\id 2CO \h 2 Corinthians \toc1 2 CORINTHIANS Ana-wubiba na-Paul-inyung \toc2 2 Corinthians \mt1 2 CORINTHIANS \mt2 Ana-wubiba na-Paul-inyung \ip Nubagi-yung na-Paul ni-yandharrgini anaani ana-lhaawu warruburru-wuy wurru-jambarrgini-yinyung anubani-rruj ana-lhal wu-mayini Corinth. Warruburru-yung wirri-waṉagaa-wugij aynba-gaynbaj-jinyung aladi, marri warra-mulung-arrgi-yung wurraan-jamaa yingga niga na-Paul waari aniwu-lhaawu-yarrijgini ana-maaḻamburrg. Na-Paul niga ni-yandharrgini, nguynju yadhu ambani-dhi-maṉdhangi wugurru, marri ambani-yiyini, ngubindi-windiyung naagi-yung niwu-lhaawu-yarrijgini-yinyung niga. \c 1 \s1 Na-Paul anaani-yung ni-yandharrgina ana-lhaawu ngijang, warruburru-wuy ana-Corinth-duj. \p \v 1 Ngaya-waj nga, yaani Paul. Ngaya anaani ngawu-lhaawu-yarrijgina-yinyung na-Christ-inyung na-Jesus. Niga-waj yamba God ni-wijangani aadanu. \p Naagi na-Timothy nigaayung yaagi ni-burraa, ngayawi-rruj. Ngayawi-nyinyung naagi naa-murruyung. \p Niiṉi-waj anaani niini-yandharrgina ana-lhaawu nugurri-wuy nuu-jambarrgina-yinyung, anubani-rruj-jinyung nurru-burraa ana-lhal-uj ana-Corinth-duj. Marri waadurru-yung warraarrawindi-lhangu warra-wurru-wurruj na-God-jinyung aadani-rruj-jinyung ana-lhal wu-mayina ana-Greece. \p \v 2 Ngagurri-nyinyung na-God na-Baba marri na-Jesus Christ na-Buunggawa, nubiṉi nambambi-walgaṉmana nugurri-wuy, marri nambambi-lhamaamura-gang nugurru. \p \v 3 Ngagurru anaani ngaanu-warraarriwana na-God-guy, na-ninyarra-yung na-Jesus-yinyung na-Christ na-Buunggawa. Niga-waj yamba nubagi na-man.galag-jung na-Baba, marri ni-wandha-wuguuguni ngarrani-maṉmani niga ngagurru. \p \v 4 Nugurru yuga nurru-marrbuy? Warraaynbaj waari ngarrambi-maṉmi. Nigaaj-bugij God. Ngagurru-maynji ngurru-wurrij-galadi-wina, nigaaj-bugij ngarrani-maṉmani ngagurru. Marri warra-mulung-arrgi-yung-maynji wurru-wurrij-galadi-wina, ngagurru-waj yaani ngaamba-maṉmani, nguynju yaga na-God niga ngarrani-maṉmani ngagurri-wuy, anggiiyn-nguynju anggiijamana wugurru. \p \v 5 Yigaj! Ngagurru anaani aḏaba nguunu-dhabiḏbini na-Jesus-guy. Marri wugurru ngarrambi-wungarri-dhijgana ngagurru anaani, ngirri-waṉagana wiij-nguynju nigawi-yii aḏaba. Marri nigaayung na-God ngaani-maṉmani maaḻamburrg-galawaj ngagurru, niga yamba na-Jesus, wiijamana wugurru. \v 6 Nurru-maynji anaani naanggu-waṉagana-maynji ana-wungarri, marri yijbanu aadanu anamba-maṉmani nugurraayunggaj, marri numburru-wiri-mana aadanu. Yagu nurru-maynji anaani anaaynbaj naanggu-man.galagana, wugurraayunggaj nugurru nambanggu-man.galagana. Marri nugurru numburru-lhara andhurrg marri numburru-lhambaamburrg, nugurru-maynji nimbirri-waṉagana ana-wungarri, numburru-yamana yamba nurri-yii anaani, naanggu-waṉagana yamba aniijiijung ana-wungarri, nurraayunggaj. \p \v 7 Yigaj! Nugurru nimbirri-waṉagana ana-wungarri nguynju nurri-yii. Yagu nurru nurru-marrbuy windiyung anaani, nugurru numburru-lhara andhurrg aadanu, na-God yamba niga nambani-maṉmani nugurru, nguynju nani-maṉmani-yii nurru yaga, anggiiyn-nguynju anaani. \p \v 8 Ngaya murruyung-gaang, yuga nurru-marrbuy-windiyung, wubani-yung yaga nirri-waṉagaa wu…bani-yunggaj a-wungarri, wubani-rruj yaga a-lhal a-Asia. Anubani nirri-waṉagaa anubagu runggal windiyung wugurru, waari anubani nurri-nyinyung ana-lhuḏ nambanggu-maṉmangi, nambanggu-waḏa-waḏaḏ-gaa. Nurraaḻamin-jamijgini anubani-yung nurru-ngawini aḏaba nurru. \v 9 Yijgubulu-windiyung, nurru nirri-waṉagaa ana-lhirribala ana-lhaawu, nurru naambu-ngawini, anubani nirri-yangani yi-wurrij-duj. Yagu anaani wu-waṉbini, nguynju naambu-marrbuy-windiyung, waari naambu-waṉbang anaaynbaj, nurri-nyinyung-mirri ana-lhuḏ. Yagu nigaaj-bugij God naani-maṉmani, niga-waj yamba ambani-ḻaḻagang warruburru-yung wurru-ngawina-yinyung, ana-ngawij-gala. \v 10 Anubani-yung ana-wungarri wulguy nurru nambanggu-ngawijgaa, yagu na-God nurru nani-wiri-gayn, nani-maṉmiyn niga. Ani-wuguuguni niga nambani-maṉmani. Nurru nurru-wurrij-dhaḻagina nigawi-wuy, anaani nambani-wiri-gang nurru, anaarrawindi-lhangu-yinyung ana-wungarri wugurru. \p \v 11 Marri nugurraayung aadanu ngirri-maṉmani-wugij. Nugurraayung ngirrii-jambina nurru. Anubani-yung yaga warraarrawindi nambii-jambina-wugij nurru na-God-guy, niga ambani-yambalmang anubani nambii-jambina-wala. Marri nambanii-garraalgaalgurmani ari nurri-wuy. Anubanila-wala warra-wurru-wurruj ambunu-warraarriwana, warraarrawindi-lhangu wugurru. \s1 Na-Paul ani-wijangayii warruburru-yung warra-wurru-wurruj-guy. \p \v 12 Nurru anaani nurru-wurrij-maaḻang-bindiyung, anaani-yung-jinyung ana-lhaawu. Nurru-marrbuy-windiyung, nurru anaani nurru-yaal-maaḻang warruburru-wuy warraarrawindi-wuy, marri ngijang nugurri-wuy, runggal-windiyung. Nurru nurru-waṉbini maaḻamburrg-galawaj nugurri-wuy, marri waari anaani anamba-dhaayurrijgaa. Nurru anaani waari naanggiij-dharrmang anubani anaani-rruj-jinyung ana-lhal, warruburru-yung-jinyung wurraan-jamana yingga wurru-marrbuy. Nurru anaani nirriij-dharrmani nigawi-nyinyung-jinyung na-God-jinyung ana-lhaawu. Niga ni-wuguuguni-wugij ngarrani-walgaṉmana ngagurri-wuy. \p \v 13 Nurru anaani nurru-yandharrgina nugurri-wuy, ana-wubiba, waari nurru anamba-dhaayurrang nugurru. Anaani nurru-yambina wij-garrarra, nguynju nugurru nimbirri-nayii anaani ana-wubiba marri numburru-marrbuy yijgubulu-windiyung. \p \v 14 Nurru nurru-marrbuy, nugurru nurru-marrbuy nurru anaani wirrig-bugij. Wurrugu marri, numburru-marrbuy-mang-bindiyung nurru anaani. Anubanila-wala anggiij-dhaag-mana-rruj, ngaambu-lhara raga-ragij na-Jesus Christ-duj, marri ngaambu-yambina nigawi-wuy. Bani-yung marri numburru-waḻaaḻarrii numburru-yambina nugurru, mamanunggu ana-lhaawu nurri-nyinyung, nigawi-wuy. Nurraayunggaj naambu-waḻaaḻarrii naambu-yambina mamanunggu ana-lhaawu nugurri-nyinyung aadanu. \p \v 15-16 Anubani-yunggaj ana-wulhu-wulhurr ngaya ngaan-jamayn anambaa-gurrij-gaḻaaḻarrangi nugurru. Yuu, wudanu nga, ngaynjanggi anubagala nugurri-wuy ana-wulhu-wulhurr-waj. Yagu waari nganggaṉbini. \p Nugurru yuga nurru-marrbuy? Aniij-gulhu-wulhurr-waj anubani ngawu-ngaynbandangi ngaynjanggi nugurri-wuy, anubani-yumbaa yaga nga-yanggi ana-lhal-wuy ana-Macedonia-wuy yaga. Ngijang anubani nga-malgaagijgini yungguyung ngaynjanggi nugurri-wuy, anubani-yumbaa ngaagiyn anubagala ana-Macedonia-wala. Anubani-yung yamba anamba-maṉmangi yungguyung nugurri-wuy. Anubani-yung ngirri-maṉmangi yungguyung nugurru, ngaynjanggi yungguyung wubani aaynbaj-guy a-lhal a-Judea-wuy. Ngaya ngawu-ngaynbandangi nganggu-yarrijgini anu-ṉuga anubuguni, warruburru-yung-jinyung warraambaambalalari anubagu. Anggiijamaa aadani-yung ngawu-ngaynbandangi ngaya, aadani aḏaba ngana-magaa aadani-yung ana-lhaawu. Yagu waari anubani-yung nganggaṉbini anaani-yung. \p \v 17 Aadani-yumbaa nga-wij-maṉdhangi anubani-yung, waari anaarrbidi-magaa. Anubani-maynji nga-wij-maṉdhii, waari ngaynjamang nguynju warra-mulung-aynbaj anaani-rruj-jinyung ana-lhal-lhangu. Anubani-maynji nga-yambina anaaynjaabugij-jinyung, waari ngaynjambang anggiij-bulawaa-magaa, waari ngaynjamang “Yuu, yuu” marri lhugaajgiyalawaj “Yagi yagi”. \p \v 18 Ngaya nganu-yandhawiwana na-God, nambani-yiyina anaani nga-yambina-maynji aniijgubulu. Waari ngaynjambang anggiij-bulawaa-magaa ngaya nugurri-wuy. Waari ngaynjambang “Yuu” marri “Yagi”. \v 19 Nubagi-yung yamba na-Jesus Christ na-Niwiyayung na-God-jinyung, nubagi yijgubulu-windiyung niga. Ngaya marri na-Silas marri na-Timothy, anubani-yung yaga ngana-maga-magaa nigawi-nyinyung ana-lhaawu. Yagi yamba na-Jesus ni-yambi anubani aniij-bulawaa ana-lhaawu niga. Anubani ni-yambina-wugij “Yuu”, niga. \p \v 20 Ngagurru anaani ngurru-marrbuy anubani anaarrawindi-lhangu, na-God ngarrani-lhalamayaa-yinyung, anubani yijgubulu, niga yamba na-Jesus Christ. Nigawi-wala yamba na-Jesus-gala ni-waṉbini-wala, ngagurru nguunu-warraarriwana anaani nigawi-wuy na-God-guy, ngagurru yamba ngurru-yambina ana-lhaawu “Yijgubulu”, wugurru. \p \v 21 Waari warraaynbaj ngarrambi-lhangijgi marri ngarrambi-andhurrg-gi ngagurru, nigawi-rruj na-Jesus Christ-duj. God-bugij nga, ngaambani-lhangijgang niga-waj. Niga yamba ni-wajbarini ngagurru anaani. \v 22 Marri niwu-mari-warrarrangi anu-mari ngagurri-rruj yaaji lhirribala. Anaani wiijamana, ngaani-yayn niga ana-Maṉngulg Mawurr nga anggu-burraa yungguyung ngagurri-rruj aandhiri-rruj aḏaba. Anaani ana-Maṉngulg Mawurr ngarranggu-yiyina, na-God ngambaniiyn anaarrawindi, anubani ngarrani-lhalamayaa-yinyung niga. \p \v 23 Ngaya nganu-yandhawiwana na-God, nambani-yiyina nugurru, anaani nga-yambina-maynji aniijgubulu. Anubani-yumbaa nga-wijangani, nga-yamayn, “Ngaynjaarri-maynji anubuguni wugurri-wuy, ari ngambaambulijgana wugurru.” Dani-yung nga-yamayn ngaya. Wudani-yung-gala nga, waari anubani-yung ngaynjanggi anubuguni. \v 24 Anaani nurru waari nurru-buunggawa-mi nugurri-wuy, yagi nurru ngana-magi aniga-yung numburru-jambarrgina. Ngaya anaani ngawu-ngaynbandii ngaambaaynjaabu ngaambu-mijgalmina ngagurru, nguynju yadhu numburru-waḻaaḻarrii nugurru, nugurru yamba nurru-jambarrgiyn aḏaba, marri wudani-yung-gala, nurru-lhara nurru-waḏa-waḏaḏ nugurru. \c 2 \p \v 1 Wudani-yung-gala nga-wijangani, waari ngaynjanggi nugurri-wuy anaaynbaj, marri waari nganambaambulijgaa nugurru. \p \v 2 Nugurru yuga nurru-marrbuy? Ngaya-maynji nganamba-wurrij-galadi-wana-windiyung, warraaynbaj waari ngambi-wurrij-maṉdhi ngaya anaani. Nugurru-waj-bugij ngirri-wurrij-maṉdhii, ngaya yamba ngana-wurrij-galadi-waa nugurru aadanu anubani-yunggaj. \v 3 Wudani-yung-gala, ngaya anubani-yung nga-yandharrgini anaaynbaj ana-wubiba nugurri-wuy, anaani nga-yambini andhurrg nugurri-wuy. \p Yigaj! Waari ngaynjambini anudaju nugurri-rruj, ngaya yamba waari nganamba-nani anubani anaaladi nurraaṉbaaṉbini-yinyung nugurru. Yagu ngaya ngana-ngaynbandii ngirri-wurrij-majgang aadanu ngaya. Marri nga-marrbuy ngaya, nugurru warraarrawindi-lhangu numburru-dhi-maṉdhina aadanu. Bani-yung marri, ngagurru anaani ngaambu-wurrij-maṉdhiyn. \v 4 Anubani-yung nga-yandharrgini anubani ana-wubiba nugurri-wuy, waari anubani-yung ngamburrij-gaḻaaḻarrangi ngaya. Anubani-yung nga-wurrij-galadi-wiiyn-bindiyung, yijgubulu. Anubani-yung ngaalharaguni-windiyung nugurri-wuy aadanu, marri nga-rugu-ruguni nugurri-wuy ngijang. Anubani-yung nga-yandharrgini, yagu waari anubani-yung nganamba-wurrij-galadi-waa nugurri-wuy. Anubani-yung nga-yandharrgini ana-lhaawu, ngana-marrbuy-waa yungguyung, ngaya ngana-ngaynbandii-windiyung aadanu. \s1 Numbunaagajij-garruyn nugurri-nyinyung na-nilharri, ani-warrgarrga. \p \v 5 Aynjaabu-nyung dagu waḻyinyung nugurri-rruj, dagu nga nugurru nani-wurrij-galadi-wayn aadanu. Yagu yagi ngaya nga-yami nga-yambi aniij-baḏa-waḏaḏ ana-lhaawu. Niga waari ngambani-wurrij-galadi-waa ngaya. Yagu nugurraa niga aadanu nani-wurrij-galadi-wayn, yagu wirrig-bugij, nugurru. \p \v 6 Nugurru yuga nurru-marrbuy? Ngaya yagi nganaambulijgi nubagi na-waḻyinyung. Nugurru yamba nuunu-wungarri-dhijgaa aḏaba niga. \p \v 7 Marri numbunaagajij-garruyn nugurru, marri numbunu-wurrij-maṉdhang niga. Yagi yadhu ni-wurrij-galadi-wi windiyung niga, niga yadhu waari nuunu-winyig-gi niga. \v 8 Wudani-yung-gala nga, ngaya ngana-yandhawiwanjii, ngana-lhangayaana nugurri-wuy, numburru-yaarri nigawi-wuy, marri numbunu-bajiyina nuunu-ngaynbandii yijgubulu-windiyung niga. \p \v 9 Yigaj! Anubani-yung nga ana-wubiba nga-yandharrgini-yinyung nugurri-wuy, ngana-ngaynbandangi nga-marrbuy-maa nugurri-nyinyung aadanu. “Yuga warruburru ngambambi-yandhurrbangana ngaya?” nga-yamayn ngaya. \p \v 10 Ngaya ngana-magana aḏaba. Nugurru-maynji nambaagajij-garruyn warraaynbaj, ngaayung ngambaagajij-garruyn, ngaayunggaj. Marri anubani-yung-maynji warrubawi-yung wu-waṉbini anaaladi, marri ngaya ngambaagajij-garruyn warrubawa-yung, nga-waṉbini aḏaba raga-ragij na-Jesus Christ-duj, nugurraa yungguyung aadanu. \v 11 Nguynju yadhu nubagi-yung na-baḏirrnya-yung yagi yungguyung nani-dhaayurri nugurru aadanu. Ngagurru yamba anaani ngurru-marrbuy na-baḏirrnya-yung na-Satan, niga aniga-yung ni-wijangayii-yinyung ana-lhaawu. \s1 Warruburru-yung wirri-lhaawu-yarrijgina-yinyung wugurru wurru-yamana nguynju yaga arrawuj-mamaaḻang-jii, wurru-yamana. \p \v 12 Nugurru aadanu ngirri-yaynjangayii ngaya. Anubani-yumbaa nga-yanggi anubani ana-lhal wirri-mayana Troas, anubani ngaya ngarra-maga-magaa ana-mamanunggu ana-lhaawu na-Jesus Christ-inyung, nga anubani-yumbaa nga-wijangani na-Buunggawa anubani-yung niwu-burrangi maaḻamburrg-galawaj niga, nguynju yadhu nga-mijgalmini anubagu ngaya ana-Troas-duj. \v 13 Yagu anubani-yung ngaalharaguni ngaya nugurraa yungguyung. Waari yamba nganu-lhangarrmaa ngaya nubagi-yung naa-murruyung na-Titus, marri ana-lhaawu nugurri-nyinyung aadanu. Nga anubani-yung nga-yamayn ngaya “Wiiyaw” warruburru-wuy warra-wurru-wurruj-guy anubani-rruj ana-Troas, marri aḏaba nga-yanggi anubani buguni ana-lhal anu-muwaj Macedonia. \p \v 14 Yagu ngaya nganu-warraarriwana niga na-God. Nurru-waj yaani nga, niga na-God nani-burri na-Jesus-duj, marri nigaayung na-Jesus nanii-ḏagaani nurru, marri niga ni-lhuḏ-jaarri-wugij. Nurru anaani nuunaa-mijgalmina na-God, nguynju yadhu warruburru-yung warra-wurru-wurruj amburru-marrbuy na-Jesus ana-lhal-lhangu-waj. Dani-yung wu-yamana nguynju yaga aarrawuj-mamaaḻang-jii wiijamana wugurru. \v 15-16 Warruburru yamba warra-wurru-wurruj na-God wani-wiri-gana-yinyung, anubani ana-lhaawu wu-yamana aarrawuj-mamaaḻang-jii, wiijamana yamba ana-wiri wugurri-wuy. Yagu wugurraayung warruburru-yung wurru-jadugina-yinyung, anaani ana-lhaawu wu-yamana nguynju yaga aaladi-yii wubani aarrawuj-mamaaḻang, wiijamana yamba ana-ngawij wugurri-wuy. Anaani wiijamana, na-Christ-jinyung ana-lhaawu. Warruburru-yung wurru-jambarrgina-yinyung, wugurru amburru-wiri, yagu wugurraayung waari-yinyung amburru-jambarrgang, amburru-jadugina wugurru. \p Nugurru aḏaba ngirri-magana aadanu. Yangi-nyung yuga wirri-waṉagana ana-lhuḏ, warrubawi-yung, wii-rajaarrijgana ana-lhaawu wugurru? Waari warraaynbaj. \p \v 17 Nugurru yuga nurru-marrbuy? Warraarrawindi yaga warra-mulung-aynbaj wirri-waṉa-waṉagana anubani-yung ana-lhaawu na-God-jinyung wubani-yung-jii yaga a-ngurrji-yii warriiyii-yinyung a-wuṉuga yungguyung. Yagu ngaayung anaani waari ngaynjamang wugurri-yii, niga-waj yamba God ngaya ngani-lharrgang anaani. Nga-yambina yijgubulu-windiyung, nga-marrbuy yamba anaani niga ngani-nayii, marri ngaya nganaa-mijgalmina na-Jesus Christ-jinyung. \c 3 \p \v 1 Ngaya nga-yambina aniijiijung, yagu yuga ngaya ngana-magana ngaya nga-maaḻamburrg? Waari. Waari nganggu-ngaynbandang wubiba nubagila ngani-lharrgang-jinyung ngaya. Ngaya waari ngaynjamang nguynju warra-mulung-aynbaj-jii. Wugurru wirri-ngaynbandii wubiba nugurri-wuy, ana-lhaawu wu-yambina-yinyung wugurru wurru-maaḻamburrg-maynji. Yagu wirri-ngaynbandii aniijiijung ana-wubiba nugurri-wala. \p \v 2 Yagu nugurru-waj nga nurru-burraa nguynju yaga ngayawi-nyinyung a-wubiba-yii, nurru-yamana nugurru aadanu. Warraarrawindi nambi-nayii nugurru nurru-jambarrgina aadanu. Ngaya waari nganggu-waṉagang anubani-yung ana-wubiba anaarabarabalu-rruj, yagu ngaya ngawu-waṉagana yaaji lhirribala aandhiri-rruj ngagurri-rruj. \p \v 3 Nugurru yuga nurru-marrbuy? Jesus Christ nga, nguynju yaga niga-waj ni-warrarrangi-yii anubani ana-wubiba ngayawi yadhu, nugurru yamba nurru-jambarrgiiyn aḏaba, ngayawi-wala nga-mijgalmini-wala ngaya. Waari ani-warrarrangi anubani ana-wubiba ana-ink-mirri wugurru, yagu niga ni-warrarrangi Maṉngulg Mawurr-mirri, na-God-jinyung na-wiri-nyung niga-waj. Niga waari ani-warrarrangi mana-ṉuga-wuy, yagu niga ni-warrarrangi ngagurri-rruj aandhiri-rruj. \p \v 4 Ngaya ngana-magana nugurri-wuy, ngaya yamba nga-marrbuy-windiyung, anaani ana-lhaawu wiij-maṉdhina, ngaya yamba nga-jambarrgiiyn na-Christ, marri na-God, winiiynjaabu wuguṉi. \v 5 Yagu waari nga-lhama-lhami ngaya anaani. Ngaya waari nga-maaḻamburrg-magaa ngayaajbaj anaani. Yagu God-bugij ngaya ngani-maaḻamburrg-gaa, nigawi-wala. \p \v 6 Yigaj! Niga-waj nga, God ni-wajbarini ngaya anaani, marri ngani-maṉdhangi ngaya, marri ngani-yayn ana-lhuḏ, marri ngawu-rajaarrijgana nigawi-nyinyung ana-lhaawu wubani-yung ngarrani-lhalamayaa-yinyung, wu-gadhuwa wugurru. Waari ana-nungguḏaaba ana-lhaawu na-Moses-gala, yagu anu-gadhuwa ana-lhaawu ana-Maṉngulg Mawurr-wala. Anubani ana-nungguḏaaba ana-lhaawu waṉijgini ana-ngawij, yagu anaani ana-Maṉngulg Mawurr ngaanggu-wiri-gana ngagurru. \s1 Na-God ngarrani-lhalamayaa wu-gadhuwa. \p \v 7 Ngagurru ngurru-marrbuy, anubani-yung na-God ni-warrarrangi anubani-yung ana-nungguḏaaba ana-lhaawu-runggal, manubami-yung-duj mana-ṉuga-rruj ana-wulhu-wulhurr. Nu-yayn anubani ana-lhaawu na-Moses-guy. Anubani-yung wugurru anu-dhalng wu-lhalmbaarrangi nigawi-rruj na-Moses-duj. Marri nigaayung Moses, nigawi-nyinyung na-ni-jilhal-yung ni-milhiynjini-windiyung niga. Wiiya anubani-yung anu-dhalng wu-lhalnga-lhalngarini, yagu warruburru-yung warra-Israel waari anubani-yung ambunu-yilhal-nani, ni-milhiynjini yamba. Wiiya anubani ana-lhaawu waaṉijgini ana-ngawij, yagu anubani wu-mamanunggu ana-lhaawu-runggal wugurru. \v 8 Yagu aadanu anu-gadhuwa ana-lharug, anubanila-wala ana-Maṉngulg Mawurr-wala, yijgubulu wu-mamanunggu-windiyung, wu-milhiynjina na-God-gala. \p \v 9 Nugurru yuga nurru-marrbuy aadanu? Anubani ana-nungguḏaaba ana-lhaawu-runggal, aadanu wanggu-lhajbini wugurru warra-wurru-wurruj anubani-yumbaa. Yagu wugurru wu-mamanunggu aadani-yung, wu-milhiynjini wirrig. Wugurraayung aniiyn-ngu-gadhuwa anubani-yung ngagurru yadhu ngaambu-burraa ngaambu-maaḻamburrg na-God-duj, wugurru runggal-windiyung wu-mamanunggu, marri wu-milhiynjina-windiyung wugurru. \p \v 10 Yigaj! Anaani aniiyn-nungguḏaaba wu-burri wu-maaḻamburrg. Yagu wugurraayung aniiyn-ngu-gadhuwa wu-burraa wu-maaḻamburrg-bindiyung wugurru, waari anggiijamang nguynju aniiyn-nungguḏaaba-yii. \p \v 11 Nugurru yuga nurru-marrbuy? Anubani aniiyn-nungguḏaaba anubani-yung wu-milhiynjini, yagu wiiya aadanu, wugurru wu-lhalng-ngarini. Wugurraayung anubani aniiyn-ngu-gadhuwa wu-milhiynjina-windiyung, anaani-yung yamba anggu-burraa anggu-wuguuguni wugurru. \p \v 12 Anaani wiijamana, ngaya anaani nga-wurrij-dhaḻagina. Wudani-yung-gala nga nga-wurrij-baabara-windiyung. \v 13 Ngaya waari nganggaṉbang anggiijamang na-Moses-jii anubani-yung ni-waṉbini yaga. Niga ni-yilhal-ambamadhini yaaḻi-mirri, nguynju yadhu warruburru-yung warra-Israel waari yungguyung ambirri-nani anubani-yung anu-dhalng, anubani-yung wu-ngalnga-lhalngarini-yinyung wugurru. \p \v 14-15 Yigaj! Wiijamaa nga, nguynju warruburru-yung wirrima-dhidangi manaamburumburung wugurri-nyinyung, warruburru-yung warra-Israel warra-wurru-wurruj. Marri ana-yimbaj, warruburru-yung wurru-yamana wudani-yung-jii aḏaba. Wiiya wugurru wurraawanggina ana-nungguḏaaba ana-lhaawu-runggal na-Moses-jinyung, anubani-yung wugurru wirri-dhidii wugurri-nyinyung anaambubug. Anubani aniij-gaynjaabugij-bugij-maynji, anubani ambanggaa-ngu-gara-wawalhijgang anaambubug wugurri-nyinyung. Anubani amburru-jambarrgina na-Jesus Christ-guy. Bani-yung marri amburru-marrbuy-windiyung anubani ana-lhaawu-runggal ana-nungguḏaaba wugurru. \p \v 16 Warraaynbaj-maynji warrubawi-yung amburru-wiḻibiḻingina-maynji marri ambu-yaarri na-Buunggawa-wuy, anubani Maṉngulg Mawurr ambanggaa-ngu-gara-wawalhijgang wugurri-nyinyung anaambubug. Anaani wiijamaa, na-Moses-jinyung. Niga-maynji ni-yanggi nga ni-yambini na-Buunggawa-wuy, \it (Exodus 34:34) “Nima-ngarrgiwaa ni-yilhal-wambamadhini-yinyung mana-yaaḻi.”\it* Anaani wu-yamana ana-wubiba dani-yung. \p \v 17 Anaani ngana-magaa ana-lhaawu “Buunggawa”, yagu anaani wiijamana wugurru Maṉngulg Mawurr. Anubani-yung-maynji ana-Maṉngulg Mawurr anggu-burraa nugurri-rruj, anubani nambanggu-warrgarrga-wana nugurru. \p \v 18 Yuga nugurru nurru-marrbuy? Ngagurru ngirri-nayii-maynji anubani-yung wu-milhiynjina-yinyung na-Buunggawa-yinyung, anubani yamba Maṉngulg Mawurr wugurru ngarranggaa-ngu-gara-wawalhijgaa manubami manaamburumburung. Wurrugu winyig winyi…g-bindiyung anubani ana-Maṉngulg Mawurr ngarranggaaynbijgana ngagurru, ngaambu-burraa yungguyung nigawi-yii na-Buunggawa-yii ni-milhiynjina-yii, ngaambu-yamana, ngaambu-milhiynjina runggal windiyung. \c 4 \p \v 1 God niga-waj ngani-marangayn ngaya anaani nganaa-bardhii yungguyung niga, ngani-man.galagana ngaya. Wudani-yung-gala, ngaya anaani waari nganggurrij-galadi-wiiyn anaani, marri ngaya waari ngandhuṉdhangi. \v 2 Anubani aḏaba ngaya janda ngawu-yayn anaalaaladi-yinyung, anubani-yung yaga warra-wurru-wurruj wurru-waṉbina-yinyung ana-midaarrgaj wugurru. Anubani waari ngaya nganggu-wiḻibiḻingiyn ana-lhaawu na-God-jinyung. Waari nganggawaḻang anaani, waari ngamba-dhaayurrang warruburru warra-wurru-wurruj wugurru. Ngaya anaani ngarra-magana yijgubulu-windiyung na-God-jinyung ana-lhaawu andhurrg. Wiijamana yigaj anaani nga-yambina ana-raga-ragij na-God-duj, anaani nga-yambina aḏaba anubani wugurri-wuy warru-ju-jaal-wuy warruburru-wuy warra-wurru-wurruj-guy. Danu nga wugurru wanggu-magana, ngaya anaani ngawu-lhaawu-yarrijgina-yinyung wugurru. \p \v 3 Anaani nguynju yaga nga-yilhal-ambamadhina yaaḻi-mirri, marri aḏaba ngayawi-nyinyung ana-lhaawu waambamadhina yaaḻi-mirri yaga. Yagu waari warraarrawindi-wuy, ngayawi-nyinyung ana-lhaawu waambamadhina warruburru-yung-bugij-guy wurru-jadugina-wuy, burru-yung-bugij. \v 4 Warraawurru-yung yamba wugurru wirrima-dhidangi wugurri-nyinyung manaamburumburung, marri waari ambuu-jambarrgiiyn anubani ana-lhaawu wugurru. Bagi-yung yamba niga-waj Satan, ni-burraa ni-buunggawa-mana anaani-rruj ana-lhal. Wugurru yamba wanii-ngu-dhidangi wugurri-nyinyung manubami manaamburumburung, yagi yungguyung wurru-marrbuy-mi ana-mamanunggu ana-lhaawu na-Jesus Christ-inyung, anubani-yung-jinyung ni-milhiynjina niga. Naagi-yung-gala na-Jesus Christ-gala, ngagurru anaani nguunu-nayii na-God-guy, niga-waj yamba nga ngarrani-bajiyina nubagi na-God. \p \v 5 Anaani ngana-maga-magana nga nugurri-wuy, yagu waari anaani nganamba-magang ngayawi-nyinyung-jinyung ana-lhaawu, anaani ngana-magana na-Jesus Christ-inyung nigawi-nyinyung, niga ni-Buunggawa-mana-yinyung warraarraarrawindi-lhangu-yinyung niga. Marri anaani ngaya nga-burraa nganaa-mijgalmina, nigawi yadhu na-Jesus. \p \v 6 Nugurru aḏaba numburru-wijangayii aadanu. Anu…bani-yunggaj na-God niga ni-yambini, “Anubani anggu-lhalmbaarrang, anggu-rabalang anubanila-wala waangamudii-wala wugurru.” Wudani-yung-jii nga, wu-yamaa anubani wu-lhalmbaarrangi ana-lhirribala anaandhiri-rruj ngagurri-nyinyung. Anubani anu-dhalng ngarranggu-marrbuy-wayn ngagurru na-God, marri anubani ni-milhiynjina-yinyung niga. Nguynju yaga anubani anu-dhalng, nigawi-rruj na-Christ-duj na-ni-jilhal-yung. \p \v 7 Anubani ana-lhaawu-mamanunggu ngirri-waṉagana ngagurri-rruj anaandhiri-rruj, anubani yij-mamaaḻang-bindiyung wugurru. Wiiya anaani ngaya nga-bilwilwiluj, yagu niga-waj God ngani-yayn ana-lhaawu ana-mamanunggu wugurru. Danu nga nganggu-bajiyina ngaya, aani yamba wu-waḏa-waḏaḏ lhuḏ waṉagana wugurru. Yagu ngayawi-nyinyung-jinyung anaani waari ngaya nganggu-waṉagang ana-lhuḏ. Anaani na-God-jinyung nigawi-nyinyung anaani ana-lhuḏ wugurru. \p \v 8 Yuga nugurru nurru-marrbuy? Ngaya anaani ngawu-waṉagana yamba wungarri. Yagu yagi anaani ana-wungarri nganggu-dhurrmi ngaya. Wiiya anaani malgaynbaaynbiyaj ngaya anaani ngaalharaguna, yagu yagi ngaya nga-lhuṉdhi. \v 9 Wiiya anubani ngambi-wungarri-dhijgana, yagu na-God niga waari ngaya nganiirru. Wiiya warruburru-yung anaani ngambiimana, yagu yagi nga-jadugi ngaya. \p \v 10 Yigaj! Warra-wurru-wurruj aḏaba yingga ngambambi-ngawijgang ngaya, wurru-yamana, wurraandha-wuguuguni. Wiij-nguynju anaani, nigaayunggaj na-Jesus wunu-yamijgayn niga. Ngaya anaani ngawu-waṉagana anubani ana-wungarri, nguynju yadhu warruburru-yung warra-wurru-wurruj amburru-marrbuy, anubani ana-wiri na-Jesus-inyung ngawu-waṉagana aḏaba, yaani ngayawi-rruj a-ngun.gu-rruj. \v 11 Ngagurru anaani ngurru-wiri, yagu warruburru-yung yingga ngaambambi-ngawijgana, ngagurru yamba ngaanu-garrindharrmani na-Jesus Christ, nguynju yadhu warruburru warra-mulung-aynbaj amburru-marrbuy, anubani ana-wiri na-Jesus-inyung wu-burraa yaani ngagurri-rruj a-ngun.gu-rruj. \p \v 12 Yigaj! Wiiya anubani ana-ngawij wu-waṉbina ngayawi-wuy, yagu wugurraayung ana-wiri wu-waṉbina-wugij nugurri-wuy aadanu. \p \v 13 Nugurru yuga nurru-marrbuy? Ana-wubiba wu-magina, \q1 “Anaani ngarra-maga-magana, anaani yamba ngaya nga-jambarrgiiyn aḏaba,”\x + \xo 4:13 \xt Psalms 116:10.\x* \m wu-yamana anaani ana-wubiba wugurru. Anaani wiij-nguynju-wugij, ngaya anaani nga-jambarrgiiyn, ngayawi-nyinyung-mirri yaal. Wudani-yung-gala nga anaani nga-maga-magina anaani ana-lhaawu wugurru, ngaya yamba anaani nga-jambarrgiiyn. \v 14 Nga-marrbuy anaani God nu-ḻaḻagayn ana-ngawij-gala na-Jesus niga. Marri anaani anggiiyn-nguynju, niga ngambani-ḻaḻagang anubani ana-ngawij-gala, ngaayunggaj anaani. Marri ngaya ngambani-burrang raga-ragij nigawi-rruj, marri nugurraayunggaj, nambani-burrang aadanu, ngaambaaynjaabu ngagurru. \p \v 15 Nugurru yuga nurru-marrbuy aadanu? Ngaya anaani nga-mijgalmina aniijiijung, nugurraa yungguyung wudanu. Nguynju yadhu niga na-God ambani-walgaṉmana warraarraarrawindi-lhangu. Marri warruburru warraarrawindi warra-wurru-wurruj ambunu-warraarriwana nigawi-wuy, marri amburru-yambina ni-milhiynjina-yinyung niga. \v 16 Wudanila-wala, ngaya waari ngandhuṉdhangi anaani, nga-yambina-wugij ana-lhaawu anaani wugurru. Anaani ngana-magana aḏaba nugurri-wuy. Anaani ana-ngun.gu ngagurri-nyinyung aḏaba anaani wu-bilwilii. Yagu anaani ana-lhirribala aḏaba, anaani wu-waḏa-waḏaḏ-bugij marri niga na-God ngarrani-waḏa-waḏaḏ-gana ngarraaḻirr-lhangu. \v 17 Wiiya wungarri wu-waṉina ngagurri-wuy, yagu anubani wugurru wu-winyig, marri anubani anggu-burraa mal-dhamurrug wugurru. Yagu wurrugu marri anggu-dhaag-mana-rruj, ngaambu-wiri ngagurru anggu-wuguuguni, anubani-rruj wu-milhiynjina-rruj wugurru. Anaani wu-runggal-windiyung wugurru. \p \v 18 Wudanila-wala yagu, waari anubani ngaambu-wijangang anubani-yung ngurraarra-nayii-yinyung. Yagu ngagurru anaani ngurru-wijangayii-wugij anubani-yung waari-yinyung ngaambu-warra-nang-jinyung wugurru. Ngagurru yamba ngurru-marrbuy, anubani-yung ngurraarra-nayii-maynji ngagurri-nyinyung-mirri mana-munbarrg, yagi anubani wu-burrangi ana-baḏag wugurru. Yagu wugurraayung anubani-yung waari-yinyung ngaambu-warra-nang-jinyung, anubani anggu-burraa anggu-wuguuguni wugurru. \c 5 \p \v 1 Yigaj! Anaani ngagurru ngirri-waṉagana-yinyung ana-ngun.gu anaani-rruj ana-lhal, wu-yamana nguynju yaga a-wumurrng-jii, marri ngagurru ngurru-burraa ana-lhirribala anaani. Ngurru-marrbuy ngagurru, ngaambu-ngawang-maynji, anaani ana-wumurrng anggu-jadugiiyn wugurru. Marri niga na-God ngaambaniiyn wugadhuwa ana-lhigiḏi ngagurri-wuy, anubagu anaarrwar. Waari warraaynbaj ambirri-majgaa anubani anu-gadhuwa ana-lhigiḏi ngagurri-nyinyung. Yagu nigaaj-bugij God niwu-majgaa. Anubani ana-lhigiḏi anggu-burraa anggu-wuguuguni wugurru. \v 2 Anubani ngagurru nguu-yaal-waḏaaḏigaynjina marri ngurru-wurrij-galadi-wina ngagurri-rruj ana-lhirribala, ngagurru yamba ngirri-ngaynbandii anubani ana-lhigiḏi anubani anaarrwar wu-burraa-yinyung. Anubani-yung-maynji ngambaniiyii anubani ana-lhigiḏi, anaani nguynju yaga ngaambani-yabijgang ngagurru, amubami ama-yaaḻi ama-gadhuwa, anggiijamana wugurru. \p \v 3-4 Yigaj! Anubani ngurru-burraa anaani-rruj ana-lhal, anubani ana-nungguḏaaba ana-ngun.gu, ngagurru anubani-yung nguu-yaal-aḏaaḏigaynjina marri ngurru-wurrij-galadi-wina ana-lhirribala, ngagurri-rruj ngirri-waṉagana. Wudanila-wala nga, ngagurru ngirri-ngaynbandii, ngaambu-burraa anubani-yung wu-gadhuwa ngaanggu-waṉagana ana-ngun.gu. Yagu waari ngaanggu-ngaynbandang ngagurru, yagi ngirri-barawudi ana-wulhu-wulhurr-inyung anaani ana-nungguḏaaba ana-ngun.gu ngagurri-nyinyung. Bani-yung waari ngirri-waṉagi ana-ngun.gu. Yagu ngagurru ngaanggu-waṉagana anubani anu-gadhuwa ana-ngun.gu. Anaani anggiijamana wurrugu, anggu-jadugiiyn-maynji ana-nungguḏaaba, wugurraayung wu-gadhuwa anaani anggu-burrangang, ana-ngun.gu ngagurri-rruj, marri ngaambu-wiri anggu-wandha-wuguuguni ngagurru. \p \v 5 God anaani niga-waj ni-wij-maṉdhangi anaani-yung wugurru, nguynju yadhu ngaambani-gadhuwa-wang niga. Niga-waj ngarraniini ana-Maṉngulg Mawurr nigawi-nyinyung-gala ngagurri-wuy, nga ngarranggu-bajiyina ana-yimbaj, yijgubulu-windiyung ani-waṉbina anaani, wurrugu marri. \p \v 6 Wudani-yung-gala nga, anaani ngurru-burraa ngurru-yaal-waḏa-waḏaḏ. Anaani yagu ngurru-marrbuy ngurru-burraa-maynji anaani-yinyung ana-ngun.gu, anaani-rruj ana-lhal, ngurru-burraa malanganyanay anaarrwar-wala ngagurru. \v 7 Wiiya yagi nguunu-ni na-Buunggawa ana-yimbaj, yagu ngagurru nguu-jambarrgina-wugij nigawi-wuy. \v 8 Nga ngurru-burraa ngurru-yaal-waḏa-waḏaḏ. \p Marri anaani ngana-magana nugurri-wuy, ngaya ngawu-ngaynbandii nganggaarruyn anaani ana-ngun.gu, aani-rruj a-lhal. Ngaya nga-ngu-burraa nigawi-rruj na-Buunggawa-rruj aḏaba anaanga anaarrwar. \v 9 Yagu yaani ngawu-ngaynbandii-windiyung. Ngaya nganu-wurrij-maṉdhii ngagurri-nyinyung na-Buunggawa. Wiiya yagu ngaya anaani nga-ngu-burraa anaani-rruj, yagu anuwaagu anaarrwar, wiiya aadanu. \v 10 Yagu yamba ngagurru ngaambu-warra-garra-lhara raga-ragij nigawi-rruj na-Christ-duj, bagu ngaambani-yambiḻibiḻingana ngagurru warraarraarrawindi-lhangu anaani. Nga ngagurru warraaynjaaynjaabugij ngaambanii-gaagijgiyn marri ngaambani-bayarra-gang anubani-yung ngurraaṉbaaṉbina-yinyung, anaani-rruj ana-lhal ana-ngun.gu-rruj, anaalaaladi-yinyung yagu aniij-mamaaḻang wugurru. \s1 Ngagurru ngaambu-burraa marri ngaanu-guwaj-gana na-God. \p \v 11 Wudani-yung-gala nga, ngaya anaani nganu-yandhurrbangana na-God na-Runggal-yung. Marri ngaya ngarra-magana-windiyung warruburru-yung, amburru-jambarrgina yungguyung wugurru. Nga na-God anaani ni-marrbuy ngaya, yijgubulu-windiyung. Nugurraayung ngana-ngaynbandii, numburru-marrbuy ngaya, yijgubulu-windiyung anaani. Marri numburru-wijangayii maaḻamburrg ngayawi-wuy. \p \v 12 Ngaya nga-yambina aniijiijung, yagu yuga ngaya ngana-magana ngijang ngaya nga-maaḻamburrg? Waari. Yagu warra-mulung-arrgi wugurru yamba wurraarra-nayii arrwaraj-bugij. Waari amburraarra-nang wugurru ana-lhirribala-wuy anubani. Ngaya nga-yambina, nguynju yadhu nugurraayung numburru-marrbuy-windiyung aadanu, ngaya anaani nga-maaḻamburrg. Nguynju anubani-yung andhurrg anubani-yung nambarra-yambalmana nugurru, warruburru-yung warra-mulung-aynbaj. \p \v 13 Nugurru yuga nurru-marrbuy? Ngaya-maynji nga-wan-gaagidhu, anaani yamba nganaa-mijgalmina niga na-God. Yagu ngaya-maynji nga-yina-mamaaḻang, anaani yamba nugurraa yungguyung aadanu. \p \v 14 Yigaj! Ngaya ngaaṉbaaṉbina, na-Jesus Christ yamba anaani nganii-ḏamarr-ngu-burraa niga. Nga-marrbuy ngarranii-ngawiiyn ngagurru warraarrawindi-lhangu anaani. Nga ngagurru ngurru-yamana nguynju yaga ngurru-ngawini-yii yingga wugurru wiijamaa. \p \v 15 Niga ni-ngawiiyn ngagurraa yungguyung, nguynju yagi ngurru-burrangi ngagurraajbaj, anaani ana-yimbaj. Ngagurru ngaambu-burraa nigawi yungguyung, niga-waj yamba ngarranii-ngawiiyn, ngagurraa yungguyung. Nga ni-ḻaḻagiiyn wubani a-ngawij-gala. \v 16 Warruburru-yung warra-mulung-aynbaj wurru-wijangayii wugurraajbaj-mirri, waari na-God-jinyung-magaa. Ngaayunggaj anaani ana-wulhu-wulhurr nga-yamaa. Ngaya waari nga-ngu-jambarrgini na-Jesus Christ, anubani-yung. Ngaya ngaan-jamaa yingga niga naadagi-yung ni-wurruj-bugij. Yagu ngaya anaani aḏaba waari ngambijangang anubani-yung. \v 17 Ngagurru-maynji ngaambu-jambarrgina na-Christ-duj, ngaambu-burraa ngaambu-gadhuwa ngagurru. Anubani aniiyn-nungguḏaaba ngagurri-nyinyung anggiij-gurag. Anubani aniiyn-ngu-gadhuwa anggu-waṉina ngagurri-wuy. \p \v 18 Aadanu anaarrawindi-lhangu wu-waṉina na-God-gala wugurru. Ana-wulhu-wulhurr anubani-yung ngagurru ngurru-burri ngurraabalguyungaynjini niga na-God. Yagu marri anaani ngurru-guwaj-gaynjiyn aḏaba, naadagi-yung-gala na-Christ-gala. Nga niga-waj ngani-yayn ngayawi-wuy nganaa-mijgalmina-yinyung. Nguynju warraarrawindi-lhangu ambunu-guwaj-gana yungguyung nigawi-wuy. \v 19 Anaani wiijamana. God nu-lharrgang na-Christ, nguynju yadhu ngurru-guwaj-gaynjiyn na-God-guy aḏaba, Marri niga na-God yagi niwu-nguynmawi ngagurri-nyinyung anaalaaladi. Danu nga niga ngayawi-wuy anaani ngani-yayn na-God anubani ana-lhaawu, nguynju yungguyung ngamba-magana warra-mulung-arrgi-yung-guy aḏaba. \v 20 Ngaya anaani aḏaba ngawu-lhaawu-yarrijgina-yinyung na-Christ-jinyung aḏaba. Ngaya-maynji ngana-yambina nugurri-wuy, nguynju yaga niga na-God nani-yandhawiwanjii nugurru nigaajbaj. Ngaya-maynji nganamba-lhangayaana nugurri-wuy, nguynju yadhu numburru-waliynjina na-God-guy nugurru, dani-yung nga na-Christ-jinyung ana-lhaawu wugurru. \v 21 Waari na-Christ ani-waṉbini anaalaaladi. Yagu na-God niga nu-burriyn anaani-rruj, marri ni-ngawiiyn, wubani yij-galaaladi-yinyung ngagurri-nyinyung. Wudani-yung-gala, na-Christ-gala, nguynju yadhu ngaambu-burraa ngaambu-wandhurrg na-God-guy. \c 6 \p \v 1 Nurru anaani nunaa-mijgalmina-yinyung na-God, nurru ngana-yandha-yandhawiwanjii nugurru aadanu. Na-God niga nani-walgaṉmana nugurru, nugurru nimbirri-mang anaarrawindi nigawi-wala, marri yagi ngirri-lhaladi wugurru. \v 2 Nugurru aadanu numburraawanggina ana-lhaawu ana-wubiba-yinyung. Ni-yamayn, \q1 “Anubani-yumbaa ngaya nugurru ngana-man.galagaa anaani, nugurru ngana-yaynjangani aadanu aḏaba. \q2 Ngaya anubani-yumbaa ngana-wiri-gayn, marri nugurru ngana-maṉmangi aadanu.”\x + \xo 6:2 \xt Isaiah 49:8.\x* \m Dani-yung na-God ni-yamaa. Marri ngaya ngana-magana nugurru, ana-yimbaj nga nugurru nani-man.galagana aadanu. Ana-yimbaj nga nugurru nani-wiri-gana nugurru aadanu. \s1 Manubami magarrangaynji, warruburru-yung wirri-lhaawu-yarrijgina-yinyung wugurru wirrima-waṉagana. \p \v 3 Ngaya anaani nga-magina na-God-jinyung ana-lhaawu, marri ngaya nga-dhi-maṉdhina-windiyung anaani. Marri ngaya ngamba-lhambiyn warraaynbaj-guy, nguynju yadhu yagi wurru-rumi anaaladi-wuy marri yagi wirriij-dhangarrmi wugurru anaaladi, ngayawi-nyinyung-jinyung nga-mijgalmina-yinyung anaani. \v 4-5 Yigaj! Wudanu nga, ngaya yamba anaani nga-mijgalmina na-God-jinyung, ngaya ngarra-bajiyina warraarrawindi-lhangu, ngaya ngaaṉbina maaḻamburrg anaani. Runggal wungarri wu-waṉiyn ngayawi-wuy, marri warra-wurru-wurruj wugurru ngambi-lharrbadjii ngaya, marri ngambiimana ngaya, marri ngambi-burrii wubani wu-dhi-dhidina-rruj, marri runggal magarrangaynji ma-waṉina ngayawi-wuy. Anubani-yung nga-mijgalmini angaḏajung-bindiyung. Nga waari ngaya ngaynjaay mana-miyn.nganga. Marri ngaya waari nga-nguni ana-marrya, anubani-yumbaa. Anubujujung anaaladi wu-waṉbini ngayawi-wuy, marri nga-wurrij-galadi-wiiyn-bindiyung. Yagu ngaya waari ngandhuṉdhangi aḏaba. Wudanu nga, ngaya ngarra-bajiyina warraarrawindi-lhangu wugurri-wuy, ngaya nga-mijgalmina na-God-jinyung anaani. \p \v 6 Waari anubani nganggaṉbaaṉbang ngaya anaalaaladi. Ngaya nga-marrbuy-windiyung, warruburru warra-wurru-wurruj, marri nga-lhambaamburrg-bugij wugurri-wuy, marri ngarra-man.ga-man.galagana. Ngaya ngaaṉbina anaani yamba nga-waṉagana ana-Maṉngulg Mawurr, marri anaani yamba ngarraa-ḏamarr-ngu-burraa-windiyung wugurru. \v 7 Marri ngaya ngarra-magana aniijgubulu ana-lhaawu marri ngawu-waṉagana ana-lhuḏ na-God-gala wugurru. \p Yigaj! Aniijiijung wu-waṉbini, nguynju yaga nga-wiynji-wiynjina-yii, nguynju yaga ngawu-waṉagana a-maragi-yii marri a-ḻaama-yii, anubani ana-maaḻamburrg-jinyung, marri nga-waṉbina ana-maaḻamburrg yungguyung. \p \v 8 Yigaj yaga! Mulung-arrgi-yung ngaya anaani ngambi-runggal-wana, marri ngambi-lhama-lhamaani wugurru. Wugurraayung warra-mulung-arrgi-yung ngambi-winyig-gana anaani, marri ngambiiladi-yamawana ngaya. Wiiya wugurru wurru-yamana warra-wurru-wurruj ngaya nga-yanggaḻij. Yagu ngaya nga-yambina anaani yijgubulu-windiyung. \v 9 Wiiya warra-mulung-arrgi-yung wurru-yamana, “Ngagurru ngurru-maḻaḻadi nubagi na-Paul,” wurru-yamana. Yagu warra-garnyirrimba-lhangu anaani wurru-marrbuy ngaya. Wiiya anubani-yung ngama-waṉagana mana-runggal mana-magarrangaynji, marri ngaya ngambambi-ngawijgaa, yagu ngaya nga-burraa nga-wiri anaani. Wiiya warra-wurru-wurruj ngaya ngambi-lharrbadjangi, yagu waari ngaya ngambambi-ngawijgaa-windiyung anaani, warraaynbaj. \v 10 Wiiya ngaya nga-wurrij-galadi-wini nga-burri, yagu ngaya nga-wuguuguni-wugij nga-wurrij-maaḻang nga-burraa. Wiiya ngaya anaani nga-burraa ngaambalalari, yagu ngaya ngaandha-wuguuguni-wugij ngarra-maṉmani warraarrawindi warra-wurru-wurruj wugurru, amburru-burraa yungguyung amburraambalal-wina nigawi-wuy na-God-guy yadhu. Waari ngaya nganggaarra-waṉagang anaani anaarrawindi-lhangu anaani-rruj ana-lhal-uj, yagu anaani ngaya ngaarra-waṉagana arrawindi-windiyung. \p \v 11 Guwaj-gaang, nurru-burraa-yinyung aadaju ana-Corinth-duj. Anaani ngana-magaa andhurrg ngayawi-wala aandhiri-wala nga-yambini nugurri-wuy. \v 12 Waari ngaya nganggurrij-ngu-dhidini nugurraa yungguyung. Yagu nugurru aadanu nurru-wurrij-ngu-dhidiyn ngayawi yungguyung. \v 13 Ngaya anaani ngana-magana nugurri-wuy, nguynju yaga nugurru nurru-yamana aadanu ngayawi-nyinyung warra-mijburrayung, nurru-yamana aadanu. Nugurru numburru-yaal-yamana nguynju ngayawi-yii aḏaba. Nugurru numburru-wurrij-bawalhijgiiyn ngayawi yungguyung. \s1 Yagi ngirri-wali ngagurru anubani-yung anaambaḻaman-jinyung marri anubani anaaladi-yinyung, wu-waliynji aadani-yumbaa wugurru. \p \v 14 Anaani ngana-magana nugurri-wuy. Nugurru aadanu yagi nugurru nurru-rumi marri nurru-yagaynji warruburru-wuy warra-wurru-wurruj-guy, waari-yinyung amburru-jambarrgang-jinyung na-God-guy. Anaani wiijamana aḏaba. Anu-dhalng marri anaa-ngududumaj yagi wu-waliynji wu-burrangi wugurru. Wugurraayung wiijamana, anaambaḻaman marri anaaladi yagi wu-burrangi wu-waliynji, waaynjaabu-wi wugurru. \v 15 Nugurru yuga nurru-marrbuy? Na-Jesus Christ marri na-baḏirrnya-yung, nubagi-yung na-yanggaḻijung, yagi naawiṉi wini-guwaj-gaynji wuguṉi. Marri warruburru-yung wurru-jambarrgina-yinyung na-Jesus Christ marri warruburru-yung waari-yinyung amburru-jambarrgiiyn-jinyung wugurru, yagi anubani wurraaḻamin-nguynju-mi wugurru. \v 16 Marri anubani ana-maṉngulg-duj ana-lhal nigawi-nyinyung-duj na-God-jinyung, yagi wu-rumi nga yagi wu-burrangi ana-man.gurrg anubagu nigawi-rruj na-God-duj wugurru. \p Aḏaba nugurru numburru-wijangayii wudani-waj. Ngagurru anaani aḏaba ngurru-yamana nguynju ana-maṉngulg ana-lhal na-God-jinyung, niga yamba ni-wiri ni-burraa ngagurri-rruj. Anaani ana-wubiba wu-magina, na-God ni-yamaa dani-yung, \mi “Ngaya anaani nga-burraa ngayawi-nyinyung-duj warruburru warra-wurru-wurruj-duj, ngaya anaani na-God wugurri-nyinyung, warruburru warra-wurru-wurruj ngayawi-nyinyung aḏaba.”\x + \xo 6:16 \xt Leviticus 26:12, Ezekiel 37:27, 1 Corinthians 3:16, 6:19, Ephesians 2:21-22.\x* \m Dani-yung na-God ni-yamaa niga. \p \v 17 Marri ngijang ni-yamaa, \mi “Nugurru numburru-yaarri wugurri-wala warra-wurru-wurruj-gala, waari yamba ngayawi-nyinyung-magaa warruburru warra-wurru-wurruj. Nugurru numburru-waḻgaḻ-wiiyn aadanu warra-mulung-arrgi-yung-gala warra-wurru-wurruj. Yagi anubani-yung nurraaliynji anubani-yung aniij-galaaladi nugurru, marri ngaya yungguyung anaani nganamba-waṉagana nugurru aadanu.”\x + \xo 6:17 \xt Isaiah 52:11.\x* \m Dani-yung ni-yamaa na-Buunggawa. \p \v 18 Marri ngijang ni-yamaa, \p “Ngaya anaani nga-ngu-burraa nugurraa aadanu na-ninyarra, marri nugurru aadanu numburru-burraa ngayawi-nyinyung warra-miniwiyayung marri warra-miyn-ngarriwiyayung. Dani-yung ni-yamaa, na-Buunggawa na-Runggal-yung niga.” Dani-yung wu-yamaa ana-wubiba.\x + \xo 6:18 \xt 2 Samuel 7:14, 1 Chronicles 17:13, Isaiah 43:6, Jeremiah 31:9.\x* \c 7 \p \v 1 Ngayawi-nyinyung guwaj-gaang aadanu nugurru, na-God anubani ni-yambini aadani-yung ana-lhaawu, anubani ngarrani-lhalamayaa niga ngagurru, anaani ana-lhaawu. Wudani-yung-gala nga, anaani ngagurru ngaambu-mamarriynjina nguynju yagi yadhu anubani-yung ngirri-garrindharrmi anaalaaladi-yinyung wugurru, anubani ngarranggaaladi-wi-magi ana-lhirribala marri anubani ngagurri-nyinyung-duj ana-ngun.gu. Ngagurru ngaambu-burraa ngaambu-dhi-maṉdhina marri ngaambu-maṉngulg anaani, ngaanu-yandhurrbangana na-God-guy maaḻamburrg windiyung wugurru. \s1 Na-Paul niga ni-wurrij-gaḻaaḻarrii. \p \v 2 Nugurru aadanu numburru-wurrij-bawalhijgiiyn, ngaayung ngirrii-gurrij-ngu-burraa anaani. Ngaya yamba waari nganggaṉbini anaaladi nugurri-wuy warraarrawindi-wuy aadanu. Ngaya waari nganambaaladi-waa aadanu. Waari ngaya nganamba-dhaayurrijgaa nugurru. Waari nganggaarra-mangi anaarrawindi-lhangu nugurri-wala aadanu. \p \v 3 Ngaya anaani nga-yambini dani-yung, ngaya yagu waari anaani-yung nganamba-lhajbini nugurru aadanu. Anaani ngana-magaa anubani-yunggaj, ngijang nga-malgaagijgiyn nganamba-magana nugurri-wuy. Ngaya ngana-ngaynbandii ngubindi-windiyung aadanu. Wiiya ngaambu-wiri yagu ngaambu-ngawang ngagurru. \v 4 Ngaya anaani nganaa-gurrij-ngu-burraa windiyung, yijgubulu-windiyung ngaya. Anaani ngaya nga-yamba-yambina mamanunggu lhaawu nugurri-nyinyung, warra-mulung-aynbaj-guy. Wiiya anubani ngawu-waṉagana ngaya anaani ana-wungarri, nugurru anaani ngaya aḏaba ngirri-wurrij-baabara-wana, marri nga-wurrij-gaḻaaḻarrii-windiyung, nga-ḏinggina ngaya. \s1 Na-Paul ni-yanggi anubani-wuy ana-Macedonia-wuy. \p \v 5 Nugurru yuga nurru-marrbuy aadanu? Anubani-yumbaa nga-yanggi anubani-wuy ana-lhal anu-muwaj Macedonia, anubani-yung ngaya nga-ramarr-ruwi-ruwini nga-wurrij-galadi-wini nugurraa yungguyung wudanu, marri warruburru-yung ngambi-wungarri-dhijgaa ngaya marri nga-ḏirrngawini ngaya anaani. \v 6 Yagu niga na-God warruburru-yung wani-maṉmani warruburru-yung wurraalharaguna-yinyung, marri niga ngani-maṉmangi anaani ngaayunggaj, anubani-yumbaa na-Titus ni-yanggi aadajilu-wala nugurri-wala. \v 7 Nganu-nayn-gala na-Titus, anubani-yung ngani-magaa, nugurru aadanu nuunu-wurrij-maṉdhiyn-bindiyung niga na-Titus. Anubani ana-lhaawu nganggu-wurrij-maṉdhiyn-bindiyung ngaya. Anubani-yung ngani-magayn niga, nugurru aadanu nurru-wurrij-galadi-wiiyn-bindiyung, anubani-yung-jinyung anaaladi nurru-waṉbini ngayawi-wuy anubani-yunggaj. Marri nugurru aadanu ngirri-ngaynbandangi ngaya ngirri-nayii, marri ngirri-ngaynbandii-windiyung numburru-waṉbina maaḻamburrg ngayawi-wuy nugurru. Danu nga anaani ngirri-wurrij-maṉdhiyn ngaya maaḻamburrg-galawaj. \p \v 8 Wiiya anubani-yung ngaya anaaynbaj ana-wubiba ngawu-lharrgang nugurri-wuy, yuga nugurru aadanu nanggu-wurrij-galadi-waa? Yagu ngaya waari nganggij-barrngayungaa. Anubani ana-wulhu-wulhurr nga-wij-barrngayungaa, ngaya yamba nga-marrbuy anubani-yung ana-wubiba nanggu-wurrij-galadi-wayn nugurru, yagu mal-dhamun.gurrg-bugij. \v 9 Anaani aḏaba nga-wurrij-maṉdhina ngaya. Yagu waari nugurri-nyinyung nurru-wurrij-galadi-wiiyn-jinyung, waari aadani-yung-bugij-magaa. Ngaya nga-wurrij-maṉdhina, yagu yamba nugurru nurru-wurrij-galadi-wiiyn marri anubani-yung nanggaandhurrg-gaa marri nugurru nirriij-garruyn anubani-yung anaalaaladi aḏaba. \p Yigaj! Nugurru nurru-wurrij-galadi-wiiyn, yagu God yamba nani-bajiyini nugurru. Wudanila-wala waari ngaya nganamba-warragayijgaa nugurru aadanu. \v 10 Anaani wiijamana. Warraaynbaj-maynji ambu-wurrij-galadi-wina, wubani-yung aladi wu-waṉbini-yinyung, God yamba niga-waj ambani-bajiyina. Marri ambirriij-garruyn-maynji anubani anaaladi, niga ambani-wiri-gang wugurru. Bani-yung marri amburru-wurrij-maaḻang wugurru. Yagu wugurraayung warrubawi-yung ambu-burraa-maynji ambu-wurrij-galadi-wina anaarrbidi, marri warrubawi-yung waari wugurru wirriij-garru anubani anaaladi, warrubawi-yung aḏaba ambu-ngawang wugurru. \p \v 11 Yigaj! Nugurru anubani nurru-wurrij-galadi-wiiyn aadanu. Yagu God niga-waj nani-bajiyini anubani anaaladi. Wudani-yung-gala, nugurru nirri-ngaynbandangi-windiyung nugurru nurru-dhi-maṉdhini marri nurraandhurrg nurru-burri, wiij-garrarra. Marri nurru-riyaldhangi nubagi-wuy naaladi-nyung na-waḻyinyung, marri nurru-ḏirrngawini ngayawi-wuy, yagu ngirri-ngaynbandangi-windiyung ngaya ngirri-nayii. Marri nubagi-yung na-waḻyinyung, nuunu-ngaynbandangi-windiyung nuunu-dhi-maṉdhangi niga. Wudani-yung-gala, waari nugurru aḏaba aniij-galadi nimbirri-waṉagang nugurri-rruj aadaju. \p \v 12 Yigaj! Anubani-yumbaa ngaya ngawu-lharrgandi ana-wubiba nugurri-wuy, ngaya nga-marrbuy nubagi-yung-jinyung na-waḻyinyung, nubagi ni-waṉbini-yinyung anaaladi niga. Ngawu-lharrgandi ana-wubiba. Yagu waari nigawi-nyinyung-magaa. Marri nga-marrbuy warrubawi-yung-jinyung warraaynbaj, waniiladi-waa-yinyung wugurru. Ngawu-lharrgandi anaani ana-wubiba, yagu waari wugurri-nyinyung-magaa. Yagu ngawu-ngaynbandangi nga-marrbuy-maa “Warruburru warra-wurru-wurruj anubagu ana-Corinth, yuga ngambi-ngaynbandii-wugij anaani? Ari amburru-bajiyiynjina wugurraajbaj anaani, raga-ragij na-God-duj.” Dani-yung nga-yambini. Wudani-yung-gala nga, ngawu-lharrgandi anaani ana-wubiba nugurri-wuy. \p \v 13-15 Marri anubanila, nugurru aḏaba anaani ngirri-wurrij-maṉdhiyn-bindiyung ngaya, nugurru yamba ngirri-ngaynbandii-windiyung ngaya aadanu. \p Anubani aniij-bulhu-wulhurr-waj nganu-lharrgandi nubagi-yung na-Titus nugurri-wuy, anubani ngana-lhama-lhamangi nugurru nigawi-wuy. Anubanila, nugurru nuunu-maṉmangi niga. Marri nugurru waari anubani-yung ngirriimbulijgaa ngaya aadanu. Anubani-yung yamba nugurru nurru-dhi-maṉdhini, marri nuunu-walgur-waa niga, nga anubani nuunu-yandhurrbangaa windiyung maaḻamburrg, marri nuunu-warra-yarijgaa niga. \p Anubanila-wala niigiyn ngayawi-wuy, marri ni-wurrij-maṉdhiyn, marri nanii-ḏamarr-ngu-burraa windiyung nugurru. Marri anubani-yung nga-wurrij-maṉdhiyn ngaayunggaj aḏaba, nugurru-waj yamba anubani-yung nuunu-wurrij-maṉdhiyn aḏaba niga. \p Yigaj! Ngaya ngaandha-wuguuguni ngana-maga-magaa yijgubulu-windiyung nugurri-wuy. Anubani wiij-nguynju, anubani-yung yaga nganu-magaa na-Titus, nugurraa yungguyung. Anubani-yung yijgubulu-windiyung ana-lhaawu, nga-yambini-yinyung ngaya. \p \v 16 Anubani ngaya nga-wurrij-maṉdhiyn-bindiyung, ngaya yamba nga-marrbuy-windiyung nugurru nurru-jambarrg-bindiyung aadanu. \c 8 \s1 Ngagurru anaani ngaambiiyii anu-ṉuga maaḻamburrg-galawaj wugurru. \p \v 1 Nugurru aadanu murruyung-gaang, ngaya ngana-ngaynbandii nugurru numburru-marrbuy, na-God niga wani-walgaṉmaa warruburru wuu-jambarrgina-yinyung, aaynba-gaynbaj-jinyung ana-lhal, anubani-rruj-jinyung ana-runggal ana-lhal ana-Macedonia-rruj. \v 2 Warruburru-yung wurraambalalari-windiyung wugurru, marri wanggu-rawini arrawindi alaaladi warruburru-wuy, wurraambalalari-windiyung yamba wugurru. Yagu wiiya aadanu. Wugurru wurru-wurrij-maṉdhini-wugij wugurru, runggal-windiyung anubani warriini warra-mulung-aynbaj-guy, warra-walgaṉmaa-windiyung wugurru. \p \v 3 Yijgubulu anaani ngana-magana nugurru. Wugurru warriini anu-ṉuga anaarrawindi-lhangu wirri-waṉagaa-yinyung, marri ngijang, runggal-windiyung. \v 4 Wugurru wurru-wijangani wugurraajbaj, marri wurraandha-wuguuguni ngambi-yandha-yandhawiwandi ngaya, nambarra-maṉmangi yadhu wugurraayung anubani-rruj ana-Jerusalem-jinyung warra-wurru-wurruj na-God-jinyung. Anaani yij-mamaaḻang-bindiyung wugurru wurru-waṉbini. \p \v 5 Anubani-yung wugurru wurru-waṉbini-yinyung, waari ngaya ngaaḻamin-jamaa-yinyung. Warruburru-yung wurru-yiynjini wugurraajbaj-mirri na-Buunggawa-wuy wugurru ana-wulhu-wulhurr. Marri ngijang, wurru-yiynjini ngayawi-wuy, nguynju niga na-God wani-ngaynbandangi yungguyung warruburru-yung. \p \v 6 Anubanila-wala na-Titus ni-yanggi nugurri-wuy anubani ana-Corinth-guy, anubani-yung nugurru nirri-burrangi anu-ṉuga lhaay, warruburru-yung nambarra-maṉmani yungguyung nugurru, warruburru-yung ana-Jerusalem-jinyung warraambalalari-yinyung warra-wurru-wurruj. Nga anubani nganu-magaa na-Titus, marri ngijang nganu-lharrgandi niga danu-wuy. Naagi ani-wuguuguni nambani-maṉma-maṉmani yungguyung niga nugurru, marri anubani-yung nimbirri-walang anubani anu-ṉuga nugurru aadanu, nguynju yadhu nambarra-walgaṉmana warruburru-yung-guy. \p \v 7 Ngaya anaani nga-marrbuy anubani nugurru nurraaṉbaaṉbina maaḻamburrg-galawaj, nugurru yamba nurru-jambarrgiiyn yijgubulu-windiyung aadanu. Marri nugurru aadanu nurru-maga-magina aniijgubulu-windiyung anubani maaḻamburrg. Marri nurru-marrbuy anubani anaarrawindi-lhangu aḏaba. Marri nurru-lhaal-maaḻang-bindiyung aadanu nugurru. Marri nugurru nirri-ngaynbandii maaḻamburrg-galawaj ngaya anaani. Anaani wiij-nguynju, nambarra-walgaṉmana warruburru-yung warraambaambalalari-wuy ana-Jerusalem-duj wugurru. \p \v 8 Ngaya yagi nganaa-dhangu-jujuri nugurru aadanu nambarriiyii-yinyung wugurru anu-ṉuga. Yagu ngaya anaani nga-wijangayii, yuga nugurru narra-ngaynbandii warruburru-yung warraambalalari ana-Jerusalem, nguynju wiijamana yaga wugurraayung warruburru-yung ana-Maceconia-yii, wugurru yamba warra-ngaynbandangi-windiyung, warriini-yinyung anu-ṉuga? \p \v 9 Nugurru nurru-marrbuy, niga na-Jesus Christ ngagurri-nyinyung na-Buunggawa ngaani-walgaṉmaa ngagurru anaani. Wiiya niga niimbalal, anubani ni-burri anaarrwar, yagu niga niimbalalari-maa ni-burri anaaji-maynji niga, wubani narrani-maṉmiyn yungguyung nugurraa. \p Yigaj! Niga niimbalalarijgini ni-burri, yagu nguynju nugurru numburraambalal numburru-burraa aadanu. \p \v 10 Ngaya ngana-magana nugurru, yaani wiij-maṉdhina anaani-yung-jinyung numburraaṉbina aadanu. Anubani-yung-gaj, ari ma-ngargu manaarmag, nugurru-waj nga, nurru-raga-ragij, nirri-ngaynbandangi-windiyung, narriini-yinyung wugurru anu-ṉuga. \v 11 Nugurru aḏaba nimbirri-jadugana anaani wugurru nurru-waṉbini-yinyung. Nugurru aadanu nirri-ngaynbandangi-windiyung nurru-waṉbini-yinyung anaani. Marri anaani aḏaba nimbirri-jadugana aadanu. \p Nugurru yuga nurru-marrbuy? Nugurru-maynji nimbirri-waṉagana anu-ṉuga anaarrawindi, nambarriiyii wugurraayunggaj arrawindi. Yagu anubani-yung nimbirri-waṉagana-maynji anggaadharra yagu anubani-yung nambarriiyii anggaadharra anu-ṉuga. \v 12 Anubani-yung nambarriiyii-maynji anu-ṉuga wugurri-wuy, numburru-yaal-maaḻang aadanu, nigaayung na-God ani-wurrij-maṉdhina. Wiiya nugurru waari nimbirri-waṉagang anu-ṉuga anaarrawindi, yagu niga ani-wurrij-gaḻaaḻarrii-windiyung nugurri-wuy. Niga ni-marrbuy yamba aadanu. \p \v 13 Yagu ngaya yagi nugurru nganaagajij-baḏa-waḏaḏ-gi aadanu, wugurraayung warra-mulung-aynbaj yagi wurru-muḏaḏbi, ambarriiyii-wugij wugurraayunggaj. Ngaya anaani nganaa-gandhurrg-gana warraarrawindi-lhangu nugurru, nguynju yadhu numburru-dhi-nguynju-nguynju numburru-burraa aadanu nugurru. \p \v 14 Nugurru yuga nurru-marrbuy? Ana-yimbaj nugurru nambarra-maṉmani warruburru waari amburraarra-waṉagang-jinyung ana-ngurrji, nugurri-wala arrawindi ana-ngurrji aḏaba. Wurrugu marri, nugurru aadanu waari-maynji nurraarra-waṉagi, yagu warruburru nambambi-maṉmani wugurri-wala arrawindi-wala. Anggiijamana nga, nugurru nuu-jambarrgina-yinyung, anubani numburru-burraa numburru-dhi-nguynju-nguynju aḏaba aadanu. \v 15 Yigaj! Nguynju yaga wu-yambina a-wubiba-wala. \mi “Anubani-yung wugurru wurru-muṉḏugaa runggal ana-marrya ana-manna, waari ambirri-lhaladangi wugurru, marri warruburru-yung wurru-muṉḏugaa ana-winyig, wugurru waari amburru-marryaadangi wugurru.”\x + \xo 8:15 \xt Exodus 16:18.\x* \m Dani-yung wu-yamana anaani ana-wubiba. \s1 Titus marri nubiṉi-yung naa-wulawaa na-nilharri-yung-biiyung wuguṉi. \p \v 16 Ngaya nganu-warraarriwana niga na-God-guy, niga-waj yamba ni-warraalgaalgurmani nubagi-wuy na-Titus-guy, nguynju yadhu naagi-yung nani-ngaynbandiyn nambani-maṉmang-jinyung nugurru maaḻamburrg aadanu, nguynju ngaya ngaandha-wuguuguni ngana-ngaynbandii ngana-maṉmani nugurru aadanu. \v 17 Marri ngaya nganu-yandhawiwandi aniigiyn-jinyung nugurru nambani-maṉmani, aadanu-rruj ana-Corinth, nga ni-wurrij-gaḻaaḻarrii niga aniigiyn yungguyung nugurri-wuy. Ngaya anaani waari nganaa-dhangu-jujurang niga anubani ani-yaarri yungguyung aadanu-wuy, yagu niga ni-yaarri anubani-yung nigawi-nyinyung-mirri ni-jaal-yung naagi niga. \p \v 18 Ngaya nganu-lharrganjii nubagi yaagi aynbajung na-murruyung. Niga marri na-Titus nimbiniinggarra-yaarri wuguṉi. Nga warruburru-yung wurru-jambarrgina-yinyung anubani anaarrawindi-rruj ana-lhal, nubagi wunu-warraarriwana nubagi-yung niga naa-murruyung. Niga yamba anubani-yung ni-wandha-wuguuguni wani-maga-magaa ana-mamanunggu ana-lhaawu. \v 19 Marri warruburru-yung wuu-jambarrgina-yinyung nubagi wurru-wajbariyn wunu-miyn niga, nga wunu-yamijgayn, ni-yanggi yungguyung ngayawi-wuy. Marri warruburru-yung warra-mulung-arrgi-yung naa-murruyung-gaang, nurru anubani-yung naanggu-yarrijgina anubani anu-ṉuga wubani a-lhal a-Jerusalem-guy. Ngagurru ngaamba-maṉmani warruburru-yung warraambalalari wugurru. Marri wugurraayung warraarrawindi amburru-marrbuy, marri wugurru ambunu-warraarriwana na-Buunggawa-wuy. \v 20 Anubani ana-runggal anu-ṉuga, nurru anaani naanggu-waṉagana maaḻamburrg-galawaj. Yagi-magi warra-wurru-wurruj nambi-lhajbu-magi, anubani-yung-jinyung anu-ṉuga. \v 21 Nurru anaani maaḻamburrg naanggu-waṉagana anubani anu-ṉuga, anggu-wandhurrg yadhu anggu-burraa wugurru. Niga yamba na-Buunggawa nani-nayii nurri-wuy, marri warruburru-yung warra-wurru-wurruj wugurraayunggaj nambi-nayii nurri-wuy anaani. \p \v 22 Ngaya anaani nganu-lharrgang aynbajung naa-murruyung, nigawi-nyinyung na-Titus-inyung na-wulawaa nubiṉi, amburraanggarra-yaarri, na-Titus marri naa-murruyumbaa nubiṉi. Ngaya nganu-rawini malgarrawindi, marri niga nganu-lhangarrmaa ngaya ni-wandha-wuguuguni maaḻamburrg-bugij ni-burri niga. Niga niwu-ngaynbandii-windiyung ani-yaarri nugurri-wuy, niga yamba ni-marrbuy nugurru aadanu numburru-waṉbina na-God-jinyung nani-ngaynbandii-yinyung aadanu. \v 23 Nugurru nurru-marrbuy yuga na-Titus? Ngaya marri niga, niiṉi niini-burraa niini-guwaj-gaynjina anaani? Niini-mijgalmina niiniiynjaabu, nugurraa yungguyung wudanu. Marri nubiṉi-yung naa-murruyung-baa, wuguṉi-yung wini-mijgalmina-yinyung warra-mulung-arrgi-yung-guy wurru-jambarrgina-yinyung, marri warruburru-yung ambunu-warraarriwana na-Jesus Christ-guy, nubiṉi-yung-gala na-waḻya-waa-wala aḏaba. \v 24 Na-Titus marri nubiṉi-yung naa-murruyung-baa ambini-walang-maynji nugurri-rruj, nambarra-yiyina, nugurru aadanu narra-ngaynbandii wugurru. Marri wugurru amburru-marrbuy, ngaya ngarra-magaa yaga ambaḻaman lhaawu nugurraa yungguyung, marri anubani ana-lhaawu yijgubulu-windiyung wugurru. \c 9 \s1 Ngagurru ngambarriiyii-maynji anu-ṉuga, ngaambu-wurrij-gaḻaaḻarrii. \p \v 1 Ngaya yagi nga-yambi anaaynbaj ana-lhaawu nugurri-wuy, anubani-yung-jinyung nugurru-waj nambarra-maṉmani-yinyung warruburru-yung na-God-jinyung warra-wurru-wurruj wubani-rruj-jinyung a-lhal a-Jerusalem-duj. Yagi ngana-magi nugurru, nugurru yamba nurru-marrbuy muga aḏaba aadanu. \v 2 Ngaya nga-marrbuy nugurru narra-ngaynbandii-windiyung, nambarra-maṉmani nugurru. Ngaya ngarra-magaa warruburru-yung wuu-jambarrgina-yinyung anubani ana-lhal Macedonia, nugurraa yungguyung wudanu. Ngaya ngarra-magaa, runggal lhaawu nugurri-nyinyung, nugurru aadanu ana-Greece-duj nurraalgaalgurmangi-yinyung amaaynbaj-duj amaarmag nambarriiyii yadhu. Dani-yung ngarra-magaa. Wugurraayung wurraawanggiyn, nugurru aadanu ana-Corinth-duj nurru-wurrij-dhaḻagini, marri warraarrawindi wugurri-rruj wurru-wijangani, wugurraayunggaj ambarriiyii wugurru. \v 3 Anubani-yung nganaa-jambini ngaya ana-runggal ana-lhaawu. Yagu waari anamba-ngaynbandang nugurru yagi nirriiynbijgi ana-lhaawu ngayawi-nyinyung, yagi-magi wiijanggaḻij-mi-magi. Wudani-yung-gala nga, ngaya nganu-lharrganjii na-Titus marri nubiṉi-yung naa-murruyung-baa nugurri-wuy. Nguynju yadhu numburraandha-wuguuguni numburraalgaalgurmani-windiyung, anu-ṉuga-yinyung, anaani wiij-nguynju nga-yambini-yinyung. \p \v 4 Nugurru yuga nurru-marrbuy? Ngaya-maynji ngaynjaarri-maynji nugurri-wuy, marri warra-mulung-arrgi-yung naa-murruyung-gaang anubanila ana-Macedonia-wala ana-lhal, burru-yung nga amburru-yaarri-maynji bagala, ngaya-mirri naambaanggarra-walang-maynji, marri wugurru-maynji nambambi-nayii nugurru, nga yagi-maynji anubani-yung nirri-waṉagi anubani anu-ṉuga, anubani-yung ngaya aḏaba ngandaambulang anaani, wugurri-rruj. Ngaya yamba ngaaḻamin-jamaa nganaa-ngu-jambarrgini nugurri-wuy. Marri nurru-yaminggarrina nugurru aadanu? Nugurraayunggaj numburraambulang, aadanu, yagi ngayaaj-bugij-magaa, nugurraayunggaj! \p \v 5 Danu nga ngaya nga-wiji-wijangani ngayaajbaj. Anubani-yung nganu-yandhawiwandi na-Titus, marri nubiṉi-yung na-wulawaa na-murruyung-baa, amburru-yaarri yungguyung raga-ragij ngayawi-rruj wugurru. Nga ambirri-jadugana, ambirri-walang-jinyung anu-ṉuga, anubani nambarra-walgaṉmana-yinyung, warruburru-yung warraambalalari, nugurru yamba narra-lhalamayaa wugurru. Anubani-yung anggu-burraa, anu-ṉuga, narra-walgaṉmana-yinyung wugurru. \p Nugurru yuga waari numburru-waḻamin-ngu-baldhang, aliyung? \s1 Ngambarriiyii anu-ṉuga maaḻamburrg-galawaj wugurru. \p \v 6 Aḏaba nugurru numburru-wijangayii aadanu. Aadanu anu-ṉuga wu-yamana nguynju yaga wuḏal-yii, a-marrya. Warrubawi-yung-maynji amburraanuynjungana anaadharra anubani anu-ḏal, anubani-yung adharra warradijgana marrya. Yagu amburraanuynjungana-maynji anubani-yung anaarrawindi anu-ḏal, anubani arrawindi warradijgana marrya wugurru. \p \v 7 Yigaj! Nugurru aadanu numburru-wijangayii nugurraajbaj aadanu. Anggu-ngargu anu-ṉuga anubani-yung nambarriiyn ari? Numburru-wijangayii nugurraajbaj aadanu. Yagi nambiidhangu-jujuri warraaynbaj wugurru. Anubani nambarriiyn aadanu marri numburru-wurrij-gaḻaaḻarrii nugurru. Nga nugurru-maynji nambarriiyii wudani-yung-jii, niga na-God ani-wurrij-gaḻaaḻarrii nugurri-wuy aadanu. \v 8 Wugurraayung wiij-nguynju, aadanu na-God niwu-waṉagana lhuḏ-bindiyung, ngaambaniiyii-yinyung ngaambani-walgaṉmana ngagurri-wuy, ngirri-ngaynbandii-maynji wugurru. Nguynju yadhu manaarrawindi-lhangu manaarmag, anaarrawindi-lhangu ngaambu-warra-ngaynbandii-maynji, wiiya yangi anggu-waṉbina ngagurri-wuy, yagu ngaanggu-waṉagana-wugij. Wudani-yung-gala nga, ngaambu-waṉbaaṉbina anubani-yung aniiyn-mamanunggu-waj, anggu-runggal-wina wugurru. \p \v 9 Anaani wiijamana, wugurru ana-wubiba-rruj wu-magina, \q1 “Warruburru-yung wugurru warra-mamanunggu-yinyung warriiyii warruburru-yung-guy warraambaambalalari-wuy aḏaba. \q2 Aadanu yij-mamaaḻang-bindiyung, marri anubani anggu-burraa anggu-wuguuguni wugurru aḏaba.”\x + \xo 9:9 \xt Psalms 112:9.\x* \m Danu nga wiijamana ana-wubiba-rruj. \p \v 10 Nugurru yuga nurru-marrbuy aḏaba? Na-God niga ni-wuguuguni ngarraniiyii aadanu anu-ḏal, anubani-yung ngurraanuynjungana-yinyung ngagurru, nga wungugulmung aḏaba marrya wu-maṉdhina, nga ngurru-nguyii aḏaba. Anaani wiijamana, anubani-yung nambaniiyn nugurru arrawindi aadanu, nguynju nugurraa yadhu nimbirri-waṉagana runggal-windiyung, nguynju yadhu nigawi-wala, numburru-waṉbina yij-mamaaḻang-galawaj nugurru. \v 11 Niga na-God nambaniimbalal-gana nugurru aadanu, yijgubulu-windiyung nguynju nugurru numburraandha-wuguuguni nambarra-maṉmani warruburru-yung, nambarra-walgaṉmana wugurru anubani-yung. Nga arrawindi wurru-wurruj ambunu-warraarriwana niga na-God, anubani-yung-maynji nurru anaani nambiiyii-maynji wugurri-wuy, anubani anu-ṉuga nugurri-wala aadanu. \p \v 12 Yigaj yaga? Anubani-yung-maynji nambarriiyii, nambarra-maṉmani na-God-jinyung warruburru-yung warra-wurru-wurruj wugurru. Yagu waari aadani-yung-bugij-magaa, warruburru-yung warraarraarrawindi-lhangu ambunu-warraarriwana na-God niga. \v 13 Marri anubani-yung-maynji nambarriiyii, anubani-yung ambanggu-bajiyina wugurru, nurru-jambarrgina-windiyung. Nga ngagurru warraarrawindi ngaanu-warraarriwana nigawi-wuy na-God. Nugurru yamba aadanu nurru-yambina nurru-jambarrgiiyn marri nirri-yandhurrbangana aadani-yinyung ana-mamanunggu ana-lhaawu na-Christ-jinyung. Nga anubani-yung ngagurru ngaanu-warraarriwana na-God niga, nugurru yamba nambarra-maṉmani wugurru, marri wugurraayung warra-mulung-arrgi-yung-guy nambarra-maṉmani ngijang wugurraayunggaj. \p \v 14 Aadanu-wugij-magaa waari wugurru. Warruburru-yung ana-Jerusalem-jinyung aadanu nambambii-jambina nugurru, nigawi-wuy na-God-guy, marri ambirriijangayii nugurraa yungguyung wudanu, na-God yamba nani-walgaṉmaa aadanu nugurri-wuy. \p \v 15 Aḏaba ngagurru anaani ngaanu-warraarriwana na-God-guy, niga yamba ngarrani-walgaṉmaa runggal-windiyung ngagurri-wuy, waari-yinyung ngagurru ngirri-lhangarrmi ana-lhaawu ana-maaḻamburrg. \c 10 \s1 Na-God niga nu-runggal-wayn niga na-Paul, niga naa-mijgalmini nigawi yungguyung. \p \v 1 Nugurru aḏaba ngirri-yaynjangayii ngaya anaani, yagu yamba nga-yambina ngayawi-nyinyung-mirri anaani wugurru. Warra-mulung-arrgi-yung wurraan-jamana ngaya anaani, nga-bilwilwiluj nga-burri-maynji nugurri-rruj. Marri wurraan-jamana, ngaya-maynji nga-burraa malanganyanay nugurri-wala, yagu ngaya anaani nga-waḏa-waḏaḏ-gina nugurri-wuy. Yagu ngaya ngana-magana nugurru, niga na-Jesus Christ niga ni-man.galag, marri niga ni-yaal-murra-murra marri ni-lhambaamburrg niga. \v 2 Wudanu nga, anaani ngaya ngana-lhangayaana nugurru, yagi ngaya ngirriigagij-dharrgi, nga-yambi ana-waḏa-waḏaḏ ana-lhaawu nugurri-wuy, ngaya-maynji anaani ngaynjaarri nugurri-wuy. Ngaya nga-marrbuy anaani, warra-mulung-arrgi-yung wugurru nugurri-rruj aadaju, wugurru wurraan-jamana yingga ngaya ngawu-garrindharrmani aani-rruj-jinyung a-lhal. Ngaya anaani yijgubulu ngaynjambina wugurri-wuy ana-waḏa-waḏaḏ ana-lhaawu, yagu waari nugurri-wuy warraarrawindi-lhangu-wuy aadanu. \v 3 Ngaya wulguy nga-burraa anaani-rruj ana-lhal, yagu ngaya waari nganggu-garrindharrmang anaani-rruj-jinyung ana-lhal. Ngaya waari naambu-wiynjang anaani warraaynbaj-guy, nguynju warra-wurru-wurruj anaani-rruj ana-lhal wurru-wiynjina wurraandha-wuguuguni yaga. \p \v 4 Yigaj! Ngaya waari nganggaarra-waṉagang anubujujung ana-maragi marri ana-galiwanga marri na-ḻaama wugurru, warruburru-yung yaga wurraarra-waṉagana-yii, wurru-wiynjina anaani-rruj yaga ana-lhal. Yagu ngaya anaani anubani-yung ngawu-waṉagana-yinyung, wugurru nganiiyii ana-lhuḏ na-God-gala, jadugang-yinyung anubani-yung anaarrawindi ana-waḏa-waḏaḏ-jinyung, anaarrawindi-lhangu wirri-waṉagana-yinyung. \v 5 Anaani wiijamana, ngaya anubani-yung ngaarra-lhaladii-wugij anubani-yung aniijanggaḻij-jinyung ana-runggal ana-lhaawu, anubani-yung wu-warra-lhambumana-yinyung warruburru-yung warra-wurru-wurruj, nguynju yagi yungguyung wurru-marrbuy-mi wugurru niga na-God. Anubani ana-lhaawu, warruburru-yung wurru-wundaa-yinyung, marri waaladi wugurru. Yagu ngaya anubani-yung ngawu-wiḻibiḻingina wugurru anubani-yung ana-lhaawu, nguynju yadhu warruburru-yung warru-ju-jaal ambunu-yandhurrbangana yungguyung na-Christ niga. \v 6 Wurrugu marri, ngaya-maynji ngaynjaarri nugurri-wuy, anubani-yung nugurru-maynji numbunu-yandhurrbangana-maynji na-Christ maaḻamburrg-galawaj, anubanila-wala nga, ngaya ngambaandhurrg-gana yungguyung warruburru-yung waari-yinyung warruburru-yung ambunu-yandhurrbang-jinyung niga, warraaynjaaynjaabugij-gaj wugurru. \p \v 7 Yagu nugurru aadanu nurraarranggana arabarabalu-waj. Nugurru-maynji warra-mulung-arrgi-yung nurru-marrbuy-windiyung nugurru nigawi-nyinyung na-Christ-jinyung, nugurru warraaynjaaynjaabugij-gaj numburru-wijangayii, ngaya anaani nigawi-nyinyung na-Christ-jinyung, nga-yamana nguynju nugurri-yii aadanu. \v 8 Niga na-Buunggawa ngani-yayn ngaya anaani ana-lhuḏ, nguynju yadhu nganamba-ḻaḻagang nugurru marri numburru-lhara aadanu, yagu ngaya yagi ngana-rabijgi nugurru. Wiiya yagu anubani nga-yambina anubani-yung nga-lhama-lhamina ngaya anubani ana-lhuḏ-jinyung, yagu warra-mulung-aynbaj yagi ngaya ngambiimbulijgi anaani. \v 9 Yagu anubani-yung-maynji ngana-magana anaandhurrg nugurri-wuy, anaani ana-wubiba-rruj ngaya nganaa-dharrganjii nugurri-wuy, yagi ngaya anaani ngana-ḏirrgalaalagi nugurru aadanu. Yagi nugurru nurraaḻamin-jami aadanu. \v 10 Daju yamba mulung-arrgi-yung wurru-yamana, “Anubani-yung na-Paul niwu-lharrganjii ana-wubiba ngagurri-wuy, niga anubani-yung ni-yambina wugurru wu-waḏa-waḏaḏ-bindiyung ana-lhaawu, anubani-rruj ana-wubiba-rruj. Yagu anubani-yumbaa niga ni-burri ngagurri-rruj, ni-yambini arrbidi naagi-yung, nigawi-nyinyung ana-lhaawu wu-bilwilwiluj wugurru.” Dani-yung wurru-yambina. \v 11 Yagu warruburru-yung wugurru amburru-wijangayii aḏaba. Ngaya anaani yaga ngana-magaa anubani-rruj ana-wubiba-rruj, anubani-yung nganaa-dharrgang-jinyung nugurri-wuy, anubani-yumbaa ngaya nga-malanganyanay anaani nga-burri nugurri-wala. Dani-yung nga, ngaynjaarri-maynji nugurri-wuy, ngaya anubani nganggaṉbina anubani-yung, anggiiyn-nguynju. \p \v 12 Warra-mulung-arrgi-yung waadurru wurraaḻamin-jamijgina wugurru wuu-runggal-wina yingga. Wugurru yamba wurru-niina wugurraajbaj warruburru-yung. Waari warruburru-yung ambarra-nang wugurru warra-mulung-arrgi-yung-guy. Wurru-nguynju-nguynjijgina wugurraajbaj-mirri, marri wurru-yamana wugurru, “Ngagurru anaani ngurru-runggal yigaj!” wurru-yamana wugurru. Yagu waari amburru-yina-mamaaḻang-gang wugurru. Yagu ngaya yagi nga-waṉbi aadanu anubujujung wugurru. \v 13 Wiiya ngaya anaani nga-lhama-lhamina, yagu waari ngandhama-lhamiyn ana-runggal. Bani-yung-bugij nga, nga-mijgalmina-yinyung ngaya, anubani-yung na-God-jinyung ngani-yayn ngayawi-wuy, marri nga-mijgalmina nugurraa yungguyung wudanu. \v 14 Anubani-yung nga-lhama-lhamina, yagu waari ana-runggal, ngaya waari ngandaaḻamin-jamijgiyn anaani ngaya ngaṉḏunggal-magaa. Yagu nga-mijgalmina-yinyung wugurru, marri ngawu-lhaawu-yarrijgini aadanu ana-lhaawu-mamanunggu na-Christ-jinyung nugurri-wuy, ana-wulhu-wulhurr-waj wugurru. \p \v 15 Ngaya waari nganggaṉbang warrubawi-yung-jinyung warraaynbaj-jinyung wugurru wu-mijgalmina-yinyung anaani. Aadanu yamba waari ngayawi-nyinyung-magaa, marri waari ngaya ngandhama-lhamiyn aadani-yung-jinyung. Ngaya ngana-ngaynbandii nugurru aadanu numburru-jambarrgina-windiyung, yijgubulu. Marri wudani-yung-gala, ngayawi-nyinyung nga-mijgalmina-yinyung nugurri-wuy, anubani anggu-runggal-wina wugurru. \v 16 Nguynju yadhu, ngaya ngaynjaarri nga ngamba-magana warruburru-yung-guy ana-lhal-aynbaj-jinyung ana-lhal, warruburru-yung waari-yinyung amburraawanggini-yinyung ana-mamanunggu ana-lhaawu anubani-yunggaj wugurru. Nga waari nganggu-ngaynbandang nga-lhama-lhami warruburru-yung-jinyung warra-mulung-aynbaj-jinyung wurraawanggini-yinyung ana-lhaawu anubani-yunggaj, warraaynbaj-gala wugurru. \v 17 Yagu anaani-yung yamba ana-wubiba-rruj wu-magina, \mi “Warrubawi-yung-maynji warra-wurruj ambu-lhama-lhamina, anubani ambu-lhama-lhamina nigawi-nyinyung-bugij na-Buunggawa-yinyung-bugij wugurru.”\x + \xo 10:17 \xt Jeremiah 9:24.\x* \m Dani-yung wu-yamana ana-wubiba. \p \v 18 Yigaj! Warrubawi-yung-maynji warra-wurruj ambu-warraarriwina wugurraajbaj, nigaayung na-Buunggawa yagi ni-wurrij-gaḻaaḻarri niga wugurru anubani-yung. Yagu niga-maynji na-Buunggawa, ambani-warraarriwana-maynji warraaynbaj-guy, bawi-yung-bugij ambunu-wurrij-gaḻaaḻarrijgana niga wugurru. \c 11 \s1 Yijgubulu-windiyung warruburru-yung wirri-lhaawu-yarrijgina, marri wugurraayung warraaynbaj warruburru-yung yijanggaḻij wirri-lhaawu-yarrijgina ana-lhaawu. \p \v 1 Anaani aḏaba ngaya ngaynjambina wugurru mal-dhamurrug, nguynju-yii yaga nga-yilg anaani. Yagu nugurru aadanu nurraandha-wuguuguni nugurru aadanu ngirri-yaynja-yaynjangayii nugurru aadanu ngaya anaani ana-yimbaj. \v 2 Aḏaba nugurru aadanu numburru-wijangayii nga. Ngaya ngana-ngaynbandii, nugurru numburru-burraa na-Christ-jinyung, nigawi-nyinyung-bugij. Marri numburru-burraa-wugij maaḻamburrg-galawaj, marri ngaya nganamba-yarrijgina nigawi-wuy na-Christ-guy, marri numburru-mamarriynjijgina nigawi yadhu. \p \v 3 Nugurru yuga nurru-marrbuy aadanu? Anu…bani-yung-gaj anubani ana-marryn yaga nginggu-dhaayurrangi ngarrubagi ngarra-maṉinyung ngarra-ngarrimuwaj-jung ngiga Eve, anubani-yung wugurru yijanggaḻij ana-lhaawu. Ngaya anaani aḏaba nga-ḏirrngawina anubani, nugurraayunggaj aadanu numburru-wijangayii wurrugu aniijanggaḻij ana-lhaawu, marri yagi nugurru nuunu-ngaynbandi na-Christ, ana-maaḻamburrg-galawaj, aniijgubulu-windiyung. \v 4 Malgaaynbaaynbiyaj warra-mulung-arrgi-yung wurru-yaarri nugurri-wuy, marri wurru-yambina yijanggaḻij-jinyung ana-lhaawu wugurru nugurri-wuy, naaynbajung-jinyung na-Jesus-inyung, waari yaga nubagi-yung na-Jesus yaga ngaya ngana-maga-magaa-yinyung nugurru. Yagu nugurru aadanu nurraandha-wuguuguni-wugij nurru-waḻaaḻarri warruburru-yung-guy wurraawaḻii-wuy wugurru! Marri warruburru-yung nugurru nambi-ngaynbandii, nambambiiyii yungguyung nugurru aynbaj mawurr, waari ana-Maṉngulg Mawurr, anubani-yung yaga nirri-miyn-jinyung nugurru aadanu. Yagu anubani-yung nugurru nurru-wurrij-gaḻaaḻarrii-wugij aadanu. Marri warruburru-yung nambi-magana anubani ana-lhaawu-waynbaj-jinyung wugurru, waari yaga ana-lhaawu-mamanunggu-yinyung nugurru aadanu nurru-jambarrgiiyn-jinyung anubani-yung. Yagu nugurru nurraandha-wuguuguni nurru-wurrij-gaḻaaḻarrii warruburru-wuy wugurru! \v 5 Nugurru aadanu nurraaḻamin-jamana warruburru-yung wirri-lhaawu-yarrijgina-yinyung ana-lhaawu wugurru wurru-runggal-windiyung waadurru! Yagu ngaya ngaaḻamin-jamana ngaya anaani nga-runggal, nga-yamana nguynju wugurri-yii, ngaya waari ngambirrig-magaa. \v 6 Wiiya warra-mulung-arrgi-yung wurraaḻamin-jamana ngaya waari yingga nga-marrbuy-magaa nga-yamba-yambina-yinyung anaani, yagu ngaya nga-marrbuy-windiyung arrawindi. Ngaya anaani ngana-bajiyini aḏaba nugurru, yijgubulu nga-marrbuy anaani. Ngaya nga-wij-garrarra-gaa muga nugurri-wuy. \p \v 7 Anubani-yumbaa ngaya anubani ngana-maga-magaa nugurri-wuy ana-mamanunggu ana-lhaawu na-God-jinyung, ngaya anaani nga-wirrig-gini ngayaajbaj, nguynju yadhu aadanu ngana-runggal-waa nugurru, ngaya yamba waari nganamba-magaa ngirriini-yinyung ngayawi-wuy anu-ṉuga nugurru aadanu. Yuga aadanu ngaya ngaaṉbini aladi? Waari. \v 8 Anubani-yumbaa ngaya nga-mijgalmini aadanu nugurri-wuy, waari nganggu-manga-mangi anu-ṉuga nugurri-wala aadanu. Ngaya anaani ngawu-mangi anu-ṉuga, wugurri-wala, warruburru-yung warra-mulung-arrgi-yung warra-Christian ana-lhal-aynbaj-jinyung, nguynju ngana-maṉmangi yadhu nugurru aadanu. \v 9 Anaani ngaarra-ngaynbandangi-yinyung anaarrawindi-lhangu, ngaya waari nganamba-yandhawiwandi nugurru aadanu, waari nganambaagajij-baḏa-waḏaḏ-gaa aadanu nugurru. Wugurraayung warruburru-yung naa-murruyung-gaang wurru-yanggi-yinyung ana-Macedonia-wala, burru-yung nga, ngambiini ngaya anubani-yung ngaarra-ngaynbandangi-yinyung anaarrawindi-lhangu wugurru. Yigaj ngaya danu nga, ngaaṉbini nugurri-wuy. Anaani ngaya nganggandha-wuguuguni nganggaṉbina, anggiijamana, wudani-yung-jii wugurru. Anubani-yung yamba yagi ngawu-burri wugurru aniij-baḏa-waḏaḏ nugurri-rruj. \p \v 10 Dani-yung yigaj nga-lhama-lhamina anaani! Waari warraarrgi-yung warra-wurruj aadani-rruj ana-lhal ana-Greece, yagi ngambiidhangu-jujuri ngaya, yagi ngawu-waynbijgi aadanu ana-lhaawu. Na-Christ ngaya ni-marrbuy, anaani nga-yambina-yinyung yijgubulu-windiyung. \v 11 Yagu waari yamba ngaya anaani nganamba-gurrij-ngu-burri, yuga aadanu? Yii, ngana-ngaynbandii-windiyung nugurru! Nigaayung na-God ni-marrbuy. \p \v 12 Warruburru-yung warra-mulung-aynbaj wurru-lhama-lhamina wugurru, marri wirri-ngaynbandii anggiij-maṉdhina amburru-yamana, “Nurru anaani nurru-mijgalmina, wiij-nguynju nubagi na-Paul-yii niga,” amburru-yamana wugurru. Yagu ngaya anaani nganggaṉbina-wugij, ngaya anubani ngaaṉbina-yinyung, nguynju yadhu wugurri-nyinyung ana-lhaawu wu-warrbidi-wugij wugurru. \p \v 13 Warrubujujung yaga warra-wurru-wurruj waari aniijgubulu-windiyung yaga anubani-yung ambirri-lhaawu-yarrijgiyn-jinyung wugurru. Warruburru-yung wugurru wurraawawaḻii-yinyung aniijanggaḻij. Warraawurru-yung wurru-yamana yingga, “Nurru anaani nirri-lhaawu-yarrijgina-yinyung, na-Christ nani-lharrgandi nurru anaani,” wurru-yamana, yingga nambambi-dhaayurrii nugurru. \p \v 14 Yagi anubani ngagurru ngurru-wurri-ḻaḻmi aadanu, niga yamba na-baḏirrnya-yung niiynbijgina, ni-yamana nguynju a-angel-yii yaga wu-milhiynjina-yii. \v 15 Wudani-yung-gala, ngurru-marrbuy anaani, warruburru-yung wunaa-mijgalmina-yinyung na-baḏirrnya-yung, wugurru wurru-yamana nguynju yaga wurru-mijgalmina wubani-yung-jii a-mamanunggu-waj-jii wugurru. Yagu wurrugu marri, na-God ambanii-gaagijgiyn niga aadanu, anubani anaaladi-yinyung wurru-waṉbini-yinyung wugurru. \s1 Anubani-yung anaaladi niwu-waṉagaa-yinyung na-Paul. \p \v 16 Ngijang nganamba-magana anaani nugurru, nga-malgaagijgina ngaya. Wiiya ngaya anaani nga-lhama-lhamina, yagu nugurru yagi nurraaḻamin-jamijgi ngaya anaani nga-yilg yingga. Yagu nugurru-maynji numburraan-jamana-maynji ngaya nga-yilg, wiiya aadanu wugurru. Ngaya yamba anaani ngaynjambina-wugij marri ngandhama-lhamina, marri nugurru aadanu ngirri-yaynjangayii-wugij ngaya anaani. \v 17 Yagu anubani-yung-maynji ngaynjambina marri ngandhama-lhamina, ngaya waari nga-yambi-yinyung anaani na-Buunggawa-yinyung ngani-ngaynbandii-yinyung wugurru. Ngaya ngaynjambina anaani ngaynjilg, ngaya yamba anaani nganggaḻamin-jamijgina ari wugurru ngayaajbaj-mirri anaani, nguynju yaga nga-runggal-yii ngaya. \v 18 Yagu arrawindi wurru-wurruj durru nga nugurri-rruj, wuu-lhama-lhamina, wurru-yamana nguynju warraarrawindi-lhangu-yii aani-rruj a-lhal. Yuu, wudanu nga, ari ngaayunggaj ngandhama-lhamina aadanu nugurri-wuy. \v 19 Yuga nugurru nurru-yina-mamaaḻang aadanu, yijgubulu-windiyung? Yagu nugurru aadanu yuga numburru-wurrij-maaḻang nurri-wuy naambu-yamana-yinyung nguynju naambu-yilg-balii anaani, yuga? \p \v 20 Warra-mulung-arrgi-yung wurraaḻamin-jamijgina wurru-buunggawa-mana nugurri-wuy, nambi-dhaayurrijgana nguynju yadhu nambi-marragaana nugurru anaarra yagu narra-yandhurrbangana, wurru-runggal-wina wugurraajbaj-mirri, nambiiladi-yamawana-wugij warruburru-yung! Yagu nugurru yuga nurru-wurrij-maaḻang-bugij warrubujujung-guy nugurru? Yuu! \v 21 Yagu ngaya waari nganamba-dhaayurrijgang nugurru aadanu, aadani-yung-jii. Yuga ngaya yamba nga-burri nga-bilwilwiluj, yuga? Yuga ngaya ngaambulii, nga-yambina-yinyung anaani, yuga? \p Yagu anaani aḏaba nga-yambina nguynju yaga nga-yilg-jii. Warraaynbaj-maynji ambu-lhama-lhamina anaaynbaj-jinyung, ngaayunggaj ngandhama-lhamina anubani-yung-jinyung. \v 22 Warruburru-yung wurru-burraa yaga warra-Hebrew warru-mandag? Ngaayunggaj warruburrala-wala warru-mandag anaani ngaya. Marri warruburru-yung wurru-burraa yaga warra-Jew? Ngaayunggaj anaani nga-Jew anaani ngaya. Marri warruburru-yung na-Abraham-jinyung warra-mijburrayung? Yagu ngaayunggaj anaani na-Abraham-jinyung na-wirrinyung. \v 23 Marri warruburru-yung yaga wunaa-ma-mijgalmina-yinyung na-Christ wugurru? Nga anaani ngaynjambina ngaya ngambaan-gaagidhina-windiyung anaani! Ngaya anaani nga-mamanunggu-windiyung nganaa-mijgalmina niga. Ngaya yamba nganaa-mijgalmina angaḏajung-bindiyung. Anubani-yung ngambi-barawudangi ngaya mal-garrawindi wu-dhi-dhidina-wuy wugurru. Anubani-yung ngambi-warra-waḏjiwini ngaya ngaḏugu-mirri malgarrawindi wugurru. Malgarrawindi lhaalhag nga-ngawini ngaya anaani. Anubani malgarrawindi-windiyung, waari nguynju wugurri-yii. \v 24 Marang-aynjaabugij-gala manubama-yung warruburru-yung warra-Jew ngambi-warra-waḏjiwini ngaḏugu-mirri, runggal-windiyung, maaḻamburrg-galawaj anubani ana-lhaawu-runggal wu-magina-yinyung wugurru. \v 25 Mal-bulaynbaj-gala warruburru-yung warra-Roman ngambi-wini ngaya rangag-mirri wugurru. Malgaynjaabugij anaani warra-mulung-arrgi-yung ngambiimbaḻgaa ngaya mana-ṉuga-mirri wugurru. Mal-bulaynbaj-gala manubama-yung mana-barrawu maaynji-ngambini ma-wurrlhangi ngaya anaani. Malgaynjaabugij ngaya anaani nga-burri ama-lhagayag-duj amaar-wurrlunga ngamugijga…j nga ngarrubagi-rruj ngarraaynbaj-duj ngarraaḻirr wugurru. \p \v 26 Nga anubani-yumbaa nga-yanggi-yinyung ana-lharug, anubani-yung ngaya nga-waṉagaa-wugij aladi. Manubama-yung mana-ngugu-wala, marri wurraamaamaji-wala, marri ngayawi-nyinyung-gala warraalgalgur, warra-Jew, marri warruburru-yung-gala wugurru warra-Gentile-wala. Wiiya anubani-yung ngaya nga-yanggi, yagu nga-wuguuguni-wugij wugurru ngaya ngawu-waṉagaa anubani aladi-wugij. Anubani-yung ana-wumurrng-baj, ana-lhal-waj, marri anubani ana-lhal-aṉḏarrg-baj, marri manubama-yung mana-lhagayag-baj wugurru. Danila-yung-galawaj ngawu-waṉagaa ngaya aladi-wugij, marri ngijang, warruburru-yung-gala wurru-yambini yingga amburru-jambarrgini, yagu waari, wurru-wawaḻangi wugurru. \v 27 Ngaya ngaandha-wuguuguni runggal nga-mijgalmini marri nga-wurrij-burangi ngaya anaani. Malgarrawindi ngaya waari ngaynjaay mana-miyn.nganga wugurru. Malgarrawindi ngaya nga-burri nga-wurrij-guldhangi marri nga-marryaadangi wugurru. Ngaya waari yamba ngambaṉagaa anubani ana-marrya nga-nguni yungguyung anaani. Malgarrawindi ngaya nga-burri nga-mawuraadangi, yagu waari yamba ngaya ngama-waṉagaa mana-yaaḻi. \p \v 28 Anubujujung-gala anaaladi ngaya ngawu-waṉagaa. Yagu waari aadani-yung-bugij-magaa, ngaya anaani nga-wurrij-galadi-wini-wugij, ngaandha-wuguuguni, warruburru-yung-jinyung wuu-jambarrgina-yinyung, warruburru-yung anubani-rruj-jinyung ana-lhal-lhangu-waj. \v 29 Yagu warruburru-yung yamba wugurru wuu-jambarrgina-yinyung, warruburru-yung-maynji wugurru wurru-bilwilangi-maynji wugurru, ngaayunggaj nga-bilwilii anaani. Marri anaaynbaj-maynji wu-waṉbina-yinyung marri wudani-yung-gala wurru-waṉbina-maynji anaaladi, ngaayunggaj anaani nga-wurrij-galadi-wina-windiyung ana-lhirribala ngayawi-rruj marri nga-riyaldhii ngaya anaani. \v 30 Wubani-yung-gala, ngaya ngaynjambina-maynji ngandhama-lhamina wugurru, ngaya anaani ngaynjambina wubani-yung wubujujung wugurru yamba ngarranggu-bajiyina-yinyung ngaya nga-bilwilii anaani. \p \v 31-33 Nugurru numburraawanggina anaani. Anubani-yumbaa nubagi-yung na-Aretas ni-burri ni-buunggawa-maa, anubani-rruj ana-lhal Damascus, nubagi-yung naaynbajung na-buunggawa-yung niga wani-lharrgang warruburru-yung wurru-wiynji-wiynjini-yinyung marri warruburru-yung wii-dhidangi wugurru anu-dhawang anubani-yung-jinyung ana-wumurrng ana-Damascus. Warruburru-yung wurraarra-garra-lhaay, nguynju yungguyung ngambambi-bilhargaa yungguyung ngaya. Yagu wurruj ngaya warrubawi-yung ngambi-burriyn ama-bajbarra-wuy, ngambi-dhirridini ngaḏugu-mirri, midaarrgaj ngaya, wu-gara-wawalhangi-waj a-gara-wunyanyung-baj ngambi-dhirridini ngaya anaani. Nga aḏaba nga-yanggi. Yijgubulu-windiyung anaani wu-waṉbini ngayawi-wuy. Niga na-God, na-ninyarra-yung na-Jesus-inyung, ngagurri-nyinyung na-Buunggawa, ni-marrbuy ngaya waari anaani nganamba-wawaḻijgang nugurri-wuy. Nigaaj-bugij nga, ngaanu-warraarriwana, anggu-wuguuguni. \c 12 \s1 Na-Paul niga ni-wuryarrangi wu-gadhuwa anaambarrj. \p \v 1 Nugurru aadanu a-yangi yungguyung nirri-ngaynbandii? Ngaya anaani nganggandha-wuguuguni-wugij ngandhama-lhamina. Wiiya anubani-yung ana-lhama-lhamij-jinyung yagi anaani ngarranggu-maṉmi ngagurru, yagu anggiijamana-wugij nganamba-magana nugurru anu-gadhuwa-yinyung anaambarrj ana-mulung-arrgi-yung, na-Buunggawa-wala wugurru. \p \v 2-3 Ngaya nga-marrbuy aynjaabu-nyung waḻyinyung, nubagi ni-jambarrgiiyn na-Christ-guy, marri ngaya anaani nganu-lhama-lhamaani nubagi-yung na-waḻyinyung-jinyung niga. Anubani-yung-gaj anaagalhal-aḻirr 14, na-God niga nu-miyn, marri nu-yarrijgini arrwiyaj niga, wubani-wuy a-lhal-mamanunggu-wuy a-lhal, wubani wulaynbaj-gala a-lhal. Yagu ngaya nga-maḻaḻadi anaani ari nu-yarrijgini ni-gubulu-nyung-mirri yagu ari mawurr-mirri niga. God-bugij niga-waj ni-marrbuy. Yagu nga-marrbuy anaani, \v 4 anubani-yung bagu ni-burri niga nubagi na-waḻyinyung, ni-wawanggini niga arrawindi. Yagu niga waari ambani-magaa warra-wurru-wurruj-guy anubani-yung-jinyung, waari yamba wugurru ana-lhaawu, yagu ambani-magana-maynji, anaani waari anggiij-maṉdhiiyn wugurru. \p \v 5 Ngaya-waj yagu Paul! Yagu waari nganggu-ngaynbandangi nga-mayini ngayawi-nyinyung ana-muwaj, yagu yamba waari nganggu-ngaynbandangi ngaya ngandhama-lhamini ngaya-mirri, yagi-magi nga-yambi-magi anaani nga-waḏa-waḏaḏ-mi-magi ngayaajbaj. Yagu ngaya-maynji anubani-yung nga-ngu-bilwilii-maynji, yagu wiiya aḏaba, ngaya ari ngandhama-lhamina wugurru anaani. \v 6 Yuu, ngaya anaani ari ngandhama-lhamina, yagu yagi ngaya nga-yilg-bali. Ngaya nga-yambina yijgubulu-windiyung anaani. Yagu yagi ngaya nga-lhama-lhami aadani-yung-jii, ngayaajbaj-mirri. Waari yamba ngaya ngamba-ngaynbandang warra-wurru-wurruj, yagi wurru-wiji-wijangi wugurru ngaya anaani nga-runggal. Ngaya ngarra-ngaynbandii anaani, warruburru ambirri-nayii anubani-yung nga-mijgalmina-yinyung ngaya, marri warruburru-yung amburraawanggina ngarra-magana-yinyung wugurru. Wubujujung-gala nga, ambirri-wijangayii ngayawi-wuy, maaḻamburrg. \p \v 7 Anubani-yumbaa na-God niga ngani-bajiyini runggal-windiyung ngaya, nga anubani-yung nganggaḻamin-jamijgini-magaa ngayaajbaj, ngaṉḏunggal-magaa. Yagu anubanila-wala na-God niga ngani-yayn wu-dhangurrg, marri ngani-lhambang, nguynju yagi yungguyung nga-lhama-lhami ngaya anaani. Anubani anu-dhangurrg, wu-yamana nguynju yaga lhaawu-yarrijgina-yinyung yaga na-Satan-jii, wiijamana wugurru. Anubani-yung wugurru nganggu-wurrij-galadi-wana-windiyung-bugij ngaya. \v 8 Mal-bulaynbaj-gala ngaya anubani-yung nganu-yandhawiwandi na-Buunggawa-wuy, nguynju yadhu anubani-yung anu-dhangurrg aniwu-yarini ngayawi-wala. \v 9 Yagu ngani-magayn, “Ngaya anaani ngaandha-wuguuguni ngunu-walgaṉmana nagang. Nga danu nga, nugawi-nyinyung aḏaba. Nagang-maynji nu-ngu-burraa aadanu nu-ngu-bilwilwiluj, bani-yung ngayawi-nyinyung marri ana-lhuḏ wu-burraa wu-waḏa-waḏaḏ wugurru.” Dani-yung ni-yamaa, ngani-magaa ngaya. \p Wudani-yung-gala nga, nga-wurrij-maaḻang-bindiyung, ngaya nga-lhama-lhamina-yinyung, ngaya yamba nga-bilwilwiluj. Nguynju yadhu ana-lhuḏ anubani na-Christ-jinyung, wu-burraa ngayawi-rruj aḏaba. \v 10 Wudani-yung-gala nga, warra-wurru-wurruj wurraandha-wuguuguni ngaya ngambiiyii aladi anaani, ngaya yamba nganaa-mijgalmina anaani na-Christ. Marri nga-burraa-wugij nga-bilwilwiluj ngaya. Marri warruburru-yung ngambiiladi-yamawana anaani ngayawi-wuy, marri wirrima-maṉdhii magarrangaynji ngayawi yungguyung wugurru, marri ngambi-wungarri-dhijgana ngaya anaani, marri anubani aniij-baḏa-waḏaḏ wu-waṉina-wugij ngayawi-wuy. Yagu wiiya wugurru aadanu. Ngaya ngaandha-wuguuguni nga-wurrij-gaḻaaḻarrii-wugij anaani. Ngaya yamba anaani nga-burraa nga-bilwilwiluj, danu nga, aḏaba ngaya nga-burraa nga-waḏa-waḏaḏ-mana yigaj! \s1 Na-Paul niga ni-ramarr-ruwi-ruwina warruburru-yung-gala a-Corinth-jinyung-gala. \p \v 11 Ngaya anaani nga-yambini nga-yilg-balangi-yii, ngaya nga-lhama-lhamini anaaji. Yagu nugurru-waj yamba ngirriidhangu-jujurangi anaani. Nugurru-waj nga danu, nambarra-magaa warra-wurru-wurruj-guy, ambaḻaman lhaawu ngayawi-nyinyung anaani. Yagu waari nugurru numburru-waṉbini. Nugurru aadanu nurraaḻamin-jamana warruburru-yung wirri-lhaawu-yarrijgina-yinyung ana-lhaawu wugurru wurru-runggal-windiyung waadurru! Yagu ngaya anaani waari ngambirrig-magaa wugurri-rruj. Yagu ngaya nga-nunggarrbidi-wugij anaani! \v 12 Anubani-yumbaa ngaya nga-burri anubagu nugurri-rruj, nugurru nurru-marrbuy ngubindi-windiyung ngaya anaani ngawu-lhaawu-yarrijgina-yinyung wugurru, marri nugurru nirri-nani anaarrawindi yij-mamaaḻang-galawaj, marri ana-lhuḏ na-God-jinyung, nanggu-bajiyini-yinyung nugurru. Marri ngijang, ngaya nga-lhambaamburrg-bugij runggal-windiyung nugurri-rruj anaani. \v 13 Yagu nugurru nurraaḻamin-jamijgina yingga ngaya ngana-wirrig-gaa nugurru aadanu, waari nguynju warra-mulung-aynbaj wurru-jambarrgina-yii. Ajigala aadanu? Anubani-yumbaa nga-burri nugurri-rruj, waari ngaya nganamba-yandhawiwaa ngirriini-yinyung anu-ṉuga. Dani-yung nga, ngaya ngana-wirrig-gaa nugurru, yuga? Yuga ngaya nganamba-yandhawiwana, ngirriigajij-garruna anubani anaalaaladi-wala, yuga? \p \v 14 Yigaj, ngaya aadaju nga-burri nugurri-rruj wu-mal-bulawaa-wala. Ngaya aḏaba anaani ngaynjaarri nga nganamba-nayii nugurru ngijang aadanu. Marri ngaya yagi ngana-yandhawiwu nga yagi ngirri-yu ngaya anu-ṉuga anaani. Ngaya yamba waari nganggu-ngaynbandang anaaynbaj nugurri-wala. Yagu ngaya ngana-ngaynbandii nugurru-waj aadanu. Nugurru yuga nurru-marrbuy aadanu? Anaani wiijamana. Warruburru-yung warra-mijburrayung waari ambarriiyn anu-ṉuga warra-mi-ninyarra-yung-guy marri warra-mijbiibiyung-guy wugurru. Yagu warruburru-yung warra-mi-ninyarra-yung marri warra-mijbiibiyung wugurru-waj ambarra-rangarrii warra-mijburrayung wugurri-nyinyung, arrbidi. \p \v 15 Ngaya anaani nga-waḻaaḻarrii, marri ngayawi-nyinyung anaarrawindi waaṉibiyn, marri nugurraa yungguyung anubani-yung nganamba-maṉmani. Marri ngaya anaani nga-waḻaaḻarrii yagu ngaya nganggu-lhaladii ngayawi-nyinyung anubani-yung ana-wiri, nugurraa yungguyung wudanu. Nugurru yuga nurru-marrbuy aadanu? Ngaya yagi anaani ngana-yandhawiwu ngaya yagi ngirri-yu anu-ṉuga, ngaya yamba anaani ngana-ngaynbandii runggal-windiyung nugurru aadanu. Danu nga nugurru yuga ngirri-ngaynbandii winyig? Yagu ngaya-magaa anaani nganamba-ngaynbandangi nugurru ana-winyig, yagu nugurru-magaa aadanu ngirriini-magaa anu-ṉuga ngayawi-wuy, yuga nugurru aadanu ngirri-ngaynbandangi-magaa runggal-windiyung wugurru? Numburru-wijangayii nugurru aadanu. \v 16 Ngaya waari anaani nganaagajij-baḏa-waḏaḏ-gaa nugurru aadanu. Yagu yuga ngaya anaani nga-yina-mamaaḻang, marri yuga ngaya anaani nga-wawaḻangi nugurri-wuy, marri ngana-dhaayurrijgaa nugurru, yuga? \v 17 Anubani-yumbaa yaga ngaya ngarra-lharrgang warruburru-yung warra-waḻya-waḻya nugurri-wuy, anubani-yung yuga ngana-dhaayurrangi nugurru aadanu? \v 18 Nugurru aḏaba ngirri-magana ngaya. Ana-wulhu-wulhurr yaga ngaya ngarra-lharrgang nubiṉi-yung na-Titus marri naaynbajung nubagi naa-murruyung, naadiṉi-yung. Yuga na-Titus nani-dhaayurrangi nugurri-wuy? Waari. Nurru yamba nurru-yaal-nguynju anaani, nugurri-nyinyung aadanu nurru. Marri nurru nurru-mijgalmina nurraaynjaabu anaani, nurru-nguynju nurru. \p \v 19 Ari nugurru aadanu nurraaḻamin-jamana, ngaya anaani ngayaajbaj-mirri nga-wandhurrg-gina anubanila-wala ngaaṉbaaṉbini-yinyung ngaya. Yagu waari. Ngaya nga-yambina ngani-ngaynbandii na-Christ, anaani nga-yambina raga-ragij nigawi-rruj na-God-duj. \p Guwaj-gaang aadanu, anubani anaarrawindi-lhangu ngaaṉbina-yinyung ngaya, ngaya anaani ngana-maṉmani-yinyung nugurru. Marri ngana-waḏa-waḏaḏ-gana nugurri-wuy aadanu. \v 20 Yagu ngaya anaani nga-ramarr-ruwi-ruwina nugurraa yungguyung, ngaya yamba anaani nga-yaarri aadanu-wuy, ari ngaya nganamba-lhangarrmang nugurru numburru-burraa numburraaynbijgina aḏaba, ari yagi nugurru ngana-ngaynbandi nugurru aadanu numburru-burraa. Marri anubani-yung nugurraayunggaj ari ngirri-lhangarrmang nugurraayung aadanu nga-ngu-burraa ngandaaynbijgiiyn ari, anubani-yung ngirri-ngaynbandii-yinyung ngaya nga-ngu-burraa maaḻamburrg nugurri-rruj. \p Nugurru yuga nurru-marrbuy aadanu? Ngaya nga-ramarr-ruwi-ruwina nugurraa yungguyung. Ari ngaya nganamba-lhangarrmang numburru-wundaa, marri numburru-margiriynjina aadanu, ari numburru-riyaldhii malgarrawindi, marri numburraaladi-yamawaynjina, marri nimbirri-raja-rajaarrijgana ana-lhaawu, numburru-lhama-lhamina nugurru, yagi anubani narra-yandhurrbi warrubawi-yung warra-mulung-arrgi-yung-guy nugurru. \v 21 Warraarrawindi ngaya nga-marrbuy, nugurri-wala, wurraaṉbini wugurru anaarrawindi anaaynba-gaynbaj-jinyung aniij-galaaladi, wugurri-nyinyung ana-ngun.gu ngaynbandangi. Marri warruburru-yung wurraaynjaaynji-yaay-inyung warruburru-yung waa-nunggarrbidi, marri wurraaṉbaaṉbini yij-galaaladi-yinyung wurraandha-wuguuguni wugurru. Marri anaani ngaya nga-ramarr-ruwi-ruwina anubani-yung-maynji ngaynjaarri nugurri-wuy aadanu-wuy, na-God niga ari nganiimbulijgang windiyung ngaya. Marri anubani-yung ngaya ngamburrij-galadi-wiiyn windiyung, anubani anaarrawindi-lhangu anaalaaladi-yinyung, nurru-waṉbini-yinyung anubani-yunggaj nugurru. Waari yamba aadanu nimbirrij-garru anubani aniij-galaaladi wugurru. \c 13 \s1 Wurrugu nugurru numburru-rawina nugurraajbaj aadanu ana-wulhu-wulhurr. \p \v 1 Ngaya nga-yanggi nugurri-wuy, wu-mal-bulawaa-wala aḏaba. Marri ngandaagiyn nugurri-wuy wurrugu ngijang. Nugurru numburru-wijangayii anaani ana-lhaawu ana-wubiba-wala, \mi “Ari warraaynbaj-maynji ambu-waṉbina anaaladi, yagi nugurru nurru-wijangi anubani-yung. Yagu ambu-wulawaa-maynji yagu ambu-wulaynbaj ambu-yambina-maynji yijgubulu wirri-nani-yinyung, bani-yung marri numburru-marrbuy anubani-yung-jinyung anaaladi.”\x + \xo 13:1 \xt Deuteronomy 17:6, 19:15.\x* \m Dani-yung wu-yamana ana-wubiba. \p \v 2 Anubani-yumbaa nga-burri anubagu nugurru-rruj ngaya anubani-yung ana-malgadhaadharri, anubani-yung ngana-magaa yaani. Ngijang anaani ngaya nganamba-magana aḏaba nugurru. Mulung-arrgi-yung nugurri-rruj wurru-waṉbaaṉbina-wugij alaalaaladi-yinyung, anu…bani-yunggaj-gala. Yagu ngaya ngambalang-maynji, ngambaagajij-galadi-wana wugurru, yagi ngarraagajij-garru anaani ngaya. Marri nugurru warra-mulung-aynbaj aadanu, nugurraayunggaj yagi nganaagajij-garru aadanu. \v 3 Yigaj! Nugurru nirri-ngaynbandii aadanu yuga, yijgubulu anubani nambanggu-bajiyina nugurru aadanu, na-Christ niga ni-wajbariyn ngaya anaani, nganamba-magana yungguyung nugurru, nigawi-nyinyung ana-lhaawu. Niga-waj nga, nambaniindhurrgana-yinyung aadanu nugurru. Waari niga ani-bilwilwiluj-magaa niga. Niga nani-bajiyina nugurru aadanu ana-lhuḏ nigawi-nyinyung. \v 4 Anubani-yumbaa warruburru-yung wunu-raani wuḏangag-duj, niga ni-bilwilwiluj. Yagu anubani-yung niga ni-ḻaḻagiiyn, marri ni-wiri-mayn, niwu-waṉagaa lhuḏ na-God-jinyung. Marri ngaayung anaani nga-burraa nga-bilwilwiluj, nga-yamana nguynju nigawi-yii anaani. Yagu ngaya-maynji ngana-maṉmani nugurru aadanu anaani ngawu-waṉagana yamba lhuḏ na-God-jinyung, ngaya yamba nga-burraa nigawi-nyinyung aḏaba. \p \v 5 Ari nugurru waari numburru-marrbuy-maa anaani? Na-Jesus Christ ni-burraa lhirribala nugurri-rruj daju. Yagu nugurru aadanu numburru-rawina nugurraajbaj, marri numburru-marrbuy-dhina aadanu. Yuga nugurru nurru-jambarrgina-wugij yijgubulu ana-lhaawu? Warrubawi-yung-maynji warra-wurruj waari ambu-jambarrgiiyn yagu na-Jesus Christ waari ani-burrangang wugurri-rruj ana-lhirribala. \v 6 Ngaya ngana-ngaynbandii-windiyung nugurru numburru-marrbuy aadanu, ngaya nga-jambarrgina-wugij, aniijgubulu ana-lhaawu. \v 7 Marri ngaya ngaandha-wuguuguni nga-yambina ngaya na-God-guy, nugurraa yungguyung wudanu. Nguynju yungguyung nugurru yagi nurru-waṉbi anubani anaalaaladi-yinyung. Yagu waari nganaa-jambi anaani nugurru aadanu, nguynju nugurru numburru-yambina anaani ngaya nga-mamanunggu. Yagu waari. Ngaya anaani nganaa-jambina nugurru nguynju yadhu numburru-waṉbaaṉbina anggu-mamanunggu-wugij. Wiiya yagu warrubawi-yung warra-wurruj ambu-yambang, ngaya waari nga-mamanunggu-magaa. \v 8 Yigaj! Yagi ngaya anaani ngawaaladi-wi aadanu aniijgubulu-yinyung ana-lhaawu. Anaarrawindi wugurru ngaaṉbina-yinyung, anubani-yung nganggaa-jambina aadanu ana-lhaawu wugurru. \p \v 9 Nugurru yuga nurru-marrbuy aḏaba? Ngaya nga-wurrij-maaḻang, anaani nga-burraa nga-bilwilwiluj yagu nugurru aadanu nurru-burraa nurru-waḏa-waḏaḏ. Ngaya nganu-yandhawiwanjii-wugij na-God-guy, nguynju niga nambani-maṉdhang nugurru aadanu. \v 10 Yigaj! Wudani-yung nga ngana-yandharrgina anaani ana-wubiba nugurri-wuy, waari anubagu ngaya nga-ngu-burrangang nugurri-rruj. Yagu yamba anubani-yung-maynji ngaynjaarri nugurri-wuy, ngaya yagi nga-yambi ana-waḏa-waḏaḏ ana-lhaawu nugurri-wuy. Niga na-Buunggawa ngani-yayn anaani ana-lhuḏ, nguynju yadhu nugurraayung numburru-lhara numburru-waḏa-waḏaḏ aadanu. Anaani ana-lhuḏ yagi nanggu-binyil-binyilgi aadanu nugurru. \s1 Na-Paul ani-yambina wiiyaw. \p \v 11 Dani-yunggaj murruyung-gaang, ngaya anaani nga-yambina wiiyaw aḏaba. Yagu nugurru numburru-burraa numburru-dhi-maṉdhina, marri numburru-burraa numburru-maaḻamburrg. Nugurru ngirri-yaynjangayii aadanu ana-lhaawu anubani-yung ngaya ngana-magaa-yinyung nugurru. Yagu nugurru numburru-burraa numburraaḻamin-nguynju. Marri numburru-burraa numburru-lhamaamura. Na-God niga ngarranii-ḏamarr-ngu-burraa-wugij ngagurru, marri ngarrani-lhamaamura-gana-wugij niga. Niga ani-burraa nugurri-rruj aadanu. \p \v 12 Nugurru aadanu numburru-bilhargaynjina, ana-maṉngulg-mirri. Nurru warra-Christian anaaji, nurru-yandharrgina danu-wuy nugurri-wuy. \p \v 13 Ngagurri-nyinyung na-Buunggawa na-Jesus Christ nambani-walgaṉmana nugurru. Na-God na-Baba nambanii-ḏamarr-ngu-burraa-wugij. Ana-Maṉngulg Mawurr nambanggaaynjaabu-wana nugurru, anggu-wuguuguni. \mte1 Wiiya.