\id TIT Wubuy new Testament \h Titus \toc1 TITUS Ana-wubiba na-Paul-inyung \toc2 Titus \mt1 TITUS \mt2 Ana-wubiba na-Paul-inyung \ip Nubagi-yung na-Paul ni-yandharrgini anaani ana-lhaawu nigawi-wuy naa-mijgalmini-wuy, na-nimuwaj-jung Titus. Anubani-yunggaj na-Paul nu-lharrgandi na-Titus wubani-wuy a-lhal wu-mayini Crete. Nigaayung na-Titus ani-wajbarini waḻya-waḻya, amburru-ragaani warruburru-yung wurru-jambarrgini-yinyung. Anaani-rruj ana-lhaawu, na-Paul nu-magana na-Titus-guy, warruburru-yung-jinyung warra-waḻya-waḻya, marri nguynju yadhu warruburru-yung wurru-jambarrgini-yinyung amburru-dhi-maṉdhini wugurru. \c 1 \s1 Na-Paul anaani-yung ni-yandharrgina ana-lhaawu. \p \v 1 Ngaya-waj nga, yaani Paul. Ngaya anaani nganu-yandhurrbangana na-God, marri ngaya ngawu-lhaawu-yarrijgina-yinyung na-Christ-inyung na-Jesus. Anaani ngani-lharrgang nguynju yungguyung ngagurru na-God-jinyung ni-wajbarini-yinyung, nguynju yungguyung ngaambu-jambarrgiiyn, marri ngaambu-marrbuy anubani-yung aniijgubulu, nguynju yadhu ngaambu-waṉbina maaḻamburrg-galawaj anaani. \v 2 Nguynju yungguyung ngagurru ngaambu-wurri-dhaḻagina, anubani anggu-wuguuguni ana-wiri. \p Wu…bani-yunggaj na-God ngarrani-lhalamayaa. Waari anubani-yung ngaambani-dhaayurrijgaa niga. \v 3 Anaani-rruj aḏaba ngarrani-yiyini, anubani-yung anggu-wuguuguni ana-wiri, anaani-rruj ana-lhaawu ngani-yanguni ngayawi-wuy anaani. Marri na-God ngagurri-nyinyung ngarrani-wiri-gana-yinyung, niga ngani-yamijgaa ngaya, nguynju yadhu nga-magina anaani ana-lhaawu wugurru. \p \v 4 Titus, nagang nu-ngu-burraa nguynju ngayawi-nyinyung na-wirrinyung, nagang yamba nu-ngu-jambarrgiiyn, ngayawi-nyinyung-gala a-lhaawu. Ngagurru aḏaba nguu-jambarrgiiyn, ngurraaynjaabu anaani. \p Niga na-God na-Baba marri na-Jesus Christ, nubagi-yung ngarrani-wiri-gana-yinyung, ambi-walgaṉmana nagang, marri ambi-lhamaamura-gang aadanu. \s1 Ba-wajbarina warruburru-yung amburru-ragaana-yinyung. \p \v 5 Nagawaa naanggarra-yanggi, nga bagu ngunaarruyn wubani-rruj a-lhal a-Crete nguynju yadhu bawu-jadugang anubani-yung na-waṉbini-yinyung nagawaa. Ba-yaarri, marri ba-wajbarina warruburru-yung warra-mijiwanggu amburru-ragaana-yinyung warruburru-yung wuu-jambarrgina-yinyung, ana-runggal-uj ana-wumurrng anaarrawindi-lhangu. Anaani ngunu-magaa anubani-yunggaj nagang. \p \v 6 Nagang nu-marrbuy, nubagi-yung-maynji na-wurrujung ani-ragaana-maynji, yagi ni-waṉbi anaaladi, yagu warruburru-yung ambani-waṉagana warraaynjaabugij warra-maṉung, marri warruburru warra-mijburrayung ambuu-jambarrgina-yinyung na-God, waari wurru-yilg-bali, amburru-burraa maaḻamburrg. Warraawurru warra-mijburrayung waa-yandhurrbangana, marri warraarrawindi-lhangu warra-wurru-wurruj anubani-yung wurru-marrbuy. Bagi-yung nga, ani-ragaana warruburru-yung wuu-jambarrgina-yinyung wugurru. \p \v 7 Nubagi-yung yaga ni-ragaana-yinyung wiijamana na-junggayi-nyung na-God-jinyung. Wudani-yung-gala, yagi ni-waṉbi anubagu anaaladi. Nubagi-yung yagi ni-ḻamumundhi, yagi ni-jarrgudi ni-riyaldhi naagi-yung. Yagi ni-waḻ-ngi, ni-bungurru-dhi. Yagi anubani ni-margirajangi, marri anubani-yung yagi wanii-garraaṉmarrdi anaaynba-gaynbaj-jinyung, ni-daarrajangi. \v 8 Naagi-yung ani-malngawina. Naagi-yung aniwu-ngaynbandii anubani-yung aniij-mamaaḻang. Naagi-yung ani-yaal-waḏbirr. Marri ani-burraa maaḻamburrg-galawaj. Marri naagi-yung ani-yiynjina na-God-guy, marri ani-lhambaamburrg ani-burraa niga. \p \v 9 Nubagi-yung ni-ragaana-yinyung ani-wijangani wurrugu anubani-yung aniiyn-mamanunggu-yinyung, aniwu-yangayii anaani ana-lhaawu, anubani-yung bani-yung-bugij ani-wij-baṉagana. Anaani-yung ni-marrbuy-wini ana-raga-ragij, dani-yung. Nguynju yungguyung warruburru-yung warra-mulung-aynbaj ambani-marrbuy-wana yungguyung, wugurraayung, anubani-yung aniijgubulu windiyung ana-lhaawu. Warruburru-yung-maynji warra-mulung-arrgi-yung amburru-wundaa-maynji, anubani-yung-jinyung ana-lhaawu, amburru-yang-guḏuwuḏiynjina-maynji, anaani-yung niga ani-wij-burryuwina marri ambani-dhi-maṉdhina wugurru. \s1 Arraarrawindi waari ambunu-yandhurrbang na-God. \p \v 10 Nagang aadanu ba-wajbarina warrubujujung warra-waḻya-waḻya. Wugurraayung yamba arraarrawindi warra-Christian waari ambunu-yandhurrbang na-God, ana-lhaawu. Warruburru-yung-jinyung ana-lhaawu wu-mamar, marri wurraawaḻii. Warraawurru-yung wurru-yambiynjina wirriij-burryuwina aani-yung a-wulmurr-gij wugurru. \p \v 11 Anaani-yung aḏaba bamba-muḏaḏbijgana, yagi wirriijuḻu-yuḻayi ana-lhaawu. Aadanu wurraawanggina-maynji warra-mandagarrawindi, warruburru-yung wurru-wurrij-galadi-wina. Waari aadanu aniij-mamaaḻang-magaa aadanu warra-yiyina anubani-yung. Warraawurru-yung warra-yiyina, nguynju yungguyung wubani-yung ari ambirri-mani wuṉuga, warraawurru-yung yamba wurru-daarrajaa wugurru. \p \v 12 Nagang nu-marrbuy waadurru-yung warra-wurru-wurruj aadaju nu-ngu-burraa-rruj, aadani-yung ana-lhal ana-Crete. Nubagi-yung wudani-yung-jinyung a-lhal, aynjaabu-nyung, nubagi-yung ni-yamba-yambini-yinyung, marri ni-yamayn, “Warraawurru-yung anaani-yung-jinyung ana-lhal ana-Crete warraawurru-yung wurru-yambina yijanggaḻij, warraawurru-yung wurraalaaladi nguynju yaga wudanu wu-mun-bulal-wulal-inyung wuu-yamana, marri wuu-yaal-ngawina, marri wurraandha-wuguuguni-wugij wurru-nguyu-nguyii marrya.” Dani-yung ni-yamaa. \p \v 13 Anaani ana-lhaawu yijgubulu, wu-yamana! Wudani-yung-gala, nugawaj danu bamba-dhi-maṉdhina warruburru, ba-yambina, ba-yang-baḏa-waḏaḏ, nguynju yungguyung amburru-jambarrgina maaḻamburrg. \v 14 Warruburru-yung yamba warra-mulung-aynbaj wurru-burraa-yinyung aadaju, wirri-waṉagana-yinyung warraawurru-yung warra-Jew aynbaj wu-magina, dani-yung wuu-jambarrgina, wugurru. Yagu anaani-yung wiij-gawaḻii. Wugurru wurru-lhaabina anubani aniijgubulu. Nagang aadanu bamba-magana warruburru warra-Christian, nguynju yagi yungguyung waa-yaynjangi waadurru-yung-guy, marri yagi wirri-yandhurrbi ana-lhaawu warra-magana-yinyung wugurru. \p \v 15 Nagang baawanggina. Warruburru-yung-maynji amburru-garayarra-giiyn, anubani anaarrawindi aḏaba anggu-ngalngalang. Yagu warruburru-yung-maynji amburraaladi-wiiyn-maynji marri yagi-maynji wuu-jambarrgi, yagi anubani wu-ngalngali, anubani wugurri-nyinyung. Anubani-yung amburru-wijangayii-maynji, anubani-yung aḏaba anggaaladi-wina, marri waari wurru-marrbuy-mi aniga-yung aniij-mamaaḻang wugurru. \p \v 16 Yigaj! Warraawurru-yung wurru-yambina, wurru-marrbuy na-God. Yagu anubani-yung wiij-gawaḻii, wurru-lhaabina-wugij niga. Wurru-waṉbina yij-galaaladi-windiyung, waari anubani-yung ambarra-yandhurrbang warruburru-yung warra-mulung-aynbaj. Anubani-yung wurru-waṉbina wuu-yilg-balii, waari wurru-waṉbi ana-maaḻamburrg, yalga-yalgaṉbuj ambanggu-nang wugurru. \c 2 \s1 Warraarrawindi-lhangu amburru-burraa maaḻamburrg-galawaj wugurru. \p \v 1 Nugawaj aadanu Titus, bamba-magana, anaani wiij-nguynju anaani ana-lhaawu aniijgubulu. \v 2 Bamba-magana waadurru warra-mijiwanggu, nguynju amburru-lhambaamburrg amburru-burraa. Marri amburru-burraa maaḻamburrg, amburru-waḏbirr wugurru. Marri amburru-jambarrgina maaḻamburrg. Marri ambarraa-ḏamarr-ngu-burraa warruburru-yung warra-mulung-aynbaj-guy. Marri amburru-lhara andhurrg wugurru. \p \v 3 Waadurru bamba-magana warra-ngaja-ngajiwanggu-wuy, nguynju yungguyung amburraaṉbina maaḻamburrg-waj, waadurru yamba na-God-jinyung warra-wurru-wurruj. Bamba-magana, nguynju yagi yungguyung wurraaladi-yamawi warra-mulung-aynbaj-guy. Marri anubani-yung nguynju yagi yungguyung wirri-yanga-yangi anubani ana-bungurru. Nguynju maaḻamburrg ambarra-yiyina wugurr. \v 4 Marri anubanila-wala, nguynju yungguyung ambarra-yiyina warruburru-yung warra-miyn-ngaḻaynji. Nguynju yadhu ambarra-ngaynbandii warra-miḏaṉngina-yung marri warra-mijburrayung wugurri-nyinyung. \v 5 Marri amburru-waḏbirr, marri amburru-ngalngalijgina ana-lhirribala. Nguynju yungguyung amburraarraalgaalgurmani anubani-rruj wugurri-rruj anaanga-rruj, marri ambarra-man.galagana warra-mulung-aynbaj-guy, marri ambarra-yandhurrbangana wugurri-nyinyung warra-miḏaṉngina-yung. Nguynju yadhu, waari warraaynbaj ambiiladi-yamawi anubani ana-lhaawu na-God-jinyung wugurru. \p \v 6 Aadanu bamba-magana ngijang warruburru-wuy warra-mijgulmurr-wuy. Nguynju yungguyung amburru-waḏbirr yungguyung. \v 7 Nugawaj aadanu Titus, baaṉbina aniij-mamaaḻang nguynju bamba-bajiyina warruburru-wuy warra-mijgulmurr-wuy, nguynju yungguyung amburru-waṉbina yij-mamaaḻang wugurru. Anubani-yung-maynji bamba-magana, ba-yambina andhurrg-galawaj marri maaḻamburrg-galawaj. \v 8 Ba-waḏbirr, ba-yambina maaḻamburrg-galawaj ana-lhaawu. Nguynju yungguyung warruburru-yung warra-mulung-aynbaj yagi ngarrambiiladi-yamawi ngagurru anaani. \p \v 9 Wugurraayung warruburru-yung warra-yandhurrbangana-yinyung, warruburru-yung warra-waṉagana-yinyung, bamba-magana, “Nugurri-nyinyung warra-bu-buunggawa, warruburru-yung nambambii-ḏagaana, marri nambarra-yandhurrbangana nguynju yungguyung warruburru-yung ari amburru-waḻaaḻarrii, warruburru-yung. Yagi ngijang narraa-gaagijgi narra-yambi. \v 10 Yagi nurraamajangi. Numburru-jambarrg, maaḻamburrg-galawaj numburraaṉbina nugurru.” Aadanu bamba-magana danu, nguynju yungguyung ambarra-yiyina warra-mulung-aynbaj-guy, aadanu ana-lhaawu na-God-jinyung, ngarrani-wiri-gana-yinyung ngagurraa yungguyung, danu ana-lhaawu wu-mamanunggu, dani-yung. \s1 Na-Jesus Christ ni-yiynjiiyn ngagurraa yungguyung. \p \v 11 Warruburru-yung wurru-jambarrgina-yinyung amburru-burraa maaḻamburrg-galawaj wudani-yung-jii. Niga yamba na-God ngarrani-bajiyini danu ngarrani-walgaṉmana, nguynju yungguyung warraarrawindi warra-wurru-wurruj ambani-wiri-gana yungguyung wugurru. \p \v 12 Wudani-yung-gala ngarrani-marrbuy-wana, ngaambu-muḏaḏbang aḏaba, yagi ngurraarra-ngaynbandi anaani-rruj ana-lhal-lhangu-rruj anaarrawindi-lhangu. Anubani-yung ngaambu-burraa ngaambu-waḏbirr, marri ngaambu-mamanunggu, marri maaḻamburrg-galawaj ngaambu-burraa, anaani-rruj ngurru-burraa-rruj ana-lhal-uj ngagurru. \v 13 Wurrugu ngirri-rangarrii marri, nguynju anubani-rruj ngaambu-waḻaaḻarrii-maynji, ngurru-wurri-dhaḻagina, wurrugu nubagi-yung na-Jesus Christ ani-rabalang marri. Niga-waj ngagurri-nyinyung na-runggal-yung na-God marri ngarrani-wiri-gana-yinyung. Wurrugu marri aniigiyn marri ani-milhiynjina runggal-windiyung. \v 14 Niga na-Jesus ni-yiynjiiyn ngagurraa yungguyung, marri ngarrani-bayarra-gayn wubanila a-yij-galaaladi-wala. Marri ngarrani-mamanunggu-wayn ngagurraa, nigaajbaj, nigawi-nyinyung-mirri. Nguynju yadhu ngagurru ngirri-ngaynbandii windiyung ngaambu-waṉbina yij-mamaaḻang-galawaj anaani. \s1 Bamba-magana warruburru-yung wurru-jambarrgina-yinyung, bamba-dhi-maṉdhii wugurru. \p \v 15 Nugawaj Titus, ba-yambina wudani-yung-jinyung a-lhaawu. Bamba-magana warruburru-yung wurru-jambarrgina-yinyung, bamba-dhi-maṉdhii, nguynju yadhu amburraaṉbina maaḻamburrg-galawaj, marri yagi wurru-waṉbi aniij-galaaladi-yinyung. Nugawi-nyinyung ana-lhaawu anubani-yung, anggu-waḏa-waḏaḏ. Warraaynbaj yagi nimbiigaminij-gaandirri nagang aadanu. \c 3 \p \v 1 Nugawaj Titus, nambarra-marrbuy-wana warruburru-yung wurru-jambarrgina-yinyung, nguynju amburru-burraa maaḻamburrg. Warruburru-yung ambarra-yandhurrbangana warruburru warra-runggu-runggal-inyung, marri warra-bu-buunggawa. Marri ambarra-yandhurrbangana wugurri-nyinyung wurru-ragaana-yinyung wugurraayung. Wugurru nguynju amburru-waṉbina yij-mamaaḻang-galawaj wugurru. \v 2 Yagi warraaladi-yamawi warra-mulung-aynbaj. Marri yagi wurru-wundangi, wurru-yang-guḏuwuḏiynji. Marri amburru-lhamaamura, marri amburru-burraa ambuu-yaal-murramurra warra-mulung-aynbaj-guy, maaḻamburrg-galawaj. Nugawaj dani-yung bamba-magana wugurru. \p \v 3 Nagang nu-marrbuy, anu…bani-yunggaj ngagurraajbaj anaani nguu-yilg-balangi. Waari ngaambaa-yandhurrbangaa warra-mulung-aynbaj-guy. Ngagurru ngurru-jambarrgini aynba-gaynbaj-jinyung. Marri anubani-yung-maynji ngirri-ngaynbandangi aynba-gaynbaj-jinyung, anubani-yung ngurru-waṉbini anaani. Marri ngurraandha-wuguuguni ngarra-wurrij-bangaa warra-wurru-wurruj marri ngarra-margirangi. Warra-wurru-wurruj ngarrambi-wurrij-bangaa ngagurri-wuy marri ngarraa-ḏiyaldhiynjini warra-mulung-aynbaj-guy wugurru. \p \v 4 Yagu bani-yung marri, na-God ngarrani-bajiyini ngarrani-man.galagana-yinyung ngagurru, marri ngarranii-ḏamarr-ngu-burraa-yinyung marri ni-mamanunggu-yinyung ngagurri-wuy. Niga-waj ngagurri-nyinyung ngarrani-wiri-gana-yinyung. \v 5 Marri bani-yung ngarrani-wiri-gayn. Aadanu waari ngurru-waṉbini-yinyung ana-maaḻamburrg. Niga ngarrani-wiri-gayn nigawaj yamba ngarrani-man.galagana ngagurru. Marri ngarrani-yarrbini, anubani-yung ngarrani-maṉdhangi, ngurraambuḻwiyn. Marri anubani-yung Maṉngulg-mirri Mawurr ngarrani-gadhuwa-wayn ngagurru. \p \v 6 Na-God niwu-rajaarrijgana ana-Maṉngulg Mawurr runggal ngagurri-wuy, niga yamba na-Jesus Christ, nubagi-yung ngarrani-wiri-gana-yinyung. \v 7 Na-God bani ngarrani-walgaṉmayn. Bani-yung marri, ngurru-wandhurrg-gina ngagurru. Marri ngagurru anaani warra-mijburrayung na-God-jinyung, ngagurraajbaj ngurru-wurri-dhaḻagina anubani-yung ana-wiri anggu-wuguuguni. \v 8 Aadanu ana-lhaawu wu-waḏa-waḏaḏ marri yijgubulu-windiyung wugurru. \p Anaani ngunu-ngaynbandii ba-yambina wudani-yung-galawaj, nguynju yungguyung warruburru-yung wuu-jambarrgina-yinyung, wugurru amburru-wijangayii-wugij nguynju yadhu amburru-waṉbina aniij-mamaaḻang-jinyung. Aadanu aniij-mamaaḻang, danu ambanggu-maṉmani-yinyung warruburru-yung warra-wurru-wurruj wugurru. \p \v 9 Ari warruburru-yung warra-mulung-aynbaj wurru-wundaa-wugij, wurru-yambiynjina yij-galaaladi-yinyung marri wurru-yilg-balii. Wurru-yamba-yambina anubani-yung-jinyung warruburru warra-mi…yn-ngambara-waj-jinyung waarrarrini ana-muwaj. Marri wurru-yang-guḏuwuḏiynjina anubani-yung-jinyung ana-lhaawu-runggal. Ba-lhalga ba-burraa, yagi anubani-yung nurru-yambiynji anudani-yung-jii. Aadanu yamba ana-lhaawu waaladi, marri wanggaaladi-wana warra-wurru-wurruj wugurru. \p \v 10 Aynjaabu-nyung-maynji na-wurrujung ani-wundaa-maynji, warruburru-rruj wurru-jambarrgina-yinyung, nagang banu-yamijgang, aynjaabugij yagu anggu-mal-bulawaa. Yagu anubani-yung-maynji anaadhaadharri, ba-yaarri nigawi-wala, yagi nunu-yambi ngijang. \v 11 Nagang nu-marrbuy, naaynbajung-maynji ani-yamana-maynji, yagi ni-rumi manubama-rruj manaadi-rruj ana-maaḻamburrg, nubagi-yung ni-waṉbina aladi-windiyung, marri warraarrawindi-lhangu amburru-marrbuy aadanu. \s1 Na-Paul ani-yambina wiiyaw. \p \v 12 Ngaya nganu-lharrgang aynjaabu-nyung nugawi-wuy, ari naagi-yung na-Artemus, yagu ari naagi-yung na-Tychicus. Ba-yaarri ba-nguḻu-nguḻubina ngayawi-wuy, a-lhal-wuy Nicopolis. Ngaya nga-wijangani, bagu nga-ngu-burraa, manaagalhal-mariga. \p \v 13 Naadiṉu-maynji na-wurruj-baa-maynji, na-wulawaa ambini-yaarri-maynji, na-Zenas, ni-marrbuy-inyung anubani-yung ana-lhaawu-runggal, marri na-Apollos, marri bamba-maṉmani, nubiṉi ambini-yaarri-yinyung. Bambiiyii anubani-yung ambini-warra-waṉagana-yinyung wuguṉi. \p \v 14 Warruburru-yung wurru-jambarrgina-yinyung warra-wurru-wurruj aadaju, bamba-magana, nguynju yungguyung amburru-marrbuy-mana, nguynju amburraaṉbina aniij-mamaaḻang-galawaj. Nguynju warra-mulung-arrgi-yung warruburru-yung wurru-ngaynbandii-yinyung marrya yagu wirrima-ngaynbandii yaaḻi, warruburru-yung ambarra-maṉmani wugurru. Dani-yung amburraaṉbina, yagi wurru-burrangi anaarrbidi. \p \v 15 Warraawurru nambaanggarra-ngu-burraa-yinyung ngayawi-wuy, wurru-yandharrgina lhaawu. Nugawaj ba-yandharrgina warruburru-yung warra-mulung-aynbaj-guy wurru-jambarrgina-yinyung, ngaambii-ḏamarr-ngu-burraa-yinyung ngagurru anaani. \p Niga na-God nambani-walgaṉmana nugurru aadanu. \mte1 Wiiya.