\id 1CO stc-471CO-Nat.sfm, 1 Corinthians, Natqgu (Santa Cruz) STC, Daniel Boerger, 11/07/2007 \ide UTF-8 \h 1 Korint \toc3 1 Korint \toc1 Nzryr-krbz Pol Kx Ayrnrngr Mz Lr Korint \toc2 1 Korint \mt1 Nzryr-krbz Pol Kx Ayrnrngr Mz Lr Korint \imt1 Natq Ngr Nzaplxtqngr Mz Nzryr-krbz Pol Kx Ayrnrngr Mz Lr Korint \ip Aposol Pol nide ncblo kx ryapwxtipx-kai Nrpakxmrlz Korint, mz nzvzpx-krde krali, x dzbe lrmakxtr lc vzpxm mz nzwz-krde. \x + \xo 1:0 \xt Aposol 18:1-8\x* Mz taon lc, tu elr madrka' nzkqlung. Lr Korint nzrmnq-zlwzng x nzrmwimi-abeaneng leplz kx trngiu krnalzdrng. Mzli kc tzrlxngiti-ate-ngrdr, nqmq nr drtwrdr apubele kxnzmnc-mrbrng. Lr Korint kxnzrlxngiting nzkqlung kxtrngiulrJiu, kx trpnzngr scdr da, x kxnzawz-nrbalqng. A' kx nznginidr bcnyr nzpipzng. Nzaki-lzbqng murde kxnznginidr bcnyrng nzobqszolr kztedrng kx trpnzngr scdr da. Kzdung kxnzrlxngiting lcng nzrmwiming kxtrngiu krnalzdr. X nzglqpx-lzbqng mz zmatq ngr nzwzngr kc tqkabz Mqngrkxtr badr, myapxbz zmatq ngr nzycmne-ngrbz mz Gct mz natq lr mrkzbleng. Mz drtwrdr nidr leplz kxnzyrplapxng x kxnzbrpeng mz nzvz-nqblq-krdr Jiszs. A' trtingr. \ip Pol yr-kaipzle kc letz mz lrmakxtr mrkc Korint mzli kc, x letz lc kc ate. Mz letz kc kai, pnanatile nidr mz nqmq krdr kxtrka. Zbz mzli kc tqmnc-ngrde mz taon Efiszs, ncblo nztqng nztwzbzlr bade kc letz kx nzatwzlr-ngrbz lr Korint. X mz letz lc nzayzlu-ngrbzlr natqdeng. Trkrlzkuu nike tqyrle mz letz kc kai. A' opx angidr kx lr Korint nzpxtxpx-ngrdr natq Pol x nzbatrpzlr mz leplz nzyrlqpx-lzbq-krdr mz zmatq ngr nzngini-krde aposol. Zbz Pol sc tqayzlu-mopwzle natqdr mz letz lc, tqyrle mz mzlir yiz 54—55 AD mz nibr nzrmcngr mz Jiszs, mz nzvzpx-krde kratq. \ip Kxmule-esz' yrbzle letz kc kai, a' lr Korint kxnzrlxngiting kxnzkqlung nzvz-nqblqbelr nqmq nr drtwr lr Grik kxnzmnc-mrbrng. Mz drtwrdr, dalr nrlc trmyapxpwzu, a' dalr nqmq kxtr kx myapx-zlwzbz. Mz nzmu-krde lcde, mrlzbz badr nzrmwimi-krdr kx trngiu krnalzdrng, murde nrkrdrtq ncblo ngi dalr nrlc ka. X drtwr lc batrpzle badr nzvz-rbr-krdr mz nzyrlzngr x mz nztulzkr nrkrdrtq mz nzbzngr. X mou, mz drtwrdr Pol trnginideu aposol, murde trycmne-aboipwzu badr mz natq kx rblx, a' natqdeng opx angidr. X Pol wz mz nzrtwz-krde trau, x takitrde kxetu nzbatr-krbzle mz leplz nzrka-krbzlr da bade. Mz drtwrdr nzryapwx-krbz Pol badr takitrde kxnzrlxngiti-ateng, x trtakitrpedeu nidr murde nzrlxngiti-krdr brpe. A' Apolos, kc tqalvztrle nidr mz nibr Pol, mz drtwrdr vz-nqblqle nqmq kr kxetu mz da lcdeng, x nzvecpx-lzbqmqng mz Pol, mz nzvz-nqblq-krdr Apolos. Mz letz lc, Pol atubqtibzle drtwrdr lcng tqvz-rbr, mz natqdeng kxpq zlwz. \iot Mrkcng Mz Letz Lc \io1 Lr Makxtr nzaki-lzbqng. \ior [1:10-17; dckrlzde 3]\ior* \io1 Mz drtwr kzdung leplz nzyrplapxkr Gct ngi dalr nzngqngungr. \ior [1:18—2:16]\ior* \io1 Kxnamu nzmnckr Aposol badr lrmakxtr. \ior [dckrlzde 4]\ior* \io1 Lr Korint na-ayrplapxlr kxnzrlxngiting kcng tzapulr kxtrnzrlxngitiung. \ior [dckrlzde 5]\ior* \io1 Bzkq kxrlxngiti twzle kztede kxrlxngiti mz kot. \ior [6:1-11]\ior* \io1 Nrkrdrtq kxnzrlxngiting sc Gct. \ior [6:12-20]\ior* \io1 Kxnamu nzyrlzngr kxtubq. \ior [dckrlzde 7]\ior* \io1 Kxnzrlxngiting bzkq nzmung dakxnzng kx nzkabz mz drka'. \ior [dckrlzde 8]\ior* \io1 Aposol Pol nzaotikr drtwrde le kztedeng nzmyaszpxlr nide. \ior [dckrlzde 9]\ior* \io1 Kxnzmung mz madrka' nzangiolr kxtrngiu Gct angidr. \ior [10:1—11:1]\ior* \io1 Nqmq kx takitrde olvz ngr lrmakxtr. \ior [11:2-16]\ior* \io1 Kzdung da nzakipxlr kxnzrlxngiting mz Nzmungrkxtr. \ior [11:17-34]\ior* \io1 Mqngrkxtr kabzle zmatq kxmyapxbzng mz kxnzrlxngiting. \ior [12—14]\ior* \io1 Jiszs tulz-mop mz nzbzngr mz nrkrdrtqde angidr. \ior [dckrlzde 15]\ior* \io1 Nzatakqtilr trau mz nzwzkr lrmakxtr x kzdung kz natq mou. \ior [dckrlzde 16]\ior* \c 1 \p \v 1-2 Ninge Pol kc tqkqle Jiszs Kxnzmcpx mz nzngini-krnge aposol nede, mz nzvz-nqblq-krde me pnz drtwr Gct. Nigr ncdr mzlegu Sostenes rpibzkr bamu kx, “Nimu la!” Ryrbo bamu, nimu dzbe lr makxtr ne Gct mrkc mz taon kxetu Korint. Gct kqlele nimu amrlx mz nzngini-krmu leplz kxtr nedeng kx nawztrpzng bade mz nzaxvctr-krbzmu mz Mevalu Jiszs, da kc tqwai-kzle mz kxnzrlxngiting amrlx mrkcng kqlu tzangiolr Kxetu rgu Jiszs. \v 3 Krka'-ngrne kx Trtegu Gct x Kxetu rgu Jiszs nakabzlr bamu zmrlz ngrdr kxmyalz x nzmnc-zpwxngr. \p \v 4 Awi-zvzbo mz Gct, murde kabzle bamu zmrlz ngrde kxmyalz mz nzaxvctr-krbzmu mz Mevalu Jiszs. \v 5 X mz nzaxvctr-krbzmu lc mz Kraes, dekc tqrngisc-ngrnamu zmatq kxmyapxbzng mz nzwztr-krbzmu mz Gct mz nzrkrlz-krmu nzalvztrngr angidr, x mz nzpipx-krmu natq Gct. \v 6 X nzrngisc-krmu zmatq lcng atutrle natqnge mz nzpipx-krbo bamu da kx na-alebz Kraes bamu. \v 7 Dekc mz nzodutr-lxblr-krmu, tqkao-ngrbz Gct zmatq amrlx kcng tqtakitrde nzale-krmu nzwz-krde, mzli ka tqobqtipx-ngrnamu nzyzlu-krm Kxetu rgu Jiszs Kxnzmcpx. \v 8 X Kraes sa naokatrle nimu mz nztu-amqngi-krmu mz nzrlxngiti-krmu nakrlzbzle nzbz-krmu o nzyzlu-krmle, murde natubqamu mz nzobq-krde mz Mzli kx tqmatq na-ayzlu-ngrbz Gct da mz leplz. \v 9 Gct sa na-angidatibzle da lcng bamu, murde yrlq-zvzle natq ngr nzesalz-krdeng. X sc tqkqlele nimu mz nzprtr-krmu mz nzodutr-krbzmu mz Mrlxde, Kxetu rgu, Jiszs Kxnzmcpx. \s1 Lr Makxtr Nzaki-lzbqng \p \v 10 Mzlengeng x inwengeng, mz zmatq ngr Kxetu rgu Jiszs Kxnzmcpx, rngidrlvz-ngrbo bamu mz natqnge kx xplr kx naesakitxpe nzotablr-krmu. A' drtwrmu naesz'ti murde ma tqakipx-lzbqamu. \v 11 Mzlengeng x inwengeng, xlrx kx otablramu, murde kzdung leplz ngr ma nyz Klowi nzvzmqng x nzpimlr bange nrpa lc. \v 12 Xlrx kx kzdung nimu nzrpilr kx, “Ninge vz-nqblqx Pol.” X kzdung nzrpilr kx, “Vz-nqblqx Apolos,” x kzdu-kzng “Vz-nqblqx Pita.” X kzdu-moung nzrpilr kx, “Vz-nqblqx Kraes.” \v 13 A' vz-rbramu. Murde nigu amrlx nzaxvctrpzku mz Jiszs, x trpnzngr kx na-akipxle Kraes mz dzbede kxkqlu. Kzdung nimu nzrpilr kx nzvz-nqblqlr ninge. ?A' myx kxmule, ninge kc tqbzom mz kros mz nzarlapx-krnge nimu? ?X nzawrkxtrmu mz drtqnge? \v 14 Trtingr! A' awitx-zlwzbo mz Gct kx trawrkxtrwxu nimu. A' awrkxtrtxpo Krispzs x Gaizs. \v 15 Dekc, trpnzngr kx narpile kx wrkxtr mz drtqnge mz nzngini-krde oblamznge. \v 16 (Eu, a' sc tqdcpxpe mz drtwrnge kx awrkxtr-kzx Stifanas badr lr ma nyzde. A' trpnzngr kx dcpx kz mz drtwrnge kx awrkxtrx.) \v 17 Trawrkxtrwxu leplz kxkqlu murde Kraes atwzlr-ngrmle ninge mz nzpipx-krnge Nrpakxmrlz. X mz nzpipx-krngele, trapuwxu ncblo kx rkrlz-angidr x aetu-lzbq mz nzycmne-krde. A' yrlqkixle me mrlzkibzle nzxlrkr leplz le, murde nayrplatitr angidr nardr. Murde ma tqrpwa'-ngrne zmatq ngr Nrpa ngr Kraes nzbzo-krmle mz kros mz nzarlapx-krde leplz. \s1 Mz Drtwr Kzdung Leplz Nzyrplapxkr Gct Ngi Dalr Nzngqngungr \p \v 18 Mz drtwr leplz kcng tzo-zlilr lrpzki r Hxl, nrpa ngr nzbzo-krm Jiszs nidr mz kros ngi dalr nzngqngungr. A' mz drtwrgu, nigu kcng tzo-zlilr lrpzki r Heven, nrpa lc aelwapx-ngrmle bagu kxnamu nzarlapxngr nigu mz zmatq ngr Gct. \v 19 Murde natq Gct rpile kx, \qt “Sa naodatix nzyrplapxkr kxnzyrplapxng, x sa nakatxpxbo nzrkrlzkr kxnzalvztrng.”\qt* \x + \xo 1:19 \xt Asaea 29:14\x* \v 20 Gct aovxiole nzrkrlzkr lr nrlc. Murde trpnzngr kxrlapx mz nzrkrlz-krde, o mz nzalvztr-krde mz Lou sc Mosis, o mz nzycmne-angidr-krde. A' leplz amrlx nzrlapxng mz nzbzo-krm Jiszs mz kros. \p \v 21 Murde Gct yrplapx-esz'ngr x yrlqle drtwr kx trpnzngr kx nakrlzle nide mz nzyrplapx-krde esz'-krde. A' abrtzlvzle nzarlapx-krde leplz kcng tzlxngitilr nrpa kc tqyapwxtipxkr nigr aposol, kxmule-esz' mz nzobqkr leplz kxkqlu nrpa lc ngi dalr nzngqngungr. \v 22 Murde lr Jiu nzrlxngiting mz nzrmc-krdr rkx kxmatq. X kxtrngiulrJiu nzrlxngiting mz nzxlr-krdr da kx vz-nqblqle nzyrplapx-krdr. \v 23 A' trvz-nqblqkru drtwr lr Jiu o kxtrngiulrJiu lcng. Murde yapwxtipxkr nzbzo-krm Kraes mz kros mz nzarlapx-krde leplz. A' mz drtwr lr Jiu nrpa lc trngiu da kxmatq-esz'ngr x mz drtwr kxtrngiulrJiu ngi dalr nzngqngungr, x nzpxtxpx-ngrdr rlilrdr. \v 24 A' nigu kcng tqkqleng Gct, kxmule-esz' lr Jiu o kxtrngiulrJiu, glxku kx Kraes nide zmatq ngr Gct mz nzarlapx-krde nigu x ni-kzde nou drtwr kxyrplapx kx yrlq Gct mz nzarlapx-krde leplz. \v 25 Kxmule-esz' nrpa ngr nzatwzlro-krm Gct Mrlxde mz nzbzo-krmle mz kros ngi dalr nzngqngungr mz nzobqkr kzdung leplz, a' nzyrplapxkr drtwr lc tqyrlq Gct myaszpx-zlwzle nzyrplapxngr amrlx sc leplz. X kxmule-esz' mz drtwr kzdung leplz Gct trpnzngr scde zmatq murde tr-rpwa'-ngrpwzleu nzrnibqngr Mrlxde, a' zmatq ngr Kraes mz nzbzo-krmle mz kros myaszpx-zlwzle zmatq amrlx sc leplz. \p \v 26 Mzlengeng x inwengeng, na-aoti ena drtwrmu nimu esz'-krmu. Murde mzli kc tqkqle-ngrbz Gct nimu, trkqluwamuu kxyrplapx mz nzobqkr leplz x trkqlu-kzwamuu kxnzetung o kxnzvzpxmqng mz nqvi lr ncblo kxnzmyapxbzng. \v 27 A' Gct mcpxle leplz kxnzkqlung kcng trnzsikluung, kxnzngqngung mz nzobqkr leplz, murde na-aelwapx-ngrbzle mz krkcng tzyrplapxng kx nzrkrlz-krdr trokatrleu nidr mz nzmnc-zpwx-krdr badr Gct. X mcpxle leplz txneng kxnzkqlung kcng trpnzngr scdr zmatq, murde na-aelwapx-ngrbzle mz leplz kxnzmatqng kx nzngini-krdr kxnzetung x nzrngisc-krdr zmatq trokatrleu nidr mz nzmnc-zpwx-krdr badr Gct. \v 28 X mcpx-kzle leplz kx nzmaneng x kxnzobqszong mz nzobqkr leplz mz nrlc ka, murde na-aelwapx-ngrbzle mz lr nrlc kx da kcng tqmyapxbz mz drtwrdr ngi brmrda mz nzobqkr Gct. \v 29 Mz nzmu-krde lcde, trpnzngr kx naglqpx-lzbqbz mz nzobqkr Gct, mz nzrpi-krbzle bade kx myaszpxle kztedeng. \v 30 Murde nzaxvctr-krbzku mz Mevalu Jiszs trvzpxpuu mz da kcng tqaleku x mz nqmq krgu, a' vzpxm mz nzwzkr Gct. Murde Gct yrlqle drtwr kxyrplapx, kx nangi Jiszs kx na-atubqtile nigu mz nzobq-krde. X Jiszs kc naokatrle nigu, murde nanginigu leplz kxtr neng Gct. X ni-kzde kc naxpepxle nigu mz zmatq ngr alwx, murde namncku badr Heven. \v 31 Dekc tqrpingr Nzryrngrkxtr kx, \qt “Doa kx rpile naglqpx-lzbq, naglqpx-lzbq-ngrde nike alebz Kxetu rde bade.”\qt* \x + \xo 1:31 \xt Jeremaea 9:24\x* \c 2 \p \v 1 Mzlengeng x inwengeng, nadcpx mz drtwrmu kx vz-nqblq-kzx da lc tqpipebo bamu. Murde mzli kc tqvz-ngrmc bamu mz nzyapwxtipx-krbo nrpa ngr Gct, trglqpx-lzbqpou bamu mz nzrpi-krnge kx ninge ncblo kxyrplapx x kxsiklu. X tryapwxtipxpou bamu mz nzapu-krnge ncblo kx rkrlz-angidr x aetu-lzbq mz nzycmne-krde. \v 2 Murde aotipe drtwrnge kx mzli kc tqmnc-ngrgu, naycmnetxtr-ngrpwo Jiszs Kxnzmcpx x nzbzo-krmle mz kros mz nzarlapx-krde nimu. \v 3 Mzli kc tqvz-ngrmc bamu, yangrngax x rnrcti-lzbqnge mz zmwxlr. \x + \xo 2:3 \xt Aposol 18:9-11\x* \v 4 Nrpa kc tqyapwxtipxbo opx angidr x nzycmne-krnge trapuleu natq ncblo kxrkrlz x kxyrplapx. A' nzyapwxtipx-krbole bamu vzmi da kx nzaelwapx-ngrdr zmatq ngr Mqngrkxtr. \v 5 Murde nzrlxngiti-krmu ma tqtuo mz nzyrplapx-krnge, a' natuopwz mz zmatq ngr Gct kc tqaelwapx-ngrde kx natqngeng amrlx da angidr. \s1 Nzyrplapxngr Kx Vzpxm Mz Gct \p \v 6 Kxmule-esz' a' alvztr-ngrne nzyrplapxngr kx batrpz Gct mz leplz kx nzbrpeng mz nzrlxngiti-krdr. A' nzyrplapxngr lc trvzpxpuu mz leplz o mz kxnzetung mz nrlc ka, mzli ka Kraes tryzluka-ngrmle. Murde zmatq ngr leplz amrlx sa na-ayrkrpxng mz nzyzlu-krmle. \v 7 A' nzyrplapxngr lc tqpipxbo vzpxm mz Gct. Krlc drtwr kc tqyrlq-pnzle mzli kc nrlc trnzwzka-ngrde. Drtwr lc tqayc-kapqle nakrlzbzle nzvz-krm Kxnzmcpx. Murde mz drtwr lc tqyrlqle, na-axvctrpzle nigu mz Mrlxde, murde naprtr-kzku mz nzmyalz-esz'ngr-krde. \x + \xo 2:7 \xt Efiszs 1:9-14\x* \v 8 Trpnzngr kxnzetung mz nrlc ka kx rkrlz nzyrplapxngr lc. Murde nzmu nakrlzlrle, e trnztqlvztrlru Kxetu kc tqmyalz-esz'ngr mz kros. \v 9 Trnzrkrlz-krdru lc tqrpi-kai Nzryrngrkxtr kx, \qt “Trpnzngr kx rmc x xlr da amrlx kcng tqoliqti Gct mz nzrka-krbzle mz leplz kcng tzmrlztilr nide. X trpnzngr kx aoti drtwrde da lcng.”\qt* \x + \xo 2:9 \xt Asaea 64:4\x* \v 10 A' Gct atwzlr-ngrmle Mqngrkxtr mz nzaelwapx-krmle bagu drtwr lc tqyrlq-pnzle. Murde Mqngrkxtr krlzle da amrlx, kxmule-esz' drtwr Gct kc tqyc-kapq. \v 11 Mqngr Gct esz'-krde kx krlztrpzle drtwr Gct, da kc tqwai doa, trpnzngr kx rkrlztrpz drtwrde, a' ngi txpwz nide esz'-krde. \v 12 A' krlz-angidrku da kxmrlzting kcng tqkam Gct bagu, murde twzku Mqngrkxtr kc tqatwzlr-ngrmle, tqaelwapx-ngrmle da lcng bagu. Delc nzkrlz-krgu drtwr ngr da lcng tqblepx-ngrbzle mz drtwr kxtrnzrlxngitiung. \v 13 X mz nzpipx-krbzku da lcng tqmrlzting, natq kcng tqpipxbzku kam Mqngrkxtr bagu. A' trnzvzpxpwung mz nzyrplapxkr leplz. Murde yokaetipxbzku da mz nzvz-nqblq-krde kxmu nzyokaetipx-krm Mqngrkxtr le bagu. \v 14 A' kxtrnzrlxngitiung nzpxtxpx-ngrdr da angidr kcng tzvzpxmqng mz Mqngrkxtr, murde mz drtwrdr ngi dalr nzngqngungr. Trnzkrlzlru nztwz-krdr drtwr ngr nzalvztrngr angidr lcng, murde nzmncpx-krm Mqngrkxtr mz nabz doa kxrlxngiti, dekc tqtwz-ngrde drtwr ngr nzalvztrngr angidr lcng x tqkrlz-ngrde nzmrlz-krdr. \x + \xo 2:14 \xt Sam 92:6\x* \v 15 Kxnzrlxngiting nzkrlzlr nzmrlzkr da angidr lcng, murde Mqngrkxtr mncpxm badr. A' rblxbz mz kxtrnzrlxngitiung nzkrlz-zpwx-krdr nqmq nr drtwr kxnzrlxngiting. \v 16 Da kc tqwai nzpikr Nzryrngrkxtr le kx, \qt “Trpnzngr kx rkrlz drtwr Yawe. X trpnzngr kx takitrde nzyrlq-krbzle drtwr kx navz-nqblqle.”\qt* \x + \xo 2:16 \xt Asaea 40:13\x* Kxmule-esz' a' Mqngrkxtr kc tqmncpxm bagu okatrle nigu mz nzvz-nqblq-krgu me pnz drtwr Kraes. \c 3 \s1 Nzaki-lzbqkr Lrmakxtr Aelwapx-ngrde Kx Nzrlxngiti-krdr Pobe \p \v 1 Mzlengeng x inwengeng, mzli kc tqmnc-ngrgu, trtakitrdeu nzycmne-krbo bamu da kc tqwaibo mz leplz kcng tzvz-nqblqlr nzrmailzkr Mqngrkxtr. A' ycmnebo bamu mz nzapu-krmu kxtrnzrlxngitiung o kxnzrlxngiti-ateng. \v 2 Murde apubeamu itoto kx nzyqbeng x trnzmukang dakxnzng kxmqngi. Delc tqalvztr-ngrne nimu nzalvztrngr kcng kai, murde nzalvztrngr lcng tqrblx, trnztakitrkaplr nimu. \v 3 Murde vz-nqblqbeamu lrpzki kc pnz tqikztiamu mz nzale-zvz-krmu alwx. A' trmnclzpwzmuu mz nzrmailzkr Mqngrkxtr. Opx angidr kx nqmq krmu apubele nqmq kr kxtrnzrlxngitiung, murde dobuti-lzbqamu x otablr-zvzamu. \v 4 X apu-kzamu nidr mz nzrpi-krmu kx, “Vz-nqblqx Pol,” o “Vz-nqblqx Apolos.” \p \v 5 Bzkq akipx-lzbqamu mz nzvz-nqblq-krmu ninge o Apolos. Murde ngini-kzgr leplz x wztrpzkr mz Gct mz nzokatr-krgr nimu mz nzrlxngiti-krmu, mz nzvz-nqblq-krde nzwzngr kc tqkamle bagr. \v 6 Mz nzwz-krgr lc, apux ncblo kc tqpe rtq kc tqngi natq Gct mz nabzmu. X Apolos apule ncblo kc tqpulilvzle rtq lc mz lue, mz nzalvztr-krde nimu. A' Gct kx rbatrpz mz rtq lc nzlvcpu-krde mz nzbrtikr drtwrmu Jiszs. \v 7 Mz nzmu-krde lcde, ncblo kc tqyapwxtipx-kaile Nrpakxmrlz x ncblo kc tqalvztr-ngrde nimu nzalvztrngr angidr lcng mz nibrde, trnzmyapxpwzung. A' Gct kxmyapxbz, murde nide kc tqbatrpzle nzlu-krmu kxmrna x tqaetunepxle nzrlxngiti-krmu. \v 8 Ncblo lcng li nzwz-krdr blepxngr mz nzvectr-krmlr leplz mz Jiszs. X Gct sa naxpele nidr navz-nqblqle kxmu nzwzkr ncblo kxesz' mz nidr. \v 9 Da kc tqwai-kzle mz nigr ncdr Apolos. Wztrpzkr mz Gct mz nzale-krgr nzwzngr kc tqkamle bagr. Nimu doa neng Gct, a' trnginimuu doa negrng. Apuamu nrlanc nyz Gct x suti drtwrde nzlvclz-krm da kxmrlzting elr. \p X mz kzdq mou nzycmne-ebzpxngr, apu-kzamu kzdq ma kx atulz Gct nangi nyzde. \fig Apuamu kzdq ma kx atulz Gct nangi nyzde.|alt="103 life is like building a house" src="103-CO01440b.tif" size="COL" loc="1CO 3:9" copy="David C. Cook" ref="3:9" \fig* \v 10 Mz nzngini-krnge aposol ne Gct, abzox nzatulzngr makxtr nyzde Korint, krlcde nimu leplz nedeng. Vz-nqblqx zmatq ngr nzlrmztrngr mz nzwzngr ma, mz nzyrlq-kai-krnge nou rplz ngr ma lc. Mz nibrde, leplz sc tzvz-mopqng mz nzwzngr mz ma lc mz nzalvztr-krdr nimu. A' na-aclvetio-lzbqng mz nzwzo-angidr-krdr mz nou rplz kc tqyrlq-kaix. \v 11 Murde da amrlx natuo mz nou rplz lc tqngi Jiszs Kxnzmcpx. Murde nide esz'-krde lrpzki r nzarlapxkr Gct leplz. Bzkq doa kx rtwzm nzalvztrngr kzble mz nztekqtr-krde Jiszs nzngini-krde nou rplz angidr. \v 12 Nzwzkr kxnzrlxngiting kx nzatuong mz nou rplz sa namrlz. Murde na-apule nzrwz-ngrng mz gol, silvz, x rplz kxlqlwx kxlqngipx, kx trpnzngr nzangcngr. A' nzwzkr kzdu-kzng kxnzrlxngiting sa natrka. Murde na-apule nzrwz-ngrng mz nounc, nabr, x lo. \v 13 Mzli kc Kxnzmcpx nayzlu-ngr-mople mz Mzli Kxmatq, nzwzkr leplz kxesz' sa naopx angidr. Murde nzpwxliti-krde nzwzkr leplz nedeng sa na-apule nyr, x nzwzkr leplz kx nayc alo sa naprpxmqng mz nyr lc. \v 14 Doa kx wz angidr mz nike wztiole mz nou rplz, sa namcle kx nzwz-krdeng trnzngcu mz nyr. X Gct sa naxpele nide mz da kxmrlzting Heven. \v 15 A' doa kx nzwz-krdeng ngc x yrkrtxo mz nyr, trpnz-moungr kx naxpengr Gct nide. Sa na-apule ncblo kx rlapx mz nzngckr ma nyzde, a' dztudeng amrlx yrkrtxong. Murde sa narlapx Heven, kxmule-esz' trpnzngr da kx naxpengr Gct nide mz nzwz-krde mz nrlc. \p \v 16 Nakrlz-angidramu kx Mqngr Gct sc tqmnc mz mzlirmu, mz nzapu-krmu Mrkc Tqtr nyz Gct. \v 17 X Gct sa naodatile doa kx alvztr-rbrle nimu x akipxle nimu, murde atrkatile lrmakxtr nyzde. X nzodatingr lc Hxl tqyc tqyc. Murde apuamu Mrkc Tqtr nyzde, kcng tqamnc-bekapxleng mz nzngini-krmu leplz kxnztr nedeng. \p \v 18 Bzkq esabrti-lzbqamu mz nzrpi-krmu kx yrplapxamu! A' doa kx rpile yrplapx mz nzobqkr leplz, natekqtrle drtwrde x narlrpx-ngrbzle mz leplz nzrpi-krdr kx nide doa kxngqngu murde vz-nqblqle nqmq kr Gct. Dekc nangini-ngrde doa kxyrplapx mz nzobqkr Gct. \v 19 Murde nzyrplapxkr leplz kcng trnzkrlzlru Gct mane mz nzobq-krde. Da kc tqwai nzrpikr Nzryrngrkxtr kx, \qt “Gct yrlqle nzrkrlzkr kxnzyrplapxng mz nzapu-krde trtxki kc tqbatrpzle nzprtr-krdr elr.”\qt* \x + \xo 3:19 \xt Job 5:13\x* \v 20 X kzdq kz Nzryrngrkxtr rpile kx, \qt “Yawe krlzle kx drtwr kx nzyrlq kxnzyrplapxng mane.”\qt* \x + \xo 3:20 \xt Sam 94:11\x* \v 21 Mz nzmu-krde lcde, bzkq glqpx-lzbqq mz nzvz-nqblq-krm kzdq ncblo. Murde Gct kabzle bamu da kxmrlzting amrlx mz nzaxvctr-krbzle nimu mz Kxnzmcpx. \v 22 Murde atwzlr-ngrmle ninge, Apolos, x Pita mz nzalvztr-krgr nimu. X wz-ngrde da amrlx mz nrlc ka mz nzokatr-krdr nimu. Kxmule-esz' luamu o bzamu, a' sa namrlzbz bamu. X kxmule-esz' da kx prtzbz bamu mzli ka o mzli kc navzm, a' sa nabatrpz Gct mz nzokatr-krde nimu. Da lcng amrlx scmung. \v 23 Na-aoti drtwrmu kx nimu doa neng Kraes. X nide txpwz kx takitrde nzmailz-krde nimu murde nide Kxnzmcpx ne Gct. \c 4 \s1 Aposol Badr Lrmakxtr \p \v 1 Mz nzmu-krde lcde, nimu lrmakxtr na-apusr-ngrnamu nigr aposol badr kxnzacvlelr nimu kxnzawz neng Kxnzmcpx. Nzwz-krgr kx nzaprcm bagr nzpipx-krbzkr drtwr kc tqyrlq pnz Gct mz kxnamu nzarlapx-krde leplz. Drtwr lc tqyrlq-kapqle mzli kc, a' mzli ka Kxnzmcpx aelwapxpe-ngrmle bagu. \v 2 X krlzku kx doa kxnzawz kxmrlz na-angidati-zvzbzle natq Kxetu rde. \v 3 Kzdung nimu nzpibqtilr nzwz-krnge. A' tryc-zlwzu mz drtwrnge nzrpibqtikr leplz. Murde trtakitrdeu nzpwxliti-kz-krnge nzwz-krnge esz'-krnge. \v 4 Kxmule-esz' rpix kx trvz-rbrwxu mz nzwztr-krbo mz Kxetu rnge, a' trngiu drtwr kxtubq. Murde Kxetu rgu txpwz kx napwxlitile ninge. \v 5 Mz nzmu-krde lcde, bzkq pibqtiamu kxnzawz neng Kxetu, murde trkrlzkapzle mzli rde. A' na-aenzliamu nzyzlu-krm Kxetu, murde krlc mzli r nzpwxliti-krde leplz amrlx. Mzli lcde, sa na-aelwapx-ngrde nqmq nr nabzgu kcng tzyc-kapqng. X sa napipxle kxnzvz-rbrng x kxnztubqng mz nzobqkr Gct. \p \v 6 Mzlengeng x inwengeng, ycmne-ebzpx-ngrbo kxpipz nigr ncdr Apolos, mz nzatubqti-krnge nimu. Navz-nqblqamu natq kc tqrpile kx, “Kxnamu nzaolvz-krmu leplz navz-nqblq-txpwzle da kx pi Nzryrngrkxtr,” murde ma tqglqpx-lzbqamu mz nzrpi-krmu kx kzdq ncblo myaszpxle kztede mz nzobq-krmu. \v 7 ?Nimu kxnzetung kxnzmyapxbzng? ?Nzrkrlz-krmu myaszpxle kztemung? Trtingr! Murde nzrkrlz-krmung amrlx ka-nrbalqbz Gct bamu. Bzkq glqpx-lzbqamu. Murde nzrkrlz-krmung trnzvzpxpwung mz nimu esz'-krmu. \p \v 8 ?Myx kxmule, rngiscpemu da kxmrlzting amrlx kcng tqsuti drtwrmu kx vzpxmqng mz Gct? Trtingr! Kxmule-esz' mz drtwrmu nzrlxngiti-krmu brpe x nimu kxnzetung kcng trtakitrpedeu nigr aposol nzokatr-krgr nimu, a' esabrti-lzbqamu. Murde nzrlxngiti-krmu pobe. Trapukru nimu mz nzngini-krmu kxnzetung. \v 9 Murde Gct rlr-ngrbzle mz leplz nzatrkati-krdr nigr aposol, mz nzapusr-krdr nigr ncblo kxnzmncpxmqng mz presin kcng nanibqng. Doa amrlx nzmclr nzmyakr drtqgr, kxmule-esz' enjrl o ncblo. \v 10 Mz drtwr leplz mz nrlc ka, ngqngukr murde yapwxtipxkr Kxnzmcpx kc tqbzom mz kros. X opxm kx trpnzngr scgr zmatq. A' mz drtwrmu nimu kxnzyrplapxng kxnzrngiscng zmatq ngr Gct. Rlr-ngrbzmu mz leplz nzamatq-krdr nimu, mzli kc tzobqszo-kzlr nigr. \v 11 Abzo mzli kc x sc tqvzbe, tqrmctitxbzkr dale, tqbz-ngrgr lue, x tqpxinekr lrpz kxbxpli. Nziklatinedr nigr, x trpnzngr me mnclvzo-ngrgr. \v 12 Mnc-xgle-txpwzkr mqgr esz'-krgr. Amrlzkr krkcng tzpilzlr nigr. X trayzlupwzkru da kxtrka mz krkcng tzatrkatilr nigr. \v 13 X ycmnebzkr mz nrwx mz krkcng tzpibqtilr nigr. Krlzmle mzli ka leplz kxnzkqlung nzapusr-ngrdr nigr dcvi x brmrda. \p \v 14 Tryr-ngrpou natq lcng murde na-amyati-ngrbo drtqmu. Trtingr. A' murde mrlztix nimu mz nzapu-krmu doa nengeng. X suti drtwrnge nzatubqti-krbo nqmq nr drtwrmu. \v 15 Kxmule-esz' rnginemu kxnzalvztrng kxnzkqlung, a' ninge txpwz dela nangi trtemu. Murde yapwxtipx-kaipo Nrpakxmrlz bamu, mz nzvzmi-krnge nimu mz nzlxngiti-krmu Kraes. \v 16 Mz nzmu-krde lcde, rngidrlvz-ngrbo bamu kx navz-nqblqamu Jiszs, da kc tqwaix. \v 17 Dekc tqatwzlr-ngrbo Timoti bamu. Murde nide mrlxnge mz Kraes, kc tqmrlzti-zlwzx. X krlzx kx sa na-angidatibzle me pnz drtwr Kxetu. X sa na-adcpx-mopwzle bamu nzalvztr-krngeng amrlx x kxnamu nzmnc-krmu mz nzaxvctr-krbzmu mz Kraes. Murde alvztr-ngrne da lcng mz dzbe lrmakxtr kcng kqlu mrkcng tqalvztr-ngrne. \p \v 18 Kzdung nimu nzglqpx-lzbqpeng, murde mz drtwrmu kx trpengr nzyzlu-krbo bamu. \v 19 A' nzmu kx tqrlrpxngr Kxetu ninge, sa navz-anibo bamu. Mzli lcde sa namcx namrlzu r zmatq kc tqycbz mz leplz lcng tzglqpx-lzbqng, kx ngi zmatq ngr Gct o trtingr. \v 20 Murde zmatq ngr Gct trtuo mz nzycmnengr, a' ycbz mz leplz kcng tzmnclzbzng bade mz nzngini-krde King rdr. X zmatq lc tqaelwapx-lzbq-ngrde mz nzale-krdr nzwzkr Gct. \v 21 ?Mz nzmu-krde lcde, nike suti drtwrmu mzli kc navz-ngrbo? O naplzpxamu nzglqpx-lzbq-krmu, murde na-aodux nimu mz nivz. O navz zvz nzglqpx-lzbq-krmu lc, murde na-ayrplapx-zlwzx nimu. \c 5 \s1 Ayrplapxamu Kxnzrlxngiting Kcng Tzapulr Kxtrnzrlxngitiung \p \v 1 Drtwrnge talvzotx zlwz mz nzxlr-krnge kx rlr-ngrbzmu mz kzdq ncblo kx mwimile krnalz trtede nzmnc-lxblr-krmu badr. Da kxtrka lc, kxmule-esz' kxnzmnc-mrbrng murde trnzrlrpx-ngrdru da lc. \v 2 Rlr! ?Myx kxmule tqglqpx-lzbq-ngrnamu nzbrpekr nzrlxngiti-krmu? Nzmu navz-zlwzngr drtwrmu alwx lc, x namaszlrpx-ngrnamu ncblo lc, murde natekqtrle nqmq nr drtwrde mz nzplzpx-krde alwx ngrde. \v 3 Kxmule-esz' trmncpou bamu mzli ka, a' ninge la tqmncbo bamu mz mqngrnge, mz nzaxvctr-krbzku mz Mqngrkxtr. Delc mz zmatq ngr nzngini-krnge aposol, tqpq-zlwzngr nzpi-krbole bamu kx na-ayrplapxamu ncblo lc, na-apule kx ninge kc tqmncbo bamu mrla. \v 4-5 Mz nzmu-krde lcde, mzli kc tqyrlwr-lxblr-ngrnamu, namaszlrpx-ngrnamu ncblo lc mz nzmnc-lxblr-krmu badr, mz zmatq ngr Kxetu rgu Jiszs. Nakatxpxamu nide mz nzaclvekr Gct nide, x na-aprcbzmu nide mz mq Setzn, mz nzatrkati-krde nide. X murde mwx elx, natekqtrle nqmq nr drtwrde x narlapx mz nzbz-alongr mz Mzli Kc Tqmatq na-ayzlu-ngrbz Gct da mz leplz. \p \v 6 Namyangr drtqmu nzglqpx-lzbq-krmu mz nzbrpekr nzrlxngiti-krmu, mz nzrlr-krbzmu mz ncblo kxmule lc nzmnc-krde mz mzlirmu. Nakrlzamu kx alwx ngr ncblo lc, sa na-aprctile kzdu-kzng leplz, nzmu narlr-ngrbzmu nzmnc-krmu badr, da kc tqwai yisti kxpipzne nzayrlvz-krde flawa atwrnrngr kx nangi bret. \v 7 Mz drtwrgr, nigr lr Jiu, yisti ycmne-ebzpx-ngrde alwx. X mz nzvz-nqblq-krde nqmq krgr, katxpxkr yisti amrlx mz ma nyzgr, x sc tqakaputr-atemgr Nzamyangr mz nzngq-krgr bret kx trpnzngr yisti ngrde. X mzli ka nalqngi-kzamu, mz nzkatxpx-krmu kxnzaleng alwx mz nzyrlwr-krbzmu badr. Takitrde nzale-krmu da lc, murde Kraes alqngile nimu, mz nzngini-krde nei sip kx ngi blz kc tznibq mz nzarlapx-krde nigu mz zbq ngr Nzamyangr. \v 8 Delc mzli ka tqmrlzngr nzakaputr-krmgu Kraes nzngini-krde nei sip ne Gct, mz nzmncngr kxtubq kx apule bret kx trpnzngr yisti ngrde. X nakatxpxku nqmq krgu kcng mzli kc tqtrka, tqdrka'ngr, mz nzapu-krdr yisti. \f + \fr 5:8 \ft \+em 5:7-8\+em* Mz Nzryrngrkxtr kc kai, mzli kc lr Israel tzmnc-ngrdr Ijipt, Gct rpibzle badr kx narnibqng nei sip x mepyr ngrdr nakilvztrlr mz naonrx ngr ma nyzdrng. Murde enjrl kc nanibqle kzdung lr Ijipt namya-ngrde ma nyzdrng. Krlc Nzamyangr kc kai. [Nzrlaszngr 12:1-36] X ngi kz rkx ngr Kraes nzbzo-krmle nigu mz kros. Mz Nzryrngrkxtr kc ate, nzrpibz ‘Nei Sip ne Gct,’ murde Gct ipqpxle alwx rgung mz nzyrleo-krm mepyr ngrde. [Mak 14:12; 1 Pita 1:19] \f* \p \v 9 Mz letz kc tqyrbo bamu mzli kc, pipebo bamu kx bzkq prtrpzmu badr leplz kcng tzrmwiming doa kxtrngiu krnalzdr. \v 10 A' trycmnetr-ngrpou kxtrnzrlxngitiung kcng tzrmwiming kxtrngiu krnalzdr, x tzrkcmnz-ngrng, tzesabrng, x tzangiolr da kcng trnznginidru Gct angidr. Murde krlzx kx rblx nzyrlqpx-lzbq-krbzmu mz leplz kxnzmulr lcng amrlx, murde nzmncng mz nrlc tulvzo. \v 11 A' ycmnetr-ngrbo leplz kcng tzrpilr nzvz-nqblqpelr Jiszs, a' nqmq krdr trka. Bzkq prtrpzmu mz leplz kxnzmulr lcng tzrmwiming kxtrngiu krnalzdr, tzrkcmnz-ngrng, tzangiolr kxtrngiu Gct angidr, tzrpibqting leplz, tzrmnq-zlwzng, tzesabrng, x kzdung kz da kxnzmulr lcng. X bzkq mu-lxblr-kzamu badr, murde ma tzrpilr kx drtwrmu esz'ti badr mz nqmq krdr lcng tqtrka. A' kapx-lzbq-zvzmamu badr. \v 12 Trtakitrdeu nigu kxnzrlxngiting nzayrplapx-krgu kxtrnzrlxngitiung mz nqmq krdr lcng tqtrka. A' suti drtwr Gct nzayrplapx-krmu leplz kcng tzrpilr nidr lrmakxtr, a' sc tzvz-nqblqlr nqmq lcng tqtrka. \v 13 Murde Gct esz'-krde kx na-ayrplapxle kxtrnzprtrpwzung mz lrmakxtr. X rpile mz Nzryrngrkxtr kx, \qt “Maszlrpx-ngrnamu leplz kxdrka'-ngrng murde ma tzprtrpzlr bamu.”\qt* \x + \xo 5:13 \xt Lou Kcpwz 17:7\x* \c 6 \s1 Bzkq Twzq Kztem Kxrlxngiti Mz Kot \p \v 1 Mz nzotablrkr kxnzrlxngiting, bzkq vzmibzmu nidr mz kxtrnzrlxngitiung mz nzokatrngr. A' otiamu dq kztemu kxrlxngiti mz nzokatr-krde nimu nzatubqti-krmu nzotablr-krdr. \v 2 ?Myx kxmule, trkrlzwamuu kx mzli kc nayzlu-ngrm Kraes, nigu kxnzrlxngiting sa na-aclveku leplz amrlx mz nrlc? Mz nzmu-krde lcde, takitrde kxnzrlxngiting nzatubqti-krdr nzotablrkr kztedr kxnzrlxngiting. \v 3 ?X trkrlzwamuu kx sa na-aclve-kzku enjrl? \x + \xo 6:3 \xt Sam 149:9; Nzaelwapxngr 20:6\x* Kx tqmule lcde, tr-rblxu nzatubqti-krmu da amrlx mzli ka mz nrlc ka. \v 4 Mz nzotablrngr kxmule lcng, takitrde kzdq doa mz lrmakxtr kxnzamatqng nzatubqti-krdele. \v 5 Rlr! Namyangr drtqmu! ?Myx kxmule, trpnzngr doa kxesz' mz nimu kx narde mrlztipx, kx krlzle nzatubqti-krbzle da lcng bamu? \v 6 Murde xlrx kx mzli ka kxrlxngiti delc tqtwzle kztede kxrlxngiti mz kot. X ngi da kx trka-esz'ngr, nzpibqti-lzbq-krdr mz mz kxtrnzrlxngitiung. \v 7 Nqmq ngr nztwz-lzbq-krmu lc mz kot, aelwapx-angidr-ngrde kx vz-rbramu. A' mzli kznike kztem kxrlxngiti atrkati-ngrde nim o pnatibzle dztum, mrlzvxitx trnztwz-krmleu mz kot. Murde mrlz nzrlrpxngr nzatrkati-krde nim myaszpxle nzovxiokr Setzn nimu rlilrmu mz nztwz-krmle mz kot. \x + \xo 6:7 \xt Rom 12:17; 1 Tesalonika 5:19; 1 Pita 2:19-21\x* \v 8 A' apubeamu kxtrnzrlxngitiung, mz nzangqnguti-krmu x nzatrkati-krmu leplz, kxmule-esz' kztemung kxnzrlxngiting. \p \v 9 Nakrlz-angidramu kx leplz kxdrka'-ngrng trnaprtrung Heven. Bzkq esabrti-lzbqamu mz nzrpi-krmu kx nimu leplz neng Gct, mzli lcpwz tqmncbeamu mz nqmq lcng tqtrka. Murde Gct sa napxtxpx-ngrde leplz amrlx kcng tzalelr da lcde seng: nzrmwimingr kxtrngiu krnalzdr, nzrmwimikr ncblo ncblo kztede o olvz olvz kztede, nzangiongr kxtrngiu Gct angidr, \v 10 nzpnangr da, nztrkibrngr, nzrmnq-zlwzngr, nzrpibqtingr leplz, nzesabrtingr leplz, x kzdu-kzng da kxnzmulr lcng. Leplz kxnzmulr lcng, trtxpnzngr nzmnc-krdr badr Gct Heven. \x + \xo 6:10 \xt Nzrlaszngr 20:3-4, 14-17; Livae 18:6-23; 19:4, 11, 13, 16; 20:10-21; Lou Kcpwz 4:15-31; 5:7-8, 18-21; Nzyrplapxngr 10:1; Asaea 57:17; Jeremaea 6:13-15; Matiu 15:19; Mak 7:20-22; Luk 12:15; Rom 1:26-32; 13:13; 2 Korint 12:20-21; Galesia 5:19-21; Efiszs 4:3; 5:18; Kolosia 3:8; 1 Timoti 5:14; Taetus 3:2; Jemes 4:11; 1 Pita 2:1; 4:3\x* \v 11 Mzli kc ena kzdung nimu kxnzmulr lcng. A' mzli ka trtakitrpedeu nzale-krmu da lcng. Murde Gct ipqpele nimu mz nzkatx-krde alwx ngrmung. X kqlepele nimu mz nzngini-krmu leplz nedeng kxnztrng. X atubqtipele nimu mz nzobq-krde mz nzaxvctr-krbzmu mz Kxetu rgu Jiszs Kxnzmcpx mz zmatq ngr Mqngrkxtr. \s1 Nrkrdrtqmu Sc Gct \p \v 12 Mwx kzdq nimu narpile kx, “Nzrlr-ngrm bange nzale-krnge da kx suti drtwrnge, murde trmnclzpepou mz zmatq ngr Lou sc Mosis.” A' rpibo bamu kx, “Eu, a' kzdung da trnzokatrlru ninge nzmnc-aepztr-krbo mz Gct. Murde kxmule-esz' trmnclzpewxu mz lou mz nzaxvctr-krbo mz Jiszs, a' yrlqpx-lzbqnge mz doa x da amrlx kx nzkrlzlr nzamnclz-krbzlr ninge badr.” \v 13 Mwx kzdq nimu narpile kx, “Mzli kc nelznge tqbrtale-ngrde, mrlz nzaputrngr nide dakxnzng.” Murde mz drtwrmu mrlz nzvz-nqblq-zvz-krmu nike suti drtwr nrkrdrtqmu. Kxmule-esz' da zpwxtx kx sa nabzku nzmu trnamukuu, a' Gct sa natekqtrle nigu x nrkrdrtqgu kalr Heven. X mzli lc trpengr nzsutikr drtwrgu dakxnzng. A' vz-rbramu mz nzrpi-krmu kx mrlz nzale-krmu da amrlx kx suti drtwr nrkrdrtqmu. Murde Gct wz-ngrde nrkrdrtqgu mz nzwztr-krbzku mz Kxetu rgu Jiszs. A' nrkrdrtqgu trngiu dalr nzalengr alwx mz nzrmwimi-krgu kxtrngiu krnalzgu. Nrkrdrtqgu sc Kxetu, murde bz-ngrde nzarlapx-krde nigu. \v 14 X Gct, mz zmatq kcpwz tqatulz-ngrmle nrkrdrtq Kxetu rgu mz nzbz-krde, sa na-atulz-kzple nigu mz nzbz-krgu kalr. \v 15 Nadcpx mz drtwrmu kx nrkrdrtqmu nzaxvctrpzng mz nrkrdrtq Kraes. ?Myx kxmule, mz nzngini-krgu nrkrdrtq Kraes, tqrpi-ngrnamu kx takitrde nzbatr-krbzmu mz kzdq nimu nzaxvctr-kzpz mz nrkrdrtq srlx? Bzkqtx pnz! \v 16 Murde mzli kc ncblo tqmwimi-ngrde srlx nznginipedr leplz kxesz'. Murde Nzryrngrkxtr alvztr-ngrde kx mzli kx leplz kxnzling nzmwimi-lzbq-ngrdr, \qt “Doa lcng li nznginipedr nrkrdrtq x leplz kxesz'.”\qt* \x + \xo 6:16 \xt Nou 2:24; Matiu 19:5; Mak 10:8; Efiszs 5:31\x* \v 17 A' mz nzaxvctr-lzbqpe-krbzme mz Kxetu Jiszs Kraes, prtrpeq mz Mqngr Kraes. \p \v 18 Mz nzmu-krde lcde, yrlqpx-lzbq mz nzrmwimingr kxtrngiu krnalzm. Murde alwx lc nzatrkati-krde nrkrdrtq myaszpx-zlwzle alwx amrlx. Mzli kc tqrmwimi-ngrn kxtrngiu krnalzm, atrkatiq nrkrdrtqm esz'-krm. X mou atrkati-kzq nzesz'ti-krmu mz Jiszs. \v 19 ?Myx kxmule, trkrlzwamuu kx nrkrdrtqmu ngi Mrkc Tqtr nyz Mqngrkxtr mz nzmncpx-krmle elr? Mqngrkxtr lc tqkabz Gct bamu. X nrkrdrtqmu scdeng. \v 20 Murde Gct xpepxpele nimu mz narncbr kxlqlwx mz nzbzo-krm Mrlxde mz kros, murde nanginimu leplz angidr nedeng. Mz nzmu-krde lcde, rlr-ngrbzmu nrkrdrtqmu nangi dalr nzamatqngr Gct. \c 7 \s1 Nzalvztrngr Mz Nzyrlzngr \p \v 1 Mzli ka sutipe drtwrnge nzayzlu-krbo natq kcng tqveatimamu mz letz scmu. Mz letz lc, rpiamu kx mz drtwrmu Gct abrtzlvzle ncblo kx trmwimileu olvz rde. Mz drtwrnge mrlz trnzyrlz-kru ncblo x tr-rmwimiu olvz. A' Gct trabrtzlvzleu da lcng nzmyaszpx-krde kzdung kz da. \v 2 Mz drtwrnge, kxmule-esz' kzdung da kxmrlz nzvzpxmqng mz trnzyrlz-ngru, a' doa kcng tzsuti zlwz drtwrdr nzrmwimingr leplz, mrlz nzyrlz-krdr. Murde leplz kxnzkqlung nztaong mz alwx ngr nzrmwimingr kxtrngiu krnalzdr. \v 3 X mz nzyrlzngr, ncblo narlr-lzbq-ngrbz mz olvz rde. X wai-kzle olvz narlr-lzbq-kz-ngrbz mz ncblo ngrde, mz nzmwimi-krde krnalzde mz nzyrlzngr. X bzkq nzpx-ngrdr nzrmwimingr, murde ma kzdq nidr tqtao mz alwx. \v 4 Murde nrkrdrtq olvz trscpleu esz'-krde, a' sc kz ncblo ngrde. X wai-kzle nrkrdrtq ncblo trscpleu esz'-krde, a' sc kz olvz rde, mz nzngini-krdr nrkrdrtq x leplz kxesz'. \v 5 Mz nzmu-krde lcde, bzkq px-ngrn nzrlr-krbzme nrkrdrtqm mz kztem, a' ngi txpwz mz mzli kxpipz mz nzkrka'-krmu mz kzdq da, mz nzesz'tikr drtwrmu. X mz nibrde namwi-lxblr-mouamu, murde ma Setzn tqatalzle kzdq nimu mz nzmwimi-krde doa kx trngiu krnalzde, murde rblxbz bade nzxplrlvz-krde nrkrdrtqde. \v 6 Naopx angidr kx nzrlr-ngrbz bamu trnzmwi-lxblr-krmuu mzli kxpipz. A' bzkq rpiamu kx ngi natq kx kapxbo kx navz-nqblq zvz leplz. \p \v 7 Mz drtwrnge, mrlz leplz amrlx trnzyrlz-krdru x trnzrmwimiung leplz kz, da kc tqwaix. A' Gct kabzle zmatq ngr nzmnc-kamelrngr mz kzdung leplz, x ka-kzpzle nzyrlzngr mz kzdu-kzng leplz. \p \v 8 Rlxti-kzpa'mu bange nike na-ale leplz kcng tzabzopeng. X mz drtwrnge, mrlz trnzyrlz-krdru, da kc tqwaix mz trnzyrlz-krngeu. \v 9 A' leplz kcng tqrblxbz badr nzxplrlvz-krdr nrkrdrtqdr, mrlz nzyrlz-mou-krdr. Murde ma nzpqkr nzrkcmnz-krdr mz nzrmwimingr leplz tqataole nidr mz alwx. \p \v 10 Kxetu Jiszs kapxle natq kx, “Bzkq axtx-lzbqamu!” X aprcbo natq lc bamu, nimu kxnzrlxngiting kcng tzyrlzpeng. \v 11 A' leplz kcng tzaxtxdr krnalzdr, bzkqpe nzyrlzng, a' nzmu kx tzyrlz-moulr, nangi txpwz krnalzdr kcng kai. \x + \xo 7:11 \xt Lou Kcpwz 24:1-4; Jeremaea 3:1; Malakai 2:16; Matiu 5:31-32; 19:8-9; Mak 10:2-12; Luk 16:18\x* \v 12-13 X natq kx kapxbo bamu, nimu kxnzrlxngiting kcng tzyrlztilr doa kxtr-rlxngitiu, nide sele. Nzmu krnalzm kx tqsuti zvz drtwrde nzyrlz-krmu ncdr, bzkq axtxbzme nide. Kxetu rgu trpileu da lc, a' pibo bamu. \v 14 Nzyrlzngr kxmule lc, trngiu da kxtrka mz nzobqkr Gct. A' Gct amrlzle nzyrlzngr lc murde kzdq nidr rlxngiti. X amrlz-kzle doa nedrng. A' doa ngr nzyrlzkr kxtrnzrlxngitiung, trnzprtrpwzung mz nzamrlzkr Gct. \v 15 A' nzmu krnalzm kxtr-rlxngitiu na-axtxde nim, rlr-ngrbz nzvz-krde. Nzmu navzle, trngiu alwx ngr kxrlxngiti mz nzobqkr Gct. Murde suti drtwr Gct kx nrwx naycpxm mz nabz kxnzrlxngiting. \v 16 A' nzmu krnalzm kxtr-rlxngitiu trnavzleu, mrlz nzmnc-lxblr-krmu. Murde mwx elx krnalzm lc sa nalxngiti-kzle Jiszs mz nzmnc-lxblr-krmu. \p \v 17 Alvztr-zvz-ngrne kzdq nqmq mz dzbe lrmakxtr mrkcng tqvzkixng. Na-abrtzlvzq nzmnc-krm mz nzmncngr kcpwz tqmnc-ngrn mzli kc tqrlxngiti-ate-ngrn. Murde krlc nzmncngr kx yrlqbz Gct bam. \v 18 Nzmu kx tzpakrpem mzli kc tqrlxngiti-ate-ngrn, bzkq katxq rkx ngr nzrpakrngr. X nzmu kx trnzpakrkap mzli kc tqrlxngiti-ate-ngrn, bzkq twzq rkx lc. \v 19 Murde trngiu nzrpakrngr x trnzrpakr-ngru kx myapxbz mz drtwr Gct, a' da kx myapxbz nzvz-nqblq-krm natqde. \v 20 Nimu amrlx namncamu mz nzmncngr kcpwz tqmnc-ngrnamu mzli kc tqrlxngiti-ate-ngrnamu. \v 21 X mou, nzmu kx tqnginim kxnzawz-nrbalq mzli kc tqrlxngiti-ate-ngrn, bzkq kxne drtqm. Murde krlzq nzwztr-krbzme mz Kraes kxmule-esz' nim kxnzawz-nrbalq. A' nzmu kxetu rm kx tqaopxbzle drtqm, murde trmnclzpepwzmeu bade, e mrlz nzvzpe-krm. \v 22 Murde krlzq nzwztr-krbzme mz Kxetu rgu kxmule-esz' drtqm opx o trtingr. Murde kxnzawz-nrbalq kxrlxngiti trmnclzpepwzu mz zmatq ngr alwx. X kxtrnzawz-nrbalqu kxrlxngiti amnclz-lzbqbz mz zmatq ngr Kraes. \v 23 Murde Gct xpepxle nimu mz narncbr kxlqlwx mz nzbzo-krm Mrlxde mz kros. X mzli ka nipemu leplz nedeng. Bzkq rlr-ngrbzmu mz leplz nzpi-krbzlr bamu kx namnclz-mopwzmu mz zmatq ngrdr mz nzngini-krmu kxnzawz-nrbalq nedrng. \v 24 Mzlengeng x inwengeng, namncamu mz nzmncngr kcpwz tqmnc-ngrnamu mzli kc tqrlxngiti-ate-ngrnamu, mz nzmnc-xgle-krmu nzokatrkr Gct. \p \v 25 Veati-kzpa'mu bange nzycmnetr-krnge mz doa kcng trnzyrlzkang. Trpnzngr natq kx kam Kxetu rgu kx naycmnetrngr mz da lc. A' sa napipxbo nzao-krnge drtwrnge, murde mz nzryckr drtwr Kxetu, batrple bange nzngini-krnge ncblo kx takitrde nzbrtikr drtwr leplz le. \v 26 Mz drtwrnge, mrlz trnzyrlz-kru leplz lcng, murde mzli ka mzli r nzatrkati-zlwzngr kxnzrlxngiting. \v 27 Nzmu kx tqyrlzpeq, bzkq axtxbzme krnalzm. A' nzmu kx tryrlzwq, trmrlzu nzrtangrti-krm kx nayrlztiq. \v 28 A' nzmu nayrlzq, trngiu alwx. X nzmu olvi kxmnc-kamelr nayrlzle, trngi-kzu alwx. A' mz mzli r nzatrkatingr lc kxnzrlxngiting, leplz kcng tzyrlzng nzkxpu-krdr sa naetunepx mz nzaotikr drtwrdr nzatrkatingr krnalzdrng. X suti drtwrnge kx da lcng bzkq nzprtzbzng bamu. \p \v 29 Mzlengeng x inwengeng, nadcpx mz drtwrmu kx mzli nyzgu mz nrlc ka mz nzwztr-krbzku mz Kxetu rgu mrbcnepwz. Nimu kcng tzyrlzng nzwztr-krbzmu mz Kxetu namyaszpxle nzwztr-krbzmu mz krnalzmung. \f + \fr 7:29 \ft A' bzkq yrlqpx-lzbqamu mz nzmrlzti-krmu x nzaclve-krmu krnalzmung x doa nemung. \f* \m \v 30 Bzkq nqmq ngr nzmnc-krmu batrpzle trnzwztr-krpwzmuu mz Kxetu. Kxmule-esz' drtwrmu vz zlwz o abrtz-zlwzamu o xpeamu da kxmrlz, a' navz zvz nzwztr-krbzmu bade. \v 31 Kxmule-esz' mncamu mz nrlc ka, a' bzkq kxne drtqmu dalr nrlc ka. Murde nzlu-krmu x dztumung sa namrbr-aning. \p \v 32 Trsutiu drtwrnge nzkxkr mz drtqmu dalr nrlc ka, myapxbz nimu kxnzyrlzng. Murde ncblo kxtryrlzu krlzle nzwztr-krbzle mz Kxetu mz nabzde atwrnrngr x nzaotikr drtwrde kxnamu nzabrtzlvzkr Gct nide. \v 33 A' ncblo kxyrlz yc zlwz mz drtwrde dalr nrlc ka. X suti kz drtwrde olvz rde nzabrtzlvz-krde nide. \v 34 Delc, na-aotingr drtwrde Kxetu rde x olvz rde nzabrtzlvz-krdr nide. Da kc tqwai-kzle mz olvz. Murde olvi kxtryrlzu krlzle nzwztr-krbzle mz Kxetu mz nzrlrpx-lzbq-krbzle bade mz nrkrdrtqde x mz nabzde atwrnrngr. A' olvz kxyrlz yc mz drtwrde dalr nrlc ka. X suti kz drtwrde ncblo ngrde nzabrtzlvz-krde nide. \v 35 Krlc tqpi-ngrbole, mwx naokatrpo nimu, murde nakrlz-angidramu nike na-aleamu. Trkapxpou natq kx xplr kx bzkq yrlzamu. A' rngidrlvz-ngrbo bamu nzrmcti-krmu da kx namrlzbz bamu mz nzmnc-krmu, murde bzkq da kx atrkatile nzwztr-krbzmu mz Kxetu. \p \v 36 Rlxti-kzpa'mu bange nzycmnetr-krnge mz trte kx tr-rlr-ngrpwzleu mz inyxde kxmnc-kamelr nzyrlz-krde. Nzmu ncblo lc narpile mzli ka kx vz-rbr mz nzrpwa'-krbzle mz inyxde nzyrlz-krde mzli kc, e mrlz nzrlr-krbzlele bade. Myapxbz mzli lc tqyc-ngrbepz mzli r nzrngine-krde. Krlc trngiu alwx. \v 37 A' nzmu drtwr ncblo lc natu-amqngile kx mrlz inyxde trnzyrlz-krdeu, x trpnz-moungr da kx aelwapx-ngrde kx olvi lc nayrlz, e ncblo lc trvz-rbru mz nzvz-nqblq-krde me pnz drtwrde. \v 38 Mrlz nzyrlz-krde o trnzyrlz-krdeu. A' mz drtwrnge, mrlz olvi lc trnzyrlz-krdeu, murde mzli ka mzli r nzatrkati-zlwzngr kxnzrlxngiting. \f + \fr 7:38 \ft Mz natq lr Grik ngalrde lcng 36-38 mwx drtwr ngrdr li. Kzdq drtwr ngrde nzyrope. X kzdq kz drtwr ngrde nide sele: \+em 36 Rlxti-kzpa'mu bange nzycmnetr-krnge mz ncblo kx nzpipelr mz kzdq olvi nzyrlz-krdr, a' tekqtr-moule drtwrde murde mz drtwrde abrtzlvz zlwz Gct trnzyrlz-ngru. A' mzli ka tekqtr-moule drtwrde, murde mz drtwrde trtubqpzu mz olvi lc x mou rblxbz bade nzxplrlvz-krde nrkrdrtqde. Mrlz nzvz-nqblq-krde me pnz drtwrde. Nzyrlz-krdr trngiu alwx. 37 A' nzmu drtwr ncblo lc natu-amqngile kx mrlz trnzyrlz-krdeu, x trpnz-moungr da kx aelwapx-ngrde kx takitrde nzyrlz-krde, e ncblo lc trvz-rbru mz nzvz-nqblq-krde me pnz drtwrde. 38 Mrlz nzyrlz-krde o trnzyrlz-krdeu. A' mz drtwrnge, mrlz trnzyrlz-krdru, murde mzli ka mzli r nzatrkati-zlwzngr kxnzrlxngiting.\+em* \f* \p \v 39 Mz nzyrlz-moungr, napi-mopwo bamu kx doa kxyrlz mnctr-alobz mz krnalzde, nakrlzbzle nzbzkr kzdq nidr. A' nzbzkr kzdq nidr ayrkrpxle nzyrlz-krdr. X nzrlr-ngrbz mz krkc tqlu nzyrlz-mou-krde, a' ngi txpwz mz doa kxrlxngiti. \v 40 A' mz drtwrnge, sa na-abrtz-zlwz-ngrde trnzyrlz-krdeu, mz mzli r nzatrkati-zlwzngr lc kxnzrlxngiting. X lxngitix kx drtwr lc vzpxm mz Mqngrkxtr. \c 8 \s1 Nzmukr Kxnzrlxngiting Dakxnzng Kx Nzkabz Mz Mqngr Drka' Kxnzlz \p \v 1 Rlxti-kzpa'mu bange kx nzmu takitrde kxnzrlxngiting nzmu-krdr dakxnzng kx ngi blz nzkabz mz mqngr drka' kxnzlz. Rpiamu kx Mqngrkxtr kamle bagu nzrkrlzngr amrlx kx takitrde nzngq-krgule. A' nzrkrlz-krmu lc krlzle nzbatr-krbzle nzglqpx-lzbq-krmu, nzmu trnamrlzti-kzwamuu kztemung kxnzrlxngiting. Murde nivz lc dekc tqaxplrle nzrlxngitikr lrmakxtr x nzesz'tikr drtwrdr. \v 2 Leplz kcng tzrpilr kx nzkrlz-angidrlr da amrlx, trnzkrlzlru da kx myapxbz mz nzrkrlzngr. \v 3 A' mz krkcng tzmrlztilr Gct, sc tqrpile kx nidr doa nedeng. X leplz lcng tzmrlzti-kzlr kztedrng x nzrkrlz-krdr tubq. \p \v 4 X mrlz nzaotikr drtwrmu nzalvztrngr lc mz nzmungr dakxnzng kxnzkabz mz mqngr drka' kxnzlz. Murde krlzku kx trpnz-moungr gct, a' ngi txpwz Gct angidr kc esz'txu. \v 5 Leplz nzangiolr mqngr x drka' kxnzkqlung kxmule-esz' kxnzmncng mzlilxlr o mrka mz nrlc, mz nzrpi-krdr kx nidr gct rdrng x kxnzetu rdrng. \v 6 A' krlzku kx Gct esz'txu, Trtegu kc tqwztrpzku bade x nou leplz x da amrlx. X Kxetu esz'txu, Jiszs Kxnzmcpx, kc tqwz-ngrde leplz x da amrlx x tqkamle bagu nzlungr mz nzaxvctr-krbzku bade. \p \v 7 A' kxnzrlxngiting amrlx trnzkrlzlru nzalvztrngr angidr lcng. Murde mzli kc kzdung nidr nzangiolr mqngr drka' lcng tzlz. X mz drtwrdr nzaleng alwx mzli ka mz nzmu-krdr dakxnzng kx ngi blz kx nzkabz mz mqngr drka' kxnzlz. X myapengr drtqdr nzvz-rbr-krdr lc. \v 8 Nakrlzku kx nzmungr o trnzmu-ngru trtekqtrleu nzmnc-zpwx-krgu badr Gct. \p \v 9 A' mz nivz, aclvetio-lzbqamu, murde nzale-krmu da kxtubqbz mz drtwrmu ma tqataole mz alwx kztemung kx nzrlxngiti-krdr ngrgobe. \v 10 Bzkq kztem lc mcpzle nzmu-krm da mz madrka', murde ma tqngi-batrpzle bade nzale-krde da kx rpi drtwrde ngi alwx. \v 11 Zbz sc tqatrkatipeq nzrlxngitikr mzlem lc tqrlapx mz nzbzkr Kraes, murde aleq da kxtubqbz mz drtwrm. \v 12 Alwx nrgm, mz nzatrkati-krm nzrlxngitikr kztem kc tqalele da kx rpi drtwrde ngi alwx, ngi kz alwx ngr nzatrkati-krm Kraes. \v 13 Mz nzmu-krde lcde, trpengr nzmu-krnge dakxnzng kznike na-ataole kztenge mz alwx, murde ma tqatrkatix nzrlxngiti-krde. \fig Bzkq muamu dakxnzng kx ngi blz nzkabz mz drka'.|alt="104 food sacrificed to idols" src="104-CN01920b.tif" size="COL" loc="1CO 8:1-13" copy="David C. Cook" ref="8:1-13" \fig* \c 9 \s1 Aposol Pol Nzaotikr Drtwrde Le Kztedeng Nzmyaszpxlr Nide \f + \fr 9:0 \ft Pol naycmnetr-mou-ngrde nzmungr dakxnzng kx nzkabz mz mqngr drka' kxnzlz kc tqpi-kaile mz dckrlzde kc 8. A' mz dckrlzde kc 9, rpile kx navz-nqblqlr lrpzki rde mz nzaotikr drtwrde kx kztedeng nzmyaszpxlr nide. X kxmule-esz' kzdung nidr nzrpilr kx trnginideu aposol angidr, a' aelwapx-kz-ngrbzle badr kx nide aposol angidr. Zbz mz dckrlzde kc 10 ycmnetr-mou-ngrde mz dakxnzng kx nzkabz mz mqngr drka' kxnzlz. \f* \p \v 1 Takitrde nztwz-krnge x nzale-krnge da kxkqlu, a' mzli kang kqlu axtx-ngrboleng mz nzokatr-krnge kztengeng. Kxmule-esz' kzdung nimu nzpx-ngrdr nzmnclz-krmlr mz zmatq rnge, a' ni-kznge aposol, mz nzmc-krnge Kxetu rgu Jiszs, kc tqadcpx-lzbqm bange. X nzngini-krmu kxnzrlxngiting vzpxm mz nzvz-nqblq-krnge nzwzngr kc tqaprcmle bange. \v 2 Kxmule esz' kzdu-kzng leplz nzpxtxpx-ngrdr nzngini-krnge aposol, a' nimu kx nzrkrlzng kx ninge aposol kc tqmnclzbzmu mz zmatq ngrde, murde abrtrpzmu drtwrmu mz Jiszs mzli kc tqyapwxtipxbo Nrpakxmrlz bamu. \p \v 3 Mzli lc tqmnc-ngrbo bamu, tr-rlr-ngrpou bamu nzaclve-krmu ninge mz nzrka-krmamu da bange. Dekc kzdung nimu tzrpi-ngrdr kx trnginingeu aposol angidr. \v 4 Dazpwxtx kx takitrde leplz kcng tzlalztqbzng mz aposol nzrka-krbzlr bade dakxnzng. \v 5 Pita badr kzdu-kzng aposol, x mzleng Kxetu Jiszs nzvzminedr olvz rdrng mz nzayo-krdr mz nzwz-krdr x leplz nzaclvelr nidr amrlx. X takitrde kz nzaclve-krmu nigr badr olvz ngrdr kztengeng kcng tqvzminekr mz nzwz-krgr. \v 6 Bzkq rpi drtwrmu kx mrlz nigr ncdr Banabas nzwz-krgr mz nzrtwz-krgr trau, mzli lcpwz tqaclve-ngrnamu kxnzetu kc-kzng. \v 7 Murde opx angidr kx takitrde nzxpengr ncblo mz nzwz-krde. Ncblo ngr vea nzxpeng mz nzwz-krdr mz ami. X ncblo kx wz mz nrlanc ngq-kzle kzdung dalr nrlanc. X ncblo kxaclve sip, mnq-kzle lue lr neyr sip nedeng. \p \v 8 X mz natqnge lcng trvz-nqblqtxpou drtwr ncblo mz nrlc ka, a' Loukxtr pi-kzle da lc, \v 9 mz nzrpi-krde kx, \qt “Bzkq pebzmu nao kzu, a' rlr-ngrbz bade nzmu-krde mzli kc tqrnzlqtipx-ngrde nra wit.”\qt* \x + \xo 9:9 \xt Lou Kcpwz 25:4\x* ?Myx kxmule, rpiamu kx Gct ycmnetr-ngrpwzle kzu? Trtingr! \fig Rlr-ngrbz mz kzu nzmu-krde mzli kc tqrnzlqtipx-ngrde nra wit.|alt="105 dont muzzle threshing cows" src="105-WA04013b.tif" size="SPAN" loc="1CO 9:9" copy="Graham Wade" ref="9:9" \fig* \v 10 Murde krlc tqycmnetr-kz-ngrde nigu. Doa kc tqpe rtq x doa kc tqrkq nrade mz nzbrpe-krde, mz drtwrdr natwz-kzlr kzdung dakxnzng ngrde. Da kc tqwai-kzle mz nigr, mz leplz kcng tqaclvekr. \v 11 Takitrde nzrka-krmamu bagr kzdung da kxpipz kx naokatrle nrkrdrtqgr mz nrlc ka, murde rlrpx-lzbq-ngrgr kx naprtr-kzamu mz da kxmrlzting kx nayc-alo mz nrlc kc navzm. \v 12 Mrlz nzokatr-krmu leplz kc-kzng tzalvztrlr nimu. A' mz nzngini-krnge aposol ngrmu, zmatq rnge namyaszpxle zmatq ngrdr. X takitrde nigr badr kztengeng mz nzwzkr Kxetu nzrka-krmamu da bagr. \p A' aoti drtwrgr kx bzkq wzkr mz zmatq lc mz nzrlx-krbzkr da bamu, kxmule-esz' da amrlx rblxm bagr, murde ma tqrpwa'-ngrne Nrpa ngr Kraes, mz nzrpikr leplz kx alvztr-ngrne nimu nztwz-nrbalq-krnge dakxnzng. \v 13 X takitrde nzokatr-krmu nigr mz dakxnzng mz nzvz-nqblq-krmu pris kxnzwzpxmqng mz Mangr-nzangiongr Yawe. Murde nzrtwzng dakxnzng kx nzrlr-ngrbz mz Mangr-nzangiongr x ncblo kxnzkabzlr animol kx ngi blz mz olta, nzrtwz-kzng kzdung drte mz blz lc. \v 14 X Kxetu Jiszs esz'-krde kapx-kzle natq kx leplz kcng tzxlrlr Nrpakxmrlz takitrde nzrka-krbzlr dakxnzng mz leplz kcng tzyapwxtipxbzlr nrpa lc badr. \x + \xo 9:14 \xt Matiu 10:10; Luk 10:7; Galesia 6:6; 1 Timoti 5:18\x* \p \v 15 Mz nzmu-krde lcde, kxmule-esz' takitrde nzrka-krmamu dakxnzng bange mz nzngini-krnge aposol, a' trtwzwxu dakxnzng lcng. A' tryr-ngrpou da lcng murde natwzx du da kx nangi scnge mz nzaclvle-krmu ninge. Glqpx-lzbq-ngrne trnzrtwz-krngeu da scdr leplz mz nzyapwxtipx-krbo Nrpakxmrlz badr. X mrlzvxitx nzbztr-krnge mz kzdq da, ma tzrpi leplz kx pokia-ngrne nzglqpx-lzbq-krnge lc. \v 16 Murde nzglqpx-lzbq-krnge lc trvzpxpuu mz nzyapwxtipx-krnge Nrpakxmrlz, a' murde Gct kapxle natq mz nzyapwxtipx-krngele. X trmrlzpuu bange nzmu trnavz-nqblqwxu le. \v 17 Nzmu natwzx nzwzngr lc esz'-krnge, takitrde nzxpengr ninge. A' apux kxnzawz-nrbalq ne Gct kc tqaprcmle nzwzngr lc bange. X kxnzawz-nrbalq trnzxpeu mz nzale-krde nzwz-krde. \v 18 Ninge kxnzawz-nrbalq ne Gct x tr-rtwzwxu da mz nzale-krnge nzwzngr kc tqaprcm Gct bange. X mz mzli lcpwz ni-kznge aposol ngrmu x takitrde nzrtwz-krnge da murde okatrx nimu. Kxmule-esz', a' rpwa'-ngrbo bamu nzrka-krmamu da bange, murde suti drtwrnge kx Gct na-abrtzlvzle ninge. \p \v 19 Mz nzmu-krde lcde, trpnzngr doa kx mnclzbo mz zmatq ngrde. A' avzo-lzbqx mz nzwztr-krbo mz leplz amrlx, murde navectrpwc' leplz mz Kraes. \v 20 Mz nzwz-krgr badr lr Jiu, kxmule-esz' trmnclzpepou mz Lou sc Mosis, a' vz-nqblqx nqmq krgrng, murde navectrpwc' mzlengeng lcng mz Kraes. \v 21 X mz nzwz-krgr badr nimu kcng trngiulrJiu kxtrnzkrlzlru Lou sc Mosis, vz-nqblqx nqmq krmung. X trvz-nqblqwxu nqmq krgrng mz dakxnzng x mz nzrwztingr da. A' vz-nqblq-zvzx da kxtubq mz drtwr Gct, murde mnclzbo mz Kraes. \v 22 Mz nzmnc-krgr badr leplz kcng nzrlxngiti-krdr ngrgo, apu-kzx doa kx nzrlxngiti-krde ngrgo, murde ma tqatrkatix nzrlxngiti-krdr, a' na-axplrx nidr. Mz nzmu-krde lcde, mnc-nqblqx nqmq krdr leplz kang kqlu, murde navectrpwc' kzdung nidr mz Kraes. \v 23 Sa na-ale-zvzx da amrlx mz nzlepx-krnge Nrpakxmrlz mz leplz kxnzkqlung. Murde suti drtwrnge nzprtr-kz-krpo badr mz da kxmrlzting kcng tqkabz Gct mz krkcng tzrlxngiting. \p \v 24 Mz nzmnc-krgu mz nrlc ka apuku leplz kcng tzvong mz nzesangr. A' leplz kcng tzaovxiong txpwz kx nztwzlr dakxmrlz mz nzayrkrpx-krdr nzesangr lc. Mz nzmu-krde lcde, da amrlx kx aleamu mz nzmnc-krmu naokatrle nimu mz nzayrkrpx-krmu nzesangr lc, murde natwz-kzamu nzlungr kxboi. \v 25 Leplz kznikeng nasuti drtwrdr nzvz-krdr mz sport mz Olimpik, navz zvz nzaycngrlrti-krdr nrkrdrtqdr mz nzaxplr-krdrleng. Murde natwzlr kraon ngr leu kx ani txpwz nzblo-krde, x mzli r nzrglqpxngr nidr trboiu. A' mz nzvo-krgu mz nzesangr lc, abz-zlwzku nztwz-krgu da kxmrlz kx nayc-alo mz nzprtr-krgu me matq ngr Gct Heven. \v 26 Krlc nqmq krnge mz nzmnc-krnge. Murde natwz-kzx da kxmrlz kx nakabz Gct mz leplz kcng tzaovxiong. Apux ncblo kx vo mz nzesangr, mz nzvo-ani-krnge x nzaotikr drtwrnge mrkc tqesakingr nzesangr lc. X apu-kzx ncblo kx eta mz sport. A' tr-eta-abeanewxu. \v 27 Apusr-ngrne nrkrdrtqnge kxnzawz-nrbalq nenge, mz nzlolvzo-krngele x mz nzrtulrtr-krbo nzvz-nqblq-krde me pnz drtwrnge. Murde ma tqrngidrlvz-ngrbo mz leplz nzlolvzo-krdr nidr esz'-krdr, a' pxtxpx-ngrde ninge Gct kalr mz trnzvz-nqblq-krngeu natqngeng. \c 10 \s1 Kxnzmung Mz Madrka' Nzangiolr Kxtrngiu Gct Angidr \p \v 1 Nadcpx zvz mz drtwrmu nzpxtxpxkr Gct leplz nedeng mzli kc bqnc. Murde mzli kc lr Israel tzrlasz-ngrdr Ijipt nzmnclzbzng mz nzaclvekr Gct nidr. X yrlqle dcbz kx apule nctrpou kxwzpx nangi rkx ngr nzmnc-krbzle badr. X arlapxle nidr mz ami ngr lr Ijipt, mz nzakipx-krde Prla Bla, mz nzkawi-krdrle mz nanycdr. \x + \xo 10:1 \xt Nzrlaszngr 13:17—14:31\x* \v 2 Mz nqmq lcpwz tqarlapxngr Jiszs nigu x axvctrpzku bade mz nzwrkxtrngr, lr Israel nzaxvctr-kzpzng mz Mosis kc tqmailzle nidr mz nzrlapxngr. Nzkawi-krdr Prla Bla x nzmnclz-krbzlr mz dcbz ngi kzdq namrlzu r nzwrkxtrngr. \v 3-4 X mz nqmq lcpwz tqmu-ngrgu x tqrmnq-ngrgu da kx vzpxm mz zmatq ngr Gct mz Nzmungrkxtr mzli ka, leplz lcng mzli kc nzmung dakxnzng x nzrmnqng lue kc tqkabz Gct badr mz zmatq ngrde. Rplz kxetu kc tqyrlepx-ngrm lue ngi rkx ngr nzmnc-krbz Kraes badr mz nzokatr-krde nidr, da kc tqwai-kzple bagu mzli ka. \x + \xo 10:3-4 \xt Nzrlaszngr 16:4-30; 17:1-7; Nzkqlu-krdr 20:2-13; Lou Kcpwz 8:15-16; 32:4, 15, 18, 30-31; Nemaea 9:15, 20; Sam 78:15-31; 105:40-41\x* \v 5 A' nadcpx mz drtwrmu kx kxmule-esz' Gct arlapxpele nidr x amrlzle nidr x okatr-zvzle nidr, a' ngyati zlwz drtwrde krkcng tzangiolr kxtrngiu Gct angidr. X odatile nidr mrkc lzke. \x + \xo 10:5 \xt Nzrlaszngr 32; Nzkqlu-krdr 14\x* \p \v 6 Da lcng nzyrong mz nzrngidrlvz-krmleleng bagu, murde bzkq prtrpzku badr mz nzayrplapxngr kcpwz. Bzkq sutitx zlwz drtwrgu da kxdrka'ngr da kc tzwailr, murde ma tzayrplapx-alongr nigu. \v 7 Nzryrngrkxtr rpile kx, \qt “Leplz lcng tzangiolr mqngr nei kzu kxnzlz mz nzmu-krbzlr bade x nzelalvzlr nide.”\qt* \x + \xo 10:7 \xt Nzrlaszngr 32:6\x* Bzkq mutrpzku mz mqngr drka' kxnzlz da kc tzwai kzdung nidr, murde ma tqangio-kzku kxtrngiu Gct angidr. \v 8 X bzkq rmwimiku kxtrngiu krnalzgu, da kc tzwai kzdung nidr. Murde mzli lc leplz siu-nzpnu-li-nrade-tq (23,000) nzbz-krdr kxesz'. \x + \xo 10:8 \xt Nzkqlu-krdr 25:1-9\x* \v 9 X bzkq matitr drtwrgu zmrlz ngr Kxetu rgu mz nzrmcti-krgu kx na-ayrplapxle nigu o trtingr, da kc tzwai kzdung nidr. Murde ma tqodati-kzle nigu da kc tqwaile mz lr Israel kcng tzbzting mz nzmakxkr ningidoe nidr. \x + \xo 10:9 \xt Nzkqlu-krdr 21:4-7\x* \v 10 X bzkq apuamu kzdung nidr kcng drtwrdr tqlctrpz mz Mosis, mz nzlctr-krm drtwrmu bange. Murde enjrl kc tqatwzlr-ngrbz Gct nibqtile nidr. \x + \xo 10:10 \xt Nzkqlu-krdr 16:41-50\x* \p \v 11 Da lcng tqprtztibzng badr nzrngidrlvz-ngrm bagu kx bzkq xpqbrlr-ngrgu Gct. X nzyro-kzng mz nzokatr-krdr nigu kcng tqmncpeku mz mzli r nzangidatipekr Gct drtwr kc tqyrlq-pnzle mz nzarlapxkr Kraes leplz. \v 12 Mz nzmu-krde lcde, doa kx rpile kx tu-amqngipe mz nzrlxngiti-krde x rblxbz bade nztao-krde mz da lcng, na-aclvetio-lzbq. Trmrlzu nztao-krde mz nzangio-krde kxtrngiu Gct angidr x dekc trnaprtrpe-ngrdeu mz nzlungr kxboi. \v 13 Nzatalzngr amrlx kcng tzprtzbzng bam, nzprtz-kzpzng mz leplz amrlx. A' mrlz nzabrtr-krbzme drtwrm mz Gct, kc tqokatr-zvzle nim. Murde sa na-aelwapx-ngrbzle bam lrpzki r nzyrbqpx-krm. X mz nzo-zli-krmle, sa natu-amqngiq, x nzatalzngr trpnzngr nzaovxio-krde nim. \p \v 14 Mz nzmu-krde lcde, kx mzlengeng x inwengeng, yrlqpx-lzbq-zvzamu mz nzangio-krmu mqngr drka' kxnzlz murde trngiu Gct angidr. \v 15 X mz nzngini-krmu leplz kxnzyrplapxng, nakrlz-angidramu kx natq kc napibo bamu tubq. \v 16 Mz Nzmungrkxtr, mzli kc tqrmnqo-ngrgu mz kap ngr waen kc tqawi-ngrbzku mz Gct, x tqmu-ngrgu bret kc tzlopwxi, prtrku mz da kxmrlzting kcng tzvzpxmqng mz nzyrleo-krm mepyr ngr Kraes x nzbzo-krmle mz kros. \v 17 Bret esz'txu, x nigu amrlx nrkrdrtq esz', murde prtr-ngrgu bret kc esz'. X bret lc esz' ngi rkx ngr nrkrdrtq Jiszs, kc tqodutr-lxblr-ngrbzku bade mz Nzmungrkxtr. \p \v 18 Na-aoti kz drtwrmu lr Israel. Murde mzli kc tzngq-ngrdr dq animol kc tqngi blz, opx angidr kx nzodutr-lxblrbzng mz Gct kcpwz tzkabzlr bade blz kc. \v 19-20 A' kxtrnzrlxngitiung nzkabzlr blz krdr mz mqngr drka' kxnzlz nedrng, a' trngiu mz Gct angidr. Kxmule-esz' mqngr drka' kxnzlz nedr trnzluung x blz krdr maneng, a' trsutiu drtwrnge nzodutr-lxblr-krbzmu mz drka' lcng. \v 21 Murde Gct tr-rlr-ngrpwzleu nzrmnqo-krmu mz kap sc Kraes, x mz nibrde krsc kz drka'. X tr-rlr-kz-ngrpwzleu nzmu-krmu bret kxtr, x mz nibrde dakxnzng kx nzkabz mz drka'. \v 22 Bzkq aleamu da kxmule lcng, murde ma Gct tqngyati drtwrde nimu mz nzangio-krmu gct kx trngiu Yawe esz'-krde, x sc tqayrplapx-zlwzpele nimu. \p \v 23 Kzdung nimu nzrpilr kx, “Nzrlr-ngrm bange nzale-krnge da kx suti drtwrnge, murde trmnclzpepou mz zmatq ngr Lou sc Mosis.” A' napibo bamu kx, “Kzdung da kx aleamu trnzokatrlru kztemung mz nzesz'tikr drtwrmu x mz nzaetunepxngr nzrlxngiti-krdr.” \x + \xo 10:23 \xt 1 Korint 6:12\x* \v 24 Bzkq aoti txpwz drtwrmu nimu esz'-krmu, a' na-aoti kz drtwrmu da kx naokatrle kztemung. \x + \xo 10:24 \xt Filipae 2:4\x* \p \v 25 Takitrde nzmu-krmu animol kznike rmctiamu me nzamwangr da. A' bzkq yc mz drtwrmu nzveati-krbzmule kx nzkabz mz mqngr drka' kxnzlz o trtingr. \v 26 Da kc tqwai nzpikr Nzryrngrkxtr le kx, \qt “Nrlc atwrnrngr nyz Yawe, x doa amrlx mz nrlc nedeng x da amrlx mz nrlc scdeng.”\qt* \x + \xo 10:26 \xt Sam 24:1\x* Mz nzmu-krde lcde, Gct rlr-ngrbzle bamu nzmu-krmu dakxnzng amrlx, mz nzawi-krbzmu bade mz da lcng. \p \v 27 Nzmu kzdq ncblo kxtr-rlxngitiu na-aveatimle nim mz nzmu-krmu badr ma nyzde, vzbz ye x ngq da kznikeng katibzle bam. X bzkq yc mz drtwrm nzveati-krbzme dakxnzng kx kabzleng kx nzkabz mz drka' o trtingr. \v 28-29 A' nzmu kzdq kcng doa rpibzle bam kx, “Dakxnzng lc nzkabz mz drka',” bzkq ngqn dakxnzng lcde, murde ma tqatrkatiq nabz doa kc tqkxmu nzycmne-krbzle lc bam. \v 30 Murde kxmule-esz' tratrkatileu nabznge mz nzmu-krnge dakxnzng lc tqawi-ngrbo mz Gct, a' na-aoti kz drtwrnge leplz kcng tzrpilr mz nabzdr kx vz-rbrx mz nzngq-krngele. \v 31 X na-amrlueku Gct mz da amrlx kx aleku, kxmule-esz' muku o rmnqku. \v 32 Bzkq atrkatiamu drtwr lr Jiu o kxtrnzrlxngitiung, murde ma tzpxtxpx-ngrdr Nrpakxmrlz. X bzkq atrkati-kzamu drtwr kztemung lrmakxtr kxnzrlxngiting. \v 33 Da kc tqwai-zvzx mz nzabz-zlwz-krnge kx leplz amrlx na-abrtzlvzlr ninge mz da kcng amrlx tqalexng. Tralewxu da kx mrlzm bange, a' ale-zvzx da kx naokatrle leplz kxnzkqlung murde narlapxng mz nzlxngiti-krdr Jiszs. \c 11 \p \v 1 Mz nzmu-krde lcde, vz-nqblqamu nqmq krnge mz da lc, da kc tqwaix mz nzvz-nqblq-krnge nqmq kr Kraes. \s1 Nqmq Krgu Kx Takitrde Olvz Ngr Lrmakxtr \p \v 2 Rpiamu mz letz scmu kx dcpx mz drtwrmu nqmq krnge x da amrlx kcng tqalvztr-ngrne nimu. X rpi-kzamu kx vz-nqblq-zvzamu nqmq ngr nzangiongr mz makxtr kcng tqaprcbo bamu. X abrtzlvzx nimu mz da lcng. \v 3 A' navz-nqblq-kzamu da kc tqpibo bamu kx bzkq atrkatiamu drtwr kztemung kxnzrlxngiting. Mzli kc tqyrlwr-lxblr-ngrnamu mz nzangiongr, nar olvz na-akqlvzlr mz nzvz-nqblq-krde nqmq krgu mzli ka, mz nzkrka'-kato-krdr x mz nzrplzpx-krdr nrpa kx kabz Mqngrkxtr badr. Nakrlz-angidramu kx ncblo amrlx kxnzrlxngiting nzmnclzbzng mz Kraes. X olvz nzmnclzbzng mz ncblo, murde olvz kc ayrnrngr nzwzngr mz nrvr ngr blrir Adzm. X Kraes mnclzbz mz Gct. Mz nzmu-krde lcde, mz nzvz-nqblq-krde nqmq krgu mz nzangiongr, ncblo x olvz bletipxng. \v 4-10 X mz nzangiongr lc, trtakitrdeu ncblo nzakqlvz-krde narde, murde Gct wz-kai-ngrde ncblo mz mqngrde, murde na-amatqlr nide. Dekc ncblo kx akqlvzle narde mz nzangiongr, amanede Kraes kc tqngi nou nzlu-krde. Mz nzrwzkr Gct leplz, ncblo x olvz bletipxng. Murde Adzm trvzpxpuu mz Iv, a' Iv vzpxm mz Adzm. X Gct trwz-ngrdeu Adzm mz nzokatr-krde Iv, a' wz-ngrde Iv mz nzokatr-krde Adzm, murde olvz na-amatqlr ncblo. Dekc olvz kx trakqlvzleu narde mz nzangiongr, amatinede ncblo kxnzrlxngiting, mz nzrtulrtr-krde nzrsakrlr-krdr badr ncblo. X nzmyakr drtq olvz kxmule lc, esz' ncdr olvz kx nqngi narde nzyrlxo x olvz kx nqngi narde nzrpakingr apule ncblo. Delc, mrlz olvz nzakqlvz-krdr nardr mz nzangiongr, nangi rkx ngr nzmnclz-krbzlr mz zmatq kxtubq, murde enjrl na-abrtzlvz-kzlr nidr. \v 11 Kxmule-esz', a' mz nzaxvctrpe-krbzku lc mz Kxetu, olvz nzmnc-xglelr ncblo, x ncblo nzmnc-xgle-kzlr olvz. \v 12 Kxmule-esz' Iv vzpx-kaip mz Adzm, a' abzo mzli lc ncblo nzvzpxmqng mz olvz. Drtwr ngrde kx leplz amrlx nzrsakrlrng mz nzmnclz-krbzlr mz Gct kc tqwz-ngrde nigu. \p \v 13 Mwx elx mzli ka drtwrmu esz'ti mz nzrpi-krnge kx nar olvz na-akqlvzlr mz nzkrka'-kato-krdr x mz nzrplzpx-krdr nrpa kx kabz Mqngrkxtr badr. \v 14 X mz drtwrgu, trtakitrdeu ncblo nqngi nardr nzboi-krdr, murde mz nqmq krgu ngi da kx myangr drtqdr. \v 15 A' rpiku kx mrlz nzboikr nqngi nar olvz, murde lqngipx mz nzobq-krgu. X opxm kx Gct kabzle nqngi nardr nangi dalr nzakqlvz-krde nardr. Delc takitrde nzakqlvz-krdr nardr da kc tqwai nzpipx-krbole bamu. \v 16 Bzkq kxvecpx-lzbqm mz da lc, murde alvztr-ngrne nqmq lc mzli kc tqmnc-ngrbo bamu, x dzbe lrmakxtr amrlx neng Gct nzvz-nqblq-kzlr. \f + \fr 11:16 \ft \+em 11:2\+em* Pol ycmnetr-ngrde nqmq krdr mzli lc, a' trngiu natq kx rngidrlvz-ngrmle kx navz-nqblqku mzli ka. \+em 11:3\+em* Mz drtwr Gct x mrkc Heven leplz amrlx nzrsakrlrng, murde wz-ngrde nidr amrlx mz mqngrde. \+em 11:4-10\+em* Mzli lc mz nqmq krdr ngi da kx myangr drtq olvz kx nqngi narde kxnzmusr-ngrdr lcng. Trkrlzkuu drtwr angidr ngr natq Pol mz nzrpi-krde kx, ‘murde enjrl.’ A' nzrtekqtr-krgr vz-nqblqle kzdq drtwr kxnzrkrlzng. \+em 11:16\+em* Drtc' amrlx kcng tzmnclzbzng mz zmatq ngr King r Rom, lrmakxtr kcng mrlcde tzvz-nqblqlr nqmq lc. A' trngiu drtwr ngrde kx navz-nqblqku mzli ka mrka mz trmctu nyzgu. \f* \s1 Da Kx Akipxle Kxnzrlxngiting Mz Nzmungrkxtr \p \v 17 Trabrtzlvzwxu nimu kxmu nzvz-nqblq-krmu kzdung nqmq ngr makxtr kcng tqaprcbo bamu, myapxbz mz nqmq krmu mz Nzmungrkxtr kx atrkatile kzdung kztemung. \v 18 Xlrx kx nimu lrmakxtr akipx-lzbqmu mz dzbedeng mzli kc tqyrlwr-lxblr-ngrnamu mz nzangiongr. X lxngitix kxpipz kx nrpa lc ngi da angidr. \v 19 A' krlz-kzx kx kzdung nzakipxngr lcng nzvzpxmqng mz nztu-amqngikr kzdung nimu mz da kxtubq, murde ma tqprtrpzmu mz kxnzvz-rbrng, a' nakrlzngr neke tubq mz nzobqkr Gct. \v 20 Kxmule-esz', a' mzli kc tqyrlwr-lxblr-ngrnamu mz nzmulvzngr Kxetu rgu, nqmq krmu atrkatile nide, mz nzakipx-lzbq-krmu. X apusr-ngrnamule trngiu Nzmungrkxtr. \f + \fr 11:20 \ft Mzli lc pnz, leplz amrlx mrlc nzakipx-lzbqng mz dzbede nzling, dzbede kx nznginidr bcnyr x dzbede kx trpnzngr scdr da. Mz nqmq krdr, mzli kc leplz tzvz-ngrmlr mz ma nyz kzdq bcnyr, bcnyr lc badr kztedeng nzmung me esz' mz dakxnzng kx mrlzvxi kxkqlu. A' leplz kx trpnzngr scdr da, nzmung me kzble mz ma nyzde, x dakxnzng nadr pipz. X mrkc tzwxbu-ngrdr nzkrlzlr nzrmcngr leplz kx nzmu-zpwxng. Mz letz lc, Pol ngyangr drtwrde murde kxnzrlxngiting kx nzngi bcnyrng nzvz-nqblqlr nqmq lcpwz mz nzyrlwr-lxblrkr kxnzrlxngiting ma nyzdr mz nzangiongr x mz nzprtr-krdr mz Nzmungrkxtr. \f* \m \v 21 Murde kxmule-esz' yrlwr-lxblramu, a' leplz amrlx trnzakilru dakxnzng nadr badr kztedrng. A' kc doa ngq-txpwzle dakxnzng nade. X mzli lc nimu kxnzngi bcnyrng nzmu-zpwxng x nzrmnq-zlwzng waen, a' leplz kx trpnzngr scdr da nzbrtaleng. \v 22 Bzkq aleamu da lc. A' mu-kaiamu mz ma nyzmung, x mz nibrde sc tqyrlwr-lxblr-ateamu badr kztemung kxnzrlxngiting. Murde amyatibzmu drtq leplz kcng tzbrtaleng mz nzobqszo-krmu lrmakxtr neng Gct. ?Nike napibo bamu? ?Mrlz nzglqlz-krnge nimu mz da lc? Trtingr! \p \v 23 A' nqmq kc tqkam Kxetu bange x aprcpebo bamu nide sele. Jiszs, mz nrlckxbq ngr zbq kc tqamwangr Judzs nide, kalzmle bret. \v 24 Awi-ngrbzle mz Gct, lopxile, x rpibzle mz ncblo nedeng kx, “Krlc ncvr nrkrdrtqnge, nzkabz bamu. Rtrngzti-zvzbzmu da lc mz nzdcpxkr drtwrmu ninge.” \x + \xo 11:24 \xt Asaea 53:12; Matiu 26:29; Mak 14:22-25; Luk 22:14-20\x* \v 25 Mz nqmq lcpwz, mz nibr nzmulvz-krdr Nzamyangr, glqlzmle kap ngr waen, x rpibzle badr kx, “Waen lc ngi rkx ngr Nzesz'tikr Drtwr Gct Kc Ate tqyrlqbzle badr leplz mz nzyrleokr mepyr rnge. Rtrngztibzmu da lc mzli kznikeng mnq-ngrnamule, mz nzdcpx-zvzkr drtwrmu ninge.” \f + \fr 11:25 \ft Nzmungrkxtr ngi rkx ngr nzprtrngr mz da kxmrlzting kcng tzvzpxmqng mz Nzesz'tikr Drtwr lc Tqmrna. Krlcde seleng—nzipqpxngr alwx, nzamrlzngr nrkrdrtq mz zyagox, nzrlxngitingr kx xplr, nzesz'tikr drtwr kxnzrlxngiting, nzatubqtikr Jiszs nidr mz nzobqkr Gct, x kzdu-kzng da kxnzmulr lcng. [Jeremaea 31:31-34; Nzrlaszngr 24:8] \f* \m \v 26 Drtwr ngrde kx, mz nzngq-krmu bret lc, x nzrmnq-krmu waen lc, navz zvz nzaelwapx-krmu nzbzkr Kraes nigu amrlx, vz vz krlzmle mzli kx yzlu-mou-ngrmle. \p \v 27 Mz nzmu-krde lcde, doa kx vz zvz nzamane-krde Kxetu mz Nzmungrkxtr, da kc tzwai kzdung nimu, atrkatilr Nzesz'tikr Drtwrdr badr Gct kc tqyrlqle mz nrkrdrtq Mrlxde mz nzyrleo-krm mepyr ngrde. \v 28 Dekc, na-aoti-angidr-kaingr drtwrmu nqmq krmu mz Nzmungrkxtr. X sc tqmupeamu bret x tqrmnqpeamu waen ngrdeng kc ate, murde ma tqatrkatiamu kztemung mz nqmq krmu. \v 29 Murde Gct sa na-ayrplapxle doa kznike prtr mz Nzmungrkxtr, a' vz-rbr murde trkrlzleu drtwr ngr nrkrdrtq Kxnzmcpx. \x + \xo 11:29 \xt 1 Korint 10:17\x* \v 30 Dekc kxnzkqlung mz nimu tzyangrngape-ngrdr x tzyagoxpe-ngrdr. X kzdung nimu tzbzpe-ngrdr. \f + \fr 11:30 \ft \+em 11:29\+em* Murde kxnzrlxngiting amrlx kxnzmulr esz' mz nzobq-krde, mz nzngini-krdr nrkrdrtqde. \+em 11:30\+em* Trngiu drtwr ngrde kx zyagox x nzbzngr amrlx nzvzpxmqng mz nzayrplapxkr Gct leplz. \f* \m \v 31 A' naobqtr-kaiku mz nabzgu, mz nzmnclz-krbzku mz me pnz drtwr Kxnzmcpx, murde ma tqprtrku mz nzayrplapx-alokr Gct nigu. \v 32 A' mzli kc tqmc-ngrde kx vz-rbrku mz nqmq krgu, ayrplapxle nigu, murde natekqtrku nqmq nr drtwrgu x trpnzngr nzayrplapx-alo-krde nigu mz Hxl. \p \v 33 Mz nzmu-krde lcde, kx mzlengeng x inwengeng, mzli kc tqyrlwr-lxblr-ngrnamu mz Nzmungrkxtr lc, aodu-lzbqamu mz nivz. \v 34 Doa kx suti drtwrde nelzde nakrlc angidr, namu pnz kai ma nyzde, murde ma tqbatrpzle nzayrplapxkr Gct nimu mz nzvz-rbr-krmu mz Nzmungrkxtr. \p Mzli kc navz-ngrmc, sa napi-zpwx-mopwo du da, mz nzayzlu-krbo nike piamu mz letz scmu. \c 12 \s1 Zmatq Kxmyapxbzng Kcng Tqkam Mqngrkxtr \p \v 1 Mzlengeng x inwengeng, mzli ka suti drtwrnge nzalvztr-krnge nimu mz zmatq kcng tzvzpxmqng mz Mqngrkxtr, murde nzao-krmu drtwrmu naopx. \v 2 Krlzamu kx mzli kc tqmnc-mrbrbe-ngrnamu, drka' nzvectrplr nimu mz nzangio-krmu da kxnzlz, kcng trnzluung. \v 3 A' mzli ka suti drtwrnge kx nakrlzamu kxmu nzglx-krmu kxnzmncng mzlilxlr kznike kx aycmnele ncblo, kx ngi Mqngrkxtr o drka'. Murde doa kx aycmne Mqngrkxtr trtxpnzngr nzrpi-krde kx, “Pibqtix Jiszs,” a' ngi txpwz kx aycmne drka'. X doa kx mncpx-ngrm Mqngrkxtr, nide txpwz kx krlzle nzrpi-krde kx, “Jiszs nide Kxetu kxmyapx-esz'ngr.” \p \v 4 A' bzkq aoti txpwz drtwrmu zmatq ngr nzycmne-ngrbz mz Gct mz natq lr mrkzbleng. Murde zmatq nzkqlung kx bletipx-lxblrng kcng tzvzpxmqng mz Mqngrkxtr kcpwz esz'. \v 5 Da kc tqwai nzwzngr kxkqlu kx bletipx-lxblrng mz nzwztr-ngrbz mz Kxetu kcpwz esz'. \v 6 X nzrkrlzngr kxkqlung kx bletipx-lxblrng kx nzvzpxmqng mz Gct kcpwz esz', mz nzalekr leplz nzwzngr kc tqaprcbzle badr. \v 7 A' Mqngrkxtr kamle bagu zmatq ngr nzwzngr lcng tqbletipx-lxblrng, murde naokatrku kztegung kxnzrlxngiting. \v 8 X zmatq lcng tzbletipx-lxblrng tqka Mqngrkxtr nidr seleng: nzrpipxngr nrpa ngr nzyrplapxngr, nzrpipxngr nrpa ngr nzrkrlzngr, \v 9 nzrlxngitingr kx xplr-esz'ngr, kzdung zmatqng ngr nzamrlzngr kxnzyagoxng, \v 10 zmatq ngr nzalengr da kxmatq, nzrplzpxngr nrpa kx kabz Gct, nzrglxngr namrlzur kxnzmncng mzlilxlr kc tqwz, nzycmne-ngrbz mz Gct mz natq lr mrkzbleng, x nzrpipxngr drtwr ngr natq lr mrkzble lcng. \v 11 A' Mqngrkxtr kcpwz esz' kc tqrka zmatq ngr nzwzngr lcng tzbletipx-lxblrng. X sc tqkatipebzle mz leplz mz nzvz-nqblq-krde me pnz drtwrde. \s1 Naesz'tiku Mz Nrkrdrtq Kraes, Kxmule-esz' Nzwz-krgung Kqlu \p \v 12 Nrkrdrtqm esz', a' dalr nrkrdrtq kqluti. Mz nqmq lcpwz, kxmule-esz' kqluku x zmatq ngrgu bletipx-lxblrng, a' nigu nrkrdrtq kxesz', mz nzprtr-krgu mz nrkrdrtq Kraes. \v 13 Murde nigu amrlx nzaxvctrpzku mz nrkrdrtq lc esz', mz nzawrkxtrkr Mqngrkxtr nigu. Kxmule-esz' nigu lr Jiu o trtingr, x kxmule-esz' nigu kxnzawz-nrbalqng o trtingr, a' Gct avzomle bagu amrlx Mqngrkxtr kcpwz esz'. \p \v 14 Nrkrdrtq trngiu da kxesz'ti, a' dalr nrkrdrtq kqluting x nzwz-krdrng bletipx-lxblrng. \v 15 Mz nzmu-krde lcde, bzkq nanyc nrkrdrtq rpile kx, “Trprtrwxu mz nrkrdrtq, murde trnipc'u mqde.” \v 16 X bzkq nradrtq rpile kx, “Trprtrwxu mz nrkrdrtq, murde trnipc'u mzte.” Murde nidr amrlx nzprtrng mz nrkrdrtq. \v 17 Nrkrdrtq atwrnrngr kx ngi txpwz mz, trxlru da mz nzmrbrpx-krm nradrtq. X nrkrdrtq atwrnrngr kx ngi txpwz nradrtq, trtcngiu da mz nzmrbrpx-krm nctq. \v 18 Nzwzngr amrlx nzokatrlr nrkrdrtq. X Gct yrlqle kxnzrlxngiting amrlx badr zmatq ngr nzwz-krdr me namnc-ngrdr mz nrkrdrtq Kraes, mz nzvz-nqblq-krde me pnz drtwrde. \v 19 Mz nzrngisckr kxnzrlxngiting amrlx zmatq kcpwz mz nzwzngr, drtwr ngrde kx nzwzngr kxnzkqlung nzmrbrpxmqng mz nrkrdrtq Kraes. X nrkrdrtq kxmule lc, trkrlzleu nzale-krde nzwzkr nrkrdrtq amrlx. \v 20 Takitrde zmatq ngr nzwzngr kxnzkqlung kxbletipx-lxblrng nzwz-lxblr-krdr mz nrkrdrtq kxesz'. \p \v 21 Mz nzmu-krde lcde, trtakitrdeu nar nzrpi-krbzle mz nanyc kx, “Nzwz-krm mane.” X trtakitr-kzdeu mq nzrpi-krbzle mz mz kx, “Nzwz-krm mane.” \v 22 Kxmule-esz' kzdung kxnzprtrng mz nrkrdrtq trnzxplrung, a' nzwz-krdr nzmyatxpx-kzng. \v 23 X dalr nrkrdrtqgu kx nzobqszong x kx myangr drtqgu, aclve-angidrku x amatqku nidr mz nzakqlvz-krgu nidr mz lrpz, murde nrkrdrtqgu atwrnrngr natakitrde leplz nzmc-krdrle. \v 24 A' dalr nrkrdrtqgu kx takitrde nzrmcngr, trnakxmusr-ngrguu nidr lc. X kxmu-kzpwzle lc mz nrkrdrtq Kraes. Murde suti drtwr Gct kx nzamatq-krgu x nzaclve-krgu krkcng tzmatineng namyaszpxle nzamatq-krgu kxnzamatqpeng. \f + \fr 12:24 \ft Mrlz nzamatq-krgu kxtrpnzngr scdr da, doa kxnztopwzng x olvz namyaszpxle kx ngi bcnyrng x kxnzetung kcng tzamatqpeng. \f* \m \v 25 Murde trsutiu drtwr Gct kx leplz nzakipx-lzbqng, a' nzaclve-krdr kztedrng kxnzrlxngiting narsakrlrngr. \v 26 X mz drtwr lc, nzmu drtq kzdq doa mz nrkrdrtq Kraes naetqle, nzxngitr lxblr kztedeng amrlx. X nzmu kzdq doa nzamatqle, kztedeng amrlx naprtr-kzng mz nzabrtz-krde. \p \v 27 Nimu amrlx ngrmu nrkrdrtq Kraes. X doa kxesz' mz nimu prtr mz nrkrdrtq lc x nzwz-krde myatxpx kz. \v 28 Mz nzwzkr nzaclvengr lrmakxtr, Gct \li1 yrlq-ayrnr-ngrde nzwzkr aposol, \li1 krali nzwzkr profet, x \li1 kratq nzwzkr kxnzalvztrng mz natq Gct x mz nqmq krde. \m X yrlq-kzle zmatq kxbletipx-lxblrng lcde seleng: \li1 nzalengr da kxmatq, \li1 kzdung zmatqng ngr nzamrlzngr kxnzyagoxng, \li1 nzokatr-zlwzngr leplz, \li1 nzrmcngr lrpzki kx navzki lrmakxtr, x \li1 nzycmne-ngrbz mz Gct mz natq lr mrkzbleng. \m \v 29 Trngiu leplz amrlx kx nznginidr aposol, profet, kxnzalvztrng mz natq Gct, o kxnzaleng da kxmatq. \v 30 X trngiu leplz amrlx kz kxnzamrlzng kxnzyagoxng, kxnzycmnebzng mz Gct mz natq lr mrkzbleng, o kxnzrpipxng drtwr ngr natq lr mrkzble lcng. \s1 Nivz Namyapx-esz'ngr // Mz Nzwztr-ngrbz Mz Gct // Mz Zmatq Kxmyapxbzng \p \v 31 Mrlz nzsuti-zlwzkr drtwrmu zmatq kxmyapxbzng mz nzokatr-krmu lrmakxtr. A' mzli ka napibo bamu nqmq kx myapx-esz'ngr mz zmatq lcng. \c 13 \p \v 1 Doa kx traelwapx-ngrpwzleu nivz mz leplz, mane zmatq ngr nzycmne-krde mz natq lr mrkzbleng x natq enjrl kz. Murde apule nzrliplakr natq dram kxmznrngr mz nzrtztrngr. \v 2 X doa kx trmrlztileu leplz, mane kz zmatq ngr nzplzpx-krde nrpa kxkabz Gct, x nzrpipx-krde nrpa ngr nzrkrlzngr, x nzkrlz-krde da angidr kx yc-kapq. X mane kz nzxplrkr nzrlxngiti-krde kx krlzle nzabrkalz-ngrm newz. \v 3 X doa kx traelwapx-ngrpwzleu nivz mz leplz, mane kz nzglqpx-lzbq-krde nzamwa-krde drtc' nyzdeng x dztudeng amrlx mz nzokatr-krde kx trpnzngr scdr da. \p \v 4 Murde doa kx aelwapx-ngrbzle nivz angidr vz-nqblqle nqmq lcde seleng: nzvz-nrwx-ngrbz mz leplz, nzrycngr drtwr leplz, nzokatrngr leplz, x nzavzo-lzbq-ngrbz mz leplz. A' mrlx lc bzkq glqpx-lzbqbz mz leplz, bzkq kcmnz-ngrbzle dztudrng, \v 5 bzkq amatinede leplz, bzkq trkibrbz mz leplz, bzkq drtwrde ngya-anibz mz leplz, x bzkq aboi drtwrde da kxvz-rbrtibz leplz bade. \v 6 Doa ngr nivz, drtwrde vz zlwz mzli kc tzalengr leplz da kxdrka'ngr, a' abrtzlvzle mzli kc tzalengr da kxtubq. \v 7 X nivz angidr drtwr ngrde kx doa tu-zvzbz mz nibr leplz mz nzokatr-krde nidr kxmule-esz' nqmq krdr trka. Traylzu-mopwzu da kxtrka mz da kxtrka, a' drtwrde abr-zvzle, x obqtipxle nzrtekqtrngr nqmq nr drtwr. \p \v 8 Nivz trpnzngr nzyrkrpx-krde. A' zmatq amrlx ngr nzwztr-ngrbz mz Gct sa nayrkrpxng mzli kc nayzlu-ngrm Jiszs, kxmule-esz' nzplzpxngr nrpa kx kabz Gct, nzycmne-ngrbz mz Gct mz natq lr mrkzbleng, x nzrpipxngr nrpa ngr nzrkrlzngr. \v 9 Murde mzli ka mz nrlc ka, rblxbz mz doa nzkrlz-atwrnr-krde x nzplzpx-atwrnr-krde drtwr ngr nrpa kc tqkabz Gct bade. \v 10 A' mzli kc nayzlu-ngrm Jiszs, sa na-atutrle da amrlx, x zmatq lcng amrlx sa namrbrng. \p \v 11 Mz kzdq nzycmne-ebzpxngr, mzli kc tqtopwzbe-ngrne, nzycmne-krnge, nzrkrlz-krnge, x nzao-krnge drtwrnge nztakitrdr doa kxtopwz. A' mzli ka nipenge ncblo, x yrlqtxopex nqmq krdr doa kxnztopwzng, murde nqmq krnge natakitrde ncblo. \v 12 Mzli ka nzrmc-krgu nzalvztrngr angidr apule nzobqtr-krgu mz dzpq kx kamrbrngr. Murde trkrlz-atwrnr-ngrguu da lcng. A' Gct krlz-atwrnr-ngrde nigu. X mzli lc navzm, sa nakrlz-angidrpeku da mz nzmnc-zvz-krbzku mz Jiszs. \p \v 13 Nqmq nr nabzgu tq kx nayc-along nidr seleng: nzbrtikr drtwrgu Gct, nzobqtipx-krgu nzatutr-krde nzesalz-krdeng, x nzaelwapx-krbzku nivz lrde mz leplz. A' nivz dela tqmyapx-esz'ngr zvz. \c 14 \s1 Gct Kabzle Zmatq Kxmyapxbzng Mz Leplz Nedeng Mz Nzaxplr-lzbq-krdr \p \v 1 Mz nzmu-krde lcde, drtqmu navq zvz mz nzmrlzti-krmu leplz. X mzli lcpwz nasuti kz drtwrmu nztwz-krmu zmatq ngr nzwztr-krbzmu mz Gct, myapxbz zmatq ngr nzrplzpxngr nrpa kx kabz Gct. \v 2 Mzli ka suti drtwrmu kx leplz amrlx naycmnebzng mz Gct mz natq lr mrkzbleng. A' doa kxmule lc trycmnepwzu mz lrmakxtr. Murde mqngr doa lc ycmnetr-ngrde da kx yc-kapq x leplz trnzkrlzlru drtwr ngrde. \v 3 A' mzli kc leplz nzlalztq-ngrbzlr mz doa kx plzpxle nrpa kx kabz Gct, nrpa lc axplrle nzrlxngiti-krdr, apqtrle drtwrdr, x amqtr-kzpzle drtwrdr. \v 4 Mrlx kc tqycmnebz mz Gct mz natq lr mrkzbleng, okatrle nide esz'-krde. A' mrlx kc tqplzpxle nrpa kx kabz Gct, okatrle lrmakxtr atwrnrngr. \v 5 Suti drtwrnge kx nimu amrlx nakrlzamu nzycmne-krbzmu mz Gct mz natq lr mrkzbleng. A' sutitx zlwz drtwrnge kx naplzpxamu nrpa kx kabz Gct. Murde mrlx kx plzpxle nrpa kx kabz Gct, nzokatr-krde lrmakxtr myaszpxle mrlx kx ycmne txpwz mz Gct mz natq lr mrkzbleng, a' trpipx-kzleu drtwr ngrde. A' nzmu napipx-kzle drtwr ngrde, mrlx lcng li nzrsakrlrng mz nzokatr-krdr lrmakxtr. \v 6 Mzlengeng x inwengeng, nzmu naycmnebo mz Gct mz natq lr mrkzbleng, mz nzyrlwr-lxblr-krgu, trkrlzleu nzokatr-krde nimu. Murde mz nzokatr-krnge nimu naycmnebo bamu mz natq kx krlzamu, mz nzyapwxtipx-krbo bamu da kxyc-kapq kx aelwapx-ngrm Gct bange, o mz nzpipx-krbo nrpa ngr nzrkrlzngr, o mz nzplzpx-krbo nrpa kx kam Gct bange, o mz nzalvztr-krnge natq Gct. \p \v 7 Na-aoti drtwrmu nzyrnikr gita. Nzmu trnzamqngi-zpwxu nqvi lrdeng, rblx nzkrlz-krmu nabz kc tzayrningr gita kc, x trokatrleu nimu nzngr-krmu nabz lc. \v 8 X na-aoti kz drtwrmu ngrlrvea nzvxutr-krde trpu. Nzmu natqde trnaopxleu, rblxbz mz ncblo ngr vea nedeng nzoliqti-krdr nzotangr. \v 9 Kxmu-kzle lc mzli kc tqangio-ngrnamu. Nzmu natq ncblo kx trpnzngr kx rkrlz, rblx nzokatr-krde leplz. Nzycmnekr ncblo kxmule lcde mane, murde vz lxlrtxngr. \v 10 Da zpwxtx kx natq kqlu mrka mz nrlc, x natq lcdeng amrlx kzdung leplz nzyrplatitr nardr. \v 11 A' mz nzycmnekr ncblo mz natq kx trkrlzwxu, apumle bange lr mrkzble, x apu-kzpo bade lr mrkzble, murde trkrlzkru nzycmne-etr-krgr. \v 12 Kxmu-kzle lc mz nimu. Mz nzvqtikr drtqmu zmatq ngr nzwzngr lcng, mrlz nzsuti-kzkr drtwrmu zmatq ngr nzaxplrngr lrmakxtr. \p \v 13 Mz nzmu-krde lcde, ncblo kx twzpele zmatq ngr nzycmne-ngrbz mz Gct mz natq lr mrkzbleng, nakrka'-ngrbzle bade zmatq ngr nzrpipxngr drtwr ngr natq lr mrkzble lcng. \v 14 Murde mzli kc tqycmne-ngrbo mz Gct mz natq lr mrkzbleng, mqngrnge krka', a' drtwrnge trprtrpwzu mz nzkrka'ngr lc. \v 15 Delc, pnzpe drtwrnge kx mqngrnge sa nakrka'bz x nangrbz mz Gct mz natq lr mrkzbleng mz nzangio-krnge nide mz nzmnc-krnge esz'-krnge. A' drtwrnge sa nakrka' x nangrbz mz Gct mz natq leplz kcng tqangio-lxblrkr badr. X navz-nqblqamu natqnge lcng. \v 16 Murde mz nzglqpx-krm Gct x nzawi-krbzme bade mz natq lr mrkzbleng, rblxbz mz kztemqng nzesz'tikr drtwrmu badr mz nzkrka'-krm lc. \v 17 X nzkrka'ngr kxmule lc, takitrde nzawi-ngrbz mz Gct, a' trokatrleu leplz. \v 18 X awi-ngrbo mz Gct kx nzycmne-krbo bade mz natq lr mrkzbleng myaszpx-zlwzle nimu. A' alex da lc mz nzmnc-krnge esz'-krnge. \v 19 Murde mz nzyrlwr-lxblrkr lrmakxtr, mz drtwrnge nzpipx-krbo mz leplz nrpa kxmrbc kx yrplatitr nardr myaszpx-zlwzle nzycmne-aboi-krbo mz Gct mz natq lr mrkzbleng, kx tryrplatitru nardr. \p \v 20 Mzlengeng x inwengeng, mz zmatq ngr nzwzngr lcng, bzkq apuamu doa kxnztopwzng mz nzkctitxpx-krmu zmatq ngrdr. A' na-apuamu ncblo kxbrpe mz nzwz-krmu mz zmatq lcng mz nzokatr-krmu kztemung. A' mrlz kz nzapu-krmu doa kxnztopwzng murde trpnzu drtwrdr nzprtr-zvzngr mz da kxdrka'ngr. \v 21 Mz Nzryrngrkxtr, rpi Yawe kx, \qt “Sa naycmnebo mz leplz nengeng mz natq lr mrkzbleng. Sa nangi rkx ngr nzayrplapx-krnge nidr murde trnzlxngitilru natqngeng. Kxmule-esz', a' sa napxtxpx-zvz-ngrdr nzvz-nqblq-krdr ninge.”\qt* \x + \xo 14:21 \xt Asaea 28:11-12\x* \f + \fr 14:21 \ft Suti drtwr Gct kx leplz nedeng nakrlzlr kx ycmne-kaipz badr mz natqdr, a' nzpxtxpx-ngrdr nzvz-nqblq-krdr nide. Mz nzmu-krde lcde, ayrplapxle nidr mz nzrlr-krbzle mz lr Asiria nzaovxio-krdr nidr. X lrmrkzble lcng nzycmneng mz natq kx rblxbz mz lr Israel nzxlrngr. Natq lr mrkzbleng ngi rkx ngr nzayrplapxkr Gct kxtrnzrlxngitiung. \f* \m \v 22 Mz nzmu-krde lcde, nzycmnekr kzdq kxrlxngiti mz natq lr mrkzbleng x trpnzngr doa kx rpipx drtwr ngrde, trngiu rkx ngr nzabrtzlvzkr Gct nide. A' sa nangi kz rkx ngr nzayrplapxkr Gct kxtrnzrlxngitiung. Murde mz nzpxtxpx-krdr nzycmnengr kxnzmulr lcng, sa napxtxpx-kz-ngrdr Nrpakxmrlz, x nzprtrbeng mz nzayrplapxngr. A' nzplzpxkr kzdq kxrlxngiti nrpa kx kabz Gct bade, ngi rkx ngr nzabrtzlvzkr Gct nide, murde okatrle kxnzrlxngiting x tratrkatileu kxtrnzrlxngitiung. \v 23 Mz nzyrlwr-lxblrkr dzbe lrmakxtr nyzmu, trmrlzu nimu amrlx nzycmne-krbzmu mz Gct mz natq lr mrkzbleng. Murde nzmu kxtrnzrlxngitiung o kxtrnzkrlzlru zmatq lc, kx nzprtrpzng bamu, sa narpilr kx lukurnr-ngrnamu o aycmnele nimu drka'. \v 24-25 A' mrlz nimu amrlx nzplzpx-krmu nrpa kx kabz Gct bamu. Murde nrpa lcng amrlx nzkrlzlr nzprtr-krdr mz nabz leplz lcng mz nzaelwapx-krbzlr badr kx nzaleng alwx x takitrde nzayrplapxkr Gct nidr. X naokatrlr nidr mz nztekqtr-krdr nqmq nr drtwrdr mz nzlxngiti-krdr Jiszs. X sa nayrngzobzng mz Gct mz nzangio-krdr nide. X narpilr kx, “Gct sc tqmnc-zpwxbz bamu mrka.” \s1 Nqmq Ngr Nzyrlwr-lxblrngr Kxmrlz \p \v 26 Mzlengeng x inwengeng, da kx navzpxmqng mz nzalvztr-krnge lc nide sele. Mz nzyrlwr-lxblr-krmu takitrde doa kxesz' mz nimu nzprtr-krde mz nzangiongr lc, mz nzrlwx-krbzle kzdq nabz kxtr, o mz nzalvztr-krbzle kzdq da, o mz nzaelwapx-krbzle kzdq da kxyc-kapq, o mz nzycmne-krbzle mz Gct mz natq lr mrkzbleng, o mz nzrpipx-krbzle drtwr ngr natq lr mrkzble lcng. Murde da kxmyapxbz nzokatr-krmu lrmakxtr atwrnrngr. \v 27 A' mz nzaki-krmu nzycmnengr, rlrtx-ngrpwo leplz nali o natq kx naycmnebz mz natq lr mrkzbleng. X trtakitrdeu nzycmne-krdr mz nzwrde kxesz'. X nangi dq doa kx napipx-zvzbzle drtwr ngr natqdrng. \v 28 A' nzmu kx trpnzngr leplz kx rkrlz nzrpipxngr drtwr ngr natq lr mrkzble lcng, e leplz kcng tzycmneng mz natq lr mrkzbleng namnc-lrping x naycmne-nabu-txpwzng esz'-krdr badr Gct. \v 29 X mou, rlrtx-ngrpwo leplz nali o natq kx narplzpxng nrpa kx kabz Gct badr. X kztedrng naobqtrpzng mz nrpa lcng mz nzrkrlzngr kx nztubqng amrlx o mwx kzdung natqdrng vz-rbr, murde drtwr ngrdr tr-rsakrlr-ngru mz Nzryrngrkxtr. Mz nibr nzycmnekr kzdq doa, vz-nqblq-mouamu nqmq lc x rlr-ngrbzmu mz kzdung kz leplz kxli o tq nzplzpx-kz-krdr nrpa kx kabz Gct badr. \v 30 Nzmu kzdq doa tulz mz nzplzpx-krde nrpa kx kabz Gct bade, x mzli lc tqycmne-ngrde, Gct ka-kzpzle kzdq kz nrpa mz kzdq kz doa, doa krali lc natulz. X krkc kai nawxbuo x namnc-lrpi mzli kxpipz mz nzrlr-ngrbz mz doa krali nzplzpx-kz-krde nrpa scde. X krkc kai sc tqplzpxpe-moule nrpa scde mz nzayrkrpx-krdele. \v 31 Mrlz leplz amrlx nzplzpx-krdr nrpa kx kabz Gct badr, murde leplz amrlx naxlrlr nrpa lcng x na-apqtrpzlr drtwrdr. \v 32 X mz zmatq ngr nzrplzpxngr nrpa kx kabz Gct badr, zmatq lc ycpebz badr mz nzaclve-krdrle. Murde Mqngrkxtr trpnzngr nzrtulrtr-krbzle mz leplz nzaelwapx-krbzlr zmatq lcng tqkabzle badr. \v 33 Murde mz dzbe lrmakxtr amrlx nyz Gct, trsutiu drtwrde lrmakxtr nzale-krdr da kx tropxu mz nzrkrlzkr leplz. A' suti drtwrde kx da amrlx namwitr-lxblrng mz nrwx. \p \v 34 Kzdung nimu nzvz-rbrng mz nzrpi-krmu kx, “Olvz bzkq nzycmneng mzli kc tqyrlwr-lxblr-ngrgu. A' namnclzbzng mz zmatq ngr ncblo ngrdrng, da kc tqwai nzpikr Lou sc Mosis le. \v 35 Nzmu kx tzsuti drtwr olvz nzkrlz-krdr kzdung da, naveati-krlzpwzlr mz ncblo ngrdrng mz ma nyzdrng. Murde myangr drtq olvz nzycmne-krde mz nzyrlwr-lxblrkr lrmakxtr.” \f + \fr 14:35 \ft Kxnzetu r Nzryrngrkxtr drtwrdr tresz'tiu mz drtwr ngr ngalrde lcng li, 34-35. Mz nzrtekqtr-krgr mz Natqgu, vz-nqblqkr ncblo kcng tzrpilr kx ngalrde lcng trngiu drtwr Pol, a' ngi drtwr kzdung lr Korint. Murde natq lcng trnzesz'tiu mz kzdung kz natqdeng mz kzdung kz ngalrdeng. X mou Lou sc Mosis trpileu kx olvz bzkq nzycmneng mzli kc leplz neng Gct tzyrlwr-lxblr-ngrdr. \f* \m \v 36 Vz-rbramu murde natq Gct trvzpxpuu bamu. Bzkq glqpx-lzbqamu mz nzrpi-krmu kx nimu txpwz kx rkrlz nzyokaetipxngr drtwr ngr natqde. \p \v 37 X nimu leplz kcng tzrpilr kx rngiscmu zmatq ngr nzrplzpxngr nrpa kx kabz Gct o zmatq kc-kzng tqkabz Mqngrkxtr mz leplz, nakrlzamu kx da lcng amrlx tqpipxbo bamu ngi natq kx katimqng Kxetu rgu Jiszs. \v 38 A' bzkq vz-nqblqamu doa kznike trglxleu nztubqkr natqnge lcng. \p \v 39 Mz nzmu-krde lcde, kx mzlengeng x inwengeng, navqti drtqmu nztwz-krmu zmatq ngr nzrplzpxngr nrpa kx kabz Gct. A' bzkq rpwa'-ngrbzmu mz leplz nzycmne-krbzlr mz Gct mz natq lr mrkzbleng. \v 40 Mz nzyrlwr-lxblr-krmu, aleamu da amrlx mz nqmq kxmrlz kx takitrde nzmnc-zpwx-krmu. \c 15 \s1 Jiszs Tulz-mop Mz Nzbzngr Mz Nrkrdrtqde Angidr \p \v 1 Mzli ka, kx mzlengeng x inwengeng, napi-mopwo bamu Nrpakxmrlz kc tqyapwxtipebo bamu. Lxngitiamu Nrpakxmrlz lc x rpiamu kx sc tqvz-zvzbe nztu-amqngi-krmu elr. \v 2 X mz nztu-amqngi-krmu mz da lcng tqalvztr-ngrne nimu, sa naprtr-kzamu mz nzrlapxngr x da kxmrlzting amrlx kx nzvzpxmqng mz Nrpakxmrlz lc. A' nzmu nzrlxngiti-krmu kx tqpi txpwz naomu le, trnaprtrwamuu elr. \v 3 Aprcpebo bamu nzalvztrngr kx nzka-kaipqng aposol kc-kzng bange. Da lcng tqlxngitiku kx myapx-esz'ngr nidr seleng. Nzbzkr Kraes xpele alwx ngrgung, murde Gct naipqle nigu, da kc tqwai nzpikr Nzryrngrkxtr le. \x + \xo 15:3 \xt Asaea 53\x* \v 4 X nzyrtzmq x Gct atulz-mople nide mz zbq kratq ngr nzbz-krde, da kc tqwai nzpikr Nzryrngrkxtr le. \x + \xo 15:4 \xt Sam 110:1; Hosia 6:2; Jona 1:17; Luk 24:46; Aposol 2:25-36\x* \v 5 Zbz adcpx-lzbqbz mz Pita, x mz nibrde badr ncblo nedeng kcng nzpnu-esz'-nrade-li. \f + \fr 15:5 \ft Kxmule-esz' Judzs bzpe, a' nzrlwxtr-kzpz mz ncblo neng Jiszs kcng nzpnu-esz'-nrade-li. \f* \m \v 6 X mz nibrde, adcpx-lzbq-mopwz badr kxnzrlxngiting nzmyaszpxlr trtqki-kxnzlvqn (500) mz nzwrde kc esz'. Kxmule-esz' kzdung nidr nzbzpeng, a' nzkqlung kx nzlubeng mzli ka tqryr-ngrbo bamu. X nzkrlz-angidr-kzlr kx tulz-mop mz nzbzngr mz nrkrdrtqde. \v 7 Zbz adcpx-lzbq-kzpz mz mzlede Jemes, x mz nibrde adcpx-lzbq-kzpz badr aposol nedeng amrlx. \x + \xo 15:7 \xt Galesia 1:19\x* \v 8 X kzdung yiz mz nibr nzvzdz-krde Heven, adcpx-lzbq-kzpq bange. \x + \xo 15:8 \xt Aposol 9:1-19\x* X mz nzlxngi-ate-krnge nide, apux doa kx nzmika-rbr, a' twzpele nzlungr. \v 9 Murde kxmule-esz' mzli kc tqatrkati-zlwzx lrmakxtr ne Gct, x trtakitrdeu nzngini-krnge aposol nede, a' mzli ka prtrpebo badr, kxmule-esz' tr-rsakrlr-ngrgru badr mz nzmyalz-krdr. \x + \xo 15:9 \xt Aposol 8:1-3; 9:1-2\x* \v 10 Nzlxngiti-krnge Jiszs x nzngini-krnge aposol nede nzvzpxmqng mz zmrlz ngr Gct kxmyalz. X zmrlz ngrde lc trmaneu, murde nzyapwxtipx-krnge Nrpakxmrlz mrkang kqlu myaszpx-zlwzle nzwzkr aposol lcng amrlx. A' trtakitrdeu nzglqpx-krdr ninge mz da lc, murde nzwz-krnge vztxpxpwq mz zmrlz lc tqmyalz. \v 11 Kxmule-esz' krkc tqyapwxtipxbzle Nrpakxmrlz bamu, nidr o ninge, a' sc tqlxngitipeamu mz nzxlr-krmule. \s1 Nrkrdrtq Kxnzrlxngiting Sa Natulz-kzp Mz Nzbzngr Mz Nzvz-nqblq-krde Nztulz-krm Nrkrdrtq Jiszs \p \v 12 Mz nzlxngiti-krmu Nrpa ngr Kraes, bzkq rpiamu kx trpnzngr nzatulz-krm Gct kxnzrlxngiting mz nzbzngr. Murde da amrlx kcng tqlxngitiku nztuong mz nzatulz-krm Gct nrkrdrtq Jiszs mz nzbzngr. \v 13 Nzmu natrpnzngr nztulz-krm nrkrdrtq mz nzbzngr, drtwr ngrde kx trnzatulz-kzpuu Kraes mz nzbzngr. \v 14 X nzmu Kraes nabz-alole, drtwr ngrde kx nzryapwxtipx-krgr nigr aposol mane x nzrlxngiti-krmu ngi brmrda. \v 15 Murde nzmu Gct trna-atulzpe-mopleu Kraes, aelwapx-ngrde kx pokiatitrkr Gct, mz nzrpi-krgr kx atulz-mople nide mz nzbzngr. Drtwr lc navzpxm mz nzrpi-krmu kx trpnzngr nztulz-krm nrkrdrtq mz nzbzngr. \v 16 Murde nzmu natrpnzngr nztulz-krm nrkrdrtq mz nzbzngr, drtwr ngrde kx nrkrdrtq Kraes mnclz-alom mz gq. \v 17 X nzbrtikr drtwrmu nide nzarlapx-krde nimu ngi brmrda. Murde trpnzngr nzipqpxngr alwx ngrmung x sa naprtramu mz Hxl, \v 18 da kc tzwai kxnzrlxngiting amrlx kcng tzbzszpelr nigu. \f + \fr 15:18 \ft Gct mz nzatulz-mou-krmle Jiszs mz nzbzngr, aelwapx-ngrde kx nzbz-krde lc ngi blz kx takitrde nzrkatx-krde alwx ngrgung amrlx. \f* \m \v 19 X nzmu natrpnzngr nzprtr-krgu mz nzlungr kxboi kalr, mane mzli ka mz nrlc ka nzobqtipx-zvz-krgu da kx nakam Kraes bagu kalr mz nrlc kc navzm. X takitrde leplz nzyckr mz drtwrdr nigu, mz nzrlxngiti-nrbalq-krgu lc. \p \v 20 Kxmule-esz', a' dazpwxtx kx Gct atulz-mople Kraes, mz nzngini-krde doa kx ayrnrngr kx natulz-mou-ngrmle mz nzbzngr x trpengr nzbz-krde. Murde kxnzrlxngiting kxnzbzpeng amrlx natulz-kzpqng mz nzbzngr kalr. \x + \xo 15:20 \xt Aposol 26:23; Rom 8:29; Kolosia 1:18; Hibru 1:6\x* \v 21 Murde nzbzngr prtzbz mz leplz amrlx vzpx-ngrmle alwx ngr ncblo esz', kc tqngi Adzm. X kxmu-kzle lc, nztulz-krm nrkrdrtq mz nzbzngr naprtzbz mz kxnzrlxngiting amrlx vzpx-kz-ngrmle nztulz-krm ncblo esz' kc tqngi Jiszs. \v 22 Leplz amrlx nzbzng murde nzprtrpzng mz Adzm. X leplz amrlx kxnzrlxngiting sa nalu-mopqng murde nzprtrpzng mz Kraes. \v 23 A' nzlu-mou-krm leplz sa navz-nqblq-angidrle mzli rde kc tqyrlq Gct. Murde Kraes nanginide doa kx ayrnrngr kc tqtulz-mou-ngrmle mz nzbzngr a' trpengr nzbz-krde. X mzli kc nayzlu-mou-ngrmle, leplz nedeng sc natulz-ate-kzng. \v 24 X mz nibr da lc, sc tqkrlzpebzle nzyrkrpxkr nrlc ka. Mzli lc, Kraes sa naodati-kaile enqmi rdeng amrlx, kxmule-esz' ncblo o drka' x kxmule-esz' kxnzetung, kxnzmatqng, o kxnzaclveng. X sc na-aprc-atebzle doa x da amrlx mz Gct Trtede. \v 25 Murde Kraes nangini-kaide King, navz navz mzli kx nzamnclz-ngrbz enqmi amrlx mz zmatq ngrde. \v 26 X nzbzngr apu-kzle enqmi murde atrkatile leplz. A' Kraes sa naodati-kzle zmatq ngr nzbzngr lc. \v 27 Murde rpi Nzryrngrkxtr kx, \qt “Gct yrlqlzbzle doa x da amrlx mz zmatq ngr Kraes,”\qt* \x + \xo 15:27 \xt Sam 8:6\x* (kxmule-esz' leplz, enjrl, drka', animol, o da kxtrnzluung), \qt “mz nzmetx-krbzlr bade.”\qt* \x + \xo 15:27 \xt Sam 110:1\x* A' opx angidr kx Gct Trte trprtrpwzu mz “doa x da amrlx lcng,” murde tramnclzpwzleu nide esz'-krde mz zmatq ngr Mrlxde Kraes. \v 28 X mz nibr Gct Trte nzyrlqlz-krbzle doa x da amrlx lcng mz zmatq ngr Mrlxde Kraes, Mrlxde sa na-amnclz-kzpzle zmatq ngrde lc tqmyalz-esz'ngr mz zmatq ngr Trtede. X mzli lc, doa x da amrlx lcng sa navz-nqblq-moulr me pnz drtwr Trtede. \p \v 29 Kzdung nimu mrla, nzlukurnr-ngrdr mz nzrpi-krdr kx trpnzngr nztulz-krm nrkrdrtq mz nzbzngr, x mzli lcpwz nzwrkxtrng mz nztekqtr-krdr leplz kxnzbzpeng, murde mz drtwrdr sa naokatrle nidr. \f + \fr 15:29 \ft \+em 15:28\+em* Da kc tzwai-pnzlr mzli kc Adzm trtaoka-ngrde mz alwx. \+em 15:29\+em* Trpnzngr kxrkrlz namrlzu r nzawrkxtrngr lc. A' opxm kx drtwr Pol tresz'tiu badr mz nzawrkxtrngr lc, murde abzo mzli kc krlzmle mzli ka, namrlzu r nzawrkxtrngr lc trnzaleu lrmakxtr. \f* \m \v 30 ?X nzmu natrpnzngr nztulz-krm leplz mz nzbzngr, memule nigr aposol tqrlrpx-lzbq-zvz-ngrgr mz nzaetq-ngrbz drtqgr mz nzyapwxtipx-krgr Nrpa lc? \v 31 Mzlengeng x inwengeng, mz zbq kang kqlu leplz nzrpilr nanibqlr ninge, murde yapwxtipxx Nrpa lc. A' vqti drtqnge nzale-krnge nzwzngr lc, murde abrtzlvz-zlwzx Kxetu rgu, Jiszs Kxnzmcpx mz nztekqtr-krde nqmq krmu kc tqvzpxm mz da angidr kcng tqalvztr-ngrne nimu. \v 32 Kzdung ncblo mrka mz taon Efiszs, drka' mncpxm badr, x nzatrkatilr ninge. A' kxmule-esz' nzrpwa'-ngrmlr nzwz-krnge, a' tu-amqngi-zvzx mz nzyapwxtipx-krnge nrpa kx Gct atulz-mopele Jiszs mz nzbzngr. A' nzmu natrpnzngr nztulzkr leplz mz nzbzngr, nzwz-krnge mane, x trpnzngr nrade kx nayrlq-zvzbzle. X opxm kx mrlz nzvz-nqblqngr drtwr kx rpile kx, \qt “Na-ale-txpwzku da kxmrlzm bagu mz nzmutx-krpwzku x nzrmnqtx-krpwzku, murde ycpe pipz nzbz-krgu.”\qt* \x + \xo 15:32 \xt Asaea 22:13\x* \p \v 33 A' bzkq nzesabrtingr nimu mz nzvz-nqblq-krmu natq lc. Murde nakrlzamu kx mz nzprtr-krbzmu mz leplz kx nzvz-rbrng mz nzrpi-krdr kx trpnzngr nztulz-krm leplz mz nzbzngr, nzao-krdr drtwrdr lc tqtrka sa na-atrkatile nzao-krmu drtwrmu kxmrlz. \v 34 Aclvetio-lzbqamu! Nzale-zvz-krmu alwx naesakipe! X namyangr drtqmu. Murde leplz kcng tzalvztr-ngrdr nimu da kxvz-rbr lcng, trnzkrlz-pnzlru Gct. \s1 Nrkrdrtqgu Kxmrna Kc Natulz-mopqng Kalr Ngi Nrkrdrtq Kxblepxng \p \v 35 Mwx kzdq nimu narpile kx, “?Myx kxnamu na-alu-moungr namz ngr leplz? ?Sa nangi mou nrkrdrtq kxmibi?” \v 36 Ngqngu-plxsrq! Murde da kx nzpetio mz drtc' namibio kai mz nzlrtipx-krde da kxmrna kc nalvclzm. \v 37 Rtq da kc tzpetio nzobq-krde blepxbz mz da kc nalvclzm. \v 38 A' Gct yrlqle drtwr kx da kc nalvclzm mz rtq, navz-nqblqle rtq kc tzpetiong. \p \v 39 Nrkrdrtq amrlx tr-rsakrlr-ngru. A' nrkrdrtq leplz, animol, utc, x nc nzbletipx-lxblrng. \v 40 X nrkrdrtq kxnzmncng mz nrlc ka nzbletipx-lxblrng mz nzobqkr dalr bongavz. X nzlqngipxkr dalr bongavz nzbletipx-lxblr-kzng mz nzlqngipxkr nrkrdrtq mz nrlc ka. \v 41 X mou, nzlqngipxkr nepi, temz, x vring nzbletipx-lxblrng, da kc tqwai-kz nzobqkr vri amrlx. \p \v 42 Kxnamu-kzle lc mzli kc na-atulz-mou-ngrmqng Gct leplz kxnzbzpeng. Murde nrkrdrtq kc tzyrtzmq mz drtc' krlzle nzbzngr. A' nrkrdrtq kc tqlu-mop blepxbz bade, murde trkrlzleu nzbzngr. \v 43 Nrkrdrtq kc tzyrtzmq yangrnga x nzobq-krde trka, a' mzli kc na-alupe-mou-ngrmle nrkrdrtq lc naxplr x nzobq-krde nalqngipx. \v 44 Nrkrdrtq kc tzyrtzmq ngi dalr nrlc ka, a' nrkrdrtq kc tzalu-mop mz zmatq ngr Mqngrkxtr takitrde nzmnc-alo-krde Heven. Nakrlzamu kx nzmnckr nrkrdrtq mz nrlc ka ngi rkx ngr nzmnc-kzkr nrkrdrtq kxmrna Heven. \v 45 Murde Nzryrngrkxtr rpile kx, \qt “Adam, kc tqngi ncblo kc kai nginide leplz kxlu.”\qt* \x + \xo 15:45 \xt Nou 2:7\x* X leplz amrlx nzbzng mz nzprtr-krbzlr bade. A' Kxnzmcpx vzm, mz nzngini-krde ncblo kc kai tqlu-alo, x kabzle nzlungr kxboi mz leplz nedeng amrlx. \v 46 A' mzli ka, trtwzkaku nrkrdrtqgu kxmrna kx natwzku kalr Heven. A' mncbeku mz nrkrdrtqgu mz nrlc ka. \v 47 Adzm, kc tqngi ncblo kc kai vzpxm mz nrlc ka. A' Kxnzmcpx, kc tqngi ncblo kxmrna, vzpxm Heven. \v 48-49 Leplz kcng tzvzpxmqng mz nqvi lr ncblo kc kai, nrkrdrtqdr bz x mibi, mz nzapu-krdr nide. A' nigu kcng tzvzpxmqng mz nqvi lr ncblo kxmrna, nrkrdrtqgu sa nalu-along Heven, mz nzapu-krgu nide. \p \v 50 Mzlengeng x inwengeng, nayokaetipxbo dq da bamu. Mzli ka nrkrdrtqgu bz x mibi, x nrkrdrtq kxmule lc trpnzngr nzprtr-krde Heven mz nzlu-alo-krde elr. \p \v 51 Gct aelwapx-ngrmle bagu kx mzli kc nayzlu-ngrm Kxnzmcpx, kzdung kxnzrlxngiting nalubeng. A' mzli lc kxnzrlxngiting amrlx sa nalrtipx-aning, kxmule-esz' nzlubeng o nzbzpeng. \v 52 Murde kzdq kc enjrl sa navxutrle trpu kxrmnr-ngrbz, x mzli lcpwz leplz kxnzbzpeng sa natulzpemqng mz nzlungr kxboi, x nrkrdrtq kxnzrlxngiting amrlx sa nalrtipxng mz nrkrdrtq kxmrna. \x + \xo 15:52 \xt 1 Tesalonika 4:15-17; Nzaelwapxngr 10:7; 11:15\x* \fig Trpu sc lr Jiu nzrwzngr mz dxpa' gout kxncblongr.|alt="106 last trumpet shall sound" src="106-LB00186b.tif" size="COL" loc="1CO 15:52" copy="Louise Bass" ref="15:52" \fig* \v 53 Nrkrdrtq kcng tr-rblxu nzbz-krdr nalrtipxng mz nrkrdrtq kxmrna kx trnzkrlzlru nzbzngr. \v 54 X mzli lc tzlrtipxngr, sa na-atutrle Nzryrngrkxtr kc tqrpile kx, \qt Zmatq ngr nzbzngr nzaovxio-along!”\qt* \x + \xo 15:54 \xt Asaea 25:8\x* Murde kxnzbzpeng sa nalu-mopqng x trpengr kx nabz. \v 55 X narpi-kzku kx, \qt “Nzbzngr nzodatitx alo mz nzvecngr! X trpengr zmatq ngrde mz nzaetq-krde drtqgu.”\qt* \x + \xo 15:55 \xt Hosia 13:14\x* \v 56 Murde zmatq ngr nzbzngr mz nzaetq-krde drtqgu, vzpxm mz alwx rgung, mz nzrpikr Loukxtr kx krkcng amrlx tzaleng alwx nabzng. \v 57 A' awi-ngrbzku mz Gct nzprtr-krbzku mz Kxetu rgu Jiszs Kxnzmcpx mz nzaovxio-krde alwx x nzbzngr, x trmnclzpepwzkuu mz zmatq ngrdr. \p \v 58 Mz nzmu-krde lcde, kx mzlengeng x inwengeng, bzkq vecpx-lzbqamu mz nzbrtikr drtwrmu Kxetu rgu, a' tu-amqngi-zvzamu. X rlrpx-lzbqamu mz nzwzngr kc tqaprcbz Jiszs bamu, murde nzwz-krmu trnamaneu, a' rpile kx nrade nayc-zvzbz. \c 16 \s1 Nzatakqtingr Trau Mz Nzwzkr Lrmakxtr \p \v 1 Mz letz scmu, rlxti-kzpa'mu bange nike na-aleamu mz nzatakqti-krmu trau kx na-atwzlr-ngrbzmu mz lr Jerusalem kxnzrlxngiting kx trpnzngr scdr da. X suti drtwrnge kx navz-nqblqamu da kx pipebo mz dzbe lrmakxtr kcng mz provins kc Galesia. \v 2 Mz Sade kang kqlu, mz nzmnc-krmu ma nyzmung, doa kx esz' mz nimu, nakapxle du trau mz nzwzngr lc, mz nzvz-nqblq-krde nike atatrple. X rtxlvzlz zvz trau lc mz Sade kang kqlu, murde bzkq atakqtipeamu trau mzli kc navz-ngrmc. \v 3 Mzli kc nakaputr-ngrbo bamu, sa nayrbo du letz badr kztegung kxnzrlxngiting, murde letz lcng naokatrlr ncblo kcng tqmcpxamu mz nztwz-krbzlr trau scmung mz lr Jerusalem. \v 4 X nzmu kx tqmrlz kz nzvz-krgr badr, mwx sa navzkr badr ncblo lcdeng. \s1 Natq Ngr Nzvzpxkr Pol X Natq Kx Na-abrtzlvzngr Timoti \p \v 5 Sa naoklatimc nimu mz nibr nzoklati-kai-krnge kztegung mz provins kc Masedonia. \v 6-7 Murde nzmu naoklati-kaipc' nimu, nzmnc-krgu mzli mrbcnepwz. A' suti drtwrnge nzmnc-krgu mzli naboitx, kxmule-esz' temz kxli o tq nzmu kx tqrlr-ngrm Kxetu le. X mz nibrde, mrlz nzokatr-krmu ninge mz nzvzpx-krnge mou drlveke navzkix. \v 8 A' nzmnc-krnge mrka Efiszs nakrlzbzle mzli kc tzmulvzngr nzrlakilz-ngrm wit, zbq kc tqvzo-ngrm Mqngrkxtr. \v 9 Murde mzli ka ngi mzli kx mrlzpe mrka, mz nzyapwxtipx-krnge Nrpakxmrlz. Leplz nzkqlung kx nzabrtrpebzlr drtwrdr mz Jiszs. A' mzli lcpwz, leplz nzkqlu-kzng kx nzrpwa'-ngrmlr nzwz-krnge lc. \p \v 10 Mzli kc Timoti nakrlz-ngrbzle nimu, abrtzlvzamu nzvz-krmle x aclve-angidramu nide. Murde wzkr badr mz nzwzkr Gct, x takitrde nzamatq-krmu nide mz nzngini-kz-krde kxetu mz lrmakxtr. \f + \fr 16:10 \ft Pol trsutiu drtwrde nztrkakr nzmnc-krbz Timoti badr lr Korint. Murde krlz Pol kx kzdung lr Korint nzpxtxpx-ngrdr Pol nzngini-krde aposol x nzngyatikr drtwrdr nide. [1 Korint 4:17; Aposol 19:22] \f* \m \v 11 Bzkq obqszoamu nznginibe-krde obla. A' okatramu nidr badr kztedeng mz nzyzlu-mou-krmlr bange. Murde obqtipxx nzmc-mou-krnge nidr. \p \v 12 Mz letz scmu, rlxti-kzpa'mu bange nzatwzlr-krbo Apolos bamu mz nzalvztr-krde nimu. X apqtrpo drtwrde mz nzyzlu-krbzle bamu badr kztegung kcng tztwzmlr letz scmu bange. A' rpile kx trsutiu drtwrde nzvz-krbzle bamu mzli ka, a' sa navzbz mzli kx takitrde. \s1 Kzdung Kz Natq Mou \p \v 13 Aclvetio-lzbqamu! X tu-amqngi-zvzamu mz nzrlxngiti-krmu. Kxmule-esz' da kx prtz, a' nelzmu nabr. \v 14 Da amrlx kcng na-aleamu navz-nqblqle nqmq ngr nivz. \p \v 15-18 Mzlengeng x inwengeng, abrtztx-ngrnge nzvz-krm Stifanas, Fortunatzs, x Akaekzs, mz nzkrlz-krmlr ninge. Murde nzapqtrplr drtwrnge, da kc tzwai-zvzlr mz nzapqtr-krbzlr drtwrmu. X mrlzm bange nzxlr-krnge nrpa scmung. \p A' mzli ka, mz nztwz-krbzlr letz scnge bamu, rngidrlvz-ngrbo bamu kx na-amatqamu ncblo kxnzmulr lcng. Nadcpx mz drtwrmu kx Stifanas badr lr ma nyzde, nidr kx nzrlxngiti-ayrnrng mz provins kc Akaia. X nzrlrpx-lzbqng mz nzokatr-krdr leplz neng Gct. Namnclzbzmu mz zmatq ngrdr badr kztedrng kcng tzaclveng badr. \s1 Natq Ngr Nzarlr-lzbqngr \p \v 19 Lrmakxtr kcng mrka mz provins kc Esia nzrpibzlr bamu kx, “Nimu la.” X Akwila badr olvz rde Prisila, x kxnzrlxngiting kcng tzyrlwr-lxblrng ma nyzdr mz nzangiongr, nzrpi-kzlr kx nzmrlzti-zlwzlr nimu. \v 20 X kztengeng amrlx kcng tqwzkr badr nzrpi-kzpzlr bamu kx, “Nimu la.” X mzli kc tqrmcti-lzbqamu, male-lxblramu mqmu mz nivz. \p \v 21 Abzo mz ngalrde lc yr-angidrx mz mqnge. Ninge Pol rpibo bamu kx, “Nimu la.” \p \v 22 Nadcpx mz drtwrmu kx doa kx trmrlztileu Kxetu mz nzvz-nqblq-krde natqde, namnclzbz mz nzrpilzngr kc na-amncle nide mz Hxl kalr. X nakrka'-zvz-ngrgu kx, “Kxetu Jiszs, vz-anim!” \p \v 23 X krka'-ngrne kx Kxetu rgu Jiszs naokatrle nimu mz zmrlz ngrde kxmyalz. \p \v 24 Mrlztix nimu amrlx mz nzaxvctr-krbzku mz Jiszs Kxnzmcpx. \cls Delape. Ninge \sig Pol. \sig* \f + \fr 16:24 \ft \+em 16:19\+em* Mzli lcde Akwila x Prisila nzmncng Korint x nzkrlz-angidrlr kxnzrlxngiting mrlcde. [Aposol 18:1-3] \+em 16:22\+em* Pol suti drtwrde kx natekqtrlr nqmq nr drtwrdr, murde ma tzayrplapxng mz nzyzlu-ani-krm Jiszs. \f*