\id 1CO  
\h 1 KORIN 
\toc1 1 Korin 
\toc2 1 Kor 
\mt1 1 Korin  
\mt2 Nəkwəkwə yame Pol rɨmnəkupan mɨrai ramvən kɨmi yəhuak mɨnə apa Korin  
\imt1 Nəgkiarien kwakwə kape nəkwəkwə e 1 Korin  
\ip \bd ?Pa rɨmɨrai nəkwəkwə e?\bd* Aposol Pol iriu kwən kɨrik Sostenes kɨmɨrɨrai nəkwəkwə e.  
\ip \bd ?Kɨmɨrɨrai ramvən kɨmi pa?\bd* Kɨmɨrɨrai ramvən kɨmi nəməhuak mɨnə apa Korin.  
\ip \bd ?Nɨmraghien rɨmnhawor pən iran mɨne ye nɨpɨg kɨmɨrɨrai?\bd* Korin in taon ehuə kɨrik. Ikɨn aikɨn a, narmamə khapsaah khavəh kapəriə nautə mhauə mə narmamə tukhavəh nɨmrɨn. Korin in taon kɨrik yame in rhuvə pɨk ye provins a Akaea, yame raməmɨr ye kantri a Gris. Mərɨg ye taon a, narmamə khapsaah kasəhuak kɨmi kughen eikuə mɨnə; kɨni norien has mɨnə kapəriə rehuə mɨn ye taon a. Niməhuak a Korin, narmamə yamə mɨne pəh nien mə kwənərəus kape Isrel khapsaah ikɨn. Pol rɨmavən ikɨn mɨnə m-kɨsisər mɨrikakun niməhuak mɨnə, kɨni mamrikakun niməhuak apa Korin ye nəriwəkien kafan yame ror kɨraru kɨn, kɨmɨsəhuak pə pə əmə, kɨni taktakun ai norien has mɨnə rɨmnamswin fam ye niməhuak. Narmamə tɨksɨn kasor norien has mɨnə; kɨni tɨksɨn kamhavəh nətərɨgien yamə mɨne khapəh nɨsatuatukien. Kɨmɨsaiyoh Pol kɨn narɨmnar yamə mɨne iriə khapəh nharkun-huvəyen. Kɨni in rɨmɨrai nəkwəkwə e mhorpɨn naiyohyen kɨn kapəriə. Kɨni rɨmɨrai nəkwəkwə e mə tukrhajoun atuatuk norien has yamə mɨne iriə tɨksɨn kɨmnasor.  
\ip \bd ?Rɨmɨrai nəkwəkwə e tuk naha?\bd* Niməhuak apa Korin in raməmɨr ye taon kɨrik yame norien has mɨnə fam rɨmɨkuar aikɨn. Norien has mɨnə a ramvən əmə ye niməhuak. Pol rɨmɨrai nəkwəkwə e mə tukrɨni-ərhav norien has yame niməhuak ramrəh-pɨkɨn, mɨne norien has pɨsɨn pɨsɨn. In rɨmɨni-pən tuk əriə mə tukshawor pən iran mɨne mɨsəkeikei mharerɨg-pə tuk Kughen. Kɨni mhajoun əriə kɨn norien yame ratuatuk mə narmamə tuksor mə iriə tukhauə narmamə kape Kughen mɨnə.  
\c 1  
\s1 Pol rɨmnokrən huvə irəriə  
\pi1
\v 1 Yo Pol, yame Kughen rɨmnokrən kɨn yo mɨrpen yo ye nərɨgien kafan mɨmə yo aposol kɨrik kape Yesu Kristo, yakamrai nəkwəkwə e kɨmru piautawə Sostenes.  
\v 2 Nəkwəkwə e ramvən kɨmi nəməhuak mɨnə kape Kughen apa Korin, kɨmiə narmamə yame Kughen rɨmnətu karɨn əmiə mə kafan mɨnə mə taksofugɨn-pən ye Yesu Kristo. Kɨni mokrən kɨn əmiə mə kafan mɨnə, kɨmiə mɨne nəməhuak yamə mɨne kɨsarə ikɨn pɨsɨn pɨsɨn mɨnə naksəhuak kɨmi Yesu Kristo Yermaru kapətawə, yame in Yermaru kapətawə fam.  
\v 3 Pəh Rɨmtawə Kughen mɨne Yesu Kristo Yermaru kapətawə, tukwautə-pre kɨn nɨhuvəyen mɨne nəmərinuyen kɨmi əmiə.   
\s1 Pol rɨmɨni vi vi Kughen ye nəhuakien  
\p
\v 4 Nɨpɨg mɨnə fam yakamni-pən tuk Kughen mə rɨkik ramagien tuk əmiə meinai naksofugɨn-pən tuk Yesu Kristo, ror pən rautə-pre kɨn kafan nɨhuvəyen kɨmi əmiə.  
\v 5 Rɨmnautə-pre kɨn kafan nɨhuvəyen mə tukrehuə tuk əmiə ye norien mɨnə fam, mor əmiə mə takharkun huvə nar kɨni mhani-ərhav nəgkiarien kafan.  
\v 6 Rɨmnor məkneikɨn meinai nɨmɨsəm mə nəvsaoyen kɨn Kristo yame yɨmnhani-ərhav-pre tuk əmiə in nəfrakɨsien.  
\v 7 Ror məkneikɨn mə nɨpɨg nakasərer mamhawhin nuəyen kape Yesu Kristo Yermaru kapətawə, nakhapəh nɨsakwəkwəyen kɨn nəsanɨnien kɨrik kape Nanmɨn Kafan tuk norien wok kafan.  
\v 8 Kɨni In tukror əmiə naksərer tɨm tɨm mɨsəriaji-pən nɨpɨg yame tukror infamien, mə tukpəh nəm-pənien nar has kɨrik irəmiə ye nɨpɨg yame Yesu Kristo Yermaru kapətawə tukrɨrerɨg-pə mɨn iran.\x - \xo 1:8 \xt 1 Tes 3:13; 5:23 \x*  
\v 9 Kɨni Kughen tukror nar e kɨmi əmiə meinai nɨpɨg m-fam In ramor kafan nəgkiarien. In Kughen yame rɨmnokrən kɨn əmiə nakhauə kɨrikianə kɨmiə Tɨni Yesu Kristo Yermaru kapətawə.\x - \xo 1:9 \xt 1 Tes 5:24; 1 Jon 1:3 \x*   
\s1 Nəməhuak mɨnə kɨmɨsəwhai əriə mɨnə  
\p
\v 10 Piak mɨnə mɨne nowinɨk mɨnə, yakamaiyoh skai əmiə ye nhag Yesu Kristo Yermaru kapətawə mə kɨmiə m-fam takasərɨg əmiə, mhapəh nɨsorien mə nətərɨgien kɨrik tukruə meikus kwhen kapəmiə; kɨni mərɨg takhauə əfrakɨs mɨsor kɨrikianə ye nərɨgien mɨne ye rɨkin kɨrikianə.\x - \xo 1:10 \xt Fil 2:2 \x*  
\v 11 Piak mɨnə mɨne nowinɨk mɨnə, yakamni-pre məkneikɨn meinai yorwok tɨksɨn kape pian e Kloe kwənhani-əsah-pə ta iran mə kɨmiə nakasotgoh pɨk.  
\v 12 Nɨprai nəgkiarien yame yakamni ror məkneikɨn: Kɨmiə tɨksɨn kamhani mhamə, “Kɨmawə yakamhakwasɨg kɨn Pol,” mərɨg tɨksɨn kamhani mhamə, “Kɨmawə yakamhakwasɨg kɨn kwən a Apolos,” kɨni tɨksɨn kamhani mhamə, “Kɨmawə yakamhakwasɨg kɨn Pita,” kɨni tɨksɨn kamhani mhamə, “Kɨmawə yakamhakwasɨg əmə kɨn Kristo.”\f + \fr 1:12 \ft Swatuk pɨsɨn kɨrik tuk nukreikɨnien nəgkiarien ye v. 12 in e: Kɨmiə tɨksɨn kamhani mhamə, “Kɨmawə yakamhakwasɨg kɨn Pol,” mərɨg tɨksɨn kamhani mhamə, “Kɨmawə yakamhakwasɨg kɨn kwən a Apolos,” kɨni tɨksɨn kamhani mhamə, “Kɨmawə yakamhakwasɨg kɨn Pita,”. Mərɨg səm-ru, yo, yakamkwasɨg əmə kɨn Kristo.\f*\x - \xo 1:12 \xt Wok 18:24-28; 1 Kor 3:4 \x*  
\v 13 ?Rɨkimiə raməsɨk mə ta mə nakharkun nɨseikus-eikusien məkneikɨn kuwhen kape Kristo, uə? ?Nakha mə ta mə yo e Pol yɨmnəker ye nai kamarkwao kɨn tuk əmiə uə? Nɨkam, pa rɨmə kɨmnor baptaes irəmiə ye nhagɨk.  
\v 14 Yo yakamni vi vi Kughen meinai yɨmɨpəh norien baptaes irəmiə kɨrik; mərɨg yɨmnor baptaes əmə ye kwərə mir a Krispas mɨne Gaeas.\x - \xo 1:14 \xt Wok 18:8; Rom 16:23 \x*  
\v 15 Rɨkik ragien məknakɨn meinai yermamə kɨrik to rɨpəh nɨniyen mə kɨmnor baptaes iran ye nhagɨk.  
\v 16 !Ah! Yɨmnəru-kɨn, yɨmnor baptaes mɨn ye Stefanas mɨne kafan mɨnə. Mərɨg yaknnəru-kɨn ta mə yɨmnor baptaes ye kɨmiə kɨrik mɨn uə nɨkam.\x - \xo 1:16 \xt 1 Kor 16:15 \x*  
\v 17 Nɨprai nəgkiarien mɨnə e ramni mɨmə Kristo rɨmɨpəh nher-pəyen kɨn yo mə jakor əmə baptaes ye narmamə, mərɨg rɨmnher-pə kɨn yo mə jakni-ərhav nəvsaoyen huvə. Kɨni jakpəh nɨni-ərhav-əmə-yen nɨrkunien kape yermamə meinai yakpəh norkeikeiyen mə tukor əruvəruvə nəvsaoyen kɨn nɨmhəyen kape Yesu Kristo ye nai kamarkwao kɨn.   
\s1 Kristo rɨmnor əpu nɨrkunien mɨne nəsanɨnien kape Kughen  
\p
\v 18 Ror məkneikɨn meinai narmamə yamə mɨne kasəri-pən swatuk yame ramvən ye nap ehuə, rɨkiriə raməsɨk mə nəvsaoyen kɨn nɨmhəyen kape Yesu Kristo in nəgkiarien ətəwao. Mərɨg kɨtawə e yame Kughen rɨmɨvəh mɨragh ətawə, rɨkitawə raməsɨk mə nəvsaoyen e ramhajoun-pən nəsanɨnien kape Kughen\x - \xo 1:18 \xt Rom 1:16 \x*  
\v 19 meinai Nəkwəkwə kape Kughen ramni mə,  
\q1 “Yo jakoriah əgkap nɨrkunien kape narmamə yamə mɨne kharkun pɨk nar;  
\q2 kɨni mətapɨg kɨn nɨrkunien kape narmamə yame nɨrkunien kapəriə rehuə.”\rq (Aes 29:14)\rq*   
\p
\v 20 ?Narmamə yamə mɨne kharkun nar iriə hiə? ?Nəmhajoun kape loa iriə hiə? ?Narmamə yame kharkun huvə swatuk kape nəgkiarien iriə hiə? Kharkək, meinai Kughen rɨmnor nɨrkunien kape tokrei tanə rɨmauə ye nətəwaoyen.\x - \xo 1:20 \xt Job 12:17; Aes 19:12; 33:18; 44:25 \x*  
\v 21 Ror məkneikɨn meinai ye nɨrkunien kape Kughen, rɨmnor mə narmamə kape tokrei tanə e tukhapəh nharkunien In ye nərɨgien kapəriə. Mərɨg Kughen rɨmnor mə nəgkiarien kapətawə yame narmamə kape tokrei tanə kamhani mhamə in nəgkiarien ətəwao, tukrɨvəh mɨragh narmamə yamə mɨne kamhani nəfrakɨsien iran.\x - \xo 1:21 \xt Mat 11:25 \x*  
\v 22 Nəmə Isrel kamhani əmə nəfakɨsien tukmə kɨsəm nɨmtətien kɨrik kape Kughen; kɨni narmɨnə Gris kamhani əmə nəfrakɨsien ye nəgkiarien yame in raməri-pən kapəriə nɨrkunien.  
\v 23 Kɨni nɨpɨg kɨtawə kamhani-ərhav nɨmhəyen kape Yesu Kristo ye nai kamarkwao kɨn, nəgkiarien kapətawə in rəmhen kɨn kapier ye swatuk yame ramor nəmə Isrel kɨsapitətər iran, kɨni nəmə Gris khamə in nəgkiarien ətəwao.\x - \xo 1:23 \xt Rom 9:32; 1 Kor 2:14 \x*  
\v 24 Mərɨg narmamə yame Kughen rɨmnokrən kɨn əriə, nar apnapɨg mə iriə nəmə Isrel uə nəmə Gris, kamhani mhamə Nəvsaoyen Huvə kape Yesu Kristo ramhajoun mə nɨrkunien mɨne nəsanɨnien kape Kughen rehuə, meinai In rɨmnher-pə kɨn Kristo.\x - \xo 1:24 \xt Kol 2:3 \x*  
\v 25 Ror məkneikɨn meinai norien kape Kughen yame narmamə kape tokrei tanə kɨsəm-pən mə in norien ətəwao əmə, nɨrkunien rarə iran rapita nɨrkunien kape narmamə. Mɨne norien kape Kughen yame narmamə kape tokrei tanə kɨsəm-pən mə nəsanɨnien kafan rɨkək, kafan nəsanɨnien rehuə pɨk rapita nəsanɨnien kape narmamə.\x - \xo 1:25 \xt 2 Kor 13:4 \x*   
\p
\v 26 Piak mɨnə mɨne nowinɨk mɨnə, rɨkimiə tukraməkeikei maməsɨk mə kɨmiə narmamə hawor mɨnə nɨpɨg Kughen rɨmnokrən kɨn əmiə. Kɨmiə khapsaah, narmamə kape tokrei tanə kɨmɨsəm əmiə khamə nakhapəh nharkun-huvəyen nar kɨrik; kɨni mhapəh nhavəhyen nəsanɨnien; kɨni pəh nien mə kɨmiə nɨpnətɨ nəmasur mɨnə tɨksɨn.\x - \xo 1:26 \xt Mat 11:25; Jem 2:5 \x*  
\v 27 Mərɨg Kughen rɨmɨrpen narmamə yame narmamə kape tokrei tanə kamhani mhamə kaseno-eno mə tukror aurɨs əriə yamə mɨne khamə ta mə kharkun nar; kɨni mɨrpen narmamə yame kapəriə nəsanɨnien rɨkək ye tokrei tanə e mə tukror aurɨs narmamə yamə mɨne kapəriə nəsanɨnien rehuə ye tokrei tanə.  
\v 28 In rɨmɨrpen narmamə tɨksɨn yame narmamə kape tokrei tanə kasəm-pən əriə mə iriə narmamə apnapɨg əmə, mɨrpen narmamə yamə mɨne narmamə kape tokrei tanə khapəh nɨsorkeikei-pɨkien əriə. Rɨmɨrpen narmamə tɨksɨn yame narmamə kasəm-pən əriə mə iriə narmamə apnapɨg əmə tɨksɨn, mə tukror narɨmnar tɨksɨn yame narmamə kape tokrei tanə kasəm mə iriə nar huvə tɨksɨn, tukhauə mɨsor nar apnapɨg kɨn.  
\v 29 Rɨmnor məknakɨn mə narmamə to khapəh nɨsəgkiar-ausitien ye nɨmrɨ Kughen.\x - \xo 1:29 \xt Efes 2:9 \x*  
\v 30 Kɨmiə nɨmnhauə kɨrikianə kɨmiə Yesu Kristo rəri-pən nərɨgien kape Kughen. Kɨni Kristo rɨmauə rəmhen kɨn nuknei nɨrkunien kapətawə. Ye norien yame Kristo rɨmnor, Kughen rɨmnor ətawə kɨsatuatuk ye nɨmrɨn, kɨni mətu karɨn ətawə mə kafan mɨnə, kɨni mɨvəh mɨragh ətawə.\x - \xo 1:30 \xt Jer 23:5-6 \x*  
\v 31 Ror məkneikɨn, tukrəmhen əmə kɨn nəgkiarien yame Nəkwəkwə kape Kughen rɨmɨni mɨmə,  
\q1 “Yermamə yame raməgkiar ausit, pəh tukrəgkiar ausit əmə tuk nar yame Kughen Yermaru rɨmnor kɨmin.”\rq (Jer 9:24) \rq*   
\c 2  
\m
\v 1 Piak mɨnə mɨne nowinɨk mɨnə. Nɨpɨg yɨmauə tuk əmiə, yɨmɨni-ərhav nəgkiarien kape Kughen.\f + \fr 2:1 \ft Kopi akwas tɨksɨn kape Niutestamen khamə, “Yɨmɨni-ərhav nəgkiarien kape Kughen yame in apa kupan rɨmnerkwaig.”\f* Mərɨg yɨmɨpəh nɨni-ərhavyen ye nəgkiarien ausit, uə ye norien yame narmamə kape tokrei tanə kamhani mhamə ramor əpu nɨrkunien kape yermamə.  
\v 2 Nɨpɨg yɨmnamarə kɨtawə-m kɨmiə, rɨkik rɨmnəsɨk mɨmə jakpəh nɨniərhav-pre-yen nar kɨrik, mərɨg yɨmɨni-ərhav-pre əmə Yesu Kristo tuk əmiə, mɨne kafan nɨmhəyen ye nai kamarkwao kɨn.  
\v 3 Nɨpɨg yɨmauə tuk əmiə, kafak nəsanɨnien rɨkək, kɨni yɨmɨgɨn, mamətəmnɨmɨn.\x - \xo 2:3 \xt Wok 18:9; 2 Kor 10:1 \x*  
\v 4 Kɨni nɨpɨg yɨmɨni-ərhav kafak nəgkiarien ye nəvsaoyen huvə, yɨmɨpəh nɨniyen ye nɨrkunien kape yermamə, mɨne ye nɨvəhsi-pən-vəhsi-pənien kɨmi əmiə tuk nɨviyen nərɨgien kapəmiə. Mərɨg nɨpɨg yɨmnəgkiar nɨmɨsəm nəsanɨnien kape Nanmɨn kape Kughen.\x - \xo 2:4 \xt 1 Tes 1:5 \x*  
\v 5 Yɨmnor məknakɨn mə nhatətəyen kapəmiə tukrɨpəh nərər-əməyen ye nɨrkunien kape narmamə, mərɨg tukrərer ye nəsanɨnien kape Kughen.   
\s1 Nanmɨn kape Kughen ramor əpu Nəvsaoyen Huvə kape Yesu Kristo kɨmi ətawə  
\p
\v 6 Mərɨg in nəfrakɨsien mə kɨmawə yakamhani-ərhav nəgkiarien kape nɨrkunien kɨmi narmamə yamə mɨne rɨkiriə ruəmruə, mərɨg pəh nien mə nɨrkunien kape narmamə taktakun mɨne, uə kape narmamə yamə mɨne kasarmaru irətawə e towei mɨne, yame tuk nɨpɨg kɨrik, iriə tukhauə narmamə apnapɨg əmə.  
\v 7 Nɨkam. Kɨmawə yaksəgkiar ye nɨrkunien kape Kughen yame in apa kupan rɨmnaməmɨr məniwən, meinai narmamə kɨmnhapəh nharkunien; kɨni Kughen rɨmɨni apa kupan kupan əgkəp mə nɨrkunien e In tukruə mɨvəhsi-pə nɨhuvəyen kɨmi ətawə.  
\v 8 Narmamə yamə mɨne kasarmaru ye tokrei tanə e taktakun mɨne kwəseinein nərɨgien e kape Kughen, mərɨg to iriə kɨpiharkun, to kɨpihapəh nɨsəsɨk-pənien Yermaru kapətawə ye nai kamarkwao kɨn, yame In nuknei nɨhuvəyen mɨnə fam.  
\v 9 Mərɨg Nəkwəkwə kape Kughen ramni mə,  
\q1 “Narmamə khapəh hanə nɨsəmien,  
\q2 kɨni mhapəh hanə nɨsərɨgien,  
\q1 Kɨni mhapəh hanə nharkunien  
\q2 naha nhagɨn yame Kughen rɨmnor apnəpeinə iran kape narmamə yamə mɨne kasorkeikei In.”\rq (Aes 64:4)\rq*   
\m
\v 10 Mərɨg Kughen rɨmnor əpu nərɨgien a kafan kɨmi ətawə ye Nanmɨn Kafan. Kɨni Nanmɨn Kafan rɨrkun narɨmnar m-fam, kɨni mɨrkun mɨn narɨmnar kape Kughen yame narmamə khapəh nharkunien.  
\v 11 Ror məknakɨn meinai narɨmnar yame yermamə ramətərɨg kɨn, in əmə in rɨrkun; yermamə kɨrik rɨpəh mɨn nɨrkunien. Kɨni ye norien kɨrikianə əmə mɨn, narɨmnar yame Kughen ramərɨg, Nanmɨn Kafan pɨsɨn əmə In rɨrkun.  
\v 12 Pəh nien mə Kughen rɨmɨvəhsi-pə nətərɨgien kape narmamə kape tokrei tanə kɨmi ətawə, mərɨg rɨmɨvəh-si-pə Nanmɨn yame ramsɨ-pən tukun, mə kɨtawə tukharkun naha nhagɨn yame Kughen rɨmɨvəhsi-pə apnapɨg əmə kɨmi ətawə.  
\v 13 In e nəvsaoyen huvə yame kɨmawə yakamhani, kɨni nɨrkunien kape narmamə rɨpəh nhajounien əmawə kɨn nəgkiarien e; mərɨg Nanmɨn kape Kughen ramhajoun əmawə. Kɨni yakamhani-ərhav nəgkiarien əfrakɨs kape Nanmɨn kape Kughen ye nəgkiarien yamə mɨne kamhasɨ-pən tukun.   
\p
\v 14 Yermamə yame Nanmɨn kape Kughen rɨkək iran, to rɨpəh nɨvəhyen narɨmnar yame Nanmɨn kape Kughen ramhajoun ətawə kɨn, meinai raməm məknakɨn mə narɨmnar a nɨrkunien rɨkək tuk əriə. Kɨni to rɨpəh nɨrkunien narɨmnar yame Kughen ramhajoun ətawə kɨn meinai Nanmɨn kape Kughen əmə rɨrkun nasituyen ye narmamə tuk nɨrkunien narɨmnar kape Kughen.  
\v 15 Kɨtawə yamə mɨne kamhavəh Nanmɨn kape Kughen kharkun nɨsəkirien norien mɨnə; mərɨg narmamə apnapɨg mɨnə kɨseinein nəkir-əmhenien norien kapətawə  
\v 16 meinai Nəkwəkwə kape Kughen ramni mə,  
\q1 “Yermamə rɨkək yame ruɨrkun ta nətərɨgien kape Kughen Yermaru  
\q2 mɨrkun nhajounien In kɨn nar kɨrik.”\rq (Aes 40:13)\rq*  
\m Mərɨg kɨtawə kwənhavəh ta nɨrkunien kape Yesu Kristo.   
\c 3  
\s1 Pol rɨmə tukhapəh nɨseikusien kuwhen kape niməhuak  
\p
\v 1 Piak mɨnə mɨne nowinɨk mɨnə. Nɨpɨg yɨmnamarə kɨtawə-m kɨmiə, yɨmɨpəh nəgkiarien kɨmi əmiə rəmhen kɨn yame yakaməgkiar kɨmi narmamə yamə mɨne kharkun narɨmnar kape Kughen. Mərɨg yɨmnəgkiar kɨmi əmiə rəmhen kɨn yame yakaməgkiar kɨmi narmamə kape tokrei tanə, meinai kɨmiə nɨmnhavəh pə pə əmə Yesu Kristo ye nɨmraghien kapəmiə.  
\v 2 Nɨpɨg yɨmnhajoun əmiə, rəmhen əmə mə yakhavəhsi-pre nah kɨmi əmiə, mɨpəh nɨvəhsi-preyen nəvɨgɨnien skai kɨmi əmiə. Meinai kɨmiə nɨmnhapəh nɨsəmhenien tuk nənien nəvɨgɨnien skai. Kɨni taktakun ai, nakhapəh hanə nɨsəmhenien tuk nənien,\x - \xo 3:2 \xt Hib 5:12-13; 1 Pita 2:2 \x*  
\v 3 meinai norien kapəmiə rəmhen əmə kɨn norien kape narmamə kape tokrei tanə. Meinai kɨmiə nakasor jalus, masotgoh kɨmi əmiə mɨnə ramhajoun-pən mə norien kapəmiə rəmhen kɨn norien kape narmamə kape tokrei tanə. Naksəmhen kɨn narmamə apnapɨg əmə.\x - \xo 3:3 \xt 1 Kor 1:10-11 \x*  
\v 4 Kɨmiə kɨrik ramni mə, “Yo yermamə kape Pol,” kɨni kɨrik ramni mə, “Yo yermamə kape kwən a Apolos,” ramhajoun-pən mə norien kapəmiə in rəmhen əmə kɨn narmamə kape tokrei tanə.\x - \xo 3:4 \xt 1 Kor 1:12 \x*   
\p
\v 5 Taksəm-ru. ?Apolos in pa? ?Kɨni yo pa? Kɨmru yakwəmhen əmə kɨn yorwok mir kape Kughen, yɨmɨwasitu irəmiə tuk nhatətəyen ye Yesu Kristo. Kɨmru yɨmɨwor əmə wok yame Yermaru kapətawə rɨmɨvəhsi-pə pɨsɨn pɨsɨn kɨmi əmru mə jakwor.  
\v 6 Rəmhen kɨn yame yo yɨmɨsuv kweru nai, kɨni Apolos in raməkwi-əkwi kɨn nu, mərɨg Kughen In ramor ramhaktə.\x - \xo 3:6 \xt Wok 18:4,11,27-28 \x*  
\v 7 Ror məkneikɨn mə yermamə yame ramsuv kweru nai, uə yermamə yame raməkwi-əkwi, in nar apnapɨg əmə; mərɨg Kughen pɨsɨn əmə ramor narɨmnar kamhamragh mamhakuə.  
\v 8 Yermamə yame ramsuv, mɨne yame raməkwi, kɨravən əmə tuk nar kɨrikianə əmə. Kɨni Kughen tukraməkeikei mərok əriu ye wok pɨsɨn pɨsɨn kapəriu.  
\v 9 Kɨmru yorwok mir kape Kughen. Kɨni kɨmiə naksəmhen əmə kɨn nəsimien kape Kughen, uə nimə kape Kughen.\x - \xo 3:9 \xt Mat 16:27; Efes 2:20-22 \x*   
\p
\v 10 Ye nɨhuvəyen yame Kughen rɨmnautə-pə kɨn kɨmi yo, yɨmɨvhirəkɨn huvə nɨhu nimə rəmhen kɨn yermamə yame rɨrkun huvə nɨvhirəkɨnien nimə. Kɨni narmamə tɨksɨn khauə mharpɨn mɨn nimə rhaktə. Mərɨg iriə m-fam tukasəkeikei mɨsəm huvə wok kapəriə kape nɨvhirəkɨnien nimə,  
\v 11 meinai to yermamə kɨrik rɨpəh nɨvhirəkɨnien nɨhu nimə kɨrik mɨn yame ror pɨsɨn ye nɨhu nimə yame kwəvhirəkɨn ta, yame in e Yesu Kristo.\x - \xo 3:11 \xt Aes 28:16; 1 Pita 2:4-6 \x*  
\v 12 Narmamə tɨksɨn kamhavhirəkɨn nimə mharpɨn-pən yame kwəvhirəkɨn ta, mhavhirəkɨn kɨn narɨmnar yame tukraməmɨr rerɨn, rəmhen kɨn gol mɨne silva mɨne kapier yame nɨmrɨn rhaktə. Kɨni narmamə tɨksɨn kamhavhirəkɨn əmə narɨmnar yame raməmɨr kape nɨpɨg kwakwə əmə rəmhen kɨn nai mɨne nuwig mɨne nɨmar nikien.  
\v 13 Kɨni tuk nɨpɨg kɨrik narmamə tukpisəm wok kapəriə mɨpiharkun, meinai nɨpɨg Yesu tukrɨpirerɨg-pə mɨn iran, kapəriə wok tukhauə ye nɨkhakien. Kughen tukrɨpiəkir əmhen wok mɨnə kapəriə rəmhen kɨn yame kɨvəhsi-pən gol ye nap mə tukrhajoun mə rhuvə uə raha.\x - \xo 3:13 \xt 1 Kor 4:5 \x*  
\v 14 Narmamə yamə mɨne Kughen raməm mə wok kapəriə rhuvə, rəmhen kɨn yame nap rɨpəh nəsien nimə kapəriə, tukhavəh kapəriə nərok.  
\v 15 Mərɨg narmamə yamə mɨne Kughen raməm mə wok kapəriə rahas, rəmhen kɨn yame nap rɨmnəs kapəriə nimə, narɨmnar fam rɨmɨrkək. Kughen tukrɨvəh mɨragh əriə, mərɨg tuksəmhen əmə kɨn yermamə yame rəmap ta kɨn nimə yame nap raməs.   
\p
\v 16 ?Nakharkun uə nɨkam, mə kɨmiə nimə kape Kughen, kɨni Nanmɨn kape Kughen ramarə irəmiə?\x - \xo 3:16 \xt 1 Kor 6:19; 2 Kor 6:16 \x*  
\v 17 Tukmə yermamə kɨrik ramoriah nimə kape Kughen, kɨni Kughen tukroriah mɨn in, meinai nimə kape Kughen, in ramərhakə. Kɨni kɨmiə nimə e kape Kughen.   
\p
\v 18 Yermamə yame rɨkin raməsɨk mə in rɨrkun pɨk nar, tukramərɨg huvə in tamə reikuə atuk iran. Tukmə rɨmə tukrɨrkun nar əfrakɨs, tukraməkeikei mɨvəh nɨrkunien e yame narmamə kape tokrei tanə kamhani mə nɨrkunien rɨkək iran.  
\v 19 Ror məkneikɨn meinai nɨrkunien kape narmamə kape tokrei tanə, Kughen raməm-pən mə in nətəwaoyen əmə. Rəmhen kɨn yame Nəkwəkwə kape Kughen ramni mɨmə,  
\q1 “Narmamə yamə mɨne kharkun pɨk nar, kasor norien yame riko iko,  
\q2 mərɨg Kughen tukrɨvəhsi-pən narpɨnien kɨmi əriə.”\rq (Job 5:13)\rq*   
\m
\v 20 Kɨni mamni mɨn mɨmə,  
\q1 “Kughen Yermaru rɨrkun mə nətərɨgien kape narmamə yamə mɨne kharkun nar, in nar apnapɨg əmə.”\rq (Sam 94:11)\rq*   
\m
\v 21 !Kɨni takhapəh nhavəhsi-haktə-mɨn-ien nəmehuə mɨnə kape niməhuak! Meinai Kughen rɨmɨvəhsi-pre narɨmnar fam kɨmi əmiə mə tukrasitu irəmiə.  
\v 22 In rɨmɨvəhsi-pre nəmehuə mɨnə kapəmiə rəmhen kɨn yo, Pol, mɨne Apolos, mɨne Pita, mə jaksasitu irəmiə. Mɨvəhsi-pre fam narɨmnar ye tokrei tanə mə tukrasitu irəmiə. Nar apnapɨg mə nakwənhamragh uə nakwənhamhə, uə nar yame ruatərhav ai taktakun uə yame tukrɨpitərhav tuk nɨpɨg kɨrik, Kughen ravəhsi-pre fam narɨmnar mə tukrasitu irəmiə.  
\v 23 Kɨni kɨmiə kape Kristo, kɨni Kristo in kape Kughen.   
\c 4  
\s1 Nəməhuak mɨnə Korin kamhavəh-si haktə atuk əriə mɨnə tuk norien kape Kughen yame kasor  
\p
\v 1 Ror məknakɨn mə narmamə tukasəkeikei mhavəh əmawə rəmhen kɨn yorwok mɨnə kape Kristo yame Kughen rɨmnərəhu-pə ye kwermɨmawə mə kɨmawə jaksor əpu nərɨgien kape Kughen yame rɨmnerkwaig kupan.  
\v 2 Kɨni narmamə yame kasarha tuk narɨmnar kape yemehuə kɨrik tukasəkeikei masor huvə wok kapəriə mə nɨpɨg yamehuə kapəriə tukruə iran məm kapəriə wok, mɨrkun nɨniyen nəfrakɨsien irəriə.\x - \xo 4:2 \xt Luk 12:42 \x*  
\v 3 Mərɨg tukmə kɨmiə uə narmamə pɨsɨn mɨnə khamə tuksəm əmhen wok kafak, in nar apnapɨg əmə. Kɨni yo atuk to yakpəh nəm-əmhenien kafak wok.  
\v 4 Kafak wok, yakaməm mə ratuatuk əmə. Mərɨg nar a rɨpəh nhajoun-pənien mə yo yakatuatuk. Yermaru əmə in rɨrkun nəm-əmhenien kafak wok.  
\v 5 Ror məknakɨn, takhapəh nɨs-haimɨrenien nəkirien narmamə, mamhawhin əmə nɨpɨg Yesu Yermaru tukruə iran. In tukrəhi-pə narɨmnar yamə mɨne kaserkwaig ye nəpɨgnəpien tukruə ye nɨkakien; kɨni mɨni-ərhav naha nhagɨn yame ramswiin yerki narmamə. Ye nɨpɨg a Kughen tukrəgnəgɨn narmamə kɨrikianə kɨrikianə tuk narɨmnar yame kɨmɨsor.\x - \xo 4:5 \xt 1 Kor 3:8 \x*   
\p
\v 6 Piak mɨnə mɨne nowinɨk mɨnə. Yakaməgkiar ye nɨkarɨn kapəmru Apolos mə takhavəh nɨrkunien ikɨn mhawhai əmiə iran. Kɨni tukmə nakhavəh nɨprai nəgkiarien mɨnə e, takasəkeikei mɨsor əmə nəgkiarien yamə mɨne kwərai ta, mhapəh nhavəhsi-haktəyen narmamə tɨksɨn mə iriə kɨshaktə pɨk, mhapəh nhavəhsi-əhuyen tɨksɨn.\x - \xo 4:6 \xt Rom 12:3 \x*  
\v 7 ?Rhawor e nakhamə ta mə kɨmiə nakshaktə rapita fam narmamə? Nɨrkunien mɨnə fam yame nakhavəh mɨsasitu kɨn ye narmamə, Kughen pɨsɨn əmə rɨmɨvəhsi-pre kɨmi əmiə. ?Mərɨg rhawor e nakasəgkiar ausit mhamə kɨmiə atuk naksor narɨmnar mɨnə e?   
\p
\v 8 Kɨmiə nakhamə ta mə nakwənhavəh fam ta nɨrkunien tuk Kughen. Nakhamə ta mə nakhapəh nɨsakwəkwəyen kɨn nar kɨrik yame ramsɨ-pən tuk Kughen. Nakhamə ta mə nakwənhavəh ta nehuəyen ye narmaruyen kape Kughen, mhamə kɨmiə naksehuə mɨsapita əmawə. Rɨpi mə nakpihavəh ta nɨrkunien məknenkɨn, kɨni kɨtawə-m kɨmiə kɨpihavəh ta nehuəyen e, rɨpihuvə.  
\v 9 Mərɨg rɨpəh norien məknen. Kɨmawə aposol mɨnə kɨmawə ye tanə əmə, rəmhen kɨn yermamə kɨrik yame ravəh narpɨnien məkneikɨn mə tukhopni in apa rusərhav ikɨn. Narmamə mɨnə fam ye tokrei tanə mɨne agelo mɨnə ye neai kasəm əmawə mə nɨmraghien kapəmawə tukrhawor pən iran mɨne.  
\v 10 Narmamə kɨsərɨg mə kɨmawə yamə mɨne yakasofugɨn-pən tuk Yesu Kristo, yaksətəwao. Mərɨg kɨmiə nakhamə ta mə nakharkun nar. Kapəmawə nəsanɨnien rɨkək, mərɨg kɨmiə nakhamə ta mə nəsanɨnien kapəmiə rarə. Narmamə khapəh nhasiaiyen əmawə, mərɨg kamhasiai əmiə.  
\v 11 In e nəfrakɨsien muə meriaji-pə taktakun mɨne, nɨkumhə raməs əmawə; kɨni yaksəkwakwə, kɨni yakamhavən ye neipən mətɨt, narmamə kamhauh əmawə, kɨni kapəmawə nimə rɨkək.\x - \xo 4:11 \xt 2 Kor 11:23-27 \x*  
\v 12 Kɨmawə atuk əmə yakasor pɨk wok ye kwermɨmawə. Nɨpɨg kɨni-hah əmawə, mərɨg kɨmawə yakasəhuak kɨmi Kughen mə tukrɨvəhsi-pən nɨhuvəyen kɨmi əriə. Nɨpɨg narmamə kasor ahas-pə kɨmi əmawə, mərɨg kɨmawə yaksapnapɨg əmə.\x - \xo 4:12 \xt Mat 5:44; 2 Tes 3:8 \x*  
\v 13 Nɨpɨg narmamə kamhani hah əmawə, mərɨg kɨmawə yaksəgkiar huvə əmə kɨmi əriə. Meriaji-pə taktakun mɨne, narmamə kasəm əmawə khamə kɨmawə yaksaha mɨsəmhen əmə kɨn nəmkɨmɨkien kape tokrei tanə.   
\s1 Tukasəkeikei mɨsəri-pən norien kape Pol  
\p
\v 14 Pəh nien mə yakamrai nəgkiarien mɨnə e mə jakor əmiə naksaurɨs; mərɨg yakamrai nəgkiarien mɨnə e mə jaksɨg əmiə, meinai kɨmiə kafak kwajikovə yame mɨnə yakorkeikei pɨk əmiə.  
\v 15 Kapəmiə nəmhajoun rɨpsaah yamə mɨne kashajoun əmiə kɨn Kristo. Kɨni rɨpimə kapəmiə tatə karɨn mɨnə ten taosen kɨsasitu irəmiə ye nhatətəyen kapəmiə ye Kristo, mərɨg kapəmiə tatə atuatuk kɨrikianə əmə, in e yo, meinai yɨmnhajoun swatuk kape nɨmraghien rerɨn kɨmi əmiə nɨpɨg yɨmauə rəmhen kɨn aposol kɨrik kape Yesu Kristo mɨni-ərhav-pre nəvsaoyen huvə tuk əmiə.\x - \xo 4:15 \xt Gal 4:19 \x*  
\v 16 Ror pən, yakamaiyoh skai əmiə mə taksəri-pən kafak norien mɨnə.\x - \xo 4:16 \xt Fil 3:17 \x*  
\v 17 Ye norien e, yakamher-pre kɨn Timoti e yame yakorkeikei pɨk in rəmhen kɨn kafak kwajikovə atuatuk. In ramhatətə tɨm tɨm ye Yesu Yermaru. In tukrhajoun mɨn əmiə kɨn norien yame yo yɨmnəri-pən ye nɨmraghien vi yame rɨmasɨ-pən tuk Yesu Kristo. Norien a yame yakamhajoun narmamə kɨn ye niməhuak mɨnə fam, apa ikɨn mɨnə fam.\x - \xo 4:17 \xt Wok 19:22 \x*   
\p
\v 18 Kɨmiə mɨnə tɨksɨn nakasausit, mhamə ta mə to yakpəh nɨrerɨg-preyen tuk əmiə mətapɨg kɨn norien has kapəmiə.  
\v 19 Mərɨg pəh nien mə tuktu, yakaməkeikei murə mɨn məm əmiə, tukmə Yermaru rorkeikei. Mə jakərɨg-ru nəgkiar-ausit-ien yame kamhani, mə jakəm-ru mə kamhavəh əfrakɨs nəsanɨnien uə nɨkam.  
\v 20 Meinai narmamə yame Kughen ramarmaru irəriə, pəh nien mə iriə narmamə kape nəgkiarien əmə; mərɨg iriə kamhavəh nəsanɨnien kape Kughen ye nɨmraghien kapəriə.\x - \xo 4:20 \xt 1 Kor 2:4 \x*  
\v 21 ?Kɨni naksorkeikei naha? ?Mə jakurə məm əmiə yakuh əmiə? ?Uə jakurə məm əmiə masitu irəmiə ye norien huvə, meinai yakorkeikei əmiə?   
\c 5  
\s1 Tukmə yeməhuak kɨrik ramapɨr apnapəg pɨn tuk nɨpiraovɨn, tukaməkeikei kher yerhav kɨn  
\p
\v 1 Kɨmnəvsao kɨn kɨmi yo kɨmə yermamə kɨrik yerkimiə rɨmnəkrəh kɨn piraovɨn kɨrik, mamor ye norien hah kɨrik yame rapita norien kape narmamə yame khapəh nɨsəhuakien. In e rɨmnəkrəh kɨn pian vi kape kafan tatə.\x - \xo 5:1 \xt Lev 18:7-8; Dut 22:30 \x*  
\v 2 !Mərɨg kɨmiə naksausit mhamə niməhuak kapəmiə in rhuvə rapita! Rhuvə pɨk mə taksərɨg raha tuk təvhagə has yame yermamə a ramor, mɨsher ye rhav kɨn ye niməhuak kapəmiə.  
\v 3 Nar apnapɨg yakpəh nəmɨrien kɨtawə-m kɨmiə, mərɨg nətərɨgien kapətawə kɨrikianə əmə, rəmhen kɨn yame yakamarə kɨtawə-m kɨmiə. Kɨni yaknəkir ta yermamə a tuk norien has yame in rɨmnor.\x - \xo 5:3 \xt Kol 2:5 \x*  
\v 4 Nɨpɨg takhauə kɨrikianə ye nhag Yesu Kristo Yermaru kapətawə, nərɨgien kafak mɨne kapəmiə kɨrikianə əmə. Nɨpɨg a in a, nəsanɨnien kape Yesu Yermaru tukraməmɨr irəmiə,  
\v 5 kɨni nɨpɨg a in a takseighan-pən kɨn kwən a ye kwermɨ Setan mə tukroriah nɨpran, kɨni rarar ye nərɨgien kafan, pəh Yesu Yermaru tukrɨvəh mɨragh in nɨpɨg In tukruə mɨn ye Nɨpɨg Kwasɨg.\x - \xo 5:5 \xt 1 Tim 1:20 \x*   
\p
\v 6-7 Naksausit mhamə ta mə nakwəsəusɨk-əusɨk ye nhatətəyen kapəmiə, mərɨg nakseighan kɨn kwən a ruvrə naksəhuak kwis. Nar e rɨpəh nəmhenien. Yis rəkəskəh əmə ramher flaoa piəpiə raməsiis. Ye norien kɨrikianə əmə mɨn, yermamə yame ramor təvhagə has tukroriah niməhuak piəpiə. Ye nɨpɨg kape Pasova kɨmawə nəmə Isrel yaksarakikɨn bred yame yis raməmɨr iran, masor lafet kɨn bred yame yis rɨkək iran. Ye norien kɨrikianə əmə mɨn, taksher yerhav kɨn yor təvhagə has mɨnə ye kuwhen kapəmiə, mə təvhagə has tukrɨrkək ye kuwhen kapəmiə. Taksor məknenkɨn pəh mɨsatuatuk ye nɨmrɨ Kughen, mərɨg yakɨrkun mə naksatuatuk meinai Kristo rɨmamhə rəmhen kɨn sakrefaes kape nɨvəh-mɨraghien ətawə, rəmhen kɨn sipsip yame nəmə Isrel kɨmnhauh ye nɨpɨg kape Pasova.\x - \xo 5:6-7 \xt Kal 5:9 \x*\x - \xo 5:6-7 \xt Aes 53:7; 1 Pita 1:19 \x*  
\v 8 Pəh kasor lafet mɨsagien iran ye nɨpɨg m-fam meinai Kughen rɨmɨrɨsɨn ətawə, rəmhen kɨn yame nəmə Isrel kasor lafet mɨsagien meinai Kughen rɨmɨkɨr ərhav əriə apa Ijip apa kupan. Mərɨg ye nɨpɨg a in a kɨmnasor lafet kɨn bred yame yis rɨkək iran. Ye norien kɨrikianə əmə mɨn, pəh narmamə yamə mɨne kasor təvhagə has uə kasor ramahas-pən tuk narmamə, pəh tukhatərhav ye kwhen kapətawə. Kɨni pəh narmamə ye kwhen kapətawə, pəh iriə in əmə in əmə tukasor norien huvə mɨsəfrakɨs.\x - \xo 5:8 \xt Dut 16:3 \x*   
\p
\v 9 Yakwərai ta nəkwəkwə kɨrik kɨmi əmiə mɨmə takhapəh nɨsor-kwisien nar kɨmiə narmamə yamə mɨne kasapɨr apnapɨg tuk nɨpiraovɨn.  
\v 10 Pa rɨmə yakamni-əhu əmiə mə takhapəh nɨsor-kwisien nar kɨmiə narmamə yamə mɨne khapəh nɨsəhuakien, nar apnapɨg mə norien kapəriə rahas rəmhen kɨn yame kasapɨr apnapɨg, masəptɨg kɨn nar, mɨsəkrəh, maseikuə, masəhuak kɨmi nanmɨ nar. Narmamə khapsaah kɨsor məkneikɨn, tukmə nɨpɨg kɨtawə kɨsarə hanə ye tokrei tanə, to khapəh nɨsaptayen ye yor təvhagə has mɨnə a.  
\v 11 Mərɨg nɨprai nəkwəkwə yame yɨmɨrai kɨmi əmiə mɨmə takhapəh nɨsəriwək-kwis-ien kɨmiə yermamə yame ramni mə in yeməhuak kɨrik, mərɨg raməkrəh kɨn piraovɨn, uə raməptɨg kɨn nar, uə raməhuak kɨmi nanmɨ nar, uə ramni hah narmamə, uə ramapɨs kɨn nɨnɨmien ye nɨpɨg m-fam, uə rameikuə tuk nəkrəhyen. Takhapəh nɨsor-kwisien nar kɨmiə miriə, kɨni mhapəh nɨsəvɨgɨn-kwisien kɨmiə miriə.\x - \xo 5:11 \xt 2 Tes 3:6; Taet 3:10 \x*  
\v 12 Pəh nien mə in kafak wok mə jakvəhsi-pən narpɨnien kɨmi narmamə yamə mɨne khapəh nɨsəhuakien. Mərɨg in wok kapəmiə mə takhavəhsi-pən narpɨnien kɨmi nəməhuak yamə mɨne kasor təvhagə has mɨnə e.  
\v 13 Kughen tukrəm əmhen narmamə yamə mɨne khapəh nɨsəhuakien, mərɨg Nəkwəkwə kape Kughen ramni mə,  
\q1 “Sher yerhav kɨn yor təvhagə has mɨnə ye kwhen kapəmiə.”\rq (Dut 17:7; 19:19; 21:21; 22:21, 24; 24:7)\rq*   
\c 6  
\s1 Nəməhuak mɨnə to khapəh nɨsərɨp-ərhavyen əriə mɨnə ye kot tuk notgohyen kapəriə  
\p
\v 1 Tukmə nɨpɨg yermamə kɨraru ye kwhen kapəmiə kawhek əriu mɨnə, ror naurɨsien mə tukravəh nərɨgien kapəriu mɨravən ye kot, ikɨn narmamə yame khapəh nɨsəhuakien tuksəm əmhen tɨməht kape narmamə ikɨn. Mərɨg pəh niməhuak in tukraməkeikei məm əmhen nərɨgien kapəriu.  
\v 2 !Nakharkun mə tuk Nɨpɨg Kwasɨg, kɨmiə nəməhuak mɨnə taksəm əmhen nɨmraghien kape narmamə yame khapəh nɨsəhuakien! Kɨni tukmə taksəm əmhen narmamə kape tokrei tanə, ?rhawor e rɨkimiə raməsɨk mə nakhapəh nɨsəmhenien tuk nɨsəm-əmhenien kapəmiə mus mus mɨnə?\x - \xo 6:2 \xt Rev 20:4 \x*  
\v 3 !Nakharkun mə ye Nɨpɨg Kwasɨg taksəm əmhen norien kape agelo mɨnə! Kɨni narɨmnar ye nɨmraghien kape tokrei tanə e, iriə rɨmar əmə tuk nəm-əmhenien.  
\v 4 Kɨni ror məkneikɨn mə tukmə nakasotgoh tuk nətərɨgien mɨnə tɨksɨn, ?rhawor e nakamhavən ye kot mə narmamə yamə mɨne khapəh nɨsəhuakien tuksəm tɨməht kapəmiə? Nəməhuak mɨnə khapəh nhasiai-pɨkien namehuə kape kot meinai khapəh nɨsəmhenien tuk nəm-əmhenien nərɨgien kape nəməhuak mɨnə.  
\v 5 Yakamni məkneikɨn mə taksərɨg mɨsaurɨs tukun. ?Mə rhawor? ?Yermamə kɨrik yerkimiə rɨrkək tuk nərəhu-huvəyen tɨməht kape nəməhuak mɨnə, uə nɨkam?  
\v 6 Mərɨg nakhapəh nɨsorien məkneikɨn. Kɨmiə nəməhuak mɨnə nakamhavən ye kot mə narmamə yamə mɨne khapəh nɨsəhuakien tuksəm əmhen notgohyen kapəmiə mɨnə.   
\p
\v 7 Kɨmiə nakhavən ye kot mə tukəm əmhen kapəmiə tɨgoh. Nar e in e ramhajoun-pən mə nɨmɨsəviəkiə ye swatuk kape Kughen ye nɨmraghien kapəmiə. ?Rhawor? Tukmə kwən kɨrik ramor-ahas-pre kɨmik, rhuvə mə takəru-kɨn əmə. Tukmə rameikuə iram mə tukrəkrəh, rhuvə mə takərukɨn məpəh.  
\v 8 Mərɨg nakhapəh nɨsorien məkneikɨn. Kɨmiə nəməhuak pawk mɨnə, nakaseikuə irəmiə mɨnə tuk nəkrəhyen, masor-ahas-pən tuk əmiə mɨnə.   
\p
\v 9 ?Nakharkun uə nɨkam mə yor təvhagə has mɨnə to khapəh nhavənien apa ikɨn Kughen ramarmaru ikɨn, yame rɨmɨrpen mə tukrɨvəhsi-pən kɨmi kafan kwajikovə mɨnə? Takhapəh nhaniyen nəfrakɨsien ye neikuəyen. In e nəfrakɨsien mə narmamə yamə mɨne kasapɨr apnapɨg, mɨne yamə mɨne kasəhuak kɨmi nanmɨ nar mɨnə, mɨne yamə mɨne kasəkrəh kɨn piraovɨn, mɨne narman yamə mɨne kamhakɨr atuk əriə mɨnə,  
\v 10 mɨne yəkrəh mɨnə, mɨne narmamə yamə mɨne kasəptɨg kɨn nar, mɨne yame mɨne kɨsapɨs kɨn nɨnɨmien, mɨne yamə mɨne kamhani hah nhag yermamə, mɨne yamə mɨne kaseikuə tuk nəkrəhyen kɨmi narmamə to khapəh nhavənien apa ye rao ye neai, yame rɨmɨrpen mə tukrɨvəhsi-pən kɨmi kafan kwajikovə mɨnə.\x - \xo 6:10 \xt Gal 5:19-21; Efes 5:5; Rev 22:15 \x*  
\v 11 Kɨni kɨmiə mɨnə tɨksɨn nɨmɨsor məknakɨn apa kupan. Mərɨg Nanmɨn kape Kughen kapətawə rɨmnəspir əmiə, mətu-karɨn əmiə mə kafan mɨnə, mə kɨmiə taksatuatuk ye nɨmrɨn meinai nakamhani nəfrakɨsien ye Yesu Kristo Yermaru kapətawə.\x - \xo 6:11 \xt Taet 3:3-7 \x*   
\s1 Norien kape nəkrəhyen kɨn piraovɨn in təvhagə has  
\p
\v 12 Narmamə tɨksɨn kamhani məkneikɨn mhamə, “Narɨmnar fam, rhuvə mə tukor.”\f + \fr 6:12 \ft Nəmhajoun eikuə mɨnə tɨksɨn a Korin kɨmnhani mhamə nɨprai jir kape tokrei tanə əmə, Kughen rɨpəh nəm-pənien nahasien ye nɨprai jir, kɨni rhuvə əmə mə tukasor naha nhagɨn yame nɨprairiə rorkeikei mə tukror, rəmhen kɨn piraovɨn uə nɨnɨmien. Mərɨg Pol ramni mə Kughen ramehuə yerkitawə mɨne ye nɨpraitawə.\f* Mərɨg yo yakamni mə pəh nien mə narɨmnar fam kɨsasitu irətawə. Mərɨg narmamə tɨksɨn kamhani mhamə, “Narɨmnar fam rhuvə mə tukor.” Mərɨg to yakpəh neighanien kɨn mə narɨmnar mɨnə en tuksarmaru ye nɨmraghien kafak.\x - \xo 6:12 \xt 1 Kor 10:23 \x*  
\v 13 Narmamə tɨksɨn kamhani nuhpɨkɨnien ye norien kape nɨkɨrien nɨpiraovɨn mhamə, “Nəvɨgɨnien in rhuvə tuk tɨp jir, kɨni tɨp jir rorkeikei nəvɨgɨnien.” Mərɨg sərɨg-ru, tuk Nɨpɨg Kwasɨg, Kughen tukror infamien irəriu. Kɨni pəh nien mə Kughen ravəhsi-pə nɨpraitawə mə tukamhakɨr apɨs-apɨs ətawə mɨnə. Mərɨg Kughen Yermaru rɨmɨvəhsi-pə nɨpraitawə mə tukhasiai In kɨn, kɨni pəh Kughen Yermaru In tukrarmaru irətawə tukun.\x - \xo 6:13 \xt 1 Tes 4:3-5 \x*  
\v 14 Ye kafan nəsanɨnien, Kughen rɨmɨvəh mɨragh Yesu Yermaru ye nɨmhəyen kafan; kɨni In tukrɨvəh mɨragh mɨn ətawə.\x - \xo 6:14 \xt Rom 8:11; 1 Kor 15:20; 2 Kor 4:14 \x*   
\p
\v 15 ?Kɨni nakharkun uə nɨkam mə nɨpraitawə kape Kristo pɨsɨn əmə? ?Kɨni nakhamə ta mə rhuvə mə jakrəh nɨprak yame in kɨrikianə iriu Yesu Kristo, kɨni mɨvən mor kɨrikianə kɨn kɨmi piraovɨn kape swatuk? !Nɨkam! To yakpəh norien məkneikɨn tuk nɨpɨg kɨrik.\x - \xo 6:15 \xt Efes 5:30 \x*  
\v 16 ?Kɨni nakharkun uə nɨkam mə yermamə yame ramvən iriu piraovɨn kape swatuk, iriu kɨrauə kɨrikianə əmə ye nɨpran? Meinai Nəkwəkwə kape Kughen ramni mə, “Iriu tukrauə nɨprairiu kɨrikianə əmə.”\rq (Jen 2:24)\rq*  
\v 17 Mərɨg yermamə yame ramofugɨn-pən ye Yesu Yermaru, rɨmauə kɨrikianə iriu min ye nanmɨn.\x - \xo 6:17 \xt Jon 17:21-23; Rom 8:9-11 \x*   
\p
\v 18 Taksap ta mhavən isok tuk norien kape nɨvən-apnapɨgien tuk yermamə. Norien has pɨsɨn mɨnə tɨksɨn yame yermamə ramor, khapəh nɨsoriahyen nɨpran. Mərɨg tukmə yermamə ramor təvhagə has ye piraovɨn ramoriah nɨpran.  
\v 19 ?Nakharkun uə nɨkam mə nɨpraimiə in nimə kɨrik kape Kughen yame Nanmɨn kape Kughen ramarə ikɨn; kɨni Kughen rɨmɨvəhsi-pre Nanmɨn kɨmi əmiə, mamarə irəmiə? Kɨni pəh nien mə kɨmiə kapəmiə atuk e kɨmiə  
\v 20 meinai Kughen rɨvəh ta nɨmrɨmiə ye nərokien yame nɨmrɨn rhaktə. Ror məkneikɨn, hasiai Kughen ye norien mɨnə kape nɨpraimiə.\x - \xo 6:20 \xt 1 Kor 7:23; 1 Pita 1:18-19 \x*   
\c 7  
\s1 Norien kape narkurəkien  
\p
\v 1 Taktakun ai, jakhorpɨn nəgkiarien kapəmiə yame nɨmɨsher-pə kɨn kɨmi yo ye nəkwəkwə. Nəfrakɨs, tukmə yerman kɨrik rɨmə tukrəpəh əgkəp əmə nɨkɨrien piraovɨn, rhuvə əmə.  
\v 2 Mərɨg narmamə khapsaah mɨne nɨpiraovɨn kamhavən apnapɨg tuk əriə mɨnə; ror məkneikɨn mə rhuvə əmə mə yermamə tukraməkeikei mɨvəh atuk kafan piraovɨn, kɨni piraovɨn tukrɨvəh atuk mɨn kafan yerman.  
\v 3 Yerman tukraməkeikei mamapɨr-pən tuk kafan piroavɨn tukmə piraovɨn rorkeikei, kɨni piraovɨn tukraməkeikei mamapɨr-pən tuk kafan yerman tukmə yerman rorkeikei.  
\v 4 Pəh nien mə piraovɨn ramarmaru atuk ye nɨpran; mərɨg kafan yerman in tukrarmaru iran. Norien kɨrikianə rəmhen əmə ye yerman. In rapəh narmaru-atukien ye nɨpran, mərɨg kafan piraovɨn ramarmaru iran.  
\v 5 Rɨpəh nəmhenien mə yerman uə piraovɨn tukrɨgɨn tuk nɨpran, tukmə kɨrik rorkeikei. Mərɨg tukmə iriu kwis kweighan kɨn mɨrəmə tukrəpəh tuk nəhuakien, rhuvə əmə. Kwasɨg ikɨn, tukawəkeikei mɨrauə kɨrikianə, tamə Setan rɨvəhsi-pən vəhsi-pən kɨmi əriu. Yakamni məkneikɨn meinai kɨmiə fam nakhapəh nhaskaiyen.  
\v 6 Nəgkiarien e rɨpəh norien mə takasəkeikei masor mared; mərɨg yakaməhitə əmə ye swatuk tuk norien kape mared.  
\v 7 Mərɨg ye nərɨgien kafak yakorkeikei mə narmamə tukhapəh nɨsorien mared rəmhen kɨn yo. Mərɨg Kughen rɨmɨvəhsi-pə swatuk pɨsɨn pɨsɨn kɨmi ətawə kɨrikianə kɨrikianə, mor tɨksɨn mə tukasor mared, tɨksɨn tuksəriwək əmə.   
\p
\v 8 Kɨni yakamni-pre tuk narmamə yamə mɨne kɨpəh nɨsorien mared mɨne nɨpiraovɨn yame kɨmhə tan kɨn əriə, rhuvə mə tuksəriwək əmə rəmhen kɨn yo.  
\v 9 Mərɨg tukmə kaseinein nɨsarmaruyen ye nɨprairiə, rhuvə mə tukasəkeikei mɨsarkurək pəh rɨkiriə tukrɨpəh nəsɨk-pɨkien piraovɨn uə yerman.\x - \xo 7:9 \xt 1 Tim 5:14 \x*   
\p
\v 10 Kɨmiə yamə mɨne nakwəsarkurək, yakamni-pre nəgkiarien e tuk əmiə. Mərɨg pəh nien mə kafak nəgkiarien, mərɨg kape Yesu Yermaru. Ramni mɨmə, “Piraovɨn tukrɨpəh nəpəhyen kafan yerman.”\rq (Mat 5:32)\rq*  
\v 11 Mərɨg tukmə rəpəh in, pəh tukrɨpəh nəri-pən-mɨnien yerman pɨsɨn kɨrik; uə, tukmə rhawor, pəh tukrɨrerɨg-pən mɨn tuk kafan yerman. Kɨni pəh yerman tukrɨpəh nəpəhyen kafan piraovɨn.   
\p
\v 12 Kɨmiə yamə mɨne kapəmiə narman uə nɨpiraovɨn khapəh nɨsəhuakien, in e kafak nəgkiarien, mərɨg pəh nien mə nəgkiarien kape Yesu Yermaru. Yakorkeikei mɨmə tukmə kɨmiə kɨrik, kafan piraovɨn rɨpəh nəhuakien, mərɨg rorkeikei mə iriu tukwarə, yerman tukrɨpəh nəpəhyen.  
\v 13 Kɨni tukmə kɨmiə kɨrik, kafan yerman rɨpəh nəhuakien, mərɨg rorkeikei mə iriu tukwarə, piraovɨn tukrɨpəh nəpəhyen.  
\v 14 Tukror məknakɨn meinai nɨpɨg piraovɨn kɨrik raməhuak, kɨni Kughen ramərəhu karɨn mɨn kafan yerman mə kape Kughen. Kɨni nɨpɨg yerman kɨrik raməhuak, kɨni Kughen ramərəhu karɨn mɨn kafan piraovɨn mə kape Kughen. To rɨpipəh norien məkneikɨn, to kapəmiə kwajikovə mɨnə, iriə kape tokrei tanə əmə. Ror məkneikɨn mə Kughen ramərəhu karɨn iriə mə kafan mɨnə, meinai rɨnərəhu-karɨn ta tatə mɨne mamə.   
\p
\v 15 Mərɨg tukmə yame rɨpəh nəhuakien rorkeikei mə tukrəpəh kafan piraovɨn uə yerman yame raməhuak, seighaan əmə kɨn mə tukrəpəh. Yermamə yame raməhuak, yerman uə piraovɨn, Kughen rɨpəh nərkɨs-ofugɨnien əriə ye narkurəkien a. Kughen rɨmnokrən kɨn ətawə mə tuksarə mar ye nəmərinuyen.\x - \xo 7:15 \xt Rom 14:19 \x*  
\v 16 !Piraovɨn! Tukmə ror nɨmraghien atuatuk kafam tukror swatuk Kughen tukrɨvəh mɨragh kafam yerman. !Kɨni yerman! Tukmə ror nɨmraghien atuatuk kafam tukror swatuk Kughen tukrɨvəh mɨragh kafam piraovɨn.\x - \xo 7:16 \xt 1 Pita 3:1 \x*   
\p
\v 17 Mərɨg in əmə e nɨpɨg Kughen rɨmnokrən kɨn əmiə, nɨmnasarə ye narəyen pɨsɨn pɨsɨn yamə mɨne Kughen Yermaru rɨmnərəhu, kɨni rhuvə mə takasarə əmə məknenkɨn. In e kafak nəgkiarien yakamərəhu kɨmi niməhuak mɨnə fam.  
\v 18 Tukmə yermamə kɨrik, kɨmnəsɨg-pən ta in nɨpɨg Kughen rɨmnokrən kɨn in, pəh in tukrɨpəh nerkwaigien tukun. Kɨni tukmə yermamə kɨrik, kɨpəh nəsɨgpənien in nɨpɨg Kughen rɨmnokrən kɨn in, pəh tukrɨpəh nətayen mə kavəh nao kɨmin.  
\v 19 In nar apnapɨg əmə tukmə kɨmɨvəh nao kɨmi yermamə kɨrik uə kɨpəh nɨvəhyen nao kɨmin. Nar keikei kapətawə yame tuksəri-pən nəgkiarien kape Kughen.\x - \xo 7:19 \xt Rom 2:25; Kal 5:6; 6:15 \x*  
\v 20 Mərɨg nɨpɨg Kughen rɨmnokrən kɨn əmiə, nɨmnasarə ye narəyen pɨsɨn pɨsɨn yamə mɨne Kughen Yermaru rɨmnərəhu, kɨni rhuvə mə takasarə əmə məknenkɨn.  
\v 21 ?Nɨpɨg Kughen rɨmnokrən kɨn ik, ik slef əmə kɨrik uə? Rɨkim tukrɨpəh nəsɨk-pɨkien; mərɨg tukmə nakɨrkun nəri-pənien swatuk yame kamrɨsɨn slef mɨnə iran, əri-pən.  
\v 22 Ror məkneikɨn meinai yermamə yame in slef əmə nɨpɨg Kughen Yermaru rɨmnokrən kɨn in, in ruauə yermamə yame Kughen rɨmɨrɨsɨn ta in. Kɨni yermamə yame pəh nien mə slef nɨpɨg Kughen Yermaru rɨmnokrən kɨn in, in ruauə slef kape Yesu Kristo.\x - \xo 7:22 \xt Flm 16; 1 Pita 2:16 \x*  
\v 23 Kughen rɨvəh ta nɨmrɨmiə ye nərokien yame nɨmrɨn rhaktə.\x - \xo 7:23 \xt 1 Kor 6:20\x* Takhapəh mɨn nɨsətayen mə takhauə slef kape yermamə mɨn kɨrik mɨn.  
\v 24 Piak mɨnə mɨne nowinɨk mɨnə. Nɨpɨg Kughen rɨmnokrən kɨn əmiə, nɨmnɨsarə ye narəyen pɨsɨn pɨsɨn mɨnə, kɨni rhuvə mə nakasarə əmə məknenkɨn kɨmiə Kughen.   
\p
\v 25 In e nəgkiarien kɨrik kapəmiə narmamə wi yamə mɨne khapəh hanə nɨsorien mared. Yakpəh nɨvəh-atuatukien natuakəmien kɨrik tuk Yesu Yermaru, mərɨg yakamni əmə ye nətərɨgien kafak. Mərɨg kɨmiə nakwənharkun mə yakaməkir norien mɨnə ye norien yame ratuatuk, meinai Yesu Yermaru rɨkin rehuə tuk yo mamasitu irak.  
\v 26 Ye kafak nərɨgien yakorkeikei mə takasarə əmə məknenkɨn mamhavən, meinai nɨpɨg əutən mɨnə kwənhauə.  
\v 27 ?Rhawor? ?Naknarkurək ta? Takpəh narha-kɨnien swatuk tuk nəpəhyen kafam yermamə. ?Rhawor? ?Nakpəh norien mared? Takpəh narkutien tuk nɨkɨrien kafam kɨrik piraovɨn.  
\v 28 Mərɨg tukmə nakvən markurək, pa rɨmə nakaməsɨk natuakəmien kɨrik. Kɨni tukmə piraovɨn wi kɨrik ramvən markurək, pa rɨmə raməsɨk natuakəmien kɨrik. Mərɨg narmamə yamə mɨne kwəsarkurək tukasarə ye nɨpɨg əutən rɨpsaah ye kapəriə narəyen. Kɨni yakorkeikei mə jakni-əhu əmiə mə takhapəh nɨsarkurəkien tamə naksarə ye nɨpɨg əutən mɨnə a.   
\p
\v 29 Piak mɨnə mɨne nowinɨk mɨnə, in e nɨprai nəgkiarien kafak. Nɨmraghien kapətawə ye tokrei tanə e ruəkwakwə. Ror məkneikɨn mə yermamə yame rɨnarkurək ta tukraməkeikei maməmnhawk tuk norien wok kape Yesu Yermaru rəmhen kɨn yame yermamə yame rɨpəh hanə narkurəkien rɨrkun nəmnhawkien tuk norien wok kape Yesu Yermaru.  
\v 30 Kɨni tukmə yermamə kɨrik rɨkin rəpou, rhuvə mə tukror əmə wok kape Kughen rəmhen kɨn yame rɨkin rɨpəh nəpouyen. Kɨni tukmə yermamə kɨrik rɨkin ragien, rhuvə mə tukror wok kape Kughen rəmhen kɨn yame rɨkin tukrəukəh tukun. Kɨni tukmə yermamə kɨrik raməvrə, rɨkin tukrɨpəh nɨvənien tuk narɨmnar yame ravəh, mamor əmə wok kape Kughen.  
\v 31 Kɨni tukmə yermamə yame ramor bisnes ye tokrei tanə, tukraməkeikei mɨrkun mə kafan bisnes in nar apnapɨg əmə, meinai ye tokrei tanə e mɨne nɨhuvəyen kafan tɨkrɨpirkək.\x - \xo 7:31 \xt 1 Jon 2:17 \x*   
\p
\v 32 Yakorkeikei mə rɨkimiə tukrɨpəh nəsɨk-pɨkien nar kɨrik kape tokrei tanə e. Ror pən, tukmə kwən kɨrik rɨpəh narkurəkien, rɨkin raməsɨk pɨk wok kape Yermaru mə tukrhawor-pən iran mɨne mor rɨki Yermaru ragien tuk wok yame in ramor.  
\v 33 Mərɨg yermamə yame rɨmnarkurək, rɨkin raməsɨk pɨk əmə narɨmnar kape tokrei tanə mə tukrhawor pən iran mɨne mor piraovɨn kafan rɨkin ragien,  
\v 34 kɨni kafan nərɨgien ramvən tuk nar kɨraru: kafan piraovɨn mɨne wok kape Yesu Yermaru. Kɨni piraovɨn yame rɨpəh narkurəkien, uə piraovɨn wi, rɨkin raməsɨk pɨk wok kape Yermaru, mə tukrhawor pən iran mɨne kɨn nɨpran mɨne nərɨgien kafan rɨpəh nəmkəmɨkien ye nɨmrɨ Kughen, mə in yermamə kape Kughen. Mərɨg piraovɨn yame rɨmnarkurək ta, in ramətərɨg pɨk tuk narɨmnar kape tokrei tanə mə tukrhawor mor kafan yerman rɨkin ragien.   
\p
\v 35 Yakamni-pre nəgkiarien mɨnə e tuk nɨvəhsi-haktəyen nərɨgien kapəmiə. Mərɨg pa rɨmə yakamni-əhu əmiə. Mərɨg yakorkeikei mə taksəri-pən swatuk kape nɨmraghien yame ratuatuk, kɨni rɨkimiə tukraməsɨk pɨk wok kape Yesu Yermaru.   
\p
\v 36 Mərɨg tukmə kɨrpen yerman kɨrik mɨne piraovɨn wi kɨrik tuk narkurəkien, kɨni yerman rɨmə tukrɨwhin pi pom piraovɨn, mərɨg taktakun ai rɨkin raməsɨk mə tukrɨpəh nɨwhin-mɨnien narkurəkien, meinai pian a rɨnaməpiəwharu, kɨni taktakun ai kwən a rɨkin rəsɨk mə rhuvə pəh karkurək-rə kapəriu. Rəmhen, kɨrarkun narkurəkien kapəriu, pa rɨmə kawəsɨk natuakəmien kɨrik.  
\v 37 Kɨni tukmə kɨraru mɨn kaworkeikei mə tukwarkurək, mərɨg yerman rɨkin rɨmnəsɨk ta mə tukrəpəh narkurəkien, kɨni kɨpəh hanə nɨrpenien əriu mə tukwarkurək, kɨni kwən a ramarmaru ye nɨpran, kɨni rɨkin raməsɨk mə tukrɨpəh nɨkɨrien pian a, in mɨn a ramor norien atuatuk.  
\v 38 Ror məkneikɨn mə yermamə yame ramarkurək iriu pian wi, in ramor nar atuatuk; kɨni mərɨg yerman kɨrik rɨmə tukrəpəh əgkəp-əmə nɨkɨrien piraovɨn, in ramor nar huvə rapita.   
\p
\v 39 Piraovɨn tukraməkeikei marə iriu kafan yerman ye nɨpɨg mɨfam; mərɨg tukmə kafan yerman rɨmhə, in rɨrkun narkurək-pənien ye yerman pɨsɨn mɨn kɨrik yame in rorkeikei. Mərɨg nar kɨrikianə əmə, in tukraməkeikei markurək-pən ye kwən kɨrik yame raməhuak kɨmi Yesu Yermaru.\x - \xo 7:39 \xt Rom 7:2-3 \x*  
\v 40 Mərɨg ye kafak nətərɨgien, tukmə piraovɨn yame kɨmhə tan kɨn rɨpəh narkurək-mɨnien, nar a rhuvə rapita yame kɨmɨni kɨmə in tukrarkurək. Kɨni rɨkik raməsɨk mə Nanmɨn kape Kughen raməmɨr irak mɨvəhsi-pə nəgkiarien e kɨmi yo mə jakni.   
\c 8  
\s1 Nəvɨgɨnien yame kamor sakrefaes kɨn kɨmi nanmɨ nar mɨnə  
\r (Rom 14:1-23; 1 Kor 10:14-33)  
\p
\v 1 Kɨni taktakun ai jakəgkiar ye nəvɨgɨnien yame kamor sakrefaes kɨn kɨmi nanmɨ nar. Kɨtawə kharkun mhamə, “Kɨtawə m-fam kamhavəh nɨrkunien.” “Nɨrkunien” in nar kɨrik yame ramor narmamə kasausit tukun, mərɨg in e norien kape norkeikeiyen yame ravəhsi-haktə nɨmraghien kape narmamə.\x - \xo 8:1 \xt Wok 15:29 \x*  
\v 2 Tukmə yermamə kɨrik rɨkin raməsɨk mə rɨrkun pɨk nar, mərɨg in rɨpəh hanə nɨrkunien nar kɨrik yame in tukrɨpirkun.\x - \xo 8:2 \xt Gal 6:3 \x*  
\v 3 Mərɨg yermamə yame rorkeikei Kughen, Kughen rɨrkun in.   
\p
\v 4 ?Kɨni rhawor ye nəvɨgɨnien yame kamor sakrefaes kɨn kɨmi nanmɨ nar mɨnə? Kɨtawə kharkun mə nanmɨ nar in nar apnapɨg əmə kɨrik ye tokrei tanə; kɨni kughen kwəskwəh mɨnə kharkək; mərɨg Kughen kɨrikianə əmə.\x - \xo 8:4 \xt Dut 4:39; 6:4; Gal 4:8 \x*  
\v 5 Kamni kɨmə, “kughen kwəskwəh mɨnə” mɨne “yermaru kwəskwəh mɨnə” khapsaah eikɨn e. In e neikuəyen əmə. Mərɨg nəfrakɨsien narmamə tɨksɨn kasəhuak kɨmi əriə. Mərɨg nar apnapɨg kughen kwəskwəh mɨnə aikɨn, apa ye rao ye neai uə in e ye tokrei tanə,  
\v 6 mərɨg tuk ətawə, Kughen kɨrikianə əmə, in e Tatə Kughen. Narɨmnar m-fam ramsɨ-pən iran. Kɨni In ravəhsi-pə nɨmraghien kɨmi ətawə mə kɨtawə tuksor nəkwan. Kɨni Yermaru kɨrikianə əmə, in e Yesu Kristo. Kɨni Kughen rɨmnor swatuk kɨmin mə tukror narɨmnar fam ye neai mɨne ye tokrei tanə. Kɨni Kristo rɨmnor swatuk kɨmi ətawə mə kɨtawə tukhamragh.\x - \xo 8:6 \xt Efes 4:5,6\x*   
\p
\v 7 Mərɨg pəh nien mə narmamə m-fam kharkun nəgkiarien e. In apa kupan, kɨmiə tɨksɨn nɨmnasəhuak kɨmi nanmɨ nar mɨnə ye nɨpɨg m-fam. Kɨni taktakun ai, nɨpɨg nakasən nusai nar yame kɨmnor sakrefaes kɨn kɨmi nanmɨ nar, rɨkimiə raməsɨk mə nakhasiai əfrakɨs kughen kwəskwəh mɨnə a. Nhatətəyen kapəmiə rɨpəh nɨskaiyen, kɨni nɨpɨg nakasən nusai nar yame kɨmnor sakrefaes kɨn kɨmi nanmɨ nar, nakamhagɨn mhata mə nakasor təvhagə has.  
\v 8 Mərɨg nəvɨgɨnien to rɨpəh norien ətawə khauə ipakə tuk Kughen. Tukmə khapəh nɨsənien nusai nar a, uə kɨsən nusan, nətərɨgien kape Kughen tuk ətawə rəmhen əmə.   
\p
\v 9 Rhuvə əmə. Nakharkun nɨsəri-pənien naha swatuk yame naksorkeikei mə taksəri-pən. Mərɨg takhapəh nɨsorien nar kɨrik mə in tukror mə yeməhuak kɨrik yame nhatətəyen kafan rɨpəh nɨskaiyen tukrəm kɨni rətərɨg pɨk tukun kɨni mɨmɨr ye nhatətəyen kafan.\x - \xo 8:9 \xt Rom 14:13-15; Kal 5:13 \x*  
\v 10 Yakamni məkneikɨn meinai tukmə kɨmiə yamə mɨne nakwənhavəh ta nɨrkunien e nakhavən ye nəkwai nimə kaməhuak kɨmi nanmɨ nar ikɨn mɨnə a mə taksən nusai nar, kɨni yermamə kɨrik yame nhatətəyen kafan rɨpəh nɨskaiyen raməm, ?rɨkin tukrhaw-əsɨk? Tamə naksən nusai nar, mhavi-pən kafan nətərɨgien, kɨni in mɨn ramvən imə mən nusai nar yame kɨmnor sakrefaes kɨn kɨmi nanmɨ nar; kɨni kafan nərɨgien ror kɨraru tukun.  
\v 11 Ror məkneikɨn mə kɨmiə yamə mɨne nakwənharkun ta mə kughen kwəskwəh rɨrkək, naksor piaumiə yame Kristo rɨmamhə tukun, yame rɨkin rɨpəh nɨskaiyen, rəpəh kafan nhatətəyen ye Kristo.\x - \xo 8:11 \xt Rom 14:15,20 \x*  
\v 12 Nɨpɨg naksor norien has e ye kɨmiə kɨrik, kɨni masoriah rɨkin yame rɨpəh nɨskaiyen, masor mɨn norien has ye Yesu Kristo.  
\v 13 Ror məkneikɨn mə tukmə nar kɨrik yame yakamən ramor piak ramɨmɨr ye kafan nhatətəyen, kɨni rhuvə mə jakpəh-nən-mɨnien nəvɨgɨnien a, mə in tukrɨpəh mɨn nɨmɨrien ye kafan nhatətəyen.\x - \xo 8:13 \xt Rom 14:21 \x*   
\c 9  
\s1 Pol ramni mə ratuatuk mə narmamə tukhasiai in mhavəhsi-pən nərok kɨmin rəmhen kɨn aposol  
\p
\v 1 ?Rɨkimiə raməsɨk mɨmə yakɨrkun norien naha nhagɨn yame yakorkeikei, uə nɨkam? !Ǝwəh, yakɨrkun! ?Yo aposol kɨrik uə nɨkam? !Ǝwəh, yo en! ?Yɨmnəm Yesu Yermaru kapətawə kɨn nɨmrɨk uə nɨkam? !Ǝwəh, yɨmnəm! ?Kɨmiə e kwənkwai wok kafak yame yɨmnor ye nhag Yesu Yermaru, uə nɨkam? !Ǝwəh!\x - \xo 9:1 \xt Wok 22:17-18; 26:16; 1 Kor 15:8-9 \x*  
\v 2 Tukmə ror narmamə tɨksɨn kamhani mhamə pəh nien mə yo aposol. Mərɨg nəfrakɨsien mə kɨmiə to nakhapəh nhaniyen məknakɨn, meinai nɨmraghien kapəmiə ye Yesu Yermaru ramhajoun-pən mə yo aposol kɨrik.\x - \xo 9:2 \xt 2 Kor 3:2-3 \x*   
\p
\v 3 Yakamhorpɨn nəgkiarien kape narmamə tɨksɨn yamə mɨne kamhani mhamə pəh nien mə yo aposol kɨrik.  
\v 4 ?Ratuatuk mə kɨmawə aposol mɨnə yaksaiyoh əmiə kɨn nəvɨgɨnien mɨne nar yame tuknɨm, uə? Ǝwəh, ratuatuk əmə.\x - \xo 9:4 \xt Luk 10:8 \x*  
\v 5 Aposol mɨnə tɨksɨn, mɨne naorahi Yesu Yermaru mɨnə, mɨne Pita, kapəriə nɨpiraovɨn yamə mɨne kasəhuak kɨmnamhakwasɨg kɨn əriə mhatərhav masəriwək nɨpɨg kɨmnasor wok kape Yesu Yermaru. ?Kɨni ratuatuk mə kɨmawə jaksor mɨn məknakɨn, uə nɨkam?  
\v 6 ?Uə rɨkimiə raməsɨk mə yo mɨne Banabas, kɨmru pɨsɨn əmə jakawəkeikei mawor wok atuk tuk mane tuk nəvɨgɨnien nəmru mɨne napɨrien mɨne nəriwəkien?   
\p
\v 7 Sərɨg-ru. ?Nakharkun mə to mobael kɨrik ror wok kɨni rɨkin rɨpəh norkeikeiyen mə tukərok in tukun uə? Nɨkam, rorkeikei mə tukərok in. ?Uə nakharkun mə to yermamə kɨrik rəsim, kɨni mɨpəh nɨvəhyen kwənkwan mən uə? ?Uə nakharkun mə to yermamə kɨrik raməvɨgɨn nar mɨragh, to rɨpəh nənien kɨrik uə?\f + \fr 9:7 \ft Nəgkiarien kape Gris ramni, “?Nakharkun mə to yermamə kɨrik ramarha tuk sipsip, to rɨpəh nɨnɨmien melek kape sipsip?”\f*   
\p
\v 8 ?Rɨkimiə raməsɨk mə ta mə narɨmnar yamə mɨne yakamni ramsɨ-pən əmə ye nərɨgien kape narmamə uə? !Nɨkam! Kɨni loa ramni mɨn əmə nar kɨrikianə yame yakamni.  
\v 9 Kɨmɨrai ye loa kape Moses kɨmə,  
\q1 “Nɨpɨg hos kɨrik ramor wok kɨrik kafam, kɨni tukmə rorkeikei mə tukrəvɨgɨn, takpəh nɨni-əhuyen.”\f + \fr 9:9 \ft  Dut 25:4 ramni mə tukmə nar mɨragh kɨrik kamni kɨmə ox ramor wok kɨrik kafam, takpəh nɨniəhuyen in mə tukrɨpəh nəvɨgɨnien. Ǝm-ru mɨn 1 Tim 5:18.\f* \rq (Dut 25:4).\rq*  
\m ?Rhawor? ?Rɨki Kughen raməsɨk əmə hos,  
\v 10 uə raməsɨk mɨn ətawə? Ǝwəh, kɨmɨvəhsi-pə loa e tuk kapətawə nɨhuvəyen, meinai narmamə yamə mɨne kasəkupən mamhahu nar ye nəsimien, mɨne yamə mɨne khakwasɨg mamhavəh, iriə m-fam nərɨgien kapəriə kɨrikianə əmə mə tuksən nəvɨgɨnien ye nəsimien a.\x - \xo 9:10 \xt 2 Tim 2:6 \x*  
\v 11 Ye wok mɨnə kapəmru irəmiə, rəmhen kɨn mə yakəwəsim kɨrik, mə kɨmiə taksəvɨgɨn ikɨn; in e mə kɨmiə takhavəh Nanmɨn kape Kughen. ?Kɨni rhawor? ?Rɨskai tuk əmiə mə taksarpɨn nasituyen mhavəhsi-pə mane rəmhen tuk nəvɨgɨnien nəmru uə?\x - \xo 9:11 \xt Rom 15:27 \x*  
\v 12 Narmamə pɨsɨn mɨnə kharkun nɨsaiyohyen əmiə kɨn nəvɨgɨnien; kɨni ratuatuk əmə, meinai iriə kasor wok kape Kughen. ?Kɨni rhawor irəmru Banabas? Naiyohyen kapəmru in ratuatuk əgkap.  
\p Nar apnapɨg yakrarkun nɨwəkeikeiyen kɨmi əmiə tuk nərokien kape wok kapəmru, mərɨg kɨmru yakrapəh nɨwaiyohyen. Kɨmru rɨkimru ragien əmə mə jakrəpəh nɨrərəhyen nərokien, nar apnapɨg mə narəyen kapəmru rəutən, tamə yakravəh nərok, narmamə khani hah əmru tuk wok kapəmru, mɨsətapɨg kɨn nəvsaoyen huvə kape Yesu Kristo yame yakarəni-ərhav.\x - \xo 9:12 \xt Wok 20:34; 2 Kor 11:9 \x*  
\v 13 ?Nakharkun uə nɨkam mə narmamə yamə mɨne kasor wok ye Nimə Ehuə kape Kughen, kamhavəh nəriə aikɨn nəvɨgɨnien rəmhen kɨn nərokien kapəriə? Kɨni narmamə yamə mɨne kasor wok ye tebol, ikɨn kamor sakrefaes ikɨn, kamhavəh nəriə aikɨn nəvɨgɨnien rəmhen kɨn nərokien kapəriə.\x - \xo 9:13 \xt Dut 18:1-3 \x*  
\v 14 Ye swatuk kɨrikianə əmə mɨn, Yesu Yermaru rɨmni mə narmamə yamə mɨne kamhani-ərhav nəvsaoyen huvə, tukaməkeikei kɨvəhsi-pən nərokien kapəriə meinai kamhani-ərhav nəvsaoyen huvə.\x - \xo 9:14 \xt Mat 10:10; Gal 6:6 \x*   
\p
\v 15 Mərɨg yakrapəh nɨwaiyohyen əmiə kɨn narɨmnar yame ratuatuk mə to yakwaiyoh kɨn. Mərɨg pəh nien mə yakamrai nəkwəkwə e mamaiyoh kɨn nərokien. Rɨkik ramagien əmə mɨmə yakamni-ərhav nəvsaoyen huvə kape Kughen, kɨni kɨpəh nərokien yo iran. Ror pən, yakpəh norkeikei-əgkəpien mɨmə kɨmiə taksərok yo iran.  
\v 16 Mərɨg pəh nien mə yakamausit mə yakamni-ərhav nəvsaoyen huvə, meinai Kughen raməkeikei kɨmi yo mə jakni-ərhav. !Kɨni nəmhəyen ehuə tukruə tuk yo tukmə yakpəh nəvsao-ərhavyen kɨn nəgkiarien huvə!\x - \xo 9:16 \xt Jer 20:9 \x*  
\v 17 Mərɨg tukmə yakamni-ərhav nəgkiarien kape Kughen meinai yakorkeikei mamor məkneikɨn, ratuatuk əmə mə jakvəh nərokien iran. Mərɨg Kughen e in e rɨmɨrpen yo mə jakor wok e, kɨni ror məkneikɨn mə jakaməkeikei mamor.  
\v 18 ?Kɨni naha nhagɨn e kafak nərokien? In əmə e, mə nɨpɨg yakamni-ərhav nəvsaoyen huvə, yakamni-ərhav apnapɨg əmə, mɨpəh nɨvəhyen nərokien iran. Kɨni ror məkneikɨn yakpəh naiyohyen kɨn nar kɨrik, nar apnapɨg in ratuatuk mə to yakaiyoh kɨn.   
\p
\v 19 Yermamə kɨrik rɨpəh narmaruyen irak, mərɨg yɨmɨvəhsi-əhu atuk yo mə yo slef əmə kape narmamə mɨ-fam mə jakvi-pə narmamə khapsaah khauə tuk Yesu Kristo.  
\v 20 Nɨpɨg yɨmnaməriwək kɨmawə nəmə Isrel, yɨmauə rəmhen əmə kɨn nəmə Isrel, mə jakvi-pə əriə khauə tuk Kristo. Kɨni nar apnapɨg loa rɨpəh narmaruyen irak, nɨpɨg yɨmnəsəriwək kɨmawə miriə narmamə yamə mɨne kasəri-pən loa, yɨmauə məmhen kɨn əriə, mə jakvi-pə əriə khauə tuk Kristo.\x - \xo 9:20 \xt Wok 21:20-26 \x*  
\v 21 Nɨpɨg yɨmnaməriwək kɨmawə narmamə yamə mɨne loa rɨpəh narmaruyen irəriə, yɨmauə məmhen kɨn əriə. Yɨmnor məkneikɨn mə jakvi-pə əriə khauə tuk Kristo. (Mərɨg yakpəh narakikɨnien loa kape Kughen. Nɨkam. Loa kape Kristo ramarmaru irak.)  
\v 22 Nɨpɨg yɨmnaməriwək kɨmawə narmamə kapəriə nhatətəyen rɨpəh nɨskai-pɨkien, yɨmauə məmhen kɨn əriə mə jakvi-pə əriə pəh khauə tuk Kristo.\f + \fr 9:22 \ft Narmamə mɨne e kapəriə nhatətəyen rɨpəh nɨskai-pɨkien, iriə e yamə mɨne khamə ta mə rahas tuk nənien nusai nar yame kɨvəhsi-pən ta kɨmi kughen eikuə mɨnə. Kɨni nɨpɨg Pol rɨmnamarə iriə miriə, in mɨn rɨmɨpəh nənien nusai nar a.\f* Yɨmauə məmhen kɨn narmamə mɨfam, mə ye norien mɨnə fam jakvi-pə tɨksɨn khauə tuk Kristo.\x - \xo 9:22 \xt 2 Kor 11:29 \x*  
\v 23 Yakamor məknakɨn mə nəvsaoyen huvə tukrɨvən ikɨn mɨnə fam mə yo mɨn jakvəh nɨhuvəyen yamə mɨne iriə kape narmamə yamə mɨne kamhani nəfrakɨsien iran.   
\p
\v 24 ?Nakharkun uə nɨkam mə, ye naiyuyen, narmamə m-fam tuksaiyu, mərɨg kɨrikianə əmə tukrapita fam əriə? Kɨni rhuvə mɨmə kɨmiə taksaiyu ye norien kape naiyuyen yame taksarkut pɨk mə taksor win.  
\v 25 Narmamə yamə mɨne kɨsorkeikei mə tuksaiyu ye naiyuyen tukhawhai əriə mɨnə ye naiyuyen, mə tuksor win mhavəh nərokien kɨrik yame to rɨpəh nəmɨrien ror tu. Mərɨg kɨtawə kɨsaiyu mə tuksor win mhavəh nar kɨrik yame tukraməmɨr kape rerɨn.\x - \xo 9:25 \xt Fil 3:14; 2 Tim 2:4-5; 4:7-8 \x*  
\v 26 Ror pən yakpəh naiyu-apnapɨg-əməyen rəmhen kɨn yermamə yame ramaiyu tuk nəvkɨrien ramaiyu; kɨni yakpəh narukien kɨn kwermɨk rəmhen kɨn yermamə yame ramor boksing ramaruk kɨn kwermɨn maməsɨk nɨmago-ago.  
\v 27 Nɨkam. Yakawhai nɨprak mɨmə tukror wok atuə kɨn kafak, mə nɨpɨg yakwəni-ərhav ta nəvsaoyen huvə kɨmi narmamə khapsaah, iriə tukhauə ye naiyuyen a, kɨni yo jakpəh nuəyen rəmhen kɨn yermamə kɨrik yame rɨmnakapɨr loa kape naiyuyen, kɨni karakikɨn in ye naiyuyen.\x - \xo 9:27 \xt Rom 8:13; 13:14 \x*   
\c 10  
\s1 Pol ramni-ərhav norien kape nəmə Isrel kupan  
\p
\v 1 Piak mɨnə mɨne nowinɨk mɨnə, yakorkeikei mə takharkun mə nɨpɨg rɨpmawə mɨnə kamnhaier Ijip, napuə rɨmuvrɨg əpɨs əriə m-fam; kɨni iriə m-fam kɨmɨsəviəfugɨn ye tahik.\x - \xo 10:1 \xt Eks 13:21-22, 14:22\x*  
\v 2 Kɨni Kughen rɨmnor baptaes irəriə m-fam ye tahik mɨne napuə a, mə tukhauə narmamə kape Moses mɨnə.  
\v 3 Kɨni iriə m-fam kɨmɨsən nəvɨgɨnien kɨrikianə əmə yame rɨmasɨ-pən ye Nanmɨn kape Kughen.\x - \xo 10:3 \xt Jon 6:31; Eks 16:4,35\x*  
\v 4 Kɨni mhanɨm nu kɨrikianə əmə yame rɨmasɨ-pən ye Nanmɨn kape Kughen, meinai kɨmnhanɨm nu ye kapier kape Nanmɨn kape Kughen yame kɨmnasəriwək iriə min, yame in e Yesu Kristo.\x - \xo 10:4 \xt Eks 17:6; Nam 20:11\x*  
\v 5 Nar apnapɨg iriə kɨmɨsor məkneikɨn, mərɨg iriə khapssah, Kughen rɨkin rɨpəh nagienien tuk əriə, kɨni kwənhamhə apa ikɨn pɨsɨn pɨsɨn apa ye tɨpəvsɨk.\x - \xo 10:5 \xt Nam 14:29-30\x*   
\p
\v 6 Kɨni Kughen rɨmneighan kɨn narɨmnar mɨnə e mə tukror kwirɨg kɨmi ətawə e towei mɨne mə kɨtawə tukhapəh nhasɨgovɨnien norien has kape kaha mɨnə kupan, mhapəh nɨsərəhu-pənien nərɨgien kapətawə ye norien has mɨnə rəmhen kɨn yame kɨmnasor apa kupan.\x - \xo 10:6 \xt Nam 11:4,34; 1 Kor 10:11 \x*  
\v 7 Takhapəh nɨsəhuakien kɨmi nanmɨ nar rəmhen kɨn yame iriə tɨksɨn kɨmnasəhuak kɨmi nanmɨ nar kupan. Meinai Nəkwəkwə kape Kughen ramni mɨmə,  
\q1 “Narmamə kɨmɨsəkwətə mə tuksəvɨgɨn mamhanɨm, kɨni masərer mə tuksor danis e yame ravi-pən əriə ikɨn rahas ikɨn.”\rq (Eks 32:6) \rq*   
\p
\v 8 Rahas mə kɨtawə tukhavən apɨs apɨs tuk ətawə mɨnə rəmhen kɨn yame kɨmnasor kupan kɨni iriə m-fam twenti tri taosen kɨmnhamhə ye nɨpɨg kɨrikianə əmə.\x - \xo 10:8 \xt Nam 25:1-9\x*  
\v 9 Rahas mə kɨtawə tuksor narɨmnar yame ravi-pə niemha kape Kughen Yermaru rəmhen kɨn yame iriə tɨksɨn kɨmɨsor kupan, kɨni snek rəs əriə khamhə.\x - \xo 10:9 \xt Eks 17:2\x*  
\v 10 Rahas mə naksatmunmun ye Kughen rəmhen kɨn yame iriə kɨmnasor kupan, kɨni agelo kape nɨmhəyen rhopni əriə.\x - \xo 10:10 \xt Nam 16:41-50; 17:5,10\x*   
\p
\v 11 Narɨmnar mɨnə a kɨmnhauə ye nɨmraghien kape kaha tu mɨnə apa ye tɨpəvsɨk, mamor kwirɨg kɨmi ətawə tukun. Kɨni kɨmɨrai-pən nəvsaoyen mɨnə a ye nəkwəkwə mə tukramsɨg ətawə e towei mɨne meinai Nɨpɨg Kwasɨg ruauə ipakə.  
\v 12 Kɨni tukmə rɨkimiə raməsɨk mɨmə nakasərer tɨm tɨm, takasərɨg əmiə, meinai kɨmiə mɨn nakharkun nɨmɨrien ye norien has mɨnə e.  
\v 13 Nɨvəhsi-pən vəhsi-pənien yame ramuə ye nɨmraghien kapəmiə, in rəmhen əmə kɨn yame kɨmnor fam ye narmamə mɨnə. Mərɨg nɨpɨg m-fam, Kughen ramor kafan nəgkiarien. Kɨni In rɨpəh neighanien kɨn nɨvəhsi-pən vəhsi-pənien kɨrik tukruə ye nɨmraghien kapəmiə yame in rɨskai rapita nəsanɨnien kapəmiə. Mərɨg nɨpɨg nɨvəhsi-pən vəhsi-pənien ramuə ye nɨmraghien kapəmiə, Kughen tukror swatuk kɨrik mə takharkun nɨsərer-tɨmtɨmien, mə nar kɨrik tukrɨpəh nɨvi-pənien əmiə ye nahasien.   
\s1 Nanmɨ nar mɨne nəməhuak mɨnə  
\r (Rom 14:1-23; 1 Kor 8:1-13)  
\p
\v 14 Ror məkneikɨn, yo mɨnə tɨksɨn, sap ta ye norien kape nəhuakien kɨmi nanmɨ nar mɨnə.  
\v 15 Kɨmiə nakharkun nar, kɨni mɨsəkir atuk nəgkiarien kafak mə in rhuvə uə rahas.  
\v 16 Nakharkun mə nɨpɨg kɨtawə kasən Nəvɨgɨnien Rhakə, kamhani vi vi Kughen tuk nɨnɨmien, mamhanɨm, rəmhen mə kɨtawə kwənhauə ye nɨprai Kristo mɨsor kɨrikianə. Kɨni nakharkun mə nɨpɨg kɨtawə kasən bred yame kaməkapɨr-pɨr kaməwhai, kɨtawə kwənhauə kɨrikianə kɨtawə Kristo.\x - \xo 10:16 \xt Mat 26:26-28 \x*  
\v 17 Kɨtawə khapsaah, mərɨg kɨsəmhen əmə kɨn mə nɨpraitawə kɨrikianə əmə, meinai bred kɨrikianə əmə, kɨni kɨtawə m-fam kasən bred a.\x - \xo 10:17 \xt Rom 12:5 \x*   
\p
\v 18 Nakharkun mə nɨpɨg narmamə kasən nusai nar yame pris rɨvəhsi-pən ta kɨmi kughen kɨrik, rəmhen kɨn mə kasəhuak kwis iriə pris kɨmi kughen a.\x - \xo 10:18 \xt Lev 7:6 \x*   
\p
\v 19 ?Nakharkun nɨprai nəgkiarien kafak? ?Nakhamə ta mə yakamni mə nusai nar yame kɨmnor sakrefaes kɨn kɨmi nanmɨ nar, nəsanɨnien aikɨn kafan uə? Nɨkam, rɨkək. ?Mərɨg rhawor? ?Nakhamə ta mə yakamni mə nanmɨ nar iriə kughen əfrakɨs mɨnə uə? Nɨkam.\x - \xo 10:19 \xt 1 Kor 8:4 \x*  
\v 20 Mərɨg yakamni mə nɨpɨg narmamə kasor sakrefaes kɨmi nanmɨ nar, yarmhə en. Pa rɨmə sakrefaes a ramvən kɨmi Kughen. Kɨni yakpəh norkeikeiyen mə taksor kɨrikianə kɨmiə yarmhə.\x - \xo 10:20 \xt Dut 32:17; Rev 9:20 \x*  
\v 21 Takhapəh nhavənien mɨsən bred mɨne waen kape Nəvɨgɨnien Rhakə, mɨsarə mhavən mɨn ye nimə kaməhuak kɨmi nanmɨ nar ikɨn mɨsən nar yame kamor sakrefaes kɨn mɨne waen kape yarmhə mɨnə.\x - \xo 10:21 \xt 2 Kor 6:15-16 \x*  
\v 22 Naksor məkneikɨn masor Yesu Yermaru ramor jalus tuk əmiə. ?Rɨkimiə raməsɨk mə ta mə nəsanɨnien kapəmiə rehuə rapita Kughen uə?\x - \xo 10:22 \xt Eks 20:5, 34:14; Dut 4:24, 32:21; Jos 24:14; Sam 78:58\x*   
\p
\v 23 Narmamə tɨksɨn kamhani mhamə, “Rhuvə mə jakor naha nhagɨn yame nɨprak rorkeikei.” Mərɨg yo yakamni mə pəh nien mə norien mɨnə fam kɨsasitu irətawə. Mərɨg narmamə tɨksɨn kamhani mhamə, “Rhuvə mə jakor naha nhagɨn yame nɨprak rorkeikei.” Mərɨg yo yakamni mə pəh nien mə narɨmnar fam ravəhsi-haktə nɨmraghien kapətawə.\x - \xo 10:23 \xt 1 Kor 6:12 \x*  
\v 24 Rɨpəh nɨhuvəyen mə kɨmiə kɨrik tukrərɨg pɨsɨn əmə in; mərɨg tukraməkeikei mamərɨg in mɨnə tɨksɨn.\x - \xo 10:24 \xt Rom 15:1-2 \x*  
\v 25 Sən nusai naha nar mɨragh yame kavəh nɨmrɨn ye maket, mərɨg takhapəh nɨsaiyohyen tukun mə kwəsor ta sakrefaes kɨn kɨmi nanmɨ nar uə nɨkam, kɨni rɨkimiə tukrɨpəh nətərɨg-pɨkien tukun.  
\v 26 Norien e rhuvə əmə meinai Nəkwəkwə kape Kughen ramni mə,  
\q1 “Tokrei tanə e, mɨne narɨmnar fam aikɨn, iriə kape Kughen Yermaru.”\rq (Sam 24:1)\rq*   
\p
\v 27 Kɨni tukmə yermamə yame rɨpəh nəhuakien raiyoh ik mə takvən ye nəkwai nimə kafan mawəvɨgɨn kwis, kɨni rɨkim tukragien mə takvən. Ǝn naha nhagɨn yame ravəhsi-pre, mɨpəh naiyohyen tukun mə kɨmnor sakrefaes kɨn kɨmi nanmɨ nar uə nɨkam. Rɨkim tukrɨpəh nətərɨg-pɨkien tukun.  
\v 28 Mərɨg tukmə ramni-pre tuk ik mɨmə, “Kɨmnor sakrefaes ye nusai nar mɨragh e kɨmi nanmɨ nar,” kɨni rhuvə mə takpəh nənien, tamə raməm ik nakamən, rɨkin raməsɨk mə nakamor təvhagə has.\x - \xo 10:28 \xt 1 Kor 8:7 \x*  
\v 29 Pəh nien mə nar has tuk ik, mərɨg in nar has ye nətərɨgien əmə kafan. Narmamə tɨksɨn khamə, “?Mərɨg rhawor e nətərɨgien kape yermamə kɨrik raməkir kafak norien yame yakorkeikei mə jakor, kɨni mamətapɨg kɨn yo mə jakpəh norien nar kɨrik?  
\v 30 ?Tukmə yakamni vi vi Kughen tuk nəvɨgɨnien, kɨni mamən, rhawor e narmamə kamhani mhamə yakamor təvhagə has ye nɨmrɨ Kughen? !Yaknəhuak-pən ta ye nəvɨgɨnien a!”\x - \xo 10:30 \xt 1 Tim 4:4 \x*  
\v 31 Mərɨg yakamni mə naha nhagɨn yame taksor, tukmə nakasəvɨgɨn, uə nakamhanɨm, takasəkeikei mɨsor əriə m-fam ye norien yame ravəhsi-haktə nhag Kughen.\x - \xo 10:31 \xt Kol 3:17 \x* \fig Waen mɨne bred|alt="Wine and bread" src="Breadw_d.jpg" size="span" loc="Top of page" copy="Urs Wegmann" ref="1KO 10:31" \fig*  
\v 32 Takhapəh nɨsorien mə yermamə kɨrik tukrɨmɨr ye kafan nhatətəyen, nar apnapɨg mə in yemə Isrel, uə yemə Gris, uə yermamə kɨrik ye niməhuak kape Kughen.\x - \xo 10:32 \xt Rom 14:13 \x*  
\v 33 Sor norien a rəmhen kɨn norien kafak yame yakamarkut mə jakor rɨki narmamə m-fam rɨkiriə tukragien tukun ye norien mɨnə fam. Yakamor məkneikɨn meinai pəh nien mə yakamərɨg pɨsɨn əmə yo, mərɨg yakamərɨg nukwhao mə Kughen tukrɨvəh mɨragh əriə.\x - \xo 10:33 \xt 1 Kor 9:20-22 \x*   
\c 11  
\m
\v 1 Takhasɨgəvɨn yo rəmhen kɨn yame yo yakamsɨgovɨn Yesu Kristo.\x - \xo 11:1 \xt 1 Kor 4:16 \x*   
\s1 Norien kape nəhuakien  
\p
\v 2 Yakamni vi vi əmiə meinai nakhapəh nɨsəru-kɨnien yo ye narɨmnar fam yame yɨmnor kɨni mamhajoun, kɨni nakharaptərəkɨn nhajounien yamə mɨne yɨmnhajoun əmiə kɨn.   
\p
\v 3 Mərɨg yakorkeikei mə kɨmiə m-fam takharkun mə kapən kapə narmamə m-fam, Kristo, in ramarmaru irəriə; kɨni kapən kapə piraovɨn, kafan yerman, in ramarmaru iran. Kɨni kapən kapə Kristo, in Kughen, ramarmaru iran.\x - \xo 11:3 \xt Jen 3:16; Efes 5:23 \x*  
\v 4 Tukmə yerman kɨrik raməvəvhao nɨpɨg in raməhuak uə nɨpɨg ramni-əhrav nəgkiarien yame Kughen rɨmɨvəhsi-pən kɨmin, in ramor aurɨs Kristo.  
\v 5 Mərɨg piraovɨn ramor aurɨs kafan yerman tukmə rɨpəh nəvəvhaoyen ye nɨpɨg yame raməhuak uə nɨpɨg ravəhsi-ərhav nəgkiarien yame Kughen ravəhsi-pən kɨmin. Norien a ror naurɨsien rəmhen kɨn yame kɨmnəki kapən kapə rɨpiəpiə.  
\v 6 Rhuvə mə piraovɨn kɨrik yame rɨpəh norkeikeiyen mə tukrəvəvhao məknakɨn, rhuvə mə tukəki kapən kapə pəh narmamə tukhani mə in yerman, pəh in tukraurɨs tukun. Tukmə norien a ror aurɨs tukun, rhuvə mə tukrəvəvhao.  
\v 7 Rhuvə mə narman tukhapəh nɨsəvəvhaoyen ye nɨpɨg kape nəhuakien meinai Kughen rɨmnor yerman ravəh nanmɨn kafan, mə tukəm-pən nɨhuvəyen iran kape Kughen; mərɨg tukəm-pən nɨhuvəyen kape yerman ye piraovɨn.\x - \xo 11:7 \xt Jen 1:26-27 \x*  
\v 8 Ror məkneikɨn meinai in apa kupan, pəh nien mə Kughen rɨmɨvəh piraovɨn mor yerman kɨn; mərɨg rɨmɨvəh yerman mor piraovɨn kɨn.  
\v 9 Kɨni pəh nien mə Kughen rɨmnor yerman mə tukrasitu ye kafan piraovɨn, mərɨg rɨmnor piraovɨn mə tukrasitu ye kafan yerman.\x - \xo 11:9 \xt Jen 2:18-23 \x*  
\v 10 Ror məknakɨn mə piraovɨn tukraməkeikei məvəvhao ramor nɨmtətien mə in ramsiai kafan yerman pəh agelo mɨnə tuksəm kharkun mə ramsiai əfrakɨs kafan yerman.   
\p
\v 11 Mərɨg ye nɨmraghien kapətawə yamə mɨne kasofugɨn-pən ye Yesu Yermaru, piraovɨn to rɨpəh narə-pɨsɨnien; kɨni yerman to rɨpəh narə-pɨsɨnien,  
\v 12 meinai in apa kupan Kughen rɨmɨvəh yerman mor piroavɨn kɨn. Mərɨg taktakun ai, narman mɨnə fam, nɨpiraovɨn kaseimək kɨn əriə. Kɨni narɨmnar m-fam ramsɨ-pən tuk Kughen.   
\p
\v 13 Taksəm əmhen mə ratuatuk mə ?piraovɨn yame raməhuak kɨmi Kughen tukrvəvhao uə nɨkam?  
\v 14 Narmamə m-fam kharkun mə yerman yame nɨmar nɨkwənen rapomh, tukror naurɨsien kɨmin, [tukamni kɨmə in rəmhen kɨn piraovɨn].  
\v 15 Mərɨg tukmə piraovɨn kɨrik nɨmar nɨkwənen rapomh, rɨkin tukragien tukun, kɨni narmamə tuksəgnəgɨn in tukun, meinai Kughen rɨmɨvəhsi-pən nɨmar nɨkwəne piraovɨn rəmhen mə kafan kəvəvhao.  
\v 16 Mərɨg tukmə yermamə kɨrik rɨmə tukrəgkiar kɨmi yo tuk nar a, kɨni yakamni məkneikɨn mɨmə norien pɨsɨn mɨn kɨrik ye yama rɨkək; niməhuak pɨsɨn pɨsɨn mɨnə kasəri-pən swatuk kɨrikianə.   
\s1 Norien kape Nəvɨgɨnien Rhakə  
\p
\v 17 Ye nəgkiarien yamə mɨne jakni-pre tuk əmiə ai taktakun, to yakpəh nɨni-vivi-yen əmiə, meinai nəkwətə-kwisien kapəmiə rɨpəh nasituyen, mərɨg ramoriah əmə əmiə.  
\v 18 Nar kupan yame jakni in e mə yɨmnərɨg nəvsaoyen kɨrik mə nɨpɨg nakasofugɨn əmiə mɨnə mə taksəhuak, kɨni mɨsarə maseikus-eikus mɨn kapəmiə kwhen. Kɨni rɨkik raməsɨk mə nəvsaoyen a yɨmnərɨg in nəfrakɨsien.\x - \xo 11:18 \xt 1 Kor 1:10-12 \x*  
\v 19 Nakhamə ta mə takasəkeikei masəwhai kwhen kapəmiə mə tukror əpu mə kɨmiə nɨ-pa mɨne Kughen rɨkin tukragien tuk əriə.  
\v 20 Nɨpɨg nakasofugɨn əmiə mɨnə, masən Nəvɨgɨnien Rhakə, nakhamə ta mə naksəri-pən əfrakɨs norien kape nənien Nəvɨgɨnien kape Yesu Yermaru. Mərɨg taksəm-ru norien e kapəmiə. Pəh nien mə naksəri-pən norien atuatuk kape nənien Nəvɨgɨnien kape Yesu Yermaru,  
\v 21 meinai nɨpɨg nakasəvɨgɨn, kɨmiə kɨrikianə kɨrikianə nakasəvɨgɨn, mhapəh nhawhinien əmiə mɨnə tɨksɨn. Tɨksɨn kɨsəmkərəv, tɨksɨn kɨsapɨs kɨn waen.  
\v 22 Tukmə nakhamə taksəvɨgɨn kɨrikianə kɨrikianə mamhanɨm, taksor əmə apa iməmiə yerkwanu mɨnə, kwasɨg ikɨn nakpihavən ye niməhuak. Mərɨg norien kapəmiə rɨpəh nɨsiaiyen niməhuak kape Kughen; mamor aurɨs yavən has mɨnə. ?Kɨni jakni-pre naha nhagɨn tuk əmiə? ?Jakni vi vi əmiə tuk norien a uə? !Nɨkam, to yakpəh nɨni-vivi-yen əmiə tukun!   
\p
\v 23 Meinai yaknhajoun ta əmiə nhajounien yame ramsɨ-pən tuk Yermaru. Yenpɨg a, kwasɨg ikɨn keighan-pən kɨn Yesu Yermaru ye kwermɨ tukmɨr mɨnə, in rɨmɨvəh bred  
\v 24 mɨni vi vi Kughen tukun, kɨni mhapu, kɨni mɨmə, “In e nɨprak yame tukrakapɨr tuk əmiə. Taksor məknakɨn, mə rɨkimiə tukraməsɨk Yo.”  
\v 25 Ye norien kɨrikianə əmə mɨn, nɨpɨg kwəsəvɨgɨn ta, In rɨmɨvəh pənkɨn waen mɨni mɨmə, “Kap waen e in nɨtawɨk yame ramhajoun promes vi yame Kughen ramor kɨmi narmamə. Nɨpɨg takhanɨm rɨkimiə tukraməsɨk Yo.”\x - \xo 11:25 \xt Eks 24:6-8; Hib 8:8-13 \x*  
\v 26 Tuk nar e, nɨpɨg tukmə nakasən bred a, uə nakhanɨm waen a, nakamhani-ərhav nɨmhəyen kape Yesu Yermaru mɨseriaji tukrɨrerɨg-pə mɨn.\x - \xo 11:26 \xt Mat 26:26-29; Mak 14:22-25; Luk 22:14-20\x*   
\p
\v 27 Ror məkneikɨn, yermamə yame ramən bred uə ramnɨm waen ye kap kape Yesu Yermaru ye norien yame rɨpəh natuatukien, in ramor təvhagə has mamoriah nɨprai Yesu Yermaru mɨne nɨtawɨn.\x - \xo 11:27 \xt Hib 10:29 \x*  
\v 28 Mərɨg kwasɨg ikɨn nakasən bred mamhanɨm kap waen, takasəkeikei mɨsəm əmhen ta kapəmiə nɨmraghien.  
\v 29 Meinai yermamə yame ramən bred mamnɨm kap waen, mərɨg rɨkin rɨpəh nəsɨk-huvəyen nɨprai Yesu Yermaru, nənien mɨne nɨnɨmien kafan ravi-pə atuk əmə narpɨnien kɨmin.  
\v 30 Ror məkneikɨn mə kɨmiə khapsaah nɨpraimiə raməpou kɨni nakhamhə, kɨni kɨmiə tɨksɨn nakwənhamhə ta.  
\v 31 Mərɨg tukmə kɨtawə kɨrikianə kɨrikianə kɨsəm əmhen ta nɨmraghien kapətawə, kwasɨg ikɨn mɨsən Nəvɨgɨnien Rhakə, tamə Kughen tukravəhsi-pə narpɨnien kɨmi ətawə.  
\v 32 Nɨpɨg Yesu Yermaru tukraməko atuatuk ətawə, ramor məknekɨn mə nɨpɨg In tukrəkir narmamə ye tokrei tanə mor narpɨnien kɨmi əriə, kɨni kɨtawə tukhapəh nhavəhyen narpɨnien kɨtawə miriə.\x - \xo 11:32 \xt Hib 12:5-6 \x*   
\p
\v 33 Ror məkneikɨn piak mɨnə mɨne nowinɨk mɨnə, nɨpɨg takhauə kɨrikianə mə taksən Nəvɨgɨnien Rhakə, takaseito kɨn əmiə mɨnə tɨksɨn.  
\v 34 Tukmə yermamə kɨrik rəmkərəv, rhuvə mə tukrəvɨgɨn ta apa iman yerkwanu ai muə, tamə ruə ye nofugɨnien, mən pɨsɨn nəvɨgɨnien kɨn narmamə tɨksɨn, kɨni Kughen rɨvəhsi-pən narpɨnien kɨmin.  
\p Kɨni nɨpɨg jakurə tuk əmiə, jakvəhsi-pre swatuk ye narɨmnar pɨsɨn mɨnə tɨksɨn yame nakasaiyoh-pə kɨn.   
\c 12  
\s1 Nanmɨn kape Kughen ravəhsi-pə nɨrkunien pɨsɨn pɨsɨn  
\r (Rom 12:4-8)  
\p
\v 1 Piak mɨnə mɨne nowinɨk mɨnə, pəh yakəgkiar ye nɨrkunien pɨsɨn pɨsɨn yamə mɨne Nanmɨn kape Kughen ravəhsi-pə kɨmi ətawə, meinai yakorkeikei mə kɨmiə takasəkeikei mharkun.  
\v 2 Kɨmiə nakharkun mə apa kupan, nɨpɨg nɨmnhapəh nɨsəhuakien kɨmi Kughen, kɨvi-pən nətərɨgien kapəmiə kamkɨr-pən əmiə ye swatuk tuk nəhuakien kɨmi nanmɨ nar yamə mɨne khapəh nɨsəgkiarien.\x - \xo 12:2 \xt Hab 2:18-19 \x*  
\v 3 Ror məkneikɨn, yakamni-pre tuk əmiə mə tukmə yermamə ramni hah Yesu Kristo, pəh nien mə Nanmɨn kape Kughen rɨvəhsi-pən nəgkiarien a kɨmin; kɨni Nanmɨn kape Kughen əmə ramor yermamə rɨrkun nɨniyen mə Yesu in Yermaru.\x - \xo 12:3 \xt 1 Jon 4:2-3 \x*   
\p
\v 4 Nanmɨn kape Kughen ravəhsi-pə nɨrkunien pɨsɨn pɨsɨn mɨnə kɨmi ətawə; mərɨg Nanmɨn kɨrikianə əmə.\x - \xo 12:4 \xt Rom 12:6 \x*  
\v 5 Kɨtawə kasor wok pɨsɨn pɨsɨn rɨpsaah, mərɨg Yermaru kɨrikianə əmə yame kasor wok kafan.  
\v 6 Kɨtawə kasor wok ye norien pɨsɨn pɨsɨn rɨpsaah, mərɨg in Kughen kɨrikianə əmə yame ramor wok ye nɨmraghien kape narmamə mɨfam mə iriə tuksor wok mɨnə fam a.   
\p
\v 7 Kɨni Nanmɨn kape Kughen ravəhsi-pə nɨrkunien pɨsɨn pɨsɨn kɨmi ətawə kɨrikianə kɨrikianə mə kɨtawə tuksasitu irətawə mɨnə fam.  
\v 8 Nanmɨn kape Kughen ravəhsi-pən nəgkiarien kape nɨrkunien kɨmi yermamə kɨrik; kɨni Nanmɨn kɨrikianə əmə rɨvəhsi-pən nɨrkunien nar kɨmi yermamə pɨsɨn kɨrik.  
\v 9 Kɨni Nanmɨn kɨrikianə əmə ravəhsi-pən nhatətəyen kɨmi yermamə pɨsɨn kɨrik mɨn. Kɨni Nanmɨn kɨrikianə əmə ravəhsi-pən nɨrkunien kɨmi yermamə pɨsɨn kɨrik mɨn tuk nor-huvəyen yermamə.  
\v 10 Kɨni mɨvəhsi-pən mɨn nɨrkunien kɨmi yermamə pɨsɨn kɨrik mɨn tuk norien nɨmtətien mɨnə. Kɨni mɨvəhsi-pən mɨn nɨrkunien kɨmi yermamə pɨsɨn kɨrik mɨn tuk nɨni-ərhavyen nar kɨrik kwasɨg ikɨn nar ai rɨpiamuə. Kɨni mɨvəhsi-pən mɨn nɨrkunien kɨmi yermamə pɨsɨn kɨrik mɨn tuk nəkirien nanmɨn pɨsɨn pɨsɨn mɨnə. Kɨni mɨvəhsi-pən mɨn nɨrkunien kɨmi yermamə pɨsɨn kɨrik mɨn tuk nɨniyen nəgkiarien kape tanə pɨsɨn pɨsɨn mɨnə. Kɨni mɨvəhsi-pən mɨn nɨrkunien kɨmi yermamə pɨsɨn kɨrik mɨn tuk nhopraiyen nɨprai nəgkiarien mɨnə a.  
\v 11 Nɨrkunien mɨnə a, iriə m-fam kamhasɨ-pən əmə tuk Nanmɨn kɨrikianə əmə, kɨni ravəhsi-pə kɨmi ətawə kɨrikianə kɨrikianə ye swatuk yame Kughen rorkeikei.\x - \xo 12:11 \xt 1 Kor 7:7 \x*   
\s1 Nuhpɨkɨnien ye nɨprai yermamə  
\p
\v 12 Narmamə kape Kristo kɨsəmhen əmə kɨn nɨprai yermamə, yame in kɨrikianə əmə, mərɨg nor-norɨn mɨnə rɨpsaah. Kɨni nar apnapɨg mə nor-norɨn pɨsɨn pɨsɨn mɨnə, kamharpɨn-pən ye nɨpran kɨrikianə əmə.\x - \xo 12:12 \xt 1 Kor 10:17 \x*  
\v 13 Ye norien kɨrikianə əmə mɨn, kɨtawə tɨksɨn, kwənərəus kape Isrel; tɨksɨn nəmə Gris; tɨksɨn slef; tɨksɨn pəh nien mə slef; mərɨg Nanmɨn kape Kughen kɨrikianə əmə rɨmnor baptaes irətawə fam mɨmə tukhauə kɨrikianə əmə ye Kristo. Kɨni kɨtawə kamhavəh\f + \fr 12:13 \ft Gris ramni nuhpɨkɨnien mɨmə, “Kɨtawə kamhanɨm Nanmɨn kɨrikianə əmə.”\f* Nanmɨn kape Kughen yame in kɨrikianə əmə.\x - \xo 12:13 \xt Kal 3:28 \x*   
\p
\v 14 Sətərɨg-ru. Nɨprai jir, pəh nien mə norɨn kɨrikianə; mərɨg nor-norɨn rɨpsaah.  
\v 15 Nar apnapɨg nɨhun ramni mɨmə, “Mərɨg in ai pəh nien mə yo kwermɨn, pəh nien mə yo norɨ nɨprai yermamə kɨrik,” mərɨg nəgkiarien kafan rɨpəh norien nɨhun mə pəh nien mə in nor nɨprai yermamə.  
\v 16 Nar apnapɨg nɨmətɨrgɨn ramni mɨmə, “Mərɨg in ai pəh nien mə yo nɨmrɨn, pəh nien mə yo norɨ nɨprai yermamə kɨrik,” mərɨg nəgkiarien kafan rɨpəh norien nɨmətɨrgɨn mə pəh nien mə in nor nɨprai yermamə.  
\v 17 ?Tukmə nɨprai jir, nɨmrɨn in-əmə-in-əmə, kɨni tukrhawor pən iran mɨne mamərɨg nar? ?Kɨni tukmə nɨprai jir nɨmətɨrgɨn in-əmə-in-əmə, tukrhawor pən iran mɨne mamərɨg nəmiəv nar?  
\v 18 Mərɨg nɨkam. Kughen rɨmnərəhu nor-nor yermamə yame In rorkeikei mə tukhaswin aikɨn.  
\v 19 ?Tukmə iriə fam norɨn kɨrikianə əmə, kɨni nɨpran raməker-pən pukaa?  
\v 20 Mərɨg nəfrakɨsien mə nor-norɨn rɨpsaah, mərɨg nɨpran kɨrikianə əmə.   
\p
\v 21 Nɨmrɨ jir to rɨpəh nɨni-pənien tuk kwermɨ jir mɨmə, “Yo yakəpəh ik, yo yaknəmhen ta.” Kɨni kapən kapə to rɨpəh nɨni-pənien tuk nɨhun mir mɨmə, “Ah. Yakəpəh əmiru. Yo yaknəmhen ta.”  
\v 22 To rɨpəh norien məknakɨn. Nor-norɨ nɨpraitawə yamə mɨne rɨkitawə raməsɨk mə iriə kasəpəu, mərɨg to khapəh nɨsəpəhyen.  
\v 23 Nor-nortawə yame ror naurɨsien, tukhagɨn huvə tukun. Kɨni nor-nortawə yame rɨpəh nəmhenien mə narmamə tuksəm, kɨtawə tuksarkaoh-pən kɨmin.  
\v 24 Mərɨg nor-nortawə yame rɨpəh norien naurɨsien, kɨtawə khapəh nɨsarkaoh-pənien kɨmin. Mərɨg Kughen ramofugɨn narmamə ye niməhuak kapətawə mamor huvə pən kɨmi əriə yamə mɨne kɨtawə kasəm-əhu əriə, rəmhen kɨn yame In ravəhsi-pən nɨsiaiyen kɨmi nor-norɨn yame kɨtawə khapəh nhasiaiyen.  
\v 25 Kɨni ye norien a, nor-nor nɨpraitawə to khapəh nɨseikus-eikusien əriə mɨnə; mərɨg pəh tuksəm huvə fam əriə mɨnə.  
\v 26 Tukmə nor-norɨ tɨksɨn kasərɨg nəmhəyen, kɨni nor-norɨ mɨnə fam tuksərɨg nəmhəyen. Kɨni tukmə kaməgnəgɨn norɨn kɨrikianə, kɨni nor-norɨ mɨnə fam rɨkiriə ramagien.   
\p
\v 27 Nɨprai nəgkiarien e rɨmə kɨmiə nɨprai Kristo, kɨni kɨmiə m-fam kɨrikianə kɨrikianə, kɨmiə nor-norɨn mɨnə.\x - \xo 12:27 \xt Rom 12:5 \x*  
\v 28 Kɨni ye niməhuak, Kughen rɨmnəkupan mɨrpen narmamə tɨksɨn mə iriə aposol mɨnə; kɨni kwasɨg ikɨn, mɨrpen tɨksɨn mə iriə profet mɨnə, kɨni kwasɨg ikɨn, mɨrpen nəmhajoun mɨnə. Kɨni mɨrpen tɨksɨn mə tuksor nɨmtətien mɨnə, tɨksɨn tuksor huvə narmamə, kɨni tɨksɨn tuksasitu ye narmamə, kɨni tɨksɨn kharkun nɨsasituyen ye nɨniyen kape niməhuak, kɨni tɨksɨn hamhani nəgkiarien kape tanə pɨsɨn pɨsɨn.\x - \xo 12:28 \xt Efes 4:11-12 \x*  
\v 29 ?Nakhamə ta mə narmamə mfam iriə aposol mɨnə? ?Uə narmamə m-fam iriə profet mɨnə? ?Uə narmamə m-fam iriə nəmhajoun mɨnə? ?Uə narmamə m-fam kasor nɨmtətien mɨnə?  
\v 30 ?Uə narmamə m-fam kasor huvə narmamə? ?Uə narmamə m-fam kamhani nəgkiarien kape tanə pɨsɨn pɨsɨn mɨnə? ?Uə narmamə m-fam kharkun nɨprai nəgkiarien pɨsɨn pɨsɨn mɨnə a? Nɨkam, rɨpəh norien məknakɨn.   
\s1 Norkeikeiyen  
\r (Rom 12:9-21)  
\p
\v 31 Mərɨg rhuvə mə taksərəhu-pən tɨm tɨm nətərɨgien kapəmiə tuk nhavəhyen nɨrkunien pɨsɨn pɨsɨn yamə mɨne Nanmɨn kape Kughen ravəhsi-pə, yame iriə khahuvə rapita.\x - \xo 12:31 \xt 1 Kor 14:1 \x* Kɨni taktakun ai, jakni-pre swatuk hanə yame in rhuvə pɨk.   
\c 13  
\p
\v 1 Tukmə yakəgkiar ye nəgkiarien kape narmamə ikɨn pɨsɨn pɨsɨn mɨnə uə ye nəgkiarien kape agelo mɨnə, mərɨg norkeikeiyen rɨkək yerkik, mərɨg yakaməgkiar pɨk əmə rəmhen kɨn yermamə kɨrik yame ramuh nəpag nai mamor tərɨgaru, uə ramuh apnapɨg bel.  
\v 2 Tukmə yakvəh nɨrkunien tuk nɨni-ərhavyen nar, kwasɨg ikɨn nar a rɨpiuə, mərɨg norkeikeiyen rɨkək yerkik, yo nar apnapɨg əmə. Kɨni tukmə yakɨrkun nar erkwaig mɨnə fam mɨne nɨrkunien mɨnə fam, mərɨg norkeikeiyen rɨkək yerkik, yo nar apnapɨg əmə. Kɨni tukmə kafak nhatətəyen in rɨskai mə jakor tukwas kɨrik rəta mamvən, mərɨg norkeikeiyen rɨkək yerkik, yo nar apnapɨg əmə.\x - \xo 13:2 \xt Mat 17:20 \x*  
\v 3 Tukmə yakpɨk-pən fam kafak narɨmnar kɨmi yavən hah mɨnə, uə yakeighan-pən kɨn tɨkmɨr mɨnə kafak mə tuksarko-pən kɨn yo nap, mərɨg norkeikeiyen rɨkək yerkik, to yakpəh norien win ye nar kɨrik.   
\p
\v 4 Norkeikeiyen ramor yermamə kafan nətərɨgien raməpomh; kɨni mor in ramor huvə pən kɨmi narmamə; mɨpəh norien jalus kɨmi narmamə, mɨpəh nɨvəhsi-haktə-atukien in, mɨpəh nausitien,  
\v 5 mɨpəh nor-pənien narmamə, mɨpəh nərɨg-atukien in, kɨni niemha rɨpəh nhai-pɨkien, kɨni rɨpəh nɨraptərəkɨn-tɨm-tɨmien rɨkin tuk norien has yame kamor kɨmin.  
\v 6 Kɨni norkeikeiyen ramor yermamə rɨkin rɨpəh nagienien tuk norien has mɨnə, mərɨg rɨkin ramagien əmə tuk norien huvə mɨnə kape nəfrakɨsien.\x - \xo 13:6 \xt Rom 12:9 \x*  
\v 7 Norien kape norkeikeiyen ramətapɨg kɨn yermamə mə kafan nərɨgien tukrɨpəh nəpouyen; mamor in ramhatətə tɨm tɨm ye Kughen, mərəhu-pən tɨm tɨm kafan nərɨgien kɨmi Kughen. Nar apnapɨg tukmə nəmhəyen ehuə kɨrik ruə, mərɨg norien kape norkeikeiyen ramətapɨg kɨn in mə tukrɨpəh nɨmɨrien.\x - \xo 13:7 \xt 1 Pita 4:8 \x*   
\p
\v 8 Norien kape norkeikeiyen to rɨpəh norien infamien. Mərɨg nɨrkunien kape nɨni-ərhavyen nar kɨrik kwasɨg ikɨn nar a rɨpiuə, nɨrkunien nar a tukamhavən, tuk nɨpɨg kɨrik tɨkrɨpirkək. Mɨne nɨrkunien kape nəgkiarien ye nəgkiarien pɨsɨn pɨsɨn, tukamhavən, tuk nɨpɨg kɨrik tukpiharkək. Kɨni nɨrkunien tɨkrɨpirkək.  
\v 9 Ror məkneikɨn meinai nɨrkunien kapətawə rɨkəskəh əmə; kɨni nəgkiarien yame Kughen ravəhsi-pə, kɨtawə kamhani-ərhav əmə nɨpərɨn.  
\v 10 Mərɨg nɨpɨg Yesu Kristo tukruə mɨn mor atuatuk narɨmnar m-fam, kɨni nɨrkunien pɨsɨn pɨsɨn yamə mɨne Nanmɨn kape Kughen ravəhsi-pə taktakun tukrɨpirkək.  
\v 11 Nɨpɨg yɨmnarkəskəh, kɨni yɨmnəgkiar rəmhen kɨn kwajikovə, kɨni nɨrkunien kafak rəmhen kɨn pɨkwarien kɨrik. Mərɨg nɨpɨg yɨmauə mehuə, yɨmnəru-kɨn norien kape kwajikovə.  
\v 12 Taktakun ai, kɨtawə kasəm əmə nɨpərɨn rəmhen kɨn yermamə kɨrik yame ramarhanɨm ye glas yame rəmkɨmɨk. Mərɨg tuk Nɨpɨg Kwasɨg, kɨtawə tuksəm huvə Kughen. Taktakun ai, yakɨrkun nɨpərɨn əmə; mərɨg ye nɨpɨg a, jakɨrkun huvə narɨmnar fam, rəmhen kɨn yame Kughen rɨrkun huvə yo ai taktakun mɨne.   
\p
\v 13 Kɨni taktakun ai, norien misɨr e kɨsisər karhəmɨr: norien kape nhatətəyen, norien kape nərəhu-pən-tɨmtɨm-ien nətərɨgien ye Kughen, mɨne norien kape norkeikeiyen. Mərɨg yame rhuvə pɨk əgkap, in ai norien kape norkeikeiyen.\x - \xo 13:13 \xt 1 Tes 1:3 \x*   
\c 14  
\s1 Nɨrkunien kape nɨni-ərhavyen nar kɨrik kwasɨg ikɨn nar ai rɨpitərhav-pə; mɨne nɨrkunien kape nɨniyen nəgkiarien kape tanə pɨsɨn pɨsɨn mɨnə  
\p
\v 1 Taksarkut pɨk mɨmə norkeikeiyen tukrarmaru ye nɨmraghien kapəmiə, kɨni mɨsarkut pɨk mə takhavəh nɨrkunien yamə mɨne Nanmɨn kape Kughen ravəhsi-pre, kɨni mɨsarkut pɨk rapita mə takharkun nhani-ərhavyen nar kɨrik kwasɨg ikɨn nar ai rɨpitərhav-pə.\x - \xo 14:1 \xt 1 Kor 12:31; 14:39 \x*  
\v 2 Yakamni məkneikɨn meinai tukmə kɨmiə kɨrik yame raməgkiar ye nəgkiarien kape tanə pɨsɨn pɨsɨn mɨnə, pəh nien mə raməgkiar kɨmi narmamə, mərɨg raməgkiar kɨmi Kughen. Nəfrakɨsien, yermamə kɨrik rɨkək yame rɨrkun nəgkiarien yame ramni, mərɨg in ramni-ərhav nəgkiarien erkwaig yame Nanmɨn kape Kughen ravəhsi-pən kɨmin.  
\v 3 Mərɨg narmamə m-fam yamə mɨne kamhani-ərhav nar kwasɨg ikɨn nar ai rɨpiamtərhav-pə, kamhani-pən tuk nɨvəhsi-haktəyen nɨmraghien kape narmamə, mɨne tuk nɨvəhsi-haktəyen nətərɨgien kapəriə, mɨne tuk nasituyen irəriə.  
\v 4 Yermamə yame raməgkiar ye nəgkiarien kape tanə pɨsɨn pɨsɨn mɨnə, ravəhsi-haktə əmə nɨmraghien kafan; mərɨg yermamə yame ramni-ərhav nar kwasɨg ikɨn nar ai rɨpiamuə, in ravəhsi-haktə nɨmraghien kape niməhuak.  
\v 5 Yakorkeikei mə kɨmiə m-fam taksəgkiar ye nəgkiarien kape tanə pɨsɨn pɨsɨn mɨnə, mərɨg rhuvə pɨk mə takhavəh nɨrkunien tuk nɨni-ərhavyen nar kwasɨg ikɨn nar ai rɨpiuə. Yermamə yame ravəh nɨrkunien tuk nɨni-ərhavyen nar kwasɨg ikɨn nar ai rɨpiuə, in ramasitu pɨk ye niməhuak rapita yermamə yame raməgkiar ye nəgkiarien kape tanə pɨsɨn pɨsɨn mɨnə, meriaji in rhoprai nɨprai nəgkiarien mə tukrɨvəhsi-haktə nɨmraghien kape niməhuak.   
\p
\v 6 Piak mɨnə mɨne nowinɨk mɨnə. ?Tukmə yakaurə tuk əmiə maməgkiar kɨmi əmiə ye nəgkiarien kape tanə pɨsɨn pɨsɨn, mɨpəh nhopraiyen nɨprai nəgkiarien, kɨni tukrhawor masitu irəmiə? Mərɨg jakaməkeikei mɨni-ərhav nar kɨrik yame Kughen rɨmnor əpu kɨmi yo pəh nakharkun. Kɨni jakaməkeikei maməvhag kɨmi əmiə, mɨvəhsi-pre nɨrkunien kɨmi əmiə, mamni-ərhav nar kɨrik yame tukrɨpiuə.  
\v 7 In rəmhen əmə kɨn tərhenao yame kamher, uə gita yame kamuh. Narɨmnar mɨnə a khapəh nhamraghien, yermamə əmə ramor əriə kamərɨg rɨkiriə. Kɨni tukmə kher oror tərhenao, tukeinein nanmɨ nɨpei yame tərhenao raməni.  
\v 8 Kɨni tukmə kamher oror naiyuk ye nɨpɨg kape narowagɨnien, narmamə tukhapəh nɨsor-apnəpənəyen tukun.  
\v 9 Mərɨg rəmhen əmə kɨn əmiə. ?Tukmə naksəgkiar ye nəgkiarien yame narmamə kaseinein, tukshawor mharkun nɨprai nəgkiarien yame nakamhani? Kɨmiə naksəgkiar əmə kɨmi nɨmago-ago; narmamə khapəh nhavəhyen nɨpran.  
\v 10 Nəfrakɨsien mə nəgkiarien mɨnə rɨpsaah ye tokrei tanə, kɨni iriə kɨrikianə kɨrikianə nɨprai nəgkiarien aikɨn kapəriə.  
\v 11 Kɨni tukmə yakpəh nɨrkunien nɨprai nəgkiarien yame yermamə kɨrik ramni-pə tuk yo, yo yakapsɨpɨs tukun, kɨni in yepsɨpɨs tuk yo.  
\v 12 Rəmhen əmə kɨn əmiə. Kɨmiə naksorkeikei mə Nanmɨn kape Kughen tukrɨvəhsi-pre nɨrkunien pɨsɨn pɨsɨn mɨnə, taksarkut pɨk mə takhavəh nɨrkunien yamə mɨne khavəhsi-haktə nɨmraghien kape niməhuak.   
\p
\v 13 Tuk nar ai, tukmə kɨmiə kɨrik raməgkiar ye nəgkiarien kape tanə pɨsɨn kɨrik, tukraməkeikei məhuak mɨn mə Kughen tukrɨvəhsi-pən nɨprai nəgkiarien e pəh rhoprai-pən kɨmi niməhuak.  
\v 14 Tukmə yakaməhuak ye nəgkiarien kape tanə pɨsɨn kɨrik, rɨkik raməhuak mərɨg nətərɨgien kafak ramərer apnapɨg əmə.  
\v 15 ?Kɨni jakhawor? Jakəhuak yerkik, mərɨg jakəhuak mɨn ye nətərɨgien kafak. Kɨni jakəni nɨpei yerkik, mərɨg jakəni mɨn nɨpei ye nətərɨgien kafak.  
\v 16 ?Tukmə nakhani vi vi Kughen yerkim ye nəgkiarien kape tanə pɨsɨn, yermamə yame reinein nəgkiarien a tukrhawor pən iran mɨne mameighan kɨn nəhuakien kafam? To rɨpəh neighanien kɨn, meinai in reinein nəgkiarien yame nakamni.  
\v 17 Tukmə ror nakamni vi vi Kughen, mərɨg nəgkiarien kafam rɨpəh nɨvəhsi-haktəyen nɨmraghien kape yermamə yame reinein nəgkiarien e nakamni.   
\p
\v 18 Yakamni vi vi Kughen mə yakaməgkiar ye nəgkiarien kape tanə pɨsɨn pɨsɨn mɨnə rapita əmiə m-fam.  
\v 19 Mərɨg ye nəkwai niməhuak, tukmə yakamhajoun narmamə ye nəgkiarien kwatɨksɨn əmə yame narmamə kharkun nɨpran, in rhuvə pɨk rapita yame to yakni nəgkiarien rɨpsaah pɨk ye nəgkiarien yame iriə kaseinein.   
\p
\v 20 Piak mɨne nowinɨk mɨnə. Takhapəh nɨsorien nərɨgien kapəmiə mɨnə rəmhen kɨn kwajikovə. Ye norien kɨrikianə əmə e taksəmhen kɨn kwajikovə əmtəmtə yamə mɨne kɨseinein norien təvhagə has. Mərɨg ye nərɨgien kapəmiə rhuvə mə rɨkimiə tukrɨmruə.\x - \xo 14:20 \xt Efes 4:14 \x*  
\v 21 Meinai kɨmɨni ye loa kape Moses kɨmə,  
\q1 “Kughen Yermaru ramni məkneikɨn mə,  
\q2 ‘Jakor mə narmamə yamə mɨne kasəgkiar ye nəgkiarien kape tanə pɨsɨn mɨnə tukhani-ərhav nəgkiarien kafak tuk narmamə.  
\q1 Kɨni iriə tuksərɨg nəgkiarien kape yepsɨpɨs mɨnə,  
\q2 mərɨg nar apnapɨg mə iriə tuksərɨg pawk nar vi kɨrik, mərɨg iriə to khapəh nɨsətərɨgien kɨn Yo.’”\rq (Aes 28:11)\rq*   
\p
\v 22 Ror məkneikɨn mə nəgkiarien kape tanə pɨsɨn pɨsɨn mɨnə, in nɨmtətien kɨrik yame tukrasitu ye narmamə yamə mɨne khapəh nɨsəhuakien, pəh nien mə nɨmtətien kɨrik yame tukrasitu ye nəməhuak mɨnə. Mərɨg nɨpɨg yermamə ramni nar kwasɨg ikɨn nar ai rɨpiamuə, nəgkiarien e kape nəməhuak, pəh nien mə kape narmamə yamə mɨne khapəh nɨsəhuakien.  
\v 23 ?Ror məknakɨn tukmə niməhuak piəpiə ramhum, kɨni narmamə m-fam kasəgkiar ye nəgkiarien kape tanə pɨsɨn pɨsɨn mɨnə, kɨni iriə yamə mɨne khapəh nharkunien, uə narmamə yamə mɨne khapəh nɨsəhuakien khauə imə, iriə tuksəm kɨni khamə ta mə kɨmiə nakaseno-eno.\x - \xo 14:23 \xt Wok 2:13 \x*  
\v 24 Mərɨg tukmə yermamə kɨrik yame rɨpəh nəhuakien, uə yermamə yame rameinein nəhuakien ramuə imə nɨpɨg narmamə kamhani-ərhav nar kwasɨg ikɨn rɨpiamuə, kɨni nəgkiarien kapəmiə tukrɨrap rɨkin, kɨni in tukrɨrkun mə in yor təvhagə has, kɨni nəgkiarien mɨnə a tukrəkir kafan norien,\x - \xo 14:24 \xt Jon 16:8 \x*  
\v 25 kɨni kafan təvhagə hah yame ramerkwaig tukruə ye nɨkakien. Tuk nar e, in tukrɨmɨr mənɨm-pən nɨmrɨn ye nɨmoptanə maməhuak kɨmi Kughen, mamni-ərhav mɨmə, “Nanmɨn kape Kughen raməmɨr əfrakɨs irəmiə.”   
\s1 Pol raməvhag kɨmi əriə tuk nɨpɨg kape nəhuakien  
\p
\v 26 Piak mɨnə mɨne nowinɨk mɨnə. Pəh yakni nɨprai kafak nəgkiarien. Nɨpɨg kɨmiə m-fam naksəkwətə kɨrikianə ye nofugɨnien tuk nəhuakien, kɨmiə m-fam kɨrikianə kɨrikianə kapəmiə aikɨn wok yame takasor. Tɨksɨn kasəni nɨpei, kɨni tɨksɨn kashajoun, kɨni tɨksɨn kasor əpu nəgkiarien tɨksɨn yame ramerkwaig, tɨksɨn kasəgkiar ye nəgkiarien kape tanə pɨsɨn pɨsɨn mɨnə, kɨni tɨksɨn kashoprai nɨprai nəgkiarien mɨne. Takasəkeikei mɨsor narɨmnar mɨnə e tuk nərɨp-tɨmtɨmien niməhuak.\x - \xo 14:26 \xt 1 Kor 12:8-10 \x*  
\v 27 Tukmə narmamə tɨksɨn kasəgkiar ye nəgkiarien kape tanə pɨsɨn, kɨraru uə kɨsisər əmə tukrhəgkiar, kɨrik tukrɨni kafan, kɨni kwasɨg ikɨn, kɨrik rɨni mɨn kafan, kɨni yermamə kɨrik tukraməkeikei mhoprai nɨprai nəgkiarien mɨnə a.  
\v 28 Mərɨg tukmə yermamə rɨkək tuk nhopraiyen nɨprai nəgkiarien yame kɨrhɨni, pəh kɨrhəgkiar pɨsɨn əmə kɨmi Kughen, mɨrhɨpəh nɨni-ərhavyen ye niməhuak.   
\p
\v 29 Rhuvə mə profet kɨraru uə kɨsisər əmə tukrhəgkiar, kɨni narmamə tɨksɨn tuksəkir huvə kapərisɨr nəgkiarien.\x - \xo 14:29 \xt 1 Tes 5:21 \x*  
\v 30 Kɨni tukmə yermamə kɨrik rərer maməgkiar, məkneikɨn Kughen ror əpu nəgkiarien kɨrik yame rɨmnamerkwaig kupan ruə tuk yermamə kɨrik yame ramkwətə, rhuvə mə yermamə yame ramərer maməgkiar tukrəkwətə mapnapɨg, pəh yame Kughen rɨvəhsi-pən nəgkiarien kɨmin pəh in rərer məgkiar.  
\v 31 Ror məknakɨn mə kɨmiə yamə mɨne nakamhani-ərhav nəgkiarien yame Kughen ravəhsi-pre, kɨrik tukrəkupən məgkiar; ai, kɨrik mɨn, ai kwasɨg ikɨn, kɨrik mɨn, mə takharkun nɨshajounien narmamə m-fam, mhavəhsi-haktə nətərɨgien kapəriə.  
\v 32 Narmamə yamə mɨne kamhavəh nɨrkunien tuk nɨni-ərhavyen nar, kwasɨg ikɨn nar ai rɨpiuə, kharkun nɨpɨg atuatuk kape nəgkiarien mɨne nɨpɨg atuatuk kape nɨpimien,  
\v 33 meinai pəh nien mə Kughen rorkeikei nuvrɨg-uvrɨgien, mərɨg in rorkeikei nəmərinuyen. Ror pən, ye niməhuak mɨnə fam kape narmamə kape Kughen,  
\v 34 ye nɨpɨg kape nəhuakien, nɨpiraovɨn tukhapəh nɨsəgkiarien, meinai rɨpəh natuatukien mə tuksəgkiar. Mərɨg tukasəkeikei masətərɨg kɨn nəmasur kape niməhuak, rəmhen kɨn yame loa ramni.\x - \xo 14:34 \xt 1 Kor 11:3; 1 Tim 2:12 \x*  
\v 35 Tukmə kɨsorkeikei mə tukharkun nar kɨrik, tukharerɨg-pən apa yerkwanu, kɨni mɨsaiyoh kapəriə narman mɨnə kɨn. Meinai ror naurɨsien mə piraovɨn tukrəgkiar ye nəkwai niməhuak.   
\p
\v 36 ?Rhawor? Kɨmiə tɨksɨn nakhamə ta mə Kughen rɨmɨvəhsi-pre nəgkiarien mə kapəmiə pɨsɨn əmə. Nakhamə ta mə kɨmiə pɨsɨn əmə nakharkun nəkirien norien mɨnə.  
\v 37 Mərɨg tukmə kɨmiə kɨrik rɨkin raməsɨk mə Kughen ravəhsi-pən nəgkiarien kɨrik kɨmin, uə Nanmɨn Kape Kughen rɨmɨvəhsi-pən nəsanɨnien kɨmin, kɨni in tukraməkeikei mɨni nəfrakɨsien ye nəgkiarien yame yakamrai kɨmi əmiə mɨmə nəkwai Yermaru nəfrakɨs a.  
\v 38 Tukmə yermamə kɨrik raməpəh nəgkiarien mɨnə e yakamni, pəh narmamə tuksəpəh nəgkiarien yame in ramni.   
\p
\v 39 Ror məkneikɨn, piak mɨnə mɨne nowinɨk mɨnə, rhuvə mə taksarkut tuk nɨni-ərhavyen nəgkiarien yame Kughen ravəhsi-pre, kɨni takhapəh nɨsətapɨgien kɨn narmamə yamə mɨne kasəgkiar ye nəgkiarien kape tanə pɨsɨn pɨsɨn.  
\v 40 Mərɨg ye narɨmnar fam yame naksor ye nɨpɨg kape nəhuakien, takasor tukramatuatuk ye nɨpɨg kape nəhuakien.   
\c 15  
\s1 Pol ramni-ərhav mə Kristo rɨmɨmragh mɨn ye nɨmhəyen kafan  
\p
\v 1 Piak mɨnə mɨne nowinɨk mɨnə. Yakorkeikei mə jakni-ərhav mɨn nəvsaoyen huvə kɨmi əmiə yame yakwəni-pre ta tuk əmiə, kɨni nɨmnhavəh yerkimiə, kɨni mɨsərer tɨmtɨm iran.  
\v 2 Tukmə nakharaptərəkɨn tɨmtɨm nəvsaoyen huvə yame yɨmɨni-pre tuk əmiə, Kughen tukrɨvəh mɨragh əmiə iran. Mərɨg tukmə naksəpəh, mɨshatətə ye nəgkiarien pɨsɨn, kɨni nhatətəyen kapəmiə in tukror nar apnapɨg əmə kɨn.   
\p
\v 3 Narɨmnar yame yo yɨmnərɨg, in rhuvə pɨk, kɨni yakwəni-pre ta tuk əmiə mə Kristo rɨmamhə tuk nɨvəhsi-tayen narpɨnien kape təvhagə has kapətawə rəri-pən nəgkiarien yame Nəkwəkwə kape Kughen rɨmɨni kupan kwasɨg ikɨn rɨpiuə.\x - \xo 15:3 \xt Aes 53:5-12 \x*  
\v 4 Kɨmnerwaig kɨn In, kɨni rɨvəh nɨpɨg kɨsisər, ruɨmragh mɨn ye nɨmhəyen kafan, rəri-pən nəgkiarien yame Nəkwəkwə kape Kughen rɨmɨni kupan kwasɨg ikɨn rɨpiuə.\x - \xo 15:4 \xt Mat 12:40; Wok 2:24-32 \x*  
\v 5 Kɨni rɨmnəkupan mɨtərhav-pən tuk Pita, kwasɨg ikɨn, mɨpitərhav-pən tuk kafan narmamə twelef.\x - \xo 15:5 \xt Mat 28:16-17; Luk 24:34 \x*  
\v 6 Kwasɨg ikɨn, mɨpitərhav-pən mɨn tuk nəməhuak mɨnə rapita faef hundred ye nɨpɨg kɨrikianə əmə. Kɨni tɨksɨn kamhamragh hanə mɨseriaji-pə ai taktakun, kɨni tɨksɨn kwənhamhə ta.  
\v 7 Kɨni kwasɨg ikɨn mɨpitərhav-pən tuk Jemes, kɨni ai mɨpitərhav-pən tuk aposol mɨnə fam.\x - \xo 15:7 \xt Wok 1:3-4 \x*   
\p
\v 8 Rɨmnəkupan mɨtərhav-pən tuk narmamə mɨnə a, kwasɨg ikɨn yo. Rɨtərhav-pə tuk yo nar apnapɨg yo yakəmhen kɨn kwajikovə kɨrik yame rɨpəh narhayen ye nɨpɨg atuatuk kafan.\x - \xo 15:8 \xt Wok 9:3-6 \x*  
\v 9 Yakamni məkenikɨn meinai yo ye tanə əgkəp; aposol mɨnə tɨksɨn kɨsapita yo. Kɨni yakpəh nəmhenien mə narmamə tuksokrən kɨn yo mə yo aposol kɨrik, meinai in apa kupan, yɨmnor nahasien kɨmi niməhuak mɨnə kape Kughen.\x - \xo 15:9 \xt Efes 3:8; 1 Tim 1:15 \x*  
\v 10 Mərɨg ye nɨhuvəyen yame Kughen rɨmnautə-pə kɨn kɨmi yo, yakwauə mɨnor məkneikɨn ai towei. Kɨni nɨhuvəyen a rɨpəh nuə-apnapɨgien, mərɨg ramuə mamor kwənkwan. Nəfrakɨsien yɨmnor wok rapita fam aposol mɨnə, mərɨg pəh nien mə ye nəsanɨnien kafak, mərɨg ye nɨhuvəyen yame Kughen rɨmnautə-pə kɨn kɨmi Yo.\x - \xo 15:10 \xt 2 Kor 11:23 \x*  
\v 11 Nar apnapɨg mə yo uə iriə kamhani-ərhav-pre Nəvsaoyen Huvə tuk əmiə, mərɨg nəgkiarien in e yame yakamhani-ərhav pre tuk əmiə, nɨmnhani nəfrakɨsien iran.   
\s1 Narmamə mɨnə fam yamə mɨne kwənhamhə ta tukhamragh mɨn  
\p
\v 12 ?Mərɨg tukmə kamhani-ərhav mə Kristo rɨmɨmragh mɨn ye nɨmhəyen kafan, kɨni rhawor e kɨmiə tɨksɨn nakamhani mhamə narmamə yamə mɨne kwənhamhə to khapəh nhamragh-mɨnien?  
\v 13 Mərɨg rɨpi mə narmamə yamə mɨne kwənhamhə ta to khapəh nhamragh-mɨnien, to Kristo rɨpipəh nɨmragh-mɨnien ye nɨmhəyen kafan.  
\v 14 Kɨni to Kristo rɨpipəh nɨmragh-mɨnien ye nɨmhəyen kafan, wok kapəmiə tuk nɨni-ərhavyen nəvsaoyen huvə, mɨne nhatətəyen kapəmiə tukror əmə nar apnapɨg kɨn.  
\v 15 Nar kɨrik mɨn, to Kristo rɨpipəh nɨmragh-mɨnien ye nɨmhəyen kafan, kɨmawə yakpiseikuə ye Kughen meinai yakamhani-ərhav mə Kughen rɨmɨvəh mɨragh Kristo ye nɨmhəyen. Mərɨg rɨpi mə narmamə yamə mɨne kwənhamhə ta kɨpihapəh nhamragh-mɨnien ye nɨmhəyen kapəriə, to Kughen rɨpipəh nɨvəh-mɨragh-mɨnien Kristo ye nɨmhəyen kafan.  
\v 16 Meinai rɨpi mə narmamə yamə mɨne kwənhamhə ta kɨpihapəh nhamragh-mɨnien ye nɨmhəyen, to Kristo rɨpipəh mɨn nɨmraghien ye nɨmhəyen kafan.  
\v 17 Kɨni rɨpi mə Kristo rɨpipəh nɨmragh-mɨnien ye nɨmhəyen, to nhatətəyen kapəmiə nɨpran rɨrkək, kɨni kɨmiə to naksarə hanə ye narpɨnien kape təvhagə has.  
\v 18 Kɨni to narmamə yamə mɨne kamhani nəfrakɨsien ye Kristo yamə mɨne kwənhamhə ta, to kɨpiserwei.  
\v 19 Rɨpi mə kɨtawə kɨpisərəhu-pən tɨm tɨm nətərɨgien kapətawə ye Kristo tuk nɨmraghien əmə kape tokrei tanə e, sore asul tuk ətawə. Meinai kɨtawə kamharəh pɨkɨn nɨpɨg əutən mɨnə rapita narmamə mɨnə ye tanɨmtanə.   
\p
\v 20 Mərɨg nəfrakɨsien mə Kristo rɨmɨmragh mɨn ye nɨmhəyen. In rɨmnəkupan ye narmamə m-fam yamə mɨne kwənhamhə, kɨni mɨmragh mɨn ye nɨmhəyen.  
\v 21 Yermamə kɨrikianə əmə rɨmnor swatuk tuk nɨmhəyen ruə ye tokrei tanə e; kɨni ye norien kɨrikianə əmə mɨn, yermamə mɨn kɨrik rɨmnor swatuk mə narmamə tukhamragh mɨn ye nɨmhəyen kapəriə.\x - \xo 15:21 \xt Rom 5:12 \x*  
\v 22 Ror məknakɨn mə narmamə m-fam tukhamhə meinai narmamə kamhasɨ-pən ye Adam. Kɨni ye norien kɨrikianə əmə mɨn, narmamə m-fam yamə mɨne kamhauə kɨrikianə iriə Yesu Kristo tukhamragh mɨn.  
\v 23 Mərɨg iriə e tukhaamragh mɨn ye nɨpɨg atuatuk kapəriə. Kristo in rɨmnəkupan mɨmragh mɨn, kɨni nɨpɨg tukruə mɨn iran, kafan narmamə yamə mɨne kwənhamhə ta tukhamragh mɨn.\x - \xo 15:23 \xt 1 Tes 4:16; Rev 20:5 \x*  
\v 24 Kɨni Nɨpɨg Kwasɨg tukruə, In tukroriah narmaruyen mɨnə fam, mɨne nehuəyen mɨnə fam, mɨne nəsanɨnien mɨnə fam. Kwasɨg ikɨn, tukrəta-pən ye narmaruyen kafan ye kwermɨ Tatə Kughen.  
\v 25 Ror məknakɨn meinai In tukraməkeikei mamarmaru “meriaji tukrehuə ye tɨkmɨr mɨnə kafan.”\rq (Sam 110:1)\rq*  
\v 26 Tukroriah tɨkmɨr mɨnə fam kafan mamvən infamien tukroriah mɨn nɨmhəyen. Kɨni nɨmhəyen tukrɨrkək mɨn\x - \xo 15:26 \xt Rev 20:14 \x*  
\v 27 meinai Nəkwəkwə kape Kughen ramni mə,  
\q1 “Rɨmnei-əhu fam narɨmnar mamehuə irəriə.”\rq (Sam 8:6) \rq*  
\m (Mərɨg nəgkiarien yame ramni mə “rɨmnei-əhu fam narɨmnar mamehuə irəriə,” pəh nien mə ravəhsi-əhu mɨn Kughen Yermaru, meinai in e Kughen yame tukrərəhu-pən fam narɨmnar ye kwermɨ Kristo.)  
\v 28 Nɨpɨg Kughen tukror narɨmnar mɨnə a, kɨni Tɨni atuatuk tukruə mamarə ətgɨn ye narmaruyen kape Kughen, mə Kughen tukruə mamarmaru ye narɨmnar fam.   
\p
\v 29 Narmamə tɨksɨn kamhani mhamə to narmamə khapəh nhamragh-mɨnien ye nɨmhəyen kapəriə. Mərɨg norien kape norien baptaes atuə kɨn kape narmamə yamə mɨne kwənhamhə ta ramhajoun-pən mə narmamə kwənhamhə pawk mərɨg nanmɨriə ramragh əmə.  
\v 30 ?Kɨni rɨpi mə narmamə yamə mɨne kwənhamhə ta to kɨpihapəh nhamragh-mɨnien, rhawor irəmawə? !Kɨmawə yakamharəh pɨkɨn nɨpɨg əutən mɨnə ye nɨmraghien kapəmawə nɨpɨg mɨnə fam!\x - \xo 15:30 \xt Rom 8:36 \x*  
\v 31 Piak mɨnə mɨne nowinɨk mɨnə, narmamə kasarkut mə tukshopni yo ye nɨpɨg rɨpsaah. Kɨni kɨmiə nakharkun mə in e nəfrakɨsien rəmhen kɨn yame nakharkun mə in nəfrakɨsien mə rɨkik ragien pɨk tuk əmiə meinai kɨmiə nakashatətə tɨm tɨm ye Yesu Kristo Yermaru kapətawə.  
\v 32 Yɨmnarkut pɨk apa Efesas rəmhen kɨn in ai mə yakamarowagɨn kɨmawə nar aparu mɨnə yame kasarkwəpah. Kɨni rɨpi mə narmamə yamə mɨne kwənhamhə ta to kɨpihapəh nhamragh-mɨnien, to narkutien kafak kwənkwan rɨpirkək. Rɨpi mə narmamə yamə mɨne kwənhamhə ta to kɨpihapəh nhamragh-mɨnien, rɨpihuvə mə to kɨsəri-pən nəgkiarien e yame ramni mə,  
\q1 “Pəh kɨsor əwhai nheikɨnien kape tokrei tanə, masor lafet mɨsapɨs kɨn waen mamharpɨn,  
\q2 kwasɨg ikɨn mɨpihamhə.”\rq (Aes 22:13)\rq*   
\m
\v 33 Takhapəh nɨsorien mə narmamə tukseikuə irəmiə. Nəgkiarien e raməfrakɨs yame ramni mə, “Nɨpɨg narmamə yamə mɨne kapəriə norien rhuvə kasəriwək iriə narmamə hah mɨnə, nəmə hah mɨnə kasoriah norien huvə mɨnə kapəriə.”  
\v 34 Havəh mɨn nətərɨgien kapəmiə rɨrerɨg, muə mə taksor nar huvə kɨrik yame nakharkun mə taksor; mhapəh nɨsor-mɨnien təvhagə has. Yakaməgkiar məkneikɨn meinai kɨmiə tɨksɨn nakseinein hanə Kughen. Kɨni nar e in e ror naurɨsien.   
\s1 Nɨprai yermamə rɨmamhə marə mɨmragh mɨn  
\p
\v 35 Mərɨg tukmə ror narmamə tɨksɨn kɨsaiyoh mhamə, “?Rhawor e yermamə yame rɨmhə marə mamragh mɨn? ?Tukəm nɨpran, tukrhawor pən iran mɨne?”  
\v 36 Naiyohyen mɨne rətəwao. Tɨknɨm-pən kweru nai ye nɨmoptanə, ai tukraməkeikei mhaier kɨn nɨpran yame rɨvi.\x - \xo 15:36 \xt Jon 12:24 \x*  
\v 37 Nɨpɨg naksuv kweru nai, pa rɨmə naksuv nɨpran yame tukruə, mərɨg nakamsuv əmə kweru nai, tukmə ror kweru wit kɨrik uə kweru nai pɨsɨn kɨrik.  
\v 38 Mərɨg Kughen ror raurə kɨn nuknen yame In rorkeikei; kɨni In əmə ravəhsi-pən nɨpran kɨmi nai mɨnə fam.  
\v 39 Nɨprairiə rɨpəh nəm-nəmhenien. Nɨprai yermamə rɨpəh nəmhenien kɨn nar mɨragh yamə mɨne nɨprairiə pɨsɨn pɨsɨn. Man mɨnə nɨprairiə pɨsɨn pɨsɨn. Kɨni kəmam mɨnə nɨprairiə pɨsɨn pɨsɨn.  
\v 40 Apa ye neai, narɨmnar aikɨn, kɨni in e tokrei tanə e, narɨmnar aikɨn ror pɨsɨn. Nɨpɨg taksəm narɨmnar apa yerpɨrɨg ye neai mə in rhuvə, kafan nɨhuvəyen in ror pɨsɨn ye nɨhuvəyen kape narɨmnar kape tokrei tanə e.  
\v 41 Kɨni nɨkhakien kape mɨrh ror pɨsɨn ye nəsiəyen kape makuə mɨne nəsiəyen kape kəmhau mɨnə. Kɨni nəsiəyen kape kəmhau mɨnə kasor pɨsɨn pɨsɨn.   
\p
\v 42 Kɨni rəmhen əmə kɨn nɨprai narmamə kwənhamhə yame kamhamragh mɨn. Nɨprai narmamə yame kɨmənɨm əriə tukrəmətɨt, mərɨg nɨpɨg tukramragh mɨn iran, to rɨpəh mɨn nəmətɨtien.  
\v 43 Nɨpɨg kamnɨm, in nar kɨrik yame narmamə khapəh nɨsorkeikeiyen, mərɨg nɨpɨg tukramragh mɨn, in nar kɨrik yame narmamə tuksəm kafan nɨhuvəyen. Nɨpɨg kamhanɨm, nəsanɨnien kafan rɨrkək; mərɨg nɨpɨg tukramragh mɨn, nəsanɨnien kafan tukrehuə.\x - \xo 15:43 \xt Fil 3:20-21 \x*  
\v 44 Nɨpɨg kamhanɨm nɨpraitawə, in nar kape tokrei tanə; mərɨg nɨpɨg tukramragh mɨn, in nar kape rao ye neai. Tukmə nɨpran aikɨn kape tokrei tanə, kape rao ye neai mɨn aikɨn.  
\v 45 Ror pən, Nəkwəkwə kape Kughen ramni mɨmə,  
\q1 “Yermamə kupan, in e Adam, in rɨmauə mamragh.”\rq (Jen 2:7)\rq*  
\m Kɨni kwasɨg ikɨn en, Adam infamien\f + \fr 15:45 \ft Nəgkiarien Gris ramni, “Adam yame ror kɨraru kɨn,” in e Yesu Kristo.\f*, in e Yesu Kristo, rɨpiuə mɨvəhsi-pə nɨmraghien kape rao ye neai.  
\v 46 Pəh nien mə nar kape nanmɨn rɨmnəkupan muə. Mərɨg nar kape tokrei tanə rɨmnəkupan muə, kwasɨg ikɨn nar kape nanmɨn rɨpiuə.  
\v 47 Yame rɨmnəkupan əgkap kɨmnor kɨn nɨmokrur, mərɨg yame ror kɨraru kɨn, in e Yesu Kristo, rɨmasɨ-pən ye rao ye neai.  
\v 48 Narmamə m-fam kape tokrei tanə, nɨprairiə rəmhen əmə kɨn nɨprai Adam yame rɨmasɨ-pən ye nɨmoptanə; mərɨg narmamə yamə mɨne kamhavən ye rao ye neai, nɨprairiə rəmhen əmə kɨn nɨprai Kristo, yame rɨmasɨ-pən ye rao ye neai.  
\v 49 Taktakun ai, kɨtawə kɨsəmhen kɨn Adam e kape tokrei tanə, kɨni ror məkneikɨn, tuk nɨpɨg kɨrik tuksəmhen kɨn Kristo e kape rao ye neai.   
\p
\v 50 Yakamni-ərhav pre tuk əmiə, piak mɨnə mɨne nowinɨk mɨnə, mə nɨprai yermamə mɨne nɨtawɨn, to rɨpəh nɨvənien ye narmaruyen kape Kughen. Kɨni ye norien kɨrikianə əmə mɨn, nar yame tukrəmətɨt to rɨpəh nɨvəhyen nar yame ramarə rerɨn.  
\v 51 Taksərɨg-ru. Jakni nar erkwaig yame Kughen rɨmnor əpu. Pəh nien mə kɨtawə fam tukhamhə. Mərɨg Kughen In tukror nɨpraitawə fam tukrɨwi mɨn.\x - \xo 15:51 \xt 1 Tes 4:15-17 \x*  
\v 52 In tukror aihuaa rəmhen kɨn naroapɨgien\f + \fr 15:52 \ft Nəgkiarien Gris ramni mɨn mɨmə, “tukror aihaa rəmhen kɨn yermamə ramapɨriapɨr marha mɨn.”\f* - nɨpɨg naiyuk kape Kughen tukrasək infamien. Naiyuk tukrasək, kɨni narmamə yamə mɨne kwənhamhə tukhamragh mɨn mhapəh nhamhə-mɨnien, kɨni Kughen tukror nɨpraitawə tukrɨwi.\x - \xo 15:52 \xt Mat 24:31 \x*  
\v 53 Ror məkneikɨn meinai nar yame tukrəmətɨt, tukraməkeikei mɨvən ye nɨpran yame to rɨpəh nəmətɨtien tuk nɨpɨg kɨrik; kɨni nar yame tukrɨmhə tukraməkeikei mɨvən ye nar yame tukramarə kape rerɨn.\x - \xo 15:53 \xt 2 Kor 5:4 \x*  
\v 54 Nɨpɨg narɨmnar yame tukrəmətɨt tukrɨvən ye nar yame to rɨpəh nəmətɨtien mɨne nar yame tukrɨmhə tukrɨvən ye nar yame tukramarə kape rerɨn, kɨni nəgkiarien yame kɨmɨrai ta tukruə mor nəfrakɨsien kɨn yame ramni mə,  
\q1 “Kughen rɨmnarowagɨn ye nəsanɨnien kape nɨmhəyen mapita,  
\q2 kɨni norien kape nɨmhəyen ruɨrkək.”\rq (Aes 25:8)\rq*   
\q1
\v 55 “!Ah, nɨmhəyen! ?Takhawor pən iran mɨne mapita əmawə?  
\q2 !Ah, nɨmhəyen! ?Takhawor pən iran mɨne moriah əmawə?”\rq (Hos 13:14)\rq*   
\m
\v 56 Təvhagə has in rəmhen əmə kɨn nar kɨrik yame raməkwhopni narmamə. Kɨni loa ramor mə təvhagə has, kafan nəsanɨnien rehuə.\x - \xo 15:56 \xt Rom 7:13 \x*  
\v 57 !Mərɨg pəh khani vi vi Kughen meinai In rɨmnor mə Yesu Kristo rɨmnor swatuk kɨmi ətawə mə tuksapita ye nɨmhəyen!   
\p
\v 58 Ror məknakɨn, piak mɨnə mɨne nowinɨk mɨnə, sərer tɨm tɨm. Takhapəh nɨseighanien kɨn nar kɨrik mə tukrɨkiu-kiu irəmiə. Nɨpɨg mɨfam, taksor wok kape Yermaru yerkimiə mɨnə fam, meinai nakharkun mə wok kape Yesu Yermaru yame nakasor, pəh nien mə nar apnapɨg əmə.   
\c 16  
\s1 Mane tuk nasituyen ye nəməhuak mɨnə apa Jerusalem  
\p
\v 1 Taktakun jakni mane yame tukrasitu ye niməhuak apa Jerusalem. Taksor əmə nar kɨrikianə yame yɨmɨni-pən tuk niməhuak apa Galesia.\x - \xo 16:1 \xt Rom 15:25-26; 2 Kor 8:1-9 \x*  
\v 2 Ye Sande mɨnə fam, kɨmiə fam kɨrikianə kɨrikianə takasəkeikei masərəhu karɨn mane kɨrik. Yermamə yame ravəh mane ehuə, tukrərəhu karɨn rɨpsaah; kɨni yame ravəh mane kəskəh, in tukrərəhu karɨn rɨkəskəh əmə. Ror məkneikɨn mə nɨpɨg jakurə tuk əmiə, takhapəh mɨn nɨsarkutien tuk narha-kɨnien mane.  
\v 3 Kɨni taksərɨp-ərhav narmamə yamə mɨne tukhapɨk mane mamhavən, kɨni nɨpɨg jakurə, jakrai nəkwəkwə yame ramni-ərhav əriə kɨmi niməhuak apa Jerusalem, kɨni mher-pən kɨn əriə khapɨk mane a mhavən apaikɨn.  
\v 4 Tukmə yakəm mə rhuvə mə yo mɨn jakvən, iriə tuksəri-pə yo.   
\s1 Nəriwəkien kape nəmehuə mɨnə tɨksɨn  
\p
\v 5 Kwasɨg ikɨn yakurə mɨvaag-pre kɨn əmiə, jakvən Masedonia, meinai jakəkupən mɨvən mɨvaag-pən kɨn niməhuak mɨnə aikɨn.\x - \xo 16:5 \xt Wok 19:21 \x*  
\v 6 Tukmə ror jakarə kəskəh kɨtawə-m kɨmiə. Tukmə rhawor tuksarə əmə mɨseriaji-pən nɨpɨg kape nokieiyen tukror infamien. Ror məkneikɨn mə takharkun nasituyen irak tuk nəriwəkien kafak ikɨn hiə yakamvən ikɨn.\x - \xo 16:6 \xt Rom 15:24 \x*  
\v 7 Yakpəh norkeikeiyen mə nɨpɨg jakurə məm əmiə, məkneikɨn jakaməkeikei marə mier mɨn. Mərɨg yakorkeikei mə jakurə kɨsarə kəskəh əmə, tukmə Yermaru reighan kɨn.  
\v 8 Mərɨg kwasɨg ikɨn yakurə, yakmə jakamarə Efesas meriaji-pən nɨpɨg kape Pentekos,  
\v 9 meinai Kughen rɨmnəhitə ye swatuk ehuə tuk yo mə jakor wok huvə yame ramkuə kɨn kwənkwan rɨpsaah, nar apnapɨg narmamə rɨpsaah kɨsarkut mə tuksətapɨg kɨn yo tuk norien wok.\x - \xo 16:9 \xt Wok 19:8-10; 2 Kor 2:12 \x*   
\p
\v 10 Tukmə Timoti rurə məm əmiə, havəhsi-pən nɨsiaiyen kɨmin, meinai in ramor wok kape Yermaru rəmhen kɨn yo.\x - \xo 16:10 \xt 1 Kor 4:17 \x*  
\v 11 Takhapəh nɨsorien mə kɨmiə kɨrik tukrəm-əhu in. Taksasitu iran mɨsher-pə mɨn kɨn pəh rɨrerɨg-pə mɨn tuk yo. Yo yakawhin piautawə mɨnə iriə Timoti mə tukhauə mɨsəm yo.\x - \xo 16:11 \xt 1 Tim 4:12 \x*   
\p
\v 12 Kɨni ye nɨkarɨn kape piautawə e Apolos, yɨmnamaiyoh əusɨk-əusɨk mə in tukraməkeikei mɨkwasɨg kɨn piautawə mɨnə mhaurə mɨsəm əmiə. In rɨpəh norkeikei-pɨkien mə tukrurə ai taktakun, mərɨg tukruə ye nɨpɨg yame ratuatuk tukun.\x - \xo 16:12 \xt 1 Kor 3:6 \x*   
\p
\v 13 Takasərɨg əmiə. Taksərer tɨm tɨm ye nhatətəyen kapəmiə. Takhapəh nhagɨnien. Mɨsor nətərɨgien kapəmiə rɨskai.  
\v 14 Narɨmnar fam yame kɨmiə takasor, sor ye norkeikeiyen.   
\p
\v 15 Kɨmiə nakharkun mhamə kwən a Stefanas mɨne kafan mɨnə iriə kɨmɨsəkupən mhani nəfrakɨsien ye Yesu apa tanə Akaea. Kɨni iriə kɨsarkut skai tuk nasituyen ye niməhuak mɨnə. Yakamni skai pre tuk əmiə piak mɨnə mə,\x - \xo 16:15 \xt 1 Kor 1:16 \x*  
\v 16 takhasiai əriə masor nəkwairiə, mɨne narmamə m-fam yamə mɨne kasor pɨk wok ye niməhuak.  
\v 17 Rɨkik rɨmnagien nɨpɨg Stefanas mɨne Fotunatas mɨne Akaekas kɨmɨrhɨtərhav-pə, meinai nar apnapɨg kɨmiə nɨmnharkək, mərɨg nɨpɨg yɨmnəm ərisɨr, rəmhen əmə kɨn yame yɨmnəm əmiə.  
\v 18 Irisɨr kɨmɨrhɨrəhsi-haktə pɨk kafak nətərɨgien rəmhen əmə kɨn yame kɨmɨrhor irəmiə. Taksəkeikei mhasiai narmamə yamə mɨnə kasor məkneikɨn.   
\s1 Pol rɨmnor infamien ye kafan nəkwəkwə e Fas Korin  
\p
\v 19 Niməhuak mɨnə apa provins e Tarki\f + \fr 16:19 \ft Nəgkiarien Gris ramni nhag kantri e Tarki mə “Esia.”\f* kasokrən huvə irəmiə. Akwila mɨne Prisila kworkeikei pɨk mə tukrəni-pre huvə tuk əmiə ye nhag Yermaru iriə nəməhuak yamə mɨne kasofugɨn ye nimə kapəriu.\x - \xo 16:19 \xt Wok 18:2,18,26 \x*  
\v 20 Piautawə mɨnə fam eikɨn e kamhani rhuvə pre tuk əmiə. Taksokrən huvə irəmiə mɨnə rəmhen mə kɨmiə kɨrikianə əmə ye Yesu Kristo.   
\p
\v 21 Yo Pol, yakamrai nəgkiarien e kɨn kwermɨk.   
\p
\v 22 Tukmə yermamə kɨrik rɨpəh norkeikeiyen Yesu Yermaru, pəh tukrarə ye narpɨnien.  
\p !Yesu Yermaru kapətawə! !Yuə-ra!\x - \xo 16:22 \xt Gal 1:8-9; Rev 22:20 \x*   
\p
\v 23 Pəh Yesu Yermaru tukrautə-pre kɨn kafan nɨhuvəyen kɨmi əmiə.   
\p
\v 24 Yakamher-pre kɨn kafak norkeikeiyen kɨmi əmiə fam ye Yesu Kristo. Amen.