\id 1PE \h 1 PITA \toc1 1 Pita \toc2 1 Pita \mt1 1 Pita \mt2 Nəkwəkwə yame Pita rɨmnəkupən mɨrai \imt1 Nəgkiarien kwakwə kape nəkwəkwə e 1 Pita \ip \bd ?Pa rɨmɨrai nəkwəkwə e?\bd* Pita rɨmɨrai nəkwəkwə e. \ip \bd ?Rɨmɨrai ramvən kɨmi nɨpa?\bd* Rɨmɨrai ramvən kɨmi nəməhuak yamə mɨne kɨsarə ye tanə mɨnə e Pontas mɨne Galesia mɨne Kapadosia mɨne Tarki mɨne Bitinia. Taktəkun ai, kamni kwənmhaan piəpiə a kɨmə Tarki. \ip \bd ?Nɨmraghien rɨmnhawor pən iran mɨne ye nɨpɨg rɨmɨrai?\bd* Ye nɨpɨg a, yamehuə kape Rom, nhagɨn e Nero, ramoriah pɨk niməhuak mɨnə. Mɨvəhsi-pən narpɨnien kɨmi nəməhuak mɨnə tɨksɨn, mhopni tɨksɨn. Mərɨg rɨpəh nuhyen Pita. \ip \bd ?Rɨmɨrai nəkwəkwə e tuk naha?\bd* Pita rorkeikei mə tukrɨvəh-si haktə nərɨgien kape nəməhuak yamə mɨne kasərɨg nəmhəyen. Morkeikei mə tuksərer tɨm tɨm ye kapəriə nhatətəyen kɨni mɨsor norien yame rhuvə, nar apnapɨg tukmə nahasien ramvən tuk əriə. \c 1 \s1 Pita ramokrən huvə irəriə \pi1 \v 1 Yo Pita, yo aposol kɨrik kape Yesu Kristo. Yakamni-pre rhuvə tuk əmiə yamə mɨne nakasarə ikɨn mɨnə fam apa ye provins mɨnə e Pontas mɨne Galesia mɨne Kapadosia mɨne Tarki mɨne Bitinia. Kughen rɨmɨrpen ta əmiə; iməmiə ikɨn pəh nien mə ye tokrei tanə e, mərɨg kɨmiə yepsɨpɨs əmə eikɨn e. \v 2 Kughen Rɨmtawə rɨmɨrpen əmiə meinai, apa kupən, in rɨmɨni kafan nərɨgien mərəhu, kɨni muɨrkun ta swatuk mɨnə fam kape nɨmraghien kapətawə. Kɨni Nanmɨn Kafan rɨmnərəhu karɨn əmiə mə kafan narmamə mɨnə, mə taksor nəkwai Yesu Kristo, kɨni nɨtawɨn rəspir əmiə ye norien has mɨnə kapəmiə. \pi1 Pəh Kughen tukrautə ehuə pre kɨn kafan nɨhuvəyen mɨne nəmərinuyen kɨmi əmiə. \s1 Pəh khani vi vi Kughen meinai tuksarə rerɨn ye rao ye neai \p \v 3 !Pəh khani vi vi Kughen yame In Kughen mɨne Rɨm Yesu Kristo Yermaru kapətawə! Kughen rɨkin rehuə rehuə tuk ətawə, In rɨmnor ətawə kwəsarha mɨn ye nɨmraghien vi, kɨni kɨtawə kasərəhu-pən tɨm tɨm kapətawə nərɨgien iran. Ror məkneikɨn meinai Yesu Kristo rɨmɨmragh mɨn ye nɨmhəyen kafan. \v 4 Kɨni ye nɨmraghien vi e, kɨtawə kamhawəh narɨmnar huvə mɨnə apa ye rao ye neai yame Kughen rɨmnərəhu karɨn mə kapətawə. Kɨni nar a to rɨpəh nahasien, mɨpəh nɨmətɨtien, kɨni mɨpəh nɨrkəkien.\x - \xo 1:4 \xt Kol 1:12 \x* \p \v 5 Ye nhatətəyen kapətawə, nəsanɨnien kape Kughen rhotkɨmkɨmɨn ətawə meriaji Kughen tukrɨvəh mɨragh ətawə. Kɨni ye Nɨpɨg Kwasɨg, Kughen tukrhajoun narmamə mə In ruəvəh mɨragh ta ətawə.\x - \xo 1:5 \xt Jon 10:28; 17:11 \x* \v 6 Rɨkimiə tukragien pɨk tuk nar e, nar apnapɨg tukmə nɨpɨg əutən pɨsɨn pɨsɨn mɨnə kamhauə pawk ye kapəmiə nɨmraghien. Mərɨg kamhauə tuk nɨpɨg kwakwə əmə.\x - \xo 1:6 \xt Jem 1:2; 1 Pita 5:10 \x* \v 7 Nɨpɨg əutən mɨnə a kwənhauə mə narmamə tuksəm nhatətəyen kapəmiə mə ?nakasərer tɨm tɨm uə? Aean e gol ramser-ser, in nar kɨrik yame nap raməs-ta nəmtəyen iran. Kɨni ye norien kɨrikianə əmə mɨn, nɨpɨg əutən mɨnə kɨsəmhen kɨn nap yame raməs-ta nəmkɨmɨkien ye kapəmiə nhatətəyen. Nhatətəyen in rapita aean e gol. Kɨni Kughen tukrɨni vi vi əmiə tuk nhatətəyen kapəmiə, mɨvəhsi-haktə nhagmiə, mɨvəh-si-pre nɨsiaiyen ehuə kɨmi əmiə ye nɨpɨg yame Yesu Kristo tukruə iran.\x - \xo 1:7 \xt Prov 17:3; Sek 13:9; Mal 3:3; Jem 1:3 \x* \p \v 8 Nɨmnhapəh nɨsəm-pakw-əyen Yesu Kristo mərɨg naksorkeikei In. Kɨni nakhapəh nɨsəm-pakw-əyen In ai taktəkun, mərɨg nakashatətə iran. Kɨni rɨkimiə rukwar kɨn nagienien yame in rhuvə pɨk mapita. To nakhani nəgkiarien kɨrik, mərɨg to rapəh neriajien nagienien kapəmiə.\x - \xo 1:8 \xt Jon 20:29; 2 Kor 5:7 \x* \v 9 Rɨkimiə ramagien məkneikɨn meinai kɨmiə nakwənhawəh nar e yame nɨmɨsərəhu-pən nərɨgien kapəmiə iran, in e mə Kughen tukrɨvəh mɨragh kapəmiə nɨmraghien. \p \v 10 Profet kupən mɨnə kɨmnhani-ərhav mə Kughen tukrɨvəhsi-pre nɨhuvəyen kɨmi əmiə, kɨni mɨsarkut pɨk mə tukharkun-ru swatuk yame Kughen tukrɨvəh mɨragh narmamə iran.\x - \xo 1:10 \xt Mat 13:16-17 \x* \v 11 Nanmɨn kape Kristo raməmɨr irəriə mamhajoun əriə kɨn nəmhəyen yame Kristo tukrərɨg ye nɨpran, kɨni ai, Kughen tukrɨpi-vəhsi-haktə In. Mərɨg profet kupən mɨnə kɨmɨsarkut mə tukharkun swatuk yame narɨmnar mɨnə a tukhauə iran, mɨne nɨpɨg atuatuk yame tukhatərhav-pə iran.\x - \xo 1:11 \xt Sam 22; Aes 53; Luk 24:26-27 \x* \v 12 Mərɨg Kughen rɨmnhajoun profet kupən mɨnə mə narɨmnar mɨnə a kɨmnhani-ərhav ye nɨkarɨn kape Kristo tukhapəh nhatərhav-pəyen ye nɨpɨg kapəriə, mərɨg tukhatərhav-pə ye rao e kasarə iran ai taktəkun mɨne. Kɨni taktəkun ai, narmamə kamhani-ərhav nəgkiarien kape Nəvsaoyen Huvə kɨmi əmiə ye nəsanɨnien kape Nanmɨn kape Kughen yame ramsɨ-pən ye rao ye neai. Kɨni narɨmnar mɨnə a khahuvə pɨk, ror məkneikɨn mə agelo mɨnə mɨn kwəsorkeikei mə tuksəm mharkun narɨmnar yamə mɨne kɨmnhatərhav-pə. \s1 Nɨmraghien yame ratuatuk \p \v 13 Ror pən, nətərɨgien kapəmiə tukrɨskai tuk norien wok. Takasarha huvə tuk nɨmraghien kapəmiə. Mɨsərəhu-pən tɨm tɨm nərɨgien kapəmiə ye nɨhuvəyen yame Kughen tukrautə-pre kɨn kɨmi əmiə ye nɨpɨg yame Yesu tukrɨrerɨg-pə mɨn iran. \v 14 Sor nəkwai Kughen ramhen kɨn yame kwajikovə huvə mɨnə kasor nəkwai rɨmriə mɨnə mɨne nɨsɨnriə mɨnə. Kupan, nɨmnhapəh nharkunien nəfrakɨsien kape Kughen, masor norien has yamə mɨne rɨkimiə atuk əmə rorkeikei. Mərɨg taktəkun ai, takhapəh nɨseighanien kɨn norien mɨnə a mə tukhavi-ta mɨn nətərɨgien kapəmiə.\x - \xo 1:14 \xt Rom 12:2; Efes 2:3; 4:17-18 \x* \v 15 Kughen e yame rɨmnokrən kɨn əmiə, In ramərhakə matuatuk. Kɨni ye norien kɨrikianə, norien mɨnə fam yamə mɨne nakasor, tukasəkeikei mɨsatuatuk \v 16 meinai Nəkwəkwə Kape Kughen ramni mɨmə, \q1 “Takasəkeikei mɨsəmərhakə mɨsatuatuk meinai Yo, yakamərhakə matuatuk.” \rq (Lev 11:44, 45; 19:2; 20:7)\rq* \p \v 17 Kughen tukmə raməkir narmamə In rapəh norien ror pɨsɨn kɨmi narmamə tɨksɨn. Ror məkneikɨn, tukmə naksokrən pawk kɨn In mə Rɨmɨmiə, mərɨg ye nɨmraghien kapəmiə ye tokrei tanə e, takasəkeikei mhasiai huvə In, mɨsarə ye tokrei tanə e rəmhen kɨn yepsɨpɨs mɨnə əmə tɨksɨn\x - \xo 1:17 \xt Rom 2:11; Rev 2:23 \x* \v 18-19 meinai nakwənharkun mə pəh nien mə Kughen rɨmnarpɨn nɨmraghien kapəmiə kɨn narɨmnar yamə mɨne tukharkək tuk nɨpɨg kɨrik rəmhen kɨn gol uə silva; mərɨg rɨmnarpɨn nɨmraghien kapəmiə kɨn nɨtaw Tɨni Keikei Yesu Kristo, yame In rəmhen kɨn kwaji sipsip huvə kɨrik yame nəmkɨmɨkien rɨrkək əfrakɨs iran. In rɨmɨrɨsɨn əmiə ye nɨmraghien yame rahas yame kapəmiə kaha mɨnə kɨmɨshajoun əmiə kɨn kupən.\x - \xo 1:18-19 \xt Wok 20:28; Hib 9:12-14 \x* \v 20 Kughen rɨmɨrpen ta Kristo apa kupən, ye nɨpɨg yame rɨpəh nor-hanəyen tanɨmtanə; mərɨg taktəkun ai, kwənhauə ipakə tuk Nɨpɨg Kwasɨg, kɨni Kughen rɨmnor əpu In, mə tukruə mɨwəhsi-pre nɨhuvəyen kɨmi əmiə.\x - \xo 1:20 \xt 2 Tim 1:9-10 \x* \v 21 Nakwənharkun Yesu Kristo, ror məkneikɨn mə nakshatətə ye Kughen yame rɨmɨvəh mɨragh In ye nɨmhəyen kafan, kɨni mɨvəhsi-haktə In mɨvəhsi-pən nehuəyen kɨmin. Ror məkneikɨn, takshatətə ye Kughen mɨsərəhu-pən tɨm tɨm kapəmiə nətərɨgien iran.\x - \xo 1:21 \xt Jon 14:6; Rom 5:1-2 \x* \p \v 22 Nakwəsəri-pən nəgkiarien əfrakɨs, kɨni mɨwəsəspir kapəmiə nɨmraghien ruauə mɨvi. Kɨmiə nakwənhauə mwəsorkeikei kɨmiə mɨnə tɨksɨn. Kɨni takasəkeikei mɨsorkeikei əmiə mɨnə yerkimiə mɨnə fam.\x - \xo 1:22 \xt Jon 13:34; Rom 12:10 \x* \v 23 Meinai nəgkiarien a rɨmnor əmiə nakwəsarha vi ta; nɨmraghien vi a, infamien rɨrkək. Meinai nəgkiarien kape Kughen tukraməmɨr kape rerɨn, to rɨpəh nɨrkəkien tuk nɨpɨg kɨrik. \v 24 Kɨni Nəkwəkwə kape Kughen ramni mɨmə, \q1 “Narmamə m-fam kɨsəmhen əmə kɨn mənvhirɨk, \q2 Kɨni nɨhuvəyen fam kapəriə kɨsəmhen əmə kɨn jihi nai. \q1 Mənvhirɨk tukrɨmsiə, kɨni jihi nai tukrəsaah, \q2 \v 25 mərɨg nəgkiarien kape Yermaru ramarə kape rerɨn.”\rq (Aes 40:6-8)\rq* \p Kɨni in e nəgkiarien kape Nəvsaoyen Huvə yame narmamə kwənhani-ərhav-pre ta kɨmi əmiə. \c 2 \nb \v 1 Ror pən mə takasəkeikei mɨsəpəh norien mɨnə e ye nɨmraghien kapəmiə, rəmhen kɨn: norien m-fam kape nor-ahas-pənien kɨmi narmamə, mɨne norien mɨnə fam kape neikuəyen, mɨne nɨni-pɨkien əmə nar, mɨne jalus, mɨne norien m-fam kape nɨni-hahyen narmamə.\x - \xo 2:1 \xt Efes 4:22; Jem 1:21 \x* \v 2 Takasəkeikei mɨsorkeikei pɨk nəgkiarien kape Kughen yame rəmtɨr huvə, rəmhen kɨn yame kwajikovə əmtəmtə ramasək tuk nəmahyen. Meinai Kughen rɨmɨvəh mɨragh əmiə, takasəkeikei mɨsən nəgkiarien kafan mɨseihuə kɨn. \v 3 Kɨmiə nakwəsəm əpu norien kape Kughen Yermaru mharkun mə In rhuvə pɨk; rəmhen kɨn yame nakwəsən əsɨgəvɨn nəvɨgɨnien kɨrik, mharkun mə in rhekɨn pɨk.\x - \xo 2:3 \xt Sam 34:8 \x* \s1 Səpaag yame ramraptərəkɨn nimə kape Kughen, ramragh \p \v 4 Kughen rorkeikei mə tukrɨvhirəkɨn kafan kɨrik nimə kɨn ətawə narmamə mɨnə, kɨni mɨrpen Səpaag ye nimə kɨrik yame narmamə kɨmɨsarakikɨn ta, mərɨg in Səpaag huvə kɨrik yame Kughen tukrəkɨr məkupən. Kɨni tukmə nakhauə ye nhatətəyen kapəmiə tuk Səpaag e Kristo, \v 5 kɨmiə mɨn naksəmhen kɨn səpaag yame ramragh, yame Nanmɨn kape Kughen rɨmnəkɨr mavhirəkɨn kafan kɨn nimə. Kɨni Nanmɨn kape Kughen raməmɨr irəmiə, nakasofugɨn ye Yesu Kristo masor narɨmnar yame Kughen rɨkin ragien tukun, rəmhen kɨn yame pris yame rəmrhakə rawəhsi-pən sakrefaes kɨmi Kughen, rɨkin ramagien tukun.\x - \xo 2:5 \xt Rom 12:1; Efes 2:21-22; Rev 1:6\x* \v 6 Rəmhen kɨn yame Nəkwəkwə kape Kughen rɨmɨni kupən mɨmə, \q1 “Səmru. Yɨmnəkɨr Səpaag ye nimə kɨrik apa Saeon\f + \fr 2:6 \ft Saeon, nhag pɨsɨn e Jerusalem.\f*, \q2 In səpaag huvə kɨrik yame yɨmɨrpen. \q1 Səpaag e kape nɨraptərəkɨnien nimə, \q2 kɨni narmamə yamə mɨne kɨshatətə iran, to nɨpɨg kɨrik khapəh nɨsaurɨsien tukun.” \rq (Aes 28:16)\rq* \p \v 7 Səpaag e rhuvə tuk əmiə yamə mɨne nakashatətə iran. Mərɨg narmamə yamə mɨne khapəh nɨshatətəyen iran, Səpaag e tukror-pən əriə rəmhen kɨn yame Nəkwəkwə Kape Kughen rɨmɨni kupən mɨmə, \q1 “ Səpaag e, yame narmamə kape nəvhirəkɨnien nimə kɨmɨsarakikɨn, \q2 mərɨg Kughen rɨmnor in ruauə Səpaag huvə yame tukrəkɨr məkupən. \rq (Sam 118:22)\rq* \p \v 8 Kɨni Nəkwəkwə kape Kughen rɨmɨni kupən mɨmə, \q1 “Səpaag e tukror narmamə kamharəh-pɨkɨn, kɨni In Səpaag yame tukror narmamə kamhamɨr.” \rq (Aes 8:14)\rq* \p Iriə kamharəh-pɨkɨn səpaag e meinai kɨmɨsəpəh nəgkiarien kape Kughen. Kɨni in e nərɨgien kɨrik kape Kughen yame rɨmɨni mə iriə tukhamɨr məknakɨn. \p \v 9 Mərɨg Kughen rɨmɨrpen ta əmiə mə kafan mɨnə, kɨni kɨmiə pris mɨnə kape King, kɨni kɨmiə nəmə rhakə yamə mɨne Kughen ramarmaru irəmiə. Kɨni kɨmiə kwənərəus mɨnə tɨksɨn kape Kughen. In rɨmnor əmiə məkna mə takharkun nɨni-ərhavyen nəgkiarien yame ravəhsi-haktə In tuk kafan nɨhuvəyen mɨne narɨmnar yame In rɨmnor. In rɨmɨsəkirən əmiə mə taksəta ye nəpɨgnapien, mhauə ye nɨkakien huvə kafan.\x - \xo 2:9 \xt Dut 7:6; 14:2; Aes 9:2; Wok 26:18; Efes 5:8 \x* \v 10 Apa kupən, kɨmiə narmamə apnapɨg əmə; mərɨg taktəkun ai, kɨmiə kwənərəus mɨnə kape Kughen.\f + \fr 2:10 \ft Ǝmru stori ye Hos 1:6, 9-10; 2-23.\f* Apa kupən, nɨmnhapəh nharkunien nɨhuvəyen kape Kughen; mərɨg taktəkun ai, nakwənharkun nɨhuvəyen kape Kughen. \p \v 11 Yo mɨnə tɨksɨn yame yakorkeikei pɨk əmiə, pəh rɨkimiə tukraməsɨk mə tokrei tanə e pəh nien mə rukwanu atuatuk kapəmiə. Kɨtawə kɨsəmhen əmə kɨn yepsɨpɨs mɨnə, mɨne nəmə iruə mɨnə ikɨn e. Ror məkneikɨn, yakamni-pre skai tuk əmiə mə taksərer isok tuk norien has yamə mɨne nətərɨgien atuk əmə kapəmiə rorkeikei. Nətərɨgien mɨnə e kasoriah rɨkimiə rəmhen kɨn yame tɨkmɨr mɨnə kasarowagɨn kɨmi əmiə.\x - \xo 2:11 \xt Gal 5:17,24\x* \v 12 Nɨpɨg m-fam kɨtawə kɨsarə yerki narmamə yamə mɨne khapəh nhaniyen nəfrakɨsien ye Kughen. Kɨni nɨmraghien kapəmiə tukraməkeikei matuatuk huvə mə tukmə kamharuk-pən pawk nəgkiarien has irəmiə, mərɨg tuksəm norien huvə mɨnə kapəmiə, kɨni mhasiai Kughen ye nɨpɨg yame In tukruə məkir narmamə iran.\x - \xo 2:12 \xt Mat 5:16 \x* \s1 Nɨsiaiyen nəmehuə mɨnə \p \v 13 Kɨtawə narmamə kape Yermaru, kɨni kɨsorkeikei mə tukhasiai nhagɨn. Ror məkneikɨn, takasor nəkwai nəmehuə mɨnə fam yamə mɨne narmamə kamhavəh-sihaktə əriə mə tuksarmaru. Takasor nəkwai yamehuə kape gavman\f + \fr 2:13 \ft Gris ramni “Sor nəkwai king.”\f* yame in yamehuə əgkəp,\x - \xo 2:13 \xt Taet 3:1 \x* \v 14 mɨne kafan nəmehuə yamə mɨne ramher yərhav kɨn əriə mə tukasor wok kafan. Iriə tukhavən mɨsor narpɨnien kɨmi narmamə yamə mɨne kasəkapɨr natuakəmien kapəriə, kɨni mhani vi vi narmamə yamə mɨne kasor norien huvə. \v 15 Takasor məkneikɨn meinai Kughen rorkeikei mə kapəmiə norien huvə mɨnə tukhani-əhu nəgkiarien ətəwao mɨnə kape narmamə yamə mɨne kapəriə nɨrkunien rɨrkək.\x - \xo 2:15 \xt 1 Pita 3:16 \x* \v 16 Kɨmiə, pəh nien mə təvhagə hah ramarmaru irəmiə rəmhen kɨn yame yemehuə kɨrik ramarmaru ye slef kafan, meinai Kughen ruɨrɨsɨn ta əmiə tukun. Mərɨg rɨkimiə tukrɨpəh nəsɨkien mɨmə, “Kughen ruɨrɨsɨn ta yo, kɨni ror məkneikɨn mə yakɨrkun norien naha nhagɨn yame yakorkeikei, nar apnapɨg mə in təvhagə hah.” Nɨkam. Kɨmiə slef mɨnə kape Kughen, kɨni ror məkneikɨn, taksəri-pən norien yamə mɨne kɨsatuatuk. \p \v 17 Takhavəhsi-pən nɨsiaiyen yame ratuatuk kɨmi narmamə m-fam. Taksorkeikei nəməhuak mɨnə, in e narmamə kape Kughen mɨnə, kɨni takhagɨn mhasiai Kughen, kɨni mhasiai mɨn nəmehuə\f + \fr 2:17 \ft Gris ramni “Hasiai king.”\f* mɨnə.\x - \xo 2:17 \xt Rom 12:10 \x* \p \v 18 Kɨmiə slef mɨnə, takasəkeikei mɨsor nəkwai kapəmiə nəmehuə mɨnə, kɨni mhavəhsi-pən nɨsiaiyen kɨmi əriə. Taksor-pən məknakɨn kɨmi əriə m-fam, yamə mɨne kasor rɨmar-pre tuk əmiə, mɨne yamə mɨne kasərɨk mɨtə pɨk əmiə.\x - \xo 2:18 \xt Efes 6:5 \x* \v 19 Tukmə ror kɨmiə naksor əmə nar atuatuk, mərɨg kapəmiə nəmehuə mɨnə kasor ahas-pre kɨmi əmiə, kɨni nakasərɨg rahas kɨn. Mərɨg rɨki Kughen tukragien tuk əmiə tukmə nakharəhpɨkɨn nɨpɨg əutən mɨnə a masərer tɨm tɨm əmə meinai nakasarha-pən əmə tuk Kughen. \v 20 ?Nakmə ta mə to nakor nar has kɨrik, kɨni nəmehuə mɨnə khauh ik tukun, kɨni narmamə to khani-vi-vi ik tukun uə? Nɨkam, tukhani mə nɨmɨvəh narpɨnien yame ratuatuk. Mərɨg tukmə nakamor əmə norien huvə mɨnə, nar apnapɨg narmamə kamhauh ik tukun, Kughen, rɨkin tukragien əmə tuk ik.\x - \xo 2:20 \xt 1 Pita 3:14,17 \x* \v 21 Kughen rɨmnokrən kɨn əmiə mə taksərɨg nəmhəyen meinai Kristo rɨmnərɨg nəmhəyen tuk əmiə. In rɨmnəkupən mhajoun norien atuatuk a mə kɨmiə taksəri-pən əmə tamhek nɨhun.\x - \xo 2:21 \xt Mat 16:24; Jon 13:15 \x* \v 22 Nəkwəkwə kape Kughen rɨmɨni kupən mɨmə, \q1 “In rɨmɨpəh norien təvhagə has kɨrik, \q2 kɨni In rɨmɨpəh nɨniyen nəgkiarien eikuə kɨrik.”\x - \xo 2:22 \xt Jon 8:46; 2 Kor 5:21; 1 Jon 3:5\x*\rq (Aes 53:9)\rq* \m \v 23 Narmamə kɨmnhani hah pawk In, mərɨg In rɨmɨpəh nhorpɨnien tai nəgkiarien has kapəriə. Rɨmnərɨg pawk nəmhəyen ye nɨpran, mərɨg rɨmɨpəh nɨniyen mə tukrarpɨn tai norien has kapəriə. Mərɨg In rɨmnərəhu-pən narɨmnar fam ye kwermɨ Kughen yame nɨpɨg m-fam kafan norien kape nəkirien narmamə in ratuatuk əmə.\x - \xo 2:23 \xt Aes 53:7; 1 Pita 3:9 \x* \v 24 Ye nɨpɨg a, Yesu rɨmnəker ye nai kamarkwao kɨn, mɨvəh narpɨnien kape təvhagə has mɨnə fam kapətawə ye nɨpran. In rɨmamhə mə təvhagə has mɨnə kapətawə tukror infamien kɨni mə kɨtawə tukhamragh, mɨsəri-pən swatuk kape natuatukien. \q1 “Kɨmoh In, rɨmnərɨg nəmhəyen ye nɨpran tuk nɨvəh-mɨraghien ətawə.”\x - \xo 2:24 \xt Rom 6:11 \x* \rq (Aes 53:5-6)\rq* \q1 \v 25 “Apa kupən, kɨmiə nɨmɨsəmhen kɨn sipsip yamə mɨne kaserwei. \q2 Mərɨg taktəkun ai, nakwəsarar mɨnhauə tuk Yermamə Yame Ramarha Huvə tuk Sipsip mɨnə, in e, Yermamə Yame Ramarha Huvə tuk nɨmraghien kapəmiə.”\x - \xo 2:25 \xt Mat 9:36; Jon 10:14; Hib 13:20-21 \x*\rq (Esik 34:5-6)\rq* \c 3 \s1 Norien atuatuk kape yerman mɨne piraovɨn yame kwəwarkurək ta \p \v 1-2 Kɨni ye norien kɨrikianə əmə kape nɨsiaiyen Yermaru, kɨmiə nɨpiraovɨn yamə mɨne nakwəsarkurək ta, takasəkeikei mɨsor nəkwai narman kapəmiə. Kɨni tukmə narman kapəmiə khapəh nhaniyen nəfrakɨsien ye nəgkiarien kape Kughen, norien huvə əmə kapəmiə tukrɨvi əriə khauə mhani nəfrakɨsien iran. Narman kapəmiə tuksəm mə norien kapəmiə ratuatuk, kɨni mɨne narmamə kamhasiai əmiə, norien e rəmhen tuk nɨviyen əriə. Nəgkiarien kɨrik rɨrkək mə to naksəsɨk əpnis pən mhavi əriə kɨn.\x - \xo 3:1-2 \xt Efes 5:22 \x* \v 3-4 Pəh narman tuksəm əmiə kharkun mə nakhahuvə. Mərɨg pəh nien mə nakahuvə meinai nakhavəhsi-pən neipən huvə, uə naksərər huvə nɨkwənemiə, uə naksəkwan jen uə nakharuk-pən narɨmnar kɨmnor kɨn gol ye nɨmətɨrgɨmiə. Mərɨg pəh tuksəm əmiə kharkun mə nakhahuvə tuk narɨmnar yame to rɨpəh nahasien tuk nɨpɨg kɨrik. In e ye nɨmraghien kapəmiə, mə nakasarə mar, kɨni mɨsarə apɨs-apɨs. Norien mɨnə e khahuvə ye nɨmrɨ Kughen.\x - \xo 3:3-4 \xt 1 Tim 2:9 \x* \v 5 In e norien kape nɨpianəhuak kupən yamə mɨne kɨmɨsərəhu-pən tɨm tɨm nətərɨgien kapəriə ye Kughen. Iriə kɨmnasor nəkwai narman mɨnə kapəriə, kɨni ye norien a, kɨmɨsor rɨkiriə rhuvə. \v 6 Rəmhen kɨn Sera kupən, in ramor nəkwai Ebraham, kɨni mamokrən kɨn in mə kafan yemehuə. Kɨni kɨmiə e kwənərəus kape Sera tukmə naksor norien yamə mɨne kɨsatuatuk, mhapəh nhagɨnien kɨn nar kɨrik.\x - \xo 3:6 \xt Jen 18:12 \x* \p \v 7 Kɨni ye norien kɨrikianə əmə mɨn, kɨmiə narman yamə mɨne nakwəsarkurək ta, mɨsarə kɨmiə nɨpiraovɨn kapəmiə, takasəkeikei masarha huvə tuk nɨmraghien kapəriə. Takasəkeikei mhasiai əriə meinai iriə khapəh nhaskaiyen rəmhen kɨn əmiə, kɨni mɨne kɨmiə miriə mɨn takhavəh nar huvə e yame Kughen Rɨmtawə tukrɨvəsi-pre, in e nɨmraghien rerɨn.\x - \xo 3:7 \xt Efes 5:25 \x* Tukror məkneikɨn mə nar kɨrik rɨrkək yame to rərer əswasɨg kɨn nəhuakien kapəmiə. \s1 Nəməhuak mɨnə fam \p \v 8 Nəgkiarien infamien e. Kɨmiə mɨfam takasəkeikei mɨsor məkneikɨn: Takhavəh nətərɨgien kɨrikianə; rɨkimiə tukreihuə tuk əmiə mɨnə; taksorkeikei əmiə mɨnə; taksor rɨkimiə rɨmar tuk əmiə mɨnə; taksor nərɨgien kapəmiə reiwaiyu. \v 9 Kɨni tukmə narmamə kasor ahas-pre tuk əmiə, mərɨg takhapəh nɨsarpɨnien tai norien has kapəriə. Tukmə narmamə kasəgkiar has-pre kɨmi əmiə, mərɨg takhapəh nɨsarpɨnien. Mərɨg taksəhuak, mɨsaiyoh Kughen mə tukror huvə pən kɨmi əriə. Taksor məkneikɨn meinai Kughen rɨmnokrən kɨn əmiə mə taksor məkneikɨn, mɨpihavəh nɨhuvəyen kafan. \v 10 Meinai Nəkwəkwə kape Kughen rɨmɨni kupən mɨmə, \q1 “Yermamə yame rorkeikei nɨmraghien huvə, \q2 kɨni morkeikei mə tukramərɨg huvə ye nɨpɨg mɨfam, \q1 in to rɨpəh nɨniyen nəgkiarien has mɨnə, \q2 kɨni in to rɨpəh neikuəyen. \q1 \v 11 In tukraməkeikei marar ye norien has mɨnə, \q2 kɨni mor əmə narɨmnar yame rhuvə. \q1 In tukraməkeikei mamarkut pɨk mə tukramarə iriə narmamə m-fam ye nəmərinuyen. \q1 \v 12 In tukraməkeikei mamor məkneikɨn meinai Kughen Yermaru ramarha huvə tuk narmamə yamə mɨne kɨsatuatuk, \q2 kɨni mamətərɨg huvə kɨn nəhuakien kapəriə, \q2 mərɨg In mamor tɨkmɨr kɨmi narmamə yamə mɨne kasor təvhagə hah.”\rq (Sam 34:12-16)\rq* \p \v 13 Kɨni tukmə naksarkut pɨk tuk norien narɨmnar yamə mɨne khahuvə, yermamə kɨrik rɨrkək yame to roriah əfrakɨs əmiə. \v 14 Mərɨg tukmə narmamə kamhauh əmiə tuk norien atuatuk kapəmiə, mərɨg Kughen tukrɨvəhsi-pre nɨhuvəyen. \q1 “Takhapəh nhagɨnien kɨn nəmhəyen yame narmamə tukasor, \q2 kɨni pəh rɨkimiə tukrɨpəh nəsɨk-pɨkien.”\x - \xo 3:14 \xt Mat 5:10; 1 Pita 2:20; 4:14 \x* \rq (Aes 8:12-13)\rq* \p \v 15 Takasəkeikei mhavəh Yesu Kristo rəmhen kɨn Yermaru kapəmiə maməkupən ye nɨmraghien kapəmiə. Kɨni tukmə narmamə kɨsaiyoh əmiə mhamə, “Rhawor e nakasərəhu-pən məknakɨn nətərɨgien kapəmiə ye Yesu,” kɨni nɨpɨg mɨfam takasəkeikei mɨsərer matuk tuk nhorpɨnien nəgkiarien kapəriə. Mərɨg tukmə naksəgkiar, səgkiar mar kɨmi əriə, mhasiai əriə. \v 16 Kɨni ye nɨpɨg mɨfam takasəkeikei mharkun mə norien kapəmiə in ratuatuk əmə. Kɨni tukmə narmamə khani has norien huvə mɨnə kapəmiə meinai kɨmiə narmamə kape Kristo, mərɨg iriə tukpisaurɨs tuk nɨni-hahyen əmiə.\x - \xo 3:16 \xt 1 Pita 2:12 \x* \v 17 Tukmə ye nərɨgien kape Kughen mə narmamə tukhauh əmiə tuk norien huvə mɨnə kapəmiə, nar e in rhuvə rapita yame naksor norien has, narmamə kamhauh əmiə tukun. \v 18 Ror məkneikɨn meinai Kristo rɨmamhə tuk təvhagə has mɨnə, rɨmamhə mɨkɨrikianə əmə, nəmhen. In yemə atuatuk əgkəp, mərɨg rɨmamhə tuk narmamə yamə mɨne khapəh nɨsatuatukien mə In tukrɨpɨk əriə mhavən tuk Kughen. Kɨmɨshopni In, nɨpran rɨmhə, mərɨg Nanmɨn kape Kughen rɨmnor In ramragh mɨn ye nɨmhəyen kafan. \v 19 Məkneikɨn Nanmɨn kape Kughen rɨkɨr In rɨvən mɨni-ərhav nəgkiarien kape Kughen kɨmi nanmɨ narmamə yamə mɨne kwənhamhə mɨsəmɨr ye kalabus, \v 20 iriə a yamə mɨne kɨmɨsəsɨk pawk nəkwai Kughen, mərɨg In rɨmneito kɨn əriə, nərɨgien kafan rəpomh. In a ye nɨpɨg yame Noa rɨmnəvhirəkɨn rao iran, narmamə eit əmə kɨmnɨsarə ye nəkwai rao, kɨni Kughen rɨmɨvəh mɨragh əriə ye nɨpɨg rao a rɨmnaiyu mameiai-pən ye nu ehuə.\x - \xo 3:20 \xt Jen 6-7 \x* \v 21 Kɨni nu ehuə a in rɨmnor nɨmtətien ye baptaes yame ramhajoun mə Kughen ravəh mɨragh ətawə ye norien e yame In rɨmnor Yesu Kristo rɨmamragh mɨn ye nɨmhəyen kafan. Mərɨg norien baptaes e, nɨpran, pəh nien mə kaməkwi-ta nəmkɨmɨk ye nɨprai jir, mərɨg nɨpran e kɨtawə kwəsarar ye norien has kapətawə, mhauə tuk Kughen, masərɨg yerkitawə mə təvhagə has ruɨrkək. \v 22 Kɨni Yesu Kristo ruavən ta apa ye rao ye neai, kɨni mamkwətə ye nɨkar Kughen matuk, mamehuə ye agelo mɨnə fam, mɨne yarmhə mɨnə fam, mɨne nanmɨn mɨnə fam, mɨne yermaru mɨnə fam. \c 4 \s1 Swatuk kape norien nəkwai Kughen \p \v 1 Meinai nɨpɨg Yesu Kristo rɨmnamarə ye tokrei tanə, In mamərɨg rahas ye nɨpran, kɨni ye norien kɨrikianə əmə mɨn, kɨmiə takasəkeikei mhawəh mɨn nərɨgien a, mə taksərer tɨm tɨm. Meinai yermamə yame ramərɨg rahas ye nɨpran, ramhajoun mə rɨnəpəh ta norien kape təvhagə has.\x - \xo 4:1 \xt Rom 6:2,7 \x* \fig Nai kamarkwao kɨn, apa Jerusalem|alt="Some crosses at the edge of Jerusalem" src="HK026C.jpg" size="span" loc="same page as verse" copy="Horace Knowles" ref="1Pi 4:1" \fig* \v 2 Ror məkneikɨn, kɨmiə yamə mɨne nakasarə hanə ye tokrei tanə e, takhapəh nɨsəri-pənien narɨmnar has yamə mɨne kamhaurə atuk ye nərɨgien kapəmiə. Mərɨg taksor nəkwai Kughen. \v 3 Mərɨg kɨmiə nakwəsoriah ta nɨpɨg rehuə tuk nɨkwasɨgien kɨn norien mɨnə kape narmamə yamə mɨne khapəh nhaniyen nəfrakɨsien ye Kughen. Kupan kɨmiə nakamhakɨr apnapɨg nɨpiraovɨn; kɨni nətərɨgien kapəmiə ramvən əmə tuk nar has mɨnə; kɨni mɨsapɨs pɨk kɨn nɨnɨmien; kɨni masor lafet kape nɨrpəhuyen nɨpiraovɨn; kɨni mamhanɨm alikol kɨni mɨsapɨs mɨsarmar; kɨni masəhuak kɨmi nanmɨnar mɨnə, in e nəpnaihyen kafan rahas pɨk.\x - \xo 4:3 \xt Efes 2:2-3 \x* \v 4 Mərɨg taktəkun ai, rukreikɨn kapəriə kapə meinai kɨmiə nakwəsəpəh nhakwasɨgien kɨn əriə mamhavən kɨmiə miriə mhavi-ərhav ye kwənharəruə kape təvhagə has kapəriə. Kɨni iriə masoriah pɨk nhagmiə tukun. \v 5 Mərɨg iriə tukasəkeikei mhani-ərhav narɨmnar fam ye nɨmraghien kapəriə kɨmi Kughen yame In ramərer matuk mə tukrəkir əmhen narmamə yamə mɨne kwənhamhə mɨne yamə mɨne kamhamragh.\x - \xo 4:5 \xt Wok 10:42 \x* \v 6 Ror pən kwənhani-ərhav-pən ta Nəvsaoyen Huvə kɨmi narmamə yamə mɨne kwənhamhə ta\f + \fr 4:6 \ft Ǝmru 1 Pita 3:19-20 mɨne 1 Tes 4:13-18.\f*; mə nar apnapɨg mə narmamə kɨmnhauh əriə ye tokrei tanə, mərɨg Nanmɨn kape Kughen rɨrkun norien əriə mə tuksarə iriə min ye rao ye neai. \p \v 7 Kɨtawə kwənhauə ipakə tuk nɨpɨg yame narɨmnar mɨnə fam tukharkək iran. Ror məkneikɨn, rɨkimiə tukramarə, kɨni takasəkeikei mɨsarha huvə tuk nɨmraghien kapəmiə, mə takharkun nəgkiarien kɨmi Kughen ye nəhuakien yame ror nanmɨn.\x - \xo 4:7 \xt Rom 13:11-12 \x* \v 8 Mərɨg nar yame rhuvə pɨk mə takasor - taksorkeikei əmiə mɨnə yerkimiə m-fam, meinai tukmə nakasor məknakɨn, takhapəh nɨsərɨgien norien has yamə mɨne nakasor irəmiə mɨnə.\x - \xo 4:8 \xt 1 Pita 1:22 \x* \v 9 Nəkwai nimə kapəmiə, kape narmamə m-fam. Tukmə khaurə ye nəkwai nimə, takhapəh nhani-pɨkien əriə. \v 10 Kughen rɨmɨwəh-sipre nɨrkunien pɨsɨn pɨsɨn kɨmi əmiə kɨrikianə kɨrikianə. Rhuvə mə taksor narɨmnar ye nɨrkunien mɨnə a mɨsasitu irəmiə mɨnə. Kɨni taksor narɨmnar a ye norien kape yorwok yamə mɨne kasor wok atuatuk kape Kughen nɨpɨg mɨfam. Taksəwhai nɨhuvəyen kafan ye swatuk pɨsɨn pɨsɨn yamə mɨne In rɨmɨwəh-si-pre. \v 11 Tukmə Kughen rɨmɨwəh-sipən nɨrkunien kɨmi yermamə kɨrik tuk nɨni-ərhavyen nəgkiarien, pəh tukrəgkiar rəmhen kɨn yame Kughen atuk In raməgkiar. Kɨni tukmə Kughen rɨmɨwəh-si-pən nɨrkunien kɨmi yermamə kɨrik tuk nasituyen ye narmamə, pəh tukrasitu irəriə ye nəsanɨnien yame Kughen rɨwəhsi-pən kɨmin. Ye norien mɨnə fam, narmamə tuksəgnəgɨn Kughen tuk nar yame Yesu Kristo rɨmnor. Pəh kɨtawə tukhani-ərhav kafan nɨhuvəyen mɨne nəsanɨnien mhavən mhavən mhapəh nɨsorien infamien. Amen.\x - \xo 4:11 \xt Rom 12:6-8 \x* \s1 Nəməhuak mɨnə tuksərɨg rahas ye nɨprairiə \p \v 12 Yo mɨnə tɨksɨn, yame yakorkeikei pɨk əmiə, takhapəh nɨsakurien tuk nəmhəyen yamə mɨne kamhaurə tuk əmiə mə tuksəm-ru nhatətəyen kapəmiə. \v 13 Mərɨg tukmə nakasərɨg nəmhəyen rəmhen kɨn yame Kristo rɨmnərɨg, pəh rɨkimiə tukramagien əmə, mə nɨpɨg yame Kristo tukrɨrerɨg-pə mɨn iran, nɨkhakien tukrarkurao iran, rɨkimiə tukragien pɨk.\x - \xo 4:13 \xt Wok 5:41; Jem 1:2; 1 Pita 1:6-7 \x* \v 14 Tukmə narmamə kamhani hah əmiə tuk nhag Kristo, mərɨg Kughen tukrɨwəhsi-pre nɨhuvəyen, meinai Nanmɨn kape Kughen yame rəsanɨn makak, raməmɨr irəmiə.\x - \xo 4:14 \xt 1 Pita 2:20 \x* \v 15 Rhuvə mə, tukmə narmamə khamə tukhauh ik, pəh nien mə kamhauh ik meinai nɨmnakapɨr loa kɨrik, uə nɨmnhopni yermamə, uə nɨmnəkrəh kɨn nar kɨrik, uə nɨmnəgkiar ye nar kɨrik yame pa rɨmə kafam. \v 16 Mərɨg tukmə khamə tukhauh ik, pəh tukhauh əmə ik meinai ik yeməhuak kɨrik. Kɨni takpəh naurɨsien tukun. Mərɨg takəgnəgɨn Kughen meinai nakvəh nhag e Kristen. \v 17 Ror məkneikɨn meinai nɨpɨg kape nəkirien narmamə ruərikakun ta. Kɨni Kughen tukrəkupən məkir narmamə mɨnə kafan. !Kɨni rahas pɨk tuk narmamə yamə mɨne khapəh nɨsətərɨgien kɨn Nəvsaoyen Huvə kape Kughen! \v 18 Nəkwəkwə kape Kughen ramni mɨmə, \q1 “Tukmə narmamə yamə mɨne kɨsatuatuk, yamə mɨne Kughen rɨmɨvəh mɨragh əriə kamharəh-pɨkɨn nɨpɨg əutən, \q2 kɨni mərɨg, narmamə yamə mɨne kaseinein Kughen masor təvhagə hah, tukamharəh-pɨkɨn pɨk nɨpɨg əutən.”\rq (Prov 11:31)\rq* \p \v 19 Kɨni ror məkneikɨn, narmamə yamə mɨne Kughen rameighan kɨn əriə kɨsərɨg rahas ye nɨprairiə, tukasəkeikei mɨsərəhu-pən nɨmraghien kapəriə ye kwermɨn, yame rɨmnor narɨmnar fam, yame In to rapəh nor-təkunien kafan nəgkiarien. Kɨni rhuvə mə iriə tukasəkeikei masor norien yame rhuvə mamharpɨn. \c 5 \s1 Nəgkiarien ramvən kɨmi elda mɨnə mɨne nɨtamaruə \p \v 1 Kɨni taktəkun ai, yakorkeikei mə jakəgkiar kəskəh kɨmi əmiə elda mɨnə kape niməhuak. Yo elda kɨrik rəmhen kɨn əmiə, kɨni yo mɨn yɨmnəm kɨn nɨmrɨk nəmhəyen kape Kristo, kɨni yo jakvəh nɨmraghien rerɨn yame Kristo tukrɨvəhsi-pə.\x - \xo 5:1 \xt Rom 8:17-18; 2 Kor 1:5-7; Efes 3:13; Fil 1:29\x* \v 2 Kafak e nəgkiarien yakamni-pre tuk əmiə mɨmə, taksarha huvə tuk narmamə mɨnə kape Kughen yamə mɨne kasəmɨr ye kwermɨmiə, rəmhen kɨn yermamə yame ramarha huvə tuk sipsip mɨnə. Pəh nien mə naksarha huvə tuk narmamə mɨnə kape Kughen meinai kaməkeikei kɨmi əmiə tukun, mərɨg meinai rɨkimiə ramagien tukun. In e nərɨgien yame Kughen rorkeikei. Kɨni takhapəh nɨsor-əməyen tuk mane; mərɨg taksor meinai rɨkimiə ramagien əmə mə taksasitu ye narmamə.\x - \xo 5:2 \xt Jon 21:15-17; Wok 20:28 \x* \v 3 Mərɨg rapəh nəmhenien mə kɨmiə takhauə mɨsəmhen kɨn nəmasur yamə mɨne kasərɨk mɨtə yorwok kapəriə mɨnə, mərɨg kɨmiə taksor norien yame in ratuatuk mɨhuvə mə nəməhuak mɨnə tuksəm norien kapəmiə khakwasɨg kɨn.\x - \xo 5:3 \xt 2 Kor 1:24; Fil 3:17; Taet 2:7 \x* \v 4 Yamehuə kape narmamə yamə mɨne kasarha huvə tuk sipsip mɨnə natukrɨrerɨg-pə mɨn, kɨni ye nɨpɨg a, In tukrɨvəh-si-pre kapəmiə nərokien, rəmhen kɨn yame kəvəvhao-pən kɨn nar kɨrik ye kapən kapə yermamə yame rɨmnapita ye naiyuyen. Mərɨg nərokien e, nɨmraghien rerɨn, to rapəh nahasien tuk nɨpɨg kɨrik.\x - \xo 5:4 \xt Rev 2:10 \x* \p \v 5 Kɨni ye norien kɨrikianə əmə mɨn, kɨmiə nɨtamaruə, hasiai masor nəkwai elda mɨnə kape niməhuak. Kɨni kɨmiə mɨfam əgkəp takhavəhsi-əhu kapəmiə nərɨgien, mhasiai əmiə mɨnə fam. Taksor məknakɨn meinai Nəkwəkwə kape Kughen ramni mɨmə, \q1 “Kughen rɨkin rapəh nagienien tuk narmamə yamə mɨne kɨsausit, mamərer əswasɨg kɨn əriə, \q2 mərɨg In ramautə-pən kɨn kafan nɨhuvəyen kɨmi narmamə yamə mɨne kamhavəhsi-əhu atuk əriə.”\x - \xo 5:5 \xt Efes 5:21; Jem 4:6 \x* \rq (Prov. 3:34)\rq* \p \v 6 Kɨni ror məkneikɨn, takhavəh-si əhu atuk əmiə masəmɨr ye kwermɨ Kughen əsanɨn mə In tukrɨvəh-si haktə əmiə ye nɨpɨg atuatuk kafan.\x - \xo 5:6 \xt Mat 23:12; Luk 14:11; Jem 4:10 \x* \v 7 Narɨmnar fam yamə mɨne nakasərɨg pɨk mhapam kɨn, havəhsi-pən kɨmi Kughen meinai In ramarha huvə tuk əmiə.\x - \xo 5:7 \xt Mat 6:25-30 \x* \p \v 8 Sarha, masərɨg əmiə, meinai, kapəmiə tɨkmɨr Setan in rəmhen kɨn laeon yame ramaiyu apɨs apɨs, mamokworuə, nehe nəkwan ramaiyu, mamarha-kɨn yermamə mə tukrəs mətgai.\x - \xo 5:8 \xt 1 Tes 5:6 \x* \v 9 Sərer tɨm tɨm ye nhatətəyen kapəmiə nɨpɨg Setan ramuə tuk əmiə,\x - \xo 5:9 \xt Efes 6:10-18; Jem 4:7\x* meinai nəməhuak mɨnə tɨksɨn ikɨn mɨnə fam ye tanɨmtanə, kɨmiə miriə nakasərɨg nəmhəyen kɨrikianə əmə.\x - \xo 5:9 \xt Efes 6:11-13; Jem 4:7 \x* \p \v 10 Mərɨg takasərɨg nəmhəyen kape nɨpɨg kwakwə əmə, kwasɨg ikɨn, Kughen tukror əmiə naksərɨg rhuvə mɨn ye kapəmiə nɨmraghien, kɨni mor naksəsanɨn ye kapəmiə nhatətəyen, masərer tɨm tɨm, kɨni nar kɨrik rɨrkək mə to rɨvi-ta əmiə. Nɨhuvəyen mɨnə fam kamhasɨ-pən əmə tuk Kughen, kɨni In rɨmnokrən kɨn əmiə mə takhauə tuk Kristo mɨsarə ye rao ye neai kape rerɨn. \v 11 Pəh kɨtawə tukhani-ərhav nəsanɨnien kape narmaruyen kafan, mamhavən, mhavən, mhapəh nɨsorien infamien. Amen. \s1 Pita rɨni nəgkiarien infamien kafan ye nəkwəkwə e \p \v 12 Kwən e Saelas\f + \fr 5:12 \ft Gris ramni Silvanus, mərɨg tukmə ror nhag pɨsɨn e Saelas.\f* rɨmnasitu irak, kɨmru min, yakrərai nəkwəkwə e, kɨni yakaməm in rəmhen kɨn piak kɨrik, in yemə huvə kɨrik, kɨni kafak nəfrakɨsien raməmɨr iran. Yakmərərai nəgkiarien kwakwə ye nəkwəkwə e kɨmi əmiə mə jakrəvəh-si haktə kapəmiə nətərɨgien. Kɨni yakamni-ərhav nərɨgien yame yɨmɨrai ta, yamə mɨne kasəgkiar ye nɨhuvəyen əfrakɨs kape Kughen. Sərer tɨmtɨm irəriə.\x - \xo 5:12 \xt Wok 12:2,25; 13:13; 15:22,30 \x* \v 13 Piaumiə mɨnə mɨne nowinmiə mɨnə kape niməhuak eikɨn e Rom kasokrən huvə irəmiə. Kughen rɨmɨrpen əmiə miriə. Kɨni kwən e Mak yame yakokrən kɨn in mə ‘narɨk,’ in mɨn ramokrən huvə irəmiə.\f + \fr 5:13 \ft Nəgkiarien kape Gris ramni mə, “Nɨpɨg naksofugɨn əmiə mɨnə, taksor ‘holy kiss’ irəmiə mɨnə.” ‘Holy Kiss’ ror nɨmtətien mə kasofugɨn pən ye Yesu masorkeikei əriə mɨnə.\f* \v 14 Sokrən huvə irəmiə mɨnə rəmhen kɨn mə kɨmiə kɨrikianə əmə ye Kristo. \p Pəh Kughen tukrautə-pre kɨn kafan nəmərinuyen kɨmi əmiə m-fam e narmamə kape Kristo mɨnə.