\id MRK - Waunan (Woun Meu) NT (alternate orthography) -Colombia 2011 (DBL -2013) \h MARCOS \toc1 Maach peerdʉ aaujem Jesucristo igwia jöoi Marcoou phã pʉatarr \toc2 San Marcos \toc3 Mr \mt1 SAN MARCOS \mt2 Maach peerdʉ aaujem Jesucristo igwia jöoi Marcoou phã pʉatarr \ip \bd Chi phãtarr.\bd* Marcos chan Mateojö Jesús dʉ̈i ãba iyʉ̈ʉ thach khöba, irua nem jaaumamjã thum ich jʉ̈gʉucha ũrba, ni irua õor dauderraa nem waaujerrjã thum oobajim ich daúacha. Magua chi mʉg maach meúa traduciitarr khʉʉnau pöd sĩi negöon meúa simjö thum ich daúa ootarrjö phãbajim, ichdëujã chi Jesús dʉ̈icha wënʉrraajerr khʉʉnag jëeu oowi amau jaaumamta phãtarr aawai. Mamʉ Jerusalenpierr arr aawai tale irua chi oon ich daúacha Jesús oojim. Mamʉ maagwai agtha chi jöoicha khaba sĩi ẽwan sĩejim. Õrau khĩirjuawai ich khãijã ajim aajem Jesús thõopäaig pʉr autarr edaar ẽwan ãb börrjöou öpʉʉrnaa i ẽudee matarr (14:51-52). \ip Simón Pedro khapeer anaa (1 Pe. 5:13) Bernabé khod ajim aajem (Col. 4:10), ich Marcos. Mag Pedro khapeer arr aawai irua õrag jaau nʉrrarr ũurjerrta jũrr ichdëu phãjim anaabá. Ich mʉg Marcopai ĩchab Juan a thʉ̈ʉrjeejim; ajapcharan Juan Marcos ajim i thʉ̈r (Hch. 12:12). \ip \bd Khan jawaag ajĩ.\bd* Chadcha Marcoou Jesuu iekhamatarrta jaau sim, mamʉ ʉ̈rcha õrag jaaum ig simʉn irua nem waumatarrta dawaacha oopi sim. Magua Marcoou oowai Jesús chadcha ich Ẽwandam Iewaa atarrta sĩi ich Aai chogkha bëejim; mag i chog aawai ich Jöoirau nem waupim khõsimpierr wawaagta bëejim. Magua chadcha ichdëu ley jaaunaa, mepeenjã õor mor eemua dau daau öbeerpʉ̈inaa, amag meeurrau aadëphʉm aig irua dawaata ich jua theeg õrag oopiejeejim. Mag irua nem waumatarr gaai ich jua theeg oopijieb mamʉ, chikhamnau i juau thõotarrjã deeu iiu phiidʉbarm gaaita ʉ̈rcha õrau i jua theeg oojierram. Maguata peer libro jãrrchapaím Marcoou aata jaau sim (11:1–16:18). \c 1 \s1 Juan õor pör choomieu Ẽwandam iek jaau nʉrrarr \r (Mt 3:1-12; Lc 3:1-9; Jn 1:19-28) \p \v 1 Warrcha maach peerdʉajem iek jawaag Jesucristo Ẽwandam Iewaa bëetarran mʉgta ajim aajem: \v 2 Warr jöoingar Ẽwandam i jaaumie Isaías khararrag Ẽwandamau ich iek phãpiewai ich Chaai pʉ̈ijuuta jaaujim anaabá. Pari mag ich Chaai pʉ̈iju na deeum igwia ich Chaairagta magjim anʉm: \q1 “Iewaa, mua pʉ na mʉch iek jaaujem pʉ̈iju. \q1 Mag wounauta pʉ na pʉ maju ee õrag pʉ barju jajawagmaju, thumaam khʉʉnau pʉ iek ũrm khõsi sĩi pʉ nʉ naamkhĩir” ajim anʉm. \rq (Mal. 3:1)\rq* \q1 \v 3 “Mag woun ajappai õor barba aajem aar sĩejemuata ich aar õor barbaimaawai pʉ jaaumamua, ‘Ya maach Pör bëeimʉʉ sim’ a jaaumaju, pʉ igwia. \q1 Mag pʉ igmamua, ‘I bëeju nawe pãach thãar khĩir khaugbat’ a jaaumaju, thãraucha khõsi pʉ iek ʉ̈khamkhĩir.” \rq (Is. 40:3)\rq* \m Magta ajim aajem Ẽwandamau ich Iewaag, Juan igwia. \p \v 4 Mag chi Ẽwandam Iewaa maju na i jaau nʉrrarr Juan ajim aajem, chi õor pör choomie. Warrgarwe chi Juan igwia mag nʉrraju jaautarr aawaita chadcha thum ich agjöo öbëbërgmamua Juanau õrag, “Pãach khaibag ãsie ewag khĩirjuwia, Ẽwandamag chugpaapi jëeuwia, mʉrʉg pãach pör choopibat; magbaawai Ẽwandamau chadcha pãar khaibag chugpaapʉ̈iju” a jaaujeejim anaabá. \p \v 5 Mag irua jaau nʉrrʉm ũrbaawai bëejeejim aajem: Judea durram khʉʉn dʉ̈i Jerusalén phöbör eem khʉʉnpa, i iek ũraan. Mag amach jʉ̈gʉucha ũrwia, ãsie ewag amach khaibag khĩirjuwia, meerba jaaunaa amach pör choopibaawai, Juanau am pör choopʉ̈imajim aajem, döjã Jordán ee. \p \v 6 Juan chi õor pör choomie khajũan camello ëu dënta kha sĩejim aajem. I ãi jʉ̈ajemjã nemhëu dën ajim aajem. Maagwai irua khoojerr, asphit ajim anaabá pamiel dʉ̈i. \v 7 Mag wounau õrag jaauwai, “Mʉg ed gaai mʉ ẽudee jöpcha woun ãb bëejugui” aajeejim anʉm. “Ma mʉ khãaijã ʉ̈rcha iek theeg sim. Mag mʉ khãaijã ʉ̈rʉʉcha iek theeg sĩewaita mʉ chan mʉg chirʉm aig sĩi i chogkhaagpaijã serbiiba chirʉm. \v 8 Muan sĩi dödamaupai pãar pör choo chirʉm. Pari ichcha bëem ed gaai ichdëun pãrag ich Ẽwandam Akhaarchata deejugui” aajeejim aajem õrag, mag Jesús bëeju igwia. \s1 Juanau Jesús pör chootarr \r (Mt 3:13-17; Lc 3:21-22) \p \v 9 Mag Juanau õor pör choo nʉrrʉm jaarta Jesucristo Ẽwandam Iewaa bëejim aajem, Galilea durram phöbör Nazaretmua. Mag ich aig pierrwai Juanau döjã Jordán ee i pör choopʉ̈ijim aajem. \v 10 Mag pör choowia dö eemua öbëraau oowai, edaujãata weeudʉbaadëm eemua Ẽwandam Akhaarta duburjöo khitʉm i gaai jupcheeg wëwëwë urum oojim anʉm. \v 11 Magbarm ee ĩchab ʉ̈gtharmua õor iekjö, “Iewaa, pʉʉta mʉ Chaai mʉchdëu jãsehne wai chitʉmʉu; pʉ gaaimua mʉ onee chiraajem” abarmjã ũrjim aajem. \s1 Dösãtau Jesús khũgurju ẽkhatarr \r (Mt 4:1-11; Lc 4:1-13) \p \v 12 Mag pör choo aaipawi i durrpabaadëm ee, ich Ẽwandam Akharaucha warp õor chukag ee i warrjim aajem. \v 13 Mag mam mawia cuarenta días sĩejim anaabá, durr warp õor chukag ee, maach khoojem nemkham ee. Mag i sim aigta dösãtau bëewia irig sëukhabaichëjim anaabá, i khũgur awaag. Maigmua chi dösãt petarr ẽudee jũrr Ẽwandam chognaanauta ʉ̈gtharmua bëewia i khĩir jãsenkhachëjierram aajem. \s1 Jesuu warrpem Galilea durr Ẽwandam iek jaaubaaderr \r (Mt 4:12-17; Lc 4:14-15) \p \v 14 Mag khur Jesús majim aajem Galilea durr, õrag “Ẽwandamau õor thumta ich dënkha aum khõsi sim” a jawaan. Mag i maawai rey Erodeeu Juan pʉr auwi cárcel deg pʉ̈itarr khur ajim aajem. \v 15 Mag Ẽwandam iek jawaanta marr aawai ichpai igwia jaaumamua, “Warrgurwe Ẽwandamau Juan ẽudee woun ãb pʉ̈iju a jaaujerr ĩsta barbaichëmgui” ajim anʉm. “Maagwai ĩsin chad Ẽwandamau thumaam khʉʉn ich dënkha aum khõsita sim. Pari magaagan pãach khaibag ãsie ewag khĩirjunaa iseg nʉm dʉ̈i thãraucha maach peerdʉajem iekta ʉ̈khabat” aajeejim aajem ich Jesuucha õrag. \s1 Dö ʉamien jayap Jesuu ich dʉ̈i thʉ̈rphë arrtarr \r (Mt 4:18-22; Lc 5:1-11) \p \v 16 Biek ãb Jesús thʉrrdö Galilea anʉm igaau nʉrrʉmua õor numí dö ʉrëu nʉm ooimajim aajem. Makhʉʉn Simón ajim aajem ich naam Andrés anʉm dʉ̈i. Ich makhʉʉn dö ʉamien ajim aajem. \v 17 Makhʉʉnag Jesuu, —Idëu pãach red pʉawia mʉ dʉ̈ita wëttarrau ajim anʉm. Ich jãg pãach mʉg sĩi dö ʉa gaaipai nʉmjö, mʉg atag jũrr mʉ iek õrag jaau gaaipaita nʉisijugui ajim anʉm amag. \p \v 18 Mag chadcha amachig magbarm bʉ̈rre amach red pʉawia Jesús dʉ̈i ërëujim aajem. \v 19 Mag ërëubaadeeu ag atkhajãrpai deeu õor numí botedam ee amach red thʉrrdʉ sĩsidʉm kha nʉm ooimajim aajem. Makhʉʉn jöoi Zebedeo chaain ajim aajem, Santiago Juan dʉ̈i. \v 20 Makhʉʉnjã Jesuu ëeurrjim anaabá ich dʉ̈i. Magbaa amach aai Zebedeo ich phidkhaajem khʉʉn dʉ̈i bote ee pʉawia i dʉ̈i wëtjim aajem. \s1 Jesuu woun ãb dösãt bënëu baarjerr monaautarr \r (Lc 4:31-37) \p \v 21 Mag wëtwi, Capernaum phöbör ee barwia, jua ʉ̈ʉijem ed aadeewai, judionaan Ẽwandam iek jaaujem ee mawia, õrag Ẽwandam iek jaaubaadëjim aajem, ich Jesuu. \v 22 Mag irua jaaumam ũrwia, aig õor i iek ũr narr khʉʉn jʉ̈gderraa naajim aajem, amachdëu ũurwai Jesuu jũrr Moiseeu ley phã pʉarr jawaag chi khaphʉm khaphʉm aajem khʉʉn khãyaujã jaau khapcha jaaumam ũrwia. \v 23 Mag Jesuu Ẽwandam iek jaau sim aig woun ãb mor ee bën khaigbam wai sim sĩejim aajem. \v 24 Mag wounau Jesús oo athaawai chi bën i mor ee simuata thet äa anaa irig, —¡Jesús Nazaretpierr! Idëu maar sĩi khajapha sĩubá ajim anʉm. Puan sĩi maar öpäainta urum. Mua pʉ khaphʉ chirʉmgui ajim anʉm, pʉ jammua urú. Pʉ Ẽwandam Iewaa ʉ̈gtharmua bëetarr khabahab, warrgurwe Ẽwandamau pʉ̈iju a jaaujerr ajim anaabá irig chi mepeer garmua. \p \v 25 Magbaawai jũrr Jesuu chi meperagta meeukhanaa, —Khĩu abá. Pʉchta warag jãg woun mor eemua öbërbaad ajim anʉm. \p \v 26 Jesuu mag iekhabaa, chi mepeer mag woun mor eemua wiwiug öbërbaadeeu, warre jẽkhʉt phʉphʉrgpʉ̈iwia, chi wounta iek chuk pʉajim anaabá. \v 27 Õrau amach daúa mag oobaawai dauderraa nʉm iekhau amach wir aigpai, “¿Jãga jãg wounau iekhaawai meperaupa i ipierraa nʉma?” anaajim aajem. \v 28 Jesuu mag woun mor eem mepeer jʉrbapʉ̈im jöpchata Galilea durr ee maimua ag bigaau phöbördam nʉnʉidʉm eem magwe khakhapdö jöisijim aajem. \s1 Simón phaauhũan Jesuu monaaupʉ̈itarr \r (Mt 8:14-15; Lc 4:38-39) \p \v 29 Mag judionaan Ẽwandam iek jaaujem deg Jesuu õrag Ẽwandam iek jaau sĩewia öbëraau igbaadëjim aajem, Simón Andrés dʉ̈i joobaajerr di aar. Mag i mam dʉ̈i i khapeen numí wëtjim aajem. Makhʉʉn, Santiago ajim aajem Juan dʉ̈i. \v 30 Mag wëtwia Jesús deg pabaimaawai aiguim khʉʉnau irig jaaujim aajem, Simón phaauhũan put ee khʉʉumieu mor mas sim. \v 31 Ichig mag jaaubaa, aar dubwia, i jua gaai pʉrnaa ʉ̈gthaag phiriu aujim anaabá. Mag phiriu atham bʉ̈rre chi khʉʉumiejã thumbabaadeewai warag phiidʉwia am jãogjim aajem. \s1 Khëubaadëm ee Jesuu õor pöm monaaupʉ̈itarr \r (Mt 8:16-17; Lc 4:40-41) \p \v 32 Maimua ya edau khëubaadëm ee, õrau amach aaunaan khamor machag khĩirpierr wai narr khʉʉn dʉ̈i dösãt bënëu sĩsidʉmpa Jesús aig waibëemajim aajem. \v 33 Mag warag thum phöbör eem khʉʉn bëewia i sim di aig puertdi igaauta daaugajãrm magwe pos aphöbaadëjim anaabá. \v 34 Mag, sĩi khajapham khamor machag khĩirpierr wai sĩsidʉm ich aig aubëemarr khʉʉn monaaumam dʉ̈i ĩchab mepeenpa õor mor ee sĩsid arr jʉr wërpmajim aajem. Chi mepeenau i khaphʉ naajim anaabá, i chadcha Ẽwandam Iewaakha sim. Mamʉ ich Jesuu bʉ̈ʉrjã amag iekhapiba aajeejim aajem. \s1 Jesuu Galilea durr Ẽwandam iek jaau phʉʉrdʉ nʉrrarr \r (Lc 4:42-44) \p \v 35 Jesuu ichdëu mag õor pöm monaautarr ag noram edaraawe phiidʉwia phöbör igaau warphaapai ich ap majim aajem, õor chukag ee, Ẽwandamag jëwaan. \v 36 Magbaawai Simonau tagam khʉʉn ich khapeen dʉ̈imua i jʉr wënʉrrawi oobaimaawai \v 37 irig jaaujierram aajem, õor thumaam khʉʉnau mag i jʉr wënʉrrʉm. \p \v 38 Mamʉ magbaawai jũrr ichdëu amag magjim anʉm: \p —Chawag dewam phöbör dakhapaim aarta wëttarrau, jũrr mamaam khʉʉnagjã Ẽwandam iek agjö jawaag. Warrjã mag jawaanta mʉ bëejimgui ajim anaabá. \p \v 39 Ich mag Jesuu Galilea durr õor nʉnʉidʉmpierr Ẽwandam iek jaau nʉrranaa judionaan Ẽwandam iek jaaujem degjã jaaujeejim aajem. Mag nʉrrʉmua õor mor ee mepeer khaigbam wai sĩsidʉmjã warre dau daau öbeerpʉ̈i maajeejim anaabá. \s1 Jesuu woun ãb kokobé bënëu bar sĩerr monaaupʉ̈itarr \r (Mt 8:16-17; Lc 4:40-41) \p \v 40 Biek ãb woun phĩe kha dodoso sim Jesús aig bëewia i khĩirphee kanieu phõbkhachëwia irig, —Pua khõs chirʉm khai, mʉg phĩedau warre mʉ gaaimua chugpaabapʉ̈i aichëjim anʉm irig. \p \v 41-42 Magbaa Jesuu i dau aug khaugwi i gaai pʉrnaa irig, —Mua pʉ monaaupʉ̈im khõsi chirʉm. Monaau chirsí magan ajim anʉm irig. \v 43-44 Magwia Jesuu irig, Mua mʉg pʉch monaaubarm oob õrag jawam ajim anʉm. Magju khãai nacha Jerusalén mawia Aai i jëeujem degam phadëg pʉch mor oopibaimá. Maimua Moiseeu iek phãtarr gaai jaau simjö pʉch monaaubarm paar nemchaain ofrendakha deebá ajim anʉm, pʉch mʉg monakha chirsim õrag khap amkhĩir. \p \v 45 Mamʉ Jesuu mag ich monaautarr õrag jaaupiba arrta ich nʉrrʉmpierr jaaubaadëjim anaabá. Mag gaaimua Jesús tag phöbör ee parhooba öbërju khaba, õor chukag chʉʉita sĩsijim aajem. Mamʉ magʉm ãba, mam phöbör igaau i sim aar durrpierram khʉʉn i aar baarjeejim anaabá. \c 2 \s1 Jesuu woun ãb khapá jʉser khitʉm monaautarr \r (Mt 9:1-8; Lc 5:17-26) \p \v 1 Jesuu mag woun monaaupʉ̈itarr khur khãai khapancha khaba nʉm ee, phöbör Capernaum anʉmʉg majim aajem. Mag mawia barbaimaawai sĩi phöbör eem khʉʉnau i barbaimam khakhapdö jöisijim anaabá. \v 2 Mag amachdëu i deg pabaichëm khaug athaawai aig bëe thʉnʉmua õor pöm pos sĩi puertdi igaaum magwe phẽu thʉnʉisijim anʉm. Jesuu mag pos thʉnʉm khʉʉnag Ẽwandam iek jaau sĩejim aajem. \v 3 Mag nʉm ee õor jayapam khʉʉnau woun ãb khapá jʉser khitʉmta pa bʉʉrkham gaai jiir aibëejierram aajem. \v 4 Mag aibëewi Jesús sim aar mag woun wai dubaag ẽkha naajim aajem; pari mag puertdi igaau õor phẽu thʉnʉm khurau pöd ierrag wai dubju khaba aawai, ʉ̈gthaa dihëu ʉ̈r waaidʉtkhawia, chi Jesús sim ʉ̈rʉʉ dihëu magar auwi, chi pa bʉʉrkham gaai jʉ̈gadau jʉ̈khanaa mag chi khapá jʉser khitʉm eeg jiir burrpʉ̈ijierram anaabá, Jesús sim aigcha, amach aaunaan monaaupʉ̈iju khaphʉ narr aawai. \fig |src="CN01686B.TIF" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="MRK 2.4" \fig* \v 5 Jesuu amau mag khĩirju nʉmjã khaphʉ sĩerr aawai chi khapá jʉser khitʉmʉgta, —Pʉ pekau thum ya mua chugpaabapʉ̈imgui ajim anʉm. \p \v 6 Mamʉ mag iekhabarm ũrwia Ẽwandam iek jawaag ithee chi machnaan aig narr khʉʉnau amach wir aigpai, \v 7 “¿Ma chijãg wounta Ẽwandam dau na mag khaigba i jũur iekha sĩma? Ãba Ẽwandamau khabam chan maach pekau chugpaa auba aajem” ajierram anʉm. \v 8 Mamʉ amau amach ödegpai mag khĩirju nʉmjã Jesuu khaphʉ sĩerr aawai amag, —¿Pãrau khanthee pãach ödeg jãg khaigbata khĩirju nʉma? ajim anaabá. \v 9 ¿Wa mag pekau chugpaabarmjã dau daau ooba naawai pãrau khĩirjuawai chadcha phithurg chukhu thumaam khʉʉnau mag iekhaju aai nʉm a nʉwa? Mamʉ mua irig, “Phiidʉwia pʉch pa bʉʉrkham ãbamʉg phë auwia petá” akhiin, õrau amach daúacha ooju, i monaau sĩsi wa monaauba khãijã ich mag sĩsim. Magua pãrau mʉ dënjö chan cha mua jawaagpamjö abajugui ajim anʉm. \v 10 Mamʉ mʉch chi Emkhooi Iewaa Ẽwandamau ich juapá deetarrau chadcha mʉg jẽb gaai õor pekaujã chugpaaju aai chirʉm pãrag khap amkhĩir, mua pãrag oopikhimgui ajim anʉm. \p \v 11 Magnaa chi khapá jʉser khitʉmʉgta, —Phiidʉwia, pʉch put ãbamʉg juurwia, pʉch diig petá ajim anʉm. \p \v 12 Magbaawai ag bʉ̈rre chadcha phiidʉwia, ich wai bëetarr pa bʉʉrkham dʉ̈i ich putpa ãbamʉg phë auwia, thumaam khʉʉn dakhĩir nem moná dawag öbërbaadëjim anaabá. Mag öbërbaadëm oowi aig narr khʉʉn dauderraa nʉisijim anʉm. Mag nʉm iekhau Ẽwandam thö iekhamamua, “Ẽwandam, ag na marau bʉ̈ʉrjã mʉg nem ooba aajemta ĩsta chadcha pua marag pʉch jua theeg oopibarm. Pʉchta chadcha chi jua thierriu Ẽwandam” anaajim aajem, irig jëeumamua. \s1 Jesuu Leví ich dʉ̈i ëeurrtarr \r (Mt 9:9; Lc 5:27-28) \p \v 13 Jesuu Capernaum phöbör ee mag woun monaautarr khur petajim aajem deeu Galilea thʉrrdöog. Mag mawia i barbaimaawai, ich aig jũrram khʉʉn phẽphẽeukhamua õor pos aadeewai, amag Ẽwandam iek jaaubaadëjim aajem. \v 14 Mag jaau sĩewi petaau jöoi ãb Alfeo anʉm iewaa Leví anʉmta ooimajim anʉm. Mag Leví Romaam gobierno dën dëbpaar jëeujem arr aawai õrau ichig dëbpaar phagaan bëejem ag mes bigaau päar sĩejim anʉm. Mag oobaimaawaita Jesuu irig, “Mʉ dʉ̈i marrau” abaawai, phiidʉwi, chadcha i dʉ̈i petajim anaabá, i kha ogdʉba nʉrraag. \s1 ¿Khan jãgwia Jesús pekaupan dʉ̈i thach khoojeejĩ? \r (Mt 9:10-13; Lc 5:29-32) \p \v 15 Biek ãb Jesús ich khapeen dʉ̈i Leví di aig thach khö sĩejim aajem. Maig naajim aajem ĩchab ich Leví khapeen agjö gobierno dën dëbpaar jëeujem khʉʉn. Maimua ĩchab õor khapan i ẽudee bëetarr aawai amach khaibagau thʉ̈rphöokham khʉʉnpa aig thʉnaajim aajem, Jesús dʉ̈i ãbam mes gaai thach khoowai. \v 16 Mag i makhʉʉn dʉ̈i ãba thach khö sim aig fariseonaanau Ẽwandam iek jawaag chi machnaan dʉ̈imua chi Jesús dʉ̈i wënʉrraajerr khʉʉnagta jëeuchëjierram anʉm: \p —¿Jãga jãg pãar maestro sĩi dëbpaar jëeujem khʉʉn dʉ̈i pekau pöm sĩsidʉm khʉʉnpa ãba thach khö sĩ? ajierram anʉm. \p \v 17 Mamʉ amau mag iekhabarm ũrwia Jesuu amag magjim anʉm: \p —Kha monakha nʉm khʉʉnau chan doctor igba aajem. Mor masim khʉʉnta doctor iigjem. Mʉ chan bʉ̈ʉrjã pekau chukhu wajapha khithëem aajem khʉʉn jʉraanjã bëeba, mʉʉn õor pekau pöoma khithëem khʉʉn peerdʉ awaanta bëejimgui ajim anaabá, khĩirjug iiur aumkhĩir. Maguata mag am pekau pöm nʉmjã igba, am dʉ̈i thach khö chirabahab ajim anʉm, amjã Ẽwandam dënkha awaag. \s1 ¿Khan jãgwi Jesús khapeen sʉrkhaba aajeejĩ? \r (Mt 9:14-17; Lc 5:33-39) \p \v 18 Khãai ãb fariseonaan igar nʉm khʉʉn Juan chi õor pör choomie khapeen dʉ̈i thach khöba sʉrkha naajim aajem. Mag nʉm ee õrau Jesús sim aar wëtwia irig maguimajierram anʉm: \p —Fariseonaan igar nʉm khʉʉn maimua Juan khapeenjã sʉrkha nʉmta, ¿khan jãgwia pʉ dʉ̈i wënʉrraajem khʉʉnta jãg sʉrkhaba nʉ? ajierram anʉm. \p \v 19 Magbaa Jesuu amag magjim anʉm: \p —Pãrau oowai, ¿chi jua pʉr sim woun onee ich ʉʉi dʉ̈i thach khö nʉmich, irua õor ich jua pʉr nʉm ee thʉ̈rtarr khʉʉn sĩi bëewia ökhĩirjuu ohoodö naajẽ, sʉrkhaawai bʉ̈ʉrjã thach khöba? Magba aajem. \v 20 Magua ich agjö mʉ dʉ̈i wënʉrraajem khʉʉnjã sʉrkhaba nʉm. Am sʉrkhajuun, mʉg atag mʉ am jaaijö am dʉ̈i chitʉm pʉr atham ed gayan chadau am amach khĩrauta sʉrkhawia ĩchab thachjã khöba nʉisip aju, gaai machgau. Mamʉ mʉʉgwaiwe chan am sʉrkhaju khaba nʉmgui ajim anʉm, agtha mʉ am dʉ̈i chiraawai. \p \v 21 Magnaa, ’Pãadë khĩirjubat ajim anʉm. Pãraun chadcha pãach jöoinau jaaujerrjö thach khöba sʉrkha nʉm. Mamʉ pãrau jãg mua iek iiur jaau chirʉmjã khõsinaa agjö warrgarm khĩirjug chi jöoijã agtha khõsi wënʉrrʉmʉn, magan mag khĩirjugan sĩi put iiur auwia jũrr khajũa jöoi gaai phẽekhabarmjöta sĩsim. Ãbmua khãijã put iiuriu khajũa jöoi gaai phẽekhakhiin, mag put iiur i pächdʉbaadëmua chi kha sim ee thʉrrdʉbaadeeu warag ich warr sĩerr khãaijã nem wäg sĩsiju. Magua chi mʉ iek ʉ̈kha simua chan mʉg iek iiur mua jaau chitʉmjã ʉ̈khanaa pöd amach jöoin ijã agjö ʉʉrkhaju khaba simgui ajim anʉm. \v 22 Wa magbam khai, vino õrr achpamkhĩir nemhëu jöoi dën thũrkha sim ee pʉbarmjöta aju: Chi vino õrr achpabaadeewai, chi nemhëu jöoiraa sĩewai, ãwatba jẽgdʉbaadee chi vinojã ãrbaadëm dʉ̈i chi nemhëujã ya tag serbiiba sĩsiju. Maguata vino õrr achpamkhĩran, agjö nemhëu iiur eeta pʉajemgui ajim anʉm amag. \s1 Jesuu khan nemta jua ʉ̈ʉijem ed wauju aai sĩ a jaautarr \r (Mt 12:1-8; Lc 6:1-5) \p \v 23 Khãai ãb jua ʉ̈ʉijem ed Jesús ich khapeen dʉ̈i trigodö ee dich wëtumua chi khapeenau trigo phierr ahaug wëtmajim aajem. \v 24 Mag trigo phierr nʉm oowia Moiseeu Ẽwandam iek phã pʉatarr wajapcha ʉʉrkhaajem khʉʉnau Jesuug, —Pʉdë oobá: Jua ʉ̈i nʉm ed aawai bʉ̈ʉrjã phidkhaju khaba nʉmta pʉ khapeenau jãg trigo phierrnaa khö wënʉrrʉmwai ajierram anʉm. ¿Pua chan khaugbahab ajierram anʉm, jãgpai phierr nʉmjã nem pöm eeu nʉm dʉ̈i ãba sim? \p \v 25 Magbaa jũrr Jesuu amag magjim anʉm: \p —Mamʉ ¿khani mʉ khapeenau khaigba abar? Magan ¿pãrau chan Ẽwandam iek phã sim gaai thʉ̈ʉrwai bʉ̈ʉrjã khaugbata aajeeb, rey David khakhitarrau ich khapeen dʉ̈imua amach jãsöo aphöbaadee pan khötarr? \v 26 Pãrau khaphʉ nʉmgui ajim anʉm, warr Abiatar phadnaan pörkha sim jaar David ich khapeen dʉ̈i Aai i jëeujem deg dubwia ag ee pan ofrendajö Ẽwandam ithee wai narr khöpʉ̈itarr. Mag pan parhoobam khʉʉnau khöju khaba, ãba phadëupaita khöju aai sĩejim anaabá. Mag sĩerrta ichdëujã khöwi ich khapeenagjã deejimgui ajim anʉm amag. Mamʉ mag khötarr paarjã Ẽwandamau am chig abajim. \p \v 27 Jesuu amag mag iekhawi ichdëupai deeu ũmaai amag magjim anʉm: \p —Jua ʉ̈ʉijem edan, ʉ̈u õordam jua ʉ̈i wënʉrramkhĩirta Ẽwandamau deejim; mamʉ mag nʉm chan mag jua ʉ̈ʉijem ed sʉrkha wënʉrrʉm gaaimuata maach ʉ̈u wënʉrrʉm anʉm khabam. \v 28 Maguata mʉch chi Emkhooi Iewaa mʉg jẽb gaaijã iek theeg chirʉmuata thumaam khʉʉnag khan nemta wauju aai nʉ a jaauju aai chirʉmgui ajim anʉm, jua ʉ̈ʉijem ed awiajã. \c 3 \s1 Woun ãb jua jʉsar khitarr \r (Mt 12:9-14; Lc 6:6-11) \p \v 1 Biek ãb deeu jua ʉ̈ʉijem ed Jesús mawi Judionaan Ẽwandam iek jaaujem deg dubimajim aajem. Maig woun ãb ooimajim anʉm thoom juadam jʉsar khitʉm. \v 2 Maig naajim aajem ĩchab fariseonaan, Moiseeu Ẽwandam iek phã pʉatarr wajapcha ʉʉrkhaajem khʉʉn. Makhʉʉnau Jesuug bʉ̈ʉrjã dau thõba naajim anʉm, amach dakhĩir Jesuu jua ʉ̈ʉijem ed mag woun monaaubapäaiwai irig, “Jãgan pua chan jua ʉ̈ʉijem edjã ʉʉrkhabata chirab” a iekhaag, mag nʉm dʉ̈i ĩchab magʉm gaaimua thethem khʉʉnagjã i khaibag waupi jawaag. \v 3 Mamʉ Jesuu amau mag khĩirju nʉm khaphʉ sĩerr aawai warag chi jua jʉsar khitʉmʉgta, —Phiidʉwia dayag pidú, maimua mau õor jãrr dʉnʉʉubaichë ajim anʉm. \p \v 4 Magnaa jũrr chi fariseonaanagta, —Pãrau oowai ¿khan nemta maadëu wauju aai nʉ ajim anʉm, jua ʉ̈ʉijem ed? ¿Õordam dʉ̈i ajapha aju wa õor khaibag wauju? ¿Õor peerdʉ auju, wa õor thõoju? ¿Khani ʉ̈ucha sĩ? a jëeujim anʉm amag. \p Mamʉ amachig mag jëeutarr ni ãbmuajã bʉ̈ʉrjã i iek ʉ̈khabajierram anaabá. \v 5 Mag ni ãbmuajã ich iek ʉ̈khaba abaawai amag khĩir masi eerpanaa warag ökhĩirjuu aadëjim anʉm, ichdëu oowai amau bʉ̈ʉrjã wir aig amach khapeen dau ee aug khaugba nʉm oowia. Magwia chi jua jʉsar khitʉmʉgta, —Dayag jua ʉabá ajim anʉm. \p Mag chadcha i ipierr ʉ̈gthaag jua ʉabaawai warre jua monakkha sĩsijim anaabá. \v 6 Mag chi fariseonaanau amach dakhĩir mag woundam monaaubapʉ̈im oobaawai khĩir machgau warag amachta daau paaukhabaadëjierram aajem. Maimua rey Erodes igarm khʉʉn chi thethemnaan dʉ̈i ãba biirdʉwia, “Jãga akhiin maadëu jãg Jesús pʉr auwia thõopʉ̈ikhamgui” a khĩirju nʉisijim anaabá. \s1 Jesuu Galilea thʉrrdö igaau õor pöm monaaupʉ̈itarr \p \v 7 Maigmua Jesuu ich khapeen ich dʉ̈i phë arrjim aajem, ich ag Galilea eepai thʉrrdö pöoma simʉg. Mag i mam dʉ̈i õor khapaana Galileapien Judeapienpa wëtjim aajem. \v 8 Jesuu mag õor mor masim khʉʉn monaau nʉrrʉm a ũrphöbaadeewai õor pöoma i aig bëe thʉnʉisijim anaabá: Jerusalenpien, phöbör Idumea anʉm aram khʉʉn, döjã Jordán anʉm ee edau öbeerjem garm khʉʉn, maimua phöbör Sidón anʉm dʉ̈i Tiro dakha phöbördam nʉnʉidʉm eem khʉʉnpa bëejierram aajem. \v 9 Mag õor pöm bëe thʉnaawaita Jesuu ich khapeenag ya ag nawe jaau wai sĩejim aajem, sĩi ich ithee bote khĩir khaug wai naamkhĩir, atcha õor pöm aadeewai thet ich phẽeuthʉ aum ugua ag ee waaidʉag. \v 10 Ich mag ed Jesuu õor pöoma monaaukhapʉ̈ijim aajem. Mag õor pöm monaaumam amach daúa oo narr aawaita warag jũrram khʉʉnau i gaai juaucha pʉrchëm iigjeejim anaabá, amachjã monaaumkhĩir. \p \v 11 Mag õor pöm wëjöm ee naajim aajem ĩchab, mor ee thõthõrrsöm bën paraa sĩsidʉm khʉʉn. Magʉm khʉʉnau Jesús oowai warag aig bëenaa, i khĩirphee kanieu phõbkhanaa wiwiukhamuata, “Pʉʉn chadcha Ẽwandam Iewaau” aajeejim anʉm. \v 12 Mamʉ Jesuu chi mepeenag meeurrau sĩiujeejim anaabá, thumaam khʉʉn jʉ̈gdaar mag ich jaau wënʉrram ugua. \s1 Jesuu ich dʉ̈i ogdʉba wënʉrramkhĩir doce jʉr autarr \r (Mt 10:1-4; Lc 6:12-16) \p \v 13 Mag Jesuu õor pöm monaau nʉrrarr khur durrsĩ gaai waaidʉwia ich dʉ̈i wënʉrrarr khʉʉn eem ichdëu khõsim khʉʉn ich aig thʉ̈rkha aujim aajem. \v 14 Mag ich aig thʉ̈rkha auwia mag õor khapan ich dʉ̈i wënʉrrʉm khʉʉn eem ichdëucha doce jʉr aujim aajem, ich iek õor ee jaau wënʉrramkhĩir pʉ̈yaag. Ich makhʉʉnta ich iek jaaujem khʉʉnkha thʉ̈rjim aajem, apostolnaan. \v 15 Maimua mag doce jʉr autarr khʉʉnag ĩchab ich jua theegjã deejim aajem, ich dënjö õor mor masim khʉʉn monaaunaa mor ee mepeer khaigbam sĩsidʉmpa jʉr wërpmamkhĩir. \v 16 Mag ichdëu doce jʉr autarr khʉʉn thʉ̈r, mʉkhʉʉn ajim: \q1 Simón, (ichpai Jesuu Pedro a thʉ̈rjim); \q1 \v 17 Santiago, jöoi Zebedeo iewaa, (ichpai ĩchab Jacobo aajeejim); \q1 Juan, agjö jöoi Zebedeo iewaa, chi Santiago eeum; (Makhʉʉn Santiago Juan dʉ̈ita amach numwe Jesuu “Boanerges” a thʉ̈rjim aajem, am ibʉʉr wau thʉ̈r; mag “Boanerges” a sim aiguin, khõrg pagthʉmjö sĩerrjëem a simʉu.) \m Maimua mag tag \q1 \v 18 Andrés, \q1 Felipe, \q1 Bartolomé, \q1 Mateo, (ichpai Leví a thʉ̈r sĩejim); \q1 Tomás, \q1 Santiago, chi Alfeo iewaa, (ichpai agjö Jacobo a thʉ̈r sĩejim); \q1 Tadeo, (ichpai Judas anaa Lebeo aajeejim); \q1 Simón chi Cananista, maimua \q1 \v 19 Judas Iscariote, (ich maguata ewag pawi thethem khʉʉnag Jesús pʉr deeju ajima, i thõomkhĩir). \p Mag ich khapeen ich dʉ̈icha ogdʉba wënʉrraju khʉʉn jʉrkha auwi degag bëejierram aajem. \s1 Õor iek meperauta Jesuug juapá dee sĩejim aajem \r (Mt 12:22-32; Lc 11:14-23; 12:10) \p \v 20 Mag bëewi õrau i deg pabaichëm khaug athaawai i aig õor pöoma biirdʉbaadëjim aajem. Mag õor pöm bëe thʉnaawai bʉ̈ʉrjã jua par khabam gaaimua Jesujã thach khöba ni i khapeenjã pöd thach khöba naajim aajem. \v 21 Jesús aar mag õor pöm jũrr phẽphẽeukham gaaimua pöd thachjã khöba sim a ũr athaawai chi khodnaanau i awaan wëtjierram aajem, lökiebaadeewaita mag thachjã khöba simpii awia. \p \v 22 Mag nʉm dʉ̈i ĩchab Moiseeu Ẽwandam iek phã pʉatarr jawaag chi machnaan Jerusalén phöbör eemua bëetarr khʉʉnaujã i igwia, “Jãan dösãtnaan pör Beelzebú aajem dʉ̈i khapeerkha sĩewai ag juapaauta jãg õor mor eem mepeenjã dau daau jʉrkhʉʉi nʉrrabahab” anaajim aajem. \p \v 23 Mamʉ am mag iekha nʉm ich Jesuu khaphʉ sĩerr aawai warag ich aig am thʉ̈rkha auwi amag, —Mua pãrag jëeu ookhimgui ajim anʉm: ¿Pãrau khĩirjuawai meperau ichdëupai wir aig ichjöm khʉʉn dawag jʉrkhʉʉiju khai? Meperau chan bën khaigbam chawag jʉrba aajemgui ajim anʉm. \v 24 Gobiernoou khãijã õor pöm ich igar thʉnʉm jãrrcha thöonaa amach wir aigpai wërbʉpikhiin, amach wir aigpai öbapäaiwai mag gobierno ich mag nem jua theeg sĩerrabaju. \v 25 Wa magbam khai, woun ãb ich chaain dʉ̈ipai meeukhawi amach wir aigpai wërbʉkhiin, warag aaidʉju. \v 26 Ich agjöta simgui ajim anʉm, mepeerjã. Meperau wir aig amach eepai juurhi phiriupʉ̈ikhiin, magan warre amach öpʉ̈ijuuta ẽkha phöbaadëm. \p \v 27 Magnaa amag, ’Pãadë mʉ sëu awi wajapha khĩirjubat ajim anʉm. ¿Khaíu mʉg nʉm aig sĩi ãb jierrnem wajapham dʉ̈i ich di thʉa sim aig dubwi i nem jĩgkhaju khai? Sĩi khapanaam khʉʉnau wa i khãai ʉ̈rʉʉcharamua i ibʉʉr auwi khabam chan pöd i nem jĩgkhabam. Ich agjöta sĩebahab ajim anʉm, mepeerjã. Mʉ i khãai jua theeg khaba chirakhiin, muajã pöd õor mor eem mepeen jãg dau daau jʉr wërpbajugui ajim anʉm. \p \v 28 Mag iekhamamua ich Jesuupai amag magjim aajem: ’Pãadë pãach jʉ̈gʉucha wajapha ũrbat cha mua jawaagpam: Ẽwandamaun chadcha õor khaibag thumaa chugpaaju, am parhoob iekhamarrpa thum. \v 29 Mamʉ pekau ãb sim, maan mua Ẽwandam Akhaar jua theegau nem wau chitʉm oo nʉmta warag mepeer gaai thʉ nʉmʉu. Mag pekau chan Ẽwandamau bʉ̈ʉrjã perdonaabamgui ajim anʉm, i Akhaar igwiata mag iekha naawai. Magua Ẽwandam Akhaar igwiata mag khaigba iekhamʉn, mag wounan Ẽwandam dʉ̈i iekkhõr pöomata ich mag chirsijugui ajim anʉm, perdonaajã khaugba. \p \v 30 Jesuu amag mag iekhatarran, Moiseeu Ẽwandam iek phã pʉarr jawaag chi machnaanau ich Jesús igwia “Jãan Beelzebú dʉ̈i khapeerkha sĩewaita jãg nem jua theeg õor mor eem mepeenjã jʉrkhʉʉi nʉrrʉm” a iekha narr aawai ajim aajem. \s1 Jesús eeugpeenau amach ãd dʉ̈imua i dʉ̈i iekham ig narr \r (Mt 12:46-50; Lc 8:19-21) \p \v 31 Mag nʉm ee ich Jesús ãd i eeugpeen dʉ̈i i aig bëejierram aajem. Mamʉ sĩi õor pöm thʉnʉm khurau pöd i aar dubba, daaugajãrpai nʉisiwia jũrr amach garmuata dawag i thʉ̈r naajim aajem. \v 32 Magbaawai i aig narr khʉʉnau irig, —Pʉ ãdau pʉ eeugpeen dʉ̈imua pʉ ʉ̈phʉʉinpa daaugajãr pʉ jʉr wënʉrrʉm, pʉ dʉ̈i iekhaag aajem a jaaujierram anʉm irig. \p \v 33 Magbaa ichdëu amag, —¿Chijã agá mag mʉ ãd, maimua chijã khʉʉn agá mag mʉ eeugpeen? ajim anʉm. \p \v 34 Magnaa ich bigaau ohoodö narr khʉʉnag eerpanaa magjim anʉm: \p —Chamʉ khʉʉnta mʉ ãd anaa mʉ eeugpeenau. \v 35 Mʉrʉgan Ẽwandamau khõsimjö nem wau nʉm khʉʉnta mʉ ãd anaa mʉ ʉ̈phʉʉinau, maimua ĩchab makhʉʉnta mʉ khodnaanau ajim anʉm amag. \c 4 \s1 Wounau nemjĩir dau phöthurtarr ag nem ĩgkhaa \r (Mt 13:1-9; Lc 8:4-8) \p \v 1 Deeu ũmaai Jesuu Galilea thʉrrdö igaau Ẽwandam iek õrag jaaubaadëjim aajem. Mag irua jaau sim ũurwai, sĩi õor pöoma ich bigaau pos phʉʉrbaadeewai, aig bote sĩerr ee waaidʉwia, dö jãrraapai oo jöisijim aajem, jũrr mammua jawaag. Magbaawai õor pöm mag thʉnarrau durrpaimuata i iek ũr naajim aajem. \v 2 Mag mos igaau õor pos thʉnʉmʉg ejemplodampa jaaumamua, —Mua pãrag nem ĩgkhaadam jaaukhim; wajapha mʉ iek ũrbat ajim anʉm. \p \v 3 Maimua magjim aajem: \p —Biek ãb, woun ãb trigo dau phöon majimgui ajim anʉm. \v 4 Mag mawi chi nemjĩir dau irua phötarr, ãaurag bʉ̈ diichjem ee burrjim aajem. Magbaa nemchaain bëewia sĩi thumaa khökhʉʉipʉ̈ijim aajem. \v 5 Maimua ãaur khʉʉn sĩi mokpör jojoodög eeta burrjim aajem, ajappai jẽb chukhu sĩerr ee. Makhʉʉnan chi tharrphëen ʉ̈u jöpcha tharrphëjim aajem. \v 6 Mamʉ mag durrkhu ʉ̈rʉʉ sim iekhau pöd ierr khaar jẽrkhaba ʉ̈rʉʉta khaarkha khëkhëd arr aawai, ed pechag wʉʉbaadeeu, sĩi ë nanauk aadëmua phuabaadëjim aajem. \v 7 Maigmua ĩchab tagam phötarr, miudö arr ee burrwia, chi miiuta nemjĩir khãaijã bãau khaphí bãauwi, sĩi chi nemjĩirdam ichdëuta pör pʉrëu ich magpai dau aphʉʉ nʉisijim aajem, sirphʉg ee ag gaai jopjã jopba. \v 8 Mamʉ tagam ʉ̈u jẽb wajaug ee burrtarran wajaug öbërwia ʉ̈u nem ajaug sĩi phur jopjim aajem, nem bich dapag maimuajã bich thʉʉ, maimua pogkha bich daii; mamʉ mag sĩsidʉm chan bʉ̈ʉrjã chi vano chukhu. \p \v 9 Mag ĩgkha öbaadeewai aig ich iek ũr narr khʉʉnag, ’Keena, jʉ̈g ʉ̈rʉʉnaa chamʉg nem ĩgkhaadam mua jaaubarm wajapha ũrbat ajim anʉm amag. \s1 Khanthee ejemploouta Jesuu mag nem jaaujeejĩ \r (Mt 13:10-23; Lc 8:9-15) \p \v 10 Mag Jesús aig õor pos thʉnaawia ya õor jigdʉdʉ khabaadëm ee, õordam agtha i dakhapai i khapeen dʉ̈i ãba ohoodö narr khʉʉnau khap aag irig jëeujierram aajem: \p —Ma chaig pua nem ĩgkhaadam jaau sĩerrau ¿khani jaau simma? Marag jaaubá ajierram anʉm, wajapcha khaphʉ aag ithee. \p \v 11 Magbaa Jesuu amag magjim aajem: \p —Pãrau khaugam khõsi ũr naawai mʉchdëun warre pãrag khaphʉ api chirʉm, jãgata Ẽwandam õor thãar ee sĩeicheejẽ. Pari ar i iek bʉ̈ʉrpaijã ʉ̈khabam khʉʉnag sĩi nem ĩgkha nʉmuapaita jaaujemgui ajim anʉm, \v 12 maagwai mag sĩi khajapham nem ĩgkhaadamjöpai ũurwai par amau amach jʉ̈gʉucha ũrnaa amach dakhĩir nem wau nʉm oo nʉmjã oobamjö amkhĩir; mag nʉm gaaimua Ẽwandamagjã amach khaibag chugpaapi jëeuba aawai Ẽwandamau am khaibagjã chugpaaba amkhĩir. \p \v 13 Maimua amag, ’¿Mʉg nem ĩgkhaadam merag chukhu khitʉmjã pãrau khaugbata nʉ? ajim anʉm. Mʉg phithur khaba simjã khaugba nʉm chan magan deeum nem jaaukhiinjã ¿pãrau jãga khaugjuma? ajim anʉm. \v 14 Cha mua nem ĩgkhaadam pãrag jaaubarmʉn mʉga simgui ajim anʉm: Chi nemjĩir dau phö nʉrrarr woun, woun ãb Ẽwandam iek õor ee jaau nʉrrʉmjöta sim. \v 15 Maagwai mag chi nemjĩir dau õor bʉ̈ diichjem ee burrtarr, sĩi ar Ẽwandam iek jaau nʉm ũurjem khʉʉnta jaau simgui ajim anʉm. Mag ũrnaa bʉchkhun khaugtarrdam meperau bëewia pör eem warre khĩir akhoopibapäaiwai ũrba arrjöo thʉba nʉmgui ajim anʉm. \v 16 Maagwai ãaur khʉʉn, chi nemjĩir dau ar mokpör jojoodög ee burrtarrjöta naabahab ajim anʉm. Ẽwandam iek õrau jaau nʉm amach jʉ̈gʉucha ũurwai warrpemʉn amau khõchag ʉ̈kha nʉm. \v 17 Pari mag chi nemjĩir wajap khaar khaba arrjö agtha Ẽwandam iek gaai ubʉ khaba naawai, mag Ẽwandam iek amachdëu ʉ̈kha nʉm gaaimua amach phithurg aunaa, bigaaum khʉʉnaujã amach dʉ̈i khaigbajujö aadeewai, sĩi warag agʉg oobamjö öbërwi weetjemgui ajim aajem. \v 18 Maagwai ãaur khʉʉn sĩi nemjĩir dau miudö arr ee burrtarrjöta nʉmgui ajim anʉm. Amau ĩchab Ẽwandam iek ũrm khõsi ũr nʉm, \v 19 pari ãsie deeu ewag khĩirjuajerram. Am khĩirjugan ãba riknaan khajuuta khĩirju sĩsidʉm, nem thum paraa aag. Mag khĩirju sĩsidʉm gaaimuata ĩchab, mag nemjĩir sirphʉg ee aadeewai sĩi dau aphʉʉ chëba nʉisierrjö, Ẽwandam iekjã thãraucha ʉ̈khawi i ithee nem wajapha wawaagjã serbiiba thʉnaabahab ajim anʉm. \v 20 Pari ãaur khʉʉn thʉnʉmgui ajim anʉm, ar Ẽwandam iek thãraucha ʉ̈khawi, i dau na agchanaa, nem wajapha waaujem khʉʉn. Magʉm khʉʉnau ar Ẽwandamau nem wajapha waupi jaauwaijã nem par daúa ooba aajem. Mag waum khõsi wau naawai amachdëu nem wauju ayagpierr waaujem: ãaur khʉʉnau nemjĩir chi chëmiejö dʉ̈rrcha, ãaur khʉʉnau agpierrpai, maimua ãaur khʉʉnau bʉchkhunpai. Mamʉ thumaam khʉʉnau ichiita ichdëu khõsimjö aajem a jaaumajim aajem. \s1 Lámpara nem ĩgkhaa \r (Lc 8:16-18) \p \v 21 Mag jaautarr khur amag magjim aajem: ’Pãrau oowai, ¿khaíu õtdau paanaa sĩi bathẽe eegar wa nem bʉ̈ ee khãijã ausĩiujẽ? Õrau mag ausĩuba aajemgui ajim anʉm. Õtdaun paanaa dau garta ausĩiujemgui ajim anʉm, dau araraa oog. \v 22 Ich jãgta sĩebahab ajim anʉm agjö Ẽwandam iekjã. Ĩswe chan õrau agtha wajappai khaugba nʉm, jãga Ẽwandamau õor peerdʉ auju. Mamʉ jãg õt bʉ̈ʉg nem oowai dawaa oojemjö, mʉg atagta amau wajapcha khaphʉ nʉisijugui ajim anʉm. Chi mag khaugba nʉm khʉʉnan agtha khĩchag ee nem oo nʉmjöta nʉmgui ajim anʉm, bʉ̈ʉrjã khaugba. \p \v 23 Magwi ich Jesuupai, ’Jʉ̈g ʉ̈rʉʉnaa cha mua jaau chirʉmjö abat ajim anʉm amag. \v 24 Maimua magjim aajem: Pãrau mua nem jaau chirʉmta pãach thãraucha ʉ̈kham khõsinaa, pör ee aunaa warag khaugam khõsi amʉn, ich Ẽwandamau agjö pãar pör öphër apiju, ich iek ajapcha khaphʉ amkhĩir. \v 25 Ar chi thãar onee ũrm khõsi ũr nʉm khʉʉnag Ẽwandamau warag khĩirjug deejugui ajim anʉm, ich iek khapcha amkhĩir. Mamʉ ar ũrmaphapai ũr nʉm khʉʉn khĩirjug eemʉn, cha mua jaau chirʉmjö deeu ich iek sĩepiba, khecheu aumajugui a jaaumajim aajem. \s1 Nemjĩir dau bãaumam ag nem ĩgkhaa \p \v 26 Mag jajawagmamua ĩchab ich Jesuupai, ’Pãrag deeum ejemplodam jaaukhimgui ajim anʉm, jãga aajẽ õrau mag mʉ iek ʉ̈kham khõsi ʉ̈khawi amach thãar ee aauwai. Mag mʉ iek amach thãar ee au nʉmʉn, woun ãbmua nemjĩir daudam jĩir sĩubarmjöta simgui ajim anʉm. \v 27 Mag jĩir sĩubaawai tharrphëwia edaram magwe bãau ëëekham. Mamʉ mag bãau ëëekham chan chi jĩirtarraujã bʉ̈ʉrjã khaugba sim, jãga mag ich appai bãaumamua ʉ̈gthaa papagmá. \v 28 Maan mag simʉn, ya jẽb ee sĩewai chi jẽbëuta ich appaimua mag bãaupi sim khabahab. Nacha tharrphëwi bãau sim, maimua dʉ̈rrcha aadeewai bi phũphũid aadëwi ũũi jöisim. \v 29 Maimua mag thʉnʉʉ awi ya phur aadëm. Mag phur aadeewai thumaam khʉʉnau ya khaphʉ nʉmgui ajim anʉm, thʉʉju aai aadëm. Magbaawai thʉʉwi deg paa thʉnʉʉujem. Ich agjöta simgui ajim anʉm ĩchab mʉ iekjã: Õrau khaugmampierr bãbãwagmamjöta sim, warag ich Ẽwandamau khõsimjö wënʉrraa khaphʉ paaukhamaawai. \s1 Nemjĩir mostaza dau ag nem ĩgkhaa \r (Mt 13:31-32; Lc 13:18-19) \p \v 30 Jesuu mag jaaumamua, ’¿Pãrau khaphʉ nʉ, jãga sim abarí Ẽwandam iek mua jaau chitʉm, maimua khanjöta sim a mua pãrag jaaubarkhiin? ajim anʉm. \v 31 Mʉg mua jaau chitʉm iekhan, mostaza daudam woun ãbmua ich dikhu gaau jĩir sĩubarmjöta simgui ajim anʉm. Ichta nemjĩir daudam thumaam khʉʉn khãaijã bʉ̈rʉʉcha khitʉm. \v 32 Pari mag bʉ̈rʉʉ khitʉmta jẽb ee jĩir khërbarmʉn sĩi pabʉ̈ pöm ãdëe bãaujem. Magbaawai nemchaain bëewi chi piu gaai amach di ëeujem. Ich agjöta simgui ajim anʉm ĩchab mʉg Ẽwandam iek mua pãrag jaau chitʉmjã: Mʉʉgwaiwe chan khapan khabata ʉ̈kha durrum; pari mag durrumuata warag nem pöm aaidʉbapäaiwai õor khapankham khʉʉnauta ʉ̈khaju a jaaumajim aajem. \s1 Jãgwi ejemplo jaaumamuata Jesuu nem jaaujeejim aajẽ \r (Mt 13:34-35) \p \v 33 Mag ejemplodampa jaaumamuata Ẽwandamau maach peerdʉ aaujem iek Jesuu jaaujeejim aajem, magʉm gaaimua wajapcha khap amkhĩir. \v 34 Mamʉ ejemplo chuk chan mag õor pöm wëjömʉg bʉ̈ʉrjã nem jaauba aajeejim anaabá. Mag ejemplodamaupa nem jaaumatarrta ich khapeen dʉ̈i amach appai aadeewain deeu wajapha amag jaaujeejim aajem, wajapcha khap amkhĩir. \s1 Jesuu phũ dʉ̈i phũas thumbapitarr \r (Mt 8:23-27; Lc 8:22-25) \p \v 35 Ich ag edpai ya kheeuraa aadëm ee, Jesuu ich khapeenag, —Wëttarrau ajim aajem, dö khĩijãr thʉrrdö igaau. \p \v 36 Maimua chadcha õor aig narr khʉʉn phëpʉawi, ya ich Jesús bote ee waaidʉwia oo wëjorr aawai, chi khapeenau i joo arrjim aajem. Mag am wëtum dʉ̈i deeum bote aig narrjã agjö am dʉ̈i wëtjim aajem. \v 37 Mag am döjãrr paaukha phöbaaderr agtha pöm khaba nʉm ee, phũ theeg wëbaadëmua sĩi phũasdau baupa jöisijim anʉm. Mag phũas baupa aadëmua bote ee phũasdau sog bëbëekhamua ya chi boteeu ãwatbajujö ierrpamaa ajim anaabá. \v 38 Mamʉ mag nʉm ee ich Jesús bote khua pörkhau gaai sĩiuba khãi jörrajim aajem. Magbaawai i khapeenau jãphierr nʉm iekhau i phiriupʉ̈iwia irig, —¡Maestro, phiidʉbá! Pua chan mʉg maach khöomamjã khaugbahab ajim anʉm irig. \p \v 39 Magbaa Jesús phiidʉwia mag phũ theeg thʉnʉmʉg meeurrau sĩunaa ĩchab phũas meeukha thʉnʉmʉgjã “Thumbabaad” abaawai, warre döjã meuu sĩsijim anaabá. \v 40 Magwi ich khapeenagta, —¿Khan jãgwi pãar jãg atcha jãphierr nʉma? ¿Pãrau mʉ mʉg pãach dʉ̈i mʉ chitʉmjã khaugbata nʉ ajim anʉm, jãgcha jãphierraag? \p \v 41 Jesuu amach dakhĩir mag phũas dʉ̈i phũpa meeukha thʉnarr thumba atham oowia dauderraa nʉm iekhau, “Keena, ¿mʉʉn khanim wounta jãg phũujã phũas dʉ̈imua i ipierraa nʉma?” a jëjëeu aajeejim anaabá amach wir aigpai. \c 5 \s1 Jesuu woun ãb dösãt bënëu baarjerr bën chugpaatarr \r (Mt 8:28-34; Lc 8:26-39) \p \v 1 Mag khodjörröo awia Gadara durr phẽeubaimajierram aajem, ich ag thʉrrdö eepai thoom igar. \v 2 Mag phẽeubaimawia Jesús bote eemua waaidʉwia durrpabaadëm ee, i khĩirphee woun ãb dösãt bënëu bar simta durr ujã aarmua i aig khaphig bëejim aajem. \v 3 Mag woun sĩi ujã ee õor aukheerjem jẽbdegpai sĩejeejim anaabá. Mag sim chan par õrau pʉr aunaa cadenau jʉ̈ sĩsiukhamjã pöd jʉ̈ wai naaba aajeejim anʉm. \v 4 Mag juapa theeg sĩewaita biek khapan parii õrau cadenau bʉ̈ jʉ̈naa juapa jʉ̈ sĩsiukhamjã, sĩi warag chi cadenta thʉrrëu pʉpʉa aajeejim anʉm, ni ãbmuajã pöd pʉr wai sĩeba. \v 5 Mag simʉn edaram magwe sĩi pabʉ̈ eeta nʉrranaa ujã ʉ̈rʉm magwe nʉrraajeejim anaabá. Mag nʉrrʉmʉn sĩi parhooba ääagmamua mokdau juajã gar aunaa ichdëupaita ich phãrmaajeejim anʉm. \v 6 Mamʉ mag nʉrrʉmua warpwe Jesús oo athaawai sĩi warag i simʉgta khaphig bëewia i khĩirphee phõbkhabaichëjim anʉm. \fig |src="CN01709B.TIF" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="MRK 5.6" \fig* \v 7 Mag phõbkhachënaa thet wiiu anaa irig, —¡Jesús, cha Ẽwandam ʉ̈gthaa phuu nʉm Iewaa! ¿Khantheeta pua mʉ mʉg khaibag waubaichëma? ajim anʉm. \p \v 8 Chi wounau ich garmua Jesuug mag iekhatarran, maan Jesuu ya ag nawe chi mepeer mag woun mor ee simʉg chawag öbërpi jaautarr aawaita irua mag iekhajim anaabá. \v 9 Magbaa Jesuu irig, —¿Pʉ khan a thʉ̈ʉrjẽwi? ajim anʉm. \p Magbaa chi wounau, —Mʉʉn “Mepeen Phöbör” a thʉ̈ʉrjemgui ajim aajem, maar nem khapan sĩerrjëe aawai. \p \v 10 Ich mag wounau irig ö bʉ̈rʉʉ aadëp aajeejim anʉm, maigmua warp chi mepeen jʉrkhʉʉipʉ̈im ugua. \v 11 Maig dakha durr bʉ̈khʉrr khũsnaan khapan phathau jʉr khö wënʉrrarr aawai \v 12 chi mepeenau, —Magan ar chum khũsnaan khapan thʉnʉm aar maar pʉ̈iwi jũrr jãkhʉʉn khũsnaan eeta marag dubpi jaaubá ajierram anʉm Jesuug. \p \v 13 Magbaa chadcha Jesuu mag chi woun mor eem mepeenag öbeerpi jaauwi, jũrr mag khũsnaan khapan dos miljö narr eeta dubpi jaaubaawai, chadcha makhʉʉn eeta dubphöbaadëjim anaabá. Mag mepeen khaigbam pöm khũsnaan ee dubphöbaadeewai sĩi parhooba khaphig phöbaadëwi ithurmʉg ʉ̈rmua thʉrrdö ee dʉrbagkha sĩi dö ee jogaa khëchdubjim aajem. \p \v 14 Mag oobaawai ajap jãphierrwi chi thʉa narr khʉʉn parhooba khaphig phöbaadëjierram anʉm, õrag jawaan. Mag wëtwi phöbör eejã jaauwi maimua phöbör igaau di ããbdö nʉnʉidʉm eem khʉʉnagjã thumwe jaaumajierram aajem. Amachig mag jaaumaawai ag bʉ̈rre õrau aar oon weetjeejim anʉm. \v 15 Mag wëtwia Jesús aar barimawia ooimaawai, chi woun mag dösãt dʉ̈i sĩerr khajũa wajapha jũawia maach khĩir ich mʉg jup oo sim ooimajierram anaabá, sĩi magʉm bën khaigbam pöm mor ee chukhu sĩerrjö, monakha. Mag oowai õor dauderraa naajim anʉm. \v 16 Mamʉ mag amach daúacha Jesuu mag woun bën chugpaapʉ̈iwia chi khũsnaanjã lökiewi dö ee jogaa khëchtarr orr khʉʉnau jũrr deeum khʉʉnag nem ĩgkhamajierram aajem. \v 17 Chi ag perás joobaajerr khʉʉnau mag ũrbaawai Jesuug jajaau aajeejim anʉm, amach durrmua chawag mamkhĩir. \v 18 Mag ich jʉrbaadeewai, deeu maag awi, ich bëetarr boteeg mawi ag ee waaidʉbaadëjim aajem. Mag i mam oobaa mag chi dösãt bën wai sĩerrau ich arrmkhĩir irig jëeujim anaabá. \v 19 Pari Jesuu ich dʉ̈i arrbajim aajem. Sĩi irig warag, —Pʉch diig mawia pʉch khodnaanag jaaubamí ajim anʉm, jãga Ẽwandamau ʉ̈u pʉ dau ee aug khaugwia pʉ monaaubar. \v 20 Jesuu ichig magbaawai chadcha i ipierr mawia Decápolis durr phöbör nʉnʉidʉm ee õrag jaaumajim anʉm, Jesuu i dau aug khaugwi ʉ̈u i bën chugpaatarr. Mag jaaumam ũrwi thumaam khʉʉnta jʉ̈gderraa naajim aajem. \s1 Jairo kha maimua ʉʉi ãbmua Jesús khajũa gaaipai pʉrtarr \r (Mt 9:18-26; Lc 8:40-56) \p \v 21 Mag chadcha Jesús deeu Gadaramua dʉrbawia, thoom igar nacha ich sĩerr aar barbaimaawai, õor pöm i bigaau phʉʉrbaadëjim anʉm. Magbaawai pöd durragjã maba, ich aigpai dö igaau sĩsijim aajem. \v 22 Mag õor pöm phẽphẽeukham ee, woun ãb Jairo a thʉ̈r sim i aig bëejim aajem. Mag jöoi judionaan Ẽwandam iek jaaujem deg chi pörnaan thʉnʉm eem ajim aajem. Mag bëewia, Jesús bʉ̈khʉrr phõbkhachëwia, \v 23 chaigpamamua, —Mʉ khaan parba jã eemuapai khërʉmta oo pʉajim, mʉ di aar marraugui ajim anʉm. Mua khaphʉ chirʉm, puata mʉ kha jua pʉrmʉn ʉ̈u i peerdʉ aujugui ajim anʉm ich Jairoou. \p \v 24 Mag Jairoou ich di aar ëeurrbaicheewai Jesús chadcha i dʉ̈i majim aajem. Mag i mam dʉ̈i ĩchab õor pöm i ẽudee phẽeudʉ wëtmajim anaabá. \v 25 Mag õor khapan pos wëtum ee ʉʉi ãb sĩejim aajem, doce años sĩi phõmieu bar sim. \v 26 Mag khitʉmʉn wajap ʉʉi dau aug waaujeejim anʉm, doctornaanag ich monaaupiju ẽkha nʉmjã pödba aawai. Parii bënhë gaai ich phatkhondam wai khërarr thum gastaapʉ̈itarrjã bʉ̈ʉrjã monaauba, waragta eeg pamaa ajim anaabá. \v 27 Ich mag ʉʉyau ũr athajim anʉm, Jesuu õor mor masim khʉʉn monaau nʉrrʉm. Ichdëu mag ũrbaawai i aar õor pos thʉnʉm ee thet phẽeudʉ mawia ëugarmua meraa i khajũa gaaipai sĩi pʉrimajim anaabá. \v 28 Irua mag meraa pʉrimatarran, ich ödegpai, “Sĩi mua i khajũadam gaai pʉrbarmuapai mʉ monaau ʉisiju” a khĩirjuwiata mag pʉrimajim anaabá. \v 29 Mag chadcha irua Jesús khajũa gaai pʉrbarm bʉ̈rre chi phõmie mag thʉnarrjã warre thʉbabaadee warre ich mag monaau sĩsijim anʉm. Magbaa ʉʉyau ĩchab warre ich kha jʉʉubaadëmjã khaug athajim anaabá. \v 30 Mamʉ ĩchab mag ich gaai pʉrbaichëm bʉ̈rre Jesuu khaug athajim anʉm, Ẽwandam juapá ich gaai simua ʉʉi ãb monaaubapʉ̈im. Magbaa Jesuu mag õor pos thʉnʉmʉg eerpanaa, —¿Khaíuta mʉ khajũa gaai pʉrbaichëma? ajim anʉm. \p \v 31 Magbaawai jũrr ich khapeenaupai irig, —¿Jãga mag khaíuta mʉ gaai pʉrbaichë aju? Pua oobahab, õor khapan pʉch aig phẽphẽeukham. Mag nʉmʉ mag “Khaíuta mʉ gaai pʉrbaichë” a sĩeb ajim anʉm irig. \p \v 32 Mamʉ mag jëeu buburrkhamjã ni ãbmuajã ichig jaauba aawai ich bigaau õor nʉm khʉʉnagta oophʉʉrdʉdʉ aajeejim anʉm, mag ich khajũa gaai pʉrchëtarr ookhaawai. \v 33 Mamʉ mag meraa i gaai pʉrtarrta ich khaug athaawai jãphierr nʉm iekhau sĩi kha duui Jesús aig bëewia i khĩirphee kanieu phõbkhabaichëjim anaabá. Magwi chadcha meerba jaaujim anʉm, mag ichdëu i khajũa gaai pʉrtarr. \v 34 Mag ichig meerba jaaubaawai Jesuu irig, —Mua pʉch monaauju khaphʉ mʉ gaai pʉrchëtarr gaaimua, ʉ̈u pʉ monaauwi peerdʉjã peerdʉ ʉisimgui ajim anʉm. Ya pʉ monakha ʉisiewai pʉch diig maju aai ʉmgui ajim anʉm irig. \p \v 35 Jesús agtha mag iekha dʉnʉm ee, mag judionaan Ẽwandam iek jaaujem degam chi pör Jairo anʉm di aarmua õor bëewi irig, —Kakë, ya aaunaanaujã pöd ãwatba abarm; idëu Maestro sĩubá ajierram anʉm irig. Ya par maach aar i mabajup ajierram anʉm. \p \v 36 Pari Jesuu amau mag jaaubaichëmjã asekasba, chi Jairoogta, —Oob khĩirjum; sĩi mag khãai warag pʉch chaai oo wai chitaju khĩirjugta wai chirsí ajim anʉm irig. \p \v 37 Maimua ya warag Jairo dʉ̈i i di aar mam arr aawai ich mam dʉ̈i õor khapan arrbajim aajem. Ãba ich dʉ̈i arrtarr khʉʉnan Pedro dʉ̈i Santiago ajim aajem, maimua Juan; makhʉʉn thãrjuppai arrjim aajem ich dʉ̈i. \v 38 Mag wëtwia di aar barimawia ooimaawai Jairo deg sĩi bĩep sereu thʉnʉm dʉ̈i õor phogdʉ thʉnʉmjö thʉnʉm ee jũrram khʉʉnau ʉ̈apëpërkhamta ũrimajierram aajem. \v 39 Magbaa ich Jesuu ierr mag am sereu thʉnʉm aar dubwia amag, —¿Khantheeta mag atcha sereu thʉnʉ́ma? ajim anʉm. Oob bĩemiet. Chaai meeba sĩi khãi khërʉm khabahab ajim anʉm amag. \p \v 40 Mamʉ Jesuu mag chaai meeba sĩita khãi sim abaawai aig narr khʉʉnau warag i wau iekha naajim anaabá. Mamʉ ich gaai iukha nʉmjã am iek asekasba, warag thumaam khʉʉnag dawag öbërpi jaauwi, chi binaandam dënnaan maimua ich khapeen thãrjup ich dʉ̈i phë arrtarr khʉʉnpaita ich dʉ̈i ierrag dubpijim aajem. \v 41 Mag chi binaandam aar dubwi, i juadam gaai pʉr aunaa irig, —Talita, kum ajim anʉm. (Mag sim aiguin maach meúan, “Ʉʉikhaardam, phiidʉbaad” a simʉu.) \p \v 42 Magbarm bʉ̈rre chadcha phiidʉwia õor dakhĩir monakha dʉr nʉnʉʉu khabaadëjim anaabá. Mag oobaawai chi dënnaan maimua ich Jesús khapeenpa warre dauderraa nʉisijim anʉm. Ich mag chi daupeerdam Jesuu phiriu autarr, doce años sĩejim aajem. \v 43 Mag phiriu auwi chi chaairag thachdam deepi jaaujim anʉm, khömkhĩir. Mamʉ mag daupeerdam ichdëu phiriu autarr chan bʉ̈ʉrjã aig narr khʉʉnag jaaupibajim aajem. \c 6 \s1 Nazaret phöbör eem khʉʉnau Jesús isegtarr \r (Mt 13:53-58; Lc 4:16-30) \p \v 1 Mag chaai chi meem arrta deeu phiriu auwia, Jesús ich bãautarr durr phöbör Nazaret anʉmʉg petajim anʉm. Mag i petam dʉ̈i i khapeenjã i dʉ̈i wëtjim aajem. \v 2 Mag mawi barimawia, ya jua ʉ̈ʉijem ed pabaadee, maar meeun Ẽwandam iek jaaujem deg mawi Ẽwandam iek jaaubaadëjim aajem. Mag irua jaaumam ũrwia aig õor pöm thʉnarr khʉʉnau jʉ̈gderraa nʉm iekhau amach wir aigpai jëjëeukhamua mag naajim anʉm: \p —¿Magʉm iek ichdëu jamta khaugjimta mag iek pöm jaaumáma? ¿Jãga jãg õor monaau nʉrrʉ́ma? anaajim anʉm. \v 3 Keena, pãrau oowai, ¿ich mʉg woun kalpinter khabá anaajim anʉm, María iewaa? I eeugpeenauwai, Santiago, José, Judas maimua Simón. I ʉ̈phʉʉin khabahab ĩchab ar mʉig ich mʉg phöbör ee naajem khʉʉn; maagwai ichjã maadëu khaphʉ nʉm, ich mʉiguim aawai. \p \v 4 Pari magbaa Jesuu amag magjim anʉm: \p —Chadcha deeum durram khʉʉnaun mʉg Ẽwandam iek jaau wënʉrrʉm khʉʉnag eenaa am dʉ̈i ajapha aba aajeeb. Pari mag sim jũrr dich bãautarr durrpai chan am kha khõchkhabanaa amach khodnaanau ni amach dʉ̈i ãbam deg joobaajem khʉʉnaujã am kha isëe aajemgui ajim anʉm amach khĩircha. \p \v 5 Mag warag maig chan Jesuu õor mor masi narr khʉʉn thum jua pʉrbajim aajem, amachdëu mag irua jaau sim ʉ̈khaba arr gaaimua. Daudam khapan khaba ichdëu jua pʉrtarr khʉʉnpai monaaupʉ̈ijim aajem. \v 6 Mag ichdëu Ẽwandam iek jaau khitʉm ʉ̈khaba nʉm oowi ich Jesúpata warag thumaa khĩirjuwi ökhĩirjuu aadëjim anaabá. \p Magbaawai ichta warag mawi jũrr aigmua phöbördam dakha sĩsidʉm ee Ẽwandam iek jaau nʉrraajeejim aajem. \s1 Jesuu ich khapeen doce Ẽwandam iek jawamkhĩir pʉ̈itarr \p \v 7 Mag nʉrrʉmua Jesuu biek ãb ich khapeen doce ich dʉ̈i ogdʉba wënʉrraajerr khʉʉn ãbam aig thʉ̈rphë auwi nunumdö pʉ̈yaagpajim aajem. Mag pʉ̈yaagpamua ĩchab ich juapa theegjã amag deemajim anʉm, mag juapaau õor mor eem dösãt bën khaigbampa ich dënjö jʉr wërpmamkhĩir. \v 8 Magwia ĩchab khʉd ee khömaagjã bʉ̈ʉrjã amag nem inag arrpiba, ni talegdijöm, thachjöm, ni phatkhonjã arrpibajim aajem. Ãba arrpitarran bordondampaita arrju aai nʉm ajim anʉm. \v 9 Ich agjö zapatjã amachdëu jũa narrdampai arrpiwi khajũajã amach mor gayam dʉ̈ipaita wëtju aai nʉm a jaaujim aajem, deeum theg jũjũa aagjã arrba. \p \v 10 Mag jaauwi ĩchab, —Pãach wënʉrrʉmpierr pãachig di jaaubarm degpai kheeupaawai khãibat ajim anaabá, pãach maigmua chawag wët nʉm ora. \v 11 Dëgölp khãijã õrau amach deg pãach dubpiba abaawai, wa pãachdëu amachig Ẽwandam iek jaau nʉm khãijã ũrba abaawai, warre amach dakhĩirwe pãach bʉ̈ gayam jẽb ʉʉrphë ʉʉrphënaa pãachta ërëubaadët ajim anʉm. Pãrau magmʉn magbarmuapai amag, “Pãach jãg Ẽwandam iek ũrba abarm gaaimua ich dʉ̈ita khĩir khaphʉ abat” anʉmʉugui ajim anʉm. \p \v 12 Amachig magbaawai chadcha ërëubaadëwia phöbörpierr õrag Ẽwandam iek jaaumamua, “Pãach pekau pöoma nʉm ãsie ewag khĩirjuwia Ẽwandamagta chugpaapi jëeubat” aajeejim anʉm. \v 13 Mag jaau wënʉrrʉmua ĩchab dösãt bënëu baarjerr khʉʉn mor eem bën khaigbampa jʉr wërpnaa, pabʉ̈ olivo anʉm khaúa õor khamor masim khʉʉnjã kha phurnaa, Ẽwandamag jëeubaa õor pöm monaaupʉ̈i maajeejim aajem. \s1 Rey Erodeeu Jesuuta Juan õor pör choomie khararrpii sĩerr \r (Mt 14:1-12; Lc 9:7-9) \p \v 14 Jesuu mag õor mor masim khʉʉn pöm monaau nʉrrʉm gaaimua sĩi õor ee thʉ̈rphöo sĩejim aajem. Mag nʉm ee Rey Erodeeu ũr athajim anʉm, irua nem wau nʉrrʉm. Mag ichdëu ũr athaawai Jesuuta Juanpii awi, “Maan Juan õor pör choomie khararrta deeu iiu phiidʉwia mag nʉrrʉm; maguata mag õor mor masim khʉʉnpa monaau nʉrrabahab” aajeejim anʉm. \v 15 Mamʉ irua mag sim ee bigaaum khʉʉnau, “Jã warr jöoingar Ẽwandam i jaaumie Elías aajerr khabahab” aajeejim anʉm, Jesús igwia. Mamʉ jũrr magbaawai ãaur khʉʉnau, “Jã sĩi warr jöoingar Ẽwandam i jaaujerr khʉʉnjö Ẽwandam iek jaaujem khabahab” aajeejim anaabá. \v 16 Jũrram khʉʉnau mamagkham ũrbaawai chi rey Erodeeu, “Mʉrʉg chan ma chan deeum khabam. Mua khĩirjuawain maan Juan chi õor pör choomieu, ar mua i ö thʉappʉ̈ipitarr. Ichta deeu iiuwia mag nʉrrabahab” aajeejim anʉm. \p \v 17-18 Irua mag sĩerran mʉg ajim aajem: Maata ich Erodeeu ich naam Felipe ʉʉi Erodías anʉmta khecheu auwi ag dʉ̈i sĩejim anaabá. Mag itheeta Juanau chi reíg, “Pua pöd pʉch naam jua eem ʉʉi khecheu auwi pʉch ʉʉikha auju khaba simgui” ajim anʉm. Mamʉ sĩi ichig magbaawai warag Juan pʉr aupi jaauwi, cárcel deg phãar sĩupinaa, cadenau jʉ̈ sĩupijim anaabá. \v 19 Mamʉ mag nʉm ee chi Erodes ʉʉi Erodías anʉmuan Juanau mag iekhatarr gaaimua thõopimjã khõsi thʉnaajim anaabá. Pari mag nʉmta pöd thõoba aajeejim anʉm, mag chi jayau thõomkhĩir jaaubam aawai. \v 20 Mag nʉm dʉ̈i chi rey Erodeeujã Juan ökhö aajeejim anaabá, irua oowai Juanau chadcha Ẽwandam dau na nem agcha waunaa ãba i iekpai jaaujerr aawai. Maguata Juanau ichigcha ikhʉaba iekhamamjã magʉmjã igba, warag ũrm khõsi i iek ũrnaa sĩi ich ödegpai, “¿Jãgata akhiina?” aajeejim anʉm. \p \v 21 Mag nʉm ee Erodeeu ich año cumplii nʉm ed phiejãb pöm waupijim aajem, phiesta khaag. Magwi chi thethemnaan ich garcharam khʉʉn dʉ̈i, comandantenaan maimua Galileapien agjö chi thierrnaanpa ãba thʉ̈rkhʉʉipʉ̈ijim aajem, ich aig thach khoon bëemkhĩir. Magbarm eeta ĩchab Erodiaaujã Juan khaibag wauju dawaa phithurg chukkhu oo athajim anaabá. \v 22 Mag am thach khö nʉmta, chi Erodías kha bëewia õor dakhĩir jemkhabaichëjim anʉm. Mag jemkhabarm chi reíu ich dʉ̈i ãba thach khö narr khʉʉn dʉ̈imua khõigjierram aajem. Mag wajapha jemkhabarm oobaawaita chi reíu ich bãaurrag, —Pʉchdëu nem khõsim mʉrʉg jëeubá, mua pʉrʉg deeju pʉchdëu nem igbarm ajim anʉm. \p \v 23 Mamʉ mag ichig nem jëeupipikhamjã chi dauperau bʉ̈ʉrjã jëeuba aawai ichdëuta deeu pʉaba irig, —Chadcha mʉch imeerba parhoobam nem pʉchdëu khõsim mʉrʉg jëeubarm mua pʉrʉg deebajupa. Pua mʉg durr mʉchdëu jʉ̈a chirʉm eem jãrrcha khãijã mʉrʉg jëeukhiinjã, ichiita mua deeb khaba pʉrʉg deejugui ajim anʉm. \p \v 24 Chi rey Erodeeu pʉaba ichig mag jëeupipikhamjã jëeuju khaugba aawai ich ãd aar mawi jũrr ich ãdagta jaauwimajim anaabá, ichig khĩirjugdam deemkhĩir. Magbaa chi ãdau ich khaag, —Pʉchig Juan pörta thʉapnaa thëp ee deepi jaaujuma ajim anʉm. \p \v 25 Ich ãdau ichig mag jaaubarm bʉ̈rre deeu ich bãaurr jöoi aar mawia irig, —Rey ajim anʉm, muan nauwe pʉrʉg Juan õor pör choomie pörta thʉapwia mʉchig thëp ee deepim khõsi ʉmgui ajim anaabá. \p \v 26 Mamʉ ich bãaurrau mag ichig Juan pörta jëeubaawai chi rey warre ökhĩirjuu aadëjim anʉm. Pari mag ich bãaurrau ichdëu nem khõsim thumwe jëeuwiajã õor dakhĩir ich imeerba deeju a iekhatarr aawai mag ãsie deebamjã abajim aajem. \v 27 Magbaa ag bʉ̈rre ich soldaaun ãb pʉ̈ijim anʉm, Juan ö thʉapnaa ich aig chi pör appai aibëemkhĩir. \v 28 Magbaawai chi soldaaunau chadcha Juan cárcel deg sim aar mawia, i ö thʉappʉ̈inaa, chi pör appai thëp ee chi dauperag deechëjim anaabá. Mag ichig deebaicheewai jũrr ich ãdag deejim anʉm. \v 29 Mag Juan cárcel deg pʉr wai narr ö thʉapbapʉ̈im a ũrbaawai i khapeenau chi mordam cárcel degmua arrwia aukhërthurjierram aajem. \s1 Jesuu õor cinco mil jãogtarr \r (Mt 14:13-21; Lc 9:10-17; Jn 6:1-14) \p \v 30 Magtarr khur Jesús khapeen mag ichdëu pʉ̈itarr khʉʉn deeu i aig barchëjierram aajem. Mag bëewia deeu ãbam aig naaicheewai amachdëu õrag Ẽwandam iek jaaujerr dʉ̈i õor monaaumarrpa thum irig jaauchëjierram aajem. \v 31 Mamʉ mag jũrram khʉʉn phẽphẽeukham gaaimua thachdam khoogpaijã bʉ̈ʉrjã jua par khaba narr aawai mag am nem ĩgkha öpinaa jũrr ich Jesuu amag, —Õor chukag ee maach appai jua ʉ̈yaan wëttarrau ajim anʉm. \p \v 32 Magwia chadcha amach appai aig botedam sĩerr ee ërëubaadëjim aajem, õor chukag aar. \v 33 Pari mag am wëtum õor khapankham khʉʉnau oopʉ̈ijierram aajem. Amachdëu mag oobapäaiwai, i barjujã khaphʉ narr aawai, jũrr khʉd ee khaphig phöbaadëwi, amachta i barju nawe bardʉtkhaimawia i nʉ naaimajim aajem. \v 34 Maimua barimawia ooimaawai chadcha õor pöoma pos thʉnaajim anʉm, i nawe. Õor pöm mag wëjöm Jesuu oowai i dau ee aphʉʉ durrajim anʉm, sĩi nemchaain papjã chukhu wënʉrrʉmjö narr aawai. Ichdëu mag oobaawai amag Ẽwandam iek jaau wai sĩi ajim aajem. \v 35 Mag jaau simua ya kheeuraa aadeewai i khapeenau irig, —Ya edau khëumamgui ajim anʉm. Mag nʉmta maach chan thach khöjujã chukhu nʉm. \v 36 Maach dʉ̈i mʉig õor pöm thʉnʉm khʉʉnag wëtpi jaaubá ajim anʉm, õordam di dakhapaim aar wa magbam khai phöbör dakham aar khãijã amach khoog thach për awaan wëtamkhĩir. \p \v 37 Ichig magbaawai jũrr ich Jesuu amachigta, —Am pʉ̈iju khãyau pãachdëuta amag thach deejurauma ajim anʉm. \p Magbaa chi khapeenau jũrr irig, —¿Magan õor pöm mʉg wëjöm thum thach khöpiegan doscientos denariota pan gaaipai aupi sĩeb? ajierram anʉm. \p \v 38 Magbaa Jesuu amag, —¿Pãrau pandam kharr wai nʉwi? ajim anʉm. Chukhu nʉm khai, õrag jëeu oobat, khaíu phiejãb waibëejĩ ich khoog khãijã, maimua mʉrʉg jaaubat ajim anʉm. \p Magbaawai chadcha wëtwi, õrag jëeu ohoogmamua ãbmua pandam cinco maimua ãwarrdam numí wai sim oobaawai, deeu i aig bëewia, ich mag irig jaauchëjim aajem. \v 39 Magbaa ich Jesuu õor khapan mag thʉnarr khʉʉnag phũak ʉ̈r khapanaa phʉʉr ohoodö juppi jaaujim aajem. \v 40 Amachig mag juppi jaaubaawai chadcha warphaa poso phʉʉr nʉnʉid, phʉʉr nʉnʉid, ohood aphöbaadëjim anʉm, amach khĩkhĩratdö pogkha chi khapanag cincuenta, maagwai pogkha cien; õor pöm mag thʉnarr thumaa ich mag ohood thʉnʉisijim aajem. \v 41 Magbaawai Jesuu mag pan cinco narr dʉ̈i mag ãwarr dau numí narrpa phë auwia, ʉ̈gthaag eerpanaa, Ẽwandamag ʉ̈u ajim anaa chi pan thorreunaa, jũrr ich khapeenag ʉapʉ̈imajim aajem, tagam khʉʉnag jigmamkhĩir. Ich agjö chi ãwarrjã agdaujö thumaam khʉʉnag jigpʉ̈ijim aajem. \v 42 Magdamaupai maig õor thʉnarr khʉʉn thum biwaauwia imie phöbaadëjim anaabá. \v 43 Mag imie phöbaadeewai chi pan ãwarr dʉ̈i sobtarrau thʉbʉt doce ipiirkha aujim aajem. \v 44 Mag chi thach khötarr khʉʉn khapanag emkhooin appai cinco mil naajim aajem, ʉʉinjã beerba chaainjã beerba. \s1 Jesús döjã ʉ̈r nʉrrarr \r (Mt 14:22-27; Jn 6:16-21) \p \v 45 Mag thach khö aaipawia Jesuu ich khapeenag, —Pãar mʉ na thoom igar Betsaidaag dʉrbagkhabaadët ajim anʉm, maimua jam phöbör eeta mʉ nʉbaimat. Mʉʉn nau mʉg õor ërëu thʉnʉm thum oopʉ̈iwiata majugui ajim anʉm. \p \v 46 Maimua chadcha mag õor wëtum khʉʉn thum oopʉ̈iwiata durrsĩ gaai petajim aajem, Ẽwandamag jëwaan. \v 47 Mag ich khapeen bote ee ich na pʉ̈itarr aawai, ya khëubaadeewai, döjãrr wëtmajim aajem. Maagwai Jesús ich appai thʉbawi agtha durrsĩ gaai Ẽwandamag jëeu sĩejim anaabá. \v 48 Mammua Jesuu oowai i khapeen amach juadamau ökhar ẽkha wëtmajim anʉm, khĩir garmua phũ theeg wë thʉnʉm ee. Mag amach juadamau ẽkha wëtum oobaawai ãspajuag am ẽkha auwimajim aajem, sĩi döjã ʉ̈rpai mamua. Pari mag am ẽkha autarrjã sĩi khajapha am aig dichaagpamjöo sĩejim anʉm. \v 49 Mamʉ mag sĩi döjã ʉ̈rta nʉrrʉm oo athaawai akhaarpii awia jãphierr nʉm iekhau ääa khaphöbaadëjim anaabá. \v 50 Ma chan mag ãbpaimuajã ooba, amach thumaam khʉʉnauta oo narr aawai, amach thumta jãphierr naajim aajem. Pari mag sereubaadëm bʉ̈rre ich Jesús garmua amag, —Keena, oob jãphierrmiet; mʉ khabahab ajim anʉm. \p \v 51 Magnaa am bote ee waaidʉbaadee chi phũjã warre thumbamamua thumbabaadëjim aajem. Mag oobaawai i khapeen warre dauderraa nʉisijim anʉm, \v 52 ag noram Jesuu amach dakhĩir pan ãwarr dʉ̈i khapanjã khaba narraupai õor pöm thʉnarr thach khöpitarrjã khĩir ee paba. Jesuu ich juapá oopi sim khaphʉ aju aai nʉmta warag magʉmjã khĩirjuba sĩita jãphierr naajim anaabá. \s1 Jesuu Genesaret durr õor mor masim khʉʉn khapan monaaupʉ̈itarr \r (Mt 14:34-36) \p \v 53 Maimua warag ãba ërëubaadëwi thoom igar deeum durr Genesaret anʉm phẽeubagkhabaimaawai warre amach wëttarr bote jʉ̈ sĩujim aajem. \v 54 Mag jʉ̈ sĩuwia ya am durr paaukhabaadeewai aig õor narr khʉʉnau warre Jesús khaug athajierram anʉm. \v 55 Amachdëu mag i khaugphöbaadeewai, amach dakham khʉʉnag i barbaichëm khap amkhĩir, jũrr jaau nʉrrjëe aphöbaadëjim anʉm. Amachdëu mag ũrphöbaadeewai phöbörpierr aaunaanpanau amach aaunaan pa bʉʉrkham gaaipa i sim aig aibëemajim aajem. \p \v 56 Jesús nʉrrʉmpierr phöbör ee didam khapan khaba nʉnʉidʉm ee maimua sĩi durr didam ããbdö nʉnʉidʉm eem magwe i na kaaijã ee amach aaunaan aubëenaa irig, —Maar aaunaanag pʉch khajũahidam gaaipai khãijã pʉrpibá aajeejim anʉm, monaaumkhĩir. \p Mag chadcha thum i khajũa gaai pʉrmam khʉʉnan warre monaaukha maajeejim aajem, mag sĩi pʉrbarmuapai. \c 7 \s1 Sĩi jua sũgba thach khö nʉmuapai chan maach ãrba aajem. \r (Mt 15:1-20) \p \v 1 Khãai ãb Jerusalén phöbör eemua Jesús aig bëejierram aajem, Moiseeu Ẽwandam iek phã pʉatarr wajapcha ʉʉrkhaajem khʉʉn dʉ̈i ich ag Ẽwandam iekpai jawaag chi machnaanpa. \v 2 Mag bëewia amachdëu oowai i khapeen juajã ʉbata thach khö nʉm oobaawai ʉ̈u khabata nʉm ajim anaabá. \v 3 (Amau mag iekha narran, amach chi judionaan thum amach jöoin i pʉaba warrgarwe thach khoopierr ajapha jua ʉnaa khoojemta warm khʉʉnau ich jãg juajã sũgba khö narr aawaita mag iekha naajim anaabá. Maguata am meeun chan jua ʉb khaba chan thach khöba aajeejim aajem, Ẽwandam dau na amach ãrju awia. \v 4 Maguata merrkau ee udthurwia bëeujã, amach jöoinau jaaujemjö, jua ʉba chan pöd thach khöba aajem aajem. Mag tag amau nem waaujem khĩir khapan thʉnʉm amach warrgarm khʉʉn jöoin i pʉaba, maguata amau thum amach dö doojem jarr, thëp, jiedöpjömjã thum ʉkhapʉ̈iwi ĩchab amach khãaijem putjã thum jãkhapäaijem anaabá.) \v 5 Amach ich mag sĩerrjëem khapta chi fariseonaanau maestronaan dʉ̈imua ich Jesuug, —¿Khan jãgwia pʉ khapeenau warrgurwe maach jöoinau jaaujem ipierraa khaba, sĩi juajã ʉba ich jãgta thach khö nʉma? ajierram anaabá. \p \v 6 Mag ichig jëeubaa jũrr ich Jesús garmua amag magjim anʉm: \p —Pãach jãg Ẽwandam iek gayam pãachdëu nem jaaujemjö khaba jũrr ag chaaur nem wau sĩerrjëem khapta Ẽwandamau ich i jaaumie jöoi Isaías khararrag pãach igwia ich iekhatarr iek mʉg phãpijimgui ajim anʉm: \q1 “Pãran sĩi par iekhaupaita mʉ iek ʉ̈kha nʉm ʉ̈kha nʉm aajem. \q1 Pari mag nʉm chan par chadcha thãraucha ʉ̈khabamta mag sĩerrjëem. \q1 Pãach mag nʉm gaaimua pãar thãar chan mʉ dakhajã khaba, sĩi mʉ warpta thʉnʉm. \q1 \v 7 Jãg nʉm aiguin parii pãach iphithur pãrau mʉrʉg jëeuju. \q1 Pãrau jaau nʉmjã sĩi wir aig pãach khĩirjugpaiu; jã mʉ iek khabam” ajim warrgarwe Ẽwandamau, pãar igwia. \rq (Is. 29:13)\rq* \p \v 8 ’Mag chirʉmʉn pãachdëujã Ẽwandamau nem jaau sim ipierraa khaba, sĩi pãach jöoin iigta ee am khõchgau warag irua nem jaau sim ichaaur sĩi pãach juagam nem ʉkhakha aju appai khap sĩerrjëe aawaita mag chirʉmgui ajim anʉm amag. \p \v 9 Amag mag iekhapʉ̈iwi ichdëupai ĩchab magjim anʉm: ’Sĩi pãach jöoin iigta ʉ̈rcha ee am khõchgau pãrau Ẽwandam iek chaar gaai jaau simta warag asekasmapha aajem. \v 10 Jãgju khapta warrgarwe jöoi Moisés khararrau, “Pʉch aai pʉch ãd dʉ̈i jãsenenaa ökhö abá” ajim anʉm. Maimua, “Ar iwiir ãbmua khãijã ich aai wa ich ãd khãijã thõpnaa ãaukha simʉn, maan warreta thõopʉ̈iju aai nʉm” a sim. \v 11 Pari Ẽwandamau ich iek gaai mag jaau simta jũrr pãar iek mag ãbmua khãijã dich ayag wa dich ãdag khãijã, “Pãrau ig nʉm mua wai chirab mamʉ pöd mua deeju khabam, ya thum Ẽwandam itheem aawai” a iekhaju aai sim anʉm, dich dënnaan dau aug khaugba. \v 12 Magnaa pãar iek mag ya chi mag iekhabarmua chan mag dich dënnaan iwiir ãb khãijã dau aphʉʉ khërʉm oowiajã agʉg oobamjö aju aai sim aajem anʉm, bʉ̈ʉrjã agʉg ooba. \v 13 Jãg pãach jöoin iigta ee nʉmua pãrau Ẽwandamau nem waupi jaau simta warag isegpʉ̈i nʉm khabahab ajim anʉm amag. Mag nʉmta ewagam khʉʉnagjã pãrau ich magta khaugpi wëtum; mamʉ magpaijã khaba, mag tag pãrau nem khaigba jaaujem nem khĩir khapan thʉnaabahab ajim anʉm amag. \s1 Thach khö nʉmuapai chan maach ãrba aajem aajem \p \v 14 Jesuu mag iekhawia ich aig õor thʉ̈rkha aunaa amag, —Pãadë thumaam khʉʉnau mʉ iek wajapha ũrbat ajim anʉm. \v 15 Mʉg jẽb gaai chadcha õor pekaudam paraa khithëem. Pari sĩi parhooba thach khö nʉmuapai chan Ẽwandam na õor ãrba aajem. Ẽwandam na õor ãrpiejemʉn pãach thãar ee nem khaigbam khĩirjunaa iekhaawaita pãachdëupai pãach ãrpiejemgui ajim anʉm. [ \v 16 Magnaa amag, Jʉ̈g ʉ̈rʉʉnaa wajapha ũrbat ajim anʉm cha mua pãrag jaau chirʉm.] \p \v 17 Jesuu õrag mag iekhawia ichta jũrr aigmua chaaug petajim aajem. Maimua ya deg paaukhabaimaawai chi khapeenauta deeu ich ag iekpai irig jëeu naajim aajem, amachig jaaumkhĩir. \p \v 18 Mag ichig jëeubaawai jaaumamua, —¿Wa mag chan pãraujã agtha mag iek khaugbata naab? ajim anʉm amag. Mua khabá pãrag, “Sĩi thach khö nʉm gaaimuapai chan pekau paarpaba aajem” a chirʉmgui ajim anʉm. \v 19 Thachdam khö nʉmʉn sĩi buch eepaita sĩeimaajem, thãar eejã dubba. Mag buch eepai sĩewi chëbapäaiwai deeu chukhu aadeejemgui a jaaumajim aajem. \p Irua mag sĩerr aiguin Ẽwandamau maachig nem khömkhĩir deetarr chan ni ãbjã khaigba khaba sĩsidʉm a sim ajim. \v 20 Mag iekhamamua pʉaba ich Jesuu amag, —Õor pekau paarpa nʉmʉn thãar eemua khĩirjug khaigbam öbër nʉmuata pekau paarpa nʉmgui ajim anʉm. \v 21 ¿Khan jãgwia mag sĩ? Thãar eeta magʉm khĩirjugjã thum ompaa auwia mammuata dawag öbër thʉnaawaima ajim anʉm. Mammuata öbër thʉnʉm: dich ʉʉi khabam dʉ̈i khapes aju khĩirjug, nem jĩgkhaju khĩirjug, maimua õor thõoju khĩirjug. \v 22 Mag tag öbër nʉm: chikham nemta dich dënkha aum khõsi aju khĩirjug, deeum ʉʉin wauju khĩirjug, parhooba nem khaigbam nem wauju khĩirjug, chikham khũgurju khĩirjug, chikham ãaukha iekha nʉm, wir aig dich thö nʉm, maimua sĩi donjö khĩirjug chukhu nem wau nʉm. \v 23 Magʉm nem thum thãar eemua dawag öbërdʉtkha thʉnʉmuata Ẽwandam dau na õor pekau paarpapiejem a jaaumajim aajem amag. \s1 Ʉʉi ãb Israelpie ʉʉi khaba simua Jesuug chaigpatarr \r (Mt 15:21-28) \p \v 24 Jesuu maig õrag jaau sĩewia petajim aajem, Tiro durr Sidón dʉ̈i nʉmʉg. Mag mawia õor aig jẽerimajim aajem. Mamʉ mag ich deg pabaimamjã õrag khaugpimapha sĩejim anaabá. \v 25 Mag ich khaugpimapha sim ãba, ʉʉikhaardam thõthõrrsöm bënëu baarjerr ãdau mag i barbaimam ũr athaawai, Jesús aar mawia i khĩirphee kanieu phõbkhabaimajim anʉm. \v 26 Mag ʉʉi deeum durr Sirofenicia anʉm durram ajim anaabá. Ich mag ʉʉirau Jesús aar mawia chaigpaimajim anʉm, ich chaai mor eem thõthõrrsöm bën öbeerpʉ̈imkhĩir. \v 27 Magbaa, judionaan khabam khʉʉn chan agtha monaauju khaba chirʉm awi, Jesuu ich mag ʉʉirag ogthompai, —Idëu nacha Ẽwandam chaainta thachdam khöpi athá. Mua pua jaau simjö pʉ chaaita nacha monaaukhiin, mua oowai dich chaainag deeju arr panta khecheunaa saakienag deebarmjö ajugui ajim anʉm irig. \p \v 28 Magbaa chi ʉʉyau pʉaba, —Señor, pua jaau simʉn chadau. Pari iin saakienaujã chaain jua bigaau chi pichag mes eegar khʉimam khoojemgui ajim anʉm. Maagjeewai mʉ Israelpie ʉʉi khaba ʉab mamʉ, ¿pua mʉ chaaijã dau aug khaugbaju khai? ajim anʉm irig. \p \v 29 Magbaata Jesuu irig, —Pʉch jãg iekha ʉm gaaimua pʉ chaai mor eem mepeer ya öbërbaadëm. Ya pʉ pʉch diig maju aai ʉmgui ajim anʉm irig. \p \v 30 Mag Jesuu ichig “Pʉch diig maju aai ʉm” abaawai, chadcha mawia ooimaawai, i chaai chadcha monakha put ee werba jẽer sim ooimajim aajem, Jesuu jaautarrjö chi mepeer ya i mor eemua öbërbaaderr aawai. \s1 Jesuu woun ãb kach khĩsunaa meu khʉkhʉaa khitarr monaautarr \p \v 31 Mag chaai monaaupʉ̈itarr khur Jesús majim aajem, Tiromua Galilea thʉrrdöog. Mag mamua Sidón phöbör ee dichwia Decápolis durrjã agjö dichjim aajem. \v 32 Mag Galilea pabaimaawai õrau i aig waibëejim anaabá, woun ãb kach khĩsunaa meu khʉkhʉaa khitʉm. Mag chi waibëetarr khʉʉnau Jesuug chaigpaimajim anʉm, amach aaunaandam gaai pʉrbarmua monaaupʉ̈imkhĩir. \v 33 Magbaawai Jesuu chi woun mag kachdam khĩsunaa meu khʉkhʉaa khitʉm ich ap chawag arrnaa, i kach ee jĩgpiriu phĩ oonaa, deeu ich jĩgpir gaaipai ichöoujã omnaa, jũrr i meukhĩir gaai jãrpʉ̈ijim aajem. \v 34 Maimua ʉ̈gthaag eerpanaa, jãphö duraa ʉ̈inaa chi wounag, “¡Efata!” ajim anʉm. Mag sim aiguin maach meúan “¡Kach aardʉbaad!” a sim ajim anaabá. \p \v 35 Jesuu mag iekhabarm bʉ̈rre mag kach khĩsu sĩerrjã warre kach aardʉbaadëm dʉ̈i chi meukhĩirjã agjö nem wajaug agua iekha sĩsijim anaabá. \v 36 Magbaawai õor aig narr khʉʉnag, —Mʉg mua jãg woun monaaubarm oob chikhamnag jaaumiet ajim anʉm ich Jesuu. \p Mamʉ mag amachig jaaupiba arr ãba, warag amachdëu jaaum aig jaaujeejim anaabá. \v 37 Mag oowia õor thum dauderraa nʉm iekhau i igwia, “Jesuuwan nem thum wajaphata wau nʉrraajem. Maguata kach khĩsum khʉʉnjã kach aardʉpinaa meu meraam khʉʉnjã wajapha iekhapimaajem” a iekha naajim anʉm. \c 8 \s1 Jesuu õor cuatro mil jãogtarr \r (Mt 15:32-39) \p \v 1 Biek ãb deeu ũmaai Jesús aig õor pöoma biirdʉbaichëjim aajem. Mag nʉm ee bʉ̈ʉrjã thach khöju chukhu narr aawai Jesuu ich khapeenta ich aig thʉ̈rkha aunaa amagta magjim anʉm: \p \v 2 —Õor pöm mʉg thʉnʉm mʉ dau ee dau aphʉʉ durrum. Ya khãai thãrjup pam am maach aigmua bʉ̈ʉrjã ogdʉba, thachdam khöjujã chukhu durrumgui ajim anʉm. \v 3 Ich jãg thachdamjã khöpiba amach diig pʉ̈ikhiin, khʉd ee wëtumua jãdaúa phʉrëuju, pöd amach di aarjã barba. Magʉm ãaur khʉʉn chará warpmua bëe nʉm aawai pöd barba khãijã ajugui ajim anʉm. \p \v 4 Mamʉ Jesuu amachig magbaawai jũrr chi khapeen garmuata irig, —Mʉg maach õor chukag ee nʉm, ¿jamaam thach maadëu amag deebarju? ajierram anʉm. \p \v 5 Magbaawaita Jesuu amag —¿Pãrau pan dau kharr wai nʉ? abaawai, amachdëu, —Marau pandam sietepai wai nʉmgui ajim anaabá. \p \v 6 Mag pan siete wai nʉm abaawai Jesuu mag õor pöm wëjömʉg, —Jẽkhʉt jupkhabat ajim anʉm. \p Magnaa mag pan siete narrdam jua ee phë aunaa, ag paar Ẽwandamag ʉ̈u ajim anaa thorreuwia, jũrr ich khapeenag ʉapʉ̈imajim aajem, mag õor pöm thʉnʉmʉg jigmamkhĩir. \v 7 Mag dʉ̈i ĩchab ãwarrdamjã daudam khapan khaba wai narr aawai mag paarjã Ẽwandamag ʉ̈u ajim anaa jũrr deeu amag ʉapʉ̈imajim aajem, õrag jigmamkhĩir. Magbaawai chadcha chi khapeenau ichdëu jaautarrjö thumaam khʉʉnag jigpʉ̈ijierram aajem. \v 8 Mag jig phʉʉrdʉdʉgmamua agdaujö amachdëu khöm aig khöwi, khʉd biwaau phöbaadee thumjã khöpʉ̈iba, thʉbʉt siete ipiirkha aujim anaabá. \v 9 Mag khöjujã chukhu narr ee irua jãogtarr khʉʉn chi khapanag cuatro mil naajim aajem. Mag khö dichwi amachig wëtpi jaaubaawai, ërëubaadee, \v 10 ich Jesujã deeu bote ee waaidʉjim aajem. Magbaawai chi khapeenau deeum durr Dalmanutaag i joo arrjierram aajem. \s1 Fariseonaanau amachdëu nem ooba aajem waupi jaautarr \r (Mt 16:1-4; Lc 12:54-56) \p \v 11 Mag mawia ya chi Jesús barbaimam khaugphöbaadeewai i aig bëejierram aajem, fariseonaan. Mag bëewia ogthom daau chadcha i Ẽwandamau pʉ̈itarrta jãg nʉrrʉm khai a khap aag awi irig, —Magan maar dau na ag na õrau nem ooba aajem nem waubá aichëjierram anʉm irig, marau oog ithee. \p \v 12 Ichig magbaicheewai chadcha am ipierr waukhiinjã ich iek ʉ̈khabaju khap warag sĩi jãphö duraa ʉ̈inaa, —¿Khan atchata mua pãar dakhĩir nem wau chitajuuta pãrau mag mʉrʉg nem waupi jaau nʉma? ajim anʉm amag. Mua chan pãar dau na bʉ̈ʉrjã nem waubamgui ajim anʉm. \p \v 13 Amag mag iekhapʉ̈iwi ichta warag am aigmua petajim aajem. Maimua mag mawi ich khapeen dʉ̈i bote ee waaidʉwi ag khĩirphee dʉrbajim aajem, ich ag thʉrrdö eepai. \s1 Jesuu ich khapeenag fariseonaanjö apiba jaautarr \p \v 14 Mag wëtumjã khĩir ee pab jap ee khoogjã khöju arrba awi pandam dau ãbpaita wai khodjörrajim aajem. \v 15 Mag ërëu phöbaadëwia khodjörröm ee, Jesuu ich khapeenag, —Khĩir khaphʉ wënʉrrat ajim anʉm. Oob fariseonaan bën maimua Erodes bënjã jãg levadurajö sim pãach gaai dʉrbapimiet ajim anʉm. \p \v 16 Amachig mag iekhabaawai amach khoog panjã chukhu naawaita mag iekha simpii awi jũrr wir aig amach eepai mag pan aubëeba arrta ig naajim anaabá. \v 17 Pari Jesuu amachig mag iekhabarmjã bʉ̈ʉrjã khaugba naajim aajem. Mag ichdëu iekhabarmjã khaugba warag sĩi ich ichaaur iyʉ̈ʉ nʉm khaug athaawaita amag magjim anʉm: \p —¿Pãach ödegan pãraun sĩi pan chukhum gaaimuata mua pãachig magjimpii naab? ajim anʉm. Mua maata pãrag jaauba chirʉm. Jãgan jãg nʉm aiguin pãrau chan mua nem waaujemjã agtha khaugbata naabma ajim anaabá. \v 18 Pãar dau paraanaa kachjã wai nʉm; pari mag nʉmta sĩi dau khĩsumjönaa kachjã khĩsumjöta nʉm. Pãrau mua nem wau chitʉm oojemjã, ¿khĩir ee paba nʉ, \v 19 ar pandam cincopai narrau mua õor cinco mil narr jãogtarr? Thumaam khʉʉn khö dichwia imie phöbaadeewai, ¿thʉbʉt kharr ipiirkha aujĩ, chi sob? \p Amachig mag jëeubaa i khapeenau, —Thʉbʉt khapan docen ãb ipiirkha aujimgui ajierram anʉm irig. \p \v 20 Magbaawai deeu ichdëu amag, —Maimua agjö ar pandam sietepai narrau mua õor cuatro mil narr jãogtarr edjã, ¿amau khötarr sob thʉbʉt kharr phë aujĩwi? ajim anʉm. \p Magbaawai, —Thʉbʉt siete ipiirkha aujimgui ajierram anʉm. \p \v 21 Magbaawaita ichdëu, —Chadma ajim anʉm. Mamʉ pan igju awiajã, ¿pãrau chan deeu mua ompaa aujujã khĩirjubata naab? ajim anʉm. Mua chan levadura chaar jaauba, fariseonaanau nem khaigba jaaujemta jaau chirʉm; pari mag nʉmta pãrau pöd khaug auba nʉmgui ajim anʉm amag. \s1 Jesuu woun ãb dau khĩsu sĩerr monaaupʉ̈itarr \p \v 22 Mag wëtmamua Betsaida phöbör ee barimajim aajem. Mag barbaimaawai õrau woun ãb dau khĩsu khitʉm i aig waibëewi irig chaigpachëjierram aajem, i gaai pʉrbaawai i dau monaaumkhĩir. \v 23 Magbaa Jesuu mag chi daudam khĩsu khitʉm jua gaai pʉrnaa chawag phöbör igaau arrjim anʉm. Mag arrwi i dau ichöou phuurnaa i gaai pʉrnaa irig, —¿Pua ʉ̈u oo chirʉ́wi? ajim anʉm. \p \v 24 Magbaa chi dau khĩsu khitʉmua, —Ëera, mua õor pabʉ̈jö sĩsidʉmta dʉrdʉr nʉrrjëem oo chirʉmgui ajim anʉm. \p \v 25 Magbaawai deeu Jesuu i dau ëudam aaithʉ aaithʉnaa irig, —Deeu dau ẽe oobá ajim anʉm. \p Magbaawai chadcha deeu dau ẽe oobarau warre warp dawaa ich mag oo sĩsijim anaabá. \v 26 Mag dau khĩsu sĩerr monaau sĩsiewai Jesuu ich diig pʉ̈yaagpamua irig tag phöbör ee bëepiba jaaujim aajem. \s1 Pedroou jaauwai Jesuun warrgarwe ich Ẽwandamau pʉ̈iju aajerrau a jaautarr \r (Mt 16:13-20; Lc 9:18-21) \p \v 27 Jesús mag woun ãb dau khĩsu sĩerr monaaupʉ̈itarr khur ich khapeen dʉ̈i durr Cesarea de Filipo anʉm eem phöbördam nʉnʉidʉmʉg majim aajem. Mag wëtumua ich Jesuu amag, —Õrau mʉ igwia iyʉ̈ʉ nʉm ũurwai, ¿am iek mʉ khai aajẽ? ¿Pãrau ũrba aajẽ? a jëeujim anʉm. \p \v 28 Jesuu amachig mag jëeubaa chi khapeenau irig jũrram khʉʉnau, —Am iek pʉ Juan chi õor pör choomie aajem. Deeum khʉʉnau jaauwai, pʉʉta Elías aajem, warrgar Ẽwandam i jaaujerr. Maagwai pogkha jaauwai, pʉ sĩi warrgar agjö Ẽwandam i jaaujerr khʉʉn eem aajemgui ajierram aajem irig. \p \v 29 Magbaa jũrr amachigcha, —¿Ma pãachdëujãma? ¿Pãrau khĩirjuawai mʉ khai agá? a jëeujim anʉm amag. \p Magbaawai Pedroou, —Pʉʉn Cristoou ajim anʉm, warrgarwe ich Ẽwandamaucha jʉr auwia õor peerdʉ aumkhĩir pʉ̈iju jaaujerr. \p \v 30 Mamʉ Pedroou ichig magbaawai, —Chadcha pua ag eyaa jaaubapʉ̈im, mamʉ oob bʉ̈ʉrjã chikhamnag jawam ajim anʉm. \p Warm khʉʉnagjã jaaupibajim aajem. \s1 Õrau ich thõoju Jesuu jaautarr \r (Mt 16:21-28; Lc 9:22-27) \p \v 31 Maimua Jesuu wir aig ichpai jaaumamua magjim anʉm ich khapeenag: \p —Mʉch chi Emkhooi Iewaa chadcha dau aphʉʉ aju aai chirʉm. Mʉ dau ãaukha isegwia Jerusalenpie jöoin chi thethem khʉʉnau phadnaan chi pörkha nʉm khʉʉnaupa Moisés iek jawaag chi machnaan dʉ̈imua mʉ thõomkhĩir pʉr deejugui ajim anʉm. Mamʉ amau mag mʉ thõowiajã khãai thãrjupam ee phiidʉwi deeu mʉ iiu chirsijugui a jaaujim aajem ich khapeenag. \p \v 32 Mag, ich dau aug wauju ich khapeenag ũramkhĩir ajapha jaaumajim aajem. Mag irua iekhabarm ũrbaawai Pedroou Jesús chawag warrwia irig, —¿Khantheeta pʉ mag iekha sĩma? Õrau pʉ dʉ̈i magju khaba nʉmgui ajim anʉm irig. \p \v 33 Pedroou mag iekhabaawai Jesuu tagam khʉʉn ich khapeenag ewag phʉʉrba eerpanaa jũrr Pedroogta khĩir masi, —Jöpkhaa mʉ aigmua chawag petá ajim anʉm. Pua chan Ẽwandamau nem waum ig simjã khaugba, sĩi parhoobam khʉʉnjöta khĩirju simgui ajim anʉm. Meperauta pʉrʉg mag iekhapi sĩebahab ajim anaabá irig. \s1 Jãga aju aai nʉ Jesús dʉ̈i khapeerkhaag \p \v 34 Magwia Jesuu ich aig õor thʉnarr khʉʉn dʉ̈i ich khapeenpa ãba thʉ̈rkha aunaa magjim anʉm: \p —Chadcha pãrau mʉ iek pãach thãraucha ʉ̈kha nʉm khai, ed ëepierr magan mua nem waupi jaau chirʉm appaita waubat ajim anʉm, “Mʉchdëuta khap chirʉm mʉchdëu nem wauju” a iekhaba. Mʉ gaaimua chikhamnau dau aphʉʉ pãach thõoju khĩirjuwia khãijã, magʉmjã igba, waragta ʉ̈khanaat ajim anʉm. \v 35 Ar chi mʉg jẽb gaai mʉ gaaimua bʉ̈ʉrjã phithurg aumapha wënʉrrʉm khʉʉn chan meem edjã ʉ̈gthar öbërbamgui ajim anʉm. Magarrau ar chi mua nem jaau chirʉm waum khõchgauta amach nemjã khĩirjuba sĩi warag mʉ gaaimua wa mʉg õor peerdʉajem iek gaaimua khãijã dau aphʉʉ anʉm khʉʉnan chadau ʉ̈gtharcha öbërjugui ajim anʉm. \v 36 Magnaa amag, Pãrau oowai ¿khan wajaug sĩ ajim anʉm, woun ãbmua mʉg durr thum ichdëupai jʉ̈a wai sĩsim, pari mag sim meebaadee khĩmie durr petam? ¿Irua ich durr thum ich dʉ̈i arrju aai sĩ? Pöd arrbam. \v 37 ¿Khanta mʉg jẽb gaai atcha nem parhẽpagcha sĩerrʉ́ ajim anʉm, agua dich akhaar ʉ̈gthar phag wai öbëraag? \v 38 Maimua ãbmua khãijã ĩs mʉg õor pekau pöomanaa Ẽwandam iekjã thãraucha ʉ̈khaba thʉnʉm eeta mʉ gaaimua wa sĩi mʉ iekdam jaaujupai khãijã õor dakhĩir chigaa amʉn, mʉg mʉch chi Emkhooi Iewaajã thumaam khʉʉn Pörkhanaa mʉch Aai jua theeg dʉ̈i ʉ̈gthar i chognaan thʉnʉm khʉʉnpa mʉg durr chachaan bëem edjã ĩchab ich khĩircha eerpanaa chigaa warag, “Mua bʉ̈ʉrjã pʉ khaugba chitʉm” a iekhajugui ajim anʉm. \c 9 \p \v 1 Mag iekhamamua ĩchab, ’Mʉ cha iekha chirʉm iekhau ãaur khʉʉn cha mʉ iek ũr nʉm khʉʉn chan mʉchta nem jua theeg thumaam khʉʉn Pörkha bëeju edamjö aadëm oobam aigjã meebajugui a jaaumajim anaabá. \s1 Jesús Moisés dʉ̈i Eliapa iyʉ̈ʉ narr \r (Mt 17:1-13; Lc 9:28-36) \p \v 2 Mag ich khapeen ãaur khʉʉnag amach daúa ich oopiju jaautarr khur seis días nʉm ee Jesús durrsĩ pöm sim gaai majim aajem. Mag ich mam dʉ̈i õor thãrjuppai phë arrjim aajem. Makhʉʉn Pedro ajim aajem Santiago dʉ̈i, maimua Juan. Mag wëtwi ya durrsĩ gaai nʉmta amau oo nʉm dakhĩraa Jesús khĩir chaaupabaadëjim anaabá. \v 3 Magbaadëmua sĩi i mor gayam khajũa jũa sĩerrpa bʉ̈ʉnaa phuumjö aadëjim anʉm ich bäpgau. Khajũa atcha bäphä magjö chan õrau bʉ̈ʉrjã jã auba aajem aajem. \v 4 Magbaadëm ee oowai warrgarm jöoin Moisés dʉ̈i Elíata iyʉ̈ʉ dʉnʉnʉihdʉ naajim aajem Jesús dʉ̈i. \v 5 Amachdëu mag oobaawaita Pedro iek irua Jesuug mag chirajim anʉm: \p —Maestro, nem ajaug chi agamjö maar mʉig nʉm. Marau pãar ithee rãichdidam thãrjup ëu deeju: ãb pʉ ithee, ãb Elías ithee, maimua ãb Moisés ithee. \p \v 6 Mamʉ Pedroou Jesuug mag di ëu deeju a iekhatarran, maan amach chi khapeenta jãphierr nʉm iekhau pöd iekhajujã khaugba aawaita irua mag iekhajim anaabá. \v 7 Mag am jãphierr nʉm ee, dëgölp sĩi edjã eemua jʉʉnthumie baug bëewi, am jöodʉ athaicheewai, sĩi ag ee ierr paaukhabaadëjim anʉm. Magbarm ee woun iekjö, “Chamʉʉta mʉ Iewaa mʉchdëu jãsehne wai chitʉmʉugui” ajim anʉm, “õor peerdʉ aumkhĩir mʉchdëucha jʉr autarr. Irua nem jaau simta ipierraa abat” ajim anʉm. \v 8 Maimua deeu chi jʉʉnthumie chukhu aadëm ee, amau oowai i dʉ̈i mag õor numí narr ooba, Jesús ich appaita oo dʉnʉm oojierram anaabá. \p \v 9 Mag durrsĩe naawia jerag wëdurumua Jesuu mag ich khapeen thãrjup ich dʉ̈i arrtarr khʉʉnag amachdëu ootarrjã deeum khʉʉnag jaaupiba, sĩi amach thãar eepaita khaphʉ apijim aajem, ich chi Emkhooi Iewaa meewia deeu iiu phiidʉ nʉm ora. \p \v 10 Magtarr aawai chadcha chi khapeenau bʉ̈ʉrjã õrag jaauba aajeejim aajem. Pari mag nʉmʉn wir aig amach eepain iyʉ̈ʉ nʉmua, —¿Ma khani maachig jaau sĩejimta mag i meewia deeu i iiu phiidʉju a sĩejĩma? aajeejim anaabá amach appai. \p \v 11 Mag amach appai mamag nʉʉ awi alphin ichigcha, —¿Khan jãgwia Ẽwandam iek jawaag chi machnaanau jaauwai mag Ẽwandamau Cristo pʉ̈iju na Eliata bëeju aajẽ? a jëeujierram anaabá. \p \v 12-13 Magbaawaita Jesuu amag, —Chadma, chi machnaanau jaaujemjö, Eliata nacha bëema ajim anʉm. Pari mag i bëeju jaautarran, mag Ẽwandamau pʉ̈iju aajerr õrag nʉpi jaaumkhĩirta bëeju jaaujim. Pari Elían ya udthurjim. Mamʉ mag i udthuurwai, Ẽwandam iek phã sim gaai jaau simjö, õrau i dʉ̈i amachdëu ampierr awi warag i thõopʉ̈ijierram. Magtarr aawai ¿pãrau khĩirjuawai õrau mʉ dʉ̈ijã i dʉ̈i atarrjö abaju khai ajim aajem, ich jãg Ẽwandam iek phã sĩsidʉm gaai mʉch chi Emkhooi Iewaa igwia wauju a jaau simjö? \s1 Jesús khapeenau chaai mor eem mepeer pöd jẽupʉ̈iba arr \r (Mt 17:14-21; Lc 9:37-43) \p \v 14 Mag iyʉ̈ʉ wëdurumua tagam ich khapeen nueve narr aig pachënaa oowai, õor pöm warpham magwe phʉʉr thʉnʉm jãrrta Ẽwandam i jawaag chi machnaan garmua am dʉ̈i ijẽjẽbkham oochëjim aajem. \v 15 Mag õor pöm thʉnarr khʉʉnau amach dakhĩir Jesús barbaichëm oophöbaadee onegau i khĩirphee pochag phöbaadëwi i dʉ̈i saludaa nʉmua, “Ʉ̈uchata jãg pʉ barbaichëm” ajierram anʉm. \v 16 Mag chi machnaan garmua ich khapeen dʉ̈i ijẽjẽbkham oobaicheewai, —¿Pãar khan iekta ig nʉma? ajim anʉm amag. \p \v 17 Magbaa mag õor pos thʉnʉm eemua ãbmua magjim anʉm: \p —Maestro, mua mʉch iewaa aibëejimgui ajim anʉm, i mor eem bënëu pöd iekhapiba sĩi ichʉp wai sĩewai, pʉrʉg warre jẽu werbamkhĩir. \v 18 Mʉg khitʉm barbaadeewain sĩi jẽkhʉt bäjä aimaajem. Magbaadëmua sĩi isaphun bau aadëm dʉ̈i thet khierrpa kũkũerr khabaadëmua phithierrii aadeejemgui ajim anʉm. Mag bar nʉmua warag nem dau aauga pabaadëmgui ajim anʉm. Mua pʉ khapeenag jaaujim, amag mʉch chaai mor eem bën warre jẽupʉ̈imkhĩir. Pari ni ãbmuajã pödbajim a jaaumajim aajem. \p \v 19 Magbaawai Jesuu ich khapeenagta magjim anaabá: \p —Pãrau chan jãg chaai Ẽwandamau monaaupʉ̈ijujã khĩirjubata nʉm. Pãrau jãg Ẽwandam jua theeg simjã khĩirjubamjö nʉm, ¿ich jãgta sĩi mua ãwat chitaju aai chirʉ́ pãrau oowai? ajim anʉm. ¿Khan atchata pãrau mʉ pãach dʉ̈i chitapim ig nʉma ajim anʉm, ajapcha ʉ̈khaag? Magnaa, Mag chaai mʉ aig aipidut ajim anaabá amag. \p \v 20 Magbaawai chadcha chi chaai i aig aibëejierram aajem. Mag aipierrwai, chi chaai mor ee mag chi mepeer simua Jesús khĩir eerpa athaawai, sĩi eeupemjö ich bënëu barbaadëmua warre jẽkhʉt bäjä aimajim anʉm. Mag bäjä aimaa sĩi parhooba bʉ̈ thʉthʉg khabaadëm dʉ̈i ipëgchöo isaphun bau aadëjim anaabá. \v 21 Ich dakhĩir magbaadeewaita Jesuu chi ayag, —¿Pʉ chaai jãg bënëu barbaaderr ya dʉ̈rrʉ̈ʉ sĩwi? ajim anʉm. \p Magbaa chi ayau, —Jãan ich bʉ̈rʉʉ khitʉwe ich jãg baarjemgui ajim anʉm. \v 22 Khar chará jãg barbaadëmua chi meperau õtdau eejã barpʉ̈inaa dö eejã barpäaijemgui ajim anʉm, i thõopäaig. Maagjeewaita mua pʉrʉg chaigpa chirʉmgui ajim anʉm. Pua ʉ̈u i monaaupʉ̈iju aai chirʉm khai, maar dau aug khaugwi mʉ chaai monaaubapʉ̈i ajim anʉm irig. \p \v 23 Magbaawai Jesuu irig, —¿Jãgwi mag pua mʉrʉg “ʉ̈u i monaaupʉ̈iju aai chirʉm khai” a sĩwi? ajim anʉm. Ar Ẽwandam gaaita ʉ̈kha nʉm khʉʉn ithee chan bʉ̈ʉrjã phithurm nem chukhum. Maagwai puajã chadcha thãraucha ʉ̈khamʉn, pʉ chaaijã monaaubajup ajim anʉm irig. \p \v 24 Magbaa chi ayau, —Muan chadcha ʉ̈kha chirʉmgui ajim anʉm. Mamʉ pua mʉch chaai monaauju khĩirjugta ʉ̈rcha mʉrʉg khĩirjupibá ajim anʉm, warag Ẽwandamag ʉ̈khaag. \p \v 25 Mag nʉm ee Jesuu oowai ich aig õor pöm biirdʉdʉkham oobaawai chi chaai mor ee mepeer simʉgta meeurrau aadëwi, —Mepeer, pʉchdëuta mʉg chaai jãg kach khĩsunaa meu meraa wai simgui ajim anʉm. Magnaa, Mʉ iekhau jöpai chaai mor eemua öbërbaad, maimua tag i mor ee dubaag khabamgui ajim anʉm. \p \v 26 Mag Jesuu ichig meeurrau aadeewai chi mepeer wiiu a baubaadëjim anaabá. Mag baubaadëmua chi chaai deeu ich bënëu barbaadëwi, jẽkhʉt bäjä aimawia, warre chi meemjö bʉ̈ʉrjã mimig chukhu apʉ̈ijim anʉm. Mag aig õor pöm pos thʉnarr khʉʉnau amach dakhĩir mag chi thõmjö aadëm oobaawai, “Chadcha ya meebaadëbahab” anaajim anaabá. \v 27 Mamʉ amau mag meebaadëm anʉm ee, Jesuu chi chaai jua gaai pʉrnaa ʉ̈gthaag phiriu athajim anʉm. Mag ich jua gaai pʉrnaa phiriu athaawai dʉ̈i phiidʉ warag bʉ̈jãau dʉnʉisijim anaabá. \v 28 Mag chaai mor eem mepeer jʉrpʉ̈iwi ërëubaadeeu, ya amach ap deg paaukhabaimaawai, iyʉ̈ʉ nʉmua Jesuug, —¿Khan jãgwi jãg chaai mor ee bën khaigbam wai sĩerr marau pöd öbeerpi aubajĩ? a jëeujierram anʉm chi khapeenau. \p \v 29 Mag ichig jëeubaawaita, —Mua pãrag jaaukhimgui ajim anʉm: Jãg mepeer khĩir õor mor eemua jʉrpäaigan, jãan sĩi thachjã khöba ãba Ẽwandamagpai jëeu nʉʉ aawaita jʉrpäaijemgui ajim anʉm. \s1 Pʉaba Jesuu chikhamnau ich thõoju jaautarr \r (Mt 17:22-23; Lc 9:43-45) \p \v 30-31 Maig naawia ërëu phöbaadëwia Galilea durr dichjim aajem. Mamʉ Jesuu mag õrau ich pʉr auwi ich thõoju anʉmta ich khapeenag jaau sĩerr aawai amach nʉmjã õrag khaugpimapha sĩejim aajem. Mag jaaumamua amag maagjeejim anʉm: \p —Mʉch chi Emkhooi Iewaan õrau chi thierrnaanag pʉr deeju. Mag pʉr deebaawai amau mʉ thõopʉ̈iju. Mamʉ mag amau mʉ thõojup mamʉ, ag khur khãai thãrjup nʉm ee deeu iiu phiidʉjugui a jaaumajim aajem. \p \v 32 Mamʉ amachig mag jaaumamjã pöd i iekha sim khaugba aajeejim anaabá. Mag amachdëu pöd khaugba aawai jëwaag ẽkhaajeejim anʉm; mamʉ inagau awi ich mag jëeubajierram aajem. \s1 Chijãata ʉ̈rʉʉcha aju aai sĩ a jaautarr \r (Mt 18:1-5; Lc 9:46-48) \p \v 33 Mag iyʉ̈ʉ wënʉrrʉmua phöbör Capernaum anʉm ee barimajim aajem. Mag barwia ya deg paaukhabaimaawai ichdëu amag, —Maach khʉd ee daaig wëduraawai pãar ¿khan ata iyʉ̈ʉ wëduraa ajĩ? ajim anʉm. \p \v 34 Mamʉ amachig mag jëeubaawai, chi khapeenau ni ãbmuajã i iek ʉ̈khaba, sĩi khĩuu nʉisijim anʉm, khʉd ee wëdurumua chijãata amach eepai thumaam khʉʉn khãai ʉ̈rʉʉcha sĩ a chikham ipeer ahaug wëdurarr khap. \v 35 Mag ich iek ʉ̈khaba abaawai am na jẽkhʉt jupwi dʉ̈i amach thum ich bigaau thʉ̈rkha auwia amag magjim aajem: \p —Ãbmua khĩirjuawai ichta tagam khʉʉn khãaijã ʉ̈rpai am khõsi sim khai, magan ichta warag thumaam khʉʉn khãaijã serbiibachanaa sĩi ich khapeen chogkhaju aai simgui ajim anʉm. \p \v 36 Magnaa chaaidam thʉ̈r auwia, am dakhĩir chi chaaidam jua ee jiir auwi amag magjim anʉm: \p \v 37 —Mʉg chaai agtha ich juau paba aawai serbiiba khitʉmjö õor thʉnʉm thum mua khõsi chitʉm. Pãrau mʉ dënjö mʉg khithëem ãb khãijã jãsenkhawia pãach di aig aumʉn magan pãrau mʉchchata khĩir jãsenkhabarmjö abarm ajim anʉm. Mag pãrau ʉdʉraa pãach aig mʉ baarpi nʉm aiguin magan pãrau mʉ Aaijã khõsi nʉmgui ajim anʉm, ichdëuta mʉ pʉ̈itarr aawai. \s1 Maach ichaaur khaba simʉn maach igar sĩewaiu a jaautarr \r (Mt 10:42; Lc 9:49-50) \p \v 38 Mag ũrwia Juanau, —Maestro ajim anʉm. Marau woun ãb oojim, mag wounau iekhamamua pʉ thʉ̈r thʉ̈rnaa õor mor eem mepeenag öbeerpi jaaubaawai chadcha öbeerpʉ̈i maajeejim. Mamʉ maarjö pʉ dʉ̈i nʉrraba aajemuata mag sĩewai marau irig tag õor mor eem mepeen jʉrkhʉʉipiba jaaujimgui ajim anʉm. \p \v 39 Magbaa Jesuu amag, —¿Khanthee pãrau irig magjierrá ajim anʉm, idëu õor jua pʉrpiba? Mag wounau mʉ thʉ̈r gaaita mag õor monaau nʉrrʉm khai, magan irua wajaphata nem wau sim khabahab ajim anʉm, mʉ ëugar khaigba jaauba. \v 40 Maadëu nem wau nʉm oo simjã maach ichaaurjã khaba warag maach juapierr oo sim wounan, magan maan maach dʉ̈i sĩewaiu ajim anʉm. \v 41 Maimua ich agjö ãbmua khãijã pãar Cristo khapeen aawai pãrag nemdam bʉ̈rʉʉm khãijã deebarm wounan, Ẽwandamau agjö irig nem wajapham deeb khaba deeju a chirʉmgui ajim anʉm. \s1 Nem khaigbam wau nʉmuan maach pekau ee burrpiejem \r (Mt 18:6-9; Lc 17:1-2) \p \v 42 ’Pari magba ãbmua khãijã mʉ chaai mʉg mʉ iek ʉ̈kha khërʉmta pekau ee burrpimʉn, Ẽwandam dʉ̈ita iekkhõr pöoma sĩsiju. Mamʉ mag Ẽwandam dʉ̈ita iekkhõr paarpaju khãai, ichdëupai ich ö gaai mokpör pömkham jʉ̈naa phũas ee baudʉkhiin ʉ̈ucha ajugui ajim anʉm. \v 43 Maimua agjö pʉch juaupaita pʉ pekau waupi sim khai, ag garm jua warag warre thʉapbapʉ̈i. Idëu pʉ jua bisi Ẽwandam aar barwiajã ʉ̈u simgui ajim anʉm, pʉch jua numwe monakha khĩmie durr õtdau uu thõojã khaugba wëjöm ee maju arr khãai. [ \v 44 Mam chan mag õtdau uu thʉnʉmjã bʉ̈ʉrjã thõba ni ag eem ödömiejã khëchaa khaugba sĩerrʉmgui ajim anʉm.] \v 45 Wa pʉ bʉ̈ʉu khãijã agjö pʉ pekau ee burrpi sim khai, magan mag bʉ̈jã warag thʉapbapʉ̈i. Bʉ̈ numwe monakha khĩmie durr maju arr khãai, Ẽwandam aar bʉ̈ bisi öbërwiajã ʉ̈ucha simgui ajim anʉm. [ \v 46 Mam chan mag õtdau uu thʉnʉmjã thõba ni ag eem ödömiejã khëchba ich mag sĩerrʉmgui ajim anʉm.] \v 47 Wa pʉ daúa khãijã pʉ pekau waupi sim khai, magan mag dau warag jẽubapʉ̈i. Pʉch dau numwe monakha khĩmie durr Ẽwandamag pʉch barpʉ̈ipiju khãai, dau bese khãijã pʉʉta Ẽwandam dënkha simʉn ʉ̈ucha simgui ajim anʉm. \v 48 Mam khĩmie durr chan ödömiejã khëchaa khaugba ich mag domkha thʉnʉm dʉ̈i mag õtdau uu thʉnʉmjã thõba ich mag sĩerrʉmgui ajim anʉm. Maguata muan pãragan, pekau waumaaugau dau chukhumjö oobamjönaa magʉm nem khaigbam wawaagjã jua chukhumjö abat a chirʉmgui ajim anʉm, bʉ̈ʉrjã wauba. \p \v 49 ’Mua pãrag mag chirʉmʉn, chikhamnau pãach thum pãar wajap dau aug waupiju aawaita mag chirʉmgui ajim anʉm. Mamʉ Ẽwandamau ʉdʉraa mag pãar dau aug waupi nʉmʉn, sĩi pãach ich dʉ̈i chadcha ubʉ wënʉrrʉm khai a khap aagta magpi sim. [Pãar dʉ̈i mag sim aig, nemek mod ãrm ugua phö sĩiujemjö, mag phithur wënʉrrʉm gaaimua warag pãarjã agjö ich dʉ̈i ajapha wënʉrramkhĩirta pãar dʉ̈i mag simgui ajim anʉm.] \v 50 Thakharan chadcha nem wajaphamʉu. Mamʉ mag sim nakha aadëkhiin, ¿khaíu magʉm thakhaar igju khai? ajim anʉm. Jãg thakharauta nem thum sĩpha apiejemjö abat, pãach khapeen dʉ̈i nem wajapha wau nʉmua agdaujö thumaa khõinaa wënʉrraag a jaaumajim aajem. \c 10 \s1 Jesuu jaauwai pöd dich ʉʉi pʉaju khabam aajem \r (Mt 19:1-12; Lc 16:18) \p \v 1 Jesús mag Capernaum phöbör eemua deeum durr Judeaag mawia jũrr döjã Jordán igaau edau öbeerjemʉg petajim aajem. Mag amach ee pabaimam khaug auwi ich aig õor pöoma pos aicheewai ichdëu ag na õrag jaaujerrjö mag õor pöm thʉnʉmʉg Ẽwandam iek jaaubaadëjim aajem. \v 2 Mag nʉm ee fariseonaan i aig bëejierram aajem. Makhʉʉnau juau ogthom Jesús imeraa pʉr awaag awi irig jëeumamua, —¿Chadchata pua oowai maach emkhooinau dich ʉʉi pʉaju aai nʉ wa pʉaju khaba nʉ? a jëeujierram anʉm. \p \v 3 Ichig mag jëeubaawai jũrr ich Jesús garmua amag, —Moiseeu Ẽwandam iek phã pʉarr gaai, ¿khan a jaau sĩwi? ajim anʉm. \p \v 4 Magbaa amachdëu, —Moiseeu jaauwain maadëu dich ʉʉi pʉaju aai nʉm a jaau pʉajim aajem. Sĩita ʉʉi pʉagpaawai wajapha ẽsap phãnaa ag gaai, “Ya mua pʉ pʉa chirʉm” a jaauju aai nʉmgui ajierram anʉm. \p \v 5 Magbaawaita Jesuu amag, —Pãadë khĩu ũrbat ajim anʉm. ¿Pãrau khaphʉ nʉ, khan gaaimua Moiseeu mag phã pʉajĩ? Irua mag phã pʉatarran, pãach jʉ̈g theeg sĩsidʉm gaaimuata mag phã pʉajimgui ajim anʉm, chadcha. \v 6 Pari warrgarwe ich Ẽwandamau maach ompaawaijã emkhooi ʉʉi dʉ̈ita ompaajimgui ajim anʉm. \v 7 Magtarr aawaita emkhooi ich ʉʉi dʉ̈i pabaadëmʉn ich dënnaan kha ogdʉajemgui ajim anʉm, ya ich ʉʉi dʉ̈ita ãba nʉrraag. \v 8 Ya magbarm aigmuan warran agdaujö amach appai naajerrta õor ãbpaimjö ich mag nʉisiejem. Ya mag nʉisim chan ya tag amach ããbdö nʉrrjëe aba, õor ãbpaimjö nʉisiejem. \v 9 Mag warrgarwejã ich Ẽwandamauta mag papitarr aawai pöd iwiir ãbmuajã i ichaaur awi dich õor pʉaju khaba nʉmgui ajim anʉm Jesuu amag. \p \v 10 Maimua magtarr khur deg paaukhawijã chi khapeen garmuata deeu ich ag iekpai irig jëeu naajim anʉm. \v 11 Mag ichig jëeubaawaita Jesuu amag, —Ich ʉʉi pʉawia deeum ʉʉita au simʉn magan pekauta wau simgui ajim anʉm, ich ʉʉi chaar khabam dʉ̈ita mag sĩewai. \v 12 Wa magba chi ʉʉirau khãijã ich jaai pʉawia deeum emkhooita aumʉn magan agjö pekauta wau simgui ajim anʉm, ich jaai chaar khabam dʉ̈ita sĩewai. \s1 Jesuu chaain kõit iekhatarr \r (Mt 19:13-15; Lc 18:15-17) \p \v 13 Mag nʉm ee õrau Jesús aig amach chaain waibëe thʉnʉisijim aajem, am gaai pʉrnaa am kõit Ẽwandamag jëeumkhĩir. Pari mag jũrram khʉʉnau chaain waibëbëekham oowi jũrr chi Jesús khapeenauta chi aibëe nʉm khʉʉnag meeurrau sĩujierram aajem, tag aibëepimaaugau. \v 14 Mamʉ amau mag õrag meeukha iekha nʉm oobaawaita Jesuu jũrr amachigta agjö meeurraunaa, —Idëu õrag amach chaaindam mʉ aig waibëepibat ajim anʉm. ¿Khanthee pãrau amag bëepiba jaau nʉ? Chi jöoin awiajã chamʉ khʉʉn chaainjö mʉ iek ʉ̈khakharrsö ʉ̈kha nʉm khʉʉnta mʉg jẽb gaaijã ʉ̈u wënʉrrawia ʉ̈gtharjã onee wënʉrrabajup ajim anʉm. \v 15 Mamʉ chi ʉ̈gthar öbërju khĩirju nʉm khʉʉnaujã mʉkhʉʉn chaain dënjö ʉ̈khabam chan pöd öbërbamgui ajim anʉm. \p \v 16 Mag iekhapʉ̈inaa, Jesuu am dakhĩir warag chi chaain ich jua ee jiirkha aunaa, am pör ʉ̈r jua ausĩunaa, am kõit wajapha Ẽwandamag jëeumajim aajem. \s1 Woun ãb phatkhon paraam Jesús dʉ̈i iyʉ̈ʉ athurtarr \r (Mt 19:16-30; Lc 18:18-30) \p \v 17 Maigmua Jesús chawag maagpam ee, woun ãb i aig khaphig bëejim aajem. Mag bëewia i khĩirphee kanieu phõbkhachëwia irig magchëjim anʉm: \p —Maestro, pʉʉta chadcha maestro ajapham aawai pʉrʉg jëwaan bëejim: ¿Mua khani jãgju aai chirʉ́ ʉ̈gthar öbëraag? Mʉrʉg jaaubá ajim anʉm. \p \v 18 Magbaawai Jesuu irig, —¿Khanthee pua mʉrʉg chi ajapham a sĩ? Õor ajapham chan chukhum. Ajaphamʉn ãba Ẽwandamta ich appai ajapha sĩerrʉmgui ajim anʉm. \v 19 ¿Pua khaphʉ sĩebá ajim anʉm, Ẽwandamau ich iek Moiseeg phãpitarr gaai: “Oob dich õor khabam dʉ̈i khapes am; oob õor thõom; oob nem jĩgkham; oob chikham ëugarjã sëukha nem ĩgkham; oob sëukha chikhamnaanjã khũgurm; maimua pʉch dënnaanjã jãsene abá” a sim? \p \v 20 Magbaawai chi woun mag irig jëeuchëtarrau —Maestro, mʉch bʉ̈rʉʉwe mag pua jaaubarm thum mua ʉʉrkha chitabahab ajim anʉm. \p \v 21 Mag wounau mag iekhabaawai Jesuu i dau ee aug khaug paraa eerpanaa irig, —Mamʉ agtha pua nem khĩir ãb wauju waaur wai sĩebahab ajim anʉm. Pʉch diig mawia, nem thum pʉchdëu wai sim përkhʉʉipʉ̈inaa, mag phatkhon jũrr dau aphʉʉ khithëem khʉʉnag thum jigbapʉ̈i ajim anaabá. Maimuan chadau mʉ ẽudee pidú ajim anʉm, chadcha mʉ dʉ̈i chitam khõsi chirʉm khai. Pua magmʉn ʉ̈gthar pawiajã bʉ̈ʉrjã augchëba phatkhon khãai nem ajapham pömta wai chirsijugui ajim anʉm irig. \p \v 22 Jesuu ichig mag iekhabaawai warre ökhĩirjuu ich diig petajim anaabá, chadcha phatkhon paraam arr aawai. \v 23 Ichdëu mag nem jaaubarm ipierraa amaaugau warag ökhĩirjuu petam oowi, ich bigaau narr khʉʉn khĩir eerpa phʉʉrdʉnaa, ich dʉ̈i ogdʉba wënʉrrarr khʉʉnagta, —Keena, pãadë oobat ajim anʉm. Phatkhon paraam khʉʉnta Ẽwandam chi Pörkha sim aar öbëraagan, chadcha thethe simgui ajim anʉm. \p \v 24 Jesuu mag iekhabarm ũrwia warre jʉ̈gderraa aphöbaadëjim anaabá. Pari magwi deeu ich Jesuupai amag, —¡Aay, chaaina! Ar phatkhon ithee wʉrpa aajem khʉʉnta Ẽwandam chi Pörkha sim aar öbëraagan, chadcha phithur sĩerrʉmgui ajim anʉm. \v 25 Phatkhonpanta ʉ̈gthar Ẽwandam chi Pörkha sim aar öbërju khãyau, camello pöm jãg maach wounaan khãaijã ʉ̈rpai sĩerrʉmta phithurg chukhu nobeeu kach ee thoogar öbër dichjugui ajim anʉm. \p \v 26 Jesuu mag jaaubaawai chará warag jʉ̈gderraacha nʉm iekhau jũrr amach eepai wir aig amach khapeenag, —Mag khai, magan ¿khaita peerdʉagáwa? anaajim aajem. \p \v 27 Magbaa Jesuu amag eerpanaa, —Õragan chadcha phithurgma ajim anʉm, mag ũurwai. Mamʉ Ẽwandamag chan bʉ̈ʉrjã phithurg chukhu simgui ajim anʉm. \p \v 28 Magbaawai Pedroou irig, —Maraun chad maach nem wai narrjã ewag khĩirjuba, thum phëpʉawi pʉ dʉ̈i ogdʉba wënʉrrabma ajim anʉm. \p \v 29 Magbaa jũrr ich Jesuu magjim anʉm: \p —Pedro, mua chadcha mag chirʉm: Ar mʉ gaaimua wa mʉ iek jaaum khõchgau khãijã amach di, amach eeugpeen, amach ʉ̈phʉʉin, amach dënnaan, amach ʉʉi, amach chaain, wa amach nemjĩir khãijã khũchpaim ithee werpʉpʉakham khʉʉnagan, \v 30 mʉg jẽb gaai agtha nʉwejã amach eeugpeen, amach ʉ̈phʉʉin, amach ãd, amach chaain, amach nemjĩirpa thum mʉ gaaimua okhoomarr khãyaujã ʉ̈r warag ag atcha deejugui ajim anʉm. Ajap õrau am dau aug wauwiajã mag wënʉrrʉmʉn chadau, mʉg atagjã durr iiur gaai mʉch dʉ̈ita ich mag wënʉrramkhĩir mʉch aarchata phë aujugui ajim anʉm. \v 31 Pari mag ed ãaur khʉʉn ar mʉig eegar aawai amachta chikham khãaijã ʉ̈rʉʉcha nʉm aajerr khʉʉnta ʉ̈gthar Ẽwandam aar paaukhaimaawaijã jũrr serbiibacha aajerrjöo nʉisijugui ajim anʉm. Maimua jũrr ar mʉ gaaimua chikhamnau serbiibag pheejerr khʉʉnta jũrr warm khʉʉn khãaijã ʉ̈rʉʉcha nʉisijugui a jaaumajim aajem. \s1 Õrau ich thõoju Jesuu jaautarr \r (Mt 20:17-19; Lc 18:31-34) \p \v 32 Maigmua phöbör Jerusalenag khʉdau ma sim ee majim aajem, ich khapeen dʉ̈i deeum khʉʉnpa. Mag wëtumua ich Jesuuta pör garcha am na maa ajim anʉm. Mamʉ mag chi ẽudee wëtmarr khʉʉnan thãar paraata wënʉrrajim aajem, ich Jesuucha ag nawe õrau ich thõoju jaautarr ya khaphʉ narr aawai. Mamʉ mag am thãar paraa wënʉrrʉm Jesuu khaphʉ sĩerr aawai, ich dʉ̈i ogdʉba wënʉrraajerr khʉʉn doce khĩet thʉ̈rkha auwia Jerusalén phöbör eem khʉʉnau ich dʉ̈i khaigba aju jaaumamua magjim aajem: \p \v 33 —Pãrau khaphʉ nʉm, maach Jerusalenag wëtum; nau maach mam barbaimaawai mʉch chi Emkhooi Iewaa mʉg chirʉmʉn thethemnaanag mʉ pʉr deejugui ajim anʉm. Magbaawai makhʉʉnau jũrr maach meeun khabam khʉʉnag mʉ thõopi jaauwi durr chaauram khʉʉn jua ee mʉ thʉsĩepʉ̈ijugui ajim aajem, makhʉʉnaujã mʉ dʉ̈i amachdëu ampierr amkhĩir. \v 34 Magbaawai makhʉʉnau mʉ wau iekhanaa, mʉ jʉ̈gadaujã wʉnaa, mʉ gaaijã ichö thunaa, amachdëu am aig mʉ dʉ̈i awia, ãbmiecha paawai amau mʉ thõopʉ̈ijugui ajim anʉm. Pari mag amau mʉ thõowiajã khãai thãrjup nʉm ee deeu mʉ iiu phiidʉjugui a jaaujim aajem. \s1 Santiagoou Juan dʉ̈imua Jesuug amach khĩir jãsenkhapi narr \r (Mt 20:20-28) \p \v 35 Mag wëtum ee jöoi Zebedeo chaainau, ajapcharan Santiagoouma Juan dʉ̈imua irig, —Maestro, marau pʉrʉg nemdam jëeum ig naajimgui ajim anʉm. ¿Pua maar khĩir jãsenkhawi maachdëu jëeubarmjö abaju khai? ajierram aajem. \p \v 36 Magbaa Jesuu amag, —¿Pãrau jãgata mua pãach dʉ̈i apim khõsi nʉma? ajim anʉm. \p \v 37 Magbaawai amachdëu irig, —Marau pʉrʉg jaaum ig nʉmʉn mʉg atag pʉchta thumaam khʉʉn Pörkha bëewi mʉg durr thum jʉ̈abaadeewaijã maar numiim khʉʉnagta pʉch bigaau juppibá ajierram anʉm, pʉch dʉ̈i iek theeg amkhĩir: ãb pʉch juachaar gar, maimua ãb pʉch juawë gar. \p \v 38 Magbaawaita ich Jesús garmua amag, —Pãrau chan sĩi pãachdëu nem jëeu nʉmjã khaugbata nʉmgui ajim anʉm. ¿Pãrau khĩirjuawai mag pãachta warm khʉʉn khãaijã ʉ̈rpai aag chikhamnau pãach dau aug wau nʉmjã mʉ dënjö ãwatwi mʉ thõm edjã mʉ dʉ̈i thõju aai nʉ? ajim anʉm amag. \p \v 39 Magbaawai chi Santiagoou Juan dʉ̈imua, —Ëera, marau ãwatbajup ajierram anʉm. \p Mamʉ magbaawaita Jesuu amag, —Pãrau chadcha õrau pãach dau aphʉʉ wau nʉmjã ãwatwi mʉ thõbarmjö thõma ajim anʉm. \v 40 Pari magbarm gaaimuapai chan mag mʉch juachaar gar wa juawë gar khãijã mʉch dʉ̈i ãba juppiju chan mua pöd jaauju khaba chirʉmgui ajim anʉm, Ẽwandamauta ichdëu khap jaauju aawai. \p \v 41 Mamʉ mag Santiagoou Juan dʉ̈imua amach dakhĩir Jesuug magbaawai chi khapeen diez narr khʉʉnau jũrr am dʉ̈ita meeukha naajim anaabá. \v 42 Mamʉ magbaawai Jesuu amach thum ãbam aig thʉ̈rkha auwia amag magjim anʉm: \p —Pãrau meraajã khaba nʉm, chadcha sĩi mʉg jẽb gaai õor pörkhawi amachdëuta gobernaajem khʉʉnaun amachta chi pörnaan aawai iek theeg nʉm awia amach khãai jua eegpaim khʉʉn dʉ̈i amachdëu ampierr aajem. \v 43 Pari jũrr pãrau pöd am dënjö magju khaba nʉm, pãach eepai. Magju khãai ãbmua khãijã pãach eepai ichta thumaam khʉʉn khãai ʉ̈rʉʉ am khõsi sim khai, magan jũrr ich garmuata ich khapeenau nem mag abaawaijã am ipierr nʉnʉʉu aju aai simgui ajim anʉm. \v 44 Maagwai ar ichta ʉ̈gthar pawiajã Ẽwandamau ich garcha juppi ahau apim khõsi sim khai, magan sĩi ichta parhoobam khʉʉn chogkhaju aai simgui ajim anʉm. \v 45 Mʉ pãar khãai Emkhooi Iewaakha chirʉmjã mag sĩi mʉch garmua chikham chogaagjã bëebajim. Mʉ bëetarran, sĩi chikhamnag mʉch chogamkhĩirta bëejimgui ajim anʉm, mag chitʉmua chikham jua machgau thõwi mag thõbarm gaaimua õor pöm sĩi amach pekau ee preso sĩsidʉmjö nʉm khʉʉn öbeerkhapäain. \s1 Jesuu Bartimeo dau monaaupʉ̈itarr \r (Mt 20:29-34; Lc 18:35-43) \p \v 46 Mag wëtumua Jericó phöbör ee barimajierram aajem. Maig khũchpai naawia deeu am ërëubaadëm dʉ̈i õor pöm wëtjim aajem. Maimua ya am phöbör eemua öbërwi wëtumta khʉd bigaau woun ãb dau khĩsu khitʉm Bartimeo anʉmta õor ërëu dich nʉm khʉʉnag nemdam jëeuwai oo khërʉm ooimajierram aajem. Mag woundam jöoi Timeo anʉm iewaa ajim aajem. \v 47 Mag dau khĩsu khitʉmua ich dakha Jesús Nazaretpierr dichmam khaug athaawai ääakhamua, —Jesús, pʉʉta rey David khachitarr ag chaain ewagam khʉʉn Iewaau marau nʉ narr. Mʉ ap chitʉm mʉ dau ee aug khaugbahur aajeejim anʉm, ich dau monawaan bëemkhĩir. \p \v 48 Mag chi dau khĩsu khitʉmua ääa khabaadeewai Jesús dʉ̈i õor wëtmarr khʉʉnau irig meeurrarrau aajeejim anʉm, khĩupamkhĩir. Mamʉ magbaawai chará warag thet ääakhamua, —Jesús, pʉʉta rey David khakhitarr ag chaain ewagam khʉʉn Iewaau marau nʉ narr. Mʉ ap chitʉm mʉ dau aug khaugbahur aajeejim anaabá. \p \v 49 Jesuu mag ääakham ũr athaawai dʉnʉisiwia chi dau khĩsu khitarr awaan mapijim aajem. Magbaawai chadcha i awaan wëtwi chi wëttarr khʉʉnau irig, —¡Khĩirdam ubʉ phiidʉbaad! Jesuu pʉ thʉ̈r sĩebahab. I aar marrau ajierram anʉm. \p \v 50 Ichig magbaawai ich ag bʉ̈rre ich khajũa ʉ̈r joothʉ jũa sĩerr barwerbpʉ̈iwi phiidʉ dʉnʉisinaa Jesús aar petajim aajem. \v 51 Mag chadcha ich aar dʉnʉʉubaimaawai Jesuu irig, —¿Khani pua mʉrʉg pʉch dʉ̈i apim khõsi chirʉ́? a jëeujim anʉm. \p Magbaa chi daudam khĩsu khitʉm garmua jũrr irig, —Maestro, muan pʉrʉg mʉch dauta monaaupʉ̈ipim khõsi chirʉmgui ajim anaabá. \p \v 52 Magbaawai Jesuu irig magjim anʉm: \p —Chadcha muata pʉch dau monaauju khaphʉ khĩirju chirarr gaaimua ʉ̈u pʉ monaau chirsim. Ya pʉ pʉch diig maju aai chirʉmgui ajim anʉm. \p Irua mag iekhabarm bʉ̈rre chadcha dau eerdʉ sĩsiwi ich bi eem daujö daujã wajaug sĩsijim anaabá. Mag ich dau monaaubapäaiwai warag i dʉ̈i petajim aajem. \c 11 \s1 Jerusalén phöbör ee Jesús dubimatarr \r (Mt 21:1-11; Lc 19:28-40; Jn 12:12-19) \p \v 1 Jesús ich khapeen dʉ̈i mamua durrsĩ Olivo anʉm gaai naaimajim aajem, phöbör numí ãba dakha nʉm khĩirphee. Mag phöbör numí ãba dakha narr thʉ̈r, ãb Betfagé ajim, maagwai ãbakhai Betania. Maig durrsĩ gaai nʉmua ich khapeen numí thʉ̈rkha auwi pʉ̈yaagpamua magjim aajem: \p \v 2 —Cha maach khĩirphee phöbördam sim ee ërëubaadët ajim anʉm. Nau chi phöbör ee dub nʉm aig pãrau burrodam pa gaai jʉ̈ khërʉm ooimaju. Mag burrodam gaai chan agtha ni ãbmuajã waaidʉba khitʉm. Ma pãrau ẽerwia aipidut ajim anʉm. \v 3 Ãbmua khãijã bëewi pãachig, “¿Khanthee jãg nemchaai pãrau ẽer arraag ẽkha nʉ?” a jëeubaawai, sĩi ithũu irig, mʉ igwia, mua ig chiraawaita arrum, mamʉ deeu ũmaai jöpcha deen bëeju a jaaubat ajim anʉm. \p \v 4 Maimua chadcha ërëu phöbaadëwia, amachig jaautarrjö burrodam khʉd bigaau puertdi dub nʉm dakha ö jʉ̈ khërʉm oobaimaawai, sĩi ẽer auwimajierram aajem. \v 5 Magbaawai aig õor narr khʉʉnau amag, —¿Pãar khanta jãig jãg nʉma, jamag pãrau chikham nemchaai ẽer arrú? ajierram anʉm. \p \v 6 Magbaawai Jesuu amachig jaaupʉ̈itarrjö jaaubaawai ʉdʉraa warag amag arrpijierram aajem. \v 7 Mag chadcha warrwi Jesús sim aar pabaimaawai chi khapeenau amach khajũa ʉ̈r joothʉ jũajemua chi burro phõpá ʉ̈r theer sĩujierram aajem. Magbaawai Jesús ag ʉ̈r waaidʉbaadëjim aajem. \v 8 Magbaawai õor khapan i dʉ̈i wëdurarr khʉʉnau amach khajũa ʉ̈r joothʉ jũa narr ẽerkhanaa, i maju khʉd ee theerkhamam dʉ̈i jũrr ãaur khʉʉnaujã khʉd bigaau papiujöm bʉbrëunaa, agjö i maju ee wërphogkha majierram aajem. \p \v 9 Mag i mam dʉ̈i õor pöm i na pos wëtmaawai i ẽudeejã agjö khapaana pʉʉrthʉmajim anʉm. Mag õor pöm sĩi wëtum khʉʉnau serereugmamua mag naajim anʉm: \p “Ʉ̈ucha abarm Ẽwandam, ich mʉʉta pʉchdëu pʉch jũrr pʉ̈ibarmʉu. Ijöm khʉʉn chan chukhum. \fig |src="CN01782B.TIF" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="MRK 11.9" \fig* \v 10 Pua maar Reikhamkhĩir pʉ̈iju a jaaujerr chadcha pierrumgui” aajeejim anʉm. “¡Ʉ̈ucha abarm Ẽwandam! Warr jöoi David reikha sĩerrjö ichta jũrr Reikhaju khaphʉ nʉm gaaimua, pʉrʉg ʉ̈u abarm anʉm. Ʉ̈gtharm magwe onee aju aai nʉmgui” aajeejim anʉm, Jesús thö iekha nʉmua. \p \v 11 Mag wëtumua Jerusalén phöbör ee barimajierram aajem. Mag barimawia, Aai i jëeujem diig mawia, ag ee dubwia, dijã thumaa eerpa phʉʉrdʉpʉ̈iwia, deeu öbërbaadëjim aajem. Mag öbërbaadëwia ya edau kheeuraa aadëm ee Betaniaag petajim aajem, ich khapeen doceem dʉ̈i. \s1 Jesuu igo phuapitarr \r (Mt 21:18-19) \p \v 12 Ag noram mag phöbör Betania anʉm eemua Jerusalenag wëtumua Jesús jãsöo aadëjim aajem. \v 13 Mag i jãsöo nʉrrʉmta warpmua pabʉ̈ igo anʉm ëpõo khʉd bigaau dʉnʉm oo athajim anʉm. Magbaa aar dakha oon majim aajem, ag gaai chi nemjõ ya chi wawam nʉmpii awia. Pari ag chee jaar khaba arr aawai ni pör ãbjã ag gaai oobajim aajem. \v 14 Mag ichdëu ag gaai pör ãbjã ooba abaawai chi pabʉ̈ʉgta wounagamjö, —Pʉch jãg sim gaaimua mʉg atagjã ich jãg chëba sĩerrajugui ajim anʉm. \p Irua mag iekhatarrjã i khapeenau ũrjierram aajem. \s1 Aai i jëeujem degmua Jesuu õor jʉrkhʉʉitarr \r (Mt 21:12-17; Lc 19:45-48; Jn 2:13-22) \p \v 15 Maimua deeu Jerusalén phöbör ee barchëwia, Aai i jëeujem di aar manaa ooimaawaijã, sĩi Aai i jëeujem degta nem peerwai õor pöm pos sereu wëjöm ooimajim anaabá. Magbaa Jesuu mag nem për narr khʉʉn thum dawag jʉrkhʉʉinaa ag ee õrag phatkhon cambie narr khʉʉn mes dʉ̈i dubur për narr khʉʉn mespa jẽkhʉt sĩepʉ̈imajim anaabá. \v 16 Magnaa tag iwiir ãbamʉgjã Aai i jëeujem deg nem inag dʉ̈i dichpibajim aajem. \v 17 Maimua amag, —Pãrau khaphʉ naabá ajim anʉm, Ẽwandamau ich iek phã pʉarr gaai, “Mʉg diin sĩi durrpierram khʉʉnau bëewi ag ee Aai i jëeujem diiu” a sim. Mag simta pãachdëuta ag ee nem parhẽpag për nʉmua sĩi chikham khũguurjem dikha wai naabma a iekhajim aajem, ich Jesuu. \p \v 18 Jesuu mag iekhabarm phadnaan pörnaanau Moiseeu Ẽwandam iek phã pʉarr jawaag chi machnaan dʉ̈imua ũrbaawai, amach appai biirdʉwi, iekhawi, “Jãga akhiin maadëu jãg Jesús thõopʉ̈ikhamgui” anaajim aajem. Mamʉ irua nem jaau sim ũrwi thumaam khʉʉnau i igar narr aawai ũmaai deeu ãsie khĩirjuajeejim anaabá, mag i igar nʉm khʉʉnau jũrr amach dʉ̈ita meeukhaju khĩirjuwia. \v 19 Mamʉ amau mag khĩirju nʉm ee, ya edau khëubaadee Jesús ich khapeen dʉ̈i mag phöbör eemua warag amachta chawag wëtjim aajem. \s1 Jãga Ẽwandamag jëeuju aai nʉ \r (Mt 21:20-22) \p \v 20 Maimua ag noram deeu Jesuu ich khapeen dʉ̈i ich ag khʉd ee wëtumua oowai mag irua iekhatarr igo sĩi chi khaar aram magwe phuhu thʉnaajim anʉm. \v 21 Mag phuu thʉnʉm oobaawai Pedroou, —Maestro, pʉdë oobá, pua tag chëpiba jaautarr igo bʉ̈jã sĩi phua thʉnʉmgui ajim anʉm. \p \v 22 Magbaawai thumaam khʉʉnagta Jesuu magjim aajem: \p —Pãach nem wawaag iekhaawai chadcha Ẽwandamau pãachdëu jaaubarmjö apiju khĩirjunaata iekhabat ajim anʉm. \v 23 Mua chadcha pãrag mag chirʉm: Ãbmua khãijã durrsĩigta wounagamjö iekhabaawai chadcha ichdëu jaaubarmjö ich ipierraa aju khĩirjunaata “Jãigmua mawia jũrr phũas eeta dʉnʉʉubaimá” akhiin, chadcha Ẽwandamau ichdëu mag iekhabarmjö apijugui ajim anʉm, ichdëu mag iekhabarmjö Ẽwandamau chadcha magpiju khĩirjunaata iekha sĩewai. \p \v 24 Maimua ĩchab, ’Pãachdëu Ẽwandamag nem ig nʉm jëeuwai chadcha irua pãachig deeju khaphʉnaa ya pãach jua ee wai nʉmjöta jëeumʉn, magan chadcha irua pãrag pãachdëu nem ig nʉm deeb khaba deejugui ajim anʉm. \v 25 Maimua pãachdëu Ẽwandamag jëwaagpaawai pãach garmua wa pãach khapeenau khãijã pãach dʉ̈i khaigba nʉm khai, agdaujö perdón jëeuwia, tag magʉm iek igba warag khĩir okhoopʉ̈iwia, magba arrjö am dʉ̈i dau parii abat ajim anʉm. Pãrau magmʉn ĩchab maach Aai ʉ̈gthar chirʉmʉgjã pãrau pãach pekau chugpaapi jëeubaawai irua chugpaapʉ̈iwia tag pãach dʉ̈i magʉm iek bʉ̈ʉrjã igbajugui ajim anʉm. [ \v 26 Pari pãrauta pãach khapeen wir aig perdonaabam chan, maach Aai ʉ̈gthar chirʉmuajã ich agjö pãar pekau chugpaabamgui a jaaumajim aajem amag.] \s1 Jesús jua theeg \r (Mt 21:23-27; Lc 20:1-8) \p \v 27 Maimua deeu Jesús Jerusalén phöbör ee barchëwia Aai i jëeujem deg dubjim aajem. Mag dubwi agtha ierr simta, i aig phadnaan chi pörkha nʉm khʉʉn bëejierram aajem, Ẽwandam iek Moiseeu phã pʉarr jawaag ithee chi machnaan dʉ̈i judionaan Asamblea eem khʉʉnpa. \v 28 Makhʉʉnau bëewia irig, —¿Khai thöwiata jãg mʉig nem për narr khʉʉn pua dawag jʉr wërppʉ̈ijĩ? ¿Khaíuta jãg pʉrʉg pʉchta nem iek theeg apijĩ? Marag jaaubá aichëjierram anʉm irig. \p \v 29 Ichig mag jëeubaicheewaita jũrr ich Jesús garmua amag, —Magan muajã ĩchab pãrag jëeu ookhimgui ajim anʉm. Mua jëeubarm pãrau mʉrʉg jaaumʉn, magan muajã ich agjö pãrag jaauju, khai thöwiata mua jãg nem wau chitʉ́. \v 30 Maimua ichdëupai, Nacha mʉrʉg jaaubat ajim anʉm: ¿Khaíuta Juan pʉ̈ijĩ õor pör choo nʉrramkhĩir; Ẽwandamauta pʉ̈ijĩ wa sĩi mʉg jẽb gayam khʉʉnau ajĩ? ajim anʉm. \p \v 31 Amachig mag jëeubaawai sĩi warag jaaujujã khaugba, amach wir aigpai iyʉ̈ʉ nʉmua, —Maadëu irig, “Juan õor pör choomien Ẽwandamauta pʉ̈ijim” akhiin, jũrr irua maachig, “Magʉmta, ¿khan jãgwia pãrau irua jaau nʉrrarr ʉ̈khabajierrá?” ajugui ajim anʉm. \v 32 Wa magba maadëu irig, “Juanan sĩi õrau pʉ̈iwiata jãg nʉrrajim” akhiinjã, jũrr phöbörpienta maach dʉ̈i meeukhajugui ajim anaabá, amau chadcha Juan õor pör choomieu Ẽwandam iekta jaau nʉrraajerr khaphʉ narr aawai. \p \v 33 Mag amach appai jaauju khaugba iyʉ̈ʉ naawia warag Jesuug, —Marau pöd jaauju khaugbamgui ajierram anʉm. \p Magbaawai jũrr ich Jesús garmua amag, —Mua pãrag nem jëeutarr pãrau mʉrʉg jaauba aawai muajã pãrag jaaubamgui ajim anʉm, khai thöwiata mua mʉg nem wau chitʉ́. \c 12 \s1 Khaibag sĩsidʉmta nemjĩir thʉa narr \r (Mt 21:33-46; Lc 20:9-19) \p \v 1 Maimua Jesuu ich aig õor pos thʉnʉm khʉʉnag mʉg nem ĩgkhaadam jaaumamua magjim anʉm: \p —Woun ãbmua uvadö jĩirjim aajem. Mag jĩirwia ag igaau ajapha thuur phʉʉrdʉpʉ̈iwi ich agjö aig di ëu khërjim aajem, ag eegar chi uva chö piirjʉwaag. Magnaa ĩchab didamjã nasãdjö ʉ̈gthaa ëu dʉnʉʉujim aajem, ag gaaimua warp dawaa oo phʉʉrdʉdʉ aag. Mag nem thum aaipa sĩuwi, chawag mam khõchkhabaadeewai, chi nemjĩirdö deeum khʉʉnag alquilaapʉ̈iwi, ichin jũrr deeum durr warp petajim aajem. \v 2 Mag mam mawi sĩi awia, ya uva waaubaadëm khĩirjunaa, jöoirau ich chog ãb pʉ̈ijim aajem, chi thʉa narr khʉʉn aar, ich paatëm ich ithee deepʉ̈imkhĩir. \v 3 Pari mag irua ich chogdam pʉ̈itarr di garm khʉʉnau sĩi amach aar barpinaa pʉrphöbaadëwi, wʉ wai nʉʉ awia, sĩi deeu ich jua kharraa jʉrbapäaiwai, ich juadam parii barjim anaabá. \v 4 Magbaawai ich mag jöoi chi uva papau dewam ich chog pʉ̈ijim aajem. Mamʉ majã agjö amach aar barpinaa, warm dʉ̈i atarr khãaijã atcha wʉ wai nʉmua pörjã khõoppʉ̈iwi, sĩi i khĩir parhooba iekha thʉnʉʉuwia, ĩchab jʉrpʉ̈ijierram aajem. \v 5 Magbaawai jöoirau deeum pʉ̈ijim aajem. Ma paawai chará amach aar barpinaa warre thõopʉ̈ijierram anaabá. Magtarr khurjã ich mag ich chognaan khapan päaijeejim aajem, mamʉ makhʉʉnjã warm khʉʉn atarrjö ĩchab khar sĩi mas wauwi päaijeejim anʉm; magbajuun warre thõopäaijeejim aajem. \p \v 6 ’Maimua ya ãbmiecha tag pʉ̈ijujã chukhu aadeewai ich iewaa ãbpai khitaawai bʉ̈ʉrjã chig aba aajerrta pʉ̈ijim aajem. I khĩirjugan ich chaai aawai i ögkhaju awiata pʉ̈ijiebma. \v 7 Mamʉ par ich jöoi iewaa ãba sĩi amach aar barpinaa amach wir aigpai, “Keena, chamʉʉta chi iewaa aawai mʉguata mʉg atagjã jũrr ich aai nemjĩir jʉ̈aju khabahab” ajierram anʉm. “Jãg sĩpí warre maadëu i thõopʉ̈ijugui” ajierram anʉm, mʉg uvadö jũrr maach dënkha awaag. \v 8 Mag, chadcha khapanaam khʉʉnau pʉrphöbaadëwi, thõopʉ̈inaa, chi uvadö igaau ëudʉ deethurjierramgui a jaaumajim anaabá. \p \v 9 Maimua mag nem ĩgkhaadam öpʉ̈iwia ich iek ũr narr khʉʉnag magjim aajem: ’Pãrau khĩirjuawai ĩsjã agtha mag uvadö sim anaa chi thʉa narr khʉʉnjã ich akhʉʉnpai akhiin, ¿jãgaju khai ajim anʉm, magʉm wounaan dʉ̈i? Par irua ich chaai ãbpai khitʉm pʉ̈itarrpata mag thõobapʉ̈im oobaawai, mawia warre amach thum khëchpʉ̈iwia, ich uvadö jũrr deeum khʉʉnagta jaau pʉabjëjugui ajim anʉm ichdëupai. \p \v 10 Magnaa amag, ’¿Pãrau Ẽwandam iek phã sim gaai thʉ̈ʉrwai ooba aajẽ ajim anʉm, \q1 “Di ëu narr khʉʉnau isegtarr dibigta jũrr chi dihãd jãrramkha sĩsim” a sim? \q1 \v 11 “Ẽwandam maach Pöröuta mag dibig wajaphamjö api sĩewai õrau oowaijã ʉ̈uuta oo nʉm” a phã simgui ajim anʉm. \rq (Sal. 118:22-23)\rq* \p \v 12 Jesuu mag nem ĩgkhaadam jaau simua amachta jaau sim khaug athaawai chi fariseonaanau maestronaan dʉ̈imua Asamblea eem khʉʉnaupa ãba ich maigwe i pʉr aum ig naajim anaabá; mamʉ mag i pʉr athaawai jũrr õrau amachta khaigbaju khĩirjuwia warag i dichba amachta ërëujim aajem. \s1 Reígjã deenaa Ẽwandamagjã ich paat deepi jaautarr \r (Mt 22:15-22; Lc 20:20-26) \p \v 13 Magbaawai chi pörnaanau Jesús aar fariseonaan pʉ̈ijierram aajem rey Erodes igar narr khʉʉn dʉ̈i, makhʉʉnau i dʉ̈i iyʉ̈ʉmamua nem jëeumam khãijã khaugba ipeerdʉ iekhabapäaiwai magʉm gaaimua i pʉr awaag ithee. \v 14 Magbaawai makhʉʉnau ërëuwia i aar barimawia irig maguimajierram anʉm: \p —Maestro, marau khaphʉ nʉm, pua nem agchata jaaujem. Pua mag sĩi pʉchdëu oowai magjöo abaawai mag awi parhoobjã nem jaauba, ante pua chadchata thumaam khʉʉnag jaaujemgui ajim anʉm, jãgata aju aai nʉ Ẽwandamau nem jaau sim eyaa wënʉrraag. Pua chan sĩi õrau amachdëu nem jaaum aig nem jaau nʉmʉgjã pʉch khũgurpiba, wa sĩi pʉchdëu oowai magjöo abaawai ag bʉ̈rre sĩi magau aba aajem. Magua marau pʉrʉg jëeum ig nʉmgui ajierram anʉm: ¿Chadchata maach meeun judionaanaujã durrpierram khʉʉn rey Roma sĩejemʉgta impuesto phagju aai nʉ wa phagju khaba nʉ? ajierram anʉm. \p \v 15 Mamʉ mag amau sĩi ich imeraa pʉr awaagta mag ichig jëeubaichëm khaphʉ sĩerr aawai amag magjim anʉm: \p —¿Pãrau khantheeta sĩi mʉ imeraa pʉr auju ẽkha nʉma? Daaig phatkhon chi dau daí mʉ aig aipidut; mua pãrag oopikhimgui ajim anʉm. \p \v 16 Magbaawai chadcha irig phatkhon chi dau daídam deejierram anaabá. Mag deebaawai jũrr ich Jesús garmua amag, —Pãrau chamʉg phatkhon gaai, ¿khai khĩirta oo nʉ, maimua ĩchab ag gaai khai thʉ̈rta phã sĩ? ajim anʉm. \p Magbaawai amachdëu, —Romaam rey César khĩir khabahab ich thʉ̈r dʉ̈i ajierram anʉm. \p \v 17 Magbaawai Jesuu amag, —Pãrau mag khaphʉ nʉm khai, magan reíg ich paat deenaa, Ẽwandamagjã agjö ich paat deebat ajim anʉm. \p Amachig magbaawai sĩi jʉ̈gderraa nʉisim iekhau warag amachta khĩu nʉisijim anʉm. \s1 Maach meebarm chadcha deeu iiu phiidʉju khai a jëeutarr \r (Mt 22:23-33; Lc 20:27-40) \p \v 18 Biek ãb agjö Jesús aig bëejierram aajem saduceonaan. Makhʉʉnau jaauwai ya maachta meebaadëm chan tag bʉ̈ʉrjã maach akhaar iiuba aajem aajem. Amach mag nem jaau sĩerrjëem gaaimua iyʉ̈ʉmamua juau ogthom irig magjierram anaabá: \p \v 19 —Maestro, jöoi Moisés khararrau Ẽwandam iek phã pʉarr gaai jaauwai, woun ãb ʉʉi paraa simta mag ʉʉi dʉ̈i chaaijã chukhu meemʉn jũrr chi khod ãbam wai sim khai, magua ich ag ʉʉipai auju aai sim a sim, ag dʉ̈i ich naamʉu chaain ooba arr aawai jũrr i ithee oo deeg, mag oo deebarm i chaainkha nʉisimkhĩir. \p \v 20 Maimua amachdëupai warag irig nem ĩgkhamamua magjierram anʉm: ’Biek ãb ãbam khod appai emkhooin siete naajim aajem. Am naam chi nacharamua ʉʉi auwia ich mag chaai chukhu wënʉrrʉm ee meejim aajem, chi emkhooi. \v 21 Magbaawai jũrr chi eeumʉu wir aig ich khojaaupai auwi mag dʉ̈ijã agjö chaai ooba, chi emkhooita meejim aajem. Magbaa jũrr ich mag ʉʉipai ag eeumʉu auwia mag dʉ̈ijã chaai ooba, agjö ich naamkhʉʉnjö meejim aajem. \v 22 Ich mag ewagjã ãbam ʉʉiraupai mag siete narr thum thegdʉpʉ̈itarrjã ni ãbam dʉ̈ijã chaai oobajim anaabá. Maimua ya ẽudeecha paawai chi ʉʉijã agjö meejim aajem. \v 23 Magua marau pʉrʉg khap aag ithee jëeum ig nʉmgui ajierram aajem: Khëchtarr khʉʉn mʉg atag Ẽwandamau deeu phiriutkha atham edjã mag amach thumaam khʉʉnau ãbam ʉʉipai autarr aawai, ¿chijãata chi jaai khʉ chaarkhajuma? ajim anʉm. \p \v 24 Magbaawaita Jesuu amag magjim anaabá: \p —Pãrau chan bʉ̈ʉrjã Ẽwandam iek phã simjã khaugba, ni i jua theegjã khaugba nʉm gaaimuata sĩi warag khĩirjug chaaurta khĩirju nʉmgui ajim anʉm. \v 25 Ötarr khʉʉn deeu iiu phiidʉtkha phöbaadëm chan bʉ̈ʉrjã jua pʉpʉr abaju, ya am ʉ̈gtharm Ẽwandam chognaan thʉnʉm khʉʉnjö nʉisiju aawai. \v 26 Mag õor ötarr khʉʉnjã deeu iiuju khap aag ¿pãrau Moiseeu Ẽwandam iek phã pʉarr gaai thʉ̈rba aajẽ? Ag gaai Ẽwandamau Moiseeg, “Mʉʉta pãar jöoin Abrán khararr Ẽwandam anaa ĩchab jöoi Isá khararr ag Ẽwandamau, maimua Jacob khararr dënjã agjö” a sim. \v 27 “Ẽwandam chan oob mag sĩi chi khëcham khʉʉn Ẽwandam khabam. Ẽwandaman chi iwam khʉʉn Ẽwandamau” a phã sim. Irigan nawe khëchtarr khʉʉn awiajã agtha iiu nʉmgui ajim anʉm. Magnaa, Pãachta chadcha sĩi chaaurta khĩirju nʉmgui ajim anʉm amag. \s1 ¿Chijãata mandamiento ajapcha ʉ̈rʉʉcha sĩ? \r (Mt 22:34-40) \p \v 28 Moiseeg Ẽwandamau ich iek phãpitarr iek jawaag chi machnaan eem ãbmua mag am ijẽjẽbkham ũr sĩi awi, Jesuu ich dakhĩir wajapha ag eyaa jaaubapäaiwai, jũrr i aig bëewi irig, —¿Chijãata Ẽwandam iek phã pʉarr gaai maachig nem waupi jaau sim eem chi ʉ̈rʉʉcharam agá? ¿Khanta ʉ̈rʉʉcha Ẽwandamau maachig waupim khõsi sĩ? ajim anʉm. \p \v 29 Magbaa Jesuu mag wounag, —Ẽwandamau ich iek gaai nem waupi jaau sim chi ʉ̈rʉʉcharamʉn mʉgta phã simgui ajim anʉm: “Ũrbathʉ̈ keena, israelnaan: Maach Pör Ẽwandaman ichta ãbpai thumaam khʉʉn Pörkha sĩerrʉm. \v 30 Maach Pör Ẽwandam sĩi par iiupai khaba, pʉch thãrauchata khõsinaa pʉchdëu wauju ayaampierr ichdëu khõsimjö abá” a sim. Maata Ẽwandamau nem jaau sim chi ʉ̈rʉʉcharamʉugui ajim anʉm. \v 31 Maimua ãbakhai ag garm ich agjöpaimʉʉ sĩebahab ajim anʉm. Ma sĩi, “Pʉch khapeenjã wir aig pʉchjö daupii abá” a simgui ajim anʉm. Ẽwandamau nem waupi jaau sim gaai chamʉ khʉʉn numiim khãai ʉ̈rpaim chan chukhumgui ajim anaabá irig. \p \v 32 Magbaawai mag chi machdamau jũrr irig, —Maestro, ʉ̈u pua ag eyaa jaaubapʉ̈im, jãan chadaugui ajim anʉm. Maach Ẽwandaman ich appaita sĩerrʉm; ijöm chan tag chukhum. \v 33 Ẽwandamta dich thãraucha khõsinaa dich khapeenjã daupii nʉmta Aai i jëeujem deg mawia nemchaain khapan thõonaa phaa nʉmua ʉ̈gthaag jëeu nʉm khãaijã ajapcha simgui ajim anʉm. \p \v 34 Jesuu oowai mag wounau chadcha agcha ich iek ʉ̈khabaawai irig, —Pʉʉn pöm waaurba chirʉmgui ajim anʉm, Ẽwandamta pʉch Pörkhapieg. \p Bigaaum khʉʉnau mag oobaawai ãbmuajã tag irig jëeubajierram aajem. \s1 ¿Mesías khai iewaa ajĩ? \r (Mt 22:41-46; Lc 20:41-44) \p \v 35 Jesús Aai i jëeujem deg Ẽwandam iek jaau sĩewia jũrr ich garmua aig narr khʉʉnag magjim anʉm: \p —¿Khan jãgwia Moiseeu Ẽwandam iek phã pʉatarr jawaag chi machnaan iek mag Cristo rey David khararr ag chaain ewagam khʉʉn dën aajẽ? ajim anʉm. \v 36 Ich Daviiuchajã Ẽwandam Akharau ichig iekhapibaawai ich ag Mesías igwiapai “maach Pör” abajieb. Ante irua phã pʉarr gaai mag simgui ajim anʉm: \q1 “Maach Pör Ẽwandamau maach Pörög ‘Mʉch iek theeg chirʉmjö aag mʉ dʉ̈i ãba mʉ juachaar gar jupbá ajim, pʉch oomapha aajem khʉʉn thum mua pʉch jua ee pʉrkha dee nʉm ora.’ ” \rq (Sal. 110:1)\rq* \m \v 37 Mag ich David khararrauchajã Ẽwandamau pʉ̈iju aajerr igwia “maach Pör” a iekhatarrta, ¿jãga pãar iek í David chaain ewagam khʉʉn dënpai aju aajẽ? Mag sĩi ich chaaipai aju akhiin, ich paarmua mag “maach Pör” abakhamgui ajim anʉm amag. \p Mag i ijẽjẽbkham õor pöm aig thʉnarr khʉʉnau i iek ũrm khõsi ũr naajim aajem. \s1 Jesuu chi machnaan igwia iekhatarr \r (Mt 23:1-36; Lc 11:37-54; 20:45-47) \p \v 38 Jesuu Ẽwandam iek jaaumamua magjim aajem: \p —Moiseeu Ẽwandam iek phã pʉatarr jawaag chi machnaan dʉ̈i khai, khĩir khaphʉ abat ajim anʉm. Jãkhʉʉnan sĩi khajũa bʉ̈ duurg jũanaa kaaijã ee õrau amach saludaawaijã amach thö iekhapim khõsita sĩerrjëem ajim anʉm. \v 39 Jãkhʉʉnan amach Ẽwandam i jaaujem deg weetwaijã amachta pör garcha thumaam khʉʉnag khĩir jʉrkha juupjem, amachta warm khʉʉn khãaijã wajapcha nʉm awia. Maimua õor chaauram khʉʉnau amach aar thach khömkhĩir thʉ̈ʉrwaijã, parhooba jupba, amachdëuta khãidu wajapcharam jʉ̈a au sĩerrjëemgui ajim anʉm. \v 40 Khoopaa ʉʉin dau aphʉʉm dijã khechthʉg aumaajerram. Mamʉ mag sĩerrjëemta chadcha amach magba chithëem amkhĩir, Ẽwandamag jëeuphöbaadëmjã pʉa chʉuu aphöbaadeejemgui ajim anʉm. Pari amach jãg sĩerrjëem paran Ẽwandamaujã am gaai jua khʉaba deejugui a jaaumajim aajem. \s1 Khoopaa ʉʉi ofrenda \r (Lc 21:1-4) \p \v 41 Biek ãb Jesús Ẽwandamag jëeujem deg am phatkhon phiejem khĩirphee oo sĩejim aajem. Mag oo simua jũrr bëe thʉnʉm khʉʉnau ag ee phatkhon pʉapʉ̈i ërëu dich thʉnʉmta eerpa oo sĩejim anaabá. Irua oowai riknaanaun phatkhon pöm dee naajim anʉm. \v 42 Mamʉ riknaanau mag phatkhon dʉ̈rrcha dee pʉa nʉm ee, khoopaa ʉʉi ãb aphʉʉ khitʉm bëejim aajem. Mag bëewi phatkhon chi dau daídam numpai wai sĩerr warre mag numwe ag ee dee pʉapʉ̈ijim anaabá. \v 43 Mag khoopaa ʉʉyau phatkhon bʉ̈rʉʉ wai khërarrdam thum deebarm oowia Jesuu ich khapeen ich aig thʉ̈rkha auwia, —Keena, mua pãrag jaaukhimgui ajim anʉm. Jãg khoopaa ʉʉi dau aphʉʉ khitʉmua phatkhon bʉ̈rʉʉ deejieb mamʉ, Ẽwandam dakhĩiran tagam khʉʉn khãaijã ʉ̈rʉʉchata deebarmgui ajim anʉm. \v 44 Warm khʉʉnaun sĩi amach dën sobtarr eemta Ẽwandamag dee naabahab. Mamʉ jãg khoopaa ʉʉi aphʉʉ khitʉmua chan magba, ich dën ãbmiecha agua ich thach khöju arrdamta warre thum deebarmgui a jaaujim aajem. \c 13 \s1 Aai i jëeujem di õrau pogueupʉ̈iju Jesuu jaautarr \r (Mt 24:1-2; Lc 21:5-6) \p \v 1 Mag Aai i jëeujem deg sĩewia öbërbaadeewai i ogdʉba wënʉrraajerr khʉʉn eem ãbmua chi Jesuug, —Maestro, pʉdë oobá ajim anʉm, mokpör dapkhamua sĩi di ooimʉ joothʉthʉʉd ëu dʉnʉm. \p \v 2 Magbaawai Jesuu irig, —Ar jãg di dap dʉnʉnʉidʉm pua oo chirabá; jãg thʉnʉm chan mok pör ãbjã ãbam ʉ̈r ich jãg ajapha joothʉthʉʉd sĩerrabam. Jãg thʉnʉmʉn sĩi thumaa õrau pogueupʉ̈ijuuta jãg dʉnʉmgui ajim anʉm. \s1 Ẽwandamau maach i agkhaimʉʉ paawai nem oomaju \r (Mt 24:3-28; Lc 21:17-24; 17:22-24) \p \v 3 Maigmua ërëubaadeeu mag Aai i jëeujem di khĩirphee durrsĩ Olivo anʉm gaai sĩeimajim aajem, ich khapeen dʉ̈i. Maimua barwi ya i jẽkhʉt jupbaimaawai Pedroou, Santiago, Juan maimua Andrés dʉ̈imua amach jayapam khʉʉnau irig jëeumamua magjierram anʉm: \p \v 4 —Pʉ iek mag jãg mokdau joothʉthʉʉd thʉnʉm thum õrau pogueupʉ̈iju anʉm, ¿ma jãagwaichata magjuma? ajim anʉm. ¿Khan jãg nʉm gaaimua cha pʉchdëu jaau simjö Ẽwandamau ijaaurjö oopijuma ajierram anʉm, mag Aai i jëeujem di pogueupʉ̈imʉʉ pam? \p \v 5 Magbaawai Jesuu amag, —Magan mua pãrag jaaukhimgui ajim anʉm. Maimua jaaubaadëwia, Keena, khĩir khaphʉ wënʉrrathʉ̈; oob chikhamnag pãach ʉdʉraa khũgurpimiet ajim anʉm. \v 6 Mua pãrag mag chirʉmʉn, mʉg atag paawai õor khapankham khʉʉnau amach iekpai mʉ iek gaai thʉwia, “Mʉʉta ag Cristoou Ẽwandamau pʉ̈iju aajerr” awia, õor pöm khũgurmaju aawaita mag chirʉmgui ajim anʉm. Pari makhʉʉnau pãachig magwia khãijã oob pãrau am iek ʉ̈khamiet ajim anaabá, am wawimamua. \p \v 7 ’Juurhi phiidʉju theega jajaaukhamjã pãrau ũrjugui ajim anʉm. Mamʉ pãachdëu mag ũurwai oob jãphierrmiet. Ichiita jerrba chadcha ich mag aju. Magjup mamʉ ma chan agtha Ẽwandamau pãar i agkha nʉm khabamgui ajim anʉm. \v 8 Magbaadëm dʉ̈i ĩchab durr mʉg wëjöm ee amach eepai jũrr durr chaauram khʉʉn dʉ̈i wërbʉjurau, amachta jũrr chikhamnaan khãyau ʉ̈rpai am khõchgau. Mag nʉm dʉ̈i ĩchab durrpierr ʉʉur theega duuimam dʉ̈i jãdau theegjã burrju. Mamʉ mag nʉmʉn sĩi warrpem Jöoirau õor dau aug waupi simʉugui ajim anʉm. \p \v 9 ’Pãach mordam wir aig ʉʉrkhabathʉ̈. Thethem khʉʉnag pãar pʉr deewi judionaan Ẽwandam iek jaaujem degjã pãar gaai amau mas deemaju. Mʉ gaaimua pãar khaibag waumkhĩir amau pãar gobernadornaan aarjã warrwi reinaan aarjã warrmaju. Mamʉ magʉm khʉʉn aar pãar warrwaita warag pãrau mʉ iek jaauwímʉcha amag jaaujugui ajim anʉm. \v 10 Ẽwandamau mʉg durr i agkhaju nawe mʉg õor peerdʉ aaujem iekhan ichiita thumaa durr warpham magwe meupierr jaaudubjugui ajim anʉm ĩchab. \v 11 Mag pãach pʉr aauwai, thethemnaan khĩirphee iekhaagpaawai, oob pãrau, “¿Khan ata mʉ iekhajuuta mʉgbaadëma?” a khĩirjumiet ajim anʉm. ¿Khan jãgwi mua mag chirʉ́? Ya maig chan pãar pãach khĩirjugdamaupai iekhabam; magbaadëm aiguin ich Ẽwandam Akharauta pãrag iekhamkhĩir khĩirjug deeju aawaita mua mag chirabahab ajim anʉm. \v 12 Mag jaran wir aig khod ãbam khʉʉnjã chi ʉ̈khaba sim garmua ʉ̈u mʉ iek ʉ̈kha khërʉm thethemnaanag jaaupʉ̈imaju, ich khodpai wir aig thõomkhĩir. Amach dënnaanjã mʉ gaaimua thõomkhĩir thethemnaanag jaaupʉ̈imaawai chi dënnaanaujã ich agjö ajugui ajim anʉm, amach chaain dʉ̈i wir aig. \v 13 Pãachdëu mʉ iek ʉ̈kha durrum gaaimuajã thumaam khʉʉnau pãar oomapha aju. Mamʉ magʉm gaaimua phithur dau aug wau nʉmjã igba mʉ dʉ̈i ubʉ khërʉmʉn ʉ̈u peerdʉjugui ajim anʉm. \p \v 14 ’Ẽwandam i jaaumie Daniel khararrau jaautarrjö, Aai i jëeujem deg ierr phadnaankha nʉm khʉʉnjã dubba aajem aarta woun ãb bëewia ichta maig ierr sĩeichëm oobaawai, Judea durr nʉm khʉʉn pabʉ̈ ee durr dapag ee dʉrbat ajim anʉm. (Mʉg iek phã sim gaai oonaa thʉ̈r simua wajapha khaphʉ abá.) \v 15 Ich maagwai jua ʉ̈ʉiwai ich dihëu ʉ̈r khãijã sim khai, ich nem phë awaan awi oob tag ierrag dubam. \v 16 Wa magba di chaaur ich phidag ee khãijã sim khai, oob tag degag mam, ich khajũajöm khãijã jʉraan. \v 17 Mamʉ ¡ë, apdurr ajim anʉm, magbaadëm jaar ar ʉʉin jõor khithëem khʉʉn, maimua ĩchab ʉʉin ar chaaindam daumeraa jũd döpi wai durrum khʉʉn! \v 18 Magju nawe pãrau Ẽwandamagta jëeubat ajim anʉm, eeu dëgölp magbaadëwia edau khõrg jaar khãijã pãach dau aphʉʉ wënʉrradukham. \v 19 Mag jaarta wajappha õor dau aug waujupa. Mag jaar õor dau aug waujujö chan Ẽwandamau mʉg jẽb ompaaju nawejã ooba, ni ag khurjã agjö chan abaju ajim anʉm. \v 20 Mamʉ magbaadëm ich Ẽwandamau bʉ̈ʉrjã khãai eeg bʉchdʉ auba ich mag warag apikhiin, ni ãbjã peerdʉbaju. Pari ar ich iek ʉ̈kha nʉm khʉʉn daupigau, irua khãai khapan deeju atarr ʉ̈u magcha deebajugui a jaaumajim aajem. \p \v 21 ’Magbaadëm ee õrau pãachig, “Oobat, chamʉʉta warrgarwe Ẽwandamau pʉ̈iju aajerrauwai” aawai, oob ʉ̈khamiet. Wa magbam khai, “Ar simta ichiuwai” aawaijã, oob ʉ̈khamiet ajim anʉm. \v 22 Mua mag chirʉmʉn amach iiupai amta Ẽwandamau pʉ̈ijim anʉm khʉʉn dʉ̈i Ẽwandam i jaaumien anʉm khʉʉnjã sĩi sëukha chikham khũgur wënʉrraju aawaita mag chirʉmgui ajim anʉm, khap amkhĩir. Makhʉʉnaun chadcha Ẽwandamauta amach pʉ̈ijim amkhĩir, ag na õrau nem ooba aajempa õor dauderraa wau wënʉrraju. Mag nem wau wënʉrrʉmua ich Ẽwandamaucha jʉr auwi ich iek ʉ̈khapi autarr khʉʉnpa khũgur ẽkhajugui ajim anʉm. \v 23 Magnaa amag, Mua ya pãrag jaaubarmgui ajim anʉm, magju nawe khap amkhĩir; maagwai pãrag mʉch bëeju nawe khĩir khaphʉ abat a chirʉmgui ajim anʉm. \s1 Jãga Emkhooi Iewaa deeu bëeju \r (Mt 24:29-35; Lc 21:25-36) \p \v 24 ’Mag õor ajappha dau aug wau dichtarr khur ĩchab ãsdawam edaujã khĩwia edaram edau argjã khĩjugui ajim anʉm. \v 25 Magbaadëm dʉ̈i phĩdagjã edjã eemua khʉibaadeewai tagam nem Ẽwandamau nem waumatarr edjã ee sĩsidʉmpata sĩi parhooba amach sĩsid arr chaaur aaidʉ jörrjëe thʉnʉisijugui ajim anʉm. \v 26 Magbaawaita thumaam khʉʉnau mʉch chi Emkhooi Iewaa chadcha edjã baug ee dau daau urum oojurau. Ya maig mʉg jẽb gaaim khʉʉn thum chachbaadëm aawai mʉchta nem jua theeg thumaam khʉʉn Pörkha bëejugui ajim anʉm. \v 27 Mag mʉch pierrum dʉ̈i mua mʉch chognaan durrpierr aaidʉpʉ̈ijugui ajim anʉm, mʉchdëu mʉch ithee jʉr autarr khʉʉn thum ãbam aig biirdʉ aumkhĩir. \p \v 28 Mag jajawagmamua, ’Pãrag khap amkhĩir mua jaaukhimgui ajim anʉm: Pãrau khaphʉ nʉm, mʉig Israel durr igo khër khukhuur aadëmʉn thumaam khʉʉnau ya chadcha döchʉumie burrju dakpapakham aajem. \v 29 Ich agjöta ajugui ajim anʉm ĩchab, mʉch chi Emkhooi Iewaa bëeju gaai paawaijã. Cha mua nem jaau chirʉm thum ich ag ee öbëbërgmam pãach daúa oobaawai, khaphʉ abat ajim anʉm: ya mʉch chi Emkhooi Iewaajã deeu bëeimʉʉ chirʉm. \v 30 Mua pãrag mag aai i jëeujem di õrau pogueupʉ̈iju a chirʉmʉn, cha õor thʉnʉm khʉʉn khëchju nawe, cha mʉchdëu jaau chirʉmjö thumaa chadcha ajugui ajim aajem. \v 31 Edaujãjã mʉg jẽb dʉ̈i thum chukhu aadëju, mamʉ cha mua pãrag jaau chirʉm chan sëukhaawai khabam; jãan thumaa ich ag ee öbëbërgmajugui ajim anʉm. \p \v 32 ’Mamʉ mag mʉ bëeju ed chan ni ãbmuajã khaugbamgui ajim anʉm. Ẽwandam chognaan ʉ̈gthar thʉnʉm khʉʉnaujã khaugba, ni mʉchdëujã khaugba, ãba ich mʉ Ayaupaita mag mʉ bëeju orajã khaphʉ simgui ajim anʉm. \p \v 33 ’Mag pãachdëu mʉ bëeju orajã khaugba naawai muan pãragan, nem parhoobam nem wauba Ẽwandamagpaita jëeu nʉʉ jëeu nʉʉ abat a chirʉmgui ajim anʉm. \v 34 Mag mʉ bëejuun, woun ãb deeum durr maagpaawai ich chognaanag chi morkhʉ dënjö ich di thʉamkhĩir jaaunaa, amachpierr phidagjã jaaukhawi, chi puertdi thʉajemʉgjã ajapha oopaar jaau pʉawi petarrjöta simgui ajim anʉm. Maagwai pãar chi di gar nem thʉa nʉisierrjöta nʉmgui ajim anʉm ich khapeenag. \v 35 Mamʉ pãrau ni ãbmuajã mag mʉ bëeju khaugba naawai sĩi wajaphata khĩir khaug nʉisit ajim anʉm, mʉ bëewaim ithee. Pãrau khaugbam, khan orata mʉ bëeju: kheeuraa aadëm ee, edachanaa, ãspa urumua ãthãrr bĩebaadëm ee, wa edpherre khãijã, ni ãbmuajã khaugbamgui ajim anʉm. \v 36 Eeu sĩi dëgölp mʉ dʉnʉʉubaicheewai mʉ dʉ̈i wëtaag pãar agtha khĩir khaugba khãi nʉmjö nʉm khãijã oochëdukham. \v 37 Cha mua pãrag mag jaau chirʉm chan sĩi pãragpaijã khabam; maan thumaam khʉʉn itheeta mag jaau chirʉmgui ajim anʉm. Maguata muan pʉaba, khĩir khaugbathʉ̈ a chirʉmgui ajim anʉm, mʉ bëewaim ithee. \c 14 \s1 Jesús pʉr awaag ibëptarr \r (Mt 26:1-5; Lc 22:1-2; Jn 11:45-53) \p \v 1 Jesuu mag ich khapeenag ich mawia deeu bëeju jaauwai nemkhoo pömaam burraag khãaidam numpai waaur sĩejim aajem. Mag phiesta ĩchab Pascua a thʉ̈ʉrjem; ajapcharan maar meeun judionaanau pan sĩi ich jãg levadura chukhu wauwia seman ëntër khoojem ag semanma. Mag phiesta burrju khãai khapan khaba waaur nʉm ee, phadnaan chi pörnaanau Moiseeu Ẽwandam iek phã pʉatarr jawaag chi machnaan dʉ̈imua ãba biirdʉwi khĩirjug jʉr naajim anaabá, nemdam bʉ̈ʉr abarm gaaimua Jesús imeraa pʉr auwi thõopʉ̈yaag. \v 2 Amach ödegpain mag i thõopʉ̈iju khĩirju naajieb mamʉ, jũrr tagam khʉʉnau, “Keena, mʉg nemkhoo ee maadëu i thõoba sĩuju. Magba akhiin õor pöm mʉg wëjöm maach dʉ̈ita meeukhaju” aajeejim anʉm. \s1 Ʉʉirau Jesús pör ee jʉ̈gdeeu chootarr \r (Mt 26:6-13; Jn 12:1-8) \p \v 3 Mag nʉm ee Jesús Betania phöbördam ee mawi woun Simón anʉm deg thach khö sĩejim aajem. Ich mag Simón ibʉʉr wauwi “phĩe paraa khitarr” a thʉ̈ʉrjeejim aajem. Maig i thach khö simta, ʉʉi ãb jʉ̈gdee didam durrkhudau alabastro anʉm dën boteedidam wau khitʉm dʉ̈i dubchëjim aajem. Mag ee jʉ̈gdee narrdo anʉm dën thũpaaga sim ipir aibëejim aajem. Mag jʉ̈gdee khĩir nem parhẽpag sĩerrʉm. Mag sim dʉ̈i jua ee dubchëwi, chi boteedidam ö khõorpnaa, õor dakhĩir Jesús pör ee choopʉ̈ijim anaabá. \v 4 Mes gaai i dʉ̈i ãba thach khö narr khʉʉnau amach daúa mag jʉ̈gdee parhẽpagkhamta sĩi i pör ee choobapʉ̈im oobaawai ãaur khʉʉnau wir aigpai amach khapeenag, —Keena, ¿khantheeta jãg jʉ̈gdee parhẽpag simta sĩi jãg ãr choobarma? ajierram anʉm, \v 5 jãg sĩi par ãr chooju khãai, parhẽphʉ përpʉ̈iwia ag phatkhonau ʉ̈u dau aphʉʉm khʉʉn khĩirdam jãsenkhaju aai sĩerrtá. \p \v 6 Mag bigaaum khʉʉnau magbaawaita jũrr ich Jesuu amag, —¿Khantheeta pãrau mag ʉʉi khĩir naau iekha nʉma? ajim anaabá. Jãgbarmua irua mʉ dʉ̈i ʉ̈u abarm khabahab; idëu i sĩi khajapha sĩubat ajim anʉm. \v 7 Dau aphʉʉm khʉʉndaman pãrau pãach ee ich jãg oo wai wënʉrrajugui ajim anʉm. Maagwai pãachdëu nemdam deem khõsim aig pãrau amag deeju aai naabahab; pari mʉ chan pãrau pãach ee ich mag mʉ oo wai wënʉrrabaju. \v 8 Mʉg ʉʉirau ichdëu khĩirjuawai ajapcha simjöta abarbahab mʉ dʉ̈i. Mʉg mʉ pör ʉ̈r jʉ̈gdeeu choobarmua mʉ meebaadeewai aukhëraan arrju nawe ya irua mʉ kha phuur sim khabahab ajim anʉm. \v 9 Magnaa, Ĩs mua chadcha pãrag mag chirʉmgui ajim anʉm: Mʉg atag pawiajã durrpierr Ẽwandamau õor peerdʉ aaujem iek jaau wënʉrrʉm dʉ̈i ĩchab mʉg ʉʉirau mʉ dʉ̈i mʉgbarmjã jaaub khaba jaauju. Mag, ooba arr khʉʉnaujã ĩchab i iigjeejugui ajim anʉm. \s1 Judaau Jesús përpʉ̈itarr \r (Mt 26:14-16; Lc 22:3-6) \p \v 10 Mag phadnaan chi pörnaanau Moiseeu Ẽwandam iek phã pʉatarr jawaag chi machnaan dʉ̈imua ich Jesús dakhãu wai nʉm ee, ich dʉ̈i doce wënʉrraajerr eem ãb Judas Iscariote a thʉ̈r sĩerrau phadnaan chi pörkha nʉm khʉʉn dʉ̈i iekhaan majim aajem, jãga ichdëu amag Jesús pʉr deeju a jawaag. \v 11 Maimua mawia chadcha Judaau amachig Jesús pʉr deeju a ũrbaawai chi phadnaan pörkha nʉm khʉʉn oneeu phöbaadëwia chi Judaag phatkhonpa deeju ajierram anaabá. Ichig mag phatkhonpa deeju abaawai chará ãba i imeraa pʉr auwia warre amag amach jua ee deeju khĩirjugpaita wai sĩsijim anaabá. \s1 Jesús ãbmiecha ich khapeen dʉ̈i thach khötarr \r (Mt 26:17-29; Lc 22:7-23; Jn 13:21-30; 1 Co 11:23-26) \p \v 12 Pan levadura chukhu wauwia warrpem phiesta burr nʉm edcha judionaanau nemkhoo jaram ithee ovejadam thõowia edau khëubaadeewai khoojem. Magua ich mag edcha Jesús khapeenau irig, —¿Jampaita marau pʉ na phiejãb wauwimaju aai nʉma? ajierram anʉm. \p \v 13 Mag ichig jëeubaawai ich khapeen eem numí ich aig thʉ̈rkha auwi pʉ̈yaagpamua amag, —Pãar maar na Jerusalén phöbörög ërëubaadët ajim anʉm. Nau pãar ya phöbör ee paaukhabaimaawai pãrau woun ãb döthũr ee dö jöi arrum ooimajugui ajim anʉm. Mag woun döthũr dʉ̈i mam oobaawai i ẽudee wëtwi, \v 14 i dubbaimam deg dʉ̈i dubwia, chi dikhʉʉg mʉ imeerba, “Maestroou pʉrʉg jëeupijim, ¿jamta í ich khapeen dʉ̈i ãba nemkhoo jaram thach khöju aai chirʉ́?” a jëeubat ajim anʉm. \v 15 Magbaawai mag wounau pãar ʉ̈gthaa warrwia dijã pöoma sĩi wajappha jar sim pãrag jaauju. Maigta phiejãb wauwia sĩi maar na wajapha nem khĩir khaug sĩubat ajim anʉm, mag ich khapeen ichdëu pʉ̈iju khʉʉnag. \p \v 16 Jesuu amachig magbaawai, chadcha i ipierr Jerusalén phöbörög ërëuwia ooimaawai, chadcha amachig jaautarrjö ooimajierram anaabá. Mag oobaimaawai maig mag nemkhoo jaram ovejadam wai narr wauwia sĩi i baraata oo nʉisijim aajem. \p \v 17 Mag ich na numí pʉ̈itarr aawai ya kheeuraa aadëm ee, tagam khʉʉn dʉ̈i barjim aajem, warm khʉʉnau phiejãb wau wai narr aar. \v 18 Mag barbaimaawai thach thöikhawia ya ãba mes gaai khö nʉmua Jesuu amag, —Keena, mua warre pãrag jaaukhimgui ajim anʉm: Mʉ cha iekha chirʉm iekhau maach khapeer mʉig maach dʉ̈i ãba thach khö simuapai thethem khʉʉnag mʉ pʉr deejugui ajim anʉm. \p \v 19 Jesuu amachig mag iekhabarm ũrwia warre ökhĩirjuu nʉisijim anaabá. Mag ökhĩirjuu nʉm iekhau jũrram khʉʉnau irig jëjëeu aajeejim anʉm, chijãguata magju khap aag awi. \v 20 Mamʉ par mag ichig jëjëeukhamjã amag chi thʉ̈rjã jaauba, sĩi, —Pãach mʉg doce nʉm eem ãb mʉ khö chirʉm thëp ee ich panau sĩkhö sim wounauta mʉ khaibag waujugui ajim anʉm. \v 21 Mʉ dʉ̈i magbarmua Emkhooi Iewaan Ẽwandam iek phã sim gaai jaau simjö ich ag eyaata öbëbërgmam. Mamʉ ¡ë, apkhiitʉ chi mag mʉ përpʉ̈i sim woun! Ante magju khapnaa thaababa arr amuan ʉ̈ucha akhamgui ajim anʉm. \p \v 22 Maimua mag iyʉ̈ʉ thach khö nʉmua Jesuu pan jua ee auwia, Ẽwandamag ʉ̈u ajim anaa khõreunaa amag ʉapʉ̈inaa, —Mʉg pan khöbat. Mʉ mʉ morougui ajim anʉm. \fig |src="CN01803B.TIF" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="MRK 14.22" \fig* \p \v 23 Maimua ich agjö jarrdamjã jua ee auwia, ag paar Ẽwandamag ʉ̈u ajim anaa, deeu amag ʉapʉ̈ijim aajem. Magbaawai thumaam khʉʉnau ag eem döjierram aajem. Mag ʉapʉ̈iwia ich Jesuupai magjim anʉm: \p \v 24 —Jãg döbarmʉn mʉ bagau, warrgarwe Ẽwandamau õor dʉ̈i iek deeju aajerr. Mamʉ mʉg iekhan iek iiuriugui ajim anʉm. Mʉg pãar ithee mʉ bag mʉg vinojö khitʉm ãrbarmuata Ẽwandamau, ĩsmua atagan chadau pãar peerdʉ wënʉrraju aai nʉm a jaau simgui ajim anʉm. \v 25 Maimua, Mua warre pãrag jaaukhimgui ajim anʉm: Mʉg vino döbarm aigmua mua chan tag döba, ãba Ẽwandamta thumaam khʉʉn Pörkha sĩsim edta deeu ag khãyaujã ajapcharamta döjugui ajim anʉm. \s1 Jesuu jaauwai Pedroou bʉ̈ʉrjã i khaugbam aju jaautarr \r (Mt 26:30-35; Lc 22:31-34; Jn 13:36-38) \p \v 26 Jesús mag ich khapeen dʉ̈i ãba mes gaai iyʉ̈ʉ thach khö naawia, meukhaarjã Ẽwandam iek Salmos anʉm gaaim auwia, Olivo durrsĩig ërëujim aajem. \v 27 Mag wëtwia mam pabaimaawai ich Jesuu amag magjim anʉm: \p —Nau pãach thumaam khʉʉnau mʉ mʉch appai barpʉaju. ¿Jãgwi mag chirʉ́? Ich warrgarwe Ẽwandam i jaaumienau Ẽwandam iek phã pʉarr gaai ich mag aju a sĩewaima. Mag amau phã pʉarr gaai jaauwai, Ẽwandamau ʉdʉraa chi nemchaain pap õrag thõopiju a sim, mʉ igwia. Mag mʉ thõopʉ̈yaag pʉr athaawai pãar sĩi nemchaainjö parhoob pãach papjã khaugba, chawag aaidʉju a phã simgui ajim anʉm. \v 28 Pari mag mʉ thõopʉ̈iwiajã deeu iiu phiidʉwia mʉchta pãar na majugui ajim anʉm, Galileaag. Mamta deeu pãar dʉ̈i oojugui ajim anʉm ich khapeenag. \p \v 29 Jesuu mag iekhabaawai Pedroou irig magjim anʉm: \p —Mʉ khapeenau pʉ ogdʉwia chawag aaidʉtkhawiajã mʉ chan bʉ̈ʉrjã pʉ aigmua chawag ogdʉbamgui ajim anʉm. \p \v 30 Pedroou ichig magbaawai Jesuu irig, —Pʉ mag iekha chirab mamʉ, cha mʉ iekha chirʉm iekhau nau ãspajuag ãthãrr biek numí bĩeju nawe õrau pʉchig jëeubaawai pua biek thãrjup mʉ khaugba chitʉm ajugui ajim anʉm ichigcha. \p \v 31 Magbaa Pedroou jũrr irig, —Pʉ thõbaimam aar thõimaju awiajã mua chan pʉ kha ogdʉbajugui ajim anʉm. \p Pedroou mag ijẽjẽb khaawai tagam khʉʉnaujã ich agjö, “Maraujã pʉ kha ogdʉbaju” a iekha naajim aajem. \s1 Nemjĩirdö Getsemaní anʉm ee Jesús oraatarr \r (Mt 26:36-46; Lc 22:39-46) \p \v 32 Jesuu ich khapeen ich dʉ̈i phë arrwia nemjĩirdö Getsemaní anʉm ee barwia amag, —Mʉ chum Ẽwandamag jëwaan mamich, pãar mʉig nʉisit ajim anʉm tagam khʉʉnag. \p \v 33 Magpet awi thãrjuppai ich dʉ̈i phë arrjim aajem: Pedro, Santiago maimua Juan. Maimua amach appai aphöbaadëm aig, Jesús nem ökhĩirjuuga aadëmua gaai machaaga aadëjim aajem. \v 34 Ich magbaadeewai ichdëu amag magjim anʉm: \p —Mʉʉn dëgölp gaai machgau ökhĩirjuuga aadëm; ãba mʉch thõjuuta khĩirju chirʉmgui ajim anʉm. Pãar mʉig nʉisit, mamʉ daukhana abat. Oob khãimiet ajim anʉm amag. \p \v 35 Magpet awi ichin ag atgajãrpai kanieu phõbkhanaa, jẽb gaai dagau dʉrnaa, Ẽwandamag jëeumamua i gaai machag ãwatpibaju akhiin ʉ̈u akham a jëeumajim aajem. Magnaa, \v 36 —Tata, pʉ ithee chan bʉ̈ʉrjã phithurm nem chukhum. Pua khõs chirʉm khai mʉ peerdʉ athá ajim anʉm, mʉ dau aphʉʉ aju nawe. Pʉrʉg mua jëeu chirʉm, mamʉ mʉchdëu khõsi chirʉmjö khaba pʉchdëu khõsimjöta abá mʉ dʉ̈i a jëeumajim aajem. \p \v 37 Mag jëeu sĩewi am aig bëewi oocheewai am khãi nʉmta oochëjim anaabá. Magbaawai jũrr Simonagta, —Pʉʉn sĩita khãi chirabma. Pʉ chan oradam ãbjã pöd daukhana aju khabahab ajim anʉm. \v 38 Sĩi jãg khãi nʉʉ aju khãai Ẽwandamagta jëeubat ajim anaabá, dösãtag ʉdʉʉr pãach thʉ aupim ugua. Mua oowai pãach ödiiwan chadcha pãrau jëeum khõsi durrumta pari daphökgauta pödba nʉmgui ajim anʉm. \p \v 39 Mag iekha pʉawi deeu am aigmua petajim aajem. Maimua Ẽwandamag ichdëu nacha jëeu sĩerrjö ich ag iekpai iekhamamua deeu jëeumajim aajem. \v 40 Mag jëeu sĩi awia deeu oon bëewaijã, i khapeen daphökgau pödjã dau ẽeba, sĩi khãidʉtkha thʉnʉmta oochëjim anaabá. Mag daphökgau pödjã dau ẽepiba thʉnaawai Jesuu amachig iekhabaichëmjã pöd i iek ʉ̈khaju khaugba naajim anʉm. \v 41 Mag biek thãrjupam gaaijã agtha khãidʉtkha thʉnʉm oobaicheewaita deeu amag, —¿Agtha pãar sĩi khãai gaaita nʉ? Khãigap nem pʉabat ajim anʉm. Pekau pöm sĩsidʉm khʉʉnag mʉch chi Emkhooi Iewaa pʉr deeju ora pabaichëbahab. \v 42 Phiidʉtkhabat, maimua maach khapeen aar wëttarrau ajim anʉm. Mʉ oomapham khʉʉnag mʉ pʉr deeju wounan ya dakpa urumgui ajim anʉm. \s1 Jesús pʉr arrtarr \r (Mt 26:47-56; Lc 22:47-53; Jn 18:2-11) \p \v 43 Jesús agtha mag iekha dʉnʉm ee, ich khapeenpai mag doce narr eem ãb Judas anʉmta õor pochag urajim anʉm. Mag wëdurum khʉʉnan ãaur khʉʉn sĩi espaar jua panhapha bëe thʉnaawai tagam khʉʉn sĩi pa dʉ̈ijã bëe thʉnaajim aajem. Makhʉʉn phadnaan chi pörkha nʉm khʉʉnau Ẽwandam iek jawaag chi machnaanau tagam khʉʉn jöoin chi pörnaan dʉ̈imua pʉ̈itarr khʉʉn ajim aajem. \v 44 Mag chadcha õor pochag bëewi ya chi Judaau ag nawe, “Nau mua mawia pãach dakhĩir khĩir ʉ̈ʉ athamta pʉr auwia athaadët” a jaau wai sĩerr aawai, \v 45 chadcha ich dʉ̈i wënʉrrʉm khʉʉn dakhĩraa ichdëu jaautarrjö Jesús dʉ̈i ãba dʉnʉʉuwimawia irig, “Maestro, ¿jãgpai chirʉ́?” anaa i khĩir ʉ̈ʉ athajim anaabá. \p \v 46 Magbarm bʉ̈rre chi soldaaunau Jesús phʉʉr thuur auwia i pʉrphöbaadëjim aajem. \p \v 47 Mamʉ chi khapeen i dʉ̈i wënʉrrarr khʉʉnau amach dakhĩir mag amach khapeer pʉrphöbaadëm oobaawai ãbmua ich espaar chi baindegam sʉrr a jẽu aunaa waa phadnaan thumaam khʉʉn pör ag chog kachta bis abarmʉn oorthu werbpʉ̈ijim anaabá. \v 48 Mag ich pʉrphöbaadeewai Jesuu amag, —¿Pãrau oowain mʉʉn sĩi õor nem jĩgkhanaa õor thõomiejöta chirab ajim anʉm, jãg pãrau sĩi mʉ aig jua ee jierrnem panhappai bëeg ithee? \v 49 Ag na ed ëepierr pãrag mua Aai i jëeujem deg Ẽwandam i jaaujeewai bʉ̈ʉrjã pãrau mʉ pʉr auba arrta ĩsta chadcha pãrau mʉ pʉr auju ed ajimgui ajim anʉm. Pari pãrau mʉ dʉ̈i mʉgbarmʉn, jãan mʉ igwia ich Ẽwandam iek phã sim gaai jaau sim thumaa ich ag ee öbëbërg mamkhĩirta chadcha mʉgbarmgui ajim anʉm amag. \p \v 50 Chi khapeenau mag amach dakhĩir amach Pör pʉrphöbaadëm oobaawai tag irigjã ooba, sĩi warag khaphig phöbaadëwia ich appai barpʉajim anaabá. \v 51 Mamʉ mag amau ich appai i werpʉawia athaadëm ee, ẽwan ãb sĩerrauta sĩi börrjöoupai öpʉʉrnaa dʉ̈i i ẽudee maa ajim aajem. Mamʉ chi soldaaunau mag woun dʉ̈i mam oo athaawai i pʉr awaag ẽkha naajim anʉm. \v 52 Pari mag ich gaai pʉrbaichee sĩi warag am jua ee chi börrjö jẽu pʉawi ich jãg mor kharr khaphigbaadëjim anaabá. \s1 Jesús judionaan Asamblea ee warrtarr \r (Mt 26:57-68; Lc 22:54-55,63-71; Jn 18:12-14,19-24) \p \v 53 Soldaaunau mag Jesús pʉr auwia ãb mag phadnaan thum thʉnʉm khʉʉn pörkha sim aar warrjierram aajem. Mag mam i wai dubphöbaadeewai aig pos aimajierram anaabá: tagam khʉʉn chi phadnaan pörkha nʉm khʉʉn, judionaan Asamblea eem chi pörnaan, maimua agjö Moiseeu Ẽwandam iek phã pʉarr jawaag chi machnaanpa thum ãba. \v 54 Mag i pʉr athaadëm ẽudee ĩchab Pedroou sĩi warppaimua oopʉ̈pʉ̈ig mawia phadnaan pör sĩejem ag di ũjãrr dʉ̈i dubwi jupimajim aajem, guardianaan Aai i jëeujem di thʉajem khʉʉn bigaau. Mag jupimawi i iek õt uu thʉnʉm bigaau dʉ̈i chi guardianaanpa ãba õt khãai oo chirsijim aajem. \p \v 55 Maagwai phadnaan chi pörnaanau judionaan Asamblea eem khʉʉn dʉ̈imua chi Jesuu nem wauba arrta sëukha i gaai thʉpʉ̈iju ẽkhaajeejim anaabá, magʉm gaaimua i thõopäaig. Mamʉ chadcha irua bʉ̈ʉrjã nem khaigba wauba sĩerr aawai \v 56 parii i khaibag waupi jaau nʉm khʉʉnaujã sëukha nem ĩgkham khõchgau amach iekpai parhoob jaaubaadëphʉmjã pöd i pʉr auba aajeejim aajem, mag ihãbajã khaba sĩi aaiphur nem jaauphöbaadëp aawai. \v 57 Warm khʉʉnau mamagkham ee, jũrr deeum khʉʉn bʉ̈jãau paaukhabaadëwi chi thethemnaanag ich khĩircha, \v 58 —Marau maachdëucha i iekha sim ũurwain, irua mʉg Aai i jëeujem di õrau da ëu auba arrjã sĩi thum pogueupʉ̈iwia, õor juajã igba, khãai thãrjuppaim ee deeu ëu dʉnʉʉuju a iekha sim ũrjimgui aajeejim anaabá jũrram khʉʉnau. \p \v 59 Mamʉ par jũrram khʉʉnau mamagkhamjã ihãbajã deeba, sĩi warag maadëujã khaugbata jaauphöbaadëjim anʉm. \p \v 60 Magbaa chi phadnaan pöröu sĩi mag õor pos thʉnʉm ee phiidʉbaadëwi Jesuug, —¿Pua am iek ũr chirʉ́? ¿Khan jãgwi jãg pʉ iekhamapha sĩ? ajim anʉm. ¿Pua chadcha mag iekhajĩ wa iekhabajĩ? Jaaubá ajim anʉm. \p \v 61 Mamʉ magʉmjã Jesuu bʉ̈ʉrjã jʉ̈ʉjã aba, sĩi warag khĩuu sĩsijim anaabá. Mag ich iek ʉ̈khaba abaawaita deeu chi phadëu pʉaba jëeumamua irig, —¿Pʉʉta chadcha Ẽwandam Iewaa ichdëucha jʉr auwi pʉ̈iju jaaujerrá? Marag jaaubá ajim anʉm irig. \p \v 62 Magbaa Jesuu, —Ëera, chadcha mʉʉugui ajim anʉm. Mʉg atag pãrau mʉ Ẽwandam thumaam khʉʉn khãaijã jua theeg ʉ̈rpai sĩerrʉm bigaau i juachaar garcha jup chirʉmjã oowi ʉ̈gtharmua edjã baug ee urumjã pãach daúacha deeu mʉ oobajup ajim anʉm. \p \v 63 Jesuu ich dakhĩir mag iekhabarm ũrbaawai chi phadnaan pöröu ich khajũa mor gaai jũa sĩerrta sʉrr abarmʉn warre jẽbpʉ̈ijim anaabá, khĩir machgau. Magwia ich khapeenag, —Keena, ¿khan atchata maadëu deeum khʉʉnau jaau nʉmta ũrm ig nʉma? ajim anʉm. \v 64 Ya irua ich iiucha jaau sĩebahab ajim anʉm. Pãrau thumaam khʉʉnau i iekhabarm ũrbarm, chadcha irua Ẽwandam dau na khaigba iekhabarm. ¿Pãrau mʉg woun dʉ̈i jãga aju khĩirju nʉ keena? ajim anʉm ich khapeenag. \p Magbaawai thumaam khʉʉnau ihãba, —Jãan iekkhõr pöm sĩewai ichiita thõopʉ̈ijugui ajierram aajem. \p \v 65 Magphöbaadëwi ãaur khʉʉnau warag i khĩir gaai ichöoujã thunaa, putiujã i dau phãarjʉ̈naa, i gaai mas waunaa, juajãaujã khĩidadcha deejeejim anʉm. Magnaa ogthom irig, —¿Khaíuta pʉ gaai mas deejĩ? Magan jaaubá aajeejim anʉm. \p Mag jũrram khʉʉnau i mag wai naawai chi Aai i jëeujem di thʉajem guardianaanaujã dʉ̈i i khĩidadcha deejeejim aajem. \s1 Pedroou bʉ̈ʉrjã Jesús khaugba chitʉm a iekhatarr \r (Mt 26:69-75; Lc 22:56-62; Jn 18:15-18,25-29) \p \v 66 Mam ierr Jesús dʉ̈i mamag khaawai Pedro iek i di ũjãrr chirajim aajem, daaugajãr. Maig i chirʉmta i aig ʉʉi ãb bëejim aajem, phadnaan thumaam khʉʉn pörkha sim ag chog. \v 67 Mag ʉʉirau Pedro õt khãai sim oobaicheewai i khĩir eerpa wai dʉnʉʉ awia irig, —Pʉjã ĩchab Jesús Nazaretpierr dʉ̈i nʉrraajem khabahab ajim anʉm. \p \v 68 Ichig magbaawai i iek irua, —Mʉ khabam, mua khaugbam pua khaita jaau sim khai a chirajim anʉm. \p Magwia warag dawag mawia puertdi daaugajãrm aar i oothẽu chiirbaimamta, ãthãrrta kekerekee aadëjim aajem. \v 69 Maimua deeu ũmaai chi ʉʉirau ichdëu i oobaawai aig õor thʉnarr khʉʉnag, —Chamʉg woun chadcha Jesús dʉ̈i nʉrraajerr khabahab ajim anʉm. \p \v 70 Mag, biek numiim gaaijã Pedroou irua magʉm Jesús khaugba chitʉm ajim anʉm. Mamʉ ag khur nʉʉpai awia deeu ũwaai aig narr khʉʉnau, —Chadcha pʉʉn ĩchab Jesús khaperau. Pʉ Galileapierr khabahab ajim anʉm. Maguata pʉ iekha sim ũurwaijã pʉ iek gaai merag chukhu sĩsim khaphöbaadëjim anʉm irig jũrram khʉʉnau. \p \v 71 Pari ichig mag nʉʉ paawai Pedro iek warag irua chi Jesús igwia, —Chadcha mua magʉm woun khaugab chitʉmta mʉrʉg mag naab. Mʉ sëukha chirʉm khai, Ẽwandamau mʉ gaai jua khʉaba deeju aai simgui a chirajim anaabá. \p \v 72 Pedroou mag irua chan bʉ̈ʉrjã Jesús khaugba chitʉm a iekhabarm ee, deeu ũmaai chi ãthãrrta kekerekee ajim anaabá. Mag ãthãrr biek numí bĩe dichdimaawaita Pedroou warre Jesuu ichig iekhamatarr khĩir eyaa aadëjim anʉm, “Ãthãrr biek numí bĩeju nawe pua biek thãrjup õrag bʉ̈ʉrjã mʉ khaugba chitʉm a iekhaju” ichig Jesuu jaautarr. Ichig magtarr thumaa khĩirju athaawaita warre ökhĩirjug machag aadëmua icharaucha ö jãsehne bĩe chirʉʉ ajim anaabá. \c 15 \s1 Jesús Pilato aar arrtarr \r (Mt 27:1-2,11-14; Lc 23:1-5; Jn 18:28-38) \p \v 1 Maimua ag ãspaau edpherre thum chi thethemnaan ãbam aig podpajierram aajem, khĩirjug jʉrwi Pilato aar paawai Jesús khaibag waupiju jaau khaphʉ jawaag. Maig naajim aajem: phadnaan chi pörkha nʉm khʉʉn, Moiseeu Ẽwandam iek phã pʉarr jawaag chi machnaan, judionaan eem jöoin chi thierrnaan maimua tagam khʉʉn agjö chi Asamblea eem khʉʉnpa thʉnaajim aajem. Makhʉʉnauta amach thumaam khʉʉnau Jesús jua jʉ̈khanaa Pilato aar arrjierram anaabá. \v 2 Mag ich aar wai barbaimaawai Pilatoou ich Jesuug —¿Chadcha pʉʉta judionaan Reí? a jëeujim anʉm. \p Magbaawai Jesuu irig, —Pua khabá khaphʉ jaaubapʉ̈im ajim anʉm. \p \v 3 Mag warag chi phadnaan pörkha nʉm khʉʉnau ich khĩircha iek pöm amachdëu jaaum aig sëukha iekhamatarr igwia \v 4 deeu ũmaai Pilatoou irig, —¿Khan jãgwi pʉ iekhamaphamjö sĩ? ajim anʉm. ¿Pua ũrbahab, jũrram khʉʉnau pʉch khĩircha pʉch khaibag waupi jaau nʉm? \p \v 5 Mamʉ parii Pilatoou ichig mag jëeu ahaukhamjã sĩi warag khĩuu abaawai ich ödegpai, “Wounaan mʉg oohba chitʉm” ajim anʉm. \s1 Warre Jesús thõopi jaautarr \r (Mt 27:15-31; Lc 23:13-25; Jn 18:38–19:6) \p \v 6 Pilatoou ag nawejã añopierr mag phiesta Pascua anʉm burrwai presonaan eem ãb parhoobam chi phöbörpienau jëeubarm öbeerpäaijeejim. \v 7 Maagjerr aawai ich mag jaar woun ãb Barrabás anʉmta deeum khʉʉn dʉ̈i cárcel deg preso sĩejim, ichdëu gobierno dʉ̈i õor meeukhapiwia ag meeukhaa ee õor thõotarr gaaimua. \v 8 Mag nemkhoopierr preso ãb sĩi öbeerpäaijerr aawai chi phöbörpien ãbam aig biirdʉwia ag na Pilatoou ichdëu aajerrjö preso ãb öbeerpʉ̈imkhĩir irig jajaau aajeejim anʉm. \v 9 Ichig magbaawaita Pilatoou amag, —¿Pãrau judionaan Rey Jesuuta mʉrʉg öbeerpʉ̈ipi nʉ? a jëeujim anaabá jũrr amag. \p \v 10 Irua mag Jesuuta öbeerpʉ̈im khõsi sĩerran, phadnaan chi pörkha nʉm khʉʉnau sĩi amachdëu Jesuu nem wau nʉrrarrjö pöd nem waubam gaaimua iekkhõr wau nʉm iekhauta mag i pʉr dee wai nʉm khaphʉ sĩerr aawaita mag iekhajim aajem. \v 11 ¡Ih! Mamʉ Pilatoou mag iekhabaawai chará chi phadnaan pörkha nʉm khʉʉnau sĩi warag õor wawikha thʉnʉʉujim anʉm, thumaam khʉʉnau ãba Barrabaata sĩi ich jãg weeupʉ̈ipi jajaau amkhĩir. \p \v 12 Mag Barrabaata sĩi öbeerpʉ̈ipim khõchkha nʉm ũrbaawai deeu Pilatoou, —¿Mag judionaan Rey anʉm dʉ̈i mua jãgajuma? ajim anʉm. \p \v 13 Magbaawai warag serereukhamua Jesús warre pakuls gaaita meerphëpi jajaau aajeejim anaabá. \p \v 14 Magbaa jũrr Pilatoou amag, —¿Pari khan nemta irua khaigba waujĩma ajim anʉm, pãrau mag warre i thõopi jaau nʉm? \p Mamʉ irua magbaawai chará warag ich mag pakuls gaaita meerphëpi jajaau aajeejim anʉm. \v 15 Mag warag serereukhamjã pʉaba aawai, õor pöm mag thʉnʉm jũrr ich dʉ̈ita meeukham ugua, chadcha am ipierr Barrabaata weeupʉ̈ipi jaaujim anaabá. Maimua chi Jesús jũrr wʉpi jaaunaa pakuls gaai meerphëpʉ̈imkhĩir warre amach jua ee deepʉ̈ijim aajem. \p \v 16 Magbaawai chi soldaaunau Pilato sĩejem ag di ũjãrr chi Jesús warrwia soldaaun thum ãbam aig thʉ̈rkha aujierram aajem. \v 17 Mag warrnaa, irig khajũa khichphë khĩir jũapinaa, ich agjö miu dën wërjũch phʉʉrthʉ waunaa, pör gaai pörsirkha jũapipʉ̈ijierram aajem. \v 18 Mag jũapipʉ̈inaa juau ogthom chi soldaaunaupai i wau iekhamamua, —¿Jãgpai chirʉ́ judionaan Rey? aajeejim anʉm. \fig |src="cn01827B.tif" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="MRK 15.18" \fig* \p \v 19 Mag wai nʉmua i pörchajã paau wʉnaa, khĩirchajã ichöou thunaa, sĩi i wau nʉm iekhau i khĩirpheejã kanieu phõbkhakha aajeejim anʉm, amach rey anʉmua. \v 20 Mag i dau aphʉʉ wau wai nʉʉ awia, amachdëu irig khajũa khichphë khĩir jũapitarr deeu ẽer auwia, ich khajũa chaardamta deeu jũapipʉ̈inaa, pakuls gaai meerphëpäain athaadëjierram aajem. \s1 Jesús pakuls gaai meerphëpʉ̈itarr \r (Mt 27:32-44; Lc 23:26-43; Jn 19:17-27) \p \v 21 Mag Jesús pakuls gaai meerphëpäain arrum ee, am khĩirphee woun ãb Simón anʉm ich phidag eemua ich diig urajim aajem. Mag woun Cirenepierr ajim aajem, Alejandro dʉ̈i Rufo anʉm am aai. Chi soldaaunau mag Simón oobaawai jũrr ajués irigta Jesuu pakuls arrmaa atarr arrpijierram aajem. \p \v 22 Mag ërëu phöbaadëwi buchagdam Gólgota anʉmʉg arrjierram aajem. Maach meúan mag Gólgota anʉmʉn Pörpá Durrsĩ a simʉu. \v 23 Maig Jesuug vino mirra ee waaurëu sim döpiju ẽkhajierram anaabá, khaparr aadëmua gaai machag thʉnʉm ãwatamkhĩir. Mamʉ Jesuu bʉ̈ʉrjã döbajim aajem. \v 24 Mag dee nʉmjã döba abaawai ich mag pakuls gaai meerphëpʉ̈ijierram anaabá. Mag meerphëpʉ̈iwia, khaíuta i khajũa wai sĩsiju khai awi, chi soldaaunau i khajũa jũajerr ʉ̈r phatkhon bar jemkha nʉmua amachpierr agdaujö gan aumajierram aajem. \p \v 25 Mag amau i pakuls gaai meerphëpäaiwai ya edaupherr garm las nueve thʉnaajim aajem. \v 26 Mag i meerphë wai narr pakuls gaai i pör ʉ̈r ẽsapdau phã sĩejim anaabá. Mamʉ mag nem khaigbam wautarr jaauju chukhu arr aawai sĩi “Judionaan Rey” a phã sĩejim. \v 27 Mag i meerphëbapʉ̈im dʉ̈i ĩchab agjö nem jĩgkhaajem khʉʉn numí amach khĩkhĩetdö i bigaau pakuls gaai meerphëgkhapʉ̈ijierram aajem: ãb i juachaar gar, maagwai ãbakhai i juawë gar. [ \v 28 Mag nʉm aiguin warrgarwe Ẽwandam i jaaumienau phã pʉarr gaai, “Chi khaigbam khʉʉn jãrr wai naaju” a iekhatarrjã thum chadcha ag eyaata öbër sim.] \p \v 29 Mag i pakuls gaai meerphë wai nʉm aig dich nʉm khʉʉnaujã i wau nʉm iekhau irig eerpanaa, ʉ̈iphʉʉrphʉʉrnaa, “Wa jãgʉm khabá, puan mag Aai i jëeujem dijã thum pogueupʉ̈inaa deeu khãai thãrjuppaim ee ëu dʉnʉʉuju aajerrta, \v 30 jãg pua wir aig pʉchpai peerdʉ auwia jãg pakuls gaaimua eeg ʉʉrbabáma” aajeejim anʉm, dich nʉm khʉʉnau. \p \v 31 Sĩi dich nʉm khʉʉnaujã irig mag iekha ërëu dich thʉnaawai ich agjö phadnaan chi pörnaanaujã Moiseeu Ẽwandam iek phã pʉarr jawaag chi machnaan dʉ̈imua amach ee wir aigpai, “Bigaaum khʉʉnan peerdʉ autarrta jũrr wir aig ichpai chan pöd peerdʉ auba sim” a iekha naajim anaabá, i waauwai. \v 32 Magnaa ichigcha iekhamamua, —Israelam Rey, ¿pʉch khabá õor peerdʉ aumkhĩir Ẽwandamau pʉ̈itarr? Magan pakuls gaaimua eeg ʉʉrbabaad anaajim aajem. Pʉ chadcha maar dakhĩir eeg ʉʉrbamʉn, maach daúacha oobaawai marau pʉ iek ʉ̈khaju anaajim anʉm irig. \p Ich dʉ̈icha mag ãba õor numí agjö pakuls gaai narr khʉʉnaujã irig iek khaigba iekha naajim aajem. \s1 Jesús meetarr \r (Mt 27:45-56; Lc 23:44-49; Jn 19:28-30) \p \v 33 Ich mag ed edausĩe thʉnʉm ee dëgölp edau khĩbaadëm abarmʉn sĩi warre edaramjöta jöisijim anaabá. Mag khĩ thʉnʉʉ awia edau phʉʉibaajër las tres naata deeu edau aardʉbaadëjim aajem. \v 34 Ich mag edau khĩbaadëm ee Jesuu thet äa a khitawia, “Eloi, Eloi, ¿lema sabactani?” ajim anʉm. Mag sim aig maach meúan: “Aay Ẽwandam, ¿khantheeta pua mʉ mʉg dau aphʉʉ chirʉmjã mʉrʉg oobamjöo aadëma?” a simʉu. \v 35 Magbaawai aig õor narr khʉʉnau Jesuu mag iekhabarm ũrbaawai jũrr amach khapeenag, —Keena, pãadë ũrbat. Maguan warrgarm Ẽwandam i jaaumie Elías khararrta ich aig thʉ̈r simwai ajierram aajem. \p \v 36 Magbaawai ãbmua khaphigbaadëwia, putjö ũũpphë khitʉm gaai vino adchuchúu simta dorrdʉnaa aibëewi, pa gaai bʉʉrnaa, i i aig ʉa aujim aajem, ag gaaim bereu dömkhĩir. Magnaa ichdëupai warm khʉʉnag, —Jãgnaan chad idëu sĩi ootarraugui ajim anʉm, daau chadcha Eliaau bëewi i eeg jiirbapʉ̈ichëju. \p \v 37 Pari mag nʉm ee deeu Jesuu thet äa a khitawia warre chaaupabaadëjim anaabá. \v 38 Magbarm bʉ̈rre ĩchab Aai i jëeujem deg ierr dijã garcha put nem parrg sim ëu wëjorrta sĩi ʉ̈gthaamua eeg sʉrr abarmʉn warre jãrrcha thoophem numí jijirar jöisijim anʉm. \v 39 Mag Jesús äa awia meebaadëm oobaawai chi soldaaun am capitán chi Jesús jiir wëjöm khĩirphee oo dʉnarrau, —Chadchata jãgan mʉg wounan Ẽwandam Iewaaugui ajim anaabá. \p \v 40 Maig ĩchab ʉʉinjã naajim aajem. Makhʉʉn ʉʉinau sĩi warppaimua eerpa durruu ajim anʉm. Chi maig narr khʉʉn, María Magdalena ajim aajem, ãb agjö María a thʉ̈r sĩerrpa. Mag María Santiago ãd anaa ĩchab José ãd ajim aajem. Maig deeum ʉʉi Salomé anʉmjã dʉ̈i sĩejim aajem. \v 41 Ich makhʉʉn ʉʉinauta i Galilea ee nʉrraawaijã i dʉ̈i wënʉrrʉmua irua nemdam iigwaijã thumaa irig au dedee aajeejim aajem. Maagjerr aawai Jerusalenagjã i dʉ̈i bëewia dʉ̈i aig naajim anaabá. Pari makhʉʉn appaijã khaba, mag tag ʉʉin khapan am dʉ̈i bëetarr khʉʉnjã ĩchab aig naajim aajem. \s1 Jesús aukhërtarr \r (Mt 27:57-61; Lc 23:50-56; Jn 19:38-42) \p \v 42 Amau mag i dau aphʉʉ wai khëumaa arran sĩi nem thum khĩir khaug sĩiujem ed ajim, jua ʉ̈i kheeujem noram. \v 43 Mag ya kheeuraa aadëm ee, woun ãb judionaan Asamblea eem José Arimateapierr majim aajem, Pilato aar. Mag woun ĩchab chi thethem ajim anaabá. Mag wounaujã ĩchab Ẽwandamau maach peerdʉ aumkhĩir pʉ̈iju jaaujerr bëeju anʉmta nʉajeejim aajem. Ich mag wounauta Pilato aar mawia \v 44 irig jëeuwimajim aajem, chi meemdam arrwi aukhëraan maag. Mag Jesús meebaadëm a ũrbaawai Pilato warre jʉ̈gderraa aadëjim anʉm, irua khĩirjuawain Jesús meeba agtha iiu sĩeju aai simta mag meebaadëm a ũrbaawai. Magbaa Pilatoou chi capitán mag dʉ̈i meerphë nʉm aar sĩerrjã thʉ̈rpʉ̈ijim aajem, magʉg khap jëeu oog. \v 45 Maimua chi capitán bëewia chadcha meebaadëm a jaaubaawai Pilatoou Joseeg arrmkhĩir jaaujim aajem. \v 46 Magbaawai Joseeu dĩesdam për auwia, mawia, mag Jesús chi meemdam pakuls gaaim eeg jiir aunaa agua ajapha pʉrëupʉ̈ijim aajem. Magnaa ag nawe jẽbdi durrbʉ̈ khõpag ee chi khörm sĩerr ee aukhërwia chi jẽbdi i ee ajapha mok pör pöm simua joothʉ pʉajim aajem. \v 47 Mag chi binaandam jẽbdeg aukhërbarm ʉʉin numiim khʉʉnau warppaimua oo naajim aajem. Makhʉʉn ʉʉin ãb María Magdalena ajim anʉm, maimua ãbkhai José ãd agjö María a thʉ̈ʉrjerr ajim aajem. \c 16 \s1 Jesús iiu phiidʉtarr \r (Mt 28:1-10; Lc 24:1-12; Jn 20:1-10) \p \v 1 Mag thumaam khʉʉn jua ʉ̈i kheeujem ed khëubaadeewai María Magdalena, ãbakhai María Santiago ãd maimua Salomé dʉ̈i amach thãrjupam khʉʉnau jʉ̈gdee përkha sĩujierram aajem, agua Jesús kha phuraan maag. \v 2 Maimua ag noram domighed ãspa ëebaadeewai edaupherre õor mor dawaa aadëm ee, i aukhërtarr jẽbdi aar oon wëtjierram aajem, mag jʉ̈gdeeu i kha phuraag. \v 3 Mag wëtwi amach appai khʉd ee, —Keena ¿khaíuta chi jẽbdi ʉ̈rʉm mok maachig chawag pʉrëu deejuuta mʉg wëtúma? a iyʉ̈ʉ wënʉrrajim aajem. \p \v 4 Mamʉ mag iyʉ̈ʉ wëtmamua barimanaa ooimaawai, chi jẽbdi i ee mok pör pöm simua joothʉ sĩerr jũrr chawag pʉrëupʉ̈i thʉnʉm ooimajierram anaabá. \v 5 Magbaawai warag ierr dubwi ooimaa, woun ãb ẽwanaa khitʉmta sĩi khajũa bäpphä khajũa bʉ̈ etherr jũa simta mag jẽbdeg juachaar gar jup oo sim ooimajierram aajem. Amachdëu mag oobaawai warre jãphierr phöbaadëjim aajem. \v 6 Mag ʉʉin jãphierr phöbaadëm oowi chi woun khajũa bäpphä jũa sĩerrau amag, —Oob jãphierrmiet ajim anʉm. Mua khaphʉ chirʉm, pãrau Jesús Nazaretpierr ar pakuls gaai meerphë thõotarrta jʉr wënʉrrʉm. Pari i mʉig khaba sĩebahab ajim anʉm, ya iiu phiidʉwi petarr aawai. Pãadë oobat i aukhërtarr ee sĩi khãidu parii simgui ajim anʉm. \v 7 Maimua amag, Ërëubaadëwi i khapeen tagam khʉʉnagjã jaauwi Pedroogjã jaaubat ajim anʉm: “Ichin ya pãar nawe Galileaag petam. Nau jamta i ooimaju” a jaaubat ajim anʉm, ichdëu amachigcha ag nawe jaautarrjö. \p \v 8 Amachig magbaawai jãphierr nʉm iekhau bʉ̈ duui durrumta eerpamjö dawag öbërdʉtkhawi khaphig phöbaadëjim aajem. Maimua chi Jesús khapeen aar bardʉtkhaimaawaijã, agtha jãphierr narr aawai, bʉ̈ʉrjã iwiir ãbam khʉʉnagjã jaaubajierram aajem. \s1 Jesuu María Magdalenaag ich oopitarr \r (Jn 20:11-18) \p [ \v 9 Maimua mag domighed ãspaau Jesús iiu phiidʉwia María Magdalenaagta nacha ich oopijim aajem, i aig öbërchëwia. Ich mag ʉʉi mor eem ajim aajem, ag nawe ich Jesuu mepeen khaigbam khʉʉn siete dau daau jʉrkhʉʉipʉ̈itarr. \v 10 Ichdëu mag oobaawai chi Jesús dʉ̈i wënʉrraajerr khʉʉn gaai machgau bĩe durrum aar mawia amag jaauwimajim anaabá. \v 11 Mamʉ mag amachig ich daúacha Jesús iiu phiidʉwi nem moná nʉrrʉm oojim a jajaaukhamjã i iek ʉ̈khabajierram aajem. \s1 Jesús õor numí khʉd ee wëtmarr khʉʉn aig öbërchëtarr \r (Lc 24:13-35) \p \v 12 Magtarr khur deeu ũwaai deeum khĩir thegnaa ich khapeen numí phöbör eemua khʉd ma sim ee wëtmarr khʉʉnagjã ich oopijim aajem. \v 13 Mag amachig ich oopibaawai makhʉʉnaujã agjö deeu ewag wëtwi ich agjö chi i dʉ̈icha ogdʉba wënʉrraajerr khʉʉnag jaauwimajierram aajem. Pari makhʉʉn iekjã bʉ̈ʉrjã ʉ̈khabajim anaabá. \s1 Jesuu ich khapeen once narr aig bëewia ich oopitarr \r (Mt 28:16-20; Lc 24:36-49; Jn 20:19-23) \p \v 14 Maimua ãbmiecharam gaai paawai Jesuu ich khapeen once ãbam aig thach khö narr aig bëewia ich oopijim aajem. Maimua iyʉ̈ʉmamua amag meeurrau sĩujim anaabá. Mag meeurrau sĩutarran, maan ich iiu phiidʉwi nʉrrʉm ootarr khʉʉnau jaau nʉmjã amach jʉ̈g theegau bʉ̈ʉrjã ʉ̈khaba arr gaaimuata mag meeurrau sĩujim aajem. \v 15 Maimua ich Jesuu magjim anʉm amag: \p —Jãimua ërëu phöbaadëwi Ẽwandamau õor peerdʉ aaujem iekta durrpierram magwe thumaam khʉʉnag jaaupetat ajim anʉm. \v 16 Chi mʉ iek ʉ̈khawi ich pör choopi sim khʉ ʉ̈u peerdʉju. Mamʉ chi mʉ iek jaau nʉm ũr simjã ʉ̈khaba sim chan Ẽwandamau i peerdʉ auba warag i isegpʉ̈ijugui ajim anʉm. \v 17 Chi mʉ iek thãraucha ʉ̈kha nʉm khʉʉnau mʉchdëu aajerrjö, mua mʉch juapá deebarmua õor mor eem mepeerjã öbeerpi jaaubaawai chadcha dau daau öbeerpʉ̈imajugui ajim anʉm. Magnaa ĩchab deeum meu ich meu khabamta ag nawe iekhaajerrjö iekhaju. \v 18 Nemkhõr benen paraam gaai juau pʉrbaawai khaakhiinjã bʉ̈ʉrjã chig abaju. Õor thõojem pakhër khãijã õrau döpipʉ̈iwiajã bʉ̈ʉrjã chig abaju; mag nʉm dʉ̈i ĩchab õor mor masim khʉʉn kõit Ẽwandamag jëeunaa am gaai juadamau pʉrbarmuapai monaaupʉ̈imaju a jaaujim aajem. Mua pãrag mag nem waupi chirʉmʉn, mag pãachdëu wau nʉm gaaimua õraujã mʉ iekta pãrau jaau nʉm khap amkhĩraugui ajim aajem. \s1 Jesús ʉ̈gthar matarr \r (Lc 24:50-53) \p \v 19 Jesuu ich bʉ̈ ogdʉba aajerr khʉʉnag mag jaau aaipabaadeewai ich Ẽwandamaucha maach Pör Jesús ich aar aujim anaabá, ʉ̈gthar. Mag Jesús ʉ̈gthar pabaimaawai warre ich Ẽwandam bigaau i juachaar garta jupimajim aajem, ag nawe ichdëu amag jaaujerrjö. \v 20 Magbaawai i khapeenau wëtwi chadcha amachig jaautarrjö durrpierram magwe maach peerdʉajem iek õrag jaau wënʉrrajim aajem. Mag amau jaau wënʉrrʉmpierr ĩchab ich Jesuu am juag oojeejim anaabá, ag na õrau ooba aajem nempa amag waupi sim gaaimua. Magʉm gaaimuata õrau chadcha khaphʉ aajeejim aajem, amau i iekta jaau nʉm.]