\id ROM - Waunan (Woun Meu) NT (alternate orthography) -Colombia 2011 (DBL -2013) \h ROMANOS \toc1 Pabloou Romapienag ẽsap phã deepʉ̈itarr \toc2 Romanos \toc3 Ro \mt1 ROMANOS \mt2 Pabloou Romapienag ẽsap phã deepʉ̈itarr \ip \bd Chi phãtarr.\bd* Mʉg carta jöoi Pabloouta phãjim. Ajap Biblia estudiejem khʉʉn iek Corinto phöbör ee simuata phãjim aajem, Romapienag deepäaig (1:7,15). Am iek ĩchab ʉʉi ãb Febe aajerr gaau khãijã deepʉ̈ijim aajem (16:1-2). Mag deepäaiwai chi Pablo agtha Roma maba sĩejim. Maagwai Roma phöbör ee ʉ̈kha nʉm khʉʉn narr aawai makhʉʉnagta deepʉ̈ijim aajem, am oon mam khõchaaga aajerr aawai (1:10-11). \ip Roma phöbör ee chi ʉ̈kha narr khʉʉn chan judionaan appai khaba judionaan khabam khʉʉnpata thʉnaajim aajem. Warrcharan chi iekhan judionaanauta arrjim aajem; mamʉ magtarrta judionaan khabam khʉʉnauta ʉ̈kha phöbaadëwi jũrr ewag pawi amachta chi nacha ʉ̈kha narr khʉʉn khãaijã khapanaacha aphöbaadëjim anaabá. \ip \bd Khan jawaag ajĩ.\bd* Pabloou Romapienag mʉg carta deepʉ̈itarran amagjã ĩchab Ẽwandamau maach peerdʉ aaujem iekta ajapha khap amkhĩir jaaupäaig ajim (1:3-4,16-17). \ip Pablo iek maachin “thumaam khʉʉnta maach pekau gaaimua maachdëupai Ẽwandamag maach isegpi nʉmjö i warpta wënʉrrʉm” aajem. “Mag i warpta wënʉrrab mamʉ, Ẽwandam thumaam khʉʉn dʉ̈i ajapha khitaawai, mag maachdëu nem ajapha wau nʉm paarjã khaba, ich garmuata mag maach ich dʉ̈i iekkhõr pöm narrjã igba, Jesucristo gaaimua maach pekau chugpaawi iekkhõr chukhu sĩi ich dʉ̈i dau parii apiejem” anʉm khap amkhĩirta Pabloou mʉg libro phãjim (3:23-24). \ip Pabloou ĩchab dawaa khaphʉ api sim, mʉg maach peerdʉajem iek thumaam khʉʉn atheemkha sim (9:1–11:36). “Ar thum maach Pörögta amach dau aug khaugpi jëeu nʉm khʉʉnan ʉ̈u peerdʉtkhaju” a sĩewai (10:13), judío khaba awiajã judiojö peerdʉju. \c 1 \s1 Salud \p \v 1 Romapien, maach ãba Cristo iek ʉ̈kha nʉm gaaimua khodkha thʉnʉm khʉʉn, ¿jãgpai nʉ keena? \p Mʉʉn Pabloou, Jesucristo chog. Muata pãrag mʉg ẽsap phã deepʉ̈i chirʉm. Ich Jesucristoouta mʉ jʉr aujim, jãga Ẽwandamau maach peerdʉ aaujẽ a jaaujem khamkhĩir. \v 2 Mag ich Ẽwandamau jãga maach peerdʉ auju a sim iekhan jöoingarwe ich iek jaaumienag phãpitarr iekpaiu. \v 3 Wajapcharan mag iekhan Ẽwandamau ich Chaai igwiata mag phãpijim, maach Pör Jesucristo igwia. Maach mʉig eegarm khʉʉn dʉ̈i ãba sĩeicheegpain, rey David khararr chaain ewagam khʉʉn eeta sĩi parhoobam khʉʉnjö thaabachëjim. \v 4 Mamʉ mag amau i thõotarrta deeu iiu phiidʉtarr gaaimua, maimua Ẽwandam Akhaar i dʉ̈i sĩejeewai ag jua theegau õor ajaug paajem gaaimua, ichta Ẽwandam Iewaa chi jua thierrkha sĩerrʉmjã õrag khap apiejem. \p \v 5 Mag Jesucristoouta ʉ̈u mʉ jʉr auwia i iek jaaujemkha chitʉm, mag i iek jaau chitʉm gaaimua meupierram khʉʉnau irigta ʉdʉraa amach peerdʉpinaa i ipierraa amkhĩir. \v 6 Mag meupierram khʉʉn a chirʉm aig, muan pãarpata jaau chirʉm, pãarjã ich Jesucristoouta ich dënkha autarr aawai. \v 7 Mag pãar Romapienjã Ẽwandamau jãsene aajem khʉʉn aawai pãragta mʉg ẽsap phã deepʉ̈i chirʉm, pãarjã i õor aawai. Muan maach Aai Ẽwandamagjã jëeunaa maach Pör Jesucristoogjã pãar kõit jëeu chiraajem, pãar ʉ̈u eeg oonaa pãar khõinaa phë wai wënʉrramkhĩir. \s1 Pabloou Romapien oon mam khõchkhaajerr \p \v 8 Keena, deeum nem jaauju nawe pãrag jaaukhim: Muan Jesucristo gaaimua ich mag Ẽwandamagta ʉ̈u ajim a chiraajem, pãachdëu ʉ̈khatarr iekta agtha ogdʉba durrum igwia deeum durram magwe pãar ëugar õrau wajapha ig iyʉ̈ʉ aajem paar. \v 9 Muan ãba Ẽwandam Iewaau maach peerdʉ aaujem iek warag õrag khaphʉ apijuuta ẽkha chiraajem. Magua, ich Ẽwandamaujã khaphʉ sim, mua ichig jëeupierr chadcha pãar kõit jëeujem. \v 10 Mag nʉm dʉ̈i ĩchab nawe pãar oom khõchag chiraajeewai irig jëeu chiraajem, pãar oon mʉch pʉ̈imkhĩir, majã ichdëu mag khõsi chirʉm khai mamʉ. \v 11 Mag pãar dʉ̈i khĩircha oom khõchag chirʉmʉn, pãachdëu ʉ̈khatarr iek gaaita warag ubʉ paaukhamamkhĩrau. Pari magamkhĩran, mʉchdëu pãrag Ẽwandam iek jaau chitʉm gaaimua ich Ẽwandam Akharagta pãar dʉ̈i ichdëu khõsimjö apim khõsi chirʉm. \v 12 Mamʉ wajapcharan mag pãachpaita mua jaau chitʉm gaaimua ubʉ khaba, agdaujö maach thumaam khʉʉnta khĩir onee apim khõsi chirʉm, maach thumaam khʉʉnau ãbam iekpaita ʉ̈kha naawai. \p \v 13 Cristo gaaimua khodamnaan, mua pãrag khaphʉ apim khõsi chirʉmʉn, biek khapan mʉchdëu pãar oon majujú aajemʉu; pari magʉmjã agtha pöd maba chirʉm. Mamʉ ʉ̈uta pãar aar barkhiin, deeum durr maawai aajemjö, muan pãar eejã õor khapanaam khʉʉnagta warag Ẽwandam iek ʉ̈khapim khõsi chirʉm. \v 14 Mamʉ agtha mag khapanaam khʉʉnau ʉ̈khaba aawai dëbpaarta paraa chirʉmjö Cristo dʉ̈i mʉ chigaa chiraajem, thumaam khʉʉnag ich iek jaaumkhĩir mʉ jʉr autarrta ãaur khʉʉnagpai jaau chiraawai. Mua jaauju aai chirʉm chi thethemnaanag, bʉ̈ʉrjã serbiiba khithëem khʉʉnag, khĩirjug khaugkham khʉʉnag, khĩirjug meraa khithëem khʉʉnag, thumaam khʉʉnagta jaauju aai chirʉm. \v 15 Maguata chadcha pãar jam Roma phöbör ee naajem khʉʉnagjã maach peerdʉajem iek jaaum khõchag chirʉm. \s1 Jãga aajẽ maach peerdʉajem iek ʉ̈khaawai \p \v 16 Mag Ẽwandamau maach peerdʉ aaujem iek ũrwia ʉ̈kha nʉm gaaimuata thum chi mag ʉ̈kha nʉm khʉʉnan ichdëu peerdʉ aaujeewai mʉ chan i iek jawaag bʉ̈ʉrjã chigaa aa khaugba chitʉm. Iin chadcha nacharan judionaan eepaita jaaujeejim. Magtarrta ĩs ewag pawia durr chaaur judionaan khabam khʉʉnagpa jaaujem, amjã agjö peerdʉtkhamkhĩir. \v 17 Mag maach peerdʉajem iek ʉ̈khaawaipaita Ẽwandamau maach chi ʉ̈kha nʉm khʉʉn pekau chukhu apäaijem, warrjã ich magta pekau chukhu narrjö. Ichdëu magju igwia nawe ich iek phãpitarr gaai jaauwai: \q1 “Ar chi mʉ iek ʉ̈kha nʉm gaaimua bʉ̈ʉrjã pekau chukhu aajerrjö nʉm khʉʉnta mua ich mag mʉch dënkha auju” a sim. \rq (Ab. 2:4)\rq* \s1 Jãga nʉ õor Ẽwandam igbam khʉʉn \p \v 18 Pari ar thum Ẽwandam ögkhaba i dau na maach inaam nem waunaa dich khapeen dʉ̈ijã nem agcha khaba aajem khʉʉn gayan, ya Ẽwandam khĩir machag burrimʉʉ sim, mag nem khaigbam waum khõchgau i i chaarta ũrjöjöopaijã khaba naawai. \v 19 Pari Ẽwandamau mag am gaai khĩir machag meeuju a simʉn, ichdëucha õrag ich jua oopi sim gaaimua i khaphʉ aju aai nʉmta juau ogthom mag khaugbamjö naawaiu. \v 20 Chadcha Ẽwandam chan ãbmuajã ooba aajem, pari amau wajapha khĩirjukhiin, nem thum thʉnʉm irua wautarr oowiapai, “Ãa, jãgan chadcha Ẽwandam sim” aju aai nʉm. Ichdëu mʉg durr ompaatarr aigmua ewag pawiajã merag chukhu sim, ichta chadcha Ẽwandam aawai warrgarwejã ichpaita ich mag jua theeg sĩerrʉm. Pari mag i jua oo nʉmta, juau ogthom i igjöjöopaijã khaba aajem. Magua pöd amau, “Ẽwandam sim khaugba naawaita mag ʉ̈khaba aajem” aju khaba nʉm, \v 21 chadcha Ẽwandam sim khaphʉ nʉmta mag ʉ̈khaba naawai. Mag i sim khaphʉ nʉmta, i khĩrag eejã aba, ni amach nem ig nʉm deejem paarjã irig ʉ̈u ajim aba sĩerrjëem. Magju khãai warag amachdëu nem parhoobam wau nʉm gaaimua, khĩirjugpata ãr thʉnʉmua sĩi maadëu nem igmaphamta khĩirju sĩsidʉm; wajapcharan Ẽwandam iek atheem sĩi edaramjöta sĩsidʉm. \v 22 Amachdëupain amau nem thum khaphʉ nʉm aajem; pari mag khaphʉm anʉmta, khĩirjug chukhumjö warag parhoobata nem wau nʉm. \v 23 Mag naawaita maach ompaatarr Ẽwandam ich mag thõojã khaugba sĩerrʉmʉgta jëeubanaa warag nem parhoobam nem amachdëupai wau nʉmʉgta jëeujem. Sĩi maach dajẽkhu khithëem khĩirkha waunaa, nem ichpan khĩirkha waunaa, nemchaain bʉ̈ jayapamjöm waunaa, wa sĩi jẽbjã gaai jãau jẽedʉ sĩerrjëemjöo khãijã waunaa magʉmʉgta jëeujem, magʉmta amach ẽwandam awia. \p \v 24 Pari amach mag thʉnʉm gaaimua Ẽwandamau warag amag oobamjö apʉ̈iwia amach thãar ee nem khaigba wauju khĩirju sĩsidʉmta warag ʉdʉraa amag waupi sim. Mag, amach wir aigpai chikham õor dʉ̈ijã sĩi parhooba thʉnʉm gaaimua, maach chi bigaaum khʉʉnta chigaa aajem. \v 25 Mag nʉm dʉ̈i amau amach garmua maach Ẽwandam chaarta isegnaa jũrr nem parhoobamʉgta ee thʉnʉm. Ich chi nem thum ompaatarragta jëeuju aai nʉmta, irigta jëeuba, sĩi irua nem waumarragta jëeu nʉm. \v 26 Amach mag nʉm gaaimuata Ẽwandamau warag amag oobamjö sĩi nem maach inaamjö sĩsidʉmta warag ʉdʉraa amag waupi sim. Magphöbaadeewai chará chi ʉʉinaujã sĩi amach ʉʉin aphata amachdëu am aig emkhooin dʉ̈ímjö thʉnʉm. \v 27 Maagwai chi emkhooinjã ich agjö warag ʉʉinjã igba, amach emkhooin aphata ʉʉin dʉ̈ímjö am khõchkha thʉnʉmua maach chi bigaaum khʉʉnpata chigaa apiejem, mag amachdëu waum aig maach inaamjö nem wau nʉmua. Mamʉ am jãg nʉm paar chan Ẽwandamau am gaai jua thũu deebam. \p \v 28 Amau amach garmuata Ẽwandam igba naawai ich Ẽwandamaujã amag oobamjö apʉ̈iwia sĩi parhoobam khĩirjug maadëu igmaphamta warag ʉdʉraa amag khĩirjupi sim, magbaawai parhoobam nem wauju khabamta amach khõchagpierr waumkhĩir. \v 29 Maguata sĩi wir aig dich khapeen dʉ̈ijã nem agcha aba, parhoobata thʉnʉm: dich õor khabam dʉ̈i khapese, nem khaigbamjã thumta waum khõsi, chikham nemjã dich dën apim khõsi, nem khaibag, chikhamnau nem wai nʉm oowia agjö paarpam khõsi, juaujã chikham thõo, chikham dʉ̈i khujʉʉrnem, sëunem, chikham khaibag waaunem, \v 30 chikham jaaunem, chikham khĩirchajã iekhaanem, Ẽwandamjã khõchkhaba, chikham serbiibag pheenem, amachdëupai amach thö iekhaanemnaa sĩi nem atcharag, chikham khaibag wauju khĩirjuanem, chaainjã dënnaanau iekhaawai amachig khabamjö ipierraajã khaba, \v 31 Ẽwandam iek atheejã jʉ̈g khĩchag, amach iekhatarrjã chadcha agjö aba, dich khapeenjã kha khõchkhaba, khĩir aubaadëmjã khĩir thũa chʉuunaa dich khapeenjã dau aug khaugbata thʉnʉm. \v 32 Mag thʉnʉmʉn, amach mag nʉm paar jerrba Ẽwandamau khĩmie durr amach barkhʉʉiju khaphʉ nʉmta mag thʉnʉm. Pari magʉmta warag amach jua pʉaba, parhooba nem waunaa bigaaum khʉʉnau amach dënjö waauwaijã magta khõsi thʉnʉm. \c 2 \s1 Ẽwandamau khaigbam khʉʉn dʉ̈i ichdëu ampierr aju \p \v 1 Pari ãbmua khãijã, í chan magba chirʉm aju. Mamʉ pua chadcha mag khĩirju chirʉm khai, õor wajapham awiajã, mʉ iek ũrbá pʉrʉg jaaukhim: Pua chikhamnaan jaauwai pʉchpaita dʉ̈i wir aig jaau sĩebahab, amau nem wau nʉmta pʉchdëujã dʉ̈i waaujeewai. Magua pua pöd, “Mʉ chan Ẽwandam dau na khaibag chukhu chirʉm” aju khaba sim. \v 2 Pari maadëu khaphʉ nʉm, Ẽwandamau õor dʉ̈i amachdëu nem waaujempierr aajem. Magua maadëu khaphʉ nʉm, magʉm nem khaigbam waaujem khʉʉnan irua amach khĩircha jaaunaa ich jua machag ãwatab khaba ãwatpiju. \v 3 Pari pʉ, chikham igwia jãan mag sĩerrʉm aajemta, pʉchdëujã amau nem waaujem khĩir ich agjö wauba aajeeb. Mag simta, ¿pua khĩirjuawai pʉchta Ẽwandam jua eemua peerdʉju a chirʉ́? Pʉ chan peerdʉbam. \v 4 Chadcha Ẽwandamau warre pʉ gaai mas deeba aajem. Pari mag pʉch chig aba aajeewaijã, puan pʉch wajapha sĩewaita mag pʉch chig aba aajempii sim. Pari pua khaugba sim, mag irua ʉ̈u pʉ dichba aajemʉn, pʉch khaibag isegwia ich jʉrmkhĩirta mag pʉ chigjã aba sĩi warag oobamjöo aajem. \v 5 Pari Ẽwandamau mag pʉ ig simta, pʉch jʉ̈g theeg gaaimua pʉch garmuata i igjã igba, sĩi warag ichdëu õor i agkham ed amachdëu nem khaigba waaujerrpierr amach khĩircha jaaunaa am gaai jua khʉaba deeju edta pʉch gaai mas amkhĩir ich khĩir machag sĩi ãwat phiepi simjö sim. \p \v 6 Mag edta dich nem waaujerrpierr agdaujö ichdëu khap maach dʉ̈i aju. \v 7 Ar ʉ̈gthar öbërwia bʉ̈ʉrjã meeba ich mag wajapha wënʉrraju khĩirju nʉm dʉ̈i Ẽwandamagta amach thö iyʉ̈ʉ apim khõchgau warag nem wajapham appai wauju ẽkhaajem khʉʉnan, irua ich dënkha auju, ich mag ich dʉ̈i wënʉrramkhĩir. \v 8 Pari ar i igar khabanaa warag nem khaigbamta waum khõchkhaajem khʉʉn dʉ̈in, khĩir machag thʉnʉmua warre am gaai jua khʉabata irua deeju. \v 9 Magbaadeewai judionaan mag nem khaigba waaujem khʉʉnta wajap dau aug wauphöbaadëm dʉ̈i ökhĩirjug pöoma ajurau. Pari wajapcharan amach appaijã khaba, judionaan khabam khʉʉnjã nem khaigbam waaujem khʉʉnan, thumta ĩchab ich agjö aju. \v 10 Mamʉ magju khãai judionaan ar nem wajapham waaujem khʉʉnan ʉ̈gtharjã ich dʉ̈i wajaphata wënʉrrapiju. Mag nʉm dʉ̈i ĩchab ichdëuta am thö iekhanaa khõinaa ich dʉ̈i phë wai nʉrraju. Pari irua magjujã judionaan dʉ̈ipai khaba, thum judionaan khabam khʉʉn awiajã nem wajapha waaujerr khʉʉn dʉ̈in ich agjö aju. \v 11 Irua mag ãaur khʉʉnpaita daupiinaa iwiir ãbam khʉʉn kha isëe khaba aajeewai judionaan awiajã chi khaigba nʉm khʉʉnan, judionaan khabam khʉʉn dʉ̈i khaibag ãba thʉnʉm, Ẽwandamau oowai. \p \v 12 Judionaan khabam khʉʉnau chadcha judionaan dënjö Moiseeu ley phã pʉatarr chukhu nʉm. Mag chukhu naawai mag ley gayam iek khaugba pekau waaujerr khʉʉnag Ẽwandamau mag iek igbaju. Pari ichiita amjã okhoob khaba okhooju, amach pekau gaaimua. Mamʉ mag Moiseeu ley phã pʉarr wai naawai ag gayam iek khaphʉ nʉmta pekau waaujerr khʉʉnagan chadau, ag gaai jaau simjö ipierraa khaba arr gaaimuata Ẽwandamau amag ag iek ëudʉwi warre am dau aphʉʉ ajujã jaauju. \v 13 Wajapcharan mag ley gayam iek khaug chirawiajã ag ipierraa khabam chan Ẽwandam na wajaug chukhu sim. Magarrau ũrwia ag ipierraa simʉn chadau ich Ẽwandamaujã wajapha sim a sim. \v 14 Pari jãg judionaan khabam khʉʉnau Moisés ley chukhu nʉmta, sĩi amach khĩirjug eemuapai ag gaai jaau simjö nem waauwai, merag chukhu sim amachdëujã khaphʉ nʉm, khani wauju aai nʉ wa waubaju aai nʉ. Mag nʉm aig maata amachigan am leíu. \v 15 Maguata mag nem wajapha waauwai, mag leita amach khĩirjug ee wai nʉmjö aajem. Mag naawai, khar nem wajapha waauwai wa khaigba waauwaijã, maguata amag jajaaukhamjö aajem, ʉ̈u sĩ wa khaigba sĩ. Mag amach khĩirjug eepai jãga wënʉrraju aai nʉ a khaphʉ naawaita, maach i agkham edjã Ẽwandamau Moisés ley igba, amachdëu khaphʉ aajerraupaita õor dënjö warag am khaibag waumjö aju wa am kõit iekhamjö aju. \v 16 Maigta mua mʉg maach peerdʉajem iek jaauwai jaaujemjö, chadcha Ẽwandamau ich Iewaa Jesucristoogta õrau meraa nem waunaa amach ödegpai khaigba khĩirjuajerrjã dawaa amag jaaupiju. \s1 Jãga nʉ judionaan Moisés ley wai nʉm khʉʉn \p \v 17 Mua jũrr judionaanag magkhim, mʉ iek ũrbat: Pãar iek mag pãarta judionaan aawai Moiseeu ley phã pʉarr ʉʉrkha nʉmuata pãach peerdʉju anaabma. Magnaa, pãar meeunta ich Ẽwandam õor aawai, ichiita peerdʉju awi pãachdëupai pãach thöojem. \v 18 Pãachdëuta irua nem waupim khõsimjã khaphʉnaa mag ley gaai jaau simjö khanta wauju aai nʉ wa wauju khaba nʉ a khaphʉ nʉm aajem. \v 19 Pãar iek mag pãachdëupaita mag ley khaugbam gaaimua dau khĩsumjö nʉm khʉʉnjã jaau arrnaa sĩi khĩchag eemjö wënʉrrʉm khʉʉn bʉ̈jã wʉʉpʉ̈iju aai nʉm aajem. \v 20 Wajapcharan pãachdëuta khaugbam khʉʉnag jaau khaugnaa khĩirjug meraapaim khʉʉnagjã jaau khaug nʉm aajem, mag ley gaai chadam iek phã wai naawai pãachdëuta nem thum khaphʉ nʉm awi. \v 21 Ma chadcha magju aaima. Pari pãachdëu chikhamnag mag jaau nʉmta, khan jãgwi pãachdëu jaaujemjö aba aajerramma. Pãachdëun õrag nem jĩgkhapiba jaaujemta, jãgwi pãachdëun chadcha jĩgkhaajerramma. \v 22 Pãachdëun pãach khapeenag chikham ʉʉinjã waupiba jaaujemta, jãgwi pãachdëujã chikham ʉʉin waaujerramma. Pãrau khõchkhaba aajem, õrau amach juau nem waunaa maata amach ẽwandam awi agʉg jëeu nʉm oowai. Amau mag nʉm aig chadcha khaigba sim; pari pãachdëu mag nʉmta, jãgwi pãrau amau amach ẽwandamag jëeujem deg nem wajapham wai sĩsidʉmjã jĩgkhaajẽ. ¿Mag nʉmjã pekau khabá? \v 23 Pãachdëupain pãachdëuta mag ley gaai chadam iek phã wai nʉm awi, aata wounjö thöojerram. Pari mag iekha nʉmta, ag gaai jaau simjö khaba, Ẽwandam ichaaur nem wau nʉm gaaimua jũrr bigaaum khʉʉnag Ẽwandam ëugarta khaigba iekhapiejem. \v 24 Pãachdëu jãgju khapta ich Ẽwandamaucha pãar jöoin igwia ich iek phãpitarr gaai, “Pãach gaaimuata ar chi mʉ iek ʉ̈khaba nʉm khʉʉnaun warag mʉ ëugarta khaigba iekhaajem” a jaaubajieb. \p \v 25 Wajapcharan mʉgta sim: Chadcha ar Moiseeu ley phã pʉarr iek wajapha ʉʉrkha simʉgan mehëu phʉʉrbich nʉmjã ʉ̈u sim. Pari mag phʉʉrbich wai simjã mag ley ʉʉrkhaba sim chan, parta mag phʉʉrbich nʉmua Ẽwandam õorkha nʉm ag dauchach ich gaai wai sim. \v 26 Pari magba mag mehëu phʉʉrbichba ni judiojã khaba simuata mag ley gaai jaau sim wajapha ʉʉrkha simʉn, magan mehëu phʉʉrbichba sĩewiajã, maata Ẽwandamagan phʉʉrbich simjö sim, ich dau na wajapha sĩewai. \v 27 Magua, Ẽwandamau maach i agkham edjã chi mag ley gaai jaau sim ipierraa simuata, pãar dënjö mag chi dauchach ich mor gaai chukhu awiajã, ich garmua pãar jaauwímʉcha jaauju, pãrau pãachta Ẽwandam õor awia irua jaautarr dauchachjã pãach mor gaai wai nʉmta mag i ley phã wai nʉm gaai jaau sim ipierraajã khaba narr aawai. \v 28 Pãrau khaugba nʉ, judiokha nʉm chan sĩi maach dënnaan judionaan aawai õor dakhĩir dich jöoin i pʉaba wënʉrrʉm khaba, ni sĩi Ẽwandam dënkha nʉm khʉʉn dauchach wai chirʉm anʉmjã khabam. \v 29 Judío chaar abarmʉn, sĩi dich morta dauchachpiju khãai, Ẽwandam dau na thãar wajapha nʉmʉu. Mag nʉm aiguin chadau sĩi judionaan i ʉʉrkha nʉmua khaba, ich Ẽwandam Akharauta mag maach thãar wajaug api sim. Magta thãar wajapha nʉmʉn chadau, dichjöpaim khʉʉnau khaba, ich Ẽwandamauta chadcha maach ʉ̈u wënʉrrʉm aju. \c 3 \p \v 1 Pari mag nʉmta ãbmua khãijã, “Khan gaaimua magan maar judionaanta judionaan khabam khʉʉn khãaijã Ẽwandam dau na ʉ̈ucha nʉmma” wa “Khan wajaug sĩ, mag phʉʉrbich nʉmua dich mor gaai dauchach nʉm” akhiin, \v 2 jaauju pöoma thʉnʉm. Pari chadcha maachta deeum khʉʉn khãaijã ʉ̈ucha nʉmʉn, maach meeunagta ich Jöoiraujã thumaam khʉʉn athee ich iek phã deetarr gaaimuau. \v 3 Pari magtarrta, ¿jãg ãaur khʉʉnau ʉ̈khamaphamjö nʉmjãma? ¿Pãrau khĩirjuawai am mag nʉm gaaimua ich Jöoirau aju aajerrjã chadcha magba sĩi ich mag khĩir okhooju khai? \v 4 Magju abá. Thumaam khʉʉn nem sëunem awiajã ich Ẽwandam chan sëu chukhu sĩerraawai ichin iin nem agchata jaaujem. Maach khaibag jawaagjã ich mag sĩerrʉm igwi jöoi David khararrau Ẽwandam iek gaai magjim: \q1 “Pua õor khaibag jaauwaijã amau, ‘Puan nem agchata jaaubarm’ aju. \q1 Chad khabam nem õrau pʉch gaai thʉawaijã pʉchdëuta ganab khaba ganju” a phãjim, “pʉchta agpierraa chitaawai.” \rq (Sal. 51:4)\rq* \p \v 5 Pari mag maach khaigba nʉm gaaimuata warag Ẽwandam maachjö khaba agpierraa sĩerrʉmjã maadëu khaphʉ nʉm khai, magan ¿jãgáwa? Sĩi parhoobam khʉʉnau khĩirjuajemjö khĩirjukhiin, magan Ẽwandamau pöd õor amach pekau gaaimua dau aphʉʉ apiju khaba sim aju aai nʉm, mag pekau gaaimuata ich agpierraa chitʉmjã wajapha khaugpiejeewai. \v 6 Pari ma chad khabam. Mag akhiin magan Ẽwandaman agchajã khaba parhoobata nem wau sĩerrʉm akham. Ẽwandam ichpa magta sĩerrʉm akhiin, jãga ichdëu maach i agkham edjã pãar khaigba naajim wa ʉ̈u wënʉrrajim khãijã aju maachig. \p \v 7 Wa magba ãbmua khãijã pʉaba, “Pari mag mʉch khaibag chirʉm gaaimua jũrr mua õrag Ẽwandamau õor dʉ̈i agpierraa nem waaujem igwia i wajaugta phëpi chirʉmjö chirʉmta, jãga magʉm gaaimua Ẽwandamau mʉ dau aphʉʉ apibarju” aju. \v 8 Pari mag amau jaau nʉmjö mag khaigba nʉm gaaimua i wajaugta phëpimjö nʉm khai, jãgwi warag nem khaigbamta wauju khaba nʉ, magʉm gaaimua jũrr ich mag i wajaugta phëmkhĩir. Chi mag nʉm khʉʉnaun amachdëu mag khĩirju nʉm gaaimuata õrag jaauwaijã, muan magta jaau chitʉm aajem, magʉm gaaimua mʉ ëugar sëukha nem ĩgkham khõchgau. Pari chi mag nʉm khʉʉnan, Ẽwandam dʉ̈i khujʉr nʉmjö nʉm gaaimua, i jua machag ãwatab khaba ãwatju. \s1 Maachin thum pekaupanau \p \v 9 Magan ¿maachin jãgata nʉmma? ¿Maach chi judionaanta judionaan khabam khʉʉn khãaijã Ẽwandam na wajapcha nʉ? Magjã khabam. Maachin, chaig mʉchdëu jaau chirarrjö, judionaan khabam khʉʉn dʉ̈i ãba judionaan awiajã thum pekaupanau, Ẽwandam iek phã sim gaai jaau simjö. \v 10 Mag i iek phã sim gaai jaauwai, \q1 “Ẽwandam dau na wajapham khʉʉn chan ãbjã chukhum” a sim. \q1 \v 11 “Ẽwandamau wajapha wënʉrrapi simjö chan ãbmuajã i dënjö khĩirjuba sim; ãbmuajã i igmaphamjöta sim. \q1 \v 12 Thumaam khʉʉnauta i aar baarjem khʉd isegnaa khʉd khaibag garta wët thʉnʉm. \q1 Thumaam khʉʉnta warag ãr thʉnʉisim; i dau na wajapham khʉʉn chan ãbjã chukhum” a sim. \rq (Sal. 14:1-3; 53:1-3)\rq* \q1 \v 13 “Jãgʉm khʉʉnan sĩi chikham ëugar khaigba iekhaagpaita sĩsidʉm. \q1 Sëukha nem jaaunem sĩsidʉm” a sim. \rq (Sal. 5:9)\rq* \q1 “Par iekhaupai chikham thõojem akhiin, jãgʉm khʉʉnaun nemkhierr dënjö õor dajẽk aju” a sim. \rq (Sal. 140:3)\rq* \q1 \v 14 “Am iin, sĩi chikham thõp iekhaagpaita sĩsidʉm gaaimua ihasimjöta sĩsidʉm” a sim. \rq (Sal. 10:13)\rq* \q1 \v 15 “Sĩi bʉ̈ʉr abarm gaaimua chikham thõojuuta khĩirju sĩsidʉm; \q1 \v 16 amach wënʉrrʉmpierr sĩi õor dau aphʉʉ apijuuta ẽkhaajerram. \q1 \v 17 Amach mag nʉm gaaimua bʉ̈ʉrjã khõinaa wënʉrraju khaugba nʉm” a sim. \rq (Is. 59:7-8)\rq* \q1 \v 18 “Ẽwandam ökhö aju khĩirjug chan bʉ̈ʉrjã khĩir ee paba aajerram” a sim. \rq (Sal. 36:1)\rq* \m Magta phã sim ich Ẽwandam iek gaai. \p \v 19 Chamʉg Ẽwandam ley gayam mua jaaubarm chan oob pãrau sĩi ãba judionaan khabam khʉʉn atheepaita mag jaau chirʉm amiet. Maadëu khaphʉ nʉm, mʉg iekhan maach judionaan atheepata mag phãpijim, maagwai Ẽwandamau mʉg durr i agkham edjã thumaam khʉʉn amach khaigba narr khap, Ẽwandamau amach khaibag wauju jaaubarm ũurwaijã sĩi khĩu i iek ũrmkhĩir. \v 20 Chi lein sĩi maach pekau pöm khithëem khap apiegpaita ich Ẽwandamau phãpitarr aawai mag ʉʉrkha narr gaaimuapai chan pöd Ẽwandamau maachig, “Pãar pekau chukhu naawai mʉ dʉ̈ijã iekkhõr chukhu nʉm” abaju. \s1 Jãga Ẽwandamau maach kulp chukhu apäaijẽ \p \v 21-22 Pari ĩs jũrr Ẽwandamau maachig khap api sim, jãga mag i dʉ̈i iekkhõr pöm nʉmjö narrta pekau chukhu arr khʉʉnjö nʉisí. Chadcha warrgarwejã ichdëu ley phãpitarr gaai jaaunaa sĩi ich i jaaumienagjã ichdëu magju ich mag jaaupiejeejim. Pari magjujã mag ley ʉʉrkha nʉm gaaimua khabam ajim. Ĩs mag pekau chukhu arrjö nʉmʉn, Jesucristo iek thãraucha ʉ̈kha nʉm gaaimuata, judío wa judío khaba awiajã, Ẽwandamau thum mag pekau chukhu narrjö phë wai sim. Mag Cristo khurau khaba akhiin chan ni ãbjã peerdʉbam; \v 23 thumaam khʉʉnta amach pekau gaaimua amachdëupai Ẽwandamag amach isegpi nʉmjö i warpta wënʉrrʉm, ichdëu waupim khõsim waujöjöopaijã khaba. \v 24 Mag Ẽwandam warpta wënʉrrʉmjö naab mamʉ, í thumaam khʉʉn dʉ̈i wajapha khitaawai mag dichdëu nem ajapha wau nʉm paarjã khaba, ich garmuata mag maach i dʉ̈i iekkhõr pöm narrjã igba, Jesucristo gaaimua maach pekau chugpaawia iekkhõr chukhu sĩi ich dʉ̈i dau parii apiejem. \v 25 Warrgarwe ichdëu õor peerdʉ aaujeewai chadcha õor pekau wau nʉmjã oobamjöta am aaujeejim, ich Iewaa pʉ̈i nʉm ora. Pari ĩs ya Ẽwandamau mag Jesucristota õor kõit thõmkhĩir pʉ̈ibarmua maachig khaphʉ api sim, chadcha warrgarm khʉʉnjã auju aai sĩejim. Pari mag auju ayaa apiegan Cristo meewia ich bag ãrbarmua ichta õor pekau chugpaajem khapijim, ich Ẽwandamau. \v 26 Mag, warrgar aajerrjö ĩsjã chi Jesús iek ʉ̈kha nʉm khʉʉn chan ya tag kulp chukhu nʉm aju aai sim Ẽwandamau, chadcha am khaibag paarjã Jesuu ʉdʉraa ich thõopitarr aawai. \p \v 27 Mag khai magan Moiseeu ley phã pʉarr ʉʉrkha nʉmuata kulp chukhu nʉm awia pöd dich thöju khaba nʉm. Ẽwandamau mag maach kulp chukhu apʉ̈i simʉn, mag ley ʉʉrkha nʉmua khaba, ãba Jesús iek thãraucha ʉ̈kha nʉm gaaimuata mag maach kulp chukhu apʉ̈i sim. \v 28 Wajapcharan maan mʉgta sim: Ẽwandamaun Jesús iek thãraucha ʉ̈kha nʉm khʉʉnta ya tag kulp chukhu nʉm a jaaujem. Irua mag sĩi ley gaai jaau sim iekta õrag ʉʉrkhapi jaauba sim, ich dʉ̈i amach pekau gaaimua kulp chukhu nʉm a jawaag. \v 29 ¿Wa pãrau khĩirjuawai Ẽwandam sĩi maach judionaan dënpaí, warrgarwejã maach jöoinagta ich iek phã derr aawai? ¿Í ĩchab durrpierram khʉʉn Ẽwandam khabá? ¿Mag iek maach jöoinag phã deetarrjã thumaam khʉʉn athee khabajĩ? Chadcha ichpaita durrpierram khʉʉn Ẽwandamma. \v 30 Tag Ẽwandam chukhu ãba ich appaita sĩerrʉm. Ichdëupaita chadcha Jesucristo iek ʉ̈khaa chaar ʉ̈kha nʉm khʉʉnan, judío wa judío khaba awiajã, magʉmjã igba thum ãba ya bʉ̈ʉrjã kulp chukhu narrjö apäaijem. \v 31 Magan jãgáwa. Mag maadëu ʉ̈khaa chaar ʉ̈kha nʉisiewai, ¿mag ley maach athee tag baleeba aadëp sĩeb? Baleeba sĩsim abá. Mag baleeba apiju khãai, mag ʉ̈khaa chaar ʉ̈kha nʉmuata warag ʉ̈rcha i baleepi nʉm khabáwa, warrgarwejã ich magta Ẽwandamau ʉ̈khapi jaaujerr aawai. \c 4 \s1 Jãga Abrán Ẽwandam dau na pekau chukhu arrjö sĩsijĩ \p \v 1 Pãadë khĩirjubat, jãga warrgar maach jöoin Abrán khararrjã pekau chukhu arrjö sĩsijĩ Ẽwandam dau na. \v 2-3 Ẽwandamau oowai jöoi Abrán ich dau na nem wajapha waaujerr gaaimuata kulp chukhu apʉ̈imuan, Abranau wir aig ich thö iekhaju aai sĩekham. Pari Ẽwandam iek phã sim gaai jaauwai, bʉ̈ʉrjã chaain chukhu nʉm ee, Ẽwandamau ichig chaain khapan apiju jaautarr iek ʉ̈khabaawaita Ẽwandamau i khaibag isegpʉ̈iwi i tag kulp chukhu apʉ̈ijim a sim, sĩi mag ʉ̈khatarr paarpai. Magua pöd irua Ẽwandam dau na ich thö iekhaju khaba sĩejim, mag iekhaag nem wautarrjã chukhu arr aawai. \v 4 Maadëu khaphʉ nʉm, õor phidkhapiwi phag nʉm chan sĩi par dee nʉm khabam. Mag phagbarmʉn ich phidkhatarr paarta phag nʉmʉu, ichiita irig phagab khaba phagju aai naawai. \v 5 Pari Ẽwandamau ich iek ʉ̈khaa chaar ʉ̈kha nʉm khʉʉn pekau chugpaa nʉm chan mag khabam. Amau amach igamkhĩir nem wajapha wauba aajerr awiajã, pari amau ãba Cristoouta chadcha amach peerdʉ auju aai sim awi amach thãraucha ʉ̈khamʉn chadau, mag ʉ̈kha nʉm gaaimuata ag najã pekau chukhu arrjö apʉ̈iju. \v 6 Mag, am nem wajapha waaujerr paarjã khaba, sĩi am pekau Ẽwandamau chukhu arrjö abapʉ̈im khʉʉn onee nʉm igwiata jöoi David khararraujã jaaujim. \v 7 Mag irua phãtarr iek gaai mag sim: \q1 “Ar Ẽwandamau am khaibag chugpaawi amau pekau waaujerrjã igba abarm khʉʉnta chadcha onee nʉm. \q1 \v 8 Ar maach Pör Ẽwandamau amach mag khaigba narrjã wajapha waupʉ̈inaa tag magʉm iekjã igba abarm khʉʉnta onee aju” a phã sim. \rq (Sal. 32:1-2)\rq* \p \v 9 Mag simta, ¿pãrau khĩirjuawai, mag onee aju anʉmjã sĩi judionaan mehëu phʉʉrbich nʉm khʉʉn atheepai khai? Wa ĩchab judionaan khabam khʉʉn atheepata jaau sĩwa. Chaig mʉchdëu jaau chirarrjö, mag Ẽwandamau jöoi Abranjã ich mag pekau chukhu aajerrjö wajaug paapʉ̈ijim anʉmʉn, ichdëu thãraucha ʉ̈khatarr gaaimua ajim. \v 10 Pari wajapha khĩirjubat. ¿Jãagwaichata mag i wajaug paapʉ̈ijĩ? ¿Mehëu phʉʉrbichtarr khur, wa ag nawe? Ag nawe khabajieb. \v 11 Mag phʉʉrbich nʉmta chi dauchach ajim, thãraucha ʉ̈khabaawai ich Ẽwandamau wajaug paapʉ̈inaa pekau chukhu aajerrjö apʉ̈i nʉm dën. Magtarr aawai ich jöoi Abranta judionaan dënjö mag mehëu phʉʉrbichba naawiajã pari thãraucha ʉ̈kha nʉm khʉʉn pörkha sĩsijim. Magta ĩchab ewag pawiajã ʉ̈khaa chaar ʉ̈kha nʉm khʉʉnan ich mag jaar aajerrjö ĩsjã Ẽwandamau wajaug paapäaijem. \v 12 Mag phʉʉrbichbarmua ĩchab ichta mag phʉʉrbich nʉm khʉʉn pörkha sĩsijim, majã pari ichdëu ʉ̈khatarrjö ʉ̈kha nʉm khʉʉn dën mamʉ. Pari mag phʉʉrbich wai naawiajã, ichiita Abranau ich dën phʉʉrbichju nawe ʉ̈khatarrjö, amaujã thãrauchata ʉ̈khaju aai nʉm. \s1 Ẽwandamau ichdëu magju atarrjö ajuun ich iek ʉ̈kha nʉm khʉʉn dʉ̈ita magju \p \v 13 Ẽwandamau Abranag jaauwai, i chaain ewagam khʉʉnagta irig deeju arr durr jʉ̈apiju ajim. Pari irig mag jaautarr chan mag sĩi Moiseeu ley werpʉarr ʉʉrkhaajerr gaaimuajã khaba, ich Ẽwandamau ichig magtarr chadcha ʉ̈khatarr aawaita mag deeju jaaujim. Mag ich iek ʉ̈khabaawai bʉ̈ʉrjã pekau chukhu arrjö Ẽwandamau i wajaug paapʉ̈ijim. \v 14 Mag sĩi ley ʉʉrkha nʉm khʉʉnta irua mag wajaug paapäaijem akhiin, magan parta Ẽwandam iek thãraucha ʉ̈khaajeekham. Mag ichdëu ley deetarr ʉʉrkhaawaita mag maach wajaug paajem akhiin, magan maach dʉ̈i magju a jaautarrjã pöd magbakham, ãbmuajã pöd ag gaai jaau simjö thum ʉʉrkha auba aajeewai. Magua, ley ʉʉrkha nʉm gaaimuapai chan õor peerdʉbam. \v 15 Lein warag Ẽwandamau õor gaai jua khʉaba deeju khap apiegta sim, ley paraam aigjã ichiita õrau pöd ag gaai jaau simjö aba aajeewai. \v 16 Magua mag Abranag jaautarrjö maach dʉ̈ijã wajapha ajuun, i iek chadcha ʉ̈kha nʉm gaaimuapaita magju. Mag gaaimuapai aawai maach peerdʉ aauwaijã õrau khaphʉ aju, dichdëu nem wau nʉm paar khaba, ʉ̈u ich garmuata maach peerdʉ au sim. Mag sĩi ʉ̈kha nʉm gaaimuapai aawai, ewag pawiajã maach mag ʉ̈kha nʉmua Abrán chaainkha nʉm khʉʉnauta aub khaba auju, Ẽwandamau deeju jaautarr. \v 17 Irig mag iekhatarr jaauwi ich Ẽwandam iek phã sim gaai, “Pʉ mua chadcha õor durrpierram khʉʉn aaikhapiju” a sim. Mag iekhatarr Ẽwandamauta õor mee sĩsid arrjã phiriutkhanaa nem chukhu arr eejã ompaa aaujem iekta ʉ̈khajim Abranau. \p \v 18 Ẽwandamau ichig magtarr aawai, ya jöoiraa pamta chaaijã chukhu narr ãba, Abranau chadcha ich chaai paarpaju khaphʉ sĩsijim, ichta mag õor pöm durrpierr thʉnʉisiju khʉʉn aaikhaju igwi, Ẽwandamau ichig, “Pʉ chaain khapaana chitaju” a jaautarrjö. \v 19 Irua khaphʉ sĩejim, ichjã jöoiraanaa i ũan Sarajã ũanaa khitarr aawai amach pöm wënʉrrabaju. Pari mag jöoiraa sĩerr awiajã irua khaphʉ sĩejim, Ẽwandamau ichig jaautarr aawai ich chaai chukhu meebaju. Magua mag peer cien años sĩerr ãba, Abranau ãba ag iekta jʉ̈g thõba wai sĩsijim. \v 20 Irua mag “Mua ʉ̈khabamjã” aba, sĩi Ẽwandamau ichig chaai deeju atarr chadcha paarpajuuta warag khĩirjunaa, “Puan pʉchdëu nem magju atarrjã chadchata wau sĩerrʉm” aajeejim Ẽwandamag, i thö iekhamamua. \v 21 Irua khaphʉ sĩejim, chadcha Ẽwandam jua theeg sim, ichdëu nem magju atarr wawaag. \v 22 Ichdëu mag khaphʉ ʉ̈kha sĩerr gaaimuata, Ẽwandamau ich iek phãtarr gaai jaau simjö pekau chukhu arrjö i wajaug paapʉ̈ijim aajem. \p \v 23 Mag Abranau ʉ̈khaa chaar ʉ̈khatarr gaaimua Ẽwandamau i kulp chukhu paatarr jaau nʉm chan i appaijã khaba, \v 24 ewag pawia maachjã agjö kulp chukhu paapʉ̈iju khʉʉn igwiapata mag phãpijim Ẽwandamau ich iek gaai. Wajapcharan mag maach Pör Jesús phiriu autarr ag Ẽwandam gaai thãraucha ʉ̈khaawaita ĩchab ich Ẽwandamau maach pekau chugpaawi kulp chukhu narrjö maachjã aaujem. \v 25 Mag maach Pör Jesuuta Ẽwandamau maach pekau paar õrag ʉdʉraa thõopijim, mag thõotarrta deeu phiriu athamua maach pekau chugpaapäaig. \c 5 \s1 Jãga nʉ ĩs pekau chukhu arrjö wajaug paapʉ̈iwi \p \v 1 Mʉchdëu jaau chirarrjö, maachdëu thãraucha Jesucristo iek ʉ̈kha nʉm gaaimua Ẽwandamau maach pekau chukhu narrjö wajaug paapʉ̈ijim. Magua ya ĩsin maach i dʉ̈i khõinaa nʉm maach Pör Jesucristo gaaimua. \v 2 I gaaimuata ĩchab Ẽwandamaujã maach dʉ̈i wajapha aajem, i iek thãraucha ʉ̈khaawai. Mag nʉm gaaimua ĩchab onee nʉm, ich mag wajaug sĩerrʉm dʉ̈ita wënʉrraju khĩirju naawai. \v 3 Pari mag mʉg atag i dʉ̈i wënʉrraju khĩirjuwiapai khaba, mʉig eegarwe maach dau aug waauwaijã ich mag onee naajem, magʉm gaaimua warag maach thãar phĩiupiejem khaphʉ naawai. \v 4 Maagwai mag thãar phĩi naawai mag dau aug wau nʉmjã ãwatju khaphʉ ãwat nʉmta Ẽwandamau oowaijã ʉ̈u sim. Mag gaaimuajã onee naajem. Mag Ẽwandamau maach ʉ̈u oo sim khaphʉ naawaita warag mag i khĩircha oo wai wënʉrram khõchag thʉnʉmjã ogdʉba aajem. \v 5 Mag i khĩircha ooju khĩirju nʉmʉn, ich Akhaar maachig deetarraujã chadcha ichdëu maach daupii wai sim khaphʉ api sĩewai ichiita i oob khaba ooju khaphʉ nʉmʉu. \p \v 6 Dich juapadamaupai chan pöd dich pekau eemua öbëraagjã jua theeg chukhu narrta, mag i oob khaba ooju khap amkhĩirta Cristo bëewia maach thumaam khʉʉn kõit meechëjim, magbarmua maach chi khaigbam khʉʉn peerdʉ awaag. \v 7 Pãrau khaphʉ nʉm, chadcha thethe sim, sĩi ãbmua ʉdʉraa chikham kõit ich thõopiju. Ich khĩrau chan, Ẽwandam iek gaai jaau simjö nem ajapham appai waaujem kõit awiajã, ãbmuajã ʉdʉraa ich thõopibaju. Tale sĩi woun wajaug sim paran ãbmua khãijã ich thõopiju; pari mag awiajã mag nʉm anʉm chan wajappai ũrba aajem. \v 8 Pari Ẽwandamau magbajim maach dʉ̈i. Maach pekau pöm nʉm ãba, Cristo pʉ̈ijim maach kõit thõmkhĩir. Mag pʉ̈ibarmuata irua ich garmua chadcha maach khõsi sim khap apijim. \v 9 Mag, maach khaigba narrjã igba Cristo maach kõit meetarr gaaimua ya i dʉ̈i kulp chukhu naawaita, i gaaimuata ĩchab Ẽwandamau maach i agkham ed maach gaai ich khĩir machag meeuju arrjã ʉ̈u maach jua khʉapʉ̈iju, ya bʉ̈ʉrjã pekau chukhu arrjö naawai. \v 10 Warr maach pekau ee wënʉrraajeewain maachin Ẽwandam dʉ̈i iekkhõr pömta naajim, maachdëu i igba narr gaaimua. Pari mag Cristo maach kõit meetarr gaaimua Ẽwandam dʉ̈i maach khõinaa api sim khai, magan ich iiu phiidʉtarr gaaimuajã ĩchab maach aub khaba ich aar auju, ya Ẽwandam dʉ̈i khõinaa wënʉrraawai. \v 11 Pari mag ich aar aujupaijã khabam. Maach Pör Jesucristoou Ẽwandam dʉ̈i mag maach khõinaa apitarr paarjã irig ʉ̈u ajim anaa ich Ẽwandamta thö iekhaajem, onee naawai. \s1 Adanau õor okhoopitarr, jũrr Jesuu peerdʉ aaujem \p \v 12 Ich jãgta ajim ĩchab warrgarjã: Ich mag Jesucristo meetarr gaaimuapai maach peerdʉajemjö, õor ãbpai pekau wautarr gaaimuata ĩchab thumaam khʉʉnta ewag pawiajã pekau paarpagkhajim. Mag pekau gaaimua chi nacha pekau wautarr wounjã meetarr aawai maach ewagam khʉʉnjã agjö thumaata ö deejim, thumaam khʉʉnta pekau wau thʉnaawai. \v 13 Ley chukhum aig parhooba nem waauwaijã magʉm paar iekhaba aajeeb mamʉ, Moiseeg Ẽwandamau ley phãpiju nawe ichiita ya chi pekaun sĩejim. \v 14 Mag chi pekauta warrgurwe sĩerr aawai Adán sĩsierr aigmua khĩeb Moisés sĩerr jaarjã mag pekaúata ewag pawiajã õor thum dajẽgpi wai sĩsijim. Ẽwandamau Adanag ich khĩircha jaautarrta i ichaaur awia pekau wautarrjö ewagam khʉʉnau chan amachdëucha waubajierrab mamʉ, ichiita amachdëu nem wauju khaba nʉm khaphʉ narrta waujim. Mag wautarr gaaimuata amachdëujã ich Ẽwandamaucha jaautarrta ichaaur abarmjö pekau waujierram. \p Wajapcharan mag Adanau nacha khaigba arr gaaimuata õor thum dajẽk nʉisierrjö, nassi pawia Cristo bëewaijã i meebarm gaaimuata ĩchab jũrr õor thum peerdʉju aai nʉisijim. \v 15 Mamʉ mua mag chirʉm aig chan mag Adanau pekau wautarrta ewag pawi Ẽwandamau maach athee ich Chaai pʉ̈itarrjö ʉ̈u sim aba chirʉm. Nacha ich Ẽwandamau woun ompaatarrau, wajapcharan Adanauma, i iek ũrba i ichaaur awia pekau wautarr gaaimuata ewag pawiajã thumaam khʉʉnta ö deejim. Pari mag thumaam khʉʉnta khëch nʉm oobaawai, Ẽwandam maach dʉ̈i wajapha khitaawai, jũrr maachig regalo wajapcharamta sĩi par deebarmjö ajim, ich Iewaa Cristo pʉ̈ibarmua. Cristoou maach thumaam khʉʉn iiu aum khõchgau maach kõit ich thõopibarmua ichdëu nem wauju aai sĩerr atchata waujim. \v 16 Mag warrcha õor ãbpaimua pekau wautarr gaaimua thumaam khʉʉnta Ẽwandam dʉ̈i iekkhõr paarpapijim. Pari mag iekkhõr pöm ich dʉ̈i paarpatarrta, am pekau pöm thʉnarrjã igba, thumaam khʉʉn kõit meemkhĩir Cristo pʉ̈itarr gaaimua pekau chukhu narrjö deeu wajaug paapʉ̈ijim. \v 17 Iin chadcha ãbpaimua mag pekau paarpatarr aigmua ich chi pekauta nem jua theeg sĩsijim, ichdëuta õor thum dajẽk aag. Pari Ẽwandamta ag khãai jua theegcha sĩerraawai agjö woun ãb mag pekau paar maach kõit ʉdʉraa ich thõopitarr gaaimua magʉm thum pödpʉ̈iwia, õorjã wajaug paawia pekau chukhu arrjö apäaijem, ajapcharan Jesucristo gaaimuama. Mag ich thõopitarran, mag ʉdʉraa amach wajaug paapi nʉm khʉʉnta ich dënjö nem khaigbamjã thum pödpäaijem khʉʉnkha wënʉrramkhĩir ajim. \p \v 18 Wajapcharan jãg Adán ich appai pekau wautarr gaaimua thumaam khʉʉnta Ẽwandam dʉ̈i iekkhõr paarpatarrjö, ĩchab Jesucristoouta ich Aai ipierraa maach kõit ich thõopitarr gaaimua mag iekkhõr pöm narrjã magba arrjö apäaijem, ich mag wënʉrramkhĩir. \v 19 Wajapcharan ãbpai mag Ẽwandam iek ũrba i ichaaur arr gaaimua õor pömta pekau paarpagkhapitarrjö, ich agjö ĩchab ãbmua ʉ̈u ich Aai ipierraa maach thumaam khʉʉn kõit meetarr gaaimua õor pömta agjö wajaug paawia pekau chukhu narrjö nʉisiju. \p \v 20 Warrcha Ẽwandamau ley deewain, õrag amach pekau wau nʉm khap amkhĩirta deejim. Pari magbaawai mag amach pekau wau nʉmjã khaphʉ nʉmta warag athuuchata khaibag aphöbaadëm ãba, ich Ẽwandamaujã ich jãg õor dau aug khaug paraa khitaawai, ĩchab amag wajapcha khaphʉ apijim, ichdëu am peerdʉ auju aai sim. \v 21 Warr jãg pekau õor meepieg ichta jua theeg ʉ̈rpai sĩerrjö, ĩsjã ĩchab Ẽwandam jua theegta jũrr ag khãaijã ʉ̈rpai sim, maach Pör Jesucristo gaaimua mag maach pekau pöm narrta chugpaapʉ̈iwia jũrr ich dʉ̈ita ich mag i dënkha wënʉrramkhĩir. \c 6 \s1 Pekau wawaagan maachin chi meemjö nʉm, mamʉ Cristo athee nem wawaagan iiu nʉm \p \v 1 Mag pekau athuucha waauwaita Ẽwandamau maach dʉ̈i wajapcha aajem anaawai, magan ¿warag ich magta pekau wau wënʉrrajupá, mag pekau wau nʉm Ẽwandamau chugpaapʉ̈pʉ̈ikhampierr chadcha ich maach dʉ̈i wajapha khitʉm khap aag? \v 2 Mag khabam. Jesucristo dʉ̈i naawai tag pekau waumaaugau ya maach chi khëchamjö nʉmta, jãga mag bʉ̈ʉrjã dich khaibag pʉaba agtha pekau wau wënʉrraju aai nʉm abarju. \v 3 Pãrau khaphʉ nʉm, Jesucristo iek ʉ̈khawia maach i thʉ̈r gaai pör choowi i dënkha nʉm khʉʉnan ya i dʉ̈i õor ãbpaimjöta nʉm. Mag naawai tag pekau wauba aagjã warre i dʉ̈i ãba khëchtarrjöta nʉm, ¿ma pãrau khaugba nʉ? \v 4 Wajapcharan mag maach pör choo nʉm aig, warre Cristo dʉ̈ita ãbam jẽbdegpai bëppʉ̈itarrjöta nʉm, tag pekau waujujã khaugba aag. Pari mag meebarmjö arran, sĩi tag warramjö nem khaigbam wauba aagpai khaba, jũrr ich Cristo simjöta wënʉrraagau. Wajapcharan Ẽwandamau ich Chaai phiriu autarrjö, maachjã ich athee iiu phiidʉbarm khʉʉnjöta api sim, ãba ichdëu khõsimjö wënʉrramkhĩir. \p \v 5 Mag nem khaigbam waumaaugau Cristo dʉ̈i ãba meetarrjö naawai agjö i dʉ̈i ãba phiidʉbarmjöta nʉm, jũrr nem wajapham appaita wawaag. \v 6 Magua, maadëu khaphʉ nʉm, warr maach Cristo dʉ̈i khaba naawai dich khõchagpierr nem wauju khĩirjug wai narrjã ya ich Cristoou ich dʉ̈i ãba pakuls gaai meerpbapʉ̈imjö ajim, magbarmua magʉm khĩirjug warre jua theeg chukhu aadeewai tag mag pekaúgta dich khãai ʉ̈rpai apiba amkhĩir. \v 7 Chadcha maach meewai chan tag nem waujujã khaugba aadeejeewai pekaúajã maach ogdʉpäaijem, ya tag ich ipierraa abaju khaphʉ sĩewai. Ich agjöta sim ĩchab Cristo dʉ̈i meebarmjö aawaijã: pekaúa pöd maach dʉ̈i iek theeg chukhu sim. \v 8 Mag ya maach Cristo dʉ̈i khëchwi nʉmjö naawai maadëu khaphʉ nʉm, maachjã ĩchab ich Cristo simjöta wënʉrraju, pekaúgta ʉdʉʉr dich ʉ̈rpapiba. \v 9 Maadëu khaphʉ nʉm, Cristo iiu phiidʉtarr aawai tag meebam; í tag maach dajẽkhum khʉʉnjö khaba sĩsim. \v 10 Cristo meetarran, õor pekau paarta meetarr aawai, chi pekau jãg ichdëu õor dajẽk aajemjã warre ich Cristo garmuata pödpʉ̈ijim. Pari mag meetarrta deeu iiu phiidʉwia sĩerrʉmʉn, ich gaaimua jũrr õragta Ẽwandam thö iekhamkhĩrau. \v 11 Mag pãar ya Cristo ich garmua mag pekau pödpʉ̈itarr dʉ̈ita naawai tag pekau waumaaugau ya chi khëchamjöta abat. Magarrau Cristo dʉ̈i nʉm gaaimua Ẽwandam athee nem wajapha wawaagan chadau jũrr khĩir ubagta abat. \p \v 12 Pekaúg chan oob ʉdʉraa pãach gaai ʉ̈rpapimiet, sĩi warrgar pãachdëu nem waum khõsimpai waaujerr wawaag. \v 13 Nem khaigbam wawaag chan ni bʉchkhun awiajã oob pekaúgta pãach gaai ʉdʉʉr apimiet. Mag khãai Ẽwandamagan chadau pãachta sĩi khajapham nem jua choogjemjö idëu pãach dʉ̈i ichdëu ampierr apibat. Ya pãar mag nem khaigbam wau wënʉrramaaugau, Cristo dʉ̈i ãba meewia deeu iiu phiidʉwi naawai, Ẽwandamagta pãachdëupai warre pãach thum thʉsĩebapʉ̈it. \v 14 Pãrau magta amʉn pekau chan bʉ̈ʉrjã pãar dʉ̈i iek theeg chukhu sĩsiju. ¿Khan jãgwi? Pãrau sĩi pãachdëu khĩirju nʉmjö Moiseeu ley phã pʉatarr ʉʉrkha nʉmua khaba, ãba Ẽwandamau ich garmuata pãach pekau ee wënʉrrapimaaugau ʉ̈u pãrag khĩirjug dee sĩewaima. \s1 Ẽwandam chogkha naawai nem agchata wauju aai nʉm \p \v 15 Mag, mua Moiseeu ley phã pʉatarr ʉʉrkha nʉmua khaba ãba Ẽwandam maach dʉ̈i wajapha khitaawaita maach peerdʉ aaujem a chirʉm aig, ãbmua khãijã, Ẽwandamau maach chig abaju awi, “Magan warag pekau wauju aai naabahab” aju. Pari magjã khabam. \v 16 Magju khãai wajapha khĩirjunaata nem waubat. Pãrau pãachdëuta jaauju aai nʉm, ¿pekaúgta ʉdʉʉr pãach ʉ̈rpapim khõsi nʉ, okhoom iek okhoog, wa Ẽwandam chogkham khõsita nʉ, i ipierr nʉmua i aar öbëraag? Pãachdëu igbarmta pãar pörkha sĩsiewai maguata pãar ich chogkha wai sĩsiju. \v 17 Warran pãran chadcha pekau chogkha nʉmjöta naajim, pãach khõchagpierr nem waaujerr gaaimua. Pari ĩs jũrr pãar gaaimua Ẽwandamagta ʉ̈u ajim a chirʉm, pãachig jãga wënʉrraju aai nʉ a jaautarr iekta pãrau thãrauchata ʉ̈kha naawai. \v 18 Mag pekau jua eemua Ẽwandamau ʉ̈u pãar peerdʉ autarr aigmua ĩsin pãran jũrr i chognaanau, ichdëu nem khõsimjö nem agchata wau wënʉrraawai. \v 19 Mua mag chikham chogkha nʉm jaau chirʉmʉn, sĩi cha mʉchdëu jaau chirʉm wajapha khaphʉ amkhĩirta mag ejemplo pãrag jaau chirʉm. Magba akhiin pãrau pöd khaugbaju, khanta mua jaau chirʉ́. Mag mʉchdëu jaau chirʉmjö, ich jãg warr sĩi pãach khõchagpierr nem khaigbam waaujerr gaaimua pekaúgta ʉdʉʉr pãach ʉ̈rpapiejerrjö, ĩchab ĩsjã warre pãachdëupai pãachta thum Ẽwandamag thʉsĩebapʉ̈it, ichdëu khõsimjö nem wajaphata wau nʉmua chadcha i õorkha ãba i atheepai wënʉrraag. \p \v 20 Chadcha warr pãar sĩi pãach khõchagpierr nem wau nʉm gaaimua pekau chogkha nʉmjö naajeewai chan Ẽwandamau waupi jaau simjö waujujã khĩirjuba aajeejim, agtha i õor khaba narr aawai. \v 21 Pari ĩs ewag panaa oowai, khan wajaug sĩejĩ mag khaigba wënʉrrarr. Ante ĩs magʉm khĩirjuawai warag maach chigaata sim, mag dich nem khaigba wau nʉm gaaimua sĩita warag maach okhoopiejeewai. \v 22 Pari ĩs chan pãar warr pekau chogkha narrjö khaba nʉm; ĩsin pãran jũrr Ẽwandam chognaanau. Pari mag i chogkha nʉmʉn chadau ante maach athee wajaugta sim, mag nʉmuata i õorkha i atheepai wënʉrranaa i aar öbërwi i dʉ̈i naaimaju aawai. \v 23 Pekau chogkha nʉmjö nʉmuan sĩi warag maach okhoom iekta okhoopiejem. Pari jũrr Ẽwandamau ich chogkha wënʉrrʉm paar maachig deeju jaau simʉn, ʉ̈gthar pawiajã ich mag ich dʉ̈i phë wai sĩsijuuta jaau sim, maach Pör Jesucristo dʉ̈i õor ãbpaimjö naawai. \c 7 \s1 Cristo dënkha nʉmʉn ʉʉi jaai paraamjöta sim \p \v 1 Cristo gaaimua khodamnaan, pãrau ley khaphʉm khʉʉn aawai pãrau meraa khaba nʉm, lein maach iiu durrum orapaita maach dʉ̈i iek theeg sĩejem. \v 2 Pãadë khĩirjubat: Ʉʉi jaai paraamjã ich agjöta sĩebahab. Ley gaai jaauwai, chi jaai meebam aiguin ich jaai gaai jʉ̈gadau jʉ̈ simjöta sim anʉm, pʉaju khaba. Pari chi jaai meebaadeen chadau mag jʉ̈ simjö sĩerrta ẽedʉbaadëmjö sim, tag jaai chukhu aadeewai. \v 3 Pari mag jaai paraa simta deeum emkhooi dʉ̈i khapes amʉn magan pekauta waubarm, ich jaai khabam dʉ̈i aawai. Pari chi jaai meebaadeen chadau ya deeum jaai auju aai sim, mag ich jaai gaai jʉ̈ simjö sĩerrjã ya ẽedʉbaadëmjö sĩewai. Mag, khoopawia ich ap sĩsimta jaai au simʉn magan pekau khabam. \p \v 4 Khodamnaan, pãarjã ĩchab ich agjöta naabahab: Warran leita pãar jaaijö sĩejim. Magua ichiita pãrau ag gaai jaau sim ipierraa ab khaba aajeejim. Pari tag pekau waumaaugau ya pãar Cristo dʉ̈i meetarrjö naawai ya mag ley pãar dʉ̈i tag iek theeg chukhu sĩsim. Ya ĩsin pãran jũrr Cristo dënëu, ar meewia deeu iiu phiidʉtarr dënma. Mag i dënkha naawaita Ẽwandam dau na nem wajapha wau wënʉrraju. \v 5 Warr maach parhoobam khʉʉnjö sĩi dich pekau ee wënʉrraajeewai leíu maachig nem parhoob waupiba jaau sĩejim. Pari magtarrta nem khaigbamta waupi jaautarrjö warag parhoobam nemta waum khõchkha phöbaadëwi sĩi okhoo nʉisijim. \v 6 Pari mag narrta ĩs jũrr nem khaigbam waumaaugau Cristo dʉ̈i ãba meewi nʉisimjö nʉm. Mag Cristo dʉ̈i meebarmua ĩsin maachin ãba Ẽwandam chognaanau, ya mag leita maach khãai ʉ̈rpai khaba sĩewai. Pari mag i chogkha nʉm chan mag ley gaai jaau sim ʉʉrkha nʉmua khaba, ich Ẽwandam Akharau wënʉrrapi jaau simjö wënʉrrʉmuata mag i chogkha nʉm. \s1 Pabloou ich pekau khaug autarr \p \v 7 Mag khai, ¿magan Ẽwandamau ley deetarran pekaupá? Mag khabam. Ẽwandamau ley deetarr chan pekau khabam. Pari mag ley khurau khabamuan, mʉch pekau paraa chirʉmjã khaugba chirakham. Mag ley gaai “Oob chikham nemta pʉch dën apim khõsi am” aba sĩekhiin, mua bʉ̈ʉrjã khaugba chitakham, magpai nʉmua pekaukha öbër sim. \v 8 Pari mag ley khaug athamjö abaawai chi pekaúata warag mʉrʉg chikham nem khõsi aju aai khaba chirʉmpata warag khõchkhapibarmjö ajim. Pari ley chukhumuan magbakham. Wajapcharan ley chukhum aiguin, pekaun sĩi iek theeg chukhuta sim, nem khaigbam maachig waupieg. \v 9 Warr agtha daumeraa chiraajeewain mʉch pekau wai chirʉmjã khaugbata chirarr aawai mʉ ʉ̈u chirajim. Pari maimua ya mʉchdëu chi ley gaai jaau sim khaug athaawaita, ĩchab mag mʉchdëu nem wauju khabamta waum khõchkhakhakham gaaimua \v 10 warre mʉch okhoo chirʉmjã khaphʉ chirsijim. Magta ajim. Wajapcharan mʉchdëu khĩirjuawai, mag ley ʉʉrkha nʉmuata mʉch peerdʉ aujupii chirajim; pari magtarrta jũrr ich ag leíupai warag mʉch okhoojuuta mʉrʉg jaaubarmjö jaaubaawai \v 11 mua khaphʉ aadëjim, chi pekaúata sĩi mʉch khũgurbarm. ¿Pari jãga magjĩ? Par ley thum ʉʉrkha aubaju ʉʉrkha chitarr gaaimuama. Wajapcharan mag ley thum pöd ʉʉrkha aubam gaaimua, warag pekau wau chirʉmuata mua khaug athajim ĩchab, chadcha mʉch okhoo chirʉm. \p \v 12 Magua khaphʉ abat keena: Ẽwandamau ley deetarr chan pekaujö khaigba khaba sim, ich Jöoiraucha deetarr aawai. Mag lein chadcha chi wajaphamʉu, ichdëu nem khõsimta waupi jaaunaa maach ʉ̈u wënʉrramkhĩirta deetarr aawai. \v 13 Magua, ley gaaimua chan mʉ okhooba, pekau gaaimuata okhoo chirajim, leíu wajaug jaau sim chaaur sĩi mʉch khõchagpierrta nem wau chitarr gaaimua. Pari mag ley gaaimuata ĩchab mua khaphʉ aadëjim, pekau chadcha nem wajapham khaba sim. Wajapcharan Ẽwandam iek gaaimuata maadëu khaphʉ nʉm, pekau chadcha athuuchata khaigba sim. \p \v 14 Maadëu khaphʉ nʉm, ʉ̈gtharmuata ley deejim. Pari mʉʉn sĩi ich mʉig eegarpaimʉu. Mag chiraawai pekauta wounjö mʉch pörkha wai chitʉmjö, irua nem khõsimta wau chitʉm gaaimua i chogkha chitʉm. \v 15 Khaugbam khar mʉ jãga chiraajem khai. Pari mʉch imeerba, chadcha Ẽwandamaujã khõsinaa mʉchdëujã nem waum khõsimta wauba, agtha nem khaigbam mʉchdëu waumaphamta waaujem. \v 16 Mag leíu waupiba sim nemta mʉchdëujã waumapha chirʉm aig, magan mʉch paarmua mag ley wajapha sim a chirʉm. \v 17 Magua mʉchdëu khõchkhabam nem wau chirʉm aig, sĩi juau ogthom khabam. Magʉm wau chirʉm chan mʉchdëucha khaba, mʉch dʉ̈i thaabatarr pekau mʉ gaai ʉ̈rpa simuata mag waupi simjö aajem. \v 18 Mua khaphʉ chirʉm, mʉg chirʉm aig chan bʉ̈ʉrjã thãar wajaug chukhu chirʉm Ẽwandam dau na. Magua, nem wajapha waum khõsi chirʉmjã pöd wauba aajem. \v 19 Magju khãai mag nem wajapha waum khõsimjã waubanaa nem mʉchdëu waumaphamta waaujem. \v 20 Pari mag mʉchdëu nem waumapham waauwaijã, sĩi mʉch khĩrauta wauba, mʉch dʉ̈i pekau thaabatarrauta warag mʉ gaai ʉ̈rpawi magʉm waupim khõsi aawaita magʉmpa waumaajem. \p \v 21 Magua mua mʉchdëupaijã mʉch khaphʉ chirʉm, mʉch khĩirjuguan nem wajapham appaita waum khõsim ee, nem khaigbam wauju khĩirjugta maach na garpapakhamjö aajem. \v 22 Maagjeeb mamʉ Ẽwandamau ley deetarran mʉch thãrau khõsinaa ichiita ag igar chirʉm. \v 23 Pari mag Ẽwandam ley khõsi chirab mamʉ, mua khaphʉ chirʉm, jũrr ãb agjö mʉ mor ee simuata mʉchdëu khĩirju chirʉm chaaur khĩirjug khĩet mʉrʉg khĩirjupi sim, ichdëuta ganaag. Ma, chi pekau mʉch dʉ̈i thaabatarrau. Ichdëuta woun dënjö mʉ pʉr wai simjö aajem, ichdëu nem khõsimta waupieg. \v 24 ¡Ë, apkhiitʉ mʉdam! Magʉm khĩirjubaadeewaita onegjã chukhu chiraajem. ¿Khaiuwaata mag maach mor ee pekau sim jua eemua maach khaigpër athaagáwa? \v 25 Ãba ich Ẽwandamaupaita maach Pör Jesucristo gaaimua maach khaigpër auju aai sim. Magua irigta ʉ̈u ajim a chirʉm, ich mag Jesucristo gaaimua. Wajapcharan mʉgta sim: Mʉch ödiiun, Ẽwandamau khõsimta wau chitʉmua i chogkha chitam khõsi chirʉm. Pari mag chirʉmta, Cristo khurau khabamuan, pekauta agtha wounjö mʉ khãai ʉ̈rpai sĩekham. \c 8 \s1 Ẽwandam Akharau jaaumamjö wënʉrraag \p \v 1 Mamʉ ʉ̈u magba, maach ya Jesucristo iek ʉ̈khawi ich dënkha nʉm khʉʉnau chan tag pekaúgta ich mag ʉdʉʉr dich ʉ̈rpai apiju khaba nʉm, mag pekau waaujerr paarjã okhoopimaaugau ya maach ich dënkha naawai. \v 2 Pari magaagan chi Ẽwandam Akharau maach ich Cristo dënkhapi athamua mag maach okhoopiju arr jua eemua peerdʉ athaawaita mag pekaúgta maach ʉ̈rpai apiba aajem. \v 3 Wajapcharan mʉgta ajim: Moiseeu phã pʉatarrau pöd pekau jua eemua maach khaigpër aubajim, mag pekau maach dʉ̈i thaabatarr gaaimua pöd mag ley ʉʉrkha auba arr aawai. Pari Ẽwandamau magbajim. Ẽwandamaun ich Iewaachata maach wounaan khĩir thegwia pʉ̈ijim. Mag ich mʉg maach chi pekaupanjö khitajieb mamʉ, bʉ̈ʉrjã pekau waubajim. Mag pʉ̈iwia maach khaibag kõit thõopibarmua, maach gaai aju arrta warag ich Chaai gaaita ʉdʉraa mas apijim, magbarmuata jũrr mag pekau maach dʉ̈i jua theeg sĩerrta warre jua theeg chukhu apäaig. \v 4 Magta ajim Ẽwandamau, ichdëu ley deetarr gaai maachig waupi jaau simjö wënʉrramkhĩir. Magaag ya tag warr maach pekau ee wënʉrraajeewaim khĩirjugjö khaba, ich Ẽwandam Akharau waupi jaaumamjöta nem wau nʉm. \p \v 5 Ar sĩi amach bi eem khĩirjug dʉ̈ipai bãauwi pekau wau wënʉrrʉm khʉʉnan, sĩi amach khõchagpierrta nem wauju khĩirju sĩerrjëem. Pari ar Ẽwandam Akharau jaau sim ipierraata nem wau nʉm khʉʉnan, ãba ichdëu khõsi simjöta nem wauju khĩirjuajem. \v 6 Ẽwandam Akharagta ʉdʉraa dich dʉ̈i ichdëu ampierr api nʉmʉn, khõinaa Ẽwandam dʉ̈ita ich mag wënʉrraju. Pari magba sĩi dichdëu nem waum khõsimʉgta ʉdʉraa ich mag dich gaai ʉ̈rpapimʉn, jũrr okhoom iekta okhooju. \v 7 ¿Jãgwi mag okhooju? Sĩi mag dichdëu nem khõsimʉgta ʉdʉraa dich gaai ʉ̈rpapinaa jũrr Ẽwandam ichaaurta nem waaujeewaima. Dich mag nem wau nʉm gaaimua i ipierraajã aba, wa mag i ipierraa aju ẽkhakhiinjã, ichiita pödbaju. \v 8 Ar mag sĩi amachdëu nem khõchagpierrta nem waaujem khʉʉnau chan pöd bʉ̈ʉrjã Ẽwandam oneeupi auba aajem, amachdëu nem wau nʉm gaaimua. \p \v 9 Pari pãar magba nʉm. Pãrau agtha mag sĩi pãach khõchagpierr nem wau wënʉrraba, ich Ẽwandam Akharau nem waupi jaau simjöta nem waaujem; majã chadcha mag i Akhaar wai nʉm khai mamʉ. Pari ãbmua mag Akhaarta chukhu sim chan magan ma chan Cristo dën khabam. \v 10 Pari chadcha Cristo pãar thãar ee sĩejem khai, pãach pekau gaaimua pãar moron jẽbeg paaukhawiajã, pãar akharan ich mag iiu sĩsiju, ya ich Ẽwandamauchata pãar khaibag chugpaawi bʉ̈ʉrjã pekau chukhu arrjö apʉ̈iwia naawai. \v 11 Chadcha mag Jesucristo phiriu autarr ag Akhaarta pãar thãar ee sim khai, magan mag pãar mor jẽbeg paaukhabarmjã deeu Ẽwandamau mag ich Akhaar pãar ee sĩejem gaaimuapai deeu phiriutkha auju. \p \v 12 Jãan magau keena, cha mʉchdëu jaau chirʉmjö. Maachin chadcha Ẽwandam Akharagta idëu ichdëu ampierr apiju aai nʉm maach dʉ̈i. Pari jũrr dichdëu khõchagpierr nem wawaag chan bʉ̈ʉrjã magju khaba nʉm. \v 13 Pari pãrauta ũrbamjö sĩi pãach khõchagpierrta ich jãg nem wau wënʉrrʉmʉn, pãran ichiita okhoob khaba okhooju. Mamʉ pãrau mag sĩi pãach khõchagpierr aju khãai, mag Ẽwandam Akharau pãach juag oo nʉm dʉ̈i pãach garmuata warre pödpʉ̈pʉ̈i amʉn chadau, magan okhooba ich mag pãar ʉ̈u wënʉrraju. \p \v 14 Khaphʉ abat: Thum ar Ẽwandam Akharagta ʉdʉraa amachig ichdëu nem jaaum aig jaaupinaa i ipierr nem wau nʉm khʉʉnta chadcha Ẽwandam chaainau. \v 15 Mag ich Akhaar deebarmua ich chaainkha autarr chan, sĩi mʉig eegar chikham chogkha nʉm khʉʉnau amach patronnaan ögkhaajemjö ich ökhö wënʉrramkhĩir khabajim. Magju khãai mag ich Akhaarta deetarr aawai irig jëeuwaijã chadcha ich ag Akharaupai bʉ̈ʉrjã inag chukhu irig Aai ichëpiejem. \v 16 Mag ich Akhaar maachig deetarrauta jũrr maachig jajaaukhamjö aajem, chadcha maach Ẽwandam chaainkha nʉm. \v 17 Mag chadcha i chaainkha naawai, ich Ẽwandamau ich aar paaukhabaimaa, maachig deeju a simjã chadcha deeju, magbaawai Cristo dʉ̈i ãba maachdëujã nem thum wai naamkhĩir. Pari mag ich Ẽwandamau Cristo dʉ̈i arrjö maach dʉ̈ijã wajapcha amkhĩran, ich jãg Cristo dau aphʉʉ mʉig eegar nʉrraajerrjö maachjã agjö i gaaimua dau aug au wënʉrraju. \s1 Mʉg atag Ẽwandamau maach dʉ̈i wajapha aju \p \v 18 Iin mʉig eegar aawain maachin chadcha mag dau aug wau wënʉrraju; mamʉ jũrr mʉg atag ʉ̈gthar paawaita wajapcha naaimaju khĩirjuawai chan, mag dau aug wau nʉmjã sĩi warag maadëu igbata sim. \v 19 Chadcha mag sim khap aag pãadë khĩirjubat: Maadëu khaphʉ nʉm, mʉg durr gaai maimua edjã eejã nem thʉnʉm thum ya ĩs chan warr Ẽwandamau amach ompaatarrjö khaba thʉnʉm. Mʉg maach wounaan dau aug wau nʉmjö, ĩchab amjã waragta eegar paaukhamam. Pari maadëu khaphʉ nʉm ĩchab, am mag thʉnaab mamʉ, Ẽwandamau maach phiriutkha auwia ĩchab amjã deeu wajaug paapʉ̈iju. Magua amachdëujã magju khaphʉmjö, Ẽwandamau maach ichdëu wajaug paatarr khʉʉn dʉ̈i dau daau bëejuuta wounaan dënjö sĩi nʉ khodthʉnʉm. \v 20 Warr Ẽwandamau mʉg durr ompaawai chadcha wajaphata waupʉ̈ijim, mag gaaimua õor phithurg chukhu wënʉrramkhĩir. Pari magtarrta mag Adán pekau gaaimua chi durrpata warre ãr jopjim. Mag ãr sĩsimjã ich khĩrau khaba, ich Ẽwandamauta magpijim. Mamʉ ichdëu khaphʉ sĩejim, ich mag khaigba sĩerram iek khaba, \v 21 ewag pawiajã deeu ũwaai ichdëupai aaunaanjö pör khoreu athamua maach ich chaainkha nʉm khʉʉn dʉ̈i ãba wajaug paapʉ̈iju. \v 22 Maadëu khaphʉ nʉm, mʉg durran ʉʉi chaai awaagpaawai bi machgau idaau aadëp aajemjöta sim. Pari mag idaau thʉnaawi ya athaawai onee aadeejemjö, ĩchab mʉg durrjã cha ich simjö sĩerram iek khaba, ichiita ijã ĩchab deeu durr wʉ̈jʉ̈úg paju. \v 23 Mamʉ ĩs mag mʉg durr appai khaba, maach ich Ẽwandam Akhaar wai nʉm khʉʉnpata gaai machag nʉm, Ẽwandamau da maach awaan bëeba aawai. Magua maadëu jöpkhaa i bëepim khõsi nʉm, mag maach ich chaainkha ich dʉ̈i thum ãba phë athaawai maach mor mʉg dajẽkhu khitʉmta tag meejã khaugba ich mag iiu nʉisieg. Mamʉ mag Ẽwandamau ya maachig ich Akhaar deetarr aawai maadëu khaphʉ nʉm, maach dʉ̈i magju a simjã chadcha ichdëu jaau simjö aju. \v 24 Chadcha maachin ya peerdʉwi nʉm. Pari mag mʉg atag ich Ẽwandamau maach dʉ̈i wajapha aju a simjã ʉ̈kha naab mamʉ, maach daúa chan agtha ooba nʉm. Pãrau khaphʉ nʉm, nem maadëu dich daúa ooju khĩirju sĩerr ya oobarm aigmua tag oom khõchag khaba aadeejem, ya dichdëu khĩirju sĩerrjö dich daúacha oobaawai. \v 25 Mamʉ ich agjö mag dichdëu oom khõchag thʉnʉmjã chadcha agtha ooba sim khai, magan oobam aigjã nem pʉabaju. Magua, mag dau aug wau wënʉrrawiajã ãba Ẽwandamau mʉg atag maach dʉ̈i wajapha ajuuta khĩirju wënʉrrʉm. \p \v 26 Mamʉ mag khĩirju nʉm appaijã khaba, ich Ẽwandam Akharauta maach akhaardam kha thũu aadeewai ʉ̈u maach akhaar juag oojem, magʉm phithurg waauwaijã ãwatamkhĩir. Magʉm gaaimua maadëu pöd Ẽwandamag jëeuju khaugbam iekhau sĩi “¡Ë, Ẽwandam!” aawaijã, ich chi Ẽwandam Akharauta maach khĩirjug khaphʉ sim aawai, jũrr ichdëuta maach kõit warre ich Ẽwandamagchata jaaumaajem. \v 27 Ẽwandam chi Ayauta maach khĩirjug khaphʉ aajeewai, i Akhaar maach ee simuajã mag maach khĩirjug igwia maach kõit nem jëeuwai, khaphʉ aajem khanta jaau sĩ. Mag, ich Akharaujã ichdëu khõsimjöta jëeu sĩewai ʉ̈khab khaba i iek ʉ̈khaajem. \s1 Phithurg ãwat nʉm gaaimuata Cristoou maach khõsi aajemjã warag khapcha pamam \p \v 28 Maimua maadëu khaphʉ nʉm ĩchab, maach chi Ẽwandam khõsi nʉm khʉʉnan dau aug waauwaijã magʉm gaaimua warag mʉg atag paawai dich ʉ̈u amkhĩirta ʉdʉraa magpiejem. Wajapcharan ich Ẽwandamau khõsi simjö maach chadcha ich iek ʉ̈khabaawai peerdʉ autarr khʉʉn dʉ̈ita mag ʉ̈u aajem, chadcha maachta ichdëu thʉ̈rkha autarr khʉʉn aawai. \v 29 Mag ichdëu maach thʉ̈rkha auju nawe, agtha mʉg durr gaai õor chukhu nʉwe, ichdëun ich iek ʉ̈khaju khʉʉn khaphʉ arr aawai, makhʉʉnta ich Chaai wajapha khitʉmjöta wajaug paapʉ̈iju aadëjim, magbarm gaaimua ich Chaaita ewag pawiajã wajaug paakhabarm khʉʉn ag naam chi jöoikha sĩsimkhĩir. \v 30 Mag ich Chaaijö wajaug paakhaju atarr aawai ĩs chadcha maach ich athee thʉ̈rkha auwia ich dënkha atham. Mag ichdëu thʉ̈rkha aumam khʉʉnan am pekau chugpaapʉ̈iwia warrjã pekau chukhu arrjö apäaijem. Mag, ag najã pekau chukhu arrjö apʉ̈iwi ich aar paaukhabaimaawain chadau ich Chaai wajapha wai simjö maachjã wajapha ich dʉ̈i wai sĩsiju. \p \v 31 Mag chadcha ich Ẽwandamau ich aar phë auwi ich Chaai dʉ̈ímjö maach dʉ̈ijã wajapha aju khĩirjunaata khaphʉ abat, mua pãrag jaaukhim: Õraun chadcha maach dʉ̈i khaigba awiajã Ẽwandamau ichdëu maach dʉ̈i nem magju a sim aig, khaíu jũrr i jua chaaur nem waubarju. \v 32 Ẽwandamau ich Chaaijã ĩgkhaba, sĩi warag ʉdʉraa maach thumaam khʉʉn kõit thõopibarmua nem dee nʉmjö deetarrta, jãgwi irua sĩi maachdëu nem inag ig nʉmjã deeba abarju. \v 33 Ich Ẽwandamauta õor wajaug paapʉ̈iwi warrjã ich mag pekau chukhu arrjö sim a jaaujemta, khaíu i ichaaur maach ichdëucha jʉr autarr khʉʉn igwia irig, “Jãkhʉʉnan agtha pʉ dʉ̈i kulp pöm nʉm” abarju. \v 34 Cristota maach kõit meewia deeu iiu phiidʉwia maach peerdʉ autarrta, khaíu jũrr ichaaur maach khaibag waupibarju. Ante magpimaaugau ichdëuta ʉ̈gtharjã maach kõit jëeu sim. Maimua ichta mag maach kõit iekhaagjã Ẽwandam dʉ̈i iek theeg sĩebahab. \v 35 Mag sim dʉ̈i maach nʉmta, ¿pãrau khĩirjuawai maach phithurg au wënʉrrʉm dʉ̈i õrau khãijã maach khaibag waukhiin, Cristoou maach dau ãaukhaawai khai? Wa khöju chukhu nʉm dʉ̈i khajũajã chukhunaa, sĩi chikhamnau maach dakhãkhãu nʉʉ awia maach thõobpʉ̈ikhiinjã, ¿pãrau khĩirjuawai Ẽwandamau tag maach khõchkhamapha aawai khai? Mag khabam. Magʉmuapai chan Cristo dʉ̈i agdaujö maach khõsi nʉm pöd khecheu aubam. Bʉ̈ʉrjã nem inag chukhum, Cristoou maach daupii wai sim tag daupii apiba aag. \v 36 Pari ichiita ich Ẽwandam iek phã sim gaai jaau simjö, maach mag dau aphʉʉ aju igwia ĩchab David khararraujã Ẽwandamag magjim: \q1 “Pʉ gaaimua maran thõjuuta jʉʉrjem. \q1 Nemchaain kheechjem aar oveja thõon arrumjöta aajem õrau maar dʉ̈i, bʉ̈ʉrjã maach dau aug khaugba.” \rq (Sal. 44:22)\rq* \p \v 37 Pari phithurg au wënʉrrawiajã mag maach daupigau ʉdʉraa ich thõopitarr gaaimuata magʉmjã pödpʉ̈pʉ̈i aajem; wajapcharan Cristo gaaimuama. Mamʉ mag appaijã khaba, mag phithurg ãwat nʉm gaaimuata ĩchab ich Cristoou maach khõsi aajemjã warag khapcha pamam. \v 38 Magua mua khaphʉ chirʉm, ni ãbmuajã pöd Cristo jua eemua maach khecheu aubaju: \q1 mʉig eegar ich mag phithurg au wënʉrrʉmua, \q1 juau thõo nʉmua, \q1 Ẽwandam chognaanau, \q1 edjã eem dösãt bënëu, \q1 sĩi parhoobam bënëu, \q1 nem dau chigaa oo nʉmua, \q1 mʉg atag nem öbëbërg maju khĩirju nʉmua, \q1 \v 39 ʉ̈gthaa edjã ee nem inag thʉnʉmua, \q1 mʉg jẽb gaai wa mʉg jẽb eegar nem parhoobam nem ich Ẽwandamau wautarr sĩsidʉmua khãijã \m pöd i jua eemua maach khecheu aubam. \c 9 \s1 Jacob chaain ewagam khʉʉnta Ẽwandamau ich chaainkha autarr \p \v 1 Aay keena, mʉch imeerba, maach meeun israelnaan parhooba aaidʉ wënʉrrʉm khʉʉn khĩirjuwia chadcha mʉ gaai masi chiraajem. Cristo dënkha chirʉmuata mag iekha chirʉm. Mag nʉm dʉ̈i ĩchab ich Ẽwandam Akharauta mʉrʉg jajaau aajeewai mʉchdëujã khaphʉ chirʉm, mʉch sëukhaba chirʉm. \v 2 Mʉch mag chirʉm gaaimua, maach meeun khĩirjuapierr mʉ thãrau pöd ãwatbajujö aadëp aajem, amau Cristo iek ʉ̈khaba naawai. \v 3 Mʉchdëu Cristo isegwia mʉchta i jua machgau dau aphʉʉ ich mag chitʉmua jũrr amta ʉ̈u wënʉrraju khaphʉ akhiin, mua magʉmjã aba warag Cristoog mʉch gaaita jua khʉaba deepikham, am kõit. ¿Khan gaaimua mag chirʉ́? Pãach thumta chadcha mʉch meeun aawai mʉch khodnaanjö naawaima. \v 4 Maach israelnaanta ich Ẽwandamau jʉr autarr khabahab, ich chaainkha awaag. ¿Maach jöoin dʉ̈i khabajĩ, ichta am wëtum na jʉʉnthumiejö khõrr jĩumamua edaarjã ĩchab am arar wʉʉ wai nʉrrarr? Maach atheeta ĩchab ich Ẽwandamau maach jöoi Moiseeg ich iek phãpijim. Maach jöoinag khabajieb, jãga irig jëeuju aai nʉ a jaaunaa ĩchab am chaain ewagam khʉʉn eeta õor peerdʉajemjã thaabaju jaautarr. \v 5 Maach jöoin Abrán, Isá maimua Jacob ajierram, warrchajã Ẽwandamau jʉr autarr, am gaaimua ewag pawi maach meeun ompaa awaag. Ẽwandam Iewaa maach peerdʉ awaag wounag paawaijã mag jöoi Jacob chaain ewagam khʉʉn eeta thaabachëjim. Ich mag parhoobam chaaindamjö thaabachëtarr wounpaita Ẽwandam aawai nem thum thʉnʉmjã ichdëuta khap sim. Magua, iita thumaam khʉʉnau ich mag mʉg atagjã thö iekhaju aai nʉm. \p \v 6 Pari mag maach peerdʉ awaag Ẽwandamau ich Chaai päaiwaijã, maadëu khaphʉ nʉm, maach meeunau chan wajap i igba, ãaur khʉʉnaupaita i igjierram. Magjieb mamʉ Ẽwandamau maach jöoin dʉ̈i ich iekhatarrjö abajim aju khaba nʉm. Ichdëu maach jöoi Israelag, ajapcharan ich Jacoogpaima, maach meeun khapan apiju atarrjö, ichiita maach meeunan chadcha khapan thʉnʉm. Pari mag khapan thʉnʉm ee, thumaam khʉʉn chan Ẽwandam chaain chaar khabam, israelnaan awiajã. \v 7 Wajapcharan israelnaan anʉm khʉʉnan, ich jöoi Israel khararr dënjö wajapcha Ẽwandam iek ʉ̈kha nʉm khʉʉnta chadcha israelnaan charau. Magua, jöoi Abrán chaain ewagam khʉʉn awiajã, Ẽwandamau oowai, thum chan israelnaan chaar khabam. Ẽwandamau jöoi Abranag, “Mʉg atagjã pʉ chaain khapan aju” ajim chadcha. Magtarr aawai jöoi deeum chaai Ismael aajerr gaaimua agjö chaain paraa ajieb mamʉ, Ẽwandamau oowai, mag dën chan i chaain chaar khaba, ãba Isá chaainpaita ewag pawiajã i chaain chaarkha nʉisijim. \v 8 Magua maadëu khaphʉ aju aai nʉm, Abrán chaain ewagam khʉʉn awiajã thum chan Ẽwandam chaain chaar khabam. Ãba ar Abrán khararr dënjö ich Ẽwandamau nem wauju abarm ʉ̈kha nʉm khʉʉnta i chaain charau. \v 9 ¿Pãrau khĩir eyaa nʉ, ich Ẽwandamau Abranag nem deeju jaautarr? Irua magjiebma Abranag: “Mʉg año urumuata Saraau pʉrʉg chaai oo deeju” ajim, mag chaai oobarm gaaimuata ich õorkhaju khʉʉn paarpaju igwi. \p \v 10 Mag, chadcha mag chaai Isá anʉm thaabawia ya jöoipa sĩsiewai ʉʉi Rebeca anʉm dʉ̈i pajim. Maimua ya Rebeca meísnaan gaai auwimʉʉ aadëm ee, \v 11-13 Ẽwandamau irig, “Pʉ chaain chi jöoin aphöbaadee chi naamta jũrr ich eeum chogkhaju” a jaaujim. Magju igwia ĩchab Ẽwandamau ich iek phãpitarr gaai, “Jacobta mua ʉ̈rcha daupii ajugui” ajim, “chi naam Esaú khãai.” Pari Ẽwandamau mag iekhaawai agtha amach ãd bi ee naajim, amau nem khaigbam wa ʉ̈uum khãijã wauju nawe. Mag Ẽwandamau chi eeum Jacob dʉ̈ita wajapha aju atarran, chi Jacoou nem wajapha wautarr gaaimua khaba, warrgarwe ich Ẽwandamau i dʉ̈ita magju arr aawai ajim, Ẽwandamau ichdëu õor igbarmta iigjem a khap amkhĩir. \p \v 14 Mag Ẽwandamau chi naam dʉ̈i magbanaa chi eeum dʉ̈ita magtarr aawai, ¿maadëu “Ẽwandamau sĩi parhoobata nem wau sĩerrʉm” aju aai nʉ? Pöd mag iekhaju khaba nʉm. \v 15 Biek ãb ich Ẽwandamau Moiseeg magjim: “Mua chan sĩi õrau khĩirjuajemjö khĩirjuba, mʉch khĩirjugpierrta nem wau chitʉm” ajim. “Muan mʉchdëu õor dau aug khaugam khõsim khʉʉnta eeg oo chitʉm” ajim. \v 16 Ichdëucha mag sĩewai sĩi õrau amachdëu nem wau nʉm gaaimua wa amachdëu waupim khõsi nʉmjö khaba, Ẽwandamau ichdëu eeg oom khõsi oo sim gaaimuata am dʉ̈i mag ʉ̈u aajem. \v 17 Ichdëu mag nem waaujem igwia ĩchab ich iek phã sim gaai Egipto durram rey igwia magjim: “Pʉch thãar theegau mʉ ichaaur chirʉm gaaimua, pʉrʉg mʉch jua theeg oopinaa mʉg durr gayam khʉʉnagjã mʉch jua theeg khakhapdö amkhĩirta pʉ mua reikhapi chirʉm” ajim. \v 18 Wajapcharan Ẽwandamau mʉgta sim: Ichdëu dau aug khaug paraa am khõsim khʉʉnta dau aug khaaugjem; pari ich agjö ĩchab ichdëu thãar theeg apiju khʉʉnan warag thãar theegta apiejem. \p \v 19 Pari mua mag chirʉm ũrwia ãbmua khãijã, “Mamʉ ichdëu mag simta, jãgwi irua õor khaibag ee pʉ̈ibarju mag ich iek ũrba arr paar. ¿Ichiita amau ichdëu khõsi simjö wau nʉm khabá?” aju. \v 20 Pari mag awiajã, ¿ichiita ich mag öbër sĩebá? Maach khai agá sĩi Ẽwandam maachjöm khʉʉnjö i jawaag. ¿Maach sĩi ichdëu ompaatarr khʉʉn khabá? ¿Pãrau oowai thũriu ich khatarrag, “Khanthee pua mʉ jãg khapʉ̈ijĩ” aju aai sĩ? \v 21 Chi thũr khamieuta ichdëu kham aig khaju aai sim ich jẽbëu. Sĩi thũrjöm parhooba jua chogaagpai khanaa ãbam jẽb dënpai sĩi thëpjöm khãijã ooimʉ khamaajem agjö, sĩi õor di chaauram khʉʉn bëewaipai ag ee au khoog. Ich agjöta nʉm maachjã: Ẽwandamau maach dʉ̈i ichdëu am aig aju aai sim. \p \v 22 Mag sĩewai ichdëu khõsi simjö warre õor khaibag ee pʉ̈ikhiinjã, khaíu i ichaaur abarju. Pari magba ich jua theeg oopieg õor amach pekau gaaimua sĩi khaibag ee pʉ̈iju aai sĩerrta, ich khĩir machag ãwat wai sĩejem. \v 23-24 Ich agjö ĩchab ich wajaug oopieg maach chi thʉ̈rkha autarr khʉʉnjã khaibag ee pʉ̈iba sĩi eeg oowai, khaíu i ichaaur abarju. Ichiita ich aar awaag ichdëu thʉ̈rkha aum aig thʉ̈rkha auju aai sim, judionaan wa judionaan khabam khʉʉn awiajã. \v 25 Magua, mag judionaan khabam khʉʉnpa thʉ̈rkha auju igwi, ich Ẽwandamau Oseas khararrag ẽsap phãpitarr gaai jaauwai: \q1 “Warr mʉ õor khaba arr khʉʉnjã mʉch õorkha aumaju; \q1 maimua mʉchdëu daupii khaba arr khʉʉnjã ĩchab daupii aju” ajim Ẽwandamau. \rq (Os. 2:23)\rq* \m \v 26 Maimua ĩchab ich Oseas ẽsap phãtarr gaaipai agjö ich Ẽwandamau judionaan khabam khʉʉnag, “Pãar chan mʉ phöbör khabam” atarrta, deeu ũwaai naspawi ichdëupai amag, “Pãarjã ĩchab ich mag iiu sĩerrʉm ag Ẽwandam chaainkha nʉisiju” ajim. \rq (Os. 1:10)\rq* \m \v 27 Pari jũrr Judionaan igwia, jöoi Isaías khararrau magjim: \q1 “Jöoi Jacob chaain ewagam khʉʉn khapan sĩi phũas igaaum mosdau khapanagjö thʉnaawiajã, thum chan peerdʉtkhaba, ãaurpaita peerdʉtkhaju” ajim, \q1 \v 28 “mʉigmua atag maach Pör Ẽwandamau mʉg durr i agkham ed tag ich khĩir machag ãwatba warre am gaai jua khʉabata deeju aawai.” \rq (Is. 10:22-23)\rq* \m \v 29 Ẽwandamau mag ãaur khʉʉnjã dau aug khaugba akhiin, ãbjã peerdʉbaju. Magju igwia ĩchab nawe ich Isaías khararrau mʉg phãjim: \q1 “Maach Pör chi jua thierriu maach dau aug khaugwi maach jöoin dën chaain ewagam khʉʉnjã chukhu apitarr amuan, \q1 ĩsin maachin Sodomapien Gomorrapien dʉ̈i arrjöta ya chukhu aajeekham” ajim. \rq (Is. 1:9)\rq* \s1 Judionaanaujã ĩchab maach peerdʉajem iek ʉ̈khaju aai nʉm \p \v 30 Ẽwandamau ich iek gaai mag jaau sĩsidʉm ũrwia maadëu khan abarjuma. Judionaan khabam khʉʉnau chan nem wajapha wau nʉm gaaimua amach peerdʉjujã ẽkhaba naajim; mamʉ Jesucristo amach kõitpa meetarr ʉ̈kha nʉm gaaimua Ẽwandamau ĩchab amjã pekau chukhu arr khʉʉnjö apʉ̈ijim. \v 31 Mamʉ jũrr judionaanau magba, mag ley gaai jaau sim ipierraa nʉm paarta Ẽwandamau amach khaibag chukhu arrjö apʉ̈ijupii awi, ãba mag leita ʉʉrkhaju ẽkhaajeejim. Pari par mag ʉʉrkha auju ẽkhaajerrjã pöd ʉʉrkha auba arr gaaimua, Ẽwandamau am pekau chukhu arrjö wajaug paapʉ̈ibajim. \v 32 ¿Khan jãgwi? Mag ley gaaipai naam khõchgau Cristo amach kõit meetarrjã igba, sĩi nem wajapha wau nʉm paarta Ẽwandamau amach pekau chukhu arrjö apʉ̈ijupii awiama. Amachdëu Cristo igba narr gaaimuata sĩi khʉdjã ee mokpör pöm sim dʉ̈ita thẽubaimamjö ajierram. \v 33 Õrau Cristo dʉ̈i magju igwia, Ẽwandamau ich iek gaai jaauwai, \q1 “Mua woun ãb pʉ̈i chirʉm” a sim “Jerusalén phöbör ee. \q1 Ar i igba abarm khʉʉn atheen, maan sĩi warag ag gaaimua õor bʉ̈ëu suwi burrmkhĩir khʉdjã ee mok jiir simjöta aju, chadcha amau i oowai mʉchdëu pʉ̈itarrjã ʉ̈khaba i igbaju aawai. \q1 Mamʉ ʉ̈u i isegba warag i au nʉm khʉʉn chan naspawiajã ũwaai amach daujã merag phëbaju, wajaphata i dʉ̈i nʉisiju aawai” a sim, ich Ẽwandamaucha, Cristo igwia. \rq (Is. 28:16)\rq* \c 10 \p \v 1 Cristo gaaimua khodamnaan, muan mʉch meeun judionaan peerdʉpim khõsita chiraajem. Magua Ẽwandamag jëeuwaijã magta irig jëeujem am kõit, amjã peerdʉtkhamkhĩir. \v 2 Mʉ am igar chirʉm, chadcha amau Ẽwandamag amach eeg oomkhĩir i ipierraa am khõsi naawai. Pari mag nʉmta ich Ẽwandamau nem waupim khõsi sim chaarta jũrr bigaau ausĩu nʉm, \v 3 Cristo maach thumaam khʉʉn kõit meetarr gaaimuata Ẽwandamag amach pekau chugpaapijujã khĩirjuba. Amaun sĩi amachdëu amach jöoin i ʉʉrkhanaa Moiseeu ley phã pʉarrjã wajapha ʉʉrkha nʉm paarta Ẽwandamag pekau chukhu narrjö amach wajaug paapiju ẽkhaajem. \v 4 Pari ãba Cristo maach kõit meetarr iek ʉ̈kha nʉm gaaimuapaita Ẽwandamau mag pekau chukhu arrjö apäaijem. Magua, Cristo gaaimua khaba sĩi ley ʉʉrkha nʉmua chan peerdʉju ẽkhaju khaba nʉm. \p \v 5 Mag ley ʉʉrkha nʉm gaaimua õor peerdʉju akhiinjã, pãadë Moiseeu phã pʉarr iek ũrbat: “Ar chi ley gaai jaau simjö thumaa wajapha ʉʉrkha au simta Ẽwandamau peerdʉ auju” a sim. Pari maach pekaupanau, khaíu mag ʉʉrkha athaju. \v 6 Mamʉ mag khãai jũrr sĩi Cristo maach pekau kõit meetarr ʉ̈kha nʉm gaaimua peerdʉju igwia, atcha phithuurga sim aju khaba nʉm. Moisés iekhõoin “Ʉ̈gthar i aarcha mawia irig dich peerdʉ awaan bëepiju khaba nʉm.” ¿Jãgwi? Ya i bëewi maach peerdʉ awaag maach kõit meetarr aawaima. \v 7 Ich agjö ĩchab magʉm igwia jaauwai, “Õor khëchtarr khʉʉn aarjã maju khaba nʉm” a sim, “dich peerdʉ aumkhĩir.” ¿Jãgwi? Ya í iiu phiidʉwi mam khaba sĩewaima. \v 8 Magua, mʉchdëu jaau chirʉmjö, phithurjã khaba ni warpjã maba, sĩi Cristo maach kõit meetarrta chadcha ʉ̈khanaa irigta dich peerdʉpiju aai nʉm. \v 9 Wajapcharan pua thãraucha ʉ̈khanaa pʉch idamaucha, “Jesucristo chi meem arrta Ẽwandamau deeu phiriu autarr aawai ichta mʉch Pörkhapiju” amʉn, pʉ peerdʉju chadcha. \v 10 ¿Jãgwi magju aai sĩ? Thãrau ʉ̈kha nʉmuapaita Ẽwandamau maach pekau chukhu arrjö wajaug paapäaijeewaima; maimua ich agjö dich iiucha dich thãar ee ʉ̈khatarr warm khʉʉnag jaau nʉmuapaita ʉ̈u ichdëu maach peerdʉ aaujeewaima. \p \v 11 Ẽwandam iek phã sim gaai jaauwai, “Chadcha maach Pöröu amach peerdʉ auju khaphʉ i iek ʉ̈kha nʉm khʉʉn chan naspawiajã amach daujã merag phëbaju” a sim, “ich mag wajaphata i dʉ̈i wënʉrraju aawai.” \v 12 Mag sim aiguin judionaan wa judionaan khaba awiajã ĩsin thum ãbata thʉnʉm Ẽwandam dau na; ich ãbam Jesupaita thumaam khʉʉn Pörkha sim. Magua, ar thum ichig jëeu nʉm khʉʉn dʉ̈in Jöoi wajaug khitʉm. \v 13 Jöoi mag khitʉm igwia Ẽwandam iek phã sim gaai, “Ar thum chi maach Pörögta amach dau aug khaugpi jëeu nʉm khʉʉnan, ʉ̈u peerdʉtkhajugui” a sim. \v 14 Pari mag pãach peerdʉmkhĩir irig jëwaagan, ichiita nacha pãrau i iek ʉ̈khaju aai nʉm; mag ʉ̈khaagjã ichiita pãrau i iek jaau nʉm ũrju aai nʉm; mamʉ mag i iek ũraagjã chi jaaujem khʉʉnjã paraa aju aai nʉm, õrag jawaag. \v 15 Pari jãga mag chi jaaujem khʉʉnjã paraa aju, chi ya ʉ̈kha nʉm khʉʉnau am pʉ̈ibam. Pari judionaanau ya chadcha Jesús iek jaau nʉm ũrwi naawai, khan atcha tag ũrm khõsi nʉ ʉ̈khaag. Ẽwandamau nawe ich iek jaaupiejem khap ich iek phã sim gaai jaauwai, “Jãg õor peerdʉajem iek jaau wënʉrrʉm khʉʉnta ʉ̈ucha khithëem” a sim. \p \v 16 Pari judionaanau mag maach peerdʉajem iek ũr nʉmjã, peer thumaam khʉʉnauta i iek asekasba, ãaur khʉʉnaupaita ʉ̈u ʉ̈kha durrum, Isaías khararrau, “Señor, par mua pʉ iek jaau wai jẽedʉ khitʉmjã, khaíu ʉ̈kha sĩ” a iekhatarrjö. \v 17 Pari mag amau wajap ʉ̈khabajieb mamʉ, mʉchdëu jaau chirʉmjö, ichiita ãbmua Cristoou maach peerdʉajem iek jaauju aai sim; magbaawain chadau mag iek ũrwiata ʉ̈khaju aai nʉm. \p \v 18 Pari ãbmua khãijã, “Magan judionaanau ya Cristo iek ũrwi naab” aju. Ũrwi naama amaujã ĩchab, durr thum judionaan nʉnʉidʉmpierr ya Ẽwandamau maach peerdʉajem iek jaau nʉm ũrwi naawai. Magju igwi Ẽwandam iek phã sim gaai jaauwai, \q1 “Am iek durrpierr durr warpham magwe ũurjem” a sim. \rq (Sal. 19:4)\rq* \m \v 19 Pari deeu ũwaai pʉaba ãbmua khãijã, “¿Magan jãgwi judionaanau ʉ̈khabajierrá? Wa sĩita amachdëu ũrtarrjã khaugpʉ̈ibajierráwa” aju. Ãã, pari mag khaugba aawai khaba, sĩi i igmapha arr aawaita i khaugbamjö apʉ̈ijierram. Pari mag ich isegbaawai jũrr judionaan khabam khʉʉnta dau aug khaugwia ʉ̈u amach peerdʉjujã amag khaphʉ apijim ich Ẽwandamau. Magju igwi Moiseeg mʉg jaaupijim ichdëu: \q1 “Pãrag ʉ̈khapiju khãai pãarjö Ebreonaan khaba aawai sĩi mʉch khaugba nʉrrjëem khʉʉnagta ʉ̈rcha ʉ̈khapiju, mag oowi pãachdëujã agjö ʉ̈kham khõsi ʉ̈khamkhĩir. \q1 Ag na mag mʉch khõsi ajujã khĩirjuba aajerr khʉʉnagta ʉ̈rcha ʉ̈khapiju, mag oowi pãar iekkhõr waumkhĩir.” \rq (Dt. 32:21)\rq* \m \v 20 Maimua ag khur ewag pawi Isaiaagjã ĩchab Ẽwandamau judionaan khabam khʉʉn igwi mʉg iekhapijim: \q1 “Ar bʉ̈ʉrjã mʉ ooju khĩirjuba aajerr khʉʉnau mʉ baauju; \q1 maimua ar bʉ̈ʉrjã mʉrʉg jëeujã jëeuba aajerr khʉʉnag mʉch khaugpiju” ajim ich Ẽwandamau. \rq (Is. 65:1)\rq* \m \v 21 Mamʉ jũrr judionaan igwia ich Ẽwandamau magjim ĩchab: \q1 “Chadcha amach thãar theegau mʉ ipierraajã khaba naab mamʉ, \q1 nem ĩs khabam mʉch igamkhĩir am nʉ chirʉm” ajim. \rq (Is. 65:2)\rq* \c 11 \s1 Judionaanta Ẽwandamau ich õorkha awaag jʉr autarr \p \v 1 ¿Pãrau khĩirjuawai, Ẽwandamau ich õor iseg wai simjö sĩ? Mag khabam. Mag akhiin mʉjã irua nawe isegpʉ̈ikham, mʉchjã ĩchab judionaan dʉ̈i thʉ̈r ãba chiraawai. Mʉʉn maach jöoin Abrán khararr ag chaain ewagam khʉʉn Benjamín aajerr ag chaain dënëu. \v 2 Ẽwandamau warrgarwe ichdëu õor jʉr autarr khʉʉn chan isegba sim. ¿Pãrau khĩir eyaa khaba nʉ, warr jöoingar Ẽwandam i jaaujem khʉʉn pöm khëchtarr jaar jöoi Eliaau Ẽwandamag jëeumamua ya i ich appaita chirʉm a iekhatarr? \v 3 Irua Ẽwandamag, \q1 “Señor, pʉ i jaaujem khʉʉn thumaa wir aig maach meeun judionaanaupai khëchpʉ̈iwia, \q1 pʉrʉg jëeujem deg nem inag phaajemjã ãrkhʉʉipʉ̈iwi, \q1 ãba mʉch appaita chirʉmgui” ajim. \q1 “Mag mʉch appai chirʉm ãba, mʉjã dʉ̈i thõopʉ̈im ig nʉmgui” ajim. \rq (1 R. 19:10,14)\rq* \m \v 4 ¿Pari pãrau agjö khaugba nʉ, Ẽwandamau irig, \q1 “Elías, pʉ pʉch appai khaba sim; \q1 pʉ dënjö mʉ khõsi nʉm iekhau bʉ̈ʉrjã Baalag jëeuba arr khʉʉn siete mil phë wai chirʉm” a iekhatarr? \rq (1 R. 19:18)\rq* \m \v 5 Maagwai ich Ẽwandamau Eliaag magtarrjö, ĩs ewag pawiajã ĩchab agtha mag warrgarwe i õorkha thʉnʉm khʉʉnan agtha thʉnʉm. Pari mag thʉnʉmʉn, ich Ẽwandamjã õor dʉ̈i wajapha khitaawai ʉ̈u ich garmuata maach dau aug khaugwi mag ich õorkha awaag jʉr autarr gaaimuata mag thʉnʉm. \v 6 Mag õor dʉ̈i wajaug khitaawai ich garmuata maach jʉr autarr aawai, pöd i dau na wajapha naawaita irua maach jʉr aujim ajujã khaba nʉm. Mag akhiin, mag dich wajaug nʉm paarta phag nʉmjö aawai, ya ich Ẽwandamau ich garmuata maach dau aug khaugjim abakham, ich õor khamkhĩir. \p \v 7 Wajapcharan mʉgta sim: Judionaan thum chan Ẽwandamau wajaug paapʉ̈ibajim, amachdëu nem wau nʉm paarta irig amach ajaug paapim khõsi narr aawai. Ãaur khʉʉn Ẽwandamau ich garmua jʉr autarr khʉʉnpaita chadcha pekau chukhu aajerrjö wajaug paapʉ̈ijim; pari tagam khʉʉn ichdëu jʉr auba arr khʉʉnan ichdëuta warag am thãar theeg apijim. \v 8 Ar agtha mag thʉnʉm khʉʉn igwi ich Ẽwandamau ich iek gaai jaauwai, \q1 “Mua am dau khĩpinaa kachpa khĩpi auju” a sim, \q1 “oo nʉmta oobamjö amkhĩir, maimua ũr nʉmta ũrbamjö amkhĩir. \q1 Magtarr aawaita ĩs ewag pawiajã ich agthata sĩsidʉm a sim Ẽwandamau, ichig amach wajaug paapijujã khĩirjuba.” \rq (Dt. 29:4; Is. 29:10)\rq* \m \v 9 Maimua ĩchab Ẽwandam oomapham khʉʉnag mag khĩirjupimaaugau, jöoi David khararraujã irig jëeumamua magjim: \q1 “Ẽwandam, ar riknaan pʉch oomapham khʉʉnag idëu amach phiesta athee thach pöm wauwi khöpibá, \q1 juau ogthom pʉch dau na wajapha naawaita mag phiesta khamkhĩirjã pua amachig nem thum dee chirʉm amkhĩir. \q1 Pari amachdëupain mag nʉm gaaimua pʉ dʉ̈i wajapha nʉm anʉm ee, pʉchdëupai am gaai mas deebá. \q1 \v 10 Dau phuu nʉmta warag am dau khĩsumjö apibá, amach khaigba nʉmjã khaugba amkhĩir. \q1 Mag nʉm dʉ̈i ĩchab nem chʉkhʉmta wai wënʉrrʉmjö, idëu am ich mag phithurg au wënʉrrapibá” ajim Daviiu, Ẽwandam oomapham khʉʉn igwia. \rq (Sal. 69:22-23)\rq* \s1 Judionaan khabam khʉʉnjã ʉ̈u peerdʉtkhaju aai nʉm \p \v 11 Magan jãgáwa. “¿Judionaanau mag Cristo igba arr gaaimua, magan warreta Ẽwandamau am isegbapʉ̈ib?” khãijã aju ãbmua. Pari mag khabajim. Magju khãai ante mag maach meeunau Ẽwandam ichaaur awi Cristo igba arr gaaimua, jũrr judionaan khabam khʉʉnta ʉ̈u Ẽwandamau peerdʉtkha aumam, mag judionaan khabam khʉʉnauta ʉ̈kha phöbaadëm oowia judionaan iekkhõr wauwi agjö ʉ̈khamkhĩir. \v 12 Magua khaphʉ abat: Mag judionaanau Cristo igba arr gaaimua jũrr judionaan khabam khʉʉn dʉ̈ita Ẽwandamau dʉ̈rrcha ʉ̈u aajem khai, magan judionaan thumaam khʉʉnau Ẽwandam iek ʉ̈kha phöbaadeewai chará, agjö Ẽwandamaujã ĩchab ʉ̈uchata aju am dʉ̈ijã. \p \v 13 Judionaan khabam khʉʉn, mua pãrag magkhim ĩchab: Mʉʉn chadcha ich Ẽwandamauta jʉr aujim, pãar ee ich iek jaaumkhĩir. Magua, mʉch meeun dʉ̈i iyʉ̈ʉ aawai maata muan amag jajaau aajem, \v 14 mag ũrbaawai iekkhõr wauwi agjö pãar dënjö ʉ̈khabaawai ĩchab ãaur khʉʉn khãijã Ẽwandamau peerdʉ aumamkhĩir. \v 15 Ẽwandamau mag judionaanag ooba sĩutarr gaaimua pãar judionaan khabam khʉʉnagta jũrr ich dʉ̈i khõinaa wënʉrramkhĩir ich iek ʉ̈khapi simʉn, chadcha wajaug sim. Pari mʉg atag ichdëu judionaanagpa ʉ̈khapibarm edta wajapcha aju. Magbarm aigta mag i igba narr gaaimua khëch nʉmjö narrjã deeu phiidʉtkhabarmjö nʉisiju. \v 16 Pãrau khaphʉ nʉm, pabʉ̈jã jẽb õtag ee simʉn, thum chi piu nenergjã ë õttho thʉnaaju. Mag sim aig ich jöoi Abranta chi pabʉ̈jö sĩebahab, maagwai judionaan chi piu nenergjöta thʉnʉm. Magua, ich jãg warrgar maach jöoin Abrán khararrjã ich Ẽwandamaucha jʉr autarrjö, ĩs ewagam judionaanjã ichiita Ẽwandam õorkha wënʉrraju, amjã mag jöoi chaain aawai. \p \v 17 Pari judionaan mag olivo chaar gaaim chi piu nenergkha narrta, amachdëu ʉ̈khaba arr gaaimua sĩi chi piu khõgkhatarrjö naabahab. Maagwai pãar chi judionaan khabam khʉʉn ʉ̈u ʉ̈kha wëtum khʉʉnta, pãachdëu ʉ̈kha nʉm gaaimua mag khõgkhatarr gaai olivo wëeta thaaphë jĩirtarrjö naabahab. Mag deeum pa gaaita sũrkha öbër nʉmjö nʉm gaaimua, ich Jöoirau Abranag nem deeju jaautarrjö, pãraujã ʉ̈u ĩchab i jua eem nemdam auba aajeeb. \v 18 Pari Ẽwandamau judionaan isegwia mag olivo piu khõgkhatarrjö nʉm daar, pãachdëuta ʉ̈u ʉ̈kha nʉm awia oob jũrr am kha isëe amiet. ¿Pãrau khaphʉ naabá, pabʉ̈jã chi piúata wai dʉnaaba chi kharauta wai dʉnaajem? Ich agjöta naabahab pãarjã, judionaan chi khaarkha nʉm gaaimuata sĩi pãarjã sũrkha nʉmjö naawai. Magua judionaan chukhumuan, pãrau pöd Ẽwandam khaugbakham. \p \v 19 Pari magbaa ãbmua khãijã, “Ãa, pari mag chi piu khõgkhatarr jũrr mʉchta chi nemjĩir chaar khãaijã wajapcha chiraawai, ¿mʉʉta ag gaai sũrkhamkhĩir khabajĩ?” khãijã aju. \v 20 Mamʉ pãadë khĩirjubat: Ẽwandamau am dʉ̈i chadcha mag papiu khõgkhabapʉ̈imjö ajim, ich iek ʉ̈khaba arr kõit. Pari pãar chan chi khaar chaar khabam; pãran sĩi am khãai ʉ̈khatarr gaaimuapaita mag sũrkha thʉnʉmjö nʉm. Mag naawai oob pãach thömiet. Magju khãai iekhaawaijã agpierraata iekhabat. \v 21 Pãadë wajapha khĩirjubat: Ẽwandamau amta ich garmua jʉr autarr khʉʉn aawai amachta chi pabʉ̈ chaarkha narrjã mag ich isegbaawai am gaai sĩi par daúa ooba arr khai, magan pãar gaai chará am dënjö ʉ̈khabamʉn irua jua khʉabacha aju, sĩi am gaaimuata sũrkha nʉmjö naawai. \v 22 Pãadë mʉ iek ũrbat, pãrag jaaukhim: Ẽwandaman chadcha wajaug khitʉm õor dʉ̈i; pari ĩchab õrau ich igba aawain, am dʉ̈i khĩir masi sĩerrʉm. Magua mag judionaan ich iek ʉ̈khaba arr khʉʉn dʉ̈ijã sĩi am gaai par daúa oobajim. Pari pãrau ʉ̈khatarr aawai ich garmuajã pãar dʉ̈i nem wajaug sim. Pari mag wajaug sim khaphʉ ab mamʉ, ichiita irua khõsi simjöta aju aai nʉm; magbamʉn pãran warm khʉʉnjö irua isegju. \v 23 Pari chadcha Ẽwandamau mag am isegtarrjã amau deeu ʉ̈khab khaba ʉ̈khakhiin, Ẽwandamau deeu am igju. Magbaawai deeu ich õorkha athaawai ũwaai chi papiu khõgkhatarrta sũrkhapi athamjö aju, mag atheejã i jua theeg sĩewai. \v 24 Pãadë khĩirjubat: judionaan olivo chaar piu nenergjöta nʉm, Ẽwandam õor aawai; pari pãar judionaan khabam khʉʉnan sĩi olivo chi wë piujöta nʉm. Mamʉ mag nʉmta pãachdëu ʉ̈khatarr gaaimua jũrr olivo chaar bʉ̈ʉta thaaphënaa ag ee sũrkhapi athamjö ajim, ĩchab ich õorkha awaag. Pãar dʉ̈i magju aai khaba narrta Ẽwandamau magtarr khai, judionaan chará, amachta mag olivo chaar piu nenergkha nʉmjö naawai, Ẽwandamau deeu sũrkhaímʉ sũrkhapi auju, amach khõgkhatarr pör gaaipai. \s1 Ẽwandamau thum agdaujö õor dau aug khaaugjem \p \v 25 Cristo gaaimua khodamnaan, pãachta thönaa pãachdëuta judionaan khãaijã khapcha nʉm am ugua, warrgar khaugba aajerr iekta pãrag khap apim khõsi chirʉm. Iin chadcha judionaan thum khabam mamʉ Ẽwandam iek ʉ̈khamaaugau thãar theega thʉnʉm khʉʉnta ʉ̈rpai thʉnʉm. Mamʉ amau jãg ʉ̈khaba nʉmʉn, jãan judionaan khabam khʉʉn warrgarwe ich Ẽwandamau jʉr autarr khʉʉnau thumaa ʉ̈kha nʉm orapaita jãg thʉnʉm. \v 26 Mag ich Ẽwandamau jʉr autarr khʉʉnau thum ʉ̈kha phöbaadeewaita maar meeun chi judionaanjã dʉ̈i agjö ʉ̈kha phöbaadëwi peerdʉtkhaju. Maar meeunau mag ʉ̈khaju igwia, jöoi Isaiaau Ẽwandam iek phã sim gaai jaauwai, \q1 “Jerusalén phöbör eemuata woun öbërju” a sim, “maach peerdʉ auju. \q1 Maguata ewag pawijã maach chi Jacob chaainkha nʉm khʉʉn maach pekau eemua maach peerdʉ auju” a sim. \rq (Is. 59:20)\rq* \m \v 27 Maimua agjö ich Ẽwandamau jöoi Jeremiegjã, \q1 “Mʉchdëu ag nawe am jöoin dʉ̈i iekhatarrjö mʉchdëuta am pekau chugpaapʉ̈iju” ajim, maar chi judionaan igwia. \rq (Jr. 31:33-34)\rq* \p \v 28 Ĩsin maar meeun judionaan pöm sĩi amach garmuata Ẽwandam dʉ̈i iekkhõr au thʉnʉm, maach peerdʉajem iek amachdëu iseg nʉm gaaimua. Pari amau mag nʉm aig, jũrr pãar atheen wajaugta sim, mag amau iseg wai nʉm gaaimuata ʉ̈u pãrau ʉ̈kha naawai. Pari amau mag ich iseg nʉm ãba, Ẽwandamau am khõsinaa agtha ich õorkha auju khĩirju sim, ich garmuata am jöoinjã jʉr autarr aawai. \v 29 Wajapcharan Ẽwandamau ichdëu nem deebarm chan tag khecheu auba, ni ich iekhatarrjã deeu naspawi ichaaupapa aba sĩerrʉm. \v 30 Warrgarin chadcha pãrau Ẽwandamau jaau sim ichaaurta nem wau wënʉrrajim. Pari ĩs jũrr judionaanta warrgar pãar thʉnarrjö Ẽwandam ichaaur thʉnaawai jũrr ĩs Ẽwandamau ʉ̈u pãarta dau aug khaug sim. \v 31 Pari mag ĩs amau Ẽwandam ichaaur nem wau nʉm ãba, ichiita mʉg atag Ẽwandamau pãar dau aug khaug nʉm oowia amachdëujã deeu ʉ̈kham khõsi aju. Mag amaujã pãar dënjö ʉ̈khabarm edan chadau Ẽwandamau amjã dau aug khaugab khaba dau aug khaugju. \v 32 Wajapcharan thumaam khʉʉnta Ẽwandam ichaaur nem wau wënʉrrʉm gaaimua, ni ãbjã i dau na wajapha sim aju khabam; ni ãbmuajã wir aigpai jãga ich wajaug paapʉ̈ijujã khaugba sim. Pari Ẽwandamau thumaam khʉʉnta mag wai simʉn, judionaan wa judionaan khaba awiajã, ich garmuata thum agdaujö õor dau aug khaugaagta mag wai sim. \p \v 33 Ẽwandamta chadcha õor dau aug khaugaag thumaam khʉʉn dʉ̈i wajapha khitʉm. Maach khĩirjug chan i khĩirjug dʉ̈i barbam. Ichdëuta õor peerdʉ awaag ag nawe waujujã thum khaphʉ ajim. Irua õor dʉ̈i nem wauju khĩirju wai sim chan pöd ãbmuajã jaau auba, ni irua nem wau simjã khaugba aajem, jãgwi jãg waumaajẽ. Mag ãbmuajã i khĩirjug dʉ̈i barbaju igwia, Ẽwandam iek phã sim gaai jaauwai, \q1 \v 34 “Khaíu mʉg nʉm aig maach Pör ʉ̈gthar chiraajem khĩirjug khaphʉ sĩ” a sim. \q1 “Khaíu irig wawí iekhamaju aai sĩ, ichdëuta khapcha sim awi” a phã sim. \rq (Job 15:8; Is. 40:13)\rq* \m Maimua, \q1 \v 35 “Khaíu ʉ̈rcha irig nem deewi sĩ, jũrr ag paar ajués irig nem jëwaag” a phã sim agjö. \rq (Job 41:11)\rq* \p \v 36 Nem thʉnʉmʉn thum ich dënëu, ichdëuta thum ompaatarr aawai. Ĩchab nem thʉnʉmʉn i gaaimuata thʉnʉm, ichdëuta thum wai dʉnaawai. Thumaam khʉʉnag ich thö iekhamkhĩirta magʉm nem thum ompaatarr aawai ichta mʉg atag pawiajã ich mag thumaam khʉʉn khãai ʉ̈rpai sĩerrʉm iekhau. \c 12 \s1 Jãga Ẽwandam atheepaita wënʉrraju aai nʉ \p \v 1 Cristo gaaimua khodamnaan: Maguata ich jãg Ẽwandamau maach dau aug khaug paraa khitʉmjö, muan pãragan pãach cha maach iyʉ̈ʉ nʉmchata idëu Ẽwandamag ich dënkhapi athat a chirʉm, ãba i atheepai ichdëu khõsimjö wajapha nem wau wënʉrraag. Magnaata irig jëeu wënʉrraju aai nʉm. \v 2 Oob sĩi parhoobam khʉʉnau jãga wënʉrraju aai nʉ a jaaujemjö amiet. Magju khãai idëu Ẽwandamagta ichdëu khõsi simjö pãach khĩirjug wajaug paapibat, ichdëu pãachig nem waupi jaau simta khap aag: wajapcharan mag khai magan khani i dau na wajapcha sĩ a khaphʉ nʉm dʉ̈i khani irua khõsi sĩ a khaphʉnaa ĩchab jãgata nem agcha wau wënʉrraju a khap aagma. \p \v 3 Keena, Ẽwandamauta mʉrʉg Cristo iek jaaujem khapitarr aawai pãrag magkhim: Oob pãachta pãach khapeen khãaijã wajaug atcha nʉm a khĩirjumiet. Mag khãai ãba Ẽwandamau khĩirjug dee simpierrpaita i athee nemdam wauju aai nʉm khap, dich igju awiajã nem agchata jaaubat. \v 4 Maach mor gayan chadcha nem khĩir khapan khĩir pogkhe thʉnʉm. Mag thʉnaawai nem khĩir pogkheta waaujem. \v 5 Maach ich Cristo iek ʉ̈kha nʉm khʉʉnjã ich agjöta thʉnʉm ĩchab, khapan. Mamʉ mag khapan thʉnʉm khʉʉnauta jũrr Cristo mor ãbpai ompaa au nʉmjö nʉm. Mag khapan thʉnʉmta mag i iek ʉ̈kha nʉm gaaimua jũrr chikham gaai sõpigkha thʉnʉmjö nʉm. Mag naawai jũrr agdaujö chikham iigjem. \p \v 6 Mag khapanaam khʉ̈ʉr aawai maachdëu ʉ̈khatarr iek gaaita ubʉ paaukhamamkhĩir Ẽwandamau maachig ich jua theeg deejem, ichdëu khõchagpierr agjö khĩir pogkhe nem waumkhĩir. Magua, irua maachig ich iekta jũrr deeum khʉʉnag jaaumkhĩir ich jua theeg dee sim khai, magan mag jua theegau maachig khĩirjugdam barpibarmpierr i iek jaauju aai nʉm. \v 7 Wa sĩi dich khapeen juag oomkhĩir khãijã ich jua theeg deetarr wai sim khai, magan am juag oom khõsi oobá. Sĩi chikhamnag ich iek jaaumkhĩir maestro khãijã khapi sim khai, i iek jaau nʉm gaaipai sĩsí. \v 8 Õor wawiejem khĩirjug khãijã pʉchig deetarr pʉch gaai wai sim khai, magan warag õorta wawinaa. Phatkhon athee khãijã ʉ̈u Ẽwandamau pʉch eeg oowi sim khai, jũrr õordam khĩir jãsenkhawi amagjã deem khõsi deebá. Chi ʉ̈kha durrum khʉʉn ee chi pörkhamkhĩir khãijã ich jua theeg deetarr khai, magan wajaphata i phidag waubá. Chikham dau aug khaug nʉm khʉʉnjã, pãachdëu õor dau aug khaaugwai onee abat. \s1 Jãga aju aai nʉ maach chi Cristo iek ʉ̈kha nʉm khʉʉnau \p \v 9 Chadchata pãach khapeen kha khõsi abat, sĩi am khĩirpai khaba. Nem khaigbam isegnaa nem wajapham wau nʉm gaaipaita nʉisit. \v 10 Khod ãbam khʉʉnjö agdaujöta pãach khapeen kha khõsinaa, dich garmuata ʉ̈rcha am khĩrag eenaa agdaujö chikham respetaabat, amta dich khãai ʉ̈rpai nʉm khʉʉnjö. \p \v 11 Maach Pör Jesucristo athee phidkhaawai oob khusëukha phidkhamiet. Magju khãai khĩir phiphiragta abat. \p \v 12 Ẽwandamau mʉg atag maach ich aarcha phë auju khaphʉ naawai warag onee naat. Cristo gaaimua pãach dau aug wauju khaphʉ nʉmjã warag khuphĩita audʉdʉt abat. Mag nʉm dʉ̈i Ẽwandamag jëeu nʉm chan oob khĩir okhoo jëeuba amiet. \p \v 13 Mʉg Ẽwandam iek ʉ̈kha durrum gaaimua i õorkha thʉnʉm khʉʉnau nem iigwai pãachdëuchata ig nʉmjö abat, am nem ig nʉmdam jöpkhaa audeeg. Warpmua khãijã bëewi pãach aig khãyaag di jëeucheewai am dʉ̈i ö wajapha abat. \p \v 14 Pãach Cristo iek ʉ̈kha nʉm gaaimua õrau khãijã pãach dʉ̈i khaigba aawai oob am thõp iekhamiet. Magju khãai warag am kõit Ẽwandamagta jëeubat, Ẽwandamau am dʉ̈ijã ʉ̈u amkhĩir. \p \v 15 Cristo gaaimua dich khodkha thʉnʉm khʉʉn onee aawai dʉ̈i onee abat; wa jũrr ãb khãijã gaai machgau ökhĩirjuu khãijã oowai dʉ̈i gaai masi abat. \p \v 16 Pãach eepai sĩi chipar chipar aju khãai, maach Pör Jesucristo athee nem wawaagjã nem par daúa ooba warag i ãba abat. Oob pãachta dich khapeen khãaijã ʉ̈rpai aju ẽkhamiet; magju khãai sĩi warag parhooba serbiibam khʉʉnjöta abat. Oob pãachdëuta chikham khãaijã ʉ̈rpai khaphʉ nʉm a khĩirjumiet. \p \v 17 Chikhamnau pãach khaibag waauwaijã oob agjö am khaibag wauju khĩirjumiet. Magju khãai thumaam khʉʉn daar ãba nem wajapham appaita wauju ẽkhabat, ãbmuajã pãach ëugar khaigba iekham ugua. \v 18 Pãach garmua chan oob dich khapeen dʉ̈i khĩir aumiet. Magju khãai sĩi thumaam khʉʉn dʉ̈i khõinaa wënʉrrajuuta ẽkhabat. \v 19 Ermanonaan, pãach dʉ̈i khaigba arr jũrr awi oob pãach juata chikham gaai na deemiet. Magju khãai idëu Ẽwandamagta jũrr am dʉ̈i ichdëu khap apibat. Magʉm igwia ichdëujã ich iek gaai, \q1 “Muata am dʉ̈i mʉchdëu khap aju aai chirʉm” a sim. \q1 “Pãach dʉ̈i jãg nʉm paar idëu mʉrʉgta deebat, muata am gaai oopikhim” a sim Ẽwandamau. \rq (Dt. 32:35)\rq* \m \v 20 Maimua agjö, \q1 “Pʉch kha ukhurm woun khãijã jãsöo khitʉm oowai wajapha i jãogbapʉ̈i; \q1 wa öbisi khãijã khitʉm khai, khũwagdam wa dödam khãijã döpibapʉ̈i” a sim. \q1 “Pua mag wajap ich jãogbapäaiwai ich garmua pʉ dʉ̈i mag sĩerr khĩirjuwia, \q1 ‘Jãg mʉch dʉ̈i wajapha ajuuta mua jãgjujã khĩirjuba jãg i kha ukhur aajeebma’ awi khĩir naauju” a sim ĩchab Ẽwandam iek gaai. \rq (Pr. 25:21-22)\rq* \m \v 21 Magua, chikhamnau amach garmua pãach dʉ̈i khaigba aawai oob am gaai agjö apʉ̈iju awi am dʉ̈i khaigba amiet. Magju khãai warag pãach garmuata am dʉ̈i aairaa abat. \c 13 \s1 Jãga aju aai nʉ thethemnaan dʉ̈i \p \v 1 Mʉig eegar leinaan thʉnʉmʉn thum ich Ẽwandamauta mag khapitarr khʉʉnau; irua ʉdʉraa mag chi thethemnaan khapiba arr khʉʉn chan chukhum. Magtarr aawai maach thumaam khʉʉnauta mʉg jẽb gaai leikhanaa chi thethemkha thʉnʉm khʉʉn ipierraa aju aai nʉm, ich Ẽwandamauta amag magpi sĩewai. \v 2 Magua khaphʉ abat: Ar leinaanau jaau nʉm ichaaur aajem khʉʉnan, ich Ẽwandamau mag leikhapitarr khʉʉn ichaaurta nem wau nʉm. Magua, chi mag nʉm khʉʉnan ichiita jerrba leinaan jua ãwatab khaba ãwatju. \v 3 Mʉg durr gobernaajem khʉʉn chan nem wajapha waaujem khʉʉnag amach ögkhamkhĩir khaba, nem khaigba waaujem khʉʉnag amach ögkhamkhĩirta nʉm. Magua, pʉ am dʉ̈i khõinaa chitam khõsi chirʉm khai, khajapha chitá. Mag amʉn pua nem waauwaijã amachdëujã ĩchab pʉ igar nʉmjö pʉ chig abam, \v 4 amagjã ĩchab sĩi pãar dʉ̈i ʉ̈u amkhĩirta Ẽwandamau mag gobernaapi sĩewai. Pari Ẽwandamau mag am jua theeg apitarr sĩi par naamkhĩirpai khaba arr aawai pʉʉta am na nem khaigba waumʉn, chadcha pua am jua ögkhaju aai sim. Ichiita amau amachdëu mas deeju ayaam khʉʉn gaai deeb khaba deeju, magamkhĩirta Ẽwandamau am phë wai sĩewai. \v 5 Magam uguata maachin ichiita chi thethemnaan ipierraa aju aai nʉm, mag nʉmjã sĩi dich khaibag wauju khĩirjuwiapai khaba mamʉ. Wajapcharan Ẽwandamau magpi sim khaphʉ naawaita mag am ipierraa aju aai nʉm. \v 6 Pãadë khĩirjubat: ¿Khan jãgwia pãrau gobiernoog impuesto phaagjẽ? ¿Agjö ich Ẽwandamau mag phagju aai nʉm khaphʉ api sĩewai khabá? Ichdëuta chi thethemnaanag pãar dʉ̈i wajapha amkhĩir phidag deejeewai ichiita amau mag impuesto jëeuwaijã phagju aai nʉm, Ẽwandam ichaaur amaaugau. \p \v 7 Magua, chi impuesto jëeubarmʉg impuesto phagbat; wa sĩi am respetaaju aai khãijã nʉm khʉʉn respetaabat agjö. Amta chi thethemnaan aawai Ẽwandamau amag nem deepi jaau sim thum deebat. \s1 Jãga aju aai nʉ dich khapeen dʉ̈i \p \v 8 Oob pãach khapeen iwiir ãbam khʉʉnagjã dëbpaar paraa amiet. Magarrau jũrr agdaujö dich khapeen kha khõsi aju khĩirjugan chadau paraa abat. Chi magta ich khapeen kha khõsi simuan chadau chadchata Moiseeu ley phã pʉarr gaai jaau sim thumaa ʉʉrkha sim. \v 9 Chi Moiseeu phã pʉarr gaai jaauwai, dich õor khabam dʉ̈ijã khapes apiba, õorjã thõopiba, nemjã jĩgkhapiba, sĩi chikham nemjã dich dën apim khõsi aju aai khaba nʉm a jaau sim. Mamʉ mag tag agjö khapan jaau sĩeb mamʉ, mag thʉnʉmʉn sĩi cha mʉchdëu jaau chirʉmjö, mag “Pʉch khapeenjã daupii abá, ich jãg wir aig pʉchdëupai pʉch chig apimapha aajemjö” a sim gaaimuata thum öbër sim. \v 10 Ar chadcha dich khapeen magta kha khõsi simua chan bʉ̈ʉrjã am dʉ̈i khaigba ajujã khĩirjuba aajem. Magua, mag dich khapeen kha khõsi nʉmuata tagam ley ich Ẽwandamau deetarrjã thumaa ʉʉrkha öbër sim. \p \v 11 Pari mag Ẽwandamau jaau simjö wënʉrraju aai nʉmʉn, ya Cristoou maach phë awaan bëeju gayaa pam khaphʉ naawaita mag wënʉrraju aai nʉm. Maadëu khaphʉ nʉm, mag i bëeju edan warr maachdëu mʉg maach peerdʉajem iek ʉ̈khaawaim jaram khãaijã ya gayaata sim. Magua tag jãg sĩi khãi nʉmjöta wënʉrraju khaba nʉm. \v 12 Mʉig eegar wënʉrrʉm aiguin edau khëu thʉnʉʉ awia ãspa urum dën deeu aardʉ urumjöta sim. Pari mag chi ãspa urumjö sim a chirʉmʉn, ya Cristo bëeju gayaa sim igwiata mag chirʉm. Magua, oob tag sĩi khĩchag ee nem wau nʉmjö nem khaigbam waumiet. Mag khãai chadcha Cristoou mag pãach phë awaan bëeimʉʉ sim khap i ipierraata abat, \v 13 chadcha ararag ee wënʉrrʉm khʉʉnjö nem wajaphata wawaag: nag pig khaba, phiesta ee dö nʉm khʉʉnjã kha jõiba, parhoobam khʉʉn dʉ̈ijã khapes aba, dich khapeen dʉ̈ijã khĩir auba, ni chikham nemjã dich dën apim khõsi khaba. \v 14 Magju khãai warag Jesucristo nʉrraajerrjöta aju ẽkhabat. Mag nʉm dʉ̈i ĩchab oob tag warr Cristo khaugba aajeewai nem waaujerr wauju khĩirjumiet. \c 14 \s1 Oob pãach dënjö ʉ̈kha durrum khʉʉn pãach wir aig jaaumiet \p \v 1 Khodamnaan, pãrag jaaukhim: Ar Cristo iek ʉ̈kha durrum pari amachdëu nem wauju aai nʉ wa wauju khaba khãijã nʉm khaugbam gaaimua kha thũumjö khithëem khʉʉnau pãach dʉ̈i khapeerkham iigwai oob am kha isegmiet. Oob pãach dënjö khaugba nʉm awi magʉm gaaimua warag am dʉ̈i ijẽjẽb amiet. \v 2 Mua pãrag mag chirʉmʉn mʉgau: Pogkha õrau jaauwai nem thum khöju aai nʉm aajem; pari ãaur khʉʉnau mag jaauba aajem. Mua khaphʉ chirʉm, ãaur khʉʉn Ẽwandam iek amachdëu ʉ̈khatarr gaai ubʉ khaba nʉm gaaimua nemek modjã khöba aajem, sĩi parhooba juau wautarrta õrau amach ẽwandam awi agʉmʉg jëeu narr nemek mod khãijã khöbaawai pekau aju awi. \v 3 Mag, nem thum khöwiajã, chi mag khö simua jũrr parhooba nem khöba aajem khʉʉn jaauju khaba sim. Maagwai jũrr chi parhooba nem khöba aajem garmuajã parhoob khoojem ëugar, “Jãguan nem khöju khabampata khö sĩerrʉm” aju khaba sim, mag nem parhooba khö sĩeb mamʉ, Ẽwandamau magʉmjã igba ijã ĩchab ich chogkha wai sĩewai. \v 4 Mag Ẽwandam chogkha simta, khanthee pua i jaau sĩ. Í pʉ chog khabam. Ich chi patronauta ich chog aawai jaauju aai sim, ʉ̈u sĩ wa ʉ̈u khaba sĩ irua nem wau sim. Mag sĩewai maach Pör Cristota jua theeg sĩebahab, mag nem parhoob khö sĩewiajã ich mag ubʉ i wai nʉrraag. \p \v 5 Jũrr deeum ejemplo pãrag jaaukhim: Ee pogkha maach khapeenau jaauwai, Ẽwandamag jëeuju ed sim aajem; mag edta ʉ̈rcha irig jëeuju aai nʉm aajem. Pari jũrr agjö warm khʉʉnau mag khaba, Ẽwandamag jëwaagan parhoobam ed awiajã thum ich agjöpai sim aajem. Pari jãiguin wajapcharan pua khĩirjuawai chadcha magta aju aai sim khai, magan khan gaaimuata magju aai nʉmjã khaphʉ aju aai sĩ. \v 6 Mag sĩewai, parhoobam ed awiajã, Ẽwandam khõsi aawai irig jëwaag mag edta ʉ̈rcha ʉʉrkha nʉmʉn magan ʉ̈u sim. [Pari mag edpai khaba, ed ëepierr Ẽwandamag jëeukhiinjã, agjö nem wajaug sim, i khõsi aawaita irig jëeu naawai.] Ich agjöta sim thach khö nʉm aigjã: Chi parhooba khö simua Ẽwandamag jëeunaata khömʉn ʉ̈u sim, ich Ẽwandamau oowai ichig jëeunaata khö sĩewai. Pari chi nem parhooba khöba simuajã mag Ẽwandamau khõsi simjö aag awiata mag khöba simʉn, magan ich agjö nem wajaug sim, irua mag nemek khöbahab mamʉ deeum nem ichdëu khö sim paar agjö Ẽwandamag ʉ̈u ajim aajeewai. \p \v 7 Mag nʉm aig maach chi ʉ̈kha nʉm khʉʉn khĩirjug khĩet naawiajã maach thumaam khʉʉn Ẽwandam gaaimuata wënʉrrʉm. Magua, maach chan mʉg nʉm aig sĩi ya maach juau pawi nʉm awia, dich wënʉrram aig wënʉrranaa dich thõm aig thõju khaba nʉm. \v 8 Wajapcharan maach chi Cristo dënkha nʉm khʉʉnta mʉig eegar iiu wënʉrrʉm aiguin, maachin maach Pör Cristoou jãga wënʉrraju aai nʉ a jaaujeewaita ʉ̈u chadcha ichdëu khõsimjö wënʉrrʉm; wa mee khãijã mee nʉmʉn ichdëu meepibarm aigta meejem. Pari maachin monakha naawia khãijã wa meewia khãijã, ichiita maach Pör Cristo dënkha nʉm. \v 9 Mag maach ich dënkha awaagta Cristo meewi deeu iiu phiidʉjim, magbarmua ichta khëchwi durrum khʉʉn Pörkhanaa ĩchab agtha iiu durrum khʉʉn Pörkhaag. \p \v 10 Mag ichta chi Pörkha simta, khanthee pua pʉch dënjö ʉ̈kha durrum khʉʉn jaaujẽ. Wa jãgwi pua jãg am kha isëemjö aajẽ. ¿Pua khaugba sĩ, maach thumaam khʉʉnta Cristo khĩirphee dʉnʉʉutkhaimaju, maach mʉig eegar aajeewai nem wautarr jaaumam maach jʉ̈gʉucha ũraag? Magua, maadëu dich khapeen jaauju khaba nʉm, Cristoouta maach thumaam khʉʉn jaauju aawai. \v 11 Maach Pör Cristoou maach dʉ̈i magju igwia, Ẽwandamau ich iek phã sim gaai, \q1 “Cha mʉ iekha chirʉm iekhau thumaam khʉʉnta mʉ khĩirphee kanieu thʉkhökhöod thʉnʉmua chadcha mʉʉta Ẽwandam charau aju” a iekhajim ich maach Pör Ẽwandamaucha. \rq (Is. 45:23)\rq* \p \v 12 Ichdëucha magtarr aawai jãan chadcharau keena. Mag edan maach thumaam khʉʉnauta dichdëu nem waaujerr thum ichigchata jaaumaju, dich idamaucha. \s1 Oob pãach khapeen pekau ee burrpimiet \p \v 13 Mag Cristoouta thumaam khʉʉnag ichdëu khap jaaumaju aawai maachdëu chan pöd dich khapeen jaauju khaba nʉm. Mag khãai warag bʉ̈ʉrjã dichdëu nem wau nʉm gaaimua dich khapeen pekau waupijöjöom nem chan wauju khaba nʉm. Magba akhiin maach oowia agjö abaawai jũrr chi parpemta maach gaaimua pekau wauju. \v 14 Mua mʉchdëupai pãrag mʉch jaaukhim: Mʉ chadcha ich maach Pör Jesús dënkha chiraawai mua wajapha khaphʉ chirʉm, sĩi parhoobam nemek mod khö nʉm wa dö dö nʉm khãijã bʉ̈ʉrjã khaigba khaba sim. Pari ãbmua khãijã khĩirjuawai mag nem parhooba khöbaawai Ẽwandam na ich ãrju sim khai, magan chadcha ichigpain khaigba sim. \v 15 Magua, Cristo gaaimua pʉch khodkha sim daar pua nem parhoobam khoowai irig ʉ̈u khaba sim khai, oob tag i dakhĩir magʉm nem khöm. Magba akhiin pua irigjã khöpim khõsimjöta sim. Pari pua i dʉ̈i mag sim aig, pua chadcha i daupii khabata wai sim. Pʉchdëu nem parhooba khö sim gaaimua oob bigaaum khʉʉnta pekau ee burrpiwi okhoopim. Am kõitpa ĩchab Cristo meetarr aawai amjã maadëu daupii aju aai nʉm, okhoopimapha. \v 16 Pãach chi Ẽwandam iek pãachdëu ʉ̈khatarr gaai ubʉ nʉm khʉʉnau nem wau nʉm bʉ̈ʉrjã khaigba khaba sim khaphʉ awiajã oob ubʉ khaba nʉm khʉʉn daar parhooba nem waumiet. Magba akhiin pãach gaaimua am pekau waubaawai õrau pãach jaauju. \v 17 Wajapcharan Ẽwandamag dich Pörkhapi nʉm chan, sĩi nem khĩirpierr thach khö nʉm khaba, ni nem khĩirpierr dö nʉmjã khabam. Ẽwandamag ʉdʉraa dich Pörkhapi nʉmʉn, irua nem khõsimjö waunaa dich khapeen dʉ̈ijã khõinaa nʉm dʉ̈i ich Ẽwandam Akhaar gaaimua onee wënʉrrʉmʉu. \v 18 Mag Cristo ipierraa chadcha dich khapeen kha khõsi nʉmʉn chadau Ẽwandam daúgjã ʉ̈uunaa õraujã ĩchab ʉ̈uu oo nʉm. \p \v 19 Wajapcharan mag dichdëu nem wau nʉm gaaimua dich khapeen dich dënjö ʉ̈kha durrum khʉʉnjã thumaa khõinaa wënʉrrapijuuta ẽkhaju keena, mag nʉmua warag Ẽwandam iek gaaita thierr paaukhamaag. \v 20 Pari magba sĩi warm khʉʉnau khöju aai khaba nʉm aajem khöm khõchgaupai chan ar agtha wajappai ubʉ khaba khithëem khʉʉn Ẽwandamau peerdʉ aauwai wajaug paatarrta pekau waupibarmua sĩi ãrbapʉ̈imjö apimiet. Nem khoojem nemen thum wajapha sĩsidʉm. Ãba khaigba simʉn, dichdëu nem khöbarm gaaimua jũrr chikham pekau ee burrpi nʉmta chadcha khaigba öbër sim. \v 21 Wajapcharan mag maach gaaimuata maachjö Cristo iek ʉ̈kha khërʉmdam pekau ee burrpi sim khai, magan warag bʉ̈ʉrjã nemek khöba, nagjã döba, ni parhooba nem waujujã khaba nʉm. \v 22 Pãar chi ubʉ nʉm khʉʉnau parhooba pãachdëu nem khö nʉm Ẽwandam dakhĩir khaigba khaba sim khaphʉ naawiajã oob sĩi pãachjö ubʉ khaba khithëem khʉʉn dakhĩirjã idawaa amiet. Magju khãai sĩi pãach khĩirjug eepaita mag khaphʉ nʉmjã wai nʉisit. Ẽwandamauta pãrau nem wajapha wau nʉmjã khaphʉ sĩebahab. Ar ichdëu nem wauju aai sim awi waubarmjã naspawi deeu dau merag jãgbarjim a khĩirjuba nʉm khʉʉnta chadcha onee nʉm khʉʉnau. \v 23 Pari ajappai khaugba ar ichdëu khĩirjuawai khöju khaba sim a simta khömʉn, ichdëupaita ich khaibag wau sim, ichdëu khĩirjuawai mag khöju khaba simta khö sĩewai. Maadëu nem wau nʉm Ẽwandam dau na ʉ̈u khaba sim khãijã anaa waauwain pekauta wau nʉm. \c 15 \s1 Pʉch khõchagpierr nem wauba, bigaaum khʉʉn ʉ̈u amkhĩirta nem waubá \p \v 1 Mʉg maachdëu Ẽwandam iek ʉ̈khatarr gaai chadcha ubʉ nʉm khʉʉnauta jũrr ar maach khãai kha thũumjö khithëem khʉʉndam chig apimapha aju aai nʉm, sĩi dichdëu khõchagpierr am dakhĩir amau nem wauba aajem nemjã wauba, wa amau khöba aajem nem khãijã khöba. \v 2 Mag sĩi dichdëu khõchagpierr nem wauju khãai, dich khapeenau khõsim nemta wauju aai nʉm, nem wajapham, magʉm gaaimua amjã ʉ̈u nʉm dʉ̈i warag Ẽwandam iek gaaita ubʉ paaukhamamkhĩir. \v 3 Cristo mʉg jẽb gaai nʉrraawaijã sĩi wir aig ichdëu nem khõsimpaita wauba aajeejim. Mag khãai maach ʉ̈u wënʉrramkhĩirta õrau ich khĩircha khaigba iekhamaajerrjã igba, ich Ayau khõsi sĩerrjöta nʉrrajim. Mag nʉrrarr gaaimua Salmos gaai jaau simjö, \q1 ich Aai gaaimua jũrr ich khĩirta õrau khaigba iekhaajeejim. \rq (Sal. 69:9)\rq* \m \v 4 Ẽwandamau ich iek phã sim gaai nawe jaautarran, maach phithurg wënʉrrawiajã mag iek gaaimuata warag oneenaa magʉmjã igba ãwat wënʉrrʉmua ʉ̈u ich aar öbërjujã khap amkhĩirta mag phãpijim. \v 5 Ich Ẽwandamauta mag maach phithurg aauwaijã magʉm nem phithurmjã ʉ̈u maachig ãwaat khaphʉ apinaa onee apiejeewai irigta pãar kõit jëeu chirʉm, Cristo mʉig eegar õor ee nʉrraajerrjö dich khapeen dʉ̈ijã bibigag chukhu ö ãbata wënʉrrʉmua \v 6 thumaam khʉʉnauta ihãba maach Pör Jesucristo Aai Ẽwandamta thö iekhamkhĩir. \s1 Judionaan khabam khʉʉnagpa maach peerdʉajem iek jaautarr \p \v 7 Mag pãach oowia thumaam khʉʉnag maach Ẽwandamta thö iekhamkhĩir, pãach ee wir aigpaijã thumaa agdaujö dich khapeen kha khõsi abat, ich jãg Cristooujã maach khõsi arrjö. \v 8 Khĩir eyaa abat: Jesucristo mʉg jẽb gaai bëetarran, Ẽwandamau maach jöoinag ãb maach peerdʉ aumkhĩir pʉ̈iju a jaautarr aawai, ich pierrum gaaimua chadcha Ẽwandam iekha sĩejim a khap amkhĩirta bëejim. Magua mua pãrag jaau chirʉm: I bëetarran, maach chi judionaan athee chadcha nem wajapha wawaanta bëejim. \v 9 Pari mag maach judionaan atheepaijã khaba, ĩchab Ẽwandamau judionaan khabam khʉʉnpa dau aug khaugwi ich khaugpitarr aawai, amagpa ĩchab i thö iekhamkhĩirta bëejim. Mag amaujã i thö iekhaju igwi, Daviiujã ĩchab, \q1 “Judionaan khabam khʉʉnau pʉ thö iekhaphöo thʉnʉm ee, muajã ĩchab pʉ thö iekhanaa meukharaupa pʉ thumeukharju” a phãjim Ẽwandam iek gaai. \rq (Sal. 18:49; 2 S. 22:50)\rq* \m \v 10 Maimua Moiseeujã agjö, \q1 “Judionaan khabam khʉʉnjã judionaan dʉ̈i thum ãba onee abat” ajim. \rq (Dt. 32:43)\rq* \m \v 11 Maimua ich Daviiupai deeu ũwaai, \q1 “Durrpierram khʉʉnau phöbörpierr judionaan khabam khʉʉnaujã maach Pörta thö iekhabat” ajim. \rq (Sal. 117:1)\rq* \m \v 12 Mag maach Pör igwia, Isaías khararraujã ĩchab, \q1 “Isaí chaain ewagam khʉʉn eemua ãb nemjĩirjö sũrkha öbërbaadëmta judionaan khabam khʉʉn durrpierr nʉnʉidʉm khʉʉn Pörkhaju” ajim. \q1 “Magbaawai amachdëujã ĩchab chadcha iruata amach wajapha wai sĩsiju khaphʉ aju” a jaaujim. \rq (Is. 11:10)\rq* \p \v 13 Judionaan khabam khʉʉn, maguata muan mag ichdëu maach dʉ̈i wajapha ajujã khaphʉ apiejem ag Ẽwandamagta pãar kõit jëeu chirʉm, pãrau chadcha ʉ̈kha naawai onee apinaa khõinaa nʉm dʉ̈i warag mag ichdëu maach dʉ̈i wajapha aju a simta pãragjã ich Akharauta ʉ̈rcha khĩirjupimkhĩir. \s1 Pabloou mʉg ẽsap phã sim igwi jaautarr \p \v 14 Cristo gaaimua khodamnaan, mua khaphʉ chirʉm, mʉchdëu pãrag mʉg phãju nawe pãrau chadcha pãach khapeen dʉ̈ijã ö wajaugnaa, Ẽwandam dʉ̈i ogdʉba wënʉrrajujã athaba khaphʉnaa, ĩchab pãach khapeen wawijujã chadcha pãrau khaphʉ nʉm. \v 15 Pari magʉm ãba, ichiita mua pãrag mʉg phã deepʉ̈i chirʉm, mʉch imeerba. Pari ma chan mag pãrau khaugba naawaijã khabam. Mua mʉg pãachdëu oojem khʉʉn dënjö phã deepʉ̈i chirʉmʉn, ya pãachdëu khaphʉm nemdamjã khĩir okhoopimaaugauta mag jaau chirʉm, Ẽwandamau ʉ̈u mʉ eeg oowi \v 16 Jesucristo chogkhapinaa judionaan khabam khʉʉnag ich iek jaaumkhĩirta mʉ jʉr autarr aawai. Magtarr aawai mʉ phidagan judionaan khabam khʉʉnagta maach peerdʉajem iek jaau nʉmʉu. Mag jaau chitʉmua ʉ̈u ʉ̈khapi athaawai ich jãg Ẽwandamag ofrenda deejemjö muajã mag chi ʉ̈khamam khʉʉnta irig dee chirʉm. Pari mua mag ofrendajö Ẽwandamag dee chirʉm a chirʉmʉn, Ẽwandamau am aum khõsi aaujem igwiata mag chirʉm, ya chi Akharauta i athee wajaug paa wai sĩewai. \p \v 17 Mag iekhaju khaba chirab mamʉ, Ẽwandam atheem phidag mʉchdëu wau chirʉm igwian chadau, mʉ iekhaju aai chirʉm, Jesucristo dënkha chirʉm gaaimua judionaan khabam khʉʉnagpa ʉ̈u i iekta jaau chiraawai. \v 18 Sĩi parhoobam nem igwia chan mʉ iekhabam; mamʉ mʉchdëu mag jaau chitʉm gaaimuata ʉ̈u Jesucristoou amag Ẽwandam iek ʉ̈khapitarr paran chadau mʉ iekhaju aai chirʉm. Mag amau ʉ̈khatarran, amachdëucha mua jaau chirʉm ũrwia mag mʉchdëu jaau chitʉmjö amach daar wajapha chitʉm ootarr gaaimuata ʉ̈u ʉ̈khajierram. \v 19 Mamʉ mag gaaimuapaijã khaba, mag nʉm dʉ̈i ĩchab Ẽwandam Akhaar jua theegau mua õor mor masim khʉʉn monaaunaa mepeenpa dau daau jʉr wërp chitʉmjã amach daúa ootarr gaaimuapata ʉ̈khajierram. Mag jaau chitʉmuata maach peerdʉajem iek Jerusalenmua jaaubaaderr Iliria durram magwe jaauwi chirʉm. \v 20 Maguata mʉg maach peerdʉajem iek jaau chitʉmʉn, agtha bʉ̈ʉrjã Cristo igwia jaau nʉm ũrba aajem khʉʉn eepaita jaauju ẽkha chitʉm, ya chikhamnau jaauwia ʉ̈kha durrum khʉʉnagta deeu jaau chitʉm am ugua. \v 21 Ẽwandamau ich iek gaai jaauwai, warr bʉ̈ʉrjã Cristo jaau nʉmjã ũrba aajerr khʉʉnaujã i iek ũurwai khaphʉ aju a sim; maagwai ich makhʉʉnauta i ooju a jaau sim ĩchab. Magua mua makhʉʉnagta mag jaau chitʉm aig, ich Ẽwandamau jaautarr eeta öbër sĩebahab. \s1 Pabloou ich Romaag maju jaautarr \p \v 22 Mag gaaimuata chadcha mua pöd pãar oon maba sĩi par iiupaita majujú aajeejim, mau agtha Cristo iek ũrbam khʉʉnag jaauju pöoma thʉnarr aawai. \v 23 Pari mau mʉch chirʉm durr ya thum jaau phʉʉrdʉbapäaiwai ĩsin chad maju aai chirsim. Mag nʉm dʉ̈i ag nawejã maju khĩirju chirarr aawai \v 24 Españaag mamuata pãar oon mab khaba oon maju khĩirju chirʉm. Mua khaphʉ chirʉm, mag maach ãba onee naawia maigmua mʉ mam edjã pãrau mʉ juag ooju, ʉ̈u España barmkhĩir. \v 25 Mamʉ nacha mʉ Jerusalenag mam, jam judionaan Cristo gaaimua maach khodnaankha thʉnʉm khʉʉnag nemdam deenau am juag oomjö oon. \v 26 Maan, ermanonaan Macedoniapienau Acayapien dʉ̈imua amach khĩrau phatkhondam jʉr phiewi jam Jerusalén ermanonaan aphʉʉ khithëem khʉʉn athee deepʉ̈i nʉmʉu. \v 27 Mag deepʉ̈iju aphöbaaderrjã amach khĩrauta deepʉ̈iju aphöbaadëjim. Amau khĩirjuawai, jam Jerusalenpien dʉ̈i dëbpaar pöm nʉmjöta nʉm aajem, warrcha amachdëu Cristo iek khaaugwaijã maach ermanonaan Jerusalenpienau jaau nʉm gaaimuata khaugtarr aawai. Magtarr gaaimua ʉ̈u amach peerdʉ naawaita, amaujã jũrr agdaujö aag awi, nemdam dee nʉmua am juag ooju aai nʉm awiata mag deepʉ̈iju aphöbaadëjim. \v 28 Wajapcharan cha mʉchdëu jaau chirʉmjö mʉchdëucha mag phatkhon khapeenau jʉr phie wai nʉm deebathuurwaita Españaag mamua pãar aig chiraimaju. \v 29 Mua khaphʉ chirʉm, mʉ pãach aar barimaawai maach thumaam khʉʉn dʉ̈rrcha onee nʉisiju, Cristoouta maach dʉ̈i ʉ̈u aju aawai. \p \v 30 Ermanonaan, Ẽwandam Akharau maach wir aigpaijã agdaujö chikham kha khõsi apinaa pãraujã mʉ dënjö Jesucristo iek ʉ̈kha naawai Ẽwandamagta mʉ kõit jëeubat. \v 31 Mag pãachdëu irig jëeuwai Judea durr Cristo iek ʉ̈khaba nʉm khʉʉnag mʉ chig apibata irig jëeubat. Magnaa mag phatkhon judionaan khabam khʉʉnau Jerusalenpien athee deepʉ̈i nʉm mua arrumjã magʉm aba aum khõsi amag aumkhĩirjã jëeubat. \v 32 Ẽwandamau mag pãrag jëeupi chirʉmjö amʉn, magan pãar oon maawaijã oneeta pãar aar barbaimaawai khõinaa chiraimaju, majã ʉ̈u Ẽwandamau pãar aar barpimʉn mamʉ. \v 33 Mʉchdëujã pãar kõit jëeu chiraajem, ich Ẽwandam õor khõinaa apiejemuata pãachjã khõinaa wai sĩemkhĩir. \c 16 \s1 Romapienag salud deepʉ̈itarr \p \v 1 Keena, Cristo gaaimua maach ʉ̈phʉi Febe jöpcha pãar aar maju, pãar oon; Cencrea phöböröm iglesia ee iruajã ʉ̈u õor juag oojem. \v 2 Jãg ermana pãach aar baarwai, tagam khʉʉn agjö maach dënjö ʉ̈kha nʉm khʉʉn dʉ̈i aajemjö i dʉ̈ijã wajapha abat. Irua nemdam iigwaijã thum audeebat. Magaag jãg ermanaau ʉ̈u dʉ̈rrcha õor juag oowi sim; mʉ juagjã irua oojim. \p \v 3 Ĩchab mʉ ermano Aquiloogjã mʉ salud deebat maimua i ʉʉi Priscilaagjã agjö. Jãkhʉʉnau chadcha dʉ̈rrcha mʉ juag oowi nʉm, mʉg Cristo phidag phidkha nʉm gaai. \v 4 Amau peer amachta thõopijierram mʉ kõit. Magua chadcha mua amag ʉ̈u ajim aajem; mamʉ mʉch appaimuata mag ʉ̈u ajimjã aba, judionaan khabam khʉʉn iglesia ee thumaam khʉʉnauta amag ʉ̈u ajim aajem mʉ kõit, mag ʉ̈u peerdʉwia maach Pör Jesucristo iek jaau chitʉm gaaimuata amachdëujã ũrwi ʉ̈khatarr aawai. \v 5 Jãg ermano Aquilo di aig culto wawaag ermanonaan podpaajem khʉʉnagjã agjö mʉ salud deebat. Mʉ khapkhʉʉn wajapham Epenetoogjã salud deebat. Ichta Asia durr nacha Cristo iek ʉ̈khajim. \v 6 Mariaagjã salud deebat, jãg ʉʉi chadcha athaba maach Pör Cristo athee pãar ee phidkhawi sim. \v 7 Mʉ durram khʉʉn Andrónico Junias dʉ̈i jam pãach aar nʉm khʉʉnagjã salud. Jãkhʉʉn mʉ khapeen ajim ãba cárcel deg naajeewai. Jesucristoou jʉr autarr khʉʉnau oowaijã amau maach Pör Cristo athee phidag wau nʉmjã ʉ̈u oojem. Amau mʉ khãai na Cristo iek ʉ̈khajierram. \p \v 8 Mʉ salud deebat ĩchab Cristo gaaimua mʉ khapkhʉʉn chi wajapham Ampliatoog. \v 9 Mʉg Cristo iek jaau nʉm gaai maach khapeer Urbanoogjã salud; maimua Estaquiigjã agjö; mua i daupii chitʉm. \v 10 Mʉ salud deebat Apeleeg, phithurg aauwaijã ʉ̈u Cristo gaaita warag ubʉ khitaajem. Thum Aristóbulo degam khʉʉnagjã ĩchab mʉ salud deebat. \v 11 Mʉ durram woundam Erodión aajemʉgjã salud deenaa Narciso di aiguim khʉʉn ĩchab maach Pör Cristo iek ʉ̈kha nʉm khʉʉnagjã mʉ salud deebat. \v 12 Trifenaagjã mʉ salud deenaa Trifosaagjã deebat. Amjã ĩchab maach Pör Cristo atheeta phidkha durraajem. Ãa, maimua Cristo gaaimua maach ʉ̈phʉi Persidaagjã salud; ijã ĩchab mua daupii chitʉm dʉ̈rrcha maach Pör Cristo phidag gaai phidkha khitaawai. \v 13 Rufoogjã salud. Ijã ĩchab maach Pör Cristo athee ich phidkha sim gaaimua thʉ̈rphöo sĩejem. Maimua i ãdagjã agjö mʉ saluddam deebat. Wajapcharan muajã ĩchab mʉch ãdjöta i jãsene wai chitʉm, ichdëujã ĩchab mʉ ich chaaijö aajeewai. \v 14 Salud deebat Asincritoog, Flegonteeg, Ermeeg, Patrobaag, Ermaag maimua tagam ermanonaan am dʉ̈i nʉm khʉʉnagjã agjö mua salud deepʉ̈i chirʉm. \v 15 Mʉ salud deebat ĩchab Filologoog maimua Juliaagjã agjö, Nereoog maimua i ʉ̈phʉígjã agjö, Olimpaag maimua thum tagam khʉʉn maach ermanonaan am aig nʉm khʉʉnagjã agjö mʉ salud deebat. \p \v 16 Cristo gaaimua pãach thum ãba khodkha thʉnaawai agdaujö dich khapeen kha khõsi saludaabat. Mau iglesiapierr ermanonaan Cristo iek ʉ̈kha durrum khʉʉnau amach thumaam khʉʉnau pãrag salud deepʉ̈i nʉm. \p \v 17 Ermanonaan, mʉch khĩir okhooju nawe pãrag jaaum ig chirʉm, mʉ iek ũrbat: Jãg Cristo iek jaau nʉm anʉmjã nacha pãachdëu ũrtarrjöjã khaba sĩi warag ag chaaurta jaau wënʉrrʉm gaaimua pãachjã amachjö okhoopijuuta ẽkha nʉm khʉʉn dʉ̈i khĩir khaphʉ abat; jãgʉm khʉʉn dʉ̈i chan oob khapeerkhamiet. \v 18 Jãg nʉrrjëem khʉʉn chan chadcha maach Pör Jesucristo athee phidkham khõsi aawaita mag wënʉrraba, sĩi amach khõchagpierr nem waum khõchgaupaita jãg nʉrrjëem. Aman chadcha nem iekhaa khaug khĩir ee bëbëdömjö nem jaau sĩerrjëem, pari mag wënʉrrʉmʉn sĩi õor khĩirjug meraam khʉʉndam imeraa khũguraagpaita jãg nʉrrjëe aajem. \v 19 Thumaam khʉʉnau khaphʉ nʉm, pãrau chadcha Cristoou khõsi simjö i ipierraata nem waaujem. Maagwai mʉ onee chirʉm. Mamʉ pʉaba mua mag chirʉm: Nem wajapham wawaagan chadcha nem khĩirjug khaugta abat; pari nem khaigbam wawaag chan sĩi warag wauju khaugba dau meraamjöta abat. \v 20 Pãrau magta amʉn, mag parhoob nem jaau sĩerrjëem khʉʉnau amach khĩirjug pãach ee jaaucheewaijã, Ẽwandam maach khõinaa apiejemuata pãrag am iek ʉ̈khapiba abarmua chi mepeer Satanás mag õrag sëukha nem jaaupiejemjã pãrag bʉ̈ʉu ö jʉ̈athʉg deebarmjö aju. Maach Pör Jesuu pãar dʉ̈i ʉ̈u amkhĩir mua pãar kõit jëeu chiraajem. \p \v 21 Ĩsin chad deeu pãrag maach salud jawaagpam. Mʉ khapeer Timoteo mʉ dʉ̈i ogdʉba phidkha khitaajemuajã pãrag salud deepʉ̈i sim; maimua mag tag ĩchab Lucioou, Jasonau maimua agjö Sosipaterraujã salud aajem; amach mʉkhʉʉn mʉ dʉ̈i durr ãbam durram khʉʉnau. \p \v 22 Keena, muajã pãrag saluddam deepʉ̈i chirʉm, mʉchdëujã pãach dënjö ĩchab maach Pör Cristo iek ʉ̈khaajeewai. Pabloou mʉg ẽsap gaai pãrag jaaupʉ̈i sim thum muata phãjim. Mʉ thʉ̈r Tercio aajem. \p \v 23 Jöoi Gayooujã ĩchab pãrag salud aajem. Mʉʉn i di aigta chiraajem. Culto wawaagjã ich mʉg degta õor biirdʉajem, i deg. Jöoi Erastoou ĩchab pãrag salud aajem, mʉg phöbör eem chi tesoreroou. Maimua ãbmiecha ermano Cuartooujã ĩchab pãrag salud deepʉ̈i sim. \s1 Pabloou Ẽwandamta thö iekhapi jaautarr \p [ \v 24 Ayoo keena. Mʉgdampai ajim pãrag jaaum ig chirarr. Maach Pör Jesucristoou pãar thumaam khʉʉn dʉ̈i ʉ̈u amkhĩir, maumua marau pãar kõit jëeu durraajem.] \v 25 Mʉg maach peerdʉajem iek ich Jesucristo igwia mua jaau chirʉm gaaimua Ẽwandamau pãar ubʉ apiju, ich iek gaai jaau simjö. Mʉg judionaan khabam khʉʉnpa peerdʉju iekhan, warrgar ich Ẽwandamau mʉg durr ompaaju nawe ichdëu ya khĩirju wai sĩejim. Pari magtarrta warrgar ich i jaaumienag jaauwaijã warre dawaa jaauba, \v 26 ĩsta ich ag iekpai wajapcha õrag khap apibarm. Magtarr aawai ĩsta chadcha thum durrpierram khʉʉnag mag maach peerdʉajem iek jaaupi sim, ich iek ʉ̈khanaa ich ipierraa wënʉrramkhĩir. \p \v 27 Ẽwandam ich appai sĩerrʉmta maadëu thö iekhaju aai nʉm, ichdëuta maach Pör Jesucristo gaaimua maach peerdʉ autarr aawai. \p Ĩsin chad tag jaauju chukhu chirʉm, magdampai ajim. Ayoo keena, \cls Pablo