\id ROM \h Loma \toc3 Lm \toc2 Lm \toc1 LOMA \mt3 Paulo Ena Malele \mt1 LOMA \mt3 Kauta Kevatai \is1 Puka Laloana Ilelena Luvana \ip Paulo eta'u puka kanania eleleia 'olana ena ula 'eva beda'a abiveni kauta doutamo vaida Loma vanuana namanai kauta beikata. Ena ula 'eva beda'a ita kena bemimia vakaia beda'a Sipeini (15.23, 24). Puka kanania laloanai Paulo eta'u Keliso Valina nama'ina eluvaia asi kave'i, mai Iesu mulinai deda'a kauta kataua eta mauli abekoma. \ip Makavana 'eva vanama'ina luvana abiveni kauta doutamo Lomai demia kauta kevatai eluvavaia. Epua mulinai puka anina luvana umauna kanania eluvaia kave'i koma, “vali nama'ina laloanai komolo Dilava enai easi davana ela'asi, abiveniai ekamakavaia beda'amo to'ona.” (1.17) Maivaka Paulo ediaka, kau kataua Iuda kauta 'o pulu edea kauta boutai 'eva si'avana kauta. Kanaua 'ounai Dilava eta'u ia elalota vaika, e'aeta 'udai Iesu Keliso beabivenia kauta 'eva Dilava betata'u ia bevamaulita. \ip Puka elena 5 — 8 laloanai Paulo eta'u Dilava ena anina mai Idume Kabukabuna abiveni kauta eta mauli laloanai davana lovana eakuia. Elena 9 — 11 'eva Paulo sibona ena mekau namana ka lovana eakuia, kanaua 'ounai Iuda kauta kataua Dilava edilata ia ena kau ai be'ao kauta doutamo Iesu deda'a mulili venia. Maivaka pulu edea kauta 'eva deasi Iesu ibanona kautai deao, beia Iuda kauta 'eva asi'i. 'A Paulo ena abiveni 'eva muliai Iuda kauta be'asi Iesu ena kauai be'ao. Puka kanania to'onai 'eva Paulo eta'u koakoa mai vinaula abiveni kauta beda'avai kauta lovata eaku. \is1 Puka Iduvuna Namata \io1 a. Lova aku mai luvaluva namata. (1.1 - 17) \io1 b. Kau vamauli beabia 'eva dava namana. (1.18 — 3.20) \io1 c. Dilava ena vamauli dalana. (3.21 — 4.25) \io1 d. Mauli makamakana Keliso enai. (5.1 — 8.39) \io1 e. Isalaela kauta Dilava ena lalovai laloanai. (9.1 — 11.36) \io1 f. Abiveni maulina. (12.1 — 15.13) \io1 g. Luva to'ota mai vanama'ina luvata. (15.14 — 16.27) \c 1 \s1 Paulo Ena Veauneke Vinaulana // Valina Eluvavaia. \p \v 1 Lau Paulo e'u malele kanania. Iesu Keliso ena da'ala iabina kau'u, ena veauneke kaunai ba'ao 'ounai Dilava edila'u e'ae'u ena vali nama'ina bailolo vaia. \p \v 2 Vali nama'ina kanania 'eva Dilava eta'u 'ani siako eluva'ana'i vaia ena enolea kauta nututai deluvavaia Puka Kabukabunai deleleia vitaitanai, \v 3 ia Nakuna valina, eta Lovia namana Iesu Keliso, kauai epulu Davida kekenai easi, \v 4 ia idumena kabukabunai 'eva ba ai evako'isia inoku evamomo'aia maisiavuna ia 'eva Dilava Nakuna. \v 5 Iesu Keliso dainai mai ia vanai vidulu namana mai veauneke koana 'ani lai abia, kanaua 'eva pulu edea kauta viloatai kau boutai lai ba'aeta beabiveni mai ia lelena be'ika. \v 6 Dilava eta'u e'aeta kauta viloatai oi vaka ua'i Iesu Keliso enai. \p \v 7 Loma ai oi omimia Dilava elalo'au venimui e'aemui ena kauai eva-aomui kaumui boumuiai, Kamata Dilava mai Lovia namana Iesu Keliso kevatai vilalo koana maivaka nua'elu oi boabia. \s1 Paulo Eula Beda'a Loma. \p \v 8 E'u luva lava'ana'ina kanania: Iesu Keliso vanai e'u Dilava avanama'inala oi boumuiai daimuiai, 'olana oi emui abiveni valina kanobata bounai 'ani deika. \v 9 Dilava mainua'u bounai da'alana a'abi kanaua Nakuna valina nama'ina ailolo vaia Dilavana eikabasi e'u meamea ai lau oi alalovaimui, \v 10 melala bounai e'u meamea ai Dilava anoia ena ulai dala'u bemaluvua melala ka bamavasi bamaikamui. \v 11 'Olana lau e'u ula namana baikamui, idume ena ainama bavenimui inoku bevakula'ilamui. \v 12 Ua 'eva lau oi viloamuiai bamimia laoanai lau mai oi ita sibota ekavidulu viveni, eta abiveniai ka ka ekaduluta. \p \v 13 Bo'akala'u e, lau a'ula oi boikabasi, melala doutamo aula bavasi kele'emui, idume vuavuana badavali itani pulu edea kauta vaida eta mauli deveni aikata boina, beia dava vaida deta'u de'alavu'u easimo vali'u. \v 14 Lau 'eva vali nama'ina ikavanai tava baveveni kau boutai kevatai, 'Elene kauta mai 'ailala asi'i kauta maivaka nuata de'avaea kauta mai aoneka kauta kevatai. \v 15 Kanaua 'ounai lau aula vaika oi Loma ai oi omimia kaumui vailamuiai vaka vali nama'ina bailolo vaia. \p \v 16 Lau vali nama'ina sia amalalai vaia, 'olana ia 'eva Dilava ena siavu, abiveni kauta boutai bevamaulita, lava'ana'ina 'eva Iuda kauta, muliai 'eva puluedea kauta. \v 17 'Olana vali nama'ina enai komolo Dilava kevanai easi davana ela'asi, abiveniai emakavala beda'amo to'ona, puka kabukabunai deleleia boina, “Komolo kauna 'eva abiveniai bemauli.” \fig Loma vanuana.|src="HK00242.TIF" size="col" ref="1.8-17" \fig* \s1 Dilava Ena Badu Kau Etai. \p \v 18 Kau eta da'amulili mai vavai si'asi'a 'outai Dilava ena badu vutuvutuai evala'asia, eta koakoa si'avatai luva umauna dekaokaia kauta etai. \v 19 Dilava ikabasina ia etai 'eva makanaimo, 'olana Dilava eta'u evaikata. \v 20 Makavanai kanobata epulu easimo vali'u Dilava enai sia ka'ika davata kataua 'eva ena miakeinikeini siavuna mai idume maulina 'eva ia evavai davata laloatai dela'asi kave'i deikata deikabasita, kanaua 'ounai kau be'ouavuavu 'eva dalana asi'i. \p \v 21 Dilava deikabasia beia sia deabia dae maivaka sia devanama'inala ia 'eva Dilava, 'ounai nuata de'avaea mai nuata lalovaita si'avatai vabuto'o eta'u nuata e'alavua. \v 22 Ia sibota delalovaia deaoneka, beia ia 'eva bo'o kautai deao. \v 23 Miakeinikeini Dilavana ikukudivo venia 'eva debolabolala, ia kau va'ava'ata sia bemiakeinikeini kauta, manumanu, sisi, delalau davata, mai va'ava'a imatai devavai davata dekukudivo venita. \s1 Kau Vinaula Si'avata Vaika // Edeata Edeata Devavai. \p \v 24 Kanaua 'ounai Dilava eta'u nuata si'avana eula venia 'abunai evikanita, inoku sibota eta koakoa si'avata vaika pedata vinaulata ka ka kevatai bevavai. \v 25 Dilava ena luva umauna 'eva ia deta'u dede davanai devaoa, beia Dilava dava evavai davata dekukudivo venita da'alata deabi. Beia evavaita kauna ia sibonamo ekavanama'inala beda'amo to'ona asi'i. Amen. \p \v 26 Dilava eta'u evikanita deda'a eta koakoa si'avata vaika laloatai. Eta 'a'ate deta'u 'a'ate dekulata kanaua sia bemakoma davana 'eva devavaia. \v 27 Dala vitaitanai momoluane vaka 'a'ate ita kamoanena sia deula, ia momoluane 'eva momoluane deula venita vaika. Momoluane sibota banota kevatai koa si'avata vaika devavai. Kanaua tavana 'eva eta koakoa si'avata daitai sibota mekauna dekoaia. \p \v 28 Ia nuatai 'eva Dilava ilalovai 'ininai sia deula venia, Dilava eta'u eta bo'o lalovaitai evikanita, sia demavavai vinaulata 'eva devavai. \v 29 Vinaula si'avata vaika edeata edeata nuatai devonu, koakoa si'avata vaika, 'oualavu mai lalovai si'avata vaika, mama, akuaku, viaku, dede mai nua vanana vinaulatai devonu. De'oukeinikeini, \v 30 mai ka ka vata devavai si'asi'a luvaluvai, Dilava devaiviivia, deaivala 'avaea, de'apa, maivaka deabitaisi, lalovai si'avata vaika 'abu vaidai delalovaita bevavai. Kamata mai sinata leleta sia deika. \v 31 Ia 'eva eta lalovailalovai asi'i, eta luva'ana'i sia deabi 'ini, mai kau etai 'eva nama'ina 'o vilalo sia devaikata. \v 32 Dilava ena talavatu deikabasia 'eva kau 'abu kanaua boinai demimia kauta 'eva bebaba. Beia si'avana kataua 'eva devavai basibasi inoku kau vaida devavai koanai devakula'ilata. \c 2 \s1 Dilava Ena Lavuai. \p \v 1 Kanaua 'ounai luvai kau ka va'evai one'eadivo kaumu, sia maiemu komolo luvana ka. Oni luvai kau ka va'evai one'eadivo 'eva sibomu mekau ovenimu. 'Olana ia va'evai one'eadivo vinaulana vitaitanai oni vaka ovavaia. \v 2 Ita kaikabasi Dilava 'eva maiena komolo kanaua devavai koma kauta va'evai bene'etadivo. \v 3 Kanaua 'ounai oni luvai kau ka va'evai one'eadivo beia vinaulana vitaitana ovavaia kaumu, olalovaia Dilava va'evai bene'emudivo 'abunai 'ani boda'atau, una? \v 4 'O dava 'ounai sia oikabasi Dilava ena nama'ina namavaikana kanaua eta'u e'ana'ia vaimu lalo'udai dalanai ena nama'ina namana, ena vi'ima mai ena vakula'ila oika 'iu'iuta? \v 5 Beia nuamu evabula, sia olalo'udai 'ounai oni sibomu emu mekau ovalalo, Dilava ena badu mai ena komolo lavuai melalanai bele'au koanai emu mekau ua'i bela'asi. \v 6 Dilava betata'u kau ka ka eta koakoa vitaitatai tavata bevenita. \v 7 Kau vaida vinaula nama'ita devapasisi mai nuavi mai 'ola-aku maivaka sia bepupua maulina dekavua kauta 'eva Dilava betata'u mauli keinikeini bevenita. \v 8 Beia kau vaida deidono mai luva umauna ulana sia de'ula, vinaula va'evata deabidae kauta 'eva Dilava ena badu mai ena mekau akatai beva'ovua. \v 9 Vinaula si'avata vaika devavaia kauta boutai 'eva adedua mai anaana bekoala sia Iuda kautamo mo ia puluedea kauta vaka. \v 10 Ia vinaula nama'ina devavaia kauta boutai 'eva Dilava betata'u nuavi, 'ola-aku mai nua'elu bevenita, makavana 'eva Iuda kauta, mulinai 'eva puluedea kauta. \v 11 'Olana Dilava 'eva sia kau ka enai e'au. \p \v 12 Mose ena talavatuai sia demimia kauta devinaula si'asi'a 'eva vinaula si'asi'a ananana beabia, ia talavatuai demimia kauta devinaula si'asi'a 'eva talavatu bevaluvata. \v 13 Talavatu 'uluna deika 'avaea kauta 'eva Dilava vailanai komolo sia beabia, ia talavatu vinaulana devavaia kauta 'eva komolota be'oua. \v 14 Puluedea kauta kevatai Mose ena talavatu 'eva asi'i, ia nuatai talavatu koana vitaitana devavaia koanai, talavatu kevatai asi'i beia ia sibota 'eva talavatuai de'ao. \v 15 Ia talavatu luvana nuatai deleleia davana eta koakoai ela'asi mai nuata vaka kanaua evamomo'aia, eta lalovailalovai kanaua etata'u va'evata e'oua 'o komolota e'oua. \v 16 Vali nama'ina ailolo vaia vitaitanai, melalana bele'au koanai Dilava betata'u kau eta lalovai vuniatai bevaluvata Iesu Keliso dainai. \s1 Iuda Kauta Delalovaia // Talavatu Beduluta. \p \v 17 Oi sibomui oi odiaka oi 'eva Iuda kaumui, talavatuai oi olava 'ini mai Dilava oi oapavaia, \v 18 maivaka Dilava dava eula venia davana oi oikabasia mai komolo e'asi 'abuna oi oikabasia 'olana oi talavatu oi omalele vaia. \v 19 Oi olalovaia oi 'eva maka'ede kauta ivada'ata kave'i mai vabuto'oai demimia kauta eta 'ailala \v 20 maivaka bo'o kauta ivaidibata mai sia demalele kauta ivaikabasita kaumui, 'olana talavatu laloanai aoneka mai luva umauna itoinai oi odavalita. \v 21 Banomui oi ovaikabasita beia dava 'ounai oi sibomui sia oi ovamalelemui? Oi oilolo odiaka sia bevinao, beia oi ovinao? \v 22 Oi odiaka sia bekulakula, beia oi okulakula? Va'ava'a imatai devavai davata oi ovaivi-ivita, beia oi lo'e laloana davata ovinaota? \v 23 Oi talavatu emimia 'ounai oi o'apa, beia talavatu oi oukua 'eva Dilava vana oi ovavaia si'asi'a. \v 24 Puka kabukabuna laloanai ediaka, “Oi Iuda kaumui daimuiai puluedea kauta Dilava vana devavaia si'asi'a.” \p \v 25 Talavatu boda'avaia kave'i koanai iva 'eva nama'ina bevenimu, ia talavatu boukua koanai oni 'eva vitaitana iva sia oabia boina. \v 26 Puluedea kauna ka sia deivaia beia Dilava ena talavatu luvana beda'avaia kave'i koanai Dilava betata'u iva eabia kaunai bevaoa. \v 27 Inoku kauaninai sia eivaia beia talavatu eda'avai kave'i kauna betata'u oni Iuda kaumu va'evai bene'emu divo, 'olana talavatu deleleia davana kevamuai mai iva oabia beia talavatuna oukua 'ounai. \v 28 Kau kauaninai ikana Iuda kauna beia sia Iuda kauna umauna maivaka kauaninai iva eabia 'eva sia iva umauna. \v 29 Beia nuana evamakamakala kauna ia 'eva Iuda kauna umauna, maivaka iva momo'aina 'eva nuana itoinai Idume Kabukabuna ai bevavaia, ia sia talavatuai. Kau kanaua boina 'eva vanama'ina Dilava kevanai beabia, ia sia kau kevatai. \c 3 \s1 Dilava Sibonamo Ekavamomo'aia. \p \v 1 Kanaua boina koanai Iuda kauta eta nama'ina 'eva dava? Iva ena nama'ina 'eva dava? \v 2 Dala doutamoai. Lava'ana'ina 'eva Dilava ena luva Iuda kauta kevatai ene'eia divo be'imala. \v 3 Bema vaida eta abiveni asi'i koanai aboina? Eta abiveni asi'i 'ounai Dilava sibona ena luva'ana'i sia bevamomo'aia, una? \v 4 Kanaua sia bekoma. Kau boutai bededede, beia Dilava sibonamo ivamomo'aina. Puka kabukabunai deleleia vitaitana, \q1 “Emu luvai bovamomo'aimu \q1 'eva okomolo. \q1 Inoku belavuaimu koanai \q1 bokomolo.” \qr Sal 51.4 \p \v 5 Beia ita eta si'avana betata'u Dilava ena vinaula komolona bevala'asia koanai, ita dava ekakoma? Inoku Dilava ana-ana 'abunai ene'eta divo 'eva eva'eva, una? Asi'i. Sia kanaua bekoma. (Kanania 'eva kau eta lalovailalovai a'oua.) \v 6 Sia kanaua boina. Dilava sia bekomolo koanai, kanobata a belavuaia koma? \v 7 Vaida dediaka, “Lau e'u dede bemata'u Dilava ena luva umauna bevala'asia mai ena nuavi bevanamala koanai, dava 'ounai lau vinaula si'avana mekauna bavuala si'avana kauna boina?” \v 8 Vaida lai vuvua devakoamai 'avaea dediaka lai 'eva kanania aluva koma, “Nama'ina ivapuluna dainai si'avana vinaulata ekavavai.” Eta dede mekauna bekoala 'eva benama'ina. \s1 Sia Kau Ka Ekomolo Vaika. \p \v 9 Kanaua boina koanai dava ekakoma? Ita Iuda kauta 'eva kanama'ina vakaia puluedea kauta? Asi'i vaika. 'Olana Iuda mai puluedea kauta 'eva si'avana laloanai kamimia luvana 'ani aluvaia. \v 10 Puka Kabukabunai deleleia vitaitana, \q1 “Kau ka sia ekomolo vaika Dilava vailanai, asi'i vaika. \q1 \v 11 Maivaka sia kau ka 'eva eaoneka, \q1 Dilava ikavuna kauna sia ka. \q1 \v 12 Boutai 'ani deda'a ovo \q1 inoku eta mauli 'eva anita asi'i \q1 maivaka sia vinaula kave'i \q1 kauna ka, asi'i vaika. \qr Sal 14.1-3. \q1 \v 13 Eta luva bonata 'eva desi'avana itani mitava iluvuna, \q1 malata 'eva dede luvata deluluva. \q1 Nututa luvatai 'eva banota \q1 deva ana-anata \q1 itani kau'asi ivabata \q1 mulamulana boina. \qr Sal 5.9 \q1 \v 14 Nututa 'eva sivada mai nua 'avala luvatai devonu. \qr Sal 10.7 \q1 \v 15 Kau beva ana-anata mai beaku bata 'eva demolau. \q1 \v 16 'Abu davana beda'ala 'eva kau bevaiviivita mai bevadeduata. \q1 \v 17 Maivaka nua'elu dalana 'eva \q1 sia deikabasia. \qr Isa 59.7, 8 \q1 \v 18 Dilava sia demakauvaia kovo.” \qr Sal 36.1 \p \v 19 Ita kaikabasi talavatu dava e'oua 'eva kau talavatu venunai demimia kauta eluva venita, inoku kau be'ou avuavu dalana 'eva asi'i, kanobata itoinai 'eva Dilava ena lavuai laloanai bedododo. \v 20 Dilava vailanai sia kau ka ekomolo talavatu ida'avai kave'ina dainai, inoku talavatu 'eva evaikabasita ita si'avana kauta. \s1 Kau Beabiveni Kauna // Komolona Be'oua. \p \v 21 Vali'u Dilava kau komolo bevenita dalana 'ani evala'asia, sia talavatuai, kanaua 'eva talavatu mai enolea kauta devamomo'aia. \v 22 Komolo Dilava kevanai easi 'eva Iesu Keliso deabivenia kauta boutai bedavalia, kau boutai kevatai sia ka 'eva bedeana. \v 23 'Olana boutai 'ani si'avana devavai 'ounai Dilava ena nuaviai detabu. \v 24 Beia Dilava ena iulaveni koana 'eva eveni 'avaea, boutai komolo Keliso Iesu dainai deabia, 'olana ia eta'u etavata 'udai. \v 25 Dilava eta'u Iesu esinia easi kanobatai eba 'eva nua'elu koanai eao, eta si'avana daitai Iesu eba 'ounai eka abivenia kauta 'eva eta si'avana be'ou kao. Kanania evavaia 'eva ia ena komolo koana evaikata. Nuana eabia kao, 'ana'inai kau si'avana devavai kauta evikanita eta si'avana e'oukao. \v 26 Dilava koa kanaua evavaia 'eva vali'u melala katania daitai 'ounai sibona ena komolo evaikavaika vaia, dala kanaua'i Iesu deabivenia kauta vaka komolo bevenita. \p \v 27 Kanaua boina koanai dava eka'apavaia? Inoku dala davanai? Talavatu ida'avainai? Asi'i. Sia dava ka ai. Ia abiveni dalanai. \v 28 Luva umauna ita kaikabasia 'eva Dilava abiveniai kau komolo evenita, ia sia talavatu ida'avainai. \p \v 29 Dilava 'eva Iuda kauta mo sibota eta Dilava, una? Ia puluedea kauta eta Dilavai sia be'ao, una? Asi'i. Ia 'eva puluedea kauta vaka eta Dilava. \v 30 Dilava 'eva ka'onamo iva kauta abiveniai komolo bevenita mai sia iva kauta vaka abiveni vitaitana aimo komolo bevenita. \v 31 Kanaua boina koanai ita 'eva abiveni kanania'i talavatu kavatauleia, una? Asi'i vaika. Ita 'eva talavatu kabi 'inia. \c 4 \s1 Abiveniai Abela'amo 'Eva // Komolo Kauna. \p \v 1 Kanaua boina koanai dava ekakoma 'ava'avata Abela'amo enai? Abiveni koana 'eva a edavalia koma? \v 2 Abela'amo ena vinaula daitai komolo kaunai bema ao koanai, dava kataua daitai bema apa, beia Dilava vailanai 'eva asi'i. \v 3 Puka kabukabuna dava ekoma? \q1 “Abela'amo 'eva Dilava evamomo'aia 'ounai \q1 Dilava eta'u ia komolo kaunai evaoa.” \qr Gen 15.6 \m \v 4 Vinaula kauna 'eva maitavana beia tava kanaua 'eva sia ainama davana, ua 'eva ena vinaula tavana. \v 5 Kau ka vinaula nama'ina sia evavaia, beia Dilava si'avana kauna komolo evenia Dilavana eabivenia kauna 'eva ena abiveni 'ounai komolo kaunai bevaoa. \v 6 Kau vinaula 'ounai komolo sia deabia beia Dilava enai komolo deabia kauta eta nama'ina dainai Davida luva kanania eluvaia. \q1 \v 7 “ Kau kataua eta vinaula si'avata vaika e'ou kao \q1 mai eta si'avana eabiovo kauta 'eva benama'ina. \q1 \v 8 Lovia namana eta si'avana \q1 sia bevakuta kauta 'eva benama'ina.” \qr Sal 32.1,2 \p \v 9 Vanama'ina kanania 'eva deivata kauta mo beabia 'o sia deivata kauta beabia? Ita 'ani kaluva, “Abela'amo ena abiveni 'ounai Dilava eta'u komolona e'ouia.” \v 10 Melala davanai komolo kaunai evaoa? Deivaia mulinai 'o asido'o deivaia? Dilava Abela'amo ena komolo e'ouia 'ana'i vakaia deivaia. \v 11 Abela'amo 'eva asido'o deivaia laloanai ena abiveniai komolo eabia, muliai deivaia, kanaua 'eva abiveni koana ivamomo'aina. Kanaua 'ounai Abela'amo 'eva mai eta abiveni kauta Dilava komolo kautai evaota kauta boutai kamata. \v 12 Inoku deivata kauta vaka kamata 'eva Abela'amo. Beia sia deivata kauta boutai mo, vaida ita kamata Abela'amo asido'o deivaia laloanai eabiveni dalana kanaua vitaitanai bedada'a kauta vaka kamata. \s1 Dilava Ena Luva'ana'i 'Eva // Kabiveni Kauta Eta. \p \v 13 Luva'ana'i 'eva eveni Abela'amo mai 'ava'avana ita kanobata itoinai beabia ia eta, kanaua 'eva sia talavatu dainai evenia, beia komolo kanaua 'eva Abela'amo ena abiveni Dilava enai dainai evenia. \v 14 'Olana talavatu deabia dae kauta luva'ana'i bemabia ia etai bemao koanai abiveni 'eva ena nama'ina asi'i, luva'ana'i vaka anina asi'i. \v 15 Talavatu eukua 'eva Dilava ena badu evapulua, beia talavatu bema asi'i koanai va'eva adeduata vaka bema asi'i. \p \v 16 Kanaua 'ounai luva'ana'i 'eva abiveniai easi vitaitana vidulu namana, Abela'amo 'ava'avana boutai beabia, sia talavatu deda'avaia kave'i kauta mo, beia Abela'amo eabiveni vitaitanai deabiveni kauta boutai etai. 'Olana Abela'amo 'eva ita boutai kamata. \v 17 Puka kabukabunai kanania deleleia koma, “Lau oni kanobata doutamo kamatai avaomu.” Kanaua 'ounai Abela'amo 'eva ita kamata Dilava vailanai. Abela'amo eta'u Dilava kanaua ba kauta evamaulita maivaka sia depulu davata evapuluta kauna eabivenia. \p \v 18 Dilava Abela'amo e'ouia 'ana'i 'ava'avana doutamo bevenia, laloanai kataua boutai anita asi'i. Abela'amo 'eva nuana bounai Dilava eabivenia, kanaua 'ounai ia 'eva kanobata doutamo kamatai eao, Puka kabukabunai eluva vitaitana, “'Ava'avamu 'eva bedoutamo vaika itani visiu boita.” \v 19 Abela'amo vikauna sinavu ka 'ounai kauanina eonovaia 'eva itani ba kauna boina mai Sala vaka melo bevapulua 'abuna ia bo'anai 'eva asi'i, beia Abela'amo ena abiveni 'eva sia emanomano. \v 20 Abela'amo Dilava ena luva'ana'i ai nuana sia evalalo to'ato'a ena abiveniai elava 'ini inoku ekula'ila Dilava evanama'inala. \v 21 Mai eikabasi dokadoka Dilava 'eva maisiavuna eluva'ana'i davana 'eva bevavaia. \v 22 Kanania 'ounai, “Dilava Abela'amo ena abiveniai eabiadae, komolo kaunai evaoa.” \v 23 Ia eabiadae komolo kaunai evaoa luvana deleleia 'eva sia Abela'amo sibona mo dainai \v 24 Beia ita vaka komolo kautai beva aota 'olana Iesu eta Lovia namana ba ai evako'isia 'udai Dilavana kabivenia 'ounai. \v 25 Dilava Iesu evenita eba 'eva ita eta si'avana daitai, mai evako'isia 'udai emauli 'eva ita komolo bevenita 'ounai. \c 5 \s1 Komolota E'ouia 'Ounai // Ekalalonama. \p \v 1 Eta abiveniai komolo kabia 'ounai Dilava ita nua'eluai ekamia Iesu Keliso eta Lovia namana dainai. \v 2 Ita kaikabasi abiveni dalana kanaua'i 'ani kadodo inoku ia dainai iulaveni kanania laloanai kamimia, lalovai namana 'eva Dilava ena nuavi laloanai ekadodo davana kanaua kalalonama vaia. \v 3 Sia kanaua mo, beia anana melalatai vaka kalalonama, 'olana kaikabasi anana etata'u vakula'ila evapulua, \v 4 Vakula'ila etata'u koa mediana evapulua, maivaka koa mediana etata'u nuabata evapulua. \v 5 Nuabata kanania 'eva sia bevavaita si'asi'a, 'olana Dilava ena lalo'au 'eva esisia 'ovu ita nuatai Idume Kabukabuna enai, Idume Kabukabuna kanaua 'eva Dilava eveni ita eta. \p \v 6 Ita sibota ekaduluta sia edaia laloanai Dilava eula melalana umaunai Keliso eba vinaula si'avata devavai kauta daitai. \v 7 Kau ka komolo kauna dainai bebaba 'eva bepasisi. Ama'i vaida be'ula 'eva nama'ina kauna dainai bebaba. \v 8 Beia si'avanai kamia do'o laloanai Keliso eba ita daitai, Dilava ena lalo'au 'eva kanaua evaikata koma. \v 9 Kanaua 'ounai Keliso eba lalanai Dilava komolo evenita. Ita kaikabasi kave'i ia dainai Dilava ena badu laloanai bevamaulita. \v 10 Ita 'eva Dilava ena 'ou kautai kao laloanai Nakuna eba 'ounai ia mai ita nua'elu kabia, 'ani nua'elu kabia kauta 'eva kaikabasia kave'i Keliso ena mauliai bevamaulita. \v 11 Sia kanaua mo, ita Dilava enai kalalonama eta Lovia namana Iesu Keliso dainai vali'u ita Dilava itana 'ani nua'elu kabia. \s1 Ba Adamu Enai Easi, // Mauli Keliso Enai Easi. \p \v 12 Kau ka'onamo dainai si'avana kanobatai edodo, si'avana eta'u ba edodo vaia, kanaua 'ounai ba easi kau boutai kevatai, dala kanaua'i boutai devinaula si'asi'a. \v 13 Si'avana 'eva 'ani epulu 'ana'i kanobatai, vakaia talavatu deveni. Talavatu asi'i 'ounai kau etai si'avana 'eva sia devakua. \v 14 Beia ba 'eva e'ana'ia vaita Adamu ena melalai easi mo Mose ena melalai, kau Adamu ena vinaula si'avata vitaitanai sia devinaula kauta boutai vaka deba. \p Kanaua 'ounai Adamu 'eva muliai be'asi kauna ivavitaitana. \v 15 Beia Dilava ena ainama 'eva sia Adamu ena si'avana boina. 'Olana kau ka'onamo ena si'avana dainai kau doutamo deba, beia Dilava ena iulaveni koana 'eva nama vaikana, Adamu ena si'avana ekeinia kanaua 'eva ena iulaveni koana ainamana kau ka'onamo Iesu Keliso dainai doutamo bemauli. \v 16 Mai Dilava ena ainama namana mai kau ka'onamo ena vavai si'asi'a 'eva luana sia devitaita, kau ka'onamo ena vavai si'asi'ai va'eva lavuaina easi, beia ainama namana easi komolo evapulua. \v 17 Kau ka'onamo ena vinaula si'asi'a dainai ba eta'u e'ola vaita, ita kaikabasi kave'i kataua Dilava ena iulaveni koana namana eva'olua davana mai komolo ainamana beabia kauta mauli keinikeini laloanai be'ola kau ka'onamo Iesu Keliso dainai. \p \v 18 Kanaua 'ounai kau ka'onamo ena vinaula si'asi'ai kau boutai mekau deabia, maivaka kau ka'onamo ena vinaula komoloai komolo eabia easi kau boutai mauli keinikeini evenita. \v 19 Kau ka'onamo ena lele ika asi'i dainai kau doutamo si'avana kautai deao, maivaka kau ka'onamo ena lele ika dainai kau doutamo komolo kautai be'ao. \p \v 20 Talavatu elava 'eva kau eta si'avana beika kave'i beia kau eta si'avana evanamata 'udai'udai. Beia si'avana namana eao 'abunai Dilava ena iulaveni koana 'eva ekeini vaika. \v 21 Kanaua 'ounai si'avana e'ola ba dalanai mai Dilava ena iulaveni koana vaka komolo dalanai be'ola beda'avaita mauli keinikeini 'abuna Iesu Keliso eta Lovia namana dainai. \c 6 \s1 Si'avana Enai Ekaba // Ia Keliso Enai Ekamauli. \p \v 1 Kanaua boina koanai ita luva davana ekaluvala? Dilava ena iulaveni koana namanamo be'ao 'ounai si'avana ekavavai basibasi, una? \v 2 Kanaua sia bekoma. Ita si'avana enai kaba inoku si'avana siavunai kada'a ovo, dava 'ounai si'avana laloanai ekamia 'udai. \v 3 Ita Keliso Iesu ita 'ani kaidi'u kabukabu kauta 'eva ena ba ai vaka ia ita 'ani kaidi'u kabukabu ka'ona, kanaua 'eva sia oi oikabasia, una? \v 4 Kanaua 'ounai vaidi'u kabukabuai ita 'eva ia ita kaba maivaka ia ita dekoleta, Keliso Kamana nuavina siavunai ba ai evako'isia 'udai. Kanaua 'ounai ita vaka mauli makamakanai ekamia. \p \v 5 Ita ia ita kaba ka'ona koanai ia ba ai eko'isi 'udai vitaitanai ita vaka ba ai ekako'isi 'udai. \v 6 'Ani kaikabasi ita kauanita 'ana'ina 'eva Keliso ita au ido'o valaukuna akanai deba inoku kauanita ena si'avana siavuna ua'i 'ani iabi ovona, inoku ita 'eva si'avana da'alana sia ekabia 'udai. \v 7 'Olana eba kauna 'eva si'avana siavunai 'ani iluvuna. \p \v 8 Vali'u ita Keliso ita kaba koanai, kaikabasi dokadoka ita 'eva ia ita ekamia ka'ona. \v 9 'Olana kaikabasia Keliso 'eva ba ai eko'isi 'udai 'ounai sia beba 'udai, ba 'eva ia sia be'ola vaia 'udai. \v 10 Ba ia eba vaia davana 'eva si'avana boutai bevaoleta 'ounai melala ka'onamoai eba, beia mauli emauli vaia davana 'eva Dilava nuavina dainai emauli. \v 11 Dala vitaitanai oi vaka sibomui oi boikabasimui, si'avana enai 'ani oi oba, beia Dilava enai 'ani oi omauli Keliso Iesu laloanai. \p \v 12 Kanaua 'ounai si'avana betata'u kauanimui bebaba davana sia be'ola vaia mai ena ula vinaulata si'avata vaika sia oi boabita dae. \v 13 Maivaka kauanimui kava'ina kena si'avana laloanai sia oi bone'ea divo, si'avana vinaulata davanai be'ao, beia sibomui oi bovenimui Dilava ena vitaitana kau kataua ba ai demauli 'udai kauta boita, kauanimui itoina oi bovenia, ia betata'u komolo vinaulata davatai beva aomui. \v 14 Si'avana 'eva oi emui 'ola kaunai sia be'ao, 'olana oi 'eva talavatu venunai sia oi omimia, ia Dilava ena iulaveni venunai oi omimia. \s1 Komolo Dokadoka Da'alana Ekabi. \p \v 15 Inoku a ekakoma? Talavatu venunai sia kamimia beia Dilava ena iulaveni venunai kamimia 'ounai si'avana ekavavai, una? Asi'i vaika. \v 16 Oi 'ani oikabasia sibomui oi ovenimui kau ka enai lelena oi o'ika koanai ena da'ala abi kaumuiai oi o'ao. Kanaua 'ounai oi 'eva si'avana ena da'ala iabinai bevada'amui ba 'abuna 'o Dilava lelena ikanai bevada'amui komolo 'abuna. \v 17 Dilava ekavanama'inala. 'Olana 'ana'inai oi 'eva si'avana ena da'ala iabinai oi oao, beia vali'u oi nuamui itoina devaikabasimui luvana kanaua oi oabia dae. \v 18 Oi si'avana enai 'ani iluvumui, vali'u komolo ena da'ala iabinai oi o'ao. \v 19 Melala boutai mauliai aluvaluva 'olana nuamui sia de'ailala 'ounai. 'Ana'inai kauanimui oi oveni vinaula si'avata vaika mai si'avana ivavaina basibasi da'alata iabinai oi oao vitaitanai, vali'u 'eva kauanimui komolo ena da'ala iabinai oveni, oi bokabukabu. \p \v 20 Oi si'avana ena da'ala iabinai oi o'ao koanai oi 'eva sia oi oula komolo da'alana iabinai oi bo'ao. \v 21 Melala kataua'i vinaula si'avata vaika vuavuatai 'eva dava oi odavali? Vali'u oi omalalai vai davata mo? Dava kataua to'otai 'eva ba. \v 22 Beia oi vali'u 'eva si'avanai 'ani iluvumui, inoku Dilava ena da'ala iabina kaumuiai oi o'ao. Kanaua 'ounai vuavuamui 'eva kabukabu dalana umaunai, to'onai 'eva mauli keinikeini. \v 23 'Olana si'avana tavana 'eva ba, beia Dilava ena ainama namana 'eva mauli keinikeini Keliso Iesu ita eta Lovia namana enai. \c 7 \s1 Keliso Talavatuai Eluvuta. \p \v 1 Bo'akala'u e, lau 'eva oi talavatu oi oikabasia kaumui a'oumui, oi 'ani oikabasi talavatu 'eva kau e'ola vaia maulinai emimiado'o laloanai. \v 2 Talavatu dainai ateate ka adana kevanai bemimia kau ena mauli melalata boutai laloatai, beia kau bebaba koanai ia 'eva kamoane talavatuna enai 'ani iluvuna ovo. \v 3 Kanaua 'ounai kau emimia do'o laloanai ateate beko'isi kau edeana ka beadavala koanai ia 'eva kulakula ateatena ekako. Beia kau bebaba koanai ia 'eva talavatu enai 'ani iluvuna ovo. Kau edeana ka beadavala koanai sia ekadiaka ia 'eva kulakula ateatena. \p \v 4 Kanaua 'ounai bo'akala'u e, oi vaka Keliso ena ba dainai talavatu enai oi oba, inoku oi oda'a Keliso ba ai eko'isi kauna kevana, vuavuata bepupulu 'eva Dilava ena. \v 5 Ita kauani ena ulai kamia laloanai, lalovai si'avata vaika depulu talavatu enai devinaula kauanitai inoku vuavuata kavapuluta to'ona 'eva ba. \v 6 Beia ita edo'o 'inita davana enai kaba 'ounai vali'u talavatu enai 'eva 'ani deluvuta ovo, kanaua 'ounai ita 'eva dala makamakana Idume Kabukabuna enai da'ala ekabi, ia sia 'ana'inai deleleia davana. \s1 Si'avana Eta'u Evabata. \p \v 7 Kanaua 'ounai dava ekavavaia? Talavatu 'eva esi'avana? Asi'i vaika. Talavatu eta'u lau evaikabasi'u si'avana 'eva dava. Talavatu sia be'ou'u bediaka, “Oni sia dava ka boulavenia 'avaea.” koanai, lau sia baikabasi ula 'avaea 'eva dava. \v 8 Inoku si'avana eta'u dala'u ekavu talavatu luvanai ula 'avaea edeata edeata nua'uai evapuluta, beia talavatu bema asi'i koanai, si'avana 'eva eba boina ena siavu asi'i. \v 9 Makavanai lau 'eva talavatu sia aikabasia laloanai alalovaia nama'i'u ai amauli amia, beiamo talavatu luvana aikabasia koanai si'avana 'eva aikaia une emauli, lau 'eva aba boina. \v 10 Talavatu kanania 'eva mauli evaikata davana, beia lau e'uai ia 'eva ba davanai eao. \v 11 'Olana si'avana eta'u dala'u ekavu talavatuai eleba'u inoku ba kau'u ai evao'u. \p \v 12 Beia talavatu sibona 'eva ekabukabu, talavatu luvana sibona vaka ekabukabu, kataua 'eva dekomolo mai denama'ina. \v 13 Kanaua boina koanai dava nama'ina kanaua eta'u lau e'u ba davanai eao, una? Asi'i vaika. Talavatu luvana medianai si'avana eta'u lau e'uai ba evapulua, 'ounai si'avana 'eva ekaikabasia kave'i, talavatu luvana dainai si'avana 'eva si'avana umaunai eao. \s1 Si'avana Eta Mauli E'olavaia. \p \v 14 Kaikabasi talavatu 'eva Dilava enai easi, beia lau 'eva kauani enai ao, si'avana eta'u etava'u ena da'ala iabinai ao. \v 15 Lau dava avavaia davana sia aikabasia, 'olana aula venia bavavaia davana sia avavaia, beia dava ulana sia aula davana avavaia. \v 16 Talavatu eta'u nama'ina mai si'avana evaikata. Inoku dava sia aula venia davana avavaia koanai, lau avamomo'aia talavatu 'eva enama'ina. \v 17 Kanaua 'ounai avavaia 'eva sia lau sibo'u umau'u, beia si'avana nua'uai emimia davana. \v 18 Lau aikabasi sia dava ka nama'ina nua'uai emimia, ua 'eva kauani'u ena ula 'ounai nua'uai sia emimia, 'olana lau dava nama'ina aula venia bavavaia beia ivavainai 'eva sia edaia. \v 19 Vinaula nama'ina aula venia bavavaia davana sia avavaia, mai vinaula si'avata vaika ivavaita sia aulavenita davata avavai basibasi. \v 20 Beia dava sia aula venia davana avavaia koanai, evavaia davana 'eva sia lau umau'u, ia si'avana nua'uai emimia davana evinaula. \p \v 21 Inoku lau vinaula dalana ka adavalia, lau e'u ula vinaula nama'ina bavavaia, beia vinaula si'avata vaika mo dela'asi. \v 22 Nua'u laloana umauna 'eva Dilava ena talavatu elalonama vaia. \v 23 Beia aikala 'eva kauani'u talavatu edeana evinaula vaia, talavatu kanaua talavatu nua'uai emimia davana ekualia, kanaua 'eva kauani'u ai evinaula vaika ena talavatu venunai elio'u evavabuto'o'u. \v 24 Lau ma'adi, ilalo'umo! Dai betata'u lau kauani'u kanania eda'avai'u ba 'abunai kauna enai bevamauli'u? \v 25 Beia Dilava apavaia Iesu Keliso eta Lovia namana evamauli'u 'ounai. Kanaua 'ounai e'u mauli 'eva kanania boina, lau nua'u umauna 'eva Dilava ena talavatu da'alana iabinai e'ao, ia kauani'u 'eva si'avana ena talavatu da'alana iabinai e'ao. \c 8 \s1 Keliso Eta Si'avana Eabi Ovo // Ia Idume Kabukabuna Evenita. \p \v 1 Kanaua 'ounai vali'u Keliso Iesu laloanai demimia kauta 'eva sia mekau ka bekoala. \v 2 'Olana Keliso Iesu dainai Idume Kabukabuna mauli talavatuna easivaia kauna eta'u si'avana mai ba talavatuna etaiai 'ani eluvumu ovo. \v 3 Kauani ena badebade dainai talavatuai sia bedaia 'abunai 'eva Dilava eta'u evavaia. Ia eta'u Nakuna ka'onamo esinia, si'avana kauna boina si'avana tavanai eao, kau eta mekau boutai evua. \v 4 Kanaua evavaia 'ounai ita kauani ena vinaula si'avata vaika sia kavavai, Idume Kabukabuna ena ulai kamimia kauta nuatai talavatu ena ula komolo vinaulana bevaolea kave'i. \p \v 5 Kauani ena ulai demimia kauta 'eva kauani ena ula davata mo delalovaita, beia Idume Kabukabuna ena ulai demimia kauta 'eva Idume Kabukabuna ena ula vinaulata davata delalovaita. \v 6 Kauani ena ula lalovaitai be'ana'ia vaia to'ona 'eva ba, beia Idume Kabukabuna ena ula lalovaitai be'ana'ia vaia to'ona 'eva mauli keinikeini mai nua'elu. \v 7 Kauani ena lalovai e'ana'ia vaia 'eva Dilava evaiviivia, 'olana kanaua 'eva Dilava ena talavatu sia eda'avaia maivaka bevavaia sia bedaia. \v 8 Kau kataua kauani ena ulai demimia kauta 'eva Dilava ivalalonamanai 'eva sia bedaita. \p \v 9 Beia oi Dilava Idumena Kabukabuna nuamuiai emimia koanai, oi 'eva kauanimui sia evada'amui, ia Idume Kabukabuna evada'amui. Beia kau ka nuanai Keliso Idumena asi'i kauna 'eva sia Keliso ena kau. \v 10 Nuamuiai Keliso emimia koanai kauanimui 'eva 'ani eba si'avana dainai, beia idumemui 'eva emauli komolo dainai. \v 11 Beia Dilava Idumena Iesu ba ai evako'isia kauna nuamuiai emimia koanai Keliso Iesu ba ai evako'isia Dilavana betata'u oi kauanimui bebaba davata vaka bevamaulita 'olana Idumena Kabukabuna nuamuiai emimia 'ounai. \s1 Idume Kabukabuna Eda'avaita // Dilava Nakunai Kao. \p \v 12 Kanaua 'ounai bo'akala'u e, ita 'eva ekavinaula, ia sia kauani ena tava veniai, maivaka kauani ena ulai sia ekamauli. \v 13 'Olana kauani ena ula 'abutai bomimia koanai oni 'eva bobaba Dilava vailanai, ia Idume Kabukabuna ena ulai kauani ena vinaula si'avata vaika bovabata koanai oni 'eva bomauli keinikeini. \v 14 'Olana kau kataua Dilava Idumena Kabukabuna e'ana'ia vaita kauta 'eva Dilava nakuna. \v 15 Oi 'eva da'ala-abi mai makau idumena sia oi oabia ia Idume Kabukabuna oi oabia, kanaua 'eva evada'amui Dilava nakunai oi oao, Idume Kabukabuna kanaua siavunai Dilava ka'aea, “Kama'u, lau Kama'u.” \v 16 Idume Kabukabuna kanaua ita idumeta ita devamomo'aia ita 'eva Dilava nakuna. \v 17 Vali'u ita ia nakuna koanai ita 'eva avuna ekabia kauta. Dilava avuna kanaua ekabia 'eva Keliso ita ia nakunai ekao Dilava avuna ekabia. Inoku Keliso ita ena anana eka ana-anavaia koanai ia nuavina vaka ekabia. \s1 Vailai Vutuvutu Vanuanai // Nuavi Laloanai Ekamia. \p \v 18 Lau alalovaia vali'u melala kanania'i ita kana-anavaia davana 'eva kikina, beia nuavi kanaua muliai ita etai bela'asi davana 'eva namavaikana. \v 19 Dilava evavai davata boutai 'eva devi'ima eta ula namana 'eva Dilava nakuna bevala'asita. \v 20 'Olana depulu davata boutai 'eva dava anita asi'i venunai demimia, sia sibota eta ulai, beia Dilava ena ulai. \v 21 Depulu davata kauani pedana edo'o 'initai 'eva beluvuta, inoku Dilava nakuna eta nuavi iluvuna laloanai bemia ka'ona. \p \v 22 Inoku ita kaikabasi depulu davata boutai 'eva mai nua ana-anata itani ateate melo bevapulua ananana boina easi mo vali'u melala kanania. \v 23 Beiamo sia sibota, Dilava vuavuana lava'ana'ina ai Idumena Kabukabuna kabia kauta vaka nuata mekau mai kavi'ima Dilava nakunai beva-aota mai kauanita itoinai bevamaulita. \v 24 Ita nuabata kanania'i mauli kabia. Beia nuabata kanaua ekaikala koanai sia ekaula venia. Dai eula venia davana 'ani eabia kauna nuabata ai beula venia? \v 25 Beia dava kaula vaika davata asido'o kabita koanai, ita 'eva vapasisiai mai kula'ilata ekavi'ima. \p \v 26 Dala vitaitanai Idume Kabukabuna 'eva eduluta eta badebade laloatai, ita a ekameamea koma 'eva sia kaikabasi, beia Idume Kabukabuna sibona etata'u emeamea mai ita daitai nua mekau kau sia beluluva bedaia davata enoinoivai. \v 27 Maivaka kau nuata e'ika Dilavana Idume Kabukabuna ena lalovai davana 'eva eikabasia, 'olana Idume Kabukabuna 'eva Dilava ena kau daitai enoinoi Dilava ena ula vitaitanai. \p \v 28 Ita kaikabasi Dilava dava boutai evavinaulata ka'ona 'eva Dilava delalo'au venia kauta mai ena ulai e'aeta kauta ivanama'inata dainai. \v 29 'Olana Dilava 'eva ena kau eikabasita makava inoku edilata ia Nakuna ikaikanai be'ao, inoku Keliso 'eva 'aida'aidanai be'ao bo'akalana boutai viloatai. \v 30 Edilata kauta ia eta'u e'aeta, e'aeta kauta ia eta'u komoloai evaota, komoloai evaota kauta ia eta'u ena nuavi evenita. \s1 Sia Dava Ka Dilava Ena Lalo'au // Enai Beabita Tau. \p \v 31 Dava nama'ita vaika katania a eka'oulai koma? Dilava ita 'uvita enene'e koanai dai 'eva ita bevaiviivita? Sia kau ka. \v 32 Ia nakuna ka'onamo dainai sia evavaia, ita boutai daitai eveni 'avaea. Nakuna evenita 'ounai dava boutai vaka bevenita 'avaea. \p \v 33 Dai betata'u Dilava edilata kauta adeduai bene'eta divo? Sia kau ka. Dilava 'eva ia evamomo'aita sia deva'eva. \v 34 Mai dai betata'u mekau bevenita? Sia kau ka. 'Olana Keliso Iesu eba, inoku eko'isi 'udai, ia 'eva Dilava idibana ai emimia, ita daitai enoinoi. \v 35 Dai betata'u Keliso ena lalo'au ai beabita tau? Adedua betata'u 'o ana-ana betata'u 'o vaivivi betata'u 'o doe betata'u 'o ulalu betata'u 'o makau betata'u 'o kuali lepona betata'u? Sia kau ka. \v 36 Dava kataua 'eva Puka Kabukabunai deleleia vitaitana ediaka, \q1 “Lai 'eva oni daimuai melala boutai ba lai availala, \q1 lai 'eva mamoe ai devaomai \q1 beaku bamai.” \qr Sal 44.22 \m \v 37 Beia dava katania boutai laloatai ita 'eva akai vaika, elalo'au venita kauna dainai. \v 38 'Olana lau aikabasi dokadoka, ba 'o mauli aneluta 'o siavu ka'ubata, vali'u demimia davata 'o vailai be'asi davata, siavu edeata edeata, \v 39 kano akanai 'o kano venunai, depulu davata boutai sia ka betata'u Dilava ena lalo'au enai beabita tau, 'olana ita eta Lovia namana Iesu Keliso laloanai kamimia 'ounai. \c 9 \s1 Dilava Isalaela Kauta Edilata. \p \v 1 Luva umauna aluvala Keliso laloanai, lau 'eva sia adedede Idume Kabukabuna vaka nua'u eikabasia evamomo'aia. \v 2 E'u vilalo 'eva nama vaikana, nua ana-ana nua'uai davana 'eva ena ole asi'i. \v 3 Lau sibo'u aula 'eva bo'akala'u kataua e'u iduvu kauta daitai bema vasivada'u Keliso enai bema abi'uovo inoku ia 'eva bemamauli. \v 4 Ia 'eva Isalaela kauta, Dilava nakunai deao mai ena nuavi evala'asia etai, etai luva'ana'i kabukabuna evavaia mai talavatu evenita, lo'e kabukabuna umaunai dekukudivo mai luva'ana'i deabia. \v 5 Ia 'ava'avata 'eva kau namata, Keliso vaka ia eta puluai easi, ia 'eva Dilava dava boutai e'ola vaita kauna, ekavanama'inala keinikeini. Amen. \p \v 6 Lau sia adiaka Dilava ena luva'ana'i 'eva e'ekoasi, 'olana Isalaela 'ava'avanai depulu kauta mo 'eva sia boutai Isalaela kauta umauta. \v 7 Abela'amo 'ava'avana boutai 'eva sia ia nakuna umauta. 'Olana Dilava Abela'amo e'ouia “Isako enai bepupulu kauta mo 'ava'avamu ai be'ao.” \v 8 Anina 'eva melo kauaninai depupulu davata 'eva sia Dilava nakuna. Beia Dilava ena luva'ana'iai bepupulu melota 'eva Abela'amo nakuna umautai be'ao. \v 9 Luva'ana'i 'eva kanania eluva koma, “Vikau vailai melala kanania boinai lau bamumue 'eva Sala melo ka bevapulua.” \p \v 10 Sia kanaua mo, beia Lebeka esivabu nakuna vi'apala 'eva kamata ka'onamo Isako ita 'ava'avata ena melalai vaka vitaita. \v 11 Beia asido'o melo depulu mai dava ka nama'ina 'o si'avana asido'o devavaia laloanai, Dilava edilata kauta 'eva ia sibona ena ulai evavaia. \v 12 Sia eta vavai daitai ia nia ena 'ae'aeai evavaia, Dilava Lebeka e'ouia ediaka, “Kau 'aida'aidana betata'u kau mulikaina da'alana be'abi.” \v 13 Puka kabukabunai ilelena vitaitana ediaka, “Lau Iakobo alalo'au venia ia Esau ulana sia a'ula.” \p \v 14 Kanaua boina koanai dava ekakoma? Dilava 'eva ena vavai sia dekomolo, una? Asi'i vaika. \v 15 Dilava eta'u Mose e'ouia ediaka, \q1 “Lau baduluta kauta 'eva \q1 baduluta mai balalota kauta \q1 'eva balalota.” \qr Eso 33.19 \m \v 16 Kanaua 'ounai Dilava kau edilaia 'eva sia kau ka ena ulai 'o kula'ilai, beia Dilava sibona ena vilaloai. \v 17 Puka kabukabunai Dilava Palao e'ouia ediaka, “Lau oni lovia 'olanai ane'emudivo 'olana 'eva kanania. E'u siavu emuai bavala'asia, inoku kanobata itoinai lau va'u be'oua.” \v 18 Kanaua 'ounai Dilava mo ena ula vitaitanai belalota kauta 'eva elalota, nuata bevapasisi kauta nuata evapasisi. \s1 Dilava Ena Badu Mai Vilalo. \p \v 19 Kanaua boina koanai oi ka lau bo'ou'u bodiaka, “Kanaua ekoma koanai, dava 'ounai Dilava lai vuo evakoamai? Dai betata'u Dilava ena ula be'alavua?” \v 20 E'u kau e, oni kau a boimu, Dilava ena luva ovamuea? Vodu sia betata'u evavaia kauna be'oua bediaka, “Dava 'ounai kanania ovavai'u koma?” \v 21 Vodu vavai kauna 'eva mai ena komolo ia betata'u 'ika'ika ka'onamoai vodu bevavaita, ka 'eva vodu nama'ina vinaula namatai bevinaula vaia, ka 'eva vodu 'avaeana vinaula kikitai mai melala boutai ai bevinaula vaia. \p \v 22 Dilava 'eva itani vodu vavai kauna boina ena ula 'eva ena badu mai ena siavu bevaika vaika vaia, beiamo nuana eabi 'inia ebadu venita kauta kevatai beda'amo ba bonina 'ani eva'olua davana be'asi. \v 23 Maivaka kanania evavaia 'eva eula ena nuavi namana bevala'asia elalo'au venita kauta kevatai 'eva 'olana kanania, kau kataua 'ani eva'oluta kauta 'eva ena nuavi beabia. \v 24 Vodu 'eva ita e'aeta kauta, sia Iuda kauta mo, ia pulu edea kauta vaka. \v 25 Enolea kauna 'Osea ena pukai eluvavaia vitaitana ediaka, \q1 “Sia e'u kau umauta kauta \q1 ba'aeta ‘e'u kau.’ \q1 Iduvu kataua sia alalo'au venita \q1 iduvuta ba'aeta ‘e'u lalo'au.’ \qr Hos 2.23 \q1 \v 26 E'outa, oi 'eva sia lau e'u kau \q1 Abunai ia 'eva be'aeta Mauli Dilavana nakuna.” \qr Hos 1.10 \p \v 27 Enolea kauna Isaia Isalaela kauta valita ekava ediaka, “Isalaela kauta bemadoutamo vaika 'atu nabuana boina, beia vitaluamo 'eva mauli beabia. \v 28 Lovia namana betata'u molauai \q1 lavuai luvana kanobatai \q1 bene'ea kave'i.” \qr Isa 10.22, 23 \m \v 29 Itani Isaia eluva 'ana'i boina, \q1 “Kula'ila Loviana 'ava'avamai \q1 vaida sia bemavikanita koanai \q1 lai 'eva Sodoma mai Komola \q1 vitaitatai lai bamao.” \qr Isa 1.9 \fig Vodu vavai kauna.|src="LB00138b.TIF" size="col" ref="9.19-24" \fig* \s1 Pulu Edea Kauta Deabiveni // Ia Isalaela Kauta Sia Deabiveni. \p \v 30 Kanaua 'ounai dava ekakoma? Pulu edea kauta 'eva komolo sia dekavuia beia 'ani deabia, kanaua 'eva abiveniai deabia. \v 31 Beia Isalaela kauta 'eva talavatu dalanai komolo dekavuia, beia sia dedavalia. \v 32 Dava 'ounai sia deabia? 'Olana abiveniai sia dekavuia ia delalovaia vinaulai bedavalia. Isalaela kauta tailea bika'anai detai. \v 33 Puka Kabukabunai ilelena vitaitana ediaka, \q1 “Ikala Siona lolonai bika'a ka ane'eia divo \q1 bika'a kanaua kau bevatai leata \q1 mai bika'ana kanaua \q1 betata'u beva'ekoasita. \q1 Beia dai eabiveni kauna 'eva \q1 sia bemalalai.” \qr Isa 8.14, 28.16 \c 10 \s1 Isalaela Dilava Ena Vinaula // Sia Deikaia Une. \p \v 1 Bo'akala'u e, e'u ula namana mai mainua'u bounai e'u meamea edada'a Dilava kevana, Isalaela kauta 'eva bemamauli. \v 2 Lau aikabasi ia 'eva nuata umaunai Dilava deula venia, beia luva momo'aina enai eta ikabasi asi'i. \v 3 Ia sia deikabasi komolo 'eva Dilava kevanai easi, beia sibota mo eta komolo devalava davata deabi 'ini. Kanaua 'ounai Dilava ena komolo sia deabia dae. \v 4 Beia Keliso 'eva talavatu evaolea, inoku beabiveni kauta boutai 'eva komolo beabia. \p \v 5 Mose eta'u talavatu ai komolo beabia lovana eakuia ediaka, “Kau ka talavatu daina bedadai 'eva ia 'ani bemauli.” \v 6 Beia komolo abiveniai e'asi davana kanania eluva koma, “Nuamuiai sia oi bodiaka, Dai bele'au beda'a vutuvutu?” (Kanaua 'eva, Keliso beva'ovua.) \v 7 'O, “Dai be'ovu beda'a 'uli laloanai?” (Kanaua 'eva, Keliso ba kauta viloatai bevaelea'au.) \v 8 Eluvavaia davana 'eva kanania, “Dilava ena luva 'eva oi kevamuiai, nutumuiai mai nuamuiai.” Ua 'eva abiveni luvanai, lai ata'u ailolo vaia. \v 9 Luvana 'eva kanania boina, oni nutumuai bo'oua dae ‘Iesu 'eva Lovia namana,’ maivaka Dilava ba ai evako'isia kauna nuamuai boabiveni koanai oni 'eva bomauli. \v 10 'Olana nuamuai boabiveni koanai 'ani bokomolo Dilava vailanai, maivaka nutumuai bo'oua dae koanai 'ani bomauli. \p \v 11 Puka Kabukabunai 'eva ediaka, “Ia beabivenia kauta boutai 'eva sia bemalalai.” \v 12 Iuda mai pulu edea kauta viloatai eta edeana 'eva asi'i. 'Olana Dilava 'eva ka'onamo boutai eta Lovia namana maivaka vanai dekukudivo kauta boutai 'eva vanama'ina evenita itoi. \v 13 Puka Kabukabunai eluva vitaitanai, \q1 “Lovia namana vanai de'ae'ae kauta \q1 boutai 'eva bemauli.” \qr Iol 2.32 \p \v 14 Inoku kau kataua enai sia deabiveni kauta 'eva a be'aea koma? Mai valina sia de'ika kauta 'eva a beabivenia koma? Maivaka kau ka kevatai sia beilolo koanai vali a beika koma? \v 15 Mai vali ikavana kauta sia besinita koanai vali 'eva a beilolo vaia koma? Puka Kabukabunai ilelena vitaitanai, “Vali nama'ina deabia de'asi kauta aeta 'eva a denama'ina koma!” \s1 Isalaela Kauta Vali Nama'ina // Sia Deabia Dae. \p \v 16 Beia Isalaela kauta doutamo 'eva vali nama'ina sia deabia dae. Isaia eluva vitaitana, “Lovia namana e. Dai 'eva emai vali deabivenia? Sia kau ka.” \v 17 Kanaua 'ounai abiveni 'eva vali nama'ina 'uluna ikanai e'asi, mai luva nama'ina 'eva Keliso ena luvai e'asi. \p \v 18 Beia lau alavuai lavuai, vali nama'ina sia de'ika, una? Asi'i. Vali nama'ina 'eva 'ani deika. Puka Kabukabunai ediaka, \q1 “Leleta 'eva 'ani ela'asi eda'a kanobata boutai laloatai, \q1 maivaka eta luva 'eva \q1 kanobata to'ota \q1 aveke aveke edavalita.” \qr Sal 19.4 \m \v 19 Mai alavuai lavuai 'udai, Isalaela kauta 'eva sia deikabasi, una? Asi'i, Deikabasi. Makavanai Dilava ena luva Mose eluvaia ediaka, \q1 “Oi bavamamamui kanobata edeana kauta \q1 vata asi'i kauta kevatai, \q1 mai oi bavabadumui \q1 kanobata kataua eta ikabasi \q1 Dilava enai asi'i kauta kevatai.” \qr Deu 32.21 \m \v 20 Mai Isaia nuana evakula'ilala mai sia emakau inoku ediaka, \q1 “Kau sia dekavu'u kauta \q1 'eva dedavali'u. \q1 Maivaka sia denoi'u kauta kevatai sibo'u avala'asi'u.” \qr Isa 65.1 \m \v 21 Beia Isalaela luvata eluva ediaka, \q1 “Melala ka'onamo itoinai laloanai \q1 ima'u aisia asi lele sia deika kauta \q1 mai deda'amulili kauta a'imata bemumue.” \qr Isa 65.2 \c 11 \s1 Dilava Isalaela Elalota. \p \v 1 Kanaua 'ounai lau alavuai 'udai, Dilava ena kau ulata sia e'ula, una? Asi'i vaika. Lau vaka Isalaela kau'u, Abela'amo 'ava'avana, Beniamina ena iduvu kau'u. \v 2 Dilava ena kau edilata makava kauta 'eva sia evasi'avanata. Puka Kabukabunai enolea kauna Elia eluva luvana 'ani oi oikabasia. Elia eta'u Dilava vailanai Isalaela kauta luvata eluva ediaka, \v 3 “Lovia namana e, ia emu enolea kauta 'ani deaku bata, mai emu vala kabukabuta 'ani deluvuta mukamuka, lau mo sibo'u amimia, maivaka dekavu'u beaku ba'u.” \v 4 Beia Dilava Elia ena luva evamuea dava ekoma? Ia ediaka, “Lau 'eva sibo'u e'u kau sinavu kalakoi ka navui (7,000) dede dilavana Ba'ala sia dekukudivo venia kauta 'eva abita kao.” \p \v 5 Inoku vali'u dala vitaitanai kau kalina vaka Dilava ena iulaveniai edilata kauta 'eva demimia. \v 6 Dilava edilata 'eva ena iulaveni koana 'ounai, ia sia kau eta vinaula daitai. Eta vinaula daitai edilata koanai Dilava ena iulaveni koana 'eva anina asi'i. \p \v 7 Kanaua boina koanai dava ekakoma? Isalaela kauta dava dekavua davana 'eva sia dedavalia, ia Dilava edilata kauta vitalua mo 'eva kanaua dedavalia. Beia kalina 'eva nuata devapasisi. \v 8 Puka Kabukabunai ilelena vitaitana ediaka, \q1 “Dilava eta'u nuata evamuinaita, \q1 makatai sia deikaika mai \q1 kaiatai lele sia deika \q1 easimo vali'u.” \qr Deu 29.4, Isa 29.10 \m \v 9 Maivaka Davida Dilava e'ouia ediaka, \q1 “Eta nadu vakana 'eva viu mai doko ai bevaaoa \q1 inoku bevaviuta be'eko \q1 mekau beabia. \q1 \v 10 Makata bovamuinai tabuta \q1 sia beikaika, \q1 mai kabeta bovava'evata \q1 melala boutai.” \qr Sal 69.22, 23 \s1 Dilava Ena Vamauli 'Eva // Pulu Edea Kauta Deabia. \p \v 11 Lau alavuai udai, ia 'eva viuai deviu 'ounai 'ani depua vaika, una? Asi'i vaika. Ia eta si'avana daitai pulu edea kauta mauli dedavalia, inoku Isalaela kauta ia bemama venita. \v 12 Isalaela kauta eta va'evai kanobata kauta vanama'ina namana dedavalia, maivaka Dilava ena vamauli laloanai de'eko 'eva pulu edea kauta vanama'ina namana dedavalia. Beia Isalaela kauta boutai Dilava ena vamauli laloanai bedododo koanai, vanama'ina 'eva benama vaika. \p \v 13 Lau 'eva oi pulu edea kaumui a'oumui. Lau Dilava ena veauneke kau'u pulu edea kauta daitai 'ounai, vinaula avavaia davana 'eva apavaia. \v 14 Kanaua bavavaia laloanai e'u ula namana e'u pulu kauta bavamamata Keliso beabivenia, inoku Dilava betata'u vaida bevamaulita. \v 15 Dilava Isalaela kauta evaivi ivita 'ounai kanobata kauta ita devikau. Inoku Dilava Isalaela kauta beabita dodo koanai dava bepupulu? Kanaua 'eva ba kauta bemauli. \p \v 16 Palaoa kena Dilava kavenia davana ekabukabu koanai palaoa itoina vaka ekabukabu, lamu ekabukabu koanai le'ena vaka dekabukabu. \v 17 Olive ivadona le'ena vaida 'eva 'ani iukuta 'abutai olive 'asina le'ena deabita olive ivadona kukuanai de'apata 'au, lamu ka'onamoai olive veina deabia, inoku oni 'eva Olive 'asina le'ena. \v 18 Le'e kataua detauta uku davata kevatai sia bo'apa. Bo'apa beia kanania bolalovaia, oni 'eva lamu sia odulua, ia lamu 'eva oni edulumu. \p \v 19 Kanaua 'ounai oni 'eva bodiaka, “Le'e kataua detauta uku 'abutai lau ama'i be'apa'u 'au.” \v 20 Luva umauna, eta abiveni asi'i 'ounai Dilava eba'ita ovo, beia oni 'eva emu abiveni dainai 'abutai olalava. Kanaua 'ounai sia bo'apa, ia bomakau. \v 21 'Olana Dilava le'e umauta sia bemalalota koanai, oni vaka sia bemalalomu. \v 22 Kanaua 'ounai Dilava ena nama'ina mai ena vapasisi bolalovaita, de'eko kauta kataua 'eva Dilava ia kevatai evapasisi, beia ena nama'ina laloanai bomimia koanai oni kevamuai benama'ina. Kanaua sia bovavaia koma koanai, oni vaka betaumu uku. \v 23 Ia eta 'oualavu bemavikanita koanai Dilava betata'u be'apata 'au 'udai, 'olana Dilava kanaua bevavai koma 'eva bedaia. \v 24 Oi pulu edea kaumui 'eva itani au 'asina le'ena boina, kanaua 'ounai i'apa 'au au ivadona kukuanai 'eva eveavea. Inoku Dilava betata'u Olive ivadona le'eta itauta uku davata auta umautai be'apata 'au 'udai 'eva eveavea vaika. \s1 Dilava Ena Vilalo // Kau Boutai Akatai. \p \v 25 Bo'akala'u e, lau a'ula oi luva vuniana kanania oi boikabasia, sibomui emui aoneka sia oi boapavaia. Luva vuniana kanaua 'eva Isalaela kauta vali'u vaida nuata devapasisi vaia beda'amo Dilava edilata kauta pulu edea boutai beda'adodo makava. \v 26 Inoku Isalaela kauta boutai 'eva bemauli. Puka Kabukabunai ilelena vitaitana ediaka, \q1 “Siona ai vamauli kauna ka be'asi. \q1 Ia betata'u Iakobo 'ava'avana kevatai Dilava ivasi'avanana davata bevailuta tau. \q1 \v 27 Melala kanaua'i eta si'avana \q1 babita tau Lau e'u luva'ana'i \q1 vitaitanai.” \qr Isa 59.20, 21, 27.9 \m \v 28 Iuda kauta vali nama'ina devasi'avanala 'ounai Dilava ena 'ou kautai deao 'eva oi pulu edea kaumui emui nama'ina davanai eao, ia 'ava'avata edilata 'ounai ia Dilava ena lalo'au laloanai demimia. \v 29 'Olana Dilava ena 'ae'ae mai ena ainama 'eva sia bevaedeanala. \p \v 30 'Ana'inai oi pulu edea kaumui Dilava ena luva sia oi oabita dae, beia vali'u oi 'eva Dilava ena vilalo 'ani oi oabia, 'olana Iuda kauta Dilava ena luva sia deabia dae 'ounai. \v 31 Dala vitaitanai vali'u Iuda kauta 'eva Dilava ena luva sia deabia dae, Beia vilalo kanaua oi oabia vitaitana ia vaka Dilava ena vilalo kanaua beabia. \v 32 Dilava eta'u kau boutai luva sia deabita dae 'abunai e'alavuta, 'olana kanaua'i ena vilalo bevaikata. \s1 Dilava Vana Ekavanama'inala. \p \v 33 Dilava 'eva ena ikabasi mai ena aoneka vitaitana 'atu 'oulana boina. Ena lalovai kave'i luvana 'eva dai betata'u be'oua kave'i? Ena koakoa dalana 'eva dai betata'u beikabasia kave'i? Sia kau ka. \v 34 Puka kabukabunai ediaka, \q1 “Dai 'eva Lovia namana nuana eikabasia? 'o, \q1 Dai 'eva ia ena vaidiba kaunai e'ao? \qr Isa 40.13 \q1 \v 35 Dai betata'u dava ka Dilava bevenia makava \q1 inoku Dilava dava kanaua tavana \q1 beveveni?” \qr Iob 41.11 \m \v 36 Dava boutai ivapuluta 'eva Dilava, dava boutai ia enai dela'asi, maivaka dava boutai ia enai be'ao. Nuavi 'eva Dilava kevanai beda'amo to'ona asi'i. Amen. \c 12 \s1 Emui Kukudivo Koana Umauna. \p \v 1 Kanaua 'ounai bo'akala'u e, Dilava ena vilalo nama vaikana 'ounai anoimui, kauanimui mai nuamui itoina Dilava oi bovenia, veniveni davata maulita ai be'ao, bekabukabu Dilava nuana bevanama'inala. Emui kukudivo koana umauna 'eva kanaua. \v 2 Kanobata kanania ena koakoa sia oi bokovo kovo vaia, 'a nuamui oi bovamakamakata emui mauli oi bovaedeanata, inoku Dilava ena ula 'eva dava, ia elalonama vaia 'eva dava mai nama'inana umauna 'eva dava oi boikabasia kave'i. \s1 Dilava Ena Ainama Evenimu Davana Vinaulana Bovavaia. \p \v 3 Vidulu namana eveni'u 'ounai, lau oi boumuiai a'oumui. Sibomui sia oi bolalovaimui vaika, beia sibomui oi bolalovai lalovai kave'i, nuamui bekomolo, Dilava eta'u ka ka emui abiveni a boita evenimui vitaitatai. \v 4 Ita kauanita 'eva ka'onamo beia le'ena 'eva dounamo, ia eta vinaula 'eva edeata edeata. \v 5 Dala vitaitanai ita 'eva kadoutamo, beia Keliso laloanai ita 'eva kauani ka'onamo, le'ena edeata edeata kavaka'onamo. \p \v 6 Dilava ena iulaveni koana ainama davata edeata edeata 'ani evenita, kau ka ena ainama 'eva enolea koanai ia benolea ena abiveni vitaitanai. \v 7 Kau ka ena ainama 'eva da'ala abi koanai ia 'eva da'ala be'abi, kau ka ena ainama 'eva vaikabasi koanai ia 'eva bevaikabasi. \v 8 Vakula'ila kauna bevakula'ila, veniveni kauna beveniveni mainuana bounai, 'ana'iavai kauna be'ana'iavai maikula'ilana, vilalo kauna bevilalo mailalonamana. \s1 Nuata Umaunai // Bo'akalata Ekalalo'auvenia. \p \v 9 Emui lalo'au 'eva oi bovamomo'aia. Si'avana davata ulata sia oi bo'ula, nama'ina davata oi bovavaita. \v 10 Ka ka oi bovilalo'au viveni bo'akalamui boina, maivaka ka ka 'ola oi boaku viveni. \v 11 Oi bovinaula kula'ila sia oi bobalea. Idume siavunai Lovia namana da'alana oi bo'abi mai nuamui bounai. \v 12 Oi onuabata vaia enai oi bolalonama. Bavunu melalatai oi bokula'ila. Melala bounai oi bomeamea. \p \v 13 Dilava ena kau deulalu kauta oi boduluta. Da'a'au kauta oi boabita dae emui lumai. \p \v 14 Devaiviivimui kauta Dilava oi bonoia bevanama'inata, sia oi bosivada venita, ia oi bovanama'inata. \v 15 Delalonama kauta ita oi bolalonama, dekakani kauta ita oi bokakani. \v 16 Boumuiai emui mia ai nuamui beka'onamo. Sia oi bo'apa, mia mamedu kauta ita oi bomia ka'ona. Sibomui emui aoneka sia oi boapavaita. \p \v 17 Kau ka ena vinaula si'avana kevamuiai davana tavana si'avanai sia oi bovamuea, ia kau boutai vailatai vinaula nama'ita oi bovavai. \p \v 18 Bedaimui koanai, kau boutai ita nua'elu ai oi bomimia. \v 19 E'u kau e, si'avana tavana sibomui sia oi bovamuea, oi bovikania Dilava ena badu bevavaia. 'Olana Puka kabukabunai 'ani ilelena, “Lovia namana ediaka, Tava veni 'eva lau ima'u ai, lau batata'u tavana bavamuea.” \v 20 Mai ilelena 'udai, \q1 “Emu 'ou kauna vikolo eakua \q1 koanai iani oi bovenia, \q1 maivaka 'atona elada koanai vei oi bovenia. \q1 Koakoa kanania oi bovavaia 'eva \q1 ia bovamalalaia vitaitana itani 'olanai 'alova one'ea 'au.” \qr Aon 25.21, 22 \m \v 21 Vinaula si'avata sia betata'u oi bekaokaimui, beia emui vinaula nama'itai vinaula si'avata oi bokaokaita. \c 13 \s1 Ita Kavamani Ena Siavu // Venunai Ekamia. \p \v 1 Kau boutai 'eva de'ola vaita kauta leleta beabita dae. 'Olana 'ola 'eva sibona sia epulu ia Dilava enai easi, 'ola kauta boutai 'eva Dilava eta'u evalavata. \v 2 Kanaua 'ounai kau ka 'ola kauna evaiviivia 'eva Dilava evalavala kauna evaiviivia, vaivivi vinaulana evavaia kauna 'eva sibona ena mekau bedavalia. \v 3 'Olana vinaula nama'ina devavaia kauta 'eva 'ola kauta sia demakau venita, beia va'eva vavai kauta mo. Oni o'ula 'ola kauna sia bomakau venia? Kanaua boina koanai vinaula nama'ita bovavai, inoku ia bevanama'inamu. \v 4 Ia 'eva Dilava ena da'ala abi kauna emu nama'ina vinaulana evavaia. Beia bovavai si'asi'a koanai ia bomamakau venia. 'Olana ia 'eva kuali lepona sia eabia 'avaea. Ia 'eva Dilava ena da'ala abi kauna vavai si'asi'a kauta tavata bevenita. \v 5 Kanaua 'ounai 'ola kauta leleta ekaika, sia mekau mo kevanai ekada'atau 'ounai, ia lalovai komolo 'ounai vaka. \p \v 6 Kanaua 'ounai oi vaka moni visi monina oi oveveni, 'olana ia 'eva Dilava ena da'ala abi kauta, melala boutai vidulu vinaulana kanania devavaia. \v 7 Dava oi boveveni Kavamani etai davata 'eva oi bovenita. Moni visi edeata edeata davata oi boveveni, demakau venia kauna oi bomakau venia, de'ola aku venia kauna oi bo'ola aku venia. \s1 Banomui Bolalo'au Venita // Dokadoka. \p \v 8 Kau ka kevanai sia dava ka boabia 'avaea makava, beia ekavavaia basibasi davana 'eva ka ka ekalalo'au venita. Kevana kauna elalo'au venia kauna 'eva talavatu 'ani eda'avaia kave'i. \v 9 Talavatu katania, ‘Sia bokulakula vaika, sia boakuaku, sia bovinao, maivaka kau ka ena dava sia boulavenia 'avaea’ mai talavatu vaida ita devaka'onamo 'eva luva namana ka'onamo kanania, ‘Kevamu kauna bolalo'au venia itani sibomu olalo'au venimu boina.’ \v 10 Kau ka maiena lalo'au kauna etata'u kevana kauna sia evasi'avanala. Kanaua 'ounai oi bovilalo'au viveni 'eva talavatu itoinai 'ani oi ovamomo'aia. \s1 'Ailala Dalanai Ekada'a. \p \v 11 Melala dava kanania 'eva 'ani oi oikabasi makamui deata lalo'au vinaulana oi bovavaia melalana 'eva 'ani ele'au. 'Olana makavanai kabiveni koanai ivamaulita melalana 'eva dau'ai beia vali'u 'eva 'ani ekevai. \v 12 Boni 'ani e'ole Iesu ena asi melalana 'ani ekevai. Kanaua 'ounai vabuto'o vinaulata kavikani, beia 'ailala ena kuali davata kabita. \v 13 Eta koakoa bemanama'ina vitaitana laniai kavavai boina. Sia eka aivala, sia ekainu ba, sia ekakulakula, sia ekabo'o, sia ekaviaku, sia ekamama. \v 14 Lovia namana Iesu Keliso 'eva emui kuali tubu'anai oi bova aoa, ia kauanimui eta ula vinaulata si'avata vaika sia oi boabita dae. \c 14 \s1 Bo'akalamui Mekau // Sia Oi Bovenia. \p \v 1 Kau ka ena abiveni ebadebade kauna oi boabia dae, ia ena lalovai dava kanaua 'eva sia oi boadedua vaia. \v 2 Kau ka mai ena abiveni dava boutai e'ani, beia ka ena abiveni ebadebade kauna loba ianita mo e'ani. \v 3 Dava boutai e'ani kauna sia e'ani kauna sia bevasi'avanala maivaka loba ianita mo e'ani kauna dava boutai e'ani kauna sia bevavaia si'asi'a, 'olana Dilava eta'u ia laluana 'ani eabita dae. \v 4 Oni 'eva dai, kau ka ena da'ala abi kauna o'oua si'asi'a? Ia belava 'ini 'o be'eko kanaua 'eva 'ola kauna ena siavuai. Ia 'eva belava 'ini 'olana Lovia namana 'eva mai siavuna bevalava 'inia. \p \v 5 Kau ka elalovaia melala ka 'eva ekeini vaika vakaia melala vaida, mai kau ka elalovaia melala boutai 'eva vitaita. Ka ka sibota eta lalovai lalovai bevalava kave'i. \v 6 Kau kanania Lovia namana dainai elalovaia melala ka namana, kau kanaua Lovia namana dainai dava boutai e'ani, 'olana Dilava evanama'inala makava vakaia eaniani. Mai kau ka Lovia namana dainai iani vaida ebo'okaita, ia vaka Dilava evanama'inala. \p \v 7 'Olana ita viloatai sia kau ka ia sibona dainai emauli, maivaka sia kau ka ia sibona dainai ebaba. \v 8 Kamauli, 'eva Lovia namana dainai kamauli, maivaka ekaba 'eva Lovia namana dainai ekaba. Kanaua 'ounai kamauli 'o ekaba ita 'eva Lovia namana ena. \v 9 Kanania 'ounai Keliso eba mai emauli 'udai, ba mai mauli kauta eta Lovia namanai be'ao. \p \v 10 Beia oni dava 'ounai bo'akalamu va'evai one'eadivo? Dava 'ounai ovasi'avanala? Ita boutai 'eva Dilava vailanai ena valuva 'abunai ekalavadivo. \v 11 Puka kabukabunai ielelena vitaitana, \q1 “Lovia namana ediaka; \q1 Lau amauli dokadoka 'ounai, \q1 kau boutai lau vaila'u ai bekuidula, \q1 maivaka kau boutai nututai \q1 be'ou dae Lau 'eva Dilava.” \qr Isa 45.23 \m \v 12 Kanaua 'ounai ita boutai ka ka sibota Dilava vailanai valita ekakava. \s1 Bo'akalamui Sia Oibova'ekoa. \p \v 13 Kanaua 'ounai ita ka ka sibota va'evai sia ekane'eta divo. Maivaka bo'akalata si'avana laloanai ivasi'avanata 'o iva'ekota lalovaina sia ekalalovaia. \v 14 Lau Lovia namana Iesu laloanai aikabasia maivaka avamomo'aia Dilava vailanai aniani davata sia ka sibona evasi'avanala, beia kau ka elalovaia aniani davata ka esi'avana koanai iani kanaua 'eva ia sibona kevanai esi'avana. \v 15 Beia emu aniani davana 'ounai bo'akalamu nuana ovaananala koanai, oni 'eva sia lalo'au dalanai odada'a. Bo'akalamu kanaua dainai Keliso eba kauna emu iani boania davanai sia bovasi'avanala. \v 16 Kanaua 'ounai olalovaia koakoa oni kevamuai enama'ina davana 'eva bo'imala kave'i si'avana vaika asi'i dema'oua. \v 17 'Olana Dilava ena lovia vanuana 'eva sia aniani mai inuinu davana, beia komolo, nua'elu mai lalonama, kataua 'eva Idume Kabukabuna evuata easi. \v 18 Dala katania kau ka Keliso da'alana e'abi kauna 'eva Dilava ia elalonama venia mai kau vaka ia ena nama'ina devamomo'aia. \p \v 19 Kanaua 'ounai melala boutai mai kula'ilata nua'elu dalata ekakavu, maivaka ka ka ekavakula'ilata. \v 20 Iani dainai Dilava ena vinaula sia bovasi'avanala. Iani boutai 'eva denama'ina, beia oni aniani davana ka oania dainai banomu si'avana laloanai bedododo koanai si'avana 'eva oni emuai. \v 21 Bo'akalamu nuana ivabavununa vinaulana sia bovavaia 'eva enama'ina, sisi kataua sia bo'ani 'o sia boinu ba. \v 22 Kanaua 'ounai lalovai katania emu abiveniai Dilava mai oni laluana viloamuiai 'eva bo'ima kave'i. Kau ka dava ka sibona elalovaia ekomolo davana evavaia laloanai, vinaula kanaua dainai nuana sia bebavunu kauna 'eva nama'ina. \v 23 Ia nuana mailalo to'ato'ana eaniani kauna 'eva Dilava ia mekau evenia, 'olana aniani kanaua laloanai ia sia eabiveni 'ounai. Abiveniai sia devavaita davata boutai 'eva desi'avana. \c 15 \s1 Sibota Sia Ekavalalonamata // Banota Ekaduluta. \p \v 1 Ita abiveniai kakula'ila kauta 'eva abiveniai debadebade kauta eta mekau ekavuala. Ita sibota eta lalonama mo sia ekakavu. \v 2 Ka ka kevata kauta ekavalalonamata sibota eta nama'ina 'ounai, kanaua betata'u eta abiveni bevakula'ilala. \v 3 'Olana Keliso vaka sibona ena lalonama mo sia ekavuia. Puka Kabukabunai ilelena vitaitana ediaka, \q1 “Vabo'obo'o luvata oni devabo'omu kauta lau vaka devabo'o'u.” \qr Sal 69.9 \m \v 4 'Ana'inai delele davata 'eva ita ivamaleleta 'ounai deleleta, inoku Puka kabukabuna ekavakua 'eva ita vapasisi mai kula'ila bevenita beda'amo nuabata ekadavalia. \v 5 Lau ameamea vapasisi mai vakula'ila eveveni Dilavana betata'u Keliso Iesu mulinai oi bodada'a koanai nuamui bevaka'onamota. \v 6 Inoku boumuiai mai nuamui ka'onamo maivaka luva ka'onamoai ita eta Lovia namana Iesu Keliso Kamana Dilava oi bovanama'inala. \s1 Valina Nama'ina // Pulu Edea Kauta Kevatai. \p \v 7 Kanaua 'ounai Keliso eabimui dae vitaitanai banomui oi boabita dae, koakoa kanaua'i Dilava ekavanama'inala. \v 8 Lau oi a'oumui, Dilava ena luva umauna 'ounai Keliso 'eva Iuda kauta eta da'ala iabina kaunai eao, 'ava'avata etai Dilava ena luva 'ana'i luvata ivamomo'aita daitai, \v 9 maivaka pulu edea kauta Dilava ena vilalo dainai bevanama'inala. Puka kabukabunai Davida eluva vitaitana ilelena, \q1 “Kanaua 'ounai pulu edea kauta viloatai bavanama'inamu, \q1 maivaka Oni vamu masina babia.” \qr Sal 18.49 \m \v 10 Mai Mose eluva ediaka, \q1 “Pulu edea kaumui e, \q1 Dilava ena kau ita oi bolalonama ka'ona.” \qr Deu 32.43 \m \v 11 Maivaka Davida eluva ediaka, \q1 “Pulu edea kaumui boumuiai, \q1 Lovia namana oi bovanama'inala. \q1 Maivaka kau boumuiai, ia masina oi bo'abi.” \qr Sal 117.1 \m \v 12 Mai Isaia vaka ediaka, \q1 “Iese 'ava'avanai kau ka bela'asi, \q1 pulu edea kauta be'ola vaita. \q1 Pulu edea kauta betata'u ia sibona benuabata venia dokadoka.” \qr Isa 11.10 \p \v 13 Lau ameamea, ula namana eveveni Dilavana betata'u emui abiveniai lalonama mai nua'elu bounai ai bevavonumui. Inoku Idume Kabukabuna siavunai melala boutai emui nuabata 'eva be'itabu 'itabu. \s1 Paulo Pulu Edea Kauta // Eta Vinaula Kaunai Eao. \p \v 14 Bo'akala'u e, lau aikabasi dokadoka oi 'eva emui koakoa nama'ita doutamo, mai boumuiai 'eva abiveni dalana oi oikabasia kave'i 'ounai, sibomui ka ka oi bovaikabasimui 'eva bedaia. \v 15 Beia mai kula'ila'u malele kanania laloanai dava vaida alele venimui 'eva oi ivalalovaimui une, kanania 'eva Dilava ena iulaveni koana eveni'u 'ounai. \v 16 Lau 'eva pulu edea kauta etai Keliso Iesu ena da'ala abi kau'u ai ao, bavinaula itani kabukabu kau'u Dilava ena vali nama'ina bailolo vaia, inoku Idume Kabukabuna ena vakabukabu siavunai pulu edea kauta 'eva veniveni davatai be'ao Dilava beabita dae. \p \v 17 Kanaua 'ounai Dilava ena vinaula avavaia 'eva a'apa Keliso Iesu laloanai. \v 18 Lau luva edeata edeata sia baluvavaita, beia luva ka'onamo baluvavaia, Keliso lau edulu'u pulu edea kauta kevatai bavinaula mai bavuata ba'asi Dilava kevana lelena beda'avaia davana mo bailolo vaia, \v 19 lau e'u vinaula kanaua laloanai Idume kabukabuna siavunai koa mai vatabulovo vinaulata siavuta dela'asi. Kanaua'i Ielusalemai ada'a kaiu ada'a mo Iluliko ai Keliso valina nama'ina 'abu itoinai ailolo vaia. \v 20 Melala bounai e'u lalovai namana 'eva kanania, Keliso vana sia deikabasia 'abutai vali nama'ina bailolo vaia. Kanaua 'eva kau ka ena kovolo evalavala kovolona akanai e'u luma asi'i amavalavaia 'ounai. \v 21 Puka kabukabunai ilelena vitaitana ediaka, \q1 “Valina sia de'ika kauta 'eva be'ika, \q1 maivaka lelena sia de'ika kauta 'eva beikabasia.” \qr Isa 52.15 \s1 Paulo Elalovaia Beda'a Loma. \p \v 22 Vinaula kanaua eta'u melala doutamo e'alavu'u 'ounai, sia avasi kele'emui. \v 23 Beia vali'u 'abu kanania e'u vinaula 'ani avaoleta, maivaka vikau doutamo a'ula bavasi baikamui. \v 24 Kanaua 'ounai lau a'ula bakeini Sipenia bada'ala koanai baikamui, mai lalonama'u oi ita melala kikinamo eka mia, mulinai oi bodulu'u bada'a ua'i. \p \v 25 Beia lau vali'u Ielusalema ada'ala 'eva Dilava ena kau ua'i demimia kauta iduluta dainai. \v 26 'Olana Dilava ena lo'e kauta kataua Makedonia mai Akaia kanota ai sibota eta ulai ainama davata dedoubou Dilava ena kabukabu kauta Ielusalemai deulalu kauta eta. \v 27 Ia vinaula kanaua devavaia mai lalonamata. Ia kanaua devavai koma 'eva enama'ina. 'Olana Iuda kauta idumeta ena vanama'ina pulu edea kauta ita dekoleia 'ounai pulu edea kauta kauani ena vanama'ina davata vaida Iuda kauta Keliso deabivenia kauta bevenita 'eva ekomolo. \p \v 28 Vinaula kanania bavaolea, moni devaboua monina sibo'u babia bada'a Ielusalema kauta bavenita mulinai, bavasi baikamui inoku bada'a Sipenia. \v 29 Lau aikabasi, bavasi kele'emui koanai Keliso ena vanama'ina itoinai bavasi vaia. \p \v 30 Bo'akala'u e, eta Lovia namana Iesu Keliso dainai maivaka lalo'au kanaua Idume kabukabuna evenita lalo'auna dainai anoimui, emui meamea ai ekavaka'onamo lau dai'uai Dilava eka noia. \v 31 Emui meamea ai Dilava oi bonoia Iudea laloanai Iesu Keliso sia deabivenia kauta imatai bevamauli'u, maivaka Dilava ena kau ua'i Ielusalemai demimia kauta e'u vinaula kanania beabia dae mai lalonamata. \v 32 Kanaua 'ounai Dilava ena ulai bavasi kele'emui mai lalonama'u, maivaka ita ekavakula'ila viveni. \p \v 33 Nua'elu eveveni Dilavana boumuiai kevamuiai bemimia. Amen. \c 16 \s1 Paulo Ena Vanama'ina Luvata. \p \v 1 Lau oi avaikabasimui lovuta Foibe bevavasi, ia 'eva Kenakelea vanua namana Dilava ena lo'e ena vinaula ateatena ka. \v 2 Anoimui Lovia namana vanai oi boabia dae, vitaitana Dilava ena kabukabu kauta oi oabita dae boina, maivaka ena ula vinaulatai 'eva oi bodulua, 'olana ia eta'u kau doutamo eduluta, lau vaka edulu'u. \p \v 3 E'u vanama'ina Pilisikila mai Akula oi bovenita, ia 'eva lau ita Keliso Iesu ena vinaula lai avavaia kauta. \v 4 Laluana lau dai'uai eta mauli sia delalovaia. Vanama'ina luvana avenita, sia laumo sibo'u, beia pulu edea kauta eta Dilava ena lo'e kauta boutai vaka vanama'ina luvana devenita. \v 5 E'u vanama'ina Dilava ena lo'e kauta ia laluana eta lumai dedodo'u kataua vaka oi bovenita. E'u vanama'ina e'u lalo'au kauna Epaineto oi bovenia, ia 'eva Asia laloanai kau lava'ana'ina ena mauli eveni Keliso enai. \p \v 6 E'u vanama'ina Malia oi bovenia, ia 'eva oi daimuiai vinaula namana evavaia. \p \v 7 E'u vanama'ina kadia'a'u Anadoloniko mai Iunia oi bovenita, ia laluana mai lau 'eva vabuto'o lumanai lai amia. Veauneke kauta ia laluana deikabasita kave'i, ia 'eva Keliso deabivenia makava vakaia muliai 'eva lau. \p \v 8 E'u vanama'ina Amapilia oi bovenia, Lovia namana laloanai alalo'au venia. \p \v 9 Maivaka e'u vanama'ina Ulebano oi bovenia, Keliso enai laluana lai avinaula ka'ona, e'u lalo'au kauna Sataku vaka e'u vanama'ina oi bovenia. \p \v 10 Maivaka e'u vanama'ina Apele oi bovenia, ia 'eva adedua depulu melalatai ena abiveniai Keliso enai elava 'ini. \p E'u vanama'ina Alisotobulo ena luma kauta oi bovenita. \p \v 11 E'u vanama'ina kadia'a'u 'Elodiona oi bovenia, e'u vanama'ina Nakiso ena luma kauta oi bovenita ia 'eva Lovia namana laloanai kauta. \p \v 12 E'u vanama'ina Tulupena mai Tuluposa oi bovenita, ia 'eva Lovia namana dainai vinaula devavai kave'i 'a'ateta. \p E'u vanama'ina e'u lalo'au ateatena Pelesi oi bovenia, ia 'eva Lovia namana ena vinaula nama vaikana evavaia. \p \v 13 E'u vanama'ina Lovia namana edilaia kauna Lufo mai sinana ita oi bovenita, ia sinana 'eva lau sina'u ai eao. \p \v 14 E'u vanama'ina Asunukilito, Pilekona, 'Eleme, Pataloba, 'Elema mai itana demia ka'ona kauta oi bovenita. \p \v 15 E'u vanama'ina Filoloko, Iulia, Nelea lovuna ita, Olumpa mai Dilava ena kabukabu kauta boutai ita demia ka'ona kauta vaka oi bovenita. \p \v 16 Ka ka sibomui viba'u kabukabunai oi bovanama'inamui. \p Keliso ena lo'e kauta boutai eta vanama'ina desisini emuiai. \s1 Valalovai 'Ini Luvana // To'ona Evenita. \p \v 17 Bo'akala'u e, avasiasimui, koa kole maivaka emui abiveni devasi'avana kauta mai ikabasi oi oabia ikabasina devaiviivia kauta oi boika'inita, maivaka kevatai oi boda'a tau. \v 18 'Olana kau kataua boita kauta 'eva Keliso ita eta Lovia namana ena vinaula sia devavaia, ia sibota eta ula vinaulata devavai, eta luva nama'ita maivaka dede luvatai kau kataua si'avana enai sia mai eta ikabasi kauta delebata. \v 19 Oi vali nama'ina 'olana oi o'aku 'eva kau boutai valina 'ani deika, kanaua 'ounai lau 'eva oi alalonama venimui. Lau a'ula oi 'eva dava nama'ita kevatai oi boaoneka, beia dava si'avata vaika ivavaita sia oi bolalovaia. \v 20 Nua'elu Dilavana 'ani kevaimo aemui palapalata venutai Satani bemoia mudumudu. Lau ameamea, ita eta Lovia namana Iesu ena iulaveni koana akamuiai bemimia. \s1 Abiveni Kauta Vaida // Eta Vanama'ina Luvata. \p \v 21 Timoteo, lai laluana lai avinaula ka'ona kauna mai kadia'a'u Luka, Iasona, Sosipatolo eta vanama'ina kele'emui ai desisini. \p \v 22 Lau, Teletio, Paulo eluva luvata malele kanania'i aleleta kau'u vaka Lovia namana vanai avanama'inamui. \p \v 23 Kaio kevanai amimia, nia'i ena lumai Dilava ena lo'e kaumai lai adodo'u 'eva edulumai mai lalonamamai lai amimia, ena vanama'ina esinia kele'emui, vanua namana monina e'imala kauna Elasuto mai bo'akalata Koato laluana eta vanama'ina vaka desisini kele'emui. \v 24 Lau ameamea, eta Lovia namana Iesu Keliso ena iulaveni koana 'eva boumuiai akamuiai bemimia. Amen. \s1 Dilava Ekavanama'inala. \p \v 25 Dilava ekavanama'inala, ia 'eva mai kula'ilana emui abiveniai bevalava 'inimui, Iesu Keliso valina nama'ina ailolo vaia davana dalanai, mai luva umauna vuniana 'ana'inai melala dau'a vaika devunia davana evala'asia dalanai. \v 26 Beia vali'u luva umauna kanaua 'eva mia keinikeini Dilavana ena luvai enolea kauta eta lelelele laloanai ela'asi, kau boutai luva umauna kanaua devaikabasita, kanaua 'ounai kanobata boutai Dilava beabivenia maivaka lelena beda'avaia. \v 27 Iesu Keliso dainai aoneka Dilavana sibo sibonamo ekavanama'inala ia nuavina bemia keinikeini! Amen.