\id MRK - Nehan NT [nsn] -Papua New Guinea 2011 (web 2014) \h Mak \toc1 O Uelhire Uaia ke boloin Mak \toc2 Mak \toc3 Mak \mt1 Mak \mt2 O Uelhire Uaia ke boloin Mak \imt1 O bolobolo tang Mak \ip O uakikilanana ro Uelhire teno bolobolo Mak o kulo pare, “Rone teno Uelhire Uaia Iesu Kristo a tuna God.” Dohi lolono toro bolobolo roon, Iesu ke me tamat a tampopokoho tun, kara tohangana tar guata tar bureher kalekinale. \ip Inggeig i banga tena nitampopokohon, kare no tang iateono tar binaka re mene ualasira tasir tamat, doh tar binaka re geil liuono tasir liouana uasa, kare tar binaka re kuse luara liuono teres niguata uasar tamat. Iesu e kula katongoin pare, ke laha tar me heir katongo tar tukunun tar bulaua tapokis tasir bureher tamat (Mak 10.45). \ip Mak e ualuatata uaburehe tena kalekinale Iesu, bo ahik puk pahe ueluatata uaburehe tar menemene ke meneig Iesu ke ualualasira pe tasir tamat: Tar uakikilangan Mak e ueluatata tang Jon ger tang uahuhu, kare Iesu ka uahuhu pein, kare la uedangangua Satan tatanon. \ip Gine ke bolo toro bolobolo rone, ke ualasira pono tena kelekinale Iesu re mene ualasira pe, kare uauia tasir momouh. Ke la pelar binak, no tamatang uakuakeluk Iesu ka kale niate tur manasa pono tatanon. \ip Inggeig i banga pono pare, o gisiomeher tamata ka uelmatanangua tang Iesu, kara heiringua tar bureher niduh tatanon. Toro mahar uadohina ro Uelhire Uaia, Mak e ueluatata tang Iesu ke mata pe, kare tua tapokis. \c 1 \p \v 1 Rone o uakekenena ro Uelhire Uaia tang Iesu Kristo ger Tuna God. \s1 Tar kaleuatoro tar lel \p \v 2 O Uelhire Uaia roono ko pokoso pare, Aisaia ger propet ke me bolo sioun, God ke kula pare, \q1 “Inggo u turung ualatueha tenag ualualatue i uoumuhia totomua \q2 mare turung kaleuatorono tenang lela.” \rq Malakai 3.1\rq* \q1 \v 3 \x * \xo 1.3 \xt Ais 40.3\x*“A uauanar tang siokor tamat e kula ualeik tur tar butur padene pare, \q1 ‘Kaleuatoro tena leler Tamata Noman, \q2 doh tuha uakodkodoho tena lele inggon!’” \rq Aisaia 40.3\rq* \s1 Jon ger Tamatang Uahuhu \m \v 4 \x * \xo 1.4 \xt Apo 13.24; 19.4\x*Inggono Jon ger tamatang uahuhu ke kotpokos, kare uahuhu to tasir tamata tar butur paden, kare mene tauete tar uahuhung uapalih mara kaleliuigir niguata uasa. \v 5 Doho Ju mesir tamatang Jerusalem, o burehentiehe tasisina ka la tang Jon, kara la hire tauete teres niguata uasa. Kare uahuhu tongua Jon tasisina tar kodom i Jordan. \v 6 \x * \xo 1.6 \xt 2To 1.8; Mat 11.8\x*Doh Jon e uoto hiku tar hikhiku a nituha keip tar ulunar kamel. Doh inggon e uoto beil tar kapokonor bulamakau, dohe uoto ein tasir kakaring menia tar hani a peng lolon. \v 7 \x * \xo 1.7 \xt Apo 13.25\x*Inggono ke mene tauete toro uelhire pare, A tang siokor tamat e lame i muduhia totoguo. Na nitampopokohon e i rana uain liu tereg nitampopokoho. Inggo ahik paha tamata uaia maru banot u hatup uahiu, karu luaka tar bungbunguna na suon. \v 8 Doh inggo u uahuhu tamiuoum tar laur, bo inggon e turung uahuhu keip tamiuoum tar Iabena Dedeil. \s1 Jon e uahuhu tang Iesu \p \v 9 Tar binakanin Iesu ke hiliu manasa i Nasaret gere moko tar pang uan i Galili, inggono ke laha tang Jon, kara me uahuhu toin i Jordan. \v 10 Gine re boun uahung liu tur peha Iesu tar kodom, kare bangangua i Heuene ke takapuke pe, doha Iabena Dedeil ke la uahiuaha tatanono ngohina tar baluh. \v 11 \x * \xo 1.11 \xt Ker 2.7; Ais 42.1; Mat 12.18; Mak 9.7\x*Doh a uauanar tamat ke mene turuha i Heuene pare, “Ingga ter Tuguo! Geru malarantiehein, karu uahantiehe tun pono totomua.” \s1 Iesu ke la tar butur paden \p \v 12 Doh ahik me manasan a Iaben a Dedeil ke ueliuila tang Iesu e la i lolono tar butur paden. \v 13 \x * \xo 1.13 \xt Ker 91.11-13\x*Doh Iesu ke uangoul tar buturuono ke matoto tar toueitir hangaulur marein. Doh Satan ke ueduedanga tatanon. Inggono ke uangoul tagu tasir inete roke, doh no anggelou God ka poul ponompe tatanon. \s1 Iesu ke uakekene tena kalekinale \p \v 14 \x * \xo 1.14 \xt Mak 6.17\x*I muduhia ka uamoko baka pein Jon tar karabus, Iesu ke la i Galili, kare mene tauete tono Uelhire Uaia God. \v 15 \x * \xo 1.15 \xt Mat 3.2\x*Inggono ke uelhire pare, “A binaka ke uamakoin God sioun ke kotpokoso manas, doh na Nitoia God ke uahuhut manasain. Inggoumu uapalihisioum, karung tagorong mana pono toro Uelhire Uaia.” \s1 Iesu ke kila tosno tamatang uakuakeluk \p \v 16 Gine re la pela Iesu tar tektekenar kodomo uiluiloh i Galili, kare bang huarangua tas Saimon me Anduru, rasina ramamahialik ura uoto uekih keip pukumpe tasir ian tar uben. Rasin a toking tamatang uekih. \v 17 “Doh Iesu ke kula tasrasina pare, Raoum mura uakeluku me totoguo maru ualasira tamiraoum tar uekih tasir tamat.” \v 18 Ahik me manasan, kaura hiliu rasina tenasira uben, kaura uakelukungua tatanon. \p \v 19 Iesu ke la uain sikorola tar sikin, kare bangangua tang Jems me nu Jon, rasina ramamahialik pon, a toking tuna Sebedi. Rasin ura uangoulumpe tenasira bout, ura uma uaia tapokis tenasira uben. \v 20 Doh Iesu ahik mate uauana bak, ke kila puk manasampe tasrasin. Doh rasina kura hiliuinguampe tara tamas, e uangoul tagu tasir tamatang kalekinaleane tar bout, kaura la uakeluk tang Iesu. \s1 Iesu ke geil liu tar liouan \p \v 21 Iesu mesir gisiameher tamata ka lala tar uan uelik i Kaperneam. Doh tar binaka ke pokosor Mareining Pepe Uah,\f + \fr 1.21 \ft Nas Mareining Pepe Uahar Ju ter Sarere.\f* Iesu ke haiala iuma tenas umang lotur Ju, kare la mene tauete toro Uelhire Uaia tasir tamat. \v 22 \x * \xo 1.22 \xt Mat 7.28-29\x*Doh gine ka longoro pesina tena uelhireon, gisina ka lutara uasa tun, teene inggon ahik pahe ualasira sira tasir tamatang ualualasira tar ualatut,\f + \fr 1.22 \ft O tamatang ualualasira tar ualatut ra uoto ualasira tenas niguatar Ju, doh tono ualatoho Moses.\f* bo inggon e ualasira tasir tamata misiana tar tamata ger tohangan. \p \v 23 Doh gane iuma tar umang lotu e uangoulur tang siokor tamata ke hikuinir liouana uasa, inggono ke kula ualeikintiehe tun pare, \v 24 \x * \xo 1.24 \xt Mak 5.7\x*“Iesu ger peng Nasaret! Ingga o lang hau? O lang mamantoua tamiueim? Inggo u ate totomua, ingga ter tang siokor tamata dedeil a nang God!” \v 25 Doh Iesu ke uelkukur tatanonor liouan, kare kula pare, “Luar! Ahik paho men, doho hiliu ualahur tatanon!” \p \v 26 \x * \xo 1.26 \xt Mak 9.26\x*Maeit a liouana uasa ke uaporoporo tar tamaton, kare kula ualeikintieh, kare tauete liuingua. \v 27 Gisisir tamata ka siokor lutarantiehe tun, kara ueldangateis pare, “Tieh! A hauene? A niualasira hauonene? A niualasirene ke giamehe siok, inggono ke ualasira ngohina tasisitir tohangas, kare ualatoho pono tasir liouana doho liouana ka longoro tatanon!” \p \v 28 \x * \xo 1.28 \xt Mat 4.24\x*Doho ueluatata tang Iesu ko ualo uateuele toro mamang buturulikane tar pang uan i Galili. \s1 Iesu ke uauia tena uarih Saimon ger kuah \p \v 29 I muduhia Iesu mesir gisiameher tamata ka tauete tur manasa tar umang lotu. Doh ahik me manasan, kare laono tenasira uma Saimon me Andru. Doh Jems me Jon kura la tagu pon. \v 30 Na uarih Saimon e rikin iuma toro uat, e momouh. Doh gisina ka hire ualahur tun tang Iesu pare, “Inggon e momouh.” \v 31 Maeit Iesu ke lala i tektekena tono uaton, kare kusa uatabila tatanon, doh ahik me manasan, kare arianon. Doh inggonor kuahene teke la tuhangua teres nieinisin. \s1 Iesu ke uauia toro momouh tasir bureher tamat \p \v 32 Nar moloi, gine re hu pekor pisar, o tamatasitir momouh doho nihikung liouana ka keipimeis tang Iesu. \v 33 Doho manai tamatang toro mamang buturulik i Kapenaum ka la totoane i kalahara toro matana ro pirik mara bang. \v 34 \x * \xo 1.34 \xt Mak 3.10-12\x*Maeit Iesu ke uauia tasir bureher tamatasis res mamang mat, kare geil liu pono tasir bureher liouana uasa. Gisinar liouana ra ate tatanon, temaeit Iesu ke kula tane tasisin, ahik pah ra men. \s1 Iesu ke la i Galili \p \v 35 \x * \xo 1.35 \xt Mat 14.23; Mak 6.46\x*Tar uagiomehenar marein, Iesu ke gulete naliliuolik, kare la tar butur amengana mare la lotu tang God. \v 36 Dohi muduhia Saimon meso uanotono ka la sir uakeluk tatanon. \v 37 Tar binaka ka la tupara manasasina tatanon, gisina ka la hire pare, “O bureher tamat ra sir totomua.” \p \v 38 Kare kula tapokis Iesu tasisina pare, “Inggeig i la pono toro giniamehe ro uan gere uahutunane, maru mene tauete pono toro Uelhire Uaia tasisin. Temaene peono ku lameo.” \v 39 \x * \xo 1.39 \xt Mat 4.23; 9.35\x*Doh Iesu ke la toro mamang buturulik i Galili, kare mene tauete to toro Uelhire Uaia tasir tamata tonoso umang lotu, kare geil liu tur pono tasir liouana uasa tasir tamat.\fig Iesu ke uauia tasir bureher tamat|alt="Jesus heals many people." src="LB00301B.TIF" size="col" ref="MRK 1.39" \fig* \s1 Iesu ke uauia tar tamat a toba \p \v 40 Doha tang siokor tamat a toba ke lame tang Iesu, kare me hatup uahiuangua, kare dangata uapopokoho tatanono pare, “Geto malahiria, ingga o uadelauana totoguo.” \p \v 41 Doh Iesu ke ueldolomontiehe tatanon, kare tuha tatanon, kare kula pare, “Inggo u malar. Ingga o uia.” \v 42 Gine kompe daan o mata ko hiliu tatanon, kare uia. \v 43 Doh Iesu ke uelueltula ualahurungua tatanon, kare uatagin uapopokoho pare, \v 44 \x * \xo 1.44 \xt NKP 14.1-32\x*“Ahik paho hire me siokor tamata tar inete ke pokoso totomua. Bo o la uamakaha puk tar tukunum tang pater, song ro la guata tar uahung tar uakeluk tena ualatut Moses tar uabang manate tasisina pare, ingga ko delauana manas.” \p \v 45 Bo inggono pukur tamatene ke ueluatata ueltebeir toro mamang buturulik tar inete ke kotpokoso tatanon. Te maene Iesu ahik pahe matot e la leka toro uan. Bo e uangoul pukungua toro buturunitir tabotan. Bo o tamatang toro mamang buturulik puk ra la dedempe me tatanon. \c 2 \s1 Iesu ke uauia tar tang siokor tamat a mater tukunun \p \v 1 Ke karuh baka per giniameher marein, Iesu ke la tapokis tar uan i Kapenaum. Doho tamata ka longoro pare, inggono ke la polukula tenas uanisin. \v 2 Maeit o bureher tamata ka me uelpokoso tar umeit re uangoulin Iesu. Doha uma ke uoununtieh, kara hik pono me hagarane i kalahara toro pirik, doh gane iuma tar um Iesu ke mene uakalahara tono uelhire God tasir tamat. \p \v 3 Doho tantoueitir tamata ka pokoso ra huata teil tar tamat a ininteil, e rikin teil tono rikin. \v 4 Gisin ahik pah ka banoto ra lihilaane tasir tamat tar keipila tar tamata ininteil tang Iesu. Gine ahik pesina pah ka banoto tar keipila tatanon, gisina ka moto kai keip tatanono tar kuku, kara la robongo tar kuku. Doh tar binaka ka robongo pesina tar kuku, gisina song ka uahiuo keipiko tar momouh tono uatane i uoum tang Iesu. \v 5 Gine ke banga pe Iesu teres nitagorong manasin, inggono ke kula pare tar tamateitir ininteil, “Ir Tug, reng niguata uasa ingga, ka kale liu manasaig.” \p \v 6 Doho gisiameher tamatang ualualasira tar ualatutung tar lotu gera tabila pon, ka uelkula katongois pare, \v 7 “Ae tun maene re guaton, kare mene sira pare? Inggon e marang hahaua liu tang God? God te me pahena re banot e kale liu tar niguatar sa.” \p \v 8 Bo Iesu ke ate manasa teres ninamanasin, kare kula pare, “Ae maene rung namnamana ueltebeirintiehoum? \v 9 Hingiar puhung uelhirer malagirintiehe tar kula tar tamatener mater toking keken? Ter kula pare, ‘A niguata uasar noumua ka kale liu manasaig.’ Ue getu kulo pare, ‘O tur, karo kale tonongo rikin, karo la.’ \v 10 Inggo u guata marung ateoum pare, A Tunar Tamat a tohanganane i kot tar kale liu tar niguata uasa.” Song ke kula pare tar tamateitir ininteil, \v 11 “Inggo u kula totomua pare, O tur, karo kale tonongo rikin, karo la tenang uan.” \p \v 12 Doh tar binakene ka longorosin, gisina ka bangampe tatanonor ininteil ke tentur pe, kare kale tono rikin, kare la. A puhonene ke guatangua tasisina ka lutarantiehe tunungua, kara uatakaiantiehe tar hangana God, kara kula pare, “Inggeig ahik mati banga tun me puh sira tar inetene ke kotpokoso daan.” \s1 Iesu ke kila tang Libai \p \v 13 Tar siokor binak Iesu ke la poluk i tehe tar kodomo uiuiloh i Galili. Doho manai tamata ka la polukume tatanon, kare mene ualasirono tasisin. \v 14 Gine ke uahele pelaon, kare bangangua tang Livai ger tuna Alpius, e tabila tar buturung kale tar takis. Doh Iesu ke kula tatanono pare, “O tur, karo uakelukume totoguo.” Doh Livai ke tentur puk manas, kare uakelukungua tatanon. \p \v 15 Gine re la tabilang ein pe Iesuane tena uma Livai, o bureher tamatang kale takis, doho bureher tamata uasa ka me ein tagu pono tatanono menia tasir tamatang uakuakelukur nanon. Doho bureher tamata ponosisis ra uoto la tagu pono tang Iesu tar mamang binakalik. \p \v 16 \x * \xo 2.16 \xt Mat 11.19\x*Doh tar binakon o gisiameher tamatang iate tar ualatut, gera kilais o Parisi\f + \fr 2.16 \ft O Parisi ra uoto uakeluk kara ualasira tar bureher niualatut doho niualatoh a nang God\f*\fig O Parisi|alt="The Pharisees" src="Pharis_d.tif" size="col" ref="MRK 2.16" \fig* ka banga tang Iesu re ein tagu pe tasir tamata uasa, doho tamatang kale takis pon. Kara la dangatangua tasir tamatang uakuakelukur nanono pare, “Ae maene inggon e ein tagu tasir tamatang kale takis, doho tamata uasa?” \p \v 17 Doh Iesu ke longoro tar ueluatatinine, kare hire tapokis tasisina pare, O tamatar uia ahik pah ra la tar dokta, bo o tamatasine ra momouh tera la tar dokta. Temaene inggo ahik matu laha tar me kila tasir tamata uaia, ku laha tar me kila tasir tamata uasa. \s1 Iesu ke ueluatata tar niguata tar binakang ueil \p \v 18 A siokor binaka no tamatang uakuakeluk Jon, doho Parisi ka ueil. Temaene o gisiameher tamata ka me dangata tang Iesu pare, “Hapeono maene no tamatang uakuakeluk Jon, doho Parisi ra ueil, bosir tamatang uakuakelukur noumua ahik pah ra ueil tagu?” \p \v 19 Doh Iesu ke hire tapokis tasisina pare, “Hape ra banoto per uanotonar buloutener le timuh ra ueil tar binaka re uangoul taguono tasisin? Gisin ahik pah ra banotong ueil tar binaka re ungoul tagu harahar le timuh tasisin. \v 20 Bo a binaka puk e turung lame, tar binaka ra me turung kale liuinir buloutener le timuh tasisin, doha mareiniono tera turung ueil tosin.” \p \v 21 Ahik deh me tamata re banot e kaere tola mo mahar gomono timuh mo gomono pensioun. Gete guatono pare, o mahar gomono timuh o turung uatakihintiehe toro gomono pensioun. \v 22 Doh ahik pono me tamata re hedongola me bino timuh tar ineteng hedongor pensioun. Gete guatono pare, a bino timuh e uatapuaka tar hedongong bino, doh inggon e turung uasuasangua tar bino mer hedongong bino. Ahik dehon! O tamata bo ra hedongola tar bino timuh tar ineteng hedongo ger timuh. \s1 Iesu ke ueluatata tar niguata tar Mareining Pepe Uah \p \v 23 Tar siokor binaka nar Mareining Pepe Uah, Iesu ke lihila tar iom a nileber raes-uit. Doh gisisir tamatang uakuakelukur nanono ra la tagu teil pon, kara louslous teil pono tar kukuananar raes-uit, kara uelhaule keip tar limas, kara ein. \v 24 \x * \xo 2.24 \xt Ual 23.25\x*Doho Parisi ka bang.a, kara dangata tang Iesu pare, Bang! Ae maene ra guatasina tar niguata ge ahik pahe uakeluk tar niguatang tar Mareining Pepe Uah? \fig O Parisi ka dangata tang Iesu|alt="The Pharisees ask Jesus." src="DN00428b.tif" size="col" ref="MRK 2.23" \fig* \p \v 25 \x * \xo 2.25 \xt 1Sa 21.1-6\x*Doh Iesu ke hire tapokis tasisina pare, “Inggoum halana haraha tung timana toro ueluatata tar haua ke guatain Devit sioun, tar binaka ke gogo pe inggono meso uanoton? \v 26 \x * \xo 2.26 \xt NKP 24.5-9\x*Tar binakon, Abiatar tere uleik tasir pater, Devit ke la lek iuma tar umang lotu ger nang God, kare la ein tar bereit ger niuadedeil. Ginin e matoto pukig tasir patere tera ein taninin. Bo Devid puk ke la ein, kare heir pono toso uanotona ka ein pon.” \p \v 27 \x * \xo 2.27 \xt Ual 5.14\x*Kare hire poluk Iesu pare, “God ke heir tar Mareining Pepe Uah mare poul tasir tamat, ahik mate touo tasir tamata mara poul tar Mareining Pepe Uah. \v 28 Maeit a Tunar Tamat tere Tamata Nomana ponompe tar Mareining Pepe Uah.” \c 3 \s1 Iesu ke uauia tar tamata kikimoror liman \p \v 1 Iesu ke leka tar umang lotu. Doha tang siokor tamata kikimoror liman e uangoul pon. \v 2 Doho Parisi ra uakeis uanono kompe tang Iesu mara turung tohotola tatanono gete uauiaono tar tamateitir kikimoror limana tar Mareining Pepe Uah. \v 3 Iesu ke hire tar tamatar kikimoror limanana pare, “Ingga o tur kaiane i uoum tasir tamat.” \p \v 4 \x * \xo 3.4 \xt Luk 14.3\x*Song ke dangatono tasisitie pare, “A hauar uia tar guata to tar Mareining Pepe Uah? Ter guata uaia ue ter guata uasa, tar uelkarus tur tar tang giomehe toro mat ue tar uiliatung pous?” Bo gisina puk ahik tun pah ra mene hahau. \p \v 5 Doh Iesu ke bangang nimaliana hahai tasisin, doh inggono ke ueldolomontiehe tasisin, teene gisina o mahang naman manate. Song ke kulono tar tamatener kikimoror limana pare, “O hue uamakmakoso tar limoum.” Kare hue makmakoson, kare la uaianguar liman. \v 6 \x * \xo 3.6 \xt Mat 22.15-16\x*Doho Parisi ka tauete liu ualahur puk manasane tar umang lotu, kara la uelhalata keip tosno tamata Herod tar sir me lel mara uiliatung pous tang Iesu. \s1 O manai ka uakeluk tang Iesu \p \v 7 Iesu mesno tamatang uakuakeluk ka hiliu manas, kara la tar kodomo uiluiloh i Galili, doho manai tamata ka uakeluk pono tatanon. \v 8 Gisisir manai tamata ra la tur toro mamang buturulikane i Galili, dohi Judia, doh tar uan uleik i Jerusalem, dohi Idumia, doh tar painahia i Jodan menia toro uan gere moko uiloho tar toking uan i Tair me i Saidon. Gisina ka lame tang Iesu, teene ka longoro pesina tar inete ke guataion. \v 9 Temaeit o tamat o burehentiehe tun ka me tototo. Doh Iesu ke kula tosno tamatang uakuakeluk ra kaleuatoro me bout mare panetono geta kusukusuntiehelar tamata tatanon. \v 10 \x * \xo 3.10 \xt Mat 14.36\x*Teeit inggono ke uauia manasa tasir bureher tamat, doho tamatasitir momouh ra marang uaheheke uelhir dedempe mara me tuha tatanon. \p \v 11 \x * \xo 3.11 \xt Luk 4.41\x*Doh hingiar binaka ra bangar tamatasisir nihikung liouana tatanon, gisina ra punga uahiuane i kot, kara kaling ualeik pare, “Ingga ter tuna God!” \p \v 12 \x * \xo 3.12 \xt Mak 1.34\x*Bo Iesu puk ke kula tane uapopokoho tun tasisinar liouana pare, ahik pah ra hire tauete maion. \s1 Iesu ke kedanga tar siokor hangaul doha tang torikir aposoul \p \v 13 I muduhia Iesu ke la taro i rana tar siusan, kare kila uelhir tasir tamata ke malarais ra la tagu tatanon. Doh gisina ka lame tatanon. \v 14 Song ke kedangono tar siokor hangaul, doha tang torikir tamat,\f + \fr 3.14 \ft O gisiameher tamatang iate ra namana pare, a puhung uelhire poluk e mokane pare, gere kilasion, o aposoul.\f* kare kula tasisina pare, “Inggo ku kedanga tamiuoum marung uangoul taguoum totoguo. Doh inggo u uelkilo tamiuoum o aposoul maru ualatueo tamiuoum tar mene ualasira toro Uelhire Uaia, \v 15 doh inggoum mu turung tohangamiu pono tar geil liu tasir liouana uasa.” \v 16 \x * \xo 3.16 \xt Jon 1.42\x*Gisine tesir hangaul doha tang torikir aposoul geke kedangais Iesu; \li1 Saimon geke uelkiloiono pare Pita. \li1 \v 17 \x * \xo 3.17 \xt Luk 9.54\x*Doh Jems me Jon ger toking tuna Sebedi, bo Iesu puk ke kila tasrasina pare, Boanerges (inggon e kula pare, rasin a toking tunar pil). \li1 \v 18 Doh inggono ke kedanga pono tang Andru \li1 me Pilip \li1 doh Bartolomiu, \li1 doh Matiu, \li1 doh Tomas, \li1 doh Jems ger tuna Alpius, \li1 doh Tadius, \li1 doh Saimon gera kilain pare, “a Selot,” \f + \fr 3.18 \ft A Selot, a tamatang tur tane uapopokoho keip tosno tamat tar gavamanang Roum.\f* \li1 \v 19 doh Judas Iskariot geke tangana tang Iesu tasir uelmatan. \s1 Iesu doh Belsebul\f + \fr 3.20 \ft Belsebul a giameher hangan Satan.\f* \p \v 20 Song ke leka tapokisila Iesu ium, doho bureher tamata ka me tototo poluk tar umeit re uangouluion. Te maene Iesu mesno tamatang uakuakeluk ahikingua pah ka matoto ra ein. \v 21 Tar binak ka longoro ro tahinalikiono tar puhion, gisina ka la marang kila tatanon. Teene o tamata ka hire pono pare, Inggono ke poupouluana manas. \p \v 22 \x * \xo 3.22 \xt Mat 9.34; 10.25\x*Doho gisiameher tamatang ualualasira tar ualatut ka kotpokoso turuha i Jerusalem, kara me kula pare, “Inggono deh ke hikuin Belsebul ge nas uleikir liouana uakap. Teono peene re geil liu keipiono tasir liouana uasa.” \p \v 23 Maeit Iesu ke kila tasisin, kare mene tasisina toro uelhire uarangangua pare, “Hape re geil liu katongo pe Satan tang Satan? \v 24 Ngohina gete me pang uan re uelnimaliana katongois, a pang uanion ahik pahe banoto tar tur uanon. \v 25 A siokono puk, geto matmatame ra uiluiliatungeis, kara uelueltageih, o matmatamesin ahik pono pah ra banotong tur uanon. \v 26 Doh gete uelsae keip katongoin Satan, inggon ahik pono pahe banotong tur uanon ge na binakang kapa peono ke pokoso manas. \v 27 Toro mana tun, ahik me tamata re banot e leka uanomo tena umar tamata ger tampopokoh, kare la uenaua mena ineton e tuka gete uih tane bakono tatanon.” \p \v 28 “Inggo u hire tamiuoum toro mana pare, God e banot e kale liu me niguata uasa menia pono me nimene uasa tang God. \v 29 Bo me tamata gere mene uasa tar Iaben a Deideil, na niguata uasaon ahik tun pah ra turung kale liuig. Teene na niguata uasaon e turung moko dede tar mamang binakalik.” \p \v 30 Iesu ke kula paar, teene ka kula pesina pare, Inggon a nihikung liouana uasa. \s1 Mai tinan doho tahinalik Iesu \p \v 31 \x * \xo 3.31 \xt Mak 6.3; Jon 2.12; Apo 1.14\x*Tar binakon o bung tahina Iesu, doh tinana pono ka pokoso manas, kara me turane i kalahara tar umene re uangoulin Iesu, maeit gisina ka ualatue tar tang siokor tamat e la kila me tatanon. \v 32 Doho tamatasitie ra tabila uiloho tang Iesu ka hire tatanono pare, “Tinoumua meso bung tahim, gisila i kalahara ra lang sir teil totomua.” \p \v 33 Bo Iesu puk ke dangata tapokis pare, “Maisir tinouguo, doh maisir tahiguo?” \p \v 34 Song ke bangbanga hahaiono tasisine ra tabila uiloho tatanon, kare kula pare, “Gisine teso bung tinouguo, doho bung tahig \v 35 Ge mai pe gere uoto uakeluk dede tena nimalara God, inggono te tahiguo, doho tatahigulikio doha tinaguo.” \c 4 \s1 Iesu ke uelhire uaranga tar tamata geke dudura tar uatunar raes-uit \p \v 1 \x * \xo 4.1 \xt Mak 3.7-9; Luk 5.1-3\x*Kare la poluk Iesu ke la mene ualasira to tasir tamatane i tektekener kodomo uiluiloh i Galili. Doho manaiar tamata ka la uangoul uiloho tatanon. Gisin o burehentiehe tun, temaene ke panetengua Iesu tar bout, kare la tabil, teke la menmene turuhaon. Bosir tamata ka tur hahailaane ion i hutun i laur. \v 2 \x * \xo 4.2 \xt Mat 13.34; Mak 4.33-34\x*Doh Inggono ke mene ualasira tasisina tar bureher inet i lolono tar uelhire uarang, dohi lolono tena nimene ualasiron, inggono ke kula tasisina pare, \p \v 3 “Ualongor! A tang siokor tang kalekinale tar iom, ke la tar lang dudura tena uatunar raes-uit tar iom. \v 4 Gine re dudura pela inggon, a giniameher uatuna ke duduko tar buturung la, doho tetiaua ka me ein taninin. \v 5 Doha giniameher uatuna ke dudula tar butur papalauan ahik paha kotan. Doh gininar uatuna ke tungara ualahur, teene a kotana sikoro puk peon. \v 6 Bo tar binaka puk ke hara pehar pisar, ginina ke siokor makmakor, kare siokor mat, teene ge ahik pe me uana ke hiua uabarah bak. \v 7 Doha giniameher uatunar uit ke pungpungala i uantinanina tar uoho ueluelhung, karo hai tanengua, kara hikingua pah ke ua me kukuanan. \v 8 Bor giniameher uatunar uit teke pungpungala tar koto uaia. Ginina teke tabuara uaia tun, kare bungbunguanantiehe tun. Doha giniamehe taninina ke kuselar touonor hangaul, doha giniamehe ke ua tar tonomor hangaul, doha giniameh a hangaulur hangaul.” \p \v 9 Doh Iesu ke kula poluk tasisina pare, “A tamata ger to talingana tar ualongor tere longor.” \s1 Maene re uelhire uaranga Iesu \p \v 10 Imuduhia ka la baka per manai, Iesu ke uangoul tagu tosno tamatang uakuakeluk, doho gisiameher tamat. Doh gisina teka dangata toro tengkana ro uelhire uarang geke uelhire tauetein Iesu. \p \v 11 Doh Iesu ke hire tapokis pare tasisin, “God ke uakalahara manasa tamiuoum tar tengkanar uelhire uaouong tena nitoia God. Bosir tamata gesir gisiamehe siok, gisina ra ueluatata pukis tar uelhire uarang. \v 12 \x * \xo 4.12 \xt Apo 28.26-27\x*Maeit a haua ger nibolo uahiu, e turung pokoso pare o man. \q1 ‘Gisina ra bangampe tar inet, \q2 bo ahik puk pah ra bang parok, \q1 doh ra longlorompe, \q2 bo ahik pah ra naman manate. \q1 Te mara hikisina pah ra tur kauiuir liu teres niguata uasa, \q2 kare kale liu God teres niguata uasasin.’” \rq Aisai 6.9-10 \rq* \s1 Iesu ke uakalahara toro uelhire uaranga tar uatun \p \v 13 Song ke kula Iesu tosno tamatang uakuakeluk pare, “Inggoum ahik pah mu naman manate toro uelhire uaranga rone? Hape marung ateoum tar giniameher uelhire uarang? \p \v 14 Gitir tang kalekinale tar iomo ke dudura tono uelhire God. \v 15 A uatuna geke duduko tar lel, ngohina tasir tamata geka longoro tono Uelhire God, bo Satana puk ke la ualahur tunume, kare me kale liu toro uelhire roon \v 16 Doho gisiameher tamata ngohinar butureitir papalauan geke dudukoigir uatun. Gisina ka longoro tono Uelhire God, doh gisina ka kale ualahur tunugua tang roon, kara uahantieh. \v 17 Bo teene o uelhire ahik mato hiua uaiaha tasisin, doh ko mokongua puk tar sisikinalikir binak. Tar binaka gere pokosor uelsae ue me nimalianane tasisin, teeit ka kale pesina tono Uelhire God, gisina ra turung hiliu ualahur tun tang roon. \v 18 Doho gisiameher tamata ngohinar koto geke dudukoigir uatun i rana toro uoho ueluelhung. Gisina teka longoro tono Uelhire God. \v 19 \x * \xo 4.19 \xt Mat 19.23-24\x*Bo gisina puk ra uahantiehe tar niuangoulung gane i kot, doh ra malarantiehe pono menas mani bureh, doh ra mahamaha pono tar bureher inet. Gininanine tere uapekout tane tono Uelhire God, kara hikingua me niein uaia re turung kotpokoso tur tasisin. \v 20 Doho gisiameher tamata ngohinar koteit ke dudukoigir uatun, doha kotana uaia tun. Teasina teka longor paroko tono uelhire God. Doh ka sanga dede tang roon, kare kotpokosonguar niein uaia tasisin. Ngohina tar kukuanana ke burehe uainintieh, a giniameh a touonor hangaul, doha giniameh a tonomor hangaul, doha giniameh a hangaulur hangaul.” \s1 O lam ahik pah ra uarakop tanein tar tohen \p \v 21 \x * \xo 4.21 \xt Mat 5.15; Luk 11.33\x*Doh Iesu ke uelhire uaranga poluk tasisina pare, “Me tamat e banot e keip ualeka toro lam iuma, kare la uarakop tane tana roono tar tohen ue e uamok i kukulebanga toro uat? Ahik! Inggon e uatoko toro lam i rana toro toktokan. \p \v 22 \x * \xo 4.22 \xt Mat 10.26; Luk 12.2\x*“A hauar inete re moko uaouo, ginina ra turung uakalaharaig, doha hauar inete re gom taneig ra turung pukaig. \v 23 Mai gere marang ualongor, pake ualongoro mare naman manate!” \v 24 \x * \xo 4.24 \xt Mat 7.2\x*Inggono ke mene ualatuman poluk pare, “Namnamana hamas tun tar inete gero longoroin, ge hape ko kedanga pea tasir tamat, te hape ponompe ra turung kedanga peia, bo e la turung i rana uainintiehe puk. \v 25 \x * \xo 4.25 \xt Mat 13.12; 25.29; Luk 19.26\x*Gete me tamata kaig mena inet, inggono ra turung heirin me giniameher inete poluk. Bor tamata ge ahik me inete tatan, ra turung kale liuig na siksikir inet.” \s1 O uelhire uaranga tar uatuna geke tungar \p \v 26 Doh Iesu ke kula pono pare, “Na Nitoia God ngohina pare, a tamata ke dudura tar uatuna tena iom. \v 27 Inggonor tamat e hohouo tar boung, kare gulete tar marein. Tar binakon a uatunanina ke tungara manas, kare tabuar, inggon e telempe hape ke tabuara penin. \v 28 A koto katongompe re uakotpokoso tananin, e uakikilanga per kamanan, song ter alaran, song re la pokosor kukuanan. \v 29 \x * \xo 4.29 \xt Jol 3.13; UGO 14.15\x*Tar binaka re la mahohor kukuanan, inggonor tamat e tokout ualahur manasampe, ter hauon a binakang ueuere ke kotpokoso manas.” \s1 O uelhire uaranga toro douk ra kilain o mastet \p \v 30 Doh Iesu ke mene poluk pare tasisin, “A haua paka uamisiana toin tena Nitoia God? Ue hingia ro uelhire uaranga ro banot o uakalahar? \v 31 Na nitoia God te ngohina toro uatunar mastet gero sasalikintiehe tar mamang uatuna gera lebeigane tar kot. \v 32 Gine o sasalik tun pe roon, roon o turung hua kai, karo la uleikintiehe uain tar mamang doukane tar iom. A ranana roon e turungn uleik pon, doho tetiaua ra me turung tuha pono tenas niu tar momolouina roon.” \s1 Iesu e uelhire uaranga pukumpe \p \v 33 Iesu ke mene keip tasisina tar bureher uelhire uarang ger siokona sira pare, re mene ualasira pe tasisina toro uelhire mara matotosina tar naman manate. \v 34 Inggon ahik tun mate mene uakalahara me siokor inetenine ke meneig tasisin. Teeit a mamang menelikir nanon a uelhire uaranga kompe. Bo tar binaka puk ke la pahenaiono mesno tamatang uakuakeluk, inggono song ke mene uakalahara tasisina tar mamang inetelik. \s1 Iesu ke kula tar rom e moko bukbuk \p \v 35 Na moloinar binakon, Iesu ke kula tosno tamatang uakuakeluk pare, “Ti sairkoutula tar pang giomehenar kodom.” \p \v 36 Maeit gisina ka hiliu manasa tasir manai tamat, kara keip tatanon, inggon e panete teilimpe tar bout. O giniamehe ro bout ke la tagu pono tasisin. \v 37 Doh ahik me manasan, kare u mer pang romo uleik, doha butuana uleik ke puahame i lolono tar bout, kare marang uounungua tar laur. \p \v 38 Bo Iesu puk e hohouo rikinane i uoum tar bout, e dedeke rikin toro dedek. Maeit gisisir tamatang uakuakeluk ra kula tatanono pare, “Tang Ualasir! Ingga ahik paho sokoro tagu geti dudurieig?” \p \v 39 Gine ke gulete pe Iesu, inggono ke louara tar rom, kare kula pare tar butuan, “Takout manas!” Doho hiarouo manas! Song ke molo uahiuor rom, kare la hiarouo tununguaon. \v 40 Iesu song ke kula tosno tamatang uakuakeluk pare, “Ae maene rung sokoro inggoum? Inggoum halana harahampe tung tagorong man?” \p \v 41 Bo gisina puk ka sokorontiehe tun, kara ueldangata katongois pare, “Mair tamatonene? Maene a romo mer butuana ke longoro nomana tatanon?” \c 5 \s1 Iesu ke geil liu tur tasir liouana uasa tar tamat \p \v 1 Iesu mesno tamatang uakuakeluk ka la hunguko tar pang giamehenar kodomo uiluiloh i Galili tar painang Gerasa. \v 2 Doh tar binaka ke la hiuono tar bout, a tang siokor tamat a nihikung liouana ke tauete turuha toro lebangang mat, kare lame tatanon. \v 3 Inggonor nihikung liouana e uoto uangoul puk manasampe toro lebangang uamoko tasir mat, doh ahik me tamata re banot e uih tane baka poluk tatanon. \v 4 Inggono ka uoto tiein tane bakaigir liman, doha toking pang keken, bo inggono puk e uoto salkout tar tiein, kare katego tar pang haeneng tar keken. Doh ahik pono me tamata re banotong kusa tane tatanon. \v 5 Tar mamang binakalik, tar boung mer marein, inggon e uiloho kompeane tar lebangang mat, dohi rana toro siusan, kare kalkaling ualeik, kare nulnula katongoin tar palau. \p \v 6 Tar binaka ke bang huara to pelaono tang Iesu i reh, inggono ke ualo uelhirila kare la hatup uahiuane i uoum tatanon.\fig A tamat a nihikung liouana ke lala tang Iesu|alt="The spirit possessed person goes to Jesus." src="Exorc_d.tif" size="col" ref="MRK 5.6" \fig* \v 7-8 \x * \xo 5.7-8 \xt Mak 1.24\x*Song ke kaling ualeik tun, kare kula pare, Iesu ger tuna God ger i ranantiehe tun, a haua ro marang guataia totoguo? Ingga o uamana tun tang God pare, ahik paho turung uauelmahing totoguo. \p Teeit Iesu ke kula manasa pare tar liouana uasa, “Ir liouana uasa! Tauete liu tur tar tamatene.” \p \v 9 Song ke dangata Iesu tatanono pare, “Mair hangomua?” Doh inggono ke mene hahaua pare, “Inggeim o manai, ge inggeim pe o bureh.” \v 10 Song ke kula tane uapopokoho poluk tang Iesu pare, ahik pahe uelueltula liuila tasisina me gime butur. \v 11 Tar buturion, o pang hueit ra einein teil tar pang giomehenar siusan i hutuna tasisin. \v 12 Doho liouana uasasit ka kula pare tang Iesu, “Kula tamiueim gering la uangoul tagu tasir hueitisila, uamaluana tamiueim gering la hiku tasisin.” \v 13 Doh Iesu ke uamaluana tasisin, maeit gisina ka hiliu tur tar tamat, kara la hiku tasir hueit. Gisisir pang hueit here kaelaisane tar 2,000, ka siokor ualo uahiuoko tar urauanar kodom, kara la siokor dudur. \p \v 14 Doh gisisir tamatang kaueke tasir hueit ka bang, kara ualo liuingua. Kara la ueluatata ueltebeirisin toro uan, doh tar uan uleik. Temaeit o tamata ka longor, kara siokor languako tar la banga tar hauene ke kotpokos. \v 15 Gine ka la pemesina tang Iesu, gisina ka me banga tar tamata geka hiku bakainir bureher liouana sioun re tabila pe, inggono ke loho tar gomono uaia, kare uia pono na ninaman, doh gisina ka sokorontiehe tun. \v 16 Gisis ka me banga tar inetene teka la hire tasir gisiamehe tar haua ke kotpokoso tar tamata ger nihikung liouan, doh tar haua ke kotpokoso tasir hueit. \p \v 17 Temaeit gisina ka dangdangata tang Iesu tar hiliu tenas pang uanisin. \p \v 18 Gine re lang panete tapokis pe Iesu tar bout, a tamatene ka hiku bakainir liouana ke dangdangata tatanono pare, Uamalauana totoguo u la tagu totomua!” \v 19 Doh Iesu ahik mate uamaluana tatanon, bo ke kula puk pare tatanon, “O la tapokis puk tenang uan toso tahimulik, karo la hire tasisina tar mamang inetelik geke guataigir Tamata Noman totomua, ke ueldolomo pe.” \v 20 Temaeit a tamatono ke hiliu, kare la ueluatata tasir tamatang Dekapolis tar haua ke guataig Iesu tatanon, doho tamata ka siokor lutarang touboul tun. \s1 Iesu ke uatua tapokis tar kukuahalik, doh tang ger momouh \p \v 21 Tar binaka ke sairkout tapokis polukula Iesu tar bout tar pang giomehenar kodom, o bureher tamata ka la tur uiloho tatanonane tar tektekenar kodom. \v 22-23 Doha tang siokor tamatang uoum keipane tar umang lotu ger hangana tang Jairus ke lame ke bang huara pe tang Iesu, kare me baka uahiuainane tang Iesu, kare me kula uapopokoho tatanono pare, “A tuguo ger kukuahalik e marang mata manas. Ingga o la uateuele tunume, karo la uaponala tar limoum tatanono mare banoton e uia, kare uangoul baka poluk.” \p \v 24 Maeit Iesu ke la tagungua tatanon, doho burehentiehe ponor tamata ka la tagu tatanon, doh ra kusukus uiloho tun tatanon. \v 25 Doha tang siokor kuah a tutung bakue e la tagu teil pono tasir manai. Inggonor kuaha ke kaleinir tutung bakue ke banoto toro hangaul, doho torik ro krismas. \v 26 Inggono ke kale tur tar uleikintieher uelmahing tasir doktasis ke la hahais, kare uakapa to pono tena mani tasisin, doh ahikimpe pahe uia sikor, no maton o ululeik uainintiehe puk. \v 27 Tar binaka ke longoro kout pe inggono tang Iesu, inggono ke uaheheke turulainane i muduhia tasir tamat, kare la tuha tono hikhikuon. \v 28 Teene inggono ke namana pare, “Getu tuha pukuo tono hikhikuon, inggo u turung uia manasampe.” \v 29 Ahik me sikir manasan, o deuating tatanono ko uakenua tar noro tauet, doh inggono ke la hagouo tar tukununa ke hiliu per niduh. \p \v 30 \x * \xo 5.30 \xt Luk 6.19\x*Doh Iesu ke hagouo uateuele tun ke hiliu per nitampopokoho tatan. Maeit inggono ke tur kauiuirane i uatinanina tasir manai, kare dangata pare, “Mai ke tuha tonogo hikhikuo?” \p \v 31 Doh no tamatang uakuakelukono ka mene tapokis pare, “Ingga o bang huara ponompe tasir manaisine ra kusukus totomua, karo marang dangatampe, Mai ke tuha totoguo?” \p \v 32 Bo Iesu puk e banga uiloho dedempe tasir tamata tar marang ate pare, mai ke tuha tatanon. \v 33 Doh gitir kuaha ke ate manasa tar haua ke kotpokoso tatan. Maeit ke lame, kare me bake uahiuainane tar kekena Iesu, kare poroporo keip tar nisokor, song ke hire tauete tun toro man. \v 34 \x * \xo 5.34 \xt Mak 10.52; Luk 7.50; 17.19\x*Doh Iesu ke kula tatanono pare, “Ir tug! Ingga tereng nitagorong mana ke uauia totomua. O la keip toro hiarou, rongo mata ingga ko kapa manas.” \p \v 35 Gine re menmene haraha pe Iesu, o gisiameher tamata ka la turume tena uma Jairus ger tamatang uoum keipane tar umang lotu. Gisina ka me hire tang Jairus pare, “A tumua deh ke mata manas, ae maene ro guata koutkout baka polukia tar tang ualasir?” \p \v 36 Bo Iesu puk ahik mate namana tun tenas uelhiresin. Inggono ke hirempe tang Jairus pare, “Ahik paho sokor, bo o tagorong mana puk totoguo.” \v 37 Song ke kula tane Iesu tasir gisimaher tamata pare, ahik pah ra la tagu tatanon. Bo Pita puk manasa mes Jems doh Jon ge tahina Jems teka la tagu tatanon. \v 38 Tar binaka ka la pokoso pelasina tena umar tamatang uoum keipane tar umang lotu, doh Iesu ke banga teres niueldolomor tamata ra kiring pe. \v 39 Inggono ke la lekala ium, kare la mene tasir tamat, kare dangata pare, “Ae maene rung kiringioum, karung ualagoreih? A keketik dehene ahik mata mat, e hohouo kompe!” \p \v 40 Doh gisinar tamata ka uanuanio tatanon. Bo inggono puk ke kula tasisina ra tauet i kalahar. Song ke kila ualekalaono tar butur re rikinir kukuahalik tang tamanar keketik, doh tinan menia tena tang touonor tamatang uakuakeluk. \v 41 \x * \xo 5.41 \xt Luk 7.14\x*Inggono ke la kusa tar limanon, kare kula tatanono pare, “Talita Kumi,” (a puhion e kula pare, inggar kukuahalik o gulet) \v 42 Doh inggonener kukuahalik no siokor hangaul, doho torik manasa no kirismas, inggono ke uolo tentur ualutar, kare latlateil uiloh! Doha toking tinanono kura siokor uahantiehe tun. \v 43 Bo Iesu puk ke ualatoho tane uapopokoho tasisina pare, ahik pah ra hirhire mo tamata tar puhion, song ke kula tasisina ra heir tatanono me niein mare ein. \c 6 \s1 Iesu ka ueldein i Nasaret \p \v 1 Iesu ke hiliu tar uanion, kare la tapokis keip tosno tamatang uakuakeluk i Nasaret ter uan uleikir nanon. \v 2 \x * \xo 6.2 \xt Jon 7.15\x*Doh tar Mareining Pepe Uah, Iesu ke la mene ualasira to tar umang lotu, doho bureher tamata ka lutarantehe tun. Kara uelueldangatais pare, “Ia ke kale turono tar niguataninanine? Hingiar niate uaia ka heirin tatanon? Hape maene re banoton e uatouo tar inetenine? \v 3 Inggono dehene ter tamata ger tang tuha um ger tuna Maria, doh ter tahina Jems mes Josep, Judas, doh Saimon. Doho bung tahinalikiono ra uangoul taguane tagigeig?” Gisina ka hagouo uasa tatanon, kara hikingua pah ka tagorong mana tatanon. \p \v 4 \x * \xo 6.4 \xt Jon 4.44\x*Song ke hire Iesu tasisina pare, “Na propet God ra ueltadainane toro mamang buturulik. Gane puk manasampe tena uan katongono te ahikiono pah ra ueltadain menia ponompeane i uantinanina toso tahinalikion, doh gane katongompe tasisina ro matmatame.” \v 5 Temaeit inggon ahikingua mate banot e guata to me nitouo tar uanion. Bo inggono puk ke banot e uaponola tar limana tasir gisiameher tamatasisir momouh, kare uauia tasisin. \v 6 Doh inggono ke lutarantiehe tun, ahik pesina mes nitagorong mana tatanon. \s1 Iesu ke ualatue tasir siokor hangaul, doha tang torikir aposoul \p I muduhia Iesu song ke la hahai toro uauanilik, kare mene ualasira tasir tamata tono Uelhire Uaia God. \v 7 Inggono ke kila toto tasir siokor hangaul doha tang torikir tamatang uakuakeluk, kare heir tasisina tar nitampopokohong geil liu tasir liouana uasa. Song ke kula tasisina ra la tantan torik tar kalekinale. \v 8 \x * \xo 6.8 \xt Luk 10.4-11\x*Doh inggono ke kula uapopokoho pono tasisina pare, “Getung laoum, inggoum ahik pah mu kale me inet, bo mu kale puk tenami tukan. Ahik pah mu kale me niein ue me tolah, doh ahik pah mu duk me mani. \v 9 Mu hikumpe tonomio su, kara hik pah mu hiku uelbabar mo giamehe ro hikhiku. \v 10 Tar binaka rung la pokosoum tar uan, karung la leka me siokor um, mu uangoul tar umon e tuka tar binaka rung hiliu tar uanion. \v 11 \x * \xo 6.11 \xt Apo 13.51\x*Doh getung laoum tang hingiar uan, doh ahikir tamatang tar uaniono pah ra uaha uangoul tamiuoum ue ra de mata ualongoro tamiuoum, titire liu toro uoung tar uaniono tar kekeimiu tar binaka rung hiliu mara bang parokosina ka guata uasa pe tamiuoum.” \p \v 12 Song ka la hahaisin, kara mene tasisis ra ueltuparis tar uapalih tenas niguat. \v 13 \x * \xo 6.13 \xt Jas 5.14\x*Doh gisina ka geil liu tasir bureher liouana uasa, kara uauia pono tasir bureher momouh ra tunaha keip peis tar uaiuainar oliv. \s1 Herot e namana tang Iesu pare, te Jon ger tang uahuhu \p \v 14 \x * \xo 6.14 \xt Mat 16.14; Mak 8.28; Luk 9.19-20\x*Herod ger toia ke longoro tar haua ke kotpokos, teeit ka ueliate tun pein Iesu. Doho gisiomeher tamata ka kula pare, “Iesu te Jon ger tang uahuhu ke tua tapokis tur tar keu, temaene na nitampopokohono tar uatouo tar inet.” \v 15 O gisiomehe ra kula pare, “Inggono te nu Eilaija.” Bo o burehe puk ra kulampe pare, “Inggono deha propet ngohina tasir propeiting sioun.” \v 16 Bo tar binaka puk ke longoro Herod tar puhon, inggono ke kula pare, “Inggono deh te Jon, giane ku tokoutuio ro lun, ke tua tapokis tur tar keu!” \v 17 Ge Herod katongo pe teke ualatoho tasir uiluiliatung tar la reih tang Jon, kara uamokoin tar umang uih, teeit Herod e malarantiehe tang Herodias. Herodias tena kuaha Pilip ge tahinon, doh inggono ke le poluk tatanon. \v 18 \x * \xo 6.18 \xt UGO 18.16\x*Doh Jon e uoto hire tang Herod pare, “Inggono deh ahik paha uia ko kale pe ingga tena kuaha tahim.” \v 19 Maeit Herodias ke nimalianantiehe tun tang Jon, dohe malahir pare, e tung pous tatanon. Bo ahik puk pahe banot. \v 20 Teene Herod e sokorontiehe pono tang Jon, kare kaueke pono tatanono gere ate peono tang Jon pare, a tamata kodkodoh, kara dedeil. Herod ahik pahe uoto hagouo uaia tar binaka gere mene tang Jon, bo inggono puk e uoto uaha tar ualongoro tena menemenon. \p \v 21 Na binaka uaia tun Herodias ke kotpokoso manasa tar guata me inete tang Jon. Tar binaka ke namana tapokis Herod tar binaka ka pohain, inggono ke guata toro iru, kare uairu tosno tamata uleik, mesno tamatang uoum keip tasir tamatang uiliatung, karo mamahoholik i Galili. \v 22 Tar binaka ke lekamer tuna Herodias ium, kare me doum, inggono ke uauaha tun tang Herod mesno tamatasitir nikila toro iru. Doh gitir toia ke kula pare tar kuaha kalan, “Gero dangata ingga me inete totoguo, inggo u heirompe.” \p \v 23 Doh inggono Herod ke ualapagaha katongoin, kare kula pare, “Ge me haua ro dangatia inggo u turung heir, u banotong uelpakaha tenag mamang inetelik, karu heir totomua.” \p \v 24 Maeit inggonor kuaha kalana ke la tauete ualahur tar um, kare lame tang tinan, kare me kula pare, “A haua ru dangataio?” Doh tinanono ke mene hahaua pare, “Ingga o dangata toro luna Jon ger tang uahuhu.” \p \v 25 Doh ahik me manasan, gitir kuaha kalana ke la tapokisila tar toia. Kare la kula tatanono pare, “Inggo u malara pare, ingga o heir manasene daana totoguo toro luna Jon ger tang uahuhu, ra uamokolain tar peileit.” \p \v 26 Doh nu Herod ger toia ke longor, kare duhuntiehein, bo teene inggono ke namana tena niualapagah, kare tesir tamatasitir nikil, temaeit inggon ahik pah ke matot e ut. \v 27 Doh tar binakene, inggono ke ualatoho tar tang siokor e la kaleha toro luna Jon. Inggonor uiluiliatung ke la manasa tar umang uih, kare la tokout koutungua toro luna Jon, \v 28 kare la keip tapokisiha toro lun, o moko teil tar peileit. Inggono ke me heir tana roono tar kuaha kalan, kare la heiringuaono tang tinan. \p \v 29 Gine ka longoro pe no tamatang uakuakeluk Jon tar puhiono ke kotpokoso pe, gisina ka lame, kara kale tar tukununon, kara la uamokoin toro lebangang mat. \s1 Iesu ke ualaein tasir tamat e matotois tar tolimar taosein \p \v 30 \x * \xo 6.30 \xt Luk 10.17\x*O aposoul ka tapokis manas, kara me tur uiloho tang Iesu, kara me ueluatata tar haua ka guatain, doh hape ka namana pe \v 31 Song ke kula Iesu tasisina pare, “Inggeig deh paki hiliu baka tasir tamatasine mari la pepe uaha bak.” Inggono ke kula pare, teene o burehe per tamata ra uelueltapokise tasisin, doh gisin ahik menas binakang ein. \v 32 Maeit gisina ka la panete manasa mes paheis tar bout, kara la tar butur ger tabotan. \v 33 Bo o tamata burehe puk ka banga tasisina ka hiliu pe, kara bang paroko tasisin, kara ualohia i kot, kara la pokoso uoum tasisin. \v 34 \x * \xo 6.34 \xt Aha 27.17; Mat 9.36\x*Doh tar binakene ke la hung peko Iesu, inggono ke ueldolomo tasisina ka me pokoso uoum pe. Teene gisina ngohina tasir sipsip ge ahik me tamatang kauek. Temaene ke ualasirono Iesu tasisina tar bureher inet. \p \v 35 \x * \xo 6.35 \xt Mak 8.1-9\x*Doh tar binakonene, inggono ke molointiehe manas. Temaeit ka lame no tamatang ualelukion, kara me kula tang Iesu pare, “Inggono deh ke molointiehe manas. Doha buturene a butur paden, kara hik me uanane. \v 36 Uelueltula tasir tamatasine ra la ueltebeir toro uan, kara la sir katongo mes niein.” \p \v 37 Bo Iesu puk ke mene hahaua tasisina pare, “Inggoumumpe rung heir me niein tasisin.” \p Doh gisina ka hire tapokis poluk tatanono pare, “Me mani gera bulauain me niein mara la uelmatoutur tamatasine pake la matoto sira tar bulauanar tamata tar tualir bialok. Ingga o malara pare, mi la bulaueim me niein me mani sira paar?” \p \v 38 Doh Iesu ke dangata tasisina pare, “O touiha ro bereit kaisane tamiuoum? Mu la banga tagin.” \p Gine ka la banga pesin, gisina ka la hire pare, “O tolima ro bereit rasine, doha torik pukur ian.” \p \v 39 Song ke kula Iesu tasisina pare, “Inggoum mu uatabila toto hahai tasir tamata toro garas.” \v 40 Temaeit gisina ka tabila manas. Kara tabila pare, o giniameher toto e matoto tar tolimar hangaulur tamat, doho giniameher toto a hangaulur hangaul. \v 41 Doh Iesu ke kale toro tolima ro bereit, doha torikir iana, kare uatakai i ran, kare kulang uauia tang God. Song ke pis mahmahara tar bereit, kare heir tosno tamatang uakuakeluk mara bul ueltebeirisina tasir tamat. Inggono ke pakaha pono tar toking ianane tasir tamat. \v 42 Gisina ka siokor ein uakap, kara siokor mahmahur. \v 43 Doho aposoul ka hedongola tar mokomoko tar siokor hangaul, doha torikir tohen. \v 44 Gisinasis ka ein tar nieininin ke la banotois tar tolimar taoseinir tamat. \s1 Iesu ke hai i rana tar laur \p \v 45 Doh ahik me manasan, Iesu ke uapanete tosno tamatang uakuakeluk tar bout, kara tapokisila i Betsaida. Bo inggono ke uangoul, kare kula tasir tamata ra uelueltageih. \v 46 \x * \xo 6.46 \xt Luk 5.16\x*I muduhia inggono song ke la kai taro i rana tar siusana me pahen, kare la lotu. \v 47 Doh nareu tun manas, a bout e boko harahampe i uantinanina tar kodom. Bo Iesu puk e uangoul harampe me pahen i kot. \v 48 Doh inggono ke banga taro re uasuasiaka peinir bout. Doho tamatang uakuakeluk ka takusing tar hua tutupa tar romo uleik. Doh na lulen Iesu ke la taro tasisin i rana tar laur. Inggono ke lang siaua uadeil puk tasisin. \v 49 \x * \xo 6.49 \xt Luk 24.37\x*Bo gisina puk ka bang huara tatanono re hai peha tar laur, kara namana pare, a liouanon, kara kalkaling ualeikintiehe tun. \v 50 Gisina ka sokorontiehe tun ka banga pe tatanon. Bo Iesu puk ke mene ualahur tun tasisin, kare kula pare, “Auia dehon, gine te Inggo puk, ahik pah mu sokor.” \v 51 \x * \xo 6.51 \xt Mak 4.39\x*Song ke panetono tar bout, kare kapar rom. Gisina ka lutarantiehe tun tar haua ka bangain. \v 52 Gisin ahik dedempe pah ka naman manate tar inete ke guatain Iesu tar bereit. Gisina pe o mahang ate, kara hik dedempe pah ra tagorong man.\fig Iesu ke hai i rana tar laur|alt="Jesus walks on the water." src="DN00440b.tif" size="col" ref="MRK 6.52" \fig* \s1 Iesu ke uauia tasir bureher tamat i Genesaret \p \v 53 Gine ka sairkout pela Iesu mesno tamatang uakuakeluk tar kodomo uiluiloh, gisina ka la hungungua i Genesaret, kara la oto tar bout. \v 54 Ginempe ka hiua liu pesina tar bout, o bureher tamatang Genesaret ka bang paroko tang Iesu. \v 55 Kara ualualo ueltebeir toro uan, kara hire tasir tamata uakapa ra keipime tasir momouh tang Iesu tar buturene re uangoulion. \p \v 56 Iampe re la Iesu, gane toro uauanilik, doh gane toro uan uleik ue gane tar tektekenar pang uan, o momouh ra uarikin koutkoutisane toro buturung uabulbulau. Gisina ra dangata uapopokoho tatanono tar uamaluana tasisina tar tuha puk tar surunar gomonor nanon, doh gisis ka tuhtuha tatanono ka siokor uia uakap. \c 7 \s1 No uelhire God tero i ranantiehe tenas mener mahoh \p \v 1 O Parisi mesir gisiameher tamatang ualualasira tena ualatutur lotu ka la tur i Jerusalem, kara me tur uiloho tang Iesu. \v 2 \x * \xo 7.2 \xt Luk 11.38\x*Gisina ka me banga tupara pono tasir gisiamehe no tamatang uakuakelukono ka ein pe, bo ahik puk mata uabusa baka uoum tar limas. \v 3 O Parisi mesir Ju ra uoto uakeluk tenas niguatang sioun pare, geta hikisina pah ra uabusa baka tar limas tar uakeluk tar niguatang sioun, gisin ahik pah ra banotong ein. \v 4 \x * \xo 7.4 \xt Mat 23.25\x*Tar binaka ra la turumesina tar buturng uabulbulau, gisina ra uahuhu baka uoum tar limas, song ra banotong ein. Doh gisina ra uakeluk pono tar bureher niguat, ngohina pono tar uahuhu nar kap me ro sosopen, doho ketol, kara teboulung ein. \p \v 5 Maeit o Parisi mesir tamatang ualualasira tar ualatut ka dangata tang Iesu pare, Ae maene ahik nongo tamatang uakuakeluka pah ra uangoul, kara uakeluk tagu tenas niguatar mahoh, ahik pah ra uahuhu baka tar limas song ra ein? \p \v 6 Doh Iesus ke hire tapokis tasisina pare, Aisaia ger propet ke uamana nomanampe tar binaka ke uatagin pe tamiuoumur tang pepe boh. Inggon a nibolo pare, \q1 “O tamatasine ra ueltada keip puk totoguo tar uauasa puk, \q2 bor koulousisin e uairehe tun totoguo \q1 \v 7 Gisina ra uoto lotu keip totoguo tar lotu a tabo tengkan, \q2 kara uoto mene ualasira tar ualatut ahik paha nang God.” \rq Aisaia 29.13\rq* \m \v 8 Inggoum kung kuse luara manasa tena ualatoho God, karung uoho uanono puk tar niguatang gane i kot. \p \v 9 Doh Iesu ke hire poluk tasisina pare, “Inggoum mu ate uaia tun tar hagaring uamoko uagele tena ualatoho God marung uakeluk tun tenami niguat! \v 10 \x * \xo 7.10 \xt KT 20.12; 21.17; Ual 5.16\x*Ge Moses pe ke kula pare, ‘Ueltada tang tamoum me tinoum, doh mair tamata gere guata uasa tar toking tinan, inggono paka uiliatung pousin.’ \f + \fr 7.10 \ft Bolobolong Nas Kalekinaler Pater 20.9\f* \v 11 Bo inggoum puk mu kula pare, ‘Inggon a uia tar tamata gere kula pare tar toking tinan, inggo ueldoloum tun, inggo ahik pahu banot u poul tamiraoum. Ge inggo pe ku heir tar nipoul geku marang heir bakain tamiraoum tang God.’ \v 12 Doh inggoum ahikingua pah mu uamaluana tatanon e guata me inete tang tinana doh taman. \v 13 Temaeit inggoum mu uoto guatangua tar niguatang gane i kot tere popokoho uain tena niualatut God. Doh inggoum mu uoto guata tar bureher niguata sira pare. \s1 Iesu ke uelhire uakalahara tar inete re guata tar tamat ahik paha delauana tar matana God \p \v 14 Iesu ke kila toto uagiomehe poluk tasir tamat tar lame tatanon, kare me kulono tasisina pare, Inggoum uakapa tun mu siokor ualongor, karung naman manate tar puhene. \v 15-16 \x * \xo 7.15-16 \xt Apo 10.14-15\x*A ineteng kalahara tar tamat, kare lala i lolono tatanon, ahik pah tere banotong guata tatanono ahik paha delauana tar matana God. Bo a inete gere tauete tur tar tamat, ginina tere guata tar tamat ahik paha delauan. \p \v 17 Iesu ke hiliu tasir tamatasin, kare la ium. Doh no tamatang uakuakelukono ka dangata tatanono toro tengkana ro uelhire uarang roon. \v 18 Doh Iesu ke danagata tapokis tasisina pare, “Inggoum ahik pono pah kung naman manate? Ahikioum pah mu ate pare, ahik pe me ineteng kalahara re lekame i lolono tar tamata kare banotong uakotpokoso tar tamata pare, inggon ahik paha delauana tar matana God? \v 19 Ge ginina pe ahik pahe banot e la hiku tar kolonon, bo ginin e la moko puk toro balanon, kare tauete tur polukumpe tar tukunun.” (Gine ke mene pe Iesu paar, Inggono ke uahirengua pare, a mamang niein uakapa tun “a delauan”.) \p \v 20 Doh Iesu ke hire poluk pare, “A haua gere tauete tur tar tamat, ginina tere guata tar tamat ahik paha delauan. \v 21-22 Ge a inete pe gere tauete tur tar tamat, ginin e latur tar kolonon, e tauete turur ninamana uasa, a niguatang ur, o ueuenau, tang haluh pous, katego toro le, tang uahahai, ueluelsae, bohoboh, tampolil, gehegeh, ngur, mahang kul, karo tuktukar. \v 23 A mamang niguata uasalikinine e la tur i lolono tar kolonar tamat, doh teanina tere banotong guata tar tamata ahik paha delauana tar matana God.” \s1 A kuahang Ponisia e tagorong mana tun tang Iesu \p \v 24 Song ke hiliu Iesu tar uanion, kare la tar butur e uahuhut tar uan uleik i Tair, kare lekangua tar um. Inggono ke de me tamata mate ate re uangoul peon, bo inggon ahik pahe matot e ou. \v 25 Toro mana tun, ginempe ke longoro kout per tang siokor kuaha ger nihikung liouanar tun pare, Iesu e uangoul tar um. Inggono ke lame, kare me bake uahiuainane i koto tar kekena Iesu. \v 26 Doh inggonor kuahono ahik paha Ju, a peng Ponisia tar pang uana uleik i Siria. Inggono ke dangata uapopokoho tun tang Iesu tar geil liu tar liouana uasa tar tunon. \v 27 Iesu ke kulangua tatanono pare, “Uamaluana tasir keketik gera ein uabanoto baka uoum, ge ahik peono paha kodkodoho tar ualaein teres nieinisina tasir lo.” \f + \fr 7.27 \ft O tamata ahik paho Ju o Ju ka kilais o lo.\f* \p \v 28 Bo a kuaha puk ke mene hahaua tatanono pare, Tamata Noman, o lo ra uoto uangoul i kukulebanga tar teboul, kara ein tar siksikir niein ger eisir keketik gere pungpung i kot. \p \v 29 Song ke kula Iesu tatanono pare, “Teene ko mene tapokis uaia tun pea, gon o la manas, a liouana uasa ke hiliu manasa tar tumua.” \p \v 30 Maeit gitir kuaha ke la tapokis tena um, kare la banga tar tun, e hohouo uaia kompe toro uat, a liouana ke hiliu manasa tatanon. \s1 Iesu ke uauia tar tamat a kamelong kara pau \p \v 31 Song ke hiliu Iesu toro uan gere uahuhut i Tair, kare lih koutula tar uan uleik i Saidon, kare la uahiuako tar kodomo uiluiloh i Galili, song ke la lihila tar painang Dekapolis. \v 32 Tar buturon, o tamata ka ueliuime tar tang siokor tamata tang Iesu, a tamaton ahik pahe banot e men, kara kamelong. Gisina ka me dangata uapopokoho tang Iesu tar uaponala tar limana tatanono mare uia. \v 33 Iesu ke keip liu tar tamatonane tasir manai, song ke uamoko tar toking kamot limana tar toking talinganon, kare lou tola tar limana tar nilou, kare tuha tar mianon. \v 34 Song ke banga kai taro Iesu i Heuen, kare ungang ran, kare kula tar tamatono pare, “Epata!” (A puhung uelhireon e kula pare, “Takapuk!”) \v 35 Ahik me sikir manasan a toking talinganono kura takapuk, doha mianono song ke guluh, kare uakekenanguaono tar men. \p \v 36 \x * \xo 7.36 \xt Mak 1.43-45\x*Doh Iesu ke ualatoho uapopokoho tun tasisina pare, ahik pah ra hirhire mo tamat. Bo gine puk ke guata uaia peono tasir bureh, o tamata ra ueluatata dedempe tatanon \v 37 \x * \xo 7.37 \xt Ais 35.5\x*O tamata ka siokor lutarang touboul tun, kara kula pare, “Inggono deh ke guata uaia tun tar bureher niguat. Gine meniampe ke uauia pono tasir kamelong, doho pau ka mene pon.” \c 8 \s1 Iesu ke ualaein tar toto tamat e matoto tar toueitir taoseinir tamat \p \v 1 \x * \xo 8.1 \xt Mak 6.35-44\x*Tar binakanin o burehentiehe polukur tamata ka la toto polukume tang Iesu. Gine ahik pesina mesi niein mata ein, Iesu ke kila tosno tamatang uakuakeluk, kare kula pare, \v 2 “Inggo u ueldolomo tun tasir tamatasine, gisina ka uangoul tagu totoguo tar touonor marein, doh ahik manasa mes niein. \v 3 Geru kula inggo tasisina ra la tosnosio uan tar binaka ra gog, gisina ra dud tola tar lel, teene o gisiamehe tasisina ka la turume i reh.” \p \v 4 Doh no tamatang uakuakelukono ka kula tapokis pare, “A buturene a tabotan, doh pakiangua ri kale turieig me niein mara ualaeinig tasisin?” \p \v 5 Doh Iesu ke dangata tapokis tasisisna pare, “O touiha ro bereit kaesiat tamiuoum?” Doh gisina ka hire tapokis pare, “O mouit rasine ura mok.” \p \v 6 Iesu ke kulangua manasa tasir tamata ra tabila i kot, kare kale toro mouit ro bereit, song ke kulang uauia tang God, kare pispis tar bereit, kare heir tosno tamatang uakuakeluk mara bul tasir tamat. Doh no tamatang uakuakelukono ka guata sirampe. \v 7 Gisina ra kale teil pono tasir iianalik. Inggono ke kulang uauia pono tananina tang God, kare kula poluk tosno tamatang uakuakeluk ra bul hahai tasisin. \p \v 8 O tamata uakapa tun ka siokor ein uamatoto tunis, kara mahmahur. I muduhia o tamatang uakuakeluk ka utela tar mokomok i lolono tar mouitir tohen. \v 9 Here kaelainane tar 4,000ir tamata ra uangoul tar binakon. Gine ke uelueltula liu baka pe Iesu tasisin. \v 10 Song ke la panetono mesno tamatang uakuakeluk tar bout, kara lala tar giameher painang Dalmatuna. \s1 O Parisi ka la dangata me niuahireng Heuen \p \v 11 O Parasi ka lame, kara me dangdangata tang Iesu tar puhpuhung dangat. Gisina ka marang uedanga tang Iesu, gisina ka marang banga me uaparok gere la tur i Heuen. \v 12 \x * \xo 8.12 \xt Mat 12.39; Luk 11.29\x*Inggono ke ungang ran, kare kula pare, “Ae maene ra dangatar tamatang daana me uaparok? Inggo gine ru hire tamiuoum toro mana tun, ahik me uaparoko ra turung heirin tamiuoum.” \v 13 Song ke hiliuiono tasisin, kare la panete tapokis tar bout, kare sairkout polukula tar pang giomeh. \s1 O uelhire uaranga teres isir Parisi doh Herot \p \v 14 O tamatang uakuakeluk ka malabobor mata kale tagu me bereit, bo ra kale teil puk manasampe toro siok, ka panete pe tar bout \v 15 \x * \xo 8.15 \xt Luk 12.1\x*Doh Iesu ke uatagin tasisina pare, “Tagin teil! Banga uaia tun teres isir Parisi doh na is Herod.” \p \v 16 Maeit gisina ke uelhalata katongois, kara kula pare, “Here teene dehon ahik pe inggeig pahi kale teil me bereit.” \v 17 \x * \xo 8.17 \xt Mak 6.52\x*Iesu e ate manas, hape ka ueluelmene peisisin, maeit ke dangata pare, “Ae maene rung uelueldangatasioum pare, ahikieig megi bereit? Inggoum halanampe tung bang paroko ue halana tung naman manate? \v 18 Inggoum a to matamiuompe, bo maene ahikioum pah mu bang huar. Doh inggoum a to talingoumiu, bo maene ahikioum pah mu longor? Doh maene ahik ponoum pah mu namana dede? \v 19 \x * \xo 8.19 \xt Mak 6.41-44\x*Tar binaka ku pakaho toro tolima ro bereit geka einisir 5,000ir tamat, a touihar tohen kung uauounusioum tar mokomok?” Kara kula hahauasina pare, “A hangaul doha torik.” \p \v 20 “Doh tar binaka ku pispisio toro mouit ro bereit geka ualaeinis tar 4,000ir tamat, a touihar tohen kung uauounusioum tar mokomok?” Kara kula hahaua polukusina pare, “A mouit.” \p \v 21 Maeit Iesu ke dangata poluk pare tasisin, “Inggoum halanampe tung naman manate?” \s1 Iesu ke uauia to i Betsaeda tar tang siokor tamat a kut \p \v 22 Gisina ka la me i Betsaeda, doho gisiameher tamata ka keipime tar tang siokor tamat a kut, kara me kula uapopokoho tang Iesu tar tuha tatanon. \v 23 Doh Iesu ke kusa tar limanar kut. Tar binaka ke loula Iesu tar matanon, kare uaponola tar limana tatanon, song ke dangata tatanono pare, “Ingga o bang huarampe me inet?” \p \v 24 Doh Inggono ke banga kai i ran, kare kula pare, “Inggo u bang huara tasir tamat, gisina ngohina tar douk gere latlateil uiloh.” \p \v 25 Doh Iesu ke uamoko polukula tar toking pang liman tar matanon. Inggonor kut, song ke banga ualuhluh, kare banga uaia tun poluk, kare bang paroko uaia tun tar mamang inetelik. \v 26 Maeit Iesu ke uelueltula tatanon e la tena uan, kare kula tane pare, “Ahik paho leka tapokis tar uaneitir uleik.” \s1 Pita ke hire tauete pare, mai tun Iesu \p \v 27 Iesu mesno tamatang uakuakeluk ka hiliu i Galili, kara la uamoto taro toro uaning Sisaria Pilipai. Gine ra lala pelasina tar lel, inggono ke dangata tasisina pare, “O tamata ra kula pare, maio?” \p \v 28 \x * \xo 8.28 \xt Mak 6.15\x*Doh gisina ka hire tapokis pare, “O gisiamehe ra kula pare, ingga te Jon ger tang uahuhu. Doho gisiamehe ra kula pare, ingga Elaija. Doho gisiamehe ra kula pare, ingga ter tang siokor propeiting sioun a nang God.” \p \v 29 \x * \xo 8.29 \xt Jon 6.68-69\x*Song ke dangata Iesu tasisina pare, “Bo inggoum mu kula pare, maio?” \p Doh Pita ke mene hahaua pare, “Ingga te Kristo.”\f + \fr 8.29 \ft A tengkana toro uelpouh Kristo te pare, A tang siokor tamatar nikedang, kare pikuring God tar me kale tapokis tosno tamat.\f* \p \v 30 \x * \xo 8.30 \xt Mak 9.9\x*Bo Iesu ke kula tane uapopokoho tasisina pare, “Ahik pah mu hirhire ueltebeir me tamata maio.” \s1 Iesu ke hire pare, e turung mat \p \v 31 Song ke uakekene Iesu tar hire tosno tamatang uakuakeluk pare, “A Tunar Tamat e turung kale uelmahing tar bureher inet, doh noso mahohor Ju, doho patere uleik, doho tamatang ualualasira tar ualatut ra turung ueluelde tatanon. Inggono ra uiliatung pousin. Dohi muduhia tar touonor marein inggon e turung tua tapokis poluk.” \v 32 Doh gine ke uakalahara uaia tun pe inggono tasisin, Pita ke kusela tatanonane i tekteken, kare la kula pare, inggono paka hik baka pahe mene sira paar. \v 33 Bo tar binaka puk ke kauiuirilaono tosno tamatang uakuakeluk, inggono ke uelkukur tang Pita, kare kula pare, “Hiliu totoguo Satan! Ingga ahik paho uakeluk tena ninamana God, o uakeluk puk teres ninamanar tamat.” \p \v 34 \x * \xo 8.34 \xt Mat 10.38-39; Luk 14.27\x*Doh Iesu ke kilame tasir manai tamata menia tosno tamatang uakuakeluk tar lame tatanon, kara me ualongor. Inggono ke kula pare tasisin, “Ge me tamat e marang uakeluk totoguo, inggono pake de tar kapil tar haua re malaraig, kare huata tena korose, song re uakeluk totoguo. \v 35 Gero kapilia tenang nitua totoum katong, inggon e turung rou. Bo gero heiria tenang nitua tar hangouguo, doh toro Uelhire Uaia, ingga o turung tupara tenang nitua. \v 36 Doh gete me tamata re uoho uanonontiehe tar mamang ineteliking gane i kot, na nituaon e turung rou, hapengua re turung poul per mamang inetelik tatanon? \v 37 Me hauar inete re uelmatout tola tar nitua? \v 38 \x * \xo 8.38 \xt Mat 10.33\x*Doh mair tamata re matala totoguo, doh tonogo uelhireo tar binakene daan, o tamata ra de tang God, kara guata uasa, a Tunar Tamat e turung matala pono tar tamatono tar binaka re tapokis polukume tena uiniatoro Taman menia tasir anggelou gesir dedeil.” \c 9 \p \v 1 \x * \xo 9.1 \xt Mak 13.30\x*Doh Iesu ke hire poluk tasisina pare, “Inggo gine ru hire toro mana tamiuoum, o gisiameher tamata kaeisane halana ta mat e tuka tar binaka ra turung banga tena Nitoia God gete kotpokoso keipiha tar nitampopokoh.” \s1 A tukununa Iesu ke uapalih \p \v 2 \x * \xo 9.2 \xt Apo 3.22; 2Pi 1.17-18\x*Kura karuh bakar tonomor marein, Iesu ke kilo tas Pita, Jems doh Jon, kara la kai taro tar siusan a i ranantieh ge ahik mo tamat. Tar buturiono teke la uapalih tor tukununa Iesuane i uoum tasisin. \v 3 Na hikhikuono ke la gaugauil, kare balobal, ke gaugauilintiehe uain poluk taninit ra uahuhu turigane i kot. \v 4 Doh Elaija me Moses kura pokos, kaura me tur tagu tatanon, doho tamatang uakuakeluk ka banga tasrasin ura menmene pe tang Iesu. \p \v 5 Maeit Pita ke kula tang Iesu pare, “Inggono deh auia tun king me uangoul pe inggeimane. Inggeim deh mi tuha me touonor umane, me sioko me noumua, me siokor nang Moses, kare me siokor nang Elaija.” \v 6 Pita ke tobouluntiehe hape re mene pe, teene gisina ka sokorontiehe tun. \p \v 7 Song ko hiuaha ro mahar langit, karo me gom tane tasisin. Kare mene turuhar tamata toro mahar langit pare, “Gine ter tuguo geru malarantiehein. Mu longoro tatanon!” \v 8 Ahik me manasana tar binaka ka banga uilohosin, gisin ahik pah ka bang huara baka poluk me tamat, te Iesu puk manasampe me pahen. \p \v 9 Gine ra la uahiua tapokis pekosina tar siusan, Iesu ke kula tane uapopokoho tasisin ahik pah ra ueluatata me tamata tar haua ka bangain, e la tukampe gete la tua tapokis tur bakar Tunar Tamata tar keu. \v 10 Doh gisina ka uoho uanono toro uelhire roono tatas, kara ueldangata katongois pare, “O uelhire haua roono rone, A tamat e tua tapokis tar keu?” \p \v 11 \x * \xo 9.11 \xt Mal 3.1\x*Doh gisina ka dangata tang Iesu pare, “Ae maene ra kular tamatang ualatut pare, Elaija tere turung la baka uoumuha?” \p \v 12 \x * \xo 9.12 \xt Ker 22.1-18; Ais 53.3; Mal 4.5-6\x*Doh Iesu ke mene hahaua tasisina pare, “Roon o man! Elaija e uoum teilimpe tar me uakodkodoho tar mamang inetelik. Bo ae maene ka boloin ro ueluatatang sioun pare, ‘A Tunar Tamata ra turung uauelmahingintiehein, kara uelueldein?’ \v 13 \x * \xo 9.13 \xt Mat 11.14\x*Bo inggo u hire puk tamiuoum pare, Elaija ke la manasaha, doh gisina ka guata tatanono hape ka malara pe, e uakeluk sirampe hape ka bolo uatuha pein.” \s1 Iesu ke uauia tar tang siokor keketik ger nihikung liouana uasa \p \v 14 Tar binaka ka la hiua pokosokosina tar tenkanar siusan, gisina ka la ueltupara tasir bureher tamata ra uangoul uiloho pe tasir gisiameher tamatang uakuakeluk, doho tamatang ualualasira tar ualatut ra ueluelperere keip tasisin. \v 15 Gine kompe ka bang huara per tamata tang Iesu, gisina ka lutarang uaha tun, kara siokor ualola tatanon, kara la uamarein uaia tun tatanon. \v 16 Doh Iesu ke dangata tasisina pare, “A hauene rung ueluelpererisioum?” \p \v 17 Kare kular tang siokor tamatane i uantinanina tasir manai pare, “Tang Ualasir, inggo ku keipime tar tug totomua, inggono ke hikuinir liouan, doh ke uapauingua tatanon. \v 18 Gere kaleonor liouana uasa tatanon, inggon e uoto baka uahiua tatanon i kot, kare pokosor peropere tar uauan, dohe boho ngungut, kare pagpagolor tukunun. Doh inggo ku me dangata tosnongo tamatang uakuakelukua tar geil liu tar liouana uasaon, doh ahik pah ka banot.” \p \v 19 Doh Iesu ke mene hahaua poluk tasisina pare, “Inggoumur tamatang daan o tagtagorong boholik, paka touihar binaka ru kale peo teremi niduhioum? Keipime tar keketikane totoguo.” \v 20 Kara keipimeinir keketik tatanon. Doh ahik me manasan tar binaka ke bangonor liouana uasa tang Iesu, inggono ke uaporoporo ualahur tun poluk tar keketik, kare la pung i kot, kare la iiaha teil, kare peroperer uauan. \p \v 21 Doh Iesu ke dangata tang tamanonor keketik pare, “A touihar binaka ke uangouluono pare?” \p Kare mene hahaua tamanono pare, “Inggono ke uakekeneina tar binaka re keketik \v 22 A bureher binaka gitir liouana e uoto uapungala tatanono toro hue ue i laur mare tung pous tatanon. Bo ge paro banoto ingga o guata me inet, auia ingga o ueldolomo tamiueim, doho poul baka tamiueim.” \p \v 23 \x * \xo 9.23 \xt Mat 21.21; Mak 11.23\x*Kare mene hahaua Iesu tatanono pare, “Getu banoto inggo! A tamata gete tagorong man, inggon e banot e guata tar mamang inetelik.” \p \v 24 Doh ahik me manasan gitir tamanonor keketik ke kula ualeik pare, “Inggo u tagorong man! Bo o poul pukua totoguo, ge inggo pe a katupa reg nitagorong man.” \p \v 25 Doh tar binaka ke banga manasa Iesu pare, o tamata ra burburehe uainintiehe tun manas, inggono ke uelkukur tar liouan, kare kula pare, “Inggar liouana tang uapau, doha tang uakamelong, longoro totoguo! O hiliu tar keketikene, kara hik poho tapokis baka polukume tatanono me binak.” \p \v 26 \x * \xo 9.26 \xt Mak 1.26\x*Doha liouana ke kaling ualeikintiehe, kare uaporoprontiehe tar keketik, song ke hiliu tatanon. Doh inggonor keketik ke la rikin siarampeane i koto pah ke mat, maeit o bureher tamata ka kula pare, “Inggono deh ke mat.” \v 27 Bo Iesu ke kusa tar limanonor keketik, kare kusa uatur tatanon, kare tur katongonguaon. \p \v 28 Tar binaka ke la manasa Iesu ium, gisit no tamatang uakuakelukono ka dangata uanomo tatanono pare, “Ae maene inggeim ahik pah king banoto mi geil liu tar liouanon?” \p \v 29 Kare mene hahaua Iesu pare, “A lotu puk manasampe tere banotong geil liu tar liouana sira pare.” \s1 Iesu ke hire uagiomehe poluk pare, e turung mat \p \v 30 \x * \xo 9.30 \xt Jon 7.1\x*Gisina ka hiliu tar uanion, kara la siauala i Galili. Iesu ahik pah ke malar ra ate mo tamat, ia ra uangoulusin, \v 31 \x * \xo 9.31 \xt Mak 8.31; 10.32-34\x*teene inggon e marang ualasira tosno tamatang uakuakeluk. Inggono ke hire tasisina pare, “A Tunar Tamata ra turung tanganain tasir tamata mara tung pousin. Dohi muduhia tar touonor marein, inggon e turung tua tapokis poluk.” \v 32 \x * \xo 9.32 \xt Luk 9.45\x*Bo gisina puk ahik pah ka naman manate tar tengkanar puhung uelhireon, doh ra sokoro pono tar dangata uaia tatanon. \s1 Mai tunur i ranantieh \p \v 33 Iesu mesno tamatang uakuakeluk ka la pokos i Kaperneam. Gine ka la leka pesina tar siokor um, Iesu ke dangata tasisina pare, “A haua giala rung ueluelpererisioum tar lel?” \v 34 Bo gisina puk ahik pah ra men, teene gisina ka ueluelpentantane mai tunur i ranantieh. \v 35 \x * \xo 9.35 \xt Mat 20.25-27; Mak 10.43-44; Luk 22.24-26\x*Doh Iesu ke tabila uahiu, kare kila toto tasir hangaul, doha tang torikir aposoul, kare kula pare tasisin, “Gete me tamata re marang uairanain, inggon e kale uahiua katongoin misiana tar tamatang kalekinale gere kalekinale tasir tamata uakap.” \p \v 36 Kare kusa Iesu tar tang siokor keketik, kara uaturin i uantinanina tasisin, kare buaka tar keketik, kare hire pare, \v 37 \x * \xo 9.37 \xt Mat 10.40\x*“Mair tamata re uaha keip me tang siokor keketik tar hangoguo, inggon e uaha keip pono totoguo. Doh mai gere uaha totoguo, inggon ahik pahe uaha puk totoguo, bo tar tamata ponene ke ualatueha totoguo.” \p \v 38 Doh Jon ke kula tang Iesu pare, “Tang Ualasir! Inggeim king banga tar tang siokor tamata e geil liu keip tasir liouana uasa tar hangoumua, Doh inggeim king kula tane tatanon, teene inggon ahik pahe uakeluk tagu tagigieg.” \p \v 39 Maeit Iesu ke hire tapokis tasisina pare, “Ahik pah mu tur tane tatanon. Gete guata keipir tamata me nitouo tar hangoguo, inggon ahik pahe turung uasuasa tar hangouguo. \v 40 \x * \xo 9.40 \xt Mat 12.30; Luk 11.23\x*Ge mai per tamat ahik pahe uelmatana keip tagigeig, inggono ter uanotoumiuoum. \v 41 \x * \xo 9.41 \xt Mat 10.42\x*Inggo u hire tun tamiuoum toro mana pare, me tamata gere heir tamiuoum me sikir kodomo gerung uakeluk pe inggoum tang Kristo, inggon ahik pahe banotong rouor bulauan.” \s1 A niuedanga gere uapunga tar nitagorong man \p \v 42 “Doh gete guata me tang siokor tamata tasir keketikisine gera tagorong mana totoguo mara guata me niguata uasa, inggono paka uia geta lolo tolain mo palaua uleik toro uekuekonon, kara la uadudurin i laur. \v 43-44 \x * \xo 9.43-44 \xt Mat 5.30\x*Gere guatar limoumua, maeit ro guata ingga tar niguata uasa, tokout liu tatanon. Inggon e la uiantiehe uain geto la keipia tar pang siokor pang limoum i Heuen. Inggon e la sa geta pang torikir pang limoumua, kara bakalaia toro hue i Hel tar butur ro luh dede ro hue ahik paho lomoh. \v 45-46 Doh geter kekeimua re guat, maeit ko guata ingga tar niguata uasa, tokout liu, inggon e la uiantiehe uain geto la ingga pare, a piuk tar uaning uaha geta pang torikir kekeim, kara bakalaia i Hel. \v 47-48 \x * \xo 9.47-48 \xt Ais 66.24; Mat 5.29\x*Gea matoumua re guat, maeit ko guata uasa ingga, uegolo liu! Auiantiehe uain geto la leka keipia tar pang siokor pang matoum tena Nitoia Godo geto la keipia tar toking pang matoum, kara la bakalaia i Hel tar butur ahikir sosoi pah ra mata tagu, doho hue ahik paho oso tagu.” \p \v 49 “Geo tamata uakapa tun pe ra turung uapalih keipis tar teheng toro hue. \v 50 \x * \xo 9.50 \xt Mat 5.13; Luk 14.34\x*A teh auia, ra uoto uamokolaig toro mamang uahungulik mare siokor delauanar uahung tar matana God, te misiana sira kompe geto moko ro hue tasir mamang tamatalik. Bo gere kapa pukur linglinginar teh, ahik me tamata re banotong uakotpokoso tapokis tar linglingin. Ingga pake moko teil me tehe totoum maro uangoul keipia toro hiarouo tasir gisiameh.” \c 10 \s1 Iesu ke uelhire tauete tar niguatang katego toro le \p \v 1 Iesu ke hiliu manasa tar uanene i Kaperneam, kare lala tar pang Judia, song ke sairkoutula i Jodan. Doho burehe polukur tamata ka la uelhirime tatanon, maeit inggono ke guata sira polukumpe re uoto guatang sioun pe. Inggono ke ualasira poluk tasisin. \p \v 2 Doho gisiameher Parisi ka lame tang Iesu tar me uedanga tatanon, kara dangata pare, “Me tamat e banotompe e uaueltageih tono le, kare uelueltula liu tena kuaha?” \p \v 3 Kare mene hahau Iesu pare, “O haua ro ualatoho ke heirin Moses tamiuoum?” \p \v 4 \x * \xo 10.4 \xt Ual 24.1-4; Mat 5.31\x*Doh gisina ka hire tapokis pare, Moses e uamaluana tar tamat e banot e bolo toro pepang ueltageih toro le, kare ueltula liu tena kuah. \p \v 5 Bo Iesu puk ke kula tasisina pare, “Moses ke bolo kompe tar puhung ualatution, teene inggoum o mahang longor. \v 6 \x * \xo 10.6 \xt Uak 1.27; 5.2\x*Bo tar binaka puk ke uakekenar mamang inetelik, God ke tuha tar bulout doha kuah. \v 7-8 \x * \xo 10.7-8 \xt Uak 2.24; Epe 5.31-33\x*Doh a tenkanar puhiono teene, a bulout e turung hiliu tang tinana doh taman, kare la uangoul tokaha mena kuah, kaura pokoso sira pare, a siokon siounur tukunun, kara hik baka poluk paha tang torik. \v 9 Temaeit mais geke uauelkaloutis God, ahik me tamata re banotong uaueltageih.” \p \v 10 I muduhia, Iesu mesno tamatang uakuakeluk ka la uangoul poluk iuma tar um, doh no tamatang uakuakelukono ka dangdangata poluk tatanono tar puhion. \v 11 \x * \xo 10.11 \xt Mat 5.32\x*Doh Iesu ke hire tasisina pare, “Me tamata gere de tena kuah, kare kale palih me tang giomeher kuah, inggono ke guata toro ur, kare guata tar niguata uasa tena kuaha uakikilang. \v 12 Doh mair kuaha re uelueltula liu tena bulout, kare le me tang giameher bulout, a kuahono ke guata toro ur, kare guata tar niguata uasa tena bulout.” \s1 Iesu mesir keketik \p \v 13 O tamata ka keip totouahame tasir keketikilik tang Iesu mare la tuha tasisin. Bo o tamatang uakuakeluk puk ka uelkukur tasisin. \v 14 Bo gine puk ke banga pe Iesu tasisin, Inggono ke nimaliana tasisin, kare kula pare, “Mu uamaluana tasir keketik gera lame totoguo, ahik pah mu kula tane tasisin, ge na Nitoia pe God ter nosir keketik ge ngohinasine. \v 15 \x * \xo 10.15 \xt Mat 18.3\x*Inggo u hire tun toro mana tamiuoum pare, Mair tamata ge ahik mena nitagorong mana sira tasir keketikisine, inggon ahik pahe banot e leka tena Nitoia God.” \v 16 Song ke kila totoono tasir keketik, kare buaka hahai tasisin, kare uamoko tar limana tasisin, kare heir tena niguata uaia God tasisin.\fig Ieus mesir keketik|alt="Jesus and the children." src="GW-054.TIF" size="col" ref="MRK 10.16" \fig* \s1 A tang mani ke ueluatata tang Iesu \p \v 17 Tar binaka ke marang la manasa Iesu, a tang siokor tamata ke ualualome tatanon, kare me baka uahiuainane i uoum tatanon, kare dangata pare, “Tang ualasira uaia! A haua paku guataio maru kale tar nitua gere moko dede?” \p \v 18 Doh Iesu ke mene tapokis pare, “Ae maene ro kula ingga totoguo auia? Ahik me tang siokor tamata me auia, God puk manasamper uia me pahen. \v 19 \x * \xo 10.19 \xt KT 20.12-17; Ual 5.16-20\x*Ingga ko ate manasampe tono ualatoho God gero kula pare, Ahik paho uiliatung pous me tamat, doh geto lea ahik paho uraur keip tasir le, doh ahik paho uenau, ahik paho bohoboh, kara hik paho uatouboul boh, doho ueltada tang tamoum me tinoum.” \p \v 20 Kare hire tapokisiono tang Iesu pare, “Tang Ualasir! A niualatohonine ku uakeluk turugio tar binaka ru keketik.” \p \v 21 Doh Iesu ke bangaehe tatanon, kare malahirintiehe tun tatanon, kare kulangua tatanono pare, “A siokor inete halana ingga to guat, la karo la uabulaua uakapa tun tenang mamang inetelik, karo heir tar mani tasir tiome. Gero guata ingga paar, ingga kaeig me nang inete uaia tun i rana tang God. Song ro uakelukume totoguo.” \p \v 22 Gine ke mene pe Iesu tar puhion, a tamatono ke banga uasa, doh ahik pah ke hagouo uaia, kare hiliu, teene inggon a tang manintieh. \p \v 23 Doh Iesu ke uiliangara tapokis tosno tamatang uakuakeluk, kare kula tasisina pare, “A tamata ger tang mani e turung parakukuhuntiehe tunin tar leka tena Nitoia God.” \p \v 24 Doho tamatang uakuakeluk ka lutarantiehe tun tar puhion. Bo Iesu puk ke la kula ualatumana poluk pare, “Ir keketik! Inggona parakukuh tun tar leka tena Nitoia God. \v 25 A kamel ahik pahe parakukuhin tar hikula tar tapokosonar harum, bor tamata tang mani e parakukuh tunin tar leka tena Nitoia God.” \p \v 26 Doh gisitir tamatang uakuakeluk ka lutara uasa tun poluk, kara ueldangata katongois pare, “Doh maingua re banoto ra uelkarusin?” \p \v 27 Iesu ke bangaehe tasisin, kare kula pare, “Tar nibangang tasir tamat, inggon a parakukuh uasa tun. Bo tang God, ahik me inete re parakukuh.” \p \v 28 Gine ke longoro pe Pita tang Iesu, inggono ke kula pare, “Inggeim king hiliu tenami mamang inetelik, karing uakeluk puk manasa totomua!” \p \v 29 Kare kula tapokis Iesu pare, “Inggo u hire tamiuoum toro mana pare, mair tamata ke hiliu tena um ue o bung tahin ue o bung tatahinalik ue taman ue tinan ue o bung tun ue na butur tar uakeluk totoguo, doh tonogo Uelhire Uaiao, \v 30 inggon e turung kale uaburehentiehe mo um, mo bung tahin, mo tatahinalik, mo burehe ro bung tinan, mo bung tun, kare me bureher inet, doh me niguata uasa ra turung guataig tatanon. Bo gaat puk i muduhia, gisina ra turung kale tar nitua gere moko dede tar mamang binakalik.” \p \v 31 \x * \xo 10.31 \xt Mat 20.16; Luk 13.30\x*“O tamata gera banga sirais pare, o tohangasene daan, gisina tera turung uangoul sira pare, o uadohin, doh gisis ra banga sirais pare, o tabo hangasene daan tera turung i ranantieh.” \s1 Iesu ke hire uatouon e turung mat, kare tua tapokis \p \v 32 \x * \xo 10.32 \xt Mak 8.31; 9.31\x*Gisina ka la lih taro i Jerusalem, doh Iesu e uoum teil tasisin. Doh gisis no tamatang uakuakelukono ka sokor, doho tamatasine ra uakuakeluk teil pono tasisina ka uoun tun pono tar nisokor. Doh Iesu ke kila sioko tasir siokor hangaul, doha tang torik. Inggono ke menmene uakalahara poluk tasisina tar inete re la turung pokoso to tatanon i Jerusalem. \v 33 Inggono ke kula pare, “Ualongor! Inggeig i la taro i Jerusalem kara turung tanganainir Tunar Tamata tasir patere uleik, doho tamatang ualualasira tar ualatut. Doh gisina ra turung uelhote pare, inggon e turung mat, kara heirin tasir tamata ge ahik poho Ju. \v 34 Doh gisina ra turung uauanete tatanon, kara loulouin, kara halhaluhin, kara tung pousin, dohi muduhia tar touonor marein, inggon e turung tua tapokis poluk.” \s1 Jems me Jon ura malahir pare, teura i ranantieh \p \v 35 Jems me nu Jon ger toking tuna Sebedi kura la me tang Iesu, kaura kula pare tatanon, “Tang Ualasir! Raeim mira malahir pare, ingga o guata sira teremira nimalara raeim.” \p \v 36 Kare mene hahaua Iesu tasrasina pare, “A haua paku guataio tamiraoum?” \p \v 37 Kaura hire tapokis rasina pare, “O uamaluana tamiraeim maira la tabila tagu totomua. Me tang sioko tar pang mua, kare me tang sioko tar pang kais.” \p \v 38 \x * \xo 10.38 \xt Mak 14.36; Luk 12.50\x*Kare mene hahaua Iesu tasrasina pare, “Raoum mura tel a hau ura dangatain. Raoum mura banotong inum tagu tar kap geru turung inum tolaio? Doh mura banotong kale tar niuahuhu gera turung uahuhu keipin totoguo?” \p \v 39 \x * \xo 10.39 \xt Apo 12.2; UGO 1.9\x*Doh rasina kura mene hahaua pare, “Raeim mira banot!” \p Kare hire Iesu tasrasina pare, “Raoum mura turung inum nomana tar kap geru turung inum tolaio, kara turung uahuhuis raoum tar uahuhu gera turung uahuhin totoguo. \v 40 Bo inggo puk ahik pah teru banot u kula tang mai re turung tabila toro tabtabilang toia i tektekena toro nouguo. Godo ke kale uatoro tar buturunin a nasir tamat inggonompe ke uamatot.” \p \v 41 Doh tar binaka ka longorosinar siokor hangaulur tamatang uakuakeluk tas Jems me Jon, gisina ka uakekena tar nimaliana tas Jems me Jon. \p \v 42 \x * \xo 10.42 \xt Luk 22.25-26\x*Maeit Iesu ke kilame tasisin, kare hire pare, “Inggoum mu ate toro uan uakapa daan, o mamang toiang tasir tamata ge ahik poho Ju, gisina ra ualatoho uapopokoho tosnoso tamat, doh nosio tamata uleikisin tera kaueke keip tasir tamatasine i kukulebanga tasisina tar nipetutup mara longorosin.” \p \v 43 \x * \xo 10.43 \xt Mat 23.11; Mak 9.35\x*Bo gane puk i uantinanina tamiuoum inggono pake giamehe siok. Mai gere marang tamata uleik, inggono pake turung tamatang kalekinale tamiuoum. \v 44 Doh mair tamata re marang i ranantieh, inggono tere turung tamatang kalkalekinale puk tasir tamata uakapa tun. \v 45 Temaeit ke lamer Tunar Tamat, inggon ahik pah ke lame pare, mara me kalekinale ueleheirir tamata tatanon. Ahik! Inggono ke lame mare me kalekinale ueleheir tasir tamat, kare heir tena nitua tar bulaua tapokis tasir tamata uakap. \s1 Iesu ke uauia tar tang siokor kut \p \v 46 Maeit gisina ka la pokoso manas i Jeriko. Doh gine re lang hiliu manasa pe Iesu mesno tamatang uakuakeluk tar uan uleikion, a tang siokor tamat a hangana tang Bertimeus ger tuna Timeus, e tabila tar tektekenar lel, kare hinghinga inete tasir tamat. \v 47 Tar binaka ke longorono tang Iesu ger peng Nasaret ke me la uahuhut pe tatanon, inggon ke uakekene tar kula ualeik pare, “Iesu ger tuna Debit, o ueldolomo totoguo!” \p \v 48 Doh gisisir burehe ka uelkukur tatanon, kara hire pare, “Tabtabila sikor! Ahik paho menemen!” Bo inggono puk e kula ualeikintieh dedempe pare, “Tuna Devid! O ueldolomo totoguo!” \p \v 49 Doh Iesu ke tur, kare hire pare, “Kilame tatanon. Maeit gisina ka kilame tatanon,” kara kula pare, “O uah, karo lame, inggono ke kila totomua.” \v 50 Kare liur liuionor kut tono hikhiku, kare siaka kai, song ke la la tang Iesu. \p \v 51 Song ke dangata Iesu tatanono pare, “A haua ro malaria u guato totomua?” \p Doh Bartimeus ger kut ke mene hahaua pare, “Tang Ualasir! Inggo u marang bang.” \p \v 52 \x * \xo 10.52 \xt Mak 5.34\x*Doh Iesu ke kula tatanono pare, “Gon o la, reng nitagorong mana ingga ke uauia totomua.” Doh ahik me manasan, inggon ke bang, kare uakelukunguala tang Iesu tar lel. \c 11 \s1 Iesu ke lekala i Jerusalem ngohina tar toia \p \v 1 Tar binaka ka la uahuhut manasasin i Jerusalem, gisina ka la pokoso baka uoum tar toking uan i Betpage, dohi Betani, rasinar toking uan ura uahuhut tar Siusanang Oliv. Doh Iesu ke kilame tena tang torikir tamatang uakuakeluk, \v 2 kare kula pare, “Raoum mura la tar uaneit i uoum tamiroum. Doh tar binaka mura la leka raoum tar uanion, raoum mura turung tupara tar donki ger kalan, a nilolo tane. Doh inggon a nitabung panpanete harah. Mura luaka tatanon, kaura keipime. \v 3 Gete dangata me tamata tamiraoum, ‘Ae maene mura guata raoum pare, tar donki?’ Mura hire tapokis pare, ‘A Tamata Noman e malara tatanon, bo e turung heir tapokis ualahur puk.’” \p \v 4 Maeit rasina kura la manas, kaura la tupara tar donki kalan e tur tar lel, a nilolo tane toro pirik. Gine ura luaka tur pe rasina tatanon, \v 5 o tamata gera tur uahuhut ka dangata tasrasina pare, “A haua mura guatain raoum, maene ura luaka tar donki kalaneit?” \v 6 Doh rasina kura hire sirampe ke kula pe Iesu tasrasin, song ka uamaluanar tamata tasrasin. \v 7 Song kura keipime rasina tar donki tang Iesu, kara baka uaponalasina tenas hikhiku tar donki, song ke panete Iesu. \p \v 8 O bureher ponor tamata ka heig tenas gomono tar lel, doho gisiomehe ka heig tar rananar douk ge ka tokout turig toro butur malatahan. \p \v 9 Gisis ra uoumuoum teil kare gisis i mud ra kulkula ualeik teil pare, \q1 “Uatakai tang God! \q1 Guata uaia tatanono geke laha tar hanganar Tamata Noman! \q1 \v 10 Guata uaia tena nilahar Nitoia ger nang Debit ger tubugieig! \q1 Uatakai tang Godanah i rana tun!” \rq Ker 118.25-26; 148.1 \rq* \b \p \v 11 Maeit Iesu ke leke manas i Jerusalem, kare la leke tar umang lotu ger uleik, kare la bangaehe ueltebeir tar mamang inetelikane ium. Bo teene ke reiu manasa peon, maene inggono ke la tauete liu polukane tar uan, kare lala i Betani mesno siokor hangaul, doha tang torikir tamatang uakuakeluk. \s1 Iesu ke soul toro douk fig \p \v 12 Tar uagiomehenar marein, naliuo gine ra lang hiliu manasa pesin i Betani, Iesu ke hagouo tar gog. \v 13 \x * \xo 11.13 \xt Luk 13.6\x*Kare bangala toro douk fig menia tar kamanana roon, maeit inggono ke lala tar la banga ge pare kaeig me kukuanan. Bo tar binaka puk ke lame Iesu toro douk fig, roon ahik poho ua, a kamanana puk, teene a binakon halanar douk te ua. \v 14 Doh Iesu ke la kula toro douk fig pare, “Ingga ahik paho ua baka poluk, kara einir tamata me kukuanan, ahik tun!” Doh no tamatang uakuakelukono ka longoro ke mene pe inggon. \s1 Iesu ke geil liu tasir tamatane tar umang lotu ger dedeil \p \v 15 Tar binaka ka la tapokisilasin i Jerusalem, Iesu ke la leka tar umang lotu ger dedeil, kare uakekena tar geil tauete tasir tamatang uabulbulau menia tasir tamatang bulbulau. Inggono ke siokor tula bise tenas tebolusis ra uapuapalih tar mani, kare nosio taluh ponosis ra uabulbulaua tasir tetiau. \v 16 Kare tur tane pono tasir tamatasis ra marang leka keipime tenas ineteng uabulbulau \v 17 Song ke menmene ualasirono tasisina pare, No uelhire God o nibolo pare, \q1 “Nag umo ra turung kilain pare, \q2 nas umang lotur mamang tamatalik. \q1 Bo inggoum puk kung uapalih tatanono pare, nas buturung tokauaouor ueuenau.” \rq Aisaia 56.7; Jeramaia 7.11 \rq* \b \p \v 18 \x * \xo 11.18 \xt Mak 14.1\x*Doh gisisir patere uleik mesir tamatang ualualasira tar ualatut ka longoro toro uelhire roon, kara sir me hagar tar tung pous tatanon. Bo gisina puk ra sokoro tatanon, teene ka lutarantiehe pesinar manai tena niualasiron. \v 19 Doh nareiuinar binakon, Iesu mesno tamatang uakuakeluk ka hiliu tar uan uleik i Jerusalem. \s1 O ueluelhirena ro douk fig \p \v 20 Tar uagiomehenar liuo, gine ka la siaua pelasina toro douk fig geke menmenein Iesu, o tamatang uakuakeluk song ka la ate pare, ke maul per kamanana roon, karo mata uatuka toro tenkan. \v 21 Doh Pita ke namana tapokis hape ke mene pe Iesu toro douk roon, kare kula pare, “Tang Ualasir! O banga toro douk fig rotie ko soul pousuia ko mata manas!\fig O douk ra kilain o fig|alt="The fig tree." src="LB00085B.TIF" size="col" ref="MRK 11.21”" \fig* \p \v 22 Kare mene hahaua Iesu tasisisna pare, “Mu tagorong mana tang God! \v 23 \x * \xo 11.23 \xt Mat 17.20\x*Inggo u uamana tun tamiuoum pare, inggoum mu banotompe mu kula tar siusana pare, God e kabekai totomua, kare la bakako i laur, nang niualatoho ingga ra longorompein. A mamang inetelik ra malahirin ter nirtagorong mana puk manasampe, kara hik me namana tortorik i lolono tar balamiu. \v 24 \x * \xo 11.24 \xt Mat 7.7\x*Temaene ru hire polukuo tamiuoum pare, Inggoum mu banoto mu lotu uatuha me inet, doh gerung tagorong manaoum, inggoum mu banotong kale. \v 25 \x * \xo 11.25 \xt Mat 6.14-15\x*Bo tar binaka puk rung lotuoum, a uakikilangan inggoum mu kuse luara liu baka uoum me inete geka guata uasaig tamiuoum mare kuse luara liu pono tamamiuoumenah i Heuene teremi niguata uasaoum. \v 26 Ge Tamamiuoum peenah i ran ahik pahe banot e kuse luara teremi niguata uasaoum geta hikioum pah mu kuse luara tar niguata uasa ka guataisir gisiameher tamata tamiuoum.” \s1 Iesu ka dangatain mai ke uatohangana tatanon \p \v 27 Tar binakanin, Iesu mesno tamatang uakuakeluk ka la pokoso tapokis manasa poluk i Jerusalem. Maeit gine re lala pela Iesuane tena buturur umang lotu ger uleik, a tamata uleiking tasir pater, o tamatang ualualasira tar ualatut, doho gisiameher tamatang uoum keip ka lame tatanon. Gisina ka me dangata uapopokoho tatanono pare, \p \v 28 “Ia ko kale tura tar tohanganene, doh mai ke heir totomua tar nitampopokoh, maeit a tohangoum?” \p \v 29 Kare mene hahaua Iesu tasisin pare, “Inggo u turung hire tamiuoum, mai ke heir tar nitampopokohene ru guata keipio getung mene hahauoum tar siokor puhung dangatene ru dangataio. \v 30 Inggo u dangata tamiuoum pare, Na uahuhu Jon e la tur tang God ue ke la tur puk me tamat? Mu hire hahaua totoguo.” \p \v 31 Gisina ka ueluelmene katongonguais pare, “Geti kula inggeig pare, ‘E laturon i Heuen,’ inggon e turung dangat, ‘Ae maene ahikieig pah ki tagorong mana tatanon?’ \v 32 Bo geti hireeig pare, ‘E la tur pukuono me tamat,’ ahik pono pahe banot.” Teeit gisina ra sokoro geta nimalianar tamata tasisin, ge o tamata pe ra kula pare, Jon a propet nomana tunur nang God. \p \v 33 Temaene, gisina ka uelhire hahauangua puk pare, “Inggeim deh mi teil!” \p Kare hire Iesu tasisisna pare, “Inggo ahik pono pahu banot u hire tamiuoum, tang mai ke heir tar tohanganene ue a nitampopokohene ru guata keipio tar inetenine.” \c 12 \s1 O uelhire uaranga tasir tamata ra kaueke tar iomo bino \p \v 1 \x * \xo 12.1 \xt Ais 5.1-2\x*Iesu ke ueluatata poluk tasisina pare, “A tang siokor tamata ke lebe tar iomo bino, kare ur tar pantui, kare koho tar tung ra pous toigir kukuananar bino, kare tuha tar pang taluhung kauekane tar iom. Song ke heir bakono tar iomo tasir gisiomeher tamata mara kaueke, kare la tar giomeher pang uan. \v 2 Tar binakang lous tar kukuananar bino, tanener iomo ke ualatuela tena tamatang kalekinale tasisis ra kauek mare la kaleono me kukuanan. \v 3 Bo gisis puk ra kaueke tar iomo ka kusa tatanon, kara halhaluhin, song ka uelueltula liu tatanon, ahik mate kale baka me inet.” \p \v 4 “A tanener iomo ke ualatue polukula tar tang giameher tamatang kalekinale tasisin. Bo gisis puk tar iomo ka la haluh polaka baka puk tatanon, kara uamatala tatanon. \v 5 Doh git tanener iomo ke ualatue polukumpela tar tang giameher tamatang kalekinale, doh inggono teka la uiliatung pousunguain. Inggono ke ualatue polukumpela tasir gisiameh, doho gisiamehe tasisina ka la uiliatung polukumpeis, karo gisiamehe ka uiliatung pousis. \v 6 A tang sioko puk manasa ke uangoul, inggono ter tunonener tanener iomo gere malauelhirintiehe tunin. Doh inggono ke kula pare, Inggon a tuguo, inggono ra turung ueltadain. Kare ualatue uadouh tatanon.” \p \v 7 “Bo o tamata pukusis ra kaueke tar iomo bino ke uelmene katongois pare, Bang! Git re lame ter tunon, doh inggono tere turung kale uahiuo tar iomene. Mu lame, ti uiliatung pous tatanon, mari turung kale uahiueig tar iomene a nagig. \v 8 \x * \xo 12.8 \xt Hib 13.12\x*Maeit gisina ka kusa tatanon, kara tung pousin, song ka bakain i behia tar iom.” \p \v 9 Doh me haua baka poluk re guatain tanenar iom? Inggon e turung uiliatung pous tasisis ka kaueke baka tar iomo bino, kare heir mo gisiamehe siok. \p \v 10 Inggoum here halana tung timana tagu tono uelhire God? Roon o hire pare, \q1 “O palaua rone ka deinir tamatang tuh, kara bakain. \q2 Roono ko uiuirin o inete uleik tun. \q1 \v 11 A niguatanine, tena niguatar Tamata Noman, \q2 doh ginin a matmata hamas tun teregi nibangeig.” \rq Ker 118.22-23\rq* \p \v 12 Gisitir tamata uleik tasir Ju ra marang kusa tatanon, teene ke mene pe inggono paar, ge gisina pe ka la hagouo sira pare, tera menmene uatuhais, gisina te ngohina tasir tamata uasasisir tamatang kaueke tar iomo toro ueluatat. Bo gisina puk ka sokoro mata tuhtuha tatanon, teene o burehe per tamat. Maeit gisina ka hiliu tatanon, kara la. \s1 A takis ra heirin tang Sisar ue ahik? \p \v 13 \x * \xo 12.13 \xt Luk 11.53-54\x*I muduhia o mamahoholik ka ualatuela tasir Parisi mesno tamatang uakuakeluk Herot tang Iesu. Doh gisina ra marang uedanga tatanono mara uakouh tatanono gete mene uasaono me puh, song ra kusesina tatanon. \v 14 Maeit gisina ka lame tatanon, kara me kula pare, “Tang Ualasir! Inggeim mi ate, ingga a uauamana tun, ingga ahik paho sokoro me tamat, karo guata tar siokonar niguata tasir tamata uakapa tun, gisisir tohangas ue ahik paho tohangas. Doh nang niualasira e la tunig tena hagar God. Doh ingga o hire baka tamiueim, a kodkodohompeono tar heir tar takis tar gavamaning Roum ue a sa? \v 15 Inggeim paking bulaua tar takis ue ahik?” Bo Iesu puk ke ate torosio tang kokoposin, kare kula pare, “Maiene rung marang tut louruioum tenami puhung dangatang uedang? Mu ualasira totoguo me siokor maning Roum maru hireo tamiuoum.” \v 16 Gine ka me heir pesina tar mani, inggono ke dangata pare, “O luna mai rone ka uaanasalain, kara hangana mai?” \p Kara kulasina pare, “Sisa.” \p \v 17 \x * \xo 12.17 \xt Roum 13.7\x*Kere hire poluk Iesu tasisina pare, “Heirimpe tang Sisar tar inete ger nang Sisar. Bor mamang inetelik ger nang God paka heirimpeig tang God.” Doh gisina ka lutarantiehe tun ke mene hahaua peon. \s1 O Sadiusi ka dangata tang Iesu tar nitua tapokis \p \v 18 \x * \xo 12.18 \xt Apo 23.8\x*Song ka la kalehemer Sadusi, gisin o toto tamatang Ju gera kula pare, ahik me tua tapokis tar binakang mat. Gisina ka dangata pare, \v 19 \x * \xo 12.19 \xt Ual 25.5\x*“Tang Ualasir! Moses ke bolo toro uelhire sioun pare, Geta tamata ke mata liu tena kuah, bo ahik puk me tun, tahinon e turung le kalehe tar kuahono mare uakotpokoso me tuna tahinetie ke mat. \v 20 Auia, o mouitir mamahialik. Gitir uoum ke le, kare mata liu tar kuah, doh ahik me tun. \v 21 Maeit gitir uakeluk tatanono ke le kalehe tanoneitir kuaha kamob, doh ahik paha puhung barah, kare mata ponono, doh inggon ahik pono pah ke uakotpokoso baka me keketik. \v 22 Doh gisina ro mamahialik uakapa ka siokor le kompe tar tang sioko komper kuahon, bo ahik puk me keketik. Doh gitir kuaha ke la mata pon. \v 23 Doh hapengua geta tua tapokisir tamat, maingua na turung kuaha tatanonor kuah, ge gisina per mouitir mamahialik ka siokor le tatanon?” \p \v 24 Doh Iesu ke hire tasisinar Sadusi pare, “A niduh re moko tamiuoum, teeit inggoum mu tele tono uelhire God, karung tele pono tena nitampopokohon. \v 25 Ge tar binaka pe ra tua tapokisir tamat, gisin ahik paho le. Gisina ra turung ngohina tasir anggeloung Heuen. \v 26 \x * \xo 12.26 \xt KT 3.2,6\x*Bo tar nitua tapokis, inggoum halanampe tung timana tagu tena nibolobolo Moses toro ueluatatina ro douk geko luh? Ke la bakar puhung barah ke mata baka pe Abraham, Aisak doh Jekob, God ke kula pare tang Moses, Inggo tena God Abraham, na God Aisak, doh na God Jekob. \v 27 Maeit inggono tenas Godomper tua, doh ahik pah nas Godor tamata gesir mat. Inggoum mu uatoboul katongo kompesioum!” \s1 Hingiar ualatutur nang God ro uleikintieh \p \v 28 \x * \xo 12.28 \xt Luk 10.25-28\x*A tang siokor tamatang ualualasira tar ualatutung tar lotu e tur pon, kare ualualongoro tar ueluelmener nasir Sadusi mes Iesu. Inggono ke ate pare, Iesu ke mene hahaua uaia, maeit ke dangata pare, “Hingia no ualatoho God ro uleikintiehe tar giniameh?” \p \v 29 Kare mene hahaua Iesu tatanono pare, “O uleikintiehe ro ualatoh te rone, \q1 ‘Inggoumur Israel mu ualongoro uaia, \q2 a Tamata Noman ge nagi Godeig ter tang sioko puk manasar Tamata Noman. \q1 \v 30 Inggoum pakung malauelhir keip tatanonor Tamata Noman ge nagi Godeig tar balamiu uakapa tun \q2 menia tar iabemiu uakapa tun, \q2 doh teremi ninamana uakapa tun, \q2 kare teremi nitampopokoho uakapa tun.’ \rq Ualatut 6.4-5 \rq* \m \v 31 Doh o uatorikina no ualatoho God gero uleikintiehe te rone, \q1 ‘Inggoum pakung malauelhir toso uonotomiu, \q2 ngohina rung malauelhir katongo pesioum.’ \rq Nas Kalekinaler Pater 19.18\rq* \b \p Ahik baka poluk mo ualotoh ro uleikintiehe toro torik ro uelhire rasine.” \p \v 32 Doh gitir tamatang ualualasira tar ualatut ke hire tapokis tang Iesu pare, “Tang Ualasir, ingga ko mene uaia tun. Ingga ko mene tun toro man, ko kula pe pare a tang sioko puk manasamper God, kara hik baka poluk me tang giomeh. \v 33 \x * \xo 12.33 \xt 1Sa 15.22; Hos 6.6\x*Doh inggo u ate, inggon a inete uleik tun tar malara keip tang God toro baloug uakapa tun, doh reg ninamana keip pon, kare tereg nitampopokoh, karu malara pono toso uanotoug ngohina ru malara katongo peio. Gininonine ter inete uleikintiehe poluk geta uahunginir uahung niualuh tar uakeluk tar ualatut.” \p \v 34 Gine ke ate pe Iesu tar tamatono pare, a tamatang ate, Iesu ke kulangua tatanono pare, “Ingga ahik paho uairehe tena Nitoia God.” \p Dohi muduhia, ahik baka poluk me tamata ke marang dangata poluk me puhung dangat. \s1 Iesu ke dangata tasisina tar tamata geke kedangain God \p \v 35 I muduhia gine ke menmene ualasira to pe Iesu iuma tar umang lotu ger dedeil, Inggono ke dangata tasisina pare, “Ae maene ra kular tamatang ualualasira tar ualatutung tar lotu pare, tang Kristo a tuna Debit? \v 36 Ge Debit katongo pe, ke mene keip tena nitampopokohor Iabena Dedeil, kare kula pare, \q1 ‘A Tamata Noman ke kula tenag Tamata Nomano pare, \q1 O tabilane tar pang makoso totoguo \q2 e tuka getu uamoko bako tosnongo uelmatania i kukulebanga tar kekeimua.’ \rq Ker 110.1\rq* \m \v 37 Gine ke kilo katongo pe Debit tatanono pare, ‘A Tamata Noman,’ hape maene a tuna inggono tatanon?” \p Doh gisitir manai tamata ra siokor marang ualongoro uaia tun tatanon. \s1 O tamatang ualualasira tar ualatut ra uoto guata uasa \p \v 38 Doh ginine ter giniameher inete ke mene ualasiragiono tasisina tar binakon. “Tagin teil tasisitir tamatang ualualasira tar ualatutung tar lotu! Ge gisina pe ra uoto uaha tun tar latlateil keip tenas hikhiku barah, kara malahir tasir mamang tamatalik ra heir tasisina tar niueltadane tar buturung uabulbulau. \v 39 Doh gisina ra marang tabila tar tabtabilanitir uleik i uoumuhia tar umang lotu, doh tenas tabtabilar mahohane tar niein uleik. \v 40 Doh gisina ra tutlour, kara uenaua tenas ineter kuaha nimate liu, kara kokop tane tenas niguata uasa ra kotouo pe tar lotu barahane tar matasir manai. Temaene tar binaka ra kedangaisir tamat, gisinar tamatasine ra turung kale tar uleikintieher uelmahing.” \s1 A mani ke heirigir kuaha nimate liu \p \v 41 Iesu ke la tabila uahuhut tar buturung baka maniane iuma tar umang lotu ger uleik, kare bangaehe tasir manai tamata ra me uamoko pe tenas mani tar bokis. Doho bureher tang mani ka me uamoko tar burehentieher mani. \v 42 Doha tang siokor kuaha tiome, a nimate liu, ke me uamoko pono tar toking mani e matoto tar 2 toia. \v 43 \x * \xo 12.43 \xt 2Ko 8.12\x*Doh Iesu ke kilame tosno tamatang uakuakeluk, kare hire tasisina pare, “Inggo u uamana tun tamiuoum, gitir kuaha tiome a nimate liu, inggono teke uamoko uaburehentiehe tasir gisiomehe uakapa geka uamoko uoum. \v 44 Ge gisina pe o tang mani, kara heir puk tar giniameh, kare mokompe nas mani, bo giner kuaha kamob, inggono ke siokor heir tun tar hauar nan, doh ahik baka poluk mena mani ke la mok.” \c 13 \s1 Iesu ke hire tar umang lotu ger dedeil e turung tadur \p \v 1 Gine re lang hiliu manasa pe Iesu tar umang lotu ger dedeil tar binakon, na tang siokor tamatang uakuakelukono ke me kula pare, “Tang Ualasir o banga tar uma uleikinitie a mataia tun! Banga pono tar palaua uleikinitie tar pador!” \p \v 2 \x * \xo 13.2 \xt Luk 19.44\x*Kare kula Iesu tatanono pare, “O uma mataianinanine ra turung dura uahiuoig, doh ahik mo siokoro palaua ro turung toka uaponola mo giameh.” \s1 Iesu ke hire tar bureher niduh e turung pokos \p \v 3 I muduhia Iesu ke la tabila tar hiuhiuonar tar Siusanang Oliv tar paina re latur pemer malatahana tar umang lotu ger dedeil. Doh Pita, Jems, Jon, doh Andru ka la uanomo me tatanon, kara me dangata pare, \v 4 “Mangiha tun re la turung pokosor puhunin? Doh kaempeig me uaparok i uoumuhia tar ualasira tamiueim, mangiha re la turung kotpokosor inetenine pare, o man?” \p \v 5 Doh Iesu ke hire tasisina pare, “Ahik pah mu uamaluana me tamat e keip uaheil teremi ninamanoum, \v 6 ge o burehe per tamata ra turung lame, ra la keip teil tar hangoguo, gisina ra me hire pare, tesir Kristo, kara turung uelour tasir bureher tamat. \v 7 Doh tar binaka rung longoroum me uiliatung ue me uelhireng uiliatung, inggoum ahik pah mu por, ginin e turung kotpokoso bakampe, bor binaka puk re turung kapar mamang inetelik ahik dedempe pahe uolong kotokos. \v 8 Doho pang uan ra turung uiliatung tar giameher pang uan, doho nitoia ra turung uiliatunge keipis me ro giniamehe ro nitoia. Doho nun e turung nun, kare kotpokosor gogo uleik e turung pokoso toro giniamehero uan. Bo ginino pukunine tere ualasira tar inete ualasokoro gere turung kotpokos.” \p \v 9 \x * \xo 13.9 \xt Mat 10.17-20\x*“Bo tar binaka puk re turung uakekenar inetenino tar kotpokos, inggoumu tagin teil! Inggoum ra turung heirilasioum tar buturung kedang, kara la halhaluh tosioum tar umang lotu. Inggoum ra turung tohotolasioum i uoum tasir tamata uleik mesir toia, teeit inggoum kung uakuakeluk totoguo. Doh inggono tenami turung binaka uaiaoum tar uelhire tauete tar hangouguo. \v 10 Doho Uelhire Uaia roono ra uelhire uatauete baka uoumin toro mamang uanilikane i kot. \v 11 \x * \xo 13.11 \xt Luk 12.11-12\x*Doh tar binakon inggoum ra turung kusesioum, kara keipisioum tar uelkodoh, inggoum ahik pah mu namanantiehe baka uoum tar haua rung uelpouhin. Mu hire puk toro uelhire gere heirin God tamiuoum tar binakoneit. Doh inggoum ahik pah terung turung men, bo a Iabena Dedeil tere turung men.” \p \v 12 \x * \xo 13.12 \xt Mat 10.21\x*“Doha tamat e turung heir katongompe tang tahina mara tung pousin, doho tamasir keketik ra turung guata sira ponomnpe toso tus tar siokonar niguat. Doho keketik ra turung nimaliana katongo toso tinas, kara turung heiris mara tung pousis. \v 13 \x * \xo 13.13 \xt Mat 10.22; Jon 15.21\x*Doho tamata uakapa ra turung tokouasais tamiuoum, teene rung uakeluk peoum totoguo. Bo mais ra tur uapopokoh e tuka tar uadouhinar marein, gisina tere turung uelkarusais God.” \s1 A inete uasa tun e turung kotpokos \p \v 14 \x * \xo 13.14 \xt Dan 9.27; 11.31; 12.11\x*Iesu ke kula ualatuman poluk pare, “Mai re timana toro uelhire rone, inggon e namana uaia bak. Inggoum mu turung banga tar inete uasa tun, inggon e turung tur tar butur san. Doh tar binakon, mais gera uangoul i Judia, gisina paka ualo liu taro i rana toro siusan. \v 15 \x * \xo 13.15 \xt Luk 17.31\x*Doh me tamata gere uangoul i kalahara tena um, inggono paka hik pahe leke tapokis iuma tena uma tar la kaleuatoro baka mena inet. \v 16 Doh me tamata gere uangoul tena iom, inggon ahik baka poluk pahe la tapokis mare la kale baka tono hikhiku. \v 17 \x * \xo 13.17 \xt Luk 23.29\x*Doh kuasalik tun ro kuaha gesir balakos, kare gisis ra uahuh tasir guam tar binakonene! \v 18 Inggoum pakung lotu tang God mara hikir inetenine pahe kotpokoso to tar binakang malahong, \v 19 \x * \xo 13.19 \xt Dan 12.1; UGO 7.14\x*ge a binaka penin, e turung kotpokosor niduh uleik tun ge ahik pahe uelmatout keip me niduh geke pokoso bakaoum, e uakikilanga tur ke uatouo pe God tar mamang inetelik e me tukene daan. Dohi muduhia, ahik me niduh sira paar re turung kotpokoso poluk. \v 20 Toro mana tun, geta hikir Tamata Noman pahe uapouhina tar binakanin, o tamata uakapa ra turung siokor mamantouois. Bo inggono e namanantiehe tun tasir tamata geke kedangasiono sioun, temaene re turung uapuhinono tar binakanin.” \p \v 21 Doh tar binakanin gete me tang siokor tamata re hire tamiuoum pare, ‘Bangane, gine te Kristo!’ Ue e hire pare, ‘Teono gila!’ Ahik pah mu tagorong mana tatanon. \v 22 \x * \xo 13.22 \xt UGO 13.13\x*Ter hauon, o Kristo bohoboh, doho propet bohoboho pono ra turung kotpokos. Doh gisina ra turung guata tar niuaparoko uleik, doha ineteng ualutara uleik geta banotosina mara uelourisir tamata geke kedangais God sioun. \v 23 Mu tagin teil! Ge inggo pe ku hire baka uoumumpe tamiuoum tar mamang inetelik re turung kotpokos.” \s1 I muduhia e turung tapokis polukuhar Tunar Tamat \p \v 24 \x * \xo 13.24 \xt UGO 6.12-13\x*Doh Iesu ke kula poluk pare, “Dohi muduhia tar binaka uasaninanine, \q1 ‘a pisar e turung kitup, \q2 doha bialok ahik pahe pid, \q1 \v 25 doho pitopit ra turung punga turuha i ran \q2 doha nitampopokoh i ran ra turung uagunain.’ \rq Aisaia 13.10; 34.4; Joel 2.10,31; 3.15\rq* \b \m \v 26 \x * \xo 13.26 \xt UGO 1.7\x*Doh tar binakonene, o tamata uakapa ra turung banga tar Tunar Tamata gete laha i lolono tar mahar langit menia tena nitampopokoh a uleikintiehe, doh tar luhluhunon a mataia tun.” \p \v 27 \x * \xo 13.27 \xt Mat 13.41\x*“Doh inggon e turung ualatue tesno anggelo mara la ur toto uakapa tesno tamatono geke kedangais God sioun, ra kale turis toro mamang buturulikane tar uara surunar koto uakap, dohi ran.” \s1 Iesu ke uelhire uaranga toro douk ra kilain o fig \p \v 28 Kare hire poluk Iesu tasisina pare, “O douk, ra kilain o fig, o ualasira tamiuoum pare, tar binaka re timuhur ranana roon, kare uakoupur kamanan, inggoum mu ate manas, na binakar pisar e uahuhutung kotpokos. \v 29 Doha siokono pukompe tar binaka rung bangoum tar inetenine ku menegio, inggoum mu banotong ate manasa tar Tunar Tamata ke uahuhutin tar pokosane toro pirik. \v 30 Doh inggo u uamana tun tamiuoum pare, o babeir tamatang daan ahik pah ra turung mata uakap e tuka tar binaka re kotpokosor mamang inetelikinine. \v 31 I rana dohi kot ura turung rou, bo nogo uelhireo ahik paho turung kapa tagu.” \s1 Mangiha re kotpokosor ineteninonine \p \v 32 Kare hire poluk Iesu tasisina pare, “Ahik me tamata re ate tar binaka re kotpokosor ineteninonine, doho anggelou i ran ahik pono pah ra ate, doha Tunon ahik pon, bo te Tamana manasampeono tere ate. \v 33 Mu tagin teil! Karung uakeis uanon. Ter hauon inggoum mu telengua mangiha re kotpokosor binakon. \v 34 Inggon e turung baka sira tar tamata geke la tar laer kare hiliu tena um, inggon e ualatoho baka tesno tamatang kalekinale. Doh inggon e heir baka tenas kalekinale kahakasin, song re hire bakono tar tamata gere kaueke toro pirik, Bangbanga uakeis tagin dedempe gete pokosomeon! \v 35 \x * \xo 13.35 \xt Luk 12.38\x*Temaeit inggoum mu bangbanga tagin, ge inggoum pe mu turung tele pono mangiha re tapokisime tanener um. Inggono here tapokisime tar reiu ue tar uantinaninar boung ue tar binaka ra kororor paol ue tar liliuolik. \v 36 Bo inggon e turung santiehe getung uamaluanoum e me ueltuparono mu hohououm \v 37 A haua ru hireio tamiuoum, inggo u hire pono tasir tamata uakapa tun pare, Mu bangbanga uakeis tagin!” \c 14 \s1 O mamahoholik ka uelhote tar tung pous tang Iesu \p \v 1 Doha torik manasar marein rasit ura mok, kare pokoso manasa nas marein uleikir Ju gera kilain, “Leka Liu ro Mat,” \f + \fr 14.1 \ft O niein uleik o nasir Ju ra kilain, Leke Liu ro Mat. Uanamana huara dede tar binaka toro mat o uleik ko leka liu tasir Ju i Isip. O Ju ra kialin, A Pasova. Bang toro Bolobolong Kale Tapokis Mahar 12.\f* doho niein gera kilain, “O Bereit Ahik me Is.” Doh gisitir patere uleik mesir tamatang ualualasira tar ualatut, ka sir me hagar mara kusa uanomo toin Iesu, kara uiliatung pous tatanon. \v 2 Bo gisina puk ka ueluelkule pare, ahik pah ra guata to me mareinane toro niein uleik, geta uakotpokososina me uelkoi tasir manai, kara mamantouongua tar uan. \p \v 3 \x * \xo 14.3 \xt Luk 7.37-38\x*Doh tar binaka re uangoul Iesu i Betani, inggon e uangoul tena uma Simon ger touba sioun. Doh tar binaka re tabilang ein Iesu ium, a kuaha ke lame, e kale teil tar amiamuh a nihedongo tola tar nouh mataia, ginin a i ranantieher bulauan. Doh gitir kuaha ke katego liu tar matanar nouh, kare pikur toro luna Iesu. \v 4 Doho gisiomehe gera uangoulane ka bang, kara nimalian, kara ueldangata katongois pare, “Ae maene ke dingdinging mamantouo pukuono tar amiamuh pare? \v 5 A amiamuh dehon e banoto ra uabulauain tar 300 kina, kara heirin tasir tiome.” Doh gisina ka uelkukur tar kuahon. \p \v 6 Bo Iesu ke hire tasisina pare, Uamaluana tatanon. “Ae maene rung uelkukuroum tatanon? Inggono ke guata uaia tun tar inet a mataia totoguo. \v 7 \x * \xo 14.7 \xt Ual 15.11\x*O tiome ra turung uangoul tagu dedempe tamiuoum, doh inggoum mu turung poulumpe tasisina me binaka gerung malar. Bo inggo ahik pahu turung uangoul tagu dede tamiuoum. \v 8 \x * \xo 14.8 \xt Jon 19.40\x*A kuahene ke guata manasampe tar inete ke banotoin e guat. Inggono ke dingila tar amiamuh toro luguo tar kale uatoro tanika totoguo i uoumuhia tenag binako geta keuio. \v 9 Inggo u uamana tun tamiuoum pare, ia me buturane tar koto ra uelhire tauetein ro Uelhire Uaia, a inete ke guataiono ra uelhire tauete ponoin tar namana huara tapokis tar kuahene.” \s1 Judas e tangana tang Iesu tasir patere uleik \p \v 10 Judas Iskariot ger tang sioko tasir siokor hangaul doha tang torikir tamatang uakuakeluk, song ke hiliu tasisin. Doh inggono ke langua tasir patere uleik, kare la tangana tang Iesu tasisin. \v 11 Doh tar binaka ka longorosinar patere uleik tatanon, gisina ka uahantieh, kara uelhotengua pare, ra turung heir me mani tatanon. Te maene Judas e sirsir me binaka re banotong heir tang Iesu tasisin. \s1 No niein uleikir Tamata Noman \p \v 12 \x * \xo 14.12 \xt KT 12.6\x*Tar uakikilanganar marein toro niein uleik ra kilain, “O Bereit Ahik me Is,” ter mareiniono ra tung pous tosina tasir tunar sipsip ra einis toro niein uleik rone, ra kilain, “Leke Liu ro Mat,” gisinar tamatang uakuakeluk tang Iesu ka lame tatanon, kara dangata pare, “Ia ro malara mi la kaleuatoreim toro nieining Leke Liu ro Mat?” \p \v 13 Song ke ualatue Iesu tena toking tamatang uakuakeluk, kare hire tasrasina pare, “Raoum mura la tar uan uleik. Doha bulout gere huata teil tar nouhung kodom, inggon e turung tupara tamiraoum, doh raoum mura uakeluk tatanon. \v 14 Doh hingiar uma re la lekaion, raoum mura dangata tang tanener um pare, ‘A Tang Ualasir e kula pare, Ia re moko me tina umang ein ru banotong ein to taguo mesnogo tamatang uakuakeluk tar nieining Leke Liu ro Mat?’ \v 15 Doh gitir tanener um e turung uamakoso tamiraoum tar tina uma uleik i ran gere moko ro teboul, doho tabtabil doho ineteng ein, te mura kaleuatoro to raoum teregi einieg. \p \v 16 Maeit rasinar toking tamatang uakuakeluk kura haiala, kaura la tuparangua tar mamang inetelik ke hireigiono Iesu tasrasin, song kura kaleuatorongua tar niein. \p \v 17 Gitie ke reiu manasa peon, Iesu ke la pokoso mesno siokor hangaul, doha tang torikir tamatang uakuakeluk tar um. \v 18 \x * \xo 14.18 \xt Ker 41.9\x*Doh gitie ra ein tabila pesin, kare kula Iesu pare, “Inggo u hire tun toro man, a tang sioko tamiuoumene rung ein tagu totoguo e turung tangana totoguo tasir uelmatan.” \p \v 19 Doh gisina ka hagouo uaduh, kara dangdangata tang sisisiokosina tang Iesu pare, “Inggo ahik, bidouh?” \p \v 20 Doh Iesu ke hire tapokis pare, “Inggon a tang sioko tamiuoumener siokor hangaul, doha tang torik. Inggono ter tang sioko geke ein tagu totoguoene daan. \v 21 A Tunar Tamat e turung la puk ngohina pare, ka bolo pein sioun. Bo a nisa puk e la tar tamatono re turung tangana tar Tunar Tamat. Auiantiehe tar tamatono ge paka hik paha nipoh.” \p \v 22 Doh tar binakene ra einisin, Iesu ke kale toro bereit, kare kulang uauia tun tar hangana God, kare pakaha toro bereit, kare heiringua tosno aposoul, kare kula pare, “Kale taninin, gininanine ter tukunuguo.” \p \v 23 Song ke kale polukuono tar kap bino, kare kulang uauia poluk tar hangana God, kare heir tar kap tasisin, kara inum tang sisisiokosin.\fig Iesu ke kale kai tar kap bino|alt="Jesus took the cup of wine." src="Breadw_d.tif" size="col" ref="MRK 14.23" \fig* \v 24 \x * \xo 14.24 \xt KT 24.8; Jer 31.31-34; Sek 9.11; 1Ko 10.16; Hib 9.20\x*Doh Iesu ke hire pare, “Gininanine ter deuatingiguo, a deuatingin tar uelhote gera ding ueleheirin tasir bureher tamat. \v 25 Doh inggo u uamana tamiuoum pare, Inggo ahik pahu turung inum baka poluk me kukuananar bino e tuka tar marein ru turung inum to inggo tar timuhur bino tena Nitoia God.” \v 26 Maeit gisina ka kere manasa toro kereker, song ka la taro i rana tar Siusanang Oliv. \s1 Iesu ke hire tang Pita e turung uolih \p \v 27 Doh Iesu ke hire tasisina pare, “Inggoum uakapa tun mu turung tagorong boho totoguo, karung turung ualo liu. Ter hauon no uelhire God ko kula pare, \b \q1 ‘Inggo u turung haluh tar tamatang kaukaueke tasir sipsip, \q2 kara turung ualo liu ueltebeiringuar sipsip.’ \rq Sekaraia 13.7\rq* \m \v 28 \x * \xo 14.28 \xt Mat 28.16; Mak 16.7\x*Bo tar binaka puk ru tua tapokisio, inggo u turung la uoum tamiuoum i Galili.” \p \v 29 Kare hire tauete Pita pare, “Geta tagorong boho uakapasina totomua, kara hiliu, bo inggo ahik pahu turung hiliu tagu totomua.” \p \v 30 Kare mene hahaua Iesu tatanono pare, “Inggo u uamana totomua, daana tar boung tar binaka halanar paolo te kororo uatorik, ingga o turung uolih uatouono pare, o tele totoguo.” \p \v 31 \x * \xo 14.31 \xt Jon 11.16\x*Doh Pita ke mene tapokis uapopokoho tun pare, “Gitiempe ge paku mata taguo totomua, inggo ahik nomana pahu banot u uolih pare, u tele totomua.” Doho gisiomehe ke siokona uakapa pono nas uelhire. \s1 Iesu ke lotu to i Getsemani \p \v 32 \x * \xo 14.32 \xt Jon 18.1\x*Song ka lasina tar butur ra kilain i Getsemani, kare hireono Iesu tesno tamatang uakuakeluk pare, “Mu tabila uangoulane. Inggo u la lotu baka tang God.” \v 33 Kare kalenguaono tas Pita mes Jems, doh Jon, kara siokor la. Doh Inggono ke kanuhuntiehe tun, kare duhuntiehe tun ponor tukunun. \v 34 \x * \xo 14.34 \xt Jon 12.27\x*Kare hireono tasisina pare, “O balouguo o duhuntiehe tun, u hagouo sira pare, u uahuhutung mat. Mu uangoulane, karung kaueke uelkout.” \p \v 35 Doh inggono ke hiliu uairehe sikoro tasisina tar sikin, kare la bake uahiuainane i kot, kare dangata tang God, ge pare banotor binakang uelmahing e leke liu tatanon. \v 36 \x * \xo 14.36 \xt Mak 10.38; Jon 6.38\x*Kare kula poluk pare, “Papa! Tamoug! Ahik me inete ro uaparakukuhuia. O kale liu tar kapang uelmahingene totoguo, bo ahik puk paho uakeluk tereg nimalaro, bo reng nimalarampe.” \p \v 37 Song ke tapokisimeono tasir tang touon, kare me ueltupara tasisina ra hohouo pe. Kare kulono tang Pita pare, “Saimon, ingga o hohouo? Ingga ahik paho banot o gulete baka me siokor aua, karo kaueke baka? \v 38 O kaueke dede, karo lotu tang God mara hikia paho punga tar niuedang. A iabener tamat e malar, bo a tukununono tere malmaluan.” \p \v 39 Maeit Iesu ke hiliu poluk, kare la lotu poluk tang God ngohina sira kompe ke lotu baka uoum pe. \v 40 Doh tar binaka ke tapokisimeono tasir tang touon, inggono ke me tupara polukumpe tasisina ra hohou. Teene gisina ka matahohouontiehe tun. Tar binaka ke me ualagura Iesu tasisin, gisina ra tele hape ra mene hahaua pe tatanon. \p \v 41 Inggono ke tapokisime tasisina tar uatouononar binak, kare me kula pare, “Inggoum mu hohouo harah, karung pepe uah? Ke banoto manas! A binaka ke pokoso manasene daan. Bang! A Tunar Tamata ka tangana manasain tasir tamata uasa. \v 42 Tur! Ti la manas. Bang! Gitie re lame ter tamata ke tangana totoguo!” \s1 Judas ke tangana tang Iesu tasir tamata uasa \p \v 43 Doh tar binakonene Iesu e menmene harah, Judas ter tang siok tasir siokor hangaul doha tang torik, ke pokoso keipime tasir manai tamata gera keip teil tar baenat, doha pus. Doh gisina teka ualatueisir patere uleik, doho tamatang ualatut, doho mamahoholik. \v 44 Doh Judas ger tang tanganalik ke heir baka tasisina tar uelhire pare, “Hingiar tamata ru nguhuio, inggono teon. Inggoum mu kusa uanono tatanon, kurung reih liu, doh mu tur ngungut uaia tun tatanon.” \p \v 45 Doh ahik me manasan, kare pokoso Judasane tang Iesu, kare me kula pare, “Tang Ualasir! Kare nguhunguaono tatanon.” \v 46 Maeit gisinar manai ka bang, kara la kusa tang Iesu, kara kusa uanono tatanon. \v 47 Doha tang sioko gere tur tagu, ke keip tantane tono baenat, kare tokout liu tar talinganar tamatang kalekinale tar tamata uleiking tasir pater. \p \v 48 Doh Iesu ke dangata pare tasisin, “Inggoum kung la keipime tar baenat mer pus tar me kusa totoguo ngohina tar tamatetier ueuenau, kara tang uiliatung? \v 49 \x * \xo 14.49 \xt Luk 19.47; 21.37; Jon 18.20\x*A mamang mareinilik inggo ku uangoul tagu tamiuoum tar umang lotu ger dedeil, karu ualasira tasir tamat, doh ahikioum pah kung marang kusa sikoro totoguo. Bo auia mare la siokono sirar puhiono tono uelhire God ko hire pe, hape re turung kotpokoso per mamang inetelik toro man.” \p \v 50 \x * \xo 14.50 \xt Ker 31.11\x*Doh gisis no tamatang uakuakeluk Iesu ka hiliu manasa tatanon, kara ualo liuinguampe. \p \v 51 Doha tang siokor mamanailik e loho teil tono gomono gaugauil, ke uakelukume tang Iesu ka kusa tanein, \v 52 bo ke ualo liu tono gomon, kare ualo palapal. \s1 Iesu ke la tur i uoum tar matasir kaunsil \p \v 53 Maeit gisina ka keipila tang Iesu tar tamata uleiking tasir pater. Doh gisis ponor patere uleik, doho mamahoholik, doho tamatang ualualasira tar ualatut ka la uelpokos pon iuma tar kaunsil. \v 54 Doh Pita ke lala uakeluk sikorompe, bo e uarehe sikoro puk tang Iesu, kare la leke tagu tena uan nas uleikir pater, kare la tabila tagu i morene tasir tamatang kalekinale, kare la mahirum tagu toro hue. \p \v 55 Doho patere uleik, doho kaunsil uakapa ka sirsir me tamata tar tohotola tang Iesu me puh mara banotong tung pous tatanon, bo ahik puk pah ka tupara me inet. \v 56 O bureher tamata ka bohoboho tolaane tar kaunsil tang Iesu, bo nas uelhire pukusin a kahakah, ahik paha siokon. \v 57 Doho gisiamehe ka tur, kara boho uapoul polukula tasir kaunsil tang Iesu, kara hire pare, \v 58 \x * \xo 14.58 \xt Jon 2.19-21\x*“Inggeim king longoro tatanono ke hire pare, ‘Inggo u turung dura liu tar umang lotu ger dedeilene ka tuhainir tamat. Dohi muduhia tar touonor marein u turung tuha tar giameh ahik paho tamata ra tuh.’” \v 59 Bo nas puhung menesin ahik pono pahe uelmatout. \p \v 60 Doh nas uleikir patere ke tur kai i uoum tasisin, kare dangata tang Iesu pare, “Ingga ahik me puhung hahau tar uelhireinine ra tohotolaig totomua?” \p \v 61 Doh Iesu e tur boulungur pukumpe, ahik pahe mene hahau. Doh nas uleikir patere ke dangata poluk tatanono pare, “Ingga ter Kristo a Tuna Godenah i ran?” \p \v 62 Kare hire hahaua Iesu tatanono pare, “Aa, te inggo! Doh inggoum mu turung banga pono tar Tunar Tamat e tabila tar pang mua tang God ger tampopokoho tun, kare turung la uaponaha toro mahar langiting Heuen.” \p \v 63 Doh git nas uleikir patere ke nimaliana uasa tun, kare kih katongo tono hikhiku, kare kula pare, “Ae maene ri marang longoro baka polukueig mo giamehe ro uelhire? \v 64 \x * \xo 14.64 \xt KT 24.16; Jon 19.7\x*Gine kung longoro manasampeoum tena uelhire uasaono tang God. A haua rung namanaioum? A hau ri guataieig tatanon?” Doh gisisir kaunsil uakapa tun ka siokor hire pare, “Inggono dehe ra tung pousin.” \p \v 65 Doh gisitir gisiomehe ka la uakekena manasa tar loulou tatanon, kara rokos tane tar matanon, kara posposarain, kara nunin. Doh gisina ka kula pare, “Paparok! Maingua ke nun totomua?” Doho tamatang tur kaueke ka kale tatanon, kara posposar. \s1 Pita ke uolih e tele tang Iesu \p \v 66 Pita e uangoulumpeane i kot i moren, doha a tang siokor kuaha ge na tang kalekinaler nas uleikir pater, ke lame. \v 67 Kare me banga tang Pita re mahirum pe toro hue, kare banga sosogoto tatanon, kare kulono tang Pita pare, “Te ingga deh tena ueldokout pono Iesu ger peng Nasaret.” \v 68 Doh Pita ke uolih pare, “Inggo u tele tunungua a hauoneit ro kulkulaia.” Kare la uain sikoro Pita i morene toro pirikinar uan, kare kororo uasiokonguar paolo tar binakon \v 69 Doh tar binakono ke banga polukur kuahang kalekinale tang Pita, inggono ke hire poluk tasisine ra uangoulusina pare, “A tamatene ter tang sioko pono tasisin.” \v 70 Bo Pita ke uolih poluk. \p Dohi muduhia sikor, gisis ra tur uahuhut tang Pita ka kula pare, “Ingga dehe ter tang sioko pono tasisin, teene ge ingga pe a peng Galili pon.” \v 71 Doh Pita ke uakekena tar kula uapopokoho tun, ke uolih pe tasisina pare, “Inggo u uamana tun i ran u tele tar tamatonene rung kulkulaioum.” \p \v 72 Doh ahik me sikir manasan, kare kororo uatorikir paol, kare longoro Pita, song ke namana tapokis manasa tena menemene Iesu, ke kula pe pare, “Daana tar boung, tar binaka halanar paolo te kororo uatorik, inggampe ro turung uolih uatouono pare, ‘Inggo u tele tatanon.’” Doh Pita ke mamahanung tar marang kiring, kare kirkiring ualeikintiengua. \c 15 \s1 Iesu ka keipilain tang Pailat \p \v 1 \x * \xo 15.1 \xt Luk 22.66\x*Doh naliliuolik tun o patere uleik, o mamahoholik, doho tamatang ualualasira tar ualatut, mesir kaunsil uakapa ka uelhoute manas, kara uih tang Iesu, song ka keip tatanono ka la heir tang Pailat ger gavana. \v 2 Doh Pailat ke dangata tatanono pare, “Ingga tenas toiar Ju?” Kare mene hahaua Iesu pare, “Aa, te paar, git ro kula pea.” \p \v 3 Doho patere uleik ka siokor tohotonguala tar bureher inete tang Iesu. \v 4 Kare dangata poluk Pailat tatanono pare, “Ingga ahik paho bonot o mene hahaua tasisin? Ge ingga pe ko longoro manasa tar bureher puh ka tohotohaig totomua?” \v 5 \x * \xo 15.5 \xt Ais 53.7; Mak 14.61\x*Bo Iesu puk ahik pah ke mene hahaua mo sioko ro uelhirenit ka meneig, doh Pailat ke lutarantiehe tun. \p \v 6 Doh tar mamang krismasilik toro niein uleikeit, nas niguatar Ju pare, Pailat e uatauete tar tang siokor tamatane iuma tar umang uih, bo e uakeluk puk teres nimalarar Ju, hingiar tamata ra malauelhirinisina tere tauet. \v 7 Doha tang siokor tamat a hangana tang Barabas tere uangoul pono tar umang uih mesir gisiamehe geka uiliatung keip tar gavaman, kara tung pous tasir tamata tar uiliatunguon. \v 8 O tamata ka me uelpokos, kara dangata tang Pailat tar guata re uoto guatang sioun pe. \v 9 Doh Pailat ke uelhire hahaua pare tasisin, “Inggoum mu malara totoguo u uatauete ueleheir tamiuoum tenas toiar Ju?” \v 10 Teene Pailat ke ate manasa pare, gisinar patere uleik ka gehentiehe tang Iesu, temaene ka tanganasina tatanono tang Pailat. \v 11 \x * \xo 15.11 \xt Apo 3.13-14\x*Bo o patere uleik puk ka uatentur tar balasir manai pare, kara kila ualeik tang Pailat mare uatauete ueleheir tang Barabas tasisin. \v 12 Kare dangata poluk Pailat tasisina pare, “Bo ahaua paku guataio tar tamatene rung kilaioum nas toiar Ju?” \p \v 13 Doh gisina ka kula ualeik poluk taro tatanono pare, “Tina tatanono tar korose!” \p \v 14 Kare dangata poluk Pailat tasisina pare, “Ae? A hauar niguata uasa ke guataion?” \p Bo gisina puk ra kulkula ualeikintiehe tun pare, “Tina tatanono tar korose!” \p \v 15 Doh Pailat e marang uauaha pono tasir manai, temaene ke uatauete ueleheiriono tang Barabas tasisin. Kare tangana tang Iesu tasir soldia ra kalkalopis tatanon, kara la tina tatanono tar korose. \s1 O tamatang uiliatung ka uauanete tang Iesu \p \v 16 Maeit o tamatang uiliatung ka keip tang Iesu tar buturane i morene tar uma uleik ger nang gavana, kara kilame tasir gisiameher tamatang uiliatung. \v 17 Doh gisina ka uahiku tang Iesu toro hikhiku o tabeliah, kara tuha toro taku misiana tono takur toia, ka tuhain toro uoho ueluelhung, kara uamokoin toro luna Iesu. \v 18 Gisina ka uakekena tar kula tatanono pare, “Auia tun, aliuo tun! Nas toiar Ju!” \v 19 Gisina ka guata uaburehe paar, song ka halhaluh toro lunono tar puhung pata, kara loulou ponoin, kara hatup uahiu i kot, kara dumdumata uapoul pon tatanon. \v 20 Doh tar binakene ka la uakapa manasa pesina tar uauanet, song ka kale liuisina toro hikhiku rone ro tabeliah, kara uahiku poluk toro nanon, song ka keipin i kalahara mara la tinasina tatanono tar korose. \s1 Iesu ka tinain tar korose \p \v 21 \x * \xo 15.21 \xt Roum 16.13\x*Gisina ka la ueltuparangua tar tang siokor tamata ke la uelsiaue to tasisinane i kalahara tasisin, inggon a hangana tang Saimon ger peng Sairin. Doho tamatang uiliatung ka petutupe tatanon, ke huata tena korose Iesu. Inggono Saimon tera tamas Alesander me Rufus, doho soldia ka kula tutupe tatanono tar huata tena korose Iesu. \v 22 Gisina ka keip manasako tang Iesu tar butur ra kilain i Golgota, a tengkanar hanganar buturuono ra kilain, na butur ro lakok. \v 23 Doh gisina ka marang heir tang Iesu tar bino a nihouara tar marasin ra kilain, a mur, bo inggono puk ke de, ahik mete inum \v 24 \x * \xo 15.24 \xt Ker 22.18\x*Song ka tinasina tatanono tar korose, kara ueluelpeikie tena gomonono tar pilai laki mara ate hingia ro mahar gomono ro la tang mai. \p \v 25 Inggona 9 kiloko naliuoene ka tine taneiono tar korose. \v 26 Doh gisina ka bolo tar puhung uelhireng uaate, kara uamokoin i rana tar korose. A puhung uelhireon e kula pare, “Nas toiar Ju.” \v 27 Doh tar binakono ka tinasina tang Iesu tar korose, gisina ka tina pono tar tang torikir ueuenau, a tang sioko tar pang muahia tang Iesu, doha tang giamehe tar pang kais tang Iesu. \v 28 \x * \xo 15.28 \xt Ais 53.12\x*Doh no uelhire God ge ka boloin sioun, roon ko pokoso toro man, “Gisina ka kedanga tagu tatanon tasir tamata uasa.” \v 29 \x * \xo 15.29 \xt Ker 22.7; 109.25; Mak 14.58\x*Doh gisisir tamata gera la siausiauala, ka menmene tenas meneng uelsigala tatanon, kara bilbile tar lus, kara kula pare, “Tieh! Ingga ter tamatang mamantouo tar umang lotu ger dedeil, karo tuha tapokis poluk tar touono pukur marein. \v 30 O uelkarus katongoia, karo hiua liu tar korose!” \p \v 31 Doho patere uleik mesir tamatang ualualasira tar ualatut ra guata pono tar siokonar niguat, ra ueluanio pe tatanon, kara kula pare, “Inggono ke uelkarus tasir gisiameh, bo ahikiono pehe banot e uelkarus katongoin! \v 32 Ti uamaluana geri banga bakeig ge pare ter Kristoene, kare nas toiar Israel gete hiua liu turono tar koroseene daan, inggeig song ri tagorong mana tatanon.” Doh rasiner toking tamata geka tine taguis tang Iesu, rasina kura uelsigala pono tatanon. \s1 Iesu ke mat \p \v 33 Doh nar marein uleik nar 12 kilok, a kitup ke kokop tane tar pang uan uakap, ke la tuka nar 3 kilok nar moloi. \v 34 \x * \xo 15.34 \xt Ker 22.1\x*Doh tar binakon, Iesu ke kaling ualeik pare, “Iloi, Iloi lama sabaktani.” A puhung uelhireon e kula pare, “Nagu God, Nagu God, ae maene ko hiliua totoguo?” \p \v 35 O gisiomeher tamatasine ra tur uahuhut ka longor, kara kula pare, “Ualongor! Inggon e kilkila tang Elaija.” \v 36 \x * \xo 15.36 \xt Ker 69.21\x*Doha tang siokor tamata ke ualo la, kare la kale tar mahar kekebul, kare uahu tar bino ueltek, kara uamokoin tar puhun douk, kara hue kai taroin tang Iesu mare inum. Doh gitir tamata ke hire pare, “Halan! Ti banga baka gete lame Elaija e me louh uahiua tatanon.” \p \v 37 Doh Iesu ke kaling ualeik, kare mat.\fig Iesu ke mat|alt="Jesus died." src="Crucif_d.tif" size="col" ref="MRK 15.37" \fig* \v 38 Doho mahar gomono uleik gero kus ium tar umang lotu ger dedeil ko takih polaka tur i ran, ko me tuk i kot. \v 39 Tar binakonene ke mata Iesu, a tang siokor tamata uleik tasir uiluiliatung gere tur i uoumuhia tang Iesu, ke longoro tar kaling ualeik, kare banga tatanono ke mata pe, kare kula pare, “O mana tun, inggonene ter tun a God!” \p \v 40 \x * \xo 15.40 \xt Luk 8.2-3\x*Doho gisiomeher kuaha gera uangoul pono ka bangbanga tur i reh. A tang sioko tasisin, Maria ger peng Magdala mes nu Maria tinana Jems ger uakeluk, doh Joses, kare Salome. \v 41 Gisina ro kuahasine teka uakeluk turume tang Iesu i Galili, kara poulpoul pono tatanon. Doho burehempe ro kuaha geka la tur tagume tatanon i Jerusalem, gisina ra uangoul pon. \s1 Iesu ka keuin \p \v 42 A mareinionene ter Mareining Kaleuatoro tar Mareining Pepe Uah,\f + \fr 15.42 \ft Tar Mareining Kaleuator tar Mareining Pepe Uah ter Fraide.\f* doh inggono ke moloi uakapa manas. \v 43 Te maeit Josep ger peng Arimatea ke ongol, kare lame tang Pailat, kare me dangat e marang kale tar tukununa Iesu. Inggono Josep a tang siokor tamata uleik pono tar kaunsil, doh ra ueltada ponoin. Doh inggono ter tang sioko re uanguangoul pono tena Nitoia God. \v 44 Doh Pailet ke lutara ke longoro pe tang Josep pare, ne Iesu ke mata manas, kare kila me tenas tamata uleikir tamatang uiliatung, kare me dangata tatanono pare, “Iesu ke mata nomanampe, ue ahik?” \v 45 Doh gitir uleiking tasir uiluiliatung ke hire tapokis tatanono pare, “Aa, inggono ke mata dede manas.” Te maeit ke uauia Pailat tang Josep e la kale tar tukununon. \v 46 I muduhia Josep ke la bulaua toro gomono gaugauil, song ke la louh uahiua tar tukununon, kara gomoin, kara la uamokoin toro lebanga ka kohoinane tar palau. Song ke tula uatagegelelaono Josep toro palaua uelik toro matana ro lebang \v 47 Doh Maria Makdala me nu Maria tinana Josep kura banga pono tar butur ka uamokoin Iesu. \c 16 \s1 Iesu ke tua tapokis \p \v 1 Na reiuinar giameher marein tar binaka re lang kapa manasa per Mareining Pepe Uah,\f + \fr 16.1 \ft Tar Mareining Pepe Uah ke kapa tar reiu tar 6 kilok.\f* Maria Magdalen, doh Salome, kare Maria ge tinana Jems ka bulaua tar inete amiamuh mara la tunahaig tar tukununa Iesu. \p \v 2 Doh naliliuolik tar uakikilangar marein tar uik,\f + \fr 16.2 \ft Tar mareining uakikilanganar uik ter Sande.\f* gine re hara pehar pisar, gisina ro kuah ka lala toro lebang. Gisina ka la toro lebangang mat. \v 3 Gisina ke uelueldangateis pare, “Mai re turung uatagegele liu ueleheir tagigieg toro palaua uleik toro matana ro lebang?” \v 4 Bo tar binaka puk ka banga kaisin, gisina ka banga manasa toro palau, roon o uleik o niuatagegele liu manasane toro matana ro lebang. \p \v 5 Gine ra leka pelasina toro lebang, gisina ka banga tar tamata kalan e hiku teil tar hikhiku gaugauil, inggon e tabila tar pang muahia. Doh gisina ka lutarantiehe tun. \v 6 Bo inggono puk ke hire tasisina pare, “Ahik pah mu lutarang sokor! Inggoum mu sir tang Iesu ger peng Nasaret geka tinain tar korose. Inggono deh ka uatua tapokis manasain. Inggon ahik pah kae baka polukinane. Mu bang tar buturene ka uarikinion. \v 7 \x * \xo 16.7 \xt Mat 26.32; Mak 14.28\x*Bo inggoum mu la, karung la hire tosno tamatang uakuakelukono menia pono tang Pita pare, inggono ke uoum tamiuoum, ke la uoum i Galili. Terung la turung banga tooum tatanono ngohina sirampe ke kula pe inggon.” \v 8 Song ka tauetesis ro kuah, kara ualo liu turane toro lebang, ge gisina pe ka poroporo keip tar nisokoro uleik. Doh gisin ahikinguampe mata hire me tamat, teene gisina ka sokor. \s1 Maria ger peng Makdala ke banga tang Iesu \p \v 9 Doh naliliuolik tar uakikilanganar marein tar uik, i muduhia ke tua tapokis baka pe Iesu, inggono ke kotpokoso uakikilanga tang Maria Magdalen ter kuaha geke geil liu turiono tar mouitir liouana uasa. \v 10 Maria ke lame tasir tamata geke uanguangoul tagu sioun tang Iesu, tar binaka ra uangoulung ueldolomosin, kara urung. \v 11 Doh gine ka longoro pesina tang Maria re hire pe pare, Iesu ke tua tapokis manas, doh inggono ke banga tatanon, bo gisina puk ahikompe mata tagorong mana tatanon. \p \v 12 I muduhia tar puhionene, Iesu ke uagiomehe siokoin, kare kotpokoso poluk tar tang torikir kaluasisina geura lang la i Jerusalem. \v 13 Doh rasina kura la hire tasir gisiameher tamatang uakuakeluk, bo ahik pukusina pah ka tagorong mana tasrasin. \s1 Iesu ke pokoso tasir siokor hangaul, doha tang siok \p \v 14 \x * \xo 16.14 \xt 1Ko 15.5\x*Dohi muduhia song ke kotpokoso Iesu tasir siokor hangaul, doha tang sioko tar binaka ra einisin, kare uelkukur tasisin, teene gisina ka tagorong boh, doh ahik pah ka tagorong mana tasir tamata geka banga uoum tatanono ke tua tapokis pe. \v 15 \x * \xo 16.15 \xt Apo 1.8\x*Doh inggono ke kula tasisina pare, “Inggoum mu la ueltebeir tar koto uakapa tun, karung la hire tauete tonogo Uelhire Uaiao tasir tamata uakap. \v 16 \x * \xo 16.16 \xt Apo 2.38\x*Mair tamat re tagorong mana toro Uehire Uaia, doh ra uahuhuin inggono tera turung uelkarusin. Bo mair tamata ge ahik pehe tagorong mana toro Uelhire Uaia, inggono ra turung uakouhin. \v 17 \x * \xo 16.17 \xt Apo 2.4; 8.7\x*Doh God e turung guata tar niparoko tar limasar tamatang tagorong man. Gisina ra turung geil liu keip tar hangouguo tasir liouana uasa, kara turung uelhire pono tar giniamehe siokor uelhire. \v 18 \x * \xo 16.18 \xt Luk 10.19; Apo 28.3-6\x*Gisina ra turung banoto pono tar kusa tasir soi, doh tar binaka ra inumusina me bilih, gisin ahik pah ra matotong sa. Doh gisina ra turung uapono tar limas tasir momoh, kara turung uia poluk.” \p \v 19 \x * \xo 16.19 \xt Apo 1.9-11; 2.33-34\x*Dohi muduhia ke menmene baka pe Iesu ger Tamata Noman tasisin, song ka kale kai taroion i Heuen, kare la tabilahia tar pang makoso tang God. \v 20 \x * \xo 16.20 \xt Apo 14.3; Hib 2.3-4\x*Song ka la uelteibeirir tamatang uakuakeluk, kara mene tauetane toro mamang buturulik, doha Tamata Noman e kalekinale tagu tun tasisin, re uatouo pe tar nitouo tar uatampopokoho toro Uelhire Uaia. O mana tun.