Sinai amita engiti ojagatambu ta pahunu i perimbeto bitina \v 31 avo kesi auveto amita jo ta anera kito mana mana enu Bada na amita degi ke einge ena \v 32 ‘Na no mamamane ta God eto Abraham ta Isaac ta eto Jacob ta God ra’ ainge enu Moses na joru ue tatatata ue kiari uje ae eto tombu togena \v 33 eto Bada na amita degi ke ehako einge ena, ‘Umo enda otohu ta heteto mitea, no utu goru houke. \v 34 Eto nau embomeni Egypt enda ta osaga ere uhora avo ere kogona eto enana memenga kogue jajavone ere ingihena avo eto ano tambuta pambasora. Aravora Egypt ta ikano pambaena hae.’ ainge God na ena. \v 35 Eto embo nei mane Moses avo amita embomeni na kito uje ae eto ke einge ea, ‘Umo amuna nango titi jigoa iketei?’ ainge ea. Rate God na Moses na embomeni titi jigoja ikena ke avo anera na i peri jo ta puvuto God na embomeni umbuto tambuta pambaja ke ena avo ena. \v 36 Eto amina Egypt ta eto kiti umbuto pambuna eto Egypt jo ta eva javo pangari eto ojagatambu jua tapa 40 amita jo ta ari neite neite uoi embomeni kito mani mini ere uaetera. \v 37 Embo nei mane Moses avo amita Israel embomeni ta einge ena, ‘Rate ungota meniundi ta eto embo \v 38 vahai, avo peroveta na ainge nombo God na ikau puvuresuja,’ ainge ena. Eto ojagatambu ta Israel embomeni ungotenau mamamane ga mitio God ta ke otohu vasiri te daroho irari avo anera na Moses ta degi puvuto ikenu avo eha jigama ere ora. \v 39 Rate ungotenau mamamane na Moses ta ke agi ae eto enda Egypt jo enu egerembeto pambasi uje ea, \v 40 avoeto Moses ta namei Aaron ta degi penunu einge ea. ‘Moses nainge pambei, avo nango kiaera avo eto nangota gods nei ejo nango kiti umbuto pambare’, \v 41 eto enana o cow meni ingeni na ove eto amita degi pondo ue pene ikea. \v 42 Eto God na kito uje ae eto tonu hariga te kuro te avo jakeka ere ijiaetera. Ke amo peroveta na matu book ta einge kajari ra. ‘Israel embomeni, ungo jua tapa 40 ojagatambuta o teto nau degi ta pene avete? \v 43 Ainge ae ungo na ungota god Moloch ta jakeka ari horoma geriketo umbuto ere pahuaeteva eto ungota god Rephan ta kuro ove eto jakeka ere ijiaeteva avo eto ungo enda Babylon ovitiho ta ikano pambuto iresova,’ ke emo God na enu peroveta na kajena. \v 44 God na Moses ta degi amita irari temple naingeto aro avo enu ingito bo na gerikea \v 45 avo ungotenau mamamane na umbuto ojagatambuta ere pahuaetera eto ambota Joshua na temple avo umbuto ungotenau mamamane te kiti umbuto enda ta ere uaetija enda asa embomeni avo God na enana ta titi ta kurumbena. Eto temple amo enda ai ta David ta iji te mitiaetija. \v 46 Eto David amo God ta tunga humbari meni eto amita mamo Jacob ta God amita Temple be koro na ari ikasi uje eto God ta degi penunu ena, \v 47 rate amita meni Solomon na God ta Temple gerikena, \v 48 rate God Sovera te amina bande embo ta ingeni na ari ai mane iriuja te God ta ke amo peroveta na einge kajena, \v 49 ‘Eto Utu i amo nau arumbari eto enda amo nau utu tembari avo eto nau irari bande naingeto avo, eto nau jangu indari arara nainge avo \v 50 utu ta enda ta donda tapa amo nau ingeni na ari rete o ae re?’ Ke avo God na enu peroveta na kajena. \v 51 Eto ungo eha miteva sarika embomeni, ungo ta jo tongopa te onde susundukari te ra eto ungota mamamane na Ahihi Otohu agi ae ere uatera eto ainge nombo ungo na ere ova. \v 52 Ungota mamamane na peroveta tapa ta degi ngahia uore osaga ere koguaetera eto peroveta nei nei na javotoho ari embo puvuresuja ainge ijiore ungota mamamane na peroveta toruore ambuvujikitiaetera avo eto ungo na javotoho ari embo hariketo teteve ambija. \v 53 Eto God ta ke pepeni otohu amo anera na ungota degi ikena rate ungo na agi ae ra.” \s1 Judea embomeni na Steven atara na teo ambuna \p \v 54 Steven na ke ainge enu Sanhedrin torukari embomeni na ingito ti kambuo kiroro kiroro ena, \v 55 rate Steven Ahihi Otohu na enetenu titi i ta eto God usasa te Iesu God ta ingeni be ta heteto mitinu kito ke einge ena, \v 56 “Kivujo Utu pe hiriketei Embo ta Meni, God ta ingeni be ta heteto mitia.” ainge enu \v 57 embomeni na ke avo ingari uje ae eto onde susunduketo jajavone peni vahai eto pambuto \v 58 Steven jigito goruketo da tambuta umbuto puvuto koro na tea. Eto torue enana ta bo houketo embo Saul ta utu ta tembea. \v 59 Eto enana avo ere torua avo Steven na God ta degi pari einge ena, “Bada Iesu nau ahihi umbujo” ainge ijie \v 60 paunge na beto teteri eto javone einge ena, “Bada, enana ta ari sapura evi hotembeto tojo” ainge ijie beto ambuna. \c 8 \p \v 1 Rate Saul na embomeni na Steven tea avo kito tunga javotoho be ena. \p Eto Steven ta sari ari iji te Jerusalem embo na ari sapura uo ekalesia embomeni osaga peni vahai be kito Jerusalem da toto enda Judea jo ta da nei nei aita pambua eto nei Samaria enda ta pambua rate Iesu ta apostel 12 amina pambae Jerusalem da ta mitiaetera. \s1 Embo Saul na enu ekalesia osaga peni vahai kia \p \v 2 Eto God ta tunga humbari embo na Steven ambunu si ijie kovea. \v 3 Rate Saul na ekalesia irae aja bande vahai vahai ta toreto embo te pamone te umbuto goruketo puvuto tipura ta ere ikitiaetija. \s1 Duru javotoho enda Samaria ta hande ea \p \v 4 Eto ekalesia embomeni da neita neita pahue God ta ke hande ere uaetera. \v 5 Eto Philip na pambuto da vahai Samaria amita jo ta Iesu Keriso ta puvurari ta duru hande enu \v 6 embomeni isapamane na Philip ta ari neite neite ena avo kogue onde jevito amita ke ingia. \v 7 Eto Philip na embo ta jo ta ahihi sasapura avo enu jajavone te tambuta puvuto pambua eto popora embo tapa avo kokonjekena \v 8 avoeto da amita embomeni tapa tunga javotoho be ea. \p \v 9 Eto embo vahai javo Simon amo Samaria da ta mitie saruka ere uatija amita saruka neite neite ue “Na ivo embora” ainge ijinu \v 10 embomeni tapa na amita ari kito mani mini ue ke agi eto einge ere ijiaetera, “Embo emita sovera amo God ta sovera inono avoeto amita javo ‘sovera embora’ \v 11 ainge ijie amita saruka kito ke be ijie ambo ambo ere uatera. \v 12 Rate Philip na ke einge ena, “Iesu Keriso amo ungotenau hondate ari embo matu puvija eto God na amita embomeni ere uhua eto Iesu Keriso na enana ta King asuja.” ainge ijinu ingito embo te pamone te tapa ke be hotembeto bapataito ere uatera \v 13 eto Simon na ke avo be hotembeto bapataito ena eto Philip ta ambo ambo eto pambuto amita ari jajavotoho avo kito mani mani ena. \p \v 14 Eto Samaria embo na God ta ke ingito uje ea avo apostel nei Jerusalem jo ta enana ingito Peter te John te Samaria enda ta ikeo pambua. \v 15 Eto pambuto embomeni nei Bada Iesu ta javo ta bapataito ea \v 16 rate Ahihi Otohu umbae avo kito Ahihi Otohu na enana ta jo ta beaja \v 17 Peter te John te na pari ue enana ta hamo ta ingeni tembeo Ahihi Otohu umbua. \v 18 Avo Apostel na ingeni hamo ta tembeo Ahihi Otohu umbua avo Simon na kito koro na umbasi \v 19 ke einge ena, “Eto ari avo nau degi ta ikevu eto na nau ingeni na embo ta hamo ta tembano Ahihi Otohu umbare” ainge enu \v 20 Peter na ke mine einge ena, “Umo God ta hande koro na umbasi hotembitea avo no koro ga sari ejo \v 21 eto God ta titi ta no jo amo javotoho mane ra avo eto ari emo no mane asuja. \v 22 No ari sapura avo aja to ijie pari uroro eto no jo ta hotembari sapura avo God na hotembeto toasuja \v 23 eto no jo ngahia amo ari sapura na andirari avo ere kogona” ainge enu \v 24 Simon na einge ena, “Ungo nau degi ta ngahia eteva avo mane puvurosuja avo God ta degi pari evujo,” ainge ena. \p \v 25 Eto Iesu ta ari te ke te tapa do ena avo Peter te John te ate poeketo egerembeto Jerusalem degi ta pahue Samaria da vahai vahai ta heteto Iesu ta duru javotoho hande ue pambua. \s1 Philip na enda Ethiopia embo okose ta degi ke ena \p \v 26 God ta anera vahai na puvuto Philip ta degi ke einge ena, “Degi Jerusalem eto enda Gaza ojagatambu kaina hena ai pambujo,” ainge enu \v 27 ingito degi ta itiketo pahumite Ethiopia embo okose vahai tambuna amo Ethiopia ta Queen Candace ta koro simba ari embo okose avo Jerusalem ta God jakeka asi pambuto puvutuhunu tambuna. \v 28 Eto Ethiopia embo amo amita pambari nga javo ‘chariot’ ai ta arumbeto amita da ta pahumite peroveta Isaiah ta ke kajari avo etekena. \v 29 Eto God ta Ahihi na \v 30 Philip ta degi einge ena, “Chariot ai ta auvejo,” ainge enu Philip na tutuveto pambuto nga ta auvenu peroveta Isaiah ta ke kajari avo etekitinu ingito ke einge ena, “Umo ke etekitea amo be ere ingihete,” ainge Philip na enu \v 31 ke mine einge ena, “Na naingeto ingono, ke be harikari embo irae,” ainge eto Philip bitito amiga arumbaja ena. \v 32 Eto ke etekena amo erevira: ‘O sheep amo umbuto pambuto heveora amo mane ke euja. Eto o sheep ta meni embo na umbuto pambuto ando tu tiukeora mane ke euja eto embo amina ainge nombo ke ae. \v 33 Eto amina me kiuja rate embo na hondate ae. Eto enana na tetere embo ta vasiri enda ta irae etija. Avo eto amita meniundi irae.’ Ainge Isaiah na kajena \v 34 avo Ethiopia embo na eteketo Philip ta degi einge eto ingina, “Ke emo peroveta ta ari avo kajenute mo embo nei ta ari avo kajenu avo e ingone,” ainge enu \v 35 Philip na Isaiah ta ke kajena amo Bada Iesu puvuresuja eto puvuto tapa do etija avo Philip na Ethiopia embo ta harikenu ingina. \v 36 Eto degi ta pahumite umo kito Ethiopia embo na einge ena, “Aravora, na bapataito ejo.” \v 37 (-) \v 38 ainge eto Chariot hetenu enana umo ta beto heteto Philip na bapataito \v 39 eto bitio God ta Ahihi Otohu na Philip umbuto da Azotus ta pambuna. Eto Ethiopia embo na Philip ehako kiae eto degi ta pahue tunga javotoho ena. \v 40 Eto Philip na da javo Azotus ai God ta ke ate poekena eto degi ta pahue da vahai vahai ta Iesu ta ke avo hande ue pahuatija da javo Caesarea ta puvuna. \c 9 \s1 Iesu na enu Saul ta jo haperekena \r (Acts 22:6-16, 26:12-18) \p \v 1 Eto Saul na Iesu ta ambotani tau amburora ke ngahia kaikari ijie Priest ta embo okose amita degi ahari penunu eto umbuto pambuna. \v 2 Eto amina embo te pamone te Iesu ambo ambo ere uatera avo umbuto Jerusalem tipura ta ikasi Damascus Judea embomeni ta God jakeka ari bande tapa amita embomeni ta degi ahari avo ikasi degi ta pambuto \v 3 da auvitinu usasa peni vahai be utu ta eto tanini eto puvuto Saul ta ando ta kajenu \v 4 Saul na burereketo enda ta beto ke einge ingina, “Saul, Saul, umo do eto nau degi ta memenga kaikari ere ikite?” ainge enu \v 5 ingito ke mine einge ena, “Bada umo amunure” ainge enu, “Na Iesu ra umo nau degi ta memenga kaikari ere ikitoa. \v 6 Ereto heteto da ta pambuto na ke do asona avo ingesi simba ejo.” \v 7 Eto embo Paul ga pambua amo ke avo ingia te embo ta tombu avo kiae avoeto ke ae teho mitio \v 8 Paul ereto hetenu titi hirikena te be kiae unu embona ingenita jigito umbuto pambuto da Damascus ta puvua. \v 9 Eto Paul titi sapura enu be kiae ue indari te umote indae mitinu iji 3 irae ena. \p \v 10 Eto da Damascus embo amo Bada ta ambotani ta degi God na eture ta ke einge ena, “Ananaias” ainge enu, “Bada do ere?” ainge enu \v 11 Bada na, “Degi javo ‘Tambu’ Judas ta bande ai pambuto embo vahai amina nau degi ta penunu eria \v 12 amita javo Saul da Tarsus embo na eture ta embo javo Ananias na ingeni hamo ta tembitoi titi mume avo javotoho oi kija avo eto ai pambuto embo avo jombure eto kijo,” ainge enu \v 13 Ananias na ke mine einge ena, “Bada embo amina Jerusalem Ekalesia embomeni ta degi ari sapura peni vahai euja avo duru ingena. \v 14 Eto amina priest okose ta degi ke umbuto embomeni tapa na Iesu ta javo ta penunu eora avo umbuto tipura ta ikasi etija,” ainge enu \v 15 Bada na ke mine jandireketo einge ena, “Umo pambu, embo amo nau hondate ari embora eto nau javo umbuto enda ta embomeni tapa kings te Israel embomeni te ta degi ke hande asuja \v 16 eto embo amo nau javo umbuto hande ururou embo na taro memenga kesuja eto do ainge amo ano kesuja,” ainge ena. \v 17 Eto Ananias na Judas ta bande ta pambuto toreto Saul ta hamo ta ingeni tembeto ke einge ena. “Nau namei Saul umo ei ta puvutuhoe Bada Iesu na degi nau ta puvija eto amina na iketei puvuto no titi ano javotoho ururou Ahihi Otohu na no jo enetasuja.” eto ainge enu \v 18 umo o ta ando ain ainge titi ta benu usasa kogue ereto hetenu bapataito \v 19 eto indari indie sovera ari umbuna. \s1 Saul na da Damascus ta ke hande ena \p Eto Saul na iji tuho Damascus jo ta Iesu ta ambotani ga mitiaetija \v 20 eto amina sau sau itiketo Judea embomeni ta God jakeka ari bande tapa amita embomeni ta degi Iesu amo God ta Meni be ra ainge ijie ke hande ere uatija. \v 21 Eto embo tapa amita ke ingito ke mine ara einge eto ingia, “Embo amo matu Jerusalem jo ta Iesu ta javo jigama ari embo ta degi sapura uija aravo rete? Eto amina embo andito priest okokose ta degi ikasi puveija amo ke be rete?” ainge \v 22 eo Saul na ke ngahia na Iesu Keriso puvija amo ke be ra ainge Damascus ta Judea embomeni ta enu ke mine ari inono ae ea. \p \v 23 Eto amita ambota Judea embo na Saul taro amburoja uje ea \v 24 ke avo Saul na ingina eto enana da amita degi pe tapa ai ta Saul tasi iji te mume te simba ere uatera \v 25 rate Iesu ta ambotani na Saul hambija ta juruketo mumete huga otoho ta ikeo ovitiho ta beto pambuna. \s1 Saul na da Jerusalem ta pambuna \p \v 26 Eto Saul na Jerusalem jo ta pambuto Iesu ta ambotani mamatu amiga vahaita asi uje ena rate Saul amo ambotani mane ke eto oju eto uje ae ea. \v 27 Rate Barnabas na Saul umbuto apostel ta degi pambuto Bada Iesu na Damascus degi ta puvuto Saul ta degi ke enu ingito Damascus jo ta Iesu ta ke sovera eto hande ena avo ambotani ta degi enu ingia \v 28 eto Saul na ambotani ga mitie Jerusalem jo ta itiketo pambuto joru ae ke sovera eto Iesu ta javo ta enu ingia \v 29 eto amina enda Greece ta Judea embomeni ga ke mine ara ijinu Saul taro amburoja uje ea, \v 30 avo amita namei kamei na ingito Saul umbuto Caesarea ta pambuto ikeo Tarsus ta pambuna. \p \v 31 Eto amita ambota enda Judea te Samaria te Galilee te amita ekalesia na iji jamo jamo te kogue mitiaetera. Eto Ahihi Otohu na enana ta degi ikerekenu sovera ari te tunga javotoho te mitie God joru ue ekalesia peni vahai ea. \s1 Peter na da Lydda te Joppa te ai pambuna \p \v 32 Eto Peter na enda tapa isa ue pambuto da Lydda ta ekalesia embomeni kesi pambuto \v 33 popora embo javo Aeneas amo jua tapa 8 serekari ovotina mitiaetija avo kito, \v 34 “Aeneas umo Iesu Keriso na ere konditia ereto no donda sirikejo” ainge enu Aeneas erena. \v 35 Eto da Lydda te da Sharon te ta embomeni tapa avo kito Iesu Keriso ta ambota ambota ea. \p \v 36 Eto ambotani pamone vahai javo Tabitha eto javo nei Dorcas amina da javo Joppa ta mitie donda ambu embo ta degi ari javotoho ue hondate ere uaetija, \v 37 eto pamone amo ambure umbuto ambunu amita ando egeto bande jo i ta ikeo serekena. \v 38 Eto Peter amo da Lydda Joppa ta engitita puvuto mitinu Joppa ta ambotani na duru ingito embo heriso ikeo puvuto Peter jage eto, “Umo sau sau hae.” ainge eo \v 39 Peter na enana ga pambuto bande i ta bitito jo ta torenu pamone dodoru na joeketo si ijie mitimite donda ambu embo ta degi hande ikasi Dorcas na bo kembari avo ikeo kito \v 40 Peter na enu tambuta pahuo paunge teteri eto pari eto jandireketo pamone amburari amita degi einge ena, “Tabitha umo ere,” ainge enu titi hiriketo Peter kito ereto arumbenu \v 41 Peter na ingeni ta jiginu ereto utu na hetenu ambotani te pamone dodoru te avo jage enu jo ta puvuto pamone amburari vasiri te hoena avo kia. \v 42 Eto da Joppa embomeni tapa na duru avo ingito God ke be hotembea. \v 43 Eto Peter na da Joppa embo o hoga pure ari embo javo Simon amiga iji koso mitiaetija. \c 10 \s1 Peter na embo Cornelius ga umoro ena \p \v 1 Roman embo ta army Captain vahai javo Cornelius amina Caesarea ta amita ae te meniundi te amita bande ta irari embomeni aingeto mitie \v 2 God jakeka ijie Judea embo donda ambupu avo hondate ue pari ere uaetera. \v 3 Eto iji vahai ture 3 o’clock God ta anera na Cornelius ta degi puvuto eture ta, “Cornelius” ainge enu, \v 4 Cornelius na kogue oju ue, “Bada umo do ere?” ainge enu Anera na, “No pari te no donda ambu embo ta degi hande ikari te avo God na jene ae ere kogua \v 5 avo eto no embo ikejo pambuto embo javo Simon Peter umbare. \v 6 Embo amina Simon o hoga pure ari embo eva titi ta amiga mitia.” ainge eto \v 7 Anera pahunu Cornelius na amita pure embo heriso eto amita army pure embo vahai aingeto jage enu puvuo \v 8 eture ta do kina avo hihi tirinu ingio ikenu Simon Peter umbasi da Joppa ta pambua. \p \v 9 Eto iji nei enana puvutuhumite da Joppa auvitio iji orohuta Peter na bande ita bitito pari ere umite \v 10 beuje enu indari agitio eture ta kina \v 11 amo utu pe hirikenu bo peni vahai avo petiki ta jigito umbuto bea. \v 12 Eto bo amita jo ta o neite neite o koso o te di te tapa kogunu \v 13 God na, “Peter ereto o teto heveto indijo.” ainge enu \v 14 Peter na “Bada, na o sasapura, indahu o avo mane indiona,” ainge ena. \v 15 Eto God na ehako einge ena, “Eto nanena do ano javotoho asuja avo inena sapura ke mane asoa,” ainge \v 16 eto ke vahai avo iji nei heriso nei vahai enu bo peni amo ehako Utu ta bitito pambuna. \v 17 Eto Peter na eture ta do kina avo hotembitie mitinu Cornelius ta embo ikena amo puvuto Simon o hoga pure ari embo amita bande naingere avo eto ingito pambuto bande pe ta heteto, \v 18 “Simon Peter ei miteite?” ainge eto ingia. \v 19 Eto Peter hotembitie mitinu God ta Ahihi na puvuto ke einge ena, “Simon, embo 3 na umo kesi puvera, \v 20 beto kito mane nei do asoa te enana ga pambujo amo nanena iketene puvera,” ainge enu, \v 21 Peter na beto embo ta degi, “Ungo do uje eto puvuto na jombure ere ove?” ainge enu \v 22 embo na, “Nango Captain Cornelius na iketei puvera. Embo amo embo javotoho eto God oju euja avo Judea embomeni na embo avo osa eora eto Anera Otohu na amita degi puvuto umo amita bande ta pambuto ke ao ingesi etei puvera,” ainge eo \v 23 Peter na ingito enu bande ta bitito arumbeo umoro umite \v 24 evito iho bujenu Peter te Joppa ekalesia embomeni te enana ga egerembeto puvuto \v 25 degi ta evito ereto puvutuhuo Cornelius na amita javo vahai embomeni te namei kamei te embo simba ara enu vahaita puvuto simba mitio enana puvua. Eto Peter na bande jo ta torenu Cornelius na Peter ta utu ta tumo te pain ue benu \v 26 Peter na, “Umo ereto hete, na embo tehora,” ainge enu ereto hetena, \v 27 eto Peter ga ke mine ara ijie jo ta toreto embo isapamane vahaita arumbeto mitia avo kito \v 28 enana ta degi ke einge ena, “Ungo kiova amo nango Judea embomeni ta ke pepeni amo enda nei embo ga mane umoro eora avo ungo kiarira rate God na embo tongopa te sapura ke mane aisora rate embo tapa inono inono ara etei ingena \v 29 avoeto na jage eteve ke nei do ae teho tambueto puvena rate ungo do eto na jage eteve puvena amita ke be avo ingesi uje ere ona.” ainge enu, \v 30 Cornelius na ke mine einge ena, “Iji 4 amita kiti ta iji 3 o’clock turete nau bande ta pari ue mitene embo bo usasa te amina nau titi ta heteto \v 31 ke einge etija, ‘Cornelius, God na no pari ere ingihia eto donda ambu embopo ta degi hondate ere oa avo ere kogua \v 32 eto embo Simon Peter da Joppa embo Simon o hoga pure ari embo eva engitita iriuja amiga mitia avo jage ejo puvuroi.’ ainge anera na etei \v 33 ingito embo iketene pambuto umo etere ingito sau sau nau degi ta puvea amo javotohora. Avo eto nango jo vahai eto God ta titita puvuto mitera rate God na no degi ta ke do au ingito ejo ingore.” \s1 Peter na Cornelius ta bande ta ke ena \p \v 34 Ainge enu Peter na itiketo amita ke ena, “Na ere kogona amo Judea embomeni vahai avo pere mane God na osa euja \v 35 rate enda tapa ta embomeni vahai vahai na God oju eto tumotepain ururoro God na kito osa asuja. \v 36 Eto Iesu Keriso, embo tapa ta Bada ta degi pekari te tunga humbari mitia amita ke avo God na Judea embomeni ta degi ikitaja. \v 37 Eto ke amita ikari iji te John na Galilee enda ta itiketo embo bapataito ari ke hande uija eto amita ambota Israel enda ta ari tapa do uija avo ungo kiarira. \v 38 Eto God na Iesu Nazareth embo amita degi Ahihi Otohu te sovera te ikitei popora embo konditie Satan ta sovera na jo andirari avo hondate uija amita be amo God amiga mitia avo eto. \v 39 Eto amina Judea embomeni ta enda ta eto Jerusalem jo ta do uija tapa amo nango kiarira. Eto enanana i atahu ta tetere ahaja \v 40 rate iji 3 irae etei God na etei vasiri te hoitaja \v 41 eto embomeni tapa na Iesu kiae rate God na embo ke hande ara sirikitaja amina kogara. Eto amiga indie mitere \v 42 nango do asora amina ke tapa etei ingihara amo embomeni tapa ta degi ke hande asora amo God na Iesu ta degi embo amburari te vasiri te amita ari siriketo hajire ikau kesora \v 43 rate peroveta na ke kajena amo embo amuna Iesu be hotembeto amita jo aherekasuja amita ari sasapura Iesu na hotembeto toasuja.” \s1 Ahihi Otohu enda nei embomeni ta puvuna \p \v 44 Ke ainge Peter na ijinu ingito embo tapa ta degi Ahihi Otohu na puvuna. \v 45-46 Eto God na amita Ahihi Otohu enda nei embomeni ta ikenu ke neite neite ijie God jakeka ijio Judea embomeni Peter ga puvua amina mani mini ea. Eto Peter na einge ena, \v 47 “Embo emo umo na bapataito asora amo amuna taekau? Enana nango ainge nombo Ahihi Otohu umbera.” \v 48 Ainge eto amina Iesu Keriso ta javo ta bapataito ea, eto Peter na enana ga iji isapa umoro ena. \c 11 \s1 Peter na Jerusalem ekalesia ta degi ke ena \p \v 1 Eto enda nei embomeni na God ta ke avo ingito ke be hotembea avo Apostles te ambotani te Judea enda ta mitie duru ingia. \v 2 Eto iji nei Peter na Jerusalem da ta pambunu enana na Peter ta degi ke ngahia na eto ingia, \v 3 “Umo do eto Judea embomeni ta ke pepeni poeketo enda nei embo ta bande ta pambuto enana ga inde?” ainge eo \v 4 Peter na tapa do ena avo harikena. \v 5 “Na da Joppa ta mitie pari ue eture ta einge kogona. Utu pe hiriketei bo peni vahai avo petiki ta jigito umbuto nau degi ta bovuoi kogana, \v 6 Bo amita jo ta o nei te nei te o koso o te di te tapa kogana \v 7 amo God na nau degi ta ke einge etei ingihana, ‘Peter, ereto o teto heveto indijo’ ainge etei \v 8 mine einge ijiena, ‘Bada, na o sapura indahu o amo te mane indiona amo nango ta ke pepeni mitia avo eto mane indiora.’ ainge etene \v 9 ke Utu ta eto ehako einge ijija. ‘Eto God na do au javotoho asuja avo inena sapura ke mane asoa’ ainge ijija \v 10 eto ke vahai avo iji nei heriso nei vahai eto bo peni amo ehako Utu ta bitito pahunu \v 11 embo 3 ainge Caesarea ta eto puvuto nau evari bande pe ta heteto na jombure uo \v 12 Ahihi Otohu na ‘do mane hotembasoa te tehora enana ga pambasoa’ ainge ijija. Eto namei kamei 6 ainge namote pambuto Captain Cornelius ta bande jo ta toritare \v 13 anera vahai na Cornelius ta degi ke do ijija avo hihi tirei ingihara amo einge ijija, ‘Da Joppa ta ke ikejo pambau Simon Peter puvuto \v 14 umote no embomeni te ke au ingito amita ke agi ururovo ungo orekasuja.’ ainge anera na ijija avo tirei ingihana. \v 15 Eto na itiketo ke ijio Ahihi Otohu na nango Judea embomeni Iesu ambo ambo ere uatera ta degi puvuna ainge nombo enana ta degi Ahihi Otohu itiketo puvuritaja. \v 16 Eto avo kito Bada Iesu ta ke avo hotembitana eto John na embo umo na bapataito ena rate nango na Ahihi Otohu na bapataito asora avo hotembitana \v 17 eto dago Iesu Keriso ke be hotembeto amita Ahihi Otohu hande eto uhora eto enda nei embomeni na eha ere uhora avo eto na God ta ari avo taekari inono re te?” ainge enu \v 18 embomeni na ke avo ingito ke nei ae God jakeka ijie ke mine ara einge ea, “Aravora amo ke be eto God na eha enda nei embomeni ta degi hande ere ua amo enana ta ari sasapura avo eto ajato ijiroro God na enana ta irari datoho ikasuja.” \s1 Da Antioch ekalesia itiketo ea \p \v 19 Eto Steven teo ambuna eto Judea embomeni na Iesu ta ambotani ta degi ari sasapura neite neite eo osaga kito enda nei nei Phonecia ta Cyprus ta Antioch ta pambuto Judea embomeni ta perekari Iesu ta ke hande ere uatera. \v 20 Rate ambotani nei da Cyprus embo te Cyrene embo te aingeto da Antioch ta pambuto Bada Iesu ta duru javotoho avo Greek embomeni ta degi hande ere uatera. \v 21 Eto enana Bada ta sovera na ke hande eo enda nei embomeni isapamane jo haperekenu Iesu ambo ambo ea. \p \v 22 Eto Jerusalem ta ekalesia embomeni na duru avo ingito embo Barnabas be kioja ikeo Antioch ta pambuna. \v 23 Eto pambuto God na enda nei embomeni ta degi ari javotoho ena avo kina. \v 24 Eto Barnabas amo embo javotoho Ahihi Otohu na enetari eto God ta sovera umbari embo avoeto amina kito tunga javotoho eto embomeni na jo tapa na God ke be eto hotembeto iresora avo onde katena. Eto embo isapamane na puvuto ambotani ga vahaita ea. \v 25 Eto Barnabas na Saul jombure ue Saul tohota da Tarsus ai ta mitinu \v 26 pambuto Saul tambuto umbuto ehako Antioch ta puvuna. Eto enana heriso iji koso be jua vahai amita jo ta embomeni isapamane Antioch ta ekalesia atepoekea. Eto Antioch ta embomeni na Iesu ta ambotani ta javo ‘Christian’ ikea. \p \v 27 Eto amita ijite peroveta na Jerusalem ta eto Antioch ta puvua. \v 28 Eto peroveta vahai javo Agabus ta degi Ahihi Otohu na ke ikenu ereto enda tapa ta beuje iji peni vahai be puvurosuja avo ereto harikena. Eto Rome ta King Claudius ta iji te beuje avo puvuna \v 29 eto Antioch ta ekalesia embomeni na Judea ta Christian embomeni hondate eto hande ikasi uje eo embo vahai vahai na donda teka umbuto nei peni ikena nei isapa ikena. \v 30 Eto tapa umbuto ikeo Paul te Barnabas te aingeto hande avo umbuto pambuto Jerusalem ekalesia ta okokose ta ikea. \c 12 \s1 Ambotani na osaga peni vahai kia \p \v 1 Eto iji amite King Herod nei na ekalesia embo nei nei ta degi sapura asi umbuto tipura ta ikena. \v 2 Eto apostel vahai John ta namei James avo asivo na tunga tiukenu \v 3 Judea embomeni kito tunga javotoho uo Herod na kito Peter andito umbuto tipura ta ikena \v 4 amita iji te Judea embomeni na bread tevokoari na pondo ea pondo amita be amo sivo ikae avo eto bread pajirae amina pondo ere uatera eto Peter tipura ta iketo tipura simba ari embo tapa 16 ainge ikenu iji vahai vahai embo four simba ere uatera amita be amo Peter tambuta pambuja eto pondo javo ‘Pass-over’ avo indito Peter umbuto embo tapa ta titi ta pehumbasi ena. \v 5 Eto ekalesia embo tapa na Peter tipura ta mitina avo eto pari peni vahai God ta degi ikea. \s1 Peter, Anera na tipura ta eto umbuna \p \v 6 Eto Peter iho bujau court asuja amita mume amina tipura simba ari embo heriso amiga arumbeto ingeni nei amo embo amita ingeni ta punduna eto ingeni nei amo embo nei ta ingeni ta punduna aingeto Peter orohuta evinu eto simba ari embo nei heriso amo pe araha ta heteto mitio \v 7 mume orohuta God ta anera usasa te tapa orohuta irerembeto puvuto Peter ta koho ta jigito jahevenu erenu, \v 8 “Umo sau sau ereto hete,” ainge enu amita ingeni ta pundurari amo eonga houketo benu anera na, “No pupuri tigito utu goru asuketo no bo na pohuketo nau ambota hae,” ainge enu \v 9 Peter na anera ta ke agi eto ambo ambo ena, rate ke avo be mane eture ari ke avo hotembena. \v 10 Eto simba ari embo nei senikea pambuto nei senikea pahuo huga bokiri peni amo eonga hirikenu tambuta pambua. Eto pambuto degi tutumota anera saivenu \v 11 Peter na ke be kito, “Na eture mane God na amita anera iketei puvuto Herod ta ingeni ta na umbija amo Judea embomeni ta uje avo God na taeketija,” \v 12 Ainge eto pambuto John Mark amita e Mary ta bande ta ekalesia embomeni peni vahai be Peter avoembo pari ue mitio \v 13 ambuto kito huga pe ta bahihiri unu bande ta pure ari kakara javo Rhoda amina puvuto \v 14 Peter ta ke hajire ingito tunga javotoho eto huga pe hirikae toto egerembeto tutuveto pambuto embomeni ta degi einge ena, “Peter huga pe ta heteto mitia,” ainge enu \v 15 embomeni na, “Umo kava kakarara” ainge eo kakara na, “Na ke be erena” ainge enu embomeni na, “Amo anera Peter ta tombu vahai avo puvuto miteite?” ainge ijio \v 16 Peter na bahihiri kaiketo unu pambuto pe hiriketo Peter kito mani mini eto ke taimbea. \v 17 Eto Peter na embo tapa ke ambu ara ingeni na ate ate eto Bada na Peter tipura ta naingeto umbuna amita hihi avo tirinu irae enu ke einge ena, “Iesu ta namei James te ungotenau namei kamei ta degi ke evi evu ingore,” ainge eto degi nei ta pambuna. \v 18 Eto iho bujenu tipura simba ari embo na kiae eto ke peni vahai be ea. Eto Herod na amita pure embomeni ikenu degi tapa jombure ea rate tambae ea, \v 19 eto tipura simba ari embopo ganoka ena rate ke mine ae eo Herod na enu tunga tiukea. \s1 Herod ambuna \p Ainge eto Herod na da Judea toto Caesarea ta pambuto mitie \v 20 da Tyre te Sidon te ta embomeni ta degi tumo ere uatija. Eto Tyre te Sidon ta embomeni na vahaita puvuto Herod ta bande simba ari embo javo Blastus amita degi ke eo ingito osaga kito tapa Herod ta degi pambuto peka umbari ta ke avo Blastus na Herod ta degi ena amita be amo Tyre te Sidon embomeni na enana ta indari Herod ta enda ta eto ere uhuaetera. \p \v 21 Eto Herod na ke ari iji ikenu puvunu amita bo asukari javotoho umbuto asuketo amita avo arumba peni ai ta arumbeto embo ta degi ke ijinu \v 22 embomeni na jajage eto, “Amo embo na ae rate God na eria,” ainge ea. Eto Herod na, “Na God ke avojo,” ainge ae avoeto God ke eo ingito osa enu \v 23 God ta anera na enu hamo ta kakesa na pagenu ambuna. \p \v 24 Eto God ta ke na enda neita neita ikeo pambuna. \v 25 Eto Barnabas te Saul te Jerusalem ta pambuto Antioch ekalesia ta hande iketo John Mark umbuto egerembeto puvua. \c 13 \s1 Antioch ekalesia na Barnabas te Saul te ikeo pambua \p \v 1 Eto da Antioch ta ekalesia ta peroveta te ate poekari embo te pure ere uatera enana ta javo amo erevira. Barnabas te Simeon amo mume embo te Lucius amo da Cyrene embo te Saul te Manaen amo Herod ta e mamo na unduo Herod ga pajina. \v 2 Eto enana God ta pure ue indari iji isapa ajirekeo God ta Ahihi Otohu na da Antioch ta ekalesia ta peroveta te ate poekari embo te ta degi einge ena, “Barnabas te Saul te nau pure asora eonga ikevu,” ainge enu \v 3 ingito indari indae ingeni Barnabas te Saul te ta siro ta tetembeto pari eto ikeo pambua. \s1 Barnabas te Saul ta ituka Cyprus ta pambua \p \v 4 Eto Barnabas te Saul te avo Ahihi Otohu na ikenu pambuto da Seleucia ai e nga umbuto ituka javo Cyprus ta pambua. \v 5 Eto Cyprus ta da peni javo Salamis ta puvuto Judea embomeni ta God jakeka ari bande tapa ta God ta ke hande ea. Eto pure amo John Mark na enana hondate asi pambuna. \v 6 Eto ituka Cyprus amita da tapa ta ke ijie pambuto da Paphos ta puvua ai embo javo Bar-Iesu amo Judea embomeni ta peroveta ke ijie ke gamo sokova ari ere uatija avo tambua. \v 7 Eto Bar-Iesu amina ituka ta governor javo Sergius Paulus amo siro embo amiga mitiaetija. Eto iji vahai Sergius Paulus na God te ke ingesi uje eto Barnabas te Saul te aingeto jage enu \v 8 puvuto ke ijio ke gamo embo amita javo Greek ke na eora amo Elymas amina enana ta degi ngahia eto Governor ta degi Iesu ta ke avo ke be manera ainge ena \v 9 rate Saul amita javo nei Paul na ke gamo embo titi na jaseto kito Ahihi Otohu ta sovera ari umbuto ke gamo embo ta degi ke ngahia eto einge ena, \v 10 “Umo Satan ta meni, ari sasapura na enetari eto iji tapa God ta ke be avo umbuto ondiketo ke sokova na eoa. \v 11 Avo God ta ingeni na no hamo ta iketei erevovua eto no titi vahaikau iji isapa eto usasa mane kesoa.” ainge enu oje jo ta embo kiarako enu pambuto amita titi ta mume sihukitinu ato ato ue embo amuna amita ingeni ta umbuto gorukasuja avo jombure ena. \v 12 Eto Governor Sergius Paulus na ari tapa kito ate poekea avo ingito ke javotoho ra ijinu jo haperekenu God ke be ena. \s1 Pisidia Province da Antioch ta pambua \p \v 13 Eto Paul te amita namei kamei te Paphos toto e nga umbuto eva ovitiho ai da Perga enda Pamphylia ta puvua. Rate John Mark na enana toto Jerusalem ta pambuna. \v 14 Eto enana Pisidia Province ta da Antioch ta pambuto mitio Giu ari iji puvunu Judea embomeni ta God jakeka ari bande ai toreto arumbeo \v 15 Judea embo ta ate poekari embo na God ta ke pepeni te peroveta ta ke te etekenu ingio Judea embo peni na ke einge enana puvua amita degi ikena, “Namei kamei, ungota ke embo ta sovera umbari avo ungota degi miteite avo evujo ingore.” ainge enu \v 16 Paul na ereto embomeni ke jamo ara ingeni na ate ate eto ke einge ena, “Israel embomeni te enda nei embomeni ungo God jakeka eova avo onde nau degi ta iketo na ke asona avo ingivujo. \v 17 Ungotena Israel embomeni ta God na ungotenau Ohihi siriketo ikenu Egypt enda ta mitie meni ikerekeo sirerembeto peni vahai ena. Eto God na amita sovera na Egypt enda ta eto umbuto \v 18 degi ojagatambuta jua tapa 40 amita jo ta enana ta ari sapura kina rate embomeni toae simba ere uatija. \v 19 Eto God na enda Canaan ai ta isoro eto enda tapa 7 amita embomeni avo irae teto enana ta enda umbuto amita embomeni ta ikenu hotea \v 20 avo jua tapa 450 amita jo ta ere uatija. Eto iji amikote eto pambuto peroveta Samuel ta iji te God na embomeni ta isoro kiti umbari embopo ikena \v 21 rate embomeni na King umbasi uje eto God ta degi eo Benjamin ta teka hoka embo Kish ta meni Saul avo ikena. Eto amina King eto jua tapa 40 amita jo ta embo titi ere jigihatija, \v 22 rate God na Saul avo toto David avo King iketo ke einge ena, ‘Eto embo Jesse ta meni David amo nau tunga humbari meni avo tambena avo eto na uje do asona avo asuja,’ ainge God na David kito ena. \v 23 Eto God na amita ke matu ikena avoeto amina David ta teka hoka ta eto Israel ta orekari embo umbuto ikitaja. Embo amo Iesu ra. \v 24 Rate Iesu puvurae amita kiti ta John na puvuto Israel embomeni ari sasapura avo toto jo haperekau bapataito ara puvuna. \v 25 Eto John pure irae ari iji auvitinu ke einge ena, ‘Ungo hotembiteva na amunure, na embo ungo na simba ere ova avo manera rate embo amo ambota ere puvutuhua amo na javotohorami aruse eto amita utu goru houkano.’ ainge ena. \v 26 Avo eto nau namei kamei ungotena Abraham ta meniundi eto enda nei embopo God oju eova avo ungotenau degi ta orekari ke puvija \v 27 amo Jerusalem embomeni te enana ta titi jigari embo te aingeto Iesu avo enana ta orekari embo mane embo nei ke eto umbuto pehumba eto teo ambunu peroveta na ke matu kajari avo giu ari iji puvuoi kaiketo etekeora avo enana kiae uera. Eto Iesu ta sapura deire avo tambae eto sio Pilate na tau amburoja penunu ea. \v 28 Eto Iesu ta degi tapa do asora avo peroveta na kajea avoeto uera. \v 29 Eto Iesu ta ambotani na amita hamo i atahu ta umbuto panga to ta ikea. \v 30 Rate God na enu vasiri te hoeto \v 31 iji nei nei embopo amiga Galilee ta eto Jerusalem ta pambua enana ta degi pambunu kia. Eto enana na ungotenau ke hande ere ora. \p \v 32 Eto ungota degi ke javotoho avo umbuto ere hora. Ungotenau Ohihi ta degi God na ke kiti ikena \v 33 rate ungotena enana ta meniundi susu be ta iji te God na Iesu embo ta King ikena avo eto ungotena God ta ke be eha ere kogora amo David na God ta ke avo haveni na einge ena, ‘Umo nau meni eto na no mama eha etena,’ ainge ena. \v 34 Eto God na enu vasiri te hoeto ehako mane sari aisuja avo einge kajena, ‘Na ari Otohu te javotoho te David ta ikana ena avo eha no ikasona,’ ainge eto \v 35 David na ke nei kajena amo, ‘No Otohu ari embo ao mane sari aisuja.’ \v 36 Amita be amo David na amita iji te God ta pure tapa avo enu irae enu ambunu amita ohihi kovari degi vahai ai ta koveo sari ena. \v 37 Rate God na embo enu vasiri te hoena embo amita hamo sari ae \v 38 avo eto nau namei kamei ke erena erevi be ingivujo. Ungota ari sasapura hotembeto toari amo Bada Iesu ta eto puvuja. Ungo kiari amo embo na ungotena Judea embomeni ta ke pepeni Moses ta eto puvurari avo jigama aisuja amo God na embo amita ari sasapura mane hotembeto toasuja amo embo na tapa agi ari inono ae \v 39 avo eto, rate embo amuna Iesu amo ke be hotembasuja amita ari sasapura ta hajire mane kesuja rate God na embo javotoho ke asuja. \v 40 Avo eto be kon kon eto kogue eto peroveta na do kajea avo ungota degi ta mane puvuresuja. \v 41 Eto peroveta na einge ea ‘Na ungo ta iji te do asona avo embo na au ingito ke be mane asora. avoeto ungo ke be ingito uje ae eova embomeni jireki poeki eto kito mani mani eto sari evujo.’ ainge peroveta na kajea.” \p \v 42 Eto Paul ta ke irae enu Barnabas te Paul te tambuta pahuo embomeni na enana ta degi puvuto giu ari iji nei na ke avo ehako aro ingesi ke ea. \v 43 Eto embomeni sisiketo irae pahuo Judea embomeni nei uhoho te enda nei embo uhoho Judea ga kaju ari amina Paul te Barnabas te ambo ambo uo Paul te Barnabas te na, “God na amita Meni ta ke embo ta degi hande ikasi ere ua avo mane toasova te umbuvujo,” ke ainge ea. \p \v 44 Eto Giu ari iji puvunu God ta ke ingesi da embomeni tapa vahaita torukea. \v 45 Eto torukari avo Judea embomeni na kito jo ngahia enu uje ae eto Paul ta degi tini kambari ke ijie Paul ta ke ena avo ke be mane sokova ke eo \v 46 Paul te Barnabas te na ke sovera eto einge ea, “Ke javotoho erevi God na ungo Judea embomeni ta degi kiti aro ingova uje ere ua rate ungo na ke sokova ke ereva avoeto ungota ujekari na ungo datoho irari umbari haiteko mane avo eto nango enda nei embomeni ta pambuto ke hande asora \v 47 amo nango Bada na einge ara ijija. ‘Na ungo enda nei embomeni ta usasa iketena eto orekari avo ungo na enda tapa ta ikasova.’” ainge enu \v 48 enda nei embomeni na Paul ta ke ingito tunga javotoho eto tapa amuna God na matu sirikena amina God ta ke be hotembeto datoho irari umbuna. \v 49 Eto ainge nombo God ta ke na enda amo enete ena. \v 50 Rate Judea embo na enda nei pamone okokose avo Judea ga kaju ea te da ta embo okokose tapa jo kajeo haperekenu Paul te Barnabas te kurumbeo \v 51 utu endasa torovikeo bovunu da nei javo Iconium ta pambua. \v 52 Eto Iesu ta ambotani tapa da Antioch ta mitiaetera amo Ahihi Otohu te tunga javotoho ari te na jo enetena. \c 14 \s1 Da Iconium ta ke hande ea \p \v 1 Eto matu ea ainge nombo Paul te Barnabas te na da Iconium ta Judea embomeni ta giu ari bande ta toreto ke hande eo Judea embomeni te enda nei embomeni te aingeto ke avo ingito ke be hotembeto ambo ambo ea. \v 2 Rate Judea embo nei nei na ke avo uje ae eto da nei embo ta jo kajeo ereto ambotani ta degi tumo ea. \v 3 Eto ambotani ai iji koso mitie Bada ta ke ngahia na hande ea eto God na amita Meni na embo orekasuja amita ke amo God ta degi ta eto puvurari avo kiora ambotani ta degi God na sovera ikenu ari neite neite eo kia. \v 4 Eto da embomeni amo kateketo Judea embomeni tunga umbua eto nei kateketo ambotani tunga umbua \v 5 avo eto enda nei embomeni te Judea embomeni te enana ta titi jigari embo te na ambotani ta degi tumo eto koro na taro amburoja ari ke eo \v 6 ingito Paul te Barnabas te na da javo Lystra te Derbe te amita enda Lycaonia ta pambuto \v 7 God ta ke hande ea. \s1 Paul te Barnabas te na da Lystra te Derbe te ai ta pambua \p \v 8 Eto da Lystra ta embo amo e ta oti ta eto popora ari bena avo eto isa ari kiae serekari pere \v 9 ovotina mitie Paul na embomeni ta degi ke ijinu ingina. Eto Paul na embo avo God ke be ari embo avoeto kondari inono kito embo avo kon eto kito \v 10 gagaha eto ke einge ena, “Umo ereto utu na hete,” ainge enu ereto joro ue isa ena. \v 11 Eto embomeni na Paul na do ena avo da Lycaonia ta ke na einge ea, “Ahihi na embo ta hamo asuketo Utu ta eto irerembeto puvera,” ke ainge \v 12 eto Barnabas amo javo Zeus ikea eto Paul amo ke ari embo avo eto javo Hermes ikea. (Eto Lycaonia embomeni ta God ingeni na ari amo javo Zeus te Hermes te avo ikea. Eto Hermes amo ke ari embo avo ea.) \v 13 Eto ahihi javo Zeus ta priest okose na Zeus ta pene ikari bande da engiti ai ta o cow sianda heriso te i buji te aingeto umbuto da pe ta puvuto hetena, amita be amo amite amita embomeni tapa na ambotani heriso jakeka ue pene ikasi o teto puvua. \v 14 Eto Paul te Barnabas te duru avo ingito enana ta bo jigito oseseketo embo ta ugoro ta gagaha ijie pambuto ke einge ea, \v 15 “Embo tapa ungo do ere ove, nango ungo ainge nombo embora, eto dago puvera amita be amo God ta ke javotoho ungota degi ta aro donda ari sasapura erevi toto vasiri te God ta degi puvuresova eto Utu te eva te enda ta donda tapa emo God na ari ra. \v 16 Eto iji matu embomeni na enana ta uje na degi eonga eonga ere pahuatera avo God na taekae \v 17 rate God ke be te mitia eto embomeni na kiora hande jajavotoho ikerekeuja amo erevira, Utu ta ga iji inono ta beuja eto donda be hoeuja eto embomeni na umbuto indito tunga javotoho eora.” \v 18 Ke ainge eo embomeni na pene ikasi ea amo toari uje ae rate toa. \v 19 Eto Judea embomeni da Antioch ta eto da Iconium ta eto puvuto embomeni ta degi ke eo jo haperekenu koro na umbuto Paul teo ambuna avo be amburari ke eto jigito goruketo umbuto pambuto da sahu ta ikea. \v 20 Rate ambotani nei nei na joeketo mitio ereto da asa ai evito Barnabas ga da Derbe ta pambuna. \s1 Paul te Barnabas te na egerembeto Antioch, Syria jo ta pambua \p \v 21 Eto Paul te Barnabas te na God ta ke javotoho da Derbe ta hande eo ingito embomeni isapamane ke be ingito ambotani ea. Eto egerembeto da Lystra eto da Iconium eto da Antioch, Pisidia ta pahue \v 22 ambotani ehaha ta sovera ari iketo enana Iesu ta ke be tumota ara ke einge ea, “Ungotena osaga neite neite kogue mitima God ta degi hotari umbuto amita tombu ta iresora eto amina ungotenau King asuja.” ainge ijie ate ere poekitiaetera. \v 23 Eto Paul te Barnabas te na ekalesia vahai vahai ta titi jigari embo umbuto ikerekea. Eto God ta degi pari ue indari ajireketo Iesu ta ke be ari embomeni umbuto Bada na simba aja amita ingeni ta iketo toa. \v 24 Eto enda Pisidia toto enda Pamphilia ta pambuto \v 25 da Perga ai God ta ke hande eto \v 26 da Attalia ta pambuto e nga umbuto da Antioch enda Syria ai ta pambua. \v 27 Amo ai da Antioch ekalesia embomeni na Paul te Barnabas te God ta pure javotoho ara pari eto God ta ingeni ta iketo toto enda nei ta pambua avoeto enana Antioch ta ehako puvuto ekalesia embomeni jage eo vahai ta puvuo God na tapa do ena eto enda nei embomeni na God ta ke javotoho ingito ke be ijio God na embomeni avo amita toho be umbuna avo hihi tirio ingia. \v 28 Eto ai ambotani nei ga iji koso be mitiaetera. \c 15 \s1 Jerusalem jo ta torukea \p \v 1 Eto embo nei Judea ta eto Antioch ta puvuto namei kamei ate poekitie ke einge ea, “Eto enda nei embomeni na Moses ta ke pepeni matu kajari mitia avo ambo ambo eto hamo kakamba asora. Eto kakamba ae amo God na enana mane orekasuja,” ainge eo \v 2 Paul te Barnabas te tumo eto enana ga jujune ke peni vahai mine ara ea. Avoeto Antioch ta ekalesia na Paul te Barnabas te embo nei uhoho te aingeto da Jerusalem ta ekalesia ta embo okokose te apostle te na ke do aro avo kesi ikeo pambua. \v 3 Eto ekalesia na Jerusalem degi ta pekasi umbuto pambuto peketo toto Barnabas te Paul te pahumite da Phoenicia te Samaria te amita ekalesia ta degi ke asi hetea. Eto heteto enda nei embomeni God ta ke ingito jo haperekenu God ta ke ambo ambo ea avo eo ingito tunga javotoho ea. \v 4 Eto toto Jerusalem ta pahuo apostels te ekalesia ta okokose te na kito tunga javotoho uo Paul te Barnabas te na God na enda nei ta do ena avo hihi tirio ingia. \v 5 Eto ambotani nei uhoho javo Pharisees na ke avo ingito ereto ke mine einge ea, “Enana enda nei embomeni na ando kakamba eto Moses ta ke pepeni be avo agi ara aro ingesora.” Ainge eo \v 6 apostles te embo okokose te na ke peni avo vahaita torukitio \v 7 iji koso be ke kaseo Peter na ereto ke einge ena, “Nau namei kamei ungo kiarira God na na kiti enda nei embomeni ta degi amita ke javotoho hande ana ungota degi ta eto umbuto ikena avo eto ene ingihe itiketo ambo ambo ea. \v 8 Eto God embo ta jo kiari embo na enda nei embo amo javotoho kito amita degi hande eto Ahihi Otohu ikena nango ainge. Eto nango Judea embomeni na kiora ainge ena. Avoeto God na enda nei embo ere uhua avo nango ere kogora eto God na enana nei nango nei ke ae \v 9 rate enana God ta ke amo ke be hotembitera avo eto enana ta jo egetei javotoho etera God na enda nei embo hamo kakamba ara ke aera \v 10 avo eto ungo do eto God ta degi eto kiari ikitie ambotani ehaha ta degi ando bouka ere ikiteve? Eto bouka amo nangota Ohihi umbari inono ae eto nango umbari inono ae. \v 11 Be kivujo, nango enana ainge God ta ke avo be hotembitie Bada Iesu ta hande na orekasuja,” \v 12 Ainge enu embomeni na ingito ke jamo eto onde jevito Barnabas te Paul te ta ke ingia. Eto God na ari sovera neite neite enda nei embomeni na kito ke be ara Paul te Barnabas te ta ingeni na ena avo ke eo ingia. \v 13 Eto ke irae enu James na ereto ke einge ena, “Nau namei kamei nau ke ingivu, \v 14 eto embo Simon Peter na ke etei ingera amo God na enda nei embomeni amita toho aja unduresi itiketo umbuna avo etei ingera \v 15 ari aingeko amo peroveta na God ta ke kajari avo einge mitia. \v 16 ‘Bada God na einge erea, Na amita ambota ehako egerembeto puvuto David ta bande aimbeto beto sio sao ari avo puvuto siriketo ehako gerikasona. \v 17 Eto embo nei na na jombure aisora amo enda nei embo avo jage ano puvuto toho nau asora.’ \v 18 ainge Bada God na eria amo matu be ingito kajea.” \v 19 Eto James na ke nei einge ena, “Hotembari nau amo enda nei embo God ta degi ere hora avo ungote bouka mane ikasora \v 20 te enana ta degi ahari kajaro kesora amo indari enda ta God ingeni na eto pene ikari amo sapura avo eto mane indesora. Eto nei amo embo na mane tiha asora. Nei amo o sasaga te mane indesora. Eto nei amo sasaga be avo mane indesora. \v 21 Eto amita be amo iji koso be Moses ta ke pepeni avo giu ari iji te enda tapa ta Judea embomeni ta God jakeka ari bande ta etekeore ingiora eto Moses ta ke amo da tapa ta eore ingiora.” ainge James na ena. \s1 Ahari enda nei ambotani ta kajea \p \v 22 Eto apostles te embo okokose te ekalesia embomeni tapa na jo vahai eto embo siriketo Paul te Barnabas te ga da Antioch ta pambara ikea. Eto enana ta javo amo Judas Barsabbas te Silas te amo ambotani ta embo okokose heriso avo siriketo umbua. \v 23 Eto ekalesia ta ahari kaeto ikeo umbuto pambua amo erevira, \p “Ungo enda nei embomeni da Antioch te Syria te Cilicia te amita jo ta miteva avo nango Apostle te embo okokose te eto ungota namei kamei na ere pekitora. \v 24 Eto nango duru ingera amo dagota embomeni na ungota degi pambuto bouka peni vahai iketere osaga ere kogova amo nango na ae rate enana ta uje na etera, \v 25 avoeto nango vahaita toruketo embo ungota degi ikaro pambara siriketo umbera. \v 26 Eto umbera amo ungotenau tunga humbari embo Paul te Barnabas te amo ungotenau Bada Iesu Keriso ta ke agi ue sari ari oju ae eora amiga pambasora \v 27 avo eto embo Judas te Silas te ikaro pambuto ungota degi ahari ta ke ere kaitera amita ke inono avo ungota degi aro ingesova. \v 28 Eto ke emo Ahihi Otohu te nango te jo vahai eto ungota degi ke pepeni bouka mane ikasora te ke erevi aro ingito agi ava erera. \v 29 Indari enda ta God ingeni na eto pene ikari mane indesova, nei sasaga mane indesova nei o sasaga te mane indesova eto nei tiha mane asova. Eto ungo ke erevi agi ue irivujo, orere re.” \p \v 30 Eto Jerusalem ta ekalesia na duru ikari embo ikeo da Antioch ta pambuto ambotani eo vahaita puvuo ahari ikeo \v 31 umbuto eteketo ke javotoho kito tunga javotoho ea. \v 32 Eto Judas te Silas te amo peroveta avoeto namei kamei ta degi iji koso ate poekeo ando ngahia te sovera ari umbua. \v 33 Eto uhe mitiaetera namei kamei na Judas te Silas te peketo ikeo da tohota ta egerembeto pambua. \v 34 (-) \v 35 Eto Paul te Barnabas te da Antioch ta iji koso mitie embo isapamane ga God ta ke ate ere poekitiaetera. \s1 Paul te Barnabas te degi eonga ara pambua \p \v 36 Eto iji nei Paul na Barnabas ta degi ke einge ena, “Ungote da matu pambuto God ta ke hande uera avo namei kamei naingeto mitere avo ungote pambuto kesora,” ainge enu \v 37 Barnabas na John Mark umbuto pambasi uje ena, \v 38 rate Paul na John Mark umbuto pambari uje ae ena amita be amo enana ga matu pambuna amo da tapa ta pambari uje ae eto da Pamphilia ta eto toto egerembena avo eto uje ae enu \v 39 Barnabas te Paul te jujune eto degi eonga pambua. Eto Barnabas na Mark ga e nga ta ituka Cyprus ta pambua. \v 40 Eto Paul na Silas umbuto pambasi unu amita namei kamei na Bada na simba ururou pambara pari eo pambua. \v 41 Eto amina Syria te Celicia degi ta pambuto ekalesia ta sovera ari ikerekenu umbua. \c 16 \s1 Timothy na Paul te Silas te ga pambuna \p \v 1 Eto ainge nombo Paul na da Derbe ta eto da Lystra ta pambuna eto ambotani vahai javo Timothy ai mitiaetija. Eto Timothy ta e amo Judea pamone rate Iesu ta ke ambo ambo ere uatija eto Timothy ta mamo amo enda Greek embo. \v 2 Eto da Lystra te da Iconium te amita namei kamei na Timothy osa ue embo javotoho ke ere ijiaetera \v 3 avo eto Paul na Timothy umbuto pambasi uje eto amita hamo kakamba ena amita be amo Judea embo na Timothy ga umoro ari uje ae asora eto amita mamo amo Greek embo matu kiari avoeto hamo kakamba \v 4 eto pahumite da vahai vahai ta ekalesia ta ke pepeni Jerusalem embo okokose te Iesu ta ambotani te aingeto matu ikari avo eo ingio agi ara ke ea. \v 5 Eto ekalesia na sovera ari umbuto Iesu tumota be ea eto embo nei nei na kaju eo embo peni vahai ena. \s1 Paul na da Troas ta eture kina \p \v 6 Eto enana enda javo Galatia amita tutumo javo Phrygia amita orohuta pambuto Asia Province ta puvua te Ahihi Otohu na ke hande ari avo taekena \v 7 avoeto teho pambuto enda Mysia ta tane ta puvuto Bithynia Province ta pambasi uje ea rate Bada Iesu ta Ahihi na taekena \v 8 avoeto toto Mysia enda orohuta pambuto da Troas eva hora ta puvua. \v 9 Eto ai evie Paul na eture ta enda Macedonia embo na puvuto heteto mitie penunu einge ena avo kina, “Puvuto nango Macedonia embo hondate e,” ainge enu \v 10 ingito ereto God ta ke javotoho enda Macedonia embomeni ta degi nango na ke hande ara avo God na uje ena avo hotembeto Macedonia ta pambasi nununga ea. \s1 Da Philippi pamone javo Lydia na God ta ke ingito ambo ambo ena \p \v 11 Eto nango nununga eto e nga umbuto da Troas toto tambueto puvuto ituka nei Samothrace ta evito pambuto da Neapolis ta pambuto \v 12 e nga toto enda ta pambuto Macedonia ta Province vahai da okose javo Philippi ai ta Roman embomeni na puvuto kogombeto mitiaetera ai ta puvua. \v 13 Eto iji isapa mitimite giu ari iji puvunu da ahone umo ti ta Judea embo ta pari ari degi irari ke hotembeto jombure ue pahumite pamone ai toruketo mitio puvuto tambuto pamone ga arumbeto ke eo \v 14 da Thyatira pamone vahai javo Lydia amo enda nei pamone amina ke avo ingina. Eto pamone amo bo pangari ove javotoho ombari pamone amo God jakeka ere ijiaetija amina Bada na amita hotembari ikenu Paul ta ke be ingina. \v 15 Eto amite amita da pe vahai embomeni te vahaita bapataito eo amina nangota degi ke einge ena, “Ungo, na Bada ta ambotani be hotembiteva avo nau bande ta have ungote irore,” ainge ke sovera eto enu nangota jo haperekenu amiga pambua. \s1 Paul te Silas te Philippi embomeni na tipura ta ikea \p \v 16 Eto iji vahai nango pari ari degi ta pahuo embo ta pure ari kakara ahihi sapura na jo ta toreto sovera ikenu ambota do puvuresuja avo harikena. Eto embo na ambota do puvuroja ke ena avo ingesi uje eto kakara simba ari embopo ta degi koro ikeo kakara na ke avo harikenu simba ari embopo na koro peni vahai be ere uhuaetera. \v 17 Eto kakara amina Paul te nangote kiti pahuo amina ambota putuhunu amita ahihi sapura na enu ingito jage einge ena, “God Sinderi te i be ta amita ke hande ari embo God na ungo nainge eto orekasuja avo ke ijie ere ora.” \v 18 Eto iji isapamane ainge jage kaiketo ijinu Paul na tumo eto overeketo kakara amita ahihi ta degi ke einge ena, “Iesu Keriso ta javo ta erena umo tambuta pura.” ainge enu ahihi na tambuta puvuto pambunu \v 19 kakara amita simba ari embo na koro umbari degi irae enu hotembeto \v 20 Paul te Silas te umbuto goruketo embo okokose da orohuta mitia ai umbuto pambuto Roman titi jigari embo ta degi iketo ke einge ea, \v 21 “Judea embo emina ungotenau da embomeni isoro ara jo kaitere ingito umbuto ere putuhora amita be amo enana nango Roman embo na nangota ke pepeni avo poeketo enda nei ta ari avo umbara ke erera.” ainge eo \v 22 embomeni tapa na jo vahai eto toruo Roman ta titi jigari embo okose na Paul te Silas te ta bo houketo \v 23 esi ngahia na tara ikeo sapura be na tea. Eto embo okose na tipura simba ari embo ta degi iketo be vahaikaja ke ena. \v 24 Eto tipura ta simba ari embo na ke aro ingito umbuto tipura ta bande jo be ta gosuketo i tevo pepeni pere heriso na utu ta kikira ena. \v 25 Ainge eto mume orohuta Paul te Silas te God jakeka ue haveni ijio tipura embo nei uhoho na ingihe mitio \v 26 enda titira peni vahai enu tipura ta bande tiroki tiroki enu bande bokiri tapa hirikenu embomeni ta chain na embomeni ta ingeni ta utu ta tigia amo karaun eto bena. \v 27 Eto tipura simba ari embo na evimite ereto bokiri tapa hirikari kito embo jo ta tapa matu pambari ke hotembeto asivo kororo eto umbuto umo oenga kaeto amburesi unu \v 28 Paul na kito jage peni vahai eto, “Umo ainge to. Nango tapa mitera,” ainge enu \v 29 tipura simba ari embo na usasa jage enu umbuto puvunu sau sau jo ta toreto tatatata ue Paul te Silas te heteto mitio utu ta sinena ue beto ereto \v 30 embo umbuto tambuta pahue ke einge eto ingina, “Na do ano embo na na orekaro?” ainge enu \v 31 Paul na ke einge ena, “Umo Bada Iesu be tumota asoa umo te no da pe vahai embomeni avo orekasuja,” \v 32 ainge eto amite amita bande vahai embomeni ta degi Bada ta ke hande uo \v 33 enana ta ando ta matu momono avo egitio tipura simba ari embo te amita da pe vahai embomeni te bapataito ena. \v 34 Eto mume vahai Paul te Silas te umbuto bande ta bitio donda ikeo india. Eto amite amita javo vahai embomeni te God ke be ijie tunga javotoho ere uaetera. \p \v 35 Eto iho bujenu Roman embo okokose na police embopo ikeo pambuto ke einge ea, “Embo evi ikejo tambuta pambare,” ainge eo \v 36 tipura simba ari embo na Paul ta degi ke einge ena, “Enana okokose na umo te Silas te tambuta pambava ke iketere puvija avoeto tunga jamo jamo te tambuta pambuvujo,” ainge enu \v 37 Paul na police embopo ta degi ke einge ena, “Rome embomeni ta ke pepeni amo embo na Rome ta citizen avo mane tasora eto nei amo court eto ari sapura tambae amo Rome ta citizen avo tipura ta mane gosukasora, rate nango Rome ta citizen eto nangota ari sapura tambae sio tipura ta gosuketera te enana na nango kiae ondiketo pambara ererete? Nango mane pambasora te enana Roman embo okokose na puvuto bokiri hirikaro pambasora,” ainge enu \v 38 police embopo na Paul ta ke avo Roman embo okokose ta ke eo ingito joru eto \v 39 pambuto me kogue aja to eto ingeni umbuto tambuta puvuto, “Ungo nangota da toto pambuvujo,” ainge jokeka ke na ea. \v 40 Eto Paul te Silas te tipura toto pamone Lydia ta bande ta pambuto namei kamei ta degi onde katari ke ikeo sovera ari umbuo toto pambua. \c 17 \s1 Paul te amita namei kamei te na da Thessalonica ta osaga kia \p \v 1 Eto pambuto da Amphipolis toto pambuto da Apollonia toto pambuto da Thessalonica ta puvuto Judea embo ta giu ari bande ai mitie \v 2 Paul na ari amita matu ainge ere uatija avo giu ari iji tapa 3 ainge God ta ke embo ta degi ate poekitioi \v 3 amita be amo deire avo mine ara eto sirikitiaetera. Eto Paul na ke einge ena, “Ke matu peroveta na kajari avo ungota orekari embo na puvuto ando ta memenga kito amburesuja eto ehako vasiri te erasuja eto embo amo matu puvija amo embo nei mane Iesu avo ungota orekari embo avo ungota degi erena,” ainge enu. \v 4 Judea embo nei uhoho na Paul ta ke avo be hotembeto Paul te Silas te ga kaju ea. Eto Greek embomeni isapamane God jakeka ere ijiaetera amite da ta embo okokose ta airi te aingeto kaju ea. \v 5 Rate Judea embomeni nei da Thessalonica ta mitiaetera na tumo eto embo sasapura degi ta kito umbuo puvuto da embo tapa ta jo kajeo ereto Jason ta bande ta toreto Paul te Silas te umbuto court asi jombure ea, \v 6 rate tambae eto Jason te amita namei kamei te avo umbuto goruketo pambuto da ta embo okokose ta degi iketo ke ngahia na eto einge ea, “Embomeni emo enda tapa ta ari sapura eora avo da ungotenau ta puvere \v 7 Jason na umbuto amita bande ta ondiketei mitere umbuto puvera. Eto enana na Rome ta king amita ke pepeni avo ke be ae ue Iesu avo king nei ke erera,” ainge eo \v 8 da ta embo okokose te embomeni tapa na ingito jo memenga enu ke peni vahai eto o a ea. Eto enana okokose na “ainge mane asova” ainge eo \v 9 Jason te amita namei kamei te na koro na ombuto pambua. \s1 Da Berea embomeni na Paul ta ke be ea \p \v 10 Eto mume sihukitinu amita namei kamei na Paul te Silas te ikeo da Berea ta pambuto Judea embomeni ta giu ari bande ta toreto ke ijio \v 11 da Thessolonica ta embomeni ainge mane rate onde hiriketo ke ingesi uje be eo iji vahai vahai Paul na onde katitinu embomeni na Paul ta ke amo be rete sokova re avo God ta ke kajari avo kesi jombure ere uaetera. \v 12 Avo eto da Berea ta Judea embomeni isapamane te Greek embomeni te Greek hajae vajae pamone isapamane te aingeto Iesu ke be ere ijiaetera. \v 13 Eto da Thessolonica ta Judea embomeni na Paul da Berea ta pambuto God ta ke hande ari ke ingito puvuto embomeni ta jo kajeo ereto tumo uo \v 14 amita namei kamei na Paul ikeo eva ta e nga umbasi pambuna. Rate Timothy te Silas te da Berea toto pambae ai mitiaetera. \v 15 Eto embo nei e nga ta Paul umbuto da Athens ta pambua enana ta degi Paul na Timothy te Silas te sau sau Paul ta degi Athens ta pambara ke enu Athens toto egerembeto da Berea ta puvuto ke ea. \s1 Paul na da Athens ta ke ena \p \v 16 Eto Paul na da Athens ai Timothy te Silas te puvurora simba mitie da ai ta enda ta god ingeni na ari isapamane kito Paul ta jo memenga enu \v 17 Judea embomeni ta giu ari bande ai pambuto Judea embomeni te Greek embomeni te aingeto ke ngahia mine ara ere ijiaetera. Eto Paul na iji vahai vahai da orohuta heteto mitinu embomeni na isa uore ke hande ere uatija. \v 18 Eto enda Greek ta atepoekari embo nei javo Epicurean te nei javo Stoic te na Paul ta degi puvuto ke kaseto embo nei uhoho na Paul ta ke ingito ke einge ere ijiaetera. “Embo amina amita siro isapa kiari irae na eria,” ainge eto embo nei na Paul ta ke Bada Iesu ambuto ehako vasiri te erena avo enu ingito “enda nei ta God avo eria” ainge eto \v 19 Paul umbuto pambuto Council javo Areopagus ta ikeo hetenu amita degi einge ea, \v 20 “Umo ke erea amo ingari nei avo eto no ke amita susu be avo ejo nango be ingore” ainge ea \v 21 (eto ke amita be amo da Athens embomeni te enda nei embomeni te enana ga mitiaetera amina pambuto pure peni ae umoro ue mitie ke eha gamo avo ingesi uje ea.) \v 22 Eto Paul na ai heteto Areopagus council ta degi ke einge ena, “Athens embomeni ungota ke asona ingivujo. Na ungota da ta puvuto isa ue tumotepain ari bande isapamane kena. \v 23 Eto pene ikari gaga vahai ai ta kena amo ke einge kajarira, ‘God kiae amita degi ra,’ ainge kena amo ungo God kiae jakeka ereva amita ke amo eha ano ingesova. \v 24 Amo God na enda te enda ta donda tapa emo amita ingeni na ena avoeto amo enda te Utu te amita embo dombo avoeto embo ta ingeni na bande ari ai mane iriuja \v 25 rate God na embo ta degi hondate ari ta penunu mane euja te God na mine vahai embo ta degi vasiri te hoenge te donda tapa ikerekeuja. \v 26 Eto God na embo vahai ove ena amita be na enda tapa enetetija amo enda nainge nainge iresora \v 27 amo God na matu kiti siriketo embo na pambuto mitie jireki poeki eto God jombure eto kiora ena, amita be amo God hoita irae eto ma ta irae araha tambuto mitia. \v 28 Eto ungota ke ari embo vahai na ke einge matu kajena, ‘Eto ungotena God ta jo ta vasiri ue mitera,’ ainge ena eto ungota embo nei na einge ena ‘nango amita meniundi ra,’ ainge ena. \v 29 Eto ungotena amita meniundi avo eto embo ta ingeni na gold na silver na atara na ove ari avo ke be mane hotembasora. \v 30 Eto embo matu God kiae amo God na hotembeto toasuja \v 31 rate iji puvuresuja avo embo siriketija amina embo tapa ta vasiri avo eto amita ke be na hajire ikasuja avoeto embomeni amina ungota ari sasapura toara God na eria. Eto embo siriketija avo God na embomeni kito ke be ara enu vasiri te ehako erena.” \v 32 Eto Paul na ke ainge enu embo nei nei na ehako vasiri te erari ke avo ingito ganini ke ea eto embo nei nei na, “No ke avo iji nei ainge ejo ingore,” ainge eo \v 33 Paul na torukari toto pambuna. \v 34 Eto Areopagus Council ta member vahai javo Dionysius te pamone vahai javo Damaris te embo nei nei te aingeto Paul ta ke avo ke be ijie Iesu ambo ambo ea. \c 18 \s1 Paul na da Corinth ta pambuto ke do ena \p \v 1 Eto amita ambota iji isapa Athens ta mitimite da Corinth ta pambuto \v 2 Judea embo vahai javo Aquila tambuna, embo amo enda Pontus embo rate Rome ta pambuto mitiaetija avo Roman ta King Claudius na Judea embo tapa uje ae eto kurumbenu pahuo Aquila te amita ae Priscilla te aingeto da Corinth ta pambuto \v 3 Paul amita pure vahai avo tambuto horoma ari bo avo ere kakajikitie Paul enana ga pure ue mitiaetera. \v 4 Eto Paul na giu ari iji vahai vahai Judea embomeni ta God jakeka ari bande ta toreto Judea embomeni te Greek embomeni te na Iesu avo ke be hotembara ere ijiaetija. \v 5 Eto Silas te Timothy te Macedonia ta eto puvuo Paul na pure nei do ae iji tapa Judea embomeni ta orekari embo simba ereuatera amo embo nei mane Iesu avo Judea embomeni ta degi ke hande ereuatija \v 6 rate embo nei uhoho na ke be mane ke eto Paul ta degi ke sapura eo Paul na bo ta oniho teterenu benu ke einge ena. “Eto ungo God uje ae eto maine pahurovo amo hajire ikau kesova amo ujekari nau mane avoeto na ungo da Corinth ta Judea embomeni toto enda nei embomeni da Corinth ei ta mitera amita degi ke asona.” \v 7 Ainge eto toto da nei embo javo Titius Justus God jakeka ere ijiaetija amita bande Judea embomeni ta God jakeka ari bande amita engiti ai ta mitiaetera. \v 8 Eto Judea ta jakeka bande ta titi jigari embo javo Crispus te amita jo vahai ta beari embomeni te ainge eto Bada ke be ere ijiaetera. Eto da Corinth embo isapamane na God ta ke ingito be hotembeto bapataito ere uatera. \v 9 Eto mume vahai Bada na puvuto eture ta Paul ta degi ke einge ena, “Na umote iresona avo eto umo mane oju asoa eto mane pure toasoa te embomeni ta degi ke ejo ingore. \v 10 Eto da Corinth ei ta nau embomeni isapamane mitera avoeto embo nei na no hamo ta memenga mane ikasora.” ainge enu \v 11 Paul na jua vahai eto tuna ainge da ai ta God ta ke embomeni ta degi ate ere poekitiaetija. \v 12 Eto Rome gavana na embo Gallio enda Greek titi jigoja ikeo hetenu Judea embomeni na vahaita eto Paul umbuto pambuto court ta ikeo Gallio ta titi ta hetenu \v 13 ke einge ea, “Embo emina nangota ke pepeni agi ae God nei avo jakeka ara ate ere poekitia.” ainge eo \v 14 Paul na ke itiketo asi unu Gallio na Judea embomeni ta degi ke einge ena, “Embo amina Roman embo ta ke pepeni poekaetija avo na ungo ta ke uje eto onde jevito ingaetena, \v 15 rate amo ungo Judea embo ta ke pepeni avo eto ungo ta ke sio sao ereva avo na mane ingesona te ungo oenga sirikevu,” \v 16 ke ainge eto court toto kurumbenu tambuta puvuto \v 17 embo Sosthenes amo Judea ta God jakeka ari bande ta titi jigari embo avo Greek embomeni na umbuto tea rate Gallio ta jo ta nei do ae tona. \s1 Paul na egerembeto Antioch ta pambuna \p \v 18 Eto Paul na amita namei kamei ga da Corinth ai iji koso pure ue mitiaetija God ta degi ke sovera eto ajireketo siro tona. Eto amite embo Aquila te amita ae Priscilla te aingeto e nga umbuto Syria ta pambasi ue da Cenchreae hora ta Paul na amita ajirekari iji irae enu siro tiukena, \v 19 eto da Ephesus ta puvuto Aquila te Priscilla te toto Judea embomeni ta giu ari bande ta pambuto enana ga ke mine ara ena. \v 20 Eto Judea embomeni na Paul iroja ke eo Paul na iresuja avo avora ae \v 21 eto ke einge ena, “God na uje au kito avo egerembeto puvuresona,” ainge eto da Ephesus toto e nga umbuto \v 22 da Caesarea ta pambuna eto Caesarea toto da Jerusalem pambuto ekalesia peketo da Antioch ta pambuto \v 23 iji isapa mitimite enda Galatia te Phrygia te ai pambuto Iesu ta ambotani ehaha ta degi ke enu sovera ari umbua. \s1 Embo Apollos na da Ephesus te Corinth amita jo ta do ena \p \v 24 Eto da Alexandria ta Judea embo vahai javo Apollos amo ke embo eto God ta ke kajari avo kiari embo be avoeto pambuto da Ephesus ta ke hande ena. \v 25 Eto God na embomeni ta irari do aingeko iresora amite eto God ta ke tapa te eto Iesu ta ke te amo tapa Apollos na kiari avoeto ke tapa do kiari avo tambueto embomeni ta degi sovera eto ke ena. Rate Apollos na embo John na umo na bapataito ena avo kina rate Ahihi Otohu na bapataito ari avo kiae \v 26 avo eto Judea embomeni ta giu ari bande ta ke avo enu ingito Aquila te amita ae Priscilla te na Apollos umbuto bande ta pambuto God ta ke nei Apollos ingae avo eo ingina. \v 27 Eto Apollos na enda Greece ta pambasi unu da Ephesus ta ambotani na enda Greece ta namei kamei na hondate ari pekari ara ahari enana ta degi kajea. Eto ahari umbuto Greece enda ta puvuna eto ai God na embo ta degi hande te hotembari te ikenu ambotani ea amita degi Apollos na hondate ari javotoho ena. \v 28 Eto Apollos na God ta ke kajari avo kito Judea embomeni ta degi Iesu amo ungota omena ari embo avo simba ere ova ainge embo tapa ta titi ta enu Judea embomeni ta ke mine ari irae ena. \c 19 \s1 Paul da Ephesus ta pure ena \p \v 1 Eto Apollos da Corinth ta mitinu Paul na enda orohuta pambuto da Ephesus ta puvuto ambotani tambuto \v 2 enana ta degi ke einge eto ingina, “Ungo God ke be eteve Ahihi Otohu na ungo ta degi puveite?” ainge enu enana na, “Nango Ahihi Otohu kiaera,” ainge eo \v 3 Paul na, “Ungo bapataito eteva amita be amo deire?” ainge enu ke mine einge ea, “John ta bapataito ta ate poekari avo agi ue bapataito uera,” ainge eo \v 4 Paul na einge ena, “John na bapataito ena amita be amo Israel embomeni na ari sasapura toto embo ambota puvuresuja avo ke be hotembara bapataito ena. Eto embo amo Bada Iesu ra.” Eto ainge enu \v 5 ingito embomeni tapa Bada Iesu ta toho asi bapataito ea, \v 6 eto Paul na enana ta hamo ta ingeni tembenu Ahihi Otohu na enana ta degi puvunu ke ingari nei te nei te na God ta ke hande ea, \v 7 embo amo 12 aingera. \v 8 Eto Paul na Judea embomeni ta giu ari bande ta hariga tapa 3 ainge toreto ke ngahia na embomeni ta degi ke einge ena, “God na amita embomeni toho be ere uhua avoeto Iesu enana ta king iketija.” ainge enu ke avo mine ara ea \v 9 rate embo nei nei na ke ingae tumo eto bateto mitie Iesu ta irari degi avo embo tapa ta titi ta ke sapura na ea. Eto ainge eo Paul na toto ambotani umbuto embo javo Tyrannus ta ke kasari bande ta pambuto iji vahai vahai ke hande eo ke avo embomeni na kasea. \v 10 Eto jua heriso amita jo ta ke hande uo Judea embomeni te enda nei embomeni te aingeto enda Asia ta mitie God ta ke ingia. \s1 Embo Sceva ta meniundi 7 amita ke \p \v 11 Eto God na sovera ikitioi Paul na ari nei te nei te uoi embo kokonjekeaora. \v 12 Eto God na ainge pere unu embo na Paul ta asukari be rete tuhari bo avo umbuto amburari embo ta ikeore embo konditiaetera eto embo ta jo ta ahihi sasapura toto pahuatera. \v 13 Eto Judea embo ta ahihi sasapura kurumbari embo nei nei na degi tapa ta pahue eto kito Bada Iesu ta javo umbuto ahihi sasapura kurumbari eto ahihi sasapura ta degi ke einge ea, “Paul na Bada Iesu ke euja amita javo ta toto pambuvu,” ainge pere ere ijiaetera. \v 14 Eto Judea Priest okose javo Sceva ta meniundi tapa seven amina ari ainge ere uatera. Eto iji vahai ke ainge eo \v 15 ahihi sapura na ke mine einge ena, “Iesu amo na kiarira eto Paul amo na kiarira te ungo God ta sovera umbae embopora ungo amunure?” ainge eto \v 16 embo ahihi sapura na torari embo amina isoro peni vahai be eto Sceva ta meniundi ta bo jigito perara enu hamo teho memenga tahue amita bande toto pambua. \v 17 Eto Judea embomeni te enda nei embomeni te aingeto da Ephesus ta mitie duru avo ingito oju peni vahai eto Bada Iesu ta javo amo nombo be ainge ijie jakeka ea. \v 18 Eto ke be ari embo isapamane na embo tapa ta degi enana ta saruka ari harikea. \v 19 Eto embo nei nei ta saruka ari books avo embo tapa ta titi ta undukeo evekena. Eto books amita mine amo koro silver na ari tapa 50,000 ainge avo evekena. \v 20 Eto ari ainge pere uo Bada ta ke na pajito enda enetena. \s1 Da Ephesus embomeni na jujune peni vahai ea \p \v 21 Eto jua heriso enda ai ta mitiaetija Paul na Ahihi Otohu na uje enu enda Macedonia te Greece te amita orohuta pambuto Jerusalem pambasi uje ena, “Eto ai mitima egerembeto pambuto da Rome kesona,” Paul na ke ainge \v 22 eto amita hondate ari embo heriso Timothy te Erastus te aingeto ikenu da Macedonia ta pahuo iji isapa Paul na Asia Province ta da Ephesus ai pure ena. \v 23 Eto iji aramite Bada Iesu ta ke ate poekari avoeto da Ephesus embomeni na ereto jujune peni vahai ea \v 24 amita be amo embo Demetrius na ingeni na temple isasaraho amo enda ta god pamone javo Artemis ta jakeka ari bande ainge avo silver na ove ena. Eto bande isasaraho avo embo Demetrius te amita pure ari embomeni te na ombuto koro isapa mane be ere uhuatera, \v 25 Eto embo amina amita pure vahai embomeni jage enu puvuo einge ena, “Nau namei kamei ungo kogova ungotena pure eremina koro ere uhora \v 26 te embo Paul na god ingeni na ove ari amo god be mane ke avo da Ephesus te Asia Province ta embomeni tapa jo kaetei ahereketo embo isapamane na Paul ta ke avo ke be erera. \v 27 Avoeto ungotenau pure avo au sapura asuja eto pure pere mane ungotenau god pamone Artemis amo Asia embomeni te enda tapa embomeni na jakeka eora amo amita temple teho asuja eto ungotenau god ta javo irae aisuja.” ainge enu \v 28 ke avo ingito embomeni na gagaha te puvuto ke einge ea, “Da Ephesus ta god Artemis amo peni be ra.” ainge eo \v 29 da tapa embomeni na ingito jajage te puvuto da Macedonia embo heriso Paul ga pahue ke hande ari embo javo Gaius te Aristarchus te kito andito goruketo umbuto enana ta ke kasari degi ai pambua. \v 30 Eto Paul na ke kasari degi ta pambuto embomeni ta degi ke asi uje ena rate ambotani nei uhoho na taekea. \v 31 Eto Province ta embo okokose na Paul tunga humbuto ke kasari ta mane torasuja ainge eto ke ikeo puvuna. \v 32 Eto embo tapa jajage hohori te o a te puvua rate ke ingari embo irae amo jajage ea amite ke be amo deire amo kiae teho puvua. \v 33 Eto Judea embomeni na embo Alexander mimikeo tambuta puvuna embomeni na Alexander na ari sapura ari ke eo Alexander na ke jamo ara ingeni na ate ate eto amina ari sapura do ae avo eto embo ta degi ke asi unu \v 34 embomeni na Alexander Judea embo kito gagaha peni vahai be 2 hours amita jo ta ke einge ea, “Da Ephesus ta God Artemis amo peni be ra,” ainge ea. \p \v 35 Eto da ta ke hande ari embo okose na puvuto embo ke ere ijea avo enu jamo eo ke einge ena, “Ephesus embomeni nau ke ingivujo. God Artemis amo peni be eto amita temple ta atara otohu Utu ta beari amo Artemis ove ari avo da Ephesus na simba euja amo embo tapa na kiarira \v 36 eto embo nei na ke do mane asuja avoeto ungo jamo eto nei do mane asova eto ari sio sao avojo. \v 37 Eto ungo na embo erevi umbuto puveva amo nangota temple ta donda pegene ae eto nangota god pamone amo sapura ke ae. \v 38 Rate embo Demetrius te amita pure ari embopo te na embo ta pehumba asi uje asora amo court umbari embo mitia avoeto court ari iji te puvuto pehumba mine ara aisora. \v 39 Eto ungo do uje asova amita ke amo iji matu ikari mitia ai torukasova. \v 40 Eto ungo eha isoro asi ere ova amita be amo irae avo eto ungotenau embo okokose na ke aro ke mine do avo, ke mine ari irae,” \v 41 ainge enu sisiketo pambua. \c 20 \s1 Paul na Macedonia ta eto Greece ta pambuna \p \v 1 Eto da Ephesus embomeni jamopo eo iji isapa mitimite Paul na ambotani enu vahaita puvuo ando ngahia umbari ta ke eto irae enu peketo da Macedonia ta pambuna. \v 2 Eto Macedonia Province ta puvuto degi ta pahue da nei nei ta heteto ekalesia embomeni ta degi ke neite neite ikenu sovera ari umbua. \v 3 Eto Greece ta puvuto hariga nei heriso nei vahai ai mitaetija eto e nga umbuto Syria ta pambasi nununga unu Judea embo na avo tasi ari ke ingito enda ta tiumbeto Macedonia ta pambuna. \v 4 Eto embo Paul ga da Philippi ta pambua amita javo amo erevira, da Berea ta Pyrhus ta meni Sopater te da Thessolonica ta embo heriso Aristarchus te Secundus te da Derbe ta embo Gaius, te Asia ta embo heriso Tychicus te Trophimus te embo Timothy te \v 5 aingeto kiti Troas ta pambua. \v 6 Eto nango te Paul te pondo iji puvuna avo bread, yeast ikae pajirae amita pondo iji irae enu da Philippi toto e nga ta pambuto pahuo iji 5 irae unu da Troas ta puvuto hura vahai ea. \s1 Paul na da Troas ta isa ai kakane ena \p \v 7 Eto Paul na evito da nei ta pambasuja avo hotembeto Saturday mume sihukitinu nango vahaita 3 story bande ta umoro ue indie Paul na ke hihi koso be tiritinu \v 8 mume tumba orohuta usasa isapamane unduketo bande jo i be ta tetekea amo ai umoro asora avoeto ikea. \v 9 Eto Paul na hihi koso be tiritinu singa javo Eutychus amo bande otoho ta arumbeto mitie evoja evoja unu titi vahaiketo jene kahunketo evimite burereketo otoho i be ta eto beto teto ambunu embo na enda ta beto ohimbeto umbuto kia amo ambunu kia. \v 10 Eto Paul na enda ta beto singa ta hamo ta beto andito ke einge ena, “Ungo mane osaga asova, singa emo amita vasiri ehako puvija,” \v 11 ainge eto Paul na bande ta bitito bread pereto ikenu indio hihi koso be ijinu iho bujenu toto pahunu \v 12 embomeni na singa ambuna amo ehako vasiri te amiga amita bande ta pambuto tunga javotoho ea. \s1 Paul na da Troas ta eto da Miletus ta pambuna \p \v 13 Eto Paul na nango kiti e nga umbuto tiumbeto da Assos ta pambuto avo tambara ke enu pahuo Paul ambota utu na pambuna. \v 14 Eto da Assos ai Paul tambuto e nga ta umbuto puvuto da Mitylene ta puvuto ai hetea. \v 15 Eto toto eva jo ta evito puvuto ituka Chios seniketo puvuto iji nei ituka Samos ta puvua eto iji nei Miletus ta puvuto \v 16 Paul na da Ephesus ta pambasuja amo embomeni na taeketo iji koso iroja ke asora avo eto Paul na iji koso irari uje ae avoeto da Ephesus toto kito tambueto Jerusalem ta pambuto Judea embomeni ta pondo javo ‘Pentecost’ ta iji auvena avo Jerusalem ta asi uje eto sau sau pambuna. \s1 Paul na da Ephesus ta embo okokose ta degi ke ena \p \v 17 Eto Paul na da Jerusalem ta pahue da Miletus ta heteto mitie da Ephesus ta ekalesia embo okokose kesi uje eto ke ikenu pambunu \v 18 ingito puvuo Paul na ke einge ena, “Nau embo pepeni, na kiti Asia Province ta puvuto nane tapa do ere uatena amo ungo kiarira, \v 19 eto nanena na na ae sisire ae Bada ta pure avo uena. Eto Judea embo ta jo ngahia avo eto osaga peni vahai kogue sisivu kutitie pure ere uatena, \v 20 rate ungo kogova na ke nei do tapa ondikae rate ungo hondate ari ta ke tapa avo da araha ta eto bande jo ta etene ingihava. \v 21 Na Judea embomeni te enda nei embomeni te ari sasapura avoeto God ta degi aja to ijie Bada Iesu be tumo ta ara ke sovera na ijiena. \v 22 Eto eha amo na uje nei mane asona rate Ahihi Otohu ta uje avo eto Jerusalem ta pahona. Eto ai ta do puvuresuja amo na kiaera \v 23 te na ere kogona amo da vahai vahai ta Ahihi Otohu ke hande oi kogona amo tipura te osaga te amo na simba mitera \v 24 te na amburonote teho vasiri te irono amo tehora te Bada Iesu na pure nau ikena avo God na embo ta irari javotoho avo hande ikasi uje ere ua avo ke hande ano pure irae aisuja. \v 25 Na ungota degi pahue ke hande uena amo God na titi jigihirou irari javotoho na iresova amita ke avo hande uena. Eto na ere kogona emo ungona na ehako mane kesova \v 26 avoeto iji eha eremite ungota degi ke be na erena ungo nei nei na ke be ae eto sio sao ue maine ue ahihi datoho irari avo aijaja asova amo ujekari nau mane ujekari ungota \v 27 amita be amo God ta ke tapa ungota degi arahata ijiena \v 28 Eto ungote ungota embomeni te avo simba ava Ahihi Otohu na ikena avo eto simba evujo. Eto God na amita Meni ambuna avoeto ekalesia amita toho umbuna avo unduvujo. \v 29 Eto nei kogona amo na pahurono isoro o na puvuto undurari o kambasuja, \v 30 eto iji nei ungota toho uho na ke gamo ijiroro ambotani nei nei na ambo ambo asora. \v 31 Avoeto be kogue irivujo. Eto na mumete iji te sisivu kutitie jua nei heriso nei vahai amita jo ta ungo vahai vahai ate poekitana. Avoeto nau pure ngahia ari avo kogue hotembu hotembu evujo. \v 32 Na ungo God na simba aja totona eto amita hondate ari ta ke na ungo simba aisuja rate amina ungo au sovera aisova eto ungote amita toho uho tapa te ta hotari avo nununga ere ua. \v 33 Na ungote mitie embo nei ta koro te bo te avo uje eto umbae \v 34 rate ungo kogova uje nau te nau pure vahai embomeni te ainge eto nau ingeni na pure ue unditana \v 35 avo eto na ungo ate poekitana te donda ambu embomeni avo pure ngahia na hondate evu. Eto Bada Iesu ta ke avo hotembevujo amo, ‘Hande umbari amo aravora rate God na hande ikari embo kito osa euja avoeto hande embo na tunga javotoho asuja.’” \v 36 Eto Paul ta ke irae enu enana tapa paunge teteri eto pari eo irae enu \v 37 sisi sasi ijie andito mune mine ara eto peketo orerere ea. \v 38 Eto Paul ta ke avo ehako puvurou enana ehako mane kesora avo hotembitie osaga peni vahai kogue e nga umbasi enana tapa amiga hora ta bea. \c 21 \s1 Paul na Jerusalem ta pambuna \p \v 1 Eto dago peketo toto e nga ta titi tambueto da Cos ta puvuto ai hetea eto pambuto iji nei da Rhodes ta puvuto heteto toto da Patara ai \v 2 e nga nei enda Phonecia ta pambasi unu kito ai pambua. \v 3 Eto pahumite enda ituka javo Cyprus ta kaina hena ta jorembeto puvuto enda javo Syria ta da vahai Tyre ta heteo donda umbaro beaja uo \v 4 nango ai beto ambotani tambuto enana ga hura vahai ai mitio enana ambotani ta jo ta Ahihi Otohu na ke enu enana joru eto Paul ta degi, “Umo mane Jerusalem pambasoa.” ainge ea. \v 5 Eto iji irae unu nango pambasi uo enana airi te meniundi te tapa da ahone ta pambuto eva hora ta paunge teteri eto nango tapa pari ea. \v 6 Eto nango pari eo irae enu mine peka eto enana egerembeto da ta pahuo nango e nga ta bitia. \v 7 Eto da Tyre toto e nga ta pambuto da Ptolemais ta puvuto namei kamei ga umoro \v 8 eto evito da Caesarea ta pambuto evangelist javo Philip tambuto amita bande ta pambuto evia. Eto Jerusalem ekalesia na embo tapa seven umbuo deacon eto Philip ga tapa pure ea. \v 9 Eto Philip ta iariri tapa nei heriso nei heriso amina jimbae teho mitie God ta peroveta eto God ta ke avo hande ere uatera. \v 10 Eto nango ai iji isapa mitio peroveta vahai javo Agabus na Judea enda ta eto puvuto \v 11 Paul ta pupuri bujeketo umbuto amita utu te ingeni te aingeto vahaiketo punduto ke einge ena, “Ahihi Otohu na einge eria, ‘Judea embomeni Jerusalem jo ta pupuri emita mamo einge eto tigito enda nei embo ta ingeni ta ikasora,’” ainge enu \v 12 nango ingito Paul mane Jerusalem pambaja enana te nango te tapa vahaita eto taekeo \v 13 Paul na ke mine einge ena, “Ungo do eto sisi sasi ijie nau jo ere kaiteve? Na nau ando matu ngahia etija avo eto Jerusalem ta pambuto Bada Iesu avoembo punduto tipura ta ikaro torasona amo tehora o taro amburesona amo nau degi ta tehora.” ainge enu \v 14 nango amita jo ari haperekari inono ae enu ke einge ea, “Bada na amita uje do aisuja avo Bada na aisuja.” \p \v 15 Eto iji amita ambota amo Jerusalem ta pambasi nununga eto \v 16 pahue da Caesarea ta ekalesia embo nei uhoho amina dago umbuto embo Mnason amo ambotani matu enda Cyprus embo avoeto amita bandeta evesi pambua. \s1 Paul na James ga umoro ena \p \v 17 Eto nango na Jerusalem ta puvuo namei kamei na nango osa osa ue pekea. \v 18 Eto evito Paul na nango ga James kesi pahunu ekalesia ta okokose tapa vahaita uo kito \v 19 Paul na peketo enana ta degi God na sovera Paul ta ikenu enda nei embomeni ta degi ari nei te nei te tapa do ena avo enu \v 20 ingito God jakeka eto Paul ta degi einge ea, “Namei kijo, Judea embomeni tapa thousands ainge amina Bada Iesu ta ke avo ke be ijie ambo ambo ere ora eto Judea embomeni ta ke pepeni mamatu matu avo sapura ae javotoho na agi eora, \v 21 rate enana duru ingera amo inena Judea embomeni enda nei nei ta iriora amita degi pambuto Moses ta ke pepeni avo Judea embo ta meni isasaraho ta ando kakamba mane ara etea eto Judea embo ta ari tapa avo mane ara etea \v 22 amita duru avo ingito mitere umo puvea, avo enana ke ingito umo tasora \v 23 avo eto umo nainge eto hondate asora avo nangota ke asora avo agi ejo. Eto embo tapa nei heriso nei heriso amina God ta degi hae kaeto mitera \v 24 amiga pambuto hande ikejo tongopa irae ai. Eto o heveto hande ikasova amita mine amo koro no amina umote embo heriso nei heriso avoeto ombujo. Eto ainge ao enana na Moses ta ke agi ue siro tiukasora ari amo embomeni na kito duru matu ingera avo sokova ke asora eto inena Moses ta ke pepeni avo jigama ari ke asora. \v 25 Eto enda nei embomeni na Iesu ke be ijie ambo ambo ue ke pepeni do agi asora avo nango na ke kaseto ahari ta kaitara amo indari enda ta God ingeni na eto pene ikari amo sapura avoeto mane indesora, eto nei amo sasaga be avo mane indesora. Nei amo o sasaga te mane indesora eto nei amo embo na mane tiha asora.” Eto ke avo eo irae enu \v 26 iji nei Paul na embo nei heriso nei heriso ainge umbuto pambuto Judea embomeni ta ari avo tongopa irae eto temple jo ta toreto enana ta ajirekari iji teka ena amo ajirekari iji tutumota o boraro evekasuja avo Priest ta degi ke ena. \s1 Embo na Paul temple jo ta egimbeto umbua \p \v 27 Eto ajirekari iji 7 tutumo asusumbitinu Judea embomeni enda Asia ta eto puvurari amina Paul temple jo ta kito peiketo umbuto embo tapa ta jo ta ke gagaha eto einge ea, \v 28 “Eto Israel embomeni, ungo hondate evu. Embo emina enda nei ta pahue Moses ta ke pepeni te ungotena Israel embomeni te ungotenau temple avo sokova ke euja, eto amina enda nei embo umbuto temple otohu ei ta toreto etei sapura etija,” \v 29 ke ainge ea amita be amo Paul na embo Trophimus da Ephesus embo amiga Jerusalem jo ta isa unu kia avo umbuto temple jo ta torari ke ainge eo \v 30 da embomeni tapa na tumo eto temple jo ta tutuveto pambuto Paul jigito goruketo tambuto puvuto temple bokiri pe ahurekea. \v 31 Eto embomeni na Paul taro amburoja uo Roman isoro embo ta titi jigari embo na Jerusalem embomeni na sio sao ari ke avo ingito \v 32 amita isoro embo te isoro kiti umbari embo te beto umbuto tutuveto puvua. Eto embo na Paul toruo isoro embo puvutuhuo kito toa. \v 33 Eto isoro ta titi jigari embo na Paul andito chain heriso na pundurora ke embomeni ta degi ke eto einge eto ingina, “Embo amo amunure eto amita ari sapura deire?” ainge ijinu \v 34 embo na ke peni vahai ijie o a ijio embo okose amina Paul ta sapura avo eto ingari inono ae enu amita isoro embo ta enu Paul umbuto amita bande peni ai ta bitesi uo \v 35 embomeni na sio sao tasi uo Roman isoro embomeni na Paul ohimbeto umbuto indiri ta bitio \v 36 embo isapamane na, “Paul tevujo amburoi.” ainge ea. \s1 Eto Paul na Judea embomeni ta degi ke ena \p \v 37 Eto enana Roman isoro embomeni na Paul umbuto enana ta irari bande peni ta torasi uo Paul na isoro titi jigari embo ta degi ke einge ena, “Na no degi ta ke asona amo aravorete?” ainge enu embo peni amina ke mine einge ena. “Ajae, umo Greek ke ingari ra \v 38 te Egypt embo vahai na amita tunga tiukari embo tapa 4,000 ainge umbuto gavana ta degi isoro asi degi ojagatambu ta pambuna umo embo aravo hotembetena rate umo Greek embomeni ta ke ingari rate umo embo avo manera.” ainge enu \v 39 Paul na ke einge ena. “Na Judea embora. Na nau aja na enda Celicia ta da Tarsus ai ingena avo eto na da okose amita embora. Avoeto na embomeni ta degi ke asona amo aravorete?” ainge enu \v 40 isoro embo peni na aravora enu Paul na indiri ta heteto ingeni na ate ate enu embomeni jamopo eo Paul na Judea embomeni ta ke na enana ta degi einge ena. \c 22 \p \v 1 “Nau mamamane te nau namei kamei te nau embomeni tapa nau ke ingivujo, eto na amunure avo ungota degi ke asona,” ke ainge itiketo enu \v 2 embomeni na amita ke hajire ingito amo Judea embo ke hotembeto ke jamo jamo eo \v 3 Paul na ke einge ena, “Na Judea embora eto enda Celicia ta da Tarsus ai ta nau aja na na umbuna rate na da Jerusalem ei ta pajio embo Gamaliel na na ate poekitaja eto ungotenau ohihi ta ke pepeni tapa Moses na kajena avo ate poekena eto na ungo eova ainge inono God osa ue ke agi uena. \v 4 Eto nanena embomeni Iesu ambo ambo ari degi ta pahuo osaga ikitie teo ambuvujekea. Eto nanena embo te pamone te umbuto tipura ta ere gosukitiaetena. \v 5 Eto na ke erena emo Priest okose te council embomeni na aro ungo ingari haitekora amo enana ta ahari da Damascus ta Judea embomeni ta degi Iesu ta ambotani chain na punduto umbuto pambuto Jerusalem ta ikano tara nanena ahari umbuto pambua. \s1 Paul ta jo haperekenu Iesu ambo ambo ena avo hihi tirinu ingia \r (Acts 9:1-19, 26:12-18) \p \v 6 Eto na degi ta pahumite da Damascus auvitio iji orohuta usasa pipiri ainge sariambu enu \v 7 enda ta beto gombuto ke einge ingia, ‘Saul, Saul, umo do eto nau degi ta osaga ikaroe?’ \v 8 ‘Bada umo amunure?’ ainge ene, ‘Na Iesu Nazareth embo nau degi ta osaga ikitoe ere kogona,’ ainge enu \v 9-10 na ke einge eto ingia, ‘Bada na do ano?’ ainge ene Bada na, ‘Umo ereto da Damascus ta pambuto umo tapa do asoa avo God na matu siriketija avo au ingesoa.’ ke ainge ingia amo embo namote degi ta puvua amina ke do ena avo ingae rate usasa avo kia. \v 11 Eto na pambasi ereo usasa na titi ta kajenu sapura enu nau namei kamei na ingeni ta jigito umbuto da ta pambua. \v 12 Eto embo vahai javo Ananias amo da Damascus ai ta mitie God jakeka ijie ungotenau ke pepeni avo agi uoi Judea embomeni na embo avo jakeka ere ijiaetera. \v 13 Eto embo amo puvuto engiti ta heteto, ‘Namei, Saul ehako ki,’ ainge enu nau titi hirikenu embo avo kon eto kia. \v 14 Eto embo amina nau degi ta ke einge ena, ‘Ungotenau ohihi ta God na amita uje tapa avo kioa umo umbija eto amina etei inena amita pure ari embo javotoho Iesu kia eto ke hajire ingia. \v 15 Eto tapa do etei kia eto ingea avo embomeni tapa ta degi ke hande asoa. \v 16 Avoeto umo mane simba asoa te ereto bapataito eto Bada ta javo ta jage ao amina no ari sasapura au irae aisuja.’ Ainge embo Ananias na enu ingito tapa agi ea. \s1 Paul na enda nei embomeni ta pambuto hande ena \p \v 17 Eto ai iji isapa mitimite na Jerusalem ta egerembeto pambuto temple ta toreto pari ue mitie \v 18 Bada eture ta kiarako uo amina, ‘Umo sausau Jerusalem toto pambu. Inena nau ke eha ingea amina jo hapereketei ke hande ere oa amo embomeni na ingito tumo eto ke be mane asora avo eto umo pambu,’ ainge enu, \v 19 ‘Bada, ainge mane, na Judea embomeni ta God jakeka ari bande tapa ta toreto no ambotani andito umbuto torana amo enana na kito osa eora. \v 20 Eto no ke hande ari embo Steven tari iji te nanena Steven tari embomeni ta bo avo simba ue teo ambuna amo javotoho ke ere ijiaetena,’ ke ainge eo \v 21 Bada na, ‘Umo enda hoi embomeni ta degi ikasona avoeto ikitena pambu’,” ainge ena. \v 22 Eto Paul enda nei embomeni ta pambari ke avo enu ingito embomeni na tumo peni vahai ue gagaha ijie, “Embo evi umbuto pambuto be tevu amburoi,” \v 23 ainge gagaha ijie bo houketo jihitie oniho timbuto i ta gosukeo ihaja enu embomeni na gagaha peni vahai be ijio \v 24 Roman ta isoro titi jigari embo na ke enu Paul umbuto amita bande peni ta ikeo titi jigari embo na Paul na amita ari sapura harikae ari ke hotembeto amita isoro embo na Paul esi na tara ke ena. \v 25 Eto puvuto ikeo mitie Paul na isoro embo vahai ta degi ke einge ena, “Ungo Roman embo esi na tasi ere ova amo court ta pehumba eto sapura tambae peiketo esi na tasi ere ova amo Roman embo ta ke pepeni rete?” ainge enu \v 26 isoro embo amo ingito oju eto amita titi jigari embo ta degi pambuto ke einge ena, “Umo do asi hotembite, embo amo Roman embora,” ainge enu \v 27 titi jigari embo na joru eto pambuto Paul ta degi einge eto ingina, “Umo Rome ta citizen rete avo ke be na ejo ingone,” ainge enu Paul na, “E, na Roman embora,” ainge enu, \v 28 “Eto namote tapa enda nei embo rate koro peni vahai na ombuto Roman ta citizen etena,” ainge enu Paul na, “Na aja na ingari ta eto Roman embo etena.” ainge enu \v 29 isoro embomeni na ke avo ingito nei eto ingae toa. Eto titi jigari embo na Paul amo Roman ta citizen avo chain na pundua avo eto oju ea. \s1 Paul Council ta ikeo hetena \p \v 30 Eto iji nei Roman ta isoro titi jigari embo na Paul ta degi Judea embomeni na pehumba ea amita be avo kesi ke enu Priest okokose te Council te vahaita arumbeo Paul chain na pundua avo bujeketo umbuto pambuto ikenu hetena. \c 23 \p \v 1 Eto Paul na council kon kon ue ke einge ena, “Nau namei kamei na do eona eto ari tapa do eona amo God ta tombu ta pere eona avo eto nau jo ta memenga irae,” ainge enu \v 2 Priest okose javo Ananias na embo nei Paul ta engitita heteto mitia amita degi Paul pe ta tara ke enu \v 3 Paul na ke mine einge ena, “Umo te tapa jo no kakesa te avoembo God na umo tasuja. Umo ai arumbeto mitie ungotenau ke pepeni ere poekitea.” ainge enu \v 4 embo Paul ta engitita mitia amina ke einge ea, “Umo God ta Priest okose isembitete?” ainge eo \v 5 Paul na ke mine einge ena, “Nau namei kamei Priest okose avo na kiae avo eto ke etena te God ta ke na matu kajari amo,’ ‘Embo na mane amita titi jigari embo avo sapura ke mane asora’.” \p \v 6 Eto Paul na Council embomeni amo Sadducees te Pharisees embomeni te aingeto arumbeto mitio kito ke einge ena, “Nau namei kamei na Pharisee embora eto nau epemane amo Pharisee embopora eto nau sapura amo embomeni amburari ehako vasiri te hoari ke ijie simba eona avo eto na umbuto ganoka ere ova,” ainge enu \v 7 ingito Pharisee embomeni te Sadducee embomeni te aingeto kateke kateke eto jujune ke ea. \v 8 Amita be amo Sadducees embo na embo amburari ehako vasiri te hoari te anera te ahihi te avo sokova ke eaora rate enana Pharisees embo na ke tapa amo ke be eaora avoeto jujune ea. \v 9 Eto ke peni be eo asavi peni vahai enu Pharisee ta ke pepeni ate poekari embomeni na ereto embo tapa ta degi ke ngahia na eto einge ea, “Embo emita sapura irae rate anera rete ahihi re amina ke amita degi ikena,” ainge eo \v 10 embomeni na jujune be itiketo uo isoro ta titi jigari embo na Paul jigito saukeora oju eto amita isoro embo enu embo orohuta beto Paul umbuto bande peni amita jo ta bitito ikea. \v 11 Eto mume sihukitinu Bada na puvuto Paul ta engitita heteto, “Umo ando ngahia ejo. Eto nau ke Jerusalem da ta etea ainge nombo da Rome ta pambuto nau ke avo ehako aisoa.” ainge ena. \s1 Judea embomeni na Paul taro amburoja ke ea \p \v 12 Eto iho bujenu Judea embomeni na vahaita toruketo ke ngahia na, “Eto ungote indari mane indesora te kiti Paul taro amburou indari indesora,” \v 13 ainge eto embo tapa 40 eto nei uhoho \v 14 amina pambuto Priest te embo pepeni ta degi ke einge ea, “Dago indari mane indesora te kiti Paul teto indari ambota indesora \v 15 avoeto ungote Council embomeni te aingeto ke ikavo isoro titi jigari embo ta degi pambau ingito ungo Paul ehako eto ingesova ke amina hotembeto ikau puvutuhurou degi ta ondiketo mitima taro amburesuja,” ainge ea. \v 16 Eto Paul ta du ta meni na ke avo ingito puvuto isoro embo ta bande peni ta toreto Paul ta degi harikenu \v 17 ingito isoro embo vahai jage enu puvunu embo amita degi, “Singa erevi umbuto titi jigari embo ta degi pambujo amina ke do asi uje ere ua avo ai,” ainge enu \v 18 umbuto pambuto titi jigari embo ta degi puvuto isoro embo vahai amina einge ena, “Tipura embo Paul na na jage etei pambene singa erevi iketei umbuto puvena avo amina ke no degi ta au ingesoa,” ainge enu \v 19 titi jigari embo na singa amo ingeni ta jigito pambuto oenga arumbenu, “Umo nau degi ta ke do asi uje ere oe avo ejo ingone,” ainge enu \v 20 singa amina, “Judea ta titi jigari embopo na vahaita eto ke kasetera amo inena evito Paul umbuto pambao amita ke nei avo au ingesi eto ke ikaro puvuresuja \v 21 amo umo mane ingesoa. Embo tapa 40 ainge degi ta ondiketo mitiroro Paul pahurou taro amburou indari ambota indesi ke etere ingito puvena. Eto enana tapa nununga eto umo Paul ikaote o mane ikao avo simba mitera.” ainge enu \v 22 isoro ta titi jigari embo na singa ta degi ke einge ena, “Ke emo embo nei ta mane ao ingesora,” ainge eto embo amina singa ikenu pambuna. \s1 Isoro titi jigari embo na Paul ikenu Governor Felix ta degi pambuna \p \v 23 Eto isoro ta titi jigari embo na isoro embo heriso jage enu puvuo ke einge ena, “Ungo da Caesarea ikano pambasova avo eto isoro embo tapa 200 umbuto horse ta pambari embo tapa 70 umbuto ki gosukari embo tapa 200 umbuto \v 24 Paul ta horse heriso umbuto aingeto sau sau nununga evujo ungo mume eha 9 o’clock pambasova, amo Judea isoro embo na Paul mane tasora teho Governor Felix ta pambasova,” ainge eto \v 25 isoro titi jigari embo na Governor Felix ta degi ahari einge kajena. \v 26 “Oio nau Governor okose Felix na Claudias Lysias nau jo tapa na umo ere pekitona. \v 27 Eto embo erevi Judea embomeni na tasi ore Roman embo avo eto nanena nau isoro embo iketene pambuto peiketo umbera. \v 28 Eto enana embo emita pehumba erera avo be kesi enana ta Council ta degi umbuto pambena. \v 29 Eto embo amita sapura eto tari amburari eto tipura ari amo irae kena te Judea embo ta ke pepeni avo poekari ke eto pehumba etera. \v 30 Eto Judea embomeni na teho sio taro amburoja ke etere ingito no degi ta iketene ere pahua aravora. Judea embomeni ta degi ke asona amo pambuto no titi ta embo avo pehumba asora,” ainge isoro titi jigari embona ahari ta kajena. \p \v 31 Eto isoro ta titi jigari embo na ke do ena avo amita isoro embopo na ea. Eto isoro embomeni na Paul umbuto pambuto da Antipatris ta evito \v 32 isoro embomeni utu na pambua avo egerembeto enana ta da Jerusalem ta puvutuhuo \v 33 o hamo ta pambari embo na Paul umbuto da Caesarea ta pambuto Paul te ahari kajea amite Governor ta ingeni ta iketo egerembeto puvua. \v 34 Eto Governor Felix na ahari eteketo kito Paul ta enda deire avo eto inginu Paul na, “Da nau Celicia.” ainge enu ingito \v 35 ke einge ena, “Aravora, no pehumba ari embo puvuroro ano pehumba aro ingesona,” ainge eto ke ikenu embo amo puvuto Paul umbuto pambuto bande peni Herod na matu toari ai ta iketo simba ea. \c 24 \s1 Judea embomeni na Paul ehako pehumba ea \p \v 1 Eto Paul na Caesarea ta mitinu iji 5 irae enu Priest okose Ananias na embo okose te eto amita ke pepeni kiari embo javo Tertullus te aingeto umbuto da Caesarea ta Governor Felix ta degi Paul pehumba asi pambuo Governor Felix na enu Paul ereto hetenu \v 2 ke pepeni kiari embo Tertullus na Paul ta sapura deire avo einge ena, “Nau embo okose, no omena ari javotoho na tunga jamo jamo te iji koso be mitera eto no ari eha eto ke eha na ungotenau enda javotoho mitia \v 3 avo eto ungotenau enda tapa eto iji tapa avo kogue umo osa ere ora \v 4 rate na no iji koso mane jigesona te nangota ke isapa asora avo inena ingijo jo ai. \v 5 Eto embo sapura amo Nazarene ta embo okose amina enda tapa ta pambuto Judea embomeni ta jo kajeoi ereto isoro eora. \v 6 Eto embo amina nangota temple au sapura aja oi peiketo umbuto nangona nangota ke pepeni na pehumba asi ore \v 7 isoro ta titi jigari embo Lysias na ivuha te tapa puvuto umbuto \v 8 no degi ta pehumba ara ke etija. Avoeto inena embo emita pehumba ta ke tapa do erera avo inena embo amita ke avo ingito nangona ke tapa erera avo au ingito ke be asoa.” \v 9 Eto ke ainge enu Judea embomeni na jo vahai eto ke be ra ea. \s1 Paul na Governor Felix ta degi ke ena \p \v 10 Eto Governor na Paul ke aja ingeni na ate ate enu ereto ke ena, “Eto umo iji koso enda emita ari tapa avo ke kasetea avo eto na tunga javotoho ere ona avo eto nau ari tapa avo no degi ta ke asona. \v 11 Umo ke be asoa amo na iji 12 Jerusalem ta God jakeka asi pahana avo embomeni na ke be ra ainge no degi ta asora. \v 12 Eto na Judea embomeni ta God jakeka ari bande ta eto temple ta eto da jo ta isoro ke ijirae embo na na tambae. \v 13 Eto enana na eha pehumba erera amo harikari embo irae avo eto ke be manera \v 14 te na no degi ta ke vahai erevi asona eto na embomeni Iesu ta degi ta vasiri eha ere uhora amiga kaju eto nangota mamamane ta God avo jakeka eona te Judea embomeni na Iesu ta ke avo ke be mane ke eora te na ke amite Moses ta ke pepeni amite peroveta na ke matu kajari amite aingeto ke be eona. \v 15 Eto namote enana Judea embomeni te aingeto hotembari vahai eto God na embo sapura te javotoho te au vasiri te iresora avo nango ke be ijie simba mitera. \v 16 Eto na iji tapa ari tapa eona avo embo ta eto God ta tombu ta eona avoeto jo nau ta memenga irae. \v 17 Eto na Jerusalem ta pambena amo jua koso enda nei ta mitana nau embomeni ta osaga avoeto koro ikitie God pekasi Jerusalem ta pambuto \v 18 mitimite temple ta toreto jo ta tongopa irae aja pene iketene irae etei mitene puvuto na tambera. Eto embomeni na temple jo ta isapamane irae eto jujune aera \v 19 eto Judea embomeni Asia enda ta eto puvurari amina na temple jo ta tambera, enana ta ke irirou no degi ta puvuto ke aetera \v 20 rate embo mitera emo na council ta heteto ke vahai ijiena avo no degi ta harikari uje ae \v 21 ore, na ke vahai erevi jage eto council ta degi einge ijiena, ‘Embo amburari ehako vasiri te erasuja avo ke be eona avo eto na pehumba ere ova.’” ainge enu \v 22 Felix na Iesu ta ke tapa matu ingari avoeto ke mine ari irae enu toto embomeni ta degi ke einge ena, “Isoro ta titi jigari embo Lysias puvurou amiga ke sirikasona,” \v 23 ainge eto isoro embo vahai enu puvunu ke einge ena, “Embo erevi umbuto pambuto mane punduresoa rate indari ikaro indie isa ururou namei kamei na simba aisora.” \s1 Paul te Felix te Drusilla te aingeto ke mine ara ea \p \v 24 Eto iji nei ainge Felix te amita ae Drusilla amo Judea pamone te aingeto puvuto Paul jage eo puvuto Iesu Keriso tumota aisora avo ke enu ingiho \v 25 embo ta degi javotoho ari ta ke te ke gamo ingito ai ta mane pambari ta ke te iji kombu puvurou embo sirikari ta ke avo enu ingito oju eto, “Aravora umo pambu. Ambota umo ano puvuto ke ehako asoa,” ainge ena. \v 26 Rate Felix ta hotembari be amo Paul na iji nei puvuto Felix ta koro ondikari na ombuto tambuta pambaja uje ena avo hotembeto iji nei nei ainge Paul jage enu puvuto ke ena rate koro ikae. \v 27 Eto jua heriso irae enu embo Porcius Festus na Governor eto Felix ta asa ta arumbena rate Felix na Judea embomeni tunga uhe Paul asa tipura ta tona. \c 25 \s1 Paul na Rome ta titi jigari embo ta degi pambasi uje ena \p \v 1 Eto embo Festus na Caesarea ta puvuto mitinu iji 3 irae enu da Jerusalem ta pambunu \v 2 priests okokose te Judea ta titi jigari embopo te na Paul pehumba eto Festus \v 3 na Paul ikau Jerusalem ta pambaja penunu ea amita be amo enana degi ta ondiketo mitiroro Paul degi ta puvutuhurou tasi uje eto eo \v 4 Festus na ke mine einge ena, “Paul Caesarea tipura ta mitia eto na ei iji isapa eto pambasi ere ona. \v 5 Avo eto ungota titi jigari embo ikevu namote pambuto Paul ta degi pehumba eto amita sapura mitei o irae avo ai ta kesora.” ainge ena. \v 6 Eto Festus na iji 8 eto 10 ainge ai mitimite pambuto da Caesarea aita mume vahai evito amita court umbari bande ta arumbeto enu \v 7 Paul umbuto puvuto amita titi ta ikeo hetenu Judea embomeni Jerusalem ta eto puvua amina jorereto heheteketo ke ngahia be eto Paul ta degi pehumba ea amita ke be amo harikari embo irae ke sokova ea. \v 8 Eto Paul ta do ari tapa avo harikena, “Na Judea embomeni ta ke pepeni sapura ae eto temple sapura ae eto Rome ta ke pepeni avo poekae,” ainge enu \v 9 Festus na Judea embomeni na Festus osa ara, Paul ta degi ke einge ena. “Umo pehumba etera amo ehako namote pambuto Jerusalem ta pehumba asora amo aravorete?” ainge enu \v 10 Paul na ke einge ena, “Umo na kogoa amo Judea embo ta degi sapura nei do ae rate Rome ta court bande ta heteto mitena amo inonora. \v 11 Na ke peni poekaetena amo mane oju pambaetena tao amburaetena. Eto enana eha pehumba erera amo ke be mane avoeto na enana ta ingeni ta ikasoa avo iraera. Avo eto na ike Rome ta okose ta degi pambane.” ke einge enu \v 12 Festus na ingito amita ke pepeni kiari embopo ga ke kaseto ke einge ena. “Umo Rome ta embo okose ta degi ta pambuto court ai asi etea avoeto pambasoa,” ainge enu ke irae ena. \s1 Festus na Paul ta ke avo King Agrippa ta ena \p \v 13 Eto iji nei King Agrippa te amita du Bernice te aingeto Festus pekasi da Caesarea ta puvuto iji isapa mitio \v 14 Festus na Paul ta ke avo einge enu ingina, “Embo vahai mitia amo Governor Felix na amita iji te tipura ta tona avo mitia. \v 15 Eto na Jerusalem ta pambene Judea ta priests okokose te embo okokose te na pehumba eto nanena embo avo tano amburoja ke etera \v 16 avoeto enana ta degi ke ijiena amo nango Roman embomeni na court ue embo ta titi ta eore amita ke mine avo eoi ingiora te teho sio mane embo amita pehumba ari embomeni ta ingeni ta ikeora ke ainge eto na puvuto mitene \v 17 enana puvuto evere na nei do ae pehumba asi puvuto arumbeto etene embo umbuto puvuto iketere heheitaja. Eto na embo amita sapura peni vahai ari ke hotembitana \v 18 rate enana ta pehumba amo erena erevi mane \v 19 enana God naingeto jakeka eora te embo Iesu ambuna rate Paul na Iesu ehako vasiri te erari ke ijija ke avo ingito jujune mine ara uera. \v 20 Eto na ke avo be kiae eto mana mana eto Jerusalem ta ikano pambuto court umbaja etena \v 21 rate Paul na uje ae eto Rome ta embo okose ta pambuto court umbasi etija avo eto tipura ta iketene embo na simba ere ora ambota ikano Rome ta pambasuja,” ainge Festus na enu \v 22 Agrippa na, “Aravora na embo amita ke ingesi uje ere ona,” ainge enu Festus na, “Umo evito embo amita ke ingesoa,” ainge ena. \p \v 23 Eto evito embomeni tapa na hahaveni te osa osa te ire davura ue King Agrippa te Bernice te eto enana ta isoro kiti umbari embopo te eto da ta titi jigari embo okokose te aingeto ke kasari bande ta torea eto \v 24 Festus na ke enu Paul umbuto bande ta ikeo hetenu Festus na ke einge ena, “Oio King Agrippa te embomeni tapa nau ke asona ingivujo, embo emo Judea embo ei ta eto Jerusalem da ta embomeni te aingeto hotembari vahai eto nau degi ta ke vasiri na eto embo emo teho iroja uje ae ue taro amburoja ke eora \v 25 rate tari amburari ta ari sapura amo na amita degi ta tambae rate amina Rome ta embo okose ta pambuto court asi uje uija avo eto ikano pambasuja \v 26 rate amita ari sapura ahari ta do kajano avo na kiae avo eto ungo ta degi ta ere ikitena ungona amita ari sapura avo eto ingesova eto King Agrippa umo kioa ere ikitena amita be amo inena amita ke ingito na ke do ahari ta kajano avo ao ingesona. \v 27 Eto na tipura embo ta ari sapura deire avo kajae teho ikano pambasuja na ari avo uje ae avo eto erena.” \c 26 \s1 Paul na King Agrippa ta degi ke ena \p \v 1 Eto ke ainge Festus na enu Agrippa na Paul ta degi ke einge ena, “Umo no ke tapa avo ejo ingone,” ainge enu Paul na ingeni na ate ate eto ke einge ena, \v 2 “Oio nau King Agrippa na Judea embomeni na nau degi ta pehumba ere ora amita ke be avo no degi ta aisona \v 3 avoeto na tunga javotoho be ere ona amita be amo inena Judea embomeni ta ari te ke te amo matu kiari avoeto na ke asona avo onde jevito ingijo. \p \v 4 Eto na singa ta eto puvuto iji eha vasiri nau tapa avo Judea embomeni tapa na kiarira. Eto na enda nau ta eto Jerusalem ta naingeto mitiaetena avo enana kiarira \v 5 eto na Judea embo nei uhoho javo Pharisees ga kaju ue God jakeka kaikari eaona ke avo enana kiarira te ke avo ke be asi uje ue amo matu aetera. \v 6 Eto na eha ei heteto court ere ona amita be amo God na nangota ohihi ta degi ke ena avo simba mitena \v 7 ke avo ungotena Judea ta ohihi javo tapa 12 ta meniundi tapa na iji te mume te God ta ke ena avo simba ue God jakeka eora. Eto nau king, ke be erena, eto ke avo namote tapa simba mitena avo embo Judea embomeni na na pehumba ere ora. \v 8 Ungo Judea embopo ta degi erena, ke God na ungotenau ohihi ta degi ikena amo amburari embo ta degi vasiri ikeuja avo do eto ungo ke be ae eove? \v 9 Eto nanena Nazareth embo Iesu ta degi sapura be uena \v 10 eto Jerusalem ta pambuto sapura be uena. Na priests okokose ta degi ke umbuto Iesu ta embomeni andito tipura ta gosukitana eto teo ambuvujekea amo nanena aravora ijiena. \v 11 Eto iji isapamane God ta jakeka ari bande ta toreto Iesu ta ambotani torana amo enana na Iesu amo ke be mane ara torana. Na enana ta degi tumo peni vahai be ue enda nei nei ta pambuto Iesu ta ambotani jombure eto uhue ere toruatena. \s1 Paul ta tunga haperikena avo enu ingia \r (Acts 9:1-19, 22:6-16) \p \v 12 Oio nau okose, na pure avo pere asi priests okokose ta degi ta ahari umbuto da Damascus ta pahone \v 13 degi orohuta iji 12 oi usasa iji ta usasa ainge mane amina joeketo kajenu \v 14 nango tapa enda ta beto gombuto nanena Israel embo ta ke hajire avo einge ingia, ‘Saul, Saul umo do eto nau degi ta osaga ere ikite, Umo o cow ainge no mama ta ituha kondiketo memenga ere kogoa,’ ainge enu ingito, \v 15 ‘Bada, umo amunure?’ ainge eo, ‘Na Iesu ra, umo nau degi ta osaga ere ikitea \v 16 te ereto hete. Eto na puvuto nau hondate ari embo ere uhona eto inena eha ere kogoa eto ambota do ano kesoa amite tapa ke hande asoa \v 17 eto umo Israel embomeni ta eto enda nei embomeni ta degi ikano pambasoa amo enana ta ingeni ta eto oreto umbasona. \v 18 Eto inena enana ta titi hirikao mume ere kogora avo ahereketo usasa kesora eto Satan ta sovera toto God ta sovera jigama ue eto enana na be hotembitiroro enana ta ari sasapura hotembeto toto ano God ta toho aisora.’ ainge Iesu na nau degi ta enu ingia. \s1 Paul na amita pure avo ke enu ingia \p \v 19 Avoeto nau King Agrippa utu ta do puvunu kia avo ke agi ue \v 20 Damascus ta eto Jerusalem ta eto Judea ta enda tapa eto enda nei embo ta enda ta ke hande ere uatena amo enana ta ari sasapura ajato eto God ta degi egerembeto jo haperekau enanata irari nei ururoro embo nei na kito ke be eto tunga haperekari ke asora. \v 21 Eto na temple jo ta mitie ke avo hande uena eto Judea embo na ke avo ingari uje ae ue na umbuto taro amburona uje ea \v 22 rate God na iji tapa na hondate euja avoeto iji eha emite ungo embo te eto embo pepeni ungota degi ta ke erena. Eto na ke hande eona amo peroveta te Moses te na matu ere ijiaetera \v 23 avo Judea embomeni ta Hondate Ari Embo na memenga kito ambuto ehako vasiri te kiti erasuja eto ainge nombo Judea embomeni te enda nei embomeni ta degi amita oreketo umbari ke au usasa kesora,” \v 24 ke ainge Paul na enu embo Festus na gagaha eto, “Paul, umo dipipi embo avo eto no kiari peni vahai be na etei umo dipipi ere oa.” ainge enu \v 25 Paul na ke mine einge ena, “Nau embo okose, na dipipi ae rate ke peni be avo etena \v 26 eto King Agrippa, na ke etena amo umo kiarira avo eto na oju ae no degi ta ke erena eto ke emo ondikari ke mane avo etene onde hiriketo ingea avo erena. \v 27 King Agrippa inena peroveta ke be eoete? Avo na kogona.” ainge enu \v 28 King Agrippa na ke mine einge ena, “Paul, inena na iji isapa Christian aote?” ainge enu \v 29 Paul na, “Iji tuho retemo koso re amo na God ta degi pari eona amo umo te ungo tapa ke nau ere ingiheva amo na iteko Iesu ta tumota ari embopo asova rate chains na pundurari aingeko manera.” Ainge enu \v 30 King Agrippa te Governor Festus te pamone Bernice te embomeni tapa na ereto pahue \v 31 ke einge mine ara ea, “Eto embo emita sapura nei do irae avoeto tipura ta ikari eto tari amburari avo irae ra,” ainge eo \v 32 King Agrippa na Festus ta degi ke einge ena, “Embo emo Rome ta embo okose ta degi pambasi ke aetija amo matu ikaro tambuta pambaetija.” ainge ena. \c 27 \s1 Paul Rome ta pambaja e nga ta ikea \p \v 1 Eto Paul te tipura embomeni nei uhoho te aingeto Rome ta ikara ke eo na Luke enana ga pambasi uo tipura embo tapa avo Rome ta isoro embo javo Julius amo Rome ta embo okose ta isoro kiti umbari embo vahai amita ingeni ta ikea. \v 2 Eto e nga da Andramyttium ta eto puvuto Asia Province da nei nei ai ta pambasi unu kito bitito pambua. Eto enda Macedonia ta da Thessolonica ta embo vahai javo Aristarchus na nango ga pambuna. \v 3 Eto eva ta pahuo iho bujenu da Sidon ta puvuo embo Julius na Paul kito osaga eto enu tambuta pambuto amita namei kamei kogue amita uje tapa avo ena. \v 4 Eto da Sidon toto e nga ta pahumite pisara peni vahai be kito ituka Cyprus tiumbeto jamo ta pambuto \v 5 province Cilicia seniketo pambuto province Pamphyllia seniketo pambuto da Myrna province Lycia eva titi ta hetea. \v 6 Eto ai e nga vahai da Alexandria ta eto puvuto da Rome ta enda Italy ta pambasi unu dago simba ari embo na kito enu dago ai bea. \v 7 Dago iji heriso pahue pisara peni vahai avoeto osaga kogue pambuto da Cnidus avo auvitio pisara titi hena ta puvutuhunu e nga mende janderiketo pambuto ituka javo Crete amita tutumo Salmone jamo ai kito tiumbeto \v 8 kaina hena ituka hora ta pahue pisara avo eto pambari ngahia ue umo joremba jamo jamo ari javo ‘Safe Harbor’ da Lasea engiti ai torea. \v 9 Eto iji koso be mitie iji javo Atonement matu irae eto ga iji itikenu pisara te eva vasiri peni vahai unu pambari ngahia be enu \v 10 Paul na hotembeto ke einge ena, “Na ere kogona mo ungotena pambasora amo embo sasari ururoro e nga te donda tapa amo sapura asuja avo na ere kogona,” ainge ena \v 11 rate isoro embo nango titi jigina amina Paul ta ke agi ae eto e nga ta mamo te tari jigari embo te ta ke agi ena \v 12 amo eva vasiri ari iji te ai irari sapura avo eto embo isapamane na joremba javo Phoenix ituka Crete ta pambasi uje ea. Eto joremba Phoenix amo ihane hena ai eva vasiri ari iji te irari javotoho mitiaetera. \s1 Eva ivo peni vahai ena \p \v 13 Eto pisara isapa kaina hena ta puvunu embomeni na kito tunga javotoho eto pambasi ke eto e nga jigari avo jigio bitinu Crete ahone hora ta itiketo pahuo \v 14 pisara ivo peni vahai javo humburu ombo ta eto puvuto eva ta beto puvunu \v 15 embo na e nga jigito mende na pambari inono ae enu sio degi nei ta pambuna. \v 16 Eto pambuto ituka isapa javo Cauda kaina hena ai eva ivo isapa unu kito e nga isapa avota handukari avo pure ngahia be ue umbuto gaga ta iketo tigia. \v 17 Eto e nga esi peni na punduto pahumite enda Libya ta hora ai e nga teto pejeuja oju eto bo jigio benu e nga sio degi nei ta pambuna. \v 18 Eto pambuto evito pisara te eva te vasiri jamo ae enu e nga jo ta donda umbuto eva ta gosukea \v 19 eto iji nei e nga jigari donda tuna avo umbuto eva ta gosukea. \v 20 Eto pisara peni vahai jamo ae enu iji isapamane amita jo ta kuro te hunjara te iji te kiae avoeto eteteto pambari inono ae enu nango sari asora avo hotembea. \p \v 21 Eto embomeni na iji koso donda indae uo Paul na ereto ke einge ena, “Ungo ke nau agi eto Crete toto pambaeteva amo ungo sari aeteva te ungo ke nau be ingito ando ngahia evujo ungo mane sari asova \v 22 te e nga avo pejasuja amita be amo na God ta toho eto na God jakeka eona \v 23 amita anera na mumete nau degi ta ke einge etei ingena. \v 24 ‘Paul, umo joru aojo umo Rome ta embo okose ta titi ta hetasoa. Eto embomeni umo te mitera avo God javotoho na au mane sari asora.’ ainge anera na etei ingena \v 25 avoeto embomeni ando ngahia evu God ta ari amo na kiarira avo eto ke etija ainge nombo asuja \v 26 avoeto ungotenau e nga ituka nei amita hora ta pambuto tasuja,” ainge Paul na ena. \p \v 27 Eto dago mume tapa 14 ainge eva Mediterranean ta hamo ta bitito beto tiroki koheki ue siosao pahumite mume orohuta e nga tari jigari embo ombo ta puvurari ke hotembeto \v 28 esi na donda bouka avo handuketo eva ta gosukeo bena amita teka tapa 40 meters avo kito amita ambota teka nei amo 30 meters avo kia. \v 29 Eto enana e nga koro ta teuja hotembeto e nga jigioi heteuja “anchor” tapa 4 ainge avo e nga ta handuketo ikeo benu iho sausau bujaja titine ijio \v 30 e nga tari jigari embo na eonga pambasi e nga isapa avo bujeketo ikeo benu e nga ta jigari mende ta avo handukasi ke eto ate kitira uo \v 31 Paul na kito isoro embopo te enana ta titi jigari embo ta degi ke einge ena. “E nga tari simba ari embo pahuroro ungo tapa sasari asova,” ainge enu \v 32 isoro embo na e nga isapa amita esi avo tiukeo beto eonga pambuna. \p \v 33 Eto iho unga bitito hunu Paul na enana indari indora ke einge ena, “Ungo mume tapa 14 indari indae miteva \v 34 avo indivujo eto ungo mane sari aisova eto ungo mane memenga kogue osaga umbasova,” \v 35 ainge eto Paul na bread umbuto God ta degi peketo bread periketo indinu \v 36 embo tapa kito hamo ngahia enu bread umbuto india. \v 37 Eto dago embo tapa 276 e nga jo ta mitia amina indari indio inono enu \v 38 e nga ejeha aja indari tuna eva ta gosukea. \s1 E nga hora ta teto pejena \p \v 39 Eto iho bujenu e nga tari jigari embo na ombo amo matu kiae avo eto ombo avo kito mana mana ea. Eto eva joremba hora javotoho kito ai eto kito aro e nga hora ta bitito hetaja hotembeto \v 40 e nga jigari amo tiuketo eva ta kororo eto benu tari ta esi amo tiukeo gogora enu bo e nga mende ta jigio bitinu pisara na puvuto titi hena ta kajenu pahumite \v 41 eva orohuta hora bitari ai ta e nga mende na hora ta vahaikenu eva piri peni vahai puvuto e nga avo tenu pepejikitinu \v 42 isoro embopo na tipura embo beto daveto pambari ke hotembeto tipura embo taro ambuvujikara \v 43 ke eo isoro ta titi jigari embo na Paul tunga humbuto teora hotembeto taekena. Eto titi jigari \v 44 embo na ke enu umo davari embo amo umo daveto pahuo embo nei umo davari kiae amo i tutuho e nga pejena avo umbuto i ta jigito hora ta pambua. Eto nango tapa memenga osaga kiae teho hora ta pambua. \c 28 \s1 Ituka javo Malta ta puvua \p \v 1 Eto nango embo tapa hora ta puvuo ituka amita javo Malta avo eo ingia. \v 2 Eto Malta embomeni na dago peketo hondate uo ga itiketo benu dago jajemo unu i undukeo evikitinu \v 3 Paul na ituha jirembeto sundurari vahai ai o koso o juhiri ainge na jo ta toreto mitina avo umbuto i ta ikenu evikitie bevere enu serimbeto puvuto Paul ta ingeni ta kambuto vahaikenu \v 4 da asa embomeni na kito ke mine ara eto ke einge ea, “Embo emo embo tari embo rate eva piri na tae amburae puvei koso o na kambei amburesi ere ua.” ainge eo \v 5 Paul na ingeni jihovekenu o koso o na i ta beto evekenu memenga kiae eto nei do ae unu \v 6 embo na Paul ingeni pajirou beto amburesuja avo hotembea eto iji koso simba ea Paul amburae enu kito ke einge ea, “Embo emo ahihi ra,” ainge ea. \p \v 7 Eto ituka amita embo titi jigari amita javo Publius amita da amo hoi ta mane avoeto ai pambuo dago kito pekari osa ari undurari javotoho unu amiga ai iji 3 mitie \v 8 Publius ta mamo amita ambure sapura hoga bevere te se sapura te unu Paul na amita evari bande jo ta toreto pari ue ingeni hamo ta tembenu kondena. \v 9 Eto embomeni na ari avo kito ambure embomeni umbuto puvutuhore Paul na pari uoi kokonjikitiaetera. \v 10 Eto embomeni dago jakeka ue hande ikitiaetera eto dago pambasi uo dagota indari te o te umo te ikeo umbuto e nga jo ta ikea. \s1 Dago Malta toto Rome ta pambua \p \v 11 Eto dago hariga tapa 3 ituka Malta ta mitiaetera da Alexandria ta e nga vahai javo Ahihi Heriso amo pisara te jajemo iji avo eto mitiaetija amina pambasi unu kito e nga ai pambua. \v 12 Eto pambuto da Syracuse ta iji 3 irae enu \v 13 pambuto da Rhegium ta evio pisara kaina hena ta itiketo puvutuhunu pahuo iji heriso irae unu da Puteoli Rome enda ta puvuto e nga toa. \v 14 Eto ai dagota namei kamei Iesu ta ambotani tambuo amiga irora ke eo ai hura vahai mitimite ereto pahuo \v 15 dago ta namei kamei Rome ta iriora amina dago puvurari ke ingito puvuto market besi javo Appius ai namei kamei nei tuna na puvuto tambuo amiga pahumite namei kamei nei tuna amo degi javo ‘Three Inns’ ai tambuto Paul na namei kamei kito tunga javotoho ue God jakeka ijie sovera ari umbuto Rome ta puvua. \s1 Paul na Rome ta mitiaetija \p \v 16 Eto da Rome ta puvuo isoro ta titi jigari embo na isoro embo vahai ikenu Paul bande nei ta umbuto simba ue mitiaetija. \v 17 Eto iji 3 irae enu da Rome ta Judea embomeni okokose jage enu puvuto vahai ta torukeo Paul na ke einge ena, “Nau namei kamei na ungotenau ari matu ungotenau ohihi ta eto puvurari eto ungotenau embomeni ta degi sapura ae rate Jerusalem da ta na umbuto Roman embo ta ingeni ta iketere tipura ta iketera. \v 18 Eto Roman embo na na taro amburona eto nau sapura jombure eto tambae eto tambuta pambana uje etera te Judea embo na jo ngahia etere kito \v 19 Rome embo okose ta degi pambasona ainge eto puvena rate na nau embomeni Rome embo okose ta titi ta pehumba asi puvurae, \v 20 rate ungotena Judea embomeni na oreka embo vahai simba eora avoeto na chain na ingeni ta pundurari avoeto ungota degi ke asi uje etena.” ainge enu \v 21 enana na amita degi ke einge ea, “Eto nango ahari Israel ta eto umbae eto nei Israel enda ta namei kamei na duru umbuto puvuto ae ingae eto nei no degi ta sapura ari ke ae ingae \v 22 rate embomeni tapa na no pure embomeni vahai ta degi sapura ari ke eora avo eto dago no ke be avo ao ingesi uje ere ora.” \v 23 ainge eto iji ikena avo puvunu embo isapamane puvuto Paul ta bande ta toruketo Paul ta ke ingia eto ihote eto mumete God na embomeni amita toho siriketo umbuto enana ta King asuja amita ke avo harikena. \v 24 Ainge Paul na ijinu embo nei uhoho na Paul ta ke avo ke be ijio embo nei uhoho na ke sokova ke ea. \v 25 Eto Paul na Moses ta ke pepeni te peroveta ta ke avo etekitie Iesu amo embo ta orekari embo be avo puvuna \v 26 eto Paul na ke nei einge ena, “Eto peroveta Isaiah na ungota Ohihi ta jo ngahia avoeto enana ta degi Ahihi Otohu ta ke be avo einge ena, ‘Nau embomeni ta degi pambuto ke einge ejo. Eto ungo ingito ingito mane ingesova. Eto ungo kito kito mane kesova \v 27 amita be amo ungo onde sundurari eto titi vahaikari eto uta sapura ari ra. Eto ainge ae amo titi na kito onde na ingito uta na hotembeto nau degi ta puvutuhurovo na ungo hondate aetena.’ ainge ungota ohihi avoembo God na enu peroveta Isaiah na kajena \v 28 eto ungo ainge iteko kogona,” ainge Paul na eto ke tutumota amo einge ena, “Ungo kogova amo God na embo oreketo umbasuja ke amo enda nei embomeni ta degi hande ore ere ingihera.” ainge enu \v 29 tapa sisiketo pahue jujune ke peni vahai be mine ara ijie pambua. \v 30 Eto jua heriso amita jo ta Paul na bande koro na ombuto umbuto mitinu embo na umoro puvutuhuo Paul na pekari javotoho ue \v 31 God na embomeni amita toho umbuto enana ta King asuja amita ke te Bada Iesu Keriso ta ke avo oju ae ke tapa araha ta ate poekitiaetija. (Eto Iesu ta ambotani ta ke ereita irae ua.)