\id ACT - Waunan (Woun Meu) NT (original orthography) -Colombia 2011 (DBL -2013) \h HECHOS \toc1 Hich Jesuucha jʌr hautarr k'ʌʌnag Hẽwandam Hak'arau nem waupimarr hag nem hĩgk'aa \toc2 Hechos \toc3 Hch \mt1 HECHOS \mt2 Hich Jesuucha jʌr hautarr k'ʌʌnag Hẽwandam Hak'arau nem waupimarr hag nem hĩgk'aa \ip \bd Chi p'ãtarr.\bd* Mʌg libro gaai nacharam versículo hoonaa Lucas 1:1-4 gaaijã hook'iin, hich hag wounagpaita p'ãnaa deepʌ̈i sim, merag chuk'u sim. Hajapcharan Lucas gaai Lucaau jöoi Teofiloog nacha hichdëu jaaum hig sĩerrpai jaaupʌ̈ijim, hich Jesuucha nem wau nʌrrarrma. Maimua mʌg Hechos gaaita deeu hũwaai jaaubaadëmua jũrr chi Jesús t'õopʌ̈iwi hich Haai haar matarr k'ur ya hamach hap paauk'awi hi dʌ̈i wënʌrrarr k'ʌʌnau nem waumatarr jaau sim. Hich Jesús hʌ̃gt'ar maagpamua jaauwai, hirua hich jũrr Hẽwandam Hak'aar pʌ̈ibarm jua t'eegauta hamag nem k'ĩir pogk'e waupiju harr haawai, chadcha hag juapaau nem waumatarrta jöoi Teofiloog jaaupʌ̈i sim, Lucaau. \ip \bd K'an jawaag hajĩ.\bd* \ip \bd 1.\bd* Jãga Jesús hiek durrpierr haaidʌmajĩ: Mag chi hʌ̈k'a nʌm k'ʌʌn gaai Hẽwandam Hak'aar p'ẽs haicheewai, hag dʌ̈ita hamach jierrnemk'a haaidʌjierram. Hich Hẽwandam Hiewaa hagt'a hamach dʌ̈icha k'itaawai jaautarrjö, Jerusalenmua jaaup'öbaaderr, Judea durrjã jaaunaa, k'ĩrab Samaria heem magwe jajawag wëtumua hamach durr heemua höbërdʌtk'awi, hamach meeun k'abam heem magwe Antioquiapienagpa Siria durr hee jaaumajierram. Mag nʌm hee Pabloou warag jaaubaadëm gaaimua griegonaan heemua Romapien heepa haaidʌ jöisijim. Magʌm hĩs chará durrpierrta haaidʌ wëjöm, maach heepa. \ip \bd 2.\bd* Jãga haajeejĩ Hẽwandam Hak'arau hich juapá chi hʌ̈k'a durrarr k'ʌʌnag deemamua: Hamach heepai k'aigba haadëp haawai nem wauju k'augbam haigjã Hẽwandam Hak'arauta k'ĩirjug deejeejim. Hich Hẽwandam Hak'arau mag hamag jaau wai nʌrrarr haawaita k'apan k'aba narr hee hewag paawai hʌ̈u hʌ̈k'a durrum k'ʌʌn k'apaana hap'öbaadëjim. Magbaadëm gaaimua warr sĩi hõor hamach meeun happai k'ĩet nʌnʌidʌmjö hatarrjã Cristo gaaimua hãbam k'odk'a nʌisijim. \ip \bd 3.\bd* Chijã k'ʌʌnauta maach peerdʌajem hiek durrpierr haaidʌpʌ̈ijierrá: Mʌg libro gaai peer jãrrchapaím Pedro happai jaau sim (caps. 1-12); maimua cap. 13 haigmua hatagta k'ĩeb hö nʌm haar Pablo p'idag jaau sim. \c 1 \s1 Hẽwandam Hak'aar pʌ̈iju Jesuu jaautarr \p \v 1 Jöoi Teófilo, ¿jãgpai chirʌ́? Pʌch k'apeer hajap'am Lucaauta pʌrʌg mʌg hẽsap p'ã deepʌ̈i chirʌm. \p Nacharam hẽsap p'ã deepʌ̈itarr gaai mua pʌrʌg jaau chirajim, Jesuu warrcha hich p'idk'abaadeewaiwe nem waunaa jaaujerr haigmua k'ĩeb hi hʌ̃gt'ar matarrpa. \v 2 Mua pʌrʌg jaau chirajim hĩchab, mag hich Jesuu hʌ̃gt'ar maju nawe, Hẽwandam Hak'arau hichig jaaupibaawai, jũrr hirua hich dʌ̈i hogdʌba wënʌrramk'ĩir hichdëucha jʌr hautarr k'ʌʌnag, jãga hamau nem wau wënʌrraju ha jaau pʌatarr. \v 3 Na mʌchdëu pʌrʌg jaau chirarrjö, mak'ʌʌn mag hichdëucha jʌr hautarr k'ʌʌnagta hõrau hi juau t'õowi deeu hiiu p'iidʌtarr k'urjã dau daau höbërchëwi hich hoopiejeejim haajem, chadcha hich hiiu chirʌm k'ap hamk'ĩir. Cuarenta días nʌm hee hich mag hich hoopiejeejim haajem. Mag hich hoopi simua, jãga Hẽwandamau hõor hich dënk'a hauwia hichta ham Pörk'aajẽ ha jaaujeejim haajem hamag. \p \v 4 Mag hichdëu doce jʌr hautarr k'ʌʌnag hich hoopipik'am jaarta hĩchab hamag Jerusalén p'öbör heemuajã chawag wëtpiba jaaumamua hamag, —Mua pãrag jaaujeejimgui hajim hanʌm, mʌ Hayau pãar hat'ee hich Hak'aar pʌ̈iju. Magtarr haawai mʌg p'öbör heemua chawag wëtba, mʌigpai nʌbat hajim hanʌm, hichdëu chadcha pãrag hich Hak'aar dee nʌm hora. \v 5 Juanaun chadcha dödamaupaita hõor pör choojeejim, mamʌ mʌgtarr k'ur pömcha k'aba nʌm hee, jũrr Hẽwandamau hich Hak'aarta pãrag deejugui hajim hanʌm. Mag hich Hak'aar deebarmuata, chadcha pãar pör choo chaar pör choo nʌisijugui hajim haajem Jesuu hamag. \p Teófilo, maach Pör Jesuu mag hiek'atarr haawai, chadcha hichdëu hiek'atarrjö, jãga mag Hẽwandam Hak'aar bëejĩ ha k'ap hamk'ĩirta hĩs mua deeu pʌrʌg mʌg hẽsap p'ã deepʌ̈i chirʌm. Maimua mag bëewi, jãga mag hich Jesuu hichdëucha jʌr hautarr k'ʌʌn hee sĩeichëwi, hamag nem waupimarrjã hagjö mua pʌrʌg jaaupäaigpam. \s1 Jesús hʌ̃gt'ar matarr \p \v 6 Maan mʌgta hajim haajem: \p Mag hamau chi Jesús t'õowi deeu hiiu p'iidʌtarr k'ur ya hãbmiecha hichdëu jʌr hautarr k'ʌʌn dʌ̈i sĩejim haajem. Mag hamach haig sĩerr haawai hamach garmuata hirig, —Señor, marau k'ap ham hig nʌmgui hajierram hanʌm, marag jaaubá. ¿Hĩsta pua chadcha chik'amnaan jua heemua maar peerdʌ hauwi pʌchta t'umaam k'ʌʌn Pörk'aagpá, maach gobierno chaarcha wai nʌisieg? \p \v 7 Magbaawai Jesuu hamag magjim haajem: \p —Hẽwandam hichta t'umaam k'ʌʌn k'ãai nem jua t'eeg simua hichdëupaita magʌm nem t'um k'ap haju harr haawai pãrau chan bʌ̃ʌrjã magʌm k'ap haju haai k'aba nʌmgui hajim hanʌm, jãagwaita magju, wa k'an hedta magju k'ai. \v 8 Mag k'ãai Hẽwandam Hak'aar pãach gaai p'ẽs sĩeichëjuun chad pãrau k'ap'ʌ haju haai nʌmgui hajim hanʌm. Mag pãach gaai p'ẽs sĩeichëm hed pãar jua t'eeg hap'öbaadëmua mua nem waaujerr pãach daúacha hoonaa mʌ hiek pãach jʌ̃gʌucha hũurjerrjã pãrau hõrag jaau nʌrrjëe haju. Nacha mʌg Jerusalén p'öbör hee, maigmua Judea durr, Samaria durr, hich mag k'ĩeb durrpierr jaau wëtumua warp durr chaauram magwe pãrau jaau wënʌrrajugui hajim hanʌm hamag. \p \v 9 Ya hich Jesús mag hiek'a höbarm hee, sĩi warag hʌ̃gt'aa papagmam dʌ̈i jʌʌnt'umie baug bëewi sĩi hag hee hi meer hat'amjö habaawai hʌ̈u hamau hi hoo wai durrarrjã warag hoohba pamamua chukk'u haadëjim haajem. \fig |src="CN01883B.TIF" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="ACT 1.9" \fig* \v 10 Mag warag hi hʌ̃gt'aa papagmam heerpa dʌnʌnʌidʌ nʌm hee, hemk'ooin numí k'ajũa bäpp'ä jũa sĩsidʌmta dëgölp ham haig dʌnʌʌutk'achëjim haajem. \v 11 Mag dʌnʌʌutk'achëwia hamag, —Keena, ¿k'anta hʌ̃gt'aag jãg heerpa dʌnʌnʌidʌ nʌma? haichëjierram hanʌm. Jesús ya hʌ̃gt'ar petabahab. Mamʌ har jãg pãrau hi mam hoo naabá; hich jãg pãachdëu hoo nʌmjö hũmaai deeu hi bëebajupa hajierram hanʌm hamag, mag chi k'ajũa bäpp'ä jũa sĩsid harr k'ʌʌnau. \s1 Judas jũrr Matías hanʌm jʌr hautarr \p \v 12 Mag hamach dʌ̈i hãba sĩewia petam hoobaawai, durrdam Olivo Durrsĩ hanʌm gaai naawi hich haigpaimua Jerusalenag wëtjim haajem. Mag durrsĩ Jerusalenmua warpcha k'aba, peer kilómetro hãbpaím sim haajem. \v 13 Mag wëtwia p'öbör hee paauk'abaimaawai hʌ̃gt'aa hamach jẽerjem haar hãba biirdʌ nʌisijim haajem. Maig naajim haajem: Pedro, Santiago, Juan, Andrés, Felipe, Tomás, Bartolomé, Mateo, Santiago jöoi Alfeo hiewaa, Simón hibʌʌr wauwia Celote ha t'ʌ̃ʌrjem, maimua Judas, woun hãb deeum hagjö Santiago hanʌm dʌ̈i hãbam k'ʌʌn. \v 14 Mak'ʌʌn hamach t'um hich mag biirdʌajeejim haajem Jesús heeugpeen dʌ̈i, hich Jesús hãd María maimua dewam hʌʌinpa, hãba mag biirdʌnaa Hẽwandamag jëwaag. \v 15 Hich mag Hẽwandamag jëwaag ham hãba biirdʌdʌk'am hed gaai, biek hãb Pedroou tagam k'ʌʌn hagjö Jesús hiek hʌ̈k'a nʌm k'ʌʌn k'apan ciento veinte nʌm jãrr dʌnʌʌunaa, \v 16 —Keena hajim hanʌm, Jesús gaaimua k'odamnaan. Mua pãrag jaauk'imgui hajim hanʌm. Jãg maach Pör Jesús himeraa përpʌ̈itarran hichiita hich jãgju haai sĩejim, warrgarwe rey David k'ararrau Hẽwandam Hak'arau hichig jaaubaawai hich mag p'ã pʌarrjö. Chadcha magtarr haawaita hõrau maach Pör Jesús pʌr hawaan bëewaijã maach k'apeer Judas k'ararrta chi pörk'a nʌrrajimgui hajim hanʌm. \v 17 Hiin maach heem maach dʌ̈i hãba p'idk'aajeejimgui hajim hanʌm. \v 18 Magtarrta hich dau lököo mag Jesús përtarr paar hichig p'agtarr p'atk'onau jẽb për hauwia, mam mawia, hichdëupai hich hö jorrkaawi, pöröu burrwi, bi jurrp'ë sĩi jʌ̈hãutarrjö hapʌ̈ijimgui hajim haajem. \v 19 Mag hichdëupai wir haig hich t'õowia magbarm Jerusalenpienau t'um hũrp'öbaadeewai mag durr hichdëu për hautarr haig “Acéldama” ha t'ʌ̃rjierramgui hajim haajem. Mag ham meúa Acéldama haawai maach meúan jũrr “hõor t'õotarr param jẽb” ha simʌu. \v 20 Judaau magju k'ap'ʌta warrgarwe rey David k'ararrau Salmos hanʌm p'ã sĩewai hi higwia magjim: \q1 “Hi di hatarr di hõor parii hiseg pʌaju, hag hee joobaju k'ʌʌn chuk'u.” \rq (Sal. 69:25)\rq* \m Maimua hich hag hẽsap gaai hich Daviiupai hĩchab, \q1 “Deeumua jũrr hi p'idk'aajerr p'idag p'idk'aju haai simgui” ha p'ã pʌajim. \rq (Sal. 109:8)\rq* \p \v 21 ’Magua mua mag chirʌmgui hajim hanʌm hich Pedrooupai. David k'ararrau jaautarrjö chadcha hamk'ĩir, mʌig maach hee hõor nʌm heem hãb maach daumaai jʌr haujugui hajim hanʌm, hich daúa Jesús hiiu p'iidʌtarr hootarr haawai maach hipierr jaaumk'ĩir. \v 22 Mag maadëu jʌr haujuun, hĩchab maachjö Jesús dʌ̈i hogdʌba wënʌrranaa hĩchab warrcha Juan hõor pör choomieu Jesús pör chootarr haigmua hewag pawiajã k'ĩeb hich Jesús hʌ̃gt'ar ma nʌm hed gaai hich mag maach dʌ̈i hogdʌba wënʌrraajerr k'ʌʌn heemta jʌr hauju haai nʌmgui hajim haajem. \p \v 23 Pedroou mag hiek'abaawai, haig narr k'ʌʌnau hõor numí t'ʌ̃r haujierram haajem: Hãb José hanʌm, hich hag wounpai Barsabás ha t'ʌ̃rnaa hĩchab hibʌʌr wauwia Justo ha t'ʌ̃ʌrjem; maagwai hãbak'ai Matías hajim haajem. \v 24 Mag numí jʌr hauwia Hẽwandamag jëeumamua magjierram haajem: \p “Hẽwandam, pʌchdëuta chadcha hõor t'umaam k'ʌʌn t'ãar k'ap'ʌ chitaawai, marau pʌrʌg jëeu nʌm, marag jaaubá” hajierram hanʌm, “mʌg numí nʌm haig chijãata pʌchdëu hig chirʌm hagá. \v 25 Ya Judajã hichdëu k'aigba harr gaaimua wir haig hich t'õobaawai hi jũrr pʌch hi jaau nʌm p'idag maar dʌ̈i hãba p'idk'amk'ĩir marau deeum hig nʌmgui” hajim hanʌm, “maach daumaai.” \p \v 26 Mag Hẽwandamag jëeu durrawia mokpör gaai ham t'ʌ̃r numwe p'ãk'anaa jẽk'ʌt barbapäaiwai, chi Matías t'ʌ̃r p'ã simta hʌ̃gt'aag jẽer k'ërbaimajim haajem. Magtarr haigmua hatag Matías warm k'ʌʌn once narr dʌ̈i hãba p'idk'a sĩsijim haajem, Hẽwandam hi jaau nʌm p'idag gaai. \c 2 \s1 Hẽwandam Hak'aar bëetarr \p \v 1 Maimua nemk'ö dichtarr k'ur cincuenta días nʌm hee, judionaan p'iesta Pentecostés hanʌm burrjim haajem. Hich mag hedcha t'um chi hʌ̈k'a durrum k'ʌʌn hãbam haig podpa t'ʌnaajim haajem. \v 2 Mag ham hãba podpa nʌmta, dëgölp hedjã heemua jẽhbʌ p'ũ t'eeg hurum hiekjö jug hurum hũr hat'ajierram hanʌm. Mag jug bëewi ham nʌm di gaaita sĩi wʌbaichëmjö hajim hanaabá. \v 3 Magbarm habarmʌn meuk'ĩirjö sĩsidʌmta sĩi hõtdaujö huujẽer huujẽer haadëmua, hich Jesús hiek hʌ̈k'a narr k'ʌʌn pör hʌ̃r dʌrjopk'amamua, dʌrjopk'a, deeu chukk'u haadëjim hanʌm. \v 4 Mag hõtdau k'ĩirjö simta hõor pör hʌ̃r dʌrjopk'abarmjö harrau Hẽwandamau hich Hak'aarta t'umaam k'ʌʌn gaai p'ẽs deebarmua hagdaujö deeum meu hamachdëu bʌ̃ʌrjã hiek'aba haajerrta waa hiek'a nʌrrjëe hap'öbaadëjim hanʌm, hich chi Hẽwandam Hak'arau hiek'apimampierr. \fig |src="CN01890B.TIF" size="col" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="ACT 2.3-4" \fig* \p \v 5 Hich mag p'iesta jaar Jerusalén p'öbör hee naajim haajem: judionaan Hẽwandam hiek hʌ̈k'anaa hirua jaau sim hipierraa haajem k'ʌʌn, durrpierrmua bëetarr k'ʌʌn. \v 6 Mag hedjã heemua p'ũ hiekjö jug pierrum hũrbaawai, t'um hãba hag di haig biirdʌnaa mag p'ũ hiekjö t'ʌnʌm dʌ̈i sereu wëjöm hũrbaawai, “¿Jãga haadëmta mʌg t'ʌnʌisima?” hajierram hanʌm, hamachdëu hũurwai ham meeun k'abam k'ʌʌnauta durr warp'am k'ʌʌn meupa hajap'a chi meu k'ʌʌn dënjö hiek'a nʌm hũrwia. \v 7 Mag hũrwia sĩi warag dauderraa nʌmua hamach wir haigpai jëjëeu haajeejim haajem, hamach k'apeenag. Mag jëeu nʌmua, —Keena, har jãg durr chaauram meupa hiek'a nʌrrjëem k'ʌʌn, ¿jãk'ʌʌn hamach t'um Galileapien k'abá? \v 8 ¿Jãga jãg hamau hiek'amam marau maach meúachata hũr nʌmma? haajeejim hanʌm. \v 9 Mʌig maach nem meu k'apan hiek'a wëjömgui haajeejim hanʌm, durr chaauram k'ʌʌn pöm t'ʌnaawai. Mʌig nʌm: Partiapien, Mediapien, Elampien maimua maach chi Mesopotamia durr joobaajem k'ʌʌn; Judea durram k'ʌʌn, Capadociapien, Pontopien maimua Asiapien. \v 10 Mag tag hĩchab t'ʌnʌm: Frigiapien, Pamfiliapien, Egipto durram k'ʌʌn maimua Africa durr p'öbör Cirene hanʌm hag hatag naajem k'ʌʌnpa t'ʌnʌm. Romapienjã mʌig joobaajemgui hajim hanʌm, judionaan chaar maimua deeum durrmua bëewi judionaan higar nʌm k'ʌʌnjã hagjö, \v 11 Creta durram k'ʌʌn dʌ̈i Arabiapienpa t'ʌnʌm. Mag meu k'ĩirpierr t'ʌnʌm hee t'umaam k'ʌʌnau hagdaujö dich meúata Hẽwandamau nem wautarr hamau hĩgk'amam hajap'a hũr t'ʌnʌmgui hajim hanʌm. \p \v 12 Mag hamachdëu warm k'ʌʌn deeum meupa hijẽjẽbk'am hũrwia dauderraa nʌm gaaimua, hamach wir haigpai jũrr jëeu hohook'amua, “Ma mʌg t'ʌnʌmʌn, ¿jãga hawiata jãg t'ʌnʌnʌm?” k'ajierram haajem. \v 13 Mamʌ hãaur k'ʌʌn hĩchab haig narr k'ʌʌnau warag ham wauwia, “Vino pöm hagt'a k'ũwaa sim döpʌ̈iwia k'ëch t'ʌnaawaita jãg t'ʌnaabahab” haajeejim haajem. \s1 Pedroou hõrag hiek'atarr \p \v 14 Magbaawai Pedro tagam hich k'apeen hagjö hich Jesuucha jʌr hautarr k'ʌʌn dʌ̈i hãba bʌ̈jãau dʌnʌisiwia t'et hamag magjim hanʌm: \p —Keena, Judeapien, maimua hĩchab Jerusalén naajem k'ʌʌn: K'ap habat mua pãrag jawaagpam; mʌ hiek hũrbat hajim hanʌm. \v 15 Hõor pãrau hoowai jãg t'ʌnʌm chan pãrau jaau nʌmjö mag nag pöm döwia k'ëch t'ʌnaawai k'abamgui hajim hanʌm. Pãrau hoo naabá hajim hanʌm, hĩsta hedp'err garm las nuevepai sim; hagt'a doojem horajã k'aba sim, ¿jãga mag hõor k'ëch t'ʌnaajugui? hajim hanʌm. \v 16 Ham jãg nʌmʌn, sĩi warrgar Hẽwandam hi jaaumie Joel k'ararrau p'ã pʌatarrjö t'ʌnʌm k'abahab hajim hanʌm. Mʌg t'ʌnaaju higwiata hich Hẽwandamaucha jöoi Joel k'ararrag jaaumamua, \q1 \v 17 “Ya mʌg hatag mʌchdëu mʌg jẽb höpʌ̈iju gayaa paawai mua mʌch Hak'aar t'umaam k'ʌʌnag deemajugui” hajim haajem. \q1 “Mag mua hamag mʌch Hak'aar deebaawai chaain chi hemk'ooinau chi hʌʌinaupa warrgar mʌ hiek jaaujerr k'ʌʌn dënjö mʌ hiek jaaujugui” hajim haajem. \q1 “Maimua chaainaam k'ʌʌn dʌ̈i jöoiraam k'ʌʌnpa mua mʌch haar k'ãaipi haumajugui” hajim haajem. \q1 \v 18 “Hĩchab mua t'um mʌch hipierraa nʌm k'ʌʌnag mʌch Hak'aar deemaju, hemk'ooinag wa hʌʌinag hawia k'ãijã. \q1 Magbaawai hamau mʌchdëu hamachig jaaubarmta jũrr hõrag jaaumajugui” hajim hanʌm hich Hẽwandamau. \q1 \v 19 Mag jaaumamua hĩchab, “Hedjã heejã mua mʌch bëeju hijaaur nem k'ĩirpierr hompaapimajugui” hajim haajem. \q1 “Maagwai mʌg jẽb gaai bag hooju, hõtdau p'ur jĩerrarrauk'am dʌ̈i; \q1 sĩi naar p'ʌichchi k'õrr jĩubaadëp'ʌmjã hoojugui” hajim hanʌm. \q1 \v 20 “Mag mʌch jua t'eeg t'um bëeju hed gayaa paawai, hãsdawam hedau k'ĩbaadeewai jũrr hedaram hedau harg sĩi bagjö p'urii haadëjugui” hajim haajem hich Hẽwandamaucha. \q1 \v 21 “Mamʌ hĩchab hʌ̈u har t'um mʌrʌg hamach dau haug k'augpi jëeu nʌm k'ʌʌnan hʌ̈u peerdʌtk'ajugui” hajim haajem hich Jöoirau. \rq (Jl. 2:28-32)\rq* \p \v 22 Pedroou mag Hẽwandam hiek p'ã pʌarr jaau dichwia, hĩchab hijẽjẽbk'amua, ’Keena israelnaan, cha mua hiek'aagpam hajap'a hũrbat hajim hanʌm. Pãrau k'ap'ʌ nʌmgui hajim hanʌm, Jesús Nazaretpierrta hich Hẽwandamaucha pʌ̈itarr haawai pãach hee hag na nem mag hooba haajerr hirua wau nʌrraajerr gaaimuata Hẽwandamau pãrag hich jua t'eeg hoopijim. \v 23 Mamʌ mag k'itarrta juau hich Hẽwandamau mag hʌdʌraa hi t'õopibajieb hajim hanʌm, mag hi t'õopibarm gaaimua warag pãachta wajapcha höbërju k'ap'ʌ sĩerr haawai. Magju harr haawaita, pãachig pʌr deebaawai, pãrau hi pʌr harrwi pãach hipaarmua pakuls gaai hõor sĩi k'aibag sĩsidʌm k'ʌʌnag hi meerp'ë t'õopijierramgui hajim hanʌm, hich Hẽwandamau hag nawe mag k'ĩirju wai sĩerrjö. \v 24 Mag juau hi t'õopʌ̈ijierrab mamʌ, Hẽwandamau deeu hi p'iriu haujimgui hajim hanʌm. Hi mag sĩi jẽb hee hich mag sĩerraju hat'eem k'aba harr haawai mee nʌmuapai chan pöd hi t'ʌ haubajim ha jaaumajim haajem Pedroou. \v 25 Magju harr haawai rey David k'ararraujã warrgarwe Jesús higwia hich Jesuuta chadcha hich Haai dʌ̈i hiek'a sim hũrtarrjö p'ãmamua magjim: \q1 “Hẽwandam” hajim hanʌm chi Chaai garmua hich Hayag, “mua k'ap'ʌ chirʌm, pʌ mʌ dʌ̈i hogdʌba sĩejem. \q1 Pʌchta mʌ na nʌnʌʌu k'aawai pua bʌ̃ʌrjã mʌ chig hapibamgui” hajim hanʌm. \q1 \v 26 “Mag gaaimua t'ãar honee chiraawai mʌch meuk'ĩraucha pʌrʌg hʌ̈u hajim ha chiraajemgui” hajim hanʌm chi Chaairau. \q1 \v 27 “Mua k'ap'ʌ chirʌm, k'aigbam k'ʌʌn hak'aar weetjem haar mʌ hak'aar pua pʌ̈im hiek pʌ̈ibamgui” hajim hanʌm, “pʌch chogk'a chirʌmta pua mʌ k'a k'õsi wai chiraawai. \q1 Mʌch k'ërbarm jẽb degpai hʌdʌraa hãrpiba, deeu mʌch p'iriu haujujã mua k'ap'ʌ chirʌmgui” hajim hanʌm. \q1 \v 28 “Pʌchdëuta pʌch haarcha höbeerjem k'ʌdau mʌrʌg k'augpijim, \q1 maagwai pʌch dʌ̈icha chiraimaawai mʌ honee chirsijugui” hajim hanʌm. \rq (Sal. 16:8-11)\rq* \p \v 29 Mag David k'ararrau p'ã pʌarr higwia hich Pedroou, ’Keena, pãadë k'ĩirjubat hajim hanʌm. David k'ararrau hichpai wir haig higwia pöd mag hiek'aju k'aba sĩejim. Maadëu meraajã k'aba nʌm, maach dau nawe jöoi David k'ararr meewi bëp sĩujierram; mag hi bëptarr jẽbdi hagt'a sĩejemgui hajim hanʌm. \v 30 Mamʌ hí hĩchab Hẽwandam hi jaaumie harr haawai hirua k'ap'ʌ sĩejim Hẽwandamau hichig “Mʌ cha hiek'a chirʌm hiek'au pʌ chaain hewagam k'ʌʌn heemta pʌch simjö reik'apiju” ha hiek'atarr. \v 31 Hẽwandamau mag hiek'atarr haawaita Daviiu k'ap'ʌ ya hoo wai simjö Cristo hiiu p'iidʌjujã jaaujim: jãga Hẽwandamau hich Chaai hak'aar k'aigbam k'ʌʌn hak'aar weetjem haar mawia hich mam sĩepiba, ni hi morjã hich hauk'ërbarm jẽb degpai hãrpiba, sĩi p'iriu hauju. \v 32 Warrgarwe mag jaaujerr haawai hich Hẽwandamau chadcha hi p'iriu haujimgui hajim hanʌm. Marau mag jaau nʌmʌn, chadcha maach daúacha hootarr haawaita mag jaau nʌmgui hajim hanʌm Pedroou. \p \v 33 Mag jaaumamua hichdëupai, ’Jãan Hẽwandamau hich jua t'eegauta chadcha hi p'iriu hautarr haawai hĩs hʌ̃gt'ar hich Hẽwandam dʌ̈i hãba t'umaam k'ʌʌn Pörk'a simgui hajim hanʌm, hich Jesús higwia. Magta hĩchab hich chi Hayaucha hich Hak'aar deeju ha jaaujerrjã hirig deejimgui hajim haajem. Mag hichig deebaawai jũrr hich Jesuu hĩsta hõrag deebarmgui hajim hanʌm. Magua cha pãrau pãach daúacha hoonaa pãach jʌ̃gʌucha pãach meu hũr nʌmjã mag sĩi k'ëch naawai k'aba, t'um hich Jesús gaaimuata jãg t'ʌnʌmgui hajim hanʌm, chadcha hichta hʌ̃gt'arjã maach t'umaam k'ʌʌn Pörk'a sĩewai. \v 34 Maigta pãrau hoo naabá hajim hanʌm. David Jesujö hʌ̃gt'arjã t'umaam k'ʌʌn Pörk'aimaba harr haawai ¿jãga hirua hich higwia magk'ajĩ? Mag k'ãai maach Pör Jesuuta hʌ̃gt'ar pabaimaawaijã t'umaam k'ʌʌn Pörk'aimaju hichdëu k'ap'ʌ sĩerr haawai, hich Jesús higwiata Daviiu hich paarmua, \q1 “Hẽwandamau maach Pörögta, hich dʌ̈i hãba t'umaam k'ʌʌn Pörk'apieg hich juachaar gar juppiju” ha hiek'abajieb hajim hanʌm, \v 35 “hi hoomap'am k'ʌʌn t'um hich jua hee pʌrk'a dee nʌm hora.” \rq (Sal. 110:1)\rq* \p \v 36 Maimua deeu hich Pedrooupai, ’Keena hĩsmua hatag israelnaan t'umaam k'ʌʌnau warre k'ap'ʌ habat hajim hanʌm, cha mua pãrag jawaagpam. Har pãach hipaarmua pa gaai meerp'ë t'õopʌ̈ipi jaautarr Jesuuta warag Hẽwandamau t'umaam k'ʌʌn Pörk'apibarm; hich k'abajieb hajim hanʌm warrgarwe Hẽwandamau jʌr hauwia maach peerdʌ haumk'ĩir pʌ̈iju jaaujerr. \p \v 37 Pedroou mag hiek'abapʌ̈im hamachdëu hũrbaawai warre gaai machaaga hap'öbaadëmua hich Pedroogcha jëeunaa hi k'apeenagjã hagjö, —Keena, ¿magan marau jãgata haju haai nʌwi hajierram hanʌm, Hẽwandamau maach peerdʌ haumk'ĩir? Marag jaaubat hajierram haajem. \p \v 38 Magbaawai Pedroou hamag magjim haajem: \p —T'um hagdaujö pãach mor hewag k'ĩirjuwia Hẽwandamag pãach k'aibag chugpaapi jëeubat hajim hanʌm. Magnaa chadcha Jesucristo hiek hʌ̈k'anaa pãach pör choopibat hajim hanʌm. Pãrau magmʌn, Hẽwandamau pãar k'aibag chugpaapʌ̈iwia jũrr hich Hak'aarta pãrag deejugui hajim haajem, hichdëu deeju ha jaautarrjö. \v 39 Hirua mag hich Hak'aar deeju jaautarran, pãrag deenaa, pãar chaainagjã deewi, t'um durr warp'am k'ʌʌnagpa deeju jaautarrau. Wajapcharan t'um hichdëu k'õsi t'ʌ̃r haumam k'ʌʌnagta hich Hak'aar deemajugui hajim haajem. \p \v 40 Mag, Jesuu nem waaujerr t'umaa jaaumam dʌ̈i warag ham wawimamua Pedroou hamag, “Hõor mʌg chi hajaugjã chuk'u t'ʌnʌm k'ʌʌn dʌ̈i hok'oomap'a nʌm k'ai, hãba Hẽwandamta jʌrbat” haajeejim hanʌm. \p \v 41 Mag chadcha Pedroou jaau sim hũrwia Hẽwandam hiek hʌ̈k'amarr k'ʌʌnau hamach pör choopimajierram haajem. Hich mag hedpai hʌ̈k'awia hamach pör choopimarr k'ʌʌn happai tres miljö naajim haajem. \v 42 Mag, chi hʌ̈k'a durrarr k'ʌʌn t'um hãbam haig podpanaa hich Jesuu pʌ̈itarr k'ʌʌnau jaau nʌmpierr hich mag ham hipierraa wënʌrraajeejim haajem. Hamach k'apeen dʌ̈i hö k'aigbajã k'aba, hante Hẽwandamag jëeu nʌmua warag t'achjã hãba jig k'oojeejim haajem. \s1 Jãga haajeejĩ warrcha Cristo hiek hʌ̈k'a p'öbaaderr k'ʌʌn \p \v 43 Mag nʌm hee hich Jesuu jʌr hautarr k'ʌʌnau hag na nem mag hooba haajempa wau nʌm hoowia hõor t'umaam k'ʌʌnta dauderraa t'ʌnaajim haajem. \v 44 Chi Hẽwandam hiek hʌ̈k'a nʌm k'ʌʌnan hʌ̃iba hãba biirdʌnaa hamach k'apeen dʌ̈ijã hajap'a naajeejim haajem. Maguata jũrr hagdaujö chik'amnagjã nemdam hĩgk'aba, t'umaa jig haumaajeejim haajem. \v 45 Hamach nem wai nʌnʌid harrjã t'um përk'ʌʌinaa chi p'atk'on jũrr nemdam hig nʌmjã chuk'u k'it'ëem k'ʌʌnag jigpʌ̈imaajeejim hanaabá, t'umaa hagdaujö. \v 46 Mag nʌmua hedau hãspapak'ampierr Haai hi jëeujem deg hãba podpanaa Hẽwandamag jëeujeejim haajem. Maimua hamach di haar pawiajã hich mag Hẽwandamag jëeu nʌmua t'achjã hagdaujöo t'öik'anaa t'umaa hö hãba honee k'ö dichdimapp'ʌ haajeejim hanʌm. \v 47 Hamach mag nʌm gaaimua hag p'öbör heem sĩi bit'urgam k'ʌʌnaujã ham k'a k'õsi haajeejim haajem. Mag nʌm dʌ̈i maach Pör Jesuu warag hõrag hich hiek hʌ̈k'api haumam k'ʌʌn hag nawe hʌ̈k'a durrarr k'ʌʌn hee dubmaawai warag k'apaana paauk'amajim haajem, hedau hãspapak'ampierr. \c 3 \s1 Woun hãb bʌ̈ hãk'ãraa k'itʌm monaautarr \p \v 1 Biek hãb Pedro Juan dʌ̈i Haai hi jëeujem deg wëtjierram haajem, ya k'eeuragam las tres nʌm hee. Mag hora paawai hõrau Hẽwandamag jëeujerr haawai hĩchab hamach paat jëwaan wëtjim haajem. \v 2 Mag Haai hi jëeujem deg dub nʌm puertdi haigcha hed hëepierr woun hãb hap'ʌʌ k'itʌm jup k'eeujeejim haajem. Mag woun bi heewe bʌ̈ hãk'ãraa k'itʌmta t'aabatarr haawai pödjã hich happai dʌrdʌr haba, sĩi hõrauta jiir haubëewia mag puertdi “Chi Hooimʌg” hanʌm haig juppi sĩiujeejim haajem, hõor hag hee dub nʌm k'ʌʌnag p'atk'ondam jëeumk'ĩir. \p \v 3 Biek hãb hi mag hoo chirʌmta, Pedro Juan dʌ̈i hierrag dich wëtum hoobaawai hamag, —Aay keena hajim hanʌm, mʌ hap chitʌm, mʌrʌg p'atk'ondam deebat hajim hanʌm. \p \v 4 Magbaawai hamach numiim k'ʌʌnau hirig heerpanaa Pedroou hirig, —Marag hoobá hajim hanʌm. \p \v 5 Mag Pedroou hichig “Hoobá” habaawai hichig nemdamta deegpampii hawia hamag heerpa hoo sĩsijim haajem. \v 6 Mag hamachig heerpabaa Pedroou magjim hanʌm hirig: \p —Mʌ chan bʌ̃ʌrjã p'atk'on chuk'u chirʌm, mamʌ mʌchdëu pödju hayaam chan mua pʌrʌg hĩgk'abam. Hãba Jesucristo Nazaretpierrau pʌch monaaujuuta k'ĩirjunaa p'iidʌbaad hajim hanʌm. \p \v 7 Mag hiek'anaa hi juachaar gar pʌrnaa hʌ̃gt'aag hëudʌ hat'aawai chadcha nem bʌ̈pá hubag haadëjim hanaabá. \v 8 Mag hich jua gaai pʌrnaa dʌnʌʌupi hat'aawai, dʌ̈i hʌ̃gt'aag p'uddʌ hoo dʌnʌisiwia hich mag nem hajaug dʌrdʌr sĩsijim haajem. Mag warag ham dʌ̈i hãba Haai hi jëeujem deg dubwia sĩi chaaijö honegau bʌ̈ jiir nʌnʌʌugmamua Hẽwandamag, —Hʌ̈uchata pua mʌg mʌ monaaubapʌ̈im Hẽwandam; chadcha pʌchta t'umaam k'ʌʌn k'ãaijã chi t'ierriugui ha hijẽb nʌnʌʌu k'abaadëjim haajem. \p \v 9 Magtarr haigmua hatag hich mag honee Hẽwandamag hʌ̈u hajijimk'am t'umaam k'ʌʌnau hoojierram haajem. \v 10 Hi mag nʌrrʌm hoowia dauderraa naajieb mamʌ, t'umaam k'ʌʌnau, “Jã chadcha har Haai hi jëeujem deg dub nʌm puertdi Chi Hooimʌg ha t'ʌ̃ʌrjem haig hoo simua hõor dich nʌm k'ʌʌnag p'atk'ondam jëeujerr woun k'abahab” haajeejim haajem jũrram k'ʌʌnau. \s1 “Pórtico de Salomón” hanʌm hee Pedroou hiek'atarr \p \v 11 Mag hich monaaubapäaiwai chi bʌ̈ hãk'ãraa k'itarrau Pedro Juan dʌ̈i chaaug wëtpimaaugau, warag ham gaai pʌrbaadëjim haajem. Ya mag hi monaaubaadëm hõrau k'ak'apdö haadeewai daaugajãr hedau höbeerjem bi gar dijãjö wëu wëjöm “Pórtico de Salomón” hanʌmʌg t'um k'ap'ig p'öbaadëjim haajem, mam gar chi bʌ̈ hãk'ãraa k'itarrau Pedro Juan dʌ̈i wënʌrrʌm k'a hogdʌba sĩerr haawai. \v 12 Pedroou mag hamachig k'ap'ig wëdurum hoobaawai mag k'apan t'ʌnʌmʌg magjim haajem: \p —Keena, ¿k'an jãgwia jãg maar hoowia pãar dauderraa nʌ? hajim hanʌm. Pãrau jãg maragta heerpapaad haadëp'ʌm, ¿pãrau k'ĩirjuawai marau maach juapaauta jãg monaaubarmjöo nʌ, wa Hẽwandam na maach pekau chuk'u nʌm gaaimua jãgbarm k'ãijã hanʌ́ pãrau pãach hödegpai? hajim hanʌm hamag. Mag k'abamgui hajim hanʌm hichdëupai. \v 13 Jãan har Hẽwandamau hich Hiewaa pʌ̈itarrta har k'abam hawi pãachdëu t'õotarr hag jua t'eegauta jãg hi monaaubapʌ̈imgui hajim hanʌm. Hich jãg Jesuuta hi chogk'a bëetarr haawai, maach Hẽwandam hanaa hĩchab maach jöoin Abrán Isá maimua Jacob ham Hẽwandamaupai t'umaam k'ʌʌn Pörk'apinaa nem jua t'eeg hapijim. Hich hag Jesupai k'abajieb hajim hanʌm, har Pilatoou pʌapäaig habaawai pãachdëu warag t'õopʌ̈ipi jaautarr. \v 14 Hi bʌ̃ʌrjã pekau chuk'unaa t'umaam k'ʌʌn dʌ̈i hagpierraa k'itarrta pãrau warag t'õopi jaaunaa jũrr hag k'ãai chadcha hõor t'õomie chaarta pãach hipaarmua warag cárcel degmuajã weeupʌ̈ipijierramgui hajim hanʌm. \v 15 Mag, pãrau chadcha warag maach t'umaam k'ʌʌn hiiupiejemta t'õopʌ̈ijierramgui hajim hanʌm. Mag hi t'õopʌ̈ijierrab mamʌ, deeu Hẽwandamau hi p'iriu haujimgui hajim hanʌm, jẽbdeg sĩerr hãba. Marau mag jaau nʌmʌn, mag pãachdëu hi t'õotarr k'urjã maach daúacha monak'a meeba harrjö nʌrrʌm hoojerr haawaiugui hajim haajem Pedroou hamach k'ĩircha. \v 16 Maimua mag chi woun bʌ̈ hãk'ãraa k'itarr higwi, Pãadë wajap'a k'ĩirjubat hajim hanʌm. Mʌig ni hãbmuajã meraajã k'aba sim, warr jãga sĩejĩ mʌg woun. Mag sĩejieb mamʌ, chadcha Jesuu hich monaauju k'ap'ʌ sĩerr haawaita jãg monaau sĩsimgui hajim hanʌm. Pãrau hĩs mʌg woun monak'a hoo nʌmʌn, jãan maraujã maach k'ĩirjug hee hãba Jesús jua t'eegaupaita hi monaauju k'ap'ʌ narr gaaimuaugui hajim hanʌm. Mag gaaimuata jãg warre hich bi heewe monak'a t'aabatarrjö pãrau hĩs hi monak'a hoo nʌmgui hajim haajem. \p \v 17 Magnaa hich Pedrooupai, ’Mua k'ap'ʌ chirʌmgui hajim hanʌm, pãrau pãach pörnaan dʌ̈imua Jesús pʌrnaa t'õopäaiwai chadcha hich Hẽwandamaucha pʌ̈itarr k'abampii hawiata jãg hi t'õojierram. \v 18 Pãrau hi dʌ̈i jãgtarran, hich Hẽwandamau warrgarwe hich hi jaaumienag jaaupibaawai jũrr hamau hõrag, “Hẽwandam Hiewaa Cristo bëewia hõrau hi dau hap'ʌʌ t'õoju” ha jaautarrjö, hich Hẽwandamauta hʌdʌraa pãrag hi t'õopi sim k'abajieb hajim hanʌm. \v 19-20 Pãachdëu hi dʌ̈i magtarr jũrr pãach k'aibag t'umaa hãsie hewag k'ĩirjunaa Hẽwandamag chugpaapi jëeubat hajim haajem, mag k'aibag chugpamk'ĩir. Pãach t'um israelnaanau magta jëeuk'iin, mag Jesús warrgarwe Hẽwandamau jʌr hauwi pʌ̈iju haajerr deeu pʌ̈ibarm gaaimua Hẽwandamauta pãar k'a honeg chuk'u narrjã k'a honee hapijugui hajim haajem. \v 21 Mag hirua pʌ̈ijup mamʌ, mʌʌgwaiweran Jesús hich jãg hʌ̃gt'ar sĩeju haai simgui hajim hanʌm, warrgarwe Hẽwandamau hich hi jaaumienag jaaujerrjö mʌg durr t'um deeu hũmaai durr wʌ̈jʌ̈ug paapäain bëe nʌm hora. \v 22 Hich hag Jesús higwia Moiseeujã warrgarwe maach jöoinag, \q1 “Maach Pör Hẽwandamau maach k'odnaan heempai hõor hãb hich hi jaaumk'ĩir pʌ̈ijugui” hajim hanʌm, “hich jãg mʌrʌgjã pãach hee hich hiek jaaupitarrjö jaaumk'ĩir. \q1 Mag hichdëu pʌ̈ibarmua pãachig nem jaauwai hi hipierraa habat” hajim haajem. \q1 \v 23 “Mag hichdëucha jʌr hauwia pʌ̈ibarmua nem jaau simta hʌ̈k'aba habarm k'ʌʌn chan, hoob hamau hamach hʌ̃gt'ar höbërju hamiet” ha jaaujim haajem Moiseeu maach jöoinag. \rq (Dt. 18:15-19)\rq* \p \v 24 Mag hiek'ak'agmamua hich Pedrooupai, ’Hich jãg Moiseeu hichjö Hẽwandamau hãb hich hi jaaujem pʌ̈iju jaaujerrjö, tagam k'ʌʌn hagjö hi hi jaaujerr k'ʌʌn t'um Samuel k'ararr haigmua hewagam k'ʌʌnaujã hich mag jaaujeejimgui hajim hanʌm. \v 25 Magnaa, Pãach k'abahab hajim hanʌm, warrgar mag Hẽwandam hi jaaujerr k'ʌʌn hag chaain hewagam k'ʌʌn. Pãar dënnaan dʌ̈i Hẽwandamau hiek deewai ya pãarta hirua k'ĩirju wai sĩebajieb hajim hanʌm. Magtarr haawai hichdëu jöoi Abranag, “Mʌg hatag paawai pʌ chaain hewagam k'ʌʌnau chaai hãb hoobarmuata t'umaam k'ʌʌn dʌ̈i nem hajap'a waujugui” ha hiek'atarr haawai \v 26 Hẽwandamau chadcha hich Hiewaa jʌr hauwi pãar heeta nacha pʌ̈ijimgui hajim hanʌm, pãach pekau pöm sĩsidʌm hisegwia pãach t'ãar hee hi hat'aawai pãach hʌ̈u hamk'ĩir. \c 4 \s1 Pedro Juan dʌ̈i chi t'et'emnaan na \p \v 1 Pedroou Juan dʌ̈imua hagt'a hõor pöm mag wëjömʌg hijẽjẽbk'am hee, ham haig p'adnaan bëejierram haajem, Haai hi jëeujem di t'ʌajem k'ʌʌn pör dʌ̈i saduceonaanpa. Mag saduceonaanau jaauwai, maach meewai maach hak'aar hiiuba haajem haajem. \v 2 Mag bëewi mak'ʌʌnau ham dʌ̈i meeuk'abaichëjierram haajem, Pedroou Juan dʌ̈imua jãg Jesús hiiu p'iidʌtarrjöta maachin t'um hiiu p'iidʌtk'aju ha jaau nʌm hũrchëwia. \v 3 Mag warag ham pʌrk'a hauwia cárcel deg p'ë harrjierram haajem. Mamʌ ya k'eeuraa pam heeta mag pʌrk'a deet'urtarr haawai hich mam hãspagk'ajierram haajem. \v 4 Mamʌ mag hamach pʌrk'a harrju nawe jaau durrarrdam hõor pöm mag t'ʌnarr k'ʌʌnau hũrtarr haawai hĩchab chi hʌ̈k'a narr k'ʌʌn k'apanag hemk'ooin happai cinco miljö naajim haajem, hʌʌin dʌ̈i chaainjã beerba. \p \v 5 Maimua hag noram hãspaau chadcha Jerusalén p'öbör hee hãba podpajierram haajem: Judionaan pörk'a nʌm k'ʌʌn, Hẽwandamag jëeujem degam k'ʌʌn jöoin, maimua Hẽwandam hi jawaag chi machnaanpa, t'um hãba. \v 6 Mag tag naajim haajem: p'adnaan t'umaam k'ʌʌn pör Anás hanʌm, Caifás, Juan, Alejandro, maimua hĩchab mag p'adnaan pörk'a nʌm k'ʌʌn k'odnaanjã hagjö. \v 7 Maimua Pedro Juan dʌ̈i cárcel deg narr p'ë hawaan mamk'ĩir hawi hõor pʌ̈ijierram haajem. Mag pʌ̈iwi p'ë hau pierrwai hamach jãrrcha dʌnʌʌutk'apinaa, —¿K'aíu jãg pãar jua t'eeg hapijĩ ha jëeujierram haajem hamag, jãg woun bʌ̈ hãk'ãraa sĩerr monaaupäaig? \p \v 8 Magbaawai Pedroou Hẽwandam Hak'aar hich gaai p'ẽs wai sĩerr haawai hamag magjim hanʌm: \p —Keena, pãar har mʌg p'öbör hee chi pörk'a nʌm k'ʌʌn maimua hĩchab mʌg Israel durr Hẽwandamag jëeujem degam jöoin, mʌ hiek hũrbat, mua pãrag magk'imgui hajim hanʌm. \v 9 Har woun hãb mʌig bʌ̈ hãk'ãraa k'itarr monaautarrta pãrau marag jëeu naabma, jãgata marau hi monaaupʌ̈ijĩ ha k'ap haag. \v 10 Mʌg Israel durr hee t'umaam k'ʌʌnau k'ak'apdö hamk'ĩir, mua pãrag jaaupʌ̈ik'imgui hajim hanʌm. Jãan mʌgta hajimgui hajim hanʌm. Chadcha Jesús Nazaretpierr jua t'eegauta mʌg woun cha pãrau monak'a hoo nʌmʌn monaau sĩsim. Hich hag Jesús k'abajieb hajim hanʌm, har pãrau pakuls gaai meerp'ë t'õotarr. Mamʌ Hẽwandamau deeu hi p'iriu haujimgui hajim hanʌm. \v 11 Magtarr Jesús higwi k'abahab, har Hẽwandam hiek p'ã sim gaai “Di hëu narr k'ʌʌnau hisegtarr dibigta jũrr chi di hãd jãrramk'a sĩsim” ha jaau sim. \v 12 Magtarr haawai deeum woun mʌg jẽb gaai maach peerdʌju hayaam chan tag chuk'umgui hajim hanʌm. Mag Hẽwandamau maach peerdʌ haumk'ĩir deeum k'ʌʌnagjã jaauba harr haawai hãba hich Jesuupai k'abam chan pöd hõor hamach pekau heemua peerdʌbamgui hajim haajem Pedroou. \p \v 13 Hamachdëu mag Pedro Juan dʌ̈i bʌ̃ʌrjã nem hökag chuk'u mag hiek'a nʌm hũrwia jʌ̃gderraa naajim haajem, mag estudio pömjã k'aba sĩsidʌmta mag hiek'a nʌm hũrwia. Mamʌ hamach wir haigpai, “Jãk'ʌʌn jãg nʌmʌn, jãan Jesús dʌ̈i wënʌrraajerr haawaita jãg hiek'a nʌmgui” haajeejim hanʌm. \v 14 Mag nʌm dʌ̈i hamachdëu hoowai chi woun monaau sĩsierrjã hĩchab ham bigaau hoo dʌnarr haawai pöd jãan sëuk'aawaita mag nʌm hajujã k'aba haajeejim hanaabá. \v 15 Mag hoobaawai hamach Asamblea heemua chi Pedro Juan dʌ̈i jöpcha dawag jʌrk'ʌʌipʌ̈iwia hamach happai hiyʌ̈ʌ nʌmua, \v 16 —Keena, ¿mʌk'ʌʌn wounaan dʌ̈i maadëu jãga hajuuta jãg nʌma? haajeejim hanʌm. Mʌg hõor monaau nʌm hooba haajem chadcha. Hamau jãgtarr Jerusalén p'öbör hee t'umaam k'ʌʌnau k'ak'apdö t'ʌnʌm, pöd maadëu “Jãan sëuk'aawaita jãg t'ʌnʌm” haju k'aba nʌmgui hajim hanʌm. \v 17 Mamʌ cha hamachdëu jãg Jesús higwia jaau nʌm tag jaaupimaaugau, maadëu ham hajap dak'ãunaa tag magʌm hiek jaaupiba jaaujugui hajierram haajem, mag jaau wënʌrrʌmua warag hõor hee mag hiek haaidʌpimaaugau. \p \v 18 Maimua mag k'ĩirju hauwia, deeu hamach haig t'ʌ̃rk'a haunaa, chadcha hamag tag bʌ̃ʌrjã Jesús higwia nem jaaupiba jaaujierram haajem. \v 19 Mamʌ hamachig magbaawai Pedroou Juan dʌ̈imua jũrr hamag, —Pãrau k'ĩirjuawai, ¿jãga hajapcha sĩ hajierram hanʌm, Hẽwandam dau na? ¿Hẽwandamau nem jaau sim hipierraa haju k'ãyau pãrau nem jaau nʌmta marau hʌ̃rcha hipierraa haju haai nʌwi? hajierram hanʌm. \v 20 Marau maach daúa hoonaa maach jʌ̃gʌucha hũrtarr chan pöd sĩi hich jãg jaauba sĩuju haai k'aba nʌmgui hajierram haajem Pedroou Juan dʌ̈imua. \p \v 21 Magbaawai chi t'et'em k'ʌʌnau sĩi ham hajap dak'ãunaa chig haba pʌapʌ̈ijierram haajem, hõor pöm t'ʌnʌmuajã warag ham kõit hiek'amjö Hẽwandamta t'ö hiek'a nʌrrjëe t'ʌnarr haawai. Mag bʌ̈ hãk'ãraa k'itarr monaautarr paar, t'umaam k'ʌʌnau Hẽwandamag, “Hẽwandam, pʌjöm chan mʌg jẽb gaai chuk'umgui” hanaajim haajem hirig. \v 22 Mag chi bʌ̈ hãk'ãraa k'itarr Hẽwandam jua t'eegau monaauwai cuarenta años hatcha sĩejim haajem. \s1 Chi hʌ̈k'a durrarr k'ʌʌnau Hẽwandamag juapá jëeutarr \p \v 23 Mag hamach chig haba höbeerbapäaiwai hamach k'apeen nʌm haar wëtwia jaauwimajierram haajem, t'um p'adnaan chi pörk'a nʌm k'ʌʌnau judionaan Asamblea hee hagjö chi pörk'a nʌm k'ʌʌn dʌ̈imua hamach dak'ãu hiek'atarr. \v 24 Chi di garm k'ʌʌnau mag hũrp'öbaadeewai hihãba Hẽwandamag jëeu nʌmua magjierram haajem: \p —Hẽwandam, pʌʌta maar Pöröugui hajierram hanʌm. Pʌchdëuta mʌg jẽb wauwi, mʌg p'ũasjã waunaa hag hee nem sĩsidʌmjã hompaajim, hedjãpa. \v 25 Warrgar maach dau nawe pʌch Hak'arau pʌch chog David k'ararrag hiek'apibaawai, hirua pʌ dʌ̈i k'ĩircha hiek'a simjö pʌrʌg, \q1 “¿K'an jãgwi jãg durrpierr hõor meeuk'ap'öo t'ʌnʌ́, maimua par jãg maadëu nem higmap'amta wauju k'ĩirju sĩsidʌ́?” hajim hanʌm. \q1 \v 26 “Mʌg durr gaai chi pörk'a nʌm k'ʌʌn t'um hãba hiek deewi jũrr pʌ dʌ̈i wërbʌagjöta k'ĩir k'augp'öbaadëp'ʌmgui” hajim hanʌm, “sĩi warag maar Pör chi Mesías pʌchdëucha jʌr hautarr hichaau ham k'õchgau.” \rq (Sal. 2:1-2)\rq* \p \v 27 ’Hẽwandam, magtarr haawai chadcha David k'ararrau jaautarrjö hich mʌg p'öbör heeta hãba biirdʌjim: Herodes, Poncio Pilato, hich mʌg Israelpien dʌ̈i deeum durram k'ʌʌnpa; mag hãba biirdʌnaa maach Pör Jesús bʌ̃ʌrjã pekau chuk'u k'itʌm pʌchdëu jʌr hautarr k'aibag wawaag. \v 28 Magta chadcha warrgarwe pʌchdëu jaauwai mag hi dau hap'ʌʌ haju ha jaautarrjö, t'um hag hee höbërjimgui hajierram hanʌm Hẽwandamag jëeumamua. \v 29 Mag hirig jëeumamua, Pua k'ap'ʌ chirʌmgui hajierram hanʌm, maar mʌg pʌch hi jaaumk'ĩir pʌchdëucha chogtarr k'ʌʌn dak'ãu wai nʌm. Maar pʌ chognaanau. Pua warag maar k'up'ĩi hapibá, högk'aba pʌch hiek jaau wënʌrraag ha jëeumajierram haajem. \v 30 Mor masim k'ʌʌnjã monaaunaa pʌch Chaai pekau chuk'u k'itʌm Jesús hag jua t'eegau nem maadëu hooba haajempa marag waupibá, magʌm gaaimua hõrag pʌch jua t'eeg hoomk'ĩir ha jëeumajierram haajem. \p \v 31 Maimua ya hamau mag Hẽwandamag jëeu höbaadëm hee, hich Hẽwandamaupai ham narr di sĩi sõsõi hat'ajim hanʌm. Mag di sõsõi hat'am dʌ̈i Hẽwandam Hak'aar ham gaai p'ẽs haicheewai magtarr haigmua hatagta warag bʌ̃ʌrjã högk'aba, hich mag Hẽwandam hiek jaau nʌisijim haajem. \s1 Nem t'ʌnʌm chan hãbpaim dën k'abajim \p \v 32 Mag k'apan Hẽwandam hiek hʌ̈k'a t'ʌnarr k'ʌʌnan k'ĩirjug hãbanaa hĩchab hö hãbata naajeejim haajem. Hãbmuajã hich nem wai sim, “Mʌch hat'eepaiujã” haba, hante magju k'ãyau, “Nem t'um t'ʌnʌmʌn maach t'umaam k'ʌʌn dënëugui” haajeejim hanaabá. \v 33 Mag nʌm hee, ham hiek warag hamach chi Jesuucha hich hiek jaaumk'ĩir doce jʌr hautarr k'ʌʌnaujã maach Pör Jesús hiiu p'iidʌtarr hiekta warag hiek k'ẽgk'a jaaup'öbaadëjim haajem. Maimua hich mag jaau wënʌrrʌm jaarjã Hẽwandamau t'umaam k'ʌʌnag ham dʌ̈i hajap'a hapiejeejim hanaabá. \v 34 Ham hiek mag t'um jẽb wai narr k'ʌʌnaujã hamach jẽb përpʌ̈inaa, di numí wa numí hatcha k'ãijã paraa harr k'ʌʌnaujã warag hamach di përpʌ̈inaa, chi p'atk'on Jesuu jʌr hautarr k'ʌʌn haig jigamk'ĩir haibeejerr haawai, ham hee hatcha dau hap'ʌʌ hichdëu nem hig simjã chuk'um woun chan chuk'u hajim haajem. \v 35 Mag haipierrwai chadcha hamau hagdaujöo chi chuk'u durrum k'ʌʌnag jigpäaijeejim haajem. \p \v 36 Cha jaau nʌmjö, woun hãb sĩejim haajem, Levinaan heem José ha t'ʌ̃r sĩerr, Chipre p'ʌram gaai t'aabatarr. Mag woun hibʌʌr wauwia Bernabé ha t'ʌ̃r wai naajim haajem hich Jesuucha doce jʌr hautarr k'ʌʌnau. Bernabé haawai maach meúan “Hök'ĩirjug meeupiejem” ha simʌu. \v 37 Mag wounaujã hich jẽb wai sĩerr përpʌ̈iwia, chi p'atk'on haibëewi, Hẽwandam hi jaaumk'ĩir doce jʌr hautarr k'ʌʌnag deechëjim haajem, hagjö jigpʌ̈imk'ĩir. \c 5 \s1 Ananiaau Safira dʌ̈imua sëuk'atarr \p \v 1 Mamʌ hĩchab woun hãb sĩejim haajem, Ananías ha t'ʌ̃r sĩerr. Mag wounaujã hich hʌʌi Safira hanʌm dʌ̈imua hamach jẽb wai narr përpʌ̈iwia, \v 2 hamach k'augbaju hawi, chi p'atk'on heem hãaur hamach hat'ee hauwia, hagjö hãaurpai chi hemk'ooirau deen majim haajem, hich Jesuu jʌr hautarr k'ʌʌn haar. Mamʌ mag hich jayau p'atk'on t'um deen maba harrjã chi hʌʌirau k'ap'ʌ sĩejim hanaabá. \v 3 Mag hamach haar deebaimaawai Pedroou chi Ananiaag magjim hanʌm: \p —Ananías, ¿Jãgwi jẽb përtarr param p'atk'on pua t'um deechëba, hag heem pãach hat'ee hautarrta, “T'um deechëjim” ha chirʌ́? hajim hanʌm. Pʌch jãg sëuk'a simua Hẽwandam Hak'aarpata pua k'ũgur hauju hẽk'a sĩebahab hajim hanʌm. \v 4 ¿Pua hoowai chi jẽb pʌch dën k'abajĩ? Mag chi jẽb pʌch dën harr haawai, ¿chi p'atk'onjã pʌch dën k'abajieb? Mag simta, ¿k'an jãgwi jãg sëuk'aju k'ĩirjubaadëjĩma? hajim hanʌm. Jãg sim haiguin Hẽwandampata pua k'ũgur hauju hẽk'a sĩebahab hajim haajem Ananiaag. \p \v 5 Pedroou mag hiek'abaawai warre chi meemta Ananías jẽk'ʌt di bäjä haimajim haajem. Mag sëuk'atarr gaaimua Ananías meetarr hũrwia t'um chi hũrmam k'ʌʌn t'ãar paraa nʌisijim haajem. \v 6 Mag hoobaawai hẽwannaan haig narr k'ʌʌnau put hee pʌrëunaa warre hauk'ëraan harrjierram haajem. \p \v 7 Maimua magtarr k'ur hora t'ãrjupjö nʌm hee, chi hʌʌirau hich jaai magbarmjã k'augba, Pedro sim di haar majim haajem. \v 8 Mag mawia barbaimaawai Pedroou chi jayau hichig p'atk'on deeimatarr hoopinaa chi Safiraag, —Safira, ¿chadchata pãar jẽb hich mʌgʌm gaaipaita përjierrá? ha jëeujim hanʌm. \p Magbaawai Safiraau, —Chadcha jãgpaim gaaita përbajieb hajim hanʌm. \p \v 9 Magbaa Pedroou deeu hirig, —Safira, ¿k'ant'eeta pua jãg pʌch jaai hiek hʌ̈k'awia dʌ̈i hi hipierr pãach numiim k'ʌʌnau maach Pör Hẽwandam Hak'aar k'ũgurju hẽk'a p'öbaadëjĩma? hajim hanʌm. Magnaa hichdëupai, Pʌdë hũrbá hajim hanʌm. Pʌ jaai hauk'ëraan wëttarr k'ʌʌn deeu barchëwi puertdi haig bʌ̈ heseserk'am. Cha mʌ hiek'a chirʌm hiek'au nau pʌjã hich jãk'ʌʌnaupai pʌ hauk'ëraan harrjugui hajim hanʌm. \p \v 10 Maimua hirua magbarm bʌ̈rre chadcha Safirata di bäjä ha hi bʌ̈k'ʌrr jẽer sĩeimajim hanʌm, warre chi meemta. Magbarm hee chi hẽwannaan hujã haar narr k'ʌʌn dubchëwia chadcha ya maach chi meemta werba t'ʌnʌm hoobaicheewai, hĩchab harrwia hich jaai hauk'ërtarr bigaau dʌ̈i hãba hauk'ërjierram haajem. \v 11 Magtarr hũrwia t'um Hẽwandam hiek hʌ̈k'a narr k'ʌʌn jãp'ierrwia bigaaum k'ʌʌnpa t'ãar paraa nʌisijim haajem. \s1 Nem maadëu hooba haajem pöm waaujerr \p \v 12 Hich Jesuucha hich hi jaaumk'ĩir jʌr hautarr k'ʌʌn gaaimua Hẽwandamau hag na hõrau nem hooba haajem pöm waumaajeejim haajem, hõor dak'ĩir. Maagwai chará waragta chi hʌ̈k'a narr k'ʌʌnan Haai hi jëeujem di bigaau dijãjö wëu wëjöm “Pórtico de Salomón” ha t'ʌ̃r sim hee biirdʌdʌ haajeejim haajem. \v 13 Mamʌ chi hʌ̈k'a nʌm k'ʌʌn hamach hap mag poposk'amjã, jũrr chi hʌ̈k'aba narr k'ʌʌnaun warag ham k'a jõiju högk'a naajeejim hanaabá, heeu dëgölp hamachdëujã Ananiaau Safira dʌ̈imua harrjö habaawai hich hagjö k'ëchju k'ĩirjuwia. Mag ham k'a jõiju hök'ö naajieb mamʌ, k'ajap'a ham hig hiyʌ̈ʌ haajeejim haajem. \v 14 Mag hãaur k'ʌʌnau högk'a nʌm hãba, warm k'ʌʌnau jũrr pogk'a maach Pör hiek hʌ̈k'ak'ag wëtumua warag k'apaana hap'öbaadëjim haajem, hʌʌinpa. \v 15 Hamach daúa mag hoo nʌm dʌ̈i hich Jesuucha hich hi jaaumk'ĩir jʌr hautarr k'ʌʌnau hõor dak'ĩir hag na maadëu nem hooba haajempa mag dau daau wau nʌm hoowai, waragta haaunaan k'apan pa bʌʌrk'am gaai dawag p'ë haumaajeejim haajem, Pedro dichmamua hi hak'araupai k'ãijã chi haaunaan hʌ̃r k'ĩsu dichdimaawai magbarmuapai monaaumamk'ĩir. \v 16 Mamagk'am hũrwia hĩchab Jerusalén dak'a p'öbördam nʌnʌidʌm heem k'ʌʌnaupa warag Jerusalén p'öbör hee ham nʌm haig hamach haaunaan haubëemaajeejim haajem. Mag hamach haig haaunaan bën k'aigbamua sĩi t'õt'õrrsö sĩsidʌmpa haubëemarr k'ʌʌnan t'um monaaupʌ̈i maajeejim haajem chi Hẽwandam hi jaaumk'ĩir hich Jesuucha jʌr hautarr k'ʌʌnau. \s1 Hõrau Pedro hẽudee hẽk'anaa hĩchab Juan hẽudeejã hẽk'aajerr \p \v 17 Hẽwandam hi jaaumk'ĩir jʌr hautarr k'ʌʌnau mag hamach dak'ĩir hõor monaaupʌ̈pʌ̈ik'am hoowia, p'adnaan t'umaam k'ʌʌn pöröu saduceonaan dʌ̈imua hamachdëu pöd hagjö haba haawai, hiekk'õr wauwia, \v 18 hich Jesuucha jʌr hautarr k'ʌʌn pʌrk'anaa, cárcel deg p'ãark'a sĩujierram haajem. \v 19 Mamʌ ya hedaar pabaadeewai Hẽwandam chog hʌ̃gt'armua bëewia, chi cárcel degam puertdi weeuk'anaa, Pedro Juan dʌ̈i dawag höbërpinaa hamag, \v 20 —Jãigmua Haai hi jëeujem deg wëtwi t'umaam k'ʌʌnag Hẽwandamau maach hʌ̃gt'archa höbeerpiejem hiekta jaaubaimat hajim hanʌm. \p \v 21 Hamachig Hẽwandam chogau mag jaautarr haawai chadcha hag noram hoo hãspapinaa, Haai hi jëeujem deg wëtwia, Hẽwandam hiek jaaup'öbaadëjim haajem. Ham mag Haai hi jëeujem deg nʌm hee, jũrr t'oomgar p'adnaan pöröu hich haig narr k'ʌʌn dʌ̈i hãba biirdʌnaa cárcel di haar guardianaan pʌ̈ijierram haajem, hamachdëu Pedro Juan dʌ̈i p'ãark'apitarr hamach haig p'ë haubëemk'ĩir. Mag ham biirdʌ t'ʌnʌm hee naajim haajem Israel durram k'ʌʌn ham Asamblea heem chi pörnaan, hamach t'um. \v 22 Mamʌ mag wëtwi chi guardianaanau hooimaawai, Pedro Juan dʌ̈i cárcel deg chukk'u t'ʌnaajim hanaabá. Magbaawai deeu hamach pʌ̈itarr k'ʌʌn haig bëewia, \v 23 —Chadcha cárcel di wajap'a p'ãar dʌnʌm marau hooimajim, maimua chi soldaaunjã daaugajãr puertdi haig hoo dʌnʌnʌid t'ʌnaajim. Mamʌ weeunaa hoowai, hag hee hõor hãbjã marau hoobajimgui ha jaauchëjierram haajem. \p \v 24 Mag jaaubaichëm chi p'adnaan pöröu hũrwia, Haai hi jëeujem degam guardianaan pöröujã p'adnaan pörk'a nʌm k'ʌʌn dʌ̈imua hũrp'öbaadeewai, hamach wir haigpai, —Keena, mag hooimaba habarm hanʌm chad k'ai, ¿jãga haagauma? hajierram hanʌm. \p \v 25 Mamʌ hamach wir haigpai mamagk'am hee, woun hãb bëewia, —Keena, pãrau wounaan cárcel deg p'ãarpitarr k'ʌʌnjã bëewi chaggajãr Haai hi jëeujem deg hõrag jaau nʌmwai haichëjim hanʌm. \p \v 26 Magbaawai mag Haai hi jëeujem degam guardianaan pöröu hagjö guardianaan hich k'ãai jua heegpaim k'ʌʌn dʌ̈i mawia, hõor pöm ham hiek hũr narr k'ʌʌnag hamach mokou barm hugua, bʌ̃ʌrjã ham chig haba p'ë haubëejim haajem. \v 27 Mag p'ë haubëewi chi t'et'em k'ʌʌn hãba biirdʌ t'ʌnʌm haig wai dubbaicheewai chi p'adnaan pöröu hamag jëeumamua, \v 28 —¿Pãrag k'abajĩ hajim hanʌm, marau jãg Jesús higwia tag bʌ̃ʌrjã nem jaaupiba jaautarr? Magtarrta ya Jerusalén p'öbör hee pãachdëu hʌ̈k'a nʌm hiekta t'um haaidʌ wai nʌmgui hajim hanʌm, jãg marau jaautarrjã hũrba jaau wënʌrrʌm gaaimua. Pãachdëu mag jaau wënʌrranaata jãgan jãg woun t'õotarrjã pãrau maar gaaita t'ʌpʌ̈im hig naabma hajim hanʌm, Jesús higwia. \p \v 29 Magbaawai Pedroou hagjö hich k'apeen Hẽwandam hi jaaumk'ĩir jʌr hautarr k'ʌʌn kõitpa hiek'amamua magjim haajem: \p —Sĩi hõor hipierraa haju k'ãyau, Hẽwandamau nem jaau simta marau hagpierr wauju haai nʌmgui hajim hanʌm. \v 30 Warrgarwe maach jöoinau hʌ̈k'aajerr hag Hẽwandamauta Jesús p'iriu haujim. Hich hag Jesús k'abajieb hajim hanʌm, har pãachdëu pakuls gaai meerp'ë t'õopʌ̈itarr. \v 31 Pãrau hi mag t'õopʌ̈ijieb mamʌ, Hẽwandamau jũrr hichta t'umaam k'ʌʌn k'ãyaujã hʌ̃rʌʌcha hapiwia, hĩchab chi Pörk'anaa hõor peerdʌajem k'apijimgui hajim hanʌm, magbaawai hi gaaimua Israel durram k'ʌʌnau hamach k'aibag hãsie hewag k'ĩirjuwia Hẽwandamag chugpaapi jëeubaawai hirig warre mag k'aibag chugpaapʌ̈imk'ĩir. \v 32 Mag pãrau hi meerp'ë t'õotarr maach daúa hootarr haawaita marau chadcha t'um k'ap'ʌ jaau nʌmgui hajim hanʌm. Mag nʌm dʌ̈i Hẽwandamau hich Hak'aarta har hich hipierraam k'ʌʌnag deejeewai, marau jaau nʌmʌn, hich hag Hẽwandam Hak'arau maachig jajaauk'amta jaau nʌmgui hajim hanʌm. \p \v 33 Mamʌ chi p'adnaan pöröu haig narr k'ʌʌn dʌ̈imua mag hũrbaawai meeuk'a p'öbaadëwi warag ham k'ëchpʌ̈imjã k'õsi hap'öbaadëjim haajem. \v 34 Mag chi t'ierrnaan hap'a biirdʌ t'ʌnʌm hee woun hãb Gamaliel ha t'ʌ̃r sim sĩejim haajem, Hẽwandamau Moiseeg hich hiek p'ãpitarr hiek hajapcha hʌʌrk'aajem k'ʌʌn heem. Mag woun hĩchab Hẽwandam hiek jawaag chi mach hajim haajem. Maagwai p'öbörpien t'umaam k'ʌʌnaujã hĩchab hi hök'ö haajeejim haajem. Mag wounau chi Jesuu hich hi jaaumk'ĩir jʌr hautarr k'ʌʌn k'ũchpai dawag p'ë harrpi jaaujim hanʌm, magʌmich hamach hap hiyʌ̈ʌ haag. \v 35 Maimua mag daau paauk'abaadee hich k'apeen hichjö chi t'et'em k'ʌʌnag, —Keena hajim hanʌm, pãrau jãk'ʌʌn wounaan dʌ̈i nem k'aigba haju hẽk'a nʌm k'ai, hajap'a k'ĩirjunaata nem waubat hajim hanʌm. \v 36 Pãrau k'ap'ʌ nʌm, har na woun Teudas hanarr hagjö jãg nʌrrarr. Hich hiiupain, woun t'et'em ha jaau nʌrrajimgui hajim hanʌm, hich higwia. Magbaawai hõor pöm cuatrocientojö hi dʌ̈i k'apeerk'ajierram. Mamʌ wërbʌ nʌm hee warm k'ʌʌnau juau t'õobapäaiwai mag hi dʌ̈i wënʌrrarr k'ʌʌn t'um sĩi haaidʌwia tagjã habajierramgui hajim hanʌm. \v 37 Magtarr k'ur hõor k'apanag k'ap haag hõor t'ʌ̃r p'ãk'a nʌm jaarjã, Judas chi Galileapierr hagjö haadëwi p'öbörpien pöm hichig paa haujimgui hajim hanʌm. Mamʌ mag nʌrrawia hagjö t'õobpäaiwai t'um hi dʌ̈i wënʌrraajerr k'ʌʌn sĩi haaidʌjierramgui hajim hanʌm chi Gamalielau. \v 38 Magnaa hamag, Mʌchdëu mag hootarr haawai, hidëu jãg Jesús hiek jaau wënʌrrʌm k'ʌʌn k'ajap'a sĩubat ha chirʌmgui hajim hanʌm. Cha hamau nem waunaa jaau wënʌrrʌmjã sĩi hamach k'ĩirjug heemuapai k'ai, magan hich jãgpai wënʌrrawia deeu hũrnaa haadëjugui hajim hanʌm. \v 39 Mamʌ hich Hẽwandamauta hamag chadcha hich hiek mag jaaupi sim k'ai, pãrau ham k'ëchpʌ̈iwiajã, hoob magʌm hiek tag bʌ̃ʌrjã hũrba hich mag sĩsiju hamiet hajim hanʌm. Hajap'a k'ĩirjunaata nem waubat, heeu pãach Hẽwandam dʌ̈i hiekk'õr jʌr nʌm k'ãijã pãrau k'augba naaduk'am hajim hanaabá jũrr hamag chi Gamalielau. \p \v 40 Magbaawai chadcha Gamalielau jaau sĩerrjö hajierram haajem. Maimua chadcha Pedro Juan dʌ̈i daaugajãr narr deeu hierrag t'ʌ̃rk'a hauwia, wʌk'anaa, tag hamag bʌ̃ʌrjã Jesús higwia nem jaaupiba jaaujierram haajem. Mag wʌk'anaan chadau ham wëtamk'ĩir pʌapʌ̈ijierram haajem. \v 41 Mag Jesús hiek jaau wënʌrrʌm gaaimuata mag hamach wʌ t'ʌnʌʌubarmjã, hök'ĩirjugjã chuk'u, warag haigmua honee hërëubaadëjim haajem, mag Jesús gaaimua hamach hap'ʌʌ hamk'ĩirta Hẽwandamau hamach jʌr hat'amjã k'ap'ʌ narr haawai. \v 42 Maimua mag hërëuwia hed hëepierr hõrag jaau wënʌrrʌmua, “Jesuuta chadcha hich Hẽwandamaucha jʌr hauwia maach peerdʌ haumk'ĩir pʌ̈itarraugui” haajeejim haajem. Hich mag hiek Haai hi jëeujem degjã jaaunaa sĩi dipierrjã hich mag jaau wënʌrraajeejim haajem. \c 6 \s1 Hamach juag hoomk'ĩir hemk'ooin hap'a siete jʌr hautarr \p \v 1 Mag jaar hĩchab chi hʌ̈k'a durrum k'ʌʌnjã warag k'apan paauk'amatarr haawai griegonaanau hebreonaan hëugar hiekk'õr waup'öbaadëjim haajem, hed hëepierr k'oopaa hʌʌinag nem jig nʌm haig griegonaanau hoowai ham meeun hʌʌinag hebreonaa hʌʌinag dee nʌmjö deeba narr gaaimua. \v 2 Magbaawai mag doce hich Jesuucha jʌr hautarr k'ʌʌnau Hẽwandam hiek hʌ̈k'a durrum k'ʌʌn t'um t'ʌ̃rk'anaa hamag magjierram haajem: \p —Keena hajierram hanʌm, hõrag t'ach jigam k'õchgaupai chan pöd marau mʌg maachdëu Hẽwandam hiek jaau wënʌrrʌm tag jaauba sĩi werba sĩuju k'aba nʌmgui hajierram hanʌm. \v 3 Maimua hamachdëupai, K'odamnaan, har mʌig pãach hee hõor hagpierraanaa chik'amnau ham hëugar bʌ̃ʌrjã k'aigba jaau nʌm hũrba haajem k'ʌʌn hemk'ooin hap'a siete jʌr hat'at hajierram hanʌm, har pãachdëu hoowai hamach gaai Hẽwandam Hak'aar p'ẽs paraanaa hĩchab k'ĩirjugdamjã k'ap'ʌm k'ʌʌn. Magbaawai mak'ʌʌnag jũrr marau mʌg p'idag jaau pʌajugui hajierram haajem, \v 4 mag hamag jaau pʌabajeewai marau jũrr hich jãg Hẽwandamag jëeu durrumua hãba hi hiek jaau nʌm gaaipai nʌisieg. \p \v 5 Hamau mag hiek'abarm hĩchab warm k'ʌʌn k'apan haig t'ʌnarr k'ʌʌnaujã t'umaam k'ʌʌnau jʌ̃gaagaa hũrjierram haajem. Magbaawai woun hãb Esteban ha t'ʌ̃r sĩerr jʌr haujierram haajem. Mag wounau Hẽwandam Hak'aar hich gaai p'ẽsnaa nem waauwaijã hãba Hẽwandam gaaipai k'ĩirjunaata waaujeejim haajem. Mag tag hi dʌ̈i hãba jʌr hautarr k'ʌʌn t'ʌ̃r mʌk'ʌʌn hajim haajem: Felipe, Prócoro, Nicanor, Timón, Parmenas maimua Nicolás. Chamʌg Nicolás hanʌm deeum durram p'öbör Antioquía hanʌm hee t'aabatarrta Jesús hiek hʌ̈k'aju nawe judionaan higar t'eerbawi sĩejim haajem. \v 6 Mak'ʌʌn siete jʌr hauwia, Jesuu hich hi jaaumk'ĩir jʌr hautarr k'ʌʌn haar p'ë harrwi, “Cha nʌm pãrau hõor jʌr haupitarr” hajierram haajem hamag. Magbaawai chi Jesuu jʌr hautarr k'ʌʌnau ham hʌ̃r jua hausĩunaa, ham dʌ̈i hãba Hẽwandamag jëeuwia, warre hamach p'idk'aju p'idag jaaujierram haajem. \p \v 7 Magtarr haigmua warag Hẽwandam hiek haaidʌmam dʌ̈i hĩchab chi hʌ̈k'a durrum k'ʌʌnjã Jerusalén p'öbör hee waragta k'apaana paauk'amajim haajem. Mag hamau jaau durrum hũrwia judionaan heem p'adnaanjã k'apan hĩchab Hẽwandam hiek gar t'eerbagk'a majierram haajem. \s1 Esteban pʌr hautarr \p \v 8 Mag woun Esteban hanʌmua nem waauwai hich Hẽwandamauta nem t'um hʌ̈uu höbeerpipi haajeejim haajem. Mag simua Hẽwandam jua t'eeg hich gaai wai sĩerr haawai hich Hẽwandamaujã hirig hõor hee hag na bʌ̃ʌrjã nem hooba haajempa waupimaajeejim haajem hĩchab. \v 9 Hirua mag nem wau nʌrrʌm hoowia, judionaan Hẽwandam hiek jaaujem di “Chi peerdʌm k'ʌʌn dën” ha t'ʌ̃ʌrjerr heem k'ʌʌn bëewi, chi Esteban dʌ̈i bëbë k'abaichëjierram haajem. Magp'öbaadëm hee warag ham haig bëe t'ʌnʌisijim haajem: Cirenepien, Alejandríapien, maimua hĩchab Ciliciapien dʌ̈i Asia durram k'ʌʌnpa. Mag bëewia dʌ̈i warm k'ʌʌn higar ham hipierr hiek'a p'öbaadëjim haajem. \v 10 Mamʌ Esteban hiek'amam hich Hẽwandam Hak'arauta hiek'api sĩerr haawai mag k'apan t'ʌnaajieb mamʌ, pöd hi dʌ̈i barba haajeejim haajem, k'ĩirjug k'ap'ʌ hiek'aag. \v 11 Mag hamachdëu hi dʌ̈i pödba habaawai hõrag p'agjierram haajem, mak'ʌʌnau sëuk'a hi hëugar jaaumamua chadamjö, “Jãg wounaun chadcha maach jöoi Moisés higwia hiek k'aigba hiek'anaa Hẽwandam higwiajã hagjö k'aigba hiek'a sim marau hũrjimgui” ha jaaumk'ĩir. \v 12 Magtarr haawai chadcha mak'ʌʌnaujã ham hipierr mag sëuk'a nem hĩgk'abarm gaaimua waa hõor p'ogueupʌ̈i. Magbaawai judionaan Asamblea heem jöoinau Moisés hiek p'ã pʌatarr jawaag chi machnaan dʌ̈imua Esteban pʌrp'öbaadëwi hamach pörnaan haar hat'aadëjierram haajem. \v 13 Magnaa hĩchab mam pawiajã waa sëuk'a hi k'ĩir hamach daúa mag nʌrrʌm hootarrjö jaaumk'ĩir hõor jʌr hauwi wawik'a sĩujierram haajem. Mag ya ham dën wawik'a wai narr haawai waa mak'ʌʌnau chadcha chi t'et'em k'ʌʌn haar wëtwi hamachig jaautarrjö, —Chamʌg wounau mʌg Haai hi jëeujem di higwia k'aigbata hiek'anaa Moiseeu Hẽwandam hiek p'ã pʌatarr higwiajã pʌaba hich mag hiek'a nʌrraajemgui haimajierram haajem. \v 14 Hi hiek mag Jesús Nazaretpierrauta mʌg Haai hi jëeujem di magreupʌ̈iwia maach jöoin hi warrgarwe Moiseeu p'ã pʌatarrjã mag warre deeumʌg paapʌ̈iju haajem hajierram hanʌm. \p \v 15 Ham hiek mag ham hijẽjẽbk'am hee chi t'et'emnaanau t'um haig narr k'ʌʌn dʌ̈imua Esteban k'ĩir hoowai sĩi Hẽwandam chog hʌ̃gt'armua bëetarr k'ĩir hajaugjöta hajapp'a k'itajim hanaabá. \c 7 \s1 Estebanau hich k'aigpër hiek'a k'itʌm hee t'õopʌ̈itarr \p \v 1 Mag chi sëuk'a narr k'ʌʌnau mag jaaubaawai chi p'adnaan pöröu chi Estebanag, —¿Pʌ higwia cha hamau jaau nʌm hiek t'um chadcharam hiek'á? ha jëeujim haajem. \p \v 2 Magbaawai Estebanau t'um haig narr k'ʌʌnag hũrmk'ĩir hiek'amamua, —K'odamnaan, pãar chadcha mua mʌch dënnaanjö k'õsi chitʌm, mʌ hiek hũrbat hajim hanʌm. Maimua hiek'abaadëwi, Maach jöoin Abrán k'ararr Mesopotamia sĩewi deeum durr Harán hanʌmʌg joobaan maju nawe maach Hẽwandam cha hʌ̃gt'aa p'uu nʌmua dau daau hirig hich hoopijim haajem. \v 3 Mag hich hoopiwia hirig, “Pʌch durr hiseg pʌawi pʌch k'odnaanagjã hooba petá” hajim haajem, “deeum durr mʌchdëu pʌchig jaaubarm haar. Mam mua pʌ joobamk'ĩir deeum durr jʌr deejugui” hajim haajem, Hẽwandamau Abranag. \v 4 Magbaawai chadcha jöoi Abrán Caldea durrmua mawia jũrr deeum durr Harán hanʌm hee sĩeimajim haajem. Maig simta hi haai meebaadeewai mau cha maach nʌm durr Hẽwandamau hirig bëepijimgui hajim hanʌm. \v 5 Magtarr haigmua hanaabá, hĩs hewag pawiajã hagt'a hich mʌg durr gaai wënʌrrʌm. Hẽwandamau hich jöoi Abranagcha chan, “Bʌchk'unpaijã mʌg jẽb mʌgpierr pʌ dënëu” habajim; “mamʌ hichiita deeb k'aba deejugui” hajim haajem. Mag hirig deebarm durr hi meebaawai jũrr hi chaainauta jʌ̃aju hajim hanʌm. Mamʌ maagwai jöoi hagt'a chaai hãbjã chuk'u hajim hanaabá, mag jẽb jʌ̃ag. \v 6 Magtarr k'ur deeu Hẽwandamau hich garmua Abranag hiek dee simua, “Abrán” hajim hanʌm. “Pʌ chaain hewagam k'ʌʌnau chaain hoomam k'ʌʌn mʌg hatag paawai chik'amnau hamach durr p'ë harrwi sĩi cuatrocientos años chik'amnaan chogk'a wënʌrrajugui” hajim hanʌm Estebanau, Hẽwandamau Abranag hiek'atarr higwia. “Mag nʌisimʌn, warm k'ʌʌnau ham dʌ̈i hamachdëu hampierr dau hap'ʌʌ ham wai wënʌrrajugui” hajim hanʌm, Hẽwandamau. \v 7 “Mamʌ hamau mag pʌ chaain sĩi hamach chogk'a wai nʌm jũrr, mʌchdëucha mua ham dʌ̈i hag hiek hëudʌ haujugui” hajim haajem hich Hẽwandamaucha, “mʌchdëu k'ap ham dʌ̈i haag. Magbarm haigmua warm k'ʌʌn jua heemua ham peerdʌ hat'aawain chadau deeu mammua bëewi mʌg durr gaai hamau mʌrʌg jëeu wënʌrrajugui” ha jaaumajim haajem Estebanau, Hẽwandamau Abranag hiek'atarr jaauwi. \p \v 8 Magta warrgarwe Hẽwandamau Abrán dʌ̈i hiek deetarr jaaumajim haajem Estebanau. Mag jaaumamua hichdëupai magjim haajem: \p ’Mag hich hiek deetarr t'umaam k'ʌʌnag k'ap hamk'ĩirta hĩchab hemk'öi chaain hat'am haigmua seman hãb haadeewaijã mehëudam p'ʌʌrbichpi jaaujiebma. Mag p'ʌʌrbich nʌmta Hẽwandam dʌ̈i hiek deetarr hag dauchach hajimgui hajim haajem. Mag hiek'atarr haawai Abranau hich hiewaa Isá hautarr haigmua ocho días haadeewai chadcha hich Hẽwandamau jaautarrjö hi mehëudam p'ʌʌrbichpʌ̈ijim hanaabá. Maagwai jöoipawi Isaaujã hich chaai Jacob paarpaawai, hich hagjö hawi Jacooujã hich chaain doce hootarr k'ʌʌn dën t'um hich mag p'ʌʌrbichpʌ̈imajim haajem. Mag Jacoou chaain doce hootarr k'ʌʌn gaaimuata Hẽwandamau mʌg maach israelnaan t'ʌnʌm t'um hompaa haujim, ha jaaumajim haajem Estebanau, Hẽwandamau Abrán dʌ̈i hiek deetarr higwia. \p \v 9 Mag jajawagmamua, ’Mag Jacob chaainaupaita hamach heeumdam José ha t'ʌ̃r sĩerr hamach hayau hamach k'ãai hʌ̃rcha jãsene wai sim hoobaa hiekk'õr wauwi Egipto durram wounag përpʌ̈ijierramgui hajim haajem, hamach haai meer. \v 10 Mag hi përpʌ̈ijierrab mamʌ, Hẽwandamau hʌ̈u hi heeg hoojim hanaabá, mag p'it'urg hau simjã t'um hãwatamk'ĩir. Mag nʌm dʌ̈i hĩchab hich Hẽwandamau warag hirig k'ĩirjug deewi, rey Faraonaujã hirua nem wau sim hich dawagaa hoobaadee, warag Egipto durram gobernador k'apiwia hirigta hich nem t'um jaaujim haajem hich dënjö hamk'ĩir, ha jaaumajim haajem Estebanau. \p \v 11 Mag jaaumamua hĩchab, ’Mag hich Joseeta gobernador k'abaadëm hee, Egipto durr jãdau t'eega t'ʌnaawai Canaan durrjã hich hagjö t'ʌnaajimgui hajim hanʌm. Mag jaar wajapp'a hõor dau haug hajim haajem, jãdaúa. Magbaadee maach jöoin Canaanpienau pöd k'öjudam haujujã k'augba haadëjim hanaabá, chuk'u haadee. \v 12 Mag nʌm hee jöoi Jacoou hũurwai, Egipto durr trigo për nʌm ha hũrbaa, haar hich chaain pʌ̈ijim haajem, k'öjudam për haumk'ĩir. Ma, warrpem ham k'öju haut'urtarr hajim haajem. \v 13 Pãrau k'ap'ʌ nʌmgui hajim hanʌm, mag k'ur deeu hërëubaadeeuta Joseeu hich k'augpijim haajem, hich naam k'ʌʌnag. Magbarm haigmuata hĩchab chi faraonaujã k'ap'ʌ haadëjim haajem José hebreonaank'a sim. \v 14 Mag, Joseeu hich naam k'ʌʌnag hich k'augpiwi hich haaijã t'um hich chaainpa wai bëepijim haajem, hich haig. Mag hich haar jaaubaimaawai jöoi hich chaain t'um bëeju haadëwi warag hamach t'um chi k'apanag setenta y cinco bëejierram ha jaaumajim haajem Estebanau. \v 15 Mag, jöoi Jacob Egipto durr hich chaai sim haar joobaan k'eerbaadëwi k'itʌʌ hawia, hich haarpai happawia, hewag pawi chi chaainjã hãhãbdö hömamua doce narr k'ĩeb hamach t'umwe höjierram haajem. \v 16 Mag, jöoin mee nʌmpierr deeum durr Siquem hanʌmta hauk'ëraan harrjeejim haajem. Mag ham hauk'ërmarr jẽbdi, ham tat'öoi k'ararr Abranau Siquem durr haawai woun hãb Hamor haajerr chaain jua gaai për hautarraugui ha jaaumajim haajem Estebanau, warrgarm k'ʌʌn jöoin jaaumamua. \p \v 17 Mag jaaumamua hich Estebanaupai magjim haajem: ’Mag Hẽwandam jöoi Abrán dʌ̈i hiyʌ̈ʌ naawai hichigcha durr jʌ̃apiba hi chaainagta deeju ha jaautarrjö, chadcha hag k'ur nassi pawiata ya hamag hich Hẽwandamau mag durr jʌ̃apiju gayaa haadëm hee, hich jöoi Jacob k'ararr chaain hewagam k'ʌʌnta k'apaana t'ʌnʌisijim haajem, Egipto durr. \v 18 Mag ya ham k'apan hap'öbaadëm hee, Egipto durr deeum woun bʌ̃ʌrjã José k'augba haajerrta jũrr reik'a sĩsijim haajem. \v 19 Mag reíu maach jöoin hëugar k'aigba k'ĩirjuwia ham dʌ̈i hichdëu hampierr haajeejim hanʌm. Mag sim gaaimua maach jöoin hʌʌinau hemk'öi chaaindam hoomam t'um hajués chi hãdnaan jua heem k'echeu harrwi pabʌ̈ hee deen mapi jaaujeejim hanaabá. \p \v 20 ’Mag hemk'öi chaaindam juau k'ëch nʌm jaarta Moisejã t'aabajim haajem. Mag chaai t'aaba sĩsim Hẽwandamau hoowai hi dawagaa k'itajim hanaabá. Mag chaai hed t'ãrjuppai chi dënnaanau hamach dʌ̈i wai naawi \v 21 ya hamachdëu pöd meer wai naaju k'augba haadee, dik'u chaaur warp'aa sirp'ʌg hee deet'urjierram haajem. Mag deebat'urm hee, rey k'a jerag domeraan nʌrrʌmua hoobaimaawai, dau haug k'augwia, degag harrwi, hich chaaijö bãaupʌ̈ijim haajem. \v 22 Mag, Moisés Egiptopien jua hee bãau sĩewai hamachjö nem t'um k'ap'ʌ mag gaaimua nem hiek t'eegnaa t'ʌ̃rp'öo sĩerrajimgui ha jaaumajim haajem hĩchab Estebanau. \p \v 23 ’Maimua ya hich cuarenta años haadeewai, “Mʌch jöoin durr israelnaan hook'emgui” hawi, chadcha ham hoon bëejim hanaabá, chi Moisés. \v 24 Mag bëewi hoo huraa haawai, Egiptopierrta israeldam dʌ̈i hãaudʌdʌt k'ajim hanʌm. Moiseeu hoowai mag jãau nʌmua Egiptopierr garmua israeldam gaai mas waumam hoobaa, hich meeun peerdʌ hawaag hawi chi Egiptopierrta t'õopʌ̈ijim haajem. \v 25 Magtarran, hirua k'ĩirjuawai mag hichdëu hõor t'õobarm hoowia chi israelnaanau hiita hamach peerdʌ haumk'ĩir Hẽwandamau pʌ̈ibarm k'ap'ʌ hajupii hawi hajim hanaabá; mamʌ warm k'ʌʌnau pöd mag k'ĩirju haubajierram haajem. \v 26 Maimua hagtarr noram deeu dau numí jũrr hamach israelnaan happai jãau nʌm hooimajim haajem. Magbaa tag jãaum hugua, k'echeu hauwi hit'ũu hamag, “Keena, dich meeun happai ¿k'ant'eeta pãar jãagjerrá? Jãg chan hʌ̈u k'aba simgui” hajim hanʌm. \v 27 Magbaawai mag hich k'apeer pödmarr garmua chi Moisés sĩepʌ̈inaa, “¿K'aíu pʌrʌg jaauwai mag pʌʌta maar pör haawai puata maar k'aigpërju haai chirʌm ha jaaujĩ?” hajim haajem. \v 28 “¿Wa norr pʌchdëu Egiptopierr t'õotarr haawai mʌjã pua hagjöta t'õopʌ̈im hig chirʌ́wa?” hajim hanaabá. \v 29 Warmua hichig magbaawai Moiseeu höbʌgba, deeum durr Madian hanʌmʌg dʌr mawia, mam sĩeimajim haajem. Maig chik'am durr hʌʌi hauwia hag dʌ̈i chaain numí hoojimgui ha jaaumajim haajem Estebanau. \p \v 30 Mag jaaumamua, ’Hagtarr k'ur nʌʌ hawia cuarenta años nʌm hee, k'ãai hãb hich Moisés durrsĩ Sinaí hanʌm dak'a hõor chukag hee sĩejim haajem. Mag hi maig simta, Hẽwandam chog hʌ̃gt'armua bëewi hirig hich hoopijim haajem, pabʌ̈dam neneree k'itʌm huurdʌ t'ʌnʌm heemua. \v 31 Mag hich dauderraa habaawaita hagʌgaacha manaa hoog habarm hee, mag heemua maach Pör Hẽwandamau hich k'augpieg hirig, \v 32 “Moisés, mʌʌta pʌ jöoin warrgarm k'ʌʌn Hẽwandamaugui” hajim hanʌm: “Abrán k'ararr Hẽwandam, Isá k'ararr Hẽwandam, maimua Jacob k'achitarr Hẽwandam.” Hẽwandamau hichig magbarm hũrbaa Moisés jãp'ierr hajaugau k'a duui t'ʌnʌmua pöd mag hõtdau huu t'ʌnʌmʌgjã tag hoobajim hanaabá. \v 33 Magbaawai maach Pör Hẽwandamau deeu hiek'amamua hirig, “Mʌʌn Hẽwandamau. Pʌch zapat hẽer hat'á, pʌ mʌ k'ĩirp'eeta hoo dʌnaabahab” hajim hanʌm. \v 34 “Mua mʌch chaain chik'amnaan jua machgau Egipto durr hap'ʌʌ durrum k'ap'ʌnaa ham chaigpa nʌm hiek dakk'a t'ʌnʌmjã mʌchdëu hũr chiraawai pʌrʌg jawaanta bëejimgui” hajim hanʌm, “pʌ gaaimua mʌchdëu ham peerdʌ hawaag.” Maagwai, “Petá Egiptoog” hajim hanʌm Hẽwandamau Moiseeg. \p \v 35 Magnaa hich Estebanaupai hich hiek hũr narr k'ʌʌnag, ’Maadëu k'ap'ʌ nʌmgui hajim hanʌm, hich hag Moisés k'abajieb, har Hẽwandamau maach jöoin israelnaan pörk'apiwi Egiptopien jua heemua deeum durr ham p'ë harramk'ĩir pʌ̈itarr. Magju naweran hamau chadcha hi hisegwia hirig, “¿K'aíu pʌrʌg jaauwai mag pʌʌta maar pör haawai maar k'aigpërju haai chirʌ́?” hajierram hanaabá. Mamʌ magarr hãba, hichiita Hẽwandamau hirigta ham pörk'apijim haajem. Mag ham pörk'aju jawaan bëemk'ĩir hajim haajem, Hẽwandamau hich chog pʌ̈ibaawai mag pabʌ̈ huurdʌ t'ʌnʌm heemua hirig hiek'achëtarr. \v 36 Mag, chadcha Moiseeuta Egipto durrjã hõor dak'ĩir hag na hamau hooba haajempa wau nʌrrʌmua ham p'ë harrwi, p'ũas P'ur hanʌm heejã p'ë wai dichwi, hõor chukag durrjã cuarenta años hag na hamau hooba haajem nempa hich mag hichdëuta wau nʌrrajim haajem. \v 37 Hich hag Moiseeu hajim hanaabá, hĩchab Jesús higwia israelnaanag, “Hẽwandamau mʌ pʌ̈iwi cha mʌ pãar hee chitʌmjö, hĩchab mʌg hatagjã deeum hich hi jaaumie hãb pʌ̈iju” ha jaautarr. \v 38 Hĩchab hõor chukag durr israelnaan t'um durrsĩ Sinaí hanʌm bʌ̈k'ʌrr hãba biirdʌ t'ʌnaawaijã hich hag Moiseeta ham dʌ̈i sĩejim haajem, mag durrsĩ gaai Hẽwandam chogau hichig jaautarr jũrr maach jöoinag jawaag. Mag, hirigta nacha Hẽwandamau hich hiek bʌ̃ʌrjã chugpaa k'augba sĩerrʌm p'ã deejim haajem, mag p'ã deebaawai hĩs hewag pawijã hi gaaimua hag hiek hich mag wai nʌisimk'ĩir. \p \v 39 ’Mamʌ maach jöoinau hirua nem jaau sim hʌ̈k'amaaugau, warag hi hichaaur hajierram haajem, deeu hamach durr Egiptoog wëtam k'õchgau. Mag nʌm hiek'auta hagt'a Moisés mag durrsĩ Sinaí hanʌm gaai simichjã \v 40 Aarón haar wëtwia, “Moiseeu sĩi Egipto durrmua maar p'ë hau bëewi jamaga petam k'ai marau bʌ̃ʌrjã k'augbamgui” haimajierram hanaabá. “Maagwai marau pʌrʌg maach hat'ee nem hinag dën hẽwandamk'a wau deepi nʌmgui” hajim hanʌm, “deeu hewag Egiptoog weetwaijã maguata maach jaau warramk'ĩir.” \v 41 Maimua chadcha hamach juau p'ĩr dën p'akdamk'a waunaa, nemchaain k'ëchwia, hagʌgta Hẽwandamagamjö jëeup'öbaadëjim haajem. Magbaawaita honee nʌisijim hanaabá, mag hamach juau p'akk'a wautarrag jëeu nʌmua. \v 42 Magbaawai Hẽwandamau warran ham dʌ̈i sĩerrjã tag hamag hooba, warag hamachdëu hampierr hapibaawai, hedaúgjã jëeunaa p'ĩdagagpa jëeup'öbaadëjim haajem. Hamachdëu hag nawe mag nem parhoobamʌg jëeujerr haawaita hich Hẽwandamaucha hamag, \q1 “Israelnaan, ¿pãar cuarenta años sĩi hõor chukag durr pãach hap haajeewai pãrau nemchaain k'ëchwia mʌrʌgta jëeujeejĩ?” ha hiek'ajim hanʌm. \q1 \v 43 Mamʌ chadcha hichigpai jëeuba haajerr haawai, “Magjuga” hajim hanʌm hich Hẽwandamaupai. \q1 “Mag k'ãyau pãrau sĩi Molocta pãach hẽwandam hawi hich dipa pãach dʌ̈i wai wënʌrraba haajeejieb, hãbak'ai hagjö pãach hẽwandam Renfán hanarr hag p'ĩdagpa dʌ̈i hãba, hak'ʌʌnagta jëwaag. \q1 Jãgtarr jũrr pãar pãach k'a huk'urm k'ʌʌnau durr chaaur warp Babilonia hatag pʌrk'a maawai, mua pãar hʌdʌraa p'ë harrpijugui” hajim hanʌm hich Hẽwandamau. \rq (Am. 5:25-27)\rq* \p \v 44 Maimua hich Estebanaupai mag hiek'ak'agmamua, ’Pãadë hũrbat hajim hanʌm hamag. Maach jöoinau Haai hi jëeujem degta Hẽwandamau Moiseeg hich hiek p'ã deetarr hãk'aajerr haawai hõor chukag durr hamach wënʌrraajeewaijã hamach wënʌrrʌmpierr hamach dʌ̈i wai wënʌrraajeejimgui hajim hanʌm. Mag di hich Hẽwandamau Moiseeg jãga hëuju haai sĩ ha jaautarrjö hëu sĩejim haajem, magreunaa deeu hëu hahau haju hayaa. \v 45 Maach jöoinau mag di hamach dënnaanau juagam nemdam pʌatarrjö hoo wai wënʌrraajerr haawai, Josué dʌ̈i bëetarr k'ʌʌnaujã hamachdëu chik'am durr jʌ̃at'ʌg haucheewai hamach dʌ̈i waibëejierram haajem. Mag maach jöoinau durr jʌ̃at'ʌg hat'aicheewai chi durr k'ʌʌn chaarta Hẽwandamau chawag jʌr wërppʌ̈ijim hanaabá. Magtarr haigmua hewag pawiajã hich mag durr gaai jooba wënʌrrʌmua k'ʌd Davijã reik'a sĩsijim hanʌm. \v 46 Mag rey David Hẽwandamau hʌ̈u heeg hoojeejim haajem. Maagwai hich Daviiucha warrgar jöoi Jacob k'ararr hag Hẽwandamag jëeumamua, “Mua pʌ hat'ee di hëu deek'imgui” hajim hanʌm, “hag hee pʌch jooba chitamk'ĩir.” \v 47 Mamʌ Hẽwandamau hirig hëupiba jaautarr haawai hi hiewaa Salomonauta hirua hëuju harr di hëujim haajem. \v 48 Hi hat'ee hawi mag di hëu deejieb mamʌ, Jöoi cha hʌ̃gt'aa p'uu nʌm chan juau di hëutarr hee joobaba k'itʌm. Hich mag sĩerrʌm k'ap, hich Hẽwandamaucha hich hi jaaujerr k'ʌʌnag p'ãpitarr gaai mag sim: \q1 \v 49 “Hedaujãata mʌ juupjem pörk'auu; maagwai mʌg jẽb sĩi mʌ bʌ̈ dʌnʌʌujemʌu. \q1 Mag simta, ¿k'an di k'ĩirta pãrau mʌ hat'ee hëu deeju hẽk'a nʌ? hajim hanʌm. \q1 ¿Wa pãrau k'ĩirjuawai mag mʌrʌg di hëu deebarm hee sĩi mʌ jua hʌ̃i hoo chiraju haai chirʌ́wa? \q1 \v 50 Nem t'um mʌg t'ʌnʌm mua mʌch juau wautarr k'abahab” hajim hanʌm maach Pöröu. \rq (Is. 66:1-2)\rq* \p \v 51 Maimua warag hiek'amamua hich dʌ̈i hijẽjẽbk'arr k'ʌʌnag magjim haajem hich Estebanau: ’Pãrau mag k'ap'ʌ nʌmta, bʌ̃ʌrjã hiek'aawaijã hũrba, jʌ̃g k'ĩchagnaa t'ãar t'eegjã sĩerrjëe k'abahab hajim hanʌm, Hẽwandam k'augbam k'ʌʌnjö. Magnaata warag Hẽwandam Hak'aar hichaaur hʌ̈k'a sĩerrjëemgui hajim hanʌm, warrgar pãach jöoinau haajerrjö. \v 52 Magnaa hamag, ¿Warrgar Hẽwandam hi jaaujerr k'ʌʌn heem hãb k'ãijã pãar jöoinau daupii wai naajĩ? ha jëeujim hanʌm Estebanau. ¡Daupii haju habá! hajim hanʌm hichdëupai deeu. Hamachdëuta k'ëchpʌ̈ibajieb hajim hanʌm, har warrgarwe sĩi Cristo higwia woun hãb t'umaam k'ʌʌn k'ãaijã chi hajapcharam bëeju ha jaau durrarr k'ʌʌnjã. Maimua hamau mag jaau durrarr ya chadcha pierrwaijã jũrr pãachdëuta hi pʌr deewi warre t'õopi jaaubajierrab. \v 53 Pãrau chan Hẽwandamau hich chognaan gaau hich hiek jaaupʌ̈itarr p'ã wai nʌmjã hag gaai jaau simjö hi hipierraajã k'aba sĩerrjëemgui hajim hanʌm hamach k'ĩircha. \p Magta hiek'ajim haajem Estebanau, hichdëupai hich kõit hiek'a k'itʌmua. \s1 Esteban t'õotarr \p \v 54 Chi p'adnaan pöröu haig narr k'ʌʌn dʌ̈imua hũurwai Estebanau mag hiek'abapʌ̈im hũrbaawai warre hi dʌ̈i meeuk'a p'öbaadëjim hanaabá. \v 55 Mamʌ Estebanau hich gaai Hẽwandam Hak'aar p'ẽs wai sĩerr haawai hĩchab magʌmjã higbajim haajem. Mag nʌm hee hirua hʌ̃gt'aag hoowai, Hẽwandamta hedjã weeudʌ wëjöm hee hich wajaugau bʌ̃ʌmjö sim hoo hat'ajim hanaabá. Maagwai hi bigaau Jesuuta hĩchab hich Hẽwandamjö nem jua t'eeg hoo dʌnʌmjã hoojim haajem. \v 56 Hichdëu mag hoobaawai warm k'ʌʌnag, —¡Pãadëu mʌ daupierr hoobat! hajim hanʌm, har hedjã weeudʌ wëjöm hee Hemk'ooi Hiewaa Hẽwandam juachaar gar hoo dʌnʌm. \p \v 57 Mamʌ Estebanau magbarm hũrbaawai chará, hi hiek'amam hũrmaaugau, warag juau kach p'ãarp'öbaadëjim hanaabá. Magnaa t'um hãba sereu p'öbaadëwi warag hirigta haudimajierram hanʌm. \v 58 Maimua hi pʌrp'öbaadëwi, p'öbör higaau harrnaa, jũrram k'ʌʌnau mokou barp'öbaadëjim haajem, hi t'õopäaig. Maagwai warrcha chi t'et'em k'ʌʌnag hi k'ĩir sëuk'a hiek'a narr k'ʌʌnau hamach k'ajũa hʌ̃rʌm hẽerk'anaa, woun hãb Saulo hanʌmʌg p'ëdeejierram haajem, hamach mamagk'amich pʌrmk'ĩir. \v 59 Jũrram k'ʌʌnau mag hich mokou bar wai nʌm hee, chi Estebanau warag Hẽwandamag jëeu k'itʌmua, —Jesús, chadcha pʌʌta mʌ Pöröu. Nau mʌ t'õbaadeewai mʌ hak'aardam pʌch haar hat'á hajim hanaabá. \p \v 60 Mag Hẽwandamag jëeu dichwia, jĩepöröu jẽk'ʌt p'õbk'anaa t'et, —Señor hajim hanʌm, hamau mʌ dʌ̈i mʌg k'aigba nʌm paarjã hoob pua hamag mʌgtarr hiek hëudʌ chitamgui hajim hanʌm. \p Mag hiek'a k'itʌm hee, warag chaaupabaadëjim haajem. \c 8 \p \v 1 Maagwai hich Saulooujã hĩchab hich paarmua Esteban t'õopim k'õsi hʌdʌraa t'õopʌ̈ipijim haajem. \s1 Sauloou chi hʌ̈k'a durrum k'ʌʌn hẽudee hẽk'aajerr \p Mag Esteban t'õotarr haigmua hatagta hõrau Jerusalén p'öbör hee chi hʌ̈k'a durrarr k'ʌʌn wajapp'a dau haug waujierram haajem, ham hẽudee hẽk'anaa pʌrk'a haumamua. Mag hamach k'apeen pʌrk'a haumam hoobaadeewai t'um haaidʌ p'öbaadëjim haajem, Judea durr maimua Samaria heem magwe. Hãba hich Jesuucha doce jʌr hautarr k'ʌʌnpaita chaaug wëtba, hich hag p'öbör heepai höbʌg nʌisijim haajem. \v 2 Mag Esteban t'õo pʌawi jũrr warm k'ʌʌn hẽudee mamagk'amich, jöoin Hẽwandam dau na wajap'a wënʌrraajerr k'ʌʌnau Esteban hʌ̃r bĩe nʌʌ hawi hauk'ërt'urjierram haajem. \v 3 Ham hiek, magʌmich Sauloon sĩi nem k'oojem hẽudeemjöta hẽk'a nʌrraajeejim hanaabá, maach Pör Jesús hiek hʌ̈k'a durrum k'ʌʌn hẽudee hẽk'aawai. Mag nʌrrʌmua dipierr dubnaa, hemk'ooin dʌ̈i hʌʌinpa hichdëu hoomam k'ʌʌnan pʌrnaa, hajués hëudʌdʌg harrwi, cárcel deg dubpʌ̈imaajeejim haajem. \s1 Samaria durr maach peerdʌajem hiek jaautarr \p \v 4 Mamʌ hĩchab hamach hëugar mamagk'am hee, Jerusalén p'öbörmua deeum durrag dʌr wëttarr k'ʌʌnau warag hamach wënʌrrʌmpierr hõrag maach peerdʌajem hiek jaau wënʌrrajim haajem. \v 5 Jũrr mag jaau wënʌrrʌmua woun hãb Felipe hanʌm Samariaag mawi mag durr p'öbör dʌ̈rrchacharam hee maach peerdʌajem hiek jaaumamua, “Jesuuta Hẽwandamau Cristo pʌ̈iju haajerr pãrau nʌ nʌmʌugui” haajeejim hanʌm hamag. \v 6 Felipeeu mag jajawagmam hõrau hãbam haig biirdʌnaa hi hiek hũrm k'õsi hũurjeejim haajem. Mag hi hiek hũr nʌm dʌ̈i hĩchab Hẽwandam jua t'eegau nem k'ĩir pogk'e wau nʌrrʌmjã hamach daúa hoo naajim haajem. \v 7 Hõor pöm mor hee bën k'aigbam wai sĩsid harr k'ʌʌnjã monaaumaawai chi mepeenjã hidaau hähäig jʌrpʌ̈imaajeejim haajem. Mag nʌm dʌ̈i hĩchab bʌ̈ wëdʌ wëdʌ k'it'ëem k'ʌʌnjã monaaunaa k'a chʌk'ʌ pöd hamach happai p'iidʌba sĩsid harr k'ʌʌnpa monaaumaajeejim hanʌm. \v 8 Hirua nem wau sim hamach daúa hoonaa hamach jʌ̃gʌucha hi hiekjã hũr nʌm gaaimua, mag p'öbör hee hõor t'um honee naajeejim haajem. \p \v 9 Mamʌ mag p'öbör hee hĩchab woun hãb Simón ha t'ʌ̃r sim sĩejim haajem. Warr mag woun bënk'ʌʌn hajim haajem. Mag wounau Samariapienag jaauwai hiita tagam k'ʌʌn k'ãyaujã hʌ̃rʌʌcha chirʌm ha jaau nʌrrʌmua hõor t'um k'ũgur wai sĩejim hanaabá. \v 10 Mag, t'umaam k'ʌʌnau hi hiek'aawaijã hũrm k'õsi hũurjeejim haajem, chaainaupa. Maimua hi higwia jũrram k'ʌʌnau, “Mʌg wounaun chadcha Hẽwandam jua t'eegta hich gaai wai sim” haajeejim hanʌm. \v 11 Mamʌ hamau mag hirig hee haajerran, maan hag nawe mag hichdëu ham dak'ĩir hich bën k'augau nem parhooba wau simua sĩi hõor t'um hichig paa wai sĩerr haawai hajima. \v 12 Mamʌ mag nʌm hee, jũrr Felipeeu maach peerdʌajem hiek jaaunaa, “Hẽwandamagta hʌdʌraa dich Pörk'apiju haai nʌm” ha jaau sim dʌ̈i hĩchab, “Jesucristota hich Hẽwandamaucha jʌr hauwia maach peerdʌ haumk'ĩir pʌ̈ijim” ha jaaumam hũrp'öbaadeewai, hʌ̈k'awi, hemk'ooin dʌ̈imua hʌʌinaupa hamach pör choopimaajeejim hanaabá. \v 13 Magbaawai hĩchab hich Simonaujã dʌ̈i hʌ̈k'awi, hich pör choopiwia, warag Felipe k'a hogdʌba sĩsijim haajem. Mag hi k'a hogdʌba nʌrrʌmua Felipeeu hõrau hag na mag nem hooba haajerr nempa waumam hoowia jũrr hich Simonta dauderraa sĩejeejim haajem. \p \v 14 Maimua mag nʌm hee, Hẽwandam hi jaaumk'ĩir hich Jesuucha jʌr hautarr k'ʌʌnau Jerusalenmua hũurwai Samariapienaujã Hẽwandam hiek hʌ̈k'abarm ha hũr hat'aawai Pedro Juan dʌ̈i ham haar pʌ̈ijierram haajem. \v 15 Maimua bardʌtk'aimawi mag Samariapien heeu hʌ̈k'a durrum k'ʌʌn kõit Hẽwandamag jëeujierram haajem, hamagjã hagjö Hẽwandamau hich Hak'aar deebaawai hĩchab wai nʌisimk'ĩir. \v 16 Maagwai chan hagt'a hiwiir hãbmuajã Hẽwandam Hak'aar chuk'u naajim haajem, sĩi maach Pör Jesucristo t'ʌ̃r gaaipai pör choo narr haawai. \v 17 Mag chadcha Pedroou Juan dʌ̈imua chi heeu hʌ̈k'a durrum k'ʌʌn hʌ̃r jua hausĩunaa Hẽwandamag jëeubaawain chadau Hẽwandamau mak'ʌʌnagjã hich Hak'aar p'ẽs deejim haajem. \v 18 Mag Hẽwandam hi jaaumk'ĩir jʌr hautarr k'ʌʌnau warm k'ʌʌn hʌ̃r jua hausĩubarmuapai mak'ʌʌnaujã Hẽwandam Hak'aar hau nʌm hoowia hamag p'atk'on hoopinaa magjim hanʌm chi Simonau: \p \v 19 —Magan jãg jua t'eeg mʌrʌgjã hĩchab dee chirbat, mʌjã pãachjö hamk'ĩir. Magnaa, Mua pãrag p'agjugui hajim hanʌm, maagwai muajã pãar dënjö hõor hʌ̃r jua hausĩubaawai hĩchab mak'ʌʌnagjã Hẽwandamau hich Hak'aar deemk'ĩir. \p \v 20 Magbaawai Pedroou hirig, —Simón, ¿pua k'ĩirjuawai Hẽwandamau hich Hak'aar deewai p'atk'onauta për haaujeeba? hajim hanʌm. Pua hajap dau hẽebaju hat'een pʌʌn Hẽwandamau pʌch p'atk'onpa hisegbarjugui hajim hanʌm. \v 21 Hẽwandam dau na pʌ hö hajap k'aba sĩewai pua chan pöd maar dënjö jãg nʌrraju k'aba simgui hajim hanʌm. \v 22 Jãg pʌch k'ĩirjug k'aibag hisegpʌ̈iwia Hẽwandamag chugpaapi jëeubá; tale hirua pʌ k'ĩirjug jãg sim hajap'a paapʌ̈iwi tag pʌ dʌ̈i magʌm hiek higbajugui hajim hanʌm. \v 23 Simón, pʌʌn chik'amnau wau nʌm hoowi ham dënjö ham k'õchgau, sĩi k'a honegjã chuk'uta sĩerrʌmgui hajim hanʌm, pʌch k'aibagjã pʌaba. Mag k'aibag hisegba haawai hich haguapaita pʌ pör höbeerpiba pʌr wai simjö sĩebahab hajim hanʌm hirig. \p \v 24 Magbaawai Simonau, —Keena, mʌ kõit jëeubat'ʌ̃ hajim hanʌm, maach Pör Hẽwandamag, heeu magba hak'iin Hẽwandamau mʌ dʌ̈i cha pãrau jaau nʌmjö haduk'amgui hajim hanʌm. \p \v 25 Mag, Pedro Juan dʌ̈i hewaa hʌ̈k'a durrum k'ʌʌn hoon wëtwi, hamach daúa Cristo meewi hiiu p'iidʌtarr hootarrpa jaauwia, deeu Jerusalenag wëtjierram haajem. Mag wëtumua hĩchab Samaria durr p'öbördam nʌnʌidʌm hee hõrag jãgata Hẽwandamau maach peerdʌ haaujẽ ha jaau wënʌrraajeejim haajem. \s1 Felipe woun hãb Etiopiapierr dʌ̈i \p \v 26 Magtarr k'ur Hẽwandam chog hãb hʌ̃gt'armua bëewi Felipe hiek hirig hi t'ʌ̃rcha t'ʌ̃rnaa, —Har Jerusalenmua k'ʌdau hõor chuk'u hich mag ma sĩejem hee jerag pet hajim hanʌm, k'ʌd jöoi Gazaag ma sim hee. \p \v 27 Magbaawai chadcha Felipe hag hipierr hichig k'ʌd jaautarr hee petajim haajem. Mag maa hawia woun hãb Etiopía durrmua Jerusalén p'öbör hee Hẽwandamag jëeut'urwia deeu hich diig mam dʌ̈i t'ẽujim haajem. Mag woun, hʌʌita Etiopía durr reik'a sim hag garm hajim hanaabá, chi t'et'em. Hichdëuta mag hʌʌi reik'a sim dën p'atk'on t'um chi hãk'aajem hajim haajem. \v 28 Mag hich diig mamua japdijöo k'itʌmta bʌ̈ pʌʌrbaajem paar sim cabayou hëudʌ harrum hee jup jörranaa, warrgur Hẽwandam hi jaaumie Isaías k'ararrag hich Hẽwandamau hich hiek p'ãpitarr hẽsapta t'ʌ̃r jörrajim haajem. \fig |src="CN01932B.TIF" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="ACT 8.28" \fig* \v 29 Mag hi hẽsap t'ʌ̃r jörröm hee, Hẽwandam Hak'arau Felipeeg, —Felipe, bʌ̈ chʌp'ʌ manaa hi hẽk'a hat'á hajim hanʌm. \p \v 30 Magbaa chadcha Felipeeu bʌ̈ chʌp mawia, hẽk'a haunaa hũrimaawai, Isaías k'ararrag Hẽwandamau hich hiek p'ãpitarr hẽsapta t'ʌ̃r jörröm hũrimajim haajem. Mag hũrimawia hich garmua chi Etiopiapierrag, —¿Pua pʌchdëu t'ʌ̃rmam k'ap'ʌ chirʌ́? ha jëeujim hanʌm. \p \v 31 Magbaa chi japdeg jörrömua, —Hõrau maachig jaauju chuk'um, ¿jãg maadëu k'ap habarju? hajim hanʌm. \p Magwia warag Felipeeg hich japdeg waaidʌpiwia hich dʌ̈i hãba juppijim haajem. \v 32 Mag chadcha jupimawi hirua Hẽwandam hiek t'ʌ̃r jörrarr gaai hoowai mag sĩejim haajem: \q1 “Ovejadam chi t'õojem di haar harrjemjö t'õopäain harrjierram. \q1 Mamʌ jãg ovejadam k'ĩeb hich k'aar t'ar harrumjã k'ĩuu k'ëraajemjö, hich jãg bʌ̃ʌrjã hi hãaba k'itajim hiek chigaa hiek'aag. \q1 \v 33 Hi dʌ̈i hamachdëu hampierr hajierram, mamʌ hãbmuajã, ‘Jãan woun hajap'amʌu; hidëu hi k'ajap'a sĩujujã’ habajim. \q1 Mag chaai chuk'u k'itʌm t'õopʌ̈itarr haawai, ¿jãga hewag pawijã mag ‘Jãk'ʌʌn hi chaainau’ habarju?” ha p'ã sĩejim haajem. \rq (Is. 53:7-8)\rq* \m Maata mag wounau t'ʌ̃r jörrajim haajem. \p \v 34 Mag hich bigaau jupbaimaawai chi Etiopiapierrau hirig jëeumamua, —Kakë, mʌ hap chitʌm mʌrʌg jaaubá hajim hanʌm. Hẽwandam hi jaaumieu mʌg p'ãawai, ¿k'ai higwiata mag p'ãjĩ? ¿Hichpai higwia, wa deeum k'ʌʌnta jaau sim hajĩwa? ha jëeujim hanʌm. \p \v 35 Magbaawai Felipeeu hirig hichdëu t'ʌ̃r sĩerr gaaimua jajawagmamua k'ĩeb Jesuu maach peerdʌ haum k'õchgau hʌdʌraa hich t'õopitarrpa jaaudubjim haajem hirig. \v 36 Mag hiyʌ̈ʌ wëtumua dödam p'ʌʌr k'ërʌm haig paauk'abaimaa hich chi t'et'emua Felipeeg, —Kakë, mʌg dödam paraa k'ërʌm haig nʌwe, ¿pua hoowai mʌ pör chooju jãg chirʌ́? hajim hanʌm. \p [ \v 37 Magbaa Felipeeu hirig, —Pua chadcha pʌch t'ãraucha hʌ̈k'a chirʌm k'ai, pör chooju haaima hajim hanʌm. \p Magbaa chi t'et'em garmua, —Muan chadcha t'ãraucha hʌ̈k'a chirʌmgui hajim hanʌm. Mua k'ap'ʌ chirʌmgui hajim hanʌm, Jesuun chadcha Hẽwandam Hiewaau.] \p \v 38 Magwi warag chi carro dʌnʌʌu haunaa, hamach numwe hʌʌrbagk'awia, jër dö p'ʌʌr k'ërʌm hee wëtwi, Felipeeu hi pör choopʌ̈ijim haajem. \v 39 Mag pör choo haaipawi deeu dö heemua höbërdʌtk'abaadëm hee, dau përbarmjö harrau dëgölp Felipe chukk'u haadëjim haajem, hich Hẽwandam Hak'arau hat'aadee. Mag hi marr k'augbajieb mamʌ, chi Etiopiapierr warag honee hich maa harrag petajim haajem. \v 40 Mag dëgölp chuk haadëwi haigmua warp p'öbör Azoto hanʌmta Hẽwandam Hak'arau Felipe hat'aadëjim haajem. Hich maigmua warag p'öbörpierr jaaubaadëjim hanʌm, jãgata Hẽwandamau hich Chaai pʌ̈ijĩ t'um hich hiek hʌ̈k'a nʌm k'ʌʌn peerdʌ haum k'õchgau. Mag Azotomua jaaubaaderr hich mag jajawagmamua deeum p'öbör Cesarea hanʌm jaau barjim haajem. \c 9 \s1 Saulo Jesús dʌ̈i k'ʌd hee t'ẽutarr \p \v 1 Mag nʌm hee warag Sauloou maach Pör Jesús hiek hʌ̈k'a durrum k'ʌʌn dak'ãu nʌm pʌaba, warag p'adnaan pör haar mawia \v 2 hichig hẽsap p'ã deepijim haajem, Damasco p'öbör hee judionaan Hẽwandam hiek jaaujem degam chi pörnaanag hoopibaimaa, mak'ʌʌnau hamach paarmua dʌ̈i pʌrpi jaaubaawai, p'it'urg chuk'u Jesús higar nʌm k'ʌʌn hemk'ooin dʌ̈i hʌʌinpa Jerusalenag preso pʌrk'a haibëeg. \v 3 Maimua chadcha hichig mag hẽsap p'ã deebaa hag dʌ̈i higbaadëjim haajem, Damasco p'öbörög k'ʌdau ma sim hee. Mamʌ mag mawia ya chi p'öbör dakpamam heeta, dëgölp hedjã heemua pagt'ʌmdaujö p'ʌr jẽer hat'ajim hanʌm. \v 4 Mag p'ʌr jẽer hat'amua warre Saulo p'ãr werbpʌ̈imjöta jẽk'ʌt buju haimajim haajem. Mag jẽk'ʌt panaa hũurwai hõor chukag heemuata hirig, —Saulo, ¿k'ant'eeta pua jãgcha jãg mʌ hiek hʌ̈k'a durrum k'ʌʌn k'aibag wawaag ham hẽudee hẽk'a nʌrrʌ́ma? ha sĩejim hanʌm. \p \v 5 Magbaa Sauloou, —Señor, ¿ma pʌ k'aiuma? hajim hanʌm jũrr hirig. \p Magbaa maach Pör Jesuu, —Mʌʌn Jesuugui hajim hanʌm. Pua jãg mʌ hiek hʌ̈k'a durrum k'ʌʌn hẽudee hẽk'a sim haig, mʌ hẽudeeta pua hẽk'a nʌrrabahab hajim hanʌm. [Pʌ jãg nʌrrʌm haiguin, p'ak hemk'öíu p'idk'amaaugau hewag t'ʌʌgwai hich bʌ̈k'ʌrr pa hëudʌ jörraajem gaai miu hʌa sĩejemʌg t'ʌʌgjemjö, parta pʌchdëupai pʌch gaai mas wauju jʌr nʌrrʌmgui hajim hanʌm maach Pör Jesuu hirig. \p \v 6 Mag hũrbaawai Saulo jãp'ierr hajaugau k'a duui t'ʌnʌmua jũrr hirig, —Señor, ¿k'ani pua mʌrʌg waupim k'õsi chirʌ́wi? hajim hanʌm.] \p Magbaa maach Pöröu hirig, —P'iidʌbá, maimua warag p'öbörög petá hajim haajem. Nau jamta pʌchdëu nem wauju t'um pʌrʌg k'ap jaaujugui hajim haajem. \p \v 7 Mag hõor chuk'u sim heemuata magbarm hũrbaawai hi dʌ̈i hõor wënʌrrarr k'ʌʌnjã hĩchab jãp'ierr nʌm hiek'au pödjã hiek'aba, sĩi warag k'ĩuu naajim hanaabá. \v 8 Mag hõor chukag heemua hichig magbaawai Sauloou p'iidʌ dʌnʌisijim hanʌm. Mag dʌnʌʌunaa par hirua wajap'a dau hẽenaa hook'ak'ak'amjã pöd dau warp'apaijã hooba haajeejim hanaabá, dau k'ĩ t'ʌnarr haawai. Mag pöd hooba haawai chi dʌ̈i wënʌrrarr k'ʌʌnau sĩita hi jua gaai pʌrnaa Damasco p'öbör hee warrjierram haajem. \v 9 Mam p'öbör hee pawijã Saulo k'ãai t'ãrjup sĩi dau k'augba sĩejim haajem. Mag nʌm dʌ̈i t'achjã k'öba ni döjã döba sĩejim hanaabá. \p \v 10 Mag Damasco p'öbör hee woun hãb sĩejim haajem, Hẽwandam hiek hʌ̈k'aajerr Ananías ha t'ʌ̃r sim. Mag woun maach Pör Jesuu hich dʌ̈i k'ãai k'õrk'api hauwia hi t'ʌ̃rchëjim haajem. Mag hich t'ʌ̃rbaichee Ananiaau, —Señor, mʌ cha chirʌmgui hajim hanʌm. \p \v 11 Magbaa maach Pör Jesuu hirig, —P'iidʌbá hajim hanʌm, maimua kaaijã Chi K'ajap'am ha t'ʌ̃ʌrjem hee woun Judas hanʌm deg Saulo Tarsopierr jëeubaimá; maig mag wounau mʌrʌg oraa simgui hajim hanʌm. \v 12 Mag mʌrʌg jëeu simua hĩchab k'ãai k'õrg hee hichdëu hoobarmgui hajim hanʌm, woun hãb Ananías ha t'ʌ̃r sim hi haar dubwi hi hʌ̃r jua hausĩubaa hich dau heerdʌbarm. \p \v 13 Magbaa Ananiaau magjim haajem: \p —Señor, jãg woun k'ai ya mua hũur daar chitʌmgui hajim hanʌm. Jã k'ai Jerusalén p'öbör hee har pʌ higar hʌ̈k'a durrum k'ʌʌn dʌ̈i nem k'aibag sĩerrʌmgui hajim haajem. \v 14 Maagjem mʌigjã p'adnaan chi pörk'a nʌm k'ʌʌnau warag hamach hipaarmua hirig jaau nʌmgui hajim hanʌm, pʌrʌgpai jëeu durraajem k'ʌʌn pʌrk'a harramk'ĩir. \p \v 15 Magbaa maach Pör Jesuu hirig, —Petá hajim hanʌm, muata pʌ pʌ̈i chirʌm hi haar. Jã mʌchdëu jʌr hau chirʌm k'abahab hajim hanʌm. Jãguata mʌg hatag israelnaanagjã mʌ hiek jaaunaa durr warp'am magwe mʌ hiek reinaanagpa jaau nʌrrajugui hajim haajem. \v 16 Mua mʌchdëucha hirig jaauk'imgui hajim hanʌm, jãga mʌ gaaimua hi dau hap'ʌʌ p'it'urg haju. \p \v 17 Maach Pör Jesuu hichig magbaawai Ananías chadcha petajim haajem. Mag mawia, Saulo sim deg dubimawia, hi hʌ̃r jua hausĩunaa hirig, —K'odam Saulo, maach Pör Jesús har pʌ dʌ̈i k'ʌd hee t'ẽutarrau mʌ pʌ haig pʌ̈ijimgui hajim hanʌm, deeu hũmaai dau heerdʌbaadëm dʌ̈i hĩchab Hẽwandam Hak'aarpa pʌch gaai p'ẽs wai chirsimk'ĩir. \p \v 18 Mag, chadcha Ananiaau mag hiek'abarm bʌ̈rre Saulo dau gaau pap'ugmiejö chëu chëu chëu haadëwi warre dau heerdʌ sĩsijim haajem. Magtarr haigmua hĩchab warre hich pör choopijim haajem. \v 19 Mag pör choo sĩsiewain chadau, t'achdam k'öbaadee, k'a t'eeg chuk'u t'ʌnarrjã deeu k'ĩir hubag haadëjim haajem. Maimua warag hich hag p'öbör hee chi Jesús hiek hʌ̈k'a durrarr k'ʌʌn dʌ̈i k'ãaidam k'apanaa sĩsijim haajem, dapai maba. \s1 Damasco p'öbör hee Sauloou Hẽwandam hiek jaautarr \p \v 20 Maimua Sauloou warag hich hipaarmua judionaan Hẽwandam hiek jaaujem di sĩsidʌm hee jaau nʌrrʌmua Jesús higwia, “Chadchata jãan Hẽwandam Hiewaa hichdëucha pʌ̈itarraugui” ha jaaujeejim haajem dʌ̈i hich hipaarmua. \v 21 Mag hirua jaaumam hũrwi t'umaam k'ʌʌn jʌ̃gderraa naajeejim haajem. Mag nʌm hiek'au hamach wir haigpai jũrr hamach k'apeenag, “Keena, ¿hich mʌg woun k'abajĩ Jerusalén p'öbör hee har Jesuug jëeu durrum k'ʌʌn dajẽk wai nʌnʌʌu haajerr? Mawaam k'ʌʌnjã hagjö pʌrk'anaa p'adnaan chi pörnaan haar preso p'ë harraan ha bëetarrta, ¿jãga hĩs jãg hich paarmua warag ham hipierr hich hag hiekpai dʌ̈i jaau nʌrrʌ́ma?” haajeejim haajem jũrr hamach heepai. \p \v 22 Mamʌ hichig maagwai chará, warag Sauloou hiek k'ẽgk'a jaaumamua, “Chadcha jãg Jesuuta hich Hẽwandamaucha warrgarwe jʌr hauwia maach peerdʌ haumk'ĩir mʌg durr gaai pʌ̈iju haajerr k'abahab” haajeejim hanaabá. Mag nem hichö k'aisög jaaupʌ̈pʌ̈igmamua judionaan Damasco p'öbör hee narr k'ʌʌnjã pöd hiek'aju k'augba, warag hich garmua k'ĩupaa sĩumaajeejim haajem. \s1 Saulo judionaan jua heemua dʌrtarr \p \v 23 Maimua magtarr k'ur hewag pawia k'ãai k'apan haadëm hee, judionaan hãba biirdʌwia hihãba nʌisijim haajem, Saulo t'õopäaig. \v 24 Mag chadcha hi t'õopʌ̈iju hawi puertdi p'öbör hee duubjem sĩsidʌmpierr soldaaunagjã hi nʌpiejeejim hanʌm, hedaram magwe. Mamʌ mag hamau hi hëugar hi t'õoju dak'ãu wai nʌm ya hich Saulooujã hũrbaadëjim haajem. \v 25 Mag k'ap'ʌ wai naawai hedau k'ëubaadeewai tagam k'ʌʌn hagjö Hẽwandam hiek hʌ̈k'a durrarr k'ʌʌnau t'ʌbʌt hee juppinaa jʌ̃gad gaai heeg jiir burrpʌ̈ijierram haajem, mag p'öbör t'um higaaum magwe maach jua pʌrju k'aba t'uur p'ʌʌrdʌ sim hee warre p'öbör higaau. Mag, mag hedaar Saulo dʌrmidjim haajem. \s1 Saulo deeu Jerusalén p'öbör hee bëetarr \p \v 26 Mag mawia deeu Jerusalén p'öbör hee barbaimaawai haig chi hʌ̈k'a durrum k'ʌʌn dʌ̈i k'apeerk'am hiigjeejim haajem, hich Sauloou. Mamʌ t'umaam k'ʌʌnau hi högk'aajeejim hanaabá, hagt'a hʌ̈k'aba simta sĩi hamach k'ũguraagta mag nʌrrʌmpii hawi. \v 27 Magbaawai Bernabé hanʌmua chi Saulo t'ʌ̃r hauwi, hich Jesuucha jʌr hautarr k'ʌʌn haar wai dubwia, hamag jaaubaadëjim haajem, jãga Saulo k'ʌd hee mamua Jesús dʌ̈i t'ẽujĩ, maimua jãga hĩchab Damasco p'öbör heejã hirua hõrag Jesús higwia warag högk'aba Hẽwandam hiek jaaubaadëjĩ. \v 28 Bernabeeu mag jaaubaan chadau tag hi högk'aba nʌisijim haajem. Magbaa warag Jerusalén p'öbör hee t'ʌbawia ham wënʌrrʌmpierr ham dʌ̈i nʌrraajeejim haajem. \v 29 Mag nʌrrʌmua warag bʌ̃ʌrjã högk'aba maach Pör Jesús higwia hi hiek jaaujeejim haajem, judionaanta griegonaan meúa hiek'a nʌm k'ʌʌnag. Mamʌ mak'ʌʌnaujã hi t'õopʌ̈iju hẽk'a p'öbaadëjim haajem. \v 30 Mag hamau hi t'õoju dak'ãu wai nʌm chi Hẽwandam hiek hʌ̈k'a durrum k'ʌʌnau hũrp'öbaadeewai deeum p'öbör Cesarea hanʌm haar hi harrwi maigmua jũrr hich durr p'öbör Tarso hanʌmʌg pʌ̈ijierram haajem. \v 31 Mag Sauloou hamach hipierr Hẽwandam hiek hʌ̈k'a sĩsim k'aug hat'aawain chadau, Judea durr, Galilea durr maimua Samaria durram magwe chi hʌ̈k'a durrarr k'ʌʌn t'um hʌ̈u k'õinaa nʌisijim haajem. Mag k'õinaa hap'öbaadëm hee, sĩi warag maach Pör Jesús hipierraa hirua nem jaau simpai waup'öbaadee hĩchab hich Hẽwandam Hak'araujã chi hʌ̈k'a nʌm k'ʌʌn warag k'apaana hapijim haajem. \s1 Pedroou woun Eneas hanʌm monaautarr \p \v 32 Pedroou maach Hẽwandam hiek hʌ̈k'a durrum k'ʌʌn hamach nʌnʌidʌmpierr hoo nʌrrʌmua hĩchab p'öbördam Lida hanʌm hee Hẽwandam hiek hʌ̈k'a narr k'ʌʌnjã hoon majim haajem. \v 33 Mag p'öbördam Lida hanʌm hee woun hãb hooimajim haajem, Eneas hanʌm. Mag woun k'a chʌk'ʌ k'itarr haawai sĩi put heepai ocho años sĩejim haajem, pöd hich happai p'iidʌba. \v 34 Magʌg Pedroou, —Eneas, p'iidʌbá hajim hanʌm; Jesucristoou pʌ monaaubarm. Pʌch putdam juur k'ërbá hajim hanʌm. \p Magbaa chadcha hag bʌ̈rre Eneas p'iidʌbaadëjim haajem. \v 35 Mag Eneas monaautarr t'umaam k'ʌʌnau Lida p'öbör hee k'ak'apdö haadëm dʌ̈i hĩchab k'ör pöm wëjöm Sarón hanʌm hee hõor joobaajerr k'ʌʌnaupa k'ak'apdö haadëjim haajem. Magtarr hoowia, hamach k'aibag hisegwi, jũrr maach Pör Jesús hiekta hʌ̈k'ajierram haajem. \s1 Dorcas meewia p'iidʌtarr \p \v 36 Hich mag jaar hĩchab p'öbör Jope hanʌm hee hʌʌi hãb Jesús hiek hogdʌba hʌ̈k'a k'itʌm sĩejim haajem. Mag hʌʌi t'ʌ̃r hebreonaan meúa Tabita haajeejim haajem, maagwai griegonaan meúata Dorcas haajeejim haajem. Mag hʌʌi t'umaam k'ʌʌn dʌ̈i nem hö wajaugnaa hap'ʌʌm k'ʌʌndamau nem hiigwaijã magʌmjã haba hamag deejeejim haajem. \v 37 Mag Pedro Lida p'öbör hee sim hee, Dorcas mor machpawia hich hag k'amor machgau warag meejim haajem. Mag meebaadee hajap'a domeerpinaa, hʌ̃gt'aa dijã jarnaa, haar harrjierram haajem. \v 38 Maagwai Jopepienau Pedro Lida p'öbör hee sim hanʌmjã hũr naajim haajem. Mag Jopemua Lida barju warp k'aba sĩerr haawai ham hiek hich hag bʌ̈rre hamau hemk'ooin numí jʌr hauwia Pedro hawaan mamk'ĩir pʌ̈ijierram haajem. \v 39 Magbaa mak'ʌʌnau wëtwia, Pedro haar barwia, hirig “Jopepienau jöpk'aa pʌ t'ʌ̃r nʌm” ha jaaubaimaawai hich hag bʌ̈rre ham dʌ̈i bëejim haajem. Mag hi barbaichee haiguim k'ʌʌnau hʌ̃gt'aa chi hap'ʌʌmdam wai narr haar hi hat'aadeewai, k'oopaa hũanaan t'um haig narr k'ʌʌnau bĩe nʌmua dich monak'a haawai k'ajũadam k'amatarr t'umaa hirig hoopimajierram haajem. \v 40 Magbaawai hich Pedroou hõor t'um dawag jʌrk'ʌʌipʌ̈iwi, kanieu p'õbk'anaa, Hẽwandamag oraajim haajem. Mag oraa haaipawi chi binaanag hoonaa, —Tabita, p'iidʌbá hajim hanʌm. \p Magbaawai chadcha chi binaanau dau hẽe hoowia Pedro k'ĩir heerpa hat'aawai p'iidʌ hoo sĩsijim hanaabá. \v 41 Maig Pedroou hi jua gaai pʌrk'anaa warag hʌ̃gt'aag dʌnʌʌupi hat'ajim hanʌm. Magnaa Hẽwandam hiek hʌ̈k'a nʌm k'ʌʌn t'um k'oopaa hʌʌin chi bĩe narr k'ʌʌnpa t'ʌ̃rk'anaa hamag Tabita monakk'a deeu hoopijim hanʌm, meeba harrjö. \v 42 Jope p'öbör hee t'umaam k'ʌʌnau mag hõor p'iidʌtarr hũrwia, hõor pöm maach Pör Jesús hiek hʌ̈k'ajierram haajem. \v 43 Magwiajã hich Pedro chan da mabajim haajem, Jope p'öbör heemua. Woun hãb Simón hanʌm di haig k'ãai k'apan sĩi hawiata petajim haajem. Mag woun Simón hanʌm nemhëu dën nem wau nʌm gaaita p'idk'aajem hajim haajem. \c 10 \s1 Pedro Cornelio dʌ̈i \p \v 1 P'öbör Cesarea hanʌm hee woun hãb sĩejim haajem, Cornelio ha t'ʌ̃r sim. Mag Corneliota soldaaun Italiapien heem chi capitán hajim haajem. \v 2 Mag capitán judío k'abajieb mamʌ, hich chaain dʌ̈imua hich hʌʌipa hamach t'umaam k'ʌʌnau Hẽwandamag jëeunaa hi dau najã hagpierraa wënʌrraajeejim haajem. Mag judío k'aba simta, judionaan juag hoom k'õchgau p'atk'on pöm deejeejim haajem, hap'ʌʌm k'ʌʌnag. \p \v 3 Biek hãb hedau p'ʌʌibaajër k'eeuragam las tresjö nʌm hee hí Hẽwandamag jëeu chirʌmta, k'ãi hat'amjö habarm hee hoowai, Hẽwandam chog hʌ̃gt'armua bëewi, dau daau hi chirʌm haar dubwi hirig, —Cornelio haichëjim hanʌm. \p \v 4 Mag hich t'ʌ̃rbaichee Cornelioou hinanaa hi k'ĩir heerpanaa jãp'ierr t'ʌnʌmuata chi Hẽwandam chogag, —Señor, ¿k'an hagá? hajim hanʌm. \p Magbaa chi Hẽwandam chogau jũrr hirig, —Pua Hẽwandamag jëeu chirʌʌ haajeewai hʌ̈u hirua pʌ hiek hũrbarmgui hajim hanʌm. Hĩchab hirua hoowai pua hap'ʌʌm k'ʌʌnag nemdam deejemjã hʌ̈u simgui hajim hanʌm. \v 5 Hõor jʌr hauwi Jopeeg pʌ̈ibapʌ̈i hajim hanʌm, woun Simón ha t'ʌ̃ʌrjem hawaan mamk'ĩir. Hich harpai ham dën hibʌʌr wauwia Pedro ha t'ʌ̃ʌrjemgui hajim haajem. \v 6 Mag woun deeum hagjö Simón ha t'ʌ̃ʌrjem haig simgui hajim hanʌm, Simón chi nemhëu dʌ̈i p'idk'amie deg. Hi di p'ũas higawaa simgui hajim haajem. Mag Simón Pedroouta pʌrʌg jaauju, k'anta pua wauju haai sĩ hajim hanʌm chi Hẽwandam chogau capitán Cornelioog. \p \v 7 Chi Hẽwandam chog mag hich haig hiek'a dʌnaawi petaawai Cornelioou chadcha hich deg p'idk'aajerr k'ʌʌn numí t'ʌ̃rk'a hauwia, hĩchab soldaaun hãb hichjö Hẽwandam hiek hʌ̈k'anaa hich juag hoojerr t'ʌ̃r haujim haajem, harag t'ãrjup. \v 8 Mag t'ʌ̃rk'a hauwia Hẽwandam chogau hichig jaautarrjö jũrr hamag hajap'a jaau deewi pʌ̈ijim haajem, Jopeeg, Simón Pedro hawaan wëtamk'ĩir. \p \v 9 Maimua hag noram mag Cornelioou pʌ̈itarr k'ʌʌn ya chi p'öbör dak'a paauk'amam hee, hedau sĩejönaa, Pedro hich dihëu hʌ̃r sĩejim haajem Hẽwandamag jëeuwai. \v 10 Mag nʌm hee jãsooga haadee t'ach k'öm k'õchk'abaadëjim haajem. Mamʌ p'iejãb wau nʌmich, sĩi k'ãibaadeeu waa k'ãai k'õrk'a t'ʌnʌmua hoowai, \v 11 sĩi hedaujãata weeudʌ t'ʌnʌm hoo hat'ajim hanʌm. Pedroou hoowai mag hedjã weeudʌ wëjöm heemua dĩesjö nem p'eeugnaa k'ẽu jʌ̃k'a sĩsidʌmta heeg jẽbjã gaai burr huraa hajim hanʌm. \v 12 Mag dĩes nem p'eeug sim hee nemchaain k'ĩir pogk'e t'ʌnaajim hanaabá: mʌg jẽb gaaim nemchaain bʌ̈ jayapam, nemchaain sĩi jãau jẽedʌ nʌrrjëe haajem k'ʌʌn, nem hichpan, nem t'umaa t'ʌnaajim haajem. \v 13 Hi hak'arau mag heerpa hoo chirʌm heeta, wounjã chuk'u sim heemua hirig, —Pedro, jãg heem nemchaai t'õonaa k'öbá hajim hanʌm. \p \v 14 Magbaawai Pedroou hirig, —Señor, mua chan mʌg chitʌm haig mʌch herraawe bʌ̃ʌrjã nem parhooba k'öba chitʌmgui hajim hanʌm. Magʌm jãg maach hinaam chará mua k'öbamgui hajim hanʌm, pʌ dau na hãrmaaugau warrgarwe maach jöoinau k'öpiba jaaujerr haawai. \p \v 15 Hirua magbarm hee, deeu hũmaai hõor chuk'u sim heemuata hirig, —Hẽwandamau nem hajap'a wauwi k'öpi jaau sim chan hoob pua maach hinaa sim hamgui hajim hanʌm. \p \v 16 Chi dĩes gaai mag nemchaain pos jojopk'am hoopinaa, k'ömk'ĩir biek t'ãrjup p'ʌʌrba jajaaujii hawi, deeu hʌ̃gt'aag hëudʌ hat'amjö habaawai chukk'u haadëjim haajem. \v 17 Mag hoobaawai Pedroou hich hödegpai, “¿K'an jaauwaita jãg sĩi put gaaipai nemchaain k'apan jãjãg k'ajĩma?” ha k'ĩirju hoo chirʌm heeta, Cornelioou pʌ̈itarr k'ʌʌnau Simón di jëjëwag wëdurumua hi sim di haig daaugajãr puertdi haig bardʌtk'abaichëjim haajem. \v 18 Mag bardʌtk'achëwi haiguim k'ʌʌnag jëeujierram haajem, mag woun Simón hanʌm hibʌʌr wauwia Pedro ha t'ʌ̃ʌrjem maig sim k'ap haag. \v 19 Mamʌ mag nʌm hee hĩchab Pedroou mag hichdëu nem hootarr hagt'a k'ĩirju hoo chirʌm hee, Hẽwandam Hak'arau hirig, —Hõor t'ãrjup pʌ jʌr wënʌrrʌm k'ʌʌn ya bardʌtk'abaichëmgui hajim hanʌm. \v 20 Hʌʌrbawia ham dʌ̈i petá hajim hanʌm. Hoob k'ĩirjum, jãk'ʌʌn wounaanan mʌchdëuta pʌ jʌraan pʌ̈i chirʌmʌugui hajim haajem Hẽwandam Hak'arau hirig. \p \v 21 Hichig magbaa chadcha Pedroou hʌʌrbawi mag Cornelio hich jʌrmk'ĩir pʌ̈itarr k'ʌʌnag, —Pãran mʌʌta jʌr wënʌrrʌm, mʌʌn mʌigta chirʌmgui hajim hanʌm. ¿K'andam hat'ee bëejierrá? ha jëeujim haajem hamag. \p \v 22 Magbaa hamachdëu, —Maar bëejimgui hajim hanʌm, capitán Cornelioou chogbapäaiwai. Hi hiek mag Hẽwandam chog bëewi hirig pʌ jʌraan hõor pʌ̈ipi jaaujim haajemgui hajim hanʌm, mag pʌ hi di haar petaawai pua nem jaaumam hichdëu hũraag. Jãg capitanan chadcha hõor hajap'amʌu. Hẽwandam dau najã hagpierraa haajeewai Judionaanaujã t'umaam k'ʌʌnau hi k'a k'õsi haajemgui hajim haajem Pedroog. \p \v 23 Magbaa Pedroou hamag hierrag dubpi jaaubaa, dubwi warag hich mag haig k'ãi hëejierram haajem. Maimua hag noram chadcha ham dʌ̈i majim haajem. Mag hi mam dʌ̈i hĩchab hich hag p'öbör heem hãaur hagjö Hẽwandam higar narr k'ʌʌnjã hi dʌ̈i wëtjierram haajem, hi daumaai. \p \v 24 Mag wëtumua, hag noram deeu Cesarea barjierram haajem. Mam barimawia hooimaawai, chadcha Cornelioou hich k'odnaan dʌ̈i hich k'apk'ʌʌn hich dʌ̈i hajapcharam k'ʌʌnpa hãbam haig biirdʌnaa ham nʌ sĩejim hanaabá. \v 25 Mag Pedro barbaimaawai Cornelioou hi k'ĩirp'ee dawag höbërwi hi bʌ̈k'ʌrr jĩepöröu p'õbk'abaimajim haajem, Hẽwandamagamjö jëwaag. \v 26 Cornelioou mag hich k'ĩirp'ee p'õbk'abaimaa Pedroou hirig, —P'iidʌbaadkë hajim hanʌm. ¿K'ant'eeta pʌ mʌ dʌ̈i jãgbaadëm? Maach wounaan hagdaujöpai t'ʌnʌmʌg k'abahab hanaa, deeu hi dʌnʌʌupi hat'ajim hanaabá. \p \v 27 Maimua warag hiyʌ̈ʌ naawi dubjierram haajem. Mag dubwi hierr hooimaawai hõor k'apan pos t'ʌnaajim haajem. \v 28 Mag hoobaimaawai Pedroou hamag, —Keena, pãrau k'ap'ʌ nʌmgui hajim hanʌm, maar judionaanag chan pöd pãar judionaan k'abam k'ʌʌn deg dubpiba jaaunaa pöd pãar dʌ̈i k'apeerk'ajujã k'aba nʌm haajem, Hẽwandam na maach hãarjeewai. Mamʌ hĩs Hẽwandamau mʌrʌg jaauwai ya maadëu tag mag k'ĩirjuju k'aba nʌmgui hajim hanʌm, dich meeun k'abam k'ʌʌn dʌ̈i hawiajã. \v 29 Maguata, mʌch haar jaaubaimaawai mua bʌ̃ʌrjã magʌm haba, chadcha bëewi mʌig pãar dʌ̈i chirʌm keena. ¿K'an hat'ee pãrau mʌ t'ʌ̃rpʌ̈ijierrá? hajim haajem Pedroou. \p \v 30 Magbaawaita Cornelioou hirig nem hĩgk'abaadëmua magjim haajem: \p —Ya k'ãai jayap simgui hajim hanʌm, hĩsim k'urau, mʌch di haig chirʌmta hãspatarr haigmua t'achjã k'öba chirarr. Mag chirʌmua hedau p'ʌʌibaajër k'eeuragam las tresjö nʌm hee, hich mʌg hora, Hẽwandamag jëeu chirajimgui hajim hanʌm. Mag nʌm heeta dëgölp woun hãb k'ajũa bäpp'ä hich bäpgau p'uumjö sim bëewi mʌ k'ĩirp'ee dʌnʌʌubaichëjimgui hajim hanʌm. \v 31 Mag dʌnʌʌuchëwia mʌ t'ʌ̃rcha t'ʌ̃rnaa mʌrʌg, “Pua Hẽwandamag jëeu chirʌʌ haajeewai hirua pʌ hiek hũrbarmgui” haichëjim mʌrʌg. Hĩchab mua hap'ʌʌm k'ʌʌnag nemdam deejemjã hʌ̈u simgui hajim chi Hẽwandam chogau. \v 32 Maimua mʌrʌg hõor jʌr hauwi Jopeeg pʌ̈ipi jaaujim, woun hãb Simón hanʌm hibʌʌr wauwia ham dën Pedro ha t'ʌ̃ʌrjem hawaan mamk'ĩir. Mag wounau jaauwai pʌ deeum hagjö Simón hanʌm nemhëu dʌ̈i p'idk'aajem haig sim ha jaaujim, p'ũas higaau di dʌnʌm hee. Pʌ higwia, mag wounauta mua nem wauju mʌrʌg k'ap jaaujugui hajim, chi Hẽwandam chogau. \v 33 Mag mʌchig jaaubaicheewaita mua hõor pʌ̈ijimgui hajim hanʌm, pʌ hawaan mamk'ĩir. Mag, hĩs hʌ̈u pʌ barbaichëmgui hajim haajem Cornelioou Pedroog. Hẽwandam dak'ĩir maar mʌig hãba biirdʌwia pʌʌta nʌ nʌmgui hajim hanʌm, pʌrʌg Hẽwandamau hich hiek marag jaaupi sim hũraag. Hĩsin chadau marag jaaubá hajim haajem Cornelioou. \s1 Pedroou Cornelio deg maach peerdʌajem hiek jaautarr \p \v 34 Mag hichig hiek'apibaawai Pedroou magjim haajem: \p —Hĩsin ya mua k'ap'ʌ chirʌmgui hajim hanʌm, chadcha Hẽwandamau mag hiwiir hãbam k'ʌʌnpaita hʌ̃rcha higba haajem. \v 35 Hi dau naan deeum durram k'ʌʌnau hawiajã hi hipierraanaa hĩchab hagcha wënʌrrak'iin, mak'ʌʌnjã hirua higab k'aba higjugui hajim hanʌm Pedroou chi haig biirdʌ t'ʌnarr k'ʌʌnag. Mag jaaumamua hich Pedrooupai, \v 36 Hẽwandamau Jesucristo israelnaan hee pʌ̈ijimgui hajim hanʌm, hich hiek jaaumk'ĩir. Mag, maadëu k'ap'ʌ nʌmgui hajim haajem, warr Hẽwandam dʌ̈ijã hiekk'õr paar narrta Jesucristo hʌ̈u maach kõit t'õtarr gaaimua k'õinaa wënʌrrʌm. Hich hag Jesuugui hajim hanʌm, hante maach t'umaam k'ʌʌn Pör. \v 37 Pãrau k'ap'ʌ nʌmgui hajim haajem, Juanau Hẽwandam hi jaaunaa hõor pör choo nʌrrarr k'urjã jãga nacha Jesuu Galilea hee hich hiek jaaubaaderr k'ĩeb Judea hee t'um haaidʌjĩ. \v 38 Pãrau k'ap'ʌ nʌmgui hajim hanʌm hĩchab, jãga Hẽwandamau Jesús Nazaretpierr gaai hich Hak'aar p'ẽs deewi hich juapajã deejĩ, maimua jãga mag juapaau hõor mepeer jua hee sĩsid harrjã peerdʌ haunaa hich nʌrrʌmpierr nem hajap'a wau nʌrrajĩ, Hẽwandam hi nʌrrʌm dʌ̈i sĩerr haawai. \v 39 Judea durr maimua Jerusalén p'öbör heejã mag nem t'um waumatarr marau maach daúa hoojimgui hajim hanʌm, maar dak'ĩirta mag wau nʌrraajerr haawai. Mag k'itarr Jesús hajimgui hajim hanʌm, har pakuls gaai meerp'ë t'õopʌ̈itarr. \v 40 Hamau mag hi t'õojieb mamʌ, k'ãai t'ãrjupam hee Hẽwandamau deeu hi p'iriu hauwia hich hoopijim. \v 41 Mag hich hoopitarr t'umaam k'ʌʌnagjã k'aba, hãba maragpaita hich hoopijimgui hajim haajem, hag nawejã hich Hẽwandamau maragta hichdëu nem wau nʌrrʌm hoopiju hawi maachta hi dʌ̈i wënʌrramk'ĩir jʌr hautarr haawai. Maguata mag hi meewi deeu hiiu p'iidʌtarr k'urjã maachta hi dʌ̈i t'ach k'öjimgui ha jaaumajim haajem. \v 42 Maimua hichdëucha maar pʌ̈ijimgui hajim hanʌm, judionaan t'umaam k'ʌʌnag jaaumamua hich higwia, “Hiita Hẽwandamau jʌr haujim, warrgar meetarr k'ʌʌnpa maach hãba p'iidʌtk'abarm hed chijã k'ʌʌnta hʌ̃gt'ar wëtju wa chijã k'ʌʌnta hisegju ha k'ap jaaumk'ĩir.” \v 43 Mag, warrgar Hẽwandam hi jaaujerr k'ʌʌnaujã hĩchab Jesús higwia, “T'um hi hiek hʌ̈k'awia hãba hirigpaita hamach peerdʌ haumk'ĩir jëeu nʌm k'ʌʌn k'aibagan Jesús gaaimua Hẽwandamau chadcha chugpaapʌ̈iju” ha jaaumajim haajem Pedroou, warr Hẽwandam hi jaaumienau jaaujerr higwia. \s1 Judionaan k'abam k'ʌʌnag Hẽwandamau hich Hak'aar deetarr \p \v 44 Pedro hiek'a höba hagt'a mag hijẽjẽbk'am hee, t'um haig hi hiek hũr narr k'ʌʌn gaai Hẽwandam Hak'aar p'ẽs haichëjim haajem. \v 45 Magbaawai judionaan Jesús hiek hʌ̈k'a narr Pedro dʌ̈i bëetarr k'ʌʌnau hamach daúa hoowai, Hẽwandamau hĩchab hich Hak'aar judionaan k'abam k'ʌʌn gaaipa p'ẽs deebarm hoobaa, dauderraa nʌisijim haajem, \v 46 hamau hũurwai sĩi hamach meu k'abampata sereu t'ʌnʌm hee Hẽwandam t'ö hiek'a nʌrrjëem hũrbaawai. \v 47 Mag t'umaam k'ʌʌnau hamachdëu hiek'aba haajerr meupa hiek'ap'öo t'ʌnʌm hoobaa Pedroou, —Hĩs mʌk'ʌʌn wounaanau Hẽwandam Hak'aar maachdëu hautarrjö hat'apí, hamjã warre hĩchab pör choopʌ̈iju haai nʌmgui hajim haajem. \p \v 48 Maimua chadcha mak'ʌʌn t'um Jesucristo t'ʌ̃r gaai warre pör choopi jaaujim haajem. Mag ya pör choo nʌisiewai hamach haig k'ãaidam k'apanaa sĩemk'ĩir Pedro t'ʌajierram haajem. \c 11 \s1 Pedroou Jerusalenpienag hichdëu nem hootarr hĩgk'aimatarr \p \v 1 Mag judionaan k'abam k'ʌʌnaujã Hẽwandam hiek hʌ̈k'abarm hanʌm jöpcha Judea durr tagam k'ʌʌn hich Jesuucha jʌr hautarr k'ʌʌnau hũrp'öbaadëjim haajem. \v 2 Mag bĩi t'ʌnʌm hee, Pedro Jerusalén barbaimaawai hĩchab hag p'öbör hee judionaan Jesús hiek hʌ̈k'a narr k'ʌʌnau sĩi hamachig baarpi hauwi hirig magjierram haajem: \p \v 3 —¿Woun k'an jãgwiata jãg maachjö judionaanjã k'ab sĩsidʌmta hoon mawia warag ham dʌ̈i t'achpa k'öbaadëjĩma? hajierram hanʌm. Pua jãk'ʌʌn dʌ̈i jãgju k'aba sĩejim perá hajierram hanʌm, maach jöoinau jãgpiba jaaujeewai. \p \v 4 Magbaawai Pedroou hamag t'umaa jaaubaadëjim haajem, warrjã jãga Hẽwandamau hirig mag nem hoopiwia judionaan k'abam k'ʌʌn heejã hich hi jaaumk'ĩir hi pʌ̈iju hajĩ. \v 5 Mag jaaumamua hich Pedrooucha, —Warrcharan mʌʌn Jope p'öbör heeta chirajimgui hajim haajem, Hẽwandamag jëeuwai. Mag Hẽwandamag jëeu chirʌm heeta, dëgölp mʌ k'ãi hat'amjö habarm hee, sĩi dĩesjö nem pöm k'ẽupierr k'ẽu k'õorjʌ̃jʌ̃ʌd simta hedjã heemua mʌ chirʌm haig burr hurajimgui hajim hanʌm. \v 6 Magbaawai hag hee sim k'ap haag hawi mua höbër hoowai, hag hee nemchaain k'ĩirpierr t'ʌnaajimgui hajim hanʌm: mʌg jẽb gayam bʌ̈ jayapam k'ʌʌn, pabʌ̈ heem chi dachʌp'ʌm, nemchaain jãau jẽedʌ nʌrrjëe haajem k'ʌʌn, maimua nem hichpan k'ĩir pogk'e. \v 7 Mag mua höbër hoobaawai mag hõor chuk'u sĩerr heemuata mʌrʌg mʌ t'ʌ̃rcha t'ʌ̃rnaa hag heem nem hinag t'õonaa k'öpi jaaujimgui hajim. \v 8 Magbaawai mua, “Señor, mua chan mʌg chitʌm haig mʌch herraawe nem parhoobam chan bʌ̃ʌrjã mʌch hi hee hauba chitʌm. Magʌm jãg maach hinaam chará mua k'öbamgui” ha chirajim, “warrgarwejã maach jöoinau k'öpiba jaaujerr haawai.” \v 9 Mua mag hiek'abaawai deeu mag hõor hiekjö sĩerrau jũrr mʌrʌg, “Mua nem wajap'a wautarr chan hoob pua maach hinaa sim ha chiramgui” hajim hich Hẽwandamau mʌrʌg. \v 10 Mag nemchaain pos jojopk'am biek t'ãrjup mʌrʌg hoopiwia deeu hʌ̃gt'aag hedjã hee hëudʌ hat'amjö habaawai chukk'u haadëjim. \p Magta Pedroou hichdëu hootarr jaaujim haajem, hich k'apeenag. \p \v 11 Mag hichdëu nem hootarr jajawagmamua, ’Mag chi dĩes hʌ̃gt'aa pabaadëm heeta, Cesarea p'öbörmua woun hãb Cornelio hanʌmua mʌ hawaan mamk'ĩir hõor t'ãrjup pʌ̈itarr k'ʌʌn mʌ chirʌm di jʌr wëtumua mʌ haar barimajierramgui hajim hanʌm. \v 12 Mag ham bardʌtk'abaimam hee, hĩchab Hẽwandam Hak'arau mʌrʌg bʌ̃ʌrjã magʌm haba ham dʌ̈i mapi jaaubaawai chadcha mʌ ham dʌ̈i majimgui ha jaaumajim haajem hich Pedroou. Mag jajawagmamua, Mag mʌ mam dʌ̈i hĩchab hermanonaan seis haig narr k'ʌʌnjã mʌ dʌ̈i wëtjimgui hajim hanʌm. Mag wëtwia mag woun Cornelio hanʌm deg naaimajimgui hajim hanʌm. \v 13 Mag maar bardʌtk'abaimaawai mag wounau jũrr mʌrʌg nem hĩgk'abaadëjimgui hajim hanʌm, jãga Hẽwandam chog hi haig bëewia, hõor jʌr haupiwi, Jopeeg pʌ̈ipi jaaujĩ; hajapcharan mʌ jʌraanma. \v 14 Magá Hẽwandam chogau hich Cornelioogcha jaaujim haajem, mua maach peerdʌajem hiek wajap'a jaaubaawai peerdʌwi hĩchab t'um hi di haiguim k'ʌʌnjã peerdʌ nʌisiju. \p \v 15 ’Keena, magta chadcha mʌ hi haar barwia mua Hẽwandam hiek hamag jawaagpajimgui hajim hanʌm Pedro hich meeunag. Magnaa, Mag mawia hamag jaaubaadëm heeta Hẽwandam Hak'aar ham gaai p'ẽs haichëjimgui hajim hanʌm, na har maach tagam judionaan chi hʌ̈k'a nʌm k'ʌʌn dʌ̈imua nacha hautarr hedamjö. \v 16 Magbaawaita mua k'ĩir heyaa haadëjimgui hajim hanʌm Pedroou, maach Pör Jesuu mʌchig, “Juan chi pör choomieun chadcha dödamaupai pãar pör choojieb mamʌ, mʌgtarr k'ur hich Hẽwandam Hak'aarchata pãrau pãach gaai p'ẽs wai nʌisiju” ha hiek'atarr. \v 17 Magua keena, mua hoowai mag hich Jesuucha magtarr haawaita mag hedjã Cornelio dʌ̈i hãba narr k'ʌʌnagjã Hẽwandamau hich Hak'aar deebajieb hajim hanʌm hamag, har maachdëu Jesucristo hiek hʌ̈k'aawai maachig deetarrrjö. Keena, magtarr haawaita pöd mua Hẽwandam hichaaur haju haai k'aba chirajimgui hajim hanaabá Pedroou hich k'apeenag jaaumamua. \p \v 18 Pedroou mag jaaumam hũrwia, Jerusalenpien chi hʌ̈k'a narr k'ʌʌn sĩi warag k'ĩuu nʌisiwi, Hẽwandamag jëeup'öo t'ʌnʌmua, “Hʌ̈uchata jãgbarm Hẽwandam” hajierram haajem. “Magan judionaan k'abam k'ʌʌnaujã hamach k'aibag t'umaa hãsie hewag k'ĩirjuwia pʌrʌgta chugpaapi jëeu nʌm k'ʌʌnan hʌ̈u hĩchab hʌ̃gt'ar höbër wënʌrrajugui” hajierram haajem, mag warag Hẽwandamag jëeumamua. \s1 Antioquía p'öbör hee chi hʌ̈k'a durrarr k'ʌʌn \p \v 19 Mag Esteban t'õowia chi Hẽwandam hiek hʌ̈k'a durrum k'ʌʌn hẽudee hẽk'a nʌm jaar, hãaur k'ʌʌn Feniciaag dʌr wëtjim haajem; maagwai hãaur k'ʌʌn, Chipreeg; maimua tagam k'ʌʌn, Antioquiaag. Mag wëtwi hamach wënʌrrʌmpierr jaau wënʌrrajim haajem, jãga Hẽwandamau maach peerdʌ haaujẽ. Mamʌ mag jaau wënʌrrʌm chan parhoobam k'ʌʌnagjã jaauba, hãba judionaanagpaita jaaujeejim hanaabá. \v 20 Mamʌ mag dʌr wëttarr k'ʌʌn hee naajim haajem, Chiprepien Sirenepien dʌ̈i. Mak'ʌʌnaun chad Antioquía p'öbör hee hamach bardʌtk'aimaawai, parhooba griegonaanagpa maach Pör Jesús higwi t'umaa jaaup'öbaadëjim haajem, hamjã peerdʌju haai nʌm ha k'ap hamk'ĩir. \v 21 Maach Pör Jesuuta mag hich hi jaaumk'ĩir hich juapá hamag dee sĩerr haawai chi hũr nʌm k'ʌʌn k'apan warr hamachdëu chadpii haajerr k'ĩirjug hisegwi jũrr maach Pör Jesús hiek jaau nʌmta hʌ̈k'ajierram haajem. \p \v 22 Antioquía p'öbör hee mamagk'am Jerusalenmua chi hʌ̈k'a durrum k'ʌʌnau hũr hat'aawai ham haar Bernabé pʌ̈ijierram haajem, k'ap hoon mamk'ĩir. \v 23 Mag mawia chadcha Hẽwandamau mamaam k'ʌʌnjã hʌ̈u peerdʌ hat'am hoobaimaawai Bernabé honee haadëjim haajem. Maimua warag t'umaam k'ʌʌnag, “Hich jãg t'ãraucha warag maach Pör Jesús hiek hʌ̈k'a wënʌrrʌmua hi gaaita hubʌ nʌisit” hajim haajem, ham wawimamua. \v 24 Hich Bernabejã woun hajap'am hajim haajem. Magua hirua hich gaai Hẽwandam Hak'aarjã p'ẽsnaa hĩchab hãba Hẽwandam gaaipaita t'ãraucha hʌ̈k'aajeejim haajem. Mag Hẽwandam Hak'aar hich gaai p'ẽs wai simua jaaumam hũrwi warag k'apank'am k'ʌʌnau hʌ̈k'awi maach Pör Jesús dënk'amaajeejim hanʌm. \p \v 25 Maig sĩi hawi hich Bernabé jũrr Tarsoog majim haajem, Saulo jʌraan. Mag mawia haig hoobaimaa, hich dʌ̈i hëeurrwi Antioquiaag harrjim haajem. \v 26 Mag Antioquía p'öbör barwi año hãb hëntër haig nʌmua warag hõor k'apank'am k'ʌʌnag Hẽwandam hiek jaaujeejim haajem. Maig mag Antioquía p'öbör heeta chi hʌ̈k'a durrarr k'ʌʌn warrpem cristianonaan ha t'ʌ̃rjierram haajem bigaaum k'ʌʌnau, hamach Cristo hiek hʌ̈k'a durrum gaaimua. \p \v 27 Hich mag jaar Jerusalenmua Antioquiaag Hẽwandam hi jaaumien bëejierram haajem. \v 28 Mag bëewia hãb Agabo hanʌmua Hẽwandam Hak'arau hichig jaaupibaawai hõrag jaaujim hanʌm, durrpierr jãdau t'eeg burrju. Magtarr k'ur Claudio reik'a sim jaar, chadcha hich Agaboou jaautarrjöo hajim hanaabá. \v 29 Mag jãdau t'eega haadëmua k'öju chukk'u haadeewai Antioquiapien Jesús higar durrarr k'ʌʌnau hagdaujö hamachdëu deeju hayaampierr ofrendadam jʌrp'ë hauju hap'öbaadëjim haajem, Judea durr hagjö chi hʌ̈k'a durrum k'ʌʌnag deepäaig. \v 30 Mag chadcha ya chi p'atk'on wai nʌisiewai Bernabé Saulo dʌ̈i jʌr hauwi mak'ʌʌn dʌ̈i deepʌ̈ijierram haajem, jũrr Jerusalenam iglesia heem chi pörnaanag deeimamk'ĩir. \c 12 \s1 Santiago t'õopʌ̈iwi Pedro cárcel deg pʌ̈itarr \p \v 1 Mag Bernabé Saulo dʌ̈i Jerusalenpien hat'ee p'atk'on deen ma nʌm jaar, rey Herodeeu hãaur k'ʌʌn Jerusalén hee Jesús hiek hʌ̈k'a durrarr k'ʌʌn pʌrk'a haujim haajem, ham dʌ̈i hichdëu hampierr haag. \v 2 Mag pʌrk'a hauwia hãb Juan dʌ̈i k'od hãbam Santiago ha t'ʌ̃ʌrjerr hich soldaaunag t'ut'uíu hö t'ʌappʌ̈ipijim hanaabá. \v 3 Mag hö t'ʌap t'õobarm judionaan chi pörnaanau warag k'õchk'abarm hoobaawai Pedrojã dʌ̈i warre pʌr haupijim haajem, chi Herodeeu. Mamagk'arran pan levadura chuk'u wauwi k'oojem hag seman hee hajim haajem. \v 4 Mag preso pʌr hauwi, cárcel deg p'ãar sĩunaa, soldaaun dieciseis jʌr haujim haajem, nacha jayapam k'ʌʌnau t'ʌa wai nʌʌ hawi jũrr hagjö jayapam k'ʌʌnau hich mag t'eg hahau hamk'ĩir. Maan hi dënën, mag p'ãar sĩuwi nemk'oo pömaam dichdimaawaita dawag hauju hajima, t'umaam k'ʌʌn dak'ĩir hich soldaaunag t'õopi jawaag. \v 5 Mamʌ mag Pedro cárcel deg soldaaunau hoopaar wai nʌmichin, hĩchab tagam k'ʌʌn chi hʌ̈k'a nʌm k'ʌʌnau pʌa chuk'uu Hẽwandamag jëeu durrajim hanaabá, hi kõit. \s1 Pedro cárcel degmua höbërtarr \p \v 6 Maimua chadcha mag p'iesta dichwia, nanumjö Herodeeu hamag Pedro jẽu deeju hanʌm hee, hĩsimjö, k'ëubaadeewai soldaaun numiim k'ʌʌnau hamachpierr Pedro jua gaai cadenau jʌ̃k'anaa, hamach jua gaaijã jʌ̃k'anaa, hamach jãrr wai k'ãip'öbaadëjim haajem. Maagwai tagam k'ʌʌnau puertdi haig t'ʌa nʌisijim haajem. \v 7 Mag Pedro k'ãi jẽer sim hee, Hẽwandam chog hʌ̃gt'armua hi haig pierrwai cárcel di t'um sĩi harar jöisijim hanaabá. Mag bëewi, hi hãi hee noinoinaa, p'iriupʌ̈iwi hirig, —Pedro, jöpai p'iidʌbá hajim hanʌm. \p Hirua magbarm bʌ̈rre chadcha caden Pedro jua gaai mag jʌ̃k'a sĩerrta sĩi hẽedʌ k'ʌip'öbaadëjim hanaabá. \v 8 Mag dauk'anpabaadee, —Jua chʌp'ʌ pʌch hãi k'õorjʌ̃wi jöpai pʌch zapat jũabapʌ̈i hajim hanʌm deeu chi Hẽwandam chogau. \p Mag chadcha Pedro zapat jũa haaipabaadee, —Jãimua pʌch manto jũawi mʌ hẽudee pidú hajim haajem chi Hẽwandam chogau. \p \v 9 Magbaa chadcha hi hiek chi Hẽwandam chog hẽudee hí höbërbaadëjim haajem. Mamʌ Hẽwandam chogau hich dʌ̈i mamagk'amjã wajappai Pedroou k'augba, hiruan sĩi hich k'ãai k'õrk'a chirʌmuata mamagk'ampii hajim hanaabá. \v 10 Mamʌ hirua hoowai, mag wëtumua hamach garcha soldaaun narr haig dichwia, hag hatagaa narr haigjã dichwi, ya kaaijã heecha höbërimaajem puertdi haar paauk'abaadëjim haajem. Mam paauk'abaimaawai mag puertdi sĩi hich k'ĩrau weeudʌbaadëm hee höbër dichjierram haajem. Maimua hãba wëtumua deeum kaaijã neer sim haar paauk'abaimaawai deeu Pedro hich happai haadëjim haajem, chi Hẽwandam chog petaawai. \v 11 Magbarm haigta Pedroou hajapcha k'aug hat'aawai hich hödegpai, “Hãa, jãgan chadchata Hẽwandamau hich chog pʌ̈ibarbma” hajim hanʌm, “Herodeeu judionaan dʌ̈imua mʌ dʌ̈i hamachdëu hampierr haju harrta hi jua heemua peerdʌ hawaag.” \v 12 Mag hichdëupai hajap hich k'aug hat'aawaita warag woun Juan hanʌm hãd María ha t'ʌ̃r sĩerr diig petajim haajem, hõor k'apan hãba biirdʌwi Hẽwandamag jëeu narr haar. Mag woun Juan hanʌm hibʌʌr wauwi hĩchab Marcos ha t'ʌ̃r sĩejim haajem. \v 13 Mag petwi, barwia, hũjãrram puertdi sirimajim haajem, hich weeu haumk'ĩir. Magbaawai k'ap haag hawi daupeer hãb Rode hanʌmua puertdi haigcha hũraan bëejim haajem. \v 14 Mag bëewi Pedro hiekcha hũr hat'aawai warag honegau puertdijã weeuba, sĩi hierrag k'ap'igbaadëwi, —Hich Pedro k'abahab hajim hanʌm hierr narr k'ʌʌnag. \p \v 15 Magbaawai oraa narr k'ʌʌnau sĩi warag hi lökag p'ëwi hʌ̈k'amap'a naajim hanaabá. Mamʌ mag hich hiek hʌ̈k'aba habaawai warag, “Chadcha Pedro hiekta mua hũr hʌabajieb” hanʌʌ paawaita, deeu hũmaai, —Keena, magan chadcha k'ai, jã sĩi hi hak'aar k'abahaba hajierram hanʌm. \p \v 16 Mamʌ magʌmich warag Pedroou puertdi bubuju k'abaadëjim hanaabá, hich weeu haumk'ĩir. Maimua weeunaa hichchata hoo hat'aawai, k'ĩir hëu hawi jũrr wir haig hamach k'apeenag, —¿Jãgata jãg hʌ̈u chig haba pierrúma? hajierram haajem. \p \v 17 Magbaawai hichdëu warag ham k'ĩu hamk'ĩir juaupai jajaaujii hawi hamag hĩgk'abaadëjim haajem, jãga cárcel deg hi chirarrta maach Pöröu hi dawag höbeer haujĩ. Mag t'um jaau dichwia, —Chamʌg mua pãachig nem hĩgk'abarm t'um hich hagjöo Santiagoog jaauwi tagam k'ʌʌn maach k'odnaanagjã jaaubat hajim haajem. \p Mag jaauwia, haigmua höbërwi, hichta warag chawag petajim haajem. \p \v 18 Ham hiek'an, maimua hag noram hãspaauta sĩi Pedro chuk hëebaadeewai soldaaun hamach heepai hiek p'it'urg maadëujã k'augba jöisijim hanʌm, Pedro gaaimua. \v 19 Magbaawai Herodeeu jʌrpiwi par jʌr nʌmjã baauba habaawai, soldaaun chi t'ʌa narr k'ʌʌnta hãba t'ʌ̃rk'a hauwi par jëeu hohook'amjã hich mag k'augba buudimaawai, hamachta p'ë harrwi k'ëchpi jaaujim hanaabá. Magtarr k'ur chi rey Herodes Jerusalén durrmua mawia jũrr p'öbör Cesarea hanʌm hee sĩeimajim haajem. \s1 Herodes meetarr \p \v 20 Mag, Herodes Cesarea p'öbör sĩeimawi, Tiropien dʌ̈i meeuk'anaa, Sidonpien dʌ̈ijã meeuk'a sĩsijim haajem. Mamʌ magbaa warm k'ʌʌnau hamach hap nacha hajap'a hiek'awia jũrr hi dʌ̈i hiek'aan bëejierram haajem. Mag bëewi, chi rey dën t'et'em woun hãb Blasto hanʌm dʌ̈i hiek'awi, hamachig paa hauwi, rey dʌ̈i hiek deeju hajierram haajem, k'õinaa wënʌrraag. Hamau rey hamach dʌ̈i meeuk'apimap'a naajim hanaabá, hamachdëu chi rey durramta k'öju për k'oojerr haawai. \v 21 Maimua chadcha mag deeu hãba hiek'aju harr hed rey Herodeeu hich k'ajũa hajapcharam jũanaa, hich k'u juupjem gaai waaidʌwi jupwi, hõrag hiek'abaadëjim haajem. \v 22 Mag hiek'abaadee p'öbörpienau hi t'ö nʌmua, “Mʌg wounan Hẽwandamjöta hiek'a sim; jã chan sĩi k'ajap'am woun k'abamgui” ha sereu p'öbaadëjim hanʌm. \v 23 Hõrau serereuk'amua hichig mamagk'amjã bʌ̃ʌrjã hamag hiek'aba, warag hʌdʌraa hichigta Hẽwandamagamjö hiek'apijim hanaabá. Mamʌ magtarr kõit Hẽwandam chogau hi bi hee hödömie dau daau hompapiwi hich haguapai warag jʌ̈ t'ʌrrdʌ meejim haajem, chi Herodes. \p \v 24 Mag, par Herodeeu hich monak'a haawai chi hʌ̈k'a durrum k'ʌʌn höpʌ̈iju hẽk'aajeejieb mamʌ, maach Pör hiek jaau nʌmʌn waragta durrpierr haaidʌnaa hĩchab chi hʌ̈k'a nʌm k'ʌʌnjã k'apaana paauk'amajim haajem. \v 25 Bernabé Saulo dʌ̈i mag ofrenda deet'urwi, Jerusalenmua deeu Antioquiaag wëtumua hamach dʌ̈i woundam Juan hanʌm harrjierram haajem. Hich mag Juanpai hibʌʌr wauwia Marcos ha t'ʌ̃ʌrjeejim haajem. \c 13 \s1 Bernabé Saulo dʌ̈i warrpem Hẽwandam hi jaaumk'ĩir pʌ̈itarr \p \v 1 Antioquía p'öbör heem iglesia hee Hẽwandam hi jaaumien dʌ̈i maestronaan naajeejim haajem. Mak'ʌʌn t'ʌ̃r hãb Bernabé hajim haajem; hãb Simón, ham dën hĩchab “Chi P'ʌich” ha t'ʌ̃ʌrjerr; hãb Lucio, Cirenepierr; hãbak'ai Manaén, Galilea durram gobernador Herodes haajerr dʌ̈i hãba bãautarr; maimua Saulo. \v 2 Hich mak'ʌʌn biek hãb t'achjã k'öba maach Pör Jesuug jëeu nʌm hee, Hẽwandam Hak'arau hamag, “Bernabé Saulo dʌ̈i hidëu sĩi sĩubat, mua ham hat'ee ya p'idag jʌr wai chirʌmgui” hajim hanʌm chi Hẽwandam Hak'arau. \p \v 3 Magbaawai chadcha mag Hẽwandamag jëwaag sĩi t'achjã k'öba sʌrk'a nʌmua mak'ʌʌn numiim hʌ̃rta jua hausĩunaa oraawi pʌ̈ijierram haajem. \s1 Chipre p'ʌram gaai maach peerdʌajem hiek jaautarr \p \v 4 Mag, hich Hẽwandam Hak'arau hamachig wëtpi jaaubaawai Bernabé Saulo dʌ̈i Seleuciaag wëtwi maigmua jũrr döjãrr p'ʌram Chipre hanʌmʌg dʌrbajierram haajem. \v 5 Maimua Puerto Salamina barwi judionaan Hẽwandam hiek jaaujem deg maach peerdʌajem hiek jaaup'öbaadëjim hanʌm. Juan Marcos hamach dʌ̈i harrtarr haawai magua dʌ̈i ham hipierr jaaujeejim haajem. \p \v 6 Mag p'öbör Salamina hanʌm heem k'ʌʌnag Hẽwandam hiek jaauwia warag hich hag morr gaaipai p'ʌʌrdʌ wëtumua deeum p'öbördam Pafos hanʌm barjierram haajem. Maig woun hãb bënk'ʌʌn sĩejim haajem, Barjesús ha t'ʌ̃r sim. Mag woun sĩi nem sëunem hich bën k'augau parhooba nem wau nʌrrʌmta, hiruan Hẽwandamau nem waupi simta wau chirʌm haajeejim haajem, hich hiek'aupaita. \v 7 Mag bënk'ʌʌn Barjesús hanʌm, gobernador pör höp'ërg sĩerrʌm Sergio Paulo hanʌm dʌ̈i sĩejeejim haajem. Mag gobernadorrau Hẽwandam hiek hũrm k'õsi sĩerr haawai Bernabé Saulo dʌ̈i hich haar t'ʌ̃rk'ʌʌipʌ̈ijim haajem, ham hiek hũraag. \v 8 Mamʌ Bernabé Saulo dʌ̈i bëewi Hẽwandam hiek jaaubaicheewai mag chi bënk'ʌʌn griegonaan meúa Elimas ha t'ʌ̃r simuata jũrr hidëu chi gobernadorrag hamau jaau nʌmjã hʌdʌʌr hʌ̈k'apiba wai sĩsijim hanaabá. \v 9 Magbaawai Sauloou hichpai hĩchab Pablo haajemua, hich gaai Hẽwandam Hak'aar p'ẽs wai sĩerr haawai, hirig heerpanaa t'et k'ĩesir, \v 10 —Pʌrʌgan dösãtauta k'ĩirjug dee simgui hajim hanʌm. Maguata jãg sëunem sĩi hõor k'ũgurjupai k'ap sĩerrʌm, bʌ̃ʌrjã nem hajap'am k'õchk'aba. Jãg maach Pör Hẽwandam hichaaur haju k'ãai, jãg hidëu chi hʌ̈k'am k'õsim k'ʌʌnag hi hiek hʌ̈k'apibáma hajim hanʌm. \v 11 Pʌch jãg chitʌm paar nau maach Pör Jesuu warre pʌ dau k'augba hapʌ̈ijugui hajim haajem. Magbarmʌn pʌʌn bʌ̃ʌrjã hedau k'ĩir hararagjã k'augba chitʌʌ hawiata deeu dau heerdʌjugui hajim hanʌm hirig. \p Mag, chadcha Pabloou magbarm bʌ̈rre chi Barjesús dau k'ĩbaadëmua pöd majujã k'augba haadeewai, hãbmua k'ãijã hich jua gaai hëudʌ harrmk'ĩir hawi hõor jʌʌrwai, sĩi parhooba jʌrk'a jʌrk'a haadëjim haajem. \v 12 Mag maach dauderraa habarm chi gobernadorrau hich daúacha hoobarm dʌ̈i maach Pör Jesús hiek Pabloou Bernabé dʌ̈imua jaau wënʌrrarr hich jʌ̃gaagaa hũrbaawai chadcha hʌ̈k'ajim haajem. \s1 Pablo Bernabé dʌ̈i Pisidia durr \p \v 13 Pablo hich k'apeen dʌ̈i mag p'öbördam Pafos hanʌm hee naawi dʌrbagk'abaadeeu deeum durr Panfilia hanʌm heem p'öbördam Perge hanʌm p'ẽeubaimajierram haajem. Mamʌ mam paauk'abaimaa Juan Marcoou ham k'a hogdʌwi deeu Jerusalenag petajim haajem. \v 14 Maig Perge naawi Antioquiaag wëtjim haajem. Mag Antioquía p'öbör deeum durr Pisidia hanʌm dak'a sĩejim haajem. Ham hiek mag p'öbör hee jua hʌ̃ʌijem hed pabaadeewai judionaan Hẽwandam hiek jaaujem deg dubwi hohoodö haimajierram haajem. \v 15 Mag jupwi, Moiseeu hiek p'ã pʌatarr t'ʌ̃rnaa Hẽwandam hi jaaumienau p'ã pʌarr gaaijã hĩchab t'ʌ̃r dichdimaawai, mag judionaan heem chi pörnaanau hamag, —Keena k'odamnaan, pãrau hõor wawieg k'ĩirjugdam wai nʌm k'ai, warre marag hũrpibat hajierram haajem. \p \v 16 Magbaawai Pabloou bʌ̈jãau dʌnʌʌunaa, hõor k'ĩuu hamk'ĩir juau jaau jaaunaa, hamag hiek'amamua magjim haajem: \p —Keena israelnaan hajim hanʌm, maimua pãar har Hẽwandam hiek hũrwi jʌ̃g hʌ̃rʌʌ haajem k'ʌʌn, mʌ hiek hũrbat hajim hanʌm. \v 17 Warrgarwejã Hẽwandamau maach jöointa jʌr hautarr haawai ham chik'am hee Egipto durr naajeewaiwe hamachta Hẽwandamau nem k'apan hapiwi hich jua t'eegau deeu chawag p'ë harrjimgui ha jaaumajim haajem. \v 18 Mag p'ë harrwi, hõor chukag durr hich dak'ĩir k'aigba haadëp'ʌm gaaimua k'ĩir machag hãwat nʌrrʌmjã, Hẽwandamau magʌm higba, cuarenta añosjö ham dʌ̈i hogdʌba sĩejimgui hajim haajem Pabloou hamag jaaumamua. \v 19 Mag wënʌrrʌmua Hẽwandam jua t'eeg paarmua hamachdëu Canaan durr siete naciones höpʌ̈itarr t'um Hẽwandamau warag hamag deejimgui hajim hanʌm. \v 20 Mag maach jöointa Egipto durr nʌwe, Hẽwandamau jʌr hautarr haigmua Canaan durr hamachdëu jʌ̃at'ʌg hauwi ma nʌm jaar, ya cuatrocientos años dichwi sĩejimgui hajim haajem Pabloou mag hijẽjẽbk'amua. \p Mag Pabloou jaau wai k'itʌmua, ’Magtarr k'ur Hẽwandamau hamag leinaan jueces hanʌm k'ʌʌn deebaawai mak'ʌʌnauta p'öbör t'um k'ap nʌisijimgui hajim hanʌm. Mag jueces hanʌm k'ʌʌnta años k'apan chi pörnaank'a wënʌrrʌʌ hawi, jũrr jöoi Samuelta chi pörk'a sĩsierr haigmua hewag paawai, \v 21 hõrau hamach garmua Hẽwandamag hamach pörk'amk'ĩir rey jëeubaawai, woun hãb warr jöoingar Benjamín haajerr hag chaain hewagam k'ʌʌn dën woun Cis hanʌm hiewaa Saúl hanʌmʌgta cuarenta años Hẽwandamau ham reik'apijimgui hajim haajem. \v 22 Mamʌ mag nacharam rey hich Hẽwandamau hisegpʌ̈iwi jũrr deeum woun hãb David hanʌmta reik'apijimgui ha jaaumajim haajem Pabloou. Mag jaaumamua hichdëupai, Mag David higwiata hich Hẽwandamaucha, “David Isaí hiewaan chad mua k'õsi chirʌm; jãguan chad mʌchdëu nem mag habarm hipierraa hajugui” hajim haajem Pabloou hamag, hich Hẽwandamau hiek'atarr higwia. \v 23 Magnaa, Hich Hẽwandamaucha maach jöoinag jaaujerrjö, mag David chaain hewagam k'ʌʌn heemta Hẽwandamau Jesús t'aabapijimgui hajim hanʌm, maach israelnaan peerdʌajem k'amk'ĩir. \p \v 24 ’Mamʌ mag hich Jesuucha Hẽwandam hiek jaau nʌrraju nawejã Juan chi hõor pör choomieu israelnaan t'umaam k'ʌʌnag jaaujeejimgui hajim hanʌm, hamach k'aibag hisegwi hamach pör choopimamk'ĩir. \v 25 Juanau mag jaau nʌrrʌmua ya hich t'õju gayaa pamam hee hõrag, “¿Pãrau k'ĩirjuawai mʌʌta hich Hẽwandamaucha jʌr hauwia pʌ̈iju haajerr k'ai?” hajim hanʌm. Maimua hich Juanaupai, “Mʌ chan har k'abamgui” hajim haajem. “Mamʌ mʌ hẽudee hãb hurumta hichiugui” hajim hanʌm hich Juanau, Jesús higwia. “Maan chad mʌ k'ãyaujã hʌ̃rʌʌcha simgui” hajim hanʌm. “Mamʌ mʌ chan mʌg chirʌm haig sĩi hi chogk'aagpaijã bʌ̃ʌrjã serbiibata chirʌmgui” hajim haajem Juanau. \p \v 26 Maimua mag chi Juan hõor pör choomieu hiek'atarr jaau dichwia deeu hich Pablooupai, ’K'odamnaan, jöoingar Abrán k'achitarr hag chaain hewagam k'ʌʌn, maimua pãar har Hẽwandam hiek hũrwia jʌ̃g hʌ̃rʌʌ haajem k'ʌʌn: mʌg maach peerdʌajem hiek cha mua jaau chitʌmʌn pãach hat'eyaugui hajim haajem Pabloou hamag. \v 27 Jerusalén p'öbör heem k'ʌʌnau hamach pörnaan dʌ̈imua bʌ̃ʌrjã pöd Jesús k'aug haubajierramgui hajim hanʌm. Mag k'ãai hante hi higwia Hẽwandam hi jaaumienau p'ã pʌatarr hiek sabarhedpierr t'ʌ̃r nʌmjã bʌ̃ʌrjã hi k'aug hauba, warag hamachdëuta warrgarwe Hẽwandam hi jaaumienau jaauwai hi dau hap'ʌʌ wau t'õomamua t'õopʌ̈iju ha jaaujerrjöo hajierramgui hajim haajem, hi dʌ̈i. \v 28 Mag hi t'õog hat'ee bʌ̃ʌrjã k'aibag chuk'u k'itarr hãba, warag Pilatoog pʌr deewi hi t'õopʌ̈ipi jaaujierramgui hajim haajem. \v 29 Mag jaaumamua hich Pablooupai, Maimua Hẽwandam hiek p'ã sim gaai hi higwia jaau sĩerrjö, t'um mag hi dʌ̈i hamachdëu hampierr hawia, pakuls gaaimua heeg paa hauwi, durrbʌ̈ k'õpag hee jẽbdi chi k'örm sĩerr hee hauk'ërjierramgui hajim hanʌm. \v 30 Mag hamau hi t'õojieb mamʌ, Hẽwandamau deeu hi p'iriu haubajieb hajim hanʌm. \v 31 Mag hiiu p'iidʌwia biek k'apan hich hoopijim hanaabahab hajim hanʌm, mag hich t'õju gayaa paawai Galileamua Jerusalenag hich dʌ̈i hãba wëttarr k'ʌʌnag. Magtarr haawai mag hamach daúa hi hootarr k'ʌʌnauta jũrr hĩs hõrag jaau wënʌrrʌmgui ha jaaumajim haajem Pabloou, mag Antioquía p'öbör hee chi pörnaanpa t'ʌnarr k'ʌʌnag. \p \v 32 Maimua warag mag jaaumamua, ’Hẽwandamau warrgarwe maach jöoinag jaauwai mag hich chaai pʌ̈iju haajerr hiekta maraujã pãrag jaau wënʌrrʌmgui hajim hanʌm. \v 33 Mag warrgarwe maach jöoinag mag hich chaai deeju ha jaautarr haawai chadcha hĩs hewag pawi maach chi hewagam k'ʌʌnagta Jesús hiiu p'iidʌbarm hoopijimgui hajim haajem, magbarmua jãgan chadcha hich Hiewaata maach hee nʌrrajim ha k'ap hamk'ĩir. \p Magju harr haawaita hi higwia Hẽwandam hẽsap Salmos numiim hanʌm gaai Daviiu p'ã pʌawai, “Pʌʌn mʌ Chaairau; hĩsin chad hõrau pʌʌn mʌ Hiewaa ha k'ap'ʌ nʌisimgui” ha p'ãtarrjã jaaumamua, \v 34 mag hi p'iidʌwia tag meeba hich mag hiiu sĩerraju higwiajã hich Hẽwandamaucha hĩchab, “Mʌchdëu Daviig jaautarr chan par hiek'aupai k'aba chadcha haju” ha hiek'atarrpa jaaumajim haajem Pabloou. \p \v 35 Mag jaaumamua hich hag Jesupai jaauwi, ’Hich hag Salmo gaaipai hĩchab mag sim: “Hẽwandam, pʌch chaai bʌ̃ʌrjã pekau chuk'u k'itʌm pʌchdëucha jʌr hautarr chan pua hʌdʌraa hi hëu jẽb hee miiupibamgui” hajim haajem. \v 36 Pãrau k'ap'ʌ nʌmgui hajim hanʌm, chadcha Daviin sĩi Hẽwandamau nem jaaumamta wau k'itʌʌ hawi meetarr. Mag meebaadeewai parhoobam k'ʌʌn hauk'eerjemjö hich jöoin dʌ̈i hãba hauk'ërwi hich hag heepai jẽbeg pajimgui hajim hanʌm. \v 37 Mamʌ mag Jesús mor chan bʌ̃ʌrjã hich hauk'ërtarr jẽb degpai miiubajimgui hajim hanʌm, hich Hẽwandamaucha p'iriu hautarr haawai. \p \v 38 Maimua hamag, ’K'odamnaan, magua pãrau t'umaam k'ʌʌnau k'ap'ʌ haju haai nʌmgui hajim hanʌm hich Pabloou, maraun sĩi Jesuuta maach k'aibag t'um chugpaapʌ̈iju haai sim ha jaau wënʌrrʌm. \v 39 Maagwai Moiseeu hiek p'ã pʌatarr gaai jaau simpierr hʌ̈k'a nʌmuapai pöd peerdʌba harr k'ʌʌnaujã Jesús hiek hʌ̈k'amʌn, jũrr hichdëun chad t'um peerdʌ hauwia hajaug paapʌ̈imaju, magbarmua tag bʌ̃ʌrjã hich dʌ̈i hiekk'õr chuk'u nʌisimk'ĩir ha hiek'amajim haajem Pabloou. \v 40 Maimua, K'ĩir k'ap'ʌ habat hajim haajem, Hẽwandam hi jaaumienau hẽsap gaai jaau pʌatarr pãach gaai pam hugua. \p Mag jaauwi, hich Hẽwandam hiek p'ã simcha jaaubaadëjim haajem, chi Pabloou. Mag hirua jaautarr mʌg hajim haajem: \q1 \v 41 “Pãar har Hẽwandam hiek haawaijã warag hi wau hiek'aajem k'ʌʌn hũrbat: \q1 Mʌʌn Hẽwandamau. \q1 Pãach dak'ĩir pãrau hag na hooba haajem mua wauju. \q1 Mamʌ nem t'um magju nawe hãbmua pãrag jaauk'iinjã pãrau hʌ̈k'abaju. \q1 Mamʌ ya pãach daúa hoop'öbaadeewaita pãar jãp'ierr naawijã, ¿pãrau jãgbarju? \q1 Pãachdëu hʌ̈k'aba harr gaaimua, maigta pãar höju hedau” hajim haajem Pabloou, Hẽwandamau hich hiek p'ãpitarr higwia. \rq (Hab. 1:5)\rq* \p \v 42 Mag judionaan Hẽwandam hiek jaaujem deg jaau naawi daau paauk'a p'öbaadeeu, judionaan k'abam k'ʌʌn ham haig bëewi, deeu hẽudeem semanau jua hʌ̃i nʌm hed paawai hãba biirdʌawaijã hich hag hiekpai hamachig jaaupijierram haajem, Pabloog. \v 43 Mag hãba biirdʌ naawi haaidʌtk'abaadëm hee, judionaan k'apan Pablo Bernabé dʌ̈i wëtum hẽudee wëtjierram haajem, judionaan k'abamta heeu hʌ̈k'awia judionaan higar t'eerbagk'atarr k'ʌʌnpa. Magbaawai mag hamach hẽudee wëtum k'ʌʌnag wawimamua, “Hich jãg t'ãraucha hʌ̈k'a wënʌrrʌmua Hẽwandam pãach daupii haajem gaaita hubʌ nʌisit” haajeejim haajem hamag chi Pabloou Bernabé dʌ̈imua. \p \v 44 Maimua chadcha deeu hũwaai jua hʌ̃ʌijem hed pabaadeewai peer p'öbör t'umta hãbam haig podpa nʌisijim hanaabá, Hẽwandam hiek jaaumam hũraag. \v 45 Mamʌ judionaanau mag hatcha hõor pöm t'ʌnʌm hoobaawai hiekk'õr waup'öbaadëwi, warag Pabloou jaau sim hichaaur hõor wawinaa, hirig sĩi parhooba hiek'a p'öbaadëjim haajem. \v 46 Magbaawai hĩchab Pabloou Bernabé dʌ̈imua warag t'ãar p'ĩiuwia hiek k'ẽgk'a hamag, —Hũrbat keena hajierram hanʌm. Chadcha pãragta nacha marau mʌg Hẽwandam hiek jaauju haai naajim, mamʌ pãar jãg hʌ̃gt'ar höbërmap'amjö Hẽwandamagjã hʌdʌʌr pãach peerdʌ haupiba hi hisegamjö naawai marau judionaan k'abam k'ʌʌnagpa jaau wënʌrrʌmgui hajim haajem, \v 47 maach Pör Hẽwandamau t'umaam k'ʌʌnag hich k'ap hamk'ĩirta hich hiek jaaupi sĩewai. Maagwai chadcha hich Hẽwandam hiek gaai hich Jesús higwi, \q1 “Hiita judionaan k'abam k'ʌʌn hat'eejã k'ĩchag hee hõtdau p'uu dʌnʌmjö sim, durrpierr hich hiek hʌ̈k'a nʌm k'ʌʌn t'um hichdëuta peerdʌ hawaag” ha p'ã simgui hajierram haajem. \rq (Is. 42:6; 49:6)\rq* \p \v 48 Pabloou Bernabé dʌ̈imua mag jaaubarm hũrwia judionaan k'abam k'ʌʌnau hamach jʌ̃gʌucha mag hamjã peerdʌju haai nʌm ha hũrbaawai honegau, “Keena, mʌg Hẽwandam hiek'an chadcha chi hajap'amʌugui” hajierram haajem, chadcha t'ãraucha hamachdëu hʌ̈k'a nʌm hiek'au. Mag t'umaa hʌ̈k'atarr k'ʌʌnan, nawe Hẽwandamau hichdëu hoowai hich hiek hʌ̈k'aju k'ap'ʌ wai sĩerr k'ʌʌn hajim. \p \v 49 Mag jaau nʌmua mag hamach nʌm durr heepain maach Pör Jesús hiek haaidʌbaadëjim hanaabá. \v 50 Mag warag Hẽwandam hi haaidʌmam hoobaawai k'ĩir mor chigpai jũrr judionaanau hamach hee riknaan hʌʌin Hẽwandamag jëeu durraajerr k'ʌʌn dʌ̈i hiek'awia p'öbör hee chi pörk'a nʌm k'ʌʌn dʌ̈ijã hiek'ajierram haajem. Magnaan chad Pabloou Bernabé dʌ̈imua hʌ̈u Haai hi jaau durrarrta, ham dʌ̈i hamachdëu hampierr hawi warre hamach durrmua jʌrk'ʌʌipʌ̈ijierram haajem, haiguim judionaanau. \v 51 Mag hamach jʌrbaadee warre hĩchab hamach dak'ĩirwe hamach bʌ̈ gayam jẽb hʌʌrp'ë hʌʌrp'ë hapʌ̈ijierram hanaabá. Mag nʌmua hamach hödegpain, “Pãar maar dʌ̈i jãg nʌm gaaimua Hẽwandam dʌ̈i k'ĩir k'apnaat” hanʌm hajima. Magwia hërëubaadeeu deeum durr p'öbör Iconio hanʌm naaimajim haajem. \v 52 Mamʌ chi Hẽwandam hiek hʌ̈k'atarr k'ʌʌnan ham hërëutarr k'urjã hich mag honeenaa Hẽwandam Hak'aarjã hamach gaai p'ẽs wai nʌisijim haajem. \c 14 \s1 Pablo Bernabé dʌ̈i Iconio hee \p \v 1 Mag p'öbör Iconio hanʌm hee naaimawia Pablo Bernabé dʌ̈i hamach numwe hãba dubjierram haajem, judionaan Hẽwandam hiek jaaujem deg. Mag dubwi maach Pör hiek hiek k'ẽgk'a jaaup'öbaadeewai judionaan pöm griegonaan dʌ̈imua Hẽwandam hiek hʌ̈k'ajierram haajem. \v 2 Mamʌ hãaur judionaan chi hʌ̈k'aba narr k'ʌʌnau jũrr judionaan k'abam k'ʌʌn wawí p'öbaadëjim hanʌm, tag ham hiek hʌ̈k'aba warag hamach hipierrta ham hëugar k'aigba hiek'amk'ĩir. \v 3 Mag gaaimua mag hamachdëu jaau nʌmjã hʌ̈k'amap'a haawai warag hajapcha hamag jawaag hawi haigmua da wëtbajierram haajem. Chi Pabloou Bernabé dʌ̈imua maach Pör hamach dʌ̈i sim k'ap'ʌ narr haawai warag t'ãar p'ĩiuwi högk'aba hõrag jaaumajierram haajem, jãga Hẽwandamau hamjã k'õsi sĩerrʌ́. Maagwai hamau jaau wënʌrrʌm hõrau sëuk'aawai ham hugua, ham hiek hich Jöoiraujã hich jua t'eeg hamag deejim haajem, hag na hõrau hooba haajem nempa maach dauderraa ham dak'ĩir waumamk'ĩir. \v 4 Maagwai chi p'öbörpien hãaur k'ʌʌn judionaan higar t'ʌnaawai tagam k'ʌʌn jũrr Jesuu hich hi jaaumk'ĩir jʌr hautarr k'ʌʌn higar naajeejim haajem. \v 5 Mamʌ judionaanau hamach pörnaan dʌ̈imua hãaur k'ʌʌn judionaan k'abam k'ʌʌnpa bëewi, mokou bar wai nʌmua hamach t'õopäain wëdurum ha hũrbaawai \v 6 deeum durr Licaonia hanʌmʌg dʌr wëtjierram haajem, chi Pablo Bernabé dʌ̈i. Mag wëtwi p'öbör Listra hanʌm hee naawi hërëubaadeeu jũrr hagjö p'öbör Derbe hanʌm hee naaimajim haajem. \v 7 Mag wënʌrrʌmua hag bigaau p'öbördam nʌnʌidʌm hee hamach barmampierr jãga Hẽwandamau maach peerdʌajẽ ha jaaumajierram haajem. \s1 Pablo mokou bar wai nʌmua peer t'õotarr \p \v 8 Mag Listra p'öbör hee woun hãb bʌ̈ hãk'ãraa k'itʌm sĩejim haajem. Mag woun hich bi heewe bʌ̈ hãk'ãraa t'aabawi sĩi jup k'ëraajeejim haajem, pöd dʌrdʌr haju k'aba haawai. \v 9 Hich mag wounau Pablo hijẽjẽbk'amʌg bʌ̃ʌrjã dau t'õba hũr hoo sĩejim haajem. Pabloou mag k'itʌmʌg hoowai, hich hödegpain “Magʌm Hẽwandamaun chadcha mʌ monaaupʌ̈iju haai sim” ha simjöo hoobaawai, hirig heerpanaa k'ĩesir, \v 10 —P'iidʌwia bʌ̈ hubʌ dʌnʌisí hajim hanʌm. \p Magbaawai chadcha p'uddʌ dʌnʌisiwia warag dʌr nʌnʌʌu k'abaadëjim haajem. \v 11 Hõor haig narr k'ʌʌnau Pabloou magbarm hoobaawai sereubaadëwi Licaoniapien meúata, —Keena, jãk'ʌʌnan hẽwandamnaanta hõor k'ĩir t'egwia maach hee naaichëmgui hajierram hanʌm jũrr hamach k'apeenag. \p \v 12 Mag hamach hẽwandam hanʌmua, Bernabé Zeus gaai t'ʌ̃rnaa Pablo jũrr Hermes gaai t'ʌ̃r wai naajim haajem, hichta hʌ̃rcha hijẽjẽb k'aajerr haawai. \v 13 Mag p'öbör hee dub nʌm haigcha ham hẽwandam mag Zeus hanʌmʌg jëeujem di dʌnaajim haajem. Magp'öbaadee hag heem p'adëu p'ak hemk'ooinpa pamaar dën pörsirk'a sĩsidʌm puertdi haig p'ëbëewi p'aamamua hamagta Hẽwandamagamjö jëwam hig sĩejim haajem, hõor k'apan t'ʌnʌwe ham dʌ̈i hãba. \v 14 Pabloou Bernabé dʌ̈imua hũurwai p'adëu mag hamach hëugar mamagk'am hũrbaawai gaai machgau hamach k'ajũa mor gayam t'ʌrrëunaa hõor hee hähäag k'ap'ig wëtumua, \v 15 —Keena, ¿k'ant'eeta pãrau maar dʌ̈i jãg nʌma? hajierram hanʌm. Maach wounaan hãba t'ʌnaabahab; maar chan Hẽwandam k'abam. Maraun sĩita jãg hẽwandam hanʌmjã maadëu nem higab simʌg jëeuju k'ãyau, maach Hẽwandam chaar hʌ̃gt'ar simʌg jëeumk'ĩirta pãrag marau jaau wënʌrrabahab hajierram hanʌm, hichdëuta mʌg hedaujã wauwia, mʌg jẽbjã wauwia, p'ũas dʌ̈i hag hee nem t'ʌnʌmpa t'um hãba wautarr haawai. \v 16 Warrgarin chadcha t'umaam k'ʌʌnau hamachdëu nem k'õsimʌg jëeu nʌmjã Hẽwandamau magʌm haba haajeejimgui hajim hanʌm, hamau wajappai hich k'augba narr haawai. \v 17 Mamʌ magʌm hãba, hõrau hichigcha jëeumk'ĩirjö, hich jua hoopiejeejimgui hajim hanʌm, ham heeg hoo simua. Mag, hichdëuta maach honee wënʌrramk'ĩir, maach hat'ee nosegjã chëpinaa maach nemjĩirjã hajap'a höbeerpi nʌm dʌ̈i hĩchab maachig t'ach k'öjujã hed hëepierr deejemgui ha jaaumajierram haajem hamach numiim k'ʌʌnau, jũrr jaaupʌ̈pʌ̈igmamua. \p \v 18 Pabloou Bernabé dʌ̈imua par mag jaau durrajieb mamʌ, hichiita t'et'e deejierram haajem, mag p'ak k'ëchnaa p'aa nʌmua hamachig Hẽwandamagamjö jëeum hig narr jëeupiba haag. \p \v 19 Mamʌ hamau mag nʌm hãba, judionaan bëejierram haajem, Antioquiamua Iconiomuajã hagjö. Mag bëewi hõor wawí p'öbaadee, hamachig paa hauwi, Pablo mokou barp'öbaadëjim hanaabá. Mag jũrram k'ʌʌnau bar wai nʌʌ hawia chi meemjö haadee, meebaadëmpii hawia p'öbör higaau hëudʌ deet'urjierram haajem. \v 20 Mam mag hëudʌ deebat'uurwai, tagam k'ʌʌn hagjö Jesús hiek hʌ̈k'a narr k'ʌʌnau bëewi hich hʌ̃r pos haicheewai, p'iidʌbaadëwi deeu p'öbör hee sĩeichëjim hanʌm, hich Pablo. Maimua hag noram Derbeeg petajim haajem, Bernabé dʌ̈i. \p \v 21 Mag p'öbör Derbe hanʌm hee maach peerdʌajem hiek jaau wënʌrrʌmua hõor pöm Hẽwandam higar hʌ̈k'apiwia deeu hamach bʌ̈ heepai hewag Listraag bëejierram haajem: mag Listramua, Iconioog; mag Iconiomua, jũrr Antioquiaag. \v 22 Mak'ʌʌn p'öbördam hee chi hʌ̈k'a durrum k'ʌʌn k'ĩir honee hapieg, ham hoo p'ʌʌrdʌ wënʌrrʌmua hamachdëu maach Pör hiek hʌ̈k'atarr hiekta warag hogdʌba hʌ̈k'api jaaujeejim haajem hamag. Mag nʌm dʌ̈i hĩchab, “Hẽwandam sim haar mawia, hi dʌ̈i hich mag wënʌrraagan, hichiita hich jãg hi gaaimua maach dau hap'ʌʌ wënʌrrajugui” haajeejim haajem. \v 23 Mag wënʌrrʌmua hĩchab iglesiapierr jöoin jʌr haumaajeejim haajem, mak'ʌʌnta chi pörk'amk'ĩir. Magnaa t'ach k'öba sʌrk'a nʌmua oraawia maach Pör Jesuugta hamach nʌnʌidʌmpierr t'ʌapaar hamk'ĩir hirigta jaaujeejim haajem, hamachdëujã hi hiekta hʌ̈k'a narr haawai. \s1 Pablo Bernabé dʌ̈i deeu Siria durram p'öbör Antioquía hanʌmʌg bëetarr \p \v 24 Maimua Pisidia durr dichwia jũrr deeum durr Panfilia hanʌm barjierram haajem, Pablo Bernabé dʌ̈i. \v 25-26 Maig p'öbör Perge hanʌm hee Hẽwandam hiek jaau naawia, jũrr Ataliaag wëtwi, hamachig p'idag jaautarr t'um wau haaipabaadee, hich haarpaimua jap hee paauk'awia, deeu Antioquiaag bëejierram haajem, warrjã mag p'öbör heemuata chi hʌ̈k'a durrum k'ʌʌn pörnaanau ham pʌ̈itarr haawai. Mag Antioquía p'öbör heemua hajim haajem, warrjã ham pʌ̈yaagpaawai Hẽwandam hiek högk'aba jaau wënʌrramk'ĩir ham hʌ̃r jua hausĩunaa ham kõit hirig jëeu nʌʌ hawi pʌ̈itarr. \v 27 Mag bëewi, chadcha deeu Antioquía barchëwia, chi hʌ̈k'a durrarr k'ʌʌn t'um hãbam haig biirdʌnaa, hamag jaaup'öbaadëjim haajem, jãga Hẽwandamau ham dʌ̈i hajĩ, maimua jãga maach Pör Jesuu judionaan k'abam k'ʌʌnagjã hĩchab hich hiek hʌ̈k'am k'õsi hʌ̈k'apijĩ, hamachpa peerdʌmamk'ĩir. \v 28 Maimua Pablo Bernabé dʌ̈i warag haigmua da wëtba, chi hʌ̈k'a durrum k'ʌʌn dʌ̈i nʌʌ hajierram haajem. \c 15 \s1 Jerusalén p'öbör hee hãba biirdʌnaa hiek'atarr \p \v 1 Hich mag jaar hãaur k'ʌʌn Judeamua Antioquiaag bëewi chi hʌ̈k'a durrum k'ʌʌnag, —Pãrauta warrgar Moiseeu hiek p'ã pʌatarr gaai jaau simjö pãach mehëu p'ʌʌrbichba nʌm chan pãar pöd peerdʌbamgui haichëjierram hanʌm. \p \v 2 Magbaawai Pabloou Bernabé dʌ̈imua hamau nem hagcha k'abata jaau nʌm hũrbaawai jũrr ham dʌ̈i chik'am hipeer hahau k'ap'öbaadëjim haajem. Mamʌ mamagk'amjã warm k'ʌʌnau warag hamau jaau nʌm hichaaur hiek'a narr haawai iglesia hee chi hʌ̈k'a durrarr k'ʌʌnau hich Pablota Bernabé dʌ̈i jʌr haujierram haajem, Jerusalenag pʌ̈yaag. Mag, chadcha ham daumaai hõor jʌr hauwi pʌ̈ijierram haajem, mam pabaimaawai jũrr hich Jesuu jʌr hautarr k'ʌʌn dʌ̈icha iglesia heem jöoinpa hãba hich hag hiek wajap'a hiek'aag. \p \v 3 Mag chadcha Antioquía p'öbör hee chi hʌ̈k'a durrarr k'ʌʌnau hamach pʌ̈ibapäaiwai hërëubaadëwi, Fenicia durr dichwia, Samaria durrjã dichjierram haajem. Mag wënʌrrʌmua hamach wëtumpierr hõrag jaaujeejim haajem, jãga judionaan k'abam k'ʌʌnaujã hamach jöoin warrgarm k'ʌʌn hi hisegwia k'ĩirjug hiiurta haujierrá, Hẽwandam hiek chaarcha hʌ̈k'aag. Mag hamau nem hĩgk'amam hũrwia t'um chi hʌ̈k'a durrum k'ʌʌn honee durrajim haajem hĩchab. \p \v 4 Mag jajawag wëtumua, Pablo Bernabé dʌ̈i tagam k'ʌʌnpa Jerusalén barimaawai haram iglesia heem jöoinau chi pörnaan dʌ̈imua Jesuu hich hi jaaumk'ĩir jʌr hautarr k'ʌʌnaupa hamag, —Keena, hʌ̈uchata pãar bëejierramgui hajim hanʌm. \p Mag barwi di garm k'ʌʌnag jaaup'öbaadëjim haajem, jãgata Hẽwandamau ham dʌ̈i haajeejĩ hamau hi hiek jaau wënʌrraawai. \v 5 Mamʌ Pabloou Bernabé dʌ̈imua mag jaau nʌm hũrwia hãaur k'ʌʌn Moiseeg Hẽwandamau hich hiek p'ãpitarr hajapcha hʌʌrk'aajerr k'ʌʌnjã ya Jesús higar hʌ̈k'awi haig narr haawai mak'ʌʌnau bʌ̈jãau dʌnʌʌunaa, —Keena hajierram hanʌm. Judionaan k'abam k'ʌʌnjã Hẽwandam hiek hʌ̈k'atarr k'ʌʌnagan hichiita t'umwe mehëu p'ʌʌrbichk'api jaaunaa hĩchab Moiseeu p'ã pʌarr gaai jaau sĩsidʌmjã t'um waupi jaauju haai nʌmgui hajierram haajem. \p \v 6 Magbaa Jesuu hich hi jaaumk'ĩir jʌr hautarr k'ʌʌn dʌ̈i jöoin chi pörnaanpa hãba biirdʌjierram haajem, deeu hũmaai hag hiek hajapcha hiek'aag. \v 7 Maimua mag hijẽjẽb nʌʌ hawia Pedroou bʌ̈jãau dʌnʌʌunaa hamag, —K'odamnaan, pãrau k'ap'ʌ nʌmgui hajim hanʌm, nawe hich Hẽwandamauta chadcha mʌ jʌr haujim, judionaan k'abam k'ʌʌnagpa jãga Hẽwandamau maach peerdʌ haaujẽ ha jaaubaawai hĩchab hamaujã hʌ̈k'amk'ĩir. \v 8 Hich Hẽwandam t'umaam k'ʌʌn k'ĩirjug k'ap'ʌ sĩerrʌmuata hĩchab hamagjã hich Hak'aar deejimgui hajim hanʌm, hich jãg maachig deetarrjö. Jãg sim haig hirua hamag, “Mua pãarjã hig chirʌm mʌch chaaink'a hawaag” ha sim k'abahab hajim hanʌm. \v 9 Hẽwandamau hoowai maach chan ham dʌ̈i bʌ̃ʌrjã k'ĩet'uupaijã k'aba nʌmgui hajim hanʌm Pedroou. Maagwai maachdëu hʌ̈k'atarr gaaimua maach k'aibag chugpaatarrjö, ham dënjã hich hagjö hirua chugpaa simgui hajim hanʌm, hamaujã chadchata hʌ̈k'a naawai. \v 10 Mag simta, ¿k'an jãgwi pãrau Hẽwandamau hichdëu k'ap nem wau sim k'õchk'amap'amjö nʌ? ¿K'ant'ee pãrau hat'uucha hamag maachdëujã pödba ni maach jöoinaujã pödba harr nemta waupi jaaum hig nʌ? hajim hanʌm Pedroou jũrr hamach k'ĩircha. \v 11 Mag k'ĩirjuju k'ãyau maadëu k'ap'ʌ haju haai nʌmgui hajim hanʌm: maach Pör Jesuu hich jãg hich garmua maach k'õchk'awi hʌ̈u peerdʌ hautarrjö, hich hagjöta hamjã hichdëuta peerdʌ hau sim k'abahab hajim hanʌm Pedroou, mag Moiseeu p'ã pʌarr hiek t'um chan judionaan k'abam k'ʌʌnau hʌʌrk'aju haai k'aba nʌm ha k'ap hamk'ĩir. \p \v 12 Magbaawai jũrr Bernabeeu Pablo dʌ̈imua jaaup'öbaadëjim haajem, jãga Hẽwandamau hamagjã judionaan k'abam k'ʌʌn heejã hag na hõrau nem mag hooba haajempa waupimajĩ. Mag jaaumam hũrwia sĩi t'umaam k'ʌʌnau k'ĩuu hũr nʌisijim haajem. \p \v 13 Mag ham dën hĩgk'a höpinaa Santiagoou jũrr, —K'odamnaan, mʌ hiek hũrbat hajim hanʌm. \v 14 Ya pãrau Simón Pedro hiek hũrbarm, jãga Hẽwandamau hĩsta warrpem judionaan k'abam k'ʌʌnjã k'ĩir jãsenk'awi hĩchab hich chaaink'a hat'á. \v 15 Jãgbarm haigta chadcha mua hoowai warrgar Hẽwandam hi jaaumienau p'ã pʌatarr heyaa höbëbërgmamgui hajim hanʌm hich Santiagoou. \p Mag jaaumamua Hẽwandamau hich hi jaaumienag p'ãpitarr hiek jaaubaadëjim haajem. Mag Hẽwandamau hõrag jaautarr hiek Santiagoou higmatarr mʌg hajim haajem: \q1 \v 16 “Mʌʌgwaiwe chan pãrau mʌrʌg jëeubata wënʌrrʌm. \q1 Mag gaaimua pãran sĩi di burrtarr hʌ̃r dik'ierr happai jʌjʌrʌʌ t'ʌbatarrjöta nʌm. \q1 Mamʌ mʌg hatag deeu mʌch pierrwain chadau, hich hag dibʌ̈ʌupai deeu hëu hau nʌmjö, hũmaai pãar chaain hewagam k'ʌʌn k'ĩirjugjã deeu mʌchig p'ũrreu hat'aawai mʌrʌgta jëeu nʌisiju, warr jöoi David k'ararr jaar haajerrjö. \q1 \v 17 Magbaawain chadau durrpierram k'ʌʌnau judionaan k'abam k'ʌʌnaupa mʌ jʌrwi, hamaujã hĩchab mʌʌta hamach Pörk'a hauju. \q1 \v 18 Muata mag hiek'a chirʌm, mʌch chi warrgarwe magʌm nem t'um hõrag k'ap'ʌ hapiejemua” hajim haajem, Santiagoou hich Hẽwandamau hiek'atarr higwia. \rq (Am. 9:11-12)\rq* \p \v 19 Mag jaauwi, hich Santiagooupai, —Magua mua hoowai, har judionaan k'abam k'ʌʌnta hamach jöoin hi pʌawia jũrr Hẽwandam hiek hʌ̈k'amam k'ʌʌnag chan pöd maadëu hamag maach jöoinau nem jaaujerr t'um hat'uucha jaauju k'aba nʌmgui hajim haajem hich jöoi Santiagoou. \v 20 Magju k'ãai sĩi hamag hajap'a hẽsap p'ãnaa hag gaai jaaupʌ̈ijugui hajim hanʌm, Hẽwandam na tag hʌdʌraa hamach hãrpim hugua. Mag hẽsap gaai tag nem parhoobamta hẽwandamk'a waunaa hagʌg jëwaag nemchaain k'ëchnaa hag k'ĩirp'ee wai narr nemek modjã k'öpiba jaaupʌ̈ijugui hajim haajem. Nem t'õowia hag bag dën reyen wau sĩsidʌmjã k'öpiba, ni nem sĩi bëgöhne bag hãrba t'õo sim modjã k'öpiba jaaupʌ̈ijugui hajim hanʌm. Mag nʌm dʌ̈i hĩchab dich hõor k'abam dʌ̈ijã bʌ̃ʌrjã k'apes hapiba jaaupʌ̈ijugui hajim haajem Santiagoou. \v 21 Maimua hichdëupai, ¿Jãgwi mua mag chirʌ́? hajim hanʌm. Mua mag chirʌmʌn, maachjö judionaan k'abamta maach meeun dʌ̈i hãba jooba wënʌrraajeewaita mag chirʌmgui hajim hanʌm. Pãrau k'ap'ʌ nʌmgui hajim hanʌm, mag Moiseeu Hẽwandam hiek p'ã pʌatarr hiek p'öbörpierr judionaan Hẽwandam hiek jaaujem di nʌnʌidʌm hee sabarhedpierr hõrag hũrmk'ĩir t'ʌ̃ʌrjem. Magua hichiita mʌk'ʌʌnta hʌ̃rpai hamau hʌʌrk'aju haai nʌmgui hajim haajem Santiagoou. \s1 Judionaan k'abam k'ʌʌnag hẽsap gaai jaaupʌ̈itarr \p \v 22 Magbaawai Jesuu hich hi jaaumk'ĩir jʌr hautarr k'ʌʌnau jöoin chi pörnaan dʌ̈imua t'um chi hʌ̈k'a durrarr k'ʌʌnpa hãba biirdʌ hiek'awi chadcha Santiagoou jaautarrjö hẽsap warre p'ã haujierram haajem. Mag p'ã hauwia hĩchab mag chi pörk'a nʌm k'ʌʌn heem warre hõor numí jʌr haujierram haajem, Pablo Bernabé dʌ̈i wëtuwe ham dʌ̈i hãba Antioquiaag pʌ̈yaag. Mak'ʌʌn Silas hajim haajem, woun hãb Judas hanʌm dʌ̈i. Hich mag Judapai hibʌʌr wauwia Barsabás haajeejim haajem. \v 23 Mag chi hẽsap mak'ʌʌn dʌ̈i pʌ̈iju gaai mʌg p'ã sĩejim haajem: \pi1 “K'odamnaan, maar Jesuu hich hi jaaumk'ĩir jʌr hautarr k'ʌʌnauta jöoin chi pörnaan dʌ̈imua tagam k'ʌʌn chi hʌ̈k'a durrum k'ʌʌn dʌ̈imua hãba marau pãrag salud deepʌ̈i nʌm. Pãar judionaan k'abahab mamʌ, Hẽwandam gaaimua maach k'odnaan haawai, t'um Antioquiapienag, Siriapienag maimua Ciliciapienagjã salud deepʌ̈i nʌm. \pi1 \v 24 K'odamnaan, marau maumua hũurwai, mag mau maar heem wëttarr k'ʌʌnauta sĩi hamach k'ĩrau wëtwia, mag mehëu p'ʌʌrbichpi jaaunaa, hĩchab Moiseeu hiek p'ã pʌatarr gaai jaau simpa t'um waupi jajaauk'am gaaimua hidëu pãar k'õinaa naapiba nʌm hanʌm marau hũr nʌm. \v 25 Mag hũrbaawaita marau t'umaa hãba biirdʌwi, hajap hiek'awi, hõor numí jʌr haujim, Bernabé Pablo dʌ̈i pãar haar wëtuwe ham dʌ̈i hãba pʌ̈yaag. Pãrau k'ap'ʌ nʌm, maach k'od jöoin Bernabé Pablo dʌ̈i maadëu daupii haajem, \v 26 maach Pör Jesucristo hiek jaau nʌm gaaimua hamach t'õjujã k'ĩirjuba warag högk'aba hõor hee jaau wënʌrraajeewai. \v 27 Hachá marau pãar haar Judas dʌ̈i Silas pʌ̈i nʌm. Hẽsap gaai cha maachdëu p'ã deepʌ̈i nʌmjö hamaujã hich hagjö pãrag jaauwimaju. \v 28 Hich Hẽwandam Hak'araucha marag jaauwai pöd pãrag judionaanagamjö nem p'it'urm nem waupi jaauju k'aba nʌm. Mag nʌm dʌ̈i maachdëu k'ĩirjuawaijã hʌ̈ucha sim, chadcha hichdëu jaau simpierrpai nem jawaag. Mag pãrag jaaupʌ̈im hig nʌmʌn mʌgau: \v 29 Par Hẽwandam chaar k'abamʌg jëwaag wai narr nemek mod hoob k'ömiet. Nem t'õowia hag bag dën reyen wau sĩsidʌmjã k'öba, ni nem sĩi bëgöhne bag hãrba t'õo sim modjã hoob k'ömiet. Mag nʌm dʌ̈i hĩchab dich hõor k'abam dʌ̈i chan hoob bʌ̃ʌrjã k'apes hamiet. Cha marau jaaupʌ̈i nʌmta chadcha pãrau mag sʌrk'a nʌmʌn, magan pãar hʌ̈u wënʌrrʌm. Ma hajim marau pãrag jaaum hig narr. Hayoo Keena” ha p'ã sĩejim haajem, chi hẽsap gaai. \p \v 30 Mag chadcha mag hẽsap dʌ̈i hamach pʌ̈ibapäaiwai hërëuwi, Antioquía barwia, haig chi hʌ̈k'a durrarr k'ʌʌn t'um hãba biirdʌnaa, mag hẽsap deejierram haajem. \v 31 Magbaawai hãbmua hẽreu hauwia t'ʌ̃rbaadeewai honee hap'öbaadëjim haajem, mag hẽsap gaai hamach k'ĩir jãsenk'a wawí nʌm hũrwia. \v 32 Mag nʌm dʌ̈i hĩchab Judas Silas dʌ̈i hamach numwe Hẽwandam hi jaaumien harr haawai warag hamach hipaarmua ham k'ĩir jãsenk'a hiek'amamua wawí wai nʌʌ hajim haajem hĩchab. \v 33 Maimua warag ham dʌ̈i k'ãai k'apanaa naawia deeu wëtju hap'öbaadeewai haiguim k'ʌʌn chi hʌ̈k'a durrarr k'ʌʌnau ham kõit Hẽwandamag jëeu nʌʌ hajierram haajem, hʌ̈u chig haba deeu hamach chogpʌ̈itarr k'ʌʌn haar barmk'ĩir. Mag oraawia ham pʌ̈ijierram haajem. [ \v 34 Mamʌ chi Silas chan maba, haigpai sĩsijim haajem.] \v 35 Maagwai Pablo Bernabé dʌ̈i chi Antioquía p'öbör heepai nʌisiwi k'apanaam k'ʌʌn dʌ̈imua warag maach Pör Jesucristo hiek jaau nʌisijim haajem. \s1 Pablo Bernabé k'a hogdʌpʌ̈iwi jũrr Silas dʌ̈i biekk'atarr \p \v 36 Mag Antioquía t'ʌbagk'awi hagt'a nʌʌcha k'aba nʌm hee, Pabloou Bernabeeg, —Kakë, magan maachdëu maach Pör Jesús hiek jaau wënʌrraajerrpierr hũmaai deeu hoo p'ʌʌrdʌmierraugui hajim hanʌm, p'öbörpierr, ham maach hẽudee pawiajã jãgata nʌ ha k'ap haag. \p \v 37 Magbaawai Bernabeeu hʌ̈k'awi chadcha wëtju hap'öbaadëjim haajem. Bernabeeu hamach daumaai Juan ham dën hibʌʌr wauwi Marcos ha t'ʌ̃ʌrjerr harram hig sĩejim haajem. \v 38 Mamʌ Pabloou hoowai hirig mag hʌ̈u k'aba sĩejim haajem, napem biek'aujã ham dʌ̈i hãba mawi, Panfiliapai hudt'urwi, tagjã ham juag hooba deeu Jerusalenag marr haawai. \v 39 Mag, Juan Marcos gaaimua jũrr chik'am hipeer hahaujii hawi warag mag nʌm k'ãyau magan dich k'ĩk'ĩetdö haaidʌjugui hap'öbaadëjim haajem. Mag chadcha Bernabeeu hich daumaai Marcos jʌr hauwi döjãrr p'ʌram Chipre hanʌmʌg hag dʌ̈i higbaadëjim haajem. \v 40 Magbaawai jũrr Pabloou Silas t'ʌ̃rpʌ̈iwi hich k'apeerk'a hat'ajim haajem, hag dʌ̈i biekk'aag. Magbaawai chi hʌ̈k'a durrum k'ʌʌnau Hẽwandamag ham t'ʌapaar wai nʌrramk'ĩir, ham kõit jëeu nʌʌ hawi pʌ̈ijierram haajem. \v 41 Mag wëtumua Siria durr dichwia deeum durr Cilicia hanʌmjã dichjierram haajem, iglesiapierr mag jaau wënʌrrʌmua warag chi hʌ̈k'a durrum k'ʌʌndam k'ĩir honee hapiewai. \c 16 \s1 Pablo Silas dʌ̈i wëtum dʌ̈i Timoteo k'apeerk'a matarr \p \v 1 Mag wënʌrrʌmua Pablo Silas dʌ̈i p'öbördam Derbe hanʌm barimawia maigmua jũrr deeum p'öbör Listra hanʌmʌg wëtjierram haajem. Mag p'öbör Listra hanʌm hee hẽwan Timoteo ha t'ʌ̃r sim sĩejim haajem, hĩchab Jesús hiek hʌ̈k'aajem. Hi hãd judeapie hʌʌi hajim haajem, hĩchab Hẽwandam hiek hʌ̈k'aajem; mamʌ hi haai griego hajim haajem. \v 2 Listrapien chi hʌ̈k'a durrum k'ʌʌnau Iconiopien dʌ̈imua chi Timoteo hëugar hajap'a hig hiyʌ̈ʌ haajeejim haajem, t'umaam k'ʌʌnau. \v 3 Mag gaaimua Pabloou hich dʌ̈i harrm k'õchk'abaadëwi hich dʌ̈i hëeurrjim haajem. Mag hich dʌ̈i maju habaawai hi mehëu p'ʌʌrbichpʌ̈ipijim haajem, t'umaam k'ʌʌnau hi haai griegok'a sim k'ap'ʌ narr haawai mag p'ʌʌrbichba hak'iin mag gaaimua hag perás judionaan narr k'ʌʌnau hamach hëugar k'aigba hiek'am hugua. \v 4 Mag hërëubaadëwia hamach wënʌrrʌmpierr p'öbördam nʌnʌidʌm hee mag Jerusalén p'öbör hee hamach chi pörnaan dʌ̈i hãba biirdʌwia hẽsap p'ãnaa Antioquiaag deepʌ̈itarr hiek dee pʌamaajeejim haajem, hamaujã hĩchab k'ap'ʌ hag hiek gaai jaau sim hʌʌrk'amk'ĩir. \v 5 Hamau mag jaau wënʌrrʌm gaaimua iglesiapierr hõrau Hẽwandam hiekta warag k'õsi hʌ̈k'a nʌisijim haajem. Mag nʌm dʌ̈i hĩchab warag chi Hẽwandam hiek hʌ̈k'a nʌm k'ʌʌnjã hed hëepierr k'apanaacha paauk'amajim haajem hĩchab. \s1 K'ãaipi hauwi Pabloog woun Macedoniapierr hoopitarr \p \v 6 Mamʌ Hẽwandam Hak'arau hamag Asiapienag chan hich hiek jaaupiba harr haawai sĩi warppai p'ʌʌrdʌ wëtumua Frigiapien hee dichwi, Galacia heejã dichwi, Misia durr barimajierram haajem. \v 7 Mam panaa deeum durr Bitinia hanʌmʌg wëtam higjim hanʌm, mamʌ hich Hẽwandam Hak'arau hĩchab mamagjã wëtpiba jaaujim hanaabá. \v 8 Mag hamachig wëtpiba jaaubaawai sĩi mag p'öbör Misia hanʌm dak'a dichwia warag deeum p'öbör Troas hanʌmʌgta bëejierram. Maigta warrpem mʌ Pablo dʌ̈i hãba hoojim. \v 9 Mag Troas p'öbör hee maar hãba nʌmta, hedaar Hẽwandamau Pablo k'ãaipi hauwia hirig woun hãb Macedonia durrmua bëem hoopijim haajem. Mag bëewia mag wounau dawamjö hi hʌ̃r dʌnʌʌuchëwi hirig, “Kakë, mau Macedonia durr bëewia maar k'aigpërbahur” hajim hanʌm. \v 10 Mag hichig dawamjö hiek'achëtarr jũrr maachig hich Pablooucha jaaubaawai chadcha hich hag bʌ̈rre marau maach nemdam k'ĩir k'augp'öbaadëjim Macedoniaag hãba wëtaag. Ya maig marau k'ap'ʌ hap'öbaadëjim, chadcha hich Hẽwandamauta maach pʌ̈i sim, hich hiek hõrag jaaumk'ĩir. \s1 Pablo Silas dʌ̈i p'öbör Filipos hanʌm hee \p \v 11 Troas p'öbörmua maar jap hee paauk'awi k'ajap'a hërëubaadeeu warre döjãrr p'ʌram Samotracia hanʌm maar barjim; maigmua haudʌtk'aau hag noram jũrr Neápolis barjim. \v 12 Mag Neápolimua jũrr bʌ̈ʌu paauk'awi Macedonia durram p'öbör chi hʌ̃rʌʌcharam Filipos hanʌm maar barjim. Ma, Romapien p'öbör hajim. Maig paawai maar k'ãaidam k'apanaa naaimajim. \v 13 Hagt'a maig nʌm hee biek hãb jua hʌ̃i nʌm hedcha maar wëtjim p'öbör higaau, jër dö higaau, Hẽwandamag jëwaag hõor biirdʌajem haar. Maig hʌʌin hãba biirdʌ t'ʌnarr haawai hohoodö nʌmua marau hamag jaaup'öbaadëjim Hẽwandam hiek. \v 14 Mak'ʌʌn hʌʌin hee hʌʌi hãb Lidia ha t'ʌ̃r sim sĩejim, p'öbör Tiatira hanʌm heem. Hichdëu put k'ichp'ë k'ĩir t'et'emnaanaupai jũajem hooimʌ k'anaa peerjeejim haajem. Mag hʌʌirau hĩchab hag nawe Hẽwandamag jëeujeejim haajem. Mag Lidia hanʌmua Pablo hiek'amam hũr sĩerr haawai maach Pör Jesuu warag hi t'ãar sõsõii hapijim, Pabloou hich hiek jaaumam hajap'a t'ãraucha hʌ̈k'amk'ĩir. \v 15 Magbaawai chadcha hʌ̈k'awia, t'um hich di haiguim k'ʌʌnaupa hamach pör choopiwi, mag hʌʌirau hich garmua marag, —Pãachdëu hoowai chadcha mua maach Pör Jesús hiek hʌ̈k'a hʌmjöo hoo nʌm k'ai, magan mʌ di haar wëtwia mʌ haig k'ãibajët hajim. \p Mag hʌdʌʌr maach pʌ̈iba k'ãibajëjë nʌʌ paawai chadcha maar t'ʌbagk'ajim. \p \v 16 Mag k'urjã hich hagjö deeu maar jër dö higaau Hẽwandamag jëeujem haar maach paat jëwaan wëtumta, hʌʌi hãb daupeer maar k'ĩirp'ee höbërchëjim. Mag hʌʌi dösãt dʌ̈ita k'apeerk'a sĩerr haawai dau bʌ̃ʌm k'ʌʌn dënjö nem magjujã k'ap'ʌ hag nawe hichdëuta jajaau haajeejim. Mag nem jaau simua sĩi chik'am chogk'a p'idk'a sĩerr haawai hich papnaan hat'ee p'atk'on pöm gaanjeejim haajem. \v 17 Mag höbërchëwia, maar Pablo dʌ̈i wëtum hẽudee dʌ̈i hẽk'a nʌrranaa, nem t'eeg hähäak'amua bigaaum k'ʌʌnag, —Mʌ hiek hũrbat'ʌ̃, mʌk'ʌʌn wounaanan cha Hʌ̃gt'aa P'uu Nʌm hag chogk'a nʌm k'ʌʌnauwai haajeejim. Nau hamau pãrag jaauju, jãga Hẽwandamau hõor hamach pekau heemua peerdʌ haaujẽ ha jajaau haajeejim. \p \v 18 Mag maar hẽudee hähäa p'ʌrërëuk'amjã pʌaba, k'ãai k'apan haadeewai, Pabloou k'õchk'aba hewag p'ʌʌrba chi daupeer k'ĩirp'ee dʌnʌʌunaa, chi meperag t'et k'ĩesir hiek'ajim. Mag hiek'amamua, —Jesucristo jua t'eeg t'öwia mua pʌrʌg hiek'a chirʌm. Jöpk'aa jãg hʌʌi k'a hogdʌ pʌawia pʌchta sĩiubaad hajim hich Pabloou. \p Magbaa chadcha hag bʌ̈rre sĩiubaadëjim, chi dösãt. \p \v 19 Mamʌ chi papnaanau hoowai tag ham chogau ham hat'ee pöd p'atk'on ganba haadeewai meeuk'awia, Pablo Silas dʌ̈i pʌrk'anaa, chi t'et'emnaan hãba biirdʌajerr di haar harrjierram. \v 20 Mag harrwia chi t'et'emnaanag, —Mʌk'ʌʌn judionaanaun sĩi hõor meeuk'apijuuta jʌr wënʌrrʌmgui haimajierram hanʌm, hamachdëu nem jaau nʌm gaaimua. \v 21 Maach Romapien haawai pöd maadëu hamau nem jaau nʌm hʌ̈k'aju k'aba, ni hamau nem waupi jaau nʌmjã wauju k'aba nʌmgui hajierram hanʌm. \p \v 22 Mag chi Pablo Silas dʌ̈i pʌrk'a haipierrum hoop'öbaadeewai hõor pöm ham haig pos hap'öbaadëjim haajem. Magbaawai chi t'et'em k'ʌʌnau hajués soldaaunag ham k'ajũa hẽerk'api jaaunaa hich jãg k'ajũa k'arraa wʌpi jaaujim hanʌm. \v 23 Mag wʌ wai nʌʌ hawia, cárcel deg dubk'apʌ̈inaa, chi cárcel di t'ʌajemʌg hajap'a t'ʌapaar jaau pʌajierram haajem, höbërpim hugua. \v 24 Chi t'et'emnaanau hichig mag jaau pʌabaajeewai chará, ham hiek'an hierrgajãrcha t'uur sim haar ham harrnaa bʌ̈dagpierraa pa wʌ̈ʌ wau sĩsidʌm hee ham bʌ̈ k'õok'a sĩujim haajem, hich Pabloou Silas dʌ̈imua jaauwai. \fig |src="cn02132b.tif" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="ACT 16.24" \fig* \p \v 25 Mamʌ hedacha pamjã hamau hagt'a Hẽwandamag oraanaa meuk'aarpa hau naajim haajem. Mag hamau Hẽwandamag jëeunaa meuk'aarpa hau nʌm hag hee presonaan narr k'ʌʌnaujã hũr naajim haajem. \v 26 Ham mag honee meuk'aardampa hähäak'amta, ham hiek'an dëgölp duk habarmʌn, hʌʌur t'eeg duuibaadëmua waa puertdi weeudʌtk'abaadëm dʌ̈i presonaan jʌ̃k'a t'ʌnarr cadenpata sĩi hẽedʌ k'ʌibaadëjim hanaabá. \v 27 Magbaadëm hee hĩchab chi cárcel di t'ʌa k'ãi sĩewia p'iirk'ãubaadëwi hoowai, puertdi t'um weeudʌtk'a t'ʌnaajim haajem. Mag hoobaawai presonaan t'um dʌrmid p'öbaadëmpii hawi, hich espaar jẽunaa, hichdëupai wir haig ya hich t'õopäaig hẽk'a sĩejim hanaabá. \v 28 Mag wir haig hich t'õogpam hoobaawai Pabloou hijẽb haadëwi hirig, —Kakë, hoob wir haig pʌch chig ha chiram hajim hanʌm. Maar hãbjã höbërba, maach t'umaa hagt'a mʌig naabahaba hajim hanʌm. \p \v 29 Magbaawai chi guardiaau jöpk'arraa soldaaunag hõtdau paa haibëepiwi, hag dʌ̈i dubnaa, jãp'ierr hajaugau k'a duui t'ʌnʌmua Pablo Silas dʌ̈i nʌm bʌ̈k'ʌrr p'õbk'a t'ʌnaaimajim haajem. \v 30 Maimua warag ham dawag p'ë harrwi hamag, —Keena, ¿mua jãga haju haai chirʌ́, Hẽwandamag mʌch peerdʌ haumk'ĩir? ha jëeujim hanʌm. \p \v 31 Magbaawai Pabloou Silas dʌ̈imua hirig, —Hãba maach Pör Jesucristo hiek happaita hʌ̈k'abá. Pua chadcha mag hʌ̈k'amʌn, pʌchjã peerdʌwia pʌ degam k'ʌʌnjã peerdʌjugui hajim haajem hamau hirig. \p \v 32 Magwia warag hirig maach Pör Jesucristoou hõor peerdʌ haaujem hiek hajap'a jaaumam dʌ̈i hĩchab hi dʌ̈i hãbam deg naajem k'ʌʌnagpa jaaujierram haajem. \v 33 Magbaawai hich hag bʌ̈rre hagt'a hãspaju wají nʌwe mag wʌ wai nʌmua hëu pöm pedp'ëmatarrjã hichdëucha hʌwia bënhëeu p'uurbaadëjim hanʌm. Mag chãddau hʌtarr k'ur hich pör choopibaawai hĩchab tagam k'ʌʌn hi dʌ̈i hãbam deg naajem k'ʌʌnaujã hamach pör choopijierram haajem. \v 34 Maimua ham hiek hich di haar ham p'ë harrwi hamag t'ach k'ömk'ĩir haudeebaawai hamau k'öjierram haajem. Mag, hichdëu Hẽwandam hiek hʌ̈k'atarr gaaimua, hich degam k'ʌʌnpa t'umaa honee hap'öbaadëjim haajem. \p \v 35 Maimua ham hiek ya hãspabaadeewai chi t'et'emnaan ham p'ãarpi jaautarr k'ʌʌnau guardianaan jʌr hauwia pʌ̈ijierram haajem, chi cárcel di t'ʌa sim haar wëtwia Pablo Silas dʌ̈i weeupi jaaumk'ĩir. \v 36 Magbaawai mak'ʌʌnau wëtwi chadcha mag jaaubaimaawai chi cárcel di t'ʌau jũrr hamag, —Chi t'et'emnaan pãar p'ãarpitarr k'ʌʌnau mʌrʌg jaaupäaiwai pãar weeupʌ̈ipi nʌm. Maagwai ya pãar höbërju haai nʌmgui haimajim haajem. \p \v 37 Mamʌ chi cárcel di t'ʌau hamachig mag jaaubaawai, chi guardianaanjã hagt'a haig narr haawai, hich Pablo hiek jũrr hirua hamag, —Maarjã Romapienta t'umaam k'ʌʌn dak'ĩir hamau maar sĩi wʌ t'ʌnʌʌupiwi, hajap'a k'ap haag jëeu hoojã jëeu hooba, sĩi hag bʌ̈rre cárcel deg maar p'ãarpi jaaujierramgui ha chirajim haajem chi guardianaanag. Magtarrta, ¿k'an jãgwia hamau jam warppaimua sĩi pãar dʌ̈ita hiek jaaupʌ̈i nʌ, jũrr meraata maar höbeerpʌ̈imk'ĩir? ¡Jãg chan hʌ̈u k'aba simgui! ha chirajim haajem hirua. Mag k'ãai maraun hamachchata bëewia, hich jãg hõor dak'ĩir maar p'ãarpitarrjö, hamachigchata maach höbeerpʌ̈ipim k'õsi nʌmgui hajim haajem hich Pabloou. \p \v 38 Magbaa wëtwia chi guardianaanau hich mag chi t'et'em k'ʌʌnag jaauwimajierram haajem. Mag hamachdëu Romapien ha hũrbaawai hãsie jãp'ierr p'öbaadëjim hanaabá. \v 39 Mag jãp'ierr nʌm hãba, warag bëewia hamag hi chaigpiyaa haichëjierram haajem jũrr. Magnaa dawag ham höbeerpinaa ham hiek'an hit'ũu hamag, —Pãachta mʌg p'öbör heemua warag chawag hërëubaadët hajim haajem chi pörnaanau. \p \v 40 Hamachig magbaawai chadcha höbërwia deeu Lidia di haar wëtjim. Maimua maach t'um tagam k'ʌʌndam Hẽwandam hiek hʌ̈k'a durrum k'ʌʌnpa dʌ̈i hãba biirdʌnaa, maar k'ĩir honee wawí wai nʌʌ hawia, warag maar haigmua hërëubaadëjim. \c 17 \s1 Tesalónica p'öbör hee hõor p'ogdʌ nʌrrjëe t'ʌnarr \p \v 1 Mag Pablo Silas dʌ̈i Filipos p'öbör heemua hërëubaadeeu p'öbör Anfípolis hanʌm dichwia, Poloniajã dichwi, deeum p'öbör Tesalónica hanʌm barimajierram haajem. Mag p'öbör hee judionaan Hẽwandam hiek jaaujem di sĩejim haajem hĩchab. \v 2 Pabloou mag mawia, tagam heejã hich mag dub nʌrraajerrjö, jua hʌ̃ʌijem hed paawai mag heejã dubwia seman t'ãrjup hich mag haiguim k'ʌʌnag Hẽwandam hiek jaaujeejim haajem. Mag jaaumamua Hẽwandam hiek p'ã sim gaaim hiek higwia hamag, \v 3 —Jesús hich Hẽwandamaucha pʌ̈itarr hawiajã hichiita hich jãg dau hap'ʌʌ hawi meeju haai sĩejimgui hajim hanʌm. Magtarr Jesuuta mua pãrag jaau chirabahab hajim hanʌm; hichta chadcha Cristoou, warrgarwe hõrau nʌajerr. \p \v 4 Pabloou mag jaaumam hũrwia hãaur k'ʌʌnaun chadcha hʌ̈k'awia warag ham dʌ̈i k'apeerk'a nʌisijim haajem. Mag chi hʌ̈k'amarr k'ʌʌnan hʌ̃rcha griegonaan chi hemk'ooin hag nawe Hẽwandam na hagpierraanaa hirig jëeu durraajerr k'ʌʌn hajim haajem. Mag chi hʌ̈k'a nʌm k'ʌʌn hee hĩchab chi t'et'emnaan hʌʌinpa k'apan t'ʌnaajim haajem. \p \v 5 Mamʌ mamagk'am hoowia judionaan chi hʌ̈k'aba narr k'ʌʌnau warag hiekk'õr wau nʌmua hõor sĩi p'idag chuk'u kaaijã hee wënʌrrʌm k'ʌʌn chi k'aibagnaan wawik'a haujierram hanaabá, mak'ʌʌn dʌ̈imua warag hõor meeuk'apieg. Magnaa chadcha woun hãb Jasón hanʌm di haar wëtwia, Pablo Silas dʌ̈i haig nʌmpii hawia, jʌrp'öbaadëjim hanʌm, hõor k'apanaam k'ʌʌnag pʌr deeg. \v 6 Mamʌ hamachdëu mag Jasón di haig hooimaba habaawai hich chi di k'ʌʌta tagam k'ʌʌn chi hʌ̈k'a durrarr k'ʌʌn dʌ̈i hajués het'et'errg haubëejierram haajem, chi t'et'emnaan haig. Magnaa serereuk'amua chi t'et'emnaanag, —Pabloouta Silas dʌ̈imua durrpierr parhooba nem jaau wënʌrrʌm gaaimua, hõor meeuk'apiju hẽk'a wënʌrrʌmgui hajim hanʌm. Maagjemta ya mau maach hee paauk'abaicheewai, \v 7 Jasonau hich di haig jẽermk'ĩir t'ʌ̃rp'ë hauwia, warag hamach t'umaam k'ʌʌnau maach Emperadorrau jaau sim chaaur jaaunaa, hi k'õchk'aba, deeum rey Jesús hanʌmta wai nʌm haajem ha jaaujierram haajem sëuk'a hamach k'ĩirjug heepaimua. \p \v 8 Sëuk'a mag jaau nʌm chi t'et'em k'ʌʌnau p'öbörpien dʌ̈imua mag hũrp'öbaadeewai sĩi p'öbör t'umta p'ogdʌ t'ʌnʌisijim hanaabá. \v 9 Mamʌ magbaawai chi t'et'emnaanau chi Jasonag hich k'apeen dʌ̈i, —Pãrau marag p'atk'onau p'agmʌn, marau pãar höbeerpʌ̈ijugui hajim hanʌm. Maimua Pablo Silas dʌ̈i mʌg p'öbör heemua hërëubaadeewai deeu pãar p'atk'on deejugui hajim hanʌm. \p Magbaawai chadcha Jasonau hich k'apeen dʌ̈imua p'agpʌ̈ijierram haajem. Mag p'agbapäaiwai chadcha hʌdʌraa ham wëtpijim haajem. \s1 Pablo Silas dʌ̈i p'öbördam Berea hanʌm hee \p \v 10 Mag ham jʌrbaadeewai hich hag hedwe hedau k'ëubaadeewai tagam k'ʌʌn hagjö Hẽwandam hiek hʌ̈k'a narr k'ʌʌnau Pablo Silas dʌ̈i deeum p'öbördam Berea hanʌmʌg pʌ̈ijierram haajem. Mag hamach pʌ̈ibaawai wëtwi, barwia, hamach wënʌrrʌmpierr haajerrjö judionaan Hẽwandam hiek jaaujem deg dubjierram haajem. \v 11 Ham hiek mag p'öbör heem k'ʌʌn Tesalónicapien k'ãyaujã nem hajaugnaa hibëbsugjã sĩsid hajim haajem. Maiguim k'ʌʌnaun Hẽwandam hiek hamau jaau nʌmjã hʌ̈k'am k'õsi hʌ̈k'awia hed hëepierr Hẽwandam hiek chi p'ãm sĩsidʌm gaaijã jʌʌrjeejim haajem, Pabloou Silas dʌ̈imua jaau nʌm chadcha k'ai ha k'ap haag. \v 12 Hamach mag nʌm gaaimua hõor k'apaana Hẽwandam hiek hʌ̈k'ajierram hanaabá. Griegonaan chi t'et'emnaan hʌʌinaujã k'apan hʌ̈k'a wëjoowai hĩchab hemk'ooin chi hʌ̈k'a nʌm k'ʌʌnjã hik'ötöo k'abata t'ʌnaajim haajem. \v 13 Mamʌ mag Berea p'öbör heejã Pabloou hĩchab Hẽwandam hiek jaau sim chi Tesalónicapienau hũr hat'aawai, haig bëewia hamach haar hatarrjö hõor wawibaicheewai, warag hõor meeuk'apijierram hanaabá. \v 14 Mamʌ magbaawai hag bʌ̈rre haiguim hermanonaanau chi Pablo p'ũasieg pʌ̈ijierram haajem, hõor dʌ̈i. Maagwai Silas Timoteo dʌ̈i hich hag p'öbör heepai nʌisijim haajem. \v 15 Maimua chi Pablo p'ũasieg harrtarr k'ʌʌnau warag p'öbör Atenas hanʌmʌg harrwi mam hi deet'urjierram haajem. Maimua deeu hich deet'urtarr k'ʌʌn wëdurum gaau hich Pabloou hiek jaaupʌ̈ijim haajem, Silas Timoteo dʌ̈i jöpk'aa hich haar wëtamk'ĩir. \s1 Pablo Atenas p'öbör hee \p \v 16 Mag Pablo Atenas barwia Silas Timoteo dʌ̈i nʌbaadëjim haajem, ya hichdëu hag nawe ham haar hiek jaaupʌ̈iwi sĩerr haawai. Mamʌ chi Pablo honee k'aba sĩejim hanaabá, mag p'öbör heem k'ʌʌnau hamach juau nem wautarr k'apaana t'ʌnʌmʌgta Hẽwandamagamjö jëeu nʌm hoowia. \v 17 Mag gaaimua judionaan Hẽwandam hiek jaaujem deg mawia, chi judionaan dʌ̈i griegonaanpa hag nawe Hẽwandamag jëeu durraajerr k'ʌʌnag jaaunaa, hĩchab plaza hee mawia hed hëepierr hag hee narr k'ʌʌnagjã jaaujeejim haajem. \v 18 Magbaawai hãaur k'ʌʌn maestronaan Epicuro k'ĩirjug jaaujerr k'ʌʌnau deeum maestronaan estoico hanʌm k'ʌʌn dʌ̈imua hi dʌ̈i hiyʌ̈ʌ hap'öbaadëwi hamach wir haigpai, —Mʌg woun nem hieknem chirʌmua maachig ¿k'an hiekta jaau simʌ mag sĩma? hanaajim haajem. \p Maagwai hãaur k'ʌʌnau, —Mʌ da heen deeum durram hẽwandamnaanta jaau nʌrrʌmjöo simgui haajeejim hanʌm. \p Hamau mag narran, hamachdëu hũurwai, Pabloou ham jʌ̃g daar maach peerdʌajem hiek jaaumamua hʌ̃rcha “Jesús” hanʌm higwi mʌg hatag maach hiiu p'iidʌtk'ajujã jaaumam hũrwiata mag naajim hanaabá. \v 19 Mag nʌmua buchagdam Areópago hanʌm gaai hamach hãba biirdʌnaa hiek'aajerr haar hi harrwia hirig, —Cha pua hiek hiiur jaau nʌrrʌm marau hũrm k'õsi nʌm, ¿k'an hiek hagá? hajierram hanʌm. \v 20 Maragan cha pua jaau sim t'um hiek hiiuriu. Maguata marau hajapcha k'ap ham hig nʌm, ¿magʌm k'anim hiek'auma? ha jëeujierram haajem chi Pabloog. \p \v 21 Hamau mag narran, hamach t'um Atenas p'öbör hee joobaajerr k'ʌʌn har bʌ̃ʌrjã hamachdëu hag na magʌm hiek hũrba haajem heeu hũrp'öbaadeewai hãba mag hiekpaita hihig haajerr haawaita hirig mag jëeu naajim hanaabá, k'ap haag. \p \v 22 Magbaawai Pabloou mag hãba biirdʌ t'ʌnʌm hee ham k'ĩirp'ee dʌnʌisiwia, —Keena, Atenapien hajim hanʌm. Mua hoowai pãrau chadcha hathaba pãach hẽwandamnaanag hajap'a jëeu wënʌrrʌm hoo chirʌmgui hajim hanʌm. \v 23 Mua mag chirʌmʌn, pãar Haai hi jëeujem dipierr p'ʌʌrdʌ chitʌmua hoowai, pãar hẽwandamnaan t'um t'ʌ̃r paar sĩsidʌm hee hãb sĩi t'ʌ̃rjã chuk'u k'ãidu par sim haigta sĩi “Hẽwandam hõrau k'augba sĩerrʌm hat'ee” ha p'ã sim hootarr haawaiugui hajim hanʌm. Jãg pãrau pãachdëu k'augbamʌg jëeu naabá, hich mapaita muajã pãrag jaau chitabahab hajim hanʌm, \v 24 har mʌg durr t'um hompaawia hag gaai nem t'ʌnʌm t'um hompaatarr hag Hẽwandam. Hichpaita hedjã hee nem t'ʌnʌm pörk'anaa, hĩchab mʌg jẽb gaaim nemjã t'um k'ap sĩerrabahab hajim hanʌm. Mag Hẽwandam chan hõrau hich hat'ee ha di hëutarr heejã joobaba, \v 25 ni hõor juajã higba sĩerrʌmgui hajim hanʌm, hichig sĩi nem wau dedee hamk'ĩir. Mag hõor jua higju k'ãai, hichdëuta maach hʌ̈u hiiupi wai sĩenaa, cha maadëu p'ũdam hʌ̃ihʌ̃i nʌmjã deenaa, tagam nemjã t'um deejemgui ha hiek'amajim haajem Pabloou. \p \v 26 Mag jaaumamua hichdëupai Hẽwandam higwia, ’Hichdëuta warrchajã woun hãb hompaa hauwia mag gaaimua mʌg jẽb gaai durrpierr hõor pöm hĩiupʌ̈ijimgui hajim hanʌm. Mag hõor pöm hompaaju nawe, hichdëun ham t'aabajujã k'ap'ʌnaa ham jooba wënʌrrajujã k'ap'ʌ sĩejimgui hajim hanʌm. \v 27 Mag hichdëu hõor hompaatarran, chi peerdʌm k'õsi nʌm k'ʌʌnau dau k'ĩsumjö jʌrk'a jʌrk'a wënʌrrʌmua k'ãijã hamach peerdʌ haupim k'õsi hich jʌrmk'ĩraugui hajim hanʌm. Hĩchab maadëu k'ap'ʌ nʌmgui hajim hanʌm, har mag hi jʌr nʌm k'ʌʌnag chan Hẽwandam maach haigmua warp k'aba sim. \v 28 Mʌg nʌm haig maachin hi jua heeta wënʌrrʌmjö nʌmgui hajim hanʌm. Hi k'urauta maachin hʌ̈u hiiu durrumgui hanaa hĩchab, Hi k'urau k'aba hak'iin, maach chan chuk'u haajeek'amgui hajim hanʌm. Hich jãg pãach heepaim k'ʌʌn hiek'õoin, “Maachin Hẽwandam dʌ̈i t'ʌ̃r hãba nʌmgui” hajim haajem. \v 29 Ham hiek'õoin mag chadcha maach Hẽwandam dʌ̈i k'odk'a nʌm k'ai, pöd maadëu, “Hẽwandaman sĩi hõrau hamach k'ĩirjug heemua p'ĩr dën p'atk'on dën wa mokdau dën k'ãijã hompaa hautarrau” ha k'ĩirjuju k'aba nʌmgui hajim hanʌm. \v 30 Warrgarin hõrau mag hamachdëu nem wau nʌmjã k'augbam gaaimuata mag nem parhooba waunaa hagʌmʌg jëeuwaijã Hẽwandamau sĩi hãwaatjeejieb mamʌ, hĩs chan ya tag mag k'abamgui hajim hanʌm. \v 31 ¿K'an jãgwi mag hãba hichpaita higpi sĩ? Hichdëu maach chachju haawaima hajim hanʌm. Mamʌ mag maach chachbarm hed hõrau hamachdëu nem waumaajerrpierr hamach k'ĩircha k'ap jajaau hamk'ĩir, woun hãb Jesús hanʌm ya jʌr wai simgui hajim hanʌm, t'umaam k'ʌʌnag, chijã k'ʌʌnta hich haar hauju wa chijã k'ʌʌnta sĩi hisegwi bark'ʌʌiju k'ãijã hichdëuta k'ap jajaau hamk'ĩir. Mag hich Jesuu t'umaam k'ʌʌn dʌ̈i mamag haju maachig k'ap hamk'ĩirta, meetarrjã, meeba harrjö deeu hũmaai hich Jöoirau hi p'iriu haujimgui ha jaaumajim haajem hich Pabloou. \p \v 32 Mamʌ mag hi meewia deeu hiiu p'iidʌjim ha hũrbaawai, haig narr k'ʌʌnau jũrr hich Pablota wau hiek'a p'öbaadëjim hanaabá. Maagwai hãaur k'ʌʌnau hirig, —Hök'arta marau deeu pʌ hiek hũrjugui hajierram hanʌm. \p \v 33 Magbaawai hich Pablo k'apanag hee höbër dichwia petajim haajem. \v 34 Mamʌ mag hi höbërbaadeewai hãaur k'ʌʌnau hi dʌ̈i wëtwi, hamachig hajapcha jaaupiwia hʌ̈k'ajierram haajem. Mag chi hʌ̈k'atarr k'ʌʌn hee woun hãb sĩejim haajem, Dionisio ha t'ʌ̃r sim. Mag woun mag Areopagonaan hanʌm k'ʌʌn heem hajim haajem. Hʌʌijã hĩchab sĩejim haajem, Dámaris ha t'ʌ̃r sim, maimua mag tag k'apan t'ʌnaajim haajem, chi hʌ̈k'atarr k'ʌʌn. \c 18 \s1 Pablo Corinto p'öbör hee \p \v 1 Mag k'ur Pablo hich sĩerr p'öbör Atenas hanʌm heemua mawi jũrr deeum p'öbör Corinto hanʌmʌg petajim haajem. \v 2 Mag Corinto p'öbör hee Pabloou woun hãb Pontopierr Aquilo hanʌm hich hʌʌi dʌ̈i sim hooimajim haajem, hĩchab judionaan. Maagwai mag Aquilo hich hʌʌi Priscila dʌ̈i Italia durrmua barchëtarr hagt'a pömcha k'aba naajim haajem, Romaam emperador Claudioou judionaan t'um jʌrk'ʌʌibaadeewai bëetarr. K'ãai hãb Pabloou ham hoon majim haajem. \v 3 Mag hoon mawia mak'ʌʌnaujã hirua p'idk'aajem p'idag k'ĩirta p'idk'aajem ha hũrbaawai, warag ham di haig sĩsiwia hãba p'idk'a p'öbaadëjim haajem. Mag p'idag, put nem parrg nem p'ep'erg k'anaa dik'a hëu hahaug maajem hag k'a nʌm p'idag hajim haajem. \v 4 Mag put k'a simua semanpierr jua hʌ̃ʌijem hed paawai judionaan Hẽwandam hiek jaaujem deg mawia hõrag Hẽwandam hiek jaau simua hʌ̈u judionaan k'abam k'ʌʌnagpa hʌ̈k'api haumaajeejim haajem. \p \v 5 Mag nʌm hee Silas Timoteo dʌ̈i Macedonia durrmua bardʌtk'abaicheewai Pabloou warag sĩi maach peerdʌajem hiek jaau gaaipai sĩsijim haajem. Mag jaaumamua hʌ̃rcha judionaanagta, “Hich Jesuuta chadcha warrgarwe hich Hẽwandamaucha jʌr hauwia pʌ̈iju ha jaaujerr pãrau nʌ nʌm k'abajieb” haajeejim haajem hamag. \v 6 Mamʌ hamachig magbaawai warag hi dʌ̈i sereu p'öbaadëwi Jesús higwi warag hiek k'aigba hiek'a p'öbaadëjim haajem. Magbaawai hamach hi harr haawai, Pabloou ham dak'ĩir hamach k'aigba habarm k'ap hamk'ĩir hich mor gayam k'ajũa t'udp'ënaa hamag, —Mʌgnaa pãach meem hed Hẽwandamau pãach hauba hawiajã, pãachdëupaita wir haig pãach k'aibag waubarmgui hajim hanʌm. Ya mua pãrag jaaubarm pãachdëuta hũrmap'a nʌm; jãimua naspawia mʌ gaaimuata hok'oo nʌm hamiet hajim hanʌm. Jãgbarpí hĩsmua hatag jũrr judionaan k'abam k'ʌʌnagta maach peerdʌajem hiek jawaan majugui hajim haajem hich Pabloou. \p \v 7 Magpet hawi, chadcha mag judionaan Hẽwandam hiek jaaujem degmua höbërwi, jũrr woun hãb Justo ha t'ʌ̃r sim haar petajim haajem. Mag wounaujã hag nawe chadcha Hẽwandamag jëeujeejim haajem. Chi Justo di mag Hẽwandam hiek jaaujem di bigaau sĩejim haajem. \v 8 Mag Pabloou hogdʌba jaau wai jẽedʌ k'itaawai hʌ̈u mag Hẽwandam hiek jaaujem degam pör Crispo hanʌmua t'um hich degam k'ʌʌn dʌ̈imua hʌ̈k'ajierram haajem. Mamʌ mak'ʌʌn happaijã k'aba, mag tag hich mag Corinto p'öbör hee k'apanaam k'ʌʌnau maach peerdʌajem hiek hũrbaawai hʌ̈k'awi hamach pör choopijierram hanaabá. \p \v 9 Magbaawai biek hãb hedaar maach Pör Jesuu Pablo k'ãai k'õrk'api hauwia dawamjö hirig, “Hoob mʌ hiek hõrag jaauju högk'a chiramgui” hajim hanʌm. “¡Warag hik'ʌaba hamag jaaunaa! \v 10 Pʌ nʌnʌʌuk'ampierr mʌʌn pʌ dʌ̈i chirʌm; maagwai ni hãbmuajã pʌ chig habamgui” hajim hanʌm. “Mag pʌrʌg bʌ̃ʌrjã högk'apiba jaau chirʌmʌn, mʌg p'öbör hee mʌchdëu peerdʌ hauju k'ʌʌn k'apan t'ʌnʌm k'ap'ʌ chiraawaita mag chirʌmgui” hajim haajem hich Hẽwandamaucha Pabloog. \p \v 11 Mag k'ãai k'õrk'a t'ʌnʌm hee Hẽwandamau hichig magbaawai warag t'ʌbawia año hãb hawia jãrr sĩsijim haajem, haiguim k'ʌʌnag Hẽwandam hiek jaauwai. \p \v 12 Mamʌ mag Pablo Corinto p'öbör hee sim jaar, Acaya durr woun hãb Galión hanʌmta chi gobernador hajim haajem. Hich maagwai judionaan hãba hibëpwia k'apanaam k'ʌʌnau Pablo hat'aadëjierram hanʌm, chi t'et'emnaan haar. \v 13 Mag harrwi chi gobernador Galionag, —Mʌg wounaun t'umaam k'ʌʌnag hãba hichdëu jaau nʌrrʌmjöta Hẽwandamagjã jëeupi jaau sim haimajierram hanʌm. Hʌ̈uma Hẽwandamag jëeumʌn, mamʌ jãg hirua jaau nʌrrʌmjöon jũrr maach ley gaai jaau simjö k'aba, k'ĩetta jaau nʌrrʌmgui haimajierram haajem hirig. \p \v 14 Warm k'ʌʌnau magbaawai Pabloou hiek'aagpam hee, jũrr hich chi gobernadorrauta hamag, —Judionaan, mʌ hiek hũrbat hajim hanʌm. Mʌg wounau chadcha nem k'aigbamta wauwia hõor k'ãijã t'õotarr hak'iin, mua pãar hiek hũrk'am. \v 15 Mamʌ magba, sĩi wir haig pãach jöoin hi jaau nʌm gaaimuapai haawai mʌ chan magʌm hat'ee hiek'aag k'aba chirʌmgui hajim hanʌm. Pãach hiekk'õr pãach happai hiek'awia k'õinaa nʌisit hajim haajem chi gobernadorrau. \p \v 16 Warag mag hiek'awia mag chi Pablo k'aibag wawaag hi hëugar sëuk'a nem jaau narr k'ʌʌn hich haigmua dawag jʌrk'ʌʌipʌ̈ijim hanaabá chi Galionau. \v 17 Mamʌ mag dawag jʌrk'ʌʌitarrjã wëtba habaawai jũrr ham pör Sóstenes hanʌmta warag chi gobernador dak'ĩir pʌrp'öbaadëwi mas deejierram haajem, haig narr k'ʌʌnau. Mamʌ magʌmjã chi gobernador Galionau warag hoobamjö hapʌ̈ijim haajem. \s1 Pablo deeu Antioquía mawia hũmaai biek t'ãrjupam biekk'atarr \p \v 18 Pablo hich maig mag Corinto p'öbör heemua da maba sĩi hajim haajem. Mag maba sĩi hawiata maju haadëwi, haiguim k'ʌʌn chi hʌ̈k'a durrarr k'ʌʌnag t'um hayoo hapʌ̈iwia, Priscila dʌ̈i Aquilopa hãba jũrr deeum durr Siria hanʌmʌg maagpajim hanʌm. Mamʌ hich hag p'öbör heepai Puerto Cencrea hanʌm haig hich Pabloou Hẽwandam na hiek'atarr t'um ya sʌrk'a höbër hëebaadeewai, hamachdëu haajerrjö chadcha pör k'õiwiata jap hee pawi döjãrrpbaadëjim haajem. \v 19 Mag wëtumua Efeso p'öbör hee barimawia, Pabloou Aquilo hich hʌʌi Priscila dʌ̈i hamach hap p'ëpʌawi, judionaan Hẽwandam hiek jaaujem di haar petajim haajem, hag hee hõor biirdʌ t'ʌnarr k'ʌʌn dʌ̈i hiek'aag. \v 20 Magbaawai mak'ʌʌnau Pablo hamach haig t'ʌbawi sĩi hapi naajim hanaabá. \v 21 Mamʌ Pabloou, [—Hichiita mʌ Jerusalenag maju haai chirʌmgui hajim hanʌm, p'iesta hee chiraju haawai;] mamʌ Hẽwandamau mʌ monak'a wai simʌn, deeu mua pãar hoon bëejugui hawi, hayoo hayoonaa, jap hee pawi, deeu döjãrrpbaadëjim haajem, Efesomua. \p \v 22 Mag jörröo hawi p'öbör Cesarea hanʌm barwi durrpbaadëjim haajem, Jerusalenam iglesia hee chi hʌ̈k'a durrum k'ʌʌnag saludaan. Mammua bëeuta jũrr Antioquiaag dichjim haajem. \v 23 Mag mawia, barwia, Antioquía p'öbör hee sĩi hawia deeu höbëraau, jũrr Galacia durr nʌrrʌʌ hawia, Frigia durrjã p'ʌʌrdʌpʌ̈ijim haajem. Mamʌ mag p'ʌʌrdʌ k'itʌmua, hʌ̈u chi hʌ̈k'a durrarr k'ʌʌndam k'ĩir honee pʌamajim hanaabá. \s1 Pablo Efeso p'öbör hee Hẽwandam hi jaaujerr \p \v 24 Mag Efeso p'öbör hee Pablo sĩewi petarr k'ur, woun hãb Apolos hanʌm hi hẽudee barimajim haajem. Mag woun Egipto durr p'öbör Alejandría hanʌm heem hajim haajem. Hich mag Apoloou Hẽwandam hiek p'ã sim gaaim hajap'a k'ap'ʌnaa nem jaau k'aug sĩejim haajem. \v 25 Mag maach Pör Hẽwandam hiek hichdëu hajap k'ap'ʌ sĩerr haawai hõrag jaauwaijã nem jaau k'aug hajap'ata warre Jesús higwiajã ham jʌ̃gaagaa jaaumaajeejim haajem. Mag k'itʌmuan mamʌ sĩi Juanau hõrag pör choomk'ĩir jaaujerrpai k'ap'ʌ k'itajim hanaabá. \v 26 Apoloou judionaan Hẽwandam hiek jaaujem deg dubwia chigagjã chuk'u högk'aba jaaubaadëjim haajem. Mamʌ Aquilo Priscila dʌ̈i haig narr haawai hi hiek'a höpinaa, hich hap t'ʌ̃r hauwia, hajapcha hirig t'um jaaujierram haajem, jãgata Jesús gaaimua Hẽwandamau maach peerdʌ haaujẽ. \v 27 Maig sĩi hawi hich Apolos Acaya durr mam k'õsi haadeewai haig chi hʌ̈k'a durrarr k'ʌʌnau, “Magan pʌ mamk'ĩir marau pʌ juag hoojugui” hawi, chadcha Acaya durram iglesia heem k'ʌʌnag hẽsap p'ã deepʌ̈ijierram haajem, hamach haar Apolos barbaimaawai hajap'a wai nʌisimk'ĩir. \p Mag chadcha mawi barbaimaawai hi gaaimua hʌ̈u dʌ̈rrcha chi Acayapienaujã warag Hẽwandam hiek gaai hubʌ nʌisijim haajem. \v 28 Judionaanau k'augba jaau nʌm hichaaur hichdëun chad jũrr t'umaam k'ʌʌn dak'ĩir hajapcha jaaumaajeejim hanaabá. Maagwai ni hãbmuajã pöd mag k'abam haju k'aba haajeejim haajem, Hẽwandam hiek p'ã sĩsidʌm gaai hoonaa “Jesuuta chadcha Hẽwandamau pʌ̈iju jaaujerr hõrau nʌ nʌmʌu” ha jaauwaijã. \c 19 \s1 Pablo Efeso p'öbör hee deeu bëetarr \p \v 1 Mag Apolos hagt'a Acaya durr Corinto p'öbör hee sim jaar, hich Pablojã durr Hẽwandam hi jaau p'ʌʌrdʌ nʌrrawi bëewi deeu Efeso p'öbör hee sĩeichëjim haajem. Maig hĩchab naajim haajem, hãaur k'ʌʌn maach Pör Jesús hiek hʌ̈k'a nʌm k'ʌʌn. Mag ham hoobaawai hiyʌ̈ʌmamua Pabloou hamag, \v 2 —¿Pãrau Jesús hiek hʌ̈k'aawai hĩchab hich Hẽwandam Hak'aarjã haujierrá? ha jëeujim hanʌm. \p Magbaawai jũrr hirig, —Hʌ̃hʌ̃, marau chan mag Hẽwandam Hak'aar sim hanʌmjã hũrba nʌmgui hajierram haajem. \p \v 3 Magbaa deeu hich Pablo garmua hamag jëeumamua, —Magan ¿jãga hawiata pãrau pãach pör choopijimma? hajim hanʌm. \p Magbaa jũrr hamachdëu, —Juanau jaau nʌrrarr hʌ̈k'awiata maraun maach pör choopijimgui hajierram hanʌm hirig. \p \v 4 Magbaawaita Pabloou hamag magjim hanʌm: \p —Juanaun chadcha hõrau hamach k'aibag hisegwi Hẽwandamag chugpaapi jëeubaawaita ham pör choopʌ̈imaajeejimgui hajim hanʌm. Mag pör choo nʌisib mamʌ, hamau hĩchab hi hẽudee hãb hi k'ãaijã hʌ̃rpai sim hurum hiekta hʌ̈k'aju haai nʌmgui haajeejim hanaabá, hajapcharan Jesucristo higwiama. \p \v 5 Pabloou hamachig mag hajap'a jaaubaawai, ya hag nawe maach Pör Jesús hiek hʌ̈k'a narr haawai, sĩi hi t'ʌ̃r gaaipai hamach pör choopijierram haajem. \v 6 Maimua ham pör hʌ̃r Pabloou jua hausĩubaawai, chadcha Hẽwandam Hak'aar ham gaai p'ẽs haicheewai, sĩi hamach meu k'aba, deeum meuta hiek'a p'öbaadëjim hanaabá. Mag t'ʌnʌʌ hawi Hẽwandam hiek hich mag parhooba jaau nʌisijim haajem. \v 7 Ham hiek mag Jesús t'ʌ̃r gaai pör choopitarr k'ʌʌn t'um hemk'ooin hap'a docejö naajim haajem, chi k'apanag. \p \v 8 Mag Efeso p'öbör hee simua hed t'ãrjup hich mag judionaan Hẽwandam hiek jaaujem deg maajeejim haajem, maach peerdʌajem hiek jawaag. Mag bʌ̃ʌrjã högk'aba jaau simua Jesuuta hich Hẽwandamau pʌ̈itarr haawai hi hiekta hʌ̈k'api hauju hẽk'aajeejim hanaabá, hʌ̈u hamach peerdʌmk'ĩir. \v 9 Mamʌ hãaur k'ʌʌn hamach jʌ̃g k'ĩchag gaaimua hʌ̈k'amaaugau, Cristo hiek higwia hag hëugar warag woun hëugarmjö k'aigba hiek'aajeejim hanʌm. Mag nʌʌ paawai Pabloou hichta warag ham haigmua mawia, chi hʌ̈k'a durrarr k'ʌʌn hich dʌ̈i p'ë harrwi, jũrr woun hãb Tirano haajerr hag degta hed hëepierr hamag jaau sĩeimajim haajem. \v 10 Hich mag jaau simua año numí sĩsijim haajem, Efeso p'öbör hee. Maguata t'um judionaan maimua judionaan k'abam k'ʌʌnpa Asia durr joobaajerr k'ʌʌnau maach Pör Jesuu hõor peerdʌ haaujem hiek Pabloou jaau sim hũrjierram haajem. \v 11 Maagwai Hẽwandamau hich hiiuta magpi sĩewai Pabloog hich jua t'eeg deewi Pabloou hõor hee nem k'ĩir pogk'e hõrau hag na mag nem hooba haajempa wau nʌrrajim haajem hĩchab. \v 12 Mag hõor monawaag nem jua t'eeg sĩewai sĩi hi k'ĩir jãarjem wa hirua k'ajũa jũajem k'ãijã chi haaunaan haar harrwia, hag hʌ̃r hausĩubarmuapai k'a machag chugpaanaa hĩchab mor hee bën k'aigbam wai sĩsidʌmjã chadcha höbeerpʌ̈i maajeejim haajem. \p \v 13 Mamʌ hĩchab naajim hanaabá, hãaur k'ʌʌn judionaan, sĩi parhooba wënʌrrʌmua hõor mor hee bën k'aigbam sĩsidʌm jʌr weerpjerr k'ʌʌn. Mak'ʌʌnau hĩchab Pablo dënjö maach Pör Jesús t'ʌ̃r t'ʌ̃rnaa hõor mor heem bën k'aigbam jʌrwërpju hawi chi bënëg, “Pabloou jaau nʌrraajem hag Jesús hiek'au jãg woun mor heemua höbërbaadët” haajeejim hanʌm. \p \v 14 Chi mag wënʌrrarr k'ʌʌn hãbam k'odpai siete naajim haajem. Mak'ʌʌn judío hãb p'adnaan pör Esceva hanʌm hag chaain hajim haajem. \v 15 Mamʌ hamach mag wënʌrraajerr haawai, biek hãb hamach hipierraa hajupii hawi mag hiek'abaawai, chi mepeer woun mor hee sĩerrau jũrr hamag, —Mua k'ap'ʌ chirʌmgui hajim hanʌm, k'ai hagá Jesús, maimua k'ai hagá Pablo. Jãk'ʌʌnan chadcha nem jua t'eeg nʌm. Mamʌ pãrau chan hoob mʌrʌg magmiet hajim hanʌm. \p \v 16 Magwi chi woun mag hich mor hee bën k'aigbam wai sĩerrau warag hamag haudimawi warag ham dʌ̈i jãaubaadëjim hanaabá. Mag jãaubaadëwi, mag mepeer dʌ̈i simua haawai, nem juapa t'eeg mag siete narrjã hich jua jʌmpiba hamach gaai mas deebaadee, högk'awi, warag hamachta hag di haigmua k'ap'ig p'öbaadëjim haajem, sĩi k'a pepet'or hich mag k'ajũajã chuk'u. \v 17 Mag hed magtarr hõor t'um judionaan k'abam k'ʌʌnaupa Efeso p'öbör hee k'ak'apdö t'ʌnʌisiewai t'ãar paraa nʌm hiek'au warag maach Pör Jesús higwia hi jua t'eegta t'ö hiek'aajeejim haajem, hõrau. \p \v 18 Magbaawai hĩchab k'apan hag nawe Hẽwandam hiek hʌ̈k'awia narr k'ʌʌnjã bëemawi hag na hamachdëu nem k'aigba waaujerrjã t'umaam k'ʌʌn dak'ĩir meerba jaaumaajeejim hanaabá. \v 19 Mag nʌm dʌ̈i hĩchab hamachdëu Hẽwandam hiek hʌ̈k'aju nawe parhoobam hiek hẽsap gayam k'augwia hagʌmua bënk'ʌʌnk'a sĩsid harr k'ʌʌnaujã magʌm hẽsap t'um p'ë haibëewi, t'umaam k'ʌʌn dak'ĩir hörpʌ̈imajierram haajem. Mag hẽsap pöm hördubtarr gaai p'atk'on werbatarr k'ap haag hawi, k'ĩirjunaa p'ã hoowai, p'atk'on pöm cincuenta miljö höbërjim haajem. \v 20 Magʌm gaaimua Hẽwandamau hich jua t'eeg hoopibaawai, hõor pöm maach Pör Jesucristo hiekta hʌ̈k'amaawai, warag haaidʌa k'ap'í haaidʌmajim haajem hĩchab. \p \v 21 Magtarr k'ur sĩi hawia Pablo Macedonia durram k'ʌʌn hoon mawi hich mampaimua jũrr Acayapien hoonjã dʌrbaju k'ĩirjubaadëjim haajem. Mag hich p'ʌʌrdʌ nʌrraju k'ĩirju hauwia hich hödegpai, “Nacha jãg durr numí p'ʌʌrdʌpʌ̈iwiata Jerusalenjã bart'urwia jũrr Romapienjã hoon majugui” hajim hanʌm. \v 22 Mag chadcha hich Macedoniaag maju nawe hich na hõor numí pʌ̈ijim haajem, hich juag hoojem k'ʌʌn. Mak'ʌʌn, dau hãb Timoteo, maagwai hãbk'ai Erasto hajim haajem. Mak'ʌʌn hamach happai pʌ̈iwi hichin k'ãai k'apanaa Asia durr sĩsijim haajem. \s1 Efeso p'öbör hee sĩi hõor p'ogdʌ nʌrrjëe t'ʌnarr \p \v 23 Mag Pablo maju haadëwi hich na hõor pʌ̈i nʌm jaar, Efeso p'öbör hee sĩi hõor pöm p'ogdʌwi meeuk'a nʌrrjëe hap'öbaadëjim hanaabá, Pabloou Hẽwandam hiek jaau nʌrrʌm haaidʌa k'ap'í haaidʌmam gaaimua. \v 24 Mag kaaijã hee hõor pos nʌrrjëe t'ʌnarr mʌgta hajim haajem: \p Woun hãb sĩejim haajem, Demetrio hanʌm. Mag wounau hamach hẽwandam hʌʌi Diana hanʌmʌg jëeujem di hoowi hagjöo daii p'atk'on dën waaujeejim hanaabá. Maata hi p'idag hajim haajem Hich k'apeen dʌ̈imua mag wauk'anaa për simua p'atk'on hathaba hamachpierr haaujeejim haajem. \fig |src="HK00286B.TIF" size="col" copy="Horace Knowles ©The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="ACT 19.24" \fig* \p \v 25 Biek hãb chi Demetrioou hich dʌ̈i p'idk'aajem k'ʌʌn maimua deeum k'ʌʌn hagjö hich hagjöm p'idag gaai naajem k'ʌʌnpa hãbam haig t'ʌ̃rk'anaa hamag, —Keena, pãrau k'ap'ʌ nʌmgui hajim hanʌm, maachin hãba mʌg p'atk'on dën didamk'a wau nʌmuata p'atk'on k'ĩirjö hoojem. \v 26 Mamʌ mag nʌm hee pãrau pãach daúa hoonaa pãach kachiujã hũurjeewai pãrau k'ap'ʌ nʌmgui hajim hanʌm, Pabloou hiek'a nʌrrʌm. Hi hiek mag “Hõrau juau nem wautarr chan hẽwandam k'abam” hanʌm. Mag jaau nʌrraawai hõor pöm chadcha hi higar hʌ̈k'a t'ʌnʌmgui hajim hanʌm. Mag hʌ̈k'a nʌm chan mag hich mʌig Efeso heepaijã k'aba, sĩi mʌg Asia durr hee peer t'umaam k'ʌʌnauta hʌ̈k'a wëjöm. Pãrau k'ap'ʌ nʌmgui hajim hanʌm, mag sĩi hõrau hirua jaau nʌrrʌm hʌ̈k'a nʌm gaaimuapaijã k'abam. \v 27 Mua hoowain maadëu nem wau nʌm hõrau tag hauba haadeewaita sĩi maach k'aibag waubarmjöta hajugui hajim hanʌm. Maig ¿jamaam p'atk'on maadëu hooju? Mag nʌm dʌ̈i hĩchab maach hẽwandam hʌʌi Dianaag jëeujem dijã hõrau warramjö k'õchk'aba haadëmua mʌg hatag paawai warag t'ʌ̃rp'öo k'aba sĩsijugui hajim hanʌm, mʌg Asia durr maimua durrpierram k'ʌʌnau hirig jëeujerrjã tag jëeuba hap'öbaadeewai. \p \v 28 Demetrio mag hiek'abarm chi k'apeenau hũrbaawai chadcha hi higar nʌm hiek'au warag meeuk'a sereu p'öbaadëwi, “Maach Efesopien hẽwandam hʌʌi Dianaan hichta hãba hich mag hẽwandamk'a sĩerraju; hijöm chan tag chuk'umgui” hajierram haajem. \v 29 Mag serereuk'am gaaimua sĩi warag kaaijã hee hõor p'ogdʌ nʌrrjëe maadëujã k'augba jöisijim hanaabá. Mamagk'am hee hõor pochag bëewi, Pablo k'apeen numí Macedoniapien Gayo dʌ̈i Aristarco hanʌm pʌrp'öbaadëwi, hamach t'umaam k'ʌʌn hãba biirdʌajem di haar het'et'errg harrwi wai dubp'öbaadëjim haajem. \v 30 Magbaawai Pabloou mag hõor pos t'ʌnʌm haig bëewi dubwi hõrag hiek'am hig sĩejim haajem, mamʌ hãaur k'ʌʌn hĩchab Hẽwandam hiek hʌ̈k'a nʌm k'ʌʌnau hʌdʌʌr hirig bëepibajierram haajem. \v 31 Mag nʌm hee hĩchab hãaur k'ʌʌn Asia durr chi t'et'emnaan hich Pablo k'apk'ʌʌnaujã ham mamagk'am haar hirig mapiba jaaupʌ̈ijierram hanaabá. \v 32 Mag hi ham haig bëeg hẽk'ak'ak'am hee, hierr ham biirdʌ t'ʌnʌm haar hõor serereuk'am hiek chan sĩi maadëu k'augbata wëjoojim haajem. Mag sĩi hõor p'ogdʌ t'ʌnaawai, hãaur k'ʌʌnau serereuk'amua k'ĩet jajaau k'aawai, tagam k'ʌʌnau hagjö k'ĩet serereu haajeejim hanaabá. Mamʌ hõor pöm mag t'ʌnʌmua hãaur k'ʌʌnau chan hamachdëu mamagk'amjã k'augba, k'an hat'eeta bëewi naajĩ bʌ̃ʌrjã k'augba nʌmta, dʌ̈i mamag haajeejim hanʌm. \v 33 Mamʌ woun hãb Alejandro hanʌm haig sĩerr haawai hãaur k'ʌʌn judionaanau maata jũrr hajués hõor k'apanag na hëudʌ deet'urjierram haajem, jũrr hõrag wajap'a jaaumk'ĩir. Magbaawai Alejandroou judionaan kõit hiek'aag hʌ̃gt'aag jua hʌanaa juaupai jajaau k'abaadëjim haajem, hõor k'ĩupamk'ĩir. \v 34 Mamʌ hõor pöm mag t'ʌnarrau hich Alejandrojã hĩchab judiok'a simta mag hiek'aagpam k'aug hat'aawai deeu heeupemjö sereubaadëwi, “Maar Efesopien hẽwandam hʌʌi Dianaan hichta hãba hich mag hẽwandamk'a sĩerraju; hijöm chan tag chuk'umgui” haajeejim hanʌm. Hich mag serereuk'amua hora numijö naajim haajem. \p \v 35 Mag nʌʌ paawai chi p'öbör heem secretarioou hʌ̈u hẽk'a sĩi hawia, k'ĩupaa hat'awi hamag, —Keena, Efesopien hajim hanʌm, mʌg durr gaai t'umaam k'ʌʌnau k'ak'apdö t'ʌnʌm, hãba mʌg p'öböröuta mʌg maach hẽwandam hʌʌi Diana di t'ʌanaa hi k'ĩirk'a wau sim hʌ̃gt'armua burrchëtarrjã t'ʌa wai naajem. \v 36 Mag maadëu hi dipa t'ʌa wai naajem chadcha haawai ni hãbmuajã maach hijũrr “Jãan sëuk'aawaiu” haju k'abamgui hajim hanʌm. Mag maadëu t'umaam k'ʌʌnau k'ap'ʌ nʌmta, ¿k'ant'ee pãar jãg nʌma? Pãachta warag k'ĩu nʌisit hajim hanʌm. Nacha hajap'a k'ĩirjunaa k'aba chan hoob jʌ̈chag jãgmiet hajim haajem. \v 37 Chamʌ k'ʌʌn wounaan pãrau mʌig waiberr k'ʌʌnau chan bʌ̃ʌrjã maach hẽwandam hʌʌi Diana higwia k'aigba hiek'aba, ni hag degam nemjã jĩgk'aba nʌm. \v 38 Demetrioou hich k'apeen dʌ̈imua hiwiir hãbam hëugar k'ãijã t'et'emnaanag jaaum hig nʌm k'ai, warre ham haarcha mawia hamagta jaauju haai nʌmgui hajim hanʌm, magʌm hat'eeta ham naawai. Maiguin chadau hagdaujö k'ĩircha jũrr chik'am jaauju haai nʌmgui hajim haajem. \v 39 Wa magba deeum hiek k'ãijã pãrau ham dʌ̈i hiek'aag wai nʌm k'ai, leíu jaau simjö chi t'et'emnaan dʌ̈i hãba biirdʌnaata hiek'aju haai nʌmgui hajim hanʌm, chi secretarioou. \v 40 Magba sĩi cha nʌmjö chan hʌ̈u k'aba simgui hajim haajem. Mʌgbarm gaaimua Romapienau k'ãijã jũrr maachig, “¿K'an gaaimua pãrau jãg hõor meeuk'apijĩ?” ha jëeuk'iin, ¿maadëu hamag k'an habarju? hajim hanʌm. Pöd maadëu hamag “Chadcha magbarm gaaimua hajim” haju k'aba nʌmgui hajim haajem, sĩi maach garmuata nacha juau hogt'om ham k'ujʌrbarmjö harr haawai. \p \v 41 Chi secretarioou hõor pöm t'ʌnʌmʌg mag hiek'apʌ̈iwia, t'umaam k'ʌʌnag höbeerpi jaaujim haajem. \c 20 \s1 Pabloou Macedoniapien hoot'urwia Greciapienjã hoot'urtarr \p \v 1 Maimua mag hõor p'ogdʌwi sĩi kaaijã hee parhooba pos nʌrrjëe t'ʌnaawia dichdimaawai Pabloou chi hʌ̈k'a durrarr k'ʌʌn t'ʌ̃rk'a hauwi ham wawí wai sĩi hajim haajem. Mag ham wawí wai sĩewi, hayoyoojii hawi, deeum durr Macedonia hanʌmʌg mawia, \v 2 chi hʌ̈k'a durrum k'ʌʌn nʌnʌidʌmpierr Hẽwandam hiek jaau p'ʌʌrdʌ nʌrrʌmua warag hõor k'ĩir honee hapiejeejim haajem. Mag nʌrrʌmua warag Greciaagjã mawia, \v 3 barwia, Greciapien hee hed t'ãrjup sĩejim haajem. Mag sĩi hawia Grecia durrmua jũrr Siriaag maju hawi barco nʌ sim hee hũrbaadëjim haajem, judionaanau hich dak'ãu wai nʌm. Mag sĩi hich baraata hoo nʌm ha hũrbaadeewai Siriaag maju harrjã maba, warag hich marr k'ʌd heepai hewag bëewi, deeu Macedoniaag dichjim haajem. \v 4 Ya mag hich bʌ̈pai hewag mam dʌ̈i hi daumaai hõor wëtjim haajem. Mak'ʌʌn hãb jöoi Pirro hiewaa Sópater hanʌm hajim haajem, Bereapierr. Maimua dau numí Tesalónicapien hajim haajem, Aristarco Segundo dʌ̈i. Maagwai dau hãb Derbepierr Gayo hanʌm hajim haajem. Mag tag wëtjim haajem Listrapierr Timoteo, maimua Asia durram k'ʌʌn hagjö numí, Trófimo Tíquico dʌ̈i. \v 5 Mamʌ mak'ʌʌn hamach t'um Pablo dʌ̈i hãba mʌ chirarr p'öbör Filipos hanʌm hee bardʌtk'achëwi, jũrr maigmua hamach hap hërëubaadëwia, Troas p'öbör maar nʌ naaimajim. \v 6 Magbaawai maachin hök'ar pan levadura chuk'u wauwia k'oojem hag p'iesta dichtarr k'urta Filipos p'öbör heemua wëtjim hĩchab, döjãrr garmua barco hee. Mag wëtwi, k'odjörröo hawia, cinco días naata mag maach na wëttarr k'ʌʌn nʌm haar barimajim, Troas. Mag Troas p'öbör heejã maar siete días naaimajim. \s1 Hãbmiecha Pabloou Troaspien hoot'urtarr \p \v 7 Domighed pan t'orreuwi hãba k'öju harr haawai maar hãba podpa nʌm haig Pabloou chi hʌ̈k'a durrum k'ʌʌn dʌ̈i hiyʌ̈ʌ simua hamag Hẽwandam hi jaau sĩejim. Mamʌ hich Pablo hag noram hãspaau maju harr haawai mag hijẽjẽbk'amua ya hedacha pamaa hajim. \v 8 Maar t'um hãba hʌ̃gt'aagajãrcha hõor podpaajem haar naajim. Maig lámpara k'apan sĩi p'up'up jiir hʌid t'ʌnaajim. \v 9 Mag hedacha pamjã Pablo hijẽjẽbk'am hee, hẽwan hãb Eutico hanʌm ventan hi gaai hʌ̃gt'aa hoo sĩejim. Mamʌ mag da höbërba haawai hich hoo sĩerr haigpai k'ãibaadëwi, hʌ̃idʌau sĩi mam hʌ̃gt'aa piso t'ãrjupam haarmua burrwi, warre chi meemta jiir haujierram. \v 10 Magbaawai Pablo hʌʌrbawia, mag chi meem hʌ̃r heeg t'ʌk'öonaa, warag hö pʌr wai p'iidʌnaa, chi haig narr k'ʌʌnag, —Hoob jãp'ierrmiet, mʌg chaai meeba sĩebahab hajim. \p \v 11 Maimua deeu hʌ̃gt'aa hamach narr haar mawia, Jesuu hich k'apeenag t'ach k'öpi jaau pʌatarrjö, Pabloou pan t'orreuwia, hamach t'umaa k'ö dichwia, hũmaai Hẽwandam hiek hamag jaaubaadëjim. Mag jaau simua hich mag haardʌdʌk'amua hãspabaadeewai bʌ̃ʌrjã k'ãiba hich mag petajim. \v 12 Mag hi petaawai chi chaai burrwi meetarr hich Pabloou hiiupi hautarrjã meeba harrjö hich diig harrjierram. Pabloou hamachig jaautarr hũrwi chaai chi meem hiiupi hautarrpa hamach daúa hoobaawai hi hẽudee pawiajã hich mag honee nʌisijim. \s1 Troasmua Miletoog biekk'atarr \p \v 13 Mamʌ mag hi maju nawe maachta nacha jap hee paauk'ajim, döjãrr garmua hi na maag, mag wëtwia p'öbör Aso hanʌmta deeu maach hãba hooju ha hiek'atarr haawai. Maagwai hich, jũrr bʌ̈ʌu maju haadëwi maar hẽudee bëejim, bʌ̈ʌu. \v 14 Mag Aso bardʌtk'aimawia deeu hi dʌ̈i hoowian chad maar hãba hãbam jap hee deeum p'öbör Mitilene hanʌmʌg wëtwi hich mag hãba barjim. \v 15 Mag barwi hag noram döjãrr p'ʌramdam Quío hanʌm k'ĩirp'ee dichjim. Maimua hag noram deeum p'ʌramdam Samos hanʌm gaai naaimajim. Mag Samos hanʌm gaai k'ũchpai naawi dʌrbagk'aau deeu jẽb wapem gaaicha p'öbör Trogilio hanʌm k'ãi hëewia t'ʌgdʌtk'aaun chadau Mileto barjim. \v 16 Mag mʌg biek'au hich Pablo Efeso p'öbörjã maba harran, Asia durr mak'iin da barbaju hawiata mabajim, Jerusalén p'öbör hee jöpk'aa barwia ham p'iesta Pentecostés k'a nʌm hee dʌ̈i sĩem k'õchgau. \s1 Pabloou Efeso iglesia heem chi pörnaanag hiek'atarr \p \v 17 Mag p'öbör Mileto hanʌm hee barchëwia sĩi Efeso iglesia heem jöoin chi pörnaanag hiek jaaupʌ̈ijim, hich hoon bëemk'ĩir. \v 18 Mag hiek jaaupʌ̈iwia chadcha bardʌtk'abaicheewai hamag magjim: \p —Pãrau wajap'a k'ap'ʌ nʌmgui hajim, jãgata mʌ chitaajẽ pãar hee warrcha Asia hee mʌch pachëtarr haigmua hĩs hewag pawiajã. \v 19 Hich mag bʌ̃ʌrjã mʌch t'öba, maach Pör Jesús hat'ee sĩi dau hap'ʌʌ hi chogk'a chitʌmgui hajim. Mag p'idk'a chitʌmʌn, judionaanag maadëu Jesús hiek jaau k'itaawai hʌ̈k'amaaugau dich dʌ̈ita k'aigba haadëp haawaijã, dich garmuan maadëu ham dau haug k'augwi warag dauhi paraa k'itaajemgui hajim. \v 20 Mamʌ magʌm hãba, pãach hʌ̈u wënʌrramk'ĩir mua pãrag maach Hẽwandam hiek jaaub k'aba jaau chitajimgui hajim. Mua pãrag hõor k'apanag dak'ĩirjã jaaunaa pãar di haarcha mawia pãach happai nʌm haigjã jaaujeejim. \v 21 Judionaanag jaaunaa maimua judionaan k'abam k'ʌʌnagpa jaaujeejim, jãga hamach k'aibag t'um hãsie hewag k'ĩirjuwia hisegju haai nʌ, Hẽwandamau k'õsi simjöta wënʌrraag; magnaa jãga maach Pör Jesucristo hiekta hãba hogdʌba hʌ̈k'a wënʌrraju, magʌm t'um mua jaaujeejimgui hajim. \v 22 Maimua hĩsjã hich Hẽwandam Hak'araauta mʌ pʌ̈i sim haawai mʌ Jerusalenag ma chitʌmgui hajim, magʌm haar mʌch dau hap'ʌʌ hajujã k'ĩirjuba. \v 23 Hẽwandam Hak'arau mʌchig jaaujeewai mua k'ap'ʌ chirʌmgui hajim, hamau mʌ dʌ̈i hamachdëu hampierr hawi mʌ p'ãarju cárcel diin jam sĩsidʌm. \v 24 Mamʌ mag mʌch dau hap'ʌʌ haju k'ap'ʌ chirʌmjã magju k'ĩirjuwia gaai masi hoo chirʌʌ haa k'augba chitʌm. Mʌ k'ĩirjugan hãba Hẽwandamau maach k'õsi peerdʌ haaujem hiek maach Pör Jesuu mʌchig jaaupitarrta jaauju k'ĩirju chitʌmgui hajim. \p \v 25 Mag jajawagmamua, ’Pãach t'umaam k'ʌʌnag k'ap hamk'ĩir hĩs mua warre pãrag jaauk'imgui hajim: Mua chadcha pãar hee hich mʌg Hẽwandam hiek jaau p'ʌʌrdʌ chitʌmua pãrag jaaujeejim, Hẽwandamta pãach t'ãar hee hat'aawai hichta pãach Pörk'a sĩsimk'ĩir. Mua mag pãrag jaau chitaajerr, hĩspai pãrau mʌ k'ĩir hoowia ya tag pãrau mʌ hoobamgui hajim. \v 26 Mʌchdëu mag pãrag jaaujerr k'ap'ʌ chiraawai hich hagjö hĩsjã mua mag chirʌm. Mʌgnaa pãach meem hed Hẽwandamau pãach hauba hawiajã hoob mʌ gaai t'ʌmiet hajim, pãachig bʌ̃ʌrjã jaaubajim hawi. \v 27 Hẽwandamau hichdëu hõor peerdʌ haaujem hiek mʌchig jaaupitarr t'um bʌ̃ʌrjã meerba mua pãrag jaautarr haawai ya mʌ chan mʌg chirʌm haig bʌ̃ʌrjã hiekk'õr chuk'u chirʌmgui hajim, Hẽwandam dau na. \v 28 Magua mua pãrag mag chirʌmgui hajim: Pãar har chi hʌ̈k'a durrum k'ʌʌn pörk'a nʌm k'ʌʌn, pãach mor hʌʌrk'anaa hĩchab pãach k'apeen chi hʌ̈k'a durrum k'ʌʌnjã wajap'a t'ʌa wai nʌisit. Magaag magamk'ĩirta Hẽwandam Hak'arau pãar jʌr haujimgui hajim, maach Pör Jesuu hich bagau p'ag hautarr k'ʌʌn hajap'a t'ʌa wai wënʌrramk'ĩir. \v 29 ¿K'an jãgwia mua pãrag mag chirʌ́? Mua mag chirʌmʌn mʌgaugui hajim: Mʌ hẽudee hamachdëupai hamach higwia chi machnaan haajem k'ʌʌn pãar hee bëeju. Mak'ʌʌnaun tigrieu hich haig nemchaain t'ʌ̃r haaujemjö sĩi chad k'abam hiekta chadam hiekjö pãrag jaaubaicheewai pãar himeraa k'ũgur hauwi warag pãar hee nem hãrchëjugui hajim. \v 30 Mag nʌm hee hĩchab pãach heepaim k'ʌʌnaujã sĩi sëuk'a nem jaau nʌrrjëe hap'öbaadëju, chadcha Hẽwandam hiek chaarcha hʌ̈k'a durrum k'ʌʌn jũrr hamach gar paa hawaag. \v 31 Chadcha pãach magju mʌchdëu k'ap'ʌ chiraawaita mua pãrag mag jaau chirʌmgui hajim, hag nawe k'ap hamk'ĩir. K'ĩir k'ap'ʌ nʌisit magʌm k'ʌʌn pãach hee bëewaim hat'ee. Año t'ãrjup sĩi hedaram magwe gaai machgau dauhi paraa hoo chirʌmua pãach wawiejerrta pãrau k'ĩir heyaa habat ha wawimajim Pabloou. \p \v 32 Magnaa hĩchab, ’Keena, ya mʌ tag pãar hee bëebaju haawai hĩswe warre mua hich Hẽwandam jua heeta pãar t'ʌsĩe pʌagpamgui hajim, hichdëu maach k'õsi peerdʌ haaujem hiekta hogdʌba hʌ̈k'a wënʌrrʌmua hichta hãba chi jua t'ierr haawai hichdëuta warag pãar k'ĩirjug bãaupimamk'ĩir. Hichdëuta mʌg hatag paawai t'um hich chaaink'a wënʌrrarr k'ʌʌnag hãba hichdëu nem deeju ha jaautarrjã deeb k'aba deejugui hajim. \v 33 K'ap'ʌ habat pãrau hĩchab: Mʌ chan mʌg chitʌm haig chik'am p'atk'ondam wa k'ajũadam k'ãijã wajapp'a hoowai, “¡Hih! jãgʌm t'umta mʌ dënëg pabaadëk'iina” haba chitʌmgui hajim. \v 34 Magju k'ãai mʌch juapadamauta p'idk'awia, mʌchdëu nemdam hig chirʌm t'um p'ë hauwi, hĩchab mʌch k'apeen mʌch dʌ̈i wënʌrraajerr k'ʌʌnau nem hig nʌmjã mua mʌchdëu hamag hau deejeejimgui hajim. \v 35 Mʌchjö mag p'idk'amk'ĩirta mʌch chitʌmpierr mua hich mag pãrag jaau chitaajem, mag p'idk'a nʌmua hĩchab dau hap'ʌʌ hamachdëu nemdam hig nʌmjã pöd hauba durrum k'ʌʌn juag hoo wënʌrramk'ĩir. Pãadë maach Pör Jesuu hiek'atarr k'ĩir heyaa habat hajim: Hiin chadcha hi hiek'õoin “Dich garmua chik'amnag nemdam deewaita maach honeecha haajemgui hajim, chi hau sim k'ãaijã.” \p \v 36 Mag ham wawí wai sĩewi hiek'a haaipabaadeewai jĩepör p'õbk'anaa hamach t'umaam k'ʌʌn dʌ̈i hãba Hẽwandamag jëeujim. \v 37 Maimua mag Hẽwandamag jëeu haaipawi ya Pablo maagpabaadeewai, t'umaam k'ʌʌn hi hat'ee dauhi paraa t'ʌnʌmua jũrram k'ʌʌnau hi hö p'ʌʌr jõinaa hi k'ĩir hʌ̃ʌ hahau k'ajierram. \v 38 Mag hich Pablooucha hamag mag hedpai hamau hi k'ĩir hoowia tag hoobaju ha jaautarr haawai mag gaaimua hök'ĩirjuu hap'öbaadëjim. Mag hök'ĩirjuu nʌm hãba, hi dʌ̈i wëtwia k'ĩeb jër barco hee hi hoo deepʌ̈it'urjierram. \c 21 \s1 Miletomua Pablo Jerusalenag matarr \p \v 1 Mag Miletomua Efesopie jöoin chi pörnaan p'ëpʌawia döjãrr paauk'abaadeeu sĩi marau k'ajapp'a döjãrr morrdam Cos hanʌmʌg hërëubaadëjim. Maigmua hag noram sĩi hich maigpaimua t'ʌadʌ deeum p'ʌram Rodas ha t'ʌ̃r sim gaai barwia, mammua jũrr döhieg p'ʌʌrp'eeu, Pátara hanʌm barjim. \v 2 Mag p'öbör Pátara hanʌm jerag barco hãb wëjöm marau hooimajim, Fenicia durr mam hanʌm. Magbaawai marau hag hee waaidʌwia döjãrr paauk'abaadëjim. \v 3 Mag wëtumua k'odjörröo hawia döjãrr morr dʌ̈rrcha sim Chipre hanʌm döjãrrmua hoo dichjim. Ma, maar juawë gar t'ʌbajim. Mag wëtumua warag Siriaag wëtjim. Mamʌ mag maar wëtum barco heem nem hãaur Tiro p'öbör hee pʌaju hatarr haawai mam dubimajim. \v 4 Mag p'öbör hee chi hʌ̈k'a durrum k'ʌʌn haar wëtwi ham dʌ̈i maar siete días naaimajim. Hich maig mag chi hʌ̈k'a durrum k'ʌʌnag Hẽwandam Hak'arau jaaubaawai jũrr hamachdëu Pabloog Jerusalenag mapiba jaaujim. \v 5 Mamʌ par mag mapiba jaau nʌm hãba, seman hãb dichdimam hee maar wëtaagpajim. Mag maar wëtum haadeewai Hẽwandam gaaimua maach k'odk'a nʌm k'ʌʌn t'um hamach hʌʌin dʌ̈i hamach chaainpa p'öbör higaau jër maar hoopäain bëejim. Maig jër mosjã hee pachëwi, maach t'um jĩepör p'õbk'anaa, Hẽwandamag jëeujim. \v 6 Mag Hẽwandamag jëeuwia, t'umaam k'ʌʌn dʌ̈i hagdaujö hayoo hayoo naawi, marau maach wëtju barco hee waaidʌtk'abaadeewai hamachjã hĩchab hamach diig durr paauk'abaadëjim. \p \v 7 Maimua ya hãbmiecha tag p'ũas jẽmerbaju hat'ee, mag maach narr p'öbör Tiro hanʌm haigmua jap hee paauk'awia, Tolemaidaag wëtwi, barwi, haig chi hʌ̈k'a durrum k'ʌʌn dʌ̈i saludaawia, warag ham haig k'ãaim hãb hëntër k'ëujim. \v 8 Noram haigmua hërëubaadeeu p'öbör Cesarea hanʌm barwia woun jöoi hãb maach peerdʌajem hiek jaaumie Felipe hanʌm di haar wëtjim. Warr hich mag Felipe, iglesia heem chi pörnaan juag hoojem k'ʌʌn siete narr heem hajim. \v 9 Hich mag jöoirau chaain hʌʌin happai chi daupeen jayap wai sĩejim, Hẽwandam hi jaaumien. \v 10 Mag Felipe di haig maar k'ãaidam k'apancha k'aba nʌm hee, Judea durrmua woun hãb hagjö Hẽwandam hi jaaumie Agabo hanʌm bëejim. \v 11 Mag bëewia, maar dak'ĩir Pablo hãi jʌ̃ajem hauwia hagua jũrr hich bʌ̈ dʌ̈i hich juapa jʌ̃pʌ̈inaa, —Hẽwandam Hak'arau mʌrʌg jaauwai mʌgta jʌ̃ hauju haajemgui hajim chamʌg hãi jʌ̃ajem pap, Jerusalén p'öbör hee judionaanau. Mag jʌ̃naa jũrr judionaan k'aba, durr chaauram k'ʌʌnagta sĩi pʌr deeju haajemgui hajim Agaboou. \p \v 12 Maach jʌ̃gʌucha mag hũrbaawai Cesareapien dʌ̈imua marau Pabloog Jerusalenag mapiba jaau naajim. \v 13 Mamʌ mag mapimap'a nʌm hee, jũrr hich Pabloou marag magjim: \p —¿K'ant'eeta jãg pãar dauhi paar t'ʌnarráma? Hoob k'ĩirjumiet hajim. Pãar hich jãgta nʌmʌn magan mʌchpata hök'ĩirjuu hapiju hẽk'a nʌmgui hajim. Jerusalén pabaimaawai hamau mag mʌ hibʌʌrwiajã, maach Pör Jesús gaaimua k'ai, hidëu mag sim. Hi gaaimuan mʌʌn magʌmjã haba t'õju chirʌmgui hajim Pabloou. \p \v 14 Par mag jajaauk'amjã maach hiek hʌ̈k'aba habaawai warag hich magpai sĩuwia Hẽwandamagta marau, —Hẽwandam, pʌʌta maach Pör haawai pʌchdëu k'ap hirig nem jaaubá hanaajim. \p \v 15 Magtarr k'ur k'ãaidam k'apan k'aba nʌm hee, marau maach nemdam k'ĩir k'augwia Jerusalenag durr paauhk'abaad. \v 16 Maar dʌ̈i wëtjim hãaur k'ʌʌn Cesareapien chi hʌ̈k'a durrarr k'ʌʌn. Mak'ʌʌnau woun hãb Chiprepierr Mnasón hanʌm hag di haarta maar p'ëbaadëjim, Jerusalén p'öbör hee barwia hichdëu marag hich haig jẽermk'ĩir di deeju ha sĩerr haawai. Mag woun hag nawe maach Hẽwandam hiek hʌ̈k'awi sĩejim. \s1 Pablo Jerusalén barwia Santiago hoon matarr \p \v 17 Mag durr paauk'abaadëwi ya Jerusalén paauk'abaimaawai, haig chi hʌ̈k'a durrarr k'ʌʌnau sĩi maar hamach haig baarpi hauwia t'um honee nʌisijim. \v 18 Mag maach bartarr noram Pabloou maar hich dʌ̈i p'ë harrjim Santiago hoon. Mag Santiago di haig hĩchab iglesia heem chi pörnaanjã narr haawai \v 19 Pabloou hamag saludaawia hök'ar hiyʌ̈ʌmamua hamag jaaubaadëjim, jãga judionaan k'abam k'ʌʌn heejã Hẽwandamau hirig hich hiek jaaupinaa hĩchab nem k'ĩir pogk'e waupimaajeejĩ. \v 20 Pabloou hamachig mag hĩgk'amam hũrbaawai honee nʌm hiek'au warag Hẽwandamagta, “Aay, hʌ̈ucha magbarm Hẽwandam” hajierram. Maimua jũrr hamach garmua Pabloog, “Pʌdë maar hiek hũrbarí, marau pʌrʌg jaauk'im” hawi, —Pua pʌchdëujã k'ap'ʌ chirʌmgui hajierram, judionaan hee hõor pöoma t'ʌnʌm chi hʌ̈k'a nʌm k'ʌʌn, mamʌ t'um mag t'ʌnʌm k'ʌʌn hiek hichiita hamau hich mag Moiseeu p'ã pʌatarr hiek pʌaba hʌʌrk'a wënʌrraju haai nʌm haajem. \v 21 Maimua hamag jaauwai, mag judionaan t'um hamach durr chaaur jooba nʌm k'ʌʌnag pua Moiseeu hiek p'ã pʌarr gaai nem jaau sĩsidʌmjã hʌʌrk'apiba jaaujem haajemgui hajierram. Mag nʌm dʌ̈i hĩchab hamag chaain mehëudamjã t'ʌabichpiba jaaunaa warag maach jöoin hijã hisegpi jaaujem haajem. \v 22 Magnaa hirig, ¿Jãgajuma maadëu har chi mag k'ĩirju nʌm k'ʌʌnag, magʌm hiek chad hapim hugua? Hamachdëu pʌ barbaichëm ha hũrbaawai, hichiita jerrba hãba biirdʌnaa hamau pʌrʌg mag hiek hëudʌb k'aba hëudʌjugui hajierram. \v 23 Chadcha pʌchta mag hiek'a chitʌm ham hugua, jãg pua mʌgta habá, marau pʌrʌg k'ĩirjugdam deegpam: Mʌig hõor jayap nʌmgui hajierram, Hẽwandam na hãba hirigpai jëwaag hi hat'ee sʌrk'aju ha hiek'a nʌm k'ʌʌn. \v 24 Jãg pʌ ham dʌ̈i Haai hi jëeujem deg mawia ham dʌ̈i hãba pʌch k'ooipibá, Hẽwandam na wajap'a chirsieg. Magnaa hĩchab pʌch pör k'õipibarm paarjã p'agpʌ̈inaa warm k'ʌʌn dën paarjã p'agbapʌ̈i hajierram, ham dënjã hagjö k'õipʌ̈imk'ĩir. Hõrau hamach daúa pua magbarm hoobaawai, jãgan sëuk'aawaita hõrau pʌ hëugar mag jaau naajim haju. Magbaawai hĩchab puajã hamach dënjö Moiseeu jaau pʌatarr hʌʌrk'a sim hajugui hajierram chi Pabloog wawimamua. \v 25 Magnaa, Har judionaan k'abam k'ʌʌn hĩchab maach Hẽwandam hiek hʌ̈k'atarr k'ʌʌnagjã ya marau hẽsap haaidʌpʌ̈ijimgui hajierram. Hamag marau jaaupʌ̈itarr gaai, hõrau hamach juau nem parhoobamta Hẽwandamk'a waunaa hagʌg jëwaag nemchaain t'õotarr modjã k'öpiba, nem t'õowia hag bag dën reyen wau sĩsidʌmjã k'öpiba, ni nem sĩi bëgöne bag hãrba t'õo sim modjã k'öpiba jaaupʌ̈ijim. Mag nʌm dʌ̈i hĩchab dich hõor k'abam dʌ̈i chan hoob bʌ̃ʌrjã k'apes hapiba jaaupʌ̈ijimgui hajierram, Pabloog hĩgk'amamua. \s1 Pablo Haai hi jëeujem deg sim pʌr hautarr \p \v 26 Warm k'ʌʌnau hichig mag jaaubaa chadcha Pabloou mak'ʌʌn jayapam k'ʌʌn dʌ̈i mawia, hag noram Hẽwandam na wajap'a nʌisieg hamach t'um hãba hamach k'ooipinaa, Haai hi jëeujem deg dubjim, p'adnaanag k'an hedta mag sʌrk'a nʌm höbër hëebaadeewai hag paar nemchaaindam hamach pipied k'ëchju haai nʌ ha jawaag. \p \v 27 Mamʌ siete días mag sʌrk'a naaju hatarr haawai, ya sʌrk'a höju dakpamam hee, judionaan Asia durrmua bëetarr k'ʌʌnau Pablo Haai hi jëeujem deg sim hoop'öbaadëjim. Mag hamachdëu hoo hat'aawai pʌrp'öbaadëwi warag hähäak'amua sĩita hõor p'ogueupʌ̈ijierram. \v 28 Mag hõor p'ogueupʌ̈iwia warag, —¡Keena israelnaan, maar juag hoobahut'ʌ̃! haajeejim. Chamʌg wounauta durrpierr hõor t'umaam k'ʌʌnag maach jöoin hi hisegpi jaaunaa, Moiseeu p'ã pʌatarr hiekjã hasekaspiba jaau nʌrranaa, hĩchab mʌg Haai hi jëeujem di higwiajã k'aigba hiek'a nʌrraba haajeeb hajierram. Mag nʌrrʌmua hĩs hag hee judionaan k'abam k'ʌʌn dubju k'aba haajemta warag hierr p'ë wai sĩewai mʌg diin ya k'aigba sĩsimgui hajierram. Deeu wajaug paapʌ̈ibam haig chan pöd hag hee Hẽwandamag jëeuju k'aba simgui hajierram, hähäak'amua. \p \v 29 Mag judionaan k'abam k'ʌʌnpata Haai hi jëeujem deg hierr t'ʌnʌnʌmk'arran, hamachdëu hich Pablo magju na woun Efesopierr Trófimo haajerr dʌ̈i hãba nʌrrʌm hootarr haawaita mag hedjã Pabloou mam hierr Haai hi jëeujem deg hich dʌ̈i wai simpii narr gaaimuata mamag k'ajierram. \p \v 30 Mag hähäak'am hũrbaawai sĩi hõor pöm k'ap'ig bëe t'ʌnʌisijim. Maimua k'apanaam k'ʌʌnau Pablo pʌrp'öbaadëwi, jũrram k'ʌʌnau dawag het'et'errg wai höbërwi, hag bʌ̈rre Haai hi jëeujem dën chi puertdi p'ãark'a sĩujim. \v 31 Mag dawag harrwi, k'apanaam k'ʌʌnau haawai, ya Pablo t'õopäaig hẽk'a nʌm hee, Roma durram soldaaun pöm t'ʌnarr heem chi comandanteeu hũr hat'ajim, mag p'öbör heem hõor t'umta kaaijã hee t'ʌnʌm hanʌm. \v 32 Magbaawai hag bʌ̈rre capitannaan soldaaun dʌ̈i t'ʌ̃rk'a hauwi mag ham poposk'am haar k'ap'ig p'öbaadëjim. Mag wëtwi warm k'ʌʌnau mag comandante hich soldaaun dʌ̈i pochag hurum hoo hat'aawai jũrram k'ʌʌnau Pablo p'otpʌ̈pʌ̈ik'arrjã tag dichbajierram. \v 33 Mag barimawia, chi comandanteeu Pablo pʌr haupiwia, warre caden numiimua jʌ̃ sĩupijim. Maimua haig narr k'ʌʌnag, —¿Jã jamaam woun hagá, maimua k'ani hichdëu jãg sĩejĩ? ha jëeujim hajap'a k'ap haag. \p \v 34 Mamʌ mag sĩi hirua k'ajap'a jëeutarrta, deeu heeupemjö sereubaadëwi sĩi hähäak'amua jũrr chik'aman hichaaur jaaupʌ̈pʌ̈i k'aawai chi comandanteeu pöd hʌ̈k'ajujã k'augba haadëjim. Mag, sĩi warag hich soldaaunag chi Pablo cuartel hee harrpijim. \v 35 Mag soldaaunau Pablo harrumua ya chi cuartel haiguim döig bʌ̈k'ʌrr pabaimaawai warag sĩi chaaijö jua hee jiir harrjierram, hõrau hamachig bãyeu haujujö haadëp haawai. \v 36 Mag t'ʌnʌmʌn ham hẽudee serereug wëtumua warreta Pablo t'õopi jajaau haajeejim. \s1 Pabloou hich kõitpai hiek'atarr \p \v 37 Mag harrumua ya hich cuartel hee wai dubaagpam hoobaawai hich Pabloou mag soldaaun pör chi comandanteeg griegonaan meúa jëeujim, jöpcha hi dʌ̈i hiyʌ̈ʌ haag. Chi comandanteeu hũurwai Pabloou hichig griegonaan meúata hiek'abarm hũrbaawai hirig, —Hãa, puan magan maar meujã hiek'aajeebma hajim. \v 38 ¿Pʌ Egiptopierr k'abá, pua k'abajĩ har na biek hãb gobierno dʌ̈i wërbʌag chumanaan pöm cuatro mil pʌch daumaai jʌr hauwi hõor barba haajem chʌʌi p'ë harrtarr? hajim hirig. \p \v 39 Magbaa Pabloou, —Mʌ chan Egiptopierr k'abam. Mʌʌn judioougui hajim, Cilicia durr p'öbör Tarso haajem hee t'aabatarr. Mʌ mag sĩi p'öbör parhoobam heemjã k'abam. Mamʌ pua k'õs hak'iin, hidëu mʌrʌg hiek'apik'am, mua hõrag hiek'am k'õsi chirʌmgui hajim. \p \v 40 Mag chadcha chi comandanteeu Pabloog, “Pʌ hiek'aju haai chirʌm” habaawai, Pabloou hajap'a döig dag gaai dʌnʌʌunaa hõor k'ĩupamk'ĩir juau jaaubaawai, k'ĩu paauk'abaadee, jũrr hebreonaan meúa hamag magjim: \c 22 \p \v 1 —Keena k'odamnaan, jöoinpa t'um, mʌ hiek hũrbat, mua mʌchdëupai mʌch k'aigpër hiek'aagpamgui hajim. \p \v 2 Pabloou hamachig hebreonaan meúata mag hiek'abaadëm hũrbaawai chará warag sĩi k'ĩuu hũrp'öbaadëjim. Mag hõor k'ĩu t'ʌnʌm hee, hiek'amamua Pabloou mamagag majim: \p \v 3 —Mʌʌn judío charau. Mʌ Cilicia durr t'aabajimgui hajim, p'öbör Tarso hanʌm hee. Mamʌ mʌch herraawe mʌig Jerusalén bëewia hich mʌigpai jöoipa chirʌmgui hajim. Mʌ maestro Gamalielau mʌrʌg wajap'a maach jöoin hiita t'umaa jaau bãaujimgui hajim. Magtarr haawai mʌch t'ãardamaucha Hẽwandam dau na nem hajap'a waum k'õsi waujuuta hẽk'a chitaajemgui hajim, hich jãg pãrau haajemjö hĩchab. \v 4 Warran chadcha mua mʌg Jesús hiek hʌ̈k'a wënʌrrʌm k'ʌʌn pʌr hauwi dau hap'ʌʌ wawaag ham hẽudee hẽk'aajeejim. Mag pʌr hauwi, hʌʌin hawiajã, bʌ̃ʌrjã dau haug k'augba cárcel deg dubpʌ̈imaajeejimgui hajim, mʌchdëucha. \v 5 Mua maagjerr p'adnaan pöröu k'ap'ʌnaa hĩchab chi pörnaan hi k'ãai jua heegpaim k'ʌʌnaujã k'ap'ʌ nʌmgui hajim, hamach paarmua mʌrʌg hẽsap wau deejerr haawai. Biek hãb hamachdëucha mʌrʌg hẽsap wau deejierramgui hajim, Damasco p'öbör hee maach k'odnaan judionaan haar mag hẽsap dʌ̈i mawi, Jesús hiek hʌ̈k'a durrum k'ʌʌn pʌrk'a haut'urwi, mʌig Jerusalén haipierrwai ham gaai hamachdëu hampierr haag. \s1 Pabloou hichdëu Hẽwandam hiek hʌ̈k'atarr jaautarr \p \v 6 Pabloou mag hichdëupai hich jajawagmamua, ’Mamʌ mag mʌchig hẽsap wau deebaawai hag dʌ̈i mamta, ya Damasco dak'a hedausĩejö nʌm hee dëgölp pagt'ʌm daujö hedjã heemua p'ʌr jẽer hat'amua \v 7 warre mʌ jẽk'ʌt barwerbpʌ̈ijimgui hajim. Mag jẽk'ʌt chirʌmua hũurwai hõor chuk'u sim heemuata mʌ t'ʌ̃rcha t'ʌ̃rt'ʌ̃rnaa, “¿K'ant'eeta pua jãgcha jãg mʌ hiek hʌ̈k'a durrum k'ʌʌn k'aibag wawaag ham hẽudee hẽk'a nʌrrʌ́ma?” ha sĩejim mʌrʌg. \v 8 Mʌchig magbaawai jũrr mua hirig, “Señor, ¿ma pʌ k'aiuma?” ha chirajim. Magbaawai mag hõor chuk'u sĩerr heemua mʌrʌg, “Mʌʌn Jesús, Nazaretpierrau ha sĩejim. Pua jãg mʌ k'apeen hẽudee hẽk'a nʌrrʌm haig, mʌ hẽudeeta hẽk'a nʌrrabahab” hajim. \v 9 Magbaawai mʌ dʌ̈i wënʌrrarr k'ʌʌn mag pagt'ʌm daujö pʌr jẽer hat'am hoowia jãp'ierr nʌisijim. Mamʌ mag hõor hiekjö mʌrʌg hiek'atarr chan pöd hamachdëu k'augbajierram, k'an hata hiek'a sĩejim k'ai. \v 10 Magbaawai mua maach Pör Jesuug, “Señor, ¿mua jãga haju haai chirʌ́?” ha jëeujim, mʌchig mʌchdëu nem wauju jaaumk'ĩir. Magbaa hirua mʌrʌg, “P'iidʌwia warag pʌch maa harrag pet” hajim, “Damascoog. Jamta pʌchdëu nem wauju t'um pʌrʌg k'ap jaaujugui” hajim mʌrʌg. \v 11 Mag harar wʌʌ jẽer hat'arrau warre mʌ dau k'augba pʌabjerr haawai mʌ k'apeenau sĩi mʌ jua gaai pʌrnaata Damascoog mʌ bãyeu harrjierramgui hajim Pabloou, hichpai jaaumamua. \p \v 12 Magnaa, ’Mag p'öbör hee sĩejimgui hajim, woun jöoi hãb Ananías hanʌm. Mag jöoi Hẽwandam dau na hagpierraanaa hĩchab Hẽwandamau Moiseeg hich hiek p'ãpitarr gaai nem jaau sĩsidʌmjã hajap'a hʌʌrk'aajerr haawai, judionaan t'um mag Damasco p'öbör hee naajerr k'ʌʌnau hi hëugar hajap'a hig hiyʌ̈ʌ haajeejimgui hajim. \v 13 Mag jöoirau mʌ jẽer chirʌm di haig mʌ hoon bëewi mʌ t'ʌ̃r t'ʌ̃rnaa mʌrʌg, “Hẽwandam gaaimua k'odam, deeu dau wajap'a heerdʌ chirsí” hajim. Mag chadcha hirua magbarm bʌ̈rre mʌ dau heerdʌbaadeewai mua hi k'ĩir heerpa chirsijimgui hajim. \v 14 Mag hiek'amamua mag jöoirau mʌrʌg, “Maach jöoin hag Hẽwandamauta pʌ jʌr hat'amgui hajim, hichdëu nem waupim k'õsimta pʌrʌg k'ap'ʌ hapinaa, hĩchab hãb bʌ̃ʌrjã k'aibag chuk'u k'itʌm pʌch daúacha hoonaa pʌch jʌ̃gʌucha hich hiekjã hũrmk'ĩir. \v 15 Ya pua mag pʌch daúacha hi hoobaawai puata jũrr mʌg hatagjã t'umaam k'ʌʌnag hi hiek pʌchdëu hũrtarr jaaunaa hĩchab pʌch daúa hootarrjã jaau chitajugui” hajim. \v 16 Magnaa mʌrʌg, “¿Jãimua pʌ k'ani nʌ chirʌ́ma? hajim. P'iidʌwi, pʌch pör choopibá. Magnaa Hẽwandamau pʌch k'aibag chugpaamk'ĩir Jesucristoog jëeubá” hajim hich jöoi Ananiaau mʌrʌg. \s1 Pabloou jãga maach Pör Jesuu judionaan k'abam hee hich pʌ̈ijĩ ha jaautarr \p \v 17 ’Mag chadcha Ananiaau mʌchig jaautarrjö hawi, mʌ deeu Jerusalenag mawia, Haai hi jëeujem deg Hẽwandamag jëeu chirʌmta sĩi dëgölp mʌ dau heert'ʌg hat'amjö habarm hee, Jesuuta mua hoo hat'ajimgui hajim Pabloou, hichpai jaaumamua. \v 18 Mag hich hoopiwia mʌrʌg, “Mʌig Jerusalén chan par pua mʌ hiek hõrag jaauwiajã hamau hʌ̈k'abam. Mag k'ãai pʌchta jöpk'arraapai mʌg p'öbör heemua warag chawag petá” hajim. \v 19 Magbaawai mua hirig, “Señor, t'umaam k'ʌʌnau k'ak'apdö t'ʌnʌmgui” ha chirajim, “mua Hẽwandam hiek jaaujem dipierr mawia, pʌ hiek hʌ̈k'a durrum k'ʌʌn pʌrk'awia, cárcel deg p'ãarnaa ham wʌmaajerr. Maagjerr hãbmuajã meraa k'aba simgui” ha chirajim. “Mʌchdëucha hamach mag waaujerrta mua hamag pʌ hiek jaauwai, ¿hamau hʌ̈k'abaju? \v 20 Esteban k'ararr pʌ hiek jaau k'itʌm gaaimua t'õo naawaijã dʌ̈i haig chirarr haawai mʌch hipaarmua t'õopi jaaunaa mag chi t'õo narr k'ʌʌn k'ajũajã mʌchdëuta t'ʌa chirajim. Mʌ mag chitarrauta hĩs jũrr mʌch garmua hamag pʌ hiek jaauwai, ¿hamau hʌ̈k'abaju k'ai?” ha chirajim hirig mʌch garmua. \v 21 Magbaawai maach Pör Jesuu deeu pʌaba mʌrʌg, “Petá; hichiita deeum durr durr warp mua pʌ pʌ̈i chirʌmgui” hajim, “judionaan k'abam k'ʌʌn hee.” \p Magta Pabloou hichdëu Jesús k'augtarrjã jaaujim judionaanag. \s1 Cuartel hee peer Pablo wʌtarr \p \v 22 Warran mag hiek'amam hʌ̈u k'ĩu hi hiek hũr naajim. Mamʌ hãbmiecha hirua mag hiek'abapʌ̈im hũrwia deeu sereu p'öbaadeeuta, “Jãg wounan warreta t'õopʌ̈iju haai sĩsim” k'ap'öbaadëjim. \v 23 Mag serereuk'amjã pʌam higba, warag k'ĩir machgau hamach k'ajũa mor gaai jũa nʌmta t'ʌrrëujujö, hamachdëu wir haigpai hëudʌdʌtk'am dʌ̈i jẽbpa t'öinaa hʌ̃gt'aag p'öpʌ̈pʌ̈i k'aawai, \v 24 chi comandanteeu warag Pablo cuartel hee hierrag harrpiwi wʌpi jaaujim. Pablo hiek mag hich wʌbaadee, k'an gaaimuata mag hõor sereu t'ʌnʌmua hi t'õopi jaau nʌ ha meerba jaaumk'ĩir hajim haajem. \v 25 Mamʌ mag hierr harrwi, hi jua jʌ̃k'anaa, ya hich wʌag habaawai, haig capitán sĩerrag hich Pabloou, —¿Pãrau sĩi hich jãg Romapien pãachdëu wʌm haig wʌju haai nʌwi hajim hanʌm, k'an gaaimuata mʌ mʌg wai nʌ ha k'ap haagjã bʌ̃ʌrjã jëeu hoojã jëeu hooba? \p \v 26 Pabloou hichig magbaawai chi capitanau hag bʌ̈rre mawia jũrr chi comandanteeg jaaujim hanʌm: \p —Comandante, Pabloou hichdëu jaauwai hi mag Romapierr hanʌmta, ¿pua hi wʌpi jaau chirʌ́? \p \v 27 Magbaawai chi comandante Pablo haig bëewi hirig jëeumamua, —¿Chadcha pʌ Romapierrá? Pʌ Romapierr k'ai, mʌrʌg meerba jaaubá hajim hanʌm. \p Magbaa jũrr hich Pabloou, —Mʌʌn chadcha Romapierrau perá hajim hanʌm. \p \v 28 Magbaa chi comandanteeu, —Mʌʌn Romapierr k'aag p'atk'on pöm p'agwiata Romapierr k'ajimgui hajim hanʌm hirig. \p Mamʌ jũrr Pabloou, —Mua chan p'agjã p'agba, sĩi mʌch dënnaan Romapien harr haawaita mʌchjã Romapierrk'a chirʌmgui hajim hanaabá. \p \v 29 Chi soldaaun mag hi wʌju harr k'ʌʌnau mag hũrbaawai warre haigmua chawag hërëubaadëjim hajim. Mag nʌm dʌ̈i hĩchab chi comandantejã hichpata jãp'ierrbaadëjim hanaabá, Pablo Romapierrk'a simta hichdëu mag hi jua jʌ̃k'apinaa wʌpi jaautarr gaaimua jũrr hichta k'aigba haju k'ĩirjuwi. \s1 Pabloou judionaan chi pörnaan na hich kõit hiek'atarr \p \v 30 Judionaanau Pablo dʌ̈i mamagk'am hoowi chi comandanteeu k'ap'ʌ ham hig sĩejim haajem, k'an gaaimuata hamau hi dʌ̈i mag naajĩ. Mag, warag chi caden Pablo jua gayam hẽerpʌ̈iwia chi p'adnaan pörnaan t'um Asamblea heem k'ʌʌnpa hich haig t'ʌ̃rk'ʌʌipʌ̈ijim haajem. Maimua hag noram ya chadcha t'um hãba biirdʌ t'ʌnʌisiewai chi Pablo dawag haibëewi ham na dʌnʌʌupi sĩujim haajem. \c 23 \p \v 1 Mag ham k'ĩirp'ee hich dʌnʌʌupi sĩubaawai mag judionaan chi t'et'emnaanag dau t'õba heerpanaa, —Keena, k'odamnaan, Hẽwandamau k'ap'ʌ simgui hajim hanʌm, mʌ hi dau na k'ajap'a chitaajem. Mʌch mag chitʌm k'ap, mʌchdëujã k'ap'ʌ chirʌmgui hajim, hi dau na k'aigba k'aba chirʌm. \p \v 2 P'adnaan t'um t'ʌnʌm k'ʌʌn pör Ananías ha t'ʌ̃r sĩerrjã dʌ̈i haig sĩerr haawai Pabloou mag hiek'abarm hũrwia hi bigaau narr k'ʌʌnag hi hijurcha deepi jaaujim hanaabá. \v 3 Magbaawai Pabloou mag p'adnaan pörög, —Pʌʌn maiguin sĩi k'ĩirjugjã chuk'uta hiek'abapʌ̈im. Hẽwandamaujã hĩchab pʌ gaai jua k'ʌajukë hajim hanʌm, pʌch mag hiek'a chirʌm paar. Pʌ hĩchab chi t'et'em haawai hajap'a nem k'ap jëeu hoonaa hagpierraa nem wawaagta mʌig hoo chirabá. Mag simta, ¿jãgwi pʌch paarmua leíu jaau sim chaaur warag mʌ hi p'ãrpi jaau chirʌ́? hajim hanʌm. \p \v 4 Magbaawai haig narr k'ʌʌnau Pabloog, —¿P'adnaan hamach t'umaam k'ʌʌn hat'ee hich Hẽwandamaucha chi pörk'apitarrta pua bʌ̃ʌrjã högk'aba, hich k'ĩircha mag hiek'a chirʌ́? hajierram hanʌm. \p \v 5 Magbaa Pabloou, —Hãa, muan mamʌ hi p'adnaan pör k'abampii chirajiebma hajim hanʌm. Mua k'ap'ʌ harr hamua chan mag hiek'abak'amgui hajim hanʌm. Mua k'ap'ʌ chirʌmgui hajim hanʌm, Hẽwandam hiek p'ã sim gaai “Pãach heem chi t'et'em higwia hoob k'aigba hiek'am” ha p'ã sim. \p \v 6 Mag nʌm hee Pabloou k'aug hat'ajim haajem, chi t'et'emnaan hee saduceonaan dʌ̈i fariseonaanpa t'ʌnʌm. Hichdëu mag k'aug hat'aawai t'umaam k'ʌʌnag hũrmk'ĩir t'et, —Keena, mʌjã fariseota mʌg chitʌm, maagwai mʌ haaijã hĩchab fariseo hajimgui hajim hanʌm. Pãrau mʌig hiekk'õr paraamjö mʌ wai nʌmʌn, sĩi maach meewia deeu maach hiiu p'iidʌju hʌ̈k'a chitʌm gaaimuapaita mʌig mʌ wai nʌmgui hajim hanʌm hamag. \p \v 7 Pabloou mag hiek'abapäaiwai fariseonaanau jũrr chi saduceonaan dʌ̈i chik'am hipeer hahau nʌʌ hawi hihãba narrta warag k'ĩk'ĩratdö haaidʌ p'öbaadëjim haajem. \v 8 Saduceonaanau jaauwai, maach hak'aar chuk'u sĩerrjëe haawai, maach meewai mʌg hatag pawijã tag maach hiiu p'iidʌbaju haajem. Mag nʌm dʌ̈i hamag chan hʌ̃gt'ar Hẽwandam chognaanjã chuk'u, ni mepeenjã chuk'um hanaabá. Mamʌ jũrr fariseonaanau magba, hamau hʌ̈k'abam hanʌm t'um hʌ̈k'aajem haajem. Magʌm gaaimuata warrjã mag chik'am hipeer hahau k'ap'öbaadëjim hanaabá. \v 9 Mag sereu t'ʌnʌʌ hawi, hãaur k'ʌʌn Moiseeu p'ã pʌarr hiek jawaag chi machnaan fariseonaan higar narr k'ʌʌnau p'iidʌtk'awi, —Marau mʌg woun bʌ̃ʌrjã k'aigba sim hooba nʌmgui hajierram hanʌm. Mamʌ mag sĩi hi dau heert'ʌg hat'amjöta hajim hanaawai, dösãtauta hirig hiek'ajĩ wa Hẽwandam chogauta hiek'ajĩ maadëu k'augbamgui hajierram haajem. \p \v 10 Jũrr mag serereuk'amua warag hat'uucha pamaawai, hõrau sĩi jũrram k'ʌʌnau hëudʌdʌtk'amua, Pablo piu t'ʌrrëu haju k'ĩirjuwi, chi comandanteeu soldaaunag hi sim haar hʌʌrbapiwi, ham jua heem k'echeunaa deeu hũmaai cuartel hee warrpijim haajem. \v 11 Mag mam hi harrtarr hed hedaar maach Pör Jesuucha Pablo haig bëewia hirig, —Pablo, hoob jãp'ierr chiram hajim hanʌm. Jãp'ierrju k'ãai warag t'ãar p'ĩi habá. Pʌchdëu Jerusalén p'öbör hee hõrag mʌ hiek jaautarrjö, hich jãg Roma pawiajã pua mʌ hiek jaau chitajugui hajim haajem hichigcha. \s1 Judionaan Pablo pʌr hawaag hibëptarr \p \v 12 Mag maach Pör Jesuu Pabloog hiek'atarr noram judionaan k'apan hãba hiek deewia hihãba nʌisijim haajem, Pablo t'õopäaig. Mag nʌm hanʌmua, Pablo t'õopʌ̈ibam haig chan ni hãbjã t'ach k'öba ni döjã döbaju ha hiek'awia, “Maach mʌg hiek'abarm pödba meerk'apʌ̈imʌn, magan jũrr Hẽwandamau maachta k'aibag wauju haai nʌmgui” ha hiek'ajierram hanaabá. \v 13 Chi mag hiek'a narr k'ʌʌn chi k'apanag cuarenta hatcha naajim haajem. \v 14 Mag chadcha hamach happain ya chi hiek'am harr haawai p'adnaan chi pörk'a nʌm k'ʌʌn judionaan chi t'ierrnaanpa hãba narr haar wëtwi maguimajierram haajem: \p —Pablo t'õobam haigjã bʌ̃ʌrjã maar t'ach k'öba ni döjã döbaju ha hiek'awi nʌm. Marau maach hiek'atarr pödba meerk'apʌ̈imʌn, magan warag maachta Hẽwandamag k'aibag waupi jaaujugui hajierram haajem chi pörnaanag. \v 15 Cha marau jaau nʌmjö hamk'ĩir, nau pãrau tagam k'ʌʌn t'um chi t'et'emnaan dʌ̈imua chi comandanteeg nanwe mʌig pãach haig hi hig nʌm habat hajierram hanʌm, hi dʌ̈i hök'ar hiyʌ̈ʌmamua hajap k'ap jëeumaag. Magbaawai marau sĩi hi k'ĩirp'ee nʌan majugui hajierram hanʌm, mʌig wai barchëju nawe t'õopäaig. \p \v 16 Mamʌ hamau warm k'ʌʌnag mag jajaauk'am hich Pablo hʌ̃p'ʌi k'ʌ hãbam hag hiewaau hũr sĩerr haawai hichdëu mag hũrbarm bʌ̈rre Pablo wai narr haar cuartel hee mawia hi hëugar mamagk'am hichigcha jaauwimajim hanaabá. \v 17 Magbaawai Pabloou capitán hãb hich haig t'ʌ̃rnaa magʌg, —Chamʌg woundam comandante haar hat'aad hajim hanʌm. Nau hirua hichdëu k'ap comandanteeg nem hĩgk'aimaju. \p \v 18 Magbaawai chadcha capitanau chi chaai comandante haar warrwi hirig, —Preso hãb Pablo haajemua mʌ t'ʌ̃r hauwia mʌg chaai pʌ haig haibëepijimgui hajim hanʌm. Hi hiek mag mʌg chaairau pʌrʌg nem jawaag wai chirʌm haajem ha jaaujim chi comandanteeg. \p \v 19 Magbaa chi comandanteeu chi chaai jua gaai pʌrnaa chaaur hich hap harrwi, —¿K'anta pua mʌrʌg jawaag wai chirʌ́? ha jëeujim hanʌm. \p \v 20 Magbaawai chi chaairau hirig, —Judionaan ya hãba hiek deewi nʌmgui hajim hanʌm, nan pʌ haig hiek'aan bëeg. Nan hamau pʌrʌg Pablo harrpijugui hajim hanʌm, hamach pörnaan judionaan chi t'et'echaram k'ʌʌn dʌ̈i hãba biirdʌ nʌm haar, sëuk'a hök'ar hit'ũu jëeumamua hajapcha hi k'ap haag hawi. \v 21 Mamʌ hoob ham hiek hʌ̈k'amgui hajim hanʌm. Chi mag hiek'a nʌm k'ʌʌn k'apanag cuarenta hatcha nʌmgui hajim haajem. Hich mak'ʌʌnta Pablo t'õopʌ̈ibam haigjã t'ach k'öba ni döjã döbaju ha hiek'a nʌmgui hajim hanʌm. Maimua sĩi hamach hiek'atarr pödba meerk'abapäaiwai warag hamachdëuta Hẽwandamag hamach k'aibag waupi jaauju haajem. Maagwai hamachdëu hãba pʌ hiekpaita hũr nʌmgui hajim hanʌm. Pua hamag mag harrpimʌn, magan k'ʌd jãrr sirp'ʌg hee nʌnaa mʌ naamjöoi t'õopʌ̈iju haajem ha jaaujim haajem chi chaairau. \p \v 22 Magbaawai chi comandanteeu chi chaairag, —Mʌg cha pʌchdëu mʌrʌg jaaubarm hoob bʌ̃ʌrjã deeum k'ʌʌnag jawamgui hajim hanʌm. \p Mag jaaupiba wawinaa chi chaai pʌ̈ijim haajem. \s1 Gobernador Félix haar Pablo deepʌ̈itarr \p \v 23 Magbaawai chi comandanteeu capitannaan numí t'ʌ̃rk'a hauwi hamag nem t'um k'ĩir k'augamk'ĩir magjim haajem: \p —Soldaaun sĩi bʌ̈ʌupai wëtju k'ʌʌn doscientos jʌr hat'at; cabaai gaai wëtju k'ʌʌn setenta, maimua soldaaun t'utk'ër panjã hĩchab doscientos jʌr hat'at hajim hanʌm. Mak'ʌʌn dʌ̈i nau k'ëutarr k'ur nʌʌ hawi hedaram las nuevenaa pãar Cesareaag wëtjugui hajim hanʌm, Pablo deen. \v 24 Maimua hich Pablo hat'eejã hagjö cabaai jʌr deebat, hag gaai mamk'ĩir. Bʌ̃ʌrjã hi chig haba harrwi hich jãg monak'a gobernador Feliig t'ʌsĩe pʌabajët ha jaaujim haajem mak'ʌʌn capitannaanag. \p \v 25 Mag jaauwi ham wëtum dʌ̈i chi comandanteeu hẽsapjã p'ãnaa deepʌ̈ijim hanaabá, Cesarea durram gobernador Félix hat'ee. Mag hẽsap gaai mag sĩejim haajem: \pi1 \v 26 “Excelentísimo Gobernador Félix, ¿Jãgpai chirʌ́? Mʌ, comandante Claudio Lisiaauta pʌrʌg mʌg hẽsap p'ã deepʌ̈i chirʌm. Mʌ saluddam deepʌ̈i chirʌm hat'á. \v 27 Mʌg woun judionaanau pʌr hauwi, mʌ k'urau k'abamuan, warre t'õopʌ̈im hig naajim. Mamʌ Romapierrta mag wai nʌm ha mʌchdëu hũr hat'aawai hag bʌ̈rre mʌch soldaaun dʌ̈i mawi mua hi k'aigpër haujim. \v 28 Hagt'a k'augba chirarr haawai, k'an gaaimuata hamau hi dʌ̈i jãg t'ʌnʌ́ ha k'ap haag hawi, mua hi harrjim judionaan hamach Asamblea hee hãba biirdʌ t'ʌnʌm haar. \v 29 Mamʌ mam panaa wajapcha hũurwai sĩi Moiseeu Hẽwandam hiek p'ã pʌatarr gaaimuata hamach heepai mag hi hiekk'õr pöm chirʌrʌm k'ajierram. Mamʌ mua hoowai magpaim gaaimua pöd hi t'õoju k'aba, ni sĩi cárcel deg p'ãraagpaijã hi hiekk'õr chuk'u sĩejim. \v 30 Mamʌ mag nʌm hee hũurwai, judionaanau hi t'õopʌ̈yaag hiek deewi hihãba nʌm ha mʌchdëu hũr hat'aawai, chadcha heeu dëgölp magam hugua hawi, warag mua pʌ haar hi deepʌ̈i chirʌm. Maagwai mag hi hiekk'õr pöm chirʌm ha jaau nʌm k'ʌʌnagjã warag pʌ haar wëtwi pʌch dʌ̈ichata hiek'api chirʌm. \pi1 Magdampai hajim pʌrʌg jaaum hig chirarr. Hayoo kakë. \cls Firma, Claudio Lisias” \p \v 31 Maimua chadcha hedau k'ëutarr k'ur nʌʌ hawi ya hamach wëtju harr hora haadeewai, hamachig jaautarrjö soldaaunau Pablo dawag hauwi p'öbör Antipatris hanʌmʌg hat'aadëjierram. \v 32 Mag wëtwi, barwia, hag noram hãspabaadeewai maigpaimua chi soldaaun bʌ̈ʌu wëttarr k'ʌʌn deeu hewag hamach cuartelag bëejierram. Magbaawai warm k'ʌʌn cabaai gaai wëtmaa harr k'ʌʌnau warag Pablo Cesareaag hat'aadëjierram haajem. \v 33 Mag wëtumua Cesarea barwi, comandanteeu hẽsap deepʌ̈itarr gobernadorrag deewi, chi Pablojã warre hich jua hee joot'ʌ pʌajierram haajem. \v 34 Mag hichig hẽsap deebaimaawai hag gaai heerpa wai dʌnʌʌ hawi Pabloog jëeujim haajem hi t'aabatarr durr k'ap haag hat'ee. Maimua Pabloou hichig, —Mʌʌn Cilicia durramʌu habaawai, jũrr chi gobernadorrau hirig, \v 35 —Nau hök'ar pʌ k'aibag wawaag pʌ k'ĩir hiek'a nʌm k'ʌʌn hãba naaicheewaita mua pʌ hiek hũrjugui hajim hanʌm hirig. Magwi warag rey Herodes k'ararr sĩejerr degpai soldaaunag hoo paraa wai naapijim haajem, bʌ̃ʌrjã höbeerpiba. \c 24 \s1 Pabloou hich kõitpai gobernador Feliig hiek'atarr \p \v 1 Mag soldaaunau Pablo Cesarea p'öbör hee gobernador haar deet'urtarr k'ur cinco días nʌm hee, p'adnaan pör Ananías, hagjö judionaan chi pörnaan dʌ̈i hamach abogado Tértulo hanʌmpa barjim haajem ham nʌm haar. Mak'ʌʌnau hamach t'um gobernador haar wëtwi nem chad k'abamta sëuk'a chadam hiekjö Pablo gaai t'ʌjierram hanaabá, hi k'aibag waumk'ĩir. \v 2 Mag nʌm hee hĩchab hich Pablojã hamach haig waipierrwai chi abogado Tértuloou Pablo k'ĩir gobernador Feliig, —Señor gobernador, hʌ̈u pʌ gaaimuata maar k'õinaa wënʌrrʌmgui hajim hanʌm. Pʌch jãg p'idk'aagjã k'ĩirjugdam k'ap'ʌ k'itʌm gaaimua, mʌg durr heejã chadcha hʌ̈u warag pua nem k'ĩir pogk'e waumam hõrau k'ak'apdö t'ʌnʌmgui hajim hanʌm. \v 3 Maagwai maach t'umaam k'ʌʌnau pʌrʌg hʌ̈u hajim hanʌm, chadcha maach t'umaam k'ʌʌn hat'eeta pua jãg sĩewai. Jãg hoowai chadcha maar honee nʌmgui hajim hanʌm, pʌ gobernador wajap'am haawai. \v 4 Mamʌ pʌ jua p'idag pöm wai sim maachdëu k'ap'ʌ naawai sĩi k'ũchpai pʌrʌg maach hiek hũrpim k'õsi nʌmgui hajim hanʌm. \v 5 Mag marau pʌrʌg jaaum hig nʌmʌn mʌgaugui hajim hanʌm: Marau wajapcha hoowai mʌg wounan sĩi hõor wawí nʌrrʌmua hõor meeuk'apimieu. Maguata sĩi hich nʌrrʌmpierr judionaan wawie gaaita nʌrraajemgui hajim haajem, hõor meeuk'apiwi hiek p'it'urg hamk'ĩir. Mag nʌm dʌ̈i hĩchab mag ham hiek hiiur “Nazaretpierr hi” hanʌm hee hichta chi pörk'a simgui hajim hanʌm. \v 6 Mag hichta chi pörk'a chirʌm hawi, Haai hi jëeujem di higwiajã k'aigba hiek'anaa hag hee judionaan k'abam k'ʌʌn dubpiba haajemta hierr hich dʌ̈i p'ë wai sĩejimgui hajim hanʌm. [Mag nʌrrʌm hat'eeta chadcha marau hi pʌr hauwi maach ley gaai jaau simjö hich hagpierr ham hig naajim hi dʌ̈i. \v 7 Mamʌ ya marau magaagpamta, comandante Lisias bëewi, hajués maar jua heem k'echeu harrwi, jũrr maachigta mau pʌ haar bëepijimgui hajim hanʌm.] \v 8 Mamʌ maar sëu ham hugua, pʌchdëucha hirig wajap'a jëeu hooju haai chirʌm, k'an gaaimuata marau mʌig hich k'ĩircha pʌrʌg mag jaau nʌ ha k'ap haag hat'ee. \p \v 9 Chi Tertuloou mamag k'aawai tagam judionaan haig narr k'ʌʌnaujã hĩchab hich magta warag hi hipierr, “Jãan chadaugui” haajeejim hanʌm. \p \v 10 Magbaawai chi gobernadorrau Pabloog hiek'amk'ĩir jaaubaawai Pabloou hiek'amamua t'umaam k'ʌʌn jʌ̃gdaar magjim haajem: \p —Hʌ̈u pua mʌrʌg hiek'apibarm. Mua pʌchigchata jaaum k'õchag chirajimgui hajim hanʌm, pʌchta chadcha nem hĩs k'abam mʌg durr hee año k'apan chi t'et'emk'a chiraawai. Maagwai pʌrʌg k'ap hamk'ĩir, mʌchdëupai mʌch kõit hiek'ak'imgui hajim hanʌm. \v 11 Mamʌ wajapcha k'ap haag, pʌchdëuchajã pua bigaaum k'ʌʌnag jëeu hook'iin, heeu hĩsta doce diaspai simgui hajim hanʌm, Jerusalén mʌ barchëtarr. Tagam nem hat'eejã k'aba, mʌʌn hãba Hẽwandamag jëwaanta bëejimgui hajim hanʌm. \v 12 Magtarr haawai ni hãbmuajã k'ĩir mor chigpai mʌ chik'am dʌ̈i hipeer hahauk'amjã hooba, ni Haai hi jëeujem deg, Hẽwandam hiek hũraag biirdʌajem deg, wa kaaijã hee k'ãijã mua hõor meeuk'apiwi jũrr chik'am jĩerrarrauk'am hõrau bʌ̃ʌrjã hooba haajemgui hajim hanaabá. \v 13 Mʌ bʌ̃ʌrjã magba chitʌm haawai mʌk'ʌʌn wounaanau pöd pʌrʌg, “Chadcha marau maach daúa hi mag sim hoobajieb” ha hiek'aju k'aba nʌmgui hajim hanʌm, sĩi hamach k'ĩirjug heemuapai mag naawai. \v 14 Magarrau mʌchdëujã mua mʌch meerba jaau chirʌmʌn mʌgau: Muan warrgarwe maach jöoinau jëeujerr hag Hẽwandamagta hagt'a jëeu chitʌm dʌ̈i Jesús hiek hʌ̈k'a wënʌrrʌm k'ʌʌn higar hʌ̈k'a chitʌmgui hajim hanʌm. Maata hamachdëu jaauwai mag mua sĩi Hẽwandam hi k'abamta hʌ̈k'a chitʌm haajem. Mamʌ muajã ham dënjö hʌ̈k'a chitʌmgui hajim hanʌm. Hẽwandamau Moiseeg hich hiek p'ãpitarr hiek maimua hĩchab Hẽwandam hi jaaumienau p'ã pʌatarr hiek sĩsidʌmpa t'um mua hʌ̈k'a chitʌmgui hajim hanʌm. \v 15 Hõor hötarr k'ʌʌn chi t'eerjã chuk'u hajap'a harr k'ʌʌn dʌ̈i hãk'ãraa harr k'ʌʌnpa t'um hãba deeu Hẽwandamau hiiu p'iidʌtk'api hauju hanʌm hamau hʌ̈k'a naawai muajã hagjö hʌ̈k'a chirʌmgui hajim hanʌm hĩchab, ham dënjö. \v 16 Maguata mʌʌn mʌch chitʌmpierr Hẽwandam dau najã wajap'a chitanaa hõor heejã wajap'ata chitaju hẽk'aajemgui hajim hanʌm, naspawia mʌchdëu nem k'aigba wautarr gaaimuajã hök'ĩirjuu hoo chiraba haag. \p \v 17 ’Mʌch durr k'abam hee añodam k'apanaa p'ʌʌrdʌ chitʌʌ hawi, hap'ʌʌm k'ʌʌn hat'ee p'atk'ondam haibëetarr deewi, mʌch ofrendajã Hẽwandamag deeg hĩschata deeu mʌch durr barchëwi chirʌmgui hajim haajem. \v 18-19 Magaag hat'eeta bëetarr haawai Haai hi jëeujem deg mawia, Moiseeu hiek p'ã pʌarr gaai jaau simjö t'um mua wau dichwia, Hẽwandam na wajap'a chirsimta judionaan Asia durrmua bëetarr k'ʌʌnau mʌ hoochëjierram. Maagwai chan mamʌ hõor k'apan k'aba, ni sĩi hõor meeuk'a nʌrrjëejã k'aba t'ʌnaajimgui ha jaaumajim haajem. Leinaanag mʌ k'aibag waupi jaauju hawiajã, mag Haai hi jëeujem deg mʌ hooimatarr k'ʌʌnauta mʌig bëewi mʌ jaauju haai nʌmgui hajim hanʌm, k'ani mua ham dak'ĩir k'aigba wau chirajĩ. \v 20 Wa magbam k'ai, chi mʌig nʌm k'ʌʌnaujã jaauju haai nʌm: Har judionaanau hamach Asamblea hee hamach na mʌ wai nʌm hed, ¿k'aíu k'ap hajĩ, k'an nem k'aigba mua wautarr gaaimua hamau mʌ jãig wai naajĩ? \v 21 Sĩita chadcha mua hik'ʌaba hamag mag chirajim: “Pãar hiek mag mʌ hiekk'õr pöm chiraawaita mʌ mʌig wai nʌm hanʌmʌn, sĩi hõor hötarr k'ʌʌnta deeu hiiu p'iidʌ nʌrrjëe haju jaau chitʌm gaaimuapaita pãrau mʌ mʌig wai nʌmgui” ha chirajim hamag. Mag tag mua bʌ̃ʌrjã hiek chigaa hiek'abajimgui ha jaaumajim haajem Pabloou hich kõit. \p \v 22 Mamʌ chadcha Jesús hiek hʌ̈k'a durrum k'ʌʌnau mag hõor meeuk'apiba haajem hich Feliiujã wajap'a k'ap'ʌ sĩerr haawai Pablo hiek'amam hũrwia warag, —Comandante Lisias pierrwaita pãrau hi dʌ̈i mag t'ʌnʌm wajap'a k'ap haag hirig wajapcha jëeu hoomajugui hajim haajem. \p \v 23 Maimua warag chi capitanag Pablo chig hapiba jaauwia sĩi hoopaar hapijim haajem. Mamʌ mag nʌm dʌ̈i hĩchab sĩi preso k'aba simjö hi k'apk'ʌʌnagjã hʌdʌraa hi hoon bëepinaa hirua nemdam higbarmjã parhooba hau deepi jaaujim haajem. \p \v 24 Hamau hi dʌ̈i mag t'ʌnarr k'ur hagt'a k'ãaidam k'apancha k'aba nʌm hee, chi gobernador Félix hich hʌʌi Drusila dʌ̈i bëewi Pablo hawaan mapijim haajem, hõrau Jesucristo hiek hʌ̈k'aajem jaaumam jũrr hamachdëu hũraag. Mag hich Félix hũan Drusila hanʌm Judeapie hʌʌi hajim. \v 25 Mamʌ Pabloou, jãga Hẽwandam dau na maadëu nem hagchata wau wënʌrraju haai nʌ ha jaauwi, dich morjã wir haig hajap'ata sʌrk'a wënʌrraju haai nʌm ha jaaumam dʌ̈i hĩchab, Hẽwandamau maach chacham hedjã dichdëu nem waumatarrpierr t'um hich hagjöo maach dʌ̈i haju hanʌmpa jaaumam hũrwia, Feliiu hich k'ap Pabloog magjim haajem: \p —Pablo, hidëu magpai sĩuwia pʌchta deeu pʌch sĩejem cárcel deg petá. Mʌch jua parii habarm hed deeu mua pʌ t'ʌ̃rpʌ̈ijugui hajim hanʌm, cha pua jaau sim hũraag. \p \v 26 Mag simʌn mamʌ chi gobernadorrau hich hödegpain, hich weeupʌ̈i nʌm paar Pabloou hichig p'atk'onaujã p'agpim k'õsi sĩerr haawaita mag sĩi hi dʌ̈i hiyʌ̈ʌ haagpaijã hʌ̃iba hich haar hi t'ʌ̃rpʌ̈pʌ̈i haajeejim haajem. \v 27 Hich mag simua ya año numí sĩejim hich mag cárcel degpai. Mag nʌm hee Félix höbërwia jũrr deeum Porcio Festo hanʌmta Judea durr gobernadork'a sĩsijim. Mamʌ hich Félix judionaan dʌ̈i hiekk'õr haumaaugau, mag hich höbëraagpamjã Pablo höbeerpiba, hich mag cárcel deg pʌajim. \c 25 \s1 Pablo gobernador Festo na \p \v 1 Mag chadcha Porcio Festo Judea durr barchëwi jũrr gobernadork'a sĩsijim. Mag hich barchëtarr k'ur k'ãai t'ãrjupnaa Cesareamua Jerusalenag majim. \v 2 Mag hi mawia barbaimaawai sĩi hʌʌr p'adnaan chi pörk'a nʌm k'ʌʌn judionaan chi t'et'echaram k'ʌʌn dʌ̈i hi haig bëewi hirig Pablo hëugar chad k'abam hiekta hĩgk'achëjierram haajem. \v 3 Mag, hamach hiek hʌ̈k'amk'ĩir Festoog jajaau haajeejim haajem, Cesareamua Jerusalenag Pablo deepʌ̈imk'ĩir. Maan ham dënën hamach happain ya, chi hiek'am harr haawai, mag hi deebapäaiwai k'ʌd jãrr nʌnaa hi t'õopäaig hajim. \v 4 Mamʌ par hamau mamagk'am hãba, Festoou warag, —Pablo Cesarea p'öbör hee preso sĩebahab hajim hanʌm. Maagwai mʌchchata mʌg k'ur jöpcha hagʌg maju ha chirʌm, \v 5 maagwai pãar heem k'ʌʌn chi t'et'emnaan mʌ dʌ̈i Cesareaag wëtju haai nʌmgui hajim hanʌm, mam pabaimaawai, chadcha hichdëu nem k'aigba harr gaaimua hiekk'õr paraa sim k'ai, warag t'et pʌr hawaag. \p \v 6 Mag jöpcha hich Festo maju harr haawai ocho días k'aba harr k'ai diez diasjöpai Jerusalén p'öbör hee sĩewi deeu Cesareaag bëejim. Mag bëewia hich bartarr noram hich sie gaai jupwi hich haig Pablo haibëemk'ĩir t'ʌ̃rpʌ̈ijim haajem, hichdëucha Pablo hiek k'ap hũraag. \v 7 Mag t'ʌ̃rpʌ̈itarr haa, ya hamach haig dubbaicheewai, chi judionaan mag Jerusalenmua bëetarr k'ʌʌnau dak'acha bëenaa hich k'ĩircha nem k'aigbacharamta hi gaai t'ʌp'öbaadëjim haajem. Mamʌ magʌmjã sĩi hamach hipaita mag t'ʌnarr haawai pöd hi pʌr hauba haajeejim haajem. \v 8 Mag ham hiek'apinaa jũrr Pabloou hich kõit hichdëupai, —Mʌ chan mʌg chitʌm haig bʌ̃ʌrjã nem k'aigba wauba chirʌmgui hajim hanʌm. Mua mag hamau jaau nʌmjö judionaan ley hichaaurjã k'aigba k'aba, Haai hi jëeujem di higwiajã k'aigba hiek'aba, ni Romaam emperador higwiajã bʌ̃ʌrjã hi hëugar k'aigba hiek'aba chirʌmgui hajim hanʌm. \p \v 9 Mamʌ judionaan hich dʌ̈i honee hapim k'õsim hiek'au Festoou hich Pabloogta, —¿Jerusalén mawia jamta pua pʌch k'ĩircha warre pʌch dʌ̈i jãga haju k'ap pʌchig jaaupim k'õsi chirʌ́? ha jëeujim hanʌm. \p \v 10 Magbaawai jũrr Pabloou hirig —Mʌ mʌig emperadorrau warre presonaanag hamach k'ĩircha ham k'aibag wauju wa sĩi höbeerpʌ̈iju ha jaaujem haigta chirabahab hajim hanʌm. Maagwai mʌigweta warre mʌch k'ĩircha jaaupʌ̈iju haai simta, ¿k'ant'ee pua mʌ jam harrm hig chirʌ́? hajim hanʌm. Pua pʌchdëujã k'ap'ʌ chirʌm, mʌ judionaan hiwiir hãbam dʌ̈ijã k'aigba k'aba chirʌm. \v 11 Pua hoowai mʌchdëu nem k'aigba harr gaaimua chadcha hamau mʌ t'õoju haai nʌm k'ai, mua magʌmjã habam. Mamʌ bʌ̃ʌrjã mʌ k'aigba k'aba chirʌmta, sĩi mʌ hëugar mag sëuk'a t'ʌnʌm gaaimuapai chan mʌ dʌ̈i hamachdëu hampierr hamk'ĩir ni hãbmuajã pöd mʌ hamag pʌr deeju k'aba simgui hajim hanʌm. Magju k'ãai warre emperador haarchata mʌ deebapʌ̈i. Jam hirua mʌ dʌ̈i hichdëu k'ap hajugui hajim hanʌm hich Pabloou hirig. \p \v 12 Magbaa Festoou hich wawiejem k'ʌʌn dʌ̈i hiek'awi Pabloog, —Emperadorragchata pua pʌch dʌ̈i hichdëu k'ap hapim k'õsi chiraawai magan hichiita emperador haar pʌ majugui hajim hanʌm hirig. \s1 Pablo rey Agripa na \p \v 13 Mag Festo k'ĩirp'ee Pablo hijẽjẽbk'arr k'ur pömcha k'aba nʌm hee, rey Agripa hich hʌ̃p'ʌi Berenice dʌ̈i Cesarea p'öbör hee bëejierram, gobernador Festo hoon. \v 14 Mag bëewia da wëtba nʌʌ harr haawai hiyʌ̈ʌmamua Festoou rey Agripaag Pablo jaaumamua magjim haajem: \p —Woun hãb Pablo hanʌm Feliiu preso pʌatarrjã mʌig simgui hajim hanʌm. \v 15 Mʌch mʌig pachëwi mʌ Jerusalén hudt'uurwai judionaan heem p'adnaan chi pörk'a nʌm k'ʌʌnau hagjö ham heem chi t'et'emnaan dʌ̈imua warre mʌrʌg hi t'õopʌ̈ipi naajimgui hajim hanʌm. \v 16 Mamʌ mua hamag jaaujimgui hajim hanʌm, maach Romapienau pöd k'an gaaimuata mag woun preso wai nʌ ha k'augba nʌwe chan jʌ̈chag hag bʌ̈rre presonaan dʌ̈i dichdëu hampierr haba haajem. Magju k'ãai chi presoogjã mag hich leíg jaau wai nʌm k'ʌʌn dʌ̈i k'ĩircha hoonaa, hajap'a hi hiek hũrnaata, hi t'õopi jaauju hawiajã, t'õopiju haai simgui ha chirajim hanʌm Festoou Agripaag. \v 17 Mag gaaimua hamachta mua mau mʌch haar t'ʌ̃rpʌ̈iwi bardʌtk'abaicheewai, hag noramwe mʌch sie gaai jupwi chi Pablo hawaan mamk'ĩir mua hõor pʌ̈ijimgui hajim hanʌm Festoou. \v 18 Maimua haipierrwai muan hi dʌ̈i mag t'ʌnarr k'ʌʌnaujã hirua chadcha nem k'aigba waaujerrta jaaujupii chirajimgui hajim hanʌm chi Festoou Agripaag hĩgk'amamua. \v 19 Mamʌ magjã magba, hãba hamau hi gaai t'ʌmjö t'ʌ narran, hamach jöoin hi jaau nʌm maimua hãb mag woun Jesús ha t'ʌ̃r sĩerr meetarr hanʌmʌ́, Pablo hiek mag hagt'a hiiu sim ha jaau nʌmpaita hi gaai t'ʌ naajimgui ha hĩgk'amajim hanaabá. \v 20 Mag hĩgk'amamua, Mamʌ sĩi magʌm gaaimuapai harr haawai, chadcha mʌchdëu jaauju k'augba haadee, warag hich Pabloogta, “Pʌ mam k'õs hak'iin, warag Jerusalenag mak'amgui” ha chirajim, “jam panaata pʌchigcha warre pʌ dʌ̈i jãga haju k'ai ha k'ap jaaumk'ĩir.” \v 21 Mamʌ magbaawai hichdëu, “Magju k'ãai warre emperador César haarta mʌ deebapʌ̈it, jamta hirua mʌ dʌ̈i hichdëu k'ap haju” habaawai, hich magpai sĩuwi, deeu mua hich sĩejem cárcel deg harrpiwi, sĩi hoopaar hapijimgui hajim hanʌm, emperador haar pʌ̈i nʌm hora. \p Magta Pablo cárcel deg simjã Festoou Agripaag jaaumajim haajem. \p \v 22 Magbaawaita jũrr rey Agripaau chi gobernador Festoog, —Muajã mag woun hiek hũrm k'õsi chirʌmgui hajim hanʌm. \p Magbaa Festoou, —Magan nan mua pʌrʌg hi hiek hũrpik'imgui hajim hanʌm hirig. \p \v 23 Magtarr haawai chadcha hag noram Agripa Berenice dʌ̈i hamach k'ajũa hooimʌcharam jũa bëewi hãba hamach biirdʌajem hee dubjierram haajem. Ham dʌ̈i hĩchab bëejierram haajem soldaaun chi pörnaan maimua hich hag p'öbör heepaim k'ʌʌn chi t'et'emnaanjã hagjö. Ya mag t'um bardʌtk'abaicheewai Festoou Pablo hawaan mapijim haajem. \v 24 Magbaa hi jʌraan wëtwi haipierrwai magjim haajem hich Festoou: \p —Rey Agripa, maimua pãar mʌig maar dʌ̈i nʌm k'ʌʌn: Cha simgui hajim hanʌm, pãar hõor hig narr. Jerusalén p'öbör hee maimua hich mʌigjã judionaan t'umaam k'ʌʌnau mʌg woun hiekk'õr pöm sim ha jaauchënaa warre mʌrʌg t'õopʌ̈ipi jaau nʌmgui hajim hanʌm. \v 25 Mamʌ mua hoowai hirua bʌ̃ʌrjã nem k'aigba wauba sim, magʌm gaaimua hi t'õopäaig. Mamʌ hichdëucha jũrr emperador César haarta hich deepʌ̈ipi sĩewai, ¿muajã jãgbarju? Hichiita mua hi deepʌ̈ijugui hajim hanʌm, jam paawai hi dʌ̈i hichdëu k'ap hamk'ĩir. \v 26 Mag hi deepʌ̈iju ha chirʌmjã hagt'a k'augba chirʌmgui hajim hanʌm, k'an hata maach pör emperadorrag mua jaaupʌ̈iju k'ai, mʌg hi preso wai nʌm k'ap hamk'ĩir. Mamʌ rey Agripa, pʌʌta rey haawai, pʌrʌgta hʌ̃rcha k'ap hamk'ĩir t'ʌ̃rpʌ̈iwi cha simgui hajim hanʌm chi Festoou. Pʌchdëucha hich dʌ̈i hiyʌ̈ʌ hawia wajap'a k'ap'ʌ haadeewai mʌrʌg jaaubá hajim hanʌm, muajã jãga emperadorrag hẽsap gaai p'ã deepʌ̈iju haai chirʌ́ ha k'ap haag. \v 27 ¿K'an jãgwi mua mag chirʌ́? Mua mag chirʌmʌn mʌgaugui hajim hanʌm: Mua hoowai, mag preso deepʌ̈yaagpam hanʌmta, emperadorrag k'ap hamk'ĩir hĩs mag gaaimuata hi pʌr hauwi chadcha hi k'aibag wau nʌm ha jaaupʌ̈iba chan bʌ̃ʌrjã hʌ̈u k'aba sĩewaita mag chirʌmgui hajim hanʌm chi Festoou rey Agripaag. \c 26 \s1 Pabloou hich kõit rey Agripaag hiek'atarr \p \v 1 Magbaawai rey Agripaau Pabloog hiek'apijim hanaabá, jũrr hich hiekcha hũraag. Mag hichig hiek'apibaawai, hamach meeun hee t'et'emnaanag saludaajerrjö, chi rey hoo simʌg hʌ̃gt'aag jua hʌanaa Pabloou magjim haajem: \p \v 2 —Rey Agripa, chadcha maach meeunaupai nem parhooba hamachdëu t'ʌm haig mʌ gaai t'ʌ hiek'a t'ʌnʌm. Mamʌ hʌ̈u pua mʌchigcha hiek'api chiraawai mʌ honee chirʌmgui hajim hanʌm, mʌchdëucha wir haig mʌch jawaag. \v 3 Mua k'ap'ʌ chirʌmgui hajim hanʌm, pua chadcha maach meeun hi wajap'a k'ap'ʌnaa hĩchab maach leijã wajap'a k'ap'ʌ sim. Maagwai pua sĩi mʌ hiekdam wajap'a hũrbarjugui hajim hanʌm. \p \v 4 ’Judionaanaun t'umaam k'ʌʌnau k'ak'apdö t'ʌnʌm, mʌch hẽwan gurwe jãga mʌ ham hee chitaajeejĩ, mʌch durr chiraajeewai maimua Jerusalén chiraajeewaijã hagjö. \v 5 Hamau k'ap'ʌ nʌmgui hajim hanʌm hĩchab, warrgarwe mʌ hich mag fariseok'a chitʌm. Pua k'ap'ʌ sim, fariseonaanta chadcha bʌ̃ʌrjã maach jöoin hi pʌaba wajapcha hʌʌrk'aajem k'ʌʌnau. Hamau chadcha nem hagchata jaau nʌm hak'iin, magʌmta bʌ̃ʌrjã meerba t'um jaauk'amgui hajim hanʌm. \v 6 Mamʌ magba hamau sĩi mʌ mʌig wai nʌmʌn, warrgarwe Hẽwandamau maach jöoinag jaautarrjö chadcha maach meewi deeu hiiu p'iidʌju hʌ̈k'a chitʌm gaaimuapaita hamau mʌ mʌig wai naabahab hajim haajem. \v 7 Warrgarwe mag jaaujerr haawaita, maach jöoin hãbam k'odpai doce narr hag chaain t'umaam k'ʌʌnau hĩs hewag pawiajã hagt'a hʌ̈k'a durrum hiek'au hedaram magwe Hẽwandamag jëeu durraba haajeeb hajim hanʌm, hichdëu jaautarrjö hiiu p'iidʌtk'aag. Magnaa, Rey Agripa hajim hanʌm, maach meeun t'umaam k'ʌʌnau k'abam, mamʌ hiwiir hãbam k'ʌʌnau par chad k'abamta hiek pöm mʌg mʌ gaai t'ʌ nʌmʌn, sĩi chadcha mʌchdëu mag Hẽwandamau maach hiiupi haaujem hanʌm hʌ̈k'anaa jaau chitʌm gaaimuapaiu hajim hanʌm. \v 8 Magnaa, Keena, magan pãrau k'ĩirjuawai Hẽwandamau chan maach chi meemjã pöd p'iriu hauju k'aba sĩeb hajim hanʌm, pãar mʌ dʌ̈i mʌg t'ʌnarram. \p \v 9 Magnaa hichdëupai, ’Warran muajã chadcha jãg Jesús Nazaretpierr higar hʌ̈k'a wënʌrrʌm k'ʌʌn t'um warre k'aibag hee pʌ̈iju haai nʌmpii chitajimgui hajim hanʌm. \v 10 Mʌchdëucha mag k'ĩirju chitarr gaaimua, Jerusalén p'öbör heen chadcha mua ham gaai mas waaujeejim. P'adnaan chi pörk'a nʌm k'ʌʌnaujã hamach paarmua mʌ higar narr haawai, mʌchig jaaubaa, chi hʌ̈k'a durrum k'ʌʌn k'apan mua cárcel deg dubpʌ̈imaajeejimgui hajim hanʌm. Mag p'ãark'anaa k'ëchpi jaauwaijã mua dʌ̈i ham higar chiraajeejimgui ha jaaumajim haajem hichdëucha. \v 11 Magnaa, Magbaju k'ar mua sĩi pa gaai bʌʌrnaajã wʌ t'ʌnʌʌujeejimgui hajim hanʌm, tag Jesús higar hʌ̈k'apimaaugau. Mag chirʌmʌn Hẽwandam hiek jaaujem di nʌnʌidʌmpierr hich mag chitaajeejimgui hajim hanʌm. K'ar warag k'ĩir machk'abaadeewai deeum p'öbör heem magwe mua ham hẽudee hẽk'aajeejimgui ha jaaumajim haajem hich Pablooucha. \s1 Pabloou deeu jãga hirua Hẽwandam hiek chaar hʌ̈k'ajĩ ha jaautarr \r (Hch 9:1-19; 22:6-16) \p \v 12 Mag jajawagmamua k'ʌdau hee Jesús dʌ̈i hich hiek'atarr jũrr reígcha hũrmk'ĩir hawi, deeu hũwaai jaaubaadëwi magjim haajem: ’Mag chitʌmua biek hãb hiek t'et'echa chitamk'ĩir hawi p'adnaan chi pörk'a nʌm k'ʌʌnau mʌchig hẽsap wau deebaawai hag dʌ̈i Damasco p'öbörög majimgui hajim hanʌm Pabloou hich jaaumamua. \v 13 Magnaa, Rey, mamʌ pua hʌ̈k'abamgui hajim hanʌm, mag mʌ mamta, hedausĩe t'ʌnʌm hee, cha hedau wʌʌ t'ʌnʌm k'ãyaujã dau hararaacha sĩi hedjã heemua dëgölp pagt'ʌm daujö p'ʌr jẽer hat'amua warre maach chi wënʌrrarr k'ʌʌn t'umwe maar k'ĩir harar wʌʌ jẽer hat'ajimgui hajim hanʌm. \v 14 Mag pagt'ʌm daujö dëgölp p'ʌr jẽer hat'amua warre maach t'umwe maar jẽk'ʌt t'up'ãau sĩujimgui hajim hanʌm. Mag jẽk'ʌt chirʌmua hũurwai, hebreonaan meúata mʌ t'ʌ̃rcha t'ʌ̃rnaa mʌrʌg, “¿K'ant'eeta pua jãgcha jãg mʌ hiek hʌ̈k'a durrum k'ʌʌn k'aibag wawaag ham hẽudee hẽk'a nʌrrʌ́ma?” ha sĩejim mʌrʌg. “Jãg nʌrrʌm haiguin parta pʌchdëupai pua pʌch gaai mas haju jʌr nʌrrabahab hajim, p'ak hemk'öíu p'idk'amaaugau hewag t'ʌʌgwai hich bʌ̈k'ʌrr pa hëudʌ jörraajem gaai miu hʌa sĩejemʌg t'ʌʌgjemjö.” \v 15 Magbaawai mua hirig, “¿Ma pʌ k'aiuma?” ha chirajim. Magbaa hichdëu mʌrʌg hich t'ʌ̃r t'ʌ̃rnaa, “Mʌʌn Jesuu. Mʌʌta pua k'aibag wauju hẽk'a chitabahab hajim. \v 16 Jöpk'aa p'iidʌ dʌnʌisí, maimua mʌ hiek hũrbá” hajim mʌrʌg. “Mua pʌrʌg mʌg mʌch hoopibarmʌn mʌch chogk'amk'ĩrau hajim, mag mʌ chog k'abaadeewai pʌchdëu mʌg hoobarm hõrag jaaunaa hĩchab mʌg hatag mʌchdëu pʌchig nem hoopimampa t'umaam k'ʌʌnag jaau chitamk'ĩir. \v 17 Judionaanau wa judionaan k'abam k'ʌʌnau k'ãijã pʌ chig ham hugua, mʌchdëuta pʌ t'ʌa wai chitajugui hajim, chadcha judionaan k'abam k'ʌʌn heejã mʌchdëuta pʌ pʌ̈i chiraawai. \v 18 Mua ham hee pʌ pʌ̈i chirʌmgui hajim, ham sĩi dau k'ĩsumjöta naawai; pua mʌ hiek jaaubaadeewai, dau hegdʌtk'a p'öbaadëmjö wajap'a hoop'öbaadeewai, tag hamach pekau heepai k'ĩchag heemjö hich mag wënʌrram hugua. Mua pʌ pʌ̈i chirʌmʌn, jãg sĩi dösãt hipierraa wënʌrraju k'ãai, Hẽwandamau k'õsi simjöta wënʌrramk'ĩrau. Mag mʌ hiek hʌ̈k'a p'öbaadeewai, Hẽwandamau hamach k'aibag chugpaabapäaiwain chadau, hamjã judionaan chi hʌ̈k'a wënʌrrʌm k'ʌʌn dʌ̈i hãba Hẽwandam chaaink'a nʌisijugui” hajim. Maga maach Pör Jesuu mʌrʌg hiek'ajimgui hajim hanʌm Pabloou Agripaag, mag Damasco p'öbörög mamua k'ʌd hee Jesuu hichig hiek'atarr jaaumamua. \p \v 19 Mag hiek'ak'agmamua hich Pablooupai, ’Rey Agripa, mʌchdëucha mag hoonaa mʌchigcha maach Pör Jesuu hʌ̃gt'armua mag hiek'atarr haawaita chadcha mua bʌ̃ʌrjã hi hichaaur haba, sĩi warag hi hipierraa hajimgui hajim hanʌm. \v 20 Nacha Damascopienagta mua jaaujim maach peerdʌajem hiek. Magtarr k'ur Jerusalenpienag jaauwi, Judea durram k'ʌʌnagjã jaauwi, hĩchab judionaan k'abam k'ʌʌnagpa t'um jaau p'ʌʌrdʌ chitʌmgui hajim hanʌm. Mag jaau chitʌmʌn, hamag hamach k'aibag hãsie hewag k'ĩirjuwia hisegnaa, Hẽwandamagta mag k'aibag chugpaapi jëeumk'ĩir jaaunaa, hĩchab t'umaam k'ʌʌn daar nem wajap'ata waupi jaau chitaajemgui hajim hanʌm, bigaaum k'ʌʌnau mag hoowai hamach hëugar, “Jãk'ʌʌnan chadcha k'ĩirjug hiiur wai nʌisim” hamk'ĩir. \v 21 Mag chitʌm gaaimuapaita chadcha Haai hi jëeujem deg judionaanau mʌ pʌr hauwia warre mʌ t'õopʌ̈im hig naajim. \v 22 Mamʌ hʌ̈u Hẽwandamau mʌ heeg hoowia hagt'a monak'a hi hiek jaau pʌʌrba chitʌmgui hajim haajem, t'umaam k'ʌʌnag. Chi t'et'em k'ʌʌnagjã jaaunaa hĩchab sĩi parhoobam k'ʌʌnagjã jaaujem. Mua mag jaaujemʌn, warrgarwe Hẽwandam hi jaaumienau Moisés dʌ̈imua jaauwai hĩs hewag paawai maach hee mag nem hoomaju haajerrta muajã hamag jaaujemgui hajim hanʌm. Mag tag mua nem k'ĩet'uu hamag jaauba chitʌmgui hajim hanʌm. \v 23 Cha mua jaau chirʌmjö warrgarm k'ʌʌnaujã jaauwai, mag Cristota bëewia, meewia, deeu hichta nacha hiiu p'iidʌjugui haajeejim hanʌm; magbarmua judionaanagjã k'ap hapinaa judionaan k'abam k'ʌʌnagpa hichta hed k'ĩe hee hõtdau paa dʌnʌmjö sĩerraawai, hi higmʌn hirua k'ap hapijugui haajeejim hanʌm, jãga Hẽwandam haar barju. \s1 Pabloou rey Agripaagjã Cristo hiek hʌ̈k'apiju hẽk'atarr \p \v 24 Pabloou peerdʌm k'õchgau Cristo higwia mag hiek'a k'itaawai Festoou hirig, —Pablo, pʌʌn wajapta lökie chirʌmgui hajim hanʌm. Hatcha estudieuta sĩi warag pʌ pör hok'oo sĩebahab hajim hanʌm hirig. \p \v 25 Magbaawai jũrr hich Pablo garmua Festoog, —Mʌ chan lököo k'aba chirʌm, muan hagchata nem jaau chitʌmgui hajim hanʌm. Maagwai mʌch hiek'amamjã mua k'ap'ʌ chitʌmgui hajim haajem hirig. \v 26 Magʌm hiek rey Agripaaujã wajap'a k'ap'ʌ simgui hajim hanʌm. Mag hirua k'ap'ʌ sim mʌchdëu k'ap'ʌ chiraawai hĩs mag hirig mʌch hiek hũrpim hök'öta mʌ hiek'a chirʌmjã haba chirʌmgui hajim hanʌm. Hõor hãbpaimuajã k'aba, ni hõor chukag heejã k'abata Jesús t'õowia deeu hiiu p'iidʌba harr haawai, chadcha hirua meraajã k'aba sim mua k'ap'ʌ chirʌmgui hajim hanʌm. \v 27 Magnaa hirigchata, Rey Agripa, ¿Warrgar Hẽwandam hi jaaumienau jaaujerr hiek pua chadcha hʌ̈k'a chirabá? hajim hanʌm. Mua k'ap'ʌ chirʌm pua chadcha hʌ̈k'aajem hajim Pabloou hichdëupai. \p \v 28 Magbaawai chi reíu Pabloog, —Peerchata puan pʌch dënjö mʌrʌg hʌ̈k'api hat'amgui hajim hanʌm, pʌchjö Cristo dën k'amk'ĩir. \p \v 29 Magbaawai jũrr Pabloou chi reíg, —Mag sĩi peerta hʌ̈k'abarmjã haba, t'um mʌig t'ʌnʌm k'ʌʌnau mʌ dënjöta hʌ̈k'ak'iin hʌ̈ucha hak'amgui hajim hanʌm, pari cha mʌ chirʌmjö preso nʌmua k'aba mamʌ. \p \v 30 Pabloou magbarm hee chi rey p'iidʌbaadeewai, chi gobernador, Berenice, maimua tag ham dʌ̈i hãba narr k'ʌʌnpa p'iidʌtk'a p'öbaadëjim haajem. \v 31 Maimua hamach hap wëtwi Pablo hig hiyʌ̈ʌ nʌmua jũrr hamach wir haigpai, —Keena, mua hoowai jãg woun bʌ̃ʌrjã hiekk'õr chuk'u sim hanaajim haajem, magʌm gaaimua hi t'õopäaig; ni sĩi cárcel degjã wai naaju k'aba simta hamau jãg hi p'ãar wai nʌmgui ha hiyʌ̈ʌ naajim haajem hamach hap. \v 32 Mag hiyʌ̈ʌ naawi Agripaau Festoog magjim haajem: \p —Jãg presoou hichdëucha emperador haarta hich deepʌ̈ipi jaauba harr hak'iin, weeupʌ̈iju haai sĩejimgui hajim hanʌm. Mamʌ emperadorrauta hi dʌ̈i hichdëu k'ap haju haai sim hatarr haawai pöd weeupʌ̈ibamgui hajim hanʌm. \c 27 \s1 Pablo Roma p'öbörög warrtarr \p \v 1 Mag emperador haarchata Pabloou hich deepʌ̈ipi jaautarr haawai chadcha Italia durr Roma p'öbörög deepʌ̈iju hap'öbaadëjim haajem, mamta chi emperador sĩejerr haawai. Mag Pablo deepʌ̈yaagpaawai soldaaun Augusto dën hanʌm heem capitán hãb Julio hanʌmʌg jaaujim haajem, magua Pablo tagam presonaanpa hãba p'ë harramk'ĩir. Mag hi deepʌ̈i nʌm dʌ̈i mʌjã hi daumaai majim. \v 2 Mag chadcha puerto Adramitio hanʌm haram barco Asiaag mam hanʌm haig bar wëjorr haawai mag hee marau waaidʌtk'a p'öbaadëjim. Mag maar wëtum dʌ̈i Macedonia durr p'öbör Tesalónica hanʌm heem woun Aristarco hanʌmjã maar dʌ̈i majim. \v 3 Maigmua mag maar hërëubaadeeu hag noram p'öbör Sidón hanʌm barjim. Mam pabaimaa capitán Julioou bʌ̃ʌrjã Pablo chig haba, warag hich paarmua hʌdʌraa hich k'apk'ʌʌn haar mapinaa hamau nem dee nʌmjã hisegba haupiejeejim. \v 4 Mag Sidón naawia hërëubaadeeu, p'ũ maar k'ĩir garmuata wë sĩerr haawai, hök'ar chi Chipre morr hëugar p'ũ chukag hee p'ʌʌrdʌ wëtjim. \v 5 Mag wëtumua waa Cilicia k'ĩirp'ee döjãrr t'ʌadʌdʌg, deeum durr Panfilia hanʌm k'ĩirp'eejã t'ʌadʌ dichwi, deeum p'öbördam Mira hanʌm jerag p'ẽeubaimajim. Mag p'öbör, Licia durramʌu. \p \v 6 Mag p'öbör jerag mag soldaaun pör chi capitanau p'öbör Alejandría hanʌm haram barco Italiaag mam hanʌm hoobaawai marag hag hee waaidʌtk'apijim, jũrr mag hee wëtaag. \v 7 Mag, chadcha döjãrr paauk'abaadëwi hich mag biekk'a k'ëubaadëp'ʌmjã pömjã jẽedʌba, hök'ar hẽk'a k'odjörrömuata k'ãai k'apan pabaadëm hee p'öbördam Nido hanʌm k'ĩirp'ee barjim. Maimua deeu haudʌtk'aau, hagt'a maar k'ĩir garmuata p'ũ wë t'ʌnarr haawai, sĩi warag döjãag k'ajap'a dʌrbawi, Puerto Salmón hanʌm k'ĩirp'ee dichwi, morr Creta hanʌm hëugar p'ũ t'eeg magcha wëba sim hee p'ʌʌrdʌ wëtjim. \v 8 Mag p'ũ k'urau pöd döjãrr maju k'aba haawai dö higaau hök'ar hẽk'a wëtumua p'öbör Lasea hanʌm dak'a deeum p'öbördam Buenos Puertos hanʌm barjim. \p \v 9 Sĩi mag p'ũ k'aigbam gaaimua jẽedʌba haawai, hök'ar k'odjörrömua ya deeu noseg jaarjã dakpapak'arr haawai, tag biekk'ajujã k'aba haadëjim. Pabloou hichdëu mag k'ap'ʌ haadeewai mag barco hee chi t'et'emnaan wëtmaa harr k'ʌʌnag magjim: \p \v 10 —Keena, mua hoowai ya mʌg noseg jaar dakpapak'am hee warag maach wëtmʌn, döjãrr haadeewai maach k'aigbaju. Magbaadeewai maach barco hok'oowi hag hee nem warrumjã t'um hok'oobaadëm dʌ̈i hĩchab maach chi wounaanpa k'ãijã t'um hödubjugui hajim hamag. \p \v 11 Mamʌ Pabloou hamachig mamagk'amjã, chi soldaaun pör capitán Julioou hi hiek hasekasba, warag chi barco heem capitanau chi pap dʌ̈imua jajaauk'amta dʌ̈i hʌ̈k'ak'a haajeejim. \v 12 Mamʌ mag maar narr haig noseg jaar paawai pöd barco barjopju k'aba sĩerraawai k'apanaam k'ʌʌnau warag haigmua hich hag Creta p'ʌram gaaipai deeum p'öbör Fenice hanʌmʌg wëtju hap'öbaadëjim, jũrr maig nʌmua hidëu noseg jaar dichpiwi döchʌumie nʌag. Mag Fenice p'öbör bechag hee hierr sĩewai hed burrjem garmua p'ũ bëewaijã magcha nem t'eeg wëba haajem. \s1 Döjãrr wëtum hee p'ũas meeuk'atarr \p \v 13 Mag, chadcha chi ancla jiir hauwi hërëubaadëjim. Mamʌ mag wëtum hee, hedau burrjem garmua p'ũdam t'et'eepai wëbaadeewai, hamachdëu hig narrjö hich mag wë t'ʌnʌisijupii hawi, warag mag morr Creta hanʌm higaau döhi dak'a hërëubaadëjim. \v 14 Mamʌ mag wëtumua hagt'a k'odjörröocha k'aba nʌm hee, dëgölp p'ũ hãsiebaadëwi jũrr döhi garmuata p'ũ t'eega döjãag p'ua t'ʌnʌisijim. \v 15 Mamʌ mag döhi garmuata p'ũ t'eeg p'ua t'ʌnaawai parii döhieg pʌ̈yaag chach hohook'amjã pödba, warag döjãagta maar barco harrmajim. Mag par döhieg wëtju hẽk'a nʌm pödba habaawai warag sĩi p'ʌʌrdʌ hũrr jöisiwi hʌdʌraa p'ũug maach sir harrpijim. \v 16 Mag sĩi p'ʌʌrdʌ k'odjörrömua Creta döjãag deeum p'ʌramdam Cauda hanʌm hëugar paauk'abaadeewai hʌ̈u chi p'ũjã magcha nem t'eeg wëba haadëjim. Mag hagt'a k'ĩir garmua wë sim haawai hök'ar hẽk'a wëtumua maach barco k'u gaai botedam jʌ̃ wai jörrarrjã hẽk'a nʌʌ hawi hʌ̈u barco hee hëudʌ haujim. \v 17 Mag chi botedam barco hee hëudʌ hauwi, chi barco bi hagdaujö hubʌ k'ak'ẽgamk'ĩir, hag heegar kabchʌ dubpʌ̈inaa t'et hãbamʌg k'ẽu k'õorjʌ̃ sĩujierram, t'orrp'ëwi sĩi heeuram hugua. Maimua chi barcopienau mospör sʌkag hʌ̃r hamach jʌʌuwimaju k'ĩirjuwi, warag vel t'um heeg burrk'apʌ̈inaa, hich mag sĩi p'ʌʌrdʌ k'odjöisijim, p'ũupai maach sir harrmk'ĩir. \v 18 Maimua hag noram pamjã bʌ̃ʌrjã p'ũas t'umbaa k'augba, hamachdëu hoowai warag p'ũasdau dap haadeewai barco hũpdʌmk'ĩir hag heem nem dö hee bark'ʌʌi p'öbaadëjim. \v 19 Maimua k'ãai t'ãrjup pamjã hich mag t'umbaba haawai maachdëucha marau dʌ̈i ham juapierr chi barco dëncha nem t'ʌnarrjã hãaurag barwërppʌ̈ijim. \v 20 Döjãrr mamagk'amua k'ãai k'apan pamjã bʌ̃ʌrjã marau hedau k'ĩir hoojöjöojã k'aba, ni hedaar paawai p'ĩdag k'ĩirdamjã hooba haawai, ya marau maach peerdʌjujã k'ĩirjuba naajim. \p \v 21 Mamʌ mag k'odjörrömua k'ãai k'apan haaijã t'ach k'öba narr haawai Pabloou ham jãrr dʌnʌʌunaa, —Keena, mua jaau chirarr hipierr Cretamua höbërba harr hamuan, wajapcha hak'amgui hajim. Jãgtarr hak'iin maach mʌg dau haug wauwi maach nemdamjã hok'oobak'am. \v 22 Maach mʌg hap'ʌʌ k'odjörrab mamʌ, hoob k'ĩirjumiet hajim. Maach barcoon chadcha joot'ũpwia hok'ooju, mamʌ maach chi wounaan chan ni hãbjã chig habamgui hajim. \v 23 ¿K'an jãgwi mua k'ap'ʌ mag chirʌ́? Mua mag chirʌmʌn mʌgaugui hajim: Mʌ mʌg chitʌm haig hãba Hẽwandamau nem k'õsimta wau chitʌm, hichta mʌ Pör haawai. Mag gaaimua hedaar hich chog mʌ haig pʌ̈iwia, bëewia, mʌ t'ʌ̃rcha t'ʌ̃rt'ʌ̃rnaa, \v 24 mʌrʌg k'ĩirjupibajimgui hajim, hichiita emperador dʌ̈i k'ĩircha hiek'ab k'aba hiek'aju chiraawai. Mag gaaimua Hẽwandamau mʌ peerdʌ hat'am dʌ̈i hĩchab pãar t'um mʌ dʌ̈i hãba k'odjörröm k'ʌʌnjã peerdʌ hauju ha jaaujimgui hajim, chi Hẽwandam chogau mʌchigcha. \v 25 Magtarr haawai honee habat keena; mua k'ap'ʌ chirʌmgui hajim, chadcha Hẽwandamau hich chogag jaaupibaawai mʌchig jaautarrjö hich mag haju. \v 26 Hoob k'ĩirjumiet; maachin hichiita jerrba parhoobam morr gaai p'ũu sir werbajugui hajim Pabloou t'umaam k'ʌʌnag. \p \v 27 Mag döhijã hooba k'odjörrömua seman numiim hee, p'ũu barpʌ̈iwi, jũrr deeum p'ũas Adriático hanʌm hee nʌmta, hedacha haadëm hee, chi marinernaanau ya döhi dakpamam k'augaa hap'öbaadëjim. \v 28 Mag döhi dak'a nʌmjöo habaawai, dö naug k'ap haag hawi chach hoowai, veinte brazas sĩejim. Maimua k'ũchpai k'odjörröo hawi deeu chach hoowai quince brazaspai haadëjim, chi naug. \v 29 Magbaawai heeu dëgölp mokpör jojoodög hʌ̃r k'ãijã maach jʌʌu jopimaju k'ĩirjuwi ancla jayap k'u gar jʌ̃k'anaa dubbapäaiwai hʌ̈u mak'ʌʌnau chi barco wai jöisijim. Mag döjãrrpai k'odwëjömua jöpk'arraajãta hãspapim k'õsi haajeejim. \v 30 Mag nʌm hee chi marinernaanau hãspaju nawe botedam hee dʌrju k'ĩirju p'öbaadëwi, chi botedam dö hee jiir burrpʌ̈iwi, hamach k'augpimaaugau, sëuk'a deeum anclata jũrr k'ẽugar dö hee barpʌ̈yaag hẽk'a nʌmjöo naajim. \v 31 Mamʌ Pabloou mag ham dʌraag hẽk'a nʌm hichdëu k'aug hat'aawai chi soldaaunag jaauwi, chi capitanagjã, —Jãk'ʌʌn marinernaanta hinanaa barco hee naaba chadcha dʌrmidmʌn, pãar chan pöd peerdʌbamgui hajim. \p \v 32 Magbaawai soldaaunau chi kabchʌ t'ʌrrbapäaiwai sĩi k'ĩchag hee parhooba p'ũu sir harrwi chi botedam hich mag hok'oobaadëjim. \p \v 33 Maimua hãspa hurum dën ya hedau haardʌdʌ k'abaadeewai Pabloou hich k'apeenag t'ach k'ömk'ĩir ham wawimamua magjim: \p —Keena, pãrau hoo nʌm ya hĩsim k'urau catorce días pamgui hajim, pãar haaijã k'ãiba, ni pãach t'ach k'oojemjöjã k'öba, sĩi bʌ̃rʌʌm hiiupai nʌm. \v 34 Maagwai mua pãrag t'ach k'öbat ha chirʌmgui hajim keena. Magba haawaita jãg warag pãach k'a t'ũu pamabahab. Hoob döjãrr pãach dau hap'ʌʌ haju chan k'ĩirjumiet. Maachin t'umaa chig haba peerdʌjugui hajim. \p \v 35 Pabloou mag hiek'apet hawi, pan jua hee hauwi, t'umaam k'ʌʌn dak'ĩir Hẽwandamag jëeuwi, k'õor k'öbaadëjim. \v 36 Mag Pabloou hamach dak'ĩir k'öbaadëm hoowi dʌ̈i k'õchk'a k'öp'öbaadëjim, tagam k'ʌʌnaujã. \v 37 Haragan mag barco hee k'odjörrarr k'ʌʌn t'um maar doscientos setenta y seis naajim, chi k'apanag. \v 38 Maimua mag hamachdëu k'ömpierr k'öwi hag hee trigo wai jörrarrjã dö hee bark'ʌʌipʌ̈ijierram, chi barco hũpdʌmk'ĩir. \s1 Mos hʌ̃r jʌʌuwi k'öotarr \p \v 39 Mag döjãrrpai jʌ̃ hëewi hãspabaadeewai döhi hoo haujierrab mamʌ, marinernaanau pöd mag durr k'aug haubajierram. Mamʌ bechag hee hierr mos bäau sim hoo hat'aawai hagʌg wëtju hap'öbaadëjim, jũrr mam barco wai jopimaag. \v 40 Mag chadcha wëtju hap'öbaadëwi, hamach anclaagjã hooba, sĩi warag chi kabchʌpa dö hee hich mag t'ʌrrp pʌajierram. Magnaa chi barco p'eerjem timonjã k'ũgdʌtk'anaa, k'ẽugarcharam veldam deeu waaur hauwia, mag moshi bäau k'ërʌmʌg hãdeg p'öbaadëjim. \v 41 Mamʌ mag hãdeg wëtwi waa döjãrr mospör sʌkag hʌ̃r k'ẽúa mosjã hee t'oodʌ jʌʌu jopbaimajim, pöd p'ʌʌrp'ëjujã k'aba. Mag döjãagta k'u hʌa wëjöm haawai hoo nʌm dau heyaa p'ũasau bobojok'amua chi barco k'u t'orrchëchëu k'abaadëjim. \p \v 42 Ya mag hoobaadeewai, presonaan dö hee dʌrbagk'a wëtwi p'ẽeubagk'abaimaawai warag dʌrju k'ĩirjuwi, chi soldaaunau warre k'ëchpʌ̈iju hẽk'a p'öbaadëjim, hãbjã peerdʌpiba. \v 43 Mamʌ hamau magbaawai chi capitán Julioou Pablo peerdʌ haum k'õsi sĩerr haawai hamag hʌdʌʌr presonaan k'ëchpiba, sĩi warag chi hiparaam k'ʌʌnag dö hee dʌrbagk'api jaaujim, hamachta nacha dö higaau p'ẽeubagk'awi durrag waaidʌtk'amk'ĩir. \v 44 Maagwai chi himeraam k'ʌʌnag jũrr tabal gaai wa chi barco perás p'ũasau hogreu wërpmam gaai k'ãijã pʌrnaa hök'ar wëtpi jaaujim, mag wëtumua hĩchab dö higaau p'ẽeubagk'amk'ĩir. Mag, chadcha hʌ̈u maach t'umaa maar monak'a dö higaau p'ẽeubagk'awi peerdʌtk'ajim. \c 28 \s1 Pablo Malta morr gaai p'ẽeubatarr \p \v 1 Mag dö hee hö jʌjʌr nʌʌ hawi durr paauk'aau, hõrau marag jaauwai mag morr Malta ha t'ʌ̃ʌrjem hanaajim. \v 2 Mag maar durr paauk'abaadeewai mag morr gayam k'ʌʌn hö hajaug sĩi maar hamachig baarpi hauwi bʌ̃ʌrjã maar chig habajierram. Hante noseg chë sĩerrau maar jĩchk'a narr haawai hamachdëu hõtdau hörwi hamach haig maar t'ʌ̃r haujierram, hẽt k'ãaimk'ĩir. \v 3 Magbaawai Pabloou warag ham juapierr hõtdau huu hapʌ̈yaag hawi, papiu pochag bëewi, hõt hee wërppʌ̈ichëjim. Mamʌ mag hirua hõt hee chi papiu wërpbapäaiwai nemk'õrta hõt heemua p'ip'ichag höbërwi sĩi hi jua gaai jiir jopbaichëjim. \v 4 Chi durr k'ʌʌnau hamach daúa mag nemk'õrta hi jua gaai jiir jopbaichëm hoobaawai hamach happai, —Keena, pãadë hoobat. Jãgan jãg wounan hõor t'õomieuwai. Maguata p'ũas heemua peerdʌtarrjã, hagt'a pʌaba, Hẽwandamau hi dʌ̈i jãjãgk'am. Hich hiiuta juau hi dʌ̈i jãg sĩebahaba hanaajim. \p \v 5 Mamʌ mag hich jua gaai jiir jopbaicheewai sĩi warag hõt hee jĩp'ëpʌ̈iwi, bʌ̃ʌrjã chig haba, k'aaba harrjö hich mag sĩsijim. \v 6 Mag hi jua gaai jiir jopchëtarr haawai hamaun jua pöm hörrbaadëjupii naajim, wa magbam k'ai sĩi chi meem k'ãijã dëgölp bäjä haimajupii naajim. Mamʌ hamachdëu hoowai magtarr haigmua ya dʌ̈rrʌ̈ʌ haadëmjã bʌ̃ʌrjã chig haba habaawai jũrr hamachdëupai hũmaai, —Keena, jã chan hõor parhoobam k'abam. Jãan jãgan Hẽwandamta jãg nʌrrʌmwai hap'öbaadëjim hi higwia. \p \v 7 Mag Pablo jua gaai nemk'õr jiir jopchëtarr haigmua dak'a mag morr gaai chi t'et'echaram jöoi Publio hanʌm dën jẽb pöm t'ʌnaajim. Mag jöoirau maar hich di haar p'ë harrwi k'ãai t'ãrjup sĩi par maar jãhog wai sĩejim. \v 8 Maagwai hich Publio haai mor mas sĩejim. Jöointa k'ʌʌu t'ʌnʌm dʌ̈i hĩchab bagpata jʌ̈ chë k'ërajim, jʌ̈k'aa nʌmua. Magbaawai Pablo hi haar mawia hi kõit Hẽwandamag jëeumamua hi hʌ̃r hich jua hausĩubaawai warre monaau sĩsijim. \v 9 Pabloou mag jöoi monaaubapʌ̈im tagam k'ʌʌnau hũrp'öbaadeewai, tag deeum k'amor machag paraa harr k'ʌʌnjã hich haig bëemarr k'ʌʌnan t'um Pabloou monaaupʌ̈i maajeejim. \v 10 Mag mor mas sĩsid harr Pabloou monaautarr k'ʌʌnauta marau nemdam hig nʌmjã t'umaa marag hau dedee haajeejim. Maimua ya maar wëtaagpaawaijã barco hee marau nemdam higju t'umaa k'ĩirjunaa p'ëdeejierram. \s1 Pablo Roma bartarr \p \v 11 Maar maig nʌm hee hich mag Malta p'ʌram gaai hĩchab barco hãb sĩejim, hedau k'õrg t'ʌnʌm k'urau pöd maju k'aba haadeewai haig döchʌumie nʌ narr k'ʌʌn dën. Mag barco k'ẽu gaai hamach hẽwandamnaan Cástor hanʌm dʌ̈i hãb hagjö Pólux hanʌm k'ĩirk'a wau sĩejim, pa dën. Hich ma, Alejandría p'öböröm hajim, chi barco. Ya maar mag p'ʌram gaai hed t'ãrjup nʌm hee, mag barco mam haadeewai mag hee maar wëtjim. \v 12 Mag hërëubaadëwi, p'öbör Siracusa hanʌm barwi, k'ãai t'ãrjup naaimajim mag p'öbör hee. \v 13 Maigmua dö higaau p'ʌʌrdʌ wëtumua jũrr p'öbör Regio hanʌm naaimajim. Hag noram döjãrr paauk'abaadeeu, hʌ̈u marmua badag p'ũ wë t'ʌnʌisierr haawai, k'ãai numiim hee deeum p'öbör Puteoli hanʌm barimajim. \v 14 Mag p'öbör hee hĩchab maach Pör Jesús hiek hʌ̈k'a nʌm gaaimua maach k'odk'a durrum k'ʌʌnpa t'ʌnarr haawai hamach haig maar t'ʌajim, hamach dʌ̈i seman hãb naamk'ĩir. Magbaawai chadcha ham haig maar seman hãb naawi ocho diam gaaita Romaag wëtjim, jũrr bʌ̈ʌu, maach barco pʌawi. \v 15 Mamʌ Jesús gaaimua maach k'odnaan Roma p'öbör heem k'ʌʌnau ya maar hamach haar wëtum hũr wai narr haawai hãaur k'ʌʌnau maar k'ĩirp'ee p'öbördam Apio hanʌm heem merrkau hee maar nʌ naajim. Maagwai tagam k'ʌʌnau jũrr dak'apai Las Tres Tabernas hanʌm haig naajim, hagjö maar nʌawai. Mag maach k'ĩirp'ee hoon wëttarr k'ʌʌn dʌ̈i t'ẽubaimaawai Pabloou Hẽwandamag hʌ̈u hajim hawi honee haadëjim. \v 16 Mag wëtumua ya Roma paauk'abaimaawai chi capitán ham p'ë harrtarrau jũrr haiguim cuartel hee chi pörk'a simʌg warre presonaan t'um p'ëdeeimajim. Mamʌ Pabloog cárcel deg sĩepiba, sĩi hich di k'ĩetta soldaaun hãbpaimʌg hoo paraa hapijim. \s1 T'et'emnaanag Pabloou Hẽwandam hiek jaautarr \p \v 17 Pabloou hich Roma bartarr k'ãai t'ãrjupnaa, judionaan chi t'et'em k'ʌʌn t'um t'ʌ̃rk'ʌʌipʌ̈ijim. Mag t'ʌ̃rk'ʌʌipʌ̈iwi hãba naaicheewai hamag magjim: \p —Keena, pãarjã judionaan haawai mua pãrag jaauk'imgui hajim: Mʌ chan mʌg chitʌm haig bʌ̃ʌrjã maach meeun hiwiir hãbam dʌ̈ijã k'aigba k'aba, ni maach jöoin hi higwiajã k'aigba hiek'aba chitʌm. Mʌ mag chitʌmta sĩi mʌ hëugar sëuk'a nem hĩgk'awi Jerusalén p'öbör hee soldaaun Romapienag mʌ pʌr deejierramgui hajim. \v 18 Mag ya mʌ hamach jua hee pabaadeewai mak'ʌʌnau wajap'a mʌrʌg jëeumajierram, mag jëeumamua murua nem k'aigba wautarr k'ãijã k'aug hat'aawai mʌ t'õopäaig. Mamʌ par mag wajap'a jëeu buburrk'amjã, mʌ mag chadcha nem k'aigbam wauba chirarr haawai, hamach hap hamuan mʌ pʌapʌ̈im hig naajimgui hajim. \v 19 Mamʌ mag nʌm hee maach meeunaupaita hidëu mʌ pʌapʌ̈ipiba, warag mʌ t'õopi jaaubaawai, mua maigpai mʌch t'õopiba, warag emperadorragta mʌch t'õopiju hawiajã mʌ dʌ̈i hichdëu k'ap haju haai simgui hajim Pabloou hich jaaumamua. Mag jaaumamua, hamau hamach garmua mʌ dʌ̈i magjieb mamʌ, mʌch garmua chan mua bʌ̃ʌrjã maach k'apeen judionaan hëugar nem k'aigba jaaujujã chuk'u chirʌmgui hajim. \v 20 Mua chadcha pãar t'ʌ̃rk'ʌʌitarran, pãar dʌ̈i k'ĩircha hoonaa hiyʌ̈ʌmamua magʌm t'um jawaagta pãar t'ʌ̃rk'ʌʌipʌ̈ijimgui hajim. Magnaa, Hĩchab k'ap'ʌ habat hajim keena: Pãrau mʌg mʌ caden jua paraa hoo t'ẽu chirʌm hoo nʌmʌn, jãan chadcha warrgarwe maach jöoinau nʌajerr woun chadcha bëewi hag hiek hʌ̈k'a chitʌm gaaimuata hamau mʌ mʌg wai nʌmgui hajim Pablooupai hichdëu Cristo hiek hʌ̈k'a sĩerr jaaumamua. \p \v 21 Magbaawai mag judionaan chi t'et'emnaan haig narr k'ʌʌnau hirig magjierram: \p —Ni hãbmuajã hẽsapdam p'ãnaa magʌm haarmua maachig jaaupʌ̈iba haawai marau chan bʌ̃ʌrjã pʌ mag nʌrrʌm k'augba nʌmgui hajierram. Ni maach meeun haarmua bëe nʌm k'ʌʌnaujã pʌ hëugar maach jʌ̃gaag k'aba jaauchë nʌmjã marau bʌ̃ʌrjã hũrba nʌmgui hajierram. \v 22 Maraun pʌchdëuchata maachig hũrpim k'õsi nʌm, k'an hiekta pua jaau chitʌ́, maachdëucha k'ap hũraag. Maumua marau hũurjemʌn, mag jãg Nazaretpierr higar hʌ̈k'a nʌm k'ʌʌnan mag durrpierram k'ʌʌnau ham hëugar k'aigba hiek'aajem hanʌmta marau hũurjemgui hajierram hirig. \p \v 23 Maimua hamach garmua Pabloog deeu hũmaai hi haig bëeju ha jaautarr haawai, mag hamach bëeju harr hed hãspa hëebaadee, hõor k'apan hi jẽer sim di haig pos haichëjim. Mag hich haig hõor pöm pierrwai hedaup'err garwe jaaubaaderr k'ĩeb k'eeurpamaa hajim, jãga Hẽwandamagta maadëu hʌdʌraa dich Pörk'apiju haai nʌ ha jaau simua. Mag jaau simua Hẽwandamau hich hiek Moiseeg p'ãpitarr gaaim hiek jaaunaa hĩchab warrgar Hẽwandam hi jaaumienau p'ã pʌarr gaaim hiekpa jaaumamua Jesús higar hʌ̈k'api hauju hẽk'aajeejim. \v 24 Hãaur k'ʌʌnaun mag hirua jaaumam hʌ̈k'ajierram, mamʌ tagam k'ʌʌnau chan hʌ̈k'abajierram. \v 25 Mag hö hãba k'aba, hãaur k'ʌʌnau hʌ̈k'anaa tagam k'ʌʌnau hʌ̈k'aba haadëp'ʌm gaaimua, warag k'ĩeb hërëumaawai Pabloou hamag magjim: \p —Jãg mʌgju k'apta chadcha Hẽwandam Hak'arau warrgarwe jöoi Isaías k'ararrag jaaupibaawai pãar higwia maach jöoinag, \v 26 “Jãk'ʌʌnag mʌ hiek jaaubamí” hajim hich Hẽwandamau. Maimua hichdëupai jaaumamua, “Muata hamag mag jaaupʌ̈i chirʌm habá” hajim: \q1 “Par pãrau mʌ hiek hũr nʌmjã k'augbaju; \q1 mʌ jua t'eeg hoo nʌmjã hoobamjöta haju. \q1 \v 27 Pãran t'ãar t'eegta sĩsidʌm, sĩi kach hee t'ërp p'ʌʌik'anaa daujã p'ãarjʌ̃ sĩsidʌmjö naawai. \q1 Par pãrag nem jajaauk'amjã hũrmap'a, ni hʌ̈k'ajã hʌ̈k'amap'a nʌm. \q1 Par pãrag mʌch jua t'eeg hoopi chirʌmjã bʌ̃ʌrjã k'aug haubamjöta nʌm. \q1 Magua mʌrʌg pãach k'aibag chugpaamk'ĩirjã mʌ higba nʌm” ha jaaupijim hich Hẽwandamau. \rq (Is. 6:9-10)\rq* \p \v 28 ’Magtarr haawai mʌg pãachdëu hʌ̈k'aba habarm gaaimua, warre k'ap'ʌ habat hajim Pabloou: Hĩsmua hatag Hẽwandamau judionaan k'abam k'ʌʌnagta mʌg maach peerdʌajem hiek jaaupi sim, hamjã peerdʌju haai hamk'ĩir. Mag hamachig jaaubaawai hamaun chadcha hʌ̈k'ajugui hajim. \p [ \v 29 Mamʌ Pabloou mag hiek'abarm judionaanau hamach jʌ̃gʌucha hũrbaawai, hamach wir haigpai sereu p'öbaadëwi warag hërëubaadëjim.] \p \v 30 Magtarr haigmua año numí hëntër Pablo hich mag p'öbör hee sĩejim, hich di alquilaa hautarr hee. Mag ya hich dik'a wai sĩewai hich haig hõor bëewaijã t'umaa warag hierrag dubpiwi \v 31 hamag jaaujeejim, jãga hamaujã Hẽwandamagta hʌdʌraa hamach Pörk'apiju haai nʌ. Mag jaaumam dʌ̈i hĩchab maach Pör Jesucristo hiekjã t'umaam k'ʌʌnag wajap'a jaaujeejim. Mag hirua nem jaau sim tag jaaupimaaugau hawijã ni hãbmuajã hirig magʌm haba haawai hichdëu jaaum haig jaaujeejim. \p Magta maach peerdʌajem hiek warag haaidʌmajim, durrpierr.