\id GAL - Waunan (Woun Meu) NT (original orthography) -Colombia 2011 (DBL -2013) \h GÁLATAS \toc1 Pabloou Galaciapienag hẽsap p'ã deepʌ̈itarr \toc2 Gálatas \toc3 Ga \mt1 GÁLATAS \mt2 Pabloou Galaciapienag hẽsap p'ã deepʌ̈itarr \ip \bd K'aíu p'ãjĩ maimua chijã k'ʌʌn hat'eeta p'ãjĩ.\bd* Galacia durr iglesia naajim haajem, hich Pablooucha Cristoou maach peerdʌ haaujem hiek jaaut'urwi hʌ̈u hʌ̈k'atarr k'ʌʌn. Mak'ʌʌn iglesia hee chi hʌ̈k'a durrum k'ʌʌnagta mʌg carta p'ãjim haajem, Pabloou. Galaciapien chan judionaan k'aba griegonaan hajim haajem. Mak'ʌʌnagta Pabloou Hẽwandam hiek jaau simua hamag, “Pãrau hãba Cristo hiekta t'ãraucha hʌ̈k'amʌn chadcha Hẽwandamau pãar pekau chugpaawi warrjã hich mag pekau chuk'u wënʌrrarrjö pãar hirua hich haar hauju hayaa hapʌ̈ijugui” ha jaaujim hanʌm. \ip Pari magtarrta hi hẽudee deeum k'ʌʌn bëewi, “Cristo hiek hʌ̈k'a nʌm k'ʌʌnaun judionaan k'aba hawiajã hichiita Hẽwandam dau na hajap'a naagan mehëujã p'ʌʌrbichpiju haai nʌm” ha jaaujeejim hanaabá. Mamʌ magpaijã k'aba, hich Pablo higwiajã, “Hí chan chadcha Jesuucha hich hi jaaumk'ĩir jʌr hautarr k'abamta jãg nʌrrʌm” haajeejim haajem hich mak'ʌʌnau. \ip \bd K'an jawaag hajĩ.\bd* Mag hich hichaaur sëuk'a nem jaau wënʌrrʌm hich Pabloou hũr hat'aawai, chi hʌ̈k'a nʌm k'ʌʌnagta k'ĩir mor chigpai jöoirau, “Hamau jaau nʌmjö mag Moiseeu ley p'ã pʌatarr gaai jaau sim hipierraa nʌmuata maadëu dich pekau chugpaaju hẽk'a nʌm k'ai, magan Cristoon parta maach kõit pakuls gaai dau hap'ʌʌ meejiebma” hajim hanʌm (5:2). Magta warag jöoi meeuk'abaadëwi Galaciapienag mʌg hẽsap p'ãjim hanaabá, hag gaai hamag hiek k'ẽgk'a hiek'amamua, “K'ant'eeta jãg sĩi sëuk'a nem jaau wënʌrrʌm k'ʌʌnag hʌdʌraa pãach k'ũgurpi nʌma” ha jaaupäaig. Mag, tag magʌm k'ʌʌn hiek hũrpiba jaaupʌ̈ijim haajem, jöoirau. Pabloowan chi hʌ̈k'a durrarr k'ʌʌn mag maestronaan hanʌmta sëuk'a nem jaau wënʌrrʌm gaaimua hamachdëu nacha hʌ̈k'atarr hiek hisegtarr k'ʌʌndamjã t'umaa deeu Jesús hiek chaar heeta wënʌrrapim k'õsi sĩejim. \c 1 \s1 Salud \p \v 1 ¿Jãgpai nʌ keena? Mʌʌn Pabloou hõrau jʌr hautarrjã k'aba hich Jesucristoouchata hich p'iriu hautarr Jöoi dʌ̈imua jʌr hautarr, hajapcharan hich Haai dʌ̈imua jʌr hautarr wounma. \v 2 Muata hermanonaan mʌiguim k'ʌʌn dʌ̈imua pãrag mʌg hẽsap p'ã deepʌ̈i chirʌm, Galacia durr iglesia nʌnʌidʌm heem k'ʌʌnag. \v 3 Pãar kõit Hẽwandamag jëeu chiraajem, hichdëuta maach Pör Jesucristo dʌ̈imua hʌ̈u dʌ̈rrcha pãar heeg hoowi pãar k'õinaa p'ë wai naamk'ĩir. \v 4 Pãrau k'ap'ʌ nʌm, Jesucristo k'urau k'abamuan maachin hagt'a maach pekau heeta wënʌrraajeek'am. Mamʌ magba maach Hẽwandam hanaa maach Hayau hichdëu k'ĩirju wai sĩerrjö Jesucristoouta hʌ̈u hʌdʌraa hich t'õopijim maach kõit, magbarmua pekau jua heemua maach peerdʌ hawaag. \v 5 Hẽwandamau mag Cristo pʌ̈iwi hʌ̈u peerdʌju hayaa nʌm paar hʌ̈u hajim hanaa t'umaam k'ʌʌnagta hich mag hi hajaug t'ö hiek'apim k'õsi chirʌm. \s1 Deeum hiek maach peerdʌajem chan tag chuk'um \p \v 6 Keena, mʌ gaai masi chirʌm chadcha, Cristooujã pãar k'õsi harr gaaimua Hẽwandamau hich hiek hʌ̈k'amk'ĩir t'ʌ̃rk'a hautarrta, hagt'a pömcha k'aba nʌm hee deeu pãach garmuata hi hisegamjö jũrr marau pãachig jaautarr hichaaur jaau nʌmta maach peerdʌajem hiek hawi hag higarta t'eerbagk'aag hẽk'a nʌm hanʌm hũr chiraawai. Pãrau jãgbajupii chirajim. \v 7 Mamʌ mʌ hiek hũrbat: deeum hiek maach peerdʌajem chan tag chuk'um; pãrag jãg nem jaau wënʌrrʌm k'ʌʌnaun sĩi warag pãrau hʌ̈k'ajujã k'augba hapijuuta hẽk'a wënʌrrʌm k'abahab, magʌm gaaimua Cristoou chadcha maach peerdʌ haaujem hiekta jũrr hag heyaajã k'aba parhoob hamachdëu jaaum haig jawaag. \v 8 Ya magbaadëm chan nem hajap k'abata haadëju. Mamʌ hãbmua k'ãijã pãrag maach peerdʌajem hiek jaau sim hanʌmta nacha mʌig maachdëu pãrag jaauchëtarrjö k'aba k'ĩetta jaau sim wounan, magan hichiita Hẽwandam jua machag hãwatab k'aba hãwatju. Mʌchdëu wa Hẽwandam chog hãb hʌ̃gt'armua bëewia k'ãijã mag hag hiek chaar k'abamta jaaumʌn, magan Hẽwandamau hichiita ham gaai mas hab k'aba mas haju. \v 9 Cha mʌchdëu jaau chirʌmjö pʌaba mua deeu mag chirʌm: Hãbmua k'ãijã maach peerdʌajem hiek jaau sim hanʌmta mʌig nacha maachdëu pãrag hũrpitarr chaaurta jaauju hat'een, jerrba Hẽwandam jua machag hãwatab k'aba hãwatju. \v 10 Mua mag chirʌm haig chan hõragta mʌch hëugar hajap'a hig hiyʌ̈ʌ hamk'ĩir k'aba, Hẽwandamagta mʌchdëu nem wau chirʌm higwia chadcha hʌ̈u sim hapiju hẽk'aajem; sĩi hõrag mʌch hajap'a hoomk'ĩirpaita mʌ mag chitʌm hak'iin, ya Cristo chogjã k'aba chirak'am. \s1 Pabloou Hẽwandamau hich jʌr hautarr jaautarr \p \v 11 Hermanonaan, chadcha k'ap'ʌ habat cha mua pãachig jaau chirʌm: Mʌg maach peerdʌajem hiek cha mua jaau chitʌm chan sĩi mʌig heegar maachjöpaim k'ʌʌn k'ĩirjug k'abam. \v 12 Mʌg hiek chan hõrau mʌrʌg jaautarrjã k'aba wa mʌch garmua k'ãijã deeum k'ʌʌn dʌ̈i k'augtarrjã k'abam. Mʌg hiek'an hich Jesucristoou mʌchigcha jaautarrau. \p \v 13 Pãrag k'ap hamk'ĩir jaauk'im; tale pãrau hũurjeejim warrgar mua nem waaujerr: Warrgar sĩi maach jöoin judionaan hiigta hee chitaawai mʌg Cristo hiek hʌ̈k'a durrum k'ʌʌn dau haugjã k'augba chadcha mua ham hẽudee hẽk'aajeejim. \v 14 Har maach pör hagdaujö bãautarr k'ʌʌn happain mʌchdëuta ham k'ãaijã hʌ̃rcha maach jöoin hi k'apcha chirajim, mʌchdëuta ham k'ãaijã hajapcha hʌʌrk'aajerr haawai. \v 15 Mamʌ hagt'a t'aabajã t'aababa chirʌwe Hẽwandamau hich hat'ee mʌ jʌr hauju k'ĩirju wai sĩerr haawai, mag chitarr hãba, hʌ̈u hich garmua mʌ heeg hoowi \v 16 k'ãai hãb mʌrʌg hich Hiewaa k'augpijim, judionaan k'abam k'ʌʌn heem magwe hichdëu hõor peerdʌ haaujem hiekta jaau p'ʌʌrdʌ chitamk'ĩir. Mag mʌchig jaaupibaawaijã mua hiwiir hãbamʌgjã jëeuba, \v 17 ni Jerusalenag mawia mʌ nawe hich Jesuucha hagjö hich hi jaaumk'ĩir jʌr hauwi hich dʌ̈icha wënʌrraajerr k'ʌʌnagjã mua jãga jaauju haai chirʌ́ ha jëwaanjã mabajim. Magju k'ãai maigpai chiraba, warag Arabiaag mawia, mam chirʌʌ hawiata deeu Damascoog majim. \p \v 18 Mag Hẽwandamau mʌrʌg hich Hiewaa k'augpitarr k'ur año t'ãrjup naata Jerusalenag majim Pedro dʌ̈i hoog; maig mʌ seman numpai chirajim hi dʌ̈i. \v 19 Hich maagwai maach Pör Jesús heeum Santiago happaita mua hoojim; pari tagam k'ʌʌn hagjö hich Jesuucha hich hi jaaumk'ĩir jʌr hautarr k'ʌʌn chan mua hãbjã hoobajim. Magtarr haawai mua chan deeum k'ʌʌnau mʌchig jaautarrta k'augwi jaauba, hich Hẽwandamaucha k'augpitarrta jaau chirʌm. \v 20 Cha mua pãrag mʌg hẽsap gaai jaau chirʌmʌn chadchata mua jaau chirʌm Hẽwandam dak'ĩir; hichdëujã k'ap'ʌ sim mʌ sëuk'aba chirʌm. \p \v 21 Mag Jerusalén hudt'urtarr k'urta deeu mʌch durr Ciliciaag mawi Siria durrjã hudt'urjim. \v 22 Pari maagwai chan Judea durr iglesia nʌnʌidʌm heem hermanonaanau chan hagt'a k'ĩircha chan bʌ̃ʌrjã mʌ k'augba naajim, ham heejã maba chirarr haawai. \v 23 Sĩi hamau hũurwai ham k'aibag wawaag mʌchdëujã ham hẽudee hẽk'aajerrta hĩsin warag mʌchdëupata maach peerdʌajem hiek jaau chitʌm hanʌm hũurjeejim haajem, mʌchdëujã magʌm hiek warre hõrag hisegpi jaauba haajerrjö. \v 24 Pari hamachdëu mag hũr nʌm gaaimua warag Hẽwandamagta hʌ̈u hajim haajeejim haajem. \c 2 \s1 Tagam apostolnaanaujã Pablo hiek jʌ̃gaagaa hũrtarr \p \v 1 Maimua magtarr k'ur catorce añonaata deeu hũwaai Jerusalenag majim Bernabé dʌ̈i; mag mʌch mam dʌ̈i Tito harrjim. \v 2 Mag mʌ marran, hich Hẽwandamau mʌrʌg maju haai chirʌm habaawaita majim. Maimua ya Jerusalén barwi iglesia hee chi pörnaan dʌ̈i maach happai biirdʌ nʌm haigta mua jũrr hamag jaaubaadëjim judionaan k'abam k'ʌʌnag maach peerdʌajem hiek mʌchdëu jaaujem. Mua hamag jaaujim, mʌchdëu nem jaau chitʌm k'ap hamk'ĩir, magba hak'iin mua nem jaau chitʌm k'augbam gaaimua mʌch higar k'aba k'ãijã habaawai mʌchdëu nawe jaautarr maimua hewag jaaubarmjã hisegju hawi. \v 3 Pari Jerusalenpie jöoin chi pörnaanau hũurwai mua nem jaau chirʌm chadcha hag heyaa sĩerr haawai, Tito judío k'aba sim mʌ dʌ̈i nʌrrarrjã maach meeunau haajemjö mehëu t'ʌʌpʌ̈iju haai simjã habajierram. \v 4 Mua hamag jaaujim, jãga hãaur k'ʌʌn hermanonaan hanʌmjã sĩi sëuk'a nʌrrjëemta hamach k'augbajupii hawi maach haig bëejĩ, jũrr hamachdëuta mʌ hichaaur pãarjö judionaan k'abam k'ʌʌnaujã Cristo hiek hʌ̈k'a nʌm dʌ̈i maar jöoin hiita hʌ̃rcha hʌʌrk'aju haai nʌm ha jawaag. Mamʌ mua hoowai mag maar jöoin hiita hʌdʌraa mag hʌʌrk'api jaautarr hamuan, warag pãach chi hʌ̈k'a durrum k'ʌʌnta mag maar jöoin hiiu presonaanjö wai sĩsik'am ha chirajim, pöd chi höbëraajã k'augba. \v 5 Magua mua chi pörnaanag jaau chirajim mag mehëu t'ʌabichpi nʌmua wa tagam ley maar jöoin dën hʌʌrk'a nʌmua chan maach peerdʌba haajem. Magua maach peerdʌajem hiekta pãrag hich mag pãach hee wai naapim k'õsi narr haawai, magta mag sëuk'a nʌrrjëe harr k'ʌʌnau mamagk'amjã bʌ̃ʌrjã maadëu hamag maach hʌdʌʌr deeba, jũrr chik'am hipeer hahaujii hawi, maach garmuata pödpʌ̈ijim ha chirajim. \p \v 6 Mamʌ mua mag jaautarr hũrwi mag Jerusalenpien chi hʌ̈k'a nʌm k'ʌʌn hee jöoin hamach pörk'a wai nʌm k'ʌʌnaujã bʌ̃ʌrjã mʌrʌg, “Pua magta haju haai simjã” habajierram, mua jaautarr t'um hʌ̈u hamach jʌ̃gaagaata jaautarr haawai. (Pari Hẽwandam dau naan maachin t'um hagdaujöpai t'ʌnʌm haawai hamach Cristo dʌ̈icha wënʌrrajim hawi chi pörnaank'a naawiajã mʌ gaai mas k'aba sim.) \v 7 Hamach garmuata mʌrʌg nem jaauju k'ãai, warag hamach paarmua, hich Hẽwandamauta judionaan k'abam k'ʌʌnagjã hichdëu maach peerdʌ haaujem hiek jaaumk'ĩir mʌrʌg jaau wai sim hanaajim, hich jãg Pedroogjã hichdëuta judionaanag hich hiek jaaumk'ĩir jaau wai simjö. \v 8 Mag Pedroog hich hiek jaaumk'ĩir pʌ̈iwi judionaan pöm hich hiek hʌ̈k'api hautarr hag Hẽwandamaupaita mʌjã hĩchab judionaan k'abam k'ʌʌn hee hich hi jaaujemk'a pʌ̈ibajieb, ham heejã hagjö hõor pöm hich hiek hʌ̈k'api hawaag. \p \v 9 Mag hich Hẽwandamauta mʌ dʌ̈i mag sĩewaita Pedroou Santiago dʌ̈imua Juanaupa hamachta chi hʌ̈k'a durrum k'ʌʌn hee chadcha chi pörk'a nʌm k'ʌʌnaujã chadcha hich Hẽwandamauta hʌ̈u mʌrʌgjã magamk'ĩir hich jua t'eeg deejim hanaajim warag. Magnaa chadcha hãbam p'idag p'idk'a nʌm gaaimua hãba k'apeenk'a nʌm hanʌmua mʌ dʌ̈i jua joot'ʌwi Bernabé dʌ̈ijã jua joot'ʌnaa warag maar k'ĩir honee hiek'amajierram, judionaan k'abam k'ʌʌn hee hich mag jaaumk'ĩir. Maagwai hamaujã hich hagjö warag judionaanag jaau nʌisiju hajierram. \v 10 Hãba marag k'ĩir hok'oopiba jaaumjö jaautarran, hermanonaan hee dau hap'ʌʌm k'ʌʌndamau nem hig nʌmjã sĩi hamag hoobamjö hapibata jaaujim. Mamʌ hamau mag jaauba harr hak'iinjã, jãgʌm haiguin mʌʌn hichiita hich magta chitʌm. \s1 Pabloou hichdëu Pedroog hiek'atarr jaautarr \p \v 11 Pari magtarrta hich Pedro Antioquía p'öbör hee barimaawai, hirua nem wau sim hʌ̈u k'abata sĩejim; magua chadcha mua warre hichig k'ĩircha hiek'ajim. \v 12 K'ani mua hoowai warran, hermanonaan judionaan k'abam k'ʌʌn dʌ̈ijã hʌ̈u hãba t'ach k'oojeejim; pari mamagk'arrta hõor Santiago higar narr k'ʌʌn Jerusalenmua bardʌtk'abaimaawai, ham k'a hogdʌwi tag ham dʌ̈ijã t'ach k'öba haadëjim, mag hamachdëuta hamach jöoin hi hajapcha hʌʌrk'aajem hanarr k'ʌʌnau hich jaauju k'ĩirjuwi. \v 13 Pedro magbaadëm hoowi haig hagjö judionaan chi hʌ̈k'a durrarr k'ʌʌnaujã hich hagjöta hap'öbaadëjim hamach k'apeen judionaan k'abam k'ʌʌn dʌ̈i, Cristo higar nʌisiewai tag hamach jöoin ley gaai jaau simjö habaju k'ap'ʌ narrta. Mamʌ mak'ʌʌnpai k'aba, hajapcharan hich Bernabépata dʌ̈i hag hee burrjim, warm k'ʌʌn hoowi. \v 14 Mag mʌchdëu hoowai maach peerdʌajem hiek gaai wënʌrrapi jaau simjö k'aba haadëm hoobaawaita chadcha hõor k'apanag dak'ĩir hiek'amamua mua Pedroog mag chirajim: “Pʌ, judiok'a simta dʌ̈rrʌ̈ʌ pua maach jöoin hijã hʌʌrk'aba sim. Pʌchjã mag simta, ¿jãgwi magan hĩsta deeu pua warramjö magʌm ley hʌʌrk'a sĩ?” ha chirajim. Magnaa mua hirig, “¿Pua chan k'augba sĩeb” ha chirajim, “pʌchdëu jãg simua warm k'ʌʌn judionaan k'abam k'ʌʌnagjã maach meeun dënjöta magʌm ley hʌʌrk'api jaau sim?” \s1 Judionaan hawiajã hãba Cristo hiek hʌ̈k'a nʌm gaaimuata peerdʌ nʌm \p \v 15 Maran chadcha bi heewe judionaank'a naawai hich Hẽwandamau ley deetarrjã wai nʌm. Magua maar chan chadcha sĩi Hẽwandam k'augbam k'ʌʌnjö parhoob nem waaujem k'ʌʌn k'abam. \v 16 Mag naab mamʌ hĩsin ya marau k'ap'ʌ nʌm hĩchab, mag sĩi Moiseeu ley p'ã pʌatarr hʌʌrk'a nʌm gaaimuapai chan pöd hãbjã kulp chuk'u sim haju k'abam. Hãba Cristo hiek t'ãraucha hʌ̈k'a nʌm gaaimuata chadcha kulp chuk'u haajem. Maguata maachdëujã hĩchab Jesucristo hiekta hʌ̈k'a nʌm, mag nʌm gaaimuata mag kulp chuk'u nʌisieg. \v 17 Mamʌ hãba Cristo hiekpai hʌ̈k'awi maach jöoin hiita hisegk'iin, sĩi ley chuk'u haawai parhooba nem waaujem k'ʌʌn dʌ̈i hãba nʌisiju, bʌ̃ʌrjã Hẽwandam chaain haju k'aba. Chadcha ham dënjö k'aigba nem wawaag k'abam mamʌ mag hak'iin, ¿hãbmua k'ãijã Cristoou hich hiekpaita hʌ̈k'api simua maachig pekauta waupi sim habaju k'ai, Hẽwandamau maach jöoinag ley deetarrta hisegpi sĩewai? Mag haju haai sĩeb mamʌ mag k'abam. Hichiita mag ley gaai jaau simjö Hẽwandam dau na hajap'a wënʌrraju haai nʌm. Magua mag Cristoog dich peerdʌ haupim k'õchgauta mag ley dich jöoin hi hisegk'iinjã, k'aigba k'aba sim. \v 18 Magju k'ãai, mua hõrag mʌch paarmua maach judionaan ley hʌʌrk'apiba jaaujerrta hewag pawi deeu hũwaai jãg ley hʌʌrk'a nʌmuata maachin hʌ̈u peerdʌajem hawi hag gaai jaau simjö t'umaa hʌʌrk'ak'iin, magan mʌchdëuta mag ley k'aigba jaaubarm, chadcha maach peerdʌ hawaag chan serbiiba simta mag jaau chiraawai. \v 19 ¿K'an jãgwi mua mag chirʌ́? Warran chadcha jãg ley hajap'a hʌʌrk'a chitʌmuata hʌ̈u peerdʌju hawi parta t'umaa hajap'a hʌʌrk'aju hẽk'aajerr haawaima. Mamʌ magʌm gaaimua chan Hẽwandamau mʌch haubaju k'aug hautarr haigmua warre tag magʌm leijã hʌʌrk'aba, hãba Cristo hiekpaita hʌ̈k'a chirsijim, chadcha hich Hẽwandamau k'õsimjöta nem wau chitaag. \v 20 Maguata nem k'aigbam wawaagan mʌʌn nawe Cristo t'õo naawai hi dʌ̈i hãba pakuls gaai t'õrrjöta chirʌm, magʌm ley hʌʌrk'a nʌmuata tag mʌch peerdʌjujã k'ĩirjuba. Pari tag warramjö mag k'ĩirjuba chirʌmʌn mʌch k'ĩraupai k'aba, Cristo mʌ t'ãar hee sim hag juapaauta mʌrʌg magpi sim. Maguata Hẽwandamau k'õsimjö wawaag hich Hiewaa Cristoou mʌchig juapá deeju k'ĩirju chirʌmuata nem wau chitʌm, chadcha hichdëuta hich garmua mʌ k'õsi hawi mʌ kõitjã hichta t'õopitarr haawai. \v 21 Mʌ chan har ley hʌʌrk'a nʌmta hajapcha sim hawi Cristoon parta meejim ha hiek'aajem k'ʌʌn k'aba chirʌm. Chadcha maach jöoin judionaan ley hʌʌrk'a nʌmuata Hẽwandam dau na tag maach kulp chuk'u hapiejem hak'iin, k'ant'ee Cristo maach kõit meek'amma. \c 3 \s1 K'an gaaimuata Hẽwandam Hak'aar haaujẽ \p \v 1 Galaciapien, pãarta chadcha k'ĩirjugjã chuk'uta nʌmá. Pãrag k'abá warre marau Cristo maach kõit pakuls gaai meetarrjã dawaa pãach daúachata hoo nʌmjö jaaumajima. Magtarrta ¿jãgwi hʌdʌraata parhoobam k'ʌʌnag pãach k'ũgurpijierrá? \v 2 Mua pãrag jëeu hook'im, pari jũrran mʌ hiek hʌ̈k'abat keen: Pãrau Hẽwandam Hak'aar jua t'eeg pãach gaai haauwai, ¿Moiseeu ley p'ã pʌatarr hʌʌrk'a nʌm gaaimuata haujierrá, wa maach peerdʌajem hiek marau pãachig jaautarr hũrwiata haujierráwa? \v 3 Chadcha pãar k'ĩirjug wai naak'iin, ¿warrcha hʌ̈k'a p'öbaadeewaijã hich Hẽwandam Hak'arauta pãrag Cristo hiek hʌ̈k'apibajĩ? Magtarrta ¿jãgwi hĩs mag Hak'aar hisegamjö pãach juapaaupai sĩi mag ley hʌʌrk'a nʌmuata pãach hajaug paaju hẽk'a nʌ? \v 4 Magan warr pãachdëu hʌ̈k'aawaijã, ¿parta maach peerdʌajem hiek hʌ̈k'anaa Hẽwandam Hak'aarjã haujierrab? ¡Hʌ̈k'abam! \v 5 Magan jãg Hẽwandamau hich juapá deetarrau pãach hee mor masim k'ʌʌnpa dau daau monaaupʌ̈pʌ̈i haawaijã, ¿pãragan jãgʌmʌn mag ley hʌʌrk'a nʌm gaaimuapá? ¿K'an gaaimuajöo sĩ pãrau k'ĩirjuawai? Jãg nʌm chan magʌm ley hʌʌrk'a naawai k'aba, warr pãachdëu maach peerdʌajem hiek hũrwia hʌ̈k'atarr gaaimuata jãg nʌm. \p \v 6 Pãrau mag hʌ̈k'amap'a nʌm k'ai hũrbat, jãgajĩ warrjã Hẽwandamau jöoi Abrán k'ararr dʌ̈i. Hẽwandamau hichig hich dʌ̈i magta haju habaawai Abranau chadcha hʌ̈k'ajim haajem. Mag hʌ̈k'abaawai hʌ̈u Hẽwandamau hi k'aibag hisegpʌ̈iwi warre kulp chuk'u hapʌ̈ijim hanaabá. \v 7 Magtarr haawai pãadë k'ĩirjubat: Hĩs hewag pawiajã har chadcha Abrán chaain hanʌm k'ʌʌnan, hich jöoi k'itarrjö Hẽwandam hiek hʌ̈k'am k'õsi hʌ̈k'a nʌm k'ʌʌnta hi chaainau. \v 8 Hẽwandam hiek p'ã sim gaai hĩs hewagam k'ʌʌn higwiajã pãarjö judionaan k'abam k'ʌʌnpa maach peerdʌajem hiek hʌ̈k'abaawai Hẽwandamau hamjã hauju ha sim. Mag maach hich haar hauju higwi jöoi Abranag, “Mʌg jẽb gaai durrpierram k'ʌʌnta pʌ gaaimua hʌ̈u wënʌrrajugui” hajim hich Hẽwandamau. \v 9 Magtarr haawaita hĩs hewagjã chadcha hʌ̈k'a nʌm k'ʌʌnan Hẽwandamau hich jãg Abrán dʌ̈ijã hajap'a harrjö ham dʌ̈ijã hich hagjö haju, hirua hʌ̈k'atarrjö hʌ̈k'a naawai. \p \v 10 Pari magba har Moiseeu ley p'ã pʌatarr hʌʌrk'a nʌmuata hamach peerdʌju hawi hãba haata hig nʌm k'ʌʌnan, ya Hẽwandamau k'aibag waujuuta nʌm, mag leíu jaau sim t'um pöd hʌʌrk'a hauba nʌmta hãba haata hig naawai. Hẽwandamau hichdëu ley deetarr gaai jaauwai, mag leita hʌʌrk'aju k'ai warre t'umaata hʌʌrk'api sim; magbamʌn hichiita hi jua hãwatab k'aba hãwatju ha p'ã sim. \v 11 Hichdëucha mag jaau sĩewai merag chuk'uta sim, sĩi mag ley hʌʌrk'a nʌmuapai chan ni hãbjã Hẽwandam dau na kulp chuk'u k'aba sim, Hẽwandamau hich hiek gaai jaauwai “Hãba hich hiek hʌ̈k'a nʌm k'ʌʌnpaita hajaug paapʌ̈iwi hich haar haaujem” ha jaau sĩewai. \v 12 Pari Moiseeg ley deetarr gaai chan magba, sĩita warag Hẽwandamag hich haar dich haupiegan mag ley gaai jaau sim t'umaa hajap'ata hʌʌrk'aju haai nʌm ha sim. Pari chadcha mag hajap'a ley hʌʌrk'a nʌmuapaita Hẽwandam haar höbër wënʌrraju hak'iin, ni hãbjã hi haar höbërba haajeek'am, hãbmuajã pöd t'um hʌʌrk'a hauba haajeewai. \v 13 Mag ley gaaimua maach t'umaam k'ʌʌnta Hẽwandamau k'aibag wauju k'ʌʌnk'a t'ʌnarrta, Cristoou jũrr maach k'aigpër hauwi maach kõit hʌdʌraa pakuls gaai hich meerppijim. Magtarr haawai Hẽwandam hiek gaai jaau simjö, “Har t'õonaa pa gaaita jiirjop nʌm k'ʌʌnan hich Hẽwandamaucha dau hãauk'awi juau hõrag hoomk'ĩirta mag jiirjoppibarm” ha p'ã sĩewai, maadëu k'ap'ʌ haju haai nʌm, maachta Hẽwandam dʌ̈i hiekk'õr paar narrta maach pekau t'um jũrr Cristoou hich gaaita paa haujim, magbarmua maach kõit hich gaaita Hẽwandamag jua k'ʌaba deemk'ĩir. \v 14 Mag Cristoou hʌ̈u maach k'aigpër hautarran, hich Hẽwandamau maach jöoin Abranag jaautarrjö, mag Cristo maach kõit hich dau hap'ʌʌ hapitarr hiekta hʌ̈k'abaawai judionaan k'abam k'ʌʌnagpa Hẽwandamau hich Hak'aar deeju hatarrjã chadcha haumk'ĩir hajim. \s1 ¿K'ant'ee ley serbii sĩ? \p \v 15 Cristo gaaimua k'odamnaan, pãrag k'apcha hamk'ĩir ejemplo deek'im: Mʌig heegar hawiajã dich k'apeen dʌ̈i hiek deewi dich nem wauju hẽsap gaai hajap'a p'ãnaa dich t'ʌ̃rjã firmaa sĩubarm chan nassi pawiajã pöd hãbmuajã hich happai deeum hiek hag gaai p'ãju k'aba, ni bʌchk'unjã borraaju k'aba, chadcha hich hag gaai jaau simjöta haajem. \v 16 Hẽwandamau hich garmua Abranag hiek deewaijã hich magta hajim. Hẽwandamau hich hiek p'ã sim gaai Abrán chaain hewagam k'ʌʌn gaaimuata nem hajap'a haju hajim. Mamʌ mag hi chaain gaaimua hatarran hajapcharan Cristo higwiata mag sĩejim. \v 17 Mua pãrag jaaum hig chirʌmʌn mʌgau: Mag Hẽwandam Abrán dʌ̈i hiek deewain magta p'ãnaa hag gaai hamach numiim k'ʌʌnauta firmaa sĩubarmjö hajim. Magtarr haawaita hag k'ur nassi cuatrocientos trienta años pawi ley Moiseeg deewaijã mag leíu nachgarwe Abrán dʌ̈i hiek'atarr pöd serbiiba hapʌ̈ibajim. Hirua Abranag hewagam k'ʌʌn dʌ̈ijã mag hajap'a haju jaautarr hiek chan k'ĩir hok'ooba hagt'ata balee sim. \v 18 Moiseeg ley p'ãk'a deetarr gaaimuata Hẽwandamau maach peerdʌ haaujeek'iin, magan nacha Abrán dʌ̈i hiek deetarrta jũrr serbiiba sĩsik'am. Pari magba hich meuk'uucha Abranag hich hiek hʌ̈k'a nʌm gaaimuata peerdʌ hauju hatarr haawai chadcha hagt'a hich magta haajem. \p \v 19 Mua k'ap'ʌ chirʌm, magbaawai hãbmua k'ãijã, magan “¿K'ant'eeta mag Moisés ley serbii simma?” haju. Hajapcharan jãg ley serbii simʌn, hõrau hamachdëu Hẽwandamau nem jaau sim chaaur nem wau nʌm gaaimua hamach pekau hee nʌm k'ap hamk'ĩirta serbii sim. Pari mag ley hag nawe Hẽwandamau Abranag Cristo pʌ̈iju jaautarr pʌ̈i nʌm horapaita serbiiju hajim. Mag lein Hẽwandamau hich chognaanagta Moiseeg deepibaawai Moiseeu jũrr p'öbör hee t'umaam k'ʌʌn hat'ee haibëejim. \v 20 Pari Abrán dʌ̈i hiek'aawai chan Moisés dʌ̈i hatarrjö sĩi hich chognaan gaauta jaaupʌ̈iba, warre hichdëuchata jaaujim. \p \v 21 Pari magbaawai hãbmua k'ãijã hĩchab, “¿Magan mag Moisés leíu jũrr Hẽwandamau mag hewagam k'ʌʌn dʌ̈ijã hajap'a haju ha jaautarr chaaur k'ĩetta jaau sĩeb?” haju. Magjã k'abam. Mag hanaa mag leíuta chadcha Hẽwandamag maach haupiejem hak'iin, magan sĩi mag ley gaai nem jaau sim wau nʌmuapaita Hẽwandam dau na maach kulp chuk'u nʌisip haajeek'am. \v 22 Pari Hẽwandamau magta maachig hich hiek gaai jaauba sim. Magta jaauju k'ãai maachin t'umaam k'ʌʌnta dich pekau gaaimua Hẽwandam dʌ̈i hiekk'õr wai nʌm ha sim, hichdëu jaautarrjö hich haar hauju hawiajã Jesucristo hiek hʌ̈k'a nʌm k'ʌʌnta mag hauju haai nʌm ha k'ap hamk'ĩir. \p \v 23 Hagt'a Cristo bëeba haawain mag leíuta Hẽwandam dʌ̈i hiekk'õr wai nʌmjã k'ap'ʌ hapiejeejim, hi dʌ̈i k'õinaa hajujã k'augba. Mag narr haawai hãba hi bëejuuta nʌ naajim, mag maach peerdʌ haujucha pierrwai hi hiek hʌ̈k'aag. \v 24 Hajapcharan maach jöoinag ley deetarrauta Cristoou maach peerdʌjujã k'ap hapijim, chadcha mag Cristo pierrwai t'ãraucha hi hiek hʌ̈k'a nʌm gaaimua Hẽwandam dau na kulp chuk'u nʌisimk'ĩir. \v 25 Pari mag narrta hĩs ya hich Cristocha barchëwi hi hiekcha hʌ̈k'a nʌisiewai ya tag mag ley higba nʌm. \v 26 Ya hĩsin mag hich Jesucristo hiekta t'ãraucha hʌ̈k'a nʌm gaaimua maachin t'umta Hẽwandam chaainau. \v 27 Mag hi chaaink'a nʌm dʌ̈i pör choo nʌmua Cristo dʌ̈ijã k'odk'anaa hi k'ĩir t'eg nʌm, hich Cristo mʌig heegar haawai nʌrraajerrjö wënʌrraag. \v 28 Mag naawai ya hĩs chan hãbmuajã, “Mʌʌn judioou” wa “Mʌ chan judío k'abam” hajujã k'aba, ni chik'am chog wa chik'am chog k'abamjã haba, ni “Mʌʌn hemk'ooi haawai hʌʌi k'ãaijã mʌchta hʌ̃rpai chirʌm” hajujã k'abam. Pãran t'um Cristo dënk'a naawai hõor hãbpaimjöta nʌm. \v 29 Mag chadcha pãar Cristo dënk'a nʌm k'ai, magan chadchata Abrán chaainau. Mag hi chaain haawai, hich Hẽwandamau hirig hi chaain hewagam k'ʌʌn dʌ̈ita hajap'a haju harr haawai, pãar dʌ̈ita chadcha Hẽwandamau hʌ̈u haju. \c 4 \p \v 1 Mua pãrag jaaum hig chirʌmʌn mʌgta sim: K'anim nemjö woun rikk'a simua chaai bʌ̃rʌʌ k'itʌm hãbpai wai sim; mag sim meebaadee magdamauta hi juagam nem jʌ̃aju. Mag hichdëuta t'um jʌ̃ajup mamʌ, hagt'a bʌ̃rʌʌ k'itʌm haiguin, hich hag degam chogjöpai chi jöoinau hichig nemdam jajaauk'ampierrta wau k'itʌm. \v 2 Sĩi chi jöoinauta bãau harrmam dʌ̈i hirua jʌ̃aju nemjã t'umaa hamach dënjö hajap'a wai nʌm. Maimua ya chi hayau hich meeju nawe hẽsap gaai jaau pʌatarr hag año wai sĩsiewaita ya hichig t'ʌsĩebapäaiwai hichdëucha k'ap sĩsiju; hajapcharan hajap hich jöoipa sĩsiewaima. \v 3 Maach mʌg Cristo hiek hʌ̈k'a nʌm k'ʌʌnjã hich hagjöta naajim. Warrcha Cristo k'augju naweran sĩi parhoobam nem maach jöoin hiita hʌ̃rcha k'ĩir pogk'e hʌʌrk'aajeejim, jöoinau chaainag nem jajaauk'ampierr haajemjö, mʌgʌmuata chadcha dich peerdʌ haujupii hawi. Pari mag hʌʌrk'a nʌmuata hich hipierraa haawai warag hichta wounjö maach k'ãai hʌ̃rpai sĩejim. \v 4 Mamʌ mag wënʌrrʌʌ hawi ya Hẽwandamau hich Hiewaa pʌ̈iju hed haadeewai pʌ̈iwi, Hẽwandamk'a sĩerrta maach t'umaam k'ʌʌn t'aabatarrjö chadcha maar meeun hʌʌirau hoowi, bʌ̃rʌʌ bãaumamua tagam k'ʌʌnjö mag Moiseeu ley deetarr hʌʌrk'a k'itʌmua jöoipajim. \v 5 Pari Hẽwandamau mag hi pʌ̈itarran, mag leita wounjö jua t'eeg sĩerr heemua maach hich hiek hʌ̈k'a nʌm k'ʌʌn peerdʌ haumk'ĩir hajim; mag hʌ̈u peerdʌ hat'aawai hich Hẽwandamaujã hʌ̈u maach hich chaaink'a wai sĩsimk'ĩir. \v 6 Mamʌ mag hich chaaink'a nʌisimjã maachig k'ap hamk'ĩir, hich Hẽwandamau jũrr hich Chaai Hak'aarta pʌ̈ijim maach t'ãar hee sĩemk'ĩir. Mag hi Hak'aar maach t'ãar hee simuata maachigjã Hẽwandamag Haai hichëpiewai chadcha maadëu Hẽwandam maach Haai haajem. \v 7 Magua hĩs pãar ya tag mag leita hʌʌrk'aag k'aba nʌm; pãran hĩsin Hẽwandam chaainau. Mag hi chaain haawai mʌg hatag pawiajã Hẽwandamau pãar hat'ee nem wai sim jʌ̃apib k'aba jʌ̃apiju. \s1 Judionaan ley hʌʌrk'apimaaugau Pabloou chi hʌ̈k'a nʌm k'ʌʌn wawitarr \p \v 8 Chadcha warr pãrau Hẽwandam k'augba haawain parhoobam nemta hẽwandam hawi hagʌmʌgta hee haajeejim. \v 9 Mamʌ hĩs ya pãrau Hẽwandam chaarta hajap'a k'ap'ʌnaa hich garmuajã pãar k'ap'ʌ simta, ¿jãgwi warr pãach narrjö deeu hũwaai magʌm nem maadëu higba sĩi jua t'eegjã chuk'u sĩsidʌmʌgta hee haju hẽk'aajẽ? \v 10 Maimua ¿k'an jãgwi deeu hũwaai warrgarmjö p'iesta hedjã hʌʌrk'anaa, hedau wahëe nʌm hedjã jãgnaa, maimua tagam p'iesta año gaai waaujerrjã deeu wauju k'ĩirju nʌ? \v 11 Jãg hoowaita chadcha pãar hee Hẽwandam hiek jaauwai jãg mʌch p'it'ur chitarrjã sĩi par hajim haju hök'ö chiraajem. \p \v 12 Hermanonaan, mʌʌn chadcha Judioou; mag chirab mamʌ ya mʌʌn pãar meeunjöta chirʌm, tag mʌch jöoin leijã hʌʌrk'aba. Magua muan pãragjã mʌchjöta habat ha chirʌm. Hoob maar jöoin ley hʌʌrk'amiet. Mua k'ap'ʌ chirʌm pãrau mʌ hiek hũrm k'õsi hũrju. \v 13 Pãrau pãachdëujã k'ap'ʌ nʌm, pãar hee nacha mʌchdëu maach peerdʌajem hiek jaauwimaawai, mor machpawi warag pãar hee chirsierr gaaimuata hʌ̈u pãragjã jaauwi pãrau hũrjierram. \v 14 Muan jãg mʌch mor machpawi hap'ʌʌ chirʌmuata Hẽwandam hiek jaau chitʌm hoowi, pãrau warag mʌch hisegwi pãach heemua mʌch jʌrpʌ̈iju k'ãijã k'ĩirju chirajim. Pari magjã magba, magju k'ãai angelnaan hich Jöoiraucha pʌ̈itarrjö wa hich Jesucristota pãach hee barbaimamjö hajierram pãrau mʌ dʌ̈i. \v 15 ¿Chadcha maagwain pãar honee naabajĩ? ¿Magtarrta jãga nʌ hĩs? Mua k'ap'ʌ chirʌm, jãagwai maach peerdʌajem hiek mua jaauwi hʌ̈u pãachdëu hũrtarr paar, honegau pãrau pãach dau jẽu deebaawai hʌ̈u mʌ k'ĩirdam hinaapai k'ãijã haju k'ap hamuan, magʌmjã haba pãrau chadcha pãach dau k'ãijã mʌrʌg jẽu deek'am. \v 16 ¿Mag narrta hĩs jãga pãar jãg nʌ? Pãachdëu jãg deeum k'ʌʌn hiekta hʌ̈k'aag hẽk'a nʌmjã hidëu hʌ̈k'apiba mua pãach k'ĩircha mʌg hẽsap gaai hik'ʌaba mag hiek'a chirʌm hawi, ¿pãach hoomap'a haawaita mag chirʌm hanʌ́? Magjã k'abam. \p \v 17 Jãg pãrag deeum hiekpa jaau wënʌrrʌm k'ʌʌnan chadcha pãar hat'ee wʌrpa t'ʌnʌm, mamʌ mag nʌmʌn ham hödiin jũrr k'ĩetta k'ĩirju sĩsidʌm. Ham k'ĩirjugan hamach hiekta pãrau hʌ̈k'a p'öbaadeewai tag mʌrʌgjã hooba jũrr hamachigta hee hapim k'õsi nʌm. \v 18 Mua mag chirʌm chan mag pãrag ham dʌ̈i k'apeerk'apimap'a haawaijã k'abam. Chadcha pãar dʌ̈i hajap'a haagta jãg naak'iin hʌ̈uma; pari mag pãar dʌ̈i hajap'a hak'iinjã mʌ chukag meerjã hich magta hajupma, jãg sĩi mʌ pãar dʌ̈i chirʌm dak'ĩirpai k'aba. \v 19 Chaaina, chaain chuk'u chitaawai mʌrʌgan pãarta mʌ chaainau. Magua pãar hat'eyan mʌʌn hʌʌi chaai machk'a t'ʌnʌmjö gaai machaaga chiraajem; pãrauta Cristo hʌdʌraa pãach gaai t'ierrpapibam haiguin, mʌʌn hich mʌg pãar k'ĩirjuau gaai machag chitaju. \v 20 Pãar dʌ̈ita hãba jooba chirʌm hak'iin hʌ̈ucha hak'am, k'ĩircha haawai hajapcha jaaupʌ̈pʌ̈ig maag; mamʌ maach mʌg warp naawai k'ĩirju chirʌm jãga haju k'ai. Mua pöd k'augbam pãrau k'ani k'ĩirju nʌm k'ai, hich jãg warr pãach wënʌrrarrjö wënʌrraag. \s1 Pabloou Agar Sara dʌ̈i hĩgk'amamua jaautarr \p \v 21 Pãar har Moiseeu ley werpʌarr gaai nem jaau sim wau nʌmuata pãach peerdʌju hawi hagpierr wau wënʌrram k'õsi nʌm k'ʌʌn: ¿Pãrau chi ley gaai jaau sim hajap'a k'ap'ʌ nʌmʌ́ hagá mag leígta hee haag? \v 22 Mag leita hãba hʌʌrk'aju k'ĩirjuju ham hugua pãrag jaauk'im: Mak'ʌʌn libro gaai jaauwai, jöoi Abrán chaain numí wai sĩejim haajem: hãb daupeer Agar haajerr hich chogk'a wai sĩerr dʌ̈ím maimua hãb hich chog k'aba hich hʌʌi chaar Sara dʌ̈ím. \v 23 Mag hich chog dʌ̈i hootarr chaairan sĩi hich jãg bʌ̃ʌr habarm gaaimua hʌʌin bi hee paajemjö bi hee pawi hootarr hajim haajem. Pari hich hʌʌi chaar dʌ̈i hootarr chan magba, chi Sara hich daupeer gurjã pöd chaai hooba harrta hag nawe hich Hẽwandamaucha hamag chaai hoopiju jaautarr haawai hich hiek'atarr chadcha hamk'ĩirta hoopijim hanaabá. \v 24 Mag hʌʌin numí chaain hootarran, hich jãg hʌʌinau chaain numí hootarrjö, Hẽwandamaujã biek numí hõor dʌ̈i hiek deetarrta jaau sim. Magua mag chi hʌʌi nacha chaai hootarrau, hajapcharan Agarrauma, Sinaí durrsĩ gaai Hẽwandamau Moiseeg ley deetarrta jaau sim. Chi Agarrjã sĩi jöoi Abrán chog harr haawai hag chaain hewagam k'ʌʌnjã hich magta chik'am chogk'a nʌisijim. Maguata hich hagjö hĩchab mag ley gar t'aaba nʌm k'ʌʌnjã, sĩi chik'am chogk'a nʌmjö, mag ley hʌʌrk'aagpaita t'aaba nʌm. \v 25 Mag leíuta hõor sĩi hich chognaank'a wai sĩewai, chi ley deetarr durrjã Sinaí hanaa Agar haju haai nʌm, chi Agarrta mag ley hʌʌrk'a nʌmua hag chognaank'a nʌm k'ʌʌn hãd haawai. Mamʌ hĩs hewagjã judionaanta mag ley hʌʌrk'a nʌmua hi chognaank'a naawai mag Agar hanʌm chan Sinaí durrsĩpai jaauba, Jerusalén p'öbörpata jaau sim, jãata judionaan p'öbör haawai. \v 26 Pari Sara sĩi Abrán chog k'aba hi hʌʌi chaar harr haawai jãgua jũrr hʌ̃gt'arm Jerusalenta jaau sim; hajapcharan maach t'um Cristo hiek hʌ̈k'a nʌm gaaimua hʌ̃gt'ar wëtju k'ʌʌn hãdk'ata höbër sim. Magua hich jãg Sarajã Abrán chog k'aba harrjö, maachjã mag ley hʌʌrk'aba nʌm gaaimua hag chog k'aba nʌm. \v 27 Mag Sara maach mʌg hʌ̈k'a wëjöm k'ʌʌn hãdk'aju higwi Hẽwandamau hich hiek gaai p'ãpiewai, \q1 “Pʌʌn chadcha chaai hooba hʌrraawai bʌ̃ʌrjã chaai k'ierr machag k'augba hʌrrab mamʌ, hichiita honee habá” hajim. \q1 “Chik'amnau jaai k'echeu hauwi pʌch happai hʌrrab mamʌ, jãg pʌch chogk'a simta pʌch jaai dʌ̈i sim k'ãaijã, pʌʌta hʌ̃rcha chaain k'apaana hʌrraju” ha p'ãpijim. \rq (Is. 54:1)\rq* \p \v 28 Hermanonaan, magtarr haawaita Sara hiewaa chaar Isá hag nawe hich Hẽwandamau deeju jaautarrjö, pãarjã hag nawe hich hiiu haawai hich chaaink'a hauju jaautarr k'ʌʌn k'abahab. \v 29 Pãrau k'ap'ʌ nʌm, mag jaar jöoi Abranau mag hich chog Agar hanarr dʌ̈i hamach k'ĩrau chaai hootarr Ismael haajerrau Sara hiewaa Isá hich Hẽwandam Hak'arau hoopitarr dʌ̈i k'õinaa k'aba haajeejim. Magua hĩs hewagjã hich hagjöta sim hĩchab: judionaan ley hʌʌrk'aajem k'ʌʌnau maach hich Cristo hiek chaar hʌ̈k'a nʌm k'ʌʌnagjã hamach dënjö hʌʌrk'apiju hẽk'aajem. \v 30 Pari judionaan hawiajã chi mag nʌm k'ʌʌn chan Hẽwandamau haubaju k'ap hamk'ĩir ¿k'an ha sĩ Hẽwandam hiek p'ã sim gaai Saraau hiek'atarr higwi? Mag sim: \q1 “Abrán, jãg chaai hich hãd dʌ̈i warre maach haigmua jʌrbapʌ̈i” hajim chi Saraau. \q1 “Jã sĩi maach chogk'a sim dʌ̈ím chaai haawai jãgua pöd maach chaai dʌ̈i hãba pʌ juagam nem jʌ̃aju k'aba sim. \q1 Mʌ pʌ hʌʌi chaark'a hʌm dʌ̈ím chaairauta pʌ juagam nem jʌ̃aju haai simgui” hajim. \rq (Gn. 21:10)\rq* \m \v 31 Hermanonaan, maguata maach Cristo hiekta hʌ̈k'a nʌm k'ʌʌn chan sĩi mag ley hʌʌrk'a nʌmua hag chogk'a wënʌrramk'ĩirta Hẽwandamau hauba harr haawai, mag sĩi Agar Abrán chogk'a sĩerr chaainjö k'aba nʌm; maachin hi chaain hich hʌʌi chaar dʌ̈ím k'ʌʌnjöta nʌm. \c 5 \s1 Dich jöoin hiig tag hee hapiba jaautarr \p \v 1 Keena, ya hĩsin Cristoou pãar pãach jöoin hi heemua hʌ̈u höbeer hat'aawai hoob tag warramjö hagʌmʌgta hee hamiet. Mag pãach jöoin hi heemua hich mag peerdʌ wënʌrramk'ĩirta Cristoou pãar höbeer hautarr haawai jãg pãachdëu hi hiek hʌ̈k'atarr gaaita hich mag hubʌ wënʌrrat'ʌ̃. Hoob maar meeun judionaan hiigta pãach hich chogk'apimiet. \p \v 2 Pari magaagan hajap'a mʌ hiek hũrbat keena: Mʌ Pabloouta pãrag mag chirʌm. Pãrauta Hẽwandam dau na pãach hajap'a kulp chuk'u paapʌ̈yaag hawi ley gaai jaau sim hipierraa pãach mehëujã p'ʌʌrbichpi nʌm k'ai, magan Cristoou maach kõit hich t'õopitarraupai pöd warre pãach peerdʌ haubam hawiata mag nʌm. \v 3 Pãadë hũrbat, deeu pãrag p'ʌʌrba jaau chirʌm: Hãbmua k'ãijã mag mehëu p'ʌʌrbich nʌmuata Hẽwandamag hich haupim hig sim k'ai, magan tagam nem Moiseeu ley p'ã pʌarr gaai jaau sĩsidʌmjã hichiita t'umaa hajap'a hʌʌrk'aju haai sim; mag t'um hʌʌrk'a haubam chan hoob Hẽwandamau pãach hauju hamiet. \v 4 Pãar jãg ley hʌʌrk'a nʌmuata Hẽwandam dau na kulp chuk'u haju hẽk'a nʌm k'ʌʌnan, warag pãach garmuata Cristo k'a hisegwi hi bʌ̈ hogdʌnaa Hẽwandamau pãach k'õsi wai sĩerrjã pãach garmuata hi barpʌa nʌm. \v 5 Pari pãar mag nʌm daumich, maraun chad Hẽwandam Hak'aar gaaimua maimua chadcha Cristo maach kõit meetarr hʌ̈k'a nʌm gaaimuata Hẽwandam dau najã maach kulp chuk'u naaju k'ap'ʌ nʌm. \v 6 ¿Jãgwi mua mag chirʌ́? Mua mag chirʌmʌn Hẽwandamau hoowai Cristo hiekta hʌ̈k'a nʌm k'ʌʌnan mehëu p'ʌʌrbichba naawiajã t'um hagdaujöpai hoojeewaita mag chirʌm. Hiruan magʌm nemta wauju k'ãai, hãba hich hiekpai hʌ̈k'a nʌm dʌ̈i hichjã k'õsinaa dich k'apeenjã k'a k'õsita hapiejem. \p \v 7 Pãachdëu nacha hʌ̈k'atarr hiek gaai pãar nem hajaug wëtmarrta ¿jãga jãg maach peerdʌajem hiek chaarta hisegwi parhooba nem jaau nʌmta hʌ̈k'am hig nʌma? \v 8 Warrcha Hẽwandamau pãrag hich hiek hʌ̈k'api haauwaijã tag pãach jöoin hiig hee hapimaaugauta Cristo gaaimua pãrag hich hiek hʌ̈k'api hautarr haawai, pãar jãg nʌm chan hich Hẽwandamau k'abam. \v 9 ¿Pãrau hũrba haajẽ, “Levadura bʌ̃rʌʌ pʌ̈itarrjã harin hee t'um haaidʌajem” haajem? Hich jãgta naabahab pãar hee jãg chad k'abam hiek jaau wënʌrrʌm k'ʌʌnjã. Ham k'apan k'aba naab mamʌ, hamachdëu jãg jaau wënʌrrʌmua pãach t'umaam k'ʌʌnagta maach peerdʌajem hiek hisegpiju hẽk'a naabahab. \v 10 Hamau jãg naab mamʌ, pãraujã mʌ dënjö hʌ̈k'a naawai mua k'ap'ʌ chirʌm pãrau maach Pör Cristo hiek hisegbaju. Pari jãg pãar hidëu k'ajap sĩuba wënʌrrʌm k'ʌʌnan hichiita Hẽwandamau ham gaai mas deeb k'aba mas deeju. \p \v 11 Jãg mʌch meeun judionaanaupaijã mʌ hëugar sëuk'a jaau nʌmjö chadcha warramjö hagt'a mua mʌch paarmua mehëujã p'ʌʌrbichpi jaau chitak'iin, hamach hipierr warag Cristo hiekjã hʌ̈k'anaa mehëujã p'ʌʌrbichpi jaauwai, hamau mʌ k'aibag wauju hẽk'aju k'ãai warag hajap'ata mʌ hig hiyʌ̈ʌ haajeek'am. Mag hak'iin Cristo pakuls gaai t'õotarr hiek jaauwaijã ham gaai mas k'aba haajeek'am. \v 12 Maestronaan hanʌm k'ʌʌnta k'augab jãg parhoob nem jaaunaa mehëujã p'ʌʌrbichpi jaau nʌm gaaimua hidëu pãar k'ajap sĩuba nʌm k'ʌʌnan, mag bʌchk'unpai p'ʌʌrbichpi jaauju k'ãai hamach p'ãrrta wir haig hamachdëupai warre japʌ̈inaa tag pãar molestaaba hak'iin hʌ̈ucha hak'am. \p \v 13 Hermanonaan, Hẽwandamau pãrag hich hiek hʌ̈k'api haauwaijã tag magʌm pãach jöoin hi hʌʌrk'apieg k'aba, hich hipierraa hamk'ĩirta pãar hichig t'ʌ̃rk'a haujim. Magtarr haawai hirua k'õsim nemen chad pãachdëu waum haig wauju haai nʌm. Mamʌ mag pãachdëu waum haig nem wauju haai nʌm hawi hoob sĩi parhoobam k'õchag pãach k'ĩirjug hee bëewai hagpierr hamiet. Magju k'ãai pãach k'apeenjã hagdaujö k'a k'õsinaa ham dʌ̈i hajap'a hajuuta hẽk'abat. \v 14 ¿K'an jãgwi mua mag chirʌ́? Moiseeu ley p'ã pʌatarr t'um sĩi “Pʌch k'apeenjã daupii habá hich jãg wir haig pʌchdëupai pʌch chig hapimap'a haajemjö” ha sim gaaimuata t'umaa jaau höbër sĩewaita mag chirʌm. \v 15 Pari pãrau mag Hẽwandamau Moiseeg jaautarrjö k'aba warag pãrau pãach wir haigpaijã chik'am hoomapnaa sĩi k'oojem nemjöta haadëp hak'iin, pöm wënʌrraba pãachdëupaita pãach k'aibag wauju, Cristo gaaimua hʌ̈u wënʌrraju harrta sĩi parhoobam k'ʌʌnjö naawai. \s1 Parhoob haju k'ãai Hẽwandam Hak'aar hipierrta haju haai nʌm \p \v 16 Keena, magua mua pãar wawí chirʌm, mʌ hiek hũrbat: Pãach hö k'õchagpierr nem k'aigbamta waum k'õchk'ak'a haju k'ãai, Hẽwandam Hak'aarta pãach gaai p'ẽsnaa hichdëu pãachig nem jajaauk'amta hagpierr habat. \v 17 Nem k'aigbam wauju k'ĩirjug maach gaai simʌn Hẽwandam Hak'aar maach hee sim dʌ̈i wërbʌa gaai nʌmjöta haajem, hãbmua nem waum k'õsim jũrr hãbk'aíu waumap'a haadëp haawai. Mak'ʌʌn numí mag hihãba k'aba haajem k'ʌʌn haawai mak'ʌʌn numiim k'ʌʌnauta maach chi hʌ̃rʌm k'ʌʌnagjã hamachdëu k'õsimjöta waupiju hẽk'aajem. \v 18 Mamʌ Hẽwandam Hak'aragta hʌdʌraa pãachig hichdëu nem waupim k'õsimta jaaupinaa hi hipierraa nʌm chan ya tag mag leijã higba nʌm, hich Hẽwandam Hak'arauta hichdëu k'ap nem waumk'ĩir jajaau haju haawai. \p \v 19 Pãadë mʌ sëu hawi hoobat. Merag chuk'u sĩejem har sĩi hamach k'õchagpierr nem waaujem k'ʌʌn; magʌm k'ʌʌnau mʌgta haajem: Hamach hõor k'abam dʌ̈ijã k'apes haajem; mag k'apes haawaijã hat'uuchata haajem, pöd hamach k'õchagjã hãwat hauba ya hich magta waau k'aug t'ʌnaawai. \v 20 Nem parhoobam nem juau wautarrta hẽwandam hawi hagʌmʌgpa jëeunaa bënëujã hõor hʌʌrt'ʌnaa k'ʌʌgjem. Chik'am k'ĩirjã hoomapnaa chik'am dʌ̈i k'ĩir bʌ̃ʌnaa hamach k'apeendam hajap'a nʌm hoowai magjã k'õchk'aba sĩerrjëem. Bʌ̃ʌr habarm gaaimua nem k'õrgnaa nem hinagjöm wawaag haawaijã hamachta garpapa haajem, chik'amnag hinpimaaugau. Hamach hidʌ̈ii haajem k'ʌʌnpai k'õsinaa jũrr hagjö deeum k'ʌʌn higar nʌm k'ʌʌn dʌ̈ijã hamachta hʌ̃rpai haju k'ĩirju sĩerrjëem. \v 21 Jãgʌm k'ʌʌnaun chik'am nemdamjã hamach dën hapim k'õssita haajem. Magnaa nag pöm waupʌ̈inaa sĩi k'ëch t'ʌnʌisipnaa t'ach bipömjã k'ö sĩerrjëem. Maimua mag tag hamau nem waumaajem jaaumak'iin, nem k'ĩir k'apaana t'ʌnʌm. Na mʌchdëu pãrag jaau chirarrjö hũwaai pʌaba deeu mag chirʌm: Cha mua jaau dichdimam nem waaujem k'ʌʌn chan Hẽwandam durr wëtbam. \p \v 22 Mag k'ãai Hẽwandam Hak'aragta hichdëu k'õsi simjö hʌdʌraa pãachig nem jaaupi nʌmʌn chad warag pãar hee hagdaujö pãach k'apeen k'a k'õsinaa, honee, k'õinaata wënʌrraju. Mag nʌm dʌ̈i hĩchab chik'amnau k'ãijã dich meeuk'apiju hẽk'aawaijã sĩi hãwatpʌ̈pʌ̈i haa k'ap'ʌnaa, hich hödeg bigaaum k'ʌʌndamjã hʌ̈uta wënʌrrapim k'õsi, hõor dʌ̈i hö hajap'anaa, dich k'apeenag nem magju habarmjã chadcha dich hiek'atarrjö nem wau wënʌrraju. \v 23 Magnaa hĩchab dichta warm k'ʌʌn k'ãai hʌ̃rpai hajujã k'ĩirjuba, daumaanaa sĩi pãachdëu nem waum k'õsimʌgta hʌdʌʌr pãach hʌ̃rpapibaju. Mag hajap'ata nem wau nʌm k'ʌʌn chan leíujã hagʌm paar k'aibag waupi jaaubam, mag Hẽwandam Hak'arau jajaauk'am hipierr nʌm haig ley gaaijã dich k'apeen dʌ̈i hapi simjöta naawai. \v 24 Cristo dënk'a nʌm k'ʌʌnan warr hi t'õo naawaiwe hamach hö k'õchagpierr nem wauju k'ĩirjugpata warre hi dʌ̈i pakuls gaai meerppʌ̈itarrjöta nʌm, tag magʌm nem k'aigbam wau nʌmua pekau wauba haag. \v 25 Keena, mag Hẽwandam Hak'arauta Cristo gaaimua hʌ̈u maach Hẽwandam dënk'api wai sĩewai hichdëu k'õsimta hidëu warag maachig jajaau hapitarrau. \p \v 26 Hoob hiwiir hãbmuajã hichta warm k'ʌʌn k'ãai hʌ̃rpai sim ha k'ĩirjumiet. Chik'am nemjã dich dën hapim k'õsi k'aba, ni magʌm gaaimuajã hoob dich k'apeen dʌ̈ita k'ĩir bʌ̃ʌ dʌrdʌr hamiet. \s1 Hagdaujö dich k'apeen juag hooju haai nʌm \c 6 \p \v 1 Hermanonaan, pãachdëu hoowai hãb k'ãijã Cristo gaaimua maach k'odk'a k'ërʌm pekau hee buudimam hoobaawai, har chi Hẽwandam Hak'arau pãachig nem jajaauk'ampierr haajem k'ʌʌnau hi k'aigpërbat. Mag deeu hi k'aibag heemua höbeer hauju hẽk'a nʌm haigjã hit'ũu wawimamuata hi wawipetat, deeu hajaug hee sĩsimk'ĩir. Mamʌ mag pekau hee burr nʌm k'ʌʌn wawiewaijã k'ĩir k'ap'ʌ habat, heeu pãachpata dʌ̈i hagjö haduk'am. \v 2 Pãach hee hãb k'ãijã problema paarpaawai, warag pekau hee burrm hugua, hoob hirig hoobamjö hamiet. Pãrau chadcha hathaba magta ham k'aigpërju hẽk'a durrumʌn, Cristoou dich k'apeen k'a k'õsi hapitarr haawai chadcha magta nʌm. \p \v 3 Hãb k'ãijã sĩi hatcharagaupai hichta warm k'ʌʌn k'ãaijã hʌ̃rʌʌcha sim ha sim wounan, hichdëupaita hich k'ũgur sim, hich mag hiek'a sim gaaimuapai serbiiba simta mag hiek'a sim merag chuk'u sĩewai. \v 4 Magju k'ãai chik'amnau nem k'aigba wau nʌmta heerpanaa jaauju k'ãai, pʌchpaita k'ĩirjubá, chadcha Hẽwandamau k'õsimjöta wau sĩ ha k'ap haag. Mag hirua k'õsimjöta nem wau simʌn chad honee haju hawiajã magʌm gaaimuata honee haju haai sim. \v 5 Mua mag dichdëu nem wau nʌmta hʌ̈u sĩ wa hʌ̈u k'aba sĩ ha k'ap haju haai nʌm ha chirʌmʌn, Hẽwandam k'ĩirp'ee dʌnʌʌutk'abaimam hedjã chik'amnau nem wautarrta hirua maachig jëeuba dichdëu nem wautarrta jëeumaju haawaita mag chirʌm. \p \v 6 Mʌg maach peerdʌajem hiekta bën dö nʌmjö k'aug nʌm k'ʌʌnaun hamachdëu nem wai nʌm heemjã mag hamachig jaau nʌm k'ʌʌnag deeb k'aba dedee haju haai nʌm. \p \v 7 Pãachta Hẽwandam dau na chi hajapcharam k'ʌʌn hawi hoob wir haig pãachdëupai pãach k'ũgurmiet. Mʌig maach hagdaujöm k'ʌʌn happain pãrau hõor k'ũgurwiajã Hẽwandam chan pöd hãbmuajã k'ũgur haubam. Pãrau k'ap'ʌ nʌm, maadëu nem jĩirwain deeum nemjĩir höbërba, dichdëu nemjĩirtarr k'ĩirta höbeerjem. \v 8 Hich hagjöta sĩebahab mʌig heegar haawaijã: Maadëuta dichdëu k'õchagpierr parhooba nem waaujerr k'ai, mag dichdëu nem k'aigbam waaujerraupaita Hẽwandamag maach haupibaju. Pari magba Hẽwandam Hak'arau k'õsimjöta hagpierr nem waaujerr k'ai, hich hag Hẽwandam Hak'araupaita hĩchab hich mag maach hich dʌ̈icha hʌ̃gt'ar wënʌrrapiju. \v 9 Maguata maach chan mʌg nʌm haig k'usëuk'a p'öbaadëm hawi nem hajap'a wauju haai nʌmjã wauba hich mag sĩuju haai k'aba nʌm. ¿Jãgwi? Chok'õgba magta nem hajap'am hap'a wau wënʌrrʌmʌn, Hẽwandamau hoowai hichdëu magju hayaa ham hed mag nem waum k'õsi waaujerr jũrr maach dʌ̈i hagjö hʌ̈u haju haawaima. \v 10 Keena, maguata muan pãragan, hʌ̈uta dich k'apeen juag hooju haai nʌm haiguin t'umaam k'ʌʌn dʌ̈ita hajap'a haju haai nʌm ha chirʌm. Pari mag nʌm haigjã Cristo gaaimua maach k'odk'a t'ʌnʌm k'ʌʌn dʌ̈ita maadëu hʌ̃rcha hajap'a haju haai nʌm. \s1 Pabloou hãbmiecha hõor wawimamua salud deepʌ̈itarr \p \v 11 Keena, pãadë hoobat: Ya höpʌ̈yaagpaawai mʌch juadamaucha pãrag mʌg hẽsap nem dau dapag p'ã deepʌ̈i chirʌm. \fig |src="CN02077B.TIF" size="col" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="GAL 6.11" \fig* \v 12 Har jãg hajués pãrag hamach dënjö dich k'ak'ua dauchachpi jaau nʌm k'ʌʌnaun, sĩi hamach meeun dʌ̈i hiekk'õr haumaaugauta jãg nʌm, mag hamach jöoin hiita pʌapi jaauba naawai Cristo pakuls gaai meerp'ë t'õotarr gaaimua hamachdëu mʌ dʌ̈i nʌmjö hamach hẽudee hẽk'am hugua. \v 13 Pari mag nʌm chan mag dich k'ak'ua dauchachpi jaau nʌm k'ʌʌnaujã hamachdëu ley jaau nʌm gayam t'umjã hʌʌrk'a hauba nʌmta mag nʌm. Mag nʌmta hamach garmuan chad pãrag hichiita hamau jaau nʌmjö haju haai nʌm hanʌm, mag hamach hipierr habaawai hamachdëu jaauwiata pãraujã jãg pãach mor dauchach wai nʌm ha hiek'aag. \v 14 Pari mua chan mag ham dënjö mʌch t'öba, maach Pör Jesucristo chi pakuls gaai dau hap'ʌʌ harrta t'ö hiek'aajem. ¿K'ant'ee mua mʌchdëupai mʌch t'öbaadëju? Mag mʌch kõit pakuls gaai Cristo t'õtarr haawaita hĩs chan warr mʌchdëu nem waaujerrjã tag k'ĩirjuba, magʌm nem waumaaugau warag chi meemjöta chirʌm; hajapcharan magʌm nem chan mʌ hat'ee chuk'umjöta t'ʌnʌm, ya jũrr Cristo dʌ̈ita chiraawai. \v 15 Mʌ naan par hamach k'ak'ua dauchachpi jaau t'ʌnaaju. Mag naab pari maachin dauchach chuk'u t'ʌnʌm k'ʌʌn dʌ̈i hagdaujöpai nʌm Hẽwandam dau na. Magarrau mʌch paarmuajã dʌ̈i balee sim ha chirʌmʌn, Cristo hiek hʌ̈k'a nʌm gaaimua deeu t'aabatarrjö hi dënk'a nʌmʌn chad chadcha balee sim ha chirʌm. \v 16 Pãar t'um mag Cristo dënk'anaa hichdëu jaaumam hipierraa wënʌrrʌm k'ʌʌn kõitta muan jëeu chirʌm, k'õinaa hich jãg pãach heeg hoopaar hamk'ĩir. Maimua hĩchab t'um tagam k'ʌʌnjã chadcha Hẽwandam chaaink'a t'ʌnʌm kõitjã mua jëeu chiraajem. \p \v 17 Keena, mʌ hajim mua pãrag jaaum hig chirarr. Mʌigmua hatag chan ni hãbmuajã tag mʌchig mag dich k'ak'ua dauchachpi jaau nʌm hiek higpimap'a chirʌm. Magʌm dauchachta higju k'ãai, Cristo hiek jaau chitʌm gaaimua hõrau mʌ pʌrnaa wʌ wai nʌmua pedp'ëmarrta mʌch mor gaai chadcha dauchachjö wai chitʌm. Jãgʌm hoo nʌm gaaimuata hõrau k'ap'ʌ haju haai nʌm, mʌ chadcha hi chogk'a chitʌm. \p \v 18 Hermanonaan, magdampai hajim mua pãrag jaaum hig chirarr. Muan pãar kõit jëeu k'itaajem, maach Pör Jesucristoouta hich jãg pãach hʌ̈u wai nʌrramk'ĩir. Hayoo keena, \cls Pablo