\id PHP - Waunan (Woun Meu) NT (original orthography) -Colombia 2011 (DBL -2013) \h FILIPENSES \toc1 Pabloou Filipopienag hẽsap p'ã deepʌ̈itarr \toc2 Filipenses \toc3 Flp \mt1 FILIPENSES \mt2 Pabloou Filipopienag hẽsap p'ã deepʌ̈itarr \ip \bd Chi p'ãtarr.\bd* Chamʌg carta hĩchab hich Pablo Roma p'öbör hee preso simua p'ãtarrau. Mʌg hẽsap p'ãju nawe ya diez añosjö sĩejim haajem Pabloou hichdëuta nacha ham haar Cristoou maach peerdʌ haaujem hiek jaaut'urtarr. Mag hi Hẽwandam hiek jaaut'urtarr k'ap ham k'õs nʌm k'ai, Hch. 16:12-40 jʌrwi hag gaai t'ʌ̃rbat. \ip Maimua hag k'ur ya biek t'ãrjupam Hẽwandam hiek jaau nʌrraawaijã hichdëucha ham hoot'urjim (Hch. 20:5-6). Mamʌ mag Roma p'öbör hee preso sĩsierr haigmua años jayap sĩejim haajem, bʌ̃ʌrjã ham dʌ̈i hooba. Mag hooba dʌ̈rrʌ̈ʌ narr haawai Pabloou k'ĩirjuawai ya hamach garmua hich k'ĩir hok'oobapʌ̈impii k'ãijã sĩejim (4:10). Mag nʌm hee Filipomua Epafrodito barchëjim hanaabá, haram k'ʌʌnau hich Pablo hat'ee ofrenda deepʌ̈itarr dʌ̈i. Magbaawai Pablo deeu k'ĩirdam honee haadëjim haajem. Chi Epafroditojã hurumua peer meejim hanaabá. Mor mas sĩewi monaaubaadeewaita deeu Pabloou ham haar hi pʌ̈ijim haajem, chamʌg cartadam dʌ̈i (2:25-30). \ip \bd Chijã k'ʌʌn hat'eeta p'ãjĩ.\bd* Filipopien peer hamach t'umta judionaan k'abam k'ʌʌn hajim haajem. Ham chan paraam k'ʌʌn k'abajim haajem, pari mag durrumuata ofrenda jʌr p'ie nʌʌ hajim haajem, hermanonaan Jerusalenpien dau hap'ʌʌ k'it'ëem k'ʌʌn hat'ee (4:16; 2 Co. 11:9). Pabloou chi Filipopien hat'ee mʌg hẽsap p'ãawai chan sĩi deeum k'ʌʌn haramjö hiek p'it'urg haadëp'ʌm gaaimua ham dʌ̈i hiek hëudʌag k'aba, sĩi k'ajap'a hich k'apk'ʌʌn hichdëu hoojem k'ʌʌnagamjöta p'ãjim. \ip \bd K'an jawaag hajĩ.\bd* Mag Filipopienau hich hat'ee p'atk'ondam jʌr p'ie nʌʌ hawi deepʌ̈itarr haawai, honegau hag paar hamag hʌ̈u hajim haagta p'ãjim (4:10-20). Maguata cárcel deg sĩerr hãba, hí honee chirajim ha sim. Biek k'apan mag hich honee sĩerrta mʌg hẽsap gaai jaau sim (1:4,18,25; 2:2,17,28-29; 3:1; 4:1,4,10). Mag maach honee haju haai nʌm ha sim dʌ̈i nem k'ĩir pogk'eta jaau sim; mamʌ hʌ̃rcha jaaupʌ̈i simʌn, mʌig heegar nʌwejã jãga wënʌrraju haai nʌ ha simʌu. \c 1 \s1 Salud \p \v 1 Hermanonaan, pastornaan, pastornaan juag hoojem k'ʌʌn, maimua t'um Filipopien Jesucristo hiek hʌ̈k'a nʌm gaaimua maach t'um hãbam bi heemjö k'odk'a nʌm k'ʌʌn: \p Mʌʌn Pabloou. Muata pãar t'umaam k'ʌʌn hat'ee mʌg hẽsap p'ã chirʌm. Timoteota mʌ daumaai sim, mʌ dʌ̈ita hãba Jesucristo chogk'anaa hi hat'ee p'idk'a sĩewai. Maagwai maach numiim k'ʌʌnauta pãach t'umaam k'ʌʌnag saludaanaa hʌ̈u naapim k'õsi nʌm. \v 2 Mag gaaimua maach Haai Hẽwandamag jëeunaa maach Pör Jesucristoogjã jëeu nʌm, pãar hʌ̈uu wai nʌm dʌ̈i hĩchab k'õinaa wai wënʌrramk'ĩir. \s1 Pabloou chi hʌ̈k'a durrum k'ʌʌn kõit Hẽwandamag jëeujerr \p \v 3 Mʌchdëu pãar k'ĩirju hahauk'ampierr Hẽwandamag hʌ̈u hajim ha chiraajem pãar kõit. \v 4 Mag Hẽwandamag jëeuwai pãar gaaimuata warag mʌ t'ãar honee haadeejem, \v 5 maach peerdʌajem hiek jawaag maach t'um hãbam p'idag gaaipai naawai. Mag warrcha pãachdëu hi hiek hʌ̈k'atarr haigmua pãraujã mag p'idk'a p'öbaaderr, hĩs hewag pawiajã hich mag maadëu hogdʌba wënʌrrʌm. \v 6 Mua k'ap'ʌ chirʌm, hichdëu jãg pãar t'ãar chi hiiurig paapʌ̈itarrjö hichdëuta warag pãar k'ĩirjugjã bãaupiju, Jesucristo bëe nʌm hora hich p'idag waumk'ĩir. \v 7 Mʌrʌgan pãarta mʌ t'ãrau. Maagwai pãar gaaimuata Hẽwandamagjã hich mag honee hʌ̈u hajim haju haai chirʌm. Pãarta mʌig mʌ dʌ̈i cárcel deg hãba nʌmjö nʌm. Mua t'et'emnaan na maach peerdʌajem hiek kõit hiek'aawaijã pãrauta mʌ hipierr dʌ̈i hag kõit hiek'a nʌmjö nʌm, jammua pãachdëu Hẽwandamag jëeu durrum gaaimua. Pãran warp nʌm, mamʌ Hẽwandamau mʌrʌg p'idag deetarr pãrau sĩi mʌchig happai deeba, hʌ̈u pãrau dʌ̈i mʌ juag hoo nʌm, hirig jëeu nʌmua. \v 8 Jesucristoou pãar k'õsi simjö muajã pãar k'a k'õsi chitʌm. Mua mag chirʌm haig Hẽwandamau k'ap'ʌ sim mʌ sëuk'aba chirʌm. \p \v 9 Maguata mua warag pãar kõit Hẽwandamag jëeujem, pãach wir haigjã warag hʌ̃rcha hagdaujö chik'am k'a k'õsi hamk'ĩir; maagwai k'ĩirjug paraanaa Hẽwandam dau najã jãga wënʌrraju haai nʌ ha k'augp'ömam dʌ̈i \v 10 nem haai k'abamjã hisegnaa nem hajap'ampaita waumk'ĩir. Mag hamʌn magan Cristo bëem hedjã pöd hãbmuajã “Pãar k'aigba naajim” habaju. \v 11 Mag hamʌn magan hĩchab hich Jesucristoouta pãrag nem hajap'am pöm waau k'augpiju. Hõrau pãar mag hoobaawai hamaujã hĩchab Hẽwandamag jëeumamua, “Hʌ̈uta pua ham jãg p'ë wai chirʌm; pʌjöm chan chuk'um” ha hiek'aju. \s1 Pabloou cárcel deg simua hich honee chiraajerr jaaupʌ̈itarr \p \v 12 K'odamnaan, mua pãrag k'ap hamk'ĩir jaauk'im: Mʌg hamau mʌ cárcel deg pʌ̈ibapäaiwai hõraun tag mua Hẽwandam hiek jaauba hich jãg chirsijupii hajierram. Mamʌ mag k'abajim. Hante magtarr haigmuata maach peerdʌajem hiek'an warag haaidʌa k'ap'ii haadëm. \v 13 Mag gaaimua mʌig soldaaun pöm t'ʌnʌm dʌ̈imua bit'urgam k'ʌʌnaupa t'um k'ak'apdö t'ʌnʌm, Cristo hiek jaau chitʌm gaaimuata mʌ mʌg preso wai nʌm. \v 14 Mamʌ hermanonaanau hoo nʌm, mʌ cárcel deg chirʌmjã Hẽwandamau mʌ chig hapiba wai sim. Mag gaaimuata hʌ̃rcha hi hiek hʌ̈k'a nʌm k'ʌʌnaujã warag k'up'ĩiuwia högk'aba, dʌ̈i hi hiek jaau nʌm. Hamau k'ap'ʌ nʌm, maach Pör Cristo hamach dʌ̈i sĩewai hirua hʌdʌʌr ham hamach happai deebaju. \p \v 15 Mag Cristo hiek jaau wënʌrrʌm hee, hãaur k'ʌʌnaun mʌ mʌg chirʌm hoowia, mʌ k'ãyau hamachdëuta hajapcha jaau nʌm hawia jãg wënʌrrʌm, chik'am dʌ̈i k'ujʌrpaim hiek'au. Magarrau hãaur k'ʌʌnaun chad magjã k'ĩirjuba, hamachdëu Cristo k'õsi nʌm gaaimuata jãg jaau durrum. \v 16-17 Har mag Cristo k'õsinaa mʌjã dau haug k'aug paraa nʌm gaaimua jaau wënʌrrʌm k'ʌʌnau k'ap'ʌ nʌm, Hẽwandamauta mʌ mʌig wai sim maach peerdʌajem hiek jaaumk'ĩir. Mamʌ hãaur k'ʌʌnau chan chadcha jaaum k'õsi k'abamta juau hogt'ompaita Cristo hiek jaau nʌm, sĩi hõrag hamachta chi hajapcharam k'ʌʌnau hamk'ĩirpai, magʌm gaaimua mʌg mʌ cárcel deg chirʌm hawia warag k'a honeg chuk'u hamk'ĩir. \v 18 Mamʌ mʌ gaai mas k'aba sim jãga hamau jaau nʌ. Mʌrʌgan t'um hich hagjöpai sim; jaaumap'a jaauwiajã hichiita hamau Cristo hiekta jaau nʌm. Mag gaaimua mʌchpa honee chirʌm. \p Mamʌ warag mʌ honeecha haju, \v 19 pãrau jãg mʌ kõit jëeu durrum dʌ̈i Hẽwandam Hak'aar maach Pör Jesús k'aigpër hautarrauta mʌchjã hĩchab heeg hoo sim k'ap'ʌ chiraawai. Mag pãrau jëeu nʌm dʌ̈i Hẽwandam Hak'arau mʌ heeg hoo sĩewai mʌigmuajã mʌ hʌ̈u höbërju. \v 20 Mamʌ dëgölp mʌ pöd höbërba hich mʌg cárcel degpai t'õowiajã mʌ gaai mas k'aba sim. Sĩi mua hʌ̃rcha k'õsi chirʌmʌn mʌgau: Cristo dʌ̈ita hag na mʌch chiraajemjö hubʌ chitam k'õsi chirʌm, t'et'emnaan na hi kõit hiek'aawaijã hinag chuk'u hiek'aag, mʌch mag chirʌm hoowia hõrau warag Cristota t'ö hiyʌ̈ʌ hamk'ĩir. Hamau chadcha Cristota mag t'ö hiek'amʌn, hamau mʌ t'õopʌ̈iwiajã, monak'a höbër nʌm dʌ̈i hãba chirʌm. \v 21 Hʌ̈u monak'a höbërk'iinjã, hãba Cristo hiek jaau nʌm gaaipaita pʌʌrba chitaju; mʌ t'õobpʌ̈ik'iin chará hajapcha sim, warre hich Cristo dʌ̈ichata chiraimaju haawai. \v 22 Mamʌ hʌ̈u chig haba höbërnaa mʌg jẽb gaai maach Pör Cristoou warag hich hiek hʌ̈k'apimk'ĩir hi hat'ee hõor jʌrju haai chirʌm hamʌn, mag chan mua jaauju k'augba chirʌm k'an hata jaauju k'ai hirig. \v 23 K'ar jãguata warag t'oop'em numijã ham k'õsi haadeejem: t'oop'em hãb Cristo haar chiranaa, t'oop'em hãbmua warag hi hiek jaau chitaag. Mua k'ĩirjuawai Cristoou hich haarta mʌ hauk'iin chadcha mʌ hajapcha hak'am. \v 24 Mamʌ mua k'ap'ʌ chirʌm hĩchab, pãar gaaimua hidëu mʌ hich jãg mʌg jẽb gaai chitaju haai chirʌm. \v 25 Mag pãrau mʌch hig nʌm k'ap'ʌ chiraawai mʌʌgwaiwe chan Hẽwandamau hʌdʌʌr hamag mʌch t'õopibajujã k'ap'ʌ chirʌm. Mʌʌn pãar hee maach Hẽwandam hiek jaau chitaju, warag pãar hubʌ paauk'amam dʌ̈i honeecha wënʌrramk'ĩir. \v 26 Mag Cristoou mʌ pãach haar monak'a baarpibarm hoobaawai pãrau honee nʌm hiek'au, “Cristo, hʌ̈uta pua jãg deeu hi waibëewia maar hee pʌ hiekdam jaau k'ëraichëm” haju. \s1 Maadëu jãga haju haai nʌ Cristo higar k'aba nʌm k'ʌʌn dʌ̈i \p \v 27 Mʌʌn mau pãar warp chirab mamʌ, muan pãragan sĩita Cristoou maachig wënʌrrapi jaau simjöta t'um hi hipierraa wënʌrrapim k'õsi chirʌm. Maagwai pöd mʌch pãar haar barba hawiajã, warppaimua k'ãijã hagt'a pãach t'umwe Cristo dʌ̈i hubʌnaa maach peerdʌajem hiek jawaagjã hö hãba nʌm hanʌmta mua hũrm k'õsi chirʌm. \v 28 Har maach higar k'aba nʌm k'ʌʌnau pãach dʌ̈i hamachdëu hampierr hawiajã hoob högk'amiet. Pãrau magmʌn magan magʌm hoowiata jũrr hewag k'ĩirjuwia hamau hãsie, “Mʌk'ʌʌnaun chadcha nem jaau nʌm paarta maadëu ham dʌ̈i jãg nʌm, jãgan Hẽwandamau jãk'ʌʌnta peerdʌ hauwia maachta hisegju” ha k'ĩirjuju. Mamʌ mag hawiajã, hich Hẽwandamauta hʌdʌraa magpi sĩewai \v 29 hoob högk'amiet. Maadëun Cristo hiek gaai hʌ̈k'a nʌisiewaita hirig hʌ̈u hajim haajem; mamʌ hagjö hi hiek jaau wënʌrrʌm gaaimua chik'amnau maach k'aibag waauwaijã hĩchab hirig hʌ̈u hajim haju haai nʌm. \v 30 Pãrau k'ap'ʌ nʌm, mʌg maach peerdʌajem hiek jaau wënʌrrʌm gaaimua hõrau maach higar k'aba nʌm. Pãrau pãach daúa hoojeejim, jãga haajeejĩ mʌ jam pãar dʌ̈i chiraawai; hĩsjã pãrau hũr nʌm, jam pãar dʌ̈i nʌmjöta mau mʌ dʌ̈ijã t'ʌnʌm. \c 2 \s1 Jãga haju haai nʌ maachjö Cristo hiek hʌ̈k'a nʌm k'ʌʌn dʌ̈i \p \v 1 Chadcha pãar gaaimua mʌ honee chirʌm, Cristoouta pãar k'ĩir honee hapi sĩewai. Hʌ̈u hiruata pãar k'õsinaa pãar k'ĩir jãsenk'aajem. Pãach t'umaam k'ʌʌnau hãbam Hẽwandam Hak'aarpai wai wënʌrrʌm gaaimua k'od hãbamjö naawai hʌ̈u pãar chik'am daupiinaa dau haug k'aug paraajã haajem. Magua mʌ honee chirʌm. \v 2 Mamʌ pãrau mʌ honeecha hapim k'õsi nʌm k'ai, t'umaa hö hãbata habat, jũrr chik'am hichaaurjã haba, hagdaujö chik'am k'a k'õsi, nem wawaagjã chipar chipar k'aba, hãbam k'ĩirjugpai paraa. \v 3 Pãachdëupaijã pãach t'önaa bigaaum k'ʌʌnagjã sĩi pãach hëugar hajap'a hig hiyʌ̈ʌ hamk'ĩirpai chan hoob warag nem waumiet. Mag k'ãyau warag chik'amnaan higwiata, “Jãk'ʌʌnan chad maar k'ãaijã hʌ̃rpai naabma” habat. \v 4 Nemdam waauwaijã hoob pãrau pãach hat'eepaita nem t'umaa k'ĩirjumiet. Magju k'ãai hĩchab dich k'apeen dʌ̈ijã hö hajap'a hajuuta k'ĩirjubat. \p \v 5 Muan pãragjã, “K'ĩirjug hajap'ata paraa habat” ha chirʌm, Cristoou k'ĩirjuajerrjö. \q1 \v 6 Hí hĩchab Hẽwandam haawai hich Haai dʌ̈i hãba sĩejim, hiwiir hãbjã hʌ̃rʌʌ k'aba. \q1 Mag sĩejieb mamʌ, hich mag hich Haai dʌ̈i hãba sĩerram k'õchgau hirua hich k'ãidu hogdʌ pʌamap'ajã k'abajim. \q1 \v 7 Mag k'ãyau mag Hẽwandamk'a sĩerrta, hich hajaugjã higba mʌg jẽb gaai bëewia, parhoobam chaaidamjö t'aabachëwia, jũrr wounk'a sĩeichëjim. \q1 Mag, sĩi hich Hayag hich hʌdʌraa p'ẽet'ʌgpinaa hõor hee Hẽwandam chogk'aan bëejim. \q1 \v 8 Mag wounag pawia, wounaan hee sĩeichëwia, sĩi chik'amnaanagta hʌdʌraa hich dʌ̈i hamachdëu hampierr hapijim. \q1 Mag Hẽwandam hipierraa ham k'õchgau sĩi hõor t'õomie harrjö hʌdʌraa pakuls gaai hich meerp'ë t'õopijim. \q1 \v 9 Mamʌ magtarr jũrr Hẽwandamau hirig hichta t'umaam k'ʌʌn k'ãai hʌ̃rpai hapiwia hichta tagam k'ʌʌn k'ãaijã hajapcharam gaai t'ʌ̃rjim. \q1 \v 10 Maagwai t'umaam k'ʌʌnau Jesús k'ĩirp'eeta jĩepöröu p'õbk'ak'a haju: hötarr k'ʌʌnaupa hʌ̃gt'arm magwe mʌg jẽb gaaim k'ʌʌnaujã hagjö. \q1 \v 11 Mag nʌmua t'umaam k'ʌʌnau hi k'ap'ʌ hamach meuk'ĩraucha hirig, “Jesucristo, pʌchta chadcha t'umaam k'ʌʌn Pöröu; pʌchdëuta nem t'um k'ap chirʌm” ha hiek'amam gaaimua, hĩchab hich Hẽwandam chi Haaipata mag t'ö hiek'aju. \s1 Jãga wënʌrraju haai nʌ Hẽwandam hiek hʌ̈k'abam k'ʌʌn hee \p \v 12 Cristo gaaimua k'odamnaan, mua pãar daupii chitʌm. Mua k'ĩircha pãachig Hẽwandam hiek jaau chitaawai pãachdëu mʌ hipierraa narrjö, magan mʌ mau warp chirʌmjã higba warag hich jãg hʌ̈k'anaat. Maach Hẽwandam na nem k'aigba wauju hök'ö sĩi maach peerdʌajem hiekta warag pãach hee hʌ̃rpai hapiju hẽk'abat, mag wënʌrrʌmua hubʌ paauk'amaag. \v 13 Magaag hat'ee hich Hẽwandamauta hich k'õchagpierr pãrag mag nem waupim k'õsi hapi sĩewai hichdëuta pãar juagjã hoojem. \p \v 14 Mag pãachig nem waupi sim waauwaijã, warag honee pãach wir haig chipar chiparjã haba, k'ĩuta waubat, \v 15 daumaa hãbmuajã pãachig hiek'apiju chuk'u, mʌg hõor k'aibag t'ʌnʌm hee k'aibagjã chuk'u Hẽwandam chaaink'a wënʌrramk'ĩir. Pãar magta wënʌrrʌmʌn, magan mʌg durr hich pekau pömgau hedau k'ĩejö sim heejã pãar hedjã hee p'ĩdag p'up'up t'ʌnʌmjöta wënʌrraju ham hee, \v 16 jãga Hẽwandamau maach t'ãar chi hiiurig paapäaijẽ ha jaau wënʌrrʌm gaaimua. Maagwai Cristo bëem hedjã mʌchpa pãar gaaimua honee chiraju, mʌch par p'idk'aba habarm k'ap'ʌ chiraawai. \v 17 Mua pãrag Hẽwandam hiek jaautarr gaaimua, hʌ̈u pãrau hãba hirua nem k'õsimta wau wënʌrrʌm. Maagwai hich hag hiek gaaimuapai hamau mʌ t'õoju hak'iinjã, bʌ̃ʌrjã machagjã higba hʌdʌraa mua mʌch t'õopiju. Magbarmua muajã pãrau nem wau nʌmjö, hichdëu k'õsim nemta mʌchdëujã wau chirʌm k'ap'ʌ chiraawai, mag mʌ t'õok'iinjã mʌrʌgan hʌ̈u k'ërʌm. \v 18 Maagwai mʌ mag t'õk'iinjã mʌʌn mʌchin honee chirʌm. Hoob hök'ĩirjuu hamiet. Mag k'ãyau heeu dëgölp mʌ magwiajã pãachta warag honeeta habat. \s1 Timoteo Epafrodito dʌ̈i \p \v 19 Maach Pör Jesuu k'õs hamʌn, mʌigmua jöpcha mua pãar haar Timoteo pʌ̈iju, pãar hoon mamk'ĩir, mag pãar hoot'urwia pãar jãga nʌ ha jaaubaicheewai mʌchjã honee chiraag. \v 20 Mʌchdëu pãar k'ĩirju chirʌm dʌ̈i tag hi dënjö pãar k'ĩirju nʌm k'ʌʌn chuk'u haawai, Timoteota mua pãar haar pʌ̈iju. Jãgdamauta chadcha pãar hʌ̈u wënʌrramk'ĩirjã hich k'od hãbam k'ʌʌn hat'eemjö haajem. \v 21 Tagam k'ʌʌnan sĩi hamach wir haigpaita k'ĩirjuajerram. Mamʌ mag sĩsidʌm Jesucristo hat'ee nem wauju k'ĩirjug chan bʌ̃ʌrjã k'ĩirjubamjöta haajerram. \v 22 Mamʌ pãrau k'ap'ʌ nʌm, hí warm k'ʌʌnjö k'aba k'itʌm. Maar hãba p'idk'a wënʌrraajeewaijã, hiruata chadcha hich haaijö bʌ̃ʌrjã mʌ bʌ̈ hogdʌba hich mag hãba maar maach peerdʌajem hiek jaau wënʌrraajeejim. \v 23 Magua, ya hamau mʌch sĩi höbeerpʌ̈iju wa t'õopʌ̈iju ha hajapcha k'ap'ʌ haadeewai hiita mua pʌ̈iju ha chirʌm, pãar hoon mamk'ĩir. \v 24 Mamʌ maach Pör Cristoou mʌigmua mʌch hʌ̈u höbeerpʌ̈iwia mʌchdëujã jöp'ëe pãar hoon maju k'ap'ʌ chiraawai mʌch chan mua hajappai k'ĩirjuba chirʌm. \p \v 25 Mamʌ hichiita mʌʌgwaiwe mua deeu pãar haar maach k'od Epafrodito pʌ̈iju. Pãrau mʌ juag hoomk'ĩirta hi pʌ̈itarr haawai chadcha hirua hʌ̈u mʌ hipierr maach Pör Cristo hiekjã jaau wai k'itanaa woun hat'eemjö hag kõitjã warag k'aigpër hiek'a k'itaajem. \v 26 Hi hiek ya hirua pãar t'umaa hoom k'õchag chirʌm haajem. Hichdëu maumua hũurwai, mag hi mor machpatarr pãachdëu hũrtarr gaaimua pãrau hi k'ĩirju nʌm hanaawai, hichdëujã hĩchab pãar k'ĩirju sim. \v 27 Chi mor mas haan hiin chadcha mor machpawia peer meejim. Mamʌ Hẽwandamau hʌ̈u hi heeg hoowia monaaupʌ̈ijim. Maata Hẽwandamau mag hi heeg hooba hʌdʌraa meepimuan, mʌʌn hök'ĩirjug pöoma chirsik'am. Mamʌ hʌ̈u hi monaau hat'am gaaimua Jöoirau mʌchpata heeg hoojim, mag hi bʌ̈ hʌhʌak'arr hoowia gaai machag chirarr warag hatcha hök'ĩirjug pöm hapimaaugau. \v 28 Mag hi mor mas sĩerr gaaimua pãrau hi k'ĩirju nʌm mʌchdëujã k'ap'ʌ chiraawai, jöpk'aa pãar haar hi pʌ̈im k'õchag chirʌm, hí deeu monak'a barbaimam hoobaawai deeu pãachjã t'umaa honee hamk'ĩir. Ya mag hí hʌ̈u barbaimaawai mʌchjã tag hök'ĩirjug chuk'u chirsiju hĩchab. \v 29 Mua hi pʌ̈ibaawai, chadcha maach Pör Jesucristo gaaimua maach dʌ̈i k'od hãbamjö naawai, honee pãach hee hi baarpi hat'at. Maimua jãgjöm k'ʌʌn wounaan pãach hee baarwai hĩchab wajap'a hi dʌ̈i nʌmjö habat mag dʌ̈ijã. \v 30 Chadcha hichdëupaita peer hich k'ĩrau hich t'õopijim, Cristoou nem waupi jaau sim hipierraa ham k'õchgau. Maimua hĩchab pãrau pãachdëucha mʌ juag hoom k'õsi durrumta warp nʌm gaaimua pöd hooba haawai, jũrr hichdëuta garpapa ham k'õchgau peer meebarm mʌ gaaimua. Maguata muan pãrag honee pãach hee hi baarpi hat'at ha chirʌm. \c 3 \p \v 1 Jesucristo gaaimua k'odamnaan, pãar maach Pör Jesucristo dʌ̈i naawai deeu pʌaba honee habat ha chirʌm. \s1 Nem wau nʌm gaaimuapai chan pöd dich peerdʌ haubam \p Cha mua p'ã deepäaigpam hiek'an nawe mʌchdëu pãrag p'ã deepʌ̈itarr hiekpaiu. Mamʌ mʌchigpain hʌ̈u k'ërʌm, mag hich hãbam hiekpai hawiajã. Hichiita pãar hat'ee nem hajaug sim, chik'amnag hʌdʌʌr pãach k'ũgurpimaaugau. \v 2 Mag mua jaaupʌ̈yaagpamʌn mʌgau: K'ĩir k'ap'ʌ habat, har hichk'umjö nem sëunem nem k'aigbamta jaau sĩerrjëem k'ʌʌn dʌ̈i. Jãk'ʌʌnan sĩi hamach mor hãrmienau. Hamag chan har dich wir haigpai ham dënjö dich k'ak'ua dauchachba nʌm k'ʌʌn chan Hẽwandam chaain k'abam haajem. \v 3 Mamʌ par hamach hip'it'ur mag wënʌrrawiajã hoob ham hipierraa hamiet. Maach mor hʌ̃rpain hidëu sĩi dauchach paar sĩsid hawiajã, maach t'ãarta k'aigba sim chan parta hi chaainau haju. Mag k'ãai maachin chad hi chaain chaarpama, chadcha hich Hẽwandam Hak'arau jaau simjö t'ãraucha hirig jëeujeewai. Mag jëeu wënʌrrʌmuata maach honee naajem, Jesucristo maach kõit meebarm gaaimua Hẽwandamau maach hich chaaink'a wai sĩewai. \v 4 Mamʌ hãaur k'ʌʌnau chan magba nʌmta sĩi haman chadau hõor hajap'am k'ʌʌnau ha jaau nʌrrjëe haajem. Hamagan sĩi dich mor dauchachnaa nem hajap'am wau nʌmuata Hẽwandamau maach hich haar haaujem haajem. Mamʌ chadcha magʌm gaaimuata maach hʌ̃gt'ar höbeerjeek'iin, magan mʌʌta ham k'ãaijã hëntërcha höbërju. \v 5 ¿K'an jãgwia magk'ajĩ? Hũrbat, pãrag jaauk'im: Mʌ dënnaanan hamach numwe judionaan chaar hajierram, warrgar maach jöoin Benjamín k'ararr hag chaain hewagam k'ʌʌn dën. Bʌ̃ʌrjã hamach jöoin hi pʌaba wënʌrrarr haawai, mʌjã hich mag bãaupʌ̈ijierram. Bʌ̃rʌʌwe hautarr hagt'a ocho diaspai chirʌm hee, warr jöoinau jaaujerrjö mʌ mehëudam p'ʌʌrbichpʌ̈ijierram. Maagwai mʌjã hagt'a mʌch t'ʌ̃r hok'ooba, judío charau. Mʌʌn hĩchab fariseo hajim, Hẽwandamau Moiseeg hich hiek p'ãpitarr hiek hajapcha hʌʌrk'aajem k'ʌʌn heem. \v 6 Mag Moiseeu p'ã pʌatarr hiek mʌchdëuta mʌch k'apeen k'ãaijã hajapcha hʌʌrk'aajerr haawaita jũrr Cristo hiek hʌ̈k'a nʌm k'ʌʌn hẽudeejã mua hẽk'aajeejim, ham k'aibag wawaag. Mag Moisés hiek mʌchdëu hajap'a hʌʌrk'a chitarr gaaimua, ni hãbmuajã mʌ higwia mʌ hëugar k'aigba nem hĩgk'aba haajeejim. \p \v 7 Hich mag jaar mʌchdëu k'ĩirjuawai magʌm t'um hajap'amjö k'ap'ʌ chitarr chan hĩs jũrr bʌ̃ʌrjã maadëu nem higbata sĩsidʌm. \v 8 Warran mʌʌn chadcha magʌmʌg hee chitajim. Mamʌ maagjerr hĩsin jũrr mʌʌn Jesucristo dënëu. Hiita mʌ Pöröu. Tag hijö nem hajap'am chan chuk'um. Hʌ̃gt'ar höbëraag hawi warrgar mʌchdëu nem wau chitarr, hĩs mʌgnaa hoowai chan bʌ̃ʌrjã maadëu nem higbata sĩsidʌm. Hajapcharan sĩi mag mʌch k'õchagpierr nem wau chitarr t'um mua hisegjim, jũrr Cristo dënk'am k'õchgau. \v 9 Mʌʌn hĩsin Cristo dʌ̈ita chirʌm. Mua mag chirʌm chan, mag sĩi mʌchta hajaug chirʌm hawia k'aba, ni Hẽwandamau hich hiek Moiseeg p'ãpitarr hiek mʌchdëuta hajapcha hʌʌrk'a chitʌm hawiajã k'abam. Mua mag chirʌmʌn, Cristo hiek t'ãraucha hʌ̈k'abarm gaaimua Hẽwandamau mua nem k'aigba wautarr t'um chugpaabapäaiwaita mag chirʌm. Dichdëu nem wajap'a wau nʌm gaaimuapai chan pöd dich peerdʌ haubam. Magju k'ãai Cristo jua heeta hich hak'aardam joot'ʌ sĩubarm wounan chadau t'ãar hajap'a chirsim haajem Hẽwandamau. \v 10 Muan Hẽwandamagta warag mʌchig hajapcha Cristo k'ap'ʌ hapim k'õsinaa hĩchab Cristo hiiupi hautarr hag jua t'eegta mʌchig deepim k'õsi chirʌm; magbaawai mua hi dënjö gaai machag hãwatju haainaa hĩchab hijö t'õju hak'iinjã, warag t'ãar p'ĩiuwia k'ĩirjuba t'õog. \v 11 Mua k'ap'ʌ chirʌm, mʌ mag hap'ʌʌ hak'iinjã, hichiita Hẽwandamau mʌ hak'aardam mag jẽbdeg sĩepiba hich haar hauju. \s1 Cristoou hichjö hajap'a hamk'ĩirta maachig jaau sim \p \v 12 Mua mag chirʌm chan, mag ya mʌchdëu t'um jaau dichdimamjö mʌchta hajapcha chirʌm haba chirʌm. Mʌg chirʌm haiguin mʌʌn hagt'a hajap'a haju pöoma waaur chirʌm. Mag chirab mamʌ hajap'a hajuuta hẽk'a chirʌm. Cristoou hichjö hamk'ĩirta hichdëuta nacha mʌ jʌr hautarr haawai hagjö hãba hag k'ĩirjugta hogdʌba wai chitʌmua jũrr hich simjö hajap'a hajuuta hẽk'a chirʌm. \v 13 Keena, Cristo gaaimua k'odamnaan, mua chan pãrag, “Ya mʌʌn hĩsin chadau mʌchdëu hig chirarrjö hajap'a chirsim” haba chirʌm, hagt'a t'um Cristoou jaau simjö k'aba chiraawai. Mag hagt'a hajapcha k'aba chirab mamʌ, ya warrgar mʌchdëu nem waaujerr chan tag k'ĩirjuba chitʌm. Magju k'ãai mʌ k'ĩirjugan, hãba k'anta mua Cristo hat'ee waubaawai hi dawagaa habarju k'ai hanaa hirua nem k'õsimpaita wauju k'ĩirju chitʌm. \v 14 Maagwai mʌg hatag ya hich sim haarcha barbaimaawai mʌchdëu mag hich dawagaa nem wau chitarr jũrr Hẽwandamau mʌ dʌ̈i hajap'anaa hich dʌ̈i hich mag mʌ wai nʌrraju. Mamʌ mag maach hʌ̃gt'ar höbërju hayaa hamk'ĩir Jesucristo meebamua chan hãbjã Hẽwandamau hauba haajeek'am. \p \v 15 Maguata pãarjã har mʌ dënjö Hẽwandam hiek hajap'a k'ap'ʌ nʌm k'ʌʌnan magta k'ĩirjuju haai nʌm. Mamʌ hãbmua k'ãijã pãar hee hich hajaug p'ëwia ya hiin t'um hajap'a chiraawai hich hajaug paapäaig chan tag nem hajap'am wauju higba chirʌm hamʌn, hich Hẽwandamau hĩchab hirig mʌg jẽb gaaiwe chan hagt'a hi t'um hajapcha k'aba sim ha k'ap hapiju. \v 16 Mamʌ mua mag chirʌm: Maadëu dichdëu nem k'augtarrpierr k'ĩirjunaata nem wauju hawijã jaauju haai nʌm, bʌ̃ʌrjã k'augbam k'ʌʌn dënjö nem parhoob wauba. \p \v 17 K'odamnaan, pãrau mʌ jua heerpanaa mʌ dënjöta habat. Magnaa hĩchab pãar hee maach wënʌrraajerrjö wënʌrraajem k'ʌʌn hoonaa hagjö hajap'ata nʌrrjëe habat. \v 18 Mʌchdëu nawe pãachig jaaujem hiekpai hĩsjã deeu pãrag jaauk'im: Hõor k'apan har maach hee hʌ̈k'a nʌm hʌ̈k'a nʌm haajem k'ʌʌn t'um chan chadcha chi hʌ̈k'aajem k'ʌʌn chaar k'abam. Jãk'ʌʌnan jãg hamach parhoob wënʌrrʌm gaaimua sĩi dau t'eeg chuk'umjöta t'ʌnʌm. Hamagan sĩi parta Cristo pakuls gaai t'õtarrjö haajem. Har mag k'ĩirju nʌm k'ʌʌn hoowaita t'ãar heepain bĩe chiraajem. \v 19 Jãgʌm k'ʌʌnaun sĩi parhooba hamach hö k'õchagpierr nem wau nʌmta, hajaug hʌ̃rpai sĩsidʌm haajem. Mag nem k'aigba wau nʌm hawia chigaa hajöjöopaijã k'aba, warag hamachta t'ö hiyʌ̈ʌ haajerram. Hamau hãba mʌg jẽb gayam nempaita k'ĩirju nʌm. Mamʌ magʌm paar Hẽwandamau k'ĩmie durrta ham bark'ʌʌipʌ̈iju, hich mag dau hap'ʌʌ wënʌrramk'ĩir. \v 20 Mamʌ maachta hʌ̃gt'armpeen k'aju k'ʌʌn haawai maach durran hʌ̃gt'ariu. Maagwai pöd warm k'ʌʌnjö mʌg jẽb gaaim nempaita k'ĩirjuju haju k'aba nʌm. Maachin hãba maach Pör Jesucristo maach peerdʌ hautarr hʌ̃gt'armua bëeta hoo nʌm. \v 21 Mag hich pierrum hedta hichdëucha hich hiiu haawai maach mor mʌg maadëu nem higmap simjã hich dënjö hajaug paapʌ̈iju. Nem t'um t'ʌnʌmjã hichdëuta hichdëu hampierr haju haai sĩerraawai hich hag juapaaupai hirua chadcha sĩi maach hëu meebpʌ̈imjö haju. \c 4 \s1 Cristo hiek hʌ̈k'a naawai honeeta wënʌrraju haai nʌm \p \v 1 K'odamnaan, mua pãar jãsenenaa pãar k'õsi chitaawai pãar hoon mam k'õchaaga chiraajem. Hajapcharan pãar gaaimuata mʌʌn honee chiraajem. Mua k'ap'ʌ chirʌm, pãrau chadcha maach peerdʌajem hiek hʌ̈k'atarr haawai par mʌ p'idk'abajim. Jãg pãarta mua k'ajap'am nemjö Cristo hat'ee gan hautarr gaaimua mʌ honee chirʌm. Maagwai hich mʌg hẽsap gaai t'um mʌchdëu pãrag jaau chirʌmjö hich jãg hubʌ nʌisit, hʌdʌraa maach Pör Jesucristoogta pãach juag hoopi nʌmua. \p \v 2 Mʌch hʌ̃p'ʌʌin k'ʌ hãbam k'ʌʌnagamjö mua mag chirʌm, Evodiaag, maimua Sintiqueegjã hagjö: Chadcha maach Pör Jesucristo k'arannaanjö k'õinaa nʌisit, hichdëu hapi simjö. \v 3 Maimua pʌjã, mʌch k'apeer hajap'am, hĩchab maach peerdʌajem hiek heemua bʌ̃ʌrjã hogdʌba nʌrraajeewai pʌrʌgjã jãk'ʌʌn hʌʌin wawibá ha chirʌm, tag hich jãg wënʌrram hugua. Mua hõor hee maach peerdʌajem hiek jaau chitaawai jãk'ʌʌn hʌʌinauta Clemente dʌ̈imua tagam k'ʌʌn hagjö mʌ dʌ̈i hãba wënʌrrarr k'ʌʌnpa mʌ bʌ̈ hogdʌba dʌ̈i mʌ hipierr jaau durraajeejim. Mag mʌ dʌ̈i wënʌrrarr k'ʌʌn t'ʌ̃r ya hʌ̃gt'ar Hẽwandamau hichdëu peerdʌ haumam k'ʌʌn t'ʌ̃r p'ãk'amaajem hẽsap gaai hĩchab p'ãk'a t'ʌnʌm. \p \v 4 Maach Pör Jesucristo pãach dʌ̈i sĩejem k'ĩirjuwia honee habat. Hũmaai pʌaba pãrag jaau chirʌm: ¡Honee habat! \v 5 Maach Pör Cristo ya bëeimʌʌ sim k'ap'ʌ, hõor dak'ĩir hagpierraata wënʌrrat'ʌ̃; pãach k'apeenjã chig haba, sĩi warag chik'am dau haug k'aug paraata habat. \v 6 Pãach p'it'urg waauwai hoob hök'ĩirjuu hamiet. Mag k'ãyau warag mag pãach p'it'urg hau wënʌrrʌm t'um Hẽwandamagta jaaubapʌ̈it, hirig jëeumamua. Mamʌ mag jëeumamua hĩchab pãach hiek hũurjem paarjã hirig hʌ̈u hajim habat. \v 7 Pãrau cha mua jaau chirʌmjöta hamʌn, magan Hẽwandamau pãar hök'ĩirjug meeupiju. Pãar Jesucristo dʌ̈i naawai p'it'urg hauwiajã hĩchab hichdëuta pãar k'õinaa wënʌrrapiju. Mag pãar k'õinaa wënʌrrʌm chi hʌ̈k'aba nʌm k'ʌʌnau pöd k'augba haajem, jãgata pãar mag nʌisip nʌ. \s1 Hõrau hoowai hʌ̈u hajöjöom nemta wauju haai nʌm \p \v 8 K'odamnaan, hãbmiecha paawai mua pãrag magk'im: Hõrau hajap'a pãach hëugar hig hiyʌ̈ʌ hamk'ĩir, t'umaam k'ʌʌn dak'ĩir bʌ̃ʌrjã sëu chuk'u hãba chadam hiekpai hiek'ajuuta k'ĩirjubat. Hĩchab jãgata Hẽwandam dau najã nem hajap'a waujuuta hãba k'ĩirjubat, pekau wauju k'ĩirjugjã chuk'u. Magnaa k'ĩirjug paraa haajeet'ʌ̃ hĩchab, jãga habarm gaaimuata hõrag pãach daupii hapiju nʌ, bʌ̃ʌrjã pãach hëugar hĩgk'aju k'ʌʌn chuk'u haag. Mua t'um pãrag mag chirʌmʌn mʌgau: Pãachdëu nem wau nʌm hoowia hõrau hamach hödegpai k'ãijã, jãgan chadcha hʌ̈u k'ërʌm hajöjöom nemta hãba wauju k'ĩirjubat. \v 9 Pãrau pãachdëujã k'ap'ʌ nʌm mua pãar hee maach Hẽwandam hiek jaaubaimaawai pãachdëu hʌ̈k'atarr. T'umaam k'ʌʌnau mʌ hiek'a chitʌm hũrwia mʌ hoojierram, jãga mʌ pãar hee chitajĩ. Hich jãg mʌ pãar hee p'ʌʌrdʌ chitʌmua nem wau chitʌm hoojerr t'umaa pãachdëujã mʌ dënjö habat. Pãar mag wënʌrrʌmʌn, magan hich Hẽwandam maach k'õinaa hapiejemchata pãar dʌ̈i nʌrraju. \s1 Hichig p'atk'on deepʌ̈itarr paar Pabloou hʌ̈u hajim hatarr \p \v 10 Maach Pör Jesucristoog hʌ̈u hajim ha chirʌm, deeu pãrau mʌg mʌch dau hee haug k'augbarm paar. Chadcha pãrau hagt'a hʌ̈u mʌch k'ĩirju durrum k'ap'ʌ chiraawai mʌ honee chirʌm. Mag chirʌm haig chan mag pãrau ya tag mʌ higba naajim haba chirʌm. Mua k'ap'ʌ chirʌm, pãrau mʌ juag hoom k'õsi durrumta, sĩi wir haiguimjö k'aba haawai, pöd nawe mʌ juag hooba naajim. \v 11 Mag chirʌm haig chan mag sĩi mʌch dau hap'ʌʌ chiraawai pãrau mʌchig nem dedee hamk'ĩirjã k'abata mag hiek'a chirʌm. Mʌʌn mʌg chitʌmʌn, parhooba nemdam bʌ̃rʌʌm dʌ̈i hawiajã magʌm haba chitʌm. \v 12 Mʌʌn ya parhoobata k'augwi chitʌm. Bʌ̃ʌrjã mʌchdëu nem hig chirʌm chuk'u chirʌm haigjã nem k'ĩir t'um paraamjö chiraajem. Jãsöo chirʌm haigjã biwaa chirʌm dʌ̈i hãba chitʌm. K'ar mʌchdëu nem hig chirʌm hatcha sob wai chiraajem; wa k'ar magbaju, jũrr bʌ̃ʌrjã chuk'u chirʌm hawiajã hök'ĩirjuu hoo chiraa k'augba chitʌm. \v 13 Mua chan mʌch dau hap'ʌʌ chitajujã k'ĩirjuba chitʌm, magʌm hãwat chitaagjã hich Cristoouta mʌrʌg juapá deejeewai. \v 14 Mag hab mamʌ, pãrau mʌ juag hooju haai k'aba naajimjã haba chirʌm. Hante hʌ̈uta pãrau mʌ juag hoob k'aba hoojierram. \p \v 15 Filipopien, pãrau pãachdëujã k'ap'ʌ nʌm, har mʌ pãar hee Macedonia durr Hẽwandam hiek jaau p'ʌʌrdʌ chitawia jũrr deeum durr jaau chiraimaawaijã, maach k'odnaan tagam k'ʌʌnau deepʌ̈iba nʌm hee, hãba pãraupaita pãachdëu Hẽwandam hiek hʌ̈u k'augtarr paar hawi mʌrʌg p'atk'onjã deepʌ̈ijierram. \v 16 Hag najã hagt'a Tesalónica chiraawai, pãachdëuta k'arii hʌ̈u mʌrʌg p'atk'ondam mʌch nemdam hig chirʌm hat'ee deepʌ̈i nʌm mua haaujeejim. \v 17 Hãba sĩi pãar jua heem nem haum k'õchgaupaijã k'abata mʌ mag hiek'a chirʌm. Mua hʌ̃rcha k'õsi chirʌmʌn, hĩchab pãrau mʌrʌg nem dee nʌm paarjã jũrr hich Hẽwandamauta pãrag hag k'ãyau nem hajapcharamta deepim k'õsi chirʌm. \p \v 18 Hʌ̈u hajim keena. Har pãrau mʌ hat'ee Epafrodito gaau p'atk'on deepʌ̈itarr t'um hʌ̈u hagcha k'ërajim. Hajapcharan mʌchdëu hig chirarr k'ãyaujã hʌ̃rʌʌchata pãrau deepʌ̈ijierram. Jãg pãrau mʌrʌg p'atk'ondam deepʌ̈itarran Hẽwandamau hoowaijã hʌ̈u k'ërʌm, hichigchata deebarmjö haawai. \v 19 Jãg nʌm jũrran, pãachdëu nem hig nʌmpierr maach Hẽwandamau pãrag hichdëu nem t'um jʌ̃a sim heem bʌ̃ʌrjã hĩgk'aba, deeb k'aba deeju, pãar Jesucristo dënk'anaa hi hiek hʌ̈k'a naawai. \p \v 20 Hichpaita maach Haai hanaa maach Hẽwandamau. Hijöm k'ʌʌn chan tag chuk'um. Maagwai hirigpaita t'umaam k'ʌʌnau mʌg hatag pawiajã hich mag hʌ̈u hajim haju haai nʌm. \s1 Pabloou hamach saluddam deepi jaautarr \p \v 21 Jesucristo gaaimua t'um Hẽwandam chaaink'a t'ʌnʌm k'ʌʌnag mua salud deepʌ̈i chirʌm habat. Hĩchab maach k'odnaan mʌig cárcel deg hʌ̃iba mʌ hoo k'ʌrrk'aajem k'ʌʌnaujã pãrag salud deepʌ̈i nʌm. \v 22 Maimua tagam k'ʌʌn t'um mʌig hagjö Hẽwandam hiek hʌ̈k'a durrum k'ʌʌnaujã hamach t'umaam k'ʌʌnau pãrag salud haajem. Mamʌ hʌ̃rcha pãrag salud deepʌ̈i nʌmʌn, Jesucristo gaaimua maach k'odnaan mʌg Roma durram rey deg p'idk'aajem k'ʌʌnauta pãrag salud deepʌ̈i nʌm. \p \v 23 Mʌgdampai hajim keena, mʌg hẽsap gaai pãrag jaaupʌ̈im hig chirarr. Pãar kõit maach Pör Jesucristoog jëeu chirʌm, hichdëuta pãar dʌ̈i hogdʌba hich mag pãar hʌ̈uu wai nʌrramk'ĩir. Hayoo keena, \cls Pablo