\id LUK - Ewage-Notu NT [nou] -Papua New Guinea 1987 (web 2014) \h LUKE \toc1 Binga Ewamei Luke Mi Gaisira \toc2 Luke \toc3 Lk \mt1 Binga Ewamei Luke Mi Gaisira \c 1 \s1 LUKE RO EDO GAISIRI \p \v 1 Oarie Theopilus, \m Embo jiwae ingodenaso teda ro iutara awa gositara tuturo da edo bugudo boroka da. \v 2 Edo ungo ro gosisera awa ungo ingodenaso yei seoro gido era. Edo ungo binga ewamei sedo era. Edo embomei berari eiawa ro atopatido era awa ungo kiki awa gaedo era. \v 3 Embo nembogambo Theopilus awodo na kotena na daedo gaiadena awa kotari ewamei ra ainda be awa na rora ro berari isira awa kotedo gogo edo ena awasedo. \v 4 Edo imo ro iutara awa matu ingutasa te na imo gido gogo asase dipapa ena awasedo eno isaga iri iso yei kiki eiawa gaena. Edo kiki re eire. \s1 ASISI EWAMEI MI JOHN DA KUMBARI DA BINGA BUGUTIRA AWA SISIRA \p \v 5 Herod awa busu Judea embomei gitijigido isira iji ainde priest jawo Zechariah awa ainda atima isira. Umo awa Abijah da orobe. Edo Abijah de uso orobe de awa iji berari Mamo sapo edo isera. Edo Zechariah da uso aro Elizabeth awa orobe nei ungo iji berari Mamo sapo edo isera. \v 6 Edo evetu de embo de eiawa ungo Mamo da agodari berari awa beuso ae edo isera te kera edo isera. \v 7 Awarate ungo awa kinapeina ae ainda be awa Elizabeth awa ero edo Zechariah awa embo ogo etiri edo Elizabeth awa evetu ogo isira awasedo. \p \v 8 Iji da Zechariah awa Mamo da buro Jew embomei da tumondebain ari oro da isira. Iji dada priest Jew embomei da tumondebain ari oro da awa ungoda wasiri awodo gido buro neinde kainde edo isera. \v 9 Iji da priest da buro nei edo isira edo iji nei buro nei edo isira. Edo iji boroko Zechariah da orobe da iji awasedo umo Jew embomei da tumondebain ari oro da torido tetemba joino muno de dungoro muno ewamei edo isira awa unemi simba edo isira. \v 10 Edo umo buro awa iri embo jiwae Jew embomei da tumondebain ari oro ponda gaga da atise edo ungo joino muno de dungoro muno ewamei edo isira iji ainde Mamo da yei ge sedo isera. \p \v 11 Edo ungo awa ero asisi ewamei mi bugudo Zechariah da ingo be da tetemba da dederisira. \v 12-13 Edo umo ainda deriri Zechariah umo gido umo mana mana edo oju isira awarate asisi ewamei mi uso yei sisira, “Zechariah oju eose Mamo mi iso ge awa ingira awasedo ari iso aro Elizabeth awa mei badira. Edo umo mei bari imo uso jawo awa John sadesa. \v 14 Edo imo awa iaviri adesa edo embo jiwae nenei daedo iaviri adera ainda be awa iso aro awa mei John betira awasedo. \v 15 Edo umo awa Mamo da buro ari embo nembodiba edo uso wasiri tuturo da awa Asisi Kotopu mi umo beda adira edo uso jo da atadira. Edo umo mana ribe grape da ngamo awa mana indadira edo umo mana umo okain awa mana indadira. \v 16 Edo Israel embo jiwae be Mamo dubo bae doturisera awa John mi ari ungoi Mamo da yei sekago engenembadera. \v 17 Matu be Asisi Kotopu mi etiri Mamo da binga sari embo Elijah goroba isira da awodo Asisi Kotopu mi ari John awa Mamo da binga sari embo goroba adira. Edo John mi ari mamo de kinapeina de tini gambari mina ara ewora awa atae adira. Edo unemi ari embo Mamo da ge beuso ewora awa Mamo da ge kera adi tuturo adera teta Mamo da embomei mi edo era da awodo. Edo John mi ari embo jiwae awa Keriso da bugari awasedo sia adera.” \p \v 18 Edo asisi ewamei awodo setiri Zechariah mi uso yei sisira, “Na awa embo ogo etena edo naso aro daedo awa evetu ogo ra. Edo imo ro setesa awa ge be ta? Na rawodo geni?” \p \v 19-20 Setiri asisi ewamei mi mina sisira, “Na Gabriel iji berari Mamo da dombu da atima ena. Unemi na itiri iso yei binga ewamei eiawa sadi bugena awarate imo naso binga eiawa ge be ae kotesa awasedo imo ge sadi ae atadesa. Edo atiroso amboda na iso yei da ro setena awa be adira iji ainde imo sekago ge sadesa.” \p \v 21 Edo asisi ewamei de Zechariah de ge sise atero embo Zechariah simba atisera amimi kotisera Zechariah ro edo Jew embomei da tumondebain ari oro da borere be atiri? \v 22 Edo Zechariah bugusira awa umo ungoda yei ge sadi jarisira awasedo ungo gosisera umo Jew embomei da tumondebain ari oro da atari jirira awa umo gari usasa be awa getira. Edo Zechariah ge sari ato jarise uso ingo mi iwata kawata isira. \p \v 23 Edo Zechariah da buro iji atae etiri umo uso mando da mambusira. \v 24 Mandoda mambudo atiri uso aro awa gasou jijirisira. Edo kariga ingo da awa mando da atisira. \v 25 Awodo ise sisira, “Mamo mi na emboro eiedo da kondade etiri naso me gari awa atae etira.” \s1 ASISI EWAMEI MI IESU DA KUMBARI AWA KARIGURISIRA \p \v 26 Elizabeth gasou jiriri amboda kariga 6 atae etiri Mamo asisi ewamei Gabriel itiri Nazareth Galilee da ainda mambusira. \v 27 Edo gagara ademei jawo Mary de embo jawo Joseph de awa gitijigari nembodiba David da orobe awa ainda atima isera. Edo embo awa gagara awa jimbarase ungoda orobe ge sedo matu awara isera. \v 28 Awarate iji ainde Joseph evetu awa jimbae atiri asisi ewamei mi Mary da yei bugudo sisira, “Dubo ewamei de da atio. Mamo imo de daedo atise imo ewamei be ira.” \p \v 29 Setiri asisi ewamei da ge awa Mary da yei bouga budo pusira ainda be awa umo asisi ewamei da ge awa be gae isira. \v 30 Edo Mary umo awodo kotiri asisi ewamei mi uso yei sisira, “Mary oju eose, Mamo iso yei ewamei etira. \v 31 Imo gasou jirido mei budo uso jawo awa Iesu sadesa. \v 32 Edo umo awa embo nembodiba adira rora berari adira ainda tamo da Mamo da mei adira. Edo Mamo mi ari Iesu awa gitijigari nembodiba adira teta uso umbogo David awa gitijigari nembodiba awodo. \v 33 Unemi Jacob da orobe awa mata awodo gitijijigurise atadira. Uso gitijigari da iji awa mana atae adira te mata awa atadira.” \p \v 34 Setiri Mary asisi ewamei da yei sisira, “Na awa ademei ra awasedo na rawodo edo mei beni?” \p \v 35 Setiri asisi ewamei mi mina sisira, “Asisi Kotopu mi iso yei bugari edo Mamo da goroba mi ari imo gasou jiradesa awasedo mei inemi badesa awa mei wasiri biae de ae ra, Mamo da mei na. \v 36 Edo iso orobe Elizabeth awa koteio. Embo kotisera awa umo kinapeina bari sago ae awarate umo gasou jirido kariga 6 awa awodo atevira. \v 37 Edo Mamo awa goroba de goroba de gido rora berari awa adira.” \p \v 38 Setiri Mary mi sisira, “Na awa Mamo da buro ari gagara. Ro inemi setesa naso yei awa awodo are.” Setiri asisi ewamei umo dodo mambusira. \s1 MARY ELIZABETH ESEGA ISIRA \p \v 39 Iji tupo amboda Mary uso rora sia edo burigi be Elizabeth da nati Judea doriri da ainda mambusira. \v 40 Mambudo ainda Zechariah da mando da totorise umo Elizabeth atega isira. \v 41 Edo Elizabeth uso ge javi ingiri uso tini da mei wasiri isira. \v 42 Edo Elizabeth Asisi Kotopu mi jo da buro etiri kotari itiri umo duduku edo Mary da yei sisira, “Imo awa emboevetu nenei de inono ae. Edo mei kiambu iso tini da atira awa ewamei be ra. \v 43-44 Imo awa naso Bada da ai edo na esega eiedo esa amimi imo naso yei jasiga ari nembodiba be esa awasedo na iso atega awa ingeno mei kiambu naso tini da awa dubo ewamei edo wasiri etira. \v 45 Imo binga ro Mamo mi iso yei itira awa ge be edo dubo ewamei etesa ainda be awa imo gosesa Mamo ro setira awa be adira awasedo.” \p \v 46-47 Edo umo awodo setiri Mary mi sisira, \q1 “Na naso jo berari mi Mamo jasiga ena edo dubo ewamei ena ainda be awa Mamo naso soregari embo na ruvegae. \v 48 Na umo saboa edo kera ise atima ena. \v 49 Mamo goroba jiwae mi berari eiawa naso yei etira awasedo orobe berari boroko tuturo edo iji jaige sadera Mamo uso yei kando edo umo kondade nembodiba etira awasedo umo dubo ewamei ari de atima ira sadera. Edo Mamo da jawo kotopu awa embo mi mana uso jawo tepo sadera. \q1 \v 50 “Edo Mamo uso jawo embo berari orobe da amimi sapo adera awa ungoda yei jo ari iji berari adira. \v 51 Awarate Mamo da goroba mi euri jariga embobo rora ro edo oro ungoda jawo nembodiba arase edo era awa biae edo era. \v 52 Edo Mamo mi euri gitijijigegari nembogamo jiwae awa durido era awarate Mamo mi embo jiwae embo nembogamo ae awa jiguri erido ungo embo nembogambo edo era. \q1 \v 53 “Edo Mamo embo beji mi ambutera ainda yei rora ewagaewa jiwae itira awarate rora embobo uso yei bugero ungoda yei rora itae tepo itiri mambera. \v 54 Edo umo ingodenaso mamoumbogo da yei jo ari adi sari sisira awa umo ruvegae. \v 55 Edo umo Abraham da yei adi sari ge sise sisira, ‘Nanemi iji matawa imo de edo iso orobe de ewamei adena.’” \p \v 56 Awodo sedo Mary Elizabeth ga atinatina. Amboda kariga tamonde atae etiri uso nati da engenemburisira. \s1 ElIZABETH JOHN BURISIRA \p \v 57 Elizabeth da mei bari iji awa bugiri umo mei burisira. \v 58 Edo uso orobe de otatao de Mamo mi ro nembodiba ewamei etira awa ingido ungo dubo ewamei be ewamei isera. \p \v 59-60 Edo iji 8 ainda amboda ungo mei ainda tamo kotopu da andiso diugurise uso mamo Zechariah da jawo sadi isera te uso ai mi sisira, “Awodo ae ra ingode uso jawo John sadera.” \p \v 61 Setiri ungoi uso yei sisera, “Awarate iso orobe da jawo da awodo awa atae ra.” \p \v 62 Sedo ungoi ingo mi iwata mamo da yei etero umo mei da jawo ro sadi ira awa sedo gosisera. \v 63 Edo ungo awodo nganega etero Zechariah uso ingo mi ove jiwari rora embo sisira. Setiri ungoi itero umo gaisiri, “Uso jawo John.” Gaitiri ungo berari kove be isera. \v 64 Edo iji ainde Zechariah sekago ge sadi tuturo isira edo Mamo jasiga isira. \v 65 Awasedo embo demo da atisera awa oju isera. Edo binga awa ungoi yei berari da sisera edo Judea embo doriri da atima isera awa ro isira awa ingisera. \v 66 Edo ungo binga awa ingido nganega edo gosisera, “Amboda mei eiawa bajido mo buro mo ro eiri?” Mamo da goroba awa mei kiambu einda jo da atima ira awa ungoi isaga gosisera. \s1 ZECHARIAH DA GE \p \v 67 John da mamo Zechariah awa Asisi Kotopu mi usu jo da buro euri atise umo Mamo da binga sedo isira. \v 68 Edo sisira, \q1 “Israel embomei da Mamo awa ingode berari umo jasiga ore. Umo uso embo kondade adi bugudo ungo soregetira. \v 69 Umo ingodenaso yei soregari embo goroba jiwae de itiri bugusira embo David da orobe da uso kondade ari embo. \v 70 Matu Mamo mi uso binga sari embo da yei sisira edo ungo umo ro sisira awa embo da yei sisera. \v 71 Mamo mi adi sari sisira, ingodenaso gitopo ingodena dadi aikambu iriroro unemi ingodena kondade adi sisira. Edo umo daedo adi sari sisira embo ave ingodena ujo ae ise biae adi era ainde ingodena soregadi sisira. \q1 \v 72 “Edo umo sisira uso adi sari awa ruvegadiae awasedo umo ingodenaso mamoumbogo da yei jo ari isira. \v 73-75 Umo adi sari ingodenaso umbogo Abraham da sisira isoro embomei mi ingodena badi iriroro unemi ingodena soregadi sisira. Edo unemi sisira ingodenaso wasiri ewamei uso dombu da wasiri da orase sisira edo oju ae umo kera orase sisira. \q1 \v 76 “Edo imo naso mei ungoi sadera imo awa Mamo goroba jiwae da binga sari embo sadera. Edo imo Bada da giti da mambuse uso emboro sia adesa. \v 77 Edo inemi uso embo da yei sadesa Mamo mi ungoda buria kotembedo dodo ungo soregadira sadesa. \v 78-79 Edo Mamo awa embo jo embo edo embo berari da yei jo edo ira. Edo unemi soregari embo itari ingodenaso yei bugadira teta unemi euri iji sipo de vitido parara de jani beuri edo umenga atae edo ira da awodo. Edo ingodena embo awa wasiri biae edo era teta embo umenga da atima edo era da awodo. Edo ingodena awa betari oju edo era edo ingodena awa teta embo umenga da atima era da awodo. Edo Mamo ingodenaso yei parara itadira edo umo ingodena emboro seka da gitijigido budo mambari dubo ewamei ari tamborase ira.” \p \v 80 Edo amboda mei awa bajido goroba etiri umo gari ewamei budo umo yei embo atae ainda atima edo isira. Edo ambo be ambo da umo buro adi tuturo isira ainde Jew embobo da yei bugusira. \c 2 \s1 MARY IESU BURISIRA \p \v 1 Iji ainde Rome embomei da gitijigari nembodiba be Caesar Augustus umo embo gitijigido isira ainda yei binga ititisira. Edo umo embo roinge atera awa gadi dipapa edo gido sisira embo berari ungoda nati da mamboro buro embo nenei mi ungoda jawo awa gaiari pepa da gaiorase sisira. Ainda be awa embo da jawo gaiari da buro awa ungo matu ae isera. \v 2 Edo Quirinius Syria busu embo da gitijigari nembodiba awa buro nembodiba eiawa kondade isira. \v 3 Edo embo berari binga eiawa ingido ungoda nati be da mambusera. \p \v 4 Edo gitijigari nembodiba be David da nati awa Bethlehem nati ra. Edo Joseph awa David da orobe ra awasedo umo Nazareth nati Galilee busu da awa dodo Bethlehem nati Judea busu da ainda mambusira. \v 5 Edo Joseph Mary gagara unemi jimbadira awa budo daga mambusira ungoda jawo awa buro embo mi gaiorase. \v 6 Edo iji ainde Mary awa uso mei bari iji aikambu isira. Edo ungo Bethlehem atise edo Mary da mei bari iji awa bugiri edo esega embo da ewari oro awa embo mi beda isera awasedo ungo wo mane da ewari oro da mambusera. \v 7 Edo ungo ainda torido edo Mary uso mei bego awa burisira. Edo budo bo mi mei ruvedo wo mane da undari yei da ainda umo simba isira. \s1 WO SIMBA ARI EMBO NENEI IESU ESEGA ISERA \p \v 8 Wo sheep simba ari embo nenei awa yei besaungo tumba de ungoda wo sheep awa simba ise atisera. \v 9 Edo ungo wo simba ero Mamo da asisi ewamei bugiri ungoi gosisera. Edo Mamo da usasa ungo jiroro edo jani burisira edo ungo oju isera \v 10 Awarate asisi ewamei mi ungoda yei sisira, “Oju eove ainda be awa na ingo berari da binga ewamei budo bugena. Yei berari da embo mi binga eiawa ingido dubo ewamei adera.” \v 11 Boroko David da nati da evetu mi ingoda soregari embo betira Keriso gitijigari nembodiba. \v 12 Ingo mei kiambu uso ai mi bo mi ruvedo itiri wo mane da undari yei da atira awa gadewa. Gido ingo na ingoda yei ro setena awa ge be adewa. \p \v 13 Edo umo awodo siri asisi ewagaewa nenei jiwae mi bugudo uso demo da derido ungae atise ungoi Mamo jasiga ise ya sisera, \q1 \v 14 “Ingode Mamo utu da inbe inda atima ira awa jasiga ore. Edo embo busu da wasiri ewamei edo era awa Mamo iaviri ira awa dowo dubo jamo ari tambore.” \p \v 15 Edo asisi ewagaewa ungo dodo utu da mambutero wo simba ari embomei ungosuka mina sara isera, “Ingode Bethlehem nati da mambudo ro Mamo mi ingodenaso yei setira awa etira awa ingode gore.” \p \v 16 Sedo ungoi burigi be mambudo Mary de Joseph de mei kiambu awa wo mane da ewari oro da atero gosisera. \v 17-19 Edo wo simba ari embomei mei kiambu awa gido ungo mambudo ro anela mi mei kiambu da jawo da sisira awa embo berari da yei sisera. Setero embo berari ge awa ingido kove be kove isera awarate Mary uso jo da edo gogo edo ro isira awa kotise atina tina. \v 20 Edo wo sheep simba ari embomei amboda ungo engenemburise ro gosisera edo ro ingisera awa Mamo awa ya mi jasiga isera ainda be awa ro anela mi ungoda yei sisera awa ungo ge be gosiseraawasedo. \p \v 21 Edo pura da atae etiri ungo mei kiambu da tamo da andiso diugari iji bugiri ungo uso jawo Iesu sisera. Tuturo da mei awa ai da vetuto da atiri asisi ewamei mi jawo amone sisira. \s1 UNGOI IESU MAMO DA YEI ITITISERA \p \v 22 Evetu mei budo iji 40 awodo awa uso mando da atadira awa ta Jew embomei da wasiri ra. Edo Mary uso mando da iji 40 atinatina edo Joseph de Mary de ungoda mamoumbogo da wasiri memei Mamo da yei itari da wasiri da iji awa bugusira. \v 23 Edo Moses mi Mamo da agodari da gaedo sisira, “Evetu uso mei bego badira mei awa Mamo da yei itadira.” Edo Moses daedo Mamo da agodari nei gaisira, “Evetu uso mando da atima atae edo ri memei ribo etoto awa buria da rorou awasedo itari rorou dungoro ewadira.” \v 24 Awasedo Mary de Joseph de ungoda mei budo Jerusalem mambudo Mamo da yei itadi mambusera. Edo ungo daedo agodari mi ro sira awa ri memei etoto da rorou itadi mambusera. \p \v 25 Edo embo ewamei jawo Simeon awa Mamo dubo budo isira edo Jerusalem atima isira. Edo umo kotedo isira Soregari Embo awa bugutira edo umo Mamo mi uso embo Israel soregadira awa simba edo isira. \v 26 Edo Asisi Kotopu Simeon ga da atima isira amimi sisira umo mana betadira te atima Mamo umo soregari embo itadi sari gari sisira awa gido betarase sisira. \v 27 Edo Asisi Kotopu mi umo gitijigido budo mambiri Simeon Jew embomei da tumondebain ari oro da totorisira. Edo aimamo mei Iesu budo Jew embomei da tumondebain ari oro da bugusera agodari mi ro sira awa ungo uso yei adi sedo. \v 28-29 Edo ungo awa adi bugero Simeon mei kiambu uso ingo da budo Mamo da yei ategari itido sisira, \q1 “Gitijigari na boroko betadi sia etena ainda be awa imo ro adi sarigari sisesa awa etesa. \v 30 Na soregari embo imo embo berari da yei itesa awa getena. \v 31-32 Umo teta usasa nembodiba mi aumo embomei da yei jani barago etira edo ungoi gari nembogamo badera. Edo umo bugadira amimi Israel embomei da yei jasiga ari budo puradira.” \p \v 33 Setiri mei kiambu ainda ai de mamo de mana mana isera ro Simeon mi mei da jawo da sisira awa gido. \v 34 Edo Simeon ungo ewamei ari itido Iesu da ai Mary da yei sisira, “Mamo mi mei eiawa itiri bugira. Edo Israel embo nenei mi umo ujo ae adera awa iji biae tambadera te Israel embo nenei umo badera awa Mamo mi ungo soregadira. Iesu awa teta Mamo mi iwata itarago etira. \v 35 Embo nenei mi uso yei biae sadera amimi isaga adira awa ungo ungoda jo da ro kotera awa sadera. Edo ungo eiedo adera ainde dubo vevera teta gi vegari mi iso jo da gaiarago adira.” \p \v 36-37 Edo iji ainde binga sari evetu Anna ainda atima isira. Edo uso mamo Phanuel awa Asher da orobe ra. Anna awa matu be awa iu jimbari rate gaeko 7 atae etiri uso iu awa bebetisira. Betetiri umo rori awodo atise gaeko 84 atae isira. Edo umo evetu ogo isira te umo Jew embomei da tumondebain ari oro awa nanjigo doae iji de ta tumba de awa neta ise edo tumondebain edo isira edo Mamo kera edo isira. \v 38 Awasedo Simeon Mary da yei ge siri Anna bugudo Mamo jasiga isira. Edo jasiga ise embo berari Mamo mi Israel embo soregarase simba edo isera ainda yei mei ainda jawo da ge sisira. \s1 IESU ENGENEMBEDO NATI JERUSALEM DA MAMBUSIRA \p \v 39 Edo ungo Mamo da agodari da ro sisira awa edo atae edo ungo engenembedo ungoda nati be Nazareth Galilee busu ainda mambusera. \v 40 Edo ungo engenembedo mambero mei kiambu awa babojiri uso tamo goroba isira. Edo umo jiro gari mei edo Mamo uso yei iji berari umo ewamei edo isira. \s1 IESU JEW EMBOMEI DA TUMONDEBAIN ARI ORO DA MAMBUSIRA \p \v 41 Gaeko jaige Iesu da aimamo ga jarusegari bondo da Jerusalem nati da mambudo isera. \v 42 Edo Iesu awa gaeko 12 etiri iji ainde ungo sekago bondo da mambusira. \v 43 Edo jarusegari bondo da iji awa atae etiri Iesu da aimamo ungoda nati da engenembadi sedo mambusera te mei singa Iesu awa Jerusalem ainda atisira. \v 44 Edo uso aimamo umo bugari ge sedo ungo kotisera awa umo awa embo emboro da arusegedo mambutera ainda teda mambari ge sisera. Edo pepeta edo mambudo ongobo etiri ungo ungoda otatao de orobe de da yei umo eura adi tuturo isera awarate tambae isera. \v 45 Edo eudo sipo de ungo sekago eura edo ungo umo tambae isera awasedo engenembedo Jerusalem mambudo ainda umo eura isera. \v 46 Edo sipo nei Iesu Jew embomei da atopapotegari de anumbedo Jew embomei da tumondebain ari oro da atisira edo ungo ainda umo tambusera. Edo umo ainda anumbedo atise Iesu de atopapotegari de ge mina sara edo sedo gari mina ita ero gosisera. \v 47 Edo Iesu atopapotegari da sedo mina seuri embo ingise atima edo isera awa kove be kove edo isera ainda be awa umo gari nembodiba de mi mina sira awasedo. \v 48 Edo Iesu uso aimamo ga umo tambudo kove be edo uso ai mi uso yei sisira, “Naso mei ro edo nangoda yei eiedo etesi? Edo iso mamo de namo de imo awa tambadi eura edo iso yei kotembu kotembu etera.” \p \v 49 Setiri Iesu mi mina sisira, “Ro edo ingo na eura etevi? Ingo na naso Mama da mando da atena ingo gaeta?” \v 50 Setiri ungo uso ge awa mina sae isera. \p \v 51 Awasedo Iesu uso aimamo ga de da Nazareth engenemburisira. Edo umo ainda daedo atise umo iji berari uso aimamo ga kera edo isira. Edo Iesu da ai awa iji berari uso jo da ro isira awa kotise atima edo isira. \v 52 Edo Iesu bajiri edo uso tamo goroba isira edo uso jiro gari awa nembogo isira. Edo umo awodo babojiri Mamo de embo de umo dubo budo isera. \c 3 \s1 JOHN DA ATOPATARI GE EIRE \p \v 1 Rome embobo da gitijigari nembodiba be Tiberius awa embo berari awa gitijijigurise gaeko 15 atae isira. Edo Pontius Pilate mi Judea busu embobo awa gitijigido isira. Edo umo gitijijiguriri Herod Galilee embomei awa gitijiguri edo Herod da namendi Philip awa Iturea de Trachonitis busu de awa gitijigido iri edo Lysanias awa Abilene busu da embomei awa gitijigido isira. \v 2 Edo Annas de Caiaphas de awa Jew embomei da priest gitijijigegari atima isera. Edo iji ainde John Zechariah da mei awa yei embo atae ainda atiri Mamo John uso yei ge sisira. \v 3 Setiri John yei umo Jordan beda awa berari esega ise embo da yei sisira, “Ingoda wasiri bebegae awa dodo Mamo da yei wareregewo. Edo ingo jo wareregadewa awa nanemi ingo umo mi ewamei adena. Edo na ingo umo mi ewamei adena awa embo mi ingo Mamo da yei wareregetewa awa gadera.” \v 4 Edo John awodo isira awa ro Mamo da binga sari embo Isaiah mi matu be matu gaisira awa be isira. Edo Isaiah mi John da jawo da gaisira, \q1 “Embo da mi yei embo atae ainda atise minonu sadira, ‘Gitijigari da emboro sia ewo. Edo eiedo ewo. Momono berari awa genjewo. \v 5 Edo yei vitido wosedo awa ewo vivisegare. Edo emboro ongego jigego awa ewo dambu are edo emboro uroko uroko awa ajegewo edo awo pepeta ari emboro ewamei are. \v 6 Edo awodo awo embo berari busu da mi rawodo Mamo mi ungo soregadira awa gadera.’” \p \v 7 Edo embo jiwae mi John da yei bugudo John mi umo mi ewamei arase dipapa edo isera te John mi ungoda yei sisira, “Ingo awa teta jingabu mi embo gamburi betedo era da awodo. Mamo da kasari iji awa aikambu etira. Edo ro awasedo ingo nanemi ingo umo mi ewamei ano Mamo mi ingo kasae doarase kotevi? \v 8 Ingo wasiri ewamei adewa awa embo mi ingo ingoda wasiri bebegae awa dodo Mamo da yei wareregurewa awa gadera. Edo ingo ingosuka seove Abraham awa ingodenaso umbogo awasedo roedo ingodena Mamo da yei wareregeri seove. Mamo umo dipapa adira awa ari ganuma eiawa ari wareregedo Abraham da orobe adira. \v 9 Edo ingo Jew embobo awa teta ri be ae edo ira da awodo ra. Edo embo oto kokoro de awa ri ainda besisi awa diwari durorase oto kokoro sia etira. Edo ri berari be ewamei ae edo era awa embo mi jegoro duroro budo riawo da itoro ewadera.” \p \v 10 Edo John awodo setiri embo berari da teda embo da amimi uso yei nganega isera, “Imo ro sesa ainda be mo nango mo ro eri?” \p \v 11 Setero John mi sisira, “Embo ave ombari etoto de ri awa ombari nei awa embo ombari ae de ainda itare. Edo embo ave uso buro da indari jiwae atadira awa indari nenei awa budo embo indari ae beji tambutira ainda itare.” \p \v 12 Edo tax bari embo nenei mi John da yei bugudo John mi umo mi ewamei arase dipapa edo sedo gosisera, “Atopatari nango ro eri?” \p \v 13 Sedo getero John mi mina sisira, “Tax ganu gitijijigegari mi embo mi itorase sera ganu da awa buwo awarate ganu nenei awa beove.” \p \v 14 Edo isoro embomei nenei mi John da yei nganega isera, “Edo nango daedo einda atera mo nango mo ro eri?” \p Setero John mi mina sisira, “Embo amemi uso rora topo awa nenei iso yei itari ujo ae ari gido inemi uso rora awa gatedo beose. Edo ge busari ge mi embo nei bekuba eove. Dubo ewamei ewo gitijijigegari mi ingoda ganu mina ititera ainde edo nenei jiwae badi awasedo sedo geove.” \p \v 15 Edo embo awa sorega embo bugarase simba edo isera awasedo ungo John mi ro sisira awa kotise atima edo isera. Edo ungo awodo kotise ungo ungosuka sedo isera John awa Keriso embo Mamo mi ingodena kondade arase itari bugarase sisera awa ta rora. \v 16 Awasedo John mi ungo berari da yei sisira, “Na ingo umo mi ewamei ena awa kiambu rate embo nembodiba awa bugutira. Edo na awa ewa raro uso buro eni? Edo embo nembodiba awa bugadira awa unemi Asisi Kotopu de edo riawo de mi ingo ewamei adira. \v 17 Edo embo awa teta embo uso rora ewoga ewoga ari rora mi indari ve awa ewoga ewoga ise puti awa ewoga itido ira da awodo. Edo umo indari ewoga ewoga adira awa indari awa indari atari yei da itadira te puti awa pigari riawo matawa ewuse awodo atima ira ainda ewadira.” \v 18 Edo ge nenei awodo jiwae mi embo atopapotise dengoro edo isira. \p \v 19 Edo Rome embobo da gitijigari nembodiba Herod awa uso namendi da aro Herodias awa budo daga atima edo isira edo daedo wasiri bebegae nenei de da edo isira awasedo John uso yei da tini gambari ge sisira. \v 20 Edo John setiri Herod John itiri bundari oro da mambusira. Edo Herod John bundari oro da itiri mambusira ainda buria de buria nenei berari bebegae edo isira ainde awa biae be biae ra. \s1 JOHN IESU UMO MI EWAMEI ISIRA \p \v 21 Edo John embo jiwae umo mi ewamei edo daedo Iesu ewamei isira. Edo Iesu Mamo da yei ge siri utu pirigetiri Asisi Kotopu teta ribo inge mi wowosisira. \v 22 Wosedo Iesu da yei anumburisira. Edo anumbetiri utu da ge javi Iesu da yei sisira, “Imo awa naso dubo bari mei. Na iso yei iaviri ena.” \s1 IESU DA MAMOUMBOGO DA JAWO RA \p \v 23 Edo Iesu awa uso gaeko 30 edo atopatadi tuturo isira. Edo embo mi sisera Iesu awa Joseph da mei sisera. \p Joseph da mamo awa Heli. \v 24 Heli da mamo awa Matthat. Matthat da mamo awa Levi. Levi da mamo awa Melchi. Melchi da mamo awa Jannai. Jannai da mamo awa Joseph. \v 25 Joseph da mamo awa Matthias. Matthias da mamo awa Amos. Amos da mamo awa Nahum. Nahum da mamo awa Esli. Esli da mamo awa Naggai. \v 26 Nagai da mamo awa Maath. Maath da mamo awa Mattathias. Mattathias da mamo awa Semein. Semein da mamo awa Josech. Josech da mamo da mamo awa Joda. \v 27 Joda da mamo awa Joanan. Joanan da mamo awa Rhesa. Rhesa da mamo awa Zerubbabel. Zerubbbabel da mamo awa Shealtiel. Shealtiel da mamo awa Neri. \v 28 Neri da mamo awa Melchi. Melchi da mamo awa Addi. Addi da mamo awa Cosam. Cosam da mamo awa Elmadam. \v 29 Elmadam da mamo awa Er. Er da mamo awa Joshua. Joshua da mamo awa Eliezer. Eliezer da mamo awa Jorim. Jorim da mamo awa Matthat. Matthat da mamo awa Levi. \p \v 30 Levi da mamo awa Simeon. Simeon da mamo awa Judah. Judah da mamo awa Joseph. Joseph da mamo awa Jonam. Jonam da mamo awa Eliakim. \v 31 Eliakim da mamo awa Melea. Melea da mamo awa Menna. Menna da mamo awa Mattatha. Mattatha da mamo awa Nathan. Nathan da mamo awa David. \v 32 David da mamo awa Jesse. Jesse da mamo awa Obed. Obed da mamo awa Boaz. Boaz da mamo awa Salmon. Salmon da mamo awa Nahshon da mamo awa Amminadab. \v 33 Amminadab da mamo awa Admin. Admin da mamo awa Arni. Arni da mamo awa Hezron. Hezron da mamo awa Perez. Perez da mamo awa Judah. \p \v 34 Judah da mamo awa Jacob. Jacob da mamo awa Isaac. Isaac da mamo awa Abraham. Abraham da mamo awa Terah. Terah da mamo awa Nahor. \v 35 Nahor da mamo awa Serug. Serug da mamo awa Reu. Reu da mamo awa Peleg. Peleg da mamo awa Eber. Eber da mamo awa Shelah. \v 36 Shelah da mamo awa Cainan. Cainan da mamo awa Arphazad. Arphazad da mamo awa Shem. Shem da da mamo awa Noah. Noah da mamo awa Lemech. \v 37 Lamech da mamo awa Methuselah. Methuselah da mamo awa Enoch. Enoch da mamo awa Jared. Jared da mamo awa Mahalaleel. Mahalaleel da mamo awa Cainan. \v 38 Cainan da mamo awa Enos. Enos da mamo awa Seth. Seth da mamo awa Adam. Adam da Mamo awa God ra. \c 4 \s1 SATAN IESU BAGISIRA \p \v 1 Iesu Asisi Kotopu mi dedegetiri sekago engenembedo Jordan umo beda bugusira. Edo amimi etiri Iesu goroba etiri Iesu budo yei embo atae da mambusira. \v 2 Edo Iesu ainda mambudo atise nei ro indae atiri Satan mi umo bagisira. Amboda iji 40 atae etiri Iesu beji tambusira. \p \v 3 Edo Iesu yei ro atae ainda atiri Satan mi uso yei bugudo sisira, “Imo Mamo da mei gadesa awa seio ganuma eiawa ambe ari indase.” \p \v 4 Setiri Iesu mi mina sisira, “Jiwari mi sira ambe umo umosuka mana ari embo wasiri de atadira awasedo na mana ganuma da yei ge sadena.” \p \v 5 Setiri Satan Iesu budo yei inda vivitisira edo busu da gitijijigegari berari de edo embo berari de ungoda busu de awa Satan mi Iesu ujiji etiri gosisira. \v 6 Edo Satan mi Iesu da yei sisira, “Ro berari gosesa awa nanemi iso yei itadena. Embo nei mi naso yei berari eiawa ititisira awasedo embo amenda yei berari eiawa itadi dipapa adena awa uso yei itadena. \v 7 Imo naso joda baingo dederi edo na tumondebain adesa awa rora berari gosesa eiawa nanemi iso yei itadena.” \p \v 8 Setiri Iesu mi mina sisira, “Jiwari mi sira iso Mamo gitijigari awa kera ise tumondebain eio awarate embo nenei aera awasedo na mana imo tumondebain adena.” \p \v 9-10 Setiri edo Satan mi Iesu budo daga Jew embomei da tumondebain ari oro Jerusalem nati ainda inbe inda vivitisera. Vitido atise Satan mi Iesu da yei sisira, \q1 “Imo Mamo da mei gadesa awa yei eiawa dodo kekepuinya edo busu da woseio ainda be awa jiwari mi sira awa Mamo mi sari uso asisi ewamei mi bugudo imo kondade adera.” \m \v 11 Edo jiwari mi daedo sira, \q1 “Mamo da uso asisi ewamei mi ungoda ingo mi jigoro imo durae adesa awasedo iso tei awa mana ganuma da dadira.” \p \v 12 Setiri Iesu mi mina sisira, \q1 “Jiwari mi sira iso Mamo gitijigari awa bagose awasedo na mana kekepuinya adena.” \p \v 13 Setiri Satan Iesu bagedo atae edo iji tupo umo dotorisira. \p \v 14 Edo Iesu Asisi Kotopu mi beda iri engenembedo Galilee da bugusira. Edo embo yei berari da awa Iesu da jawo da ge sero embo berari yei ainda awa binga awa ingisera. \v 15 Edo Iesu Jew embobo da dada ari oro berari da torido embo atopatido isira. Edo embo berari Iesu da ge ingido umo jasiga isira. \s1 NAZARETH EMBOBO IESU UJO AE ISERA \p \v 16 Edo Iesu umo atise babojisira busu ainda engenemburisira Nazareth nati da Galilee busu da. Edo umo ainda mambudo Jew embomei tumondebain ari iji de Jew embomei da dada ari oro da totorisira ko umo tumondebain ari iji berari awa ainda torido ira awasedo. \v 17 Edo Iesu ajigadi eriri embo da amimi jiwari binga sari embo Isaiah mi jiwusira awa ajigarase ititisira. Itiri Iesu jiwari awa besugedo jiwari da ge da awa eura edo tambudo ajigurisira, \q1 \v 18 “Asisi Kotopu naso yei da buro iri na goroba ena. Umo na etiri goroba eteno Mamo mi na rora ae embobo da yei itiri bugusena. Itiri bugudo nanemi bundari embobo berari awa embo amemi ungo soregadira awa sano gadera. Edo nanemi embo ave dubo vevera nembodiba tambutera awa embo amemi ari ungo dubo ewamei adera awa sano gadera. Edo nanemi diti guba egeregari awa embo amemi ungoda diti ari ewamei adira awa sano gadera. Edo nanemi embo ave embo nenei mi biae edo eri awa embo amemi ungo kondade adiri awa sano gadera. \v 19 Edo daedo gaeko nonde Mamo uso embomei soregadiri awawa nanemi minonu sadena.” \p \v 20 Edo Iesu awa ajigedo jiwari ruvedo sekago kondade ari embo da itido anumburisira. Anumbetiri embo berari umo gonga etero, \v 21 Iesu mi sisira, “Jiwari nanemi ingoda yei ajigetena awa boroko be etira.” \p \v 22 Setiri ungo berari umo sapo isera awarate ungo kove isera ainda be awa umo ge ewagaewa setira awasedo. Edo ungo awodo kove edo sisera, “Umone Joseph da mei ra edo umo rawodo edo ge ewagaewa eiawa setiri?” \p \v 23 Setero umo ungoda yei sisira, “Na gosena ingo naso yei inia ge eiawa sadewa, ‘Karu gawo ari embo imo imosuka gawo eio.’ Edo ingo daedo naso yei sadewa, ‘Ungoi imo ro Capernaum da etesa awa setero getera. Eiawa iso nati topo ra wasiri awodo awa eio.’ \p \v 24 Awawa ingo mi naso yei sadewa te na ingoda yei gebe sena, Mamo da binga sari embo uso nati topo esega edo isira awa ungo umo ujo ae edo isera. \v 25 Edo naso ge ingiwo. \v 26 Iji ainde Elijah atima isira ainde rorigarori jiwae Israel da atima isera. Edo gaeko tamonde edo soropuda awa ga busu berari da wosae etiri baimana nembodiba bugusira te Mamo Elijah itiri Israel da rorigarori berari awa derigedo mambudo umo rori da Sidon busu da nati Zarephath da ainda atima isira ainda mambusira. \v 27 Edo daedo iji ainde Elisha atima isira ainde embo jiwae karu leprosy budo Israel busu da atima isera te Mamo umo Israel embobo awawa ae ewagaewa ae rate umo Naaman Syria da atima isira awa etiri ewamei isira.” \p \v 28 Setiri embo berari Jew embomei da dada ari oro da atisera awa uso ge awa ingido ungo tini gambari be isira. \v 29 Tini gambari edo erido Iesu sandido budo jigido jumbudo doriri da nati digisera ainda vivitisera. \v 30 Vitido ungoi Iesu pigoro bengi da wosarase isera te umo embo da teda pepeta edo ungo dodo mambusira. \s1 IESU ASISI BIAE ONDETIRI BUGUSIRA \p \v 31 Iesu Nazareth nati dodo Capernaum nati nei da Galilee busu da mambudo Jew embomei da tumondebain ari iji de embo atopapotisira. \v 32 Edo umo embo atopapotiri embo awa kove be isera ainda be awa Iesu goroba de atopapotira awasedo. \p \v 33 Edo embo da asisi biae mi jingama edo isira awa ainda Jew embomei da dada ari oro da torido atisira. \v 34 Edo atiko gogo nembodiba dimbudo sisira, “Aio Iesu Nazareth nati embo imo nangoda yei ro ari dipapa esi? Imo nango usibesi esi ta? Na imo embo averi awa gosena. Imo awa soregari embo awa God mi itari mambarase sisira.” \p \v 35 Setiri Iesu asisi biae da yei ge okain sisira, “Ge dodo wosedo embo awa dodo mambu.” Setiri asisi biae embo awa embo da jo da pigetiri duriri umo usibesi ae ijegurisira. Etero umo mambusira. \p \v 36 Edo asisi biae awa mambiri embo berari kove be edo ge mina sara isera, “Uso ge eiawa nei ra. Embo eiawa embo ewoga ra. Umo ge siri asisi bebegae embo dodo mambutera.” \v 37 Edo embo nati ainda berari awa Iesu da wasiri ro isira awa sedo isera. \s1 IESU EMBO JIWAE EURI EWAMEI EDO ISERA \p \v 38 Iesu Jew embomei da dada ari oro awa dodo umo Simon da mando da mambusira. Simon da uso umboti awa yauya nembodiba budo besi da pasido atiri ungoi Iesu da yei ari ewamei arase benunu sisera. \v 39 Awasedo Iesu evetu ainda demo da derido desegedo setiri karu awa dodo mambusira. Mambiri evetu awa erido indari indorase sia isira. \p \v 40 Edo ongobo etiri embo berari ungoda otatao ave karu neinde kainde ari awa baredo Iesu da yei bugusera. Bugero Iesu uso ingo ungo dada ainda tamo da itido ungo berari ewamei isira. \v 41 Edo daedo asisi bebegae embo jiwae da yei edo ijegurise asisi bebegae gogo dimbudo isera, “Imo awa Mamo da mei.” Embomei awawa ungo gosera Iesu awa Keriso awasedo Iesu embo da yei uso jawo da ge seorase ge gajedo isira. \s1 IESU JEW EMBOMEI DA DADA ARI ORO JIWAE DA GE SEDO ISIRA \p \v 42 Sipo atedo waiko vivitiri Iesu nati dodo yei embo atae da mambusira. Mambiri embo umo eura eriko tambudo ungo dourase sisera. \v 43 Awarate Iesu mi sisira, “Na mana ingode atadena ainda be awa Mamo na itiri bugusena awa embo nenei nati nenei da awa binga ewamei Mamo umo ungoda yei ro adi dipapa ira awa sano gadera awasedo.” \v 44 Sedo Iesu Jew embobo ungoda yei berari da tembuse Jew embomei da dada ari oro berari da embo atopatido isira. \c 5 \s1 EMBO NENEI IESU DA AMBOJIMBI ISERA \p \v 1 Iji da Iesu umo diuga jawo Gennesaret ainda bengi da derido atiri embo jiwae be bugudo mina misa ise bugudo Mamo da ge ingadi Iesu jineneburisera. \v 2 Edo Iesu nga etoto wo buro embomei mi kora da jigero atiri gosisira. Jigero vitiri wo buro embomei awa ungoda komboro segise atisera. \v 3 Edo Iesu Simon da nga da vitido setiri Simon mi sinegetiri kiambu umo be da wowosisira. Edo Iesu nga da anumbedo atise embo umo diuga da bengi da atisera awa atopapotisira. \p \v 4 Edo Iesu ge sedo atae edo Simon da yei sisira, “Davedo umo be da wosedo imo iso wo buro embomei de komboro ingoda itawo ounda wosadera awa ingo wo jiwae be beradewa.” \p \v 5 Setiri Simon mi sisira, “Gitijigari tumba de nango buro okain be etera te wo nei ro baera. Awarate imo nango da yei sesa awa nanemi komboro itano wosadira.” \p \v 6 Sedo ungo komboro itero wowosisera. Etiri wo jiwae be berero komboro diugadi aikambu isira awasedo ungo mi wo buro embo nenei daedo isera awa jawo sisera bugudo ungo kondade orase. \v 7 Setero bugudo nga etoto awa wo mi sirero edo nga etoto awa kununubadi aikambu isira. \p \v 8 Edo Simon Peter wasiri awa gido Iesu da jo da baingo dederi edo sisira, “Gitijigari na dodo mambu ko na awa embo ewa aera.” \v 9 Edo umo uso embo nenei de awa kove be isera ko ungo wo jiwae be burisera awasedo. \v 10 Edo Zebedee da memei James de John de daedo wo buro edo isera awa daedo kove be isera. \p Edo Iesu mi Simon da yei sisira, “Oju eose. Tuturo einda edo teta wo beresa da eiedo embo beradesa.” \v 11 Setiri ungo nga jigero ombo da vitero ungoda rora berari awa dodo ungoi Iesu ambo ambo isera. \s1 IESU EMBO KARU LEPROSY BARI AWA ETIRI EWAMEI ISIRA \p \v 12 Iji da Iesu embo da karu leprosy bari nati ainda atima isira awa gosisira. Edo embo awa Iesu gido uso joda busu da durido Iesu da yei benunu sisira, “Embo nembodiba iso dipapa mi naso tamo aso ewamei adira.” \p \v 13 Setiri Iesu uso ingo sinegedo embo ainda tamo awa jigido uso yei sisira, “Na imo ewamei ari dipapa ena. Iso tamo awa ewamei are.” Setiri iji ainde karu leprosy embo ainda tamo da awa ewamei isira. \p \v 14 Edo Iesu mi embo ainda yei sisira, “Embo nenei da yei ro iso yei etena awa saso geore ta dambuderari mambudo priest da itio iso tamo awa edo gogo edo gare. Edo Moses mi rorou itorase sisira awa itio. Aso edo embo berari mi gadera awa iso tamo awa ewamei etira awa.” \p \v 15 Awarate embo amimi Iesu ro isira awa setiri binga awa yei berari da rawusira. \v 16 Etiri embo jiwae uso ge gadi bugudo Iesu mi ungoda karu neinde kainde jiwae awa ari ewamei adi dipapa isera te Iesu yei embo atae ainda Mamo ga da ge sadi mambusira. \s1 IESU EMBO TEI INGO AMBARI ETIRI EWAMEI ISIRA \p \v 17 Iji da Moses da agodari simba edo isera ungoda jawo Pharisee sedo era ainde Moses da agodari atopatido era embo awa Jerusalem nati de edo Galilee busu de edo Judea busu de da awa bugusera. Edo Iesu atopapotiri ungo anumbedo uso ge ingise atisera. Edo Iesu Mamo da goroba de awa ainda karu embomei ari ewamei orase sia edo atisira. \v 18 Edo embo nenei mi embo awa apara da edo budo bugusera. Edo ungo embo awa Iesu da jo da itari dipapa edo gido embo awa budo mando joda toradi isera. \v 19 Awarate ungo embo awa ango edo budo joda torari awa sago ae isira ko embo jiwae be mi dada edo emboro awa beitigurisera awasedo. Edo beitigetero gido ungo embo awa ango edo budo riri da mando sa beraga da vitido sisoro to edo embo awa uso ewari besi da awa itero Iesu da jo da embo da teda wowosisira. \p \v 20 Edo Iesu ungo jo mi berari gebe era awa gido uso yei sisira, “Naso otao iso wasiri biae kotembedo dotena.” \p \v 21 Awa setiri Pharisee embomei de agodari da atopapotegari de mi ungosuka mina sara isera edo sisera, “Embo eiawa Mamo da yei ge biae sira. Edo umo embo ave awodo kotiri? Edo embo nei mi mana embo nei da wasiri biae awa kotembedo doari sago aera. Mamo umo umosuka awa embo da buria kotembedo doadira.” \p \v 22 Sero Iesu ungoda kotari awa gido ungoda yei sisira, “Ingo roedo kotari awodo kotevi? \v 23 Na ge ro seni? Na ro seni ta iso wasiri biae kotembedo dotena seni ta ko erido iso ewari besi bojedo budo pepeta e seni? Edo ge etoto einda ge isaga mo rawa seni? \v 24 Awara nanemi wasiri da ano ingo gadewa ko na awa Mamo da mei bugudo busu da embo isena edo goroba de embo da wasiri biae kotembedo doturise atena.” Edo Iesu awodo sedo embo tei ingo ambari da yei sisira, “Erido iso ewari besi bojedo mando iso da mambuio.” \v 25 Setiri embo berari ditini ero embo awa erido uso ewari besi bojedo Mamo jasiga ise pepeta edo uso mando da mambusira. \v 26 Edo embo kove be kove isera amimi Mamo jasiga isera. Awarate oju be oju edo sisera, “Wasiri boroko etiri getera wasiri awa nango matu da awodo awa gaera.” \s1 IESU LEVI JAWO SISIRA \p \v 27 Ponda bugudo Iesu tax bari embo jawo Levi awa uso tax bari oro da anumbedo atiri gosisira. Gido Iesu mi uso yei sisira, “Na ambo ambo eio.” \v 28 Setiri Levi erido uso rora berari dodo Iesu ga da mambusira. \p \v 29 Edo amboda Levi Iesu awasedo bondo nembodiba uso mando da sia isira. Edo tax bari embobo jiwae be de edo embo nenei jiwae de bondo da indari awa indadi bugusera. \v 30 Edo Pharisee nenei de edo agodari da atopapotegari de mi Iesu da ambojimbi da yei bekuba edo sisera, “Roedo ingo tax bari embobo de embo bebegae nenei deda einda anumbedo indido kumbudo evi?” \p \v 31 Setero Iesu mi mina sisira, “Karu embobo gawo ari embo awa embo karu ae ainda yei mambae rate umo embo karu de ainda yei mambadira. \v 32 Da awodo na embo ewagaewa awasedo nanemi ano ungoda wasiri bebegae awa dodo Mamo da yei wareregorase na bugae ra te na embo bebegae awasedo nanemi ano ungoda wasiri bebegae awa dodo Mamo da yei wareregorase na bugusena.” \s1 EMBO NENEI IESU NGANEGA ISERA \p \v 33 Embo nenei mi Iesu da yei sisera, “John da ambojimbi de Pharisee da ambojimbi de awa iji berari neta ise Mamo da yei ge sedo era te iso ambojimbi awa indido kumbudo edo era.” \p \v 34 Setero Iesu mi mina sisira, “Jimbari susu awa jimbari bondo da atirari imo kotesa inemi aso jimbari bondo da esega bugera awa neta ae eterita? Awodo aera imo mana awodo adesa. \v 35 Awarate amboda gitopo bugudo jimbari susu awa sandido kundo mambadera iji ainde awa ungo neta adera.” \p \v 36 Edo Iesu ungoda yei daedo sisira, “Na ingoda yei inia ge da sano gido ingo naso atopatari awa seka awa gadewa. Embo bo matu da to awa bo seka diugedo budo mana bo matu tamonda piradira. Umo awodo adira awa bo matu awa ari biae edo gari ewamei adi aera. \v 37 Edo embo amemi mana ribe da ngamo wine seka awa utingi wo andiso matu mi ari ainda nukadira ainda be awa utingi wo andiso matu mi ari awa mana bimbijadi edo umo wine awa porokukusedo sawadira ainde utingi wo andiso matu mi ari awa bejadira. Awodo adira awa utingi wo andiso matu mi ari de ribe da ngamo wine seka de awa biae adira. \v 38 Awodo aera embo awodo aera te umo wine seka awa utingi wo andiso seka mi ari ainda itido ira. \v 39 Embo ave ribe ngamo wine matu awa tuturo da indadira awa umo mana ribe ngamo wine seka awa indadira. Edo wine matu awa ewamei sadira.” \c 6 \s1 PHARISEE EMBOBO IESU NGANEGA ISERA \p \v 1 Iesu uso ambojimbi de Jew embomei da tumondebain ari iji de buro emboro da beji mi biae edo pepeta ero uso ambojimbi mi ungoda agodari awa bejedo ungo pisa awa budo kandedo indisera. \v 2 Edo Pharisee embobo nenei mi sisera, “Ingo ro edo awodo evi? Nangoda agodari mi sira awa tumondebain ari iji de buro eove.” \p \v 3 Setero Iesu mi mina sisira, “Ingo gitijigari nembodiba David de uso embomei de ungo iji ainde beji mi ambudo ro isera ainda kiki ingo ajigedo gaeta? Mamo da agodari mi sira awa ambe ingari Mamo da yei rorou ititera awa priest mi indadi rate embo nenei mi mana indadera. \v 4 Awarate David Mamo da oro da torido ambe ingari rorou Mamo da yei ititisera awa budo umo indise nenei uso otatao da itiri ungo deda indisera.” \v 5 Sedo Iesu uso mina sari atae ise sisira, “Na Mamo da mei bugudo embo isena awa tumondebain ari iji isena ainda wasiri awa simba ena.” \s1 EMBO INGO AMBARI EWAMEI ISIRA \p \v 6 Edo Jew embomei da tumondebain ari iji nei Iesu Jew embobo da dada ari oro da embo atopapotisira. Jew embobo da dada ari oro da awa embo da uso ingo be ambari awa anumbedo atisira. \v 7 Edo Pharisee embo nenei de agodari da atopapotegari de awa iji ewamei budo Iesu bekuba adi sedo eura edo isera awasedo ungo Iesu simba edo gogo ise kotisera, “Umo tumondebain ari iji de embo ari ewamei adera amone umone buria adira.” \v 8 Awarate Iesu ungo ro kotera awa gido embo ingo ambari da yei sisira, “Erido naso yei da po.” Setiri embo awa erido bugudo Iesu da jo da dederisira. \p \v 9 Edo umo ainda derido atiri Iesu embo da yei sisira, “Na ingoda yei nganega adena. Ingodenaso agodari mi tumondebain ari iji de embo nenei kondade orase sita mo ko embo nenei da yei biae orase siri? Ingodenaso agodari mi embo nenei soregorase sita mo ko embo nei doro betarase siri?” \p \v 10 Sedo umo diti pigedo embo berari awa gido embo ainda yei sisira, “Iso ingo besugedo dagaiya eio.” Setiri embo awa uso ingo sekago besuguriri ingo ewamei isira. \v 11 Edo embo awawa tini gambari edo ungosuka Iesu da yei ro adera awa ge mina sara isera. \s1 IESU AMBOJIMBI 12 KATABURISIRA \p \v 12 Iesu umo umosuka Mamo gada ge sadi sedo doriri da vivitisira. Vitido ainda tumba de atise Mamo gada ge sisira. \v 13 Edo sipo de Iesu mi setiri uso ambojimbi berari uso yei bugusera. Ungo bugero Iesu mi embo 12 kataburisira. Katabedo Iesu mi embo 12 ainda jawo Itari Mambari Embobo ititisira. \v 14 Edo eiawa ungoda jawo ra. Simon uso jawo Iesu mi Peter ititisira edo uso namendi Andrew. \v 15-16 James de John de Philip de Bartholomew de Matthew de Thomas de James Alphaeus da mei de Simon Rome gitijijigegari embo awa durido dodo wosorase isira ainde edo Judas James da mei de Judas Iscariot umo amboda Iesu indiga sisira ainde. \s1 IESU ATOPAPOTISE EMBO EURI EWAMEI EDO ISERA \p \v 17 Iesu uso ambojimbi de doriri dodo wosedo yei ewamei da dederisera. Edo embo jiwae be Judea busu de Jerusalem nati de edo Tyre busu de Sidon nati ewa beda awa Iesu da yei bugusera. \v 18 Bugudo Iesu mi ungoda karu amburo neinde kainde jiwae awa ari ewamei orase edo ungo uso ge dengoro orase bugusera. Edo embo asisi bebegae mi joda atima isera amimi Iesu da yei bugoro ari berari ewamei orase bugusera. \v 19 Edo embo berari awa Iesu jigadi jarima isera ainda be awa umo gorobe de buro ise iri berari jebugurera awasedo. \p \v 20 Iesu uso ambojimbi gosise sisira, “Imo rora ae embo gido iaviri eio ainda be awa rora Mamo da topo berari awa iso topo awasedo. \v 21 Edo imo boroko beji tambutesa awa dubo ewamei eio ainda be awa Mamo mi imo undadira awasedo. Edo imo boroko ji sesa awa iaviri eio ainda be awa iro jiradesa awasedo. \p \v 22-23 “Embo mi na God da mei embo isena awasedo ingo ujo ae ise ge biae ingoda yei sise ingo wasiri biae etewa sadera awa dubo ewamei ewo ko Mamo mi ingoda riroga nembodiba utu da sia ira awasedo. Embo ingo dedo gaedo era ainda mamoumbogo awa Mamo da binga sari embo da yei awodo isera. \p \v 24 “Imo rora jiwae embo boroko esa re awa biae ra ainda be awa ingo matu ingoda riroga betewa awasedo. \v 25 Imo boroko indari jiwae buresa re amboda awa iso yei re biae adira ko imo baimana tambadesa awasedo. Imo boroko iro jiresa re amboda iso yei re biae ra ko dubo vevera tambudo ji sadesa awasedo. \p \v 26 “Boroko embo berari imo jasiga era te amboda iso yei re biae ra. Edo ruvegeove embo ingo dedo gaedo era ainda mamoumbogo re da awodo ge busari da binga sari embobo jasiga edo isera. \p \v 27 “Awarate ingo naso ge ingewa ainda yei sena, Gitopo iso dubo buio. Edo embo iso yei tini gambari era ainda yei ewamei eio. \v 28 Embo iso jawo da ge biae sera ainda yei ewamei eio. Embo iso yei wasiri biae era, embomei awasedo Mamo da yei gegata eio. \v 29 Edo embo amemi imo sogo be nei da doro gido sogo be nei itio dore. Edo embo amemi iso ombari boro gido seio ombari nei de daedo bore. \v 30 Embo amemi rora ro itasase sari re itio. Embo amemi rora iso topo awa bari sekago iso yei itarase seose. \v 31 Edo imo embo nenei mi iso yei orase dipapa esa da awodo embo nenei da yei eio. \p \v 32 “Imo embo imo dubo burera awa dubo burise embo nenei dubo bae esa mo ro edo Mamo mi iso yei riroga ewamei itarase kotesi? Edo embo ari bebegae edo era amone daedo da awodo edo era. \v 33 Imo embo iso yei ewamei era ainda yei ewamei esa mo rawodo edo riroga badi kotesi? Edo embo bebegae awa emboro ainda pepeta edo era. \v 34 Imo embo nenei da yei rora itido sekago badi dipapa esa mo ro edo imo rirogo badesa awa kotesi? Embo bebegae rora embo bebegae da yei itido sekago badi dipapa edo era. \v 35 Awodo aera awodo eose. Gitopo iso dubo burise ewamei eio. Embo nenei da yei rora itio awarate sekago itoro badi sedo nganega eose. Imo awodo embo nenei da yei adesa awa imo teta Mamo da embomei mi arago adesa. Mamo mi iso riroga nembodiba sia etiri atira. Mamo embo bebegae uso yei ategae edo era ainda yei umo jo edo ira. \v 36 Da awodo imo jo ari embo nenei da yei eio. \p \v 37 “Imo embo nenei kasae adesa awa Mamo imo mana kasadira. Imo embo nenei bekuba eose ainda be re Mamo mi imo bekuba adi ta rora awasedo. Imo embo nenei mi iso yei biae oro kotembedo doadesa awa Mamo mi iso wasiri bebegae awa kotembedo doadira. \v 38 Imo embo nenei da yei kando itadesa awa Mamo mi iso kando itadira. Mamo mi iso yei kiambu awa mana itadira te teta embo mi indari bondo da kando berugedo era da awodo itadira. Mamo mi iso yei kando jiwae be jiwae itadira awasedo imo kando berari awa budo tembari sago ae adesa. Kando tega rawodo itadesa tega da awodo awa Mamo mi iso yei kando awodo awa itadira.” \p \v 39 Edo Iesu mi inia kiki eiawa sisira, “Embo ditiguba ari mi mana embo ditiguba ari nei awa gitijigadira ko ungo etoto awa koto da duradera. \v 40 Gari eura ira embo ainda jiro gari awa kiambu awarate uso atopatari da jiro gari awa nembodiba ra. Jiro gari eura ira embo awa buro okain adira awa amboda awa uso jiro gari awa teta uso atopatari da da awodo. \p \v 41 “Ro edo ri momono iso namendi da diti da awa gosise dodo ri dewo iso diti da awa imo kotae esi? \v 42 Ro edo iso namendi da yei sesi iso diti da ri momono awa bane sesi ko imo iso diti da ri dewo atira awa imo gae esi? Imo ise sarago ari embo imo giti iso diti da ri dewo awa budo gido awa namendi da diti da ri momono awa badesa.” \p \v 43 Edo Iesu ungo atopapotise sisira, “Ri ewamei mi mana be biae adira edo ri biae mi mana be ewamei adira. \v 44 Edo imo ri da be awa gido awa ri amomo ro ri awa gadesa. Ri bebe de mi mana sisira be adira edo ri nenei bebe de mi mana sigore be adira. \v 45 Embo ewamei da kotari jo da awa ewamei kotise ari ewamei ira te embo biae da kotari jo da awa biae ari bebegae ira. Embo umo rori awa gadewa uso ge sadira ainda. \p \v 46 “Ingo na gitijigari sedo ewa te ingo na ro sena awa ae edo ewa. Ro edo awodo edo evi? \v 47 Embo da mi naso ge ingadi bugudo ge ingido ge awa kera edo ira awa nanemi embo awa rawodo ri awa ingoda yei ujugano gadewa. \v 48 Embo awa teta embo mando eiedo ititisira awa inge. Tutuvi uro tu be tuda ngambedo tutuvi derido ganuma wawara etiri wosedo amimi etiri tutuvi awa goroba edo dederisira. Ainda amboda umo bojedo mando awa dorisira te mando awa wasiri ae ko ainda be awa embo awa uso mando awa itido gogo isira awasedo. \v 49 Edo embo naso ge ingido awodo ae edo ira awa ujugano gadewa. Embo awa uso mando tutuvi awa derido gogo ae rate busu tamo da uso mando awa ititisira. Edo umo bojetiri mando awa burigi be dudurisira edo biae be isira.” \c 7 \s1 IESU EMBO DA AGIPO EMBO ETIRI EWAMEI ISIRA \p \v 1 Edo Iesu embomei awa atopatido atae edo Capernaum nati da mambusira. \v 2 Edo ainda Rome isoro embomei 100 da gitijigari awa ainda atima isira. Edo gitijigari einda agipo embo awa buro ewamei edo isira awasedo gitijigari embo awa dipapa be edo isira awarate agipo embo awa karu edo betadi aikambu isira. \v 3 Edo isoro embobo da gitijigari Iesu mi ro ira awa ingido unemi uso agipo embo awa ari ewamei arase dipapa isira awasedo Jew embo nembogamo nenei itiri Iesu da yei sedo gadi mambusera. \v 4 Edo ungo Iesu da yei mambudo sedo gosisera, “Embo awa embo nenei awodo ae umo awa embo ewamei awasedo nango imo sedo gosera embo awa kondade esita? \v 5 Umo ingodenaso embo dubo budo ira edo umo ganu itiri ingodenaso dada ari oro ititisera.” \v 6 Setero Iesu ungode daedo mambusira. \p Edo Iesu mando aikambu bugiri gitijigari da otatao unemi itiri bugusera amimi Iesu tambusera. Tambudo gitijigari da binga Iesu da sorase sisira awa sisera, “Gitijigari naso mando da toradi eose ko na awa ewa aera. \v 7 Edo daedo na ewa raro iso yei peni awasedo imo ainda atise tepo ge mi seio naso agipo embo ewamei are. \v 8 Na gosena awa be adira ko na awa daedo isoro embo nenei da gitijigari da agodari da tuda ra edo daedo isoro embobo nenei awa naso agodari da tuda ra. Na isoro embo da da sadena mambu awa umo mambadira. Edo na isoro embo nei da sadena po awa umo puradira. Edo naso agipo embo da yei eiawa e sadena awa umo adira.” \p \v 9 Edo Iesu binga awa ingido kove be edo wareregedo embo berari umo ambo ambo isera ainda yei sisira, “Dowo sano gave. Na Israel embomei da teda embo gebe ari embo eiedo awa da tambae be ra.” \v 10 Setiri binga sisera embobo awa sekago engenembedo isoro embobo da gitijigari da mando da mambudo uso agipo embo awa ewamei edo atiri tambusera. \s1 IESU MI ETIRI EVETU RORI DA MEI BEBETISIRA AWA SEKAGO ERIRISIRA \p \v 11 Iji tupo Iesu uso ambojimbi de embo jiwae be de nati Nain ainda mambusera. \v 12 Edo ungo nati da totorero embo nati da edo bugusera embo mei singa betari awa ango edo betari kokombo da budo mambadi. Edo mei singa betari ainda ai awa kinapeina nenei bae edo uso iu awa daedo betari. Edo embo jiwae be jiwae awa evetu ainga da pepeta isera. \v 13 Edo Iesu evetu awa gido jo be jo isira evetu ainda yei sisira, “Ji do.” \p \v 14 Sedo Iesu aikambu mambudo apara awa jigiri embo apara ango isera awa pepetisera. Petetero Iesu mi sisira, “Mei singa iso yei sena eri.” \v 15 Setiri mei singa betari awa erido ge sadi tuturo isira. Edo Iesu mi budo mambudo uso ai da ititisira. \v 16 Edo embo berari oju edo Mamo jasiga ise sisera, “Binga sari embo nembodiba awa ingodenaso teda bugira. Mamo uso embo soregadi bugira.” \v 17 Edo binga ravetiri embo Judea da edo busu demo da damo da awa ro Iesu mi ira awa ingisera. \s1 JOHN AMBOJIMBI ETOTO ITIRI IESU DA YEI BUGUSERA \p \v 18 John uso ambojimbi mi Iesu ro ira awa setero gido gido John Iesu da yei binga ititisira. \v 19 Edo John setiri ambojimbi etoto uso yei bugero ungoda yei sisira, “Mambudo Iesu da yei nganega ari eiawa sewo, ‘Imo mo embo John mi bugarase sevira awa ta mo ko nango embo nei diti eri?’” \p \v 20 Setiri ungo Iesu da yei mambudo sisera, “John umo mi ewamei ari embo iso yei nganega orase setiri bugera. Imo mo embo John unemi bugarase sevira awa ta mo ko nango embo nei diti eri?” \p \v 21 Edo iji ainde Iesu awa embo karu amburo neinde kainde berari awa iri jebugurisera. Edo umo asisi bebegae jo da atima isera awa onduri bugudo isera edo diti guba egeregari euri ewamei edo isera. \v 22 Edo Iesu John da ambojimbi etoto da ge mina sisira, “Engenembedo John da yei mambudo ingo boroko ro getewa edo ingewa awa sewo gare. Diti guba egeregari yei gosera edo tei ingo ambujegari embobo pepeta era edo embo karu leprosy barari ewamei era edo dengoro junjari ge ingera edo bebetegari awa wasiri de sekago ererera edo rora ae embobo awa binga ewamei ingera. \v 23 Embo ave na ro ena gido naso yei da gebe adira awa umo atari ewamei tambadira.” \p \v 24 Edo John da ambojimbi mambutero Iesu embo jiwae atisera ainda yei John da jawo da ge sisira, “Ingo yei embo atae da John da yei mambusewa iji ainde ingo ave gadi kotise mambusevi? Embo teta sasawa bisara mi deuri mambudo bugudo ise atarago ira awa gadi mambusevi ta? Embo teta sasawa bisara mi deuri pasido atima ira da awodo awa gadi mambusevi ta? \v 25 Embo ombari digari ewagaewa ari gadi mambusevi ta? Awodo aera ingo embo awodo awa gadi mambaera. Embo ombari digari ewagaewa edo rora jiwae topo edo era embomei awa gitijigari da mando da atima edo era. \v 26 Ingo ave gadi mambusevi? Ingo Mamo da binga sari embo gadi mambusevi ta? Gebe ingo binga sari embo gadi mambusewa. Dowo sano gave binga sari embo nenei awa nembogamo rate John awa binga sari embo nembodiba be nembodiba ra. \v 27 Edo ungoi ge embo einda da ge gaisera, \q1 ‘Gi nanemi embo itano naso binga budo bugadira. Umo giti mambuse iso emboro ari ewamei adira.’ \m \v 28 Awasedo na sano gave John da buro mi busu berari da embo da buro awa derigurira awarate embo nembo ae God mi gitijigarase sedo gosira amimi John awa derigurira.” \p \v 29 Edo embo berari de tax bari embomei de John da dengoro bagari awa gido ungoi sisera, “Gebe Mamo da emboro awa gebe ra.” Awasedo ungoi setero John mi ungo umo mi ewamei isira. \v 30 Awarate agodari simba ari embomemei jawo Pharisee de agodari da atopapotegari de awa Mamo da emboro awa ujo ae edo John da umo mi ewamei ari awa ujo ae isera. \p \v 31 Edo Iesu mi sisira, “Embo boroko atera embo awa gari rawodo ri? Rawodo seni? \v 32 Ungo awa teta kinapeina nati da usini ise mina sara edo era, ‘Nango jimbari awa usini etera te ingo nangode da usini ae awasedo nango betari da usini etera te ingo nangode da usini ae.’ \v 33 Ge ro sena amone eire. Edo John bugusira ainde umo neta edo umo wine awa indae etiri gido ingo sisewa asisi biae uso jo da atira sisewa. \v 34 Edo na Mamo da mei bugudo embo isena indido kumbudo eteno ingo sewa embo eiawa giu. Umone indari jiwae indari edo umo wine indari embo. Umo awa tax bari embobo de embo bebegae de da otao ra sewa. \v 35 Awarate embo mi ingo ro ewa awa gido ingo God da emboro ambo ambo evi ta mo ko emboro nei adevi awa gadera.” \s1 IESU SIMON ESEGA ISIRA \p \v 36 Pharisee embo da mi Iesu ga da indari indadi sega isira. Edo Iesu embo ainda mando da mambudo indari indadi anumburisera. \v 37 Edo evetu da wasiri biae edo isira awa nati ainda atima isira awa Iesu mando ainda indari indise atira awa binga ingisira. Ingido kopiri kiambu ganuma mi ari awa siwo muno ewamei de mi nukari awa budo bugusira. \v 38 Bugudo Iesu da tei da baingo dederi ise ji siri uso jijiu mi wosedo Iesu da tei awa sasapi isira. Edo evetu uso kopiri tu mi Iesu da tei awa gaimburisira. Edo evetu amimi Iesu da tei muno edo siwo muno de awa uso tei da jojisira. \p \v 39 Edo Pharisee embo Iesu uso mando da bugarase sega isira awa evetu mi ro isira awa gido umo kotisira, “Embo eiawa binga sari embo be gido re evetu umo tamesi ira evetu amone evetu biae awa geure.” \p \v 40 Edo Iesu embo ainda kotari awa gido uso yei sisira, “Simon na iso yei ge sadi ena.” \p Setiri Simon mi mina sisira, “Awara atopatari naso yei ge segae.” \p \v 41 Setiri Iesu mi uso yei sisira, “Embo da ganu osisa ari embo mi embo etoto da yei ganu ititisira. Embo amimi K500 awa embo nei da itido K50 awa embo nei da ititisira. \v 42 Edo embo etoto awa uso ganu awa ganu ititisira embo ainda yei mina itari sago ae awasedo embo amimi embo etoto ainda yei sisira awara na ganu mina itawase dipapa mana adena sisira. Edo embo etoto ainda teda mo rawa mi embo awa dubo be beiri?” \p \v 43 Setiri Simon mi mina sisira, “Na kotena embo ganu nembodiba burisira amimi dubo be badira.” \p Setiri Iesu mi sisira, “Ge mina ewamei be setesa.” \p \v 44 Edo Iesu evetu ainda yei wareregurise Simon da yei sisira, “Evetu eiawa ro etira awa koteio. Na iso mando da torena awa imo ingodenaso wasiri awa edo umo itae naso tei segae awarate evetu emimi uso jijiu mi naso tei segetira. Segedo naso tei awa uso beo tu mi gaimbetira. \v 45 Edo na iso mando da torena edo imo ingodenaso wasiri awa ise na seia baia ae awarate evetu eiawa na mando da totoreno tuturo edo naso tei awa doae muno ise atira. \v 46 Imo naso beo da u itae awarate evetu eiawa naso tei da siwo muno de awa itira. \v 47 Sano gio. Nanemi uso buria jiwae awa kotembedo dotena awasedo umo na dubo be burira. Awarate embo ave buria kiambu kotembedo doadena embo awa na kiambu dubo badira.” \p \v 48 Awodo sedo Iesu mi evetu da yei sisira, “Nanemi iso buria kotembedo dotena.” \p \v 49 Setiri embo nenei Iesu ga daedo indari indisera amimi ungosuka mina sara isera, “Embo eiawa averi umo embo da buria kotembedo doturiri?” \p \v 50 Sero Iesu mi evetu da yei sisira, “Nanemi imo soregetena ko imo na ge be etesa awasedo mambuio dubo ewamei de atase.” \c 8 \s1 EMBO EVETU NENEI IESU AMBO AMBO ISERA \p \v 1 Amboda Iesu uso ambojimbi 12 de pepeta ise nati nembogamo de memeia de awa esega isira. Edo esega ise Iesu Mamo iji nonde gitijigadira ainda binga ewamei awa atopapotisira. \v 2 Edo Iesu matu asisi bebegae embo evetu nenei da jo da awa ondise edo embo evetu ainda karu awa etiri jebugurisera emboevetu awa daedo Iesu ga mambusera. Edo emboevetu ainda teda awa Mary Magdalene ra. Iesu mi matu asisi bebegae 7 uso jo da atima isera awa ondisira. \v 3 Edo evetu nei awa Joanna Chuza da aro. Chuza awa Herod Galilee busu da gitijigari embo da mando da agipo embomei de simba edo ira. Evetu nei awa Susanna. Edo emboevetu nenei jiwae de ungoda ganu de roviravi de mi Iesu de uso ambojimbi de kondade edo isera amimi daedo pepeta isera. \s1 INIA GE BURO DA JAWO DA GAIARI RA \p \v 4 Embo nati berari da mi Iesu da yei enjegedo purae edo isera. Edo embo jiwae be diti diti bugudo dada etero Iesu ungoda yei inia kiki eiawa sisira, \v 5 “Embo da uso buro da ve gowadi mambusira. Edo umo pepeta ise ve awa uso demo ponda awodo wawara isira. Ve nenei awa emboro da dudurisira. Etiri embo mi patetero edo rimemei mi indisera. \v 6 Ve nenei awa busu ganuma de ainda dudurisira. Durido edo ve awa burigi eririsera te ungo ambusera ko busu ainda umo atae awasedo. \v 7 Ve nenei awa bebe teda wowosisera. Edo bebe de edo indari ve de eririsera. Edo bebe mi erido indari ve awa apuregurisera ve awa ambusera. \v 8 Ve nenei awa busu ewamei da wowosisera ainda ve ewamei be eririsera. Edo ve eiawa be ewagaewa jiwae isera.” \p Edo Iesu kiki awa atae edo sisira, “Embo ave ingadi edo gido re ingare.” \s1 IESU INIA KIKI VE GOWARI EMBO DA SISIRA AINDA BE AWA UJUGURISIRA \p \v 9 Iesu uso ambojimbi mi uso yei inia kiki sisira ainda be awa nganega isera. \v 10 Etero Iesu mi sisira, “Mamo mi ingoda yei gae unjugari da iji nonde umo gitijigadira awa isaga etira te embo nenei da yei awa nanemi inia ge mi iji nonde Mamo mi gitijigadiri awa atopapotena. Edo na ungo inia ge mi atopapoteno ungo gosera te ungo gaera edo ungo ingera te ungo ingaera. \p \v 11 “Eiawa inia kiki ainda be ra. Ve awa teta Mamo da ge inge ra. \v 12 Edo ve emboro da dudurisira awa teta embo Mamo da ge ingido ira te Satan mi bugudo ge awa embo ainda jo da bengono edo ira. Edo Satan mi ge awa awodo bengono edo euri embo awa Mamo da ge gebe ae edo ira awasedo Mamo mana umo soregadira. \v 13 Edo ve busu ganuma de ainda wowosisira awa teta embo Mamo da ge ingido ira tutura da awa jo iaviri ise uso jo da ge awa kotedo ira te burigi be ruvegedo ira. Edo bawari buguri uso Mamo tumonda ari awa atae edo ira. \v 14 Edo ve bebe soropu da dudurisera awa teta embo Mamo da ge ingido ira te iji berari umo rawodo rora jiwae be bae etiri edo dubo ewamei ae etiri awa kotedo ira. Awodo kotise euri Mamo da ge uso jo da awa ambudo ira awasedo umo Mamo goroba de gebe ari embo ae edo ira. \v 15 Edo ve busu ewamei da wowosisira awa teta embo Mamo da ge ingido kotedo gogo ise Mamo da ge awa embo nenei da yei sedo ira. Awodo ise umo embo jiwae be kondade euri Mamo gebe edo era.” \s1 GORIWO DA INIA KIKI RA \p \v 16 Iesu mi sisira, “Ingodena goriwo injibedo ou to da itae edo era edo ingodena goriwo injibedo ewari besi tu da itae edo era. Awodo aera te ingodena goriwo injibedo awa mando da itoro embo ingodena tumba de esega era awa yei isaga gadera. \v 17 Embo amemi ro apuregadira awa amboda embo nei mi tambudo awa isaga adira. Embo amemi ro unjugadira awa amboda embo nei mi tambudo isaga da itadira. Da awodo God da ge awa ujugano isaga adira. \p \v 18 “Dengoro edo ingido gogo ewo ko embo amemi Mamo da ge budo ira embo ainda yei Mamo mi ge nei itadira awarate embo ave Mamo da ge bae edo ira awa Mamo mi ge matu ititisira awa dodo badira.” \s1 IESU DA AI DE NANONAMENDI DE BUGUSERA \p \v 19 Iesu da ai de nanonamendi de uso yei bugusera te ungo uso yei aikambu purari awa jarisera ainda be awa embo jiwae be dada isera awasedo. \v 20 Edo embo da mi Iesu da yei sisira, “Iso inyei de nanonamendi de imo gadi bugudo ponda derido atera.” \p \v 21 Setiri Iesu mi embo ainda atisera ainda sisira, “Embo de evetu de Mamo da ge ingise kera era awa ungo awa daedo naso aia de nanonamendi de ra.” \s1 IESU AMBOJIMBI SOREGURISIRA \p \v 22 Iji da Iesu da uso ambojimbi de nga da vitido ungoda yei sisira, “Ingode umo diuga da be nei da sembudo mambore.” Setiri ungo tuturo edo mambusera. \v 23 Edo ungo mambutero Iesu pasido ewo isira. Edo bisara nembodiba be doriri da edo wosedo umo diuga da edo umo awa nga joda vitadi tuturo isira. Edo vitiri nga awa kununubadi aikambu isira. \p \v 24 Awasedo ambojimbi Iesu da yei mambudo umo ewo wujedo uso yei sisera, “Gitijigari gitijigari nango betadi aikambu etera.” \p Setero Iesu erido bisara de umo de teta ewa yawata ise arago isira ainda ge sisira. Ge setiri bisara atae etiri edo umo awa ewa binono inge isira. \v 25 Edo Iesu awodo edo uso ambojimbi da yei sisira, “Roedo ingo na gebe ae etevi?” \p Setiri ambojimbi kove be edo oju edo ungosuka mina sara isera, “Embo eiawa averi? Umo ge setiri bisara de umo de, umo ro setira awa etera.” \s1 IESU ASISI BIAE ONDISIRA \p \v 26 Iesu uso ambojimbi de nga de umo diuga da sembudo Gergesene busu embo da yei bugusera. Galilee busu awa umo be nei da edo Gadarene embo da busu awa umo be nei da ra. \v 27 Edo Iesu nga dodo vitido umo bengi da iri nati embo da asisi biae mi bundari mi Iesu tambusira. Embo eiawa nati da atae ra te iji ribori be embo eiawa sini bo ewae edo betari embo da kokombo da atima edo isira. Edo iji jiwae be embo mi ngobu nembogamo mi ingo de tei de bundedo isera te asisi biae da goroba mi euri iji berari ngobu awa divedo isira. Iji berari awodo edo isira edo asisi biae mi umo budo yei ro atae da mambudo isera. \v 28 Edo embo eiawa Iesu gido gogo batitibedo dimbuse Iesu da joda baingo dederi edo gogo dimbudo sisira, “Iesu Mamo utu in da atima ira ainda mei imo ro edo naso yei da bugesi? Na iso yei sedo gosena naso yei riroga itose.” \v 29 Umo awodo sisira ainda be awa Iesu asisi biae da yei embo awa dodo bugarase sira awasedo. \p \v 30 Edo Iesu mi uso yei nganega isira, “Iso jawo rori?” \p Edo asisi bebegae jiwae mi embo ainda joda totorisera awasedo umo Iesu da yei mina sisira, “Naso jawo awa jiwae ra.” \p \v 31 Setiri edo asisi bebegae mi Iesu da yei gegeta isera, “Nango itaso riawo matawa euse atima ira ainda yei doaso wosore.” \p \v 32 Edo pu diti da awa doriri demo da gasigungusa ise atisera awasedo asisi bebegae mi Iesu da yei gegata isera, “Imo sesa awara te dogae nango pu da joda torore.” \v 33 Setero Iesu awara setiri asisi bebegae embo ainda jo awa dodo bugudo pu da joda totorisera. Edo ungo torero pu berari burigi be sumbudo wosedo wii da awodo kekepuinya edo umo da wosedo berari indido ambusera. \p \v 34 Edo pu simba ari embo ro isira awa gido ungo sumbudo embo buro da isera edo embo nati da atisera ainda yei kiki awa setero ingisera. \v 35 Edo ungo kiki awa setero embo ro isera awa gadi bugusera. Edo ungo Iesu da yei bugudo embo asisi bebegae dodo bugera embo awa gido umo sini bo ewudo Iesu ga da anumbedo kotari ewamei sekago kotise atiri gosisera. Gido embo oju isera. \v 36 Edo embo wasiri awa iri gosisera amimi Iesu rawodo edo embo awa etiri ewamei isira ainda kiki awa sisera. \v 37 Edo Gergesene busu embo berari mi Iesu ungoda busu awa dodo mambarase sisera ko ungo oju mi bebegae isera awasedo. Edo ungo awodo setero Iesu nga da vitido mambusira. \p \v 38 Edo embo asisi bebegae dodo bugusira embo amimi Iesu da yei sedo gosisira, “Na ingae mambari dipapa ena.” Setiri Iesu mi mina sisira, \v 39 “Iso nati da mambudo embo da yei Mamo mi iso yei ro etira awa seio gore.” Setiri embo awa uso nati da mambudo embo berari da yei Iesu mi uso yei ro isira awa sisira. \s1 IESU EVETU EWAMEI EDO EMBO DA GAGARA JIGIRI ERIRISIRA \p \v 40 Edo Iesu sekago umo diuga be nei da sembiri embo jiwae be umo simba atisera amimi umo atega isera. \v 41-42 Edo Jew embomei da dada ari oro simba ari embo jawo Jairus bugusira. Bugudo Iesu da jo da baingo dederi edo sedo gosisira uso mando da mambarase ko uso gagara da uso gaeko 12 awa betadi aikambu ira awasedo. \p Edo Iesu mambutiri embo jiwae be mi Iesu misisera. \v 43 Edo evetu da awa gaeko 12 awodo karu orobi awa budo atima isira awa embo da teda umo umosuka pepeta isira. Edo evetu eiawa uso ganu berari awa karu gawo ari embobo da yei ititisira te ungo evetu eiawa ewamei ae. \v 44 Edo evetu awa Iesu da gun da bugudo uso bo begiti awa jigiri uso orobi awa iji ainde atae isira. \p \v 45 Edo Iesu mi nganega isira, “Na amemi jigiri?” \p Sedo getiri ungoi sisera, “Na aera na aera.” Setero Peter mi sisira, “Gitijigari embo jiwae be imo jiriroka edo imo misera.” \p \v 46 Setiri Iesu mi sisira, “Na gosena embo da na jigira ainda be awa goroba na dodo mambira.” \p \v 47 Setiri evetu awa gosisira Iesu getira awasedo dadara gasise bugudo Iesu da jo da baingo dederi isira. Edo baingo dederi edo atiri embo berari ditini ero evetu awa Iesu da yei ro edo umo jigiri edo rawodo edo iji ainde umo ewamei etira awa setiri edo \v 48 Iesu mi evetu ainda yei sisira, “Naso gagara imo na gebe nembodiba etesa awasedo imo ewamei etesa, Dubo ewamei de mambuio.” \p \v 49 Edo Iesu awa siri binga sari embo mi Jairus da mando da edo bugusira. Bugudo Jairus da yei sisira, “Iso gagara awa matu betetira awasedo atopatari da yei bouga itose.” \p \v 50 Setiri Iesu ingido Jairus da yei sisira, “Oju eose ta na gebe eio. Edo imo na gebe adesa awa iso gagara ewamei adira.” \p \v 51 Sedo umo mambudo Jairus da mando da bugusira. Bugudo sisira embo ungae tororase. Awarate Iesu mi setiri Peter de John de James de gagara ainda aimamo ga de daga totorisera. \v 52 Edo embo berari ji sisera ko gagara awa betetira awasedo awarate Iesu mi sisira, “Ji seove gagara amone betae ra te ewo ira.” \p \v 53 Setiri ungoi berari Iesu ganduburisera ko ungo gosisera gagara awa be betetira awa gosisera. \v 54 Awarate Iesu gagara ainda ingo da jigido sisira, “Gagara eri.” \v 55 Setiri gagara iji ainde oena tuturo edo apuse eririsira. Eriri Iesu mi ungoda yei sisira indari itoro indarase sisira. \v 56 Edo gagara da aimamo ga kove ero Iesu mi ungoda yei sisira, “Embo nenei da yei ro etira awa sawo geore.” \c 9 \s1 IESU AMBOJIMBI 12 ITIRI MAMBUSERA \p \v 1 Iesu mi setiri ambojimbi 12 uso yei bugusera. Edo ungo mi asisi bebegae awa ondise edo karu bebegae neinde kainde awa oro ewagaewa orase sedo Iesu goroba ari ungoda yei ititisira. \v 2 Edo Iesu ungo itiri mambusera awa iji nonde Mamo mi gitijigadira awa atopapotise edo karu embobo oro ewamei orase. \v 3 Edo Iesu mi ungoda yei sisira, “Ingo mambadi ise gido rora jiwae beove. Pepeta ari ketu beove edo kandia de indari de ganu de ombari nei de beove. \v 4 Edo ingo nati da bugawo embo amemi ingo atega adera embo ainde da uso mando da atiwo. Edo ingo ainda atise mambudo mando neinda ewo eove. \v 5 Edo ingo nati da bugawo edo embo mi ingo atega ae adera awa gun ingoda awa ungo kena edo ungoda nati awa dowo. Edo ingo awodo adewa awa ungo gadera ungo biae etera awa gadera.” \v 6 Edo Iesu awodo setiri ambojimbi dodo mambusera edo nati berari esega ise binga ewamei atopapotise edo karu embobo eoro ewamei edo isera. \s1 HEROD IESU DA BINGA INGISIRA \p \v 7-8 Gitijigari Herod Iesu mi ro ira awa ingisira. Ingido umo mana mana isira ko embo nenei mi sera John umo mi ewamei ari embo awa wasiri de sekago erira awarate embo nenei mi sera Elijah mi bugira. Edo embo nenei mi sera awa binga sari embo matu boroko ae bebetisira awa sekago wasiri de erira sera. \v 9 Edo Herod mi sisira, “Nanemi seteno John umo mi ewamei ari embo da dubo diugurisera. Awarate embo ro iri binga ingena embo emomo averi?” Edo umo awodo sedo iji nonde Iesu gadiri awa eura isira. \s1 IESU EMBO JIWAE EMBO INDARI ITITISIRA \p \v 10 Edo ambojimbi 12 engenembedo ungoi ro isera awa Iesu setero ingisira. Edo umo ungo budo daedo ungoi ungo ungosuka Bethsaida nati da mambusera. \v 11 Edo embo ungo mambusera ainda binga awa ingido ungo ambo ambo isera. Edo ungo bugero Iesu ungo atega edo ungoda yei iji nonde Mamo mi gitijigadiri awa sise edo ungoda teda embo ave karu de ri awa etiri ewamei isera. \p \v 12 Edo iji wowosiri ambojimbi 12 mi Iesu da yei bugudo sisera. “Yei eiawa embo atae yei ra awasedo embo itio mambudo buro demo da edo nati da awodo indari de edo ewari yei de eura ore.” \p \v 13 Setero Iesu mi ungoda yei sisira, “Ingo ingosuka ungoda yei indari itiwo indore.” \p Setiri ungoi mina sisera, “Nangoda yei indari kiambu atira ambe ingari 5 edo wo etoto de atira. Edo imo nango mi embo jiwae be eiawa embo mambudo indari ori orase dipapa esi ta?” \v 14 Edo ungoi awodo sisera ainda be awa embo ajigari 5,000 awodo ainda atisera awasedo. \p Edo Iesu mi uso ambojimbi da yei sisira, “Sewo embo diti da 50 diti da 50 awodo anumbore.” \v 15 Setiri ambojimbi mi setero embo berari anumburisera. \v 16 Edo ungo anumbetero Iesu ambe ingari 5 edo wo etoto awa budo diti utu da edo Mamo da yei ategari itido edo ambe ingari de wo de awa gavedo memeia isira. Edo gavedo memeia edo uso ambojimbi da yei ititise atisira. Edo Iesu umo ititise atiri ambojimbi da edo ambojimbi ungo embo da yei osisa ise atisera. \v 17 Edo embo berari indido ungo inono be isera. Edo ambojimbi embo mi indari indido doturisera awa dada isera. Edo ungoi dada etero indari awa kandia 12 beda isira. \s1 PETER GOSISIRA IESU AWA KERISO \p \v 18 Iji da Iesu umo umosuka Mamo da yei ge siri ambojimbi uso yei bugusera. Edo ungo bugero Iesu ungo nganega isira, “Embo na awa ave sedo eri?” \p \v 19 Setiri ungoi mina sisera, “Embo nenei sedo era imo awa John umo mi ewamei ari embo edo embo nenei sedo era imo awa Elijah. Edo embo nenei sedo era imo awa binga sari embo nei matu boroko ae bebetisira awa sekago wasiri de sekago erira sedo era.” \p \v 20 Edo ungo awodo setero Iesu ungoda yei nganega isira, “Awarate ingo mo namomo ave sedo evi?” \p Setiri Peter mi mina sisira, “Imo awa Mamo da soregari embo jawo Keriso ra.” \p \v 21 Setiri Iesu mi ungoda yei sisira, “Eiawa embo nenei da yei seove. \v 22 Na Mamo da mei embo isena awa memesi nembodiba tambadena. Edo Jew embo nembogamo de priest gitijijigegari de edo agodari da atopapotegari de mi na ujo ae adera. Edo ungo mi soro embo mi na doro betadena te iji etoto atae ari Mamo mi ari na sekago wasiri de eradena.” \p \v 23 Sedo Iesu ge nei ambojimbi da yei sisira, “Embo ave na ambo ambo ari dipapa edo gido dowo umo uso dipapa berari awa dodo edo iji berari imo iso bouga ango adesa teta na naso orega ango adena da awodo naso demonda nangae pepeta are. \v 24 Edo embo ave busu da uso wasiri soregadi adira embo awa uso wasiri busu da awa doadira. \v 25 Awarate embo ave na awa embo betadira embo awa wasiri ewamei tambadira. Awarate embo ave busu berari da rora jiwae badira awa betadi ta ko iji biae tambadira awa rora berari amimi ari embo awa iavira eita? Awodo aera. \v 26 Embo nenei naso atopatari de namonde awasedo me gosera. Amboda na Mamo da mei embo isena awa naso usasa janibadira ainde edo Mamo da usasa janibadira ainde mi jiroroka ari edo asisi ewagaewa de na sekago busu da engenembadena. Iji ainde na embomei naso yei me gosisira ainda yei na me gadena. \v 27 Edo na ingoda yei gebe sena embo nenei boroko einda derido atera awa ungoi iji nonde Mamo mi gitijigadi iji awa gadera.” \s1 IESU GARI NEI ISIRA \p \v 28 Edo Iesu ge awa sedo pura da amboda Iesu Peter de John de James de budo daedo doriri da Mamo gada ge sadi vivitisera. \v 29 Edo Iesu umo Mamo gada ge siri Iesu da dombu gari nei isira edo uso ombari digari usasa nembodiba de janiburisira. \v 30-31 Edo embo etoto Moses de Elijah de Mamo da usasa mi jiroroka etiri bugusera edo Iesu gada Iesu da uso betari Jerusalem nati da awa iji nonde ri awa Mamo mi sia isira da awodo awa aikambu etira awa ungo Iesu ga da sisera. \v 32 Edo Peter uso otatao etoto de awa ewo bouga be isera awarate ungo erido Iesu awa gari nei isira awa gido edo embo etoto uso demo da derido atisera awa gosisera. \v 33 Edo embo etoto awa Iesu dodo mambutero Peter mi Iesu da yei sisira, “Gitijigari ingodena einda atera awa ewamei. Edo ingode gaga tamonde pigadera da awa iso da awa Moses da edo da awa Elijah da.” Awarate Peter ge sisira awa biae ko umo ro sira awa umo gido gogo ae awasedo. \p \v 34 Edo Peter ge siri poroga mi bugudo ungo apuregetiri ambojimbi oju isera. \v 35 Edo ge javi poroga joda sisira, “Embo eiawa nanemi katabetena awa naso mei na awasedo uso ge ingiwo.” \v 36 Awodo setiri Iesu umo umosuka awa ainda derido atisira. Edo ro ambojimbi mi gosisera iji ainde awa embo nenei da yei sae doturisera. \s1 IESU MEI ASISI BIAE USO JO DA ATIMA ISIRA AWA EWAMEI ISIRA \p \v 37 Sipo de ungo yei awa dodo doriri da wosetero embo jiwae be mi Iesu tambusera. \v 38 Edo embo da teda amimi gogo dimbudo sisira, “Atopatari na iso yei sedo gosena naso mei gi, naso mei da ra. \v 39 Edo asisi biae mi gae gae gogo dimbuse mei dorise atira. Edo dorise iri mei awa jiro biae embo awodo ise be da porokusedo ira. Edo mei doae mambudo bugudo ise asisi biae mi euri mei eiawa memesi nembodiba budo ira. \v 40 Edo na iso ambojimbi da yei sedo getena asisi biae ondorase awarate ungo ari sago ae etera.” \p \v 41 Setiri Iesu mi mina sisira, “Ingo embobo awa ewamei ae ewa edo ingo na gebe ae edo ewa. Na iji roinge ingode einda ateni? Na ingoda yei iji roinge eni?” Sedo Iesu mi embo ainda yei sisira, “Iso mei awa naso yei budo puio.” \p \v 42 Setiri mei awa bugutiri asisi biae mi detiri mei awa busu da dudurisira. Edo umo duriri asisi biae mi etiri mei awa teta jiro biae embo da awodo isira. Awarate Iesu mi setiri asisi biae mei awa dodo bugusira. Edo Iesu mei awa ewamei edo uso mamo da yei ititisira. \v 43 Edo awodo etiri embo berari awa kove be isera ainda be awa ungo Mamo da goroba nembodiba getera awasedo. \s1 IESU USO BETARI DA GE SEKAGO SISIRA \p Edo embomei kove be ise atisera ainda be awa Iesu mi wasiri goroba de ira awa gido edo Iesu mi uso ambojimbi da yei sisira, \v 44 “Na ingoda yei ro sadi ena awa ruvegeove. Na Mamo da mei bugudo embo isena awa ungo mi embo da ingo da itadera.” \v 45 Edo Iesu uso ge unjugarase awodo setira awasedo uso ge awa ungo gadi jarisera ainda be awa uso ge da be awa unjugurisira te ungo Iesu da yei nganega ari awa oju isera. \s1 EMBO AVE AWA NEMBODIBA RI? \p \v 46 Ambojimbi mi ungo ungosuka embo ungoda teda mo amemi mamo gitijigadira iji ainde awa embo nembodiba eiri awa ge bagise atisera. \v 47 Edo Iesu ungo ro kotera awa gido setiri mei kiambu da bugudo uso demo da derido atisira. \v 48 Edo mei kiambu awa ainda derido atiri Iesu uso ambojimbi da yei sisira, “Embo ave naso jawo da mei kiambu eiawa atega iri awa embo awa na atega ira. Edo embo ave na atega iri awa embo amemi na itiri bugusena awa atega ira. Embo ave ingoda teda embo kiambu ri embo awa God da dombu da embo nembodiba ra.” \s1 EMBO AVE INGODA GITOPO AE RI AWA INGODA OTAO RA \p \v 49 John mi Iesu da yei sisira, “Gitijigari nango embo da iso jawo da asisi bebegae ondiri ge doarase setera ko umo awa ingodenaso embo nei ae awasedo.” \p \v 50 Setiri Iesu mi John da yei edo ambojimbi nenei da yei sisira, “Embo awa beitigeove ko embo ave ingoda gitopo ae embo amone ingoda otao ra.” \s1 SAMARIA EMBO NENEI IESU UJO AE ISERA \p \v 51 Edo Mamo mi Iesu budo utu da vitadira iji awa aikambu etiri Iesu jamo jamo ae edo demo da yae Jerusalem nati da vitadira awodo isira. \v 52 Edo embo nenei Iesu mi giti da itiri Samaria da nati da ainda Iesu awasedo rora berari sia adi mambusera. \v 53 Awarate nati ainda embomei awa Iesu ujo ae isera ainda be awa ungo gosisera umo Jerusalem nati da mambutira edo ungo ainda tumonde bain ae edo isera awasedo. \v 54 Edo ambojimbi etoto James de John de wasiri awa gido sisera, “Gitijigari ingode utu da riawo jawo soro wosedo ungo usibesi eita?” \v 55 Setero Iesu wareregedo ungoda yei awa eorase sisira. \v 56 Edo umo ungo awodo eorase sedo ungo budo ungoi nati nei da mambusera. \s1 EMBO NENEI IESU AMBO AMBO ADI SEDO KOTISERA \p \v 57 Edo ungo emboro da mambutero embo da mi Iesu da yei sisira, “Imo yei nonda yadesa awa na imo ambo ambo adena.” \p \v 58 Setiri Iesu mi uso yei sisira, “Ambe wo awa uso ewari yei atira edo ri memei awa ungoda ngaja atira te na Mamo da mei embo isena awa naso ewari yei atae ra.” \p \v 59 Edo embo nei da Iesu mi sisira, “Na ambo ambo eio. \p Awarate embo amimi sisira, “Gitijigari na naso mama betari govedo ainda amboda awa na imo ambo ambo adena.” \p \v 60 Setiri Iesu mi mina sisira, “Embo ave betari tumonda eri awa dowo ungo ungosuka kondade mina ara ore. Edo imo mambuio Mamo da gitijigari iji aikambu etira awa embo da yei saso gore.” \p \v 61 Setiri embo nei mi Iesu da yei sisira, “Embo nembodiba na imo ambo ambo adena te giti awa na mambudo naso orobe awa atega adena.” \p \v 62 Setiri Iesu mi uso yei sisira, “Embo ave nga dawuse gun gadi edo ira embo awa umo yei nonda yari dipapa ira yei ainda mambadi aera. Da awodo embo ave Mamo da buro ari dipapa ise dodo ambo gadi edo ira embo awa mana Mamo da buro awa edo gogo edo adira.” \c 10 \s1 IESU BURO EMBOBO 70 AWA BURO DA ITIRI MAMBUSERA \p \v 1 Amboda Iesu buro embobo seka 70 awodo kataburisira. Edo itiri giti nati berari umo mambadi dipapa ira ainda etoto etoto awodo mambusera. \v 2 Edo Iesu mi ungoda yei sisira, “Indari jiwae buro da awa sari etira awarate buro embobo enumbae mi dada adi atera. Awasedo buro topo da sewo buro embobo itari mambudo indari sari awa dada ore. \v 3 Buro da mambuwo. Nanemi ingo ititeno teta wo sheep da mei mi ambe sino da teda mambarago ewa. \v 4 Gano dada ari sapoia beove edo benunu embo da sapoia de tei goru de beove. Edo ingo emboro da mambuse anumbedo embo nenei de da kiki dirise atove. \p \v 5 “Ingo nati embo da mando da totorise gido sewo, ‘Mamo da ewamei ari mando einda embo atima era ainda atare.’ \v 6 Edo ingo awodo sawo embo ave Mamo da ewamei ari bari dipapa edo ira embo mando ainda atadira gido ewamei ari ge setesa awa be adira. Awarate embo mando ainda atera awa Mamo da ewamei ari bari dipapa ae adera awa ewamei ari ge inemi setesa awa be adi aera. \v 7 Edo imo mando ainda atiroso embo mi ro indido kumbudo asase itadera da awa indido kumbudo eio ainda be awa buro embo buro ira ainda mina awa badira. Edo mando imo atesa awa dodo mando nei da mambose. \p \v 8 “Edo ingo nati da totorirowo embo mei awa jao namendi ari awodo ingoda yei oro gido indari ungoi ro indawase itadera awa indiwo. \v 9 Edo daedo karu embobo nati ainda atima era awa ewo jebugoro ungoda yei save, ‘Mamo da gitijigari iji bugira.’ \v 10 Awarate ingo nati ainda totorirowo embomei ainda awa jao namendi ingode daedo ae oro gido nati soropu da mambudo embobo ainda yei sewo, \v 11 ‘Nango ingoda nati da konipo nangoda tei da awa dede era ko ingo mi gadewa ingo wasiri biae etewa awa. Edo ruvegeove Mamo da gitijigari iji bugira.’ \p \v 12 “Na ingoda yei sena Mamo mi busu berari da embobo awa kasadira iji ainde Sodom nati embobo da yei awa nembogo be jo adira awarate nati embobo amemi ingoda ge awa beuso adera awa unemi ungoda yei jo ari kiambu adira.” \s1 IESU NATI EMBOBO NENEI UMO GEBE AE EDO ISERA AINDA GE SISIRA \p \v 13 Iesu mi sisira, “Ingo Chorazin nati embobo God mi kasari ingo iji biae be tambadewa. Edo ingo Bethsaida nati embobo ingo daedo awa God mi kasadira. Edo Tyre nati embomei de Sidon nati embomei ainda atari awa kotewo. Ungo berari wasiri bebegae be edo isera awarate na ari wasiri goroba de ingoda nati da isena awa ungoda nati ainda aetena awa nati ainda embomei awa ungo ombari digari mamatu awa edo aviga mi tamo da gutedo ungo ungoda wasiri bebegae awa dodo Mamo da yei wareregaetera. \v 14 Na ari wasiri goroba de ingoda nati da isena awarate ingo ingoda wasiri biae awa dodo God da yei wareregae awasedo busu berari da embo awa kasadira iji ainde riroga ingo badewa amimi riroga ungo badera awa derigadira. \v 15 Edo ingo Capernaum embobo ingo ro kotevi? Ingo mi utu da vitadevi ta? Awodo aera. Ingo naso ge ingae awasedo yei riawo mata awodo euse atira ainda ingo mambadewa.” \p \v 16 Iesu mi uso ambojimbi da yei sisira, “Embo ave ingoda ge ingido era awa naso ge ingido era awarate embo ave ingo ujo ae era awa na ujo ae era. Edo embo ave na ujo ae era awa embo amemi na itiri bugusena embo awa ujo ae era.” \s1 EMBO 70 IESU MI ITIRI MAMBUSERA AWA ENGENEMBURISERA \p \v 17 Edo embo 70 Iesu mi itiri mambusera awa asisi bebegae ungoda goroba tuda atisera awasedo jo iaviri de engenembedo Iesu da yei sisera, “Bada nango iso jawo da asisi bebegae ro orase setera iji ainde etera.” \p \v 18 Setero Iesu mi ungoda yei sisira, “Na Satan utu dodo wowosiri getena. Edo umo burigi be teta birigi da awodo jara ise wosetira. \v 19 Edo naso ge ingiwo. Nanemi ingoda yei goroba ari itena awasedo ingo pepeta ise ingoda tei awa jingabu da ta wuwuji da tamo da itadewa awa mana ungo mi oro ingo memesi tambadewa. Edo na ingoda yei da naso goroba awa itano Satan da goroba de edo asisi bebegae berari ainda goroba awa derigadewa. Edo rora berari mi mana ingo memesi da itadira. \v 20 Edo asisi bebegae mi ingoda ge kera etera awasedo iaviri eove ta iaviri ewo ko Mamo mi ingoda jawo awa utu da gaetiri atira awasedo.” \s1 IESU IAVIRI EDO MAMO JASIGA ISIRA \p \v 21 Iji ainde Asisi Kotopu Iesu da jo da amimi etiri uso jo awa iaviri be isira. Edo Iesu mi sisira, “Mama imo awa utu de edo busu de da gitijigari. Na imo jasiga ena ainda be awa imo iso ge awa jiro gari embobo da yei unjugedo eoso ungo gadi jarima era te iso ge awa embo jiro egae ainda yei isaga eoso ungo mi gido era. Mama imo awodo edo esa ainda be awa ta imo awodo adi dipapa isesa awasedo na imo jasiga ena. \p \v 22 “Naso Mama mi rora berari awa naso ingoda itira. Edo embo berari na Mamo da mei mo averi awa ungo gae rate Mamo umo umosuka gari ra. Edo embo berari Mamo mo averi awa gae rate na Mamo da mei mi gari ra. Edo embo ave na Mamo da mei mi Mamo isaga adi dipapa ena embomei awa Mamo daedo gari ra.” \p \v 23 Edo Iesu uso ambojimbi da yei wareregedo ungoda yei gae unjugari da sisira, “Ingo gari seka gosewa awasedo ingo iaviri ewo. \v 24 Edo embo binga sari embobo jiwae edo gitijijigegari nembogamo ingo ro gosewa awa gadi dipapa isera te ungo gari sago ae ra. Edo daedo ge ingo mi ingewa awa ingari dipapa isera te ungo ingari sago ae ra.” \s1 SAMARIA BUSU EMBO MI GITOPO EMBO SIMBA ISIRA \p \v 25 Jew embomei da agodari da atopatari embo mi bugudo Iesu uso ge mi bagedo gadi sisira, “Atopatari na ro edo wasiri natopo atari beni?” \p \v 26 Setiri Iesu mi uso yei mina sisira, “Ro jiwari mi siri? Imo ajigurise gido esi ta?” \p \v 27 Setiri embo amimi sisira, “Iso jo berari de asisi berari de iso goroba berari de iso jiro berari de mi Mamo iso dubo buio. Edo imo imosuka simba esa da awodo embo nenei simba eio.” \p \v 28 Setiri Iesu mi mina sisira, “Imo mina sari ewamei setesa. Edo imo awodo adesa awa imo wasiri natopo atari badesa.” \p \v 29 Awarate agodari da atopatari awa umo uso jawo awa ewamei da itari dipapa edo gido Iesu da yei nganega isira, “Awarate embo mo averi awa simba eni?” \p \v 30 Setiri Iesu mi uso mina sari awa kiki eiawa dirisira, “Embo da Jericho nati da mambadi dipapa edo Jerusalem nati dotorisira. Edo umo wosedo yiri bengono embobo mi umo sandido biae be dedo gaedo isera. Edo dedo gaedo uso rora berari awa budo umo ainda dotero betadi aikambu ise atisira. \v 31 Edo iji ainde Jew embo da priest awa emboro ainda pepeta ise embo awa gosisira te umo emboro be nei da awodo sembudo yise edo embo awa derigurisira. \p \v 32 Edo priest da kondade ari embo uso orobe da jawo Levi daedo yei ainda bugudo embo awa gido emboro be nei da awodo derigurisira. \v 33 Awarate Samaria busu embo awa emboro ainda bugutiko embo awa gido jo mi biae isira. \v 34 Edo embo ainda yei mambudo uso isomatu da siwo jojedo uso bo mi sasiro isira. Edo embo awa budo uso wo jawo donkey tamo da itido budo esega embobo da ewari mando da budo mambudo ainda simba isira. \v 35 Edo sipo de esega embobo da ewari mando da topo da yei Kina etoto awa itido sisira, ‘Imo embo eiawa edo gogo edo simba eio. Edo na iji nonde engenembadena edo ganu ro embo einda indari da pigadesa awa nanemi iso yei da mina itadena.’” \p \v 36 Awa sedo Iesu mi sisira, “Imo kiki eiawa ingido mo imomo ro kotetesi? Embo tamonde embo bengono embobo midetero betae sumbae isira ainda yei bugusera. Edo embo rawa uso yei ewamei isiri?” \p \v 37 Setiri agodari da atopatari mi mina sisira, “Embo amei umo jo edo uso jao namendi ari isira awa awara.” \p Setiri Iesu mi uso yei mina sisira, “Awara imo mambudo wasiri da awodo awa eio.” \s1 IESU MARY DE MARTHA DE ESEGA ISIRA \p \v 38 Iesu uso ambojimbi de mambudo edo ungo nati da ainda bugero evetu jawo Martha mi ungo atega isira. Etiri gido ungo uso mando da vivitisera. \v 39 Edo uso jao Mary awa Iesu da tei da anumbedo Iesu da ge awa ingise atisira. \v 40 Edo Mary awa Iesu da ge awa ingise atiri Martha awa indari sia ari da buro jiwae isira awasedo umo tini gambari isira. Edo Iesu da yei bugudo sisira, “Bada naso jao na dotiri na nasuka indari sia ari da buro jiwae be ena. Imo kotesa amomo awara ta? Seio puma na kondade are.” \p \v 41 Setiri Bada mi mina sisira, “Martha, buro berari emimi etiri imo tini gambari esa. \v 42 Awarate buro da awa ingodena ari dipapa edo era. Edo Mary awa buro ewamei ari dipapa ira awasedo nango mi mana uso buro da awa badera.” \c 11 \s1 IESU USO AMBOJIMBI ATOPAPOTISIRA \p \v 1 Iji nei de Iesu yei da ainda atise Mamo da yei ge sisira. Edo umo Mamo da yei ge sedo atae etiri uso ambojimbi diti da amimi uso yei sisira, “Gitijigari nango Mamo da yei ge sari da emboro awa atopatigae gore teta John mi uso ambojimbi atopapotisira da awodo.” \p \v 2 Setero Iesu mi ungoda yei sisira, “Ingo Mamo da yei benunu sadi ise gido eiedo sewo, \q1 ‘Mamo embo berari mi iso jawo kotopu awa jasiga ore. Iso gitijigari iji awa itio bugare. \v 3 Edo nangoda indari iji jaige da awa inono da itigae. \v 4 Nangoda buria awa kotembedo dogae ainda be awa nango embo amemi nangoda yei buria era awa kotembedo doturera. Edo nango bawari da kundo yiose ta ko nango biae eorase soregae.’” \p \v 5 Edo Iesu awodo sedo Iesu uso ambojimbi da yei sisira, “Ingo embo da mi uso otao da mando da tumba soropu da mambudo uso yei saetesita, ‘Otao, na ambe be tamonde dipapa ena. Imo naso yei itadesa awa na iso yei ambe be tamonde sekago iso yei itadena. \v 6 Ko naso otao nei awa yei berari esega ise buguteviko naso mando da bugira te na indari ae gido uso yei ro itari sago ae ena.’ \p \v 7 “Umo awa sedo sisira ko iso otao awa mando jo da atise ge mina saetira, ‘Na roedo seso jareni. Na matu mangiro be dedo edo na naso kinapeina de ewadi awasedo besi da pasetena. Na mana erido iso indari itadena.’ \v 8 Edo ro aetiri? Sano giwo. Mando topo awa mana erido iso yei ambe awa itaetira ko umo awa iso otao awasedo awarate umo erido imo ro embo simba esi awa itae etira ainda be awa imo iji mata awa tain tain dorise atesa awasedo. \p \v 9 “Awasedo na ingoda yei sena, sedo giwo itari kumbave. Eura edo tambuwo. Taintain dewo mangiro pirigare. \v 10 Edo embo amemi sedo gadira awa badira edo embo amemi eura adira awa tambadira edo embo amemi taintain dadira awa mangiro be pirigadira. \p \v 11 “Ingo mamono ingo ingoda memei mi wo embo soro ingo mana jingabu itadewa. \v 12 Edo ungo ri munju embo soro imo mana wuwuji itadewa. \v 13 Edo ingo awa embo bebegae awarate ingo ingoda kinapeina da yei rora ewagaewa itari gari ra. Awarate Mamo utu da atima ira amimi ingoda kando itari awa derigedo embo amemi uso yei sedo gadira ainda yei Asisi Kotopu itadira.” \s1 IESU ASISI BEBEGAE ONDISIRA \p \v 14 Asisi biae mi embo da ainda jo da atise euri embo awa ge sae edo isira awa Iesu mi ondetiri bugusira. Edo Iesu asisi biae awa ondetiri bugiri embo awa ge sadi tuturo isira. \v 15 Edo embo awa ge sadi tuturo iri embo jiwae be mi kove be isera awarate embo nenei mi sisera, “Beelzebul asisi bebegae da gitijigari mi Iesu da yei goroba ititiri edo umo asisi bebegae ondira.” \v 16 Edo embo nenei mi umo ungoda ge mi wao ari dipapa isera. Edo ungo mi God mi Iesu kondade ira awa gorase sedo ungo mi Iesu mi ari goroba de arase sedo gosisera. \p \v 17 Awarate Iesu ungoda kotari awa gido ungoda yei sisira, “Busu da embo mi katabedo diti diti edo mina dara aetera awa embo berari awa atae aetera. Edo embo orobe da amimi diti diti petedo mina dara aetera awa ungo atae aetera. \v 18 Da awodo asisi bebegae Satan mi gitijigido ira awa diti diti petedo mina dara aetera awa ungo atae aetera. Edo ingo sewa na awa Beelzebul da goroba mi asisi biae ondari ge sewa. \v 19 Edo ingoda ge awa ge be adira awa ingoda ambojimbi rawodo edo asisi bebegae ondedo eri? Ingoda ambojimbi topo mi ingoda ge awa oro ge busari adira. \v 20 Edo na awodo aera te Mamo da goroba mi asisi bebegae ondedo ena awasedo ingo gosewa Mamo ingoda teda buro adi tuturo etira. \p \v 21 “Edo embo goroba embo mi uso gi emi berari sia edo uso mando simba adira awa uso rora berari awa ewamei atadira. \v 22 Awarate embo goroba jiwae de mi umo dedo gaedo edo umo usibesi edo embo ainda gi emi umo tumonda ira awa budo edo uso rora berari bengono edo budo mambudo embo nenei de da kando edo badira. \p \v 23 “Edo embo ave nangae otao ae ira awa naso gitopo ra. Edo embo ave na kondade ari dada eonase ira awa embo awa sisi kakain adira.” \s1 ASISI BIAE ENGENEMBURISIRA \p \v 24 Edo Iesu mi kiki nei dirise sisira, “Asisi biae mi embo da joda edo bugudo jango indari yei eura edo ambe da mambadira. Edo umo yei tambae edo umo umosuka sadira, ‘Na naso mando doturisena ainda engenembadena.’ \v 25 Awasedo umo engenembedo gosisira ungo mi yei genjedo edo mando sirigurisira awa gosisira. \v 26 Edo awa gido umo mambudo uso asisi bebegae otatao 7 biae umo inge aerate bebegae be bebegae awa budo bugudo daedo ainda atadira. Edo ungo awodo oro embo awa umo matu atima edo isira awodo atadi aerate umo biae be atadira.” \s1 IAVIRI ARI GEBE \p \v 27 Edo Iesu awodo setiri evetu da mi embo da teda edo Iesu da yei sisira, “Evetu amemi imo budo simba isiri awa dowo dubo ewamei are.” \p \v 28 Setiri Iesu mi mina sisira, “Awodo aerate embo de evetu de amemi Mamo da ge ingido edo kera edo ira awa dowo iaviri ore.” \s1 EMBO NENEI MI ARI WASIRI GOROBA DE GADI DIPAPA ISERA \p \v 29 Edo embo nenei jiwae dada etero Iesu mi ungoda yei sisira, “Embo boroko atera awa embo bebegae ra. Edo ungo ari wasiri goroba de awa gari dipapa edo era. Edo ari wasiri goroba de Jonah da yei isira da awa ungo gadera te ungo mi nei awa gadi aera. \v 30 Edo binga sari embo Jonah da yei ro isira awa Nineveh nati embobo da yei isaga da gari awa isira. Da awodo ro Mamo da mei embo isira ainda yei adira awa embo boroko atera ainda yei isaga da gari adira. \v 31 Edo Mamo busu berari da embo kasadira ainde evetu gitijigari nembodiba busu ijari kena da amimi erido ari embobo boroko atera awa me gadera ko evetu awa yei ribori be pepeta edo embo jiro gari embo Solomon da atopatari ewamei awa gadi bugusira. Awarate na ingoda yei sena na awa Solomon derigedo ingoda teda atena. \v 32 Edo Mamo busu berari da embo kasadira iji ainde Nineveh nati embobo mi erido oro ingo me gadewa ainda be awa ungo Jonah mi Mamo da binga awa setiri gido ungo ungoda wasiri bebegae awa dodo Mamo da yei wareregurisera. Awarate na boroko ingoda yei sena, na Jonah derigedo ingoda teda atena.” \s1 TAMO DA USASA \p \v 33 “Embo amemi mana goriwo injibedo yei nei da unjugadira. Daedo embo mi mana goriwo injibedo gono to da itadira. Awodo aera. Embo mando da toradera awa ingodena ungo usasa gadi dipapa adera awasedo ingodena goriwo injibedo inda esegadera. \v 34 Edo ingoda diti awa teta tamo da usasa awodo ra. Edo ingoda diti ewamei awa ingoda tamo berari awa usasa adira te ingoda diti biae awa ingoda tamo berari awa umenga adira. \v 35 Awasedo doawo ingoda yei usasa awa umenga eure simba edo gogo ewo. \v 36 Edo ingoda tamo berari awa usasa mi beda adira nei ro umenga adi ae awa ingoda dombu awa daedo usasa adira teta goriwo mi iso tamo da usasa arago adira.” \s1 IESU PHARISEE EMBOBO DE AGODARI DA ATOPAPOTEGARI DE BEKUBA ISIRA \p \v 37 Edo Iesu ge sedo atae etiri Pharisee embo da mi uso mando da mambudo daga indari indarase sisira. Setiri gido Pharisee embo da mando da mambudo indari indadi anumburisira. \v 38 Edo Pharisee embo awa gosisira Iesu umo indari indae giti da umo Jew embobo da wasiri indari indadi ise giti ingo segedo era awa ae isira awa gido kove isira. \p \v 39 Awasedo Bada mi uso yei sisira, “Ingo Pharisee embobo da atari awa teta ingo ingoda aga de tewo de awa pon awa segedo ewa te jo awa ruvegedo ewa da awodo. Ingoda jo da awa dari betari da kotari de edo kotari bebegae nenei de mi beda etira. \v 40 Ingo jiro bebegae embobo Mamo mi ingoda tamo pon isira da awodo jo isira. \v 41 Edo ingoda jo awa dagariae adira awa rora berari iso awa dagariae adira. \p \v 42 “Edo ingo Pharisee embobo ingoda kasari iji awa bugutira awasedo giwo. Edo siwo kosi dada edo muno rora edo rora gowari nenei de awa dada edo diti ajigari 10 edo diti da awa Mamo da yei itido ewa. Edo ingo eiedo ewa te ingo embo nenei jo ae edo ingo Mamo koma bae. Edo ingo ro berari edo ewa awa ise daedo na ro setena awa adewa awa awara adira. \p \v 43 “Edo ingo Pharisee embobo ingoda kasari iji awa bugutira awasedo giwo. Ingo Jew embomei da dada ari yei da ingo embo mi gadera yei ainda anumbari dipapa edo ewa. Edo ingo rora ori garoro ari yei da mambudo ewa awa ingo embo mi ingo sapo ise atega orase dipapa edo ewa. \p \v 44 “Edo ingoda kasari iji awa bugutira awasedo giwo. Ingo awa teta embo mi uje gae busu da aturi tamo da pepeta edo era da awodo. Edo ungo ingo derigedo era te ingoda joda kotari biae ewa awa ungo gae ra.” \p \v 45 Edo Iesu awa setiri agodari da atopatari mi uso yei sisira, “Atopatari awodo sesa awa imo nango daedo bekuba esa.” \p \v 46 Setiri Iesu mi mina sisira, “Ingo agodari da atopapotegari ingoda kasari iji daedo bugutira awa giwo. Agodari nembogamo bari sago ae awa ingo mi embo da saga da itido ewa te ingo ingo soro da amimi ungo kondade ae agodari bouga awa ango aera. \p \v 47 “Edo ingoda kasari iji awa bugutira awa giwo. Edo ingo binga sari embobo ingoda mamoumbogo mi detero bebetegurisera ainda uje be awa gongobedo ewa. \v 48 Edo binga sari embobo da uje be awa gongoburise ingo sedo ewa ingoda mamoumbogo mi ungo dorisera amone awara sedo ewa. \v 49 Edo ro Mamo jiro gari embo mi sisira awa be isira. Edo Mamo mi sisira, \q1 ‘Nanemi ungoda yei binga sari embobo itano mambadera te nenei awa dedo gaedo ise edo nenei awa doro betadera.’ \m \v 50 Edo riroga awa ingo embo boroko atewa ainda bugadira ainda be awa Mamo mi rora berari isira edo embo berari isira iji ainde tuturo edo ingoda mamoumbogo mi binga sari embobo jiwae dorisera. \v 51 Edo binga sari embobo dari tuturo isera iji awa tuturo Abel da betari da edo mambudo Zechariah da betari da bugusira. Edo ungoi Zechariah Jew embomei da tumondebain ari oro jo da rorou itari yei da edo yei kotopu da soropu da dorisera. Edo nanemi ingoda yei sena, riroga awa embo boroko atera ainda yei bugadira ainda be awa dari betari berari eiawa awasedo. \p \v 52 “Ingo agodari da atopapotegari ingoda kasari iji awa bugutira giwo. Ingo mi jiro gari da mando da be pirigari rora awa bengono etewa. Edo ingo ingosuka torari awa ujo ae ewa awarate ingo embo nenei toradi dipapa era awa beigo beigo ewa.” \p \v 53-54 Iesu ge awa sedo atae edo mando awa doturisira. Edo Iesu mando awa dotiri agodari da atopapotegari de Pharisee embobo de awa Iesu uso ge da wao adi jarisera edo umo ge biae sari bekuba adi sedo isera. Awasedo ungoi umo tu burise edo sedo gari neinde kainde uso yei sedo gosisera. \c 12 \s1 PHARISEE EMBOBO AWA DITI JIMBA EWO \p \v 1 Embo jiwae be jiwae mi dada edo tei da mina pata ise dada isera awarate giti Iesu mi uso ambojimbi da yei sisira, “Pharisee embo awa gido gowo ewo. Ungo awa ewamei ari inge edo era te ungo awa ewamei aera. Edo ungoda atopatari biae awa teta ambe bajari siwo jawo yeast awodo. \v 2 Edo rora ro embo mi boroko unjugurera awa amboda awa isaga adira edo embo da jo awa embo nenei mi gadera. \v 3 Awasedo imo ro umenga da ge setesa awa embo berari mi iji de ingadera edo ge ro mando jo da gae sasainbari mi setesa awa embo nati jo da berari mi minonu sadera.” \s1 IESU ATOPAPOTISIRA \p \v 4 Iesu mi sisira, “Naso otatao na ingoda yei sena embo ingoda tamo doro betadira te wasiri bebegae nenei ingoda yei ari sago ae era awa oju eove. \v 5 Nanemi ave oju evi awa sadena. God uso goroba mi embo dari betoro edo embo riawo matawa atari da pigadira awasedo umo oju ewo. Awa gebe na ingoda yei sena umo oju ewo. \p \v 6 “Ingo rimei memeiya ingo da awa ganu kiambu mi ori adewa awarate Mamo mi rimei memeiya da awa ruvegae. \v 7 Da awodo Mamo ingoda beo tu ajigari roinge ri awa gido iji berari ingo simba ira. Edo ingoda mina awa wujiko da mina awa derigedo atira awasedo oju eove.” \s1 EMBO NENEI SEWO GORE INGO AWA IESU DA TOPO RA \p \v 8 Iesu mi sisira, “Na ingoda yei sena embo amemi embo berari da diti da umo naso topo sadira awa na Mamo da mei embo isena amimi God da asisi ewamei da diti da embo eiawa naso topo ra sadena. \v 9 Awarate embo amemi embo berari da yei umo na gae sadira awa na Mamo da mei embo isena amimi Mamo da asisi ewamei da diti da na embo awa gae sadena. \p \v 10 “Embo amemi na Mamo da mei embo isena ainda yei ge biae sadira embo ainda wasiri biae awa Mamo mi kotembedo doadira te embo amemi asisi Kotopu da yei ge biae sadira embo ainda wasiri biae awa Mamo mi kotembedo doari sago aera. \p \v 11-12 “Edo embo mi ingo budo Jew embobo da dada ari oro edo gitijigari kiambu da edo gitijigari nembodiba da yei imo kasorase mambadera. Edo ungo awodo adera awa imo na ro seni edo na nasuka rawodo edo beitigari ge ro eni awa kotose ainda be awa iji ainde awa Asisi Kotopu mi ro sadesa awa ari sadesa.” \s1 RORA EMBO DA INIA GE \p \v 13 Embo da teda amimi Iesu da yei sisira, “Atopatari segae naso namendi ungaenaso mama betari da rora edo uso busu awa nangae katabedo bare.” \p \v 14 Setiri Iesu mi mina uso yei sisira, “Embo amimi na awa ingoda kasari embo awodo edo ingoda rora de edo busu de katabanase awara seteri? Na awodo adi ae ra.” \v 15 Awodo sedo Iesu embo berari ainda yei sisira, “Ingo na na sari embo awodo eove awa gido gogo ewo ainda be awa rora jiwae badewa amimi ari atari ewamei adi aera. Edo embo da rora jiwae be jiwae badira awarate ungoi oro umo atari ewamei adi aera.” \p \v 16 Edo umo awodo sedo Iesu ungoda yei inia kiki da eiawa sisira, “Embo rora jiwae embo da ainda buro da rora jiwae eririsira edo bari sia isira. \v 17 Edo embo awa umo umosuka kotisira, ‘Naso indari atari oro awa kiambu ra mo na ro eni? \p \v 18 “Awodo kotedo umo umosuka sisira, ‘Na naso indari atari oro kiambu eiawa arasegedo neinda nembodiba be itadena edo ainda naso indari ve de edo naso rora nenei jiwae de itadena. \v 19 Itido na nasuka jo da kotadena iji ewamei naso yei da bugira. Edo naso rora ewagaewa jiwae be eiawa gaeko jiwae be atadira awasedo na jango indise indido kumbudo ise na iaviri adena.’ \p \v 20 “Awarate Mamo mi uso yei sisira, ‘Imo jiro biae embo, boroko tumbade imo betadesa. Edo imo betaso rora berari inemi imo embo etesa emomo amemi beiri?’” \p \v 21 Edo Iesu inia da kiki eiawa sedo Iesu uso ge atae ise sisira, “Embo ave umo umosuka awasedo rora jiwae dada edo ira te Mamo da ewamei ari awa tambae edo ira embo ainda yei rora da eiedo awa adira.” \s1 MAMO TUMONDA EWO \p \v 22 Iesu mi uso ambojimbi da yei sisira, “Awasedo na ingoda yei sena ingoda wasiri awasedo dubo vevera edo seove, ‘Na rora inono da nonda budo indeni?’ Edo daedo ingoda tamo awasedo dubo vevera edo seove, ‘Naso ombari digari yei nonda beni?’ \v 23 Awarate ingoda wasiri mi indari derigedo atira edo daedo ingoda tamo mi ombari digari derigedo atira. \v 24 Giwo oga mane inda tembera. Ungoda indari atari oro kiambu de indari atari oro nembodiba de atae rate Mamo mi ungoda indari itido ira. Edo rimemei awa mina nembogamo rate ingo awa mina nembogamo be nembogamo ra. \v 25 Edo ingoda wasiri awasedo dubo vevera adewa amimi mana ari ingo iji ribori atadewa. \v 26 Edo ingo awodo ari sago ae ewa mo ro awasedo rora nenei awasedo dubo vevera evi? \p \v 27 “Ri wuji eririra awa kotewo. Ungo buro ae ra. Edo ungo ungosuka gongobaera te ungoda gari awa dagariae be ra. Na ingoda yei sena rora jiwae embo Solomon awa uso ombari digari dagari egeregae ra te ri wuji da gari dagari egae amimi Solomon da ombari da gari ewagaewa awa derigurira. \v 28 Edo sasawa boroko eririra te euma awa vejedo pigoro ri mi ewadira te Mamo babojise euri sasawa awa gari dagariae be edo ira. Edo da awodo Mamo mi ingoda ombari digari itadira. Edo ingoda tumonda ari kiambu awa kotewo. \v 29 Edo dubo memesi eove. Edo iji berari na ro indido kumbudo eni awa kotove. \v 30 Edo embo God gae awa iji berari ungo indari inono da tambae etera edo ombari digari de baetera awasedo dubo vevera edo era. Te ingoda Mamo ingo ro dipapa ewa awa gosira. \v 31 Edo ingo dubo vevera ewa awa dowo. Edo Mamo da wasiri seka awa tambae etewa awa embo jo da kotewo. Edo awodo ewo unemi rora berari einde da itadira.” \s1 UTU DA RORA EWAGAEWA DADA ARI DA EMBORO \p \v 32 Iesu mi sisira, “Ingo embo enumbaeko ingoda Mamo umo ingoda yei uso ewamei ari jiwae itadi iaviri ira awasedo oju eove. \v 33 Ingoda rora berari awa ori edo ganu awa rora ae embobo da itiwo. Awodo adewa awa ingo rora mina nembogamo de jiwae tambadewa awa biae adi aera. Edo rora eiawa Mamo mi utu da ingo awasedo dada adira ainda ungoda ajigari awa mana kiambu adira ainda be awa bengono embobo mi mana bengono adera edo jiniko mi mana indadira. \v 34 Edo yei iso rovi ravi itadesa yei da ainda iso jo daedo atadira.” \s1 SIA ARI BURO EMBO AWODO EWO \p \v 35-36 Iesu mi sisira, “Ingoda sini digido gogowo edo goriwo injibedo iji berari sia ewo teta agipo embobo ungo ungoda gitijigari jimbari bondo dodo engenembadira awa simba era awodo awasedo umo bugudo tain tain dari ungo burigi be be pirigadera. \v 37 Awarate gitijigari engenembedo agipo embobo erido sia edo atiroro gadira awa ungo dubo ewamei adera ko na ingoda yei sena umo buro ombari budo ombudo sari ungo anumboro ungoda indari ititise edo ungo simba adira. \v 38 Umo tumba soropu da o sipo usabasa irirari bugudo ungo sia edo atiroro gadira awa ungo iaviri adera. \v 39 Awarate eiawa kotewo. Embo mando topo awa iji nonde bengono embo bugudo uso mando bejedo toradira awa gido umo sia adira awa umo torurase beitigadira. \v 40 Edo ingo iji berari awa sia ewo ainda be awa na Mamo da mei bugudo embo isena awa ingo naso bugari iji awa kotae atadewa iji ainde na bugadena awasedo.” \s1 AGIPO EMBOBO EWAMEI DE BIAE DE DA INIA KIKI \p \v 41 Peter mi Iesu da yei sisira, “Bada imo inia kiki emomo nangoda yei sesi ta ko embo berari da yei sesi?” \p \v 42 Setiri Iesu mi mina sisira, “Embo ave agipo embo ewamei embo ainda yei na ge sena. Edo embo ave saboa edo jiro gari agipo embo awa uso gitijigari mi sari agipo embobo nenei da buro awa simba adira. \v 43 Edo uso gitijigari awa esega mambudo edo uso mando da engenembedo bugudo uso buro embo ro arase setira awa iri getira awa agipo embo awa iaviri adira. \v 44 Edo umo iaviri adira ainda be awa gitijigari mi sari agipo embo amimi uso rora berari de uso busu de awa simba adira edo umo awa buro embo da nembodiba adira. \v 45 Awarate agipo embo awa kotadira, ‘Naso gitijigari mana burigi engenembadira,’ awasedo umo buro embobo nenei de buro embo evetu de awa dedo gaedo edo umo umo okain indido jiro biae edo. \v 46 Edo umo awodo irirari gitijigari da bugari iji awa uso agipo embo awa gae iji ainde umo engenembadira. Edo engenembedo gitijigari agipo embo awa vejedo embo bebegae da yei da itadira. \p \v 47 “Edo agipo embo umo uso gitijigari ro arase dipapa ira awa gosira te sia ae adira edo ro uso gitijigari mi arase sira awa ae adira, embo awa ungoi vejadera awa riroga nembodiba badira. \v 48 Awarate agipo embo umo uso gitijigari mi ro arase dipapa ira awa gae edo buro biae adira embo awa riroga kiambu badira. Edo embo ave rora jiwae badira awa ungoi soro mina rora jiwae mina itadira. Edo embo ave rora jiwae be jiwae badira awa ungoi soro mina rora jiwae be jiwae mi mina itadira.” \s1 IESU MI ETIRI EMBO KAUSU KAUSU ISIRA \p \v 49 Iesu mi sisira, “Na riawo pigano busu da embo berari da tamo da vitarase bugusena. Edo naso buro atae adira iji ainde na iaviri adena. \v 50 Edo memesi nanemi badena awa nembodiba be ra. Edo na boroko awa dubo vevera ena te naso memesi awa atae adira na iaviri adena. \v 51 Edo ingo kotewa naso bugari mi ari embo dubo ewamei de ateri ta? Awodo kotove ainda be awa naso bugari mi mana ari embo da atari awa ewamei adira te naso bugari mi ari embo ewoga ewoga adera. \v 52 Boroko tuturo edo embo ingo da awa mando da ainda atima era awa kausu kausu edo ungoi diti etoto adera. Tamonde awa etoto da gitopo edo etoto awa tamonde da gitopo adera. \v 53 Edo eiedo awa kausu kausu adera. Mamo de mei de awa gitopo mina ara adera. Edo ai de uso gagara de awa gitopo mina ara adera. Edo mei da aro de uso umboti de awa gitopo mina ara adera.” \s1 INGODE RO BUGADIRA AWA BE GORE \p \v 54 Edo Iesu daedo embo da yei sisira, “Ingo poroga waiko wosedo ira ainda vivitirari gido ingo sadewa ga bugadira sadewa awa awodo adira. \v 55 Edo ingo bisara nembodiba be ijari kena edo sumburari ingo sadewa boroko awa waiko nembodiba janibadira sadewa. Awodo awa adira. \v 56 Edo ingo ise sarago ari embobo ingo wasiri utu da edo busu da awa gido ainda be awa gido ewa. Edo ro edo ingo naso bugari da wasiri awa ingo gaeri?” \s1 INGODA GITOPO DE JAO NAMENDI ARI EWO \p \v 57 “Ro edo ingo ingosuka ro ewamei ri awa gido ae edo evi? \v 58 Edo embo da mi iso yei da rora ro embo tini gambari edo imo budo kasari yei da mambutirari gido edo imo yei ainda seka mambuse gido edo gido ge awa embo ainga seio ewamei are. Edo imo awodo ae adesa awa unemi imo awa budo kasari embo da yei mambadira. Edo kasari embo mi imo awa budo bundari embo da yei itadira edo bundari embo mi imo awa gajari oro da itadera. \v 59 Edo nanemi iso yei sena imo mana gajari oro awa doadesa te giti awa imo iso mina awa itido ponda bugadesa.” \c 13 \s1 EMBO AVE UNGODA WASIRI BEBEGAE DODO MAMO DA YEI WAREREGAE ADERA EMBO AWA BETADIRA \p \v 1 Iji ainde embo nenei ainda atisera amimi Iesu da yei sisera, “Galilee busu embobo nenei mi wo mi Mamo da yei rorou ititero Pilate mi setiri embo nenei mi bugudo ungo detero bebetisera.” \v 2 Setero Iesu mi mina sisira, “Ingo kotewa ungoda wasiri bebegae mi Galilee busu embomei nenei da wasiri bebegae awa derigari awasedo ungo bebetiseri ta? \v 3 Awodo ae be aera. Edo na ingoda yei sena ingo ingoda wasiri bebegae awa dodo Mamo da yei wareregae adewa awa ingo berari awa daedo betadewa. \v 4 Edo ingo embo 18 awodo Siloam ainda mando mi wosedo patetiri bebetegurisera mo kotevi ta? Edo ingo kotewa ungoda wasiri bebegae mi embo nenei Jerusalem nati da atima era ainda wasiri bebegae awa derigari ta? \v 5 Awodo ae be aera. Edo na ingoda yei sena ingo ingoda wasiri bebegae awa dodo Mamo da yei wareregae adewa awa ingo daedo betadewa.” \s1 RI BE AE ISIRA AINDA INIA KIKI \p \v 6 Iesu mi ungoda yei inia kiki eiawa sisira, “Embo da mi menga awa uso buro da gousira edo ri awa erido atisira. Edo amboda embo awa menga be wujadi bugusira te be aera. \v 7 Awasedo umo uso buro simba ari embo da yei sisira, ‘Giwo gaeko tamonde na einda bugutemona edo ri einda be da meani tambae. Edo ri emone tepo busu ngamo awa indise atira awasedo ri eiawa jegewo durare.’ \p \v 8 “Awarate buro embo mi sisira, ‘Naso gitijigari doio gaeko da eiawa atare. Edo gaeko einde nanemi busu be ngambedo edo wo je awa itido gane. \v 9 Edo gaeko nei ri awa be adira awa awara doaso atadira te be ae adira awa jegaso duradira.’” \s1 IESU MAMASO IJI DE EVETU ETIRI EWAMEI ISIRA \p \v 10 Jew embomei da tumondebain ari iji da Iesu awa Jew embomei da dada ari oro da atopapotise atisira. \v 11 Edo evetu da awa ainda atisira edo asisi bebegae uso jo da gaeko 18 awodo atise eoro umo karu de atima isira. Edo evetu ainda gun vetu awa detegari awasedo umo dagaia edo derari sago ae edo isira. \v 12 Edo Iesu evetu awa gido umo evetu awa jawo setiri uso yei bugusira edo Iesu uso yei sisira, “Evetu na imo wujegurena edo iso karu atae etira edo imo ewamei etesa.” \v 13 Sedo uso ingo uso tamo da itiri uso gun vetu burigi be dagaia etiri umo dambuderari derido Mamo jasiga isira. \p \v 14 Edo Jew embomei da dada ari oro da gitijigari mi tini gambari isira ainda be awa Iesu mi tumondebain ari iji de evetu awa etiri ewamei isira awasedo. Awasedo umo embo jiwae be atisera ainda yei gogo dimbudo sisira, “Iji 6 ainde ingode buro adera awasedo iji ainde buguwo unemi ingo ewamei are awarate tumondebain ari iji de bugove.” \p \v 15 Setiri Bada mi uso yei mina sisira, “Ingo ise sarago ari embobo ingo berari tumondebain ari iji de ingoda wo cow ta donkey awa wujegedo budo koto ngambari da mambawo umo indadira. \v 16 Edo evetu eiawa Abraham da orobe awa Satan mi matu boroko ae be bundisira edo gaeko 18 atae etira. Edo ro edo ingo nanemi tumondebain ari iji de evetu eiawa ewamei etena awa biae kotevi?” \p \v 17 Sisira da amimi etiri uso gitopo embobo berari awa ungo ungosuka me gosisera te embo nenei awa iaviri isera ko umo wasiri ewagaewa eiawa ira awasedo. \s1 VE KIAMBU DA INIA GE \p \v 18 Iesu mi ungoda yei sisira, “Mamo da gitijigari iji awa gari rawodo ri? Rawodo edo ingoda yei ujugano gevi? \v 19 Mamo da gitijigari iji awa teta ve jawo mustard ingera edo embo mi budo uso buro da gousira. Edo ve emone kiambu be ra te koru edo bugudo ri nembodiba be eradira edo ri memei uso patu da ungoda ngaja itadera.” \s1 AMBE ARI DA INIA GE \p \v 20 Iesu ungoda yei inia kiki nei sisira, “Mamo da gitijigari iji awa rawodo awa sano gevi? \v 21 Mamo da gitijigari iji awa teta ambe bajari siwo jawo yeast emboevetu mi budo ambe de da jigido era da awodo ra. Edo awodo dause atoro edo ambe berari awa bajido sauma ira.” \s1 MANGIRO KIAMBU DA GE \p \v 22 Iesu Jerusalem mambuse nati memeia de nati nembogamo de awa da da torido bugudo ise mambusira. Edo umo awodo ise embo atopapotisira. \v 23 Edo embo da mi uso yei nganega isira, “Atopatari Mamo mo embo enumbae ko awa soregeita?” \p \v 24 Setiri Iesu mi mina ungoda yei sisira, “Mangiro be utu da awa kiambu ra awasedo imo iso goroba mi edo mangiro be kiambu da toradi jareio. Edo na ingoda yei sena embo jiwae be mi toradi jaradera te ungo inono ae awa mana toradera. \v 25 Edo amboda mando topo erido mangiro be digadira te ingo awa ponda derido atise mangiro be da tain tain dorise sadewa, ‘Bada nango embo mangiro pirigegae.’ \p “Edo ingo awodo sawo unemi ingoda yei mina sadira, ‘Ingoda nati jawo mo rori? Na ingo gaera.’ \p \v 26 “Sari ingo mina sadewa, ‘Imo nangoda nati da bugudo embo atopapotisesa edo iji ainde nango ingae indido kumbudo isera.’ \p \v 27 “Edo ingo awodo sawo umo ingoda yei mina sekago sadira, ‘Ingoda nati jawo mo rori? Na ingo gaera. Ingo wasiri biae embo na dodo mambuwo.’ \p \v 28 “Edo amboda ingo ji sise di vegadewa ainda be awa Abraham de Isaac de Jacob de edo binga sari embobo berari de awa Mamo ga atera uso gitijigari yei da edo ingo awa ponda atadewa. \v 29 Embo iji vitari da edo iji wosari da edo ijari da edo sawari da awa ungoi bugudo dada anumbedo Mamo da gitijigari yei da indise atadera. \v 30 Edo yei ainda awa embo boroko gun da mambutera awa ungoi giti adera. Edo embo nenei ungoi boroko giti giti mambutera awa ungoi amboda adera.” \s1 IESU JERUSALEM EMBOBO AWA EMBO JO ISIRA \p \v 31 Iji ainde Pharisee embobo nenei mi Iesu da yei bugudo uso yei sisera, “Herod imo dadi dipapa ira awasedo yei eiawa dodo yei nei da mambuio.” \p \v 32 Setero Iesu mi ungoda yei sisira, “Ingo mambudo ambe sino ainda yei sewo gare, Na boroko edo euma awa asisi bebegae awa ondadena edo karu embobo ano ewamei adera. Edo iji tamonde atae ari na naso buro awa atae adena Herod sewo gare. \v 33 Boroko edo euma edo sipo nei tei mi Jerusalem nati da mambadena ainda be awa ungo binga sari embo yei nei da doro betadira awa awara aera. \p \v 34 “Jerusalem embobo, Jerusalem embobo. Ingo awa iji berari Mamo da binga sari embobo awa deowo betedo era. Edo Mamo mi iji berari binga sari embobo ingoda yei itido ira awa ingo mi ganuma mi dawo betorase pigedo ewa. Edo na ingo embo berari awa naso yei aikambu dada edo teta kokora ai mi uso kinapeina awa uso piki mi apuregedo ungo soregedo ira da awodo adi ena te ingo ujo ae ewa. \v 35 Edo Mamo ingoda nati eiawa dodo mambadira. Na ingoda yei sena boroko tuturo edo mambudo naso engenembari iji de awa ingo mana na gadewa. Edo iji bugari ingo na sekago gido sadewa, ‘Embo Mamo da jawo da bugudo pira awa Mamo mi umo ewamei are.’” \c 14 \s1 IESU KARU EMBO ETIRI EWAMEI ISIRA \p \v 1 Jew embomei da tumondebain ari iji da Iesu Pharisee embomei da gitijigari da mando da indari indadi mambusira. Edo umo ainda atiri embo mi umo diti jimba isera. \v 2 Edo ungo diti jimba edo gogo ero embo da uso tei de ingo de bajari amimi Iesu da yei bugusira. \v 3 Edo umo bugiri Iesu mi agodari da atopapotegari de Pharisee embomei de da yei nganega isira, “Ingodenaso agodari mi tumondabain ari iji de embo oro ewamei orase sisita mo sae ri?” \v 4 Setiri ungo ge nei da ro sae jamo jamo edo atisera. Edo Iesu embo ainda ingo awa budo etiri ewamei etiri itiri mambusira. \p \v 5 Edo Iesu umo embo awa itiri mambutiri umo ungoda yei nganega isira, “Tumondebain ari iji de mei kiambu ta wo cow ta ko ingoda teda embo da awa umo koto da duraetira mo ingo burigi mambudo jigawo vitaetira mo awara ta mo awara ae ri?” \v 6 “Awa umo nganega isira edo ungo sekago ge sae jamo jamo isera edo uso ge mina sari sago ae isera. \s1 INGODE SABOA ORE \p \v 7 Iesu esega embobo nenei mi embo nembogamo da anumba awa eura edo ainda anumburero gosisira awasedo umo inia da kiki eiawa ungo berari da yei sisira, \v 8 “Bondo susu mi ingo jimbari bondo da mambawase oru ari gido gaegae edo embo nembogamo da anumba da anumbeove ko bondo susu embo nembodiba oru etita rora awasedo. \v 9 Edo bondo susu ingo etoto oru etira amimi iso yei bugudo sadira, ‘Erido doio embo eiawa ainda anumbare.’ Sari imo me gosise embo nembogamo ae da anumba da ainda anumbadesa. \v 10 Awarate bondo susu mi imo bondo da oru ari imo mambudo embo tepo da anumba da anumbedo atio. Edo imo ainda anumbedo atiroso edo bondo susu mi bugudo iso yei sadira, ‘Naso otao puio embo nembogamo da anumba da anumbase.’ Awodo sadira awa embo esega bugujegetera amimi imo awa embo nembodiba awa gadera. \v 11 Edo embo amemi uso jawo jigari eradira awa Mamo mi ari umo saboa adira te embo ave umo saboa adira awa God mi uso jawo awa jigari eradira.” \p \v 12 Edo Iesu mi bondo susu da sisira, “Imo bondo sia edo gido iso otatao de iso nanonamendi de edo iso orobe de edo iso jao namendi edo rora embo demonda awa oru eose. Imo awodo adesa awa imo ro etesa ainda mina awa badesa ainda be awa ungo mi imo ungoda bondo da oru oro mambadesa. \v 13 Imo bondo sia ise embo rora atae edo embo tei ingo ambari embo edo embo ketu mi kondade euri tembuma era awa oru eio. \p \v 14 Embomei emimi iso mina awa mana itadira te Mamo mi imo ewamei adira. Amboda embo ewagaewa awa betedo sekago eradera iji ainde Mamo mi iso mina awa itadira.” \s1 BONDO NEMBODIBA DA INIA GE \p \v 15 Embo da ainda anumbedo Iesu ga indari indise atisira amimi ge awa ingido Iesu da yei sisira, “Embo Mamo da gitijigari yei da anumbedo atise indera awa iaviri era.” \p \v 16 Setiri Iesu mi uso yei sisira, “Embo da amimi bondo nembodiba sia edo embo jiwae be oru isira. \v 17 Edo bondo iji bugusira etiri umo uso agipo embo itiri embo matu bondo da bugorase oru isira awa bugorase sadi mambusira. Mambudo ungoda yei sisira, ‘Ingo berari boroko puwo nango bondo da rora berari sia etera.’ \p \v 18 “Edo uso agipo embo ungoda yei mambudo awodo setiri embo berari awa da da ungo buro nenei ari ge sisera. Edo embo da mi agipo embo da yei sisira, ‘Na mambona te busu seka betena awa gadi sedo mambadena. Edo seio iso gitijigari naso yei ge biae koture.’ \p \v 19 “Edo embo nei mi sisira, ‘Na buro wo oxen 10 awodo betena edo ungo buro wo ewagaewa ta buro wo bebegae ri awa gadi mambutena. Awasedo iso gitijigari seio naso yei kotari biae eure.’ \p \v 20 “Edo embo nei mi sisira, ‘Na boroko aro jimbena awasedo na mambari sago ae ena.’ \p \v 21 “Edo ungo berari awodo setero agipo embo engenembedo uso gitijigari da yei ungo ro sisera awa sisira. Edo umo awodo setiri embo awa tini gambari edo uso agipo embo da yei sisira, “Burigi mambudo emboro memeia berari da edo emboro nembogamo berari da edo nati demo da, embo rora ae embobo berari de embo tei ingo ambujegari de diti guba egeregari de embo ketu de awa berari budo bonda da buguio.’ \p \v 22 “Setiri agipo embo mambudo engenembedo bugudo uso gitijigari da yei sisira, ‘Ro anase setesa awa etena te yei awa embo mi atoae ae atira.’ \p \v 23 “Setiri embo amimi uso agipo embo da yei sisira, ‘Mambudo emboro yei besaun da memeia de nembogamo de berari ainda embo berari tambadesa awa doio torore edo naso yei awa embo mi atoae be ore. \v 24 Edo na iso yei sena embo berari tuturo da oru etena awa naso bondo da indari awa mana indadera.’” \s1 IMO IESU DA AMBOJIMBI ARI DIPAPA ADESA AWA GITI KOTEDO GOGO EIO \p \v 25 Embo jiwae be awa Iesu ga da pepeta isera. Edo Iesu wareregedo ungoda yei sisira, \v 26 “Embo amemi naso ambojimbi adi dipapa edo gido uso dubo bari mi naso yei uso dubo bari mamo da ta ai da ta aro da ta kinapeina da ta nanonamendi da ta ruaimono da edo umo umosuka awa derigadira. \v 27 Edo embo ave umo na ambo ambo ise edo uso orega ango ae adira embo awa naso ambojimbi adi aera. \p \v 28 “Edo inia ge sane embo ingoda teda da awa umo mando nembodiba itadi jiro buro adira giti awa umo anumbedo mando ainda mina roingeri awa kotadira. Edo uso ganu ajigedo sadira, ‘Naso ganu mo inono ta ko inono ae ri?’ \v 29 Edo umo awodo giti ae adira awa amboda umo tutuvi itadira edo burigi atae ae adira iji ainde awa embo berari mi uso buro awa gido umo ganduburise sadera, \v 30 ‘Embo eiawa uso mando adi tuturo isira te umo atae ari sago ae ira.’ \p \v 31 “Edo sekago ge sane gitijigari nembodiba da mi gitijigari nembodiba nei ga da nange gaiadi dipapa adira awa umo embogo awa ae atise umo anumbedo kotadira, ‘Naso isoro embobo 10,000 mo naso gitopo embo da isoro embobo 20,000 mo derita?” \v 32 Edo umo kotadira, ‘Naso isoro embobo inono aera,’ awa uso gitopo embo awa yei besaun atirari umo binga sari embomei itari uso gitopo da yei mambadera. Edo ungo uso yei mambudo daga dubo ewamei ari adi sedo gadira. \v 33 Da awodo embo amemi uso rora berari doae adira awa umo mana naso ambojimbi adira.” \s1 TOKAKA DA GE \p \v 34 Iesu mi sisira, “Tokaka awa ewamei awarate tokaka uso tokaka da gambari awa atae adira awa inemi mana aso tokaka sekago adira. \v 35 Tokaka awodo awa rora nenei da yei ewamei aera. Edo ingode nanemi mana oro busu ngamo arase adira. Amone jingama ari sago ae be etira edo ingode pigoro mambadira. \p “Edo ingo naso ge da be gari dipapa edo re ingido gogowo ewo.” \c 15 \s1 WO SHEEP MUNENEGURISIRA AINDA INIA GE \p \v 1 Iji da tax bari embobo jiwae de embo bebegae de bugudo Iesu da ge ingise atisera. \v 2 Edo Pharisee de agodari da atopapotegari de ujo ae edo sisera, “Embo eiawa embo bebegae de otao ise edo daedo indari indido ira.” \p \v 3 Setero Iesu ungoda yei inia kiki eiawa sisira. \p \v 4 “Embo da ingoda teda awa wo sheep 100 awodo topo aetira edo gaetira wo da awa jajovegetira awa edo embo awa ro aetiri? Wo 99 awa indari indari yei ainda dodo wo da jajovegetira awa mambudo eura aetira. \v 5 Edo umo eura edo doae edo iji ainde tambudo awa eura doadira. Edo umo iaviri ise saga da budo edo engenembedo nati da bugadira. \v 6 Edo umo budo nati da engenembedo buguse uso otatao de jao namendi de jawo sise ungoda yei sadira, ‘Na dubo ewamei ena ko naso wo sheep da munenegetira awa tambena awasedo. Puwo nangae da iaviri ave.’” \v 7 Edo umo kiki awa sedo Iesu mi sisira, “Na ingoda yei sena, da awodo embo 99 awa ewamei atise edo Mamo ambo ambo ari doae era awa embo utu da atera awa iaviri kiambu era. Awarate embo da wasiri biae edo ira embo awa uso wasiri biae awa dodo Mamo da yei wareregadira awa umo embo ungo awa iaviri be iaviri be adera.” \s1 EVETU DA MI GANU DA DOTURISIRA AINDA INIA GE \p \v 8 Iesu mi inia kiki eiawa sisira, “Evetu da awa uso yei Kina 10 ataetira edo Kina da awa doae etira awa ro aetiri? Umo goriwo injibedo uso mando genjedo edo yei berari da eura edo gogo aetira. Edo umo eura edo doae adira awarate amboda uso Kina da awa tambudo eura ae doadira. \v 9 Edo evetu awa uso Kina da awa tambudo uso otatao de uso jao tato de jawo sari dada oro ungoda yei sadira, ‘Na naso Kina da jajovegurana awa tambena awasedo na iaviri ena. Puwo nangae da iaviri ave.’” \v 10 Edo Iesu inia kiki awa sedo sisira, “Na ingoda yei sena, da awodo embo wasiri biae edo ira embo da awa uso wasiri biae awa dodo Mamo da yei wareregadira awa Mamo da asisi ewagaewa iaviri adera.” \s1 MEI DA MUNENEGURISIRA AINDA INIA GE \p \v 11 Iesu mi inia ge eiawa dirisira, “Embo da awa uso memei etoto de atima isira. \v 12 Edo mei ambo mi uso mamo da yei sisira, ‘Mama iso busu awa amboda katabedo nango memei etoto da yei itadesa te naso tega awa boroko itae etesita.’ Awa setiri embo awa uso busu awa katabedo uso memei jaige ungoda tega awa ititisira. \p \v 13 “Edo iji tupo atae etiri mei ambo awa uso busu seka awa ori edo ganu budo uso mamo da mando awa dodo umo busu besaun be ainda mambusira. Ainda mambudo umo atari tepo tapo ise atiri uso ganu awa burigi be atae isira. \v 14 Edo uso ganu atae etiri ainda baimana iji bugusira. Etiri mei awa indari atae edo nei ro atae tepo awodo ainda atima isira. \v 15 Awasedo embo da busu ainda atima isira embo amimi uso yei buro ititisira. Edo embo amimi mei awawa uso busu da uso pu simba arase itiri mambusira. \v 16 Edo mei awa beji mi biae edo pu da indari awa indae etira awa kotisira. Edo embo da amemi uso yei indari itae indae. \p \v 17 “Edo amboda mei awa uso wasiri biae awa kotedo sisira, ‘Embo berari naso mama da yei buro edo era awa ungoda indari awa inono edo nenei buso dodo era te na awa einda atise edo beji mi betadi aikambu ena. \v 18-19 Edo erido naso mama da yei mambudo sadena, ‘Mama na wasiri biae iso yei edo God da yei memesi nembodiba be itena awasedo na iso mei awodo seose ta na iso buro ari embomei da teda da edo buro ane.’ \v 20 Awodo sedo mei awa erido pepeta edo uso mamo da yei engenembedo mambusira. \p “Edo umo mambutiri mamo nati da edo mei yei ribori butiri gosisira. Gido umo uso mei jo isira. Etiri mamo sumbudo mei sandido muno isira. \p \v 21 “Edo mamo umo awodo iri uso mei mi sisira, ‘Mama nanemi wasiri biae eteno imo memesi buresa da awodo Mamo memesi burira. Edo na awa wasiri biae embo ra awasedo na iso mei awodo seose.’ \p \v 22 “Awa setiri mamo uso buro embobo jawo setiri uso yei bugero sisira, ‘Burigi ombari ewamei budo puwo ombare. Edo ingo bumbuke itiwo mungari edo uso tei goru itiwo asugare. \v 23 Awodo edo ingodenaso wo mei da nembogo awodo budo dewo betari edo bondo sia ave. \v 24 Ingode indise iaviri ore ko na naso mei bebetisira awodo kotemona te umo boroko wasiri de engenembetira. Umo munenegurisira te bugiri betena.’ Awa sedo setiri bondo jijigurisera. \p \v 25 “Edo ungo awodo ero mei bego awa uso buro da buro ise atiko engenembedo bugudo mando aikambu ise ya sedo diuse ero ainda javi awa ingisira. \v 26 Ingido buro embo da jawo setiri bugiri uso yei nganega isira, ‘Eiroedo embo ya sise diveri? \v 27 Awa setiri buro embo mi mina sisira, ‘Iso namendi engenembedo bugira awasedo iso mamo mi wo mei da detira. Edo umo yaviri ira ainda be awa iso namendi awa wasiri de engenembetira awasedo.’ \p \v 28 “Edo umo awodo setiri mei bego awa tini gambari edo gido mando da torari ujo ae isira. Awasedo uso mamo mi bugudo torarase sedo gosisira. \v 29 Etiri mei bego mi mamo da ge mina sisira, ‘Gaeko tupo atae be na imo sapo ewamei ise pemona edo na imo ro anase sewosa awa emona. Edo imo naso yei ro itesi? Imo naso yei wo kiambu itae na naso otatao de bondo ae. \v 30 Awarate iso mei eiawa viro emboevetu de atise uso ganu atae be pigiteviko engenembedo bugiri imo umo embo wo mei da detesa.’ \p \v 31 “Awa setiri uso mamo mi mina sisira, ‘Naso mei imo awa iji berari nangae atima esa edo rora naso berari awa iso ra. \v 32 Awarate ingodena iaviri de bondo era ainda be awa iso namendi betari awodo kotise atemona edo umo munenegurisira awa sekago bugiri betena.’” \c 16 \s1 BURO SIMBA ARI EMBO DA INIA GE \p \v 1 Iesu mi uso ambojimbi da yei sisira, “Embo da mi rora embo da rora berari awa simba edo isira. Edo umo simba iri embo nenei mi bugudo rora jiwae embo da yei sisera, ‘Iso buro simba ari embo awa iso gano tepo tapo jingama iri atae ira.’ \p \v 2 “Setero rora embo mi uso buro simba ari embo awa jawo setiri uso yei bugiri sisira, ‘Iso buro da ge eiawa ro ingeni? Na imo boroko sano naso buro da awa atae adesa awara awasedo buro da ge ro gaewosa awa budo puio gane.’ \p \v 3 “Setiri buro simba ari embo awa kotisira, ‘Na naso gitijigari mi sari buro eiawa doadena mo namo buro mo ro eni? Na buro okain ari sago ae ena edo na rora embo benunu sadena awa na me gadena. \v 4 Edo naso buro atae adira awa na otatao ano amimi na ungoda mando da soro mambano ungo mi na simba adera. Awasedo na ro adena awa gosena. \p \v 5 “Edo embo awa awodo kotedo embo uso yei uso gitijigari da rora budo mina amboda itadi sisera awa jawo setiri da da uso yei bugusera. Edo da awa bugiri buro simba ari embo mi uso yei sisira, ‘Imo rora roinge naso gitijigari da yei budo amboda mina itadi sisesi?’ \p \v 6 “Setiri embo amimi sisira, ‘Utingi berari 100 awodo awa oil mi beda ari.’ \p “Edo umo awodo setiri buro simba ari embo mi sisira, ‘Eire buro da ge gaiari atira 100 awa tupedo 50 awodo gaeio.’ \p \v 7 “Edo embo nei awa bugiri buro simba ari embo mi uso yei sisira, ‘Imo rora roinge awa naso gitijigari da yei da budo amboda mina itadi sisesi?’ \p “Setiri embo amimi mina sisira, ‘Indari wheat awa karara 100 awodo.’ \p “Setiri edo buro simba ari embo mi uso yei sisira, ‘Eire buro da ge jiwari eire 100 awa tupedo kondago 80 gaeio.’ \p \v 8 “Edo rora embo eiawa uso buro simba ari embo mi isira awa gido umo kotisira umo awa jiro gari embo awodo awasedo umo embo awa jasiga isira. Edo busu da embo ungoda rora simba ari da awa jiro gari embobo ra te Mamo da embobo ungoda rora simba ari da awa jiro gari kiambu ra. \p \v 9 “Awarate tepo awodo edo embo nenei awa awo ingoda otatao orase awodo eove. Awodo adewa amimi mana ari utu da, embobo mi imo utu da sia mana adera. \v 10 Embo amemi rora kiambu da jo okain edo simba adira awa rora nembogamo da jo okain edo simba adira. Edo embo amemi rora kiambu simba ise ge be ae adira awa umo rora nembodiba simba ise awa ge be adi aera. \v 11 Edo imo busu da rora uso mina kiambu da jo okain ae adesa awa amemi iso yei rora uso mina nembogamo be awa itari simba esi? \v 12 Edo imo embo nenei da rora simba ise jo okain ae adesa awa embo amemi rora iso topo mo itoro besi? \p \v 13 “Edo buro embo da mi mana embo nembogamo etoto awa kera adira ainda be awa umo nei da awa ujo ae ise edo nei awa dubo badira edo umo nei da yei saboa edo kera adira edo umo nei awa ujo ae adira. Imo mana be iji da amimi Mamo da buro embo ise edo ganu da buro embo adesa.” \s1 IESU DA GE NENEI \p \v 14 Edo Pharisee embobo Iesu ge sisira awa ingido umo ganduburisera ainda be awa ungo ganu dubo budo era awasedo. \v 15 Edo Iesu mi ungoda yei sisira, “Ingo ingoda jawo awa embo embo da jo da awa eowo nembodiba edo ira te Mamo mi ingoda jo da ro kotewa amone gosira. Rora awa embo mi ewamei kotera awa Mamo mi kotira rora awa biae be ra. \p \v 16 “Edo Moses da agodari de edo binga sari embobo da ove jiwari de edo mambudo John bugusira iji ainde ro awase sisira te wasiri awa atae isira. Edo atae etiri ainde tuturo edo Mamo mi gitijigadira iji ainda binga ewamei awa sewora. Edo embo jiwae be Mamo da gitijigari yei da toradi sedo ungoda goroba berari mi edo gosera. \v 17 Awarate Moses da agodari de binga sari embobo da ove jiwari de awawa boroko goroba de atira teta busu de utu de goroba de atera da awodo. \p \v 18 “Edo embo amemi uso aro dodo evetu nei jimbadira embo awa viro adira. Edo embo amemi evetu embo nei mi doadira awa jimbadira awa viro adira.” \s1 RORA EMBO DE RORA AE EMBO DE DA KIKI BE \p \v 19 “Embo rora jiwae embo da awa atima isira. Edo iji berari umo ombari digari ewagaewa edo isira edo umo iaviri edo isira edo indari kumbari jiwae be indido isira. \v 20 Edo daedo iji ainde rora ae embo jawo Lazarus atima isira. Tamo matu mi uso tamo awa ato ae be ari. \v 21 Edo umo rora embo da uso tendeba juda indari momono wosedo isira awa indadi sedo edo seuri iji berari embo mi budo rora embo da mando da bugudo isera. Edo Lazarus ainda simba aturi sino mi bugudo uso isomatu awa sandibo edo indido isera. \p \v 22 “Iji da rora ae embo awa betetiri asisi ewamei mi budo Abraham da yei mambusera. Edo rora embo awa daedo bebetiri gousera. \v 23 Govetero uso asisi awa riawo euse mata awa atima ira ainda mambusira. Edo ainda atise memesi nambodiba tambuse umo yei besaun be Lazarus awa Abraham da demo da atiri gosisira. \v 24 Awasedo umo gogo dimbudo sisira, ‘Mama Abraham na jo egae. Edo Lazarus itaso bugudo uso ingo soro da mi umo da patare. Patari saso bugudo naso avewa ari jamo jamo are ko na awa einda riawo da atena edo memesi nembodiba be tambutena.’ \p \v 25 “Awarate Abraham mi uso yei sisira, ‘Naso mei ruvegeose, imo busu da atise rora ewagaewa budo isesa edo Lazarus awa rora bebegae awa budo isira. Awarate boroko imo ainda memesi nembodiba tambuse ateso edo umo einda iaviri de atira. \v 26 Awarate ingaenaso soropuda awa bengi nembodiba atira awasedo embo einda awa kekepuinya edo ainda yadi edo era te inono ae edo era. Edo embo ainda awa einda kekepuinya edo puradi edo era te purari awa inono ae ra.’ \p \v 27 “Edo Abraham awodo setiri edo rora jiwae embo amimi uso yei da sisira, ‘Awa be ra te Lazarus awa itigae naso mama da mando da naso nanonamendi 5 da yei mambare. \v 28 Edo ungo mi memesi nembodiba tambari yei einda bugorase sedo awa seio Lazarus mi ungoda yei nembogo be sare. \p \v 29 “Setiri Abraham mi sisira, ‘Awodo aera. Moses da ge de edo binga sari embobo da ge de awa ungode daedo atira awasedo doio iso nanonamendi awa doio ge awa ingore.’ \p \v 30 “Setiri rora jiwae embo mi mina sisira, ‘Mama Abraham da ge awawa inono aera. Te embo da betedo edo sekago erido ungoda yei mambadira awa ungo ungoda wasiri bebegae awa dodo edo Mamo da yei wareregadera.’ \p \v 31 “Setiri Abraham mi sisira, ‘Ungo Moses da ge de edo binga sari embobo da ge de awa gebe ae era. Da awodo betedo sekago erido mambudo ungoda yei ge sadira awa ungo mana ge be adera.’” \c 17 \s1 IESU USO AMBOJIMBI ATOPAPOTISIRA \p \v 1 Iesu mi uso ambojimbi da yei sisira, “Bagari neinde kainde mi ari embo wasiri bebegae adera awa iji berari bugadira. Awarate embo amemi ari bagari eiawa bugadiri embo ainda yei awa biae be ra. \v 2 Edo embo amemi ari mei kiambu wasiri biae adira awa biae be biae ra. Edo embo awa wasiri biae awodo ae giti da embo amemi embo ainda dubo da ganuma kaingedo ewa kapuru da pigae etira embo awa wasiri ewamei ae etira. Awarate embo awa wasiri biae awa ae etira awa biae embo ainda yei atae etira. \p \v 3 “Ingosuka simba ise atiwo. Edo iso namendi mi wasiri biae ari gido isibeio awarate umo uso wasiri biae awa dodo wareregari re imo uso wasiri biae kotembedo doio. \v 4 Edo iso namendi iji da amimi iso yei wasiri bebegae 7 awodo adira awarate iji berari iso yei bugudo sadira na naso wasiri biae doadena sadira awa iji berari kotembedo doio.” \p \v 5 Edo Bada awodo setiri uso ambojimbi mi uso yei sisera, “Nangoda gebe ari awa goroba aera. Edo inemi eteso nangoda gebe ari awa goroba etira.” \p \v 6 Edo ungo awodo setero Bada mi mina sisira, “Ingoda gebe ari awa kiambu teta ri mustard da ve kiambu inge awa ingo mi ri nembodiba einda saetewa besisi de da sokubedo sekago ewa da goveio saetewa awa ri awawa ingoda ge awa kera aetira. \p \v 7 “Embo da ingoda teda ainda uso agipo ari embo awa buro da ko wo sheep simba aetiri. Edo ongobo de umo nati da bugaetira awa uso gitijigari mi uso yei mo saetita burigi puio iso indari indase saetita? \v 8 Awodo aera umo uso yei saetira naso indari sia edo iso ombari digari parara edo indari budo naso yei da puio saetira. Edo na indari indido atae ano imo iso indari indase saetira. \v 9 Edo agipo embo uso gitijigari mi ro arase setira awa edo atae ari mo uso gitijigari mi imo awa buro embo ewamei na saetita. Awodo aera. \v 10 Da awodo ingo ro Mamo mi awase setiri etewa awa sewo nango awa buro embobo ewagaewa seove awarate sewo nango Mamo mi buro ro orase dipapa etira awa etera awasedo nango iaviri era.” \s1 IESU EMBO INGO ETOTO KARU LEPROSY BARI ETIRI EWAMEI ISERA \p \v 11 Iesu Jerusalem da mambuse edo umo emboro Samaria busu de Galilee busu de ainda soropuda awodo pepeta isira. \v 12 Edo umo nati da toradi aikambu iri edo embo 10 awodo karu leprosy bari mi umo tambusera. \v 13 Edo ungoi besaungo petedo gogo dimbusera, “Iesu gitijigari nango jo egae.” \p \v 14 Edo Iesu ungo gido ungoda yei sisira, “Priests da yei mambuwo ungoi ingoda karu atae etita ko karu atiri awa gore.” Setiri ungo mambutero ungoda tamo ando awa ewamei isira. \p \v 15 Edo embo 10 ainda teda embo da uso tamo ewamei isira awa gido wareregedo engenemburisira. \v 16 Edo umo engenembedo gogo de Mamo jasiga isira. Edo Iesu da tei da baingo dederi edo Iesu da yei da doio sisira. Edo embo engenemburisira awa busu Samaria embo Jew ae ra. \p \v 17 Edo Iesu mi sisira, “Na embo 10 awodo eteno ewamei etera te embo 9 mo rawari? \v 18 Edo embo 9 engenembari ae etera te embo nati nei embo eiawa umo umosuka Mamo jasiga adi bugira.” \v 19 Edo embo awa awodo setiri Iesu mi uso yei sisira, “Erido mambuio. Iso gebe ari mi etiri imo ewamei etesa.” \s1 MAMO DA GITIJIGARI IJI DA GE \p \v 20 Pharisee embobo nenei mi Iesu da yei nganega isera, “Mamo da gitijigari iji mo nonde bugeiri?” Setero Iesu mi mina sisira, “Mamo da gitijigari iji bugari iji awa embo mi mana ungoda dombu mi gadera. \v 21 Edo ungo mi mana sadera, ‘Giu eire edo Giu oure.’ Ainda be awa Mamo da gitijigari iji awa matu ingoda teda bugira.” \p \v 22 Edo umo awodo sedo Iesu uso ambojimbi da yei sisira, “Amboda ingo awa na Mamo da mei awa embo edo ingode iji da atae etena awa dipapa be adewa awarate na awa mana einda atadena. \v 23 Edo embo nenei mi sadera, ‘Giu umone oure edo giu umone eire,’ awarate ungoda ge awa ambo ambo eove. \v 24 Na God da mei embo isena awa bugari awa teta birigi utu da usasa de jaririgedo ira da awodo ra. Edo utu yei berari da awa janibadira. Edo awodo adira awasedo ingo mi naso bugari awa isaga gadewa. \v 25 Awarate giti awa na memesi nembodiba tambadena edo embo boroko atera amimi na ujo ae adera. \p \v 26 “Edo na engenembadena iji ainde embo awa atadera teta embo Noah da iji de atisera da awodo atadera. \v 27 Umo nembodiba bugae atisira ainde embo de evetu de indido kumbudo ise mina jimba ise edo jimbari da adi sari sise edo Mamo awa kotae be isera. Edo ungo awodo atero Noah umo nga nembodiba da toriri edo umo nembodiba bojetiri edo embo berari ponda awa indido ambujegurisera. \p \v 28 “Edo Lot atisira iji ainde awa embo atima isera awa embo Noah da iji de atima isera da awodo atima isera. Edo ungo daedo indido kumbudo ise ori garori ise buro da ve gogovegurise edo mando ise awa ungo Mamo kotae edo isera. \v 29 Edo Lot Sodom nati doturisira iji ainde aviga vevera de edo riawo teta ga mi wosarago edo embo berari awa evetiri bebetigurisera. \v 30 Edo embo Mamo kotae ari teta embomei amimi isera da awodo iriroro iji ainde na Mamo da Mei bugudo embo isena awa engenembadena. \p \v 31 “Embo ave iji ainde uso mando sa beraga de ainda gaga da anumbedo atadira awa mana wosedo uso mando jo da torido uso rora berari awa badira. Da awodo embo ave uso buro da buro ise atadira awa mana uso mando da engenembadira. \v 32 Edo Lot da aro da ro isiri awa ruvegeove. \v 33 Embo amemi uso wasiri awa busu da ainda soregadi adira awa uso wasiri awa jajovegadira awarate embo amemi na awasedo uso wasiri jajovegadira awa wasiri ewamei tambadira. \v 34 Edo na ingoda yei sena naso bugari iji de embo etoto besi dada mando dada ewadera. Edo nanemi embo da awa burise embo nei awa doadena. \v 35 Edo embo evetu etoto awa ba gia ise atadera. Edo nanemi da awa burise da awa doadena. \v 36 Embo etoto awa buro da buro iriroro nanemi embo da awa burise da awa doadena.” \p \v 37 Setiri uso ambojimbi mi uso yei nganega isera, “Bada emomo rawainda bugeiri?” \p Setero Iesu ge ainda be awa unjugurise mina sisira, “Tamo betari rawainda pasido atira ainda ambemoka mane awa dada adera.” \c 18 \s1 EVETU RORI MI KASARI EMBO MI KONDADE ARASE SEDO GOSISIRA AINDA INIA GE \p \v 1 Iesu mi ungoda yei inia da kiki eiawa sedo ungo atopatari ungo dubo neinde kainde eorase sisira iji berari Mamo da yei sedo gorase. \v 2 Umo kiki eiawa dirisira, “Kasari embo da awa umo Mamo oju ae edo embo nati da atima isera awa sapo ae. \v 3 Edo evetu rori da awa nati ainda atima isira amimi iji berari uso yei bugudo gegeta edo isira edo sedo isira, ‘Na kondade egae naso gitopo embomei mi naso yei biae era.’ \p \v 4 “Edo iji ribori be kasari embo awa evetu awa kondade ari ujo ae edo isira te amboda umo kotisira, ‘Na Mamo oju ae edo ena edo na embo sapo ae edo ena awarate embo mi umo bekuba adera kasari yei da awa na evetu eiawa kondade adena ko umo iji berari naso yei bugudo edo iji berari na euri jaredo ena. \v 5 Edo na evetu eiawa kondade ae adena awa umo iji berari bugudo ira amimi ari na begogo tambadena.’” \p \v 6 Edo Bada inia kiki eiawa sedo ge ainda be awa sisira, “Embo biae mi ro isira awa kotewo. \v 7 Mamo da embo topo awa wasiri biae de dari gaiari de tambudo Mamo da yei tumba de iji de ungo kondade arase gegeta edo era mo Mamo mo ungo mo kondade eita mo adi aeri? Edo umo burigi bugudo ungo kondade eita? \v 8 Na ingoda yei sena gebe umo ungo burigi be kondade edo ungo soregadira. Awarate na Mamo da mei bugudo embo isena awa busu da engenembedo bugudo mo embo ge be ari de mi Mamo da yei siriroro tambeni ta?” \s1 PHARISEE DE TAKESI BARI EMBO DE DA INIA GE \p \v 9-10 Iesu embo ungo awa ewamei awodo kotise embo nenei awa bebegae kotedo isera ainda yei inia kiki eiawa sisira, “Embo etoto nei awa Pharisee edo nei awa tax bari embo mi Jew embobo da tumondebain ari oro da Mamo da yei ge sadi mambusera. \v 11 Edo Pharisee embo awa umo umosuka derido Mamo da yei sisira, ‘Mamo na imo ategurena ainda be awa na wasiri biae ae embo nenei mi edo era awodo ae. Edo na embo nenei da yei ge busedo rora bae edo na bengono ae edo na wasiri bebegae ae edo na ari bebegae teta tax bari embo emimi edo ira awodo ae. \v 12 Edo pura da da iji etoto na neta edo ena edo na rora berari budo ena awa katabedo edo dombu 10 awodo itido ena edo na dombu da iso yei itido ena.’ \p \v 13 “Awarate tax bari embo awa besaungo derido edo diti utu da ae. Edo umo uso oka da ingo mi dorise sisira, ‘Mamo na jo egae na wasiri biae embo.’” \p \v 14 Edo Iesu inia kiki awa sedo sisira, “Na ingoda yei sena Mamo mi sisira tax bari embo awa uso mando da mambusira edo umo awa Mamo da dombu da awa ewamei be ra te embo nei awa aera. Edo Mamo mi ge awa sisira ainda be awa embo amemi uso jawo topo awa jigari eradira awa Mamo mi umo awa itari wosadira awarate embo amemi umo umosuka itari wosadira awa Mamo mi embo ainda jawo awa jigari vitadira.” \s1 IESU KINAPEINA MEMEIA EWAMEI ISIRA \p \v 15 Embo nenei mi ungoda kinapeina awa budo Iesu mi uso ingo ungoda beo da itido ewamei arase bugusera. Awarate ambojimbi awa gido dipapa ae isera edo ungoda yei sisera awodo eorase. \v 16 Awarate Iesu kinapeina jawo setiri uso yei bugero embo da yei sisira, “Kinapeina beitigeove ta dowo naso yei purore ko embo ave awa teta kinapeina memeia eiedo amimi Mamo da gitijigari yei da toradera. \v 17 Edo ruvegeove embo ave teta mei kiambu mi ge be edo ira da awa adira awa Mamo da gitijigari yei da toradira.” \s1 GITIJIGARI RORA JIWAE EMBO AINDA KIKI \p \v 18 Iji da Jew embomei da gitijigari mi Iesu da yei nganega isira, “Atopatari ewamei na rawodo edo wasiri natopo atari beni?” \p \v 19 Setiri Iesu mi uso yei sisira, “Imo ro edo na embo ewamei sesi? Mamo umo umosuka awa ewamei ra. \v 20 Imo Mamo da agodari ge awa imo gari ra. Amone eire, viro eose edo embo nei daso betore edo bengono eose edo gebusose edo iso ai de iso mamo de awa sapo eio.” \p \v 21 Setiri embo amimi mina sisira, “Na mei kiambu da tuturo edo bugudo boroko da awa agodari berari eiawa na kera emona.” \p \v 22 Edo Iesu ge eiawa ingido uso yei sisira, “Rora nei da awa eio. Amone eire. Iso rora berari awa ori edo ganu awa rora ae embobo da itio. Awodo aso awa rora ewagaewa jiwae utu da imo awasedo atadira. Awodo edo awa puio na ambo ambo ase.” \p \v 23 Awarate embo awa ge awa ingido dubo vevera tambusira ko umo awa rora jiwae embo awasedo. \v 24 Edo Iesu umo dubo vevera iri gido sisira, “Rora jiwae embobo mi Mamo da gitijigari yei da torari awa okain be ra. \v 25 Edo wo nembodiba camel mi ningu toda torari awa okain be ra te rora jiwae embo mi Mamo da gitijigari yei da torari awa okain be okain ra.” \p \v 26 Edo embo ge awa ingisera amimi Iesu da yei nganega isera, “Amomo gebe ta embo amemi wasiri natopo atari tambeiri?” \p \v 27 Setero Iesu mi mina sisira, “Ro embo mi ari sago ae awa Mamo mi adira.” \p \v 28 Edo Peter mi sisira, “Gi. Nango nangoda nati da edo nangoda rora berari dodo imo ambo ambo era.” \p \v 29 Setiri Iesu mi ungoda yei sisira, “Gebe na ingoda yei sena embo amemi Mamo da gitijigari iji da binga awa sadi sedo uso nati ta aro ta nanonamendi ta ruaimomo ta aimamono ta kinapeina ta awa doadira embo awa umo busu da atise ainda mina awa nembodiba badira. \v 30 Edo amboda umo wasiri natopo atari badira.” \s1 IESU SEKAGO USO BETARI DA GE SISIRA \p \v 31 Iesu uso ambojimbi jawo setiri ungae da dada etero ungoda yei sisira, “Giwo ingodena Jerusalem nati da mambadera ainda ge berari binga sari embobo mi na Mamo da mei embo isena ainda jawo da gaisera awa be adira. \v 32 Edo embo mi na awa embo Jew ae ainda ingo da itadera. Edo embomei emimi na gandubedo edo naso yei wasiri biae edo naso tamo da kosiwa adera. \v 33 Edo ungo mi na vejadera edo na doro betadena awarate iji tamonde atae ari ainda amboda na sekago wasiri de eradena.” \p \v 34 Edo Iesu umo awodo setiri uso ambojimbi umo ro sira ainda be awa gadi jarisera. Edo uso ge da be awa ungoda yei isage ae isira. \s1 IESU BENUNU EMBO DITI GUBA ARI ETIRI EWAMEI ISIRA \p \v 35 Edo Iesu Jericho nati aikambu bugutiri embo da diti guba ari mi emboro demo da anumbedo atise benunu sise atisira. \v 36 Edo embo jiwae be umo derigurero javi ingido nganega isira, “Ungo ro eri?” \v 37 Setiri ungoi uso yei sisera, “Iesu Nazareth nati embo awa mambutira.” \p \v 38 Setero umo gogo dimbudo sisira, Iesu David da orobe na jo egae.” \p \v 39 Edo umo awodo setiri embo giti da pepeta isera amimi umo isiburise sisera ge do. Awarate umo sekago gogo dimbudo sisira, “David da mei na jo egae.” \p \v 40 Setiri Iesu ainda petedo embo da yei embo diti guba ari awa uso yei budo purorase sisira. \v 41 Edo embo diti guba ari awa Iesu da yei asusubedo bugiri uso yei nganega isira, “Na iso yei ro anase dipapa esi?” \p Setiri embo amimi mina sisira, “Bada na sekago yei gari dipapa ena.” \p \v 42 Setiri Iesu mi uso yei sisira, “Awara iso ge be ari mi etiri ewamei etesa awasedo sekago yei gio.” \v 43 Setiri burigi be embo awa sekago yei gosisira. Edo yei gosise Iesu ambo ambo ise edo umo Mamo jasiga isira. Edo embo jiwae be ro isira awa gido ungoi berari Mamo jasiga isera. \c 19 \s1 EMBO JAWO ZACCHAEUS DA KIKI \p \v 1 Iesu Jericho nati da torido edo nati soropu da awodo sembusira edo umo pepeta isira. \v 2 Edo nati ainda embo da tax bari embomei da simba ari embo jawo Zacchaeus awa atima isira. Umo awa rora jiwae embo. \v 3 Edo umo awa embo tupokain awasedo Iesu gadi jarisira ainda be awa embo jiwae be mi uso diti awa gajisera. \v 4 Awasedo umo giti giti sumbudo embo jiwae awa dodo mambudo kotisira Iesu eiedo bugadi ta rora. Kotedo umo ri inda vivitisira Iesu gadi sedo. \p \v 5 Edo Iesu ainda bugudo diti inda edo Zacchaeus da yei sisira, “Zacchaeus burigi wose ko na boroko awa iso mando da esega adena.” \v 6 Setiri Zacchaeus burigi wosedo umo iaviri nembodiba be ise edo Iesu budo uso mando da mambusira. \p \v 7 Edo embo berari ro isira awa gido kotari bebegae isera edo Iesu da jawo da kiki dirise sisera, “Embo eiawa embo wasiri biae embo awa esega adi mambira.” \p \v 8 Awarate Zacchaeus mi erido Bada da yei sisira, “Bada naso ge ingio. Boroko naso kotari awa na naso rora berari awa budo diti etoto itadena. Edo na rora diti da awa budo rora ae embomei ainda itadena. Edo na embo nenei da yei rora da badi gebusena awa sekago uso mina awa derigedo ajigari 4 awodo itadena.” \p \v 9 Setiri Iesu mi uso yei sisira “Boroko Mamo imo de iso orobe de iso mando da daedo atewosa awa soregetira. Edo imo awa daedo Abraham da orobe ra. \v 10 Ko na Mamo da mei bugudo embo isena awa bugudo embo munenegari awa eura edo soregadi bugusena.” \s1 BURO EMBOBO 10 GANO BUDO JINGAMA ISERA AINDA INIA GE \p \v 11 Edo embo ainda atise ingero Iesu ungoda yei inia kiki nei sisira. Iesu umo Jerusalem nati aikambu bugutiri edo ungoi kotisera Mamo da gitijigari iji awa aikambu etira awa kotisera. \v 12 Awasedo Iesu ungoda yei kiki eiawa sisira, “Embo nembodiba da awa umo busu nei besaun ainda mambudo umo gitijigari da goroba awa budo edo uso busu topo da bugadi sedo sia isira. \v 13 Edo umo mambae giti da uso buro embobo 10 awa jawo setiri uso yei bugero embo dada da gano kopa ari da awodo berari ititisira. Edo umo ganu awa itido ungoda yei sisira, ‘Gano emimi buro edo gano nenei buwo. Edo amboda na engenembane.’ \p \v 14 “Awarate embo uso busu da atima isera awa umo ujo ae edo isera awasedo ungoi umo esega adi ira busu ainde binga sari embobo awa itero mambusera. Mambudo sisera, ‘Nango embo emimi nango gitijigurase ujo ae era.’ \p \v 15 “Awarate embo nembodiba awa ainda atise goroba ari budo edo gitijigari embo isira. Edo uso busu da engenembedo edo buro embobo da yei gano ititisira awa jawo setiri uso yei bugusera. Edo bugero embo da da da yei sisira, ‘Gano iso yei ititisena amimi buro edo gano roinge burasi?’ \p \v 16 “Edo buro embo da awa bugudo sisira, ‘Gitijigari inemi gano kopa ari da ititisesa amimi na buro edo gano kopa ari 10 burisena.’ \p \v 17 “Setiri edo gitijigari mi uso yei sisira, ‘Imo ewamei etesa. Imo awa buro embo ewamei. Imo buro kiambu awa simba ewamei etesa awasedo nanemi imo awa itano nati 10 awodo awa gitijigadesa.’ \p \v 18 “Edo buro embo nei mi bugudo sisira, ‘Gitijigari gano kopa ari da ititisesa amimi na buro edo gano kopa ari 5 nei burana.’ \p \v 19 “Setiri gitijigari mi uso yei sisira, ‘Nanemi imo awa itano nati ingo da awa gitijigadesa.’ \p \v 20 “Setiri edo buro embo nei mi bugudo sisira, ‘Gitijigari iso gano kopa ari da ititisesa amone eire. Bo mi kera edo digido unjugurisena awasedo atevira eire. \v 21 Na imo oju isena ko imo awa embo okain awasedo. Edo embo nenei awa iso buro era awasedo imo uredo govedo ae awarate imo indari jiwae budo esa.’ \p \v 22 “Setiri gitijigari mi uso yei sisira, ‘Imo awa buro embo biae. Edo ge inemi setesa naso yei awa nanemi iso yei sekago sadena awa amimi imo bekuba adira. Imo gosesa na awa embo okain edo imo gosesa embo nenei na awasedo buro edo era awasedo na buro jegedo gowae rate na indari jiwae budo ena. \v 23 Awasedo imo ro edo naso gano awa gano atari yei da itaso ataresae isesi? Imo awodo aso na engenembedo bugudo edo gano bajari banesae isesi?’ \p \v 24 “Sedo embo derido atisera ainda yei sisira, ‘Gano kopa ari da awa dodo budo edo buro embo gano kopa ari 10 de ainda itiwo.’ \p \v 25 “Setiri ungoi uso yei sisera, ‘Gitijigari umo matu gano kopa ari 10 betira.’ \p \v 26 “Setero umo mina sisira, ‘Nanemi ingoda yei sena embo amemi rora jiwae budo jingama ari ewamei da adira awa sekago rora nenei badira te embo amemi rora enumbae budo jingama ae adira awa embo nenei mi rora enumbae awa dodo badera. \v 27 Edo naso gitopo embomei awa ungo nanemi ungo gitijigonase ujo ae isera awa budo bugudo naso joda dewo bebetegore.’” \s1 IESU JERUSALEM NATI DA TOTORISIRA \p \v 28 Edo Iesu inia kiki awa ungoda yei sedo giti giti mambudo Jerusalem nati aikambu bugusira. \v 29 Edo bugudo nati Bethphage de Bethany de awa aikambu edo Olive doriri da edo umo uso ambojimbi etoto giti itari mamborase edo ungoda yei sisira, \v 30 “Mambuwo nati ingoda dombu da atira ainda. Edo ingo nati da bugudo wo donkey seka awa digari atirari tambadewa. Embo da amemi wo ainda tamo da matu anumbae. Edo wujegedo wo awa budo einda buguwo. \v 31 Edo embo da amemi nganega adira, ro edo ingo wo eiawa wujegurevi awa soro embo ainda sewo, Bada wo eiawa buro da dipapa ira sewo.” \p \v 32 Setiri ambojimbi etoto awa mambudo wo donkey da mei Iesu mi ro sisira da awodo awa tambusera. \v 33 Edo ungo etoto wo awa wujegurero edo embobo wo ainda totopo mi ungoda yei sisera, “Ingo ro edo wo awa wujegurevi?” \p \v 34 Setero ambojimbi etoto mi mina sisera, “Bada mi buro adi wo eiawa dipapa ira.” \p \v 35 Sedo edo ungoi wo awa budo Iesu da yei mambusera. Mambero budo ungoda ombari ribori awa wo da gun tamo ainda itido ungoi Iesu kondade etero vivitisira. \v 36 Edo Iesu wo da tamo da anumbedo mambutiri embo mi ungoda ombari ribori mi emboro da besi dirarago isera. \p \v 37 Edo ungo Olive doriri da demo da wowosise edo Jerusalem nati aikambu ise edo ambojimbi Mamo ategurise edo jasiga isera ainda be awa ungo matu Iesu mi wasiri goroba de neinde kainde etiri getera awasedo. \v 38 Edo ungo Mamo jasiga ise sisera, \q1 “Mamo mi gitijigari Mamo da jawo da bugutira awa ewamei are. Edo embo berari de anela utu da ainda awa iaviri ore. Edo ingode Mamo jasiga ore.” \p \v 39 Edo Pharisee embo nenei embo da teda amimi tini gambari mi Iesu da yei sisera, “Atopatari se iso ambojimbi ge dore.” \p \v 40 Setero Iesu mi sisira, “Nanemi ingoda yei sena ungo ge doadera awa ganuma ge sadi tuturo adera.” \s1 IESU JERUSALEM NATI EMBO JI SISIRA \p \v 41 Iesu Jerusalem nati aikambu ise gido umo embo embo ji sisira. \v 42 Ji sise sisira, “Dubo ewamei ari da emboro awa ingoda yei bugira te ingo mi ujo ae etewa awasedo ingo awa munenegetewa. \v 43 Edo iji bugadira ainde ingoda gitopo mi ingoda nati awa jiroroka adera. Edo jiroroka edo ingoda emboro awa gajadera edo ingo nati dodo mambari sago ae adewa. \v 44 Edo ingoda nati da torido rovi ravi berari usibesi ise edo ingo de ingoda kinapeina de awa doro betadera. Edo ingoda mando ganuma mi berari ititisewa awa ingoda gitopo mi berari usibesi adera. Edo ungoi ganuma berari misadera. Edo berari awa adira ainda be awa Mamo ingo soregadi bugira te ingo umo ujo ae etewa.” \s1 IESU JEW EMBOMEI DA TUMONDEBAIN ARI ORO DA MAMBUSIRA \p \v 45 Edo Iesu Jew embomei da tumondebain ari oro da torido embo berari ori garori ise atisera awa ondetiri bugusera. \v 46 Edo umo ungo ondise ungoda yei sisira, “Jiwari mi sira, naso mando awa benunu sari yei ra te ingo mi etewo bengono embobo da mando awodo etira. \p \v 47 Edo iji jaige Jew embobo da tumondebain ari oro da Iesu embo atopatido isira. Edo priest gitijijigegari de agodari da atopapotegari de embobo da gitijijigegari de awa emboro eura edo Iesu doro betarase isera. \v 48 Te ungoi emboro tambae isera ainda be awa embo berari Iesu mi ge ro sira berari awa gadi dipapa edo uso yei dengoro era awasedo. \c 20 \s1 UNGOI IESU DA GOROBA MO AMEMI ITITISIRI AWA GADI DIPAPA ISERA \p \v 1 Iji da Iesu Jew embobo da tumondebain ari oro da atopapotise edo binga ewamei awa embo da yei sise atiri priest gitijijigegari de agodari da atopapotegari de Jew embo nembogamo de mi uso yei bugusera. \v 2 Bugudo uso yei sisera, “Se gore imo ro awasedo wasiri eiawa esi? Edo iso yei wasiri eiawa asase goroba mo amemi ititisiri?” \p \v 3 Setero Iesu ungoda ge mina sisira, “Na daedo ingoda yei sedo gari itadi kotena. \v 4 Seu gane embo amemi John da yei goroba embo umo mi ari ewamei arase ititisiri? Embo nei mi goroba awa ititisita mo Mamo mi uso yei goroba ititisiri?” \p \v 5 Setiri ungo ungosuka besora mina ara isera edo sisera, “Ingode ro seri? Ingode Mamo mi John da goroba awa ititisira sadera awa Iesu mi ingodenaso yei sadira awasedo ingo ro edo John ge be ae isevi sadira? \v 6 Te ingode embo mi goroba John da ititisera sadera awa embo jiwae be ingodena awa ganuma mi doro betadera ainda be awa ungo kotedo era John awa binga sari embo be ra.” \p \v 7 Edo ungo ge awa mina sara edo Iesu da yei mina sisera, “Nango John da goroba amemi ititisiri awa nango gaera.” \p \v 8 Setero Iesu mi ungoda yei sisira, “Ingo awa sewa awasedo na mana amemi naso goroba itiri wasiri eiawa eni awa mana sadena.” \s1 BURO SIMBA ARI EMBO DA INIA GE \p \v 9 Iesu inia kiki eiawa embo da yei sisira, “Embo da mi ve jawo grape awa uso buro da gousira. Govedo setiri embo nenei mi bugudo simba ero, umo busu nei da mambudo iji ribori be atisira. \v 10 Edo amboda be edo sari etiri edo buro topo awa uso tega awa badi sedo uso buro embo awa itiri buro simba edo isira embo ainda yei mambusira. Awarate mambiri buro simba ari embo mi embo awa dedo gaedo edo edo uso yei nei ro itae dotiri sekago buro topo da yei engenemburisira. \v 11 Awasedo buro topo awa sekago buro embo nei itiri mambusira te buro simba ari embo mi buro embo awa ari da awodo dedo gaedo edo uso yei biae edo edo nei ro itae bae sekago itero engenemburisira. \v 12 Awasedo buro topo awa buro embo nei sekago itiri mambusera te buro simba ari embo mi uso yei biae be edo budo warawara etero edo buro pon da wowosisira. \p \v 13 “Edo ungo awodo etero buro topo mi sisira, ‘Na ro eni? Na naso dubo bari mei da awa itano mambadira. Edo itano mambadira awa ungoi umo sapo adera.’ \p \v 14 “Awarate buro simba ari embobo mei awa gido ungo ungosuka sisera, ‘Eiawa buro topo da mei ra. Amboda umo awa buro einda topo adira awasedo ingode doro betari ingodena awa buro einda topo ore.’ \v 15 Sedo mei awa buro ponda warawara etero wosetiri detero bebetisira.” \p Edo Iesu inia kiki awa sedo embo da yei nganega isira, “Buro topo awa embomei ainda yei ro eiri? \v 16 Umo bugudo ungo dari bebetegadera. Edo dari bebetegoro edo buro awa budo embo nenei da yei itari simba adera.” \p Edo embobo ge awa ingido sisera, “Awodo awa doaso ijegeure.” \v 17 Setero Iesu ungo ditini ise sisira, “Ingo awodo kotadewa awa jiwari einda be awa rori? \q1 ‘Ganuma mando itari embomei mi ujo ae isera awa teta mando da tutuvi seka derari inge etira.’ \m \v 18 Edo embo amemi ganuma ainda tamo da duradera awa bejedo pisoko soina adera. Edo embo ave ganuma emimi uso tamo da wosadira awa jasedo memeia adira.” \p \v 19 Edo agodari da atopapotegari de priest gitijijigegari de gosisera Iesu umo inia kiki awa sira awa sise awa umo ungo bekuba ira awasedo ungo Iesu bundadi isera te ungo embo oju edo gido ae doturisera. \s1 UNGOMI IESU DA YEI TAX ITARI AWA NGANEGA ISERA \p \v 20 Awasedo agodari da atopapotegari de priest gitijijigegari de iji ewamei budo Iesu bundadi simba isera. Edo ungoi embo nenei Iesu da yei itero mambusera. Edo embomei eiawa teta embo ewagaewa inge isera te ungoi Iesu Rome embomei da gitijigari da yei itari dipapa edo gido ge neinde kainde sedo umo wao adi jarisera. \v 21 Edo embomei emimi Iesu da yei sisera. “Atopatari nango gari imo ro sesa edo atopapotesa awa ewamei. Edo imo embo berari awa da awodo simba edo esa. Edo imo Mamo da ge be awa embo nembogambo de embo memeia de da yei atopatido esa. \v 22 Edo nango se gore, ingode Jew embobo awa Rome embobo gitijigari nembodiba da yei takesi itorase ingodenaso agodari mi awara sita mo sae ri?” \p \v 23 Awarate Iesu umo ungoda sedo gari emboro nei da sera awa gido ungoda yei sisira, \v 24 “Ganu da eu gane. Edo ganu einda tamo da mo amenda dombu da atiti de edo jawo de ri?” \p Setiri ungoi mina sisera, “Amone Caesar da atiti de edo jawo de ra.” \p \v 25 Setero Iesu mi sisira. “Awara ro Caesar da awa uso yei itiwo edo ro Mamo da ri awa uso yei itiwo.” \p \v 26 Setiri ungo uso ge mina sisira awa gido kove be isera. Edo ungo ainda embo berari da diti da ungoda nganega emboro neinde kainde edo wao ari sago ae isera. \s1 UNGOI EMBO BETEDO SEKAGO ERARI AWA IESU DA YEI NGANEGA ISERA \p \v 27 Sadducee embobo nenei ungo embo betedo sekago wasiri de eradi ae atopatido isera amimi Iesu da yei bugudo nganega isera, \v 28 “Atopatari Moses mi agodari eiawa nango embo gaisira, ‘Embo da betedo aro doadira edo aro awa kinapeina bae edo betari embo ainda aro rori awa uso namendi mi jimbadira. Awodo jimbudo awa ungoi betari embo awasedo kinapeina itadera.’ \v 29 Boroko nangoda ge ingio. Nanonamendi 7 atima isera. Edo namendi bego awa jimbusira te uso aro awa ero ra. \v 30 Edo namendi awa betetiri uso namendi nei mi evetu awa sekago jimbusira te sekago umo kinapeina bae. \v 31 Edo namendi awa bebetisira edo namendi nei mi evetu awa jimbusira te sekago umo kinapeina bae. Edo namendi awa bebetisira. Edo nanonamendi nenei awa dada evetu awa jimbusera edo ungo dada bebetegurisera te evetu awa kinapeina bae. \v 32 Edo nanonamendi berari awa bebetegetero edo ambo be amboda awa evetu awa daedo bebetisira. \v 33 Edo bebetegari embobo sekago wasiri de eradera ainde mo evetu amomo amenda aro ri?” \p \v 34 Setero Iesu mi mina sisira, “Embo de evetu de boroko busu da atera awa jimbera. \v 35 Awarate Mamo mi embo ewagaewa awa wasiri de sekago erorase sira awa embomei awa wasiri natopo budo awa ungo sekago jimbadi aera. \v 36 Ungo awa teta asisi ewagaewa betae atima era da awodo ra. Ungo awa Mamo da kinapeina. Edo ungo betedo wasiri de sekago eradera. \v 37 Edo ro Moses mi sisira awa embo betedo sekago wasiri de eradera ainda ge be awa sisira. Edo Moses mi ri ambae euse atisira ainda ge gaisira ainda sisira, ‘Mamo mi sisira na awa Abraham da Mamo edo Isaac da Mamo edo Jacob da Mamo.’ \v 38 Edo uso ge da be awa eire. Embo ingodena betari kotedo era amone betae ra Mamo mi sira awa ungo awa wasiri de atera awasedo umo awa embo wasiri de da Mamo rate embo betari da Mamo ae ra.” \p \v 39 Setiri agodari da atopapotegari mi sisera, “Atopatari imo mina sari ewamei setesa.” \v 40 Setero edo ungoda nganega ari sangove isira ainda be awa ungo sekago uso yei nganega ari oju isera awasedo. \s1 IESU UMO UMOSUKA AWA UNGODA YEI ATOPAPOTISIRA \p \v 41 Iesu umo averi awa ari kotorase dipapa edo ungoda yei sisira, “Ro edo ungomi sedo eri soregari embo Mamo mi sisira awa bugadira awa David da orobe ri? \v 42 Ingo ro David umo umosuka Ya da gaisira awa ajigedo awa ainda be awa tambadewa. David mi sisira, \q1 ‘Mamo mi naso Bada da yei sisira naso ingo be da einda anumbedo atio. \v 43 Atiroso nanemi iso gitopo berari awa budo iso diti da bugano inemi ungo gitijigase.’ \m \v 44 Edo David awodo sedo Keriso awa Bada sisira mo rawodo edo Keriso mo David da orobe eiri?” \s1 AGODARI DA ATOPAPOTEGARI AWA DITI JIMBA EWO \p \v 45 Edo embo berari Iesu da ge awa ingise atero Iesu uso ambojimbi da yei sisira, \v 46 “Agodari da atopapotegari awa diti jimba ewo. Ungo embo mi saboa ise atega orase dipapa edo era awasedo ori garori ari yei da edo ungo ombari digari riribori edo pepeta edo era. \v 47 Edo ungo bondo da mambudo era edo Jew embobo da dada ari oro da mambudo era awa ungo embo nembogamo da anumbari da anumbedo era. Edo embo evetu rorigarori da rora badi sedo gebusedo era. Edo ungo ungoda buria awa apuregadi sedo ungo Mamo da yei ge iji ribori be sarago edo era. Edo embo nenei wasiri bebegae edo era ainda riroga awa Mamo mi itadira te embo mei einda riroga awa Mamo mi nembodiba be nembodiba itadira.” \c 21 \s1 EVETU RORI DA KANDO \p \v 1 Iesu Jew embomei da tumondebain ari oro da atise diti pige page edo embo rora jiwae embobo ungo ungoda ganu awa kando ititisera Jew embobo da tumondebain ari oro da ganu bari tewo da ititero gosisira. \v 2 Edo umo daedo evetu rori rora atae awa umo ganu memeia etoto awa tewo da ititiri gido sisira, \v 3 “Na ingoda yei sena evetu rori rora ae uso kando emimi embo nenei da ganu kando itera awa derigetira. \v 4 Edo embo nenei ungoda yei jiwae atira te ungo kiambu itera te evetu rora ae evetu rori eiawa uso ganu berari awa itira. Edo berari itira edo umo indari ori edo indari ganu inono ae etira awasedo uso kando mi embo berari da kando awa derigetira.” \s1 IESU JEW EMBOBO DA TUMONDEBAIN ARI ORO AWA ATAE ADIRA AINDA GE SISIRA \p \v 5 Embo nenei mi Jew embobo da tumondebain ari oro da ge sisera gari ewamei be ira ainda be awa embo mi Mamo da yei kando ititisera amimi rora ewagaewa mi ganuma awa giro isera. \v 6 Edo ungo ge awodo sero Iesu mi sisira, “Dowo nanemi ingo ro gosewa ainda ge be awa sano gave. Amboda iji bugutira ainde ganuma da nei da tamo da nei da tamo da mana atadera. Ungoi doro berari duradera edo usibesi adira.” \s1 WASIRI BIAE DE DARI GAIARI DE BUGADIRA \p \v 7 Iesu awodo setiri uso ambojimbi mi sisera, “Rora emomo nanjigo eiri? Edo ro giti bugudo ari nango iji aikambu etira awa geri?” \p \v 8 Setero Iesu mi mina sisira, “Gido gogo ewo doawo ungo mi ingo gandubeore. Embo jiwae be mi naso jawo da bugarago edo sadera, ‘Namone keriso ra.’ Edo daedo ungomi sadera, ‘Iji re bugira.’ Awarate ungo ambo ambo eove. \v 9 Edo ingo binga biae embo mina dara era awa ingadewa edo binga biae embo mi gitijijigegari awa itoro wosarase jarera awa ingise awa oju eove. Edo wasiri awodo awa giti adira te busu da sangove awa bugae ra.” \p \v 10 Edo Iesu ge awodo sedo ungoda yei sisira, “Embo yei nei da amimi embo yei nei da ainde da mina dara adera. Edo gitijigari nei da embobo mi gitijigari nei da embo de mina dara adera. \v 11 Edo didira de baimana de edo karu nembogamo de bugadira. Edo daedo utu da ari neinde kainde de wasiri neinde kainde de embo mi matu gae awa adira. Edo embo mi rora eiawa irirari gido awa oju adera. \p \v 12 “Awarate roviravi eiawa ae atirari gitida awa ungo mi imo awa sandido dedo gaedo adera. Edo ungomi imo budo Jew embomei da dada ari yei da mambudo edo gitijijigegari da dombu da imo bekuba adera. Edo ungoi imo bekuba edo atae oro gitijijigegari mi imo gajari oro da itadera. Edo ungomi daedo imo budo busu da gitijijigegari da yei edo nati da gitijijigegari da yei mambadera. Edo rora berari eiawa adera ainda be awa imo na gebe edo esa awasedo. \v 13 Edo rora eiawa iso yei adira edo iji ainde awa binga ewamei awa sadesa. \v 14-15 Edo dubo vevera eove ingo rawodo edo ungoda bekuba era ainda mina awa sadi evi ko iji awa bugadira ainde awa nanemi ro sadevi awa sano sadewa. Edo nanemi ingoda yei jiro gari itano edo ingoda gitopo mi ingoda ge da mina awa mana sadera. \v 16 Edo aimamo de nanonamendi de orobe de edo otatao de mi ingo awa budo ingoda gitopo da ingo da itadera. Edo ungoi awodo oro ingoda gitopo mi ingo nenei awa doro betadewa. \v 17 Edo embo berari mi ingo ujo ae adera ko ingo awa naso topo edo naso ambojimbi awasedo. \v 18 Awarate ingoda kopiri tu da awa mana munenegadira. \v 19 Goroba edo atiwo ingoda asisi awa soregadi.” \s1 IESU MI SISIRA AMBODA EMBO MI JERUSALEM NATI AWA USIBESI ADERA \p \v 20 Iesu mi sisira, “Amboda isoro embobo jiwae mi Jerusalem nati awa jiroroka adera edo iji ainde awa ingo mi gadewa nati usibesi ari iji awa bugira. \v 21 Edo iji ainde embo Judea busu da atima era awa sumbudo dodo doriri da mambore. Edo embo Jerusalem nati nembodiba da joda atima era awa dodo mambore. Edo embo ave nati nembodiba da gaia da atima era awa nati nembodiba da torore. \v 22 Na ingoda yei eiawa sena ainda be awa iji awawa riroga bari iji ra. Riroga bari iji awa bugadira edo iji ainde awa ro jiwari kotopu mi sira awa be adira. \v 23 O embomei iji ainde evetu gasou de edo aimono ave kinapeina memeia simba eri awa memesi nembodiba tambadera ainda be awa God umo busu einda embobo de tini gambari ira awasedo memesi nembodiba awa bugadira. \v 24 Edo embo bebegae mi kasiwo mi busu einda embo nenei awa dadera. Edo embo bebegae nenei mi busu einda embo nenei awa bundedo budo busu nenei da mamboro ungoda agipo embomei adera. Edo embo Jew ae amimi Jerusalem nati awa usibesi edo patido yise puse adera. Awarate amboda embo Jew ae ainda ungoda Jerusalem nati da gitijigari awa atae adira.” \s1 IESU KERISO AWA SEKAGO BUGADIRA \p \v 25 Iesu mi sisira, “Amboda iji da kariga da edo damana da joda naso bugari da iwata awa gadewa. Edo busu da ewa orogo mandogo vitadira edo ewa javi jiwae sadira edo iji ainde awa embo berari mi mana mana adera. \v 26 Edo embo ro busu da ira awa gosise edo ungo oju edo ditivi mi ambadera. Edo ungo sise busu da ro bugeiri awa oju adera ainda be awa God mi iji de kariga de damana de dada jigido atevira awa doadira. \v 27 Edo iji ainde na God da mei embo isena awa goroba de edo usasa de poroga da sekago engenembadena. \v 28 Rora berari eiawa adi tuturo adira iji ainde diti inda ewo ko God mi ingo badira iji awa bugira.” \s1 RI BETORA DA INIA KIKI \p \v 29 Iesu mi ungoda yei inia kiki eiawa sisira, “Ri betora de ri nenei de awa kotewo. \v 30 Ingo mi gadewa ri mane ainda tuno awa koru kara adera awa gadewa iji ainde ingo gadewa ga iji awa bugira. \v 31 Da awodo ro setena awa adira iji ainde awa ingo gadewa God da gitijigari iji awa aikambu etira. \p \v 32 “Na ingoda yei ge be sena embo boroko atera awa betae atiroro rora berari eiawa adira. \v 33 Edo utu de busu de awa atae adira te naso ge awa atae adi aera. \s1 INGODE GIDO GOGO ORE \p \v 34 “Imo indido doae indise edo umo okain indise edo imo rora nenei jiwae embo dubo vevera iriroso edo iji nembodiba awa iso yei teta wao awodo bugadira awasedo imo imosuka gido gogo eio. \v 35 Ainda be awa iji nembodiba awa embo berari busu berari da atima era ainda bugadira. \v 36 Edo ro berari bugadira ainda joda edo imo na God da mei bugudo embo isena naso joda deradesa ainde awa iso joda ae sumbae ta kotae sumbae eose ta God manunugurise atio.” \p \v 37 Iji de awa Iesu Jew embomei da tumondebain ari oro da embo atopapotise atima isira te tumba de awa umo doriri jawo Olive da mambudo ainda atima isira. \v 38 Edo sipo be sipo de embo jiwae be mi dada edo uso ge ingido isera. \c 22 \s1 UNGOMI IESU DADI JIRO BURO ISERA \p \v 1 Ambe bajari siwo jawo yeast awa ambe da itae indari iji awa aikambu isira. Edo bondo einda jawo awa jarusegari bondo ra. \v 2 Edo priest gitijijigegari de agodari da atopapotegari de awa Iesu doro betarase emboro eura isera te ungo oro embo embogo eorase dipapa ae isera ainda be awa ungo oju isera. \v 3 Edo ungo awodo eura ero Satan mi ambojimbi 12 ainda teda Judas Iscariot da jo da totorisira. \v 4 Awasedo Judas mambudo priest gitijijigegari de edo Jew embobo da tumondebain ari oro simba ari embobo da yei rawodo edo Iesu ungoda yei indiga adiri awa sisira. \v 5 Edo ungo uso ge awa ingido jo iaviri ise sisera ungomi uso yei ganu itadera awa sisera. \v 6 Edo Judas ungoda ge awa awara sedo edo iji embo ainda bugae adera iji ewamei awa simba edo ainde gae Iesu ungoda yei indiga adi sisira. \s1 IESU USO AMBOJIMBI DE JARUSEGARI BONDO INDISIRA \p \v 7 Ambe bajari siwo jawo yeast awa ambe da itae indari iji awa bugiri iji ainde Jew embobo da ari awa jarusegari bondo da wo sheep da mei awa bondo da dedo era. \v 8 Awasedo Iesu Peter de John de itido ungoda yei sisira, “Mambuwo jarusegari bondo sia awo ingode indore.” \p \v 9 Setiri ungo mi uso yei mina sisera, “Rawainda imo indari sia orase dipapa esi?” \p \v 10 Setero ungoda yei sisira, “Ingiwo. Ingo nati nembodiba da totorirowo embo da umo utingi da budo bugutima ingo tambadira. \v 11 Edo umo ingo tambudo edo mando da toradira mando ainda umo ambo ambo ewo. Edo umo ambo ondedo mando jo da torido mando topo da sewo, ‘Atopatari mi setira, “Diumba mo rawainda na naso ambojimbi de jarusegari bondo indari mo indeni?” ’ \v 12 Sawo unemi ingoda yei diumba inda ainda rora berari sia ari atira awa ari gadewa. Edo ingo diumba ainda torido jarusegari bondo indari awa ingode indorase sedo sia ewo.” \p \v 13 Setiri ungo dodo nati nembodiba da mambusera edo ro berari Iesu mi sisira awa tambusera. Tambudo ungoi jarusegari bondo indari awa sia isera. \p \v 14 Edo indari indari iji awa bugiri Iesu indari indari diumba da torido demo mi tendeba tuda ainda anumburisira uso ambojimbi de. \v 15 Edo ungo awodo demo mi anumbedo atero Iesu mi ungo da yei sisira, “Na memesi awa gae atise na ingo berari de dada edo jarusegari bondo indari awa indari dipapa etena. \v 16 Edo na ingoda yei sena na mana sekago bondo eiawa indadena te amboda God mi gitijigadira iji ainde awa bondo be awa indadena.” \p \v 17 Edo umo awodo sedo Iesu agatu awa budo God ategedo sisira, “Eiawa kumbudo dada edo indiwo. \v 18 Edo na ingoda yei sena na mana sekago ingode grape ngamo awa indadena te amboda God mi gitijigadira iji ainde awa na sekago ingode indadena.” \p \v 19 Edo umo awodo sedo ambe kumbudo God da yei ategari itido gavedo uso ambojimbi da yei ititisira. Edo ungoda yei ititise sisira, “Eiawa naso tamo awa nanemi ingo awasedo ititena. Edo ambe eiawa indise na kotembu kotembu ewo.” \p \v 20 Edo umo awodo setiri ungo indido atae etero ungoda yei aga ititisira. Edo umo ungoda yei ititise sisira, “Eiawa naso ororo awa nanemi ingo awasedo jojena amimi ari God da awara sari seka awa be adira. \p \v 21 “Awarate giu embo na indiga sadi aikambu ira awa einda nangae tendeba da atira. \v 22 Edo God mi matu awara etira na God da mei embo isena awa betadena te embo amemi na indiga sadi ira awa esusu biae adira.” \v 23 Setiri ungoi ungosuka mina sara isera ungoda teda mo amemi emomo eiri. \s1 AMBOJIMBI UNGO UNGOSUKA GE BAGISERA \p \v 24 Edo ambojimbi ungoda teda mo amemi gitijigari eiri awa sedo besora isera. \v 25 Ero Iesu mi ungoda yei sisira, “Embo Jew ae awa ungoda gitijijigegari nembogamo mi embo awa goroba de gitijigido era. Embo goroba embobo awa embo mi ungo awa embo ewagaewa sorase dipapa edo era. \v 26 Awarate ingo awa awodo eove ta ingoda teda embo nembodiba awa embo seka awodo are. Edo gitijigari awa teta agipo embo awodo are. \v 27 Seu gane, embo nembodiba mo averi embo tendeba be da anumbedo indira awa umomo embo nembodiba ta ko umo derido indari ititiri awa embo nembodiba ri? Ingo matu gari ra embo ave tendeba da anumbedo indari indira awa embo nembodiba ra. Awarate na ingoda teda awa agipo embo ra. \p \v 28 “Na memesi burewona iji ainde ingo na doae rate nangae atewowa. \v 29 Edo naso Mama mi naso yei goroba ititisira na gitijigari nembodiba anase. Da awodo na ingoda yei goroba ititena. \v 30 Edo nanemi gitijigadena iji ainde ingo awa nangae dada indadewa. Edo ingo rora teta gitijigari da anumba inge ainda anumbedo atise Israel embobo da orobe 12 awa gitijigadewa.” \s1 IESU PETER RO ADIRI AWA SISIRA \p \v 31 Iesu Simon da yei sisira, “Simon ingio embo mi indari wheat da ve awa budo jasedo pesi pesi eoro edo be yei nei da mambuteuri edo puti yei nei da mambudo ira da awodo Satan mi imo budo jasedo edo pesi pesi adi sedo gosira edo God awara etira. \v 32 Awarate Simon na God imo awasedo manunugetena. Edo na God sedo getena iso tumonda ari awa goroba edo atarase. Amboda imo iso wasiri biae dodo naso yei engenembadesa iji ainde awa iso otatao awa kondade eio na be goroba de ge be ore.” \p \v 33 Setiri Peter mi mina sisira, “Gitijigari ungoi imo gajari oro da budo mambaderita ko doro betadesita awa na ingae mambadena.” \p \v 34 Setiri Iesu mi mina sisira, “Kokora egoro tamonde sae atirari boroko imo na bero iji tamonde adesa.” \s1 SAPOIA DE TEI GORU DE KASIWO DE AINDA GE BEOVE \p \v 35 Iesu mi ungoda yei sisira, “Matu na ingo iteno mambusewa ganu dada ari rora ae sapoia ae edo tei goru ae edo iji ainde ingo rora nenei inono ae isevita?” \p Setiri ungomi mina sisera, “Awodo aera.” \p \v 36 Setero Iesu mi ungoda yei sisira, “Awarate boroko embo ave ganu kopa ari rora de sapoia de ri awa mambuse gido budo daga mambare. Edo embo ave kasiwo ae ri awa uso ombari awa ori edo kasiwo da ori are. \v 37 Edo na ingoda yei sena ro jiwari mi naso jawo da sira awa be adira. Edo jiwari mi sira, ‘Ungomi sisera umo awa embo dombu da agodari bejisera ainda teda ra.’ Gebe, ge ungomi sisera naso jawo da ainda be awa etira edo bugira.” \p \v 38 Setiri edo uso ambojimbi mi sisera, “Gitijigari gi. Kasiwo etoto eire.” \p Setero Iesu mi mina sisira, “Ge awodo seove.” \s1 IESU DORIRI OLIVE DA GOD MANUNUGURISIRA \p \v 39 Nati nembodiba awa dodo Iesu uso wasiri awodo gido doriri Olive da mambusira. Edo uso ambojimbi daedo mambusera. \v 40 Edo doriri da mambudo yei ainda bugudo Iesu mi ungoda yei sisira, “Bagari mi pature God manunugewo.” \p \v 41 Sedo ungo dodo umo kiambu yisira ingode ganuma pigoro wosedo ira da awodo. \v 42 Mambudo Iesu mi sisira, “Mama imo memesi naso yei bugutira awa beitigadi dipapa edo re beitigeio. Awarate naso dipapa awa eose ta iso dipapa awa eio.” \v 43 Edo umo awa siri asisi ewamei utu dodo uso yei bugudo etiri umo goroba isira. \v 44 Edo Iesu jo dadara etiri God goroba berari mi manunugurisira. Edo uso igori teta ororo inge busu da wowosisira. \p \v 45 Edo God manunugedo atae edo engenembedo uso ambojimbi da yei mambudo ungo ewo ero gosisira. Ungoda dubo vevera nembodiba mi etiri ungo wasi ae isera awasedo ungo ewo isera. \v 46 Edo ungo gido Iesu ungoda yei sisira, “Ingo roedo evevi? Doawo bagari mi ingo pature erido God manunugewo.” \s1 UNGOMI IESU BUNDISERA \p \v 47 Edo Iesu ge sise atiri embo diti nembodiba bugusera. Judas ambojimbi 12 da teda amimi gitijigido. Edo Iesu muno adi edo uso yei asusubedo bugusira. \v 48 Awarate Iesu mi sisira, “Judas imo na God da mei embo isena awa muno mi indiga esita?” \p \v 49 Setiri edo ambojimbi Iesu ga atisera amimi ro adira awa gido sisera, “Gitijigari nangoda kasiwo mi embogo erita?” \v 50 Sedo ambojimbi da teda da amimi priest gitijigari nembodiba da agipo ari embo awa dedo dengoro be awa diugurisira. \p \v 51 Etiri Iesu mi sisira, “Awodo eose.” Sedo embo ainda dengoro awa jigiri edo ewamei isira. \p \v 52 Edo Iesu priest gitijijigegari de Jew embobo da tumondebain ari oro simba ari embobo da gitijijigegari de umo badi bugusera awa gido ungoda yei sisira, “Namomo embogo da gitijigari embo gido embo mi na eura eri ta? Ro edo ingo isoro gi emi de na badi bugevi? \v 53 Iji berari na ingode Jew embomei da tumondebain ari oro da emona edo ingo na dadi jarae. Awarate boroko umenga da gitijigari awa goroba de gitijijigurira iji einde ingo ingoda wasiri biae awa adewa.” \s1 PETER MI IESU BERO ISIRA \p \v 54 Setiri ungoi Iesu sandisera edo ungo mi umo budo priest gitijigari nembodiba da mando da mambusera. Edo Peter besaun amboda Iesu ambo ambo isira. \v 55 Edo embo ri mando arapa soropu da undugurisera. Edo Peter arapa da torido embo ri jiroroka edo anumbedo atisera ainda anumburisira. \v 56 Edo agipo gagara da amimi Peter ri demonda anumbedo atiri gido umo gon edo ditini edo uso yei sisira, “Embo eiawa Iesu ga daedo atima ira.” \p \v 57 Setiri Peter gagara awa bero edo sisira, “Evetu na umo gaera. \p \v 58 Edo iji tupo embo da mi Peter gido sisira, “Imo awa embo ounda kondade ari embo ra.” \p Setiri Peter mi mina sisira, “Embo na awa aera.” \p \v 59 Edo amboda iji tupo simba ise embo nei mi ge okain sisira, “Na embo eiawa gosena umone Iesu da ambojimbi da teda da ra.” \p \v 60 Setiri Peter mi mina sisira, “Embo na imo ge sesa awa gaera.” Edo Peter ge awa siri kokora egoro sisira. \v 61 Edo Bada wareregedo Peter gosisira. Edo umo ditini iri Peter Bada mi matu ro uso yei sisira awa kotisira, “Kokora egoro sae atirari boroko imo iji tamonde na bero adesa.” \v 62 Awa kotedo Peter ponda wosedo ji inaka de sisira. \s1 IESU BUDO DEDO GAEDO ISERA \p \v 63 Edo embo Iesu simba isera amimi umo dedo gaedo edo ganduburisera. \v 64 Ungoi uso dombu dogedo uso yei nganega isera, “Imo Mamo da binga sari embo sadesa awa nango se gore embo amemi imo detiri?” \v 65 Edo daedo ungoi isibari ge bebegae uso yei sisera. \s1 UNGOMI IESU BUDO JEW EMBOBO DA BABOJEGARI DA YEI MAMBUSERA \p \v 66 Sipo de Jew embobo nembogamo de priest gitijijigegari de edo agodari da atopapotegari de dada etero edo ungoda embo nenei mi Iesu budo ungoda yei mambusera. \v 67 Edo ungomi Iesu da yei sisera, “Nango se gore soregari embo God mi itari bugarase sisira mo embo mo imo ta? \p Setero unemi mina sisira, “Na ingoda yei sadena awa ingo na ge be adi aera. \v 68 Edo na ingoda yei sedo gari itadena awa ingo mana naso yei mina sadewa. \v 69 Awarate iji tupo tuturo adira ainde na God da mei embo isena awa God goroba jiwae de da ingo be da anumbedo atadena.” \p \v 70 Setiri ungomi berari sisera, “Imo setesa imo awa God da mei na?” \p Setero Iesu mi mina sisira, “Ingo ingosuka sewa na awa God da mei na.” \v 71 Setiri ungo ungosuka mina sara isera, “Ingode mana embo nenei eura oro umo bekuba adera ko uso ge topo mi umo umosuka bekuba etiri ingode ingera.” \c 23 \s1 UNGOI IESU BUDO PILATE DA YEI MAMBUSERA \p \v 1 Embo berari ainda dada isera amimi erido Iesu budo Pilate da yei mambusera. \v 2 Budo mambudo ungoi Iesu bekuba edo sisera, “Embo emimi nangoda embo da yei ge busise tembevira. Umo umosuka awa gitijigari nembodiba jawo Keriso sise nangoda embobo seuri Rome embobo da gitijigari nembodiba da tax ganu itadi ae sevira. Awasedo nango umo sandido budo iso yei bugera.” \p \v 3 Setero Pilate mi uso yei sisira, “Imo mo Jew embobo da gitijigari nembodiba ta?” \p Setiri Iesu mi mina sisira, “Imo imosuka sesa awara.” \p \v 4 Setiri Pilate mi priest gitijijigegari de embo dombu dombu atisera ainda yei sisira, “Embo eiawa wasiri biae aera.” \p \v 5 Awarate ungomi sekago sisera, “Judea busu berari da embo da yei umo mambutira awa uso atopatari mi iri embogo tuturo era. Umo Galilee busu da tuturo edo boroko einda bugira.” \s1 PILATE IESU ITIRI HEROD DA YEI MAMBUSIRA \p \v 6 Pilate ge eiawa ingido nganega isira, “Embo emomo Galilee embo ta?” \v 7 Setiri setero gosisira umo Iesu awa busu Herod mi gitijigido ira yei awa embo. Awasedo Pilate mi Iesu awa Herod da yei itiri mambusira umo awa Jerusalem nati da iji ainde awa atisira. \p \v 8 Edo Herod Iesu gido iaviri isira ko umo Iesu da binga ingido edo boroko ae be umo gari dipapa evira. Umo Iesu mi wasiri ari gadi dipapa edo evira. \v 9 Awasedo Herod Iesu da yei nganega jiwae be isira te Iesu uso ge mina sae. \v 10 Edo Priest gitijijigegari de agodari da atopapotegari de mi erido Iesu goroba de bekuba isera. \v 11 Edo Herod de uso isoro embobo de mi Iesu gandubedo edo umo biae be isera. Edo bo ove ewagaewa de awa uso yei itero ombiri ungomi umo itero sekago Pilate da yei mambusira. \v 12 Edo Herod de Pilate de awa mendo gambae edo isera te iji ainde awa otao isera. \s1 PILATE IESU DORO BETARASE AWARA SISIRA \p \v 13 Pilate mi setiri Priest gitijijigegari de Jew embobo da gitijijigegari nenei de edo embo de dada isera. \v 14 Edo ungo dada etero, Pilate mi ungoda yei sisira, “Ingo embo eiawa budo naso yei bugewa edo setewa umo embo da yei ge busise tembira. Awarate na ingo berari da dombu da umo nganega etena ingoda bekuba etewa awa edo buria da ro tambae etena. \v 15 Edo Herod Iesu sekago ingodenaso yei itiri bugira ainda be awa umo nganega etira te buria da ro tambae edo wasiri biae da ro ari ingomi dawo betadira awa aera. \v 16 Awasedo nanemi sena ungomi umo vejedo edo wujegadera.” \v 17 Edo gaeko jaige jarusegari bondo da wasiri awa ambo ambo edo era. Pilate mi gajari oro da atima ira embo awa embo mi da rawa dipapa edo era awa wujegedo ira. \p \v 18 Awasedo embo berari mi gogo dimbudo sisera, “Embo awa de betare. Barabbas awa wujegeio nangoda yei bugare.” \v 19 Matu gitida ungoi Barabbas awagajari oro da ititisera ainda be awa unemi etiri embo mi gitijijigegari awa dorisera. Edo umo daedo embo da detiri betisira. \p \v 20 Edo Pilate Iesu wujegadi dipapa edo embo da yei sisira. \v 21 Awarate ungoi gogo dimbudo mina sisera, “Orega da de. Orega da de.” \p \v 22 Setero Pilate mi ungoda yei sisira, “Awarate umo ro embo betarase dipapa evi? Wasiri biae ro etiri? Na wasiri biae ro tambae edo ingo mi umo dawo betarase evi? Nanemi sena ungomi umo vejedo edo wujegadira.” \p \v 23 Awarate ungomi mata gogo nembodiba dimbudo sisera Iesu awa benema mi orega da doro betarase sisera. Edo ungo mi gogo dimbuse atisera amimi Pilate da ge awa papotisera. \v 24 Awasedo Pilate awara sedo sisira ungo ro dipapa era awa dowo ore sisira. \v 25 Edo embo matu gajari oro da ititisera ko umo embogo tuturo edo embo da dorisira awasedo embo awa ungo mi dipapa isera awasedo Pilate mi umo wujegurisira. Edo embo awa wujegedo edo Pilate Iesu awa embobo da yei itiri ungo ro dipapa isera awa adi isera. \s1 UNGOMI BENEMA MI IESU OREGA DA DORISERA \p \v 26 Edo ungo Iesu budo mambuteriko ungoi busu Cyrene embo jawo Simon awa tambusera. Edo umo awa uso nati dodo mambudo nati nembodiba da toradi iri ungoi umo ingo da budo orega awa uso saga da ititisera. Edo ungoi itido setero Iesu da ambo da orega ango edo pepeta isira. \v 27 Edo embo diti nembodiba be Iesu ambo ambo isera. Edo embo evetu nenei Iesu embo ji sisera awa dubo vevera de embo diti nembodiba ungoda teda daedo pusera. \v 28-29 Edo Iesu ungoda yei wareregedo sisira, “O Jerusalem emboevetu na embo ji seove ta ingoda kinapeina de ingo ingosuka awasedo ji sewo ko iji bugutira ainde embo mi sadera, ‘Evetu ero de edo evetu kinapeina bae isira ainde evetu kinapeina emi gaiae atira ainde awa dubo ewamei ore.’ \v 30 Edo iji ainde awa embo mi doriri da yei sadera, ‘Wosedo nango apuregegae.’ Edo ungomi doriri memeia da sadera, ‘Egae nango iso teda unjugore.’ \v 31 Ko na teta ri wasiri de da wasiri biae eiawa era te ko amboda ingo teta ri bebetegari da mo rawodo eri?” \p \v 32 Edo ungo daedo embo bebegae etoto awa Iesu ga daedo betorase budo mambusera. \v 33 Edo ungo yei jawo agatu ainda bugudo benema mi Iesu orega da dorisera. Awodo edo benema mi embo bebegae etoto awa orega da dorisera da Iesu da ingo be da edo nei awa Iesu da ingo anda da. \v 34 Edo ungo awodo edo atae etero Iesu mi sisira, “Mama ungoda buria kotembedo dogae ko ungoi ro era awa gadi jarise era.” \p Edo ungo Iesu da ombari awa katabedo badi sedo rora pigedo pipi isera. \v 35 Edo embo ainda derido atisera awa gosise atero Jew embobo da gitijijigegari mi Iesu ganduburise sisera, “Umo embo nenei soregurisira. Edo umo soregari embo Mamo mi itari bugarase sisira awa tamo umo umosuka soregare.” \p \v 36 Edo isoro embobo daedo umo ganduburisera. Edo uso yei asusubedo bugudo grape da ngamo tokaka awa uso dombu da ujiji edo isera. \v 37 Edo awodo ise sedo isera, “Imo awa Jew embobo da gitijigari nembodiba gido imo imosuka soregeio.” \p \v 38 Edo ge eiawa Latin ge mi Greek ge mi Hebrew ge mi gaiedo uso orega da inda dorisera, “Eiawa Jew embobo da gitijigari nembodiba ra.” \p \v 39 Edo embo bebegae etoto esegedo atisera ainda da amimi Iesu da yei biae sedo sisira, “Imo sedo esa imo awa soregari embo Mamo mi itari bugarase sisira awa ra. Edo iso ge awa ge be ta imo imosuka soregurise edo nango de da soregegae.” \p \v 40 Awarate embo biae nei mi ge awa ingido embo awa isiburise sisira, “Imo bouga buresa da awodo umo burira te imo Mamo oju aera. \v 41 Ko ingae na etoto betadena amone awara ainda be awa ingae na awa ingae naso wasiri bebegae matu ewora ainda mina awa burera te embo eiawa wasiri biae da ro aera.” \p \v 42 Sedo Iesu da yei sisira, “Amboda imo gitijigari nembodiba adesa iji ainde na koteio.” \p \v 43 Setiri Iesu mi uso yei sisira, “Nanemi iso yei sena imo boroko nangae mambudo dubo ewamei ari yei da ainda atadesa.” \s1 IESU BEBETISIRA \p \v 44 Iji soropuda busu berari umenga isira. Edo umenga edo atiri 3 P.M. etiri sekago iji jani burisira. \v 45 Edo bo nembodiba Jew embobo da tumondebain ari oro da esegari awa keresegedo etoto isira. \v 46 Edo keresegetiri Iesu gogo dimbudo sisira, “Mama iso ingo da naso asisi ititena.” Sedo umo bebetisira. \p \v 47 Edo isoro embo da gitijigari ro isira awa gido Mamo jasiga ise sisira, “Gebe embo eiawa embo ewamei ra edo buria aera.” \p \v 48 Edo embo ainda dada isera awa ro isira awa gido ungoda oka dorise ji de ungoda nati da engenemburisera. \v 49 Edo Iesu da otatao de emboevetu de umo ambo ambo ise edo Galilee busu da edo bugusera awa aike dederigedo atise ro isira awa berari gosisera. \s1 JOSEPH IESU GOUSIRA \p \v 50-51 Embo jawo Joseph bugusira. Edo umo awa Jew embobo da nati jawo Arimathea awa embo. Umo awa embo ewamei edo embo umo gebe edo isera edo umo Mamo da gitijigari iji awa simba edo isira. \v 52 Edo umo awa Jew embobo da gitijigari nei rate umo gitijijigegari da ge awa umo ujo ae edo gido umo Pilate da yei mambudo Iesu da tamo badi sedo gosisira. \v 53 Edo Pilate awara setiri Joseph Iesu da tamo itiri wosetiri bo parara mi dogisira. Dogedo gowari meko seka ungoda ingo mi ngambusera ainda ititisira. Edo embo gowari meko awa matu jingama ae. \v 54 Edo iji awa Friday edo Jew embomei da tumondebain ari iji awa tuturo adi aikambu iri gido. \p \v 55 Edo emboevetu Iesu ambo ambo ise Galilee busu da edo bugusera awa Joseph ga da mambudo embo gowari meko edo Iesu da tamo Joseph mi ititisira awa ungo gosisera. \v 56 Gido ungoda mando da engenembedo joino muno de edo Iesu da tamo da siwo de awa sia isera. Edo ungo tumondebain ari iji de agodari mi sira awa kera edo jango indisera. \c 24 \s1 IESU BETEDO ERIRISIRA \p \v 1 Sunday sipo be sipo de emboevetu joino muno de edo siwo de sia isera awa budo embo gowari meko da mambusera. \v 2 Mambudo ganuma awa embo nenei mi miminegetero embo gowari meko be demo da atiri gosisera. \v 3 Awasedo ungo totorisera te ungo Bada Iesu da tamo awa tambae. \v 4 Edo ungo ainda mana mana edo derido atero embo etoto ombari parara ombari awa bugudo ungoda demonda dederisera. \v 5 Edo emboevetu awa oju edo diti tuda isera. Edo ungo awodo ero embo etoto mi ungoda yei sisera, “Ro awasedo ingo embo wasiri de atira awa betari da teda eura evi? \v 6-7 Umo einda atae ra. Umo betedo edo sekago erira. Edo Iesu umo Galilee busu da atise ingoda yei ro sisiri awa kotewo, ‘Ungomi na Mamo da mei awa embo bebegae da ingo da itadera. Edo ungomi na benema mi orega da dadera. Edo na betedo iji tamonde atae ari na sekago wasiri de eradena.’” \p \v 8-9 Awodo setero emboevetu uso ge awa kotedo gowari meko be awa dodo mambudo ambojimbi 11 de nenei de da yei mambusera. Mambudo ungo ro berari gosisera awa setero gosisera. \v 10 Edo emboevetu eiawa ambojimbi da yei setero gosisera amone Mary Magdalene de Joanna de James da ai Mary de ra. Edo emboevetu nenei awa daedo ainda ra. \v 11 Awarate ambojimbi emboevetu da ge awa ingido kotisera ge awa busari awasedo ungo ingae isera. \v 12 Awarate Peter erido meko da sumbudo mambudo kukubedo jo gosisira. Edo gido bo umo umosuka gosisira. Gido umo engenembedo mando da mambudo ro isira ainda be awa eura isira. Edo umo mambudo ro isira awa jiro buro ise atisira. \s1 EMBO ETOTO PEPETA ISE IESU TAMBUSIRA \p \v 13 Iji da ainde embo etoto awa Emmaus nati da mambusera. Edo emboro Jerusalem dodo Emmaus mambari awa 12 Kilometres ra. \v 14 Edo ungo pepeta edo mambuse ungo ungosuka ro isira awa ge mina sara isera. \v 15 Edo ungo ge sero Iesu umo umosuka bugudo ungoda demo da daedo pepeta isira. \v 16 Edo umo daedo pepeta isira te ungo umo embo averi awa gae. \p \v 17 Edo Iesu mi ungoda yei sisira, “Ingo pepeta ise ingo ge ro ingo ingosuka sevi?” \p Setiri ungo dubo vevera dombu ise pepetisera. \p \v 18 Edo dakain da jawo Cleophas mi Iesu da yei sisira, “Esega embobo berari Jerusalem nati da dada ititara awa ro iji tupo iutara ainda binga awa gositara te imo imosuka awa ingae ra?” \p \v 19 Setero Iesu mi nganega isira, “Binga mo rorae ingo mo ge sevi?” \p Setiri ungomi mina sisera, “Binga ro Iesu Nazareth nati embo da yei etira awa. Embo eiawa Mamo da binga sari embo ra. Edo embo da dombu da edo Mamo da dombu da umo ge okain de edo wasiri goroba de evira. \v 20 Edo nangoda priest gitijijigegari de babojegari de mi umo gitopo da ingo da itero edo ungo awara sedo edo benema mi orega da detero betetira. \v 21 Edo nango kotewora embo emimi mina itido edo nango Israel embomei soregadira. \v 22 Awa da awa aerate iji tamonde atae etiri nangoda emboevetu nenei mi boroko kove ari binga setero getera. Edo nango binga awa ingido mana mana etera. Edo ungomi setera ungo sipo tu busiri uje kokombo da mambudo edo Iesu da tamo tambae etera. \v 23 Edo engenembedo nangoda yei bugudo setera ungo asisi ewagaewa getero edo setera Iesu awa wasiri de atari setera. \v 24 Edo ungo nangoda yei awa setero nango nenei mi uje da mambudo ro emboevetu mi setera awa tambera te ungo umo gaera.” \p \v 25 Setero Iesu mi ungoda yei sisira, “O ingo etoto kotari atae ra. Edo ingo ro Mamo da binga sari embo mi sisera awa sasaimbedo ge be edo ewa. \v 26 Soregari embo Mamo mi itari bugarase sisira awa giti awa memesi awa gadira edo amboda uso usasa ari iji awa bugadira.” \v 27 Edo Iesu awa sedo edo ro jiwari mi uso jawo da sira awa ujugadi sedo isira. Edo ge Moses de Mamo da binga sari embobo de mi gaisira ainda tuturo edo kiki berari awa sisira. \p \v 28 Edo ungo nati rawainda mambutera awa aikambu bugudo Iesu nati awa dodo derigedo mambadi isira. \v 29 Awarate ungo umo doro derigeurase sedo uso yei sisera, “Ongobo etiri edo tumba jijirira awasedo puio ingode atore.” Setero gido umo ungoda nati da daedo atadi totorisira. \p \v 30 Edo umo tendeba mendo da daedo anumbedo ambe budo God ategurisira. Edo ategedo ambe ngaungedo ungoda yei ititisira. \v 31 Edo umo awodo etiri umo averi awa gosisera te burigi be ungoda diti da nonda yarago isira. \v 32 Edo umo nonda yarago etiri ungo ungosuka mina sara isera, “Ingodena emboro da pepeta ero edo umo jiwari awa ingodenaso yei ujugetira ainde ingodenaso jo awa teta ri mi ewarago etira.” \p \v 33 Edo ungo awa sedo burigi erido engenembedo Jerusalem nati da mambusera ainda ambojimbi 11 de edo nenei ainda dada edo atisera awa tambusera. \v 34 Edo embo dada edo atero tambusera amimi sise atisera, “Gebe Bada awa erira. Edo umo Simon da yei isaga etira.” \v 35 Edo ungo ge awa ingido edo embo etoto amimi emboro da ungoda yei ro etira awa ujugurisera. Edo ungo daedo Bada ambe ngaungetiri ungo umo gosisera awa ujugurisera. \s1 IESU USO AMBOJIMBI DA YEI ISAGA ISIRA \p \v 36 Edo ungo awodo sise atero Bada umo umosuka bugudo ungoda teda derido ungoda yei sisira, “Dubo jamo ingoda yei natopo atare.” \p \v 37 Awarate ungo oju isera ainda be awa ungo kotisera asisi gari ge sisera. \v 38 Awarate unemi ungoda yei sisira, “Ingo ro edo oju evi? Edo ingo ro edo mana mana evi? \v 39 Naso ingo de tei de awa gosise awa giwo amone nanemi ingoda teda atena. Edo ingoda ingo mi jigido gosise ingo gadewa ko asisi awa tamo de vetu de teta ingo gosewa teta na tamo de vetu de eiedo aera.” \p \v 40 Edo umo awa sedo uso ingo de tei de awa ujiji etiri gosisera. \v 41 Iaviri de kove ari mi ungoda jo beda etiri ungo ge be ari sago ae isera. Awasedo Iesu ungo nganega isira, “Ingo einda indari indadewa atita?” \v 42 Setiri ungo uso yei wo sagisera awa ititisera. \v 43 Itero budo ungoda jo da indisira. \v 44 Indido ungoda yei sisira, “Na ingode matu atise ro sisena amone boroko bugira eire. Edo na ingoda yei matu sisena Moses da agodari de Mamo da binga sari embobo da jiwari de ya naso jawo da gagaegurisera awa berari be adira sisena.” \p \v 45 Edo umo ungoda jiro budo pirigurisira jiwari awa gorase. \v 46 Edo umo ungoda yei sisira, “Jiwari mi eiawa naso jawo da sira, ‘Soregari embo Mamo mi itari bugarase sisira awa memesi tambudo betadira. Edo umo betedo iji tamonde atae ari sekago wasiri de eradira.’ \v 47 Edo jiwari mi daedo sira ungo Jerusalem nati da tuturo edo wasiri bebegae dodo Mamo da yei wareregari edo Mamo mi kotembedo doari awa atopatadera awa jiwari mi sira. \v 48 Awasedo ingo ro gosisewa awa atopapotise atiwo. \v 49 Edo Asisi Kotopu naso Mama mi ingoda yei itadi sisira awa nanemi ingoda yei itane. Awarate ingo mana nati doadewa te ainda atiwo. Amboda Asisi Kotopu utu dodo wosedo ingo goroba mi sirari edo iji ainde awa atopatadi tuturo ave.” \s1 MAMO IESU BUDO UTU DA VIVITISIRA \p \v 50 Nati awa dodo Iesu ungo gitijigedo Bethany nati da mambudo uso ingo inda jigido ungo ewamei isira. \v 51 Edo umo ungo ewamei iri God umo budo utu da vivitisira. \v 52-53 Edo ungo umo tumondebain edo iaviri mi jo ato ae etiri ungo engenembedo Jerusalem nati da mambusera edo ainda Jew embobo da tumondebain ari oro da iji berari Mamo jasiga edo isera.