\id JHN stc-44JHN-Nat.sfm, John, Natqgu (Santa Cruz) STC, Daniel Boerger, 11/07/2007 \ide UTF-8 \h Jon \toc3 Jon \toc1 Nrpakxmrlz Kx Yr Jon \toc2 Jon \mt2 Nrpakxmrlz Kx Yr \mt1 Jon \imt1 Natq Ngr Nzaplxtqngr Mz Nrpakxmrlz Kx Yr Jon \ip Aposol Jon yrle buk lc. X nzrpilr kx yrle mrkc Efiszs, mz mzlir yiz 85—90 AD mz nibr nzrmcngr mz Jiszs. Nide \bdit ncblo ne Jiszs kc tqmrlzti-zlwzle,\bdit* \x + \xo 1:0 \xt 13:23\x* x mzlede Jemes kc tqngi kz aposol. Nidr mrlxng Sebedi x Salome. X mz nzvz-nqblq-krde Jon 19:25, kzdung leplz nzrpilr kx lxedr nide kz ile Mxri, kc tqngi lxe Jiszs. Drtwr ngrde kx Jon nide kave kr Jiszs, (da kc tqwai-kzle Jon Kxawrkxtr). Mz nibr nzvzdzkr Jiszs Heven, Jon aclvele lrmakxtr mrkc Jerusalem \x + \xo 1:0 \xt Galesia 2:9\x* nidr badr Pita x Jemes mzle Jiszs. X aclve-kzle Mxri, lxe Jiszs mz nibr nzbzkr Jiszs. \x + \xo 1:0 \xt 19:25-27\x* Nzrpilr kx Jon sc tqvzpe taon kc Efiszs mz nzmnc-krde elr, mz yiz 67 AD. Mz nibr kzdung mzli, doa lr gzpman ngr Rom nzayrplapxlr nide mz nzadwatr-krdr nide mz presin mz trmctu Patmos, mz nzmnc-krde esz'-krde elr. \x + \xo 1:0 \xt Nzaelwapxngr 1:9\x* Yr kz Jon letz scde kcng tq x buk ngr Nzaelwapxngr, mz nibr Nrpakxmrlz lc. Mzli kc tqngipe-ngrde lrtzlvz, sc tqbzpe. \ip Nrpakxmrlz kcng pwx nzbletipx-lxblrng mz kxmu nzaelwapx-krmlr Jiszs bagu. Murde Matiu okatrle nigu nzkrlz-krgu kx Jiszs nide Mevalu x King. Mz buk sc Mak, Jiszs nide Kxnzawz ne Gct. Mz buk sc Luk, Jiszs nide Mrlx Leplz. X mz buk sc Jon nide Mrlx Gct. Jon tryrleu nqvi lr Jiszs, murde nide Mrlx Gct. Lr Jiu nzkrlz-angidrlr kx ncblo kx ngi mrlx Gct nzrsakrlrng ncdr. Buk sc Jon bletxpx-zlwzbz mz Nrpakxmrlz kcng tq, murde pile da kxmyapxbzng mz nzlukr Jiszs mz nzaelwapx-lzbq-krbzle mz leplz. Mz Jon 20:30-31 rpile kx, “Da kxmatq kxkqlu kx ale-kzp Jiszs bagr. A' da lcdeng tryrowxu mz buk lc. A' yro-ngrne krlcng, murde nalxngiti-kzamu kx Jiszs nide Kxnzmcpx, Mrlx Gct. X mz nzlxngiti-krmu nide, narmcti-kzamu nzlungr angidr kxmrna.” Buk lc tuo-ngrde rkx rtqmz x nzycmne-ebzpxngr rlimz x natq Jiszs nzlvqn kc tzaelwapx-ngrdr nzngini-angidr-krde Mrlx Gct. \iot Rkx Rtqmz \io1 Jiszs alrtipxle lue mz waen. \ior [2:1-12]\ior* \io1 Jiszs angyale nzatrkatingr Mangr-nzangiongr Yawe. \ior [2:13-22]\ior* \io1 Jiszs amrlzle nrkrdrtq ncblo kx mncm rlru. \ior [4:43-54]\ior* \io1 Jiszs amrlzle ncblo kx nrkrdrtqde bz mz zbq ngr Sabat. \ior [5:2-16]\ior* \io1 Jiszs apule ncblo siu-nzlvqn dakxnzng. \ior [6:1-15]\ior* \io1 Jiszs vzneom mz lue ngr Dxbu Gzlili. \ior [6:16-21]\ior* \io1 Jiszs amrlzle ncblo kc mzte tqmwi pnz mzli kc tzmcngr mzte. \ior [9:1-41]\ior* \io1 Jiszs atulz-ngrmle Lasarus mz nzbz-krde. \ior [11:1-44]\ior* \iot Nzycmne-ebzpxngr Rlimz Mz Nzrpikr Jiszs Kx, “Ninge.” \io1 Ninge dakxnzng ngr nzlungr. \ior [6:35, 48]\ior* \io1 Ninge zyzlr ngr lr nrlc. \ior [8:12; 9:5]\ior* \io1 Ninge naonrx kc tzvzkitr leplz mz nzkrlz-krbzlr Gct. \ior [10:7, 9]\ior* \io1 Ninge kxaclve angidr sip nengeng. \ior [10:11, 14]\ior* \io1 Ninge kc tqatulz-mopwc' leplz mz nzbz-krdr x ninge kc tqka-kzpo badr nzlungr kxmrna. \ior [11:25]\ior* \io1 Ninge lrpzki, da angidr x nzlungr. \ior [14:6]\ior* \io1 Ninge angidr nounc. \ior [15:1-5]\ior* \iot Natq Esz'mz Kx Nzaelwapx-kz-ngrdr Kx Jiszs Nide Gct \io1 Ninge kape (Kxnzmcpx). \ior [4:25-26; 13:19]\ior* \io1 Ninge Ningepe. \ior [8:24, 28]\ior* \io1 Ninge (Yawe). \ior [8:58]\ior* \io1 Da zpwxtx, nigr ncdr Trtenge da kxesz'. \ior [10:30; 14:9; 17:21]\ior* \io1 Mrnyznge Heven. \ior [17:5, 11, 24]\ior* \io1 Aposol Jon rpile kx Jiszs nide Gct. \ior [1:1, 34; 20:28]\ior* \c 1 \s1 Jiszs Nide Kxrpalz \p \v 1 Jiszs nide Natq Gct. X Natq lc mncpe mzli kc nrlc trnzwzka-ngrde. X Natq lc nzmnc-pnzng ncdr Gct, x ni-kzde Gct. \x + \xo 1:1 \xt Nou 1:1; 15:1, 4; 1 Samwel 3:7, 21; 15:10; 1 King 12:22; 1 Be Ngrdr 17:3; 22:8; 2 Be Ngrdr 11:2; Sam 33:6; Asaea 38:4; Jeremaea 1:4; 1 Jon 1:1\x* \v 2 Nzmnc-pnzng ncdr Gct mzli kc tqyzutrngr nrlc. \v 3 Natq lc wz-ngrde da amrlx mz nzvz-nqblq-krde me pnz drtwr Gct. X trpnzngr dalr nrlc kx mnctxpx-ngrde mz nzrwzngr. \v 4 Natq lc ngi nou nzlungr kxboi, x apule zyzlr kc tqaelwapx-ngrbzle nzalvztrngr angidr mz kxmu nzarlapxkr Gct leplz. \v 5 X zyzlr ngr nzalvztrngr angidr lc pnamilxtile nabz leplz kcng tzmnclzbzng mz zmatq ngr alwx x nzbzngr. A' rblxbz mz zmatq kxtrka lcng nzamz-krdr zyzlr lc. \p \v 6 Atwzlr-ngrm Gct kzdq profet mz leplz nedeng lr Jiu. X krlcde Jon Kxawrkxtr. \x + \xo 1:6 \xt Matiu 3:1; Mak 1:4; Luk 3:1-2\x* \v 7 Vzm mz nzyapwxtipx-krde Zyzlr kc tqngi Jiszs, murde leplz amrlx nalxngitilr nide. \v 8 Jon Kxawrkxtr trnginipleu Zyzlr lc tqatwzlr-ngrm Gct. A' vztx-ngrple nayapwxtipxbzle Zyzlr lcde mz leplz. \p \v 9 Jiszs ni-angidrde Zyzlr kc navzm mz nrlc. X mz nzvz-krmle, sc tqayzlrpe-ngrbzle nabz leplz amrlx. \v 10 Mrlx lc tqngi Natq vzm x mnc mz nrlc ngr alwx. X kxmule-esz' wz-ngrde nrlc, a' lr nrlc trnzglxlru nide. \v 11 X vzm bagr, nigr lr Jiu kcng tzngi lr mrnyzde, a' lr mrnyzdeng kxnzkqlung nzpxtxpx-ngrdr nide. \f + \fr 1:11 \ft Aposol Jon kc tqyrle Nrpakxmrlz lc, nide kzdq lr Jiu, x sc tqvz-nqblq-kaile Jon Kxawrkxtr, x Jiszs kc ate. A' trsutiu drtwrde nzglqpx-lzbq-krde mz nzpipx-zvz-krde drtqde. A' mz nztekqtrngr natqdeng mz Natqgu, takitrde nzryrngr \+em ninge\+em* x \+em nigr,\+em* murde nakrlzku kx tqnginide kc tqycmne mz buk lc. \f* \m \v 12 A' kzdung nigr nzabrtzlvzlr nide x nzlxngitilr nide. X atubqtibzle mz leplz lcdeng lrpzki r nzngini-krdr doa ne Gct, murde nalxngitilr nzarlapx-krde nidr. \v 13 Doa ne Gct lcng nzmika mz nzrmikangr kxmrna mz drtwr Gct esz'-krde. Nzrmikangr lc trvzpxpuu mz nzrmcti-lzbqkr trte ncdr lxe, o mz nelz lxe, o mz nqvi lr melrmqdr. \p \v 14 Natq Gct lc ngi doa ne leplz, x mnckr badr. X aelwapx-ngrmle bagr nzalvztrngr angidr x zmrlz ngr Gct kxmyalz. X nigr aposol mcpekr nzmyalz-krde, mz nzngini-krde Mrlx Gct kc esz'txu. \v 15 Mzli kc Natq lc tqmncpe-ngrde, Jon Kxawrkxtr sc tqyapwxtipxpele nide. Rpibzle mz leplz, mz nate kxetu kx, “Murde mzli kc ena tqrpi-ngrbo kx, ‘Vz-kaipc' a' ncblo kc navzm mz nibrnge, myaszlzle ninge, murde mnc pnz kai mz ninge.’ X mrlx lc sc tqvzpem.” \v 16 X sc tqamrlz-ebir-ngrde nigu mz zmrlz ngrde kxmyalz, mz nzrka-krmle da kxmrlzting kxkqlu bagu. \v 17 Murde Gct kamle bagr Loukxtr scde mz Mosis. A' da kx myapx-esz'ngr, nzrka-krmle bagu zmrlz ngrde kxmyalz x nzangidati-krde da mz Jiszs Kxnzmcpx. \v 18 Trgalr kx rmc Gct mz mzte, a' ngi txpwz Mrlxde kc esz'txu, kc tqpq zlwz mz nabz Trtede, x aelwapx-ngrmle Trtede bagu. \s1 Nzycmnekr Jon Kxawrkxtr \r Matiu 3:1-12; Mak 1:1-8; Luk 3:1-18 \p \v 19 Mzli lcde, Jon Kxawrkxtr mnc mz nrlar LueJodzn kc tqprkilzm nepi mz nzawrkxtr-krde leplz. Kzdq zbq kxnzetu r lr Jiu kcng mzteadau Jerusalem nzaveamlr kcng pris x ncblo ngr nqvi lr Livae mz Jon. Nzrpibzlr kx, “?Nim ncblo kznike?” \f + \fr 1:19 \ft Mc nqvi lr Livae mz Nzalvztr-ngrng Kxmyapxbz. \f* \m \v 20 X Jon Kxawrkxtr trpokiapwzu, a' pi-angidrbzle badr kx, “Trnginipwc'u Kxnzmcpx, Mevalu kc navzm.” \v 21 Nzvea-mopwzng, nzrpibzlr kx, “?E nim neke? ?Nim Profet Elaeja?” Rpi-mopwzle kx, “Trtingr, trnginipwc'u nide.” Nzrpi-mopwzlr kx, “?E nim Profet kc tqapule Mosis?” Rpi-kzpzle kx, “Trtingr.” \x + \xo 1:21 \xt Malakai 4:5-6; Lou Kcpwz 18:15-19\x* \v 22 Nzrpi-mopwzlr kx, “Pim bagr ncblo kxnginim, murde napi-mopwzkr mz ncblo kcng tzaveamlr nigr bam. ?Nike nzwz-krm?” \v 23 Zbz sc tqayzlu-mopwz Jon badr mz nzycmnekr profet Asaea. Rpibzle kx, “Ncblo kc tqngininge nide sele. \qt Natq kzdq ncblo kx natqde etu mz nzryapwx-krbzle mz leplz lzke. Natq lcde rpile kx, ‘Oliqtiamu nabzmu mz nzvz-krm Kxetu Gct. Atubqtibzmu lrpzki kx nangi nyzde na-apule nzoliqtikr leplz kzdq lrpzki kx navzkim king.’”\qt* \x + \xo 1:23 \xt Asaea 40:3\x* \v 24 Kzdung ncblo kcng nzatwzlr-ngrmqng kxnzetu r lr Jiu nznginidr dzbe Farzsi. \v 25 Farzsi lcng nzrpibzlr mz Jon kx, “Rpiq kx trnginipqu Kxnzmcpx, x Elaeja, x profet kc tqapule Mosis. ?Kx tqmule lcde, myx me twzkime zmatq ngrm mz nzawrkxtr-krm leplz?” \v 26 Rpibz Jon kx, “Awrkxtrtxpwo leplz mz lue, mz nzoliqtingr nabzdr mz nzvz-krm Kxnzmcpx. X nide la tqmncpebz bamu, a' trglxkalamu nide. \v 27 Sa navzm mz nibrnge, x nide ncblo kxmatq-esz'ngr x ninge ncblo txne. Mz nzmu-krde lcde, trtakitr-kzpwc'u nzyokaepx-krbo nqvi lr sadol scde.” \p \v 28 Da lcng nzalelr mz nrlar LueJodzn kc tqprkilzm nepi, yc-aepztrpz mz mztea Betzni kzble mrkc tqawrkxtrngr Jon. \f + \fr 1:28 \ft Trngiu Betzni kc tqyc-aepztrpz mz Jerusalem. \f* \s1 Jiszs Nide Nei Sip Ne Gct Kc Tqrkatx Alwx \p \v 29 X mz zbq kzble, Jon Kxawrkxtr mcle nzvz-krm Jiszs bade. Sc tqrpipemle kx, “Nei Sip kc nangi blz kx naka-nrbalqm Gct, dela tqvzm. Sa nakatxde alwx ngr leplz ngr nrlc! \v 30 X krlc tqycmnetr-ngrne mz nzrpi-krnge kx, ‘Vz-kaipc', a' ncblo kc navzm mz nibrnge, myaszlzle ninge, murde mnc pnz kai mz ninge.’ \v 31 Mzli kc kai trglx-angidrwxu mrlx lc. A' kc tqvz-ngrmc tqawrkxtr-ngrne mz lue, murde na-aelwapx-ngrbz nide mz lr Israel. \v 32-33 Gct kc tqatwzlr-ngrmle ninge kx na-awrkxtrx leplz mz lue, rpimle bange kx, ‘Sa namcq nzvzo-krm Mqngrkxtr mz nzwxbuo-krmle mz kzdq ncblo. Krlc ncblo kx na-awrkxtr mz Mqngrkxtr.’ A' trglxwxu kx Jiszs Kxnzmcpx nide ncblo lcde, vz-krlzbzle mzli kx mc-angidr-ngrne nzvzo-krm Mqngrkxtr bade, mz nrkrdrtq kx apule nran, x wxbuom bade. \v 34 X mcpex da lcdeng, x napibo bamu kx ncblo lc tqwxbuo-ngrmle, ni-angidrde Mrlx Gct.” \s1 Ncblo Neng Jiszs Kcng Kai \p \v 35 X nrlcngrlxobz Jon Kxawrkxtr badr kzdu nigr nzling kx ngi oblamzdeng, nzmnc-moung mrlcde. \v 36 Mzli lcde kx mc Jon Kxawrkxtr nzvz-krm Jiszs, sc tqrpipemle bagr kx, “Nei Sip ne Gct, dela tqvzm.” \f + \fr 1:36 \ft Aposol Jon nangi kzdq nidr ncblo nzling, murde namncpeng badr mz nzycmne-daliti-krde nzkqlekr Jiszs ncblo nedeng mz ngalrde kcng 36-51 x mz nzyrlzngr mztea Kena mz dckrlzde kc li. \f* \m \v 37 Kx xlrbzkr nzycmne-krde, sc tqma-nqblqpekr Jiszs. \v 38 Zbz Jiszs lxlvrkimle mq, sc tqmcpele nzvz-nqblq-krgr nide. X sc tqrpipemle kx, “?Nike tqrtangrtiamu?” Rpibzkr kx, “?Kxakrlz, myx me mnc-ngrn?” \v 39 Rpim Jiszs bagr kx, “Vzmamu x mc-kzamu mz mzpu.” Vzkr badr x sc tqmcpekr mrkc tqmnc-ngrde. Nzmnc-krgr badr abzo mz nabz nepi kc tqpwx krlzbzle mz nina. \v 40-41 Kzdq nigr drtqde Adru, tulzm x vztx-pnzbz mz mzlede, Saemon Pita. Sc tqrpipebzle bade kx, “Rmctipekr Kxnzmcpx kc tqaenzliku!” \v 42 X mzli kcpwz Adru sc tqvzmipemle mzlede Saemon mz Jiszs. Kx mc Jiszs Saemon, sc tqrpipebzle kx, “Nim Saemon mrlx Jon. Sa nangi drtqm Sifzs.” (Drtq lc dekcpwz tqngi Pita kc drtwr ngrde \em rplz.\em*) \s1 Jiszs Badr Filip X Natzniel \p \v 43 Nrlc kx ngrlxo-mopwzle, Jiszs sc tqaotipe drtwrde nzvz-krde Gzlili Provins, x sc tqvzpekr badr. Kx vzbzkr kc, sc tqrmctipele Filip, x sc tqrpipebzle bade kx, “Vz-nqblqm ninge!” \v 44 Filip lc nide ncblo ngr Betsaeda, taon nyz Adru ncdr Pita. \v 45 X Filip vz x rmctile Natzniel, sc tqrpipebzle bade kx, “Rmctipekr Kxnzmcpx kc tqyro Mosis mz Buk ngr Loukxtr x tzyr-kzlr profet. Ncblo lcde drtqde Jiszs, mrlx Josip ngr mztea Naszret.” \v 46 A' rpibz Natzniel kx, “?Elr, nzmu Naszret mztea lc tqtopwzne naprpx-ngrm da kxmrlz?” Rpibz Filip kx, “Eu, a' vzm x mc kz mz mzpq.” \v 47 Kx mc Jiszs Natzniel mzli kc tqvz-ngrmle, sc tqycmnetrpe-ngrde mz nzrpi-krde kx, “Ncblo lc nide kx takitrde nzrpi-ngrbz lr Jiu ngr Israel, murde rblxbz bade nzpokia-krde.” \v 48 Natzniel kc tqveapebz, rpibzle kx, “?Myx kxmu nzkrlz-krm ninge?” Rpibz Jiszs kx, “Mzli kc trkqleka-ngrpz Filip nim, sc tqmcbo nim mrkc tqwxbulz-ngrn mz nou nc fiki kc.” \v 49 Rpibz Natzniel kx, “Kxakrlz, mz nzmc-kai-krm la ninge, krlzx kx nim Mrlx Gct, King r Israel.” \v 50 Rpibz Jiszs kx, “?Myx kxmule, lxngiti-ngrn ninge nzpi-krbo bam nzmc-krnge nim mzli kc tqwxbulz-ngrn mz nou nc fiki kc? Krlc da kxtopwz. A' sa namcq kalr da kxetuting kx namyaszpxlr da lc. \v 51 Da angidrtx lc napibo bamu. Sa namc-kzamu nzlvxtxpxkr Heven, x enjrl neng Gct sa nao-zliomlr x nao-zlilzlr ninge, mz nzngini-krnge Mrlx Leplz Kxnzmcpx, da kc tqwai nzmc-pnzkr Jekop mz nzrmwible-krde.” \x + \xo 1:51 \xt Nou 28:12\x* \fig Enjrl neng Gct kc tqmc-pnz Jekop mz nzrmwible-krde.|alt="062 Jacob ladder dream" src="062-Gen28.10.tif" size="COL" loc="JHN 1:51" copy="LLL Language Recording" ref="1:51" \fig* \c 2 \s1 Nzyrlzngr Mztea Kena \p \v 1 Zbq otx li mz nzycmne-krbz Jiszs mz Natzniel, x kzdq nzyrlzngr sc tzrtrngztipebz Kena, kzdq mztea mrkc Gzlili Provins. Lxe Jiszs mncpe kai mz mztea lcde tzyrlzngr. \v 2 Zbz Jiszs x nigr ncblo nedeng kcng tqmcpxpeleng, nzaveati kz nigr mz nzyrlzngr lc, x sc tqvzpekr. \v 3 X mz nibrde, sc tqmulvzpekr nzyrlzngr lc. Zbz waen kc tqmnqkr kx yrkrle kc, sc tqrpipebz lxe Jiszs bade kx, “Waen kcng tzmnq yrkrpe. ?Nzmu mrlz nzrtangr-krgu mou waen kzble?” \v 4 Rpibz Jiszs bade kx, “Lxe, mzli ka trtakitrpleu nzpi-krme bange mrla tqaoti drtwrm, murde trkrlzkapzle mzli r nzaelwapx-lzbq-krnge.” \v 5 Mz nzmu-krde lcde, sc tqrpipebz lxede mz kztedr kcng tzokatrng kx, “Mrlzpe. Da kznike pibzle bamu, rtrngztibzmu.” \p \v 6 X wxbu elr belue esz'mz kx nzwzngr mz rplz. Belue lcng nangi dalr nzycpq-krgr mqgr x kzdung kz da mz nzvz-nqblq-krgr Loukxtr scgr. Belue lcdeng mz nzyrbu-krdr takitr lxblr lita kx trtqki-esz' (100). \fig X wxbu mrlcde rplz kxnzlz esz'mz kx ngi belue.|alt="063 6 stone water jars" src="063-CN01667b.tif" size="COL" loc="JHN 2:6" copy="David C. Cook" ref="2:6" \fig* \v 7 Sc tqrpipebz Jiszs mz leplz kcng tzokatrng kx, “Ngilatramu belue lcng.” Nzngilatrlr x nzyrbu-lxblrng amrlx. \v 8 Sc tqrpipebzle badr kx, “Angqpxamu du lue mz belue lcng x twzbzmu mz mrlx kc tqaclvele nzyrlzngr lc.” X nztwzbzlr bade. \v 9 X sc tqabztrpele lue kc tqlrtipxle waen. Waen lc nzkrlz leplz kcng tzokatrng, a' trkrlzu mrlx lc, me nztwzkimle. X mz nzkctipx-krdele x nzabrtzlvz-krdele, sc tqkqlepele ncblo kc tqyrlz. \v 10 X sc tqrpipebzle bade kx, “Mz nqmq ngr nzyrlzngr, waen kxmrlz kc namnq kai. X mzli kc naesapxpengr drtwr ncblo, waen kx trmrlzne-zpwxu kc tztwz-mop. A' nim ayzlu-alzuq, x waen kx mrlz-esz'ngr yrlqtxpxq krlzmle mzli ka, x sc tqkapx-ateq.” \p \v 11 Jiszs alele rkx lc ayrnrngr mztea Kena mz Gzlili Provins. Rkx lc aelwapx-ngrde nzmyalz-krde. Nigr ncblo nedeng mckr x lxngitikr nide. \f + \fr 2:11 \ft Mz nzycmnekr Jon, da kcng tqmatq tqale Jiszs nzrpibz “rkx.” Murde rpile nakrlzku nike drtwr ngrdr, a' trngi-txpwzu nzwzngr esz'-krdr. X rkx lcng nzaelwapx-ngrdr nqmq kr Jiszs x nzokatrlr nzrlxngitikr leplz nedeng. \f* \m \v 12 Mz nibrde, Jiszs, lxede, mzledeng x nigr ncblo nedeng, vzo-lxblrkr amrlx ngrgr mz taon Kzpznizm, x mnctikr kcng zbq mrlcde. \x + \xo 2:12 \xt Matiu 4:13\x* \s1 Jiszs Angyale Nzatrkatingr Mangr-nzangiongr Yawe \r Matiu 21:12-17; Mak 11:15-17; Luk 19:45-46 \p \v 13 Mzli lc zbq kxetu scgr nigr lr Jiu, kc tzrpibz Nzamyangr, ycpe pipz nzkaputr-krmle, x nigr badr Jiszs sc tqvzdzpekr mzteadau Jerusalem mz nzakaputr-krmgrle. \x + \xo 2:13 \xt Nzrlaszngr 12:1-27\x* \v 14 Kx vztr Jiszs kc makoa ngr Mangr-nzangiongr Yawe, sc tqmcpele leplz nzamwati-krdr kzu, sip, x kio kx nangi blz. X mc-kzle ncblo kxnzrtekqtrng trau r mrkzble mz trau r Mangr-nzangiongr, sc tzwxbulzng mz tebol. \v 15 Zbz sc tqalepele kc nqvi kx nangi bz, tqmaneupxpeleng ncblo lcng amrlx badr sip x kzu nedrng, mrkc tzyrlwrtr-ngrbzlr Mangr-nzangiongr. X alzngubzle tebol nyz mrlx kcng tzrtekqtrng trau. X trau scdr rlxtxbzleng. \v 16 X rpi-kzpzle mz ncblo kcng tzamwang kio kx, “Twzamu kio lcng x vznamu. Bzkq ma nyz Trtenge apusr-ngrnamule me nzamwangr da.” \v 17 Da lc tqalele sc tqadcpxpemle drtwrgr nzrpikr Nzryrngrkxtr kx, \qt “Mz nzpq-zlwzkr nzaotikr drtwrnge Mangr-nzangiongr nim, apusr-ngrde ninge da kx nzangc mz nyr x yrkrtxo.”\qt* \x + \xo 2:17 \xt Sam 69:9\x* \p \v 18 Zbz kxnzetu r lr Jiu nzyzlu-mopqng bade, nzrpibzlr kx, “?Myx rkx kx na-aleme bagr kx na-aelwapx-ngrde nzrngisc-krm zmatq ngr Gct mz nzale-krm da lc?” \v 19 Rpibz Jiszs kx, “Awxtxoamu Mangr-nzangiongr lc, x kxmrna kc natekqtr-ngrbole, na-atulz-mou-ngrnele zbq natqtxu.” \x + \xo 2:19 \xt Matiu 26:61; 27:40; Mak 14:58; 15:29\x* \v 20 Nzrpibzlr kx, “Elr! ?Nzmu atulz-mowq mz zbq kxtqtxu? Mangr-nzangiongr lc nzwzti-ngrde yiz nzpnu-pwx-nrade-esz'mz (46)!” \v 21 A' trnzkrlzlru kx ycmnetr-ngrde Mangr-nzangiongr kc tqngi nrkrdrtqde. \p \v 22 Mz nibr kzdung yiz, mzli kc tqtulzpe-ngr-mople mz nzbz-krde mz zbq kratq, sc tqdcpx ate mz drtwrgr kx pi-pnz-kaile da lc. X sc tqlxngiti-atekr Nzryrngrkxtr kc tqycmnetr-pnz-ngrde na-atulz-mou-ngrm Jiszs. X lxngiti-kzkr nzycmnetrkr Jiszs lc, mz nide esz'-krde. \f + \fr 2:22 \ft Mz Nrpakxmrlz kcng tzyrng Matiu, Mak, x Luk, be ngr \+em Jiszs Angyale Nzatrkatingr Mangr-nzangiongr Yawe\+em* kaputrp mzli kc nayrkrpxpe-ngrbz nzlukr Jiszs. A' mz Nrpakxmrlz kc tqyr Jon, be lc kaputrp mzli kc tqabzo-ngrde nzwz-krde. Leplz trnzkrlzlru nzale-krde da lc nzwrde esz' o li. \f* \s1 Jiszs Krlzle Nabz Leplz Amrlx \p \v 23 Mzli lc tqmncngr Jiszs Jerusalem mz Nzamyangr, leplz nzkqlung nzrlxngititx-ngrpwzlr nzrmc-krdr rkx kcng tqaleleng. \v 24 A' Jiszs esz'-krde, trabru drtwrde nzrlxngiti-krdr, murde krlzpele nqmq kr leplz amrlx. \v 25 X trpnzngr kx narpi-mopwz bade nqmq kr leplz, murde nide esz'-krde kc tqobqplxle nabzdr mz nztekqtr-lzbq-krdr zvz. \c 3 \s1 Nikodimzs Nzryapwxng Ncdr Jiszs \p \v 1 Kzdq Farzsi kx prtr mz Kansrl kx aclvele Loukxtr scgr, nigr lr Jiu, drtqde Nikodimzs. \x + \xo 3:1 \xt Jon 7:50-51; 19:39\x* \v 2 Kzdq nrlckxbq vzm mz Jiszs mz nzycmnetr-krdr mz nzmnclz-ngrbz mz Gct mz nzngini-krde King. X sc tqrpipebzle bade kx, “Kxakrlz, krlzkr kx nim kxalvztr kx atwzlr-ngrm Gct. Murde trpnzngr leplz kx rkrlz nzalengr rkx lcng tqaleq, a' ngi txpwz ncblo kx mncbz Gct bade mz nzokatr-krdele.” \v 3 Ayzlu-ngrbz Jiszs natqde kx, “Da angidrtx lc napibo bam. Trpnzngr leplz kx namnclzbz mz Gct mz nzngini-krde King rde, a' ngi txpwz doa kx namika kai mz nzrmikangr kxmrna.” \v 4 Rpibz Nikodimzs kx, “?Mzte namc mou, rpiq? ?Nzmu ncblo kxetupe mzte nzmc mou? ?Nzmu krlzle nzprtr-krde mou mz nelz lxede, x sc tzmikape mz nzwrde krali?” \v 5 Rpi-mopwz Jiszs bade kx, “Da angidrtx lc napibo bam. Trpnzngr kx namnclzbz mz Gct mz nzngini-krde King rde, nzmu trnamika-kaileu mz lue x Mqngrkxtr. \v 6 Murde nrkrdrtq leplz mikapxle nrkrdrtq, a' Mqngrkxtr mikapxle mqngr. \v 7 Bzkq kctipxq nzpi-krbo bam ncblo namika kai mz nzrmikangr kxmrna. \v 8 Na-aoti drtwrm nzwqkr nenq. Se tqxlrq nzwq-krde, a' trkrlzwq mrkc tqwqkipxmle x mrkc nawqkitrle. Kxmu-kzle lc mz nzwzkr Mqngrkxtr. Se tqmcq nzwz-krde mz leplz kcng tzprtrng mz nzrmikangr kxmrna. A' trkrlzwq da kx alele x mzli r nzale-krdele.” \f + \fr 3:8 \ft \+em 3:3\+em* Mz natq lr Grik, nzrmikangr kxmrna drtwr ngrde nzrmc-moungr mz x nzrmikangr wq. \+em 3:8\+em* Mz natq lr Grik, nenq drtwr ngrde \+em nenq\+em* x \+em mqngr.\+em* \f* \p \v 9 Rpi-mopwz Nikodimzs kx, “?Nzmu trmu-pnzleu la tqpiq?” \v 10 Rpibz Jiszs bade kx, “?Myx kxmule, alvztrq lr Jiu ngr Israel, a' se trkrlzwq da lcng? \v 11 Da angidrtx lc napibo bam. Pibo bam da kx krlz-angidrx x mcx mz mzke', a' trpnzngr nimu lr Jiu kx suti drtwrde nzlxngiti-krde natqnge. \v 12 Mzli kc tqyapwxti-ngrbo bamu dalr nrlc, trlxngitiwamuu ninge. ?Mz nzmu-krde lcde, myx kxnamu nalxngiti-ngrnamu ninge kalr, mz nzyapwxtr-krbo dalr Heven? \v 13 Trgalr leplz kx vzdz x krlzlzle Heven x krlz-angidrle dalr Heven, a' ninge txpwz, Mrlx Leplz kc tqrlaszomle Heven x vzom mz nrlc. \v 14-15 X krlzku kx Mosis, mzli kc tzmnc-ngrdr lzke, tqglqlz-ngrde ningidoe kc tqngi bras mz nounc, murde leplz nalung. \x + \xo 3:14-15 \xt Nzkqlu-krdr 21:4-9\x* X mz nqmq lcpwz, Mrlx Leplz sa naglqlz kz nide mz kros, murde krkcng tzlxngitilr nide narmctilr nzlungr kxboi.” \fig Mosis glqlzle ningidoe kc tqngi bras mz nounc, murde leplz nalung.|alt="064 Moses, brass snake" src="064-d-07b.tif" size="SPAN" loc="JHN 3:14-15" copy="The illustrations from the New Reader Series, Asia Pacific Regional Centre are used by permission of © United Bible Societies." ref="3:14-15" \fig* \f + \fr 3:14-15 \ft Kzdu kxnzetung, mz drtwrdr nzycmnekr Jiszs lc krlzbzle ngalrde kc 21. X kzdung kz kxnzetung, nzrpilr kx yrkrpx mz ngalrde kc 15. \f* \p \v 16 Da zpwx. Gct atwzlr-ngrmle Mrlxde kc esz'txu murde nzmrlzti-zlwzle lr nrlc. Murde krkcng tzlxngitilr mrlxde trtxpnzngr nzbz-alo-krdr, a' sa narmctilr nzlungr kxboi. \v 17 Tratwzlr-ngrpuu Gct Mrlxde mz nrlc mz nzayrplapx-krde lr nrlc, a' mz nzarlapx-krde nidr mz nzayrplapxngr mz alwx. \v 18 Delc, krkcng tzlxngitilr nide trpnzngr nzayrplapxngr nidr. A' krkcng trnzlxngitilru nide, nzmncpeng mz nzayrplapxngr lc, murde trnzlxngitilru Mrlx Gct kc esz'txu. \v 19 Nzayrplapxngr lc vzpxm mz nzatwzlr-krm Gct mrlxde mz lr nrlc mz nzaelwapx-krde da angidr badr. A' nzpxtxpx-ngrdr nzalvztr-krdeng, mz nzmrlzba-krdr alwx, murde nzale-zvzlr da kxtrka. \v 20 Krkcng amrlx tzaleng da kxtrka, nztrka badr da angidr. X trnzlxngitilru da angidr, murde trsutiu drtwrdr nzaxtx-krdr da kxtrka kcng tzrtrngztibzlr. \v 21 A' krkc tqrtrngzbz da kxtubq, vz-nqblqle da angidr, murde na-aelwapx-ngrde kx da lcng tqaletile nzvzpxmqng mz Gct. \s1 Jiszs Ycmnetr-moungr Jon Kxawrkxtr \p \v 22 Mz nibrde, nigr badr Jiszs, sc tqvzpekr mz Judiz Provins. Mnctikr badr kzdung mzli mrlcde mz nzawrkxtrngr leplz. \v 23-24 Mzli lc Jon sc tqaotr ncte nzawrkxtrngr, murde tradwatrka Herot Antipas mz presin. \x + \xo 3:23-24 \xt Matiu 14:3; Mak 6:17; Luk 3:19-20\x* Awrkxtr mrkc vaulz Aenon, yc-aepztrpz mztea Salim, murde mrlcde ycngr vaulz kxkqlu. X leplz nzvzbzng mrlcde mz nzawrkxtrkr Jon nidr. \v 25 Kzdq zbq oblamzng Jon nztalwz-ngrdr badr kzdq lr Jiu mz namrlzu r nzrycpqngr da mz Lou sc Mosis. \v 26 Mz nibrde nzvzng, sc tzrpipebzlr mz Jon kx, “Kxakrlz, ncblo kc tqmncamu ncdr mz nqlvi r LueJodzn kc tqyctxo, x tqycmnetr-ngrn, mzli ka sc tqawrkxtrpe kz. X leplz kxkqlu sc tzyrkrtxpepwzng bade.” \v 27 Rpibz Jon kx, “Trpnzngr ncblo kx nartrngzbz da lcdeng mz nide esz'-krde, a' nzkaomqng Gct Heven. X kxmu-kzle la mz nide. \v 28 Xlrpeamu nzrpi-krbo kx trnipwc'u Kxnzmcpx. A' ninge ncblo kx atwzlr-kai-ngrm Gct kx naoliqtipxbo leplz mz nzvz-krmle. \x + \xo 3:28 \xt Jon 1:20\x* \p \v 29 “Na-aoti drtwrmu nzyrlzngr. Murde mz nzyrlzngr olvz vz txpwz mz ncblo kc nayrlztile nide. X mrlx kzte ncblo lc, prtr mz nzelalz-krm drtwrdr. Delc, tqabrtzlvz-ngrne nide. \x + \xo 3:29 \xt Jon 15:11; 17:13\x* Murde nide Ncblo kc Tqyrlz x ninge mrlx kztede. Mrlz leplz kxkqlu nzyrkr-krmlr bade mz nzapu-krdr olvz rde. \v 30 Nzmrlue-krde naetunelz zvz, x ninge navzneo alzu.” \f + \fr 3:30 \ft Kzdu leplz mz drtwrdr nzycmnekr Jon Kxawrkxtr lc krlzbzle ngalrde 36. \f* \p \v 31 Nigu kcng tzmika mz nrlc, nigu dalr nrlc x ycmnepx-ngrpwzku dalr nrlc. A' Jiszs kc tqvzom wq Heven, nide kc tqmyaszlzle leplz amrlx. \v 32 X pipxbzle mz leplz da kx mcleng x da kx xlrleng, a' trpnzngr kx rlxngitibz natqde. \v 33 A' krkcng tzlxngitilr nide, nzkrlzlr kx natq Gct ngi da angidr. \v 34 X mrlx kc tqatwzlr-ngrm Gct, pipxle natq Gct murde Gct ka-zvzbzle Mqngrkxtr bade. \v 35 Trte mrlztile Mrlxde, x aprcbzle bade zmatq ngr nzaclve-krde doa x da amrlx. \x + \xo 3:35 \xt Matiu 11:27; Luk 10:22\x* \v 36 Krkcng tzlxngitilr Mrlx Gct, narmctilr nzlungr kxboi. A' krkcng tzpxtxpx-ngrdr nide, trtxpnzngr nzrmcti-krdr nzlungr lc. A' zngya ngr drtwr Gct yctr-zvzbz badr. \c 4 \s1 Jiszs X Kzdq Olvz Lr Szmariz \p \v 1 Dzbe Farzsi nzxlrlr kx leplz kx awrkxtrpeng Jiszs x nzvz-nqblqlr nide, nzkqlu-krdr nzmyaszpxpelr oblamzng Jon. \v 2 Jiszs esz'-krde trawrkxtru leplz, a' nginigr txpwz kx nzaleng. \v 3 Zbz nigr badr Jiszs rkalzmgr Judiz Provins, x sc tqvzdzpe-moukr Gzlili Provins. Murde krlzpe Jiszs nzxlrkr Farzsi nzawrkxtr-krgr. \v 4 Mz nzvz-nqblqkr Jiszs me pnz drtwr Gct, o-zlikr lrpzki kc tqtavautr Szmariz Provins mz nzvzdz-krgr Gzlili. \v 5 Vzdzkr x krlzbzkr kzdq mztea ngr Szmariz drtqde Sika. Mztea lc esotrpz mz nardzng kc tqka-pnzbz Jekop mz mrlxde Josip mzli kc bqnc. \x + \xo 4:5 \xt Nou 33:19; Josua 24:32\x* \v 6 Mrlc dekc tqycngr lrpao nyz Jekop. X drtq Jiszs kx tapele kc mz nzvz-krmle mzli kc bea, sc tqwxbuope mz nrlar lrpao lc mz nzama-krde. \p \v 7-8 X nigr ncblo nedeng, sc tqvzpekr mz mztea, mz nzxpe-krgr dakxnzng. Mzli kc tqvzpe-ngrgr, vzm kc olvz lr Szmariz kx na-avoo lue. Sc tqrpipebz Jiszs bade kx, “Kam du mqnge lue la.” \v 9 A' rpibz olvz kc kx, “?Elr, nim lr Jiu x ninge lr Szmariz, memule tqrlx-ngrme bange lue?” Krlc tqycmne-ngrbzle lc, murde lr Jiu nzngangr-ngrdr lr Szmariz. \x + \xo 4:9 \xt Esra 4:1-5\x* \v 10 Rpibz Jiszs kx, “Trkrlzwq da kx nakaom Gct, x trglxwq ninge lc tqrlxbz bam lue kxpipz. Nzmu naglxq ninge, narlxme bange lue, murde nakabo bam lue ngr nzlungr.” \x + \xo 4:10 \xt Jeremaea 2:13; 17:13\x* \v 11 Mz drtwr olvz lc, ycmnetrngr Jiszs lue kxvo, x sc tqrpipebzle kx, “Kxetu, lrpao lc vzola x trpnzngr scm bepao kx naveclz-ngrme lue. ?Lue kc tqpiq narkabz nzlungr mz leplz, natwzme drlve? \v 12 Lrpao lc, trtegu Jekop kc tqrkam bagu, x nzmnqlr badr doa nedeng x sip nedeng. ?Myx kxmule, nim kx myapxbz mz nide? ?X lue kc nakabzme mz leplz myaszpxle lue lc?” \v 13 Rpibz Jiszs bade kx, “Lue lc, kxmule-esz' nzrmnqngr nzwrde kqlu, a' drtwr leplz kc tqbrlxkz mou. \v 14 A' doa kx narmnq lue kc nakabo, trtxpengr nzbrlxkzkr drtwrde. Murde lue kc nakabo bade na-apulzmle mz nabzde lue kxvaulz kx etunepx x nakabzle bade nzlungr kxboi.” \v 15 Rpibz olvz kc kx, “Kxetu, kam bange lue la tqpiq. Murde namnqx x drtwrnge bzkq brlxkz mou, x bzkq vo-zvzmc lue mrka.” \p \v 16 Zbz Jiszs sc tqaelwa-lzbqpe-ngrbz bade murde naokatrpzle nide. X sc tqrpipebzle bade kx, “Vz, oti menalzm x vzmim mrka.” \v 17 Rpibz olvz kc kx, “Trpnzngr menalznge mzli ka.” Rpibz Jiszs bade kx, “Eu, da zpwx la tqpiq, kx trpnzngr menalzm. \v 18 Murde yrlztipeq ncblo nzlvqn, a' krkc tqmwimiq mzli ka trngiu menalzm. X da angidr la tqpime.” \v 19 Rpibz olvz kc kx, “Kxetu, krlztrpebo kx nim profet ne Gct, murde Gct txpwz kx rkrlz nzaelwa-ngrbz bam kxmu nzmnc-krnge. \v 20 Mzli kc bqnc kxnzetu rgrng, nigr lr Szmariz, nzabzlr nzangioo-krmlr Gct mz Mangr-nzangiongr nyzgr, mrka mz Newz Gerisim. A' nimu lr Jiu rpiamu kx takitxtrpwzde nzangiongr mz Mangr-nzangiongr nyzmu mrkc Jerusalem. ?Mz nzmu-krde lcde, neke mz nigu kx ngi da angidr?” \v 21-22 Rpi-mopwz Jiszs bade kx, “Olvz lc e, napi-zpwxbo bam, x lxngiti ninge. Nimu lr Szmariz angioamu Gct kx trkrlzwamuu. A' nigr lr Jiu angiokr Gct kx krlz-angidrkr. Murde mcpx Gct nigr mz nzaelwapx-krde kx sa na-arlapxle leplz. Mzli lc navztrp trpengr nzangioo-krmamu Trte mz newz lc, x wai-kzle Jerusalem. A' leplz ne Gct sa na-angiopelr nide drlve keng nzmnc-ngrdr. \v 23 A' kxmule-esz', mzli kc tzpi navzm, deka tqkaputrpem. Murde mzli ka leplz na-angiopelr Gct mz nabzdr. X na-angiolr mz zmatq ngr Mqngrkxtr mz nzvz-nqblq-krdr da kxtubq. X leplz kxnzmulr lcng, dekc tqrtangrting Gct mz nzangio-krdr nide. \v 24 Murde trnipleu leplz kx namcku, a' nide Mqngr. Mz nzmu-krde lcde, nzangiongr nide navzdzm mz nabz kxtubq mz nzokatrkr Mqngrkxtr.” \v 25 Rpibz olvz kc kx, “Krlzx kx Kxnzmcpx, kc tzrpibz Kraes, sa navzm. X mzli kc navz-ngrmle, sa nayokaetipxmle bagr da amrlx.” \v 26 Rpibz Jiszs bade kx, “Ninge kape.” \s1 Nzrvzmi-ngrm Leplz Mz Gct Apule Nzrkqlzngr Nrlanc \p \v 27 Mzli lcpwz nigr ncblo nedeng sc tqyzlupemgr mz mztea Sika. X kctitxpxkr nzmc-krgr Kxetu rgr nzycmne-krdr ncdr olvz lr Szmariz. Murde kxakrlz kx apule Jiszs nzrpwa'-ngrbz bade nzycmnemi-krde olvz. A' trpnzngr nigr kx rpibzle mz olvz kc kx, “?Nike suti drtwrm?” X trpnz-kzngr kx rpibzle mz Kxetu rgr kx, “?Memule tqycmnemi-ngrn olvz lc?” \p \v 28-29 Zbz olvz kc rlaszle belue mqde, sc tqyzlupe mztea. Kx krlzbzle kc mztea, sc tqrpipebzle mz lr mztea kx, “Doa lcng, vzmamu ena. Rmctix kc lr narnrlc kx yapwxtimle da amrlx kcng tqrtrngztibo. ?Trnipleu Kxnzmcpx kc tzpi navzm?” \v 30 Zbz sc tzrkalzpemqng mztea, mz nzrmcti-lzbq-krdr badr Jiszs. \p \v 31 Mz nibr nzvzkr olvz kc, sc tqrpipebzkr bade kx, “Ei Kxakrlz, mutx ena dakxnzng lcng tqtwzmgr.” \v 32 Rpim Jiszs bagr kx, “Dakxnzng nange sa tqyc, a' trmcwamuu.” \v 33 X sc tqrpi-etrpekr kx, “?Myx kxmule? ?Rtwzpem dq nade dakxnzng?” \v 34 Rpim Jiszs kx, “Dakxnzng nange ngi nzale-krnge me pnz drtwr Gct kc tqatwzlr-ngrmle ninge, x nzayrkrpx-krnge nzwzngr lc. \v 35 Na-aoti ena drtwrmu nrlanc. Murde kzdq nzycmne-krmu rpile kx, ‘Ycbep la temz pwx x leplz kc tqrkqlzpe.’ A' mz nzrkqtilz-krgu leplz, traenzlikuu mzli kxboi. Murde mzbq ka pex rtq mz nabz leplz kcng tzxlrlr natqnge, x nzapulr nzbrpekr dalr nrlanc, kx narkqtilzpex mz nzvzmi-krbo nidr mz Trtenge. \v 36 Nzrvzmi-ngrbz leplz bade apule nzrkqlzngr dalr nrlanc. Mrlx kc tqrkqlz, nzxpepe mz nzrtwz-krde dalr nrlanc. Murde nrade yc zvz mz nzokatr-krde leplz mz nzprtr-krdr mz nzlungr kxboi. X mz nzmu-krde lcde, mrlx kc tqpe x mrlx kc tqrkqlz nzabrtzlvzlr doa kx rmctile nzlungr kxboi. \v 37 X nzycmnengr kc tqrpile kx, ‘Kzdung ncblo nzli: kxpe x kxrkqlz,’ sc tqtutrpe. Murde mrlx kc tqpe apule mrlx kc tqrpipx-kaipz mz leplz nrpa ngr Gct. X mrlx kc tqrkqlz apule mrlx kc tqrvzmibz leplz bade. \v 38 Mz nzmu-krde lcde, atwzlrpe-ngrbo nimu mz nrlanc kc tqngi nrlc ka. Trkxputrwamuu elr mz nzpengr. A' nzpeti doa kzbleng, mz nzrpipx-krbzlr mz leplz nrpa ngr Gct. X prtxtrpwzmu mz nzrkqtilzngr da kx prpxm mz nzwz-krdr, murde narvzmimamu leplz mz Gct.” \s1 Lr Szmariz Kxnzkqlung Nzlxngitilr Jiszs \p \v 39-40 Leplz ngr mztea lcde nzlxngitilr Jiszs mz nzxlr-krdr natq olvz kc. X sc tzlc-amnqpelr nigr mz nzmnc-krgr badr mou kxpipz. X mnctikr badr zbq li. \v 41 Jiszs kx ryapwxbzle kc badr, leplz nzkqlu-moung kx nzlxngiti-kzlr kx nide Kxnzmcpx. \v 42 Delc tzrpi-ngrbzlr mz olvz kc kx, “Mzli ka lxngitipekr kx nide Mevalu ngr lr nrlc murde mc-angidrpekr x xlr-angidrpe-kzkr. A' trngi-txpwzu nzycmne-krme bagr.” \s1 Jiszs Amrlzle Mrlx Kzdq Kxrmailz \p \v 43 Mz nibr zbq kcng li tqmnctikr Szmariz Provins, nigr badr Jiszs rkalzmgr, sc tqvzpekr Gzlili, mz provins nyzde. \v 44 Kxmule-esz' Jiszs traleleu rkx kxmatq, a' lr Szmariz nzlxngitilr nide. X mzli kcpwz Jiszs krlz-kzle kx narblxbz mz lr mrnyzdeng nzlxngiti-krdr nide, murde rpile kx, “Profet amrlx trnzamrlueu lr mrnyzdr.” \x + \xo 4:44 \xt Jon 1:11; Matiu 13:57; Mak 6:4; Luk 4:24\x* \v 45 Mzli kc tqkaputr-ngrmgr Gzlili, lr mrlcde nzabrtzlvzlr nide. Murde nzvz-kzng mz Nzamyangr Jerusalem, x nzmclr da amrlx kcng tqalepele, myapxbz mz nzngyatikr drtwrde nzatrkatingr Mangr-nzangiongr Yawe. \x + \xo 4:45 \xt Jon 2:23\x* \p \v 46 Mzli lcde, nigr badr Jiszs krlz-mopwzkr Kena, mztea ngr nzyrtzngr mrkc tqale-pnz-ngrde lue kc tqlrtipxle waen. X kzdq ncblo kxrmailz mz gzpman mnc mz taon Kzpznizm. X mrlxde kxtopwz yagoxtx zlwz mz ma nyzde. \x + \xo 4:46 \xt Jon 2:1-11\x* \v 47 Kx xlrle nzrkalz-krm Jiszs Judiz Provins mz nzvzdz-krde Kena, sc tqvzpem tqpipebzle mz Jiszs kx navzong ncdr Kzpznizm. Murde na-amrlzbzle mrlxde kc tqycpe pipz nzbz-krde. \v 48 Rpibz Jiszs bade kx, “Trpnzngr nimu kx lxngitile ninge, a' krlc tqrlxngiti-ngrnamu nzmc-krmu rkx kcng tqalex.” \v 49 A' rpibz trte doa kc kx, “Kxetu, vz-anim, murde doa nenge ma tqbz.” \v 50 Zbz sc tqrpipebz Jiszs kx, “Vzpe ye ma nyzm, mrlxm mrlzpe.” Trte doa kc lxngitibzle natq Jiszs, x sc tqvzpe mz ma nyzde. \p \v 51 Mz nourla, mzli kc tqvzobe-ngrbzle mz lrpzki, sc tqrmctipele kxnzawz-nrbalq nedeng. X nzrpibzlr kx, “Mrlxm tryagoxpeu, sc tqmnc-nrwxpengr.” \v 52 X sc tqveatipebzle mzli kx mrlz ngr drtq mrlxde. Nzrpibzlr kx, “Nzyagox-krde dwaszle nide bq, mzli kc mz nabz nepi kc tqesz'.” \v 53 X sc tqdcpxpe mz drtwr trtede kx krlc nabz nepi tqrpi-ngrbz Jiszs bade kx, “Mrlxm mrlzpe.” X sc tqlxngitipele kx Jiszs nide Kxnzmcpx. Mz nzmu-krde lcde, kx nzkrlztilrle, nidr badr lr ma nyzde amrlx nzlxngitilr Jiszs. \p \v 54 Krlc rkx krali mou kx ale Jiszs Gzlili. Da lc waile mzli kc tqyzlu-ngrmgr Judiz Provins. \c 5 \s1 Jiszs Amrlzle Kc Ncblo Mz Nqlvi R Kzdq Nabzde \p \v 1 Mz nibr kzdung mzli, nigr badr Jiszs sc tqvzdzpe-moukr Jerusalem, murde ycpe pipz nzakaputr-ngrm kzdq Nzmulvzngr kxetu, mz nzyrlwr-lxblr-krgr, nigr lr Jiu. \v 2 Mz Jerusalem yc kc elr kzdq nabzde kx lrlz-ngrm lue, drtqde \em Betesta\em* mz natq lr Jiu, x yc-aepztr mz kzdq naonrx kxetu ngr bz ngr mzteadau, drtqde \em Naonrx Ngr Sip.\em* Mz nqlvi r nabzde lcde, tuo elr matelq pwx, x matelq kranzlvqn akipxle nabzde lc. \v 3 Matelq lcng nzyrbqpx-ngrm leplz kxnzyagoxng kxnzkqlung. Kzdung kx mztr kcba, kxnzvz-tengineng, x kx nrkrdrtqdr bz. [Leplz lcng tzaenzlilr nzyclwzkr lue. \v 4 Murde kzdung mzli enjrl ne Gct nalvcom, x sc tqkapulzpem mz lue. Mzli kc tqyclwzngr lue, kxyagox kznike krlzo-kaile lue, drtqde kc tqmrlzpe.] \f + \fr 5:4 \ft Kzdung nzryrkr Jon kcng pnz trnzyrlqtrpwzu mz ngalrde 3b-4. \f* \m \v 5 Kzdq ncblo yrbq mrlcde, kx yagoxtipele yiz nzpnu-tq-nrade-rtqmz (38) mz zyagox kx rblx nzvz-ani-krde. \v 6 Jiszs kx krlzmle nabzde lcde, sc tqmcpele ncblo kc. Kx krlztrpebzle kc nzboinepe-krm nzyagox-krde, sc tqrpipebz Jiszs bade kx, “?Suti drtwrm nzmrlz-mou-krm?” \fig Mz nqlvi r nabzde lc nzyrbqng elr leplz kxnzyagoxng.|alt="065 cripples near pool of Bethesda" src="065-Jon5.1.tif" size="COL" loc="JHN 5:6" copy="LLL Language Recording" ref="5:6" \fig* \v 7 Rpibzle kx, “Eu Kxetu, a' trpnzngr leplz kx naglqobzle ninge mzli kc tzyclwzngr lue. Murde mzli kc nangrlaneo-ngrbo, ncblo kzble kc tqdwa-kirpxpe-ngrde ninge, tqvzope kai mz lue.” \v 8 Rpibz Jiszs bade kx, “Tulzm, glqlzm nqni mnrm x nim kc tqvzpeq.” \v 9 X mzli kcpwz drtq ncblo kc sc tqmrlzpe. Glqlzmle nqni mnrde x sc tqvzpe. \p A' ncblo lc amrlz Jiszs mz Sabat. \v 10 X kxnzetu r lr Jiu, kx nzmclr ncblo lc, sc tzrpipebzlr bade kx, “?Ei, nila tqaleq? ?Trkrlzwq nzngikr Sabat koma? Nzwzngr mz nzrglq-krm nqni mnrm apxngr Lou sc Mosis.” \x + \xo 5:10 \xt Nzrlaszngr 20:8-10; 31:14-15; 35:2-3; Livae 16:29-31; 23:3; Lou Kcpwz 5:12-14\x* \v 11 Rpibz ncblo kc badr kx, “Mrlx kc tqamrlzle ninge, pimle bange naglqlzmc nqni mnrnge, x navzx.” \v 12 Nzrpi-mopwzlr kx, “?Neke rpibz bam nzglqlz-krm nqni mnrm x nim kc tqvzpeq?” \v 13 A' trkrlz-pnzleu drtqde. X trmcpeleu krkc tqamrlzle nide, murde Jiszs amrbrtr-lzbqpe mz zbo ngr leplz. \p \v 14 Mz nibrde, sc tqrmctipe mou Jiszs Mangr-nzangiongr, x tqrpipebzle bade kx, “Mzli ka mrlzpeq, a' bzkq rtrngzpebzme alwx, murde zyagox kxtrka zlwz ma tqdwati-mopwzle nim.” \v 15 Kx krlzle kc drtq Jiszs, sc tqvzpe, tqpipebzle mz kxnzetu r lr Jiu kx, “Jiszs nide kc tqamrlzle ninge.” \v 16 X sc tzngyatipe drtwrdr Jiszs, murde nzamrlz-krde ncblo kc mz Sabat. \v 17 Kx krlztipebz Jiszs nzngyatikr drtwrdr nide, sc tqrpipebzle badr kx, “Trtenge tramau mz nzwz-krde, a' wz mz zbq kang kqlu. X vztr-kzpz mzbq ka kxmule-esz' ngi Sabat. X navz-nqblqpwo nide.” \v 18 Nzycmnekr Jiszs lc trka mz drtwr kxnzetu r lr Jiu. X nzrpilr nanibqlr nide, murde xpqbrlr-ngrde lou ngr Sabat. X mou, rpile kx nide Mrlx Gct. X mz drtwrdr, rtulrtr-lzbq-ngrde nzrsakrlr-krdr ncdr Gct. X delc tqtakitr-ngrde nznibqngr nide. \s1 Zmatq Kx Kabz Gct Mz Mrlxde Jiszs \p \v 19 X sc tqayzlupebz Jiszs mrkc tqpnz drtwrdr, mz nzrpi-krbzle badr kx, “Da angidr lc napibo bamu. Ninge mrlx Gct. X trpnzngr da kx nartrngztibo esz'-krnge. A' rtrngzbo da kx pwxlvztrpo mz Trtenge. Murde aletx-kzpo da kcpwz tqaleting Trtenge. \v 20 Krlzx nzalengr da lcng murde Trtenge mrlztile ninge. X aelwa-kz-ngrmle bange da amrlx kcng tqaletileng. X mz da kx na-alex, sa na-aelwapx-mou-ngrbzle rkx kxkqlu kxmyapxbzng, murde nakctipxamu kalr. \v 21 Ninge Mrlx Gct rkabo nzlungr mz doa kznike suti drtwrnge, da kc tqwai Trtenge nzatulz-kr-mople leplz kxnzbzng, x rkabz nzlungr badr. \v 22 Murde trngiu Trtenge kc napile doa kx tubq o kx vz-rbr, da kc tqwai nzaotikr drtwrmu le. A' aprcpemle bange zmatq amrlx mz nzale-krnge da lc. \v 23 Murde leplz amrlx na-amatqlr ninge da kc tqwai nzamatq-krdr Trtenge. A' krkcng tzpxtxpx-ngrdr nzamatq-krdr ninge kc tqatwzlr-ngrmle, trnzamatq-kzlru Trtenge. \p \v 24 “Da angidrtx lc napibo bamu. Doa kx xlrle natqnge, x lxngitile Trtenge Gct, prtrpe mz nzlungr kxboi. X trpnzngr nzayrplapxngr nide. Murde sc tqprpxpem mz nzbzngr x tqprtrpe mz nzlungr kxmrna. \v 25 Mzli ka sc tqkrlzpebzle mzli kxmrna. Murde krkcng tzlxngitilr natqnge nzprtrpeng mz nzlungr kxmrna. \v 26 Ninge nou nzlungr, da kc tqwai Trtenge nzngini-krde nou nzlungr. \v 27 X ni-kznge Mrlx Leplz. Delc, tqaprc-kz-ngrmle bange zmatq ngr nzayrplapxngr leplz mz alwx ngrdr. \v 28-29 Bzkq kctipxamu da lcng tqpibo bamu. Murde mzli lc navztrp, leplz amrlx kcng tzbzng sa naxlrlr natqnge, x sa na-atulz-mopqng mz gq lrdrng. Mzli lcde, krkcng tzale-pnzng da kxmrlz, sa na-atulz-mopqng mz nzlungr kxboi. A' krkcng tzaleng da kxtrka, sa na-atulz-kzpqng mz nzayrplapx-alokr Gct nidr. \x + \xo 5:28-29 \xt Daniel 12:2\x* \p \v 30 “Trna-ayrplapxwxu leplz mz alwx ngrdr mz zmatq rnge, a' aletxpo da kcng tqpim Trtenge bange. X nzayzlu-krbo da mz leplz tubq x rsakrlrngr. Murde na-atutxtrpwo me pnz drtwr Gct, a' trngiu me pnz drtwrnge.” \s1 Jiszs Aelwapx-ngrde Kx Nide Mrlx Gct \p \v 31 Rpi-mopwz Jiszs kx, “Da kcng pwx nzaelwapx-ngrdr kx zmatq rnge vzpxm mz Gct. Nzmu nayapwxtitxpwo ninge mz leplz, trnzlxngitilru natqnge. \p \v 32 “A' Jon Kxawrkxtr tqycmnetr-kai-ngrde ninge. X takitrde nzlxngiti-krmu natqde, murde da kcng tqycmnetr-ngrde ninge da zpwx. \v 33 Murde mzli kc tqatwzlr-ngrbzmu ncblo nemu kcng bade, pi-kzpwzle da angidr lc badr. \x + \xo 5:33 \xt Matiu 3:11-12; Mak 1:7-8; Luk 3:16-17; Jon 1:26-27, 29-34, 36\x* \v 34-35 X Jon lc apule nzyzlrkr lam kc tqwou, mz nzaelwapx-krde nzalvztrngr angidr. X abrtzlvzamu nzalvztr-krdeng mzli kx mrbcnepwz. X pipx-ngrbo nzycmne-krde bamu, murde nalxngitiamu x narmctiamu nzlungr kxmrna. \p \v 36 “X nzwz-krngeng ngi da krali kx aelwapx-kz-ngrde kx zmatq rnge vzpxm mz Gct. Murde da kcng tqaletixng myaszpxle natq Jon. X delc trsutiu drtwrnge leplz nztu-krmlr mz nibrnge mz nzymcne-krbzlr ninge. Murde nzwzngr lcng tqkam Trtenge bange nzaelwapx-ngrdr kx atwzlr-ngrmle ninge. \p \v 37 “X natq Trtenge ngi da kratq kc tqycmnetr-kz-ngrde ninge. A' trpnzngr nzxlr-krmu natqde x nzglx-krmu nide. \x + \xo 5:37 \xt Matiu 3:17; Mak 1:11; Luk 3:22\x* \v 38 X trdcpxu mz drtwrmu natqde, murde trlxngitiwamuu ninge kc tqatwzlr-ngrmle. \p \v 39 “X Nzryrngrkxtr ngi da krapwx kc tqycmnetr-kz-ngrde ninge. Rlwx-zvzamu murde mz drtwrmu narmctiamu nzlungr kxboi mz nzvz-nqblq-krmule. Eu, a' Nzryrngrkxtr lcpwz dekc tqycmnetr-ngrde ninge. \v 40 A' se tqpxtxpx-ngrnamu nzvz-krmamu bange, mz nzrka-krbo bamu nzlungr kxboi. \p \v 41 “Trkxneu mz drtqnge kx naglqpxamu ninge o trtingr. \v 42 Murde krlzpex nabzmu, kx trmrlztiwamuu Gct. \v 43 Kxmule-esz' vzmc mz zmatq ngr Trtenge, a' pxtxpx-ngrnamu nzlxngiti-krmu ninge. A' lxngiti-aniamu leplz kcng tzvzmqng mz zmatq ngrdr esz'-krdr. \v 44 Rblxbz bamu nzlxngiti-krmu ninge murde tr-rtangrtiwamuu nzglqpxkr Gct nimu. A' glqpx-lzbq-txpwzmu mz nimu esz'-krmu. \p \v 45 “X trnginingeu kc narlwa-ngrbzle nimu mz da lcng mz mz Trtenge. A' Mosis kc tqrpi drtwrmu kx navzdz-ngrnamu Heven mz nzyrlq-krmu Lou scde, nide kc narlwa-ngrde nimu. \v 46 Rlwangr Mosis nimu, murde nzmu nalxngitiamu natqde, nalxngiti-kzamu ninge. Murde ninge kc tqycmnetr-ngrde. \v 47 A' mz trnzlxngiti-krmuu nzryrkr Mosis, rblx-kzpz bamu nzrxngitingr natqngeng.” \c 6 \s1 Jiszs Apuleng Ncblo Siu-nzlvqn (5,000) \r Matiu 14:13-21; Mak 6:30-44; Luk 9:10-17 \p \v 1 Mz nibr kzdung mzli, nigr badr Jiszs prtzkr mz bot scgr, x sc tqalilvcopekr mz nrlarde kc Dxbu Gzlili. (Kzdq kz drtq dxbu lc Taebirizs.) \v 2-4 Vzdzpekr badr mz kzdq nra x sc tqwxbuo-lxblrpekr me mnzpz' mz nzalvztr-krde nigr. Mzli lc ycpe pipz nzkaputr-krm nzyrlwr-lxblrkr lr Jiu, kc tzrpibz Nzamyangr. X leplz kxnzkqlung sc tzyrkr-nqblqpelr Jiszs, murde nzmcpe-krdr rkx ngr nzamrlz-krde leplz kxnzyagoxng. \p \v 5 Kx mc Jiszs leplz kcng nzvz-krmlr bade, sc tqrpipebzle mz Filip kx, “?Myx me naxpe-ngrgu dakxnzng kx natakitrde zbo ngr leplz lc?” \v 6 (Krlc tqkxmu nzycmne-krbz Jiszs lc, murde na-abzle Filip mz nzkrlzpe-krde nike nartrngztibzle.) \v 7 Rpibz Filip kx, “Nzmu naxpeku dakxnzng, trau kxkqlu ela natwz, kx takitrde na-atatr-ngrm mz zbq kxtrtqki-li (200). Kxmule-esz' da pipzne lxblr kz badr, a' nzmu trnzyrkrpx-kz-ngrdru.” \v 8 Zbz kzdq nigr, drtqde Adru, mzle Saemon Pita, rpibzle mz Jiszs kx, \v 9 “Kzdq se doa ncblo kxtopwz mrlc twznede nade bret nzlvqn x nc kxtopwzne li. ?A' myx kxnamu nztakitr-krdr zbo ngr leplz lc?” \v 10 Mrkc tqmnco-ngrmgr lvcngr nabr, sc tqrpipem Jiszs bagr kx, “Pibzmu mz leplz nawxbuong.” Zbz leplz kcng sc tzwxbuopeng. X me ycngr nzrlwxngr ncblo krlzbzle siu-nzlvqn (5,000), a' trnzrlwxtrpwzu olvz x doa kxnztopwzng. \v 11 Jiszs kalzmle bret kcng, awitx-ngrbzle mz Gct, x sc tzakipebz mz leplz kcng tzwxbung. X waisr-kz-ngrde nc kcng. Nzmung amrlx ngrdr x nelzdr krlc, murde batrpz Gct nzkqlunepxkr dakxnzng kcng. \v 12 Leplz amrlx nelzdr kx krlc-lxblrpelr kc, sc tqrpipem Jiszs bagr kx, “Mikatiamu dakxnzng kcng tzmutrngr leplz lcng. Trmrlzu nzwztx-krdr brmrda.” \v 13 Ata-lxblrtikr x nulvzokr topla nzpnu-esz'-nrade-li (12) mz nctq bret kx yctxong mz nzmukr leplz lcng. \v 14 Kx nzmclr rkx lc, leplz lcng sc tzrpipelr kx, “Zpwxtx, krlc Profet kc tqpi Gct navzm mz nrlc.” \x + \xo 6:14 \xt Jon 1:21\x* \v 15 X kx krlztipe Jiszs kx leplz sa nartulrtrpzlr nzngini-krde king, sc tqvzdzpe mou mz nra esz'-krde. \s1 Jiszs Vzneom Mz Lue Ngr Dxbu Gzlili \r Matiu 14:22-33; Mak 6:45-52 \p \v 16 Nrlc kx milzpqtrpzle kc, sc tqvzopekr esz'-krgr mz Dxbu Gzlili. \v 17 Prtzkr mz bot scgr, sc tqalilvckipekr mz nrlar dxbu kc, murde nakrlzbzkr taon Kzpznizm. Alilvckr, alilvckr x nrlc kc tqbqtxtrpe. A' Jiszs trkrlzkaple nigr. \v 18 Zbz nenq kc tqwqpe, x dcpwe kxtrka kc tqprtzpem. X sc tqavzopekr nqni scgr, murde nayapekr. \v 19 Sc tqyapekr, tqyapekr, x kx krlzpebzkr kc me tavau, sc tqmcpekr nzvz-krm kzdq ncblo mz lue. X kx esonetrple kc, sc tqmwxlr-zlwzpe-ngrgr nide. \v 20 A' krlc Jiszs. X rpimle bagr kx, “Ninge lc! Bzkq mwxlramu!” \v 21 X sc tqabrtzlvzpekr, sc tqaprtzpekr nide mz bot. Zbz pwrkilvc-ngrgr, murde sc tqkrlzpemgr mepz mz taon kc na-alilvckitrkr. \s1 Jiszs Nide Dakxnzng Ngr Nzlungr \p \v 22-23 Nrlc kxngrlxobzle, zbo ngr leplz kcng tzyrlwrpe-moung mz nrlar dxbu. Kzdung bot ngr taon kxetu Taebirizs, sc tzdwa-aepztrpqng mrkc tzmu-ngrdr. X sc tzaenzli-moulr Jiszs, murde nzkrlzlr kx alilvco-lxblrmgr badr bq. X amnctxkr Jiszs x sc tqyzluopekr mz bot Kzpznizm. \v 24 X mzli kc tzkrlzpe-ngrdr trnzmncpe-kru Jiszs, x wai-kzle nigr ncblo nedeng, sc tzprtzpeng mz bot kcng, x sc tzalilvcopeng Kzpznizm, tzrtangrtipelr nide. \v 25 Kx nzkrlzobzlr kc Kzpznizm mz nrlar dxbu kc, sc tzrmctipelr Jiszs, x nzrpibzlr bade kx, “?Ei, Kxakrlz, myx kxmu nzvz-krme mrka?” \p \v 26 X sc tqalvztrpeng Jiszs mz mangr-nzkrka'ngr. Rpibzle badr kx, “Da angidrtx lc napibo bamu. Kc tqrtangrti-ngrnamu ninge ye, murde nzmu-krmu x drtwrmu esatxpx. A' trvz-ngrpwa'muu murde krlzamu drtwr ngr rkx kc tqaelwapx-ngrbo bamu. \v 27 Bzkq aotxtrpwz drtwrmu nzwz-kato-krmu mz nrlc ka mz nzrtwz-krmamu dakxnzng kx namibi. A' na-aoti drtwrmu nzwz-kato-krmu, mz nzrmcti-krmu dakxnzng kc narkabz bamu nzlungr kxboi. Dakxnzng lc nide kc nakabo bamu. Murde Gct aelwapx-angidr-ngrde kx aprcpemle zmatq ngrde bange.” \v 28 Zbz, sc tzveapebzng bade, nzrpibzlr kx, “?Nike nartrngztibzkr mz nzale-krgr nzwzkr Gct?” \v 29 Rpibz Jiszs badr kx, “Nzwzngr kx suti drtwr Gct nartrngztibzmu nide sele. Lxngitiamu ninge kc tqatwzlr-ngrmle.” \v 30 A' nzrpibzlr kx, “?Rkx kznike na-aelwapx-ngrme bagr murde nalxngitikr kx vzpxme mz Gct? \v 31 ?Myx kxmule? ?Krlzq nzalengr rkx kcng tqale Mosis mzli kc melrmqgung tzmnc-ngrdr lzke, x nzmung dakxnzng kc tzrpibz \em mana\em*? Murde Nzryrngrkxtr rpile kx, ‘Gct rkaom dakxnzng Heven kx nangqdr.’” \x + \xo 6:31 \xt Nzrlaszngr 16:4, 15; Sam 78:24\x* \v 32 Rpibz Jiszs kx, “Da angidrtx lc napibo bamu. Dakxnzng kc tqkabz Trtenge ngi dakxnzng angidr kx vzom Heven. A' trngiu dakxnzng lc tqkabz Mosis. \v 33 Murde dakxnzng angidr kc tqkapx Gct, tqvzom Heven mz nzrka-krbz nzlungr mz lr nrlc.” \v 34 Nzrpibzlr kx, “Kxetu, ka-zvzm bagr dakxnzng lc.” \p \v 35 Rpibz Jiszs badr kx, “Ninge dakxnzng ngr nzlungr. Doa kx vzm x lxngitile ninge trtxpengr nzbrtale-krde x nzbrlxkzkr drtwrde. Murde rkabo nzlungr kxmrna mz nabz leplz. \v 36 Kxmule-esz' mcpeamu mzke' a' trtxpnzngr nzlxngiti-krmu kx vzpxmc mz Gct. \v 37 Leplz amrlx kcng tqamnqtrp Trtenge bange, sa navzmqng bange. X krkcng tzvzmqng bange trtxpnzngr nzmaszlrpx-krngeleng. A' sa na-abrtzlvzx nidr. \v 38 Murde vzo-ngrmc Heven mz nzale-krnge me pnz drtwr Trtenge, a' trngiu da kx vzpxm mz drtwrnge esz'-krnge. \v 39 X me pnz drtwr Trtenge nide sele. Leplz kcng tqamnqtrple bange, trtxpnzngr nidr kx namrbrpxm. A' na-aclve-zpwxx nidr x na-atulz-mopwc'ng mz Mzli Kxmatq kc navzm. \v 40 Dazpwxtx, Trtenge suti drtwrde kx krkcng amrlx tzlxngitilr ninge narmctilr nzlungr kxboi, x na-atulz-mopwc'ng mz Mzli lc Tqmatq.” \s1 Kxnzetu R Lr Jiu Nzrpwa'-ngrdr Jiszs \p \v 41 Kx nzxlrbz kxnzetu r lr Jiu nzycmne-krde lc, drtwrdr sc tqlcpe. Murde rpi Jiszs kx, “Ninge dakxnzng kc tqvzom Heven.” \v 42 X sc tzrpipelr kx, “Jiszs xke, Mrlx Josip. X krlz-angidrku trtede x lxede. ?A' nike tqrpi-ngrde kx, ‘Vzomc Heven?’” \v 43 Rpibz Jiszs badr kx, “Bzkq drtwrmu lctrp mz natqnge lcng. \v 44 Trpnzngr kx navztxnem bange, a' ngi txpwz kx vectrp Trtenge. X leplz kxnzmulr lcng, sa na-atulz-mopwc'ng mz Mzli Kxmatq lc. \v 45 Mzli kc bqnc, leplz kcng tzvzmqng mz Gct, kxmu nzyrkr profet le nide sele. Nzrpilr kx, \qt ‘Gct sa na-alvztrle leplz amrlx.’\qt* \x + \xo 6:45 \xt Asaea 54:13\x* X mzli ka, krkcng naxlrlr nzalvztrkr Trtenge x nzlxngitilr nide, sa navzmqng bange. \v 46 Mz nzalvztrkr Gct leplz, trngiu drtwr ngrde kx leplz nzmcpelr Gct mz mztr. Trtingr, a' nginitxpo kx vzpxm bade x mc-txpwzle nide. \v 47 Da angidrtx lc napibo bamu. Doa kx lxngitile ninge, rmctile nzlungr kxboi. \v 48 Ninge dakxnzng ngr nzlungr. \v 49 Mzli kc bqnc, melrmqgung tzmnc-ngrdr lzke, nzmung mana. X kxmule-esz' nzmung mana kc tqvzom wq, a' nzbzngr sa tqvz zvz. \v 50 A' mzli ka, dakxnzng angidr kc tqvzom Heven blepxngr. Murde doa kx namu dakxnzng lcde, trtxpnzngr nzbz-krde. \v 51 X ninge dakxnzng kxlu, kc tqvzom Heven. Doa kx ngqde dakxnzng lc, sa nalu-zvzpe. Murde dakxnzng lc ngi ncvrnge, x rlrpx-lzbq-ngrne mz nzalu-krnge lr nrlc.” \p \v 52 X lr Jiu kcng drtwrdr kc tqtrkape. X sc tzrpipelr kx, “?Myx kxnamu, nzka-krm mrlx lc ncvr drtqde mz nzngq-krgule?” \v 53 Zbz sc tqrpipebz Jiszs badr kx, “Da angidrtx lc napibo bamu. Ninge Mrlx Leplz. Nzmu trnangqwamuu ncvrnge x trnamnqwamuu mepyr rnge, trtxpnzngr nzlu-krmu. \v 54 A' doa kx ngqde ncvrnge x mnqle mepyr rnge, rmctile nzlungr kxboi x sa na-atulz-mopwc' mz Mzli Kxmatq kc navzm. \v 55 X sa nalu-mou, murde ncvr drtqnge ngi dakxnzng angidr, x mepyr rnge ngi da kx nzmnq angidr. \v 56 X doa kx ngqde ncvrnge x mnqle mepyr rnge, mncpxm bange x mncpebo bade. \v 57 Trtenge kc tqatwzlr-ngrmle ninge, nide nou nzlungr. X ni-kznge nzlungr, murde vzpxmc bade. Mz nzmu-krde lcde, doa kx ngqde ncvr drtqnge, sa nalu murde ninge nzlungr. \p \v 58 “Napi-mopwc' bamu kx ncvrnge ngi dakxnzng kx vzom Heven. Dakxnzng lc trapuleu mana kc tzngq melrmqgung lzke, x nzbzngr sa tqvz zvz. A' doa kx namu dakxnzng angidr lc, rmctile nzlungr kxboi.” \v 59 Nzalvztrkr Jiszs lc, ycmne mz mangr-nzkrka'ngr mrkc Kzpznizm. \s1 Leplz Nzkqlung Nzvecpx-lzbqmqng Mz Jiszs \p \v 60 Kx nzxlr leplz kxnzvz-nqblqlr nide nzycmne-krde lc, sc tzrpipelr kx, “Nzalvztrngr lc rblxm bagu. ?Myx kxnamu nzkrlz-krgu natq lcng?” \v 61 Krlzpe Jiszs kx drtwrdr lctrpz mz nzalvztrngr lc. X sc tqrpipebzle kx, “?Myx kxmule, natqnge lcng nzataolr nimu mz nzlxngiti-krmu ninge? \v 62 ?X nzmu namcamu ninge, nzyzlulz-krnge Heven mrkc tqrkakilzmc, mzli kc tqvzo-ngrmc? ?Nike napnz drtwrmu mzli lcde? \v 63 Murde natq kcng tqpibo bamu, nidr kcng tqrkabz nzlungr kc tqvzpxm mz Mqngrkxtr mz nabzmu. A' zmatq ngr leplz trtakitrde nzokatrngr nimu. \v 64-65 A' kzdung nimu trnzlxngiti-angidrlru natqnge. Delc tqrpi-pnz-ngrbo bamu kx, ‘Trpnzngr doa kx navztxnem bange, a' ngi txpwz kx rlr-ngrm x kam Trtenge.’” Jiszs kc tqkxmu nzycmne-krde lc, murde krlz-pnz-kaile mz nzabzokr nzwz-krde, doa kx na-amwale nide x krkcng trnalxngitilru nide. \v 66 Mzli lcde, leplz nzkqlung kx nzvecpx-lzbqpeng mz nzvz-nqblq-krdr nide. \s1 Ncblo Neng Jiszs Tzvz-nqblq-zvzpelr Nide \p \v 67 Sc tqrpipe-kzp Jiszs bagr, nigr ncblo kcng nzpnu-esz'-nrade-li (12) kx, “?Myx kxmule mz nimu, suti kz drtwrmu nzrlasz-krmu ninge?” \v 68 A' rpibz Saemon Pita bade kx, “?Kxetu Lod, ncblo kznike navz-nqblq-moukr? Murde nim me vzkipxm natq ngr nzlungr. \v 69 X mzli ka lxngiti-angidrpekr kx nim Ncblo Kxtr kc esz'txu, tqatwzlr-ngrm Gct.” \x + \xo 6:69 \xt Matiu 16:16; Mak 8:29; Luk 9:20\x* \v 70 Rpim Jiszs bagr kx, “Kxmule-esz' mcpxx nimu mz nzmnctr-krmamu bange, a' kzdq nimu ngi kxnzawz ne Setzn.” \v 71 Krlc tqycmnetr-ngrde Judzs, mrlx Saemon Iskariot, kc na-amwale nide. \c 7 \s1 Mzle Jiszs Trnzlxngitilru Nide \p \v 1 Mz nibr kzdung mzli, nigr badr Jiszs sc tqoklatipekr mztea ngr Gzlili Provins. Trsutiu drtwrde nzvz-krde Judiz Provins, murde kxnzetu r lr Jiu nzrpilr nanibqlr nide. \v 2 Mzli lc nzyrlwr-lxblrngr kc tzrpibz Matelq ycpe pipz nzkaputr-krmle. \x + \xo 7:2 \xt Livae 23:34; Lou Kcpwz 16:13\x* \f + \fr 7:2 \ft Mz nzyrlwr-lxblrngr lc mz Septembz o Oktobz, lr Jiu adcpx mz drtwrdr mzli kc melrmqdrng tzmncngr mz matelq x tent mrkc lzke badr Mosis. Kxmule-esz' nzrnginyzdr ma, a' nzmncpxmqng mz matelq mz zbq rlimz. X mz zbq lcdeng nzrtwztrng lue x nzawoung kadol Mangr-nzangiongr Yawe. Murde yc mz drtwrdr nzrka-krbz Gct mqdr lue, x nzmailz-krde nidr mz nyr mrkc lzke. \f* \m \v 3 Zbz mzle Jiszs sc tzrpipebzlr bade kx, “Rlasz mrka x vzdz Judiz, murde leplz nemqng namc-kzpzlr rkx kcng tqaelwapx-ngrn. \v 4 Nzmu kx tqsuti drtwrm nzamatqngr nim, bzkq ale-kapqq rkx kcng tqaleq, a' aelwapxngr mzlilxlr, murde nakrlzti lr nrlc amrlx.” \v 5 Krlc tqkxmu nzycmne-krdr lc, murde trnzlxngitikalr nide. \p \v 6 Sc tqrpipebz Jiszs badr kx, “Mzli r nzvz-krnge mrla trkrlzkapzle. A' nimu mzli kx yctxp, sa tqtakitrde nimu. \v 7 Lr nrlc trnzsutiu drtwrdr nzatrkati-krdr nimu, a' suti drtwrdr nzatrkati-krdr ninge, murde nzpi-zvz-krbo badr kx nqmq krdrng trka. \v 8 Vzdzamu esz'-krmu mz nzyrlwrngr lc, a' namnctxpwo murde mzli r nzvzdz-krnge mrla trkrlzkapzle.” \v 9 Natq lcng pibz Jiszs badr, x sc tqmnctxpepwz Gzlili. \s1 Jiszs Alvztr-ngrde Lou Ngr Sabat \p \v 10 Mz nibr nzvzdzkr mzledeng Jerusalem, nigr badr Jiszs sc tqvzdz-kapqpebzkr. X traelwapx-lzbq-ngrpwzu me nzyrlwrpx-lxblrngr, murde trsutika drtwrde nzrkrlztingr nzvzdz-kz-krmle. \v 11 Zbz kxnzetu r lr Jiu sc tzrtangrtipelr nide. X tzrpilr kx, “?Myxpe Jiszs?” \v 12 Leplz nzkqlung kx nzycmne-awang mz zbo ngr leplz kc. Kzdung nzrpilr kx, “Nide ncblo kxmrlz.” A' kzdu-kzng nzrpilr kx, “E trtingr! Murde mrlx la rmailz-rbr leplz kxnzkqlung.” \v 13 Nzpi-awa-krdr lc Jiszs trnzplzpxlru, murde nzmwxlrtilr kxnzetu rgr. \p \v 14 Kx krlzbzle kc vau r wiki lc, Jiszs vztr Mangr-nzangiongr sc tqalvztrpe elr. \v 15 Kx nzxlrbz kxnzetu r lr Jiu nzalvztr-krde nzkctitxpxlr, sc tzrpipelr kx, “Mrlx lc trsikluneu mz Lou scgu. ?A' myx me twzkimle da lcng tqpipxleng?” \v 16 Rpibz Jiszs badr kx, “Da lcng tqalvztr-ngrne trnzvzdzpqngqu mz drtwrnge. A' da lcng aelwa-ngrm Gct, kc tqatwzlr-ngrmle ninge. \v 17 Doa kx nartrngzbz me pnz drtwrde, sa nakrlzle kx nzalvztr-krnge vz-nqblq-zvzle me pnz drtwr Gct. \v 18 Murde doa kx ycmnetr-ngrde zmatq ngrde esz'-krde, suti drtwrde nzangiongr nide. A' doa kx yc mz drtwrde nzangiokr leplz Kxetu rde, ncblo kxmule lcde tubq x trpokiau. \v 19 Mosis rkabz bamu Loukxtr. A' trpnzngr nimu kx rvz-nqblq zvz natqdeng. X mz drtwrmu rpiamu kx xpqbrlr-ngrne Lou ngr Sabat. ?E delc tqrpi-ngrnamu nanibq-ngrnamu ninge?” \p \v 20 Nzrpibzlr leplz kx, “Eke, drka' la tqmncpxm bam. ?Neke rpile nanibqle nim?” \v 21-23 Rpibz Jiszs mz kxnzetu r lr Jiu kx, “Kzdq mzli wzx mz Sabat mz nzamrlz-krnge ncblo. A' yrkelvzamu ninge. A' nimu wz-kzamu mz Sabat mzli kznikeng vz-nqblq-ngrnamu Lou sc Mosis, mz nzrpakrngr doa ncblo. (A' lou lc vz-pnz-kaip x lou sc Mosis kc ate.) Murde nzmu zbq ngr nzrpakrngr kx tqtaole mz Sabat, sc tqrtrngztipebzmu nzrpakrngr. X da lc tubq mz drtwrgu. ?A' memule tqngyatingr drtwrmu ninge, mz nzamrlz-atwrnr-krnge ncblo mz Sabat? \x + \xo 7:21-23 \xt Jon 5:1-9; Nou 17:10-13; Livae 12:3\x* \v 24 Bzkq obqti-txpwzmu da kx yctrpz yz, a' nzaolvz-krmu da natutr mz da kxtubq.” \s1 Me Vzkim Kxnzmcpx \p \v 25 Kzdung lr Jerusalem nzrpilr kx, “Mwx ncblo lc tzpi kxnzetung kx nanibqlr. \v 26 Rlr! A' se tqycmnetxpxpebz mz mz leplz kxnzkqlung x trpnzngr nidr kx ayzlubzle natqde. ?Myx kxmule, nzkrlztrpebz kxnzetu rgung kx ni-angidrpede Kxnzmcpx? \v 27 A' trtingr. Murde krlzku kx mzli kc navz-ngrm Kxnzmcpx trpnzngr kx narkrlz me navzkimle. A' mrlx lc krlzku mztea nyzde, dekc trnangini-ngrdeu Kxnzmcpx.” Krlc tqkxmu nzycmne-krdr lc, murde mz drtwrdr nzrpilr kx Jiszs mzte nzmc mztea Naszret. \v 28 A' trnzkrlzlru kx mzte nzmc Betleem, mztea nyz Kxnzmcpx, mz nzatutr-krde natq profet kcng bqnc. \x + \xo 7:28 \xt Maekz 5:2\x* Mz nzmu-krde lcde, mz nzalvztrkr Jiszs kc Mangr-nzangiongr, nate plxtxpxle mz nzrpi-krde kx, “Rpiamu kx krlzamu ninge x me vzkimc. A' trkrlzwamuu me vzkimc. Murde trvz-lzbqpwc'u, a' atwzlr-ngrmle ninge Gct angidr. X trkrlz-kzwamuu nide. \v 29 A' ninge kx rkrlz angidr nide, murde vzpxmc bade x atwzlr-ngrmle ninge.” \p \v 30 Kzdung leplz kx nzxlrbzlr nzycmne-krde lc, sc tzrpipelr nalolvzpelr murde rpile kx vzpxm mz Gct. A' trpnzngr kx kabzle mqde, murde trkrlzkapzle mzli r nzrnibqngr nide. \v 31 A' leplz kcng tzlxngitilr nide, sc tzrpipelr kx, “Mwx, nide Kxnzmcpx kc tzpi navzm. Murde ale rkx kxkqlu.” \v 32 Kx nzxlr kzdung Farzsi nzpi-awa-krdrle, sc tzaveatipelr kzdung pulis ngr Mangr-nzangiongr nzlolvz-krdr nide. \v 33 A' mzli kc tzkaputr-ngrbz pulis lcdeng, nzlalztqbzng bade. X sc tqrpipebz Jiszs mz leplz lcng amrlx kx, “Mzli r nzmnc-krbo bamu trboipeu x ninge kc tqyzlupe-mopwc' mz Gct kc tqatwzlr-ngrmle ninge. \v 34 Mzli lcde, sa nartangrtiamu ninge, a' trnamcwamuu ninge. X trtxpnzngr nzvz-krbzmu mrkc namnc-ngrne.” \v 35 Sc tzrpipe kxnzetu r lr Jiu kx, “?Mrlx lc navzkile drlve kc tqrpi-ngrde trpnzngr nzmc-krgu nide? ?Myx kxmule, navz mz kzdung kz nrlarnrlc kcng tqaclve kz King r Rom? ?X na-alvztrle lr Jiu kcng tzmncng mrlcdeng x lr mrlcde kcng tzmnc-mrbrng? \v 36 Rpile kx sa nartangrtiku, a' trpnzngr nzmc-krgu nide. X trpnzngr nzkrlz-krbzku mrkc namnc-ngrde. ?Nike tqkxmu nzycmne-krde ke?” \s1 Jiszs Rka Lue Ngr Nzlungr \p \v 37 Mz milzpq ngr zbq krartqmz ngr Matelq, Jiszs tulzm Mangr-nzangiongr Yawe, sc tqetumipe natqde nzrpi-krde kx, “Doa kx drtwrde brlxkz navzm bange, murde narmnq lue ngr nzlungr kxmrna.” \f + \fr 7:37 \ft Mz zbq krartqmz lc, lr Jiu nzyzlupeng ma nyzdr, mz nzyckr drtwrdr nzprtr-krdr drtc' kc tqesalz-ngrbz Gct badr, tzrpi-ngrbz Kenzn. A' trnzrtwztrung lue x trnzawou-kzung kadol Mangr-nzangiongr. Krlc zbq kx myapxbz x nzyrlwrngr kx ngi Matelq kc tqyrkrpxpe mz milzpq ngr zbq lc. [Livae 23:36] \f* \m \v 38 “Murde kxnzlxngitilr ninge sa na-atutrlr Nzryrngrkxtr kc tqrpile kx, ‘Lue ngr nzlungr sa nangqtr-zvzbz mz nabz leplz.’” \x + \xo 7:38 \xt Asaea 44:3; 55:1; Esikel 47:1-9; Sekaraea 14:8\x* \v 39 Lue ngr nzlungr lc, tqycmnetrngr Jiszs ngi Mqngrkxtr, kc nakabz mz leplz kcng nalxngitilr nide. A' mzli lc tqycmne-ngrde, Mqngrkxtr trvztrkapz mz nabz leplz. Murde Jiszs trnzglqlzka. \p \v 40 Kzdung leplz kx nzxlrbzlr nzycmnekr Jiszs, sc tzrpipelr kx, “Mrlx lc ni-angidrde profet kc tqaenzliku, tqapule Mosis.” \v 41-42 X kzdung nzrpilr kx, “Eu, mrlx lc nide angidr Kxnzmcpx ne Gct.” A' kzdu-kzng nzrpilr kx, “Trtingr, Kxnzmcpx nzmu trvzpxpuu Gzlili. Murde Nzryrngrkxtr rpile Kxnzmcpx navzpxm mz nqvi lr Devet x mzte namc Betleem, taon nyzde.” \x + \xo 7:41-42 \xt 2 Samwel 7:12; Sam 89:4; Maekz 5:2\x* Kc tqmu nzycmne-krdr lc, murde trnzkrlzlru kx Jiszs mzte nzmc Betleem, a' nzrpilr kx mzte nzmc Gzlili Provins. \v 43 Zbz drtwrdr kc tresz'tipeu. \v 44 Kzdung nzrpilr nalolvzlr nide, a' trpnzngr kx kabzle mqde. \s1 Kxnzetu R Lr Jiu Nzpxtxpx-ngrdr Jiszs \p \v 45 Zbz pulis ngr Mangr-nzangiongr sc tzyzlupebzng esz'-krdr. X kxnzetu rdr kcng tzatwzlr-ngrdr nidr mz nzlolvz-krdr Jiszs, sc tzrpipebzlr badr kx, “?Memule tqvz-ngrmamu esz'-krmu?” \v 46 A' mz nzmrlzkr badr natq Jiszs, nzrpibzlr kx, “Trgalr ncblo kx myaszpxle nzycmne-krde.” \v 47 Nzrpi-mopwz Farzsi kx, “?Memule, angqngupe-kzle nimu x sc tqlxngitipe-kzamu nide? \v 48 ?Xlrpe-kzamu dq ena nigr kx lxngitile mrlx lc? \v 49 Trtingr. A' leplz lcng trnzkrlzlru Lou scgu. X sa na-ayrplapx Gct leplz lcng.” \p \v 50-51 Zbz Nikodimzs, kc tqvzbz mz Jiszs mzli kc ena, rpibzle mz Farzsi kztedeng kx, “Mz nzvz-nqblq-angidr-krde Lou scgu, trtakitrpleu nzpi-krgu kx ncblo vz-rbr, a' nalalztq-kaipzku mz nzycmne-krde.” \x + \xo 7:50-51 \xt Jon 3:1-2\x* \v 52 Zbz kxnzetu kcng sc tzngyatipe drtwrdr nide. Nzrpibzlr bade kx, “?Memule, ni-kzp lr Gzlili? Na-aoti drtwrm Nzryrngrkxtr, murde rpile kx trpnzngr profet kx naprpxm Gzlili.” \f + \fr 7:52 \ft Kzdung nzryrkr Jon kcng pnz trnzyrlqtrpwzu mz ngalrdeng 7:53—8:11. \f* \s1 Olvz Kx Rmwimi Ncblo Kzble \p \v 53 Kx yrkrpxbz nzycmnekr Farzsi lc, sc tzaki-lzbqpeng, tzyzlupeng mz ma nyzdr. \c 8 \nb \v 1 A' Jiszs rkalzm Mangr-nzangiongr, x sc tqvzdzpekr badr mz Newz ngr Nc Olivi mz nzmwingr. \v 2 Zbz mzli kc mz nourla mz zbq krartqmz ngr Matelq, Jiszs yzlu mou Mangr-nzangiongr. Kx nzmc leplz nide, sc tzyrkrpe-mopwzng bade. X Jiszs wxbutxo x sc tqalvztrpele nidr. \p \v 3 Mzli lc krkcng tzalvztrng mz Lou sc Mosis x kzdung Farzsi nzvzmibzlr mz Jiszs kc kzdq olvz. Olvz lc yrlz a' rmwimi ncblo kzble. \v 4 Zbz sc tzrpipebzlr mz Jiszs kx, “Kxakrlz, olvz lc yrlz, a' nzmc nzmwimi-krde kzdq ncblo kzble. \v 5 Mz Lou scgu, Mosis kapxle natq kx olvz kxmule lc navaebq mz rplz. ?A' myx kxmu nzaotikr drtwrm le?” \x + \xo 8:5 \xt Livae 20:10; Lou Kcpwz 22:22-24\x* \v 6 Krlc tzycmne-ngrbzlr lc bade nzrpilr na-atalzlr nide. Murde nzmu narpibz Jiszs kx navaebqlr olvz kc, xpqbrlr-ngrde lou sc gzpman ngr Rom. X nzmu narpibzle kx bzkq nzvaebqlr olvz kc, xpqbrlr-ngrde Lou sc Mosis. Mz nzmu-krde lcde, myx me ayzlukibz Jiszs le, nzkrlzlr nzrlwangr nide mz lou kx xpqbrlr-ngrde. \p A' Jiszs sc tqyrngzope mz drtc' tqryrpe mz nratoki r mqde. \v 7 A' mzli kc tzvea-zvz-ngrbzlr bade, Jiszs yrngzlzm, sc tqrpipebzle badr kx, “Mrlz, a' doa kx trpnzngr alwx ngrde kxesz', nide kc navaebq-kaile olvz lc mz rplz.” \v 8 Zbz, yrngzo mou x ryr mou mz drtc'. \p \v 9 X kx nzxlrbz kxnzalvztrng mz Lou sc Mosis x Farzsi kcng nzycmne-krde, drtwrdr trmrlzu. X sc tzdwapxpeng amrlx ngrdr yz, yzuo mz lrtzlvz nzdwapx-krdr, vz vz nzyrkrtxpxng. Murde nzkrlzlr kx nidr amrlx ngrdr nzaleng alwx. Zbz Jiszs ncdr olvz kc tzvzmimlr, nzmnc-txpwzng mz mzlir zbo ngr leplz lcng. \v 10 Jiszs yrngzlz-mop, sc tqrpipebzle bade kx, “?Myxpe leplz kcng tzvzmimlr nim? ?Mncbe dq kx na-ayrplapxle nim?” \v 11 Ayzlu-ngrbz olvz kc natqde kx, “Kxetu, trpengr kx mnc.” X rpi-mopwz Jiszs kx, “X ninge, trna-ayrplapx-kzwxu nim. A' vzpe x bzkq alepeq alwx.” \s1 Jiszs Nide Zyzlr Ngr Lr Nrlc \p \v 12 Jiszs rpi-mopwzle mz leplz kcng tzmncng Mangr-nzangiongr lc kx, “Ninge zyzlr ngr lr nrlc. Doa kx vz-nqblqmle ninge tralepeu alwx, a' sa nalxngitile da angidr mz nzrmcti-krde nzlungr kxmrna.” \x + \xo 8:12 \xt Asaea 9:2; Matiu 5:14; Jon 9:5\x* \v 13 A' nzrpibz Farzsi bade kx, “Rblxbz mz leplz nzlxngiti-krdr natqm. Murde da amrlx kcng tqpipxq ycmnetrtx-ngrpwzme nim esz'-krm, x trnzkrlzlru kx da zpwx lc tqpiq o trtingr.” \x + \xo 8:13 \xt Jon 5:31\x* \p \v 14 Rpi-mopwz Jiszs kx, “Kxmule-esz' ycmnetr-ngrne ninge esz'-krnge, a' da lcng tqpixng da angidr. Murde, krlzx mrkc tqvzkimc x mrkc navzkix. A' trkrlzwamuu mrkc tqvzkimc x mrkc navzkix. \v 15 Aolvzamu leplz mz nzvz-nqblq-krde drtwr ncblo. A' traolvzwxu leplz mz nzvz-nqblq-krde drtwr lc. \v 16 A' nzayzlu-krbo da mz leplz tubq-esz'ngr. Murde trpipxwxu esz'-krnge, a' nigr ncdr Trtenge kc tqatwzlr-ngrmle ninge. \v 17 Lou scmu rpile kx, ‘Nzmu ncblo kxnzling kx drtwrdr esz'ti, nalxngitiku natqdr.’ \x + \xo 8:17 \xt Lou Kcpwz 17:6; 19:15; Matiu 18:16\x* \v 18 Rpix kx natqnge da angidrng. X Trtenge kc tqtu-kzp mz nibrnge, rpi-kzle kx natqnge ngi da angidr kz. Mz nzmu-krde lcde, takitrde nzrlxngitingr natqgrng.” \p \v 19 Nzrpibzlr kx, “?Myx Trtem kc tqpiq?” Rpibzle kx, “Trkrlzwamuu Trtenge murde trkrlz-kzwamuu ninge. Nzmu nakrlzamu ninge, krlz-kzamu Trtenge.” \v 20 Jiszs pile natq lcng mz nzalvztr-krde mz Mangr-nzangiongr, mrkc mz bokis kc tzyrlqongr trau. A' trpnzngr kx rlolvz nide, murde trkrlzkapzle mzli r nzrnibqngr nide. \s1 Trpnzngr Farzsi Kxnavz Mrkc Navzki Jiszs \p \v 21 Rpi-mopwz Jiszs mz Farzsi kcng kx, “Ninge lc navzpex. X sa nartangrtiamu ninge, a' trtxpnzngr nzvz-krmamu mrkc navzkix. Murde mzli kc nabz-ngrnamu, alwx ngrmu trnaipqpxpwzu Trtenge.” \v 22 Sc tzrpipe kxnzetu r lr Jiu kx, “Rpile kx trpnzngr nzvz-krbzku mrkc navzkile. ?Myx kxmule, na-abz-lzbq?” \v 23 Rpibz Jiszs kx, “Nimu lr nrlc, a' ninge lr Heven. \v 24 Delc tqrpi-ngrbo bamu kx sa nabz-ngrnamu alwx ngrmung. Murde nzmu Trtenge naipqle nimu, nalxngitiamu kx Ninge Ningepe, kc tqatwzlr-ngrmle.” \f + \fr 8:24 \ft \+em Ninge Ningepe\+em* drtwr ngrde kx Jiszs nide Gct. Murde Gct ycmnetr-ngrde nide esz'-krde mz natq lcng mzli kc tzryapwx-ngrdr ncdr Mosis. Mc Nzrlaszngr 3:14. \f* \p \v 25 X sc tzrpipebzlr bade kx, “?Nim angidr ncblo kznike?” Rpibz Jiszs kx, “Nzwrde kqlupe nzpi-krbole bamu. \v 26 X kxmule-esz' krlzx nzpi-krbo bamu da kxkqlu, x krlz-kzx nzpi-krbo nzvz-rbr-krmung kxkqlu, a' pitxpo nike pim Trtenge kc tqatwzlr-ngrmle ninge. X nide da angidr.” \v 27 Jiszs ycmnetr-ngrde Trtede Gct, a' tryrplatitrpwzu nardr. \v 28 Sc tqrpipebzle badr kx, “Mz nibr nzadolz-krmu ninge, Mrlx Leplz, sc tqkrlz-ateamu kx Ninge Ningepe. Murde trvz-nqblqwxu me pnz drtwrnge esz'-krnge, a' pitxpwo nike alvztrp Trtenge bange. \v 29 Trtenge kc tqatwzlr-ngrmle ninge, sc tqmncm bange. Tr-rlaszleu ninge murde rtrngz-zvzbo da kx aelalzmle drtwrde.” \v 30 Mzli lc leplz nzkqlung kx nzlxngitilr Jiszs, mz nzxlr-krbzlr natqdeng. \s1 Jiszs X Ebraam \p \v 31-32 Sc tqrpipebz Jiszs mz lr Jiu kxnzlxngitilr nide kx, “Mz nzyrlq-angidr-krmu natqnge, aelwapx-ngrde kx nimu leplz nengeng. Delc nakrlz-zpwx-ngrnamu da angidr, x da angidr lcde sa na-aopxbzle drtqmu.” \v 33 Kx nzxlrbzlr nzycmne-krde, sc tzrpipelr kx, “Ei, nigr nqvi lr Ebraam, x trgalr leplz kx awz-nrbalqle nigr, x drtqgr opxpe. ?A' nike tqrpi-ngrn kx drtqgr sa na-aopx?” \x + \xo 8:33 \xt Matiu 3:9; Luk 3:8\x* \p \v 34 Rpi-mopwz Jiszs badr kx, “Da angidrtx lc napibo bamu. Pe-amqngi alwx leplz amrlx kcng nzaleng alwx. X trpnzngr scdr zmatq kx na-aopx-ngrdr drtqdr. \v 35 X doa kxmule lc traxvctru mz nqvi lr neidu. A' doa ncblo ne trte, nide txpwz kc tqtakitrde nzmnctr-zvz-krde mz nqvi lr neidu. \v 36 Mz nzmu-krde lcde, mzli kx Mrlx Trte aopx-ngrbzle drtqmu, axvctrpele nimu mz nqvi lr trtede, x drtqmu opx angidr. \v 37 Da zpwxtx nzrpi-krmu kx nimu nqvi lr Ebraam. A' kzdung nimu suti drtwrdr nznibq-krdr ninge, murde nzpxtxpx-ngrdr natqngeng. \v 38 Pibo bamu da kx pwxlvztrpo mz Trtenge. X ale-kzamu da kx pibz trtemu.” \p \v 39 A' nzrpibzlr bade kx, “Ebraam nide kc tqngi trtegr.” Rpibz Jiszs kx, “Nzmu nangini-angidrmu doa ne Ebraam, navz-nqblq-kzpzmu nqmq krdeng kxmrlz. \v 40 Pi-zvzbo bamu da angidrng kx xlrtrpo mz nao Gct. A' rpiamu nanibq-ngrnamu ninge. Trngiu nqmq kr Ebraam lc tqwaiamu. \v 41 Mz nzrtrngzti-krbzmu da lcng, vz-nqblq-angidramu nqmq kr trtemu, kc trngiu Gct x trngi-kzu Ebraam.” Nzrpibzlr kx, “Trnipgru doa ngr peto, a' Gct kx ngi Trtegr angidr.” \p \v 42 Rpi-mopwz Jiszs badr kx, “Nzmu Gct nangi Trtemu le, namrlztiamu ninge. Murde vzpxmc bade, x vzmc mz nrlc. Trvzpwc'u mz zmatq rnge esz'-krnge, a' nide kc tqatwzlr-ngrmle ninge. \v 43 A' narmu trnzyrplatitrlru natqnge. \v 44 Murde nimu doa ne trtemu, Setzn. Dekc tqmrlz-ngrbz bamu nzvz-nqblqngr me pnz drtwrde. Abzo mzli kc tzwzngr nrlc, Setzn tqngi Kxrnibq. X ni-kzde Kxapokia, murde da angidr trycpwzu bade. X mz nzpokia-krde vz-nqblq-txpwzle nqmq krde esz'-krde. Murde nide Mepokia x Nou Nzpokiangr amrlx. \v 45 X trlxngiti-ngrwamuu ninge mz nzpi-krbo bamu da angidr, murde nimu doa nedeng. \v 46 ?Neke mz nimu krlzle nzaelwa-ngrm da kx vz-rbrtix? ?Nzmu kx tqrpibo da angidr, memule trlxngiti-ngrwamuu ninge? \v 47 Doa neng Gct nzlxngiti-angidrlr natqde. A' trlxngitiwamuu natqde murde trnginipwa'muu doa nedeng.” \s1 Jiszs Mnc Kai X Ebraam Kc Ate \p \v 48 Kx nzxlrlr natq Jiszs mz trnzngini-krplru doa neng Gct, nzrpibzlr bade kx, “Eke! A' nim trngiulrJiu. Nim lr Szmariz kxngangr! X drka' la tqmncpxm bam.” \v 49 Rpibz Jiszs kx, “Trpnzngr drka' kx mncpxm bange. Murde amatqx Trtenge, a' tramatqwamuu ninge. \v 50 X mz trnzamatq-krpwa'muu lc ninge, Trtenge sa na-ayrplapxle nimu. Murde suti drtwrde kx leplz amrlx na-amatqlr ninge, Mrlxde. X navz-nqblq-zvzx me pnz drtwrde. \p \v 51 “Da angidrtx lc napibo bamu. Doa kx lxngitile natqnge, trtxpnzngr nzbz-krde.” \v 52 A' nzrpibzlr bade kx, “Mzli ka krlz-angidrpekr kx drka' la tqmncpxm bam. Murde Ebraam bzpe x profet nzbzpeng, a' se tqrpiq kx doa kx lxngitile natqm trtxpnzngr nzbz-krde. \v 53 ?Myx kxmule, myapxbzme mz melrmqgr Ebraam? ?Mz drtwrm nim neke?” \p \v 54 Rpi-mopwz Jiszs badr kx, “Nzmu na-amatq-lzbqnge trpnzngr drtwr ngrde. A' Trtenge kc tqamatqle ninge, rpiamu kx nide Gct rmu. \v 55 X kxmule-esz' rpiamu kx nide Gct rmu, a' trkrlz-angidrwamuu nide. Murde ninge kx rkrlz angidr nide. Nzmu narpix kx trkrlzwxu nide, sc tqapupe-kzx nimu kxnzpokiang. A' krlzx nide x vz-nqblqx natqde. X trpokiawxu. \p \v 56 “X melrmqmu Ebraam kz abrtz-zvz-ngrde nzxlr-krde ninge mzli kc tqmnc-ngrde mz nrlc. Murde lxngitile natq Gct kx sa na-atwzlr-ngrmle ninge mz nrlc.” \v 57 Nzrpibz kxnzetu r lr Jiu kx, “Pokiatxpeq! Murde Ebraam bz pnz mzli kc bqnc, x trkrlzkapzme yiz kx nzpnu-nzlvqn (50). ?A' se tqrpipeq mc-kzq Ebraam?” \v 58 Rpi-mopwz Jiszs badr kx, “Da angidrtx lc napibo bamu. Ebraam mzte trnzmcka, a' Ninge la tqmncpex.” \v 59 Kx nzxlrbzlr natqde lcng, sc tzrtangrpeng rplz kx nzvaebq-ngrdr nide. A' Jiszs amrbrtr-lzbqbz mz zbo ngr leplz, x sc tqvzpxpe yz Mangr-nzangiongr. \c 9 \s1 Jiszs Amrlzle Ncblo Kx Mzte Mwi \p \v 1 X mz nzvz-krgr badr Jiszs mz lrpzki, rmctikr kzdq ncblo kx mzte mwi. Nzmwikr mzte lc nzmcmi pnz mzte. \v 2 X rpibzkr kx, “?Kxakrlz, myx kxmule mz nzmwikr mzte lc? ?Ngi dalr alwx ngrde esz'-krde o alwx ngr trtede x lxede?” Krlc tqycmne-ngrbzkr lc murde mz drtwrgr zyagox amrlx vzpxm mz alwx. \v 3 A' ayzlu-ngrm Jiszs natqgr kx, “Nzmwikr mzte trngiu dalr alwx ngrde x trngi-kzu alwx ngr trtede x lxede. A' mzte mwi murde zmatq ngr Gct na-aelwapxngr mz nzamrlz-krnge nrkrdrtqde. \v 4 Murde nawztrpzku mz Trtenge kc tqatwzlr-ngrmle ninge, mzli ka tqrnginyzbe-ngrgu mzli. Murde mz nibr nzbz-krde ncblo trkrlzpeleu nzwzngr. \v 5 A' mzli ka tqmncbe-ngrne mz nrlc, apux zyzlr kc tqrlr-ngrbzle mz lr nrlc nzmc-krdr da angidr.” \x + \xo 9:5 \xt Matiu 5:14; Jon 1:9; 8:12\x* \p \v 6 Mz nibr natq lcng, Jiszs sc tqbyaope mz drtc'. X zbya ngrde sc tqayabemipele drtc' mz nzayayr-krdele. X sc tqabli-kztrpebzle mz mz ncblo kc mzte tqmwi. \v 7 X rpibzle bade kx, “Vz x ycpqo mzpq mz nabzde Siloam.” \em Siloam\em* drtwr ngrde \em Nzatwzlrngr.\em* Ncblo kc vz mrkc tzatwzlrkile, ycpqpxle drtc' kcng mz mzte. X mzli lcpwz, sc tqrmcpe da, x sc tqyzlupe mrnyzde. \v 8 Ncblo lc mzli kc ena wxbu zvz mz nrlar lrpzki mz nzrlx-krde scde da. Kx nzmc leplz nide, sc tzrpipelr kx, “?Ei, trngiu mrlx kc tqwxbu zvz mz nrlar lrpzki tqrlxm bagu scde da?” \v 9 Kzdung leplz nzrpilr kx, “Ncblo lc nide lape.” A' kzdu-kzng nzrpibzlr kx, “E trkr, ncblo kzble la, a' nzobq-krde apule nide.” A' kx xlrbzle nzycmnetr-krdr nide, sc tqrpipebzle kx, “Ninge kape.” \v 10 Zbz sc tzrveapebzng bade, nzrpibzlr kx, “?Myx kxmu mzpq tqobqpe-ngrde?” \v 11 Sc tqrpipebzle badr kx, “Ncblo kc tqngi drtqde Jiszs ayayrtile kc drtc' mz zbya ngr naode, sc tqabli-kztrpebzle mz mzke', x rpimle bange navzne mz nabzde Siloam x naycpqpxx mzke' elr. Kx ycpqpxx kc mzke', ninge kc tqrmcpex da.” \v 12 Nzrpibzlr kx, “?Myxpe ncblo lcde?” Rpibzle kx, “Trkrlzwxu.” \s1 Farzsi Nzycmnetrng Mz Ncblo Kc Mzte Tqmwi Pnz \p \v 13 Zbz ncblo lc, sc tzvzmipebzlr badr Farzsi. \v 14 Zbq kc tqamrlz-ngrbz Jiszs mz ncblo lc ngi Sabat. \v 15 Mz nzmu-krde lcde, nzveati-mopwz Farzsi mz ncblo kc kxmu nzobqpxkr mzte. Sc tqrpipebzle kx, “Alatrpzle kc drtc' kx yayr mz mzke', ycpqpxx, x ninge kc tqrmcpex da.” \v 16 Zbz drtwr Farzsi tresz'tipeu. Kzdung nidr nzrpilr kx, “Ncblo kxmule lc tratwzlr-ngrpwqu Gct, murde nzwz-krde mz zbq lc rnzlvzole Lou ngr Sabat.” A' kzdu-kzng nzrpilr kx, “Trtingr, mrlx lc atwzlr-ngrm Gct, murde ncblo kxale alwx, traleu rkx kxmule lc.” \v 17 X nzrpi-mopwz Farzsi mz ncblo kc kx, “?Rpiq kx ncblo kc aobqpxbzle mzpq? ?X mz nzaobqpx-krbzle lc mzpq, mz drtwrm nide neke?” Rpibzle kx, “Mwx nide profet.” \v 18 A' kxnzetu r lr Jiu trnzlxngitilru ncblo lc. Zbz sc tzaveatipelr trtede ncdr lxede. \v 19 Kx nzvzmlr kc, Farzsi kcng sc tzrpipebzlr kx, “?Mrlxmu lc? ?Da zpwx kx nzmwikr mzte nzmcmi pnz mzte? ?A' nike tqobqpengr mzte mzli ka?” \v 20 Nzrpibzlr kx, “Krlz-angidrkr kx mrlxgr lc mzte mwi mzli kc tzmika-ngrde. \v 21 A' trkrlzkru nike tqobq-ngrde x neke tqaobqpxbz. A' veabzmu bade, nipede doa kxetu x krlzle nzycmne-krde esz'-krde.” \v 22 Krlc tzycmne-ngrbzlr lc, nzmwxlrtilr kxnzetu r lr Jiu, murde nzpipxlr kx, “Doa kx rpile Jiszs nide Kxnzmcpx, sa na-amnctrpzlr yz mz mangr-nzkrka'ngr x namapulrpx-ngrdr mztea.” \v 23 Delc tzrpi-ngrbz trtede ncdr lxede kx, “Nipede doa kxetu, veabzmu bade.” \p \v 24 Zbz sc tzkqlepe-moulr ncblo kc mz nzwrde krali, tzrpipebzlr kx, “Esalzbz mz Gct kx da angidr kc napiq. Murde krlzkr kx mrlx lc tqaobqpxbzle mzpq rtrngzbz alwx.” \v 25 Rpibzle badr kx, “Trkrlzwxu kx nide ncblo kxrtrngzbz alwx o trtingr. A' da kx krlztxpo mzli kc ena mzke' mwi, a' mzli ka obqpe.” \v 26 Nzrpi-mopwzlr kx, “?Nike waisr-ngrde nim mz nzamrlz-krbzle mzpq?” \v 27 Rpi-mopwzle badr kx, “Rlr, pipebo bamu a' trxlrwamuu. ?Nike tqrpi-ngrnamu napi-ngr-mopwc'le? Mwx suti kz drtwrmu nzngini-krmu ncblo nedeng.” \v 28 Kx nzxlrbzlr nzycmne-krde, drtwrdr trmrlztilzpqngqu, sc tzpibqtipelr, x nzrpibzlr kx, “Nim kxvz-nqblqle nide, a' nigr vz-nqblqkr Mosis. \v 29 Murde krlzkr kx ycmnekipx Gct Mosis, a' mrlx la trkrlz-pnz-kru me vzkimle.” \v 30 Rpi-mopwz ncblo kc badr kx, “Rlr, kctipxpex nimu. ?Ncblo lc aobqpxbzle mzke', a' se trkrlzwamuu me vzkimle? \v 31 Krlz-angidrku kx Gct trayzlupwzleu nzkrka'kr ncblo kx rtrngz-zvzbz alwx x trtekqtrleu nqmq nr drtwrde. A' lalztqpwz mz doa kx angiole nide x alele nike suti drtwrde. \v 32 Abzo mzli kc pnz trgalr ncblo kx aobqpxbzle mz mrlx kx mzte mwinepxm mz nzrmcngr mzte, da kc tqwaix. \v 33 A' mrlx lc mc-angidrpeku nzvzpx-krmle mz Gct. Nzmu trnavzpxpleu mz Gct, trpnzngr da kx na-alele.” \v 34 A' nzrpibzlr kx, “Ei, trtakitrdeu nzalvztr-krm nigr, murde mzpq nzmc mz alwx ngr trtem x lxem, x tao zvz mz alwx.” Zbz sc tzamnctrpebzlr nide yz mz Mangr-nzangiongr, x tzmapulrpxpe-ngrdr mztea. \s1 Kxnzvz-rbrng Mz Nzobqkr Gct \p \v 35 Kxrmcti Jiszs ncblo kc tzmapulrpxngr, sc tqrpipebzle kx, “?Myx kxmule? ?Lxngitipeq Mrlx Leplz?” \v 36 Rpibz ncblo kc kx, “?Kxetu, neke tqngi ncblo lcde? Pim bange murde nakrlzx x nalxngitix nide.” \v 37 Rpibz Jiszs bade kx, “Ninge lc tqycmnebz bam, ninge nide.” \v 38 Zbz sc tqrpipebzle kx, “Kxetu Lod, lxngitix kx nim Kxnzmcpx.” X rweobz zpr mz Jiszs mz nzangio-krde nide. \p \v 39 Rpibz Jiszs kx, “Vz-ngrmc mz nrlc mz nzpwxliti-krnge leplz mz alwx ngrdr x mz nzalvztr-krnge nidr kcng trnzkrlzkalr Gct, murde narmctilr nzlungr kxmrna. A' vz-kz-ngrpc' mz nzaelwapx-krbo da kxvz-rbr mz leplz kcng tzrpilr kx nzalvztr-krdr tubq.” \v 40 Kzdung Farzsi kx nzmncng badr sc tzrpipebzlr kx, “?Mz nzycmne-krm lc nigr du kz kxnzalvztr-rbrng?” \v 41 Rpibz Jiszs badr kx, “Eu. Murde leplz kcng trnzkrlzlru Gct, trnzvz-rbrung mz nzvz-nqblq-krdr nide. A' mz nzrpi-krmu kx nzalvztr-krmu tubq, aelwapx-ngrde kx vz-rbramu mz nzobqkr Gct.” \c 10 \s1 Kxaclve Angidr Sip \p \v 1-2 Rpi-mopwz Jiszs badr kx, “Naycmne-ebzpxbo dq ncblo kxaclve sip. Kxaclve Angidr sip dwatrpz mz naonrx. A' mrlx kx trdwatrpwzu mz naonrx, a' okilzbzle mz nibr bz, nide mrlx kxpna da. \v 3 Ncblo kc tqaclve naonrx, lvxpxbzle naonrx mz kxaclve sip. X sip nedeng nzkrlzlr natqde mz nzkqle-krbzle drtqdr, x sc tqvzmipxpeleng. \fig Ninge naonrx ngr nabxbz kc tzvzkitr leplz mz nzkrlz-krbzlr Gct.|alt="066 shepherd fence" src="066-LB00014b.tif" size="SPAN" loc="JHN 10:3" copy="Louise Bass" ref="10:3" \fig* \v 4 X nzvz-nqblqlr me vzkile, murde nzkrlzlr natqde. \v 5 Trnzvz-nqblqlru ncblo kzble, murde trnzkrlzlru natqde. A' nzdwaszlr nide.” \p \v 6 Yapwxtibz Jiszs badr nzycmne-ebzpxngr lc mz nzaelwapx-krde nzblepx-krde mz leplz kcng tzesabrtilr leplz. A' tryrplatitrpwzu nardr natqde. \v 7 Zbz sc tqrpipe-mopwz Jiszs kx, “Da angidrtx lc napibo bamu. Ninge naonrx kc tzdwakitr sip mz nzprtr-krbzlr badr kztedrng. \v 8 Leplz kcng tzvz-kaipqng mz ninge, nzalvztr-ngrdr da kx vz-rbr. X nzapulr kxnzpnang da x nzangqnguting. Delc sip trnzlalztq-ngrpwzlru badr. \v 9 X ninge naonrx kc tzvzkitr leplz mz nzkrlz-krbzlr Gct. Doa kx vztrp bange nide kx narlapx. X na-apule sip nenge mz nzdwatr-krmle x nzdwapx-krde mz nzrmcti-krde dakxnzng ngr nzlungr. \v 10 Vz-ngrmc murde sip nengeng namnc-zpwxng. A' ncblo kxpna da vztx-ngrple nzpnangr, nzrnibqngr x nzodangr. \p \v 11 “Da angidrtx lc napibo bamu. Ninge kz Kxaclve-angidrle sip. Murde Kxaclve-angidrle sip rlrpx-lzbqngr mz nzbz-krde mz nzarlapx-krde sip nedeng. \f + \fr 10:11 \ft Jiszs nide \+em Kxaclve Angidr Sip\+em*, x ni-kzde \+em Kxaclve sip kxmyapxbz\+em* [Hibru 13:20-21] x \+em Kxetu r kxnzaclvelr sip nedeng.\+em* [1 Pita 5:4] \f* \m \v 12 Ncblo kxnzawz, trnipleu ncblo kxaclve x rngine sip. Ncblo kxnzawz dwaszle sip mz nzmc-krde nzvz-krm kuli kzpeto. Zbz kuli kc sc tqlolvzpele kcng x aodalitipele kcng. \v 13 Ncblo kxnzawz dwa murde yc txpwz mz drtwrde nzatatr-ngrm trau, a' tryc-ngru drtwrde sip. \v 14-15 Ninge Kxaclve Angidr sip. Krlzx sip nengeng x nzkrlzlr ninge, da kc tqwai nzkrlzkr Trtenge ninge x nzkrlz-krnge Trtenge. X rlrpx-lzbq-ngrne mz nzbz-krnge nidr. \x + \xo 10:14-15 \xt Matiu 11:27; Luk 10:22\x* \v 16 Kzdung sip kx nangi nengeng trnzprtrkang mz nabxbz nyznge. Krlcdeng navzmi-kzpc'ng mz nabxbz nyznge x sa naxlr-kzplr natqnge. Murde sip nengeng amrlx nanginidr dzbede kx esz', x nangininge txpwz kxaclvele nidr. \p \v 17 “X rlrpx-ngrne nznibq-krdr ninge murde krlzx kx sa nalu-mopwc'. Delc Trtenge tqmrlzti-zlwz-ngrde ninge. \v 18 Trpnzngr kx nanibqle ninge, a' ninge kx narlr-lzbq-ngrbz mz nznibq-krdr ninge. Murde rngiscnge zmatq ngr nzka-krbo nzlungr x nzrkatx-krngele. Krlc natq kx kam Trtenge bange kx na-angidax.” \p \v 19 Zbz lr Jiu sc tzaki-lzbqpe-moung mz natq kcng tqpiti Jiszs. \v 20 Leplz nzkqlung nzrpilr kx, “Eke! Mrlx lc dwasz drka', delc tqlukurnr-ngrde. ?Memule tqlalztq-ngrbzmu bade?” \v 21 A' kzdu-kzng nzrpilr kx, “Ncblo kx dwasz drka' nzycmne-krde trkxmuleu lc. ?Myx kxmule, drka' krlzle nzaobqpx-krde mz kxmwi?” \s1 Kxnzetu R Lr Jiu Nzpxtxpx-mou-ngrdr Jiszs \p \v 22-23 Mzli lcpwz, mzli r zbao mz Disembz, ycpe pipz nzkaputr-krm Nzyrlwr-lxblrngr mz Nzatr-moungr Mangr-nzangiongr Yawe Jerusalem. X nigr badr Jiszs sc tqvztrpekr Mangr-nzangiongr, x sc tqvznepe mz Makoa nyz Solomon. \f + \fr 10:22-23 \ft Mz nzyrlwr-lxblrngr mz Nzatr-moungr Mangr-nzangiongr nadcpxngr mz drtwrdr nzalqngr x nzrlvxpxngr mou Mangr-nzangiongr mz nibr nzatrkatikr kzdq kxetu r ncblo ngr vea kxtrngiulrJiu. Mc Daniel 11:31. Zbq lcng nzrpi-kzpzlr Nzyrlwr-lxblrngr Kxyzlr. \f* \m \v 24 Kxnzetu r lr Jiu nzvzmqng nzmnc-ngalelvzlr nide, murde nzrpilr namctrpzlr dq da kx vz-rbrtile. X sc tzrpipebzlr kx, “Mzli boipe, a' drtwrgr kc tqveabe. Kx nim Kxnzmcpx o trtingr, pi-zpwxm bagr murde nakrlzkr.” \v 25 Rpibz Jiszs badr kx, “Pipebo bamu, a' trlxngitiwamuu ninge. Rkx kcng tqalexng mz zmatq ngr Trtenge, da lcng nzaelwapx-ngrbzlr bamu ncblo kc tqngininge. \v 26 A' trlxngitiwamuu murde trnipwamuu sip nengeng. \v 27 X krlzx sip nengeng, nzxlrmlr natqnge, x nzvz-nqblqmlr ninge. \v 28 Kabo badr nzlungr kxboi x trtxpnzngr nzbz-krdr. X trtxpnzngr kx narvecpxm mz mqnge. \v 29 Trtenge kc tqrkam bange myapxbz mz leplz amrlx. Mz nzmu-krde lcde, trtxpnzngr kx navecpxmle nidr mz mq Trtenge. \v 30 Da zpwxtx, nigr ncdr Trtenge da kxesz'.” \p \v 31 Kx nzxlrbzlr natqde lcng, drtwrdr kc tqngyape mou. Murde rtulrtr-lzbqbz mz nzrsakrlr-krdr ncdr Gct. X sc tzrtrngzope mou rplz kx nzvaebq-ngrdele. \v 32 A' rpibz Jiszs badr kx, “Da kxkqlu kx alepex mz zmatq ngr Trtenge mz nzokatr-krnge leplz. ?A' myx mz da lcng kx takitrde nzvaebq-krmu ninge?” \v 33 Nzrpibzlr bade kx, “Trnavaebq-ngrgru nim nzale-krm da kxmrlz, a' mz nzamatine-krm Gct. Murde nim ncblo txne, a' rtulrtr-lzbqm mz nzrpi-krm kx nim Gct.” \x + \xo 10:33 \xt Livae 24:16\x* \v 34 Rpibz Jiszs badr kx, “Nzyro mz Nzryrngrkxtr kx rpibz Gct badr kzdung leplz kx nzapulr nide. \x + \xo 10:34 \xt Sam 82:6\x* \v 35 Krlzku kx nike pi Nzryrngrkxtr ngi zvz da zpwx. Delc Gct tramatine-lzbqu mz nzrpi-krde kx leplz lcng nzapu-kzlr nide. \v 36 ?Mz nzmu-krde lcde, myx kxmu nzamatine-krnge Gct mz nzrpi-krnge ninge mrlxde? \x + \xo 10:36 \xt Nzrlaszngr 22:28\x* Murde mcpx Trtenge ninge, x atwzlr-ngrmle ninge mz nrlc. \v 37-38 Rtrngzti-zpwxbo me pnz drtwrde. Nzmu trna-alewxu da lcng, sa tqmrlz trnzlxngiti-krpwamuu ninge. Kxmule-esz' trlxngitiwamuu nzrpi-krbo ninge Mrlx Gct, a' narlxngitiamu murde vz-nqblqx natqdeng. X mz nzvz-nqblq-krnge natqdeng, nakrlz-angidramu kx Trtenge sc tqmncm bange x sc tqmncbo bade.” \v 39 Kx nzxlrbzlr nzycmnekr Jiszs drtwrdr kc tqngyatxpe mou. X sc tzrpilr nalolvzpe-ngrdr nide. A' ani txpwz nzrlasz-krde Mangr-nzangiongr. \p \v 40 Nigr badr Jiszs rkalzmgr Judiz Provins x kawickr LueJodzn. Vzkr mrkc tqawrkxtr-pnzngr Jon, x sc tqmncpekr elr. \x + \xo 10:40 \xt Jon 1:28\x* \v 41 Leplz nzkqlung nzvzmqng elr mz nzxlr-krbzlr nzycmne-krde. Zbz sc tzrpipelr kx, “Ncblo lc opxm nide Kxnzmcpx, murde aelwapxngr rkx kxkqlu. Kxmule-esz' Jon Kxawrkxtr trpnzngr rkx kx aelwapx-ngrde, a' Jiszs angidatipele da amrlx kcng tqyapwxtingr Jon nide.” \v 42 X leplz nzkqlung nzlxngitilr kx nide Kxnzmcpx. \c 11 \s1 Nzbzkr Lasarus \p \v 1-2 Kzdq kc ncblo drtqde Lasarus. X inwedeng drtqdr Mata x Mxri. Mxri nide kc kalr na-aelubzle nanyc Jiszs mz tolo x na-amingrbzle mz nqnginarde. Doa lcng nztqng mztea nyzdr Betzni mrkc Judiz Provins. Zbz kzdq mzli mzlwedr Lasarus kx yagoxle. \x + \xo 11:1-2 \xt Luk 10:38-39; Jon 12:3\x* \v 3 Ile-lzbq lcng nzling sc tzatwzlrpe-ngrbzlr natqdr mz Jiszs. Nzrpibzlr kx, “Kxetu, mzlem kc tqmrlzti-zlwzq sc tqyagox.” \p \v 4 Kx xlr Jiszs natqdr, sc tqrpipemle bagr kx, “Zyagox lc trngiu dalr nzbzkr Lasarus. A' ngi dalr nzaelwapx-krnge nzmyalzkr Gct mz nzale-krnge rkx kxmatq mz nzngini-krnge Mrlxde.” \v 5-6 Kxmule-esz' Jiszs mrlzti-zlwzle Mata, Mxri, x Lasarus, x xlrle nrpa ngr nzyagoxkr Lasarus, a' mncti-moule zbq li mrkc tqmnc-ngrgr badr. \p \v 7 Mz nibr zbq kcng li, sc tqrpipemle bagr kx, “Navz-mouku ena Judiz.” \v 8 A' rpibzkr bade kx, “?Kxakrlz, navz-mowq mrlcde? A' mzli lc belq dekc tzmu lr Jiu nzvaebq-ngrdr nim, x nzmu navzbzme sa na-ale-mopwzlr bam.” \v 9-10 A' ayzlu-ngrmle natqgr mz kzdq nzycmne-ebzpxngr. Rpimle kx, “Na-aoti drtwrmu nrlckxngrlx x nrlckxbq. Mz nzvz-nqblq-krnge me pnz Trtenge, apux ncblo kx vzne mz nrlckxngrlx. Trtaou mz nzmnc-krde, murde vz-nqblqle da angidr. A' doa kx trvz-nqblqleu natq Gct apule ncblo kx vzne mz nrlckxbq. X tao mz alwx murde da angidr lc trycpxpuu mz nabzde.” \p \v 11 Zbz rpi-mople kx, “Mzlegu Lasarus mwipe, a' navzpebzku mzli ka mz nzameo-krbo nide.” \v 12 A' rpibzkr kx, “Kxetu, nzmu namwile, drtqde sa namrlz.” \v 13 Krlc tqpi Jiszs nzbzkr Lasarus, a' mz drtwrgr nzmwingr mz mz kx otim nemwi. \v 14 Zbz sc tqrpi-angidrpemle bagr kx, “Lasarus bzpe. \v 15 A' abrtzlvzx trnzmnc-krpwc'u Betzni mz nzamrlz-krnge nide mz nzyagox-krde. Murde da kc na-alebo bade mzli ka, sa nabatrpzle mz nabzmu nzlxngiti-angidr-krmu ninge. Vzmamu, navzpebzku bade.” \v 16 Zbz Tomas, kc kzdq drtqde Lipxm, sc tqrpipemle bagr kx, “Navzku amrlx ngrgu badr, murde nabz-lxblrku badr.” \f + \fr 11:16 \ft Mz drtwr kzdung leplz, Tomas nzlipxmqng ncdr Matiu, murde ncblo lcng nzling nzryro-rlilr-zvzng mz Matiu 10:3, Mak 3:18, x Luk 6:15. A' trkrlz-angidrkuu kx ngi da zpwx o trtingr. \f* \s1 Jiszs Atulz-mople Leplz X Rkabz Badr Nzlungr \p \v 17 Kx vz-aepzmgr kc badr Betzni, sc tqxlrpele kx Lasarus yrbqtipele mz gq zbq pwxpe. \v 18-19 X lr Jiu kxnzkqlung nzyrkrkimlr Jerusalem, murde Jerusalem ncdr Betzni takitr kilomita kxtq. Nzvz-ngrmlr mz nzamnc-lrpi-krdr Mata ncdr Mxri mz nzvztikr drtwrdr mzlwedr kc tqbz. \v 20 Mata kx xlrle kx Jiszs kc navzm, sc tqvzpxpe mz nzrmcti-krde nide. A' Mxri mncpwz brma. \v 21 Kx krlzmle kc Jiszs, Mata aelwapx-ngrde nzrlxngiti-krde mz nzrpi-krde kx, “Kxetu, nzmu namncq mrka, mzlwenge trbzu, murde nzmu amrlzbzme nide. \v 22 Kxmule-esz', a' krlzx kx mzli ka nike rlxtibzme mz Gct, sa nakabzle bam.” \v 23 Rpibz Jiszs bade kx, “Mzlwem sa natulz-mop mz nzbzngr.” \v 24 Rpibz Mata kx, “Eu, krlzx kx sa natulz-mop mz Mzli lc Tqmatq na-ayzlu-ngrbz Gct da mz leplz.” \v 25 Rpi-mopwz Jiszs bade kx, “Ninge kc tqatulz-mopwc' leplz mz nzbzngr x ninge kc tqrka-kzpo badr nzlungr kxboi. Doa kx lxngitile ninge, kxmule-esz' bzpe, a' sa natulz-mop mz nzbzngr. \v 26 X krkc tqtulz-mop murde lxngitile ninge, mqngrde trpengr nzbz-krde. ?Lxngitiq da lc?” \v 27 Rpibz Mata kx, “Eu, lxngitix kx nim Kxnzmcpx, Mrlx Gct kc navzm mz nrlc, da kc tqwai nzpikr profet leng amrlx.” \s1 Jiszs Yrni \p \v 28 Mz nibr nzycmnekr Mata lc, sc tqyzlupe brma tqycmne-awapebz mz ilede Mxri. Rpibzle bade kx, “Kxakrlz vzpem, x rpile namcle nim.” \v 29 Kx xlr Mxri le, tutxlzm x sc tqvz-anipe mz nzrmcti-krde Jiszs, \v 30 mrkc tqaenzlibep, tqrmctingr Mata nide. \v 31 A' mzli kc tqdwapxngr Mxri yz, leplz kcng tzmncng badr nzdwapx-kzng, murde mz drtwrdr Mxri nayrni mz gq lr Lasarus. \v 32 Mxri kx krlzmle Jiszs, rtco-lzbq-ngrbz mz nzamatq-krde nide. Sc tqrpipebzle bade kx, “Kxetu, nzmu namncq mrka, mzlwenge trbzu murde nzmu amrlzbzme nide.” \v 33 Kx mcpz Jiszs nzyrnikr Mxri x leplz kcng, sc tqngyati-zlwzpe drtwrde zmatq ngr Setzn mz nzatrkati-krde leplz mz nzbzngr. \v 34 Zbz sc tqrpipebzle mz ile-lzbq lcng kx, “?Myx gq lrde?” Nzrpibzlr kx, “Kxetu, vzm murde na-aelwa-ngrbzkr bam.” \v 35 X Jiszs sc tqyrnipe kz. \v 36 Zbz leplz kcng sc tzrpipelr kx, “Ycbz nzmrlzti-zlwz-krdele!” \v 37 A' kzdu nidr nzrpilr kx, “Mrlx lc aobqpxbzle mz ncblo kx mzte mwi. Nzmu navz-animle mwx krlz-kzle nzarlapx-krde Lasarus mz nzbzngr.” \s1 Jiszs Atulz-mople Lasarus Mz Nzbzngr \p \v 38 Zbz Jiszs ngyati mou drtwrde zmatq ngr nzbzngr. X mzli lc krlzpebzkr badr butqbr kc tqyrbqpx-ngrm Lasarus. Naonrx ngrde nzapqbrtr rplz kxetu, murde ma tzdwatitr animol. \v 39 Rpibz Jiszs badr kx, “Alqlipxamu rplz lc.” A' rpibz Mata bade kx, “Kxetu, yrbqtipxpemle mrla zbq pwxpe x brtupe.” \v 40 Rpibz Jiszs bade kx, “Rlr! Se tqpi-atebo bam kx sa namcq zmatq ngr Gct mz nzlxngiti-krm ninge.” \v 41 Zbz sc tzalqlipxpelr rplz kc x Jiszs sc tqkrka'lzpe Heven, nzrpi-krde kx, “Trte, awi-ngrbo bam nzlalztq-krme bange x nzayzlu-krme natqnge. \v 42 Kxmule-esz' lalztq-zvzme bange, a' tqkxmu nzycmne-krbo lc bam, murde leplz lcng nalxngitilr ninge kc tqatwzlr-ngrme.” \v 43 Zbz sc tqetumipe natqde nzrpi-krde kx, “Lasarus, vzpxm.” \v 44 X mzli kcpwz, Lasarus sc tqvzpxpem, mqde rlilr nzpilvz lrpz x nanycdeng, x narde kz. Rpibz Jiszs kx, “Yokaepxbzmu lrpz lang murde navzne.” X sc tzyokaepxpebzlr. \fig Jiszs sc tqatulzpe-mople Lasarus mz nzbzngr.|alt="067 Lazarus, come out!" src="067-DN00459b.tif" size="COL" loc="JHN 11:44" copy="Darwin Dunham" ref="11:44" \fig* \s1 Kxnzetu R Lr Jiu Nzrpilr Nanibqlr Jiszs \r Matiu 26:1-5; Mak 14:1-2; Luk 22:1-2 \p \v 45 Zbz leplz kx kqlung kx nzrmcng rkx lc nzlxngitilr nide. \v 46 A' kzdung nidr sc tzyzlupeng Jerusalem mz nzrpi-krbzlr mz Farzsi da kx ale Jiszs. \v 47 Zbz Farzsi kcng sc tzyrlwr-lxblrpeng badr kxnzetu rdr pris mz Kansrl kc tqaclvele Lou scdr lr Jiu. X sc tzrpipelr kx, “?Nike na-alepeku? Jiszs sc tqaelwapx-zvzngr rkx kxmatq. X mzli ka nzrpilr kx atulzpe-mop ncblo mz nzbzngr. \v 48 Nzmu trnarpwa'-ngrbzkuu nzwz-krde, leplz amrlx sa nalxngitilr nide x nayrlqlr nzngini-krde King r Israel. X doa lr gzpman ngr Rom sa na-ayrplapxlr nigu mz nzrpwa'-krmle nzyrlwr-lxblr-krgu Mangr-nzangiongr nyzgu, x sa nanibqtilr nigu lr Israel.” \v 49 Zbz Kaefzs kc tqngi Nardr Pris mz yiz lcde, rpibzle kx, “Mrlzpe nzngqngu-krmu. \v 50 Takitrde ncblo dq naesz' nabz-ngrbzle leplz amrlx, murde na-arlapxngr lr Israel.” \p \v 51 A' natqde lcng trpileu mz drtwrde esz'-krde, a' mz nzvz-nqblq-krde me pnz drtwr Gct. Batrpz Gct bade nzwzkr profet lc, murde nide Nardr Pris nede. X Jiszs na-atutrle natqdeng mz nzbz-krde, murde na-arlapxle lr Jiu amrlx kcng tzlxngitilr nide. \v 52 X trnabz-ngrdeu nzarlapx-krde lr Jiu esz'-krdr, a' nabz-kz-ngrde lr nrlc kcng tqmcpx Gct mz nzngini-krdr doa nedeng. Murde doa neng Gct amrlx nanginidr neidu kxesz'. \v 53 Zbz abzo mzli lcde, kxnzetu r lr Jiu sc tzyrlqpelr drtwr ngr nznibq-krdr Jiszs. \v 54 Mz nzmu-krde lcde, nigr badr Jiszs sc tqrlaszpekr Jerusalem, tqvzpekr rlru mz taon Efrem. \p \v 55 Ycpe pipz nzakaputr-krmlr zbq kxtr, kc tqngi Nzamyangr scdr lr Jiu. X lr Israel amrlx nzyrkrmqng Jerusalem mz nzoliqti-lzbq-krdr. Murde natakitrdr nzprtrngr mz Mangr-nzangiongr, mz nzvz-nqblq-krdr Lou sc Mosis. \v 56 X mz nzyrlwr-krdr kc Mangr-nzangiongr, sc tzatxti mztr Jiszs. X tzrpibzlr mz kztedrng kx, “?Rkrlz dq nimu kx Jiszs sa navzm?” \v 57 X kxnzetu r lr Jiu trnzkrlz-kzlru kx navzm o trtingr. A' nzrpilr nalolvzlr nide, delc tzkapx-ngrdr natqdr kx doa kx rkrlz me mncngr Jiszs napibzle badr. \c 12 \s1 Jiszs Aelu Mxri Tolo Betzni \r Matiu 26:6-13; Mak 14:3-9 \p \v 1 Nigr badr Jiszs sc tqyzlupekr Betzni, mztea nyz Lasarus kc tqatulz-mople mz nzbz-krde. Mzli lc ycbe zbq esz'mz, x Nzamyangr kc tzakaputrpemlr. \v 2 Nzrtrngztibzlr nzmu-ngrbz mz Jiszs. Lasarus nigr badr x leplz kcng tzwxbulz-kzng badr Jiszs mz tebol. A' Mata okatr mz nzakingr dakxnzng. \v 3 Zbz Mxri twzmle kc botol ngr tolo kx narncbr ngrde lqlwx x mnrte mrlz zlwz. X mz nzamatq-krde Jiszs, sc tqaelupebzle nanyc Jiszs x amingrtibzle mz nqnginarde. X mnrte lvabqpe mz nabz ma kc. \v 4-5 Judzs, kzdq nigr ncblo neng Jiszs, kc na-amwale nide kalr, rpibzle kx, “Tolo lc narncbr ngrde takitrde nzatatr-krm ncblo mz yiz kxesz'. ?Memule tramwa-ngrnleu x trau rde nakabz mz leplz kcng trnzrngiscung da?” \v 6 Krlc tqkxmu nzycmne-krde lc murde nide ncblo kxpna da x aclvele bxli r trau kx nzkabz badr mz nzwz-krdr. X trau kx nzyrlqo elr krlzle nzrkalz-ngrm. A' nzycmne-krde lc, trvzpxpuu mz nzyckr drtwrde leplz. \v 7 Rpibz Jiszs kx, “Bzkq ycmnebzme bade. Da lc tqrtrngzti-ngrbzle ngi dalr nzoliqti-krbzle nrkrdrtqnge mz nzaelu-krbzlele tolo mzli kc nabz-ngrne. \v 8 Mnc-zvzamu badr leplz kcng trpnzngr scdr da, x krlzamu nzokatrngr nidr mzli kznikeng suti drtwrmu. A' ninge trnamnc-zvzpou bamu. Mz nzmu-krde lcde, takitrde nzaelwapx-krmamu nzmrlzti-zlwz-krmu ninge mzli ka.” \x + \xo 12:8 \xt Lou Kcpwz 15:11\x* \p \v 9 Kx nzxlr leplz nzmnckr Jiszs Betzni, sc tzvzpemqng. Trnzvz-ngrmlru Jiszs txpwz, a' nzrpilr namc-kzlr Lasarus kc tqatulz-mople. \v 10 Zbz kxnzetu rdr pris sc tzryrlqpeng drtwr kx nanibqpe-kz-ngrdr Lasarus. \v 11 Murde lr Jiu kxnzkqlung trnzvz-nqblqpelru kxnzetu rdrng, a' nzlxngitipelr Jiszs mz nzmc-krdr nzatulz-mou-krmle Lasarus. \s1 Sade Kx Nzprlxlvztingr Nabx Nc Paam Mz Lrpzki R Jiszs Mz Nzvztr-krde Jerusalem \r Matiu 21:1-11; Mak 11:1-11; Luk 19:28-40 \p \v 12 Nrlc kxngrlxobzle, nzxlr leplz kcng tzvzmqng mz Nzamyangr, kx Jiszs sc tqvzpe mz lrpzki mz nzvztr-krde Jerusalem. X sc tqvzpekr badr. \v 13 Zbz sc tzrlakipxpeng nabx nc paam, x sc tzrmcti-lzbqpeng badr mz nrlarde kx yz Jerusalem. X natqdr kc tqetupe tzrpipelr kx, “Hosana! Glqpxkr King Kxnzmcpx kc tqvzm mz drtq Yawe! Nim kc nangi King rgr lr Israel.” \x + \xo 12:13 \xt Sam 118:25-26\x* \fig “Glqpxkr King Kxnzmcpx kc tqvzm mz drtq Yawe!”|alt="068 donkey, triumphal entry, Palm Sun" src="068-DN00487b.tif" size="SPAN" loc="JHN 12:13" copy="Darwin Dunham" ref="12:13" \fig* \v 14-15 Otim Jiszs kc nei dcngki, wxbuom elr x sc tqvope-ngrde. Da lc atutrle nzrpikr Profet kx, \qt “Bzkq mwxlrpeamu lr Jerusalem!\qt* \x + \xo 12:14-15 \xt Szfznaea 3:16\x* \qt King rmu dese tqvzpem mz nrwx, votrp mz nei dcngki.”\qt* \x + \xo 12:14-15 \xt Sekaraea 9:9\x* \v 16 Zbz mz nibr nzvzdzkr Jiszs Heven, sc tqdcpx ate mz drtwrgr kx da lcng tqprtzbz mz Jiszs nzatutrlr natq kcng tqyclz-pnz-kaip mz Nzryrngrkxtr, tzycmnetr-ngrdr Kxnzmcpx x nike naprtzbz bade. \v 17 A' mrkc Jerusalem leplz kx nzmclr Jiszs nzatulzpe-mou-krde Lasarus mz nzbzngr, sc tzlenepelr nrpa lc. \v 18 X kx nzxlr leplz kx nzkqlung rkx lcde, sc tzyrkr-ngrmlr mz Jiszs. \v 19 Zbz sc tzrpi-etrpe Farzsi kx, “Mzlengeng, tryatrpepwzkuu bade. Murde lr Jiu mz mztea amrlx nzvz-nqblqpelr nide.” \s1 Jiszs Ycmnetr-ngrde Nzbz-krde \p \v 20 Kzdung lr Grik nzprtrpzng mz leplz kcng tzvzdzng Jerusalem mz nzakaputr-krmlr Nzamyangr. \v 21 Lr Grik lcng nzrpibzlr mz Filip kx, “Kxetu, rpikr naycmnekr badr Jiszs.” \v 22 Filip sc tqpipebzle mz kzdq lr mrnyzde, Adru. X sc tzvzmipebzlr lr Grik kcng mz Jiszs. Tzrpipebzlr kx, “Kxetu, leplz lcng trngiulrJiu nzrpilr naycmneamu badr.” \v 23 Mz nzayzlu-krbzle natqdr, Jiszs yapwxtipxbzle nzbz-krde kx na-arlapxle leplz kxnzkqlung. Rpibzle kx, “Ninge Mrlx Leplz. X mzli ka sc tqkrlzpebzle mzli r nzbz-krnge x nzvzdz-krnge Heven. \v 24 Naycmne-ebzpxbo nra wit. Murde nra wit nataole mz drtc' x namibiole mz nzryrlq-krbzle nrade kxkqlung. Nzmu trtaoleu mz drtc', esz'tx alo. Mz nzmu-krde lcde, na-apux nra wit mz nzbz-krnge murde na-arlapxx leplz kxnzkqlung. \v 25 Murde doa kx otr-zvzngr drtwrde nzlu-krde mz nrlc ka, sa namale-lvile nzlungr kxboi. A' doa kx yrlqtxole nzlu-krde mz nzvz-nqblq-krde ninge, sa naprtr mz nzlungr kxboi. \x + \xo 12:25 \xt Matiu 10:39; 16:25; Mak 8:35; Luk 9:24; 17:33\x* \v 26 X mrlx kznike nawztrp bange navz-nqblqmle ninge, murde kxnzawz nengeng sa namnc-zvz-kzng mrkc namnc-ngrne. X Trtenge sa na-amatq leplz amrlx kcng tzwztrpqng bange.” \p \v 27 X mz nzaotikr drtwrde nzbz-krde lc, rpi-mople kx, “Mzli ka nabznge talvzo. ?Mrlz nzrlxti-krbo mz Trtenge kx bzkq rlrpx-ngrde nzbz-krnge? A' trtingr! Murde vz-nqblqle me pnz drtwrde. X vz-ngrmc mz nrlc murde na-angidatix da amrlx kcng naprtzmqng bange mz nzbz-krnge. \v 28 Trte, krka'-ngrne kx nzmyalz-krm na-aelwapxngr mz nzmnc-krnge. Eu, angida.” X mzli kcpwz Gct ycmneom Heven, rpile kx, “Nzmyalz-krnge aelwapxpe-ngrbo x sa na-ale-moux.” \v 29 Kx nzxlr leplz kcng natq Gct, kzdung nidr nzrpilr bzlrmei. A' kzdung nidr nzrpibzlr kx, “E trtingr, enjrl ne Gct ela tqycmnebz bade.” \v 30 A' rpibz Jiszs badr kx, “Natq lc trngiu dalr nzokatr-krde ninge, a' ngi dalr nzokatr-krde nimu. Murde nakrlzamu kx Gct atwzlr-ngrmle ninge. \v 31 Mzli ka krlzmle mzli r nzpipxkr Gct kx lr nrlc nzvz-rbrng. X krlz-kzple mzli r nzaovxiokr Gct zmatq ngr Setzn, Kxetu r nrlc ka. \v 32 A' ninge Mrlx Leplz. X mzli kc naglqlz-ngrdr ninge, sa navectrpc' leplz amrlx bange.” \v 33 Mz natq lcng aelwapx-ngrde kx nabzom mz kros. \v 34 Rpibz leplz kcng bade kx, “?Nabzq? A' Lou scgu alvztr-ngrde nigu kx trpnzngr nzbzkr Kxnzmcpx. ?Nike tqrpi-ngrn mzli kc naglqlzngr Mrlx Leplz mz kros? ?Mrlx Leplz kznike?” \f + \fr 12:34 \ft Traopxpwzu mz lr Jiu kx Nzryrngrkxtr rpile kx Kxnzmcpx na-aetqbz drtqde x naobqszo nide, na-atrkati nide, x nanibq nide. [Sam 22:1-18; 69:8, 11, 20-21; 118:22a; Asaea 53:1-12] Murde nzlxngitilr natq Gct kx rpile kx nangi king kc etu, na-aovxiole enqmi rdrng amrlx, x na-aclve-alole leplz amrlx. A' trnzlxngitilru natq kzbleng. \f* \m \v 35 Rpibz Jiszs badr kx, “Apux zyzlr. A' sa namncbepo bamu mzli kxpipz. Mz nzmu-krde lcde, navz-nqblqamu nzalvztr-krngeng mzli ka tqmncbe-ngrbo bamu, murde ma tqtaoamu mz alwx kc tqakamrbr-ngrbzle da mz nabzmu. Murde doa kx vz-nqblqle da kx tropxu vz-rbr zvz. \v 36a Delc, mzli lc tqmncbe-ngrbo bamu, na-abrtrpa'mu drtwrmu bange, murde nanginimu doa nengeng mz nzale-krmu da kxtubq.” \s1 Lr Jiu Vz Zvz Trnzlxngiti-krdru Jiszs \p \v 36b Yrkrpxbz nzycmne-krbz Jiszs, sc tqvzpekr badr mz nzmnc-kapq-krgr. \v 37 Murde trnzlxngitilru nzngini-krde Kxnzmcpx, kxmule-esz' rkx kcng kqlung tqalele, tzaelwapx-ngrdr zmatq ngr Gct. \v 38 Mz nzmu-krde lcde, sc tqatutrpele natq Profet Asaea mz nzrpi-krde kx, \qt “Yawe, trpnzngr kx lxngitile natqnge, x trpnzngr kx rkrlz zmatq kc tqaelwapx-ngrgr.”\qt* \x + \xo 12:38 \xt Asaea 53:1; Rom 10:16\x* \v 39-40 X mz trnzrlxngiti-krdru lc, angidatipe-kzle natq Gct kc tqpipx Asaea, mz nzrpi-krde kx, \qt “Mztr nzakcpebz x nardr nzamqngipebz, murde nzpxtxpx-ngrdr nzmc-krdr x nzlxngiti-krdr da angidr. Mz nzmu-krde lcde, rblxbz badr nzyzlu-krmlr bange murde na-arlapxx nidr.”\qt* \x + \xo 12:39-40 \xt Asaea 6:10\x* \v 41 Krlc tqkxmu nzryapwxkr Asaea lc, murde mcpe-kaile nzmyalzkr Kxnzmcpx mzli kc navz-ngrmle mz nrlc. \v 42-43 Yzuo mzli lc, kxnzetu r lr Jiu nzkqlung kx nzlxngitilr Jiszs. A' trnzpinedru murde nzmwxlrtilr Farzsi, ma tzyrlqtrpzlr nidr yz mz mangr-nzkrka'ngr x tzmapulrpx-ngrdr nidr mztea. Murde nzmrlzkr badr nzglqpxkr leplz nidr myaszpxle nzglqpxkr Gct nidr. \s1 Nzayrplapxngr Vzpxm Mz Natq Jiszs \p \v 44 Jiszs natqde etutx mz nzrpi-krbzle mz zbo ngr leplz kcng kx, “Doa kx lxngitile ninge, trlxngitileu ninge esz'-krnge, a' lxngiti-kzle Gct kc tqatwzlr-ngrmle ninge. \x + \xo 12:44 \xt Matiu 10:40; Mak 9:37; Luk 10:16\x* \v 45 X doa kx mcle ninge mcpe-kzle Gct. \v 46 Vzmc apux zyzlr kc tqaelwapx-ngrbzle mz lr nrlc kxnamu nzrlapx-krdr, murde doa kx lxngitile ninge trnataopeu mz alwx. \v 47 A' doa kx xlrle nzycmne-krnge x trlxngitileu, trna-ayrplapxwxu nide. Murde trvz-ngrpwc'u nzayrplapx-krnge lr nrlc, a' vzo-ngrmc Heven nzarlapx-krnge nidr. \v 48 A' nzayrplapxngr nidr vzpxm mz kxmu nzyrlq-krdr natqnge. Doa kx mapulrpx-ngrde ninge x pxtxpx-ngrde natqnge, vz-rbrpe x sa na-ayrplapx mz Mzli Kxmatq kc navzm. \v 49 Murde natq lcng tqpibo trnzvzpxpwqung bange, a' krlcng tqpibo natq kx nzvzpxmqng mz Trtenge. Natq lcng kamle bange kx napibo bamu. \v 50 X krlzx kx nzlungr kxboi vzpxm mz natq kx kamle. Mz nzmu-krde lcde, pix da kx pim Trtenge napibo bamu.” \c 13 \s1 Jiszs Ycpqtibzle Nanyc Ncblo Nedeng \p \v 1 Mzli kc nepi trtaoka-ngrde x trkrlzkapzle Nzamyangr, Jiszs krlzpe-kaile kx mzli r nzrlasz-krde nigr ycpe pipz, mz nzyzlu-kr-mopwzle mz Trtede. X mz nzmrlzti-zvz-krde leplz nedeng mz nrlc, aelwapx-ngrmle nzetukr nivz lrde bagr. \v 2 Mzli kc mz milzpq, nigr badr Jiszs sc tqmulvzpekr Nzamyangr. X kzdq nigr, Judzs Iskariot, yrlqtrpebz Setzn mz nabzde nzamwa-krde Jiszs. \v 3 A' Jiszs krlzle kx aprcpebz Gct zmatq ngr da amrlx kcng naprtzbzng bade. X krlz-kzle kx prpxm mz Gct x nayzlu-mopwz bade. \v 4 Delc, mzli kc tqmube-ngrgr, tulzm, sc tqwztrpem bagr. Aotxole nzkq scde kc tqrmnrtr-ngrbz, x rtrngztibzle taol pewi-lzbq-ngrde. \v 5 Zbz sc tqpuliopele kcng lue mz dis, x ycpqti-ngrbzle nanycgr. X amingrtibzle mz taol kc. \v 6 Kx krlzbzle kc Saemon Pita, rpibz Pita bade kx, “?Kxetu, da zpwxpe kx na-avzo-lzbqpeme mz nzycpq-krbzme nanycnge?” \v 7 Rpibz Jiszs kx, “Mzli ka trkrlzkalq da lc tqrtrngztibo. A' sa nakrlzq mzli lc navzm.” \v 8 Rpibz Pita kx, “Trtxpnzngr nzycpq-krbzme nanycnge.” Rpibz Jiszs kx, “Nzmu kx trycpqpwc'u nim, trvz-nqblq-angidrpewq ninge.” \v 9 A' Saemon Pita narde tryrplatrpwzu mz natq Jiszs, x sc tqrpi-mopwzle kx, “Kxetu Lod, bzkq ngi txpwz nanycnge, a' mqnge x narnge kz.” \v 10 Rpibz Jiszs kx, “Pita, doa kx kipope, drtqde prkipe. X trpengr nzkipo-krde a' ngi txpwz nanycde, murde nzblqking mz nzayo-krde mz lrpzki. X nabzmu lqngi, a' kzdq nimu esz', trtingr.” \f + \fr 13:10 \ft Krlc drtwr ngrde kx Jiszs alqtipele nidr, a' alwx kznikeng nzale-moulr naycpqtipx-moung mz nzplzpx-krdrleng. \f* \m \v 11 X krlc tqrpi-ngrmle kx, “A' kzdq nimu esz', trtingr,” murde krlzpele kzdq nigr na-amwale nide. \p \v 12 Mz nibr nzycpqti-krbzle nanycgr, kq-mou-ngrde nzkq scde x sc tqyzlupe mou mrkc tqwxbulz-ngrde mz tebol. Sc tqrpipemle bagr kx, “?Krlzpeamu da lc tqwaisz-ngrne nimu? \x + \xo 13:12 \xt Luk 22:27\x* \v 13 Rpimamu bange ninge Kxakrlz x Kxetu rmu, x da zpwxtx nzpi-krmamule. \v 14 X kxmule-esz' ninge Kxakrlz x Kxetu rmu, a' avzo-lzbqx mz nzycpqti-krbo nanycmu. X kxnamu-kzamu lc, na-avzo-lzbqamu mz nzycpqti-etr-krmu nanycmu. \v 15 Nakrlzamu kx aelwapx-ngrbo lrpzki bamu, murde navz-nqblqamu nike alebo bamu, mz nzavzo-lzbq-krmu x nzokatr-etr-krmu. \v 16 Da angidrtx lc napibo bamu. Trpnzngr kxnzawz kx myaszlzle kxetu rde, x menrpa trmyaszlzleu doa kx atwzlr-ngrde nide. Mz nzmu-krde lcde, takitrde nimu menrpa nengeng naokatr-etramu. \x + \xo 13:16 \xt Matiu 10:24; Luk 6:40; Jon 15:20\x* \v 17 Nzmu nakrlz-angidramu da lcng, Gct sa na-aelalzmle drtwrmu mz nzvz-nqblq-krmuleng.” \s1 Jiszs X Ncblo Nedeng Nzmulvzlr Nzamyangr \r Matiu 26:17-25; Mak 14:12-21; Luk 22:7-13, 21-23 \p \v 18 Jiszs rpi-mople bagr kx, “Trycmnetrwxu nimu amrlx ngrmu mz nzrpi-krbo kx nabzmu lqpe. Krlzx kx mcpxx nimu amrlx ngrmu. A' nzycmnekr Nzryrngrkxtr na-atutr, mz nzrpi-krde kx, \qt ‘Mzli ka kztenge kc tqmukr ncdr, nipe-kzde enqmi rnge.’\qt* \x + \xo 13:18 \xt Sam 41:9\x* \v 19 Napi-pnzbo da lc, murde mzli kc nakaputr-ngrmle, sc tqlxngitipeamu kx ninge Kxnzmcpx ne Gct. \v 20 Da angidrtx lc napibo bamu. Doa kx abrtzlvzle ncblo kx atwzlrpx-ngrne, lxngiti-kzle ninge. X mz nzlxngiti-krde ninge, lxngiti-kzle Gct kc tqatwzlr-ngrmle ninge.” \x + \xo 13:20 \xt Matiu 10:40; Mak 9:37; Luk 9:48; 10:16\x* \p \v 21 Zbz mz nibr nzycmne-krde lc nabz Jiszs sc tqtalvzope. X sc tqrpipe-mople bagr kx, “Da angidrtx lc napibo bamu. Kzdq nimu sa na-amwale ninge mz enqmi rngeng.” \v 22 A' kx xlrbzkr nzycmne-krde, sc tqobq-etrpekr kx neke mz nigr kc tqpile, murde trkrlzkru. \v 23 X wxbutrpo bade, mz nrlarde kxrtc. \v 24 Zbz Saemon Pita kc nrlar mzte tqaopemle bange, kx naveatibo kx nelc tqpile. \v 25 Drtrpo nrlarde x sc tqveapebo bade, rpibo kx, “?Kxetu, neke tqkxmu nzpi-krmle ke?” \v 26 Ayzlu-ngrmle natqnge kx, “Mrlx kc naleobo bret nade mz lue lr supsup.” Zbz kx leole kc nctq bret kc, sc tqkapebzle mz Judzs Iskariot, mrlx Saemon. \v 27 Mz nibr nzngqkr Judzs bret kc, Setzn kc tqprtrpebz bade, a' tropxu mz mzkr. X sc tqrpipebz Jiszs bade kx, “Aniti nike nartrngztibzme.” \v 28 A' trpnzngr nigr kx rkrlz drtwr ngr nzycmne-krbz Jiszs lc bade. \v 29 Murde mz nzaclve-krbzle kc trau scgr, mz drtwrgr kzdung nigr naxpe kzdung kz dalr Nzamyangr o narkabz trau mz kxtrnzrngiscung. \v 30 Mz nibr nzngqkr Judzs nctq bret kc, tulzm x sc tqdwapxpe yz. X mzli lc nzlo kc tqyzutrpe. \f + \fr 13:30 \ft Natq lc tqngi \+em nzlo,\+em* ngi kzdq nzycmne-ebzpxngr. Murde \+em nzlo\+em* drtwr ngrde nzyzutrkr da kxtrka kcng amrlx tzwaisrngr Jiszs, mz nzamwakr Judzs kc nide, mz nzlolvzkr kxnzetung nide, mz nzvzmi-krdr nide mz kot, mz nztqlvztr-krdr nide mz kros, x mz nzbz-krde. Judzs apule ncblo kx vzne mz nrlckxbq x tao mz alwx, murde da angidr trycpxpuu mz nabzde. Mc Jon 11:9-10. \f* \s1 Natq Kxmrna \p \v 31 Mz nibr nzvzpekr Judzs, rpim Jiszs bagr kx, “Mzli ka ninge Mrlx Leplz, ycpe pipz nzaelwapxngr nzmyalz-krnge. X nike na-alex sa na-aelwapx-kz-ngrde nzmyalzkr Gct. \v 32 X nzmu na-aelwapx-ngrne nzmyalz-krde, Gct esz'-krde sa na-aelwapx-kz-ngrde nzmyalz-krnge. X nzale-krdele trnamnetiu. \v 33 Doa nengeng, namnctibo bamu mzli kx mrbcne. Mz nzmu-krde lcde, sa nartangrtiamu ninge kalr. A' napi-kzpo bamu natq kcpwz tqpibo mz kzdung kxnzetu r lr Jiu, mz nzrpi-krbo kx, ‘Mrkc navzkix, trgalr ena nzvz-krmamu elr.’ \x + \xo 13:33 \xt Jon 7:34; 8:21\x* \v 34 Natqnge kxmyapxbz kxmrna nide sele: ‘Namrlzti-lzbqamu, da kc tqwai nzmrlzti-krnge nimu.’ \x + \xo 13:34 \xt Jon 15:12, 17; 1 Jon 3:23; 2 Jon 5\x* \v 35 Mz nzmrlzti-lzbq-krmu lc, sa na-aelwapx-ngrbzmu mz leplz amrlx nzngini-angidr-krmu leplz nengeng.” \s1 Plzpx-kaipz Jiszs Nzrpikr Pita Trkrlzleu Nide \r Matiu 26:31-35; Mak 14:27-31; Luk 22:31-34 \p \v 36 Rpibz Saemon Pita bade kx, “?Kxetu, drlve kc navzkiq?” Rpibz Jiszs bade kx, “Trnavz-nqblqpwe'u ninge mzli ka, a' vz-nqblq-krlzpwq ninge kalr.” \v 37 Rpibz Pita kx, “?Nike trnavz-nqblq-ngrpwc'u nim mzli ka? Murde nabz-ngrbo nim.” \v 38 Rpibz Jiszs kx, “?Nabz-ngrn ninge? Da angidrtx lc napibo bam. Koma mz nrlckxbq nzrpi-krm kx trkrlzwq ninge nzwrde natq, x natq kio kx ayrnrngr kc ate.” \c 14 \s1 Jiszs Ngi Lrpzki, Da Angidr, X Nzlungr \p \v 1 Jiszs rpi-mople bagr kx, “Bzkq nelzmu taprlzm. Abrtrpzmu drtwrmu mz Gct x abrtr-kzpa'mu drtwrmu bange. \v 2-3 Murde mrkc Heven ma nyz Trtenge kqlu-esz'ngr, x navz-kaipo mrlcde mz nzoliqtipx-krbo nzvz-krmamu. Dekc, nayzlu-ngr-mopwc' mz nzvzmi-krnge nimu, murde namnc-aloamu mrkc tqmnc-ngrne. X takitrde nzlxngiti-krmu natqngeng murde trkrlzwxu nzpokiangr. \p \v 4 “X krlzamu mrkc navzkix x lrpzki rde.” \v 5 Rpibz Tomas kx, “Kxetu, trkrlzkru mrkc navzkiq. ?Mz nzmu-krde lcde, myx kxnamu nakrlz-ngrgr lrpzki lc?” \v 6 Rpibz Jiszs bade kx, “Ninge lrpzki, da angidr x nzlungr. Ninge lrpzki kc nao-zli mz nzrkrlz-ngrbz Heven. X ninge kx na-aelwapx-ngrbz da angidr kx vzpxm mz Gct. X ninge kz nou nzlungr kxboi. Mz nzmu-krde lcde, trpnzngr kx navztxnebz mz Trtenge, a' navzki-kaiple bange. \p \v 7 “Murde mz nzkrlz-angidr-krmu ninge, nakrlz-kzamu Trtenge, murde apux nide. X abzo mzli ka mcpeamu nide x krlzpe-kzamu nide.” \v 8 Rpibz Filip kx, “Kxetu, da kx rlxti-txpwzkr bam, aelwa-ngrm bagr Trtem.” \v 9 Ayzlu-ngrbz Jiszs natqde kx, “?Filip, myx kxmule? ?Mnctipebo bamu mzli boipe, a' sc trkrlzkalq ninge? Murde doa kx mcpele ninge, mcpe-kzle Trtenge. ?Memule tqrpi-ngrme kx na-aelwa-ngrbo Trtenge bamu? \v 10 ?Myx kxmule trlxngitiwq kx sc tqmncbo mz Trtenge x Trtenge sc tqmncm bange? Murde natq kcng tqpitibo bamu, nzvzpxmqng mz Trtenge, a' trnzvzpxpwqung bange. X wz-nqblqx me pnz drtwr Trtenge, kc tqmncpxm bange. \v 11 Takitrde nzlxngiti-krm kx sc tqmncbo mz Trtenge x sc tqmncm Trtenge bange. Kxmule-esz' a' nalxngitiamu mz nzmc-krmu rkx kcng tqalexng. \v 12 Da angidrtx lc napibo bamu. Doa kx lxngitile ninge sa na-ale-kzle rkx lcng tqalexng. X sa na-ale-kzle du rkx kx namyapxbzng, murde nzvzpex mz Trtenge. \v 13 X da kx rlxtiamu mz zmatq r drtqnge sa na-angidabo, murde na-aelwapx-ngrne nzmyalzkr Trtenge. \v 14 X mzli kznike narlx-ngrmamu dq da mz zmatq r drtqnge, sa na-angidabo.” \s1 Jiszs Esalz-ngrde Mqngrkxtr \p \v 15 Rpi-mop Jiszs bagr kx, “Nzmu mrlztiamu ninge, yrlq-angidramu natqnge. \v 16 X sa narlxtibo mz Trtenge, nzatwzlr-mou-krmle dq Kxokatr kx namnc-alobz bamu. \v 17 Krlcde Mqngrkxtr kc tqaelwapx-zvz-ngrde da angidr. Rblxbz mz lr nrlc nzlxngiti-krdr Mqngrkxtr, murde trnzglxlru nide x trnzkrlz-angidrlru nzwz-krde. A' nimu, krlzpeamu nide, murde sc tqmncbz bamu x sa navztrp mz nabzmu. \v 18 Mzli kc nadwasz-ngrne nimu, trpnzngr nzaxtx-krbo nimu nzapu-krmu doa kxnzbzszng. Murde na-apule kx ninge la nayzlu-mopwc' mz Mqngrkxtr. \v 19 Ycpe pipz trnzmcpeu lr nrlc ninge. A' sa namc-mouamu ninge. Murde nzlu-krmu kxmrna vzpxm mz nzlu-mou-krnge. \v 20 X mzli lc Mqngrkxtr navzpx-ngrmle bamu, sc nakrlz-ateamu kx mncbo mz Trtenge, x mncmamu bange, x mncbo bamu. \v 21 Doa kx yrlq-angidrle natqnge, mrlztile ninge. X mz nzmrlzti-krde lc ninge, sa namrlzti kz Trtenge nide. X sa namrlzti-kzx nide x na-aelwa-lzbq-ngrbo bade.” \v 22 Zbz sc tqrpipebz Judzs kzble kx, “?Kxetu, ni-txpwzgr, a' lr nrlc trtingr?” \v 23 Rpibz Jiszs bade kx, “Doa kx mrlztile ninge yrlq-angidrle natqngeng. X mrlzti zlwz Trtenge, x sa navzmgr x namncpx-kzpgr bade. \v 24 A' trnavzpgru mz mrlx kx trkati nivz lrde ninge, x tryrlq-angidrleu natqnge. Murde natqnge lc trvzpxpuu bange a' vzpxm mz Trtenge kc tqatwzlr-ngrmle ninge. \p \v 25 “Napipx-pnzbo bamu da lcng mzli ka tqmncbe-ngrbo bamu. \v 26 Murde sa na-atwzlr-ngrm Trtenge Kxokatr kc tqngi Mqngrkxtr, mz zmatq rnge. X sa na-alvztrle nimu mz da amrlx kx takitrde nzrkrlz-krmuleng, x na-adcpx-mopwzle drtwrmu mz natq amrlx kcng tqpitibong. \p \v 27 “Amnqlvz-ngrne nimu nzmnc-zpwxngr kc tqycm bange. Murde nzmnc-zpwxngr kc tqkabo bamu, trapuleu nzmnc-zpwxngr mz nrlc, a' yc-amqngi zvz. Bzkq nelzmu taprlzm x ayo, x bzkq mwxlramu. \v 28 Xlrpemamu nzpi-krbo kx narkalzpemc x sa nayzlu-mopwc' bamu. Nzmu namrlzti-angidramu ninge, naelalz-ngrm drtwrmu nzvz-krbo mz Trtenge, murde myapxbz mz ninge. \v 29 Mzli ka, napi-pnzbo bamu da lcng x mzli r nzkaputr-krmlr kc ate. Murde nzrlxngiti-krmu naxplr, mzli kc nakaputr-ngrmlr. \v 30 Nzycmne-krbo bamu naesakitxpe mzli ka, murde Setzn kc tqngi kxetu r nrlc ka, se tqvzpem. Kxmule-esz', a' trpnzngr nzmnclz-krbo bade murde trpnzngr da kx vz-rbrtix. \v 31 A' rtrngzti-ngrbo da amrlx kcng tqpitim Trtenge bange, murde nakrlz lr nrlc kx mrlztix nide. Delape. Tulzamu, navzpeku.” \c 15 \s1 Jiszs Nide Nounc Angidr \p \v 1 Mzli kc tqvz-ngrgr mz lrpzki, Jiszs rpi-mople bagr mz nzycmne-ebzpxngr kx, “Ninge nounc angidr, x Trtenge nide kx ngi nyzde nrlanc. \v 2 Lakitxpx-atwrnr-ngrdeng nrlangeng amrlx kcng trpnzngr nradr. X nrlangeng kcng nradr tqycbz lvxoleng murde nado zlwz. \v 3 X mz nqmq kcpwz, natqnge alqtile x okatrle nimu mz nzale-krmu da kxmrlz. \v 4 Trpnzngr nrla nounc kx nado mz nide esz'-krde, a' natutrpwz mz noude. Kxmu-kzle lc mz nimu. Na-axvctr-lzbqmamu bange murde namncbo bamu. A' nzmu trna-axvctr-lzbqpwa'muu bange, trpnzngr nramu, murde ninge nou nzlu-krmu. \p \v 5 “Ninge nounc x nimu nrlangeng. Doa kx axvctr-lzbqbz bange x mncbo bade, sa nado zlwz. Trpnzngr da kxmrlz kx nartrngztibzmu nzmu trna-axvctr-lzbqpwa'muu bange. \v 6 X doa kx lakipx-lzbqm bange, trpnzngr nrade. A' nrlade kxmule lcng takitxtrpwzle nzangcngr mz nyr. \v 7 A' nzmu na-axvctr-lzbqmamu bange x yrlq-angidramu natqnge, krlzamu nzrlxti-krbzmu mz Gct da kx suti drtwrmu, x sa na-angidabzle. \v 8 Mz nzaxvctr-lzbq-krmamu bange, dekc nado-zlwz-ngrnamu x na-aelwapx-ngrnamu kx nimu leplz nengeng. X nramung na-aelwapx-kz-ngrdr nzmyalz-esz'ngrkr Trtenge. \f + \fr 15:8 \ft Mz nzycmnekr Jiszs, rpile ‘Ninge nqvi lr grep angidr.’ Mz Nzryrngrkxtr \+em nqvi lr grep\+em* drtwr ngrde lr Jiu ngr Israel. Mz nzrpi-krde kx nide angidr nqvi lr grep, mwx drtwr ngrde kx lr Israel trnznginipedru nqvi lr grep angidr. \f* \p \v 9 “Mrlztix nimu da kc tqwai nzmrlztikr Trtenge ninge. Mz nzmu-krde lcde, namnclz-zvzmamu mz nivz lrnge. \v 10 X sa namnclz-zvzmamu mz nivz lrnge nzmu nayrlq-angidramu natqnge. Da kc tqwaix nzyrlq-angidr-krbo natq Trtenge, x mnclz-zvzbo mz nivz lrde. \v 11 Pipxbo bamu natq lcng murde na-abrtzlvzx nimu x nabzmu na-abrtz zvz. \x + \xo 15:11 \xt Jon 3:29; 17:13\x* \p \v 12 “Natqnge kx nayrlq-angidramu nide sele, ‘Mrlzti-lzbqamu da kc tqwai nzmrlzti-krnge nimu.’ \x + \xo 15:12 \xt Jon 13:34; 15:17; 1 Jon 3:23; 2 Jon 5\x* \v 13 Nivz kx myapxbz rlrpx-ngrde nzlu-krde mz nzokatr-krde mzledeng. \v 14 X sa nanginimu mzlengeng, mz nzyrlq-angidr-krmu natqnge. \v 15 Mzli ka trpengr nzrpi-krbo nimu kxnzawzng, murde kxnzawz trkrlzleu da kcng tqrtrngztibz kxetu rde. A' nipemu mzlengeng, murde da amrlx kcng tqxlrtrpo mz nao Trtenge, tqpitipebo bamu x krlzpeamu. \v 16 Trmcpxwamuu ninge, a' mcpxx nimu murde nramu nakqlu zvz. X da kznike rlxtibzmu mz Trtenge mz zmatq r drtqnge, sa na-angidabzle. \v 17 Yrlq-angidramu natqnge lc, ‘Mrlzti-lzbqamu.’” \f + \fr 15:17 \ft Gct sa naka-txpwzle da mz nzvz-nqblq-krde me pnz drtwrde. \f* \s1 Leplz Neng Jiszs X Lr Nrlc \p \v 18 Jiszs rpi-mople bagr kx, “Bzkq kctipxamu mzli kc napxtxpxngr lr nrlc nimu, murde nzpxtxpx-kai-ngrdr ninge. \v 19 Kqlex nimu murde nablepxbzmu mz lr nrlc. Delc tzpxtxpx-ngrdr nimu. A' nzmu nanginimu lr nrlc, sa namrlztilr nimu murde nzmrlzti-zvzlr lr mrnyzdr. \v 20 Nadcpx mz drtwrmu da lc tqpibo bamu, ‘Trpnzngr kxnzawz kx myaszlzle kxetu rde.’ Nzmu kx tzatrkatilr ninge kc tqngi kxetu rmu, sa na-atrkati-kzlr nimu mz nzngini-krmu kxnzawz nengeng. A' nzmu nayrlqlr natqnge, sa nayrlq-kzlr natqmu. \x + \xo 15:20 \xt Matiu 10:24; Luk 6:40; Jon 13:16\x* \v 21 Lr nrlc sa na-atrkatilr nimu mz nzngini-krmu leplz nengeng, murde trnzkrlzlru Gct kc tqatwzlr-ngrmle ninge. \v 22 Nzmu trnaxlrlru natqnge, trpnzngr alwx ngrdr. A' alwx ngrdr tutr mz nzpxtxpx-krdr natqnge. \v 23 Murde doa kx pxtxpx-ngrde ninge pxtxpx-kz-ngrde Trtenge. \v 24 Kxmule-esz' nzmcpelr nzale-krnge da kcng tqmatq-esz'ngr, kx trpnz-moungr kx rkrlz nzalengr, a' alwx ngrdr tutr mz nzpxtxpx-zvz-krdr nigr ncdr Trtenge. \v 25 Da lcng nzatutrlr natq kcng mz Nzryrngrkxtr, tqrpile kx, \qt ‘Nzpxtxpx-krdr ninge trpnzngr noude.’”\qt* \x + \xo 15:25 \xt Sam 35:19; 69:4\x* \s1 Kxokatr Kc Tqngi Mqngrkxtr \p \v 26 Jiszs rpi-mople bagr kx, “Sa na-atwzlr-ngrmc Kxokatr bamu. Krlc Mqngrkxtr, kc tqngi nou da angidr amrlx, tqvzpxm mz Trtenge. Mzli kc navzo-ngrmle, sa na-aelwapx-ngrbzle ninge bamu. \v 27 X mzli lcde, nayapwxtipxamu ninge, murde mnctrpa'mu bange abzo mz mzli kc ayrnrngr tqwz-ngrne mz nrlc. \c 16 \p \v 1 “Pi-pnzbo da lcng bamu, murde nzrlxngiti-krmu ma tqbao mzli kc lr nrlc nzatrkati-ngrdr nimu. \v 2 Sa nayrlqtrpzlr nimu yz mz mangr-nzkrka'ngr x namapulrpx-ngrdr nimu mztea. X mzli kc navzm, sa nanibqlr nimu, mz nzrpi-krdr kx nzwztrpzng mz Gct. \v 3 A' sa nartrngztibzlr da lcng, murde trnzkrlzlru nigr ncdr Trtenge. \v 4 Mz nzmu-krde lcde, nzrlxngiti-krmu namqngi mz nzdctipxkr drtwrmu kx pi-pnz-kaipo da lcng bamu. A' trpi-pnzpwc'u bamu mzli kc kai, murde nigu la tqmncbeku. \s1 Nzwzkr Mqngrkxtr \p \v 5 “A' mzli ka nayzlupe-ngrbo mz Gct kc tqatwzlr-ngrmle ninge. X trpengr nzrpi-krmu kx, ‘?Navzn drlve?’ \x + \xo 16:5 \xt Jon 13:36; 14:5\x* \v 6 Murde drtwrmu vztx-zlwzpe mz nzpi-krbo bamu nzvzpe-krnge. \v 7 A' da angidrtx lc napibo bamu. Mrlzvxitx nzprszpx-krbo nimu. Murde mz nzvz-krnge, sa na-atwzlr-ngrmc bamu Kxokatr, kc tqngi Mqngrkxtr. A' nzmu trnavzwxu, Mqngrkxtr trnavzopuu bamu. \v 8 X mzli kc navzo-ngrmle, sa na-aelwapx-ngrbzle mz lr nrlc kxnzaleng alwx, x nztubq-krdrng trtakitrdeu, x nzaolvz-krdrng da vz-rbr. \v 9 Sa na-aelwapx-ngrbzle badr kx alwx ngrdr kxmyapxbz tutr mz trnzrlxngiti-krdru ninge. \v 10 Mz nzyzlu-krbo mz Trtenge trpe-moungr nzmc-krmu ninge. A' Mqngrkxtr sa natekqtrle ninge mz nzpi-krbzle mz lr nrlc kx nztubq-krdr trtakitrdeu. Murde sa na-aelwapx-ngrbzle badr nztubqkr nzmnc-krmu. \v 11 X sa na-aelwapx-kz-ngrbzle badr kx nzaolvz-krdrng vz-rbr mz nzpxtxpx-krdr ninge. Murde kxetu rdr Setzn, aclve mz nrlc ka. A' pnzpe kai drtwr Gct kx sa na-ayrplapxle nide kalr. \v 12 Da kqlu kx napi-mopc' bamu, a' trpengr nzpi-krboleng mzli ka, murde ma tqrblx-zlwzbz bamu. \v 13 A' mzli kc navzo-ngrm Mqngrkxtr kc tqngi nou da angidr, sa na-alvztrpzle bamu nzalvztr-ngrng angidr amrlx. Murde trnaycmnetru mz nide esz'-krde, a' napi-txpwzle da kx xlrtrpzleng mz nao Gct. X naplzpxbzle bamu da kx navzm. \v 14 X sa na-aelwapx-ngrde nzmyalz-krnge mz nzpipx-krbzle bamu nzalvztr-krngeng. \v 15 X da amrlx kcng tqngisc Trtenge, scngeng. Delc tqrpi-ngrbo kx, ‘Mqngrkxtr napipxbzle bamu nzalvztr-krngeng,’ murde nzalvztrngr lcng nzvzpx-kzpqng mz Trtenge.” \s1 Nzvzkr Drtwr Kxmrbcne X Nzabrtz-zvzngr \p \v 16 Jiszs rpi-mople bagr kx, “Mzli kx mrbcne x trnamcwamuu ninge, zbz sa namc-mouamu ninge.” \v 17 Zbz sc tzveati-etrpe kzdung nigr, tqrpipekr kx, “?Nike drtwr ngr natq lcng tqpimle bagu? Murde rpi-kaile kx nayzlu-mopwz mz Trtede. \x + \xo 16:17 \xt Jon 16:5, 10\x* \v 18 ?X nike drtwr ngr natqdeng ‘mzli kx mrbcne?’ Trkrlzkuu da lc tqpile.” \v 19 Krlz Jiszs kx suti drtwrgr nzveati-krbzkrle bade, sc tqrpipemle kx, “Rpibo kx ‘mzli kx mrbcne x trnamcwamuu ninge, zbz sa namc-mouamu ninge.’ ?Da kc tqveati-etramu nide lc? \v 20 Da angidrtx lc napibo bamu. Lr nrlc sa na-abrtzlvzlr da kc nawaisr-ngrdr ninge. A' drtwrmu sa navztx zlwz x nayrniamu. A' nzyrni-krmu sa nalrtipxle nzabrtz-zvz-krmu. \x + \xo 16:20 \xt Sam 30:11\x* \p \v 21 “Na-apule mzli kc olvz narmc-ngrde mz doa. Mzli lc drtwrde vz murde sc tqkrlzpebzle mzli r nzetqkr drtqde. A' mz nibr nzrmika-krde, mrbrtitrpe drtwrde nzetqkr drtqde, murde drtwrde elalz-ngrm doa kc mzte tzmc. \v 22 Mz nzmu-krde lcde, mzli ka drtwrmu vzpe. A' sa namc-moux nimu mzli kc natulz-mou-ngrne mz nzbzngr, x nabzmu sa na-abrtz zlwz. X trpnzngr kx narkatxpxbz nzabrtzngr lc bamu. \v 23 Da angidrtx lc napibo bamu. Mzli lcpwz trpengr nzrlx-krmamu da bange. A' krlzamu nzrlx-ngrbz da mz Trtenge, murde da kznike rlxtibzmu bade mz zmatq r drtqnge, sa na-angidatile. \v 24 A' trgalr da kx rlxtiamu mz zmatq r drtqnge. Mz nzmu-krde lcde, rlxamu da x sa na-angidati Gct, murde nabzmu na-abrtz zvz.” \x + \xo 16:24 \xt Matiu 7:7-8, 11; 21:22; Luk 11:9-10; Jon 14:13; 15:19\x* \s1 Nzodatingr Zmatq Ngr Nrlc \p \v 25 Jiszs rpi-mople bagr kx, “Krlzmle mzli ka, ryapwxpxbo mz nzycmne-ebzpxngr. A' mzli lc navztrp trpengr nzycmne-ebzpx-krbo da, murde sa naycmnetr-zpwxpe-ngrbo Trtenge bamu. \v 26 X mzli lcde, trnarlxtipou da kx suti drtwrmu mz Trtenge, a' narlxpebzmu da bade mz zmatq r drtqnge. \v 27 Murde Trtenge mrlzti-zlwzle nimu mz nzmrlzti-krmu ninge x nzlxngiti-krmu kx vzpxmc bade. Delc, tqsutingr drtwrde nzrlx-angidrpe-krbzmu da bade. \v 28 Eu, vzpxmc mz Trtenge x vzomc mz nrlc. X mzli ka narkalzpe-mopwc' x nayzlupebo bade.” \p \v 29 Rpibzkr bade kx, “Mzli ka tr-rycmne-ebzpxpewq da, a' sc tqryokaetipx-angidrpeq drtwr ngrde. \v 30 X sc tqkrlzpekr kx krlzq da amrlx, murde krlzq nzayzlu-aningr nike yc mz drtwrgr, a' tr-rlxtikapzkr. Mz nzmu-krde lcde, sc tqlxngitipekr kx vzpx-angidrme mz Gct.” \v 31 Rpim Jiszs bagr kx, “A' nzrlxngiti-krmu ngrgobe mzli ka. \v 32 Murde koma mz nrlckxbq nimu kc tqmwxlrpeamu x tqngrlr-lxblrpeamu mrnyzmung. Mzli lcde, sa namncpex esz'-krnge mz nzodaline-krmu. A' trnamnc-angidrwxu esz'-krnge, murde Trtenge sc tqmnc-zvzm bange. \x + \xo 16:32 \xt Sekaraea 13:7; Matiu 26:31\x* \v 33 Krlc tqpipx-pnz-ngrbo da lcng bamu, murde nabzmu naycngr nrwx, mz nzaxvctr-lzbq-krmamu bange. Kxmule-esz' lr nrlc sa na-atrkatilr nimu, a' bzkq mwxlramu, murde odatipex zmatq ngr Setzn mz nrlc.” \c 17 \s1 Nzkrka'kr Jiszs Mz Nzngini-krde Nardr Pris Ngrgu \x + \xo 17:0 \xt Hibru 4:14-16\x* \p \v 1 Mz nibr nzalvztrngr lcng, Jiszs obqtxlz Heven mz nzkrka'ngr. X sc tqrpipebzle mz Trtede kx, \pm “Trte, mzli r nzbz-krnge x nzyzlu-mou-krbo bam, delc tqkrlzpebzle. Aelwapxngr nzmyalz-krnge mz nzbz-krnge, murde nzbz-krnge na-aelwapx-ngrde nzmyalz-krm. \v 2 Aprcm bange zmatq, murde leplz amrlx namnclzmqng bange, x nakabo nzlungr kxboi mz leplz nengeng kcng tqamnqtrpe'ng bange. \v 3 Drtwr ngr nzlungr lc tqboi ngi nzrkrlzngr nim, Gct angidr kc esz'txu, x ninge Jiszs Kxnzmcpx kc tqatwzlr-ngrme mz nrlc. \v 4 Aelwapxpe-ngrbo mz lr nrlc nzmyalz-krm, mz nzayrkrpxpe-krnge nzwzngr amrlx kcng tqkame bange. \v 5 Trte, mzli ka vzmi mou ninge Heven, murde natwz-moux me matq-esz'ngr kc tqngi nyz-pnznge mzli kc nrlc trnzwzka-ngrde. \pm \v 6 “Alvztrpe-ngrbo nim mz leplz kcng tqamnqtrpe'ng bange mz nrlc, krkcng tzyrlq-angidrpelr natqm. \v 7 X mzli ka nzkrlzpelr kx da amrlx kcng tqkatimeng bange nzvzpxmqng bam. \v 8 Murde alvztrpe-ngrbo badr natqm kcng tqkame bange, x nzlxngitipelr natqm lcng. X nzkrlz-angidrpelr kx vzpxmc bam x nim kc tqatwzlr-ngrmle ninge. \pm \v 9 “Krka'-ngrtxpo leplz nengeng kcng tqamnqtrpe'ng bange, murde nidr leplz nemqng. A' trkrka'-ngrneu lr nrlc. \v 10 X leplz kcng tqngi nengeng nemqng. X leplz nemqng nengeng. X leplz lcng nzaelwapx-ngrdr nzmyalz-krnge mz da amrlx kcng tzalepelr mz nzwztr-krmlr bange. \v 11 Mzli ka trnamncpewxu mz nrlc, a' na-amnctxpwc'ng nidr mz nrlc mz nzvzpe-krbo bam. Trte, nim tr-esz'ngr. Delc aclve-angidrbz leplz lcng mz zmatq ngr drtqm kc tqkame bange, murde naesz'ting da kc tqwaiki nzesz'ti-krgi. \v 12 Murde mz nzmnc-krbo badr mz nrlc ka, sc tqaclvepex nidr mz zmatq ngr drtqm, x trpnzngr nidr kx mrbr, a' ngi txpwz doa kx vz-nqblqle nqmq ngr nzodangr, mz nzatutr-krde Nzryrngrkxtr. \x + \xo 17:12 \xt Sam 41:9; Jon 13:18\x* \pm \v 13 “Mzli ka navzpebo bam. X mzli kc tqmnc-ngrbo badr mz nrlc, ryapwxbo badr da kxkqlu, murde nzabrtzngr angidr nayc zvz mz nabzdr. \v 14 Alvztrpe-ngrbo badr natqm, x nzlxngitipelr. Mz nzmu-krde lcde, nzpxtxpxngr lr nrlc nidr, murde drtwrdr badr lr nrlc tresz'tipeu. Da kc tqwai-kzx trnzngini-krpwc'u lr nrlc. \v 15 A' tr-rlxtipwc'u nzkatxpx-krm nidr mz nrlc, a' okatr nidr murde ma tzvecpx-lzbqng mz nzlxngiti-krdr ninge, mzli kc Setzn kc Tqdrka'ngr tqatrkati-ngrde nidr. \v 16 Eu, da kc tqwaix, drtwrgr badr lr nrlc tresz'tiu, drtwrdr badr lr nrlc tresz'ti-kzu. \v 17 Alqngi nidr x atrbz nabzdr mz da angidr kx vzpxm mz natqm. \x + \xo 17:17 \xt Sam 119:142; Jon 1:14; 14:6\x* \v 18 Murde atwzlrpx-ngrne nidr mz nrlc, da kc tqwai nzatwzlr-krme ninge mz nrlc. \v 19 X rlr-lzbq-ngrbo bam murde navqti kz drtqdr nzrlr-lzbq-krbzlr. \pm \v 20 “Trngi-txpwzu leplz nenge kcng mzli ka tqkrka'-ngrne. A' krka'-kz-ngrne doa amrlx kx nalxngitilr ninge kalr, mz nzxlr-krdr Nrpakxmrlz. \v 21 Trte, krka'-ngrne kx naesz'ting mz nzmnc-krdr, da kc tqwai nzaxvctr-lzbq-krme bange x na-axvctr-lzbq-krmc bam. X na-axvctr-lzbq-kzpqng bagi, murde lr nrlc nalxngitilr kx atwzlr-ngrme ninge. \v 22 X me matq Heven kx kame bange, kape-kzpo badr, murde naesz'ting, da kc tqwai nzesz'ti-krgi. \v 23 X mncpxmc badr x mncpxme bange, murde naesz'ti-kzng amrlx ngrdr. X mz nzesz'ti-krdr lc nakrlzngr lr nrlc kx atwzlr-ngrme ninge, x mrlztiq leplz nengeng da kc tqwai nzmrlzti-krm ninge. \v 24 Trte, suti drtwrnge kx leplz nenge lcng namnc-kzkr badr mrkc namnc-ngrne Heven. Murde namclr me matq-esz'ngr kc tqngi nyznge tqka-pnzme murde mrlztiq ninge mzli kc nrlc trnzwzka-ngrde. \pm \v 25 “Trte, nqmq krm tubq-esz'ngr. X kxmule-esz' trnzkrlzu lr nrlc nim a' krlzx nim, x leplz nengeng amrlx nzkrlzlr kx atwzlr-ngrme ninge. \v 26 Aelwapxpe-ngrbo nim badr mzli ka, x sa na-aelwapx-kzpo nim mz krkcng nalxngiti-kzlr ninge kalr. Murde nidr amrlx ngrdr na-aelwapx-ngrbzlr mz leplz nivz kcpwz tqmrlzti-ngrn ninge. X namncpx-kzpc' badr mz Mqngrkxtr kc namncpxm mz nabzdr. Eu, angida.” \c 18 \s1 Nzrlolvzngr Jiszs \r Matiu 26:47-56; Mak 14:43-50; Luk 22:47-53 \p \v 1 Mz nibr nzkrka'kr Jiszs, nigr kc tqvzpe-moukr, x tqkawipekr Nabzlwa Kidron mz nrlarde kc. X sc tqprtrpekr mz nrlanc olivi. \v 2 Mrlcde krlz kz Judzs kc tqamwale Jiszs, murde vz-zvzkr badr Jiszs mrlcde. \v 3 Zbz, sc tqvzmipebz Judzs kcng dzbe ncblo nzling. Kzdq dzbede lc ngi ncblo ngr vea ne Rom x kzdq kz ngi pulis ngr Mangr-nzangiongr. Ncblo lcng nzatwzlrpxngr kxnzetu rdr pris x Farzsi. Nzngxlunebzng mz dxpu x lam, x nzrtwzbzng toki r vea x dalr nzotangr. \v 4-5 X Jiszs krlzpele da amrlx kcng nawaisr-ngrde. Zbz sc tqvzpebz badr, tqrpipebzle badr kx, “?Neke tqrtangrtiamu?” Nzrpibzlr kx, “Jiszs kc Naszret.” Rpibz Jiszs kx, “Ninge kape.” \v 6 X mzli kcpwz, sc tzvz-teblqpeng x nidr amrlx ngrdr nzpwekaong mz drtc' mz zmatq ngr Jiszs. \v 7 Jiszs sc tqvea-mopwz badr, rpibzle kx, “?Neke tqrtangrtiamu?” Nzrpi-mopwzlr kx, “Jiszs kc Naszret.” \v 8 Rpibzle kx, “Pipebo bamu kx ninge ncblo lcde. Nzmu kx tqotimamu ninge, leplz nenge lcng navztxng.” \v 9 Krlc tqycmne-ngrde lc murde nzkrka'-krde na-atukztr-zpwxle. Krlc mz nzrpi-krde kx, “Trte, trpnzngr leplz nengeng kx mrbr.” \x + \xo 18:9 \xt Jon 17:12\x* \v 10 Zbz kzdq nigr, Saemon Pita, ycbz bade kc toki r vea, yrlqbzle mz kxnzawz ne Nardr Pris, lakitxpxbzle nradrtqde kxrtc. Kxnzawz lc drtqde Malkzs. \v 11 A' rpibz Jiszs mz Pita kx, “Toki r vea scm alvco mou mz bxli rde. Murde rlrpxpe-ngrne nrkrdrtqnge nzaetq-ngrbz mz nzvz-nqblq-krde me pnz drtwr Trtenge.” \x + \xo 18:11 \xt Matiu 26:39; Mak 14:36; Luk 22:42\x* \p \v 12 Zbz ncblo kcng tqvzmibz Judzs nzlolvzlr Jiszs x nzpebzlr mqde. \v 13 X sc tzvzmipe-kaipzlr mz Kxetu Anas, murde nide kzdo Kaefzs kc tqngi Nardr Pris mz yiz lcde. \f + \fr 18:13 \ft Mzli kc Jiszs tqngini ngrde doa ncblo, Anas sc tqngi Nardr Pris. A' mz yiz kc 15 AD gzpman ngr Roman sc rtulrtr-ngrbzle mz Anas nzaprpx-lzbq-krde. X nzmcpx-alzulr kzdode Kaefzs, kc tqyrlztibzle inyx Anas, mz nztekqtr-krde nide. Mzli kcng tqalvztrngr Jiszs x tztqlvztr-ngrde mz kros, Kaefzs nide Nardr Pris. A' mz nzvz-nqblq-krde Lou sc Mosis, Anas nzmu nangi nide Nardr Pris nakrlzbzle nzbz-krde. Mz drtwr lr Jiu, Anas sc tqngibe Nardr Pris x Kaefzs mnclzbz mz zmatq ngrde. Mc kz ‘Nardr Pris x Kaefzs’ mz Nzalvztr-ngrng Kxmyapxbz. \f* \m \v 14 Kaefzs nide kc tqrpi-pnzbzle mz kxnzetu r lr Jiu kx takitrde ncblo dq naesz' nabz-ngrde leplz amrlx. \x + \xo 18:14 \xt Jon 11:50\x* \s1 Pita Rpile Kx Trkrlzleu Jiszs \r Matiu 26:57-58, 69-70; Mak 14:53-54, 66-68; Luk 22:54-57 \p \v 15 Zbz nigr mz Saemon Pita vz-nqblqbzkr Jiszs. Kx krlzbzkr kc ma nyz Nardr Pris, olvz kxaclve naonrx kc sc tqglxpele ninge. X sc tqlvxpxpemle naonrx bange mz nzvztr-kz-krpo mz makoa mrkc tzyrlwrtr-ngrbz. \v 16 X rlxti-kzpo bade nzvztr-krm Pita. X rlr-ngrmle murde krlzti-lzbqkr ncdr Nardr Pris. \v 17 X rpibz olvz kc tqaclve naonrx mz Pita kx, “?Ni-kzp dq ncblo nede?” Rpibz Pita kx, “Trtingr.” \v 18 Mz nrlckxbq lc nrlc bao. X kxnzawzng x pulis ngr Mangr-nzangiongr nztelvzlr kc nyr, x sc tzmulqpe-ngrdr. Zbz Pita kc tqvzpe-kzpz, tzmulqpeng badr nyr. \s1 Jiszs Aveatr Anas \r Matiu 26:59-66; Mak 14:55-64; Luk 22:66-71 \p \v 19 Mzli lcde Anas kc tqngi kai Nardr Pris, aveatr-ngrde Jiszs mz nzalvztr-krdeng x ncblo nedeng. \v 20 Rpibz Jiszs bade kx, “Ycmne-zvzbo mz leplz me nzyrlwrpx-lxblrngr, x nzalvztr-krngeng amrlx twztipo mangr-nzkrka'ngr x Mangr-nzangiongr mrkcng tzyrlwrpx-lxblrngr lr Jiu. Trpnzngr mzli kx alvztr-kapq-ngrne. \v 21 ?Memule tqvea-ngrme bange? Veatibz mz leplz kcng tzlalztqmqng bange nike pibo badr. Sa napibzlr nike pixng.” \v 22 Kx pibz Jiszs natq lcng, kzdq pulis ngr Mangr-nzangiongr sc tqtakrpebzle nar Jiszs, tqrpipebzle kx, “?Kxmu nzycmne-ngrbz mz Narde Pris lc tqycmne-ngrn?” \v 23 Rpibz Jiszs kx, “Nzmu kx tqpix dq da kx vz-rbr, plztxpxbz mz leplz amrlx da lcde. ?A' nzmu kx tqngi da angidr kc tqpix, nike tqtakr-ngrbzme narnge?” \v 24 Zbz Jiszs sc tqatwzlrpe-ngrbz Anas mz Kaefzs kx ngi Nardr Pris, mz nzvea-krbzle bade. Mzli lc, mq Jiszs sc tzpebepz. \s1 Pita Pokia-mou-ngrde Kx Trkrlzleu Jiszs \r Matiu 26:71-75; Mak 14:69-72; Luk 22:58-62 \p \v 25 Mzli kc Pita tqtutrbe-ngrde mz nyr, nzrpibz kzdung leplz bade kx, “?Da zpwx kx trnginipuu ncblo nede?” A' Pita pokia mou, rpibzle kx, “Trtingr trnipwc'u.” \v 26 Kzdq kxnzawz-nrbalq ne Nardr Pris, mzlede krkc tqlakipxbz Pita nradrtqde, rpibzle mz Pita kx, “Da zpwxtx nim dq kz, murde nim kc tqmcx mz nrlanc.” \v 27 A' Pita pokia-mopwz, rpibzle kx, “Trtxpnzngr! Trnipwc'u la tqpiq.” X mzli kcpwz kio kc tqkya'pe kz, da kc tqwai nzpi-pnzkr Jiszs le. \s1 Jiszs Nzvzmibz Mz Paelzt \r Matiu 27:1-2, 11-14; Mak 15:1-5; Luk 23:1-5 \p \v 28 Mz nibr nzycmne-krdr badr Jiszs, kxnzetu r lr Jiu drtwrdr sc tqesz'tipe mz nznibq-krdr nide. X sc tzrkalzpemqng badr ma nyz Kaefzs, mzli kc tqprtz-ngrm paglxnrlc. X sc tzvzmipelr mz ma kxetu nyz Paelzt, kxetu r lr Rom. Lr Jiu trnzdwatrpwzung ma nyzde murde ma tqbatrpzle badr trnztakitr-krdru mz nzprtrngr mz nzangiongr mz Nzamyangr. \v 29 Mz nzmu-krde lcde, Paelzt kc tqngi Gavzna ngr Judiz, sc tqvzpxpebz badr, tqrpipebzle badr kx, “?Nike atrka mrlx lc?” \v 30 A' nzrpi-txpwzlr kx, “Nzmu nanginide ncblo kxmrlz, trpnzngr nzaprc-krbzkrle mz mqm.” \v 31 Rpibz Paelzt badr kx, “Vzmiamu x ayrplapxamu nide mz nzvz-nqblq-krde Loukxtr scmu.” A' nzrpibz kxnzetu r lr Jiu kx, “Eu, a' trpnzngr scgr zmatq ngr nzrnibqngr leplz.” \v 32 Da lc prtzm, murde na-atutrle nzrpipxkr Jiszs kxnamu nzbz-krde. \f + \fr 18:32 \ft Natq Jiszs mz Jon 3:14, 8:28, x 12:32-34 drtwr ngrdr kx nabz mz nzrtqlvztrngr nide mz kros. Krlc kxmu nzrnibqkr lr Rom leplz kx nzvz-rbrng. \f* \p \v 33 Paelzt vztr mou ma nyzde, kqlele Jiszs x sc tqveapebz, rpibzle kx, “?Myx kxmule, nim king r lr Jiu?” \v 34 Rpibz Jiszs kx, “?Nzvea-krme lc vzdzm mz drtwrm o nzpibz kzdung leplz bam?” \v 35 Rpibz Paelzt kx, “?Mz drtwrm ninge lr Jiu? Lr mrnyzmqng x kxnzetu rdr pris ngrmqng, nzaprcmlr nim bange. ?Pim bange, nike rtrngzti-rbrbzme?” \v 36 Rpibz Jiszs kx, “Trnipc'u king r nrlc ka. Nzmu nangininge king r nrlc, ncblo nengeng nzkrlzlr nzotangr mz nzarlapx-krdr ninge mz mq lr Jiu. A' trtingr, trnipc'u king r mrka.” \v 37 X rpi-mopwz Paelzt kx, “?Mz nzmu-krde lcde, ni-zpwxm king?” Rpibz Jiszs kx, “Eu, sa tqmrlz nzrpi-krm ninge king. Dekc tqvz-ngrmc x mzke' tzmc-ngrde mz nrlc, murde naycmnetr-ngrne da angidr. X doa amrlx kcng tzmrlzbz badr da angidr sa navz-nqblq-angidrlr ninge.” \v 38 Rpibz Paelzt kx, “?Nike tqngi da angidr?” \s1 Paelzt Rlrpx-ngrde Nzbzkr Jiszs \r Matiu 27:15-26; Mak 15:15; Luk 23:13-25 \p Zbz Paelzt vzpx-mopwz mz lr Jiu, sc tqrpipebzle badr kx, “Trpnzngr da kx rmctitrpo nanibqngr mrlx lc. \v 39 A' mz nzvz-nqblq-krde nqmq krmu, mz Nzamyangr kang kqlu rlrpx-ngrbo kc ncblo kxpresin. ?Myx kxmule, suti drtwrmu nzrlrpx-krbo bamu King rmu lc?” \v 40 Kx nzxlrbzlrle, sc tznemipelr nzrpi-krdr kx, “Trsutiu drtwrgr mrlx la. A' kx suti drtwrgr Barabas.” Barabas lc tqmnc mz presin murde nide ncblo kx pna zvz da x prtr mz dzbede kc tzrpilr namaszlrpx-ngrdr gzpman ngr Rom mz nzmnc-krdr Israel. \c 19 \p \v 1 Mz nzmu-krde lcde, sc tqrpipebz Paelzt mz ncblo ngr vea nedeng nzvzmi-krdr Jiszs mz nzriklangr. \v 2 X nzngrlelr kc nqvi nzku nangi kraon x nzalaobzlr mz nar Jiszs. X nzakq-kzlr nzkq kxprpol, murde kala lcde takitrde king. \fig Nzngrlelr kc nqvi nzku nangi kraon x nzalaobzlr mz nar Jiszs.|alt="069 crown of thorns, Jesus, Pilate, crowd" src="069-CN01828b.tif" size="COL" loc="JHN 19:2" copy="David C. Cook" ref="19:2" \fig* \v 3 X sc tzxtrngalvztitrpelr nide, nzyrngzobzng bade x nzrpibzlr kx, “Nim la, King r lr Jiu! Rlxtikr kx nzmnc-krm naboi!” X sc tztzpebzlr narde. \p \v 4 Paelzt vzpx-mopwz mz dzbe lr Jiu kcng, sc tqrpipebzle kx, “Vzmipxmc mrlx lc bamu murde nakrlzamu kx mz drtwrnge trpnzngr da kx vz-rbrtrpz bade kx nanibq-ngrde.” \v 5 Zbz Jiszs kc tqvzpxpebz, kraon r nzku kc sc tqycobep mz narde, x sc tqkqbe-ngrde nzkq kc tqprpol. Sc tqrpipebz Paelzt badr kx, “Krlc ncblo,” murde rpile nayckqti drtwrdr Jiszs. \v 6 A' kxnzetu rdr pris x pulis ngr Mangr-nzangiongr, kx nzmclr kc nide, sc tzrpipebzlr kx, “Tqlvztr mz kros! Tqlvztr mz kros!” Murde nzkrlzlr kx trpnzngr scdr zmatq ngr nzrtqlvztr-krdr nide. Rpibz Paelzt badr kx, “Vzmiamu esz'-krmu x tqlvztramu mz kros, murde mz drtwrnge trpnzngr da vz-rbrtrpz bade.” \v 7 Nzrpibz lr Jiu kx, “Mz Loukxtr scgr takitrde nzbz-krde, murde rtulrtr-lzbq mz nzngini-krde Mrlx Gct.” \v 8 Kx xlr Paelzt natq lcng, sc tqmwxlr-zlwzpe. \v 9 Vzmitr-moule Jiszs ma nyzde. X sc tqrveape-mopwz bade, rpibzle kx, “?Myx me vzkipx-zpwxme?” A' Jiszs anabu txpwz, trayzlupwzleu natqde. \v 10 Rpi-mopwz Paelzt bade kx, “?Trsutiu drtwrm nzycmne-krme bange? ?Trkrlzwq kx rngiscnge zmatq mz nzrpipx-krnge nzarlapxngr nim o nzrtqlvztrngr nim mz kros?” \v 11 Rpibz Jiszs kx, “Trpnzngr scm zmatq ngr nzaclve-krm ninge, a' ngi txpwz kx kabz Gct bam. Mz nzmu-krde lcde, leplz kcng tzaprcbzlr ninge bam nzetukr alwx ngrdr myaszpxle alwx ngrm.” \p \v 12 Kx xlrbz Paelzt natq Jiszs lcng, sc tqrtangrpe lrpzki kx na-arlapx-ngrde nide. A' nzrpibz lr Jiu kx, “Nzmu na-arlapxq mrlx lc, trwztrpwzmeu mz King r Rom. X sa narlwa-ngrbzkr nim bade, murde doa kx rtulrtr-lzbq nzngini-krde king rnzlvzole King kc Rom.” \v 13 Kx xlrbz Paelzt natq lcng, sc tqvzmipx-mopwzle Jiszs yz x tqwxbuo mou mrkc tzrpi kx doa vz-rbr o trtingr, tzrpibz \em Rplz Kxmnzpz'\em* x mz natq lr Jiu nzrpibz \tl Gabata.\tl* \v 14 Krlc nourla ngr zbq kc tzoliqtingr Sabat. X Paelzt sc tqxtrngapebz mz lr Jiu mz nzrpi-krbzle kx, “Krlc king rmu.” \v 15 A' sc tznemipebzlr, nzrpi-krbzlr kx, “Vzmipx x tqlvztr mz kros!” A' rpibz Paelzt kx, “?Suti drtwrmu nzrtqlvztr-krnge king rmu mz kros?” A' nzrpibz kxnzetu rdr pris kx, “Trpnzngr king rgr, a' ngi txpwz King kc etu mrkc Rom!” \v 16 Zbz, Paelzt sc tqmetxpebz badr, x sc tqrpipebzle mz ncblo ngr vea nedeng kx natqlvztrlr Jiszs mz kros. \s1 Jiszs Nztqlvztr Mz Kros \r Matiu 27:45-56; Mak 15:33-41; Luk 23:44-49 \p \v 17 Mz nzmu-krde lcde, ncblo ngr vea kcng nzrkamilzmlr Jiszs Jerusalem. X sc tzrtulrtrpe-ngrbzlr nzrglq-krde kros ngrde mrkc natqlvztr-ngrdr nide. X glqbzle mz newz kc tzrpibz \em Bekrlz,\em* murde nzobq-krde apule bekrlz. Drtqde mz natq lr Jiu \tl Gclgata.\tl* \f + \fr 19:17 \ft Mz natq lr Rom, \+em Bekrlz\+em* nzrpibz \+tl Kalvzri.\+tl* \f* \m \v 18 X mrlcde, sc tzaopxpebzlr lrpz scde x tztqlvztrpelr nide mz kros. X nztqlvztr-kzlr ncblo kxnztrkang nzling taplxsr nrlar Jiszs. \v 19 Mz nzaelwapxngr da kc tqbzngr Jiszs, Paelzt yrle kcng natq x nzatu mrkc tztqlvztr-ngrdr nide mz kros. Nzyr kx, \pc \sc Jiszs kc Naszret, King r Lr Jiu\sc*. \m \v 20 Nzryrngr lc nzrlwx lr Jiu kxnzkqlung, murde mrkc tqdoo-ngrm Jiszs mz kros, trycpwzu rlru Jerusalem. Nzryrngr lcde nzyr mz natq lr Jiu, mz natq lr Rom kcng tzaclveng, x mz natq lr Grik kc tzrkrlzlr leplz kxnzkqlung. \v 21 A' kxnzetu rdr pris drtwrdr trkabz mz Paelzt murde trnzlxngitilru Jiszs nzngini-krde king rdr. Zbz sc tzrpipebzlr mz Paelzt kx, “Trmrlzu nzyr-krm ‘King r lr Jiu,’ a' kxnamu nzyr-krmle se, ‘Mrlx lc rpile kx nide King r lr Jiu.’” \v 22 A' rpibz Paelzt kx, “Nike yrpex, kxnamu nzyc-krde lape.” \p \v 23 Mz nibr nztqlvztr-krdr Jiszs mz kros, ncblo ngr vea kcng nztwzlr lrpz sc Jiszs, x sc tzpesalitipelr ncte pwx, murde nataplxsr-ngrdr ncte kcng. A' nzkq scde kxboi yc txpwz murde esz'ti. \v 24 X sc tzrpipelr kx, “Bzkq pesalitiku nzkq lc, a' na-ayrletiku daes mz nzkrlz-krgu neke mz nigu kx narngisc.” Mz nzmu-krde lc, atutrle Nzryrngrkxtr kc tqrpile kx, \qt “Nztwzlr lrpz scnge x nzakiti-lzbq-ngrdr, x nztwz-kzlr nzkq kxboi scnge nzayrletilr daes mz nzkrlz-krdr doa kx narngisc.”\qt* \x + \xo 19:24 \xt Sam 22:18\x* \v 25a Da lcng nzale ncblo ngr vea kcng. \s1 Jiszs X Lxede \p \v 25b Mzli lcde, olvz kx nztu-aepztrpzng mz kros ngr Jiszs nidr seleng, lxe Jiszs, x ilede angidr, x kzdq kz iledr Mxri kc tqngi olvz r Alfizs Klopzs, x Mxri kc Makdala. \v 26 Jiszs mcomle nztulz-krbzkr ncdr lxede. \x + \xo 19:26 \xt Jon 13:23\x* X sc tqrpiopemle mz lxede kx, “Lxe, mrlxm lape.” \v 27 X rpio-kzple bange kx, “Lxem lape.” X abzo mzli lcde, sc tqvzmipex nide mz ma nyznge. \fig Rpio-kzple bange kx, “Lxem lape.”|alt="070 Jesus on cross speaking to John & his mother, women standing by" src="070-CN01840B.tif" size="COL" loc="JHN 19:26-27" copy="David C. Cook" ref="19:26-27" \fig* \s1 Nzbzkr Jiszs \r Matiu 27:45-56; Mak 15:33-41; Luk 23:44-49 \p \v 28 Jiszs krlzpele kx nzwz-krdeng amrlx kcng tqkabz Trtede yrkrpxpe. X mz nzatutr-krde Nzryrngrkxtr, sc tqrpipele kx, “Drtwrnge brlxkz.” \x + \xo 19:28 \xt Sam 69:21; 22:15\x* \v 29 Kx nzxlrbz ncblo ngr vea kcng nzycmnekr Jiszs, sc tzotipelr kc lrpz, nzpetrlr mz neni, nzleolr mz waen kxrkx, x sc tzkalzpebzlr mz nao Jiszs. \v 30 Kx abztrpz Jiszs waen kc, sc tqrpipele kx, “Nzwz-krnge yrkrpxpe.” X biole narde x sc tqrlrpe-ngrbzle mqngrde mz Gct mz nzbz-krde. \x + \xo 19:30 \xt Sam 31:5\x* \s1 Blrir Jiszs Nzlu \p \v 31 Zbq lc zbq ngr nzoliqtingr Sabat. Zbz kxnzetu r lr Jiu sc tzrlxtipebzlr mz Paelzt nzrlr-krbzle nzrtavxi-ngrbz nanyc ncblo kcng tztqlvztr mz kros, murde nabz-aning, x nayokaeomlr mz kros mz nzyrtzmq-krdr nidr. Murde Loukxtr scgr tr-rlrpx-ngrdeu namz nzdoo-krmle mz kros nzkrlz-krbzle milzpq, myapxbz mz Sabat. \x + \xo 19:31 \xt Lou Kcpwz 21:23\x* \v 32 Kx rlrpe-ngrbz Paelzt le, sc tzotipe ncblo ngr vea nzrtavxi-ngrbz nanycdr. Nzoti-kailr kzdq ncblo kcng tztqlvztrng badr Jiszs x nzoti-moulr krali. \v 33 A' kx nzkrlzbzlr Jiszs, nzmclr nzbz-krde. Dekc trnztavxipe-ngrpwzlru nanycde. \v 34 Kxmule-esz', a' kzdq ncblo ngr vea kcng luplxtrpzle blrir Jiszs, x mzli kcpwz yrlepxm mrlcde mepyr x lue. \p \v 35 Da lcng tqyapwxtibo ngi da angidr, murde mctx-angidrx. Delc tqpi-ngrbole bamu murde nalxngiti-kzamu Jiszs Kxnzmcpx. \v 36 Trnztavxi-ngrdru nanycde murde na-atutr Nzryrngrkxtr kc tqrpile kx, \qt “Trpnzngr nrvr ngrdeng kx nztavxi.”\qt* \x + \xo 19:36 \xt Nzrlaszngr 12:46; Nzkqlu-krdr 9:12; Sam 34:20\x* \v 37 X kzdq kz Nzryrngrkxtr rpile kx, \qt “Leplz sa naobqlvzlzlr ncblo kc blrirde tzluplxtr.”\qt* \x + \xo 19:37 \xt Sekaraea 12:10; Nzaelwapxngr 1:7\x* \s1 Nzyrtzmqngr Jiszs \r Matiu 27:57-61; Mak 15:42-47; Luk 23:50-56 \p \v 38 Kzdq ncblo kx lxngitile Jiszs drtqde Josip kc Arimatia. A' traelwapx-ngrdeu nzlxngiti-krde Jiszs, murde mwxlrtile kxnzetu r lr Jiu. A' ncblo lc vzbz mz Paelzt, sc tqrlxtipebzle nzkao-krmle nrkrdrtq Jiszs mz kros mz nzyrtzmq-krdele. Zbz sc tqrlrpe-ngrbz Paelzt nzkao-krmlele. \v 39 X Nikodimzs kc mzli kc kai tqvzbz mz Jiszs mz nrlckxbq, nzvzng ncdr Josip. \x + \xo 19:39 \xt Jon 3:1-2\x* Nikodimzs lc twzbzle dalr nzaelungr namz ngr Jiszs, nzmrlepu-krdr takitr kilo kxnzpnu-tq (30). \v 40 Zbz sc tzkaopemlr namz ngr Jiszs, nzaelulr da lcng, x sc tzbxtipelr lrpz, mz nzvz-nqblq-krde nqmq krgr mz nzyrtzmq-krgr namz. \v 41 Mrkc tztqlvztrngr Jiszs mz kros, yc kc elr nabznrpx. X yc kc elr gq kxmrna kx nayrbqpx-ngrm namz ngr leplz, a' trgalr kx yrbqpxm elr. \v 42 X sc tzyrlqtrpelr namz ngr Jiszs mz gq lcde, x nzalqlitrpzlr kc rplz kxetu nzpqbrtr-ngrdr naonrx. Murde mzli kc milzpq Nzamyangr kc tqabzope. X mz zbq lc Lou sc Mosis tr-rlrpx-ngrdeu nzwzngr, murde Sabat ngi zbq kxnzamati. \c 20 \s1 Jiszs Tulz-mop Mz Nzbzngr \r Matiu 28:1-10; Mak 16:1-8; Luk 24:1-12 \p \v 1 Mz Sade mz nourla kxtopwz, Mxri kc Makdala sc tzolapeng badr kzdu-kzng olvz mz gq kc tqyrbqngr namz ngr Jiszs, mz nzaelu-krdele. Kx nzkrlzbzlr mrlcde, sc tzmcpelr rplz kc etu nzalqlipxpe. \v 2 Zbz sc tqngrlrpem bagr, ncdr Saemon Pita, sc tqrpipemle bagr kx, “Namz ngr Kxetu rgu nzglqtxpxpem mz butqbr kc, a' trkrlzpekru me nzyrlq-ngrde.” \x + \xo 20:2 \xt Jon 13:23\x* \v 3 Kx xlrbzkrle sc tqngrlrpekr ncdr Pita mz gq kc. \v 4 Nzrkalz-krmgr kxesz', zbz sc tqngrlrszpex Pita x krlzpe-kaipo mz butqbr kc. \v 5 Yrngzobo mz naonrx x tcngztrpo, a' trdwatrwxu elr. A' mcx lrpz kcng tzbxtile. \v 6 Mz nibrnge Pita kc tqngrlr-atebz x ngrlrtr rlru mz nabz gq kc, x mc-kzle lrpz kcng tzbxti Jiszs yrbqtxnepe. \v 7 X mc-kzle lrpz kc tzbxti narde nzbu-esz'ngrtrpe-ngrbz mz lrpz kc-kzng. \v 8 Zbz dwatr-kzpo. Mc-kzx lrpz kcng, a' namz ngr Jiszs tryrbqpeu. X sc tqlxngitipex kx Jiszs lupe mou mz nzbz-krde. \v 9 Kxmule-esz' a' krlzmle mzli lc trkrlz-angidrkakr natq kcng tzyro mz Nzryrngrkxtr, kx Jiszs sa nabz, a' na-atulz-mop mz nzbz-krde. \v 10 Mz nibrde, nigr amrlx sc tqyzlupekr mrkcng tqmnc-ngrgr. \s1 Jiszs Adcpx-lzbqbz Mz Mxri Kc Makdala \p \v 11 Mxri kc Makdala yzlu mou mz gq lr Jiszs, sc tqyrnitrpebz yz, tqtcngztrpe elr. \v 12 Kx tcngztrpzle kc, mcle kcng enjrl li nzkqng nzkq kxprki. Wxbuom kc mrkc tqobqki nar Jiszs x wxbu kc mrkc tqobqki nanycde. \v 13 Nzrpibzlr bade kx, “?Mxri, nike tqyrni-ngrn?” A' rpibzle kx, “Yrni-ngrne namz ngr Kxetu rnge nzglqtxpe, a' trkrlzwxu me nzayrbq-ngrde.” \v 14 Zbz Mxri lxlvrpxm, x sc tqmcpele Jiszs nztu-krbzle bade. A' trglxleu nide. \v 15 X sc tqveapebz Jiszs bade, rpi-kzpzle kx, “?Nike tqyrni-ngrn? ?Neke tqrtangrtiq?” Rpibz Mxri bade kx, “Nzmu kx tqglqbzme namz ngr Jiszs mz kzdq nrlc, pim bange murde naotix.” Krlc tqycmne-ngrbzle lc murde rpile kx nide ncblo kx wz mz nabznrpx kc. \v 16 Rpi-mopwz Jiszs bade kx, “Mxri!” Mxri kx lxlvr-mopwzle kc, sc tqglx-atele Jiszs. X rpile nakaplzle nide. X mz nzbilvz-krde nide, rpibzle kx, “\tl Raboni\tl*!” Mz natq lr Jiu \tl Raboni\tl* drtwr ngrde \em Kxakrlz rnge.\em* \v 17 A' rpibz Jiszs bade kx, “Bzkq maletrpe' ninge, murde trvzdzkapc' mz Trtenge. A' navz-kaipo bade murde naesotr-kzpa'mu bange. A' vzbz mz mzlengeng mzli ka, x pibz badr kx, ‘Navzdz-kaipo mz Trtenge kc tqngi kz Trtemu, nide kc tqngi Gct rnge x Gct rmu.’” \v 18 Zbz Mxri kc Makdala sc tqvzpem bagr, x sc tqpipemle nzmc-krde Jiszs kc tqlupe mou, x pi-kzple bagr natqdeng. \s1 Jiszs Adcpx-lzbqbz Mz Kzdung Ncblo Nedeng, A' Tomas Trprtrpwzu \r Matiu 28:16-20; Mak 16:14-18; Luk 24:36-49 \p \v 19 Mz Sade lcpwz mzli kcpe milzpq, yrlwr-lxblr-ngrgr kc ma, x amqngikr naonrx ngrde, murde mwxlrtikr kxnzetu r lr Jiu. Mzli lcde pwrkilvc-ngrgr nztupe-krm Jiszs bagr, x rpimle bagr kx, “Krka'-ngrne kx Gct na-amnc-zpwxle nimu.” \v 20 Mz nibr nzycmne-krmle bagr, sc tqaelwape-ngrmle nabzlvz r mqde x blrirde. Kx mc-krleng drtwrgr elatxlzm. \v 21 X rpi-mople bagr kx, “Rlxtix kx namnc-zpwxamu. X atwzlr-ngrne nimu mz nzryapwxtipx-krmu nrpa rnge, da kc tqwai nzatwzlr-kai-krm Trtenge ninge.” \v 22 Zbz sc tqvxupemle bagr, x rpimle kx, “Twzamu Mqngrkxtr. \v 23 X mzli ka, krkcng tqipqamu mz alwx ngrdr, ipq kz Gct nidr, a' krkcng tripqwamuu, tripq-kzu Gct nidr.” \x + \xo 20:23 \xt Matiu 16:19; 18:18\x* \s1 Jiszs Adcpx-lzbq-mopwz Mz Nzprtrpe-krbz Tomas \p \v 24 Kzdq nigr kcng nzpnu-esz'-nrade-li (12), Tomas kc kzdq drtqde Lipxm, trprtrpuu bagr mzli kc tqadcpx-lzbq-ngrm Jiszs bagr. \v 25 Sc tqpipebzkr bade kx, “Mcpekr Kxetu Lod rgu.” A' rpim Tomas bagr kx, “Trlxngitiwxu nimu. Nzmu kx tqlxngitipexle, namcx bzmr nilz kcng mz mqde, x nratoki r mqnge narlutr-ngrbo mz bzmr nilz kcng, x mqnge namaletrle blrirde.” \p \v 26 Mz nibr wiki lc, yrlwr-lxblr-moukr mz ma kx naonrx ngrde nzamqngi. A' mzli lc Tomas sc tqprtrpem bagr. X pwrkilvc-ngrgr Jiszs nztupe-mou-krmle mz mzlirgr. X rpimle bagr kx, “Krka'-ngrne kx Gct na-amnc-zpwxle nimu.” \v 27 Zbz rpibzle mz Tomas kx, “Vzm Tomas, nratoki r mqm yrlqo mrlc, x mc nabzlvz r mqnge x maletr kz blrirnge, x bzkq drtwrm abrlzpem, a' lxngitipe nzlu-kr-mopwc'.” \fig “Vzm Tomas, nratoki r mqm yrlqo mrlc, x mc nabzlvz r mqnge x maletr kz blrirnge.”|alt="071 doubting Thomas believes" src="071-WA03933b.tif" size="COL" loc="JHN 20:27" copy="Graham Wade" ref="20:27" \fig* \v 28 Ayzlu-ngrbz Tomas natqde kx, “Da zpwxtx! Lxngitipex kx nim Kxetu Lod x Gct rnge.” \v 29 Rpibz Jiszs bade kx, “Rlxngiti-ngrn nzmc-krm ninge. A' sa nangi da kxmrlz zlwz mzli kc leplz kc-kzng nzlxngiti-kzlr ninge, kxmule-esz' trnzmclru ninge. Murde sa na-amrlz Gct Trte nidr mz nzabrtzlvz-krde nzetukr nzrlxngiti-krdr.” \s1 Nzwzkr Buk Lc \p \v 30 Da kxmatq kxkqlu kx ale-kzp Jiszs bagr. A' da lcdeng tryrowxu mz buk lc. \v 31 A' yro-ngrne krlcng, murde nalxngiti-kzamu kx Jiszs nide Kxnzmcpx x Mrlx Gct. X mz nzlxngiti-krmu nide, narmcti-kzamu nzlungr kxboi. \c 21 \s1 Jiszs Adcpx-lzbqbz Mz Ncblo Nzrlimzng \p \v 1 Mz nibrde, Jiszs adcpx-lzbq-mop bagr mz nqlvi r Dxbu Gzlili kc tzrpi-kzpz Taebirizs. Kxmu nzadcpx-lzbq-krmle bagr nide sele. \v 2 Kzdq zbq Saemon Pita badr Tomas kc tzrpibz Lipxm, x Natzniel kc mztea Kena ngr Gzlili Provins, x ninge x mzlenge Jemes, x kzdu mou nigr nzling, nigr lcng rlimz mnc-lxblrkr me esz'. \p \v 3 Zbz sc tqrpipem Saemon Pita bagr kx, “Navzpex mz nzmwangr.” X rpibzkr bade kx, “Nanginigu.” X sc tqvzopekr badr mz bot scgr. Mwakr mz nrlckxbq lcde, a' trpnzngr nc kxesz' kx mwatikr. \x + \xo 21:3 \xt Luk 5:5\x* \v 4 Zbz mzli kc naprtzpe-ngrm nepi, Jiszs sc tqtupxpebz mz nabz drta', a' trglxkru nide. \v 5 X sc tqrpipxpemle bagr kx, “?Doa lcng, trpnzngr nc kx mwatiamu?” A' rpitrpzkr kx, “Trpnzngr kxesz'.” \v 6 Rpipx-mop Jiszs bagr kx, “Apooamu br scmu mz nrlar bot kxrtc, murde namwatiamu du nc.” Kx apookr kc br scgr, kx vztitrpz blzmr nc le, yangrngatikr nzveclz-krmgrle. \x + \xo 21:6 \xt Luk 5:6\x* \p \v 7 X sc tqrpipebo mz Pita kx, “Krlc Kxetu rgu.” \x + \xo 21:7 \xt Jon 13:23\x* X Saemon Pita sc tqkalzpemle lrpz scde x sc tqpe-zpwxpele, murde kalo txpwz mz nzwz-krdr. Zbz dwao mz lue, sc tqwrtrpebz mz Jiszs. \v 8 X sc tqvectrpemgr br scgr yrbupxm mz nc, x yatrpgr mepz, murde mrkc tqdwatr-ngrmgr esotrp mepz, takitr mita kx trtqki-esz' (100). \v 9 Kx poomgr kc mepz, mckr kc nyr ngr dzpnzng, x ycom elr kcng nc x yctr-kzpz kcng bret. \v 10 Sc tqrpipem Jiszs bagr kx, “Twzmamu du nc kcng tqmwati-ateamu.” \v 11 Zbz Saemon Pita sc tqyzlupxpe mou mz bot, tqvectrpemgr badr br kc mepz. Nc lcdeng krlzbzle trtqki-esz'-nzpnu-nzlvqn-nrade-tq (153). X kxmule-esz' nc kqlu mz nzpookr br kc esz', a' br scgr trbxngeu. \v 12-13 Zbz sc tqrpipem Jiszs bagr kx, “Vzmamu, mutxnamu.” Jiszs vztrpz, kalzmle bret, sc tqakipemle bagr, x wai-kzle nc kc tqbzlule. Mz nzapu-krde kc nigr, trpnzngr mz nigr kx abrle nelzde mz nzrpi-krbzle kx, “?Nim neke?” A' drtwrgr esz'ti mz nzglx-krgr kx krlc Kxetu rgr. \v 14 X krlc nzwrde kratq nzadcpx-lzbq-krm Jiszs bagr, mz nibr nztulz-mou-krmle mz nzbz-krde. \s1 Nzycmnekr Jiszs Ncdr Pita Kxrmnr-ngrbz \p \v 15 Mz nibr nzmu-krgr, Jiszs sc tzvznepeng mz Pita. X sc tqrpipebz Jiszs bade kx, “?Saemon mrlx Jon, nzaodu-krm ninge myaszpxle mrlx lcng?” Rpibz Pita bade kx, “Eu Kxetu, krlzpeq kx mrlztix nim.” Rpibzle bade kx, “Kx tqmule lcde, aclvebz leplz nengeng kcng tzapulr nei sip.” \v 16 Zbz rpi-mopwz Jiszs mz nzwrde krali kx, “?Saemon mrlx Jon, da angidr nzaodu-krm ninge?” Rpibz Pita kx, “Eu Kxetu, krlzpeq kx mrlztix nim.” Rpibz Jiszs kx, “Kx tqmule lcde, mailzbz sip nengeng.” \v 17 X rpi-mopwz Jiszs mz nzwrde kratq kx, “?Saemon mrlx Jon, da angidr kx mrlztiq ninge?” Pita drtwrde yrnibutx, murde Jiszs nzvea-krbzle nzwrde kratq kcpe. X sc tqrpipebzle kx, “Kxetu Lod, nim kx rkrlz da amrlx, x krlz-angidr-kzq kx mrlztix nim.” Rpi-mopwz Jiszs bade kx, “Aclvebz sip nengeng.” \p \v 18-19 Zbz aelwapx-ngrbz Jiszs mz Pita kxnamu na-amatqle Gct mz nzbz-krde. Sc tqrpipebzle kx, “Da angidrtx lc napibo bam. Mzli kc tqngini-ngrm obla, xplrq x krlzq nzamqngitrngr nrkalom x vzq drlve ke suti drtwrm. A' mzli kc nangini-ngrm lrtzlvz, sa napebzlr leplz mqm, x navzmilr nim me trsutiu drtwrm, x sa naglapx-kzpz mqm. Kxmule-esz', a' vz-nqblqm ninge!” \f + \fr 21:18-19 \ft Kzdung leplz nzrpilr kx, \+em Naglapxbz mqm\+em* drtwr ngrde kx mzli kc nabzngr Pita, mqde naglapxbz mz nztqlvztrngr nide mz kros. \f* \p \v 20 Pita lxlvrkimle mq sc tqmcpele ninge, kc tqvz-nqblqbo nidr. Ninge kc tqdrtr-pnzbo nrlar Jiszs mzli kc tqmu-ngrgr, tqrpi-ngrbo bade “?Kxetu, neke tqamwale nim?” \x + \xo 21:20 \xt Jon 13:23, 25\x* \v 21 Kx mcm Pita ninge, sc tqrpipebzle mz Jiszs kx, “?Kxetu, nike nzwaisrngr ncblo lc mz nzbz-krde?” \v 22 Rpibz Jiszs bade kx, “Trngiu nzwz-krm nzmu nasuti drtwrnge kx Jon nalu nakrlzmle nzyzlu-krmc. A' vz-nqblqm ninge!” \v 23 Mz nibrde, sc tzyapwxtinepe leplz nedeng amrlx mz mzlirdr kx trpnzngr nzbz-krnge. A' trpipwzu Jiszs trnzbz-krpwc'u, a' pibzle mz Pita kx trngiu nzwz-krde nzmu nasuti drtwrde kx nalux nakrlzmle nzyzlu-krmle. \s1 Natq Kxrmnrngr \p \v 24 Delape. Ninge Jon, ncblo ne Jiszs kc tqrycmnetrngr da kcng x yro-kzx. X nzkrlz leplz kx nike pix ngi da angidr. \v 25 X da kqlu kz kx rtrngztibz Jiszs. A' nzmu nayro da lcdeng amrlx, buk ngrdr naesz'-ngrdr nrlc ka.