\id MRK - Nahali \ide UTF-8 \h मरकुस \toc3 मरकुस \toc2 मरकुस \toc1 मरकुस लिखेल यीशु मसीन हाजाली खुबेर \mt2 मरकुस रचीत यीशु मसीह का सुसमाचार \mt1 मरकुस लिखेल यीशु मसीन हाजाली खुबेर \imt ओलखात \ip यीशुन जीवणान बाराम देखाड़नारान नोवाला नेम माय चार पुस्तेका माय रेन एक पुस्तेक हे मरकुस ने लिखेल हाजाली खुबेर हे, न्या चार पुस्तेकाह हाजाली खुबेर कियेल हे, ज्यी चार हाजाली खुबेर यीशुन जीवणान बाराम केत्युह। \ip यीशुन मोरनेन पासाण ज्यी चार हाजाली खुबेर एकान पासाण एक मत्ती, मरकुस, लुका, योहान ज्या लिखेल हेते, एने न्या चार माय रेन मरकुस ने हाजाली खुबेर आखाह रेन आतली पुस्तेक हे, मरकुस ने हाजाली खुबेर आखा रेन पेल लेखायेल हे, एने यीशुन जेल्मान कोमीत कोमी 65 रेन ते 70 सालान पासाण रोम हेयरा माय रेन लेखायेल हे काय मसी मोंडलीन बुरहो वोड़ावणेन केरता, एने ईमोत आवणे जुवे तानकेरता ज्यी हाजाली खुबेर लेखायेल हे। \ip एने इही केतेह काय ज्यो मरकुस कुण हे? प्रेरित पौलुसान एने बरनबास ने जो जुवान हाती योहान मरकुस हे, जो तान पेल्‍ली मिश्नरी यात्रा माय जाणेन टेम मा आरदे वाटी रेन सोड़ीन नाह जायेल ईतो, मरकुस ओहलो किरेल तान केरता तान जीवाह दुको पोचनो \xt प्रेरितान काम 13:13\xt* पासाण जोच मरकुस बरनबासा हिऱ्यो मील जायेल ईतो, \xt प्रेरितान काम 15:37-39\xt*, \xt 1 पतरस 5:13\xt* ने गेत मरकुस पतरसान आरहीन हाती ईतो, जाणकारान मान्नो हे काय मरकुस यीशुन जीवणो एने सेवान काम डोला केरीन दिखेल नाह ईतो, तीबी पतरसान पुरावान आदारा पोर तो ज्यी हाजाली खुबेर लिखेल हे, ज्यो मरकुसान हाजाली खोबरीन आदार हे। \ip मरकुस हाजाली खुबेर ने पुस्तेक माय मुख्य दुय वातुन बाराम हे, यीशुन चेला किहीक बोणनु, एने आखरी टेम ने बाराम यीशुन हिकवोण। \iot रूपरेखा \io1 1. बपतीस्मा केरनार योहान एने यीशुन बपतीस्मा। \ior 1:1-13\ior* \io1 2. यीशुन द्‍वारे गेलील ईलाकाम यीशु किरेल चोमेत्कार। \ior 1:14–9:50\ior* \io1 3. गेलील माय रेन यरूशलेम वोर यीशुन यात्रा एने मोंदिर माय जाणो। \ior 10:1–12:44\ior* \io1 4. यीशुन द्‍वारे बविष्‍यान बाराम आपेल हिकवोण। \ior 13:1-37\ior* \io1 5. यीशुन मोरने एने जीव उठणो एने मोटलो उकुम। \ior 14:1–16:1-20\ior* \c 1 \s योहान बपतीस्मा केरनारान पारचार \r (मत्ती 3:1-12; लुका 3:1-18; योहान 1:19-28) \p \v 1 ज्य बोगवानान बेटाख यीशु मसीन, हाजाली खोबरीन सुरवात हे।\f + \fr 1:1 \fr*\ft थोड़ाक लेख माय बोगवानान बिटोख नाह लिखेल हे।\ft*\f* \v 2 जिहकेरीन यशाया जाणकारान पुस्तेक माय लिखेल हे: \q1 बोगवान केयो, “देख, ‘मी तार ओंगाण मार खोबर्‍याह मोकेलथु।’ \q1 \v 3 उजाड़ी माय एक आयेड़नारान आवाज होमलानो, \q2 ‘बोगवानान वाट तियार किरो; \q2 एने तान वाट हुतरी किरो!’” \p \v 4 \f + \fr 1:4 \fr*\ft थोड़ाक लेख माय बपतीस्मा केरनार योहान पारचार किरतेन जेंगला माय देखाय दिनो। \ft*\f*तानकेरता बपतीस्मा केरनार योहान उजाड़ी माय आवीन बपतीस्मा, एने पारचार केरतालो देखानो। एने माणहाह केयो, “पाप केरने सोड़ो एने बपतीस्मा लिवो, काय बोगवान तुमरा पाप माफ केरी।” \v 5 यहुदिया देसान ईलाका माय रेणारे आखा माणहे, एने यरूशलेम हेयराम रेणारे माणहे योहान फाय आवा, एने वचन होमलीन जान तान पापान माफी मांगीन यरदन नेदी माय योहान फाय रेन बपतीस्मा लेदा। \p \v 6 योहान उटड़ान रोचकान फाड़का पेर रियेल ईतो, एने कोमरा माय चामड़ान पुट्टो बांद रियेल ईतो, एने तान खाणो टिड्या एने जेंगली मोवाल एतो। \v 7 योहान इहकेरीन पारचार केरतालो, “जो एदमी मार पासाण आवण्यो हे, तो माहु रेन जादा ताकेतवालो हे। तान खाहड़ान दोयड़ी सोड़नेन वोर मार माय लायकी नाय मीले। \v 8 मी ते तुमूह पाण्या केरीन बपतीस्मा केरथु, पुण तो तुमूह चोखाला जीवा केरीन बपतीस्मा केरी।” \s यीशुन बपतीस्मा एने पारेख \r (मत्ती 3:13–4:11; लुका 3:21,22; 4:1-13) \p \v 9 ता दिह्याम ओहलो एनो काय यीशु गेलील ने नासरत गावाम रेन आवो, एने यरदन नेदी माय योहान फाय रेन बपतीस्मा लिदो। \v 10 जेवी यीशु बपतीस्मा लेन पाण्या माय रेन उपेर आवो, तुलेचबूखे यीशु हेरोग उगेड़तालो एने चोखाला जीवाह पेरवान गेत ता पोर उतेरतालो दिख्यो। \v 11 \x + \xo 1:11 \xo*\xt मत्ती 3:17; 12:18; मरकुस 9:7; लुका 3:22\xt*\x*एने हेरगा माय रेन ज्यो आवाज होमलानो, “तु मारो मोंगाल्लो बिटोख हे, एने मी तार पोर जुलूम खुस हे।” \p \v 12 तेवी चोखालो जीव यीशुह उजाड़ी माय ली गीयो, \v 13 एने उजाड़ी माय चालीह दिह वोर सैतान यीशुन पारेख किरते रिनो; एने यीशु जेंगली जेनवेरा हिऱ्यो रिनो, पुण हेरोगदुत आवीन तान सेवा चाकरी केऱ्या। \s यीशुन सेवान सुरवात \r (मत्ती 4:12-17; लुका 4:14,15) \p \v 14 बपतीस्मा केरनार योहान देराय जाणेन पासाण यीशु गेलील माय आवो, एने बोगवानान राज ने हाजाली खोबरीन पारचार किरते रिनो। \v 15 \x + \xo 1:15 \xo*\xt मत्ती 3:2\xt*\x*एने यीशु इही किन पारचार केरतालो, “टेम पुरो एय जायेल हे, एने बोगवानान राज आहने आव लागेल हे; तुमरा पापाम रेन मोन फिरावो एने हाजाली खोबरी पोर बुरहो किरो!” \p \v 16 जेवी यीशु गेलील ने देरीयान दिड़े दिड़े जाणे बाजरियेल ईतो, तेवी तो शमोन एने तान बाहख अन्द्रियासाह देरीयाम जाल टाकताला दिख्यो, काहाकाय ता मासऱ्या एता। \v 17 तेवी यीशु ताह केयो, “मार पासाण आवो मी तुमूह हिकाडुह काय माणहाह बोगवाना फाय किहीक लावणु हे।” \v 18 ता यीशुन वात होमलीन जालीह जागेस सोड़ीन तान पासाण चाल देना। \p \v 19 यीशु थोड़ोक ओंगाण चालीन गीयो, तेवी जब्दीन सोरा याकुब एने योहान ज्या दुय बाहख डोंडह्या पोर जाल हुदारताला ताह देखाना। \v 20 जेवी यीशु ताह दिख्यो, तुलेचबूखे ताह हाद्यो; एने ता तान आबाख जब्दीह मोंजर्‍या हिऱ्यो डोंडह्या पोर सोड़ीन यीशुन पासाण चाल देना। \s यीशु बुतड़ो लागेल माणहा हुदारने \r (लुका 4:31-37) \p \v 21 तेवी यीशु एने तान चेला गेलील देसान कफरनहूम हेयरा माय आवा, एने यीशु विहेवणेन दिह यहुदिन बोक्ती केरन्या गेरा माय जाईन हिकाड़ने बाज गीयो। \v 22 \x + \xo 1:22 \xo*\xt मत्ती 7:28,29\xt*\x*एने माणहे यीशुन हिकवोण होमलीन बोंगलाय जाताला, काहाकाय यीशु ताह देरेमगुरून गेत नाह; पुण आदिकार हिऱ्यो हिकाड़तालो। \p \v 23 तुलेचबूखे बोक्ती केरन्या गेरा माय एक बुतड़ो लागेल माणुह एतो, तो आयड़ीन केयो, \v 24 “एय यीशु नासरी आमुह तुवा हेऱ्यो काय काम? काय तु आमुह खेतेम केरने आयेल हे? मी तुवाह जाणथु, तु बोगवानान चोखालो खुबर्‍यो हे!” \p \v 25 पुण यीशु ताह दोपकाड़ीन केयो, “ठावको रे, एने ज्या एदम्यान सेरीर माय रेन निकेल जा!” \p \v 26 तेवी बुतड़ो ताह मोहदेलीन मोठेस आयेड़नो, एने तान सेरीर माय रेन निकेल गीयो। \v 27 तो देखीन आखा माणहे ओला बोंगलाय गीया एने एका दिहराह केया, “ज्य काय हे? काय ज्यी नोवाली हिकवोण हे? ज्या एदम्या फाय बुतड़ाह उकुम आपणेन आदिकार हे, एने तो तान उकुम मानेह!” \p \v 28 एने यीशुन बाराम खुबेर गेलील ईलाकान आहने पाहने आखी जागे पोसीर गीयो। \s यीशु जुलूम दुखाऱ्या माणहाह हुदारने \r (मत्ती 8:14-17; लुका 4:38-41) \p \v 29 यीशु एने तान चेला यहुदिन बोक्ती केरन्या गेरा माय रेन निकेल गीया, एने याकुब एने योहान हिऱ्यो शमोन एने अन्द्रियास ने गेर आवो। \v 30 शमोनान हाहवोक हेरी माय दुखारी खाटला पोर लोट रियेल एती, जेवी यीशु ता पुचनो, तीन बाराम ताह केया। \v 31 तेवी यीशु जाईन तीन आथ दिऱ्यो, एने तुलेचबूखे तीन हेरी उतेर गीयो, एने ती उठीन यीशु एने तान चेलान सेवा चाकरी केरने बाज गियी। \p \v 32 हांजीन टेम माय दिह बुड़ गीयो, तेवी माणहे आखा दुखाऱ्याह एने जा माय बुतड़ा एता ताह यीशु फाय लावा। \v 33 एने आखा गावान माणहे गेरान ओंगाण टोलवाय गीया। \v 34 एने यीशु जुलूम जाणे जा बात बातीन दुखा माय एता ताह हुदाऱ्यो। एने जुलूम बुतड़ाह काड्यो एने ताह कायच बोलने नाह दिनो, काहाकाय बुतड़ा यीशुह ओलेखताला। \s उजाड़ी माय यीशुन विन्ता \r (लुका 4:42-44) \p \v 35 उठ्यान विगोस दिह उगणेन पेल यीशु उठीन गेरा माय रेन निकलीन एक उजाड़ जागे गीयो, एने ता विन्ता केरने बाज गीयो। \v 36 पुण शमोन एने तान हाती यीशुह होदणे गीया। \v 37 जेवी यीशु ताह सापड़ी गीयो, तेवी ता यीशुह केया, “आखा माणहे तुवाह होदतेह।” \p \v 38 यीशु ताह जापाप आप्यो, “चाला आपु आस पास ने गावा माय जाता। माहु ता बी पारचार केरनु हे, काहाकाय मी ज्यान केरताच आयेल हे।” \p \v 39 \x + \xo 1:39 \xo*\xt मत्ती 4:23; 9:35\xt*\x*तानकेरता ता गेलील माय गीया, एने यीशु यहुदिन बोक्ती केरन्या गेरा माय जाईन पारचार किऱ्यो एने बुतड़ाह बाहेर काड़ते रिनो। \s यीशु कोढी माणहाह हुदारने \r (मत्ती 8:1-4; लुका 5:12-16) \p \v 40 एक कोढी यीशु फाय आवीन तान पाया पोड़ीन विन्ता केरीन केयो, “केदी तारी मोरजी एय, ते तु माहु हुदार सिकेह।”\f + \fr 1:40 \fr*\ft माहु चोखो किर, ज्यी बेमारी माणहा देरमान नेम प्रती खाराब किरेह।\ft*\f* \p \v 41 \f + \fr 1:41 \fr*\ft गीण, थोड़ाक लेख माय राग लिखेल हे\ft*\f*यीशु ता पोर गीण केरीन आथ ओंगाण केरीन ताह सापलीन केयो, “मारी मोरजी हे काय तु हुदेर जाय!” \v 42 एने तुलेचबूखे कोढ ने बेमारी ताह एदम्याह सोड़ देनी, एने तो हुदरी गीयो। \v 43 तेवी यीशु ताह सोमजाड़ीन चालोच मुकेल दिनो। \v 44 एने ताह केयो, “होमेल, कुणीह मा किहे। पुण जाईन चाकऱ्याह देखाड़जे एने ताह तार पारेख केरने दे, एने आपणे हुदेर जाणेन बाराम जो मुसो नेम ठेरायेल हे, ताह बेट चेड़ावजे काय ता पोर पुरावो एय।” \p \v 45 पुण तो बाहेर जाईन ज्यी वातीन जुलूम पारचार केरने बाज गीयो, एने जुलूम पोसराव दिनो काय यीशु उदाह हेयरा माय नाह जाय सीकनो। पुण बाहेर उजाड़ी माय रिनो, एने आखी जागे रेन माणहे यीशु फाय आवती रेना। \c 2 \s लोखवान बेमारी वाला माणहाह हुदारने \r (मत्ती 9:1-8; लुका 5:17-26) \p \v 1 थोड़ाह दिह्यान पासाण यीशु पुशो कफरनहूम हेयरा माय आवो, एने ज्यी खुबेर पोसरी गियी काय तो गेरा माय हे। \v 2 एने ओला होवटा माणहे एकठा टोलवाय गीया काय गेराम जागो नाह रिनो, एने बायणा हेऱ्यो बी जागो नाह ईतो। यीशु ताह वचन होमलाड़ ने बाजरियेल ईतो। \v 3 तेवी माणहे एक लोखवान दुखाऱ्याह यीशु फाय लावा, एने ताह चार एदमी उखलीन लायेल एता। \v 4 काहाकाय ताहरी जुलूम गेरदी एती केरीन यीशुन आहने ताह नाह पोचानो, ता गेरान साजाह जान निड़ो यीशु ईतो, ताहरूह उगाड़ देना, एने जेवी ताह वेसड़ी देना। तेवी ता खाटलाह जा पोर लोखवान दुखाऱ्यो लुट रियेल एतो, ताह उतार देना। \v 5 यीशु ता माणहान बुरहो देखीन लोखवान दुखाऱ्याह केयो, “एय मार बेटा, तारा पाप माफ एय गीया।” \p \v 6 तेवी मोकतास देरेमगुरू ताहरी बोह रियेल एता, ता आप आपणा मोना माय विचार केरने बाज गीया, \v 7 “ज्यो माणुह काहा इहकेरीन किथे? ज्यो ते बोगवानान चिहटा किरेह! बोगवानाह सोड़ीन कुण पाप माफ केर सिकेह!” \p \v 8 यीशु तुलेचबूखे तान जीवा माय जाण लिदो काय ता आप आपणा मोना माय कोहलो विचार केरने बाजरेनाह, एने ताह केयो, “तुमू काहा तुमरा मोना माय ज्यो विचार केरने बाजरेनाह? \v 9 काय ज्या लोखवान दुखाऱ्याह ज्य केणे होपो हे, ‘तारा पाप माफ एय गीयाह,’ काय ज्य केणे, ‘उठ, तारो खाटलो उखलीन चाल?’ \v 10 मी ज्यो साबीत केर सेकथु काय माणहान बेटाख ज्यी देरती पोर पाप माफ केरनेन आदिकार हे।” केरीन यीशु ता लोखवान दुखाऱ्याह केयो, \v 11 “मी तुवाह केथु, उठ, तारो खाटलो उखेल, एने गेर जातरे!” \p \v 12 तुलेचबूखे तो माणुह उठनो, एने खाटलो उखलीन आखा माणहान देखतास बाहेर जात रिनो। ज्यो देखीन आखा बोंगलाय गीया, एने बोगवानान बोड़ाय केरतीन केया, “ओहलो ते आमु केदीच नाह देख्या!” \s यीशु लेवीह हादणे \r (मत्ती 9:9-13; लुका 5:27-32) \p \v 13 तेवी यीशु गेलील ने देरीयान दिड़े पुशो गीयो, एने माणहान गेरदी तान आहने आवी, एने तो ताह हिकाड़नेन सुरवात केर दिनो। \v 14 जाणे बुखेत यीशु हलफाईन बेटाख लेवीह, फालो उकालन्या चोवकी पोर बोह रियेल दिख्यो, एने ताह केयो, “मार पासाण आव लाग।” तेवी लेवी उठीन तान पासाण चाल दिनो। \p \v 15 \f + \fr 2:15 \fr*\ft लेवीन गेरा माय, नाहते तान गेर यीशुन गेरा माय\ft*\f*जेवी यीशु लेवीन गेरा माय रूटो खाणेन केरता बोह रियेल ईतो, तेवी जुलूम फालो उकालनारे एने दिहरा पापी माणहे बी तान पासाण आव लागेल एता, ता आखा यीशु एने तान चेला हेऱ्या रूटो खाणेन केरता पाटला पोर बोह रियेल एता। \v 16 थोड़ाक देरेमगुरू जा फरिसी माय रेन एता, ताह पापी एने फालो उकालनार माणहा हिऱ्यो रूटो खातालो देख्या, केरीन तान चेलाह केया, “ज्यो फालो उकालनारा एने पापी माणहा हिऱ्यो काहा खाते पिते?” \p \v 17 यीशु ज्य होमलीन ताह जापाप आप्यो, “हाजाला माणहाह वोंसीन गिरेज नाह, पुण दुखाऱ्याह हे। मी देरमीह नाह, पुण पापी माणहाह हादणेन आयेल हे।” \s उपासान सावाल \r (मत्ती 9:14-17; लुका 5:33-39) \p \v 18 तेवी बपतीस्मा केरनार योहानान चेला एने फरिसीन चेला उपास देरताला। एने थोड़ाक माणहे आवीन यीशुह केणे बाज गीया, “योहानान चेला एने फरिसीन चेला ते उपास देरतेह, पुण तारा चेला काहा उपास नाह देरते?” \p \v 19 यीशु ताह जापाप आप्यो, “काय तुमू आसा केरतेह काय एक वाराड़ा माय पावणा बुखल्यास जातेह? केदी बी नाह! जाह वोर वोवड़ो ता हिऱ्यो हे, ता इहकेरीन नाय केरती।” \v 20 पुण ता दिह आवती जेवी वोवड़ो ता हिऱ्यो रेन आलेग केराय जाय, ते दिह रेन ता उपास देरती। \p \v 21 कुण बी नोवाला फाड़कान ठिगलो जुनाला फाड़का पोर नाह लागाड़ने, नाहते तो ताम रेन थोड़ोक खेचलेय, एने नोवालो जुनालाह रेन पेल एतो, ताह रेन बी होवटो फाट जाय। \v 22 नोवाला अंगुरान रूहाह जुनाला चामड़ान थेयला माय कुण नाह मेलने, नाहते अंगुरान रोह चामड़ान थेयलाह फाड़ देय, एने अंगुरान रोह एने चामड़ान थेयली दुयू बी खेतेम एय जाती; केरीन नोवाला अंगुर ने रूहाह नोवालाच चामड़ान थेयला माय मेलनु। \fig अंगुर मेलनेन थियलो|alt="Wineskin bag" src="lb00145c.tif" size="col" copy="Horace Knowles ©" ref="2:22"\fig* \s विहेवणेन दिह्यान सावाल \r (मत्ती 12:1-8; लुका 6:1-5) \p \v 23 इहकेरीन एनो काय यीशु एने तान चेला विहेवणेन दिह खेता मायतास जाणे बाजरियेल एता, तेवी तान चेला वाटे चालते जाईन उंब्या तोड़ने बाज गीया। \v 24 केरीन फरिसी यीशुह केया, “देख, ज्या ओहलोह काम काहा केरतेह? जो विहेवणेन दिह केरने कायदान विरोद हे!” \p \v 25 तेवी यीशु ताह जापाप आप्यो, “काय तुमू केदी ज्य नाह वाशा, जेवी दाऊदाह एने तान हातीह बुख लागी एने गिरेज पोड़नी? तेवी दाऊद काय किरेल ईतो। \v 26 केरीन तो बोगवानान गेरा माय गीयो एने बोगवानाह बेट चेड़ायेल रूटो खादो, ज्य तुलबूखे एनो जेवी अबियाजर मुखी चाकर्‍यो ईतो। आपणा नियमान गेत ता रोटाह चाकऱ्या ओलास खाय सेकताला, पुण दाऊद ज्या रोटाह खादो एने तान माणहाह बी आप्यो।” \p \v 27 तेवी यीशु ताह केयो, “विहेवणेन दिह माणहान केरता बाणायेल हे, नाह काय माणुह विहेवणेन दिह्यान केरता। \v 28 तानकेरता मी माणहान बिटोख विहेवणेन दिह्यान बी मालीक हे।” \c 3 \s यीशु आथ पांगला माणहाह हुदारने \r (मत्ती 12:9-14; लुका 6:6-11) \p \v 1 एने यीशु पुशो यहुदिन बोक्ती केरन्या गेरा माय गीयो, ता एक माणुह एतो जान आथ पांगलो ईतो। \v 2 थोड़ाक माणहे वाट जोवणे बाजरियेल एता काय यीशु विहेवणेन दिह ता आथ पांगा माणहाह हुदारी; काय ता यीशु पोर गुनो लागाड़ सेकी। \p \v 3 यीशु ता आथ पांगा माणहाह केयो, “न्या आखान ओंगाण आवीन उबरी।” \p \v 4 यीशु माणहाह फुशो, “काय विहेवणेन दिह हाजो केरने कायदान विरोद हे? काय बाकतो केरने, जीवाह वोचाड़ने काय मारने, ज्याम रेन काल्लो हाजो हे?” \p पुण ता ठावकाच रेय गीया। \v 5 यीशु कावदेन ताह रागा माय बोरायीन दिख्यो, एने तान मोनान वातड़ाय देखीन जुलूम नाराज एय गीयो। ओवतो यीशु ता माणहाह केयो, “तार आथ ओंगाण किर।” तो आथ ओंगाण केऱ्यो, एने तान आथ पेल ने गेत हुदेर गीयो। \v 6 केरीन फरिसी बाहेर निकलीन जात रेना, एने यीशुन विरोद माय हेरोदेस ने टोलीन माणहा हेऱ्या एक वारीन मिलीन वात केरने बाज गीया, काय किहीक यीशुह खेतेम केरहु। \s माणहान गेरदी यीशुन पासाण आवणे \p \v 7 यीशु एने तान चेला बाहेर निकलीन गेलील देरीयान उगे गीया, तेवी गेलील एने यहुदिया गावाम रेन एक होवटाली माणहान गेरदी तान पासाण चाल देनी, \v 8 एने यरूशलेम, एने इदूमिया, एने यरदन नेदीन ती पार सुर एने सेदान देसान आहने पाहने रेन बी माणहान एक होवटाली गेरदी यीशुन चोमेत्कार ने कामान बाराम होमलीन ता फाय आवी। \v 9 \x + \xo 3:9 \xo*\xt मरकुस 4:1; लुका 5:1-3\xt*\x*यीशु तान चेलाह केयो काय गेरदी जुलूम हे केरीन मार केरता एक डोंडह्यो तियार केर मीलो, काहाकाय माणहे माहु दाब नाय सेकी। \v 10 काहाकाय यीशु मोकतास दुखाऱ्या माणहाह हुदारेल ईतो, तानकेरीन जोला बी दुखाऱ्या माणहे एता, तोला ताह सापेलनेन केरता तान आहने आवताला। \v 11 एने जेवी बुतड़ा लागेल माणहे ताह देखताला, ते तान ओंगाण पोड़ जाताला एने जोरेस आयड़ीन केताला, “तु बोगवानान बिटोख हे!” \p \v 12 यीशु बुतड़ाह उकुम आप्यो काय मार बाराम दिहरा कुणीह नाय केय। \s यीशु बारा चेलाह निवाड़ने \r (मत्ती 10:1-4; लुका 6:12-16) \p \v 13 ओवतो यीशु एक बोयड़ा पोर जात रिनो एने जा माणहे ताह पोटना ताह हाद्यो। एने ता यीशु फाय आवा। \v 14 एने यीशु ताम रेन बारा जाणाह निवाड्यो, एने तान नाव प्रेरित मिल्यो। तो ताह केयो, “मी तुमूह मार आरही रेणेन केरता निवाड़ेल हे, एने मी तुमूह पारचार केरनेन केरता बी मोकलुह, \v 15 एने तुमूह बुतड़ाह काड़नेन आदिकार रेय।” \p \v 16 यीशु जा बारा जाणाह निवाड़ेल तान नावे ज्या हेते: शमोन जान नाव तो पतरस मिल्यो; \v 17 जब्दीन बिटोख याकुब एने तान बाहख योहान जान नाव यीशु बुअनरगिस, मतलब “गाजणारान बिटोख मिल्यो।” \v 18 अन्द्रियास, फिलीपुस, बरतुल्मे, मत्ती, थोमा, हलफाईन बिटोख याकुब, तद्दे, शमोन कनानी जो रोमी सारकारान विरोदी ईतो। \v 19 एने यहुदा इस्‍कोरिती, जो यीशुह दुको देन देराव दियेल ईतो। \s यीशु एने बुतड़ान मुखी बालजबुल \r (मत्ती 12:22-32; लुका 11:14-23; 12:10) \p \v 20 तेवी यीशु गेर जात रिनो। एने पोशी माणहान ओली होवटाली गेरदी टुलो एय गियी काय यीशु एने तान चेलाह खाणेन केरता बी टेम नाह जुड़नो। \v 21 जेवी यीशुन गेरल्या ज्यान बाराम खुबेर होमल्या, ते ता यीशुह गेर ली जाणेन केरता आवा, काहाकाय माणहान केणो एतो, “तान दिमाक ठिकाणा पोर नाय मीले!” \p \v 22 \x + \xo 3:22 \xo*\xt मत्ती 9:34; 10:25\xt*\x*तेवी थोड़ाक देरेमगुरू जा यरूशलेम माय रेन आयेल एता, ता ज्य केताला, “ज्या माय बालजबुल हे, एने ज्यो ता बुतड़ान आदिकारीन मोदेक लेन बुतड़ाह बाहेर काड़ेह।” \p \v 23 केरीन यीशु ताह आहने हाद्यो एने किस्सा माय केयो, “सैतान किहीक सैतानाह काड़ सिकेह? \v 24 केदी राज ने माणहा माय फुट पोड़ी, ताहार ता राज ने माणहे किहीक एकठा रेय सेकतेह, \v 25 एने केदी एगदा गेरान माणहा माय फुट पोड़ी, ताहार ता गेरान माणहे किहीक एकठा रेय सेकतेह। \v 26 तानकेरता केदी सैतान ताच ने राज ने विरोदी एन ताज माय फुट पाड़ी, ताहार तो किहीक बोणीन रेय सिकेह? तो खेतेमुस एय जाथे। \p \v 27 “काल्लो बी माणुह एगदा तेगड़ा माणहान गेराम रिगीन तान माल नाह लुट सिकेत, जाह वोर काय तो ता तेगड़ा माणहाह बांद नाह देत; ओवतो तान गेराह लुट सिकेह।” \p \v 28 \f + \fr 3:28 \fr*\ft शायद ता जो केतेह खाराब वातु हे\ft*\f*“मी तुमूह खेरीच केथु काय माणहान आखा पाप एने चिहटा जा ता केरतेह माफ एय जाती। \v 29 \x + \xo 3:29 \xo*\xt लुका 12:10\xt*\x*पुण जो कुण चोखाला जीवान विरोद माय खाराब चिहटा किरेह, ताह केदी बी माफी नाय जुड़ी, काहाकाय तो माणुह जेलेमक्या पापान गुनेगार हे।” \v 30 यीशु ज्य ज्यानकेरता कियेल ईतो, काहाकाय थोड़ाक माणहे ज्य केताला, “ज्या माय बुतड़ो हे।” \s यीशु एने तान गेरल्या \r (मत्ती 12:46-50; लुका 8:19-21) \p \v 31 तेवी यीशुन आहख एने बाहख आवा। ता गेरान बाहेर उबरियेल एता, एने खुबेर ली मोकल्या काय बाहेर आवी। \v 32 यीशुन ओंगाण एक मोटली माणहान गेरदी बोह रियेल एती, ता यीशुह केया, “देख, तारी आहख एने तारा बाहख बोणीख बाहेर हेते, एने ता तुवाह बाहेर हादणे बाजरेनाह।” \p \v 33 यीशु ताह जापाप आप्यो, “मार आहख एने मार बाहख कुण हेते?” \v 34 एने तान आहने जा बोह रियेल एता ता माणहा उगे देखीन केयो, “दिखो! न्या मार आहख एने मार बाहख बोणीख हेते! \v 35 काहाकाय जो कुण बोगवानान मोरजी पोर चाली, तोस मार बाहख, मार बोणीख एने मार आहख हे।” \c 4 \s दाणा पेरनारान बाराम किस्सो \r (मत्ती 13:1-9; लुका 8:4-8) \p \v 1 \x + \xo 4:1 \xo*\xt लुका 5:1-3\xt*\x*यीशु पुशो गेलीलान देरीयान मीरे हिकाड़ने बाज गीयो। एने ओली होवटाली माणहान गेरदी तान जागे टोलवाय गियी केरीन तो देरीया माय एक डोंडह्या पोर चेड़ीन बोह गीयो। एने माणहान गेरदी बुई पोर मेराम उबरियेल एती। \v 2 एने यीशु ताह किस्सा माय जुलूम वातु हिकाड़ने बाज गीयो, एने ताह केयो, \p \v 3 “हासकेरीन हुमलो! एक एदमी ईतो जो दाणा पेरनेन केरता गीयो। \v 4 एने पेरनेन टेम माय थोड़ाक दाणा वाटीन दिड़े पोड़ना, तेवी चीड़ा आवीन ताह खाय गीया। \v 5 एने थोड़ाक दाणा सापराट्या जागा माय पोड़ना, ताहरी दाणाह होवटो माटड्यो नाह जुड़नो, केरीन दाणा तुरुत उग गीया, \v 6 जेवी दिह उगीन दोप लागो, तेवी हुका हेलगी गीया; काहाकाय मुल उपरूस एता, केरीन हुक गीया। \v 7 थोड़ाक दाणा काटाल्या जुरखील्या माय पोड़ना, एने जुरखील्या वोदीन ताह दाब देना, एने ताह फोल नाह लागा। \v 8 पुण थोड़ाक दाणा हाजाली बुई माय पोड़ना, एने ता उगना एने वोदीन फोलना: काल्लाह तीस मोण, काल्लाह साठ मोण, एने काल्लाह होव मोण कामाय पाकनी।” \p \v 9 एने यीशु केयो, “जा फाय होमेलनेन केरता कान एती, ता होमली लेय!” \s किस्सान मतलब \r (मत्ती 13:10-17; लुका 8:9,10) \p \v 10 जेवी यीशु एखालोच रेय गीयो, तेवी तान हाती एने ता बारा जाणे मिलीन यीशुह ज्या किस्सान बाराम फुशा। \v 11 यीशु ताह जापाप आप्यो, “तुमूह ते बोगवानान राज ने मालमात ने सोमेज आपेल हे, पुण बाहेरवाला माणहाह सोब वातु किस्सा माय ईथे, \v 12 काहाकाय, \q1 “ता देखतेह ते खोरा, \q2 पुण ताह कायच नाह देखात; \q1 एने ता होमेलतेह ते खोरा, \q2 पुण कायच सोमेजते नाह, \q1 केदी ता ओहलो केरता, ते बोगवानान उगे वोलता, \q2 एने तो ताह माफ केर दितो।” \s दाणा पेरनारान किस्सान मतलब \r (मत्ती 13:18-23; लुका 8:11-15) \p \v 13 यीशु ताह फुशो, “काय तुमू ज्या किस्साह नाह सोमेजते? ते ओवता तुमू न्या आखा किस्साह किहीक सोमेजहो? \v 14 पेरनार बोगवानान वचन पिरेह। \v 15 थोड़ाक माणहे वाटी पोर पुड़ेल दाणान गेत हेते; ता वचन ते होमेलतेह, पुण सैतान आवीन ता माय जो पेरायेल वचन एतो, ताह निकाल लिथे। \v 16 थोड़ाक माणहे सापऱ्याटी बुई पोर पुड़ेल दाणान गेत हेते। जा वचन होमेलताच खुसी माय वचन मान लेतेह। \v 17 पुण ता माय मुल नाह रेणेन कारेण ता थोड़ास दिह्यान केरता रेतेह। जेवी ता पोर वचनान कारेण दुख एने तेकलीत आवीह, तेवी ता चालोच पासाण एय जातेह। \v 18 थोड़ाक माणहे काटाल्या जुरखील्या माय पेरायेल दाणान गेत हेते। जा वचनाह होमेलतेह, \v 19 पुण ज्यी दुनियान बाराम चिन्ता, मालदेनाह मोंग केरने, एने दिहऱ्यु वोस्तुन लालुच ता माय रिगीन वोदता वचनाह दाब लिथे, एने तो विणफोल्योस रेय जाथे। \v 20 पुण थोड़ाक माणहे हाजाली बुई माय पुड़ेल दाणान गेत हेते। ता वचन होमलीन स्वीकार लेतेह एने फोल लावतेह: काल्लाह तीस मोण, काल्लाह साठ मोण, एने काल्लाह होव मोण लावतेह।” \s1 दिवान बाराम किस्सो \r (लुका 8:16-18) \p \v 21 \x + \xo 4:21 \xo*\xt मत्ती 5:15; लुका 11:33\xt*\x*यीशु ताह केयो, “काय दिवाह पायला एने खाटलान बुंदे मेलनेन केरता पेटाड़नु नाह? पुण दिवाह कोठी पोर मेलनेन केरता पेटाड़नु? \v 22 \x + \xo 4:22 \xo*\xt मत्ती 10:26; लुका 12:2\xt*\x*काहाकाय बोगवानान राज तुमूह लिकायेल लागेह, पुण ज्यानकेरता हे काय आखो उगड़ी जाय; एने काईस बी लिकायेल नाह सोतो, जो उजाला माय नाय आवी। \v 23 जान होमेलनेन केरता कान एती, ता होमली लिवो!” \p \v 24 \x + \xo 4:24 \xo*\xt मत्ती 7:2; लुका 6:38\xt*\x*पुशो यीशु ताह केयो, “तुमू जो होमेलतेह ता पोर खास केरीन द्यान मीलो! जिहकेरीन तुमू दिहरा हेऱ्या वेवारो केरतेह, तिहेस केरीन बोगवान बी तुमरे हिऱ्यो वेवार केरी, पुण ताह रेन बी वोदार केरी। \v 25 \x + \xo 4:25 \xo*\xt मत्ती 13:12; 25:29; लुका 19:26\xt*\x*काहाकाय जा फाय काह हे ताह उंजु आपाय जाय, एने जा फाय काय नाह सोतो, ता फाय जो काय थोड़ोक हे, तो बी लेवाय जाय।” \s उगणारा दाणान बाराम किस्सो \p \v 26 यीशु पुशो केयो, “बोगवानान राज ता माणहान गेत हे, जो तान खेता माय दाणा पिरेह। \v 27 तो राती जाईन हुव गीयो, एने विगोस जाग जाथे, जेवी दाणा फुटीन हुका निकेलना एने वोदेह। तीबी तो माणुह नाह जाणेत काय ज्य किहीक ईथे। \v 28 बुय आपाप फोल आपेह पेल हुका उगणु; एने ओवता केणहे आवणु, एने तान पासाण केणहा माय बोरायेल दाणा। \v 29 जेवी दाणा पाक जातेह, तेवी तो माणुह दातला केरीन काटणेन सुरवात किर दिथे, काहाकाय काटणेन टेम आव लागेल हे।” \s राईन दाणान किस्सो \r (मत्ती 13:31,32,34; लुका 13:18,19) \p \v 30 यीशु फुशो, “आपु बोगवानान राज ने गेणती कायता हेऱ्या केरने, एने काल्ला किस्सा हेऱ्या तान तोल केरने? \v 31 बोगवानान राज राईन दाणान गेत हे, जो पेराणे तुलबूखे तो बुईन आखा दाणाह रेन आत्यो रीथे। \v 32 थोड़ीक वार माय तो उगीन मोठो एय जाथे एने बाजी पालाह रेन मोठो एय जाथे। एने ताह ओहला मोट मोटला डालख्यु फुटणु काय चीड़ा बी तान डालीन सावला माय पांजरो बाणावीन रेय सेकतेह।” \p \v 33 यीशु न्यान गेत जुलूम दिहरा किस्सान वापेर केरीन माणहाह वचन होमलाड्यो, तो ताह तोलोस केयो जोला ता सोमेज सेकताला। \v 34 एने यीशु बिगेर किस्सान वापेर केरीन ताह कायच नाह हिकाड़तालो, पुण जेवी तो चेला हिऱ्यो एखालोच रेतालो, तेवी आखी वातुन मतलब तान खास चेलाह केय आपतालो। \s1 यीशु वादोणाह ठावको केरने \r (मत्ती 8:23-27; लुका 8:22-25) \p \v 35 तेदिस हांज पोर यीशु तान चेलाह केयो, “चाला आपु देरीयान ती मीरे जाता।” \v 36 केरीन ता गेरदीह सोड़ देना; एने जा डोंडह्या माय यीशु बोह रियेल ईतो, चेला बी ता डोंडह्या माय बोहीन ताह ली गीया। एने ता हेऱ्या दिहरा जुलूम होवटा डोंडह्या बी एता। \v 37 तेवी उचकाहुच एक मोटलो वादोण आवो, एने जेलखा डोंडह्या हेऱ्या ठोकाणे बाज गीया, न्या वोर काय पाणी डोंडह्या माय बोराणे बाज गीयो। \v 38 एने यीशु डोंडह्यान पासाणल्या पुड़ाम उहत्या पोर मुंड मेलीन हुवणे बाजरियेल ईतो। एने ता जाईन यीशुह जागाड्या एने केया, “एय गुरू, काय तुवाह फिकेर नाह सोती आमु मोरने पोर हेते?” \p \v 39 तेवी यीशु उठीन वादोणाह उकुम आप्यो, एने जेलखाह केयो, “ठावको रे! एने थोब जा!” ओवतो वारो थोब गीयो, एने आखी उगे ठावको एय गीयो। \p \v 40 तेवी यीशु चेलाह केयो, “तुमू काहा ओला बितेह? काय तुमूह एवी वोर बुरहो नाय मीले?” \p \v 41 पुण ता जुलूम बिय गीया एने एका दिहराह केणे बाज गीया, “ज्यो एदमी कुण हे? वादोण एने जेलखा बी ज्यान उकुम मान्तेह!” \c 5 \s यीशु एक बुतड़ो लागेल माणहाह हुदारने \r (मत्ती 8:28-34; लुका 8:26-39) \p \v 1 यीशु एने ता चेला गेलीलान देरीयान दिहरे उगे गिरासेनियान एद्दीम आवा। \v 2 एने जेवी यीशु डोंडह्या माय रेन उतेरनो, तेवी बुतड़ो लागेल एक माणुह ताह मिलनो। जो माहणान उगे रेन आयेल एतो। \v 3 एने तो माहणा माय रेतालो। कुण बी ताह हाकुल केरीन बांदिन नाह मेल सेकताला; \v 4 काहाकाय ताह जुलूम वारीन आथा पायाम बेड्या एने हाकुल केरीन बांदिल एता, पुण तो हाकलीह तोड़ देतालो एने बेड्यान टुकड़ा टुकड़ा केर देतालो। ताह ताबाम केरनेन ताकेत कुणास फाय नाह एती। \v 5 तो रात ने दिह माहणा एने डोंगरा माय आयेड़तीन फिरतालो, एने देगड़ा केरीन सोतान सेरीराह देन जेखमी केरतालो। \p \v 6 जेवी तो सिटेच रेन यीशुह देख्यो; केरीन तो दोवड़ीन ता फाय आवो, एने तान पाया पोड़ीन वोंद्यो, \v 7 एने मोठेस आयड़ीन केयो, “एय मोटला बोगवानान सोरा यीशु! मारो तार हेऱ्यो काय लेन देन नाह? मी तुवाह बोगवानान सुगोण आपथु, माहु डेंड मा आपी!” \v 8 तो ज्यानकेरता इहकेरीन केयो, काहाकाय यीशु ता बुतड़ाह कियेल ईतो, “एय बुतड़ा, ज्या माणहा माय रेन बाहेर निकेल जा।” \p \v 9 यीशु ताह फुशो, “तारो नाव काय हे?” \p तो माणुह जापाप आप्यो, “मारो नाव ‘फोज हे,’ काहाकाय आमु जुलूम हेते!” \v 10 एने तो यीशुह जुलूम विन्ता केरीन केयो काय आमुह ज्या ईलाका माय रेन बाहेर नाय मोकली। \p \v 11 ताहरी बोयड़ान आड़वाया माय हुवऱ्यान एक मोटलो टुलो चेरने बाजरियेल ईतो। \v 12 केरीन बुतड़ो यीशुह विन्ता केरीन केयो, “आमुह ओया हुवऱ्या माय मुकेल दे, एने आमु हुवऱ्या माय रिग जाहु।” \v 13 ओवतो यीशु ताह मुकेल दिनो, एने बुतड़ा ता माणहा माय रेन निकलीन हुवऱ्या माय रिग गीया। एने हुवऱ्यान टुलो जा दुय एजार एता, आड़वाया माय रेन दोवड़ीन पाण्या माय जाय पोड़ना एने बुड़ीन मोर गीया। \p \v 14 ज्य देखीन हुवऱ्यान गोवाल्या दोवड़ीन हेयराम एने गावाम गीया, एने ज्यी गेटनान बाराम केणे बाज गीया। एने जो काय ईयेल एतो तो देखणेन केरता माणहे आवा, \v 15 एने जेवी माणहे यीशु फाय आवा, तेवी ता माणहाह जा माय बुतड़ान टुलो ईतो। ताह फाड़का पेरीन एने सुद्दी माय बोह रियेल देखीन बिय गीया। \v 16 जा माणहे ज्य आखो तान डोला केरीन पेल दिखेल एता, ता हेयराम रेन आयेल माणहाह केया काय बुतड़ा लागेल माणहा हेऱ्यो काय ईयेल एने हुवऱ्यान बाराम। \p \v 17 केरीन ता माणहे यीशुह विन्ता केरीन केया काय आमरा एद्दी माय रेन जात रेय। \p \v 18 जेवी यीशु डोंडह्या पोर चेड़ने बाजरियेल ईतो, तेवी तो माणुह जाह पेल बुतड़ा लागेल एता, तो इहकेरीन विन्ता केरीन केयो, “माहु बी तार हेऱ्यो आवणे दे!” \p \v 19 यीशु ताह आवणे नाह दिनो। पुण ताह केयो, “तार गेर जाईन तारा गेरल्या माणहाह के काय बोगवान माहु पोर कोलीक मोठी गीण किरेल हे।” \p \v 20 केरीन तो माणुह दिकापुलिस दोह गावान एक हियोर हे, एने ता जाईन तो ज्यी वातुन बाराम माणहाह केयो काय यीशु मार केरता कोलोक मोठो काम किरेल हे। एने आखा माणहे तान वातु होमलीन बोंगलाय गीया। \s एक मुरेल सोरी एने दुखारी बायकु \r (मत्ती 9:18-26; लुका 8:40-56) \p \v 21 जेवी यीशु डोंडह्या माय बोहीन पुशो देरीयान ती उगे गीयो। तेवी माणहान एक होवटाली गेरदी यीशु हेरी टुलो एय गियी, एने तो देरीयान मीरेच ईतो। \v 22 तेवी यहुदिन बोक्‍तीन गेरान आदिकारी माय रेन याईर नावान एक माणुह आवो, एने यीशुह देखीन तान पाया पुड़नो। \v 23 एने याईर आथ जोड़ीन यीशुह विन्ता केरीन केयो, “मार आतली सोरी जुलूम दुखारी हे। केरीन तु मार गेर चाल एने ती पोर आथ मील काय ती हुदरी जाय, एने जीवताली रेय!” \p \v 24 ओवतो यीशु ता हिऱ्यो गीयो, एने होवटाली माणहान गेरदी बी तान पासाण चाल देनी, एने माणहे ओला होवटा एता काय ता हेऱ्या ठोकातेन चालताला। \p \v 25 ता माय एक बायकु एती, जीह बारा वोरह्या रेन लुय वोयणेन बेमारी एती, \v 26 ती जुलूम तेकलीत माय एती, एने मोकतास वोंसीन आथा केरीन जुलूम दुख विठेल एती। एने ती फाय जोलो मालदेन एतो तो आखो खेरची दियेल एती तीबी तीह कायच गुण नाह दिनो। पुण उंजु होवटीह दुखार्‍यी एय जायेल एती। \v 27 ती यीशुन बाराम होमलेल एती, केरीन गेरदी माय रेन तान पासाण आवी एने तान फाड़काह सापेल लेदी, \v 28 काहाकाय ती केताली, “केदी मी तान फाड़काह ओलीच सापेल लेह, तीबी मी हुदेर जाह।” \p \v 29 एने ती यीशुन फाड़काह सापेलतास तीन लुय वोयणे बोंद एय गियी, एने ती तीन सेरीर माय ज्य जाण लेदी काय मी ता दुखा माय रेन हुदेर गियीह। \v 30 तुलेचबूखे यीशु ज्य जाण लिदो काय मार माय रेन ताकेत निकलेल हे, केरीन तो गेरदी माय पासाण फिरीन फुशो, “मार फाड़काह कुण सापलेल?” \p \v 31 तान चेला जापाप आप्या, “तु ते देखीच रिनोह काय माणहे तार हेऱ्या ठोकातेन चालतेह; एने तु किथे काय कुण माहु सापलेल हे?” \p \v 32 पुण यीशु कावदेन देखणे बाज गीयो काय माहु कुण सापलेल एतो। \v 33 ती बायकुह ज्यो मालुम एय जायेल एतो काय ती हेऱ्यो काय ईयेल एतो, केरीन ती बितेन एने कापतेन आवी, एने यीशुन ओंगाण पाया पोड़ीन आखो खेर खेरीच केय देनी। \v 34 यीशु तीह केयो, “बेटी, तारो बुरहो तुवाह हुदार दियेल हे, हुकेह जा, एने ज्यी बेमारीह रेन हुदरीन रे।” \p \v 35 जेवी यीशु ज्य केणे बाजरियेल ईतो, तेवी थोड़ाक माणहे याईर आदिकारीन गेर रेन खुबेर लेन आवा एने ताह केया, “तार सोरी मोर जायेल हे। एवी गुरूह तेकलीत काहा देता।” \p \v 36 \f + \fr 5:36 \fr*\ft बिलकुर द्यान नाह दिनो, नाहते एंजाणल्या माय होमलेल\ft*\f*पुण यीशु तान वातु होमलीन बी द्यान नाह देनो, एने आदिकारीह केयो, “बिय मा, बुरहो उलोस मेल।” \v 37 तेवी यीशु पतरस, याकुब एने तान बाहख योहानाह सोड़ीन दिहराह कुणीह बी ता हिऱ्यो आवणे नाह दिनो। \v 38 जेवी ता आदिकारीन गेर आवा, तेवी यीशु माणहाह चिल्लाटा देन रेड़ताला एने जोरेस आयेड़ताला दिख्यो। \v 39 तो माय जाईन ताह केयो, “तुमू काहा आयेड़तेह एने रेड़तेह? सोरी मुरेल नाह सोती, पुण हुवणे बाजरेनीह!” \p \v 40 ता माणहे ज्य होमलीन यीशुन मोजाक उड़ाया, पुण तो ताह आखाह बाहेर काड़ दिनो, एने सोरीन आईख आबाख एने तान तीन चेलाह आरही लेदो, एने सोरी एती ती खोली माय गीयो। \v 41 एने तो सोरीन आथ देरीन तीह केयो, “तलीता कुमी,” तान मतलब हे, “एय आतली सोरी, मी तुवाह केथु उठ!” \p \v 42 ती सोरी तुलेचबूखे उठीन चालने फिरने बाज गियी। काहाकाय ती बारा वोरह्यान एती, तेवी ता माणहे जुलूम बोंगलाय गीया। \v 43 पुण यीशु ताह उकुम आपीन केयो, “ज्यी वात कुणीह मालुम पोड़णे नाय जुवे, एने सोरीह काह खाणेन आपो।” \c 6 \s1 नासरत गावा माय यीशुन अपमान \r (मत्ती 13:53-58; लुका 4:16-30) \p \v 1 यीशु याईर ने गेराम रेन निकलीन तान गावाम आवो, एने तान चेला बी पासाण आवा। \v 2 विहेवणेन दिह यीशु बोक्ती केरन्या गेरा माय जाईन पारचार केरने बाज गीयो, एने तान वातु होमलीन जुलूम माणहे होमलीन बोंगलाय गीया एने केया, “ज्याह ज्यी वातु कारीन जुड़ेल हे? ज्या फाय काल्ली इकेल हे जो ताह आपेल हे? एने ज्यान आथाम रेन ओहला मोटला चोमेत्कार ने काम किहीक एतेह? \v 3 काय ज्यो तो हुतार नाह सुतो, जो मरीयम ने बिटोख एने याकुब, योसेस, यहुदा एने शमोन ने बाहख नाह सुतो? एने काय ज्यान बोणह्युख न्या आपणी विचीम नाह रेत्यु?” तानकेरता माणहे यीशुह नाकार देना। \p \v 4 \x + \xo 6:4 \xo*\xt योहान 4:44\xt*\x*यीशु ताह केयो, “काल्ला बी जाणकाराह तान गेर एने तान जाती माय एने तान गावाम मान पान नाह जुड़ेत, पुण दिहरी जागे ताह मान पान जुड़ने।” \p \v 5 यीशु ताहरी काल्लोस चोमेत्कार ने काम नाह केर सीकनो, पुण थोड़ास दुखाऱ्या माणहा पोर आथ मेलीन ताह हुदारेल। \p \v 6 एने यीशुह तान अविश्वासाह देखीन जुदोच लागो। \s यीशु बारा चेलाह पारचार केरनेन मोकेलने \r (मत्ती 10:5-15; लुका 9:1-6) \p उवतो यीशु ता रेन निकलीन चार चोमखीर ने गावा माय जाईन माणहाह हिक दितेन फिरनो। \v 7 तेवी यीशु बारा चेलाह आहने हाद्यो, एने ताह बुतड़ा पोर आदिकार आपीन दुय दुय केरीन मुकल्यो। \v 8 उंजु ताह उकुम आप्यो, “वाटीन केरता डेंगा सोड़ीन दिहरो कायच मा लिहो, नाह रूटो, नाह थेयलो एने नाह पोयशा। \v 9 खाहड़ा पिरो, पुण दुय जोड़ डेगला मा लिहो।” \v 10 एने उंजु ताह केयो, “जा गेरान माणहे तुमरो स्वागत केरती, तुमू ताच गेरा माय रिवो जाह वोर काय तुमू ता रेन नाह जाते। \v 11 \x + \xo 6:11 \xo*\xt लुका 10:4-11; प्रेरितान काम 13:51\xt*\x*एने ज्यी जागेन माणहे तुमरी वातु नाय होमेलती ताहार ता रेन चाल दिज्यो, एने तुमरा पायाम लेटकेल रेजड़ो जिटेक दिज्यो, काय तान केरता चेतावणी रेय!” \p \v 12 केरीन चेला गावा गावा माय जाईन पारचार केरने बाज गीया काय पापाह सोड़ीन बोगवाना उगे वोली। \v 13 \x + \xo 6:13 \xo*\xt याकुब 5:14\xt*\x*ता जुलूम माणहा माय रेन बुतड़ा निकाल्या, एने जुलूम दुखाऱ्या माणहा पोर तेल चोपड़ीन ताह हुदाऱ्या। \s योहान बपतीस्मा केरनारान खुन \r (मत्ती 14:1-12; लुका 9:7-9) \p \v 14 \x + \xo 6:14 \xo*\xt मत्ती 16:14; मरकुस 8:28; लुका 9:19\xt*\x*\f + \fr 6:14 \fr*\ft हेरोदेस राजा, हेरोदेस अंतीपास, गेलील ईलाकान आदिकारी\ft*\f*हेरोदेस राजा बी यीशुन बाराम ज्य होमल्यो, काहाकाय तान नाव आखी जागे पोसरी जायेल एतो, एने माणहे केताला, “योहान बपतीस्मा केरनार मुरेल माय रेन जीव उठेल हे! तानकेरता ज्या फाय रेन ओहला मोटला चोमेत्कार ने काम एतेह।” \p \v 15 दिहरा माणहे केया, “ज्यो एलिया हे,” \p पुण थोड़ाक जाणे उंजु केया, “जुनाला जाणकारा माय रेन एक हे।” \p \v 16 ज्य होमलीन हेरोदेस राजा केयो, “जो बपतीस्मा केरनार योहान हे! जान मुंड मी काटाड़ दियेल ईतो, पुण तोच जीव उठेल हे!” \v 17 \x + \xo 6:17 \xo*\xt लुका 3:19,20\xt*\x*हेरोदेस राजा तान सिपायाह मोकलीन योहानाह हाकुल केरीन बांदिन जेली माय कोंडाड़ दियेल ईतो। काहाकाय तो ओहलो काहा किरेल काय राजा तान बाहख फिलीपुस ने बायकु हेरोदियाह राख लियेल ईतो। \v 18 बपतीस्मा केरनार योहान जाहार ताहार हेरोदेसाह कियेल ईतो, “तार बाहख ने बायकुह राखणे तार केरता हाजो नाह सोतो!” \p \v 19 केरीन हेरोदियास योहाना हेऱ्यी दुसमोनाय केरताली एने ताह मारावणेन तीन विचार एतो। पुण हेरोदेस ने कारेण ती ओहलो नाह केर सेकी। \v 20 हेरोदेस योहानाह देरमी एने चोखालो एदमी जाणीन ताह बितालो, एने ताह वोचाड़ीन मील रियेल ईतो। एने हेरोदेस योहानान वातु होमलीन जुलूम गाबराय जातालो, पुण खुसी से होमेलतालो। \p \v 21 एक दिह हेरोदियाह मुको जुड़ गीयो। जेवी हेरोदेस राजान जेल्मो दिह आवो, तेवी राजा सरकारी आदिकारीह एने सेनापोती, एने गेलील देसान आखा मालदार माणहाह खाणेन केरता हादेल ईतो। \v 22 \f + \fr 6:22 \fr*\ft हेरोदियास ने सोरी; थोड़ाक लेख माय तान सोरी हेरोदियास लिखेल हे\ft*\f*तुलबूखे हेरोदियास ने सोरी माय आवीन नाचनी, एने हेरोदेसाह एने ता हेऱ्या बोहणारा आखा पावणाह खुस केरी, तेवी राजा सोरीह केयो, “तुवाह जो जुवे तो माहु फाय मांग मी तुवाह आपुह।” \v 23 एने राजा वायदो केरीन केयो “जो काय तु माहु फाय मांगहे, तो मी तुवाह आपुह, तो मारो आदो राज काहा नाय रेय!” \p \v 24 केरीन ती बाहेर जाईन तीन आईख फुशी, “मी काय मांगु?” \p तीन आहख केयी, “योहान बपतीस्मा केरनारान मुंड मांग।” \p \v 25 ती सोरी तुलेचबूखे दोवड़ीन माय आवीन राजाह केयी, “मारी मोरजी हे काय तु योहान बपतीस्मा केरनारान मुंड काटाड़ीन एक पाराती माय मेलीन मार केरता मांगाड़ दे!” \p \v 26 तेवी राजा ज्यी वात होमलीन जुलूम नाराज एय गीयो, पुण राजा तान आखा पावणान ओंगाण जो वायदो किरेल ईतो, केरीन तीन वात टाल नाह सीक्‍यो। \v 27 तानकेरता राजा एक सिपायाह योहानान मुंड काटीन लावणेन केरता उकुम आपीन मुकल्यो। सिपाय गीयो, एने योहानान मुंड काट दिनो; \v 28 एने एक पाराती माय मेलीन लावो एने सोरीह आप दिनो, एने सोरी तीन आईख आप देनी। \v 29 ज्यी खुबेर योहानान चेला फाय पोचनी, तेवी योहानान चेला आवीन तान देड़ाह ली गीया, एने माहणा माय ठिकाणे लागाड़ देना। \s यीशु पाच एजार माणहाह रूटो खावड़ावणे \r (मत्ती 14:13-21; लुका 9:10-17; योहान 6:1-14) \p \v 30 तेवी प्रेरित वोलीन यीशुन जागे टोलवाना, एने जो काय ता किरेल एने जो काय हिकाड़ेल तो आखो ताह केय देना। \v 31 तेवी यीशु ताह केयो, “तुमू ओलास आखा मार पासाण हुनाला जागाम चालो एने एकताल आराम किरो।” काहाकाय जुलूम माणहे आवती जाते रेताला एने ताह रूटो खाणेन बी टेम नाह जुड़तालो। \v 32 तानकेरता ता आखा डोंडह्या माय बोहीन आंगेच हुनाला जागाम जात रेना। \p \v 33 मोकतास माणहे ताह जाताला देख लेदा एने ज्य बी ओलखी लेदा काय ता कुण हेते; केरीन आस पास ने गावान आखा माणहे एकठा एन ताहरी पायेच दोवड़ना, एने यीशु एने तान चेलाह रेन पेल जाय पोचना। \v 34 \x + \xo 6:34 \xo*\xt मत्ती 9:36\xt*\x*जेवी यीशु डोंडह्या माय रेन उतरनो, तो माणहान एक होवटाली गेरदी दिख्यो, ते ता माणहा पोर किव आवी, काहाकाय ता बिगेर गोवाल ने मेंड्रान गेत एता। केरीन तो ताह जुलूम वातु हिकाड़ने बाज गीयो। \p \v 35 जेवी दिह डेल गीयो, तेवी तान चेला आहने आवीन केया, “ज्यो हुनालो जागो हे, एने दिह जुलूम डेल जायेल हे। \v 36 एवी न्या माणहाह मुकेल दे, एने ज्या आस पास ने गावा माय एने वोहती माय जाईन तान केरता काह खाणेन लेती।” \p \v 37 \f + \fr 6:37 \fr*\ft चांदीन सिक्‍का, चांदीन एक सिक्को मतलब गावा माय एक मोंजऱ्यान मोंजरी हे। देखी मत्ती 20:2\ft*\f*पुण यीशु ताह जापाप आप्यो, “तुमूच न्याह खाणेन आपो।” \p चेला यीशुह फुशा, “ओला माणहाह खावड़ावणेन केरता कोम से कोम दुय होव दिह्यान मोंजरीन पोयशा लागती। तार काय मोरजी हे काय आमु जाईन न्यान केरता रोटा ली आवज्यो?” \p \v 38 यीशु ताह फुशो, “कोलाक रोटा हेते न्या? जावो एने दिखो।” \p ता मालुम केरीन केया, “पाच रोटा एने दुय मासा हेते।” \p \v 39 तेवी यीशु चेलाह उकुम आप्यो काय आखा माणहाह निल्ला खेड़ा पोर पोंगेत पोंगेत बोहाड़ दिवो। \v 40 ता माणहे होव होव, एने पाचाह पाचाह केरीन पोंगेत माय बोह गीया। \v 41 यीशु ता पाच रोटा एने दुय मासाह आथाम देरीन हेरगान उगे देख्यो, एने बोगवानान दन्यवाद किऱ्यो। तो रोटा मुड़ीन चेलाह आपते गीयो काय माणहाह वाटती। एने ता दुय मासा बी तिहेस केरीन वाट देना। \v 42 जेवी आखा माणहे खाईन आफरी गीया। \v 43 तेवी चेला उगरेल रोटान टुकड़ा बारा टोपला बोरीन विशा, एने थोड़ाक मासा बी। \v 44 एने रोटा खाणारा माय पाच एजार एदमीच एता। \s यीशु देरीया पोर चालने \r (मत्ती 14:22-33; योहान 6:15-21) \p \v 45 तेवी यीशु चेलाह डोंडह्या पोर चेड़ीन बोहणेन केरता मोजबुर किऱ्यो काय तान पेल ती पार बेतसेदा गावा माय जात रेती, जाह वोर काय तो माणहाह मोकलेत नाह। \v 46 यीशु माणहाह मोकली देन बोयड़ा पोर विन्ता केरनेन केरता गीयो। \v 47 जेवी हांज एय गियी तेवी डोंडह्यो देरीयान विचीम एतो, एने यीशु एखालोच बुई पोर ईतो। \v 48 यीशु दिख्यो काय चेला जुलूम मेहनेत केरीन डोंडह्यो चालाड़ने बाजरेनाह एने जुलूम गाबराय जायेल हेते, काहाकाय वादोण वारो तान हुम्बो एतो, तेवी यीशु उजालो एणेन पेल पाण्या पोर चालतेन तान आहने आवो। तो ताह रेन ओंगाण जाणेन होदतालो,\f + \fr 6:48 \fr*\ft तान आहने रेन जाणे बाजरियेल ईतो, नाहते ता हिऱ्यो जाणे बाजरियेल ईतो।\ft*\f* \v 49 पुण ता यीशुह पाण्या पोर चालतालो देखीन सोमेजना काय “ज्‍यु बुत हे!” एने आयेड़ने बाज गीया। \v 50 काहाकाय ता आखा यीशुह देखीन बिय जायेल एता। \p पुण यीशु ता हिऱ्यो वातु केरीन केयो, “ईमोत किरो, मी हे, बिवो मा!” \v 51 तेवी यीशु ता हिऱ्यो डोंडह्या माय आवो, एने वादोण वारो थोब गीयो। ज्य देखीन चेला जुलूम बोंगलाय गीया, \v 52 एने ता पाच एजार माणहा खावड़ायेल तान बाराम चेला नाह सोमजेल एता; काहाकाय तान मोन ता वातड़ो केर लियेल एता। \s गन्नेसरत गावा माय दुखाऱ्या माणहाह हुदारने \r (मत्ती 14:34-36) \p \v 53 ओवता ता देरीयाह पार केरीन गन्नेसरत गावा माय पोचना, एने मीरे उतरीन डोंडह्याह बांद देना। \v 54 जेवी ता डोंडह्या माय रेन उतेरना, तेवी माणहे ताह चालोच ओलखी लेदा। \v 55 एने ता माणहे आहने पाहने वाला आखा गावा माय दोवेड़ते फिरना; एने दुखाऱ्या माणहाह खाटला पोर उखलीन जा जा यीशु हे, ओहली वात होमलानी ता ली फिरना। \v 56 एने यीशु काल्ला बी गाव एने वोहती जातालो, माणहे दुखाऱ्याह बाजारा माय मेलीन यीशुह विन्ता केरताला काय दुखाऱ्याह तान फाड़काह सापेलने देय; एने जोला बी दुखाऱ्या माणहे तान फाड़काह सापेलताला ता आखा हुदेर जाताला। \c 7 \s डायडायान रिती पालनेन बारामाय सावाल \r (मत्ती 15:1-9) \p \v 1 तेवी फरिसी एने थोड़ाक देरेमगुरू जा यरूशलेम हेयराम रेन आयेल एता, यीशुन कावदेन टोलवाय गीया। \v 2 एने ता यीशुन थोड़ाक चेलाह बिगेर आथ दुयेल रूटो खाताला देख्या, केरीन ता चेलाह एठा मान्या। \p \v 3 काहाकाय फरिसी एने आखा यहुदि माणहे, डायला माणहान रितीन पालेन केरताला: काहाकाय जाह वोर हास केरीन आथ दोव नाह लेणु ताह वोर रूटो नाह खाताला; \v 4 एने ता आटा माय रेन जी काय बी चिज लावतेह ताह पेल हास केरीन दोव नाह लेते, ताह वोर नाह खाते। एने जुलूम ओहली रितीन पालेन केरतेह, जिहकेरीन वाटको, कुलह्यो एने तांबान ठामलाह चोलनु एने दोवणु।\f + \fr 7:4 \fr*\ft बाजार माय रेन लायेल काह सामान पेल दोवी नाय; नाहते जो काय, जो बाजार माय रेन लावणेन पासाण खुद दोव नाय लेय\ft*\f* \p \v 5 केरीन फरिसी एने देरेमगुरू यीशुह फुशा, “तारा चेला काहा नाह डावाला माणहान हिकवोणीह मान्तेह, एने बिगेर आथ दुयेल रूटो खातेह।” \p \v 6 यीशु ताह केयो, “यशाया जाणकार तुमरो कोपटीन बाराम हास केरीन जाणाव किरेल हे, जिहकेरीन लिखेल हे: \q1 “न्या माणहे ओठा केरीन ते मारो मान मेलतेह, \q2 पुण न्यान मोन मार हेऱ्यो रेन जुलूम सेटो रीथे। \q1 \v 7 न्या उदेड़ मार नावान बोक्ती केरतेह, \q2 एने सोतान नियमाह बोगवानान नेम हे \q2 केरीन माणहाह हिकाड़तेह!” \p \v 8 “काहाकाय तुमू बोगवानान उकुमाह टालीन माणहान हिकवोणीह मान्तेह।” \p \v 9 यीशु ताह ज्य बी केयो, “बोगवानान उकुमाह टालनेन केरता तुमू जुलूम चेतुर हेते, पुण सोतान बाणायेल हिकवोणीह मान्तेह।” \v 10 काहाकाय मुसो कियेल हे, “आपणी आईख आबाख ने मान मिलज्यो,” एने जो कुण आईख आबाख ने बाराम बुरो केय, “तो खेरीच माराय जाय।” \v 11 पुण तुमू केतेह काय जो आईख आबाख आपण्यो एतो, “तो मी नाह आप सिकेत।” काहाकाय तो मी बोगवानाह बेट चेड़ाव दियेल हे, \v 12 केरीन तुमूह तुमरे आईख आबाख ने चाकरी नाह केरनेन बाहानो जुड़ जाथे। \v 13 इहकेरीन तुमू बोगवानान वचनाह टाल देतेह। पुण तुमू ठेरायेल ता नेमाह मान्तेह, एने ओहलाच जुलूम काम तुमू केरतेह। \s माणहाह एठी केरनार चिज \r (मत्ती 15:10-20) \p \v 14 उवतो यीशु माणहाह आहने हादिन केयो, “तुमू आखा मारी हुमलो, एने सुमजो। \v 15 ओहली काल्लीस वोस्तु नाह सोती जी माणहाह बाहेर रेन माय जाईन ताह एठी केरी। पुण जी चिज माणहान माय रेन निकलेह, तीस माणहाह एठी किरेह।” \v 16 जान होमेलनेन कान एती, ता होमली लेय।\f + \fr 7:16 \fr*\ft ज्यो वचन थोड़ाक लेख माय नाह जुड़ेत। देखी 4:23\ft*\f* \p \v 17 जेवी यीशु गेरदीह सोड़ीन गेराम गीयो, तेवी तान चेला ज्या किस्सान बाराम फुशा। \v 18 यीशु ताह केयो, “काय तुमू बी नासमज हेते? काय तुमू नाह सोमेजते काय जी चिज बाहेर रेन माणहान माय जाथे? ती चिज ताह एठी नाह किरेत, \v 19 काहाकाय ती चिज तान मोनाम नाह जात, पुण पेटाम जाथे एने आगणेन द्‍वारे बाहेर निकेल जाथे।” ज्य किन यीशु आखी खाणेन चिज चोखो ठेराव दिनो। \p \v 20 यीशु पुशो ताह केयो, “जो माणहान माय रेन निकलेह तोच माणहाह एठो किरेह। \v 21 काहाकाय माणहान मोना माय रेन खाराब विचार आवतेह, जो ताह चोरी, खुन, सिनालो, \v 22 लोब, खाराब काम, खाराब देखणु, जुठ, चिहटा, मोठलाय, कोपेट एने फोगान गेत वातु केरावणे। \v 23 ज्‍यु आख्‍यु खाराब वातु माणहा माय रेन निकेलनु, एने माणहाह एठो केरने।” \s बिगेर यहुदि बायकुन बुरहो \r (मत्ती 15:21-28) \p \v 24 उवतो यीशु ता रेन निकलीन सुर हेयराम आवो, एने एक गेराम गीयो। तो ज्य नाह होदतालो काय कुण बी ताह ओलखी, पुण यीशु लीकाय नाह सीकनो। \v 25 एक कनानी जातीन बायकु यीशुन बाराम होमलीन ताह मिलनेन आवी, ज्यीन आतली सोरी माय बुतड़ो रिग रियेल ईतो, एने ती गेराम आवीन तान पाया हेरी पोड़ गियी। \v 26 ती बायकु बिगेर यहुदि एती, एने सीरीयान फीनीके माय पायदा ईयेल एती। ती यीशुह विन्ता केरी काय मार सोरी माय रेन बुतड़ाह निकाल दे। \v 27 यीशु तीह जापाप आप्यो, “पेल सोराह आफेरने दे। काहाकाय सोरान रूटो लेन चितान ओंगाण टाकणे हाजो नाह सोतो।” \p \v 28 ती यीशुह जापाप आप्यी, “ज्य खेरीच हे मालीक, पुण सोरान उस्टालो रूटो पाटला पोर रेन पुड़ेल चिता खाणु ते खोरा!” \p \v 29 यीशु ती बायकुह केयो, “तु ज्य कियेल हे केरीन हुकेह गेर जातरे, काहाकाय बुतड़ो तार सोरी माय रेन निकेल जायेल हे!” \p \v 30 ती गेर पोचीन तीन सोरीह खाटला पोर हुवताली देखी; एने बुतड़ो ती माय रेन निकेल जायेल ईतो। \s बेयरा एने बोबड्या माणहाह यीशु हुदारने \p \v 31 उवतो यीशु सुर ने ईलाका माय रेन निकलीन सेदान ईलाका माय लागतोस गेलील ने देरीया हिऱ्यो आवो, एने दोह गावान हियोर दिकापुलिस माय गीयो। \v 32 थोड़ाक माणहे ता फाय एक बेयरा माणहाह लावा जो बोबड्यो बी एतो, माणहे ता एदमी पोर आथ मेलनेन केरता यीशुह विन्ता केऱ्या। \v 33 यीशु ताह गेरदी माय रेन आंगेच ली गीयो, एने यीशु तान आंगल्या बेयरान काना पोर मिल्यो, एने तान आंगल्या पोर थुपीन तान जिबी पोर मिल्यो। \v 34 एने हेरगान उगे देखीन हाह लिदो, एने ताह केयो, “इप्फत्तह!” मतलब “उगड़ीजा!” \p \v 35 ता माणहान कान उगड़ी गीया, एने तान जिबीन गाठ बी जात रेनी, एने तो हास केरीन बोलने बाज गीयो। \v 36 तेवी यीशु ताह उकुम आप्यो काय ज्य कुणीह मा किहो; पुण ताह जोलो सोमजाड़ेल ईतो, तोला ता माणहाह केया। \v 37 तान वातु होमलीन बोंगलाय गीया एने केया, “ज्यो कोलोक हास केरीन आखो काय केर लिथे, तो बेयराह होमेलने एने मुकाह बोलनेन ताकेत आपेह!” \c 8 \s यीशु चार एजार माणहाह रूटो खावड़ावणे \r (मत्ती 15:32-39) \p \v 1 ता दिह्याम माणहान होवटाली गेरदी यीशुन जागे टोलवाय गियी। एने ता फाय खाणेन केरता कायच नाह एतो, तेवी यीशु तान चेलाह आहने हादिन केयो, \v 2 “माहु न्या माणहा पोर किव आवीह, काहाकाय न्या तीन दिह वोर एक सारका मार हेऱ्या हेते एने न्या फाय खाणेन केरता कायच नाह सोतो। \v 3 केदी मी न्याह बुखल्योच गेर मोकेल देह, ते न्या वाटेच लेवायीन पोड़ जाती, काहाकाय न्या माय रेन थोड़ाक सीटे रेन आयेल हेते।” \p \v 4 तान चेला ताह फुशा, “ज्यी उजाड़ी माय ओला होवटा रोटा कुण लावी काय न्या आखा माणहे खाईन आफरी जाती?” \p \v 5 यीशु तान चेलाह फुशो, “तुमू फाय कोलाक रोटा हेते?” ता जापाप आप्या, “हात।” \p \v 6 तेवी यीशु माणहाह बुई पोर बोहणेन केरता उकुम आप्यो। उवतो ता हात रोटा मांग लिदो, एने बोगवानाह दन्यवाद केरीन मुड्यो, एने तान चेलाह आपती गीयो काय ता माणहाह वाटती; एने चेला माणहाह वाट देना। \v 7 ता फाय थोड़ाक आतल्या मासा बी एता। यीशु ताह बी बोगवानान दन्यवाद केरीन माणहाम वाटणेन केरता चेलाह आप दिनो। \v 8 एने आखा माणहे खायलीन आफरी गीया, एने चेला उगरेल रोटा हात टोपला बोरीन विशा। \v 9 एने ताहरी चार एजार माणहे एता। उवतो यीशु ताह मोकली दिनो। \v 10 तेवी यीशु डोंडह्या माय बुठो एने तान चेला हिऱ्यो देल्मनुता हेयरा माय जात रिनो। \s फरिसी यीशुह चोमेत्कार केरने कियेल \r (मत्ती 12:38-42; 16:1-4) \p \v 11 \x + \xo 8:11 \xo*\xt मत्ती 12:38; लुका 11:16\xt*\x*ओवता फरिसी आवीन यीशु हेऱ्या बोलचाल केरने बाज गीया। ता ज्य पारेखणेन केरता काय यीशु बोगवानान उगे रेन हे काय माणहान उगे रेन, हेरगान निसाणी मांग्‍या। \v 12 \x + \xo 8:12 \xo*\xt मत्ती 12:39; लुका 11:29\xt*\x*यीशु तान जीवा माय हाह बोरीन केयो, “ज्यी टेमीन माणहे काहा निसाणी मांगतेह? मी तुमूह खेरीच केथु! काय ज्यी टेमीन माणहाह काल्लीस निसाणी नाय आपाय!” \p \v 13 उवतो यीशु ताह सोड़ दिनो, एने पुशो डोंडह्या माय बोहीन ती पार जात रिनो। \s फरिसी एने हेरोदेसान हिकवोणीन खमीर \r (मत्ती 16:5-12) \p \v 14 चेला रूटो ली जाणे विहरी जायेल एता एने डोंडह्या माय ता फाय एकुस रूटो ईतो। \v 15 \x + \xo 8:15 \xo*\xt लुका 12:1\xt*\x*यीशु चेलाह सोमजाड़ीन केयो, “फरिसीन खमीर एने हेरोदेसान खमीर रेन उशारी माय रिज्यो।” \p \v 16 ज्य होमलीन चेला आपसाम वातु केरने बाज गीया, “तो ज्य ज्यानकेरता किथे, काहाकाय आपु फाय रोटा नाह सोता।” \p \v 17 यीशु ज्य जाणीन ताह केयो, “आपु फाय रोटा नाह सोता इहकेरीन आपसाम बोलचाल काहा केरतेह? काय तुमूह एवी बी सोमेज माय नाह आवीत? काय तुमरो मोन वातड़ो एय जायेल हे? \v 18 \x + \xo 8:18 \xo*\xt मरकुस 4:12\xt*\x*डोला हेते तीबी तुमूह काय देखात नाह? एने कान हेते तीबी कायच नाह होमेलते? एने तुमूह कायच बी एर नाह सोतो \v 19 जेवी मी पाच एजार माणहान केरता पाच रोटा मुड़ेल ईतो, तेवी तुमू उगरेल रोटा कोलाक टोपला बोरीन विसेल एता?” \p चेला केया, “बारा टोपला।” \p \v 20 यीशु ताह फुशो, “जेवी मी चार एजार माणहान केरता हात रोटा मुड़ेल ईतो, तेवी तुमू उगरेल रोटा कोलाक टोपला बोरीन विसेल एता?” \p चेला ताह जापाप आप्या, “हात टोपला।” \p \v 21 यीशु चेलाह फुशो, “काय तुमू एवी वोर नाह सोमेजते?” \s यीशु बेतसेदा गावाम एक आंदला माणहाह हुदारने \p \v 22 ता आखा बेतसेदा गावाम आवा, एने थोड़ाक माणहे एक आंदलाह यीशु फाय लेन आवा एने ताह विन्ता केऱ्या काय आंदलाह सापली। \v 23 यीशु ता आंदला माणहान आथ देरीन गावान बाहेर ली गीयो। ओवतो तान डोला पोर थुप्यो एने आथ मेलीन ताह फुशो, “काय तुवाह काह देखाह?” \p \v 24 तो उपेर नेजेर केरतीन केयो, “होव मी माणहाह देख सेकथु, पुण ता माहु चालताला जाड़ान गेत देखातेह।” \p \v 25 यीशु पुशो एक वार तान डोला पोर आथ मिल्यो। एने तो हासकेरीन देख्यो, एने तो हुदरी गीयो, एने साप साप देखणे बाज गीयो। \p \v 26 यीशु ताह ज्य केयीन गेर मुकेल दिनो, “ज्या गावा माय पुशो जाहे मा।” \s यीशु बोगवानान द्‍वारे निवाड़ेल सोड़वणार हे \r (मत्ती 16:13-20; लुका 9:18-21) \p \v 27 उवतो यीशु एने तान चेला केसरीया फिलेपीन गावान आहने गीया। तेवी वाटे यीशु तान चेलाह फुशो, “मी कुण हे, ज्यान बाराम माणहे माहु काय केतेह?” \p \v 28 \x + \xo 8:28 \xo*\xt मरकुस 6:14,15; लुका 9:7,8\xt*\x*चेला जापाप आप्या, “काल्ला केतेह तु योहान बपतीस्मा केरनार हे; पुण थोड़ाक जाणे केतेह तु एलिया हे, एने थोड़ाक केतेह तु जाणकारा माय रेन एक हे।” \p \v 29 \x + \xo 8:29 \xo*\xt योहान 6:68,69\xt*\x*यीशु तान चेलाह फुशो, “पुण मी कुण हे ज्यान बाराम तुमू काय केतेह?” \p पतरस यीशुह जापाप आप्यो, “तु मसी हे।” \p \v 30 यीशु ताह उकुम आप्यो, “मार बाराम ज्य कुणीह मा किहे।” \s यीशु तान मोत एने पोशो जीव उठणेन बाराम जाणाव \r (मत्ती 16:21-28; लुका 9:22-27) \p \v 31 उवतो यीशु तान चेलाह हिकाड़ने बाज गीयो, “माणहान बेटाख ने केरता ज्यो जोरवरी हे काय मी जुलूम दुख वेठु, एने डावाला माणहे एने बोगवानान मुखी चाकऱ्या, एने देरेमगुरून द्‍वारे नेचो गेणाय जाह एने माराय जाह। पुण मी तीन दिह्यान पासाण पुशो जीव उठुह।” \v 32 यीशु ज्यी वात ताह हुतरी हेट केय दिनो। केरीन ज्य केतास पतरस यीशुह कुवालोच ली जाईन दोपकावणे बाज गीयो। \v 33 पुण यीशु तान चेलान उगे देखीन पतरसाह दोपकावीन केयो, “एय सैतान, मार हिऱ्यो रेन सिटो एय जा, काहाकाय तु बोगवानान वाती पोर नाह। पुण माणहान वाती पोर मोन लागाड़ने!” \p \v 34 \x + \xo 8:34 \xo*\xt मत्ती 10:38; लुका 14:27\xt*\x*बाद माय यीशु माणहाह एने तान चेला आहने हादिन केयो, “जो कुण मार पासाण आवणे हुदेह, ताहार तो आपणे आपाह नाकारी, एने तान खुरूसखाम उखलीन मार पासाण चाल देय। \v 35 \x + \xo 8:35 \xo*\xt मत्ती 10:39; लुका 17:33; योहान 12:25\xt*\x*काहाकाय जो कुण बी तान जीवाह वोचाड़ने हुदेह तो ताह गोमाड़ देय; पुण जो कुण मार केरता एने मार हाजाली खोबरीन केरता जीव गोमाड़ी, तो ताह वोचाड़ लेय। \v 36 केदी माणुह आखी केलीन चिजीह काबाम केर लेय एने तान जीवाह दुको एय, ताहार ताह काय फायदो एय? \v 37 दुनियान काल्ली बी चिज केरीन माणुह तान जीवाह लेय नाह सिकेत? \v 38 एने जो कुण ज्यी सिनाली एने पापी जातीन विचीम मार हेऱ्या एने मारी वातीह रेन लाजवाती, जेवी मी माणहान बिटोख बी मार चोखाला हेरोगदुता हिऱ्यो एने मार आबाख ने बोड़ाय हिऱ्यो आवुह, तेवी ता हिऱ्यो बी लाजवाह।” \c 9 \p \v 1 एने यीशु ताह केयो, “मी तुमूह खेरीच केथु, जा न्याहरूह उब रेनाह ता माय रेन थोड़ाक माणहे ओहला हेते काय जाह वोर बोगवानान राजाह ताकेत हेऱ्यो आयेल नाय देख लेती, ताह वोर नाय मोरती।” \s यीशुन वेह बोदेलने \r (मत्ती 17:1-3; लुका 9:28-36) \p \v 2 \x + \xo 9:2 \xo*\xt 2 पतरस 1:17,18\xt*\x*यीशु सोव दिह्यान पासाण पतरस, याकुब एने योहानाह तान आरही लेन, कुवालोच एक उचाच बोयड़ा पोर गीयो, ताहरी तान सामने यीशुन वेह बोदेल गीयो, \v 3 एने यीशुन फाड़का ओहला चोमेकणे बाज गीया। ओहला चोमेकताला काय देरती पोर काल्लो बी दोबी दोवल्या नाय केर सेकी। \v 4 तेवी चेलाह एलिया एने मुसा देखाना, एने ता दुयू यीशु हेऱ्या वातु केरताला। \v 5 पतरस यीशुह केयो, “एय गुरू, आपुह न्या रेणे हाजो हे! ताहार आमु तीन तोम्बु बाणावहु, एक तार केरता, एक मुसान केरता, एने एक एलियान केरता।” \v 6 पतरसाह मालुम नाह एतो काय तो काय केणे बाजरिनोह, काहाकाय ता जुलूम बिय जायेल एता। \p \v 7 \x + \xo 9:7 \xo*\xt मत्ती 3:17; मरकुस 1:11; लुका 3:22\xt*\x*तेवी एक वादेल ताह साव लेदो, एने वादलाम रेन ज्यो बोल होमलानो, “ज्यो मारो मोंगाल्लो बिटोख हे, ज्यान वातु हुमलो।” \v 8 तेवी ता एकाणावणेच कावदेन नेजेर टाक्या; एने यीशुह सोड़ीन ता कुणीच नाह देख्या। \p \v 9 बोयड़ा पोर रेन उतरने बुखेत यीशु चेलाह उकुम आप्यो, “जाह वोर मी माणहान बिटोख मोरीन जीव नाय उठु, ताह वोर जो काय तुमू दिखेल हेते तो कुणीह मा किहो।” \p \v 10 ता यीशुन उकुम मान लेदा, पुण एका दिहरा हेऱ्या वातु केरने बाज गीया, “मुरेल माय रेन जीव उठणेन काय मतलब हे?” \v 11 \x + \xo 9:11 \xo*\xt मत्ती 11:14\xt*\x*एने चेला यीशुह फुशा, “देरेमगुरू इही काहा केतेह काय एलियान पेल आवणो जोरवरी हे?” \p \v 12 यीशु चेलाह जापाप आप्यो, “एलिया आखो हुदारनेन केरता पेल आवी। पुण माणहान बेटाख ने बाराम ज्य काहा लिखेल हे काय तो जुलूम दुख वेठी एने नेचो गेणाय जाय? \v 13 पुण मी तुमूह केथु काय एलिया ते आव लागेल हे, जीह केरीन तान बाराम बोगवानान वचना माय लिखेल हे, तिहेस केरीन जो काय माणहे होदताला ता हेऱ्या केऱ्या।” \s यीशु बुतड़ो लागेल सोराह हुदारने \r (मत्ती 17:14-21; लुका 9:37-43) \p \v 14 जेवी यीशु चेला फाय आवो, ते दिख्यो काय तान कावदेन जुलूम गेरदी टोलवाय रेनीह, एने देरेमगुरू चेला हेऱ्या बोलचाल केरने बाजरेनाह। \v 15 जेवी माणहे यीशुह देख्या, तेवी आखा बोंगलाय गीया, एने नमस्‍कार केरनेन केरता तान उगे आखा दोवड़ना। \v 16 यीशु तान चेलाह फुशो, “तुमू न्या हेऱ्या काहा बोलचाल केरतेह?” \p \v 17 गेरदी माय रेन एक जाण यीशुह जापाप आप्यो, “एय गुरू, मी मार सोराह तुवा फाय लावोह, काहाकाय ता माय मुको बुत रिग रिनोह एने तो बोल नाह सिकेत। \v 18 जेवी ज्यो बुतड़ो ता पोर हमलो किरेह, ताह बुई पोर आचटी दिथे, एने तान मुया माय रेन फेचे निकेलने बाज जाथे, एने दात केकड़ावेह, एने हुकते जाथे। मी तारा चेलाह कियेल काय तुमू ताह काड़ दिवो, पुण ता बुतड़ाह काड़ नाह सेक्‍या।” \p \v 19 ज्यो होमलीन यीशु चेलाह केयो, “एय अविश्वासी माणहे! मी केवीह वोर तुमू हिऱ्यो रेह? एने तुमरी वेठुह? सोराह मार फाय लावो!” \v 20 तेवी ता सोराह यीशु फाय लावा। \p जेवी यीशुह ताह दिख्यो ते बुतड़ो चालोच मोंहदेलीन सोराह बुई पोर आचटी दिनो, एने तान मुया माय रेन फेचे वोयणे बाज गीया, एने तो लोलने बाज गीयो। \p \v 21 यीशु तान आबाख फुशो, “ज्यान ज्यी देशा केवीह रेन हे?” \p तो यीशुह जापाप आप्यो, “आत्योच रेन हे।” \v 22 “एने ज्याह मारनेन केरता केदी आक्‍ठा माय ते केदी पाण्याम पाड़ीह। पुण केदी तु काह केर सिकेह ते आमु पोर गीण केरीन आमरी मोदेक केर!” \p \v 23 यीशु ताह केयो, “तु केर सिकेह! ज्यी काय वात हे? बुरहो केरनारान केरता आखो एय सिकेह।” \p \v 24 सोरान आबोख रेड़ीन केयो, “मी बुरहो केरथु, पुण पुरो नाह सुतो। मार बुरहो वोड़नेन केरता मार मोदेक किर!” \p \v 25 जेवी यीशु दिख्यो काय गेरदी जुलूम एय गियीह, केरीन ता बुतड़ाह दोपकाड़ीन केयो, “मुका बुतड़ा, मी तुवाह उकुम आपथु, ज्या माय रेन निकेल जा, एने पुशो केदी मा रिगहे!” \p \v 26 तेवी बुतड़ो आयड़ीन ताह जुलूम मोहदेलीन निकेल गीयो, एने तो सोरो मुरेल ने गेत एय गीयो, एने आखा माणहे केया, “सोरो मोर जायेल हे!” \v 27 पुण यीशु ताह आथ देरीन उब रेणेन मोदेक किऱ्यो, एने तो उबरी गीयो। \p \v 28 जेवी यीशु गेराम आवो, तेवी चेला कुवालाच जाईन ताह फुशा, “आमु बुतड़ाह बाहेर काहा नाह काड़ सेक्‍या?” \p \v 29 यीशु चेलाह केयो, “ज्यी जात विन्ता केऱ्या बिगेर नाह निकेलने।” \s यीशु तान मोतीन बाराम पुशो जाणाव केरने \r (मत्ती 17:22,23; लुका 9:43-45) \p \v 30 यीशु एने तान चेला ता रेन निकलीन गेलील माय लागतोस जाणे बाजरियेल ईतो। यीशु ज्य नाह होदतालो काय कुणीह बी ज्यी यात्रान बाराम मालुम पोड़ी, \v 31 काहाकाय यीशु तान चेलाह हिकाड़तालो एने ताह केतालो, “माणहान बिटोख मी, माणहान आथाम देराय जाह, ता माहु मार टाकती। एने मी मोरीन तीन दिह्यान पासाण पुशो जीव जाह।” \p \v 32 पुण ताह सोमेज माय नाह आवो काय ज्या हिकवोणान मतलब काय हे, एने ता यीशुह फुसणेन बिताला। \s आखाम रेन मोठो कुण? \r (मत्ती 18:1-5; लुका 9:46-48) \p \v 33 ओवता ता कफरनहूम माय आवा, एने गेरान माय जाणेन बाद यीशु तान चेलाह फुशो, “वाटे तुमू काल्ली वाती पोर बोलचाल केरताला?” \p \v 34 \x + \xo 9:34 \xo*\xt लुका 22:24\xt*\x*पुण चेला ठावकाच रेना, काहाकाय वाटे ता ज्यो बोलचाल केरताला काय आपु माय रेन मोठो कुण हे। \v 35 \x + \xo 9:35 \xo*\xt मत्ती 20:26,27; 23:11; मरकुस 10:43,44; लुका 22:26\xt*\x*तेवी यीशु बारा चेलाह हादिन केयो, “जो कुण मोठो बोणने हुदेह, तो पेल आत्यो एने आखान पावोर बोणी।” \v 36 एने यीशु एक सोराह हादिन तान विची माय उबो किऱ्यो, एने तान खोलाम लेन ताह केयो, \v 37 \x + \xo 9:37 \xo*\xt मत्ती 10:40; लुका 10:16; योहान 13:20\xt*\x*“जो कुण ओहला सोराह मार नावाम स्वीकार किरेह; तो माहु स्वीकार किरेह, एने जो कुण माहु स्वीकार किरेह, तो माहु मोकेलनाराह स्वीकार किरेह।” \s जो विरोद माय नाह सोतो तो आपणे उगे हे \r (लुका 9:49-50) \p \v 38 योहान यीशुह केयो, “एय गुरू, आमु एक माणहाह तारो नाव लेन बुतड़ाह काड़तालो देखीन रोक्‍या, काहाकाय तो आपणो हाती नाह ईतो।” \p \v 39 यीशु ताह केयो, “ताह मा रूको, काहाकाय जो कुण बी मार नावान चोमेत्कार ने काम नाय केरी, तो चालोच मार बाराम खाराब वातु केय सिकेह।” \v 40 \x + \xo 9:40 \xo*\xt मत्ती 12:30; लुका 11:23\xt*\x*काहाकाय तो माणुह आपणे विरोद माय नाह सोतो, पुण आपणो हाती हे। \v 41 \x + \xo 9:41 \xo*\xt मत्ती 10:42\xt*\x*जो कुण तुमूह मसी हेते केरीन एक कुलह्यो पाणी पिवाड़ी, ते मी तुमूह खेरीच केथु काय तान फोल केदी वाये नाय जाय। \s ठोकर ने कारेण बोणने \r (मत्ती 18:6-9; लुका 17:1-2) \p \v 42 एने जो कुण न्या आत्याम रेन जा मार पोर बुरहो केरतेह, ता एगदाह ठोकरा खावाड़ी ते, तानकेरता हाजो ज्य हे काय एक मोटली गेरटीन पुड़ तान गेला माय बांदिन तो देरीयाम टाकाय जाय। \v 43 \x + \xo 9:43 \xo*\xt मत्ती 5:30\xt*\x*केदी तारो आथ तुवाह पाप केरावतेय, ते ताह तोड़ दे। हाजो ज्य हे काय आथ पांगो एन हेरगाम जाणे तार केरता हाजो हे काय दुय आथ एन बी नेरगान आक्‍ठा माय टाकाय जाय, जाहरी आक्‍ठो केदी नाह ओलाणे। \v 44 जाहरी किड़ा नाह मोरनु, एने आक्‍ठो केदी नाह ओलाणे।\f + \fr 9:44 \fr*\ft थोड़ाक लेख माय ज्यो वचन नाह जुड़ेत।\ft*\f* \v 45 केदी तारो पाय तुवाह पाप केरावतेय, ते ताह तोड़ दे! लेंगड़ो एन हेरगाम जाणे तार केरता हाजो ज्य हे काय दुय पाय एन बी नेरगान आक्‍ठो माय टाकाय जाय। \v 46 जा किड़ा नाह मोरनु, एने आक्‍ठो केदी नाह ओलाणे।\f + \fr 9:46 \fr*\ft थोड़ाक लेख माय ज्यो वचन नाह जुड़ेत \ft*\f* \v 47 \x + \xo 9:47 \xo*\xt मत्ती 5:29\xt*\x*केदी तारा डोला तुवाह पाप केरावतेय, ते ताह काड़ दे! बाडालो एन बी बोगवानान राज माय जाणे हाजो हे काय दुय डोला लेन बी तु नेरगान आक्‍ठा माय टाकाय जाय। \v 48 जाहरी तान किड़ा केदी नाह मोरनु, एने आक्‍ठो केदी नाह ओलाणे। \p \v 49 काहाकाय आखा माणहे आक्‍ठा केरीन चोखा केराय जाती, जीह केरीन बोलीह मीठा केरीन खारलो केरनु। \p \v 50 \x + \xo 9:50 \xo*\xt मत्ती 5:13; लुका 14:34,35\xt*\x*“मीठ हाजो हे, पुण केदी मीठान खारलो होवाद जात रेय, ते ताह कायता केरीन पोशा खारलो किरहो? तुमरो जीवणो चोखो मीलो, एने एका दिहरा हेऱ्या सान्ती माय रिवो।” \c 10 \s बायकुह सोड़नेन बाराम यीशुन हिक \r (मत्ती 19:1-12; लुका 16:18) \p \v 1 यीशु यहुदियान एद्दी सोड़ीन यरदन नेदीन पार आवो। एने गेरदी पोशी यीशुन जागे टोलवाय गियी। एने तान रितीन गेत ताह पुशो हिकाड़ने बाज गीयो। \p \v 2 तेवी थोड़ाक फरिसी यीशुह वातु माय फासाड़नेन केरता आवीन ताह फुशा, “आमुह के काय आपणो नेम एक एदम्याह तान बायकुह तलाक आपणेन पारवांगी आपेह?” \p \v 3 यीशु ताह जापाप आप्यो, “मुसो तुमूह काल्लो कायदो आपेल हे?” \p \v 4 \x + \xo 10:4 \xo*\xt मत्ती 5:31\xt*\x*ता यीशुह जापाप आप्या, “मुसो तलाक पोत्रो लेखीन बायकुह सोड़नेन पारवांगी आपेल हे।” \p \v 5 पुण यीशु ताह केयो, “मुसो ज्‍यु कायदो तुमरी केरता लिखेल हे, काहाकाय तुमूह हिकाड़ने जुलूम केठीण हे। \v 6 पुण केलीन सुरवात रेन जिहकेरीन वचन माय लिखेल हे, ‘बोगवान एदमी एने बायकु केरीन माणहाह बाणायेल हे।’ \v 7 \f + \fr 10:7 \fr*\ft थोड़ाक लेख माय तान बायकु हेऱ्यो जोड़ाय जाय जोड़ो हे\ft*\f*तानकेरता एदमी तान आईख आबाख सोड़ीन आंगेच तान बायकु हिऱ्यो रेय, \v 8 एने एवी ता दुय एक सेरीर एय जाती। केरीन ता एवी दुय नाह सोता, पुण एक हेते। \v 9 केरीन जाह बोगवान खुद जुड़ेल हे, ताह माणहे आंगे नाय केरी।” \p \v 10 जेवी ता पोशा गेरा माय गीया, तेवी चेला ज्यान बाराम यीशुह पोशा फुशा। \v 11 \x + \xo 10:11 \xo*\xt मत्ती 5:32; 1 कुरिंथीयो 7:10,11\xt*\x*यीशु चेलाह केयो, “जो कुण तान पेल्‍ली बायकुह सोड़ीन दिहरी बायकु हिऱ्यो वाराड़ किरेह, तो तान पेल्‍ली बायकुन विरोद माय सिनालो किरेह। \v 12 एने केदी बायकु तीन पेल्ला एदम्याह सोड़ीन दिहरा एदम्या हेरी वाराड़ किरेह, ताहार तीबी पेल्ला एदम्यान विरोद सिनालो किरेह।” \s सोराह बोरकेत आपणे \r (मत्ती 19:13-15; लुका 18:15-17) \p \v 13 थोड़ाक माणहे सोराह यीशु फाय लावा काय ताह बोरकेत आपी, पुण चेला माणहाह दोपकावणे बाज गीया। \v 14 यीशु ज्य देखीन रागा माय चेलाह केयो, “सोराह मार फाय आवणे दिवो, ताह मा रूको, काहाकाय बोगवानान राज ओहलाच ने केरता हे। \v 15 \x + \xo 10:15 \xo*\xt मत्ती 18:3\xt*\x*मी तुमूह खेरीच केथु काय जो कुण बोगवानान राजाह सोरान गेत स्वीकार नाह किरेत, तो बोगवानान राज माय केदी नाय रिग सेकी।” \v 16 तेवी यीशु सोराह खोलाम लिदो, एने आखा पोर आथ मेलीन ताह बोरकेत आप्यो। \s मालदार जुवान \r (मत्ती 19:16-30; लुका 18:18-30) \p \v 17 जेवी यीशु ता रेन निकलीन वाटे जाणे बाजरियेल ईतो, तेवी एक माणुह ता फाय दोवड़तीन आवो, एने तान ओंगाण मांड्या पोड़ीन फुशो, “एय हाजाला गुरू, जेलेमक्यो जीवाय सापड़ावणेन केरता मी काय केरू?” \p \v 18 यीशु ताह फुशो, “तु माहु हाजो काहा किथे? बोगवानाह सोड़ीन कुणीच हाजो नाय मीले। \v 19 तु बोगवानान कायदाह जाणेह: खुन मा किरहे; सिनालो मा किरहे; चोरी मा किरहे; कुणी पोर जुठो आरोप मा लागाड़हे; दुको मा दिहे; आईख आबाख ने मान मिलजे।” \p \v 20 तो यीशुह केयो, “एय गुरू, ज्य सोब मी आत्योच रेन मान्तेन आयेल हे।” \p \v 21 यीशु ताह मोंग माय देखीन केयो, “तुवाह एक वातीन जोरेवरी हे। जा एने जो काय तुवा फाय हे ताह वेचीन पोयशा गेरब्याह वाट दे, एने तुवाह हेरगाम मालदेन जुड़ी; उवतो वोलीन आवीन मार पासाण चाल।” \v 22 ज्यी वात होमलीन तो नाराज एय गीयो, एने तो दुखी एन जात रेनो, काहाकाय तो जुलूम मालदार एतो। \p \v 23 यीशु कावदेन देखीन तान चेलाह केयो, “मालदार माणहाह बोगवानान राज माय जाणेन केरता जुलूम केठीण हे!” \p \v 24 चेला यीशुन वातु होमलीन जुलूम बोंगलाय गीया, पुण यीशु उंजु ताह केयो, “एय मार सोरा, जा मालदेन पोर बुरहो मेलतेह, तान केरता बोगवानान राज माय जाणेन जुलूम केठीण हे?” \v 25 बोगवानान राज माय मालमात्याह जाणे रेन उटड़ाह हुईन डोसाम रेन सेरकी जाणे होपो हे। \fig हेयरान बितड़ो एने बायणान बाहेर वेपारी उटड़ान आगवाय केरने|alt="Merchant leading a camel outside a city wall and gate" src="hk00041c.tif" size="col" copy="Horace Knowles ©" ref="10:25"\fig* \p \v 26 चेला ज्य होमलीन जुलूम बोंगलाय गीया एने एका दिहराह फुसणे बाज गीया, “ते ओवतो कुणीन सुटकारो एय सिकेह?” \p \v 27 यीशु चेलान उगे सीदो देख्यो एने जापाप आप्यो, “ज्यो माणहान केरता जुलूम केठीण हे, पुण बोगवानान केरता नाह; काहाकाय बोगवानान केरता आखो केठीण नाय मीले।” \p \v 28 पतरस यीशुह केयो, “देख, आमु ते आखो काय सोड़ीन तार पासाण आव लागेल हेते।” \p \v 29 यीशु केयो, “मी तुमूह खेरीच केथु काय ओहलो कुण नाह सोतो जो मार एने मारी हाजाली खोबरीन पारचार केरनेन केरता गेर एने बाहख बोणह्युख एने आईख आबाख सोरा पोऱ्याह एने खेतीवाड़ीह सोड़ देनो एय, \v 30 एने ताह ज्यी दुनिया माय एक होव माप नाय जुड़ी। पुण गेरे, बाहख, बोणह्युख, आयह्युक, सोरा पोऱ्या एने खेतीवाड़ी एने दुख; एने सेताव हेऱ्यो आवता टेम माय जेलेमक्यी जीवाय ताह जुड़ी। \v 31 \x + \xo 10:31 \xo*\xt मत्ती 20:16; लुका 13:30\xt*\x*पुण जुलूम जा पेल्ला हेते, ता पासाण एय जात, एने जा पासाण हेते ता ओंगाण एय जाती।” \s यीशु तान मोतीन बाराम तिसरी वार जाणाव केरने \r (मत्ती 20:17-19; लुका 18:31-34) \p \v 32 यीशु एने तान चेला यरूशलेम जाणेन वाटे लाग रियेल एता। एने यीशु चेलान ओंगाण चालने बाजरियेल ईतो, चेला बोंगलाय रियेल एता; एने जा माणहे तान पासाण चालताला ता बियेल एता। एक वारीन यीशु पुशो ता बारा चेलाह आंगेच ली गीयो एने ताह त्यु वातु केणे बाज गीयो, जी ता पोर आवणी एती, \v 33 “हुमलो, आपु यरूशलेम माय जातेह, एने माहु माणहान बेटाख मुखी चाकऱ्या एने देरेमगुरून आथाम होप देती। ता माहु मारनेन ठेरावती एने बिगेर यहुदिन आथाम होपती। \v 34 ता आखा मारी ईजुत लेती, माहु पोर थुपती, माहु चापका केरीन देती, एने माहु मारती; पुण मी तीन दिह्यान पासाण जीव उठुह।” \s याकुब एने योहानान विन्ता \r (मत्ती 20:20-28) \p \v 35 तेवी जब्दीन सोरा याकुब एने योहान यीशु फाय आवीन केया, “एय गुरू, आमरी मोरजी ज्यी हे काय जो आमु तुवा फाय मांगहु, तो तु आमरी केरता केर।” \p \v 36 यीशु ताह फुशो, “तुमूह काय जुवे काय मी तुमरी केरता केरू?” \p \v 37 ता यीशुह जापाप आप्या, “आमरी ज्यी मोरजी हे काय जेवी तारी बोड़ाय एणेन टेम माय आमु माय रेन एक तारे डाखरे उगे एने एक तारे जीवड़े उगे बोह सेकी।” \p \v 38 \x + \xo 10:38 \xo*\xt लुका 12:50\xt*\x*यीशु ताह केयो, “तुमूह ज्य मालुम नाह सोतो काय तुमू काय मांगतेह। जो दुखान वाटको मी पिण्यो हे काय तुमू पिय सिकहो? एने जो मोतीन बपतीस्मा मी लिण्यो हे काय तुमू लेय सेकतेह?” \p \v 39 ता यीशुह जापाप आप्या, “आमु लेय सेकतेह।” \p यीशु ताह केयो, “जो दुखान पियालो मी पिण्यो हे तुमूह बी पिणे पोड़ी; एने जो बपतीस्मा मी लिण्यो हे, तो तुमूह बी लेणे पोड़ी। \v 40 पुण कुणीह बी मार डाखरे एने जीवड़े उगे बोहाड़नेन मार आदिकार नाय मीले, ज्य तान केरता होमालीन मीलेल हे, जाह बोगवान निवाड़ेन तियार किरेल हे।” \p \v 41 जेवी बाकीन दोह चेला ज्यी वात होमल्या, ते ता याकुब एने योहान पोर रागाय गीया। \v 42 \x + \xo 10:42 \xo*\xt लुका 22:25,26\xt*\x*केरीन यीशु आखा चेलाह आहने हादिन केयो, “तुमू जाणतेह काय जा बिगेर यहुदिन आदिकारी सोमजाय जातेह, ता फाय ताकेत हे, एने आदिकारीह ता पोर पुरो आदिकार हे। \v 43 \x + \xo 10:43 \xo*\xt मत्ती 23:11; मरकुस 9:35; लुका 22:26\xt*\x*पुण तुमरे माय ओहलो नाह सोतो, जो कुण तुमरे माय मोठो बोणने हुदेह, तो तुमरो आखान पावोर बोणी; \v 44 एने जो कुण तुमरे माय मुखी बोणने होदि, तो आखान पावोर बोणी। \v 45 काहाकाय मी माणहान बिटोख ज्यानकेरता नाह आवो काय मारी सेवा चाकरी केरावु; पुण ज्यानकेरता आयेल हे काय मी दिहरान चाकरी केरू एने जुलूम जाणाह सोड़ेवणेन केरता मारो जीव आपु।” \s आंदला बरतीमाईह देखतो केरने \r (मत्ती 20:29-34; लुका 18:35-43) \p \v 46 ज्यान पासाण ता यरीहो गावा माय पोचना, जेवी यीशु तान चेला एने एक माणहान होवटाली गेरदी हेऱ्यो यरीहो रेन बाहेर जाणे बाजरियेल ईतो, तेवी ताह वाटीन मीरे बोह रियेल एक आंदलो बिखारी मिलनो, तान नाव बरतीमाई एने तान आबोख तीमाई ईतो। \v 47 जेवी ताह ज्य मालुम एनो काय यीशु नासरी हे, तो आयड़ीन केयो, “एय दाऊदान सोरा यीशु! मार पोर गीण केर!” \p \v 48 जुलूम माणहे ताह जोर केऱ्या काय ठावको रेय। पुण तो उंजु जोरेस आयेड़ने बाज गीयो, “एय दाऊदान सोरा, मार पोर गीण केर!” \p \v 49 तेवी यीशु उबरीन केयो, “ओयाह माहु फाय लियावो।” \p केरीन माणहे आंदलाह हादिन केया, “ईमोत मेल! उठ, तो तुवाह हादिह।” \p \v 50 आंदलो माणुह तान फाड़का टाकीन कुदिन उबरेय गीयो, एने यीशु फाय आवो। \p \v 51 एने यीशु आंदलाह फुशो, “तुवाह मार फाय रेन काय जुवे?” \p आंदलो यीशुह जापाप आप्यो, “एय गुरू, मी पुशो देखणे बाज जाव।” \p \v 52 यीशु आंदलाह केयो, “जातरे, तारो बुरहो तुवाह हुदार दियेल हे।” \p आंदलो चालोच देखणे बाज गीयो एने वाटे यीशुन पासाण चाल पोड़नो। \c 11 \s यरूशलेम माय जिकीन रिगणो \r (मत्ती 21:1-11; लुका 19:28-40; योहान 12:12-19) \p \v 1 जेवी ता यरूशलेम ने आहने, जेतुन नावान बोयड़ा पोर बेथफगे एने बेतनिया गावान आहने आवा। ते यीशु तान चेला माय रेन दुय जाणाह ज्य सोमजाड़ीन मुकेल दिनो, \v 2 “तुमू सोमोरल्या गावा माय जावो, एने ता पोचताच तुमूह एक गेदड़ान पिलो बांद मिलेन जुड़ी, ता पोर एवी वोर कुणूस बुहील नाह सोतो। ताह सोड़ीन मार फाय लीयावज्यो। \v 3 \f + \fr 11:3 \fr*\ft मालीक; नाहते तान मालीक\ft*\f*केदी तुमूह ईखेह फुसी, ज्याह काहा सोड़तेह? ताहार तुमू ताह ज्य किज्यो, मालीकाह ज्यान गिरेज हे, एने तो चालोच ज्याह न्या लीयावणे देय।” \p \v 4 केरीन चेला जाईन गेदड़ान पिलाह बाहेर बायणा हेऱ्या खोली माय बांदिल देख्या, एने चेला ताह सोड़ने बाज गीया। \v 5 ताहरी उबरियेल थोड़ाक माणहे ज्य देखीन फुशा, “ज्या गेदड़ान पिलाह काहा सोड़तेह?” \p \v 6 जिहकेरीन यीशु कियेल ईतो, चेला तिहेच केरीन ताह केय देना, तेवी माणहे पिलाह ली जाणे देना। \v 7 चेला गेदड़ान पिलाह यीशु फाय लीयावा, ता पोर तान फाड़का टाक देना, एने यीशु ता पोर बोह गीयो। \v 8 तेवी जुलूम होवटा माणहे तान फाड़का वाटे आथरी देना, एने थोड़ाक माणहे खेताम रेन जाड़ान डालख्यु काटीन वाटी पोर पोसराव देना। \v 9 आखा माणहे जा यीशुन ओंगाण ओंगाण एने पासाण पासाण चालताला ता आयेड़ने बाज गीया, “बोगवानान बोड़ाय किरो! बोगवान ताह बोरकेत आपी जो मालीक ने नाव लेन आवीह! \v 10 बोगवान आमरो आबोख! दाऊद ने आवणार राजाह बोरकेत आपी, बोगवानान बोड़ाय एय!” \p \v 11 यीशु यरूशलेम माय पोचनो एने मोंदिर माय आवो, एने ताहरी कावदेन आखा सोमानाह हास केरीन दिख्यो। पुण हांज एय जायेल एती केरीन बारा चेला हिऱ्यो बेतनिया गावाम जात रिनो। \s यीशु अंजीरान जाड़ाह हाराप देणो \r (मत्ती 21:18,19) \p \v 12 दिहरे दिह जेवी ता बेतनिया माय रेन वोलना, तेवी यीशुह बुख लागी। \v 13 यीशु सिटोच रेन अंजीरान एक निलोगार जाड़ देखीन आहने आवो काय काह जुड़ जाय। पुण पाला सावाय कायच नाह जुड़नो, काहाकाय फोल लागणेन टेम नाह एतो। \p \v 14 तेवी यीशु जाड़ाह केयो, “एवी रेन कुणीच बी तारो फोल केदीच नाय खाय!” \p एने तान चेला ज्य होमेलने बाजरियेल एता। \s मोंदिर माय रेन वेपार केरनाराह निकालनो \r (मत्ती 21:12-17; लुका 19:45-48; योहान 2:13-22) \p \v 15 जेवी ता यरूशलेम माय आवा, यीशु मोंदिर माय जाईन ता आखा माणहाह बाहेर काड़ने बाज गीयो जा लेन देन केरताला। तो पोयशा बोदेलनारान एने पेरवा वेचणारान पाटलाह उलटाव दिनो, \v 16 एने कुणीह बी मोंदिर माय रेन सोमान लेन आवणे जाणे नाह दिनो। \v 17 तो माणहाह हिकाड़तेन केयो, “वचन माय ज्य नाह लिखेल सोतो, ‘मार मोंदिर आखी जातीन माणहान केरता विन्तान गेर रेय।’ पुण तुमू ज्याह डाकुन पाड़ावो बाणाव मेल्याह!” \p \v 18 ज्य होमलीन बोगवानान मुखी चाकऱ्या एने देरेमगुरू यीशुह मारनेन टेम होदणे बाज गीया। ता यीशुह बिताला, काहाकाय आखा माणहे यीशुन हिकवोण होमलीन बोंगलाय जाताला। \p \v 19 जेवी हांज एनी, यीशु एने तान चेला हेयराम रेन बाहेर जात रेना। \s हुकेल अंजीरान जाड़ा पोर रेन हिकवोण \r (मत्ती 21:20-22) \p \v 20 उठ्यान वेगाच, जेवी ता ता रेन आवणे बाजरियेल एता, तेवी चेला अंजीरान जाड़ाह उपेर रेन ते मुलाम वोर हुकेल देख्या। \v 21 पतरसाह ती वात एर आवी, एने तो यीशुह केयो, “एय गुरू, देख! ज्यो अंजीरान जाड़ जाह तु हाराप दियेल ईतो, हुक जायेल हे!” \p \v 22 यीशु ताह जापाप आप्यो, “बोगवाना पोर बुरहो मीलो। \v 23 \x + \xo 11:23 \xo*\xt मत्ती 17:20; 1 कुरिंथीयो 13:2\xt*\x*मी तुमूह खेरीच केथु काय जो कुण बिगेर सेंका माय ज्या बोयड़ाह केय, तु उखील जा, एने देरीया माय जाय पोड़, पुण जो आपणा मोना माय बुरहो केरी एय जाय, ताहार तान केरता तो एय जाय। \v 24 केरीन मी तुमूह केथु, ‘जेवी तुमू विन्ता केरतेह एने काह मांगतेह, बुरहो किर लिवो काय तुमूह तो जुड़ जायेल हे, एने जो बी तुमू मांगतेह, तो तुमरी केरता एय जाय। \v 25 \x + \xo 11:25 \xo*\xt मत्ती 6:14,15\xt*\x*एने जेवी तुमू उबरीन विन्ता किरहो ते केदी तुमरे मोना माय एगदान बाराम काह खोट एय ते माफ किरो, तानकेरता काय तुमरो हेरगावालो आबोख बोगवान बी तुमरो गुनो माफ केरी। \v 26 एने केदी तुमू माप नाय किरहो, ते तुमरो आबोख बी जो हेरगा माय हे, तुमरो गुनो माफ नाय केरी।’”\f + \fr 11:26 \fr*\fq एने केदी तुमू माप नाय किरहो, ते तुमरो आबोख बी जो हेरगा माय हे, तुमरो गुनो माफ नाय केरी। \fq*\ft थोड़ाक पुस्तेक माय ज्यो वचन जुड़ेल हे।\ft*\f* \s यीशुन आदिकारा पोर सावाल \r (मत्ती 21:23-27; लुका 20:1-8) \p \v 27 ता यरूशलेम माय पोशा एक वारीन आवा। जेवी यीशु मोंदिर माय फिरने बाजरियेल ईतो, तेवी मुखी चाकर्‍यो, देरेमगुरू, एने डायला यीशु फाय आवा, \v 28 एने फुसणे बाज गीया, “तुवाह ज्य काम केरनेन काय आदिकार हे? ज्यो आदिकार तुवाह कुण आपेल हे?” \p \v 29 यीशु ताह जापाप आप्यो, “मी बी तुमूह एक सावाल फुसथो, माहु जापाप आप सिकहो, ते मी तुमूह केय देह काय ज्यो काम काल्ला आदिकार माय केरथु। \v 30 योहानाह बपतीस्मा केरनेन आदिकार कुणी उगे रेन एतो: बोगवानान उगे रेन काय माणहान उगे रेन एतो? माहु जापाप आपो।” \p \v 31 ता आपसाम विचार केरने बाज गीया: “आपु काय केहु? केदी आपु केहु, ‘बोगवानान उगे रेन एतो, ताहार केय, तुमू योहान पोर बुरहो काहा नाह केऱ्या?’ \v 32 केदी आपु ज्य केहु, ‘माणहान उगे रेन एतो।’” ता माणहाह बिताला, काहाकाय माणहाह मालुम एतो काय योहान खेरीच जाणकार हे। \p \v 33 ता यीशुह जापाप आप्या, “आमुह नाह मालुम,” \p यीशु ताह केयो, “मी बी तुमूह नाह केत काय ज्य काम मी काल्ला आदिकार माय केरथु।” \c 12 \s अंगुरान खेतान किस्सो \r (मत्ती 21:33-46; लुका 20:9-19) \p \v 1 ओवतो यीशु ताह किस्सो केयीन हिकाड़ने बाज गीयो: “एक माणुह अंगुरान खेत केऱ्यो, कावदेन वाड़ बांद्यो एने रोहान केरता कुडो बाणायो। एने मालो बाणावीन किरसाणाह खेतान ठिको आपीन दिहरा देसाम जात रिनो। \v 2 जेवी अंगुरान फोलान टेम आव लागो, तेवी मालीक फोलान ईसो लेणेन केरता एक पावराह किरसाण फाय मुकल्यो। \v 3 पुण किरसाण ता पावराह देर लेदा, एने जुलूम देना, एने ठाल्ले आथे वोलाव देना। \v 4 ओवतो मालीक पुशो एक पावराह मुकल्यो; किरसाण तान मुंड फोड़ देना एने तान ईजुत लेदा। \v 5 मालीक पुशो एका पावराह मुकल्यो, ता ताह मार देना एने इहीचकेरीन दिहरा मोकतास जाणाह मुकल्यो; ता माय रेन थोड़ाक जाणाह देना, एने थोड़ाक मार देना। \v 6 एवी मोकेलनेन केरता मालीक्या फाय एकुच रेय जायेल ईतो, तान मोंगाल्लो बिटोख ईतो। सेवली बुखेत ताह बी ता फाय मोकेल दिनो। तान ज्यो विचार एतो, ‘मार सोरान ता मान मेलती।’ \v 7 पुण किरसाण एका दिहराह केया, ‘ज्यो ते मालीक ने बिटोख हे। केदी आपु ज्याह मार देहु, ताहार ज्य मालदेन आपणोच एय जाय!’ \v 8 केरीन किरसाण ताह देरीन मार देना, एने अंगुर ने खेतान बाहेर तान देड़ टाक देना।” \p \v 9 यीशु ताह फुशो, “एवी अंगुरान खेतान मालीक काय केरी?” तो आवीन ता किरसाणाह मारी एने अंगुरान खेत दिहराह आप देय। \v 10 काय तुमू पुस्तेक माय ज्यो बाग नाह वाशा: \q1 “जा देगड़ाह मिस्तऱ्या कामान नाह जाण्या, \q2 तोच दिगोड़ कोपरान मुखी बोण गीयो। \q1 \v 11 ज्य मालीक ने उगे रेन ईयेल हे; \q2 एने आपणी नेजेर माय जुलूम मोठो हे!” \p \v 12 तेवी यहुदि नेता यीशुह देरनेन केरता कोसीत केऱ्या, काहाकाय ता सोमजी जायेल एता काय आमरी बाराम ज्यो किस्सो कियेल हे। पुण ता माणहान गेरदीह बिताला, केरीन ता यीशुह सोड़ीन जात रेना। \s फालो आपणेन बाराम सावाल \r (मत्ती 22:15-22; लुका 20:20-26) \p \v 13 तेवी यीशुह वातु माय फासाड़नेन केरता फरिसी एने राजा हेरोदेसान टोलीन थोड़ाक माणहाह ता फाय मोकल्या। \v 14 ता यीशु फाय आवीन केया, एय गुरू, आमु जाणतेह काय तु खीरलो हे, एने कुणीन पारवाय नाह केरने। काहाकाय तु माणहान मुय देखीन वातु नाह केरने, पुण बोगवानान वाट खेराय माय हिकाड़ेह। आमुह ज्य कि रोम ने राजाह फालो आपणे नेम ने गेत हे काय नाह? आमु फालो आपज्यो काय नाय? \p \v 15 पुण यीशु तान कोपेट जाणीन जापाप आप्यो, “तुमू माहु काहा फासाड़नेन कोसीत केरतेह? एक चांदीन सिक्को माहु फाय लावो, एने माहु ताह देखणे दिवो।” \p \v 16 ता यीशु फाय एक सिक्काह लेन आवा, एने यीशु ताह केयो, “ज्या पोर साप एने नाव कुणीन हे?” \p ता जापाप आप्या, “रोम ने राजान हे।” \p \v 17 यीशु ताह केयो, “जो रोम ने राजान हे तो रोम ने राजाह, एने जो बोगवानान हे तो बोगवानाह आपो।” एने ता ज्य होमलीन बोंगलाय गीया। \s मुरेल माय रेन जीव उठणेन बाराम सावाल \r (मत्ती 22:23-33; लुका 20:27-40) \p \v 18 \x + \xo 12:18 \xo*\xt प्रेरितान काम 23:8\xt*\x*थोड़ाक सदुकी यीशु फाय आवा, तान मान्ने ज्य एतो काय मुरेल माणहान जीव उठणो नाह सोतो, ता यीशुह फुशा, \v 19 “एय गुरू, मुसा आपणी केरता नेम आपेल हे: ‘केदी कुणीन बी बाहख बिगेर सोरान मोर जाय, एने तान बायकु रेय जाय, ते तान बाहख ती बायकु हिऱ्यो वाराड़ केर लेय एने बायाख ने केरता वोच पायदा केरी।’ \v 20 हात बाहख एता; तेवी पेल्ला बायाख ने वाराड़ एय गीयो एने बिगेर सोरान मोर गीयो। \v 21 तेवी दुसरो बाहख बी ती बायकु हिऱ्यो वाराड़ किऱ्यो, एने बिगेर सोराच ने मोर गीयो। तीसरो बाहख बी इहीचकेरीन किऱ्यो। \v 22 इहकेरीन हातु बाहख बी बिगेर सोरान मोर गीया। तान पासाण ती बायकु बी मोर गियी। \v 23 पोशो जीव उठणेन बाद ती कुणीन लाडी रेय? काहाकाय ती हेऱ्या हातु बी वाराड़ किरेल एता।” \p \v 24 यीशु ताह जापाप आप्यो, “तुमू जुलूम बुल माय पोड़ रेनाह! एने तुमू काय जाणतेह? तुमू नाह वचनाह जाणतेह, एने नाह बोगवानान ताकेतीह। \v 25 जेवी माणहे मुरेल माय रेन जीव उठती, तेवी ता हेरगा माय हेरोगदुतान गेत रेती एने वाराड़ नाय केरती। \v 26 एवी, मुरेल माणहान जीव उठणेन बाराम काय तुमू मुसान पुस्तेक माय हेलगीताला जाड़ान बाराम नाह वाशा? बोगवान मुसाह कियेल, ‘मी अब्राहाम ने बोगवान, इसहाक ने बोगवान, एने याकुब ने बोगवान हे।’ \v 27 बोगवान मुरेल माणहान नाह, पुण जीवतालान बोगवान हे। तुमू जुलूम चुक रेनाह!” \s आखाम रेन मुखी कायदो \r (मत्ती 22:34-40; लुका 10:25-28) \p \v 28 तुलेचबूखे एक देरेमगुरू ता रेन जाणे बाजरियेल ईतो एने ताह बोलचाल केरताला होमल्यो। तो ज्यो जाणीन काय यीशु ताह हास केरीन जापाप आपेल हे, केरीन तो आवीन यीशुह सावाल फुशो, “आखाम रेन मुखी कायदो काल्लो हे?” \p \v 29 \f + \fr 12:29 \fr*\ft आमरो मालीक जो आमरो बोगवान हे तोस एकमेल मालीक हे; नाहते मालीक ओलोस आमरो बोगवान हे, फोक्‍तो मालीक ओलोस।\ft*\f*यीशु ताह जापाप आप्यो, “आखाम रेन मुखी कायदो ज्यो हे: ‘एय इस्राएल ने माणहे हुमलो! मालीक तारो बोगवान एकुच हे। \v 30 एने तु मालीक तारा बोगवानाह तारो आखो मोन लागाड़ीन, एने तारो आखो जीव लागाड़ीन, एने तारी आखी इकेल केरीन, एने तारी आखी ताकेत केरीन मोंग किरजे।’ \v 31 एने दिहरो मोहत्वान उकुम ज्यो हे: ‘तु तारा आहने रेणाराह मोंग किरजे।’ ज्या दुय कायदाह रेन दिहरो काल्लोस कायदो मुखी नाय मीले।” \p \v 32 तो देरेमगुरू यीशुह केयो, “एय गुरू, जुलूम हाजो! तार केणो कायेम खेरीच हे, तो एकुच बोगवान हे, एने ताह सोड़ीन दिहरो काल्लोस नाय मीले। \v 33 एने बोगवानाह तारो आखो मोन एने तारी आखी इकेल एने तारी आखी ताकेत केरीन मोंग किरजे, एने आपणा आहने रेणाराह आपणे हारको मोंग केरने आखी बेटीह रेन एने बोलीह रेन वोदार हे।” \p \v 34 \x + \xo 12:34 \xo*\xt लुका 10:25-28\xt*\x*तेवी यीशु दिख्यो काय तो सोमजीन जापाप आपेल हे, केरीन ताह केयो, “तु बोगवानान राजाह रेन सिटो नाय मीले।” \p एने कुणीह पोशो ताह काय फुसणेन ईमोत नाह एनी। \s मसीन बाराम सावाल \r (मत्ती 22:41-46; लुका 20:41-44) \p \v 35 उवतो यीशु मोंदिर माय हिकाड़ते लेन तान ओंगाण ज्यो सावाल मिल्यो, “देरेमगुरू ज्य काहा केतेह काय मसी दाऊद ने वोस हे? \v 36 काहाकाय दाऊद खुद चोखाला जीवा माय बोरायीन कियेल हे: \q1 “मालीक बोगवान मार मालीकाह केयो, \q2 मार जीवड़े उगे बोह \q2 जाह वोर काय मी तार दुसमोनाह तारा पाया बुंदे नाय केर देव।” \p \v 37 दाऊद ते खुद ताह मालीक किथे; ते मसी तान वोस किहीक एय सिकेह? \s देरेमगुरूह रेन जोगवीन रिज्यो \r (मत्ती 23:1-36; लुका 20:45-47) \p एने माणहान गेरदी यीशुन वातु खुसी माय होमेलताला। \v 38 यीशु माणहाह हिकाड़ते लेन केयो, “देरेमगुरू हेऱ्या रेन जोगवीन रिज्यो, जा लाम्बा लाम्बा चोगा पेरीन आटा माय फिरनु काय माणहे ताह नमस्‍कार केरी एने तान मान मेली। \v 39 एने ता बोक्ती केरन्या गेरा माय मुखी जागे एने पोंगेत माय हाजो जागो बी होदतेह। \v 40 ता रांडायेल बायकुन गेराह ठेगीन लुट लेतेह, एने देखाड़नेन केरता जुलूम वार वोर विन्ता केरती रेतेह। ता होवटो डेंड बोकती!” \s गेरीब रांडायेल बायकुन बेट \r (लुका 21:1-4) \p \v 41 यीशु मोंदिर ने बेट केरनेन जागे बोहीन देखणे बाजरियेल ईतो काय माणहे मोंदिर ने दान पेटीम किहीक पोयशा टाकतेह। मोकतास मालदार माणहे जुलूम होवटा पोयशा टाक्या; \v 42 तेवी एक गेरीब रांडायेल बायकु बी आवीन दुय आना टाक्यी, जान किमोत जुलूम कोमी एती। \v 43 तेवी यीशु तान चेलाह आहने हादिन केयो, “मी तुमूह खेरीच केथु काय मोंदिर ने बेट माय दान पेटीम टाकणाराह रेन ज्यी गेरीब रांडायेल बायकु आखाम रेन वोदार टाकेल हे। \v 44 काहाकाय मालदार तान वोदार माय रेन थोड़ोक टाकेल हेते; पुण ज्यी तीन गेरबी माय रेन आखो टाक दियेल हे, जो ती फाय एतो।” \c 13 \s मोंदिरान ओदेरनेन बाराम जाणाव \r (मत्ती 24:1,2; लुका 21:5,6) \p \v 1 जेवी यीशु मोंदिर माय रेन निकेलतालो, तेवी तान चेला माय रेन एक ताह केयो, “एय गुरू! देख, कोहला जुलूम मोटला दिगोड़ एने मोटला आवाल्या हेते!” \p \v 2 यीशु ताह जापाप आप्यो, “तुमूह ज्या मोटला आवाल्या लागतेह? खेरी ते ज्य हे काय न्या आवाल्यान एक बी दिगोड़ तान जागे नाय रेय; आखा दिगोड़ ओदरी जाती।” \s तेकलीत एने दुख \r (मत्ती 24:3-14; लुका 21:7-19) \p \v 3 जेवी यीशु जेतुन बोयड़ा पोर रेन मोंदिराह देखणे बाजरियेल ईतो, तेवी पतरस, याकुब, योहान, एने अन्द्रियास ज्या कुवालाच जाईन ताह फुशा। \v 4 “आमुह के काय ज्‍यु वातु केवीह एती, एने जेवी ज्‍यु आखी वातु पुऱ्यू एणेन आवरेय ती टेम माय काल्ली निसाणी रेय।” \p \v 5 तेवी यीशु चेलाह केणे बाज गीयो, “तुमूह कुण बी बोड़कावे नाय केरीन जोगवीन रिवो। \v 6 जुलूम जाणे मार नाव लेन आवीन केती, ‘मी मसी हे!’ एने जुलूम जाणाह बोड़कावती। \v 7 जेवी तुमू लेड़ाय एने लेड़ाय ने बाराम होमेलहो, ते मा बिहो। काहाकाय ज्य एणेन जोरेवरी हे, पुण ज्यान मतलब ज्य नाह सोतो काय सेवल्यो टेम आव लागेल हे। \v 8 देसा हेऱ्या देस लेड़ाती; एने राज ने विरोद राज उठती। जा ता बुकम्प एती, एने काल पोड़ी। जेवी ज्य एय तेवी पिड़ान सुरवात एय जाय।” \p \v 9 \x + \xo 13:9 \xo*\xt मत्ती 10:17-20; लुका 12:11,12\xt*\x*पुण तुमू जोगवीन रिज्यो। काहाकाय माणहे तुमूह देरीन कोरटा माय ली जाईन होप देती। माणहे तुमूह पोंचा माय देती; तुमूह मार हाजाली खोबरीन केरता राजान एने आदिकारीन ओंगाण उबा केरती काय तान केरता पुरावो रेय। \v 10 पुण सेवल्यो टेम आवणेन पेल, हाजाली खुबेर आखा देसा माय पारचार केराय जाय। \v 11 जेवी चोकसी केरनेन केरता तुमूह माणहे देरीन कोरटा माय होपती। तेवी पेलुच चिन्ता मा किरहो काय आमु काय केहु; पुण जो काय तुलबूखे तुमूह केवाय जाय तोच किज्यो। काहाकाय बोलनारे तुमू नाह सोता, पुण चोखालो जीव हे। \v 12 बाहख बायाख मार देय, एने आबोख बेटाख हिऱ्यो बी इहीचकेरीन केरी। सोरा आईख आबाख ने विरोद एय जाती एने ताह माराव देती। \v 13 \x + \xo 13:13 \xo*\xt मत्ती 10:22\xt*\x*एने तुमू मार पोर बुरहो किरेल हेते, केरीन आखा माणहे तुमू हेऱ्या दुसमोनाय केरती। पुण जो आखरी वोर दिर देरीन मार पोर बुरहो केरी, ताच ने सुटकारो एय। \s मोटली पिड़ा \r (मत्ती 24:15-28; लुका 21:20-24) \p \v 14 पुण जेवी तुमू ता उजाड़नार खाराब चिजीह जा हाजो नाह ता उबरियेल दिखहो, “वाचणार सोमजी लेय,” ते जा यहुदिया माय एती ता बोयड़ा पोर नाह जाय; \v 15 \x + \xo 13:15 \xo*\xt लुका 17:31\xt*\x*जो गेरा पोर एय तो नेचो उतेरनेन केरता टेम नाय गोमाड़ी; \v 16 एने जो खेताम एय, तो तान फाड़का लेणेन केरता पासाण नाय जाय। \v 17 ता दिह्या माय जी पेटावाली एने आतल्या सोराह बुजो खावाड़तेय, त्युन केरता हाय, हाय! \v 18 एने बोगवाना फाय विन्ता किरो काय ज्य हियालान दिह्याम नाय रेय। \v 19 \x + \xo 13:19 \xo*\xt प्रकाशितवाक्य 7:14\xt*\x*काहाकाय ता दिह ओहला पिड़ान रेती काय दुनियान सुरवात रेन जो बोगवान बाणायेल हे, एवी वोर नाह ते ईयेल एतो एने नाय उंजु केदी एय। \v 20 केदी बोगवान ता दिह्याह नाय गेटेवतो, ते काल्लोस जेनवार नाय वोचतो; काहाकाय निवाड़ेल माणहान केरता, तो पिड़ान दिह्याह गेटाड़ेल हे। \p \v 21 ती टेम माय कुण बी तुमूह केय, दिखो, मसी न्या हे, एने दिखो, ता हे, ते बुरहो मा किरहो; \v 22 काहाकाय जुठा मसी एने जुठा जाणकार उठीन उबरी जाती, एने निसाणी एने सोमेज ने बाहेर चोमेत्कारान काम देखाड़ती काय केदी एय सेकी ते निवाड़ेल हेते ताह बी बोड़काव देती। \v 23 पुण तुमू जोगवीन रिवो; दिखो, मी तुमूह आखी वातु पेलुच रेन केय दियेल हे। \s माणहान बिटोख यीशु तान पोशो देरती पोर आवणो \r (मत्ती 24:29-31; लुका 21:25-28) \p \v 24 \x + \xo 13:24 \xo*\xt प्रकाशितवाक्य 6:12\xt*\x*ता दिह्या माय ती पिड़ान पासाण दिह आदारलो एय जाय, एने चांद उजालो नाय आपी; \v 25 \x + \xo 13:25 \xo*\xt प्रकाशितवाक्य 6:13\xt*\x*एने जुगाम रेन तारा पोड़ने बाज जाती; एने जुगान ताकेत आलाड़ाय जाय। \v 26 \x + \xo 13:26 \xo*\xt प्रकाशितवाक्य 1:7\xt*\x*तेवी माणहे माणहान बेटाख मोटली ताकेत एने बोड़ाय हिऱ्यो वादला माय आवतालो देखती। \v 27 ती टेम तो तान हेरोगदुताह मोकली, एने देरतीन एक कोपरे रेन ते दिहरे कोपरे वोर, कावदेन रेन बोगवानान निवाड़ेल माणहाह एकठा केरी। \s अंजीरान जाड़ान किस्सो \r (मत्ती 24:32-35; लुका 21:29-33) \p \v 28 अंजीरान जाड़ाह देखीन ज्यी वात हिको। जेवी तान डाल हुवाली एय जाथे, एने पाला फुटणे बाज जातेह; ते तुमू जाण जातेह काय उनालो आहनेच हे। \v 29 तिहेच केरीन जेवी तुमू ज्‍यु वातुह एताल्यु दिखहो, ते जाण जाज्यो काय टेम आहनेच हे। \v 30 मी तुमूह खेरीच केथु जाह वोर ज्‍यु आख्‍यु वातु पुरी नाय एय जाती, ज्यी पिढी खेतेम नाय एय। \v 31 जुग एने देरती टेल जाय, पुण मार वचन केदी नाय टेली। \s जोगवीन रिवो \r (मत्ती 24:36-44) \p \v 32 \x + \xo 13:32 \xo*\xt मत्ती 24:36\xt*\x*ता दिह्यान एने ती गेड़ीन बाराम कुण नाह जाणेत, नाह हेरगान हेरोगदुत एने नाह बोगवानान बिटोख; पुण आबोख बोगवान ओलोच जाणेह। \v 33 दिखो, जागताला एने जोगवीन रिवो, काहाकाय तुमू नाह जाणते काय तो टेम केवीह आवी। \v 34 \x + \xo 13:34 \xo*\xt लुका 12:36-38\xt*\x*ज्य ता माणहान गेत हे जो दिहरा देसाम जाणे बुखेत, तान पावराह गेरान आदिकार आप्यो एने आखाह तान काम केय देन होपीन जागल्याह जागतालो रेणेन उकुम आप्यो। \v 35 तानकेरता जाकता रिवो, काहाकाय तुमू नाह जाणते काय गेरान मालीक कुलबुखे आवी, हांज पोर नाहते आदि राती, नाहते कुकड़ा वाहणेन टेम, नाहते दिह उगणेन पेल। \v 36 इहकेरीन नाय एणे जुवे काय तो उचकाहुच आवीन तुमूह हुवताला आत केरी। \v 37 एने जो मी तुमूह केथु तोच आखाह केथु: जागते रिवो। \c 14 \s यीशुन विरोद माय चाल \r (मत्ती 26:5; लुका 22:1-2; योहान 11:45-53) \p \v 1 फसह नावान एने अखमीरी रोटान तिवाराह दुय दिह बाकी रेय जायेल एता; मुखी चाकऱ्या एने देरेमगुरू यीशुह देरावणेन गालो काड़ताला काय ताह किहीक देरहु एने मारहु; \v 2 पुण ता केताला काय, “तिवारान दिह ओहलो नाय एणे जुवे काय माणहा माय देंग्गो एय जाय।” \s बेतनियाह माय यीशुन संस्‍कार \r (मत्ती 26:6-13; योहान 12:1-8) \p \v 3 \x + \xo 14:3 \xo*\xt लुका 7:37,38\xt*\x*जेवी यीशु बेतनियाह माय शमोन ने गेर रूटो खाणेन बुहेल ईतो जाह पेल कोढ एतो, तेवी एक बायकु दोवल्या देगड़ान सिसी माय चोखो जटामासीन गेंदाण्यो तेल लेन आवी; एने सिसी उगाड़ीन तेल यीशुन मुंडा पोर रोचीव देनी। \v 4 पुण थोड़ाक माणहे नाराज एय गीया एने केया, “ज्य गेंदाण्यो तेल काहा विरखावेह? \v 5 \f + \fr 14:5 \fr*\ft चांदीन सिक्‍का, देखी 6:37।\ft*\f*काहाकाय ज्याह एक वोरह्या रेन होवटी मोंजरीन किमोत माय वेचीन गेरब्याह वाट देती।” एने ता जुलने बाज गीया। \fig सिसी माय जटामासीन तेल|alt="Jars with spikenard" src="hk00117c.tif" size="col" copy="Horace Knowles ©" ref="14:3"\fig* \p \v 6 यीशु ताह केयो, तीह रेणे दिवो; तीह काहा तारास देतेह? ती मार पोर बोलो किरेल हे। \v 7 गेरीब जेलेमक्या तुमरी हेऱ्या रेती, एने जेवी तुमू हुदहो ते दिह तुमू ता हेऱ्या बोलो केर सिकहो, पुण मी तुमरी हिऱ्यो जेलेमक्यो नाय रेव। \v 8 जोलो ती केर सेकताली तो ती किरेल हे, ती माहु बुजणेन पेल मार सेरीर पोर गेंदाण्यो तेल लागाड़ीन तियार किरेल हे। \v 9 मी तुमूह खेरीच केथु, “आखी केली माय जा का हाजाली खोबरीन पारचार एय, ता ज्यीन ज्या कामान बाराम बी ज्यीन एर केराय जाय।” \s यहुदा यीशुह फरिसीन आथाम होपणे \r (मत्ती 26:14-16; लुका 22:3-6) \p \v 10 यहुदा इस्‍कोरिती बारा चेलाम रेन एक ईतो, मुखी चाकऱ्या फाय गीयो काय, तान केरता काय तो यीशुह तान आथाम होप सेकी। \v 11 ता ज्यो होमलीन खुस एय गीया, एने पोयशा आपणेन वायदो केऱ्या, एने यहुदा गालो होदतालो काय यीशुह देराव देव। \s चेला हिऱ्यो यीशु फसह तिवारान सेवल्यो खाणो \r (मत्ती 26:17-25; लुका 22:7-14,21-23; योहान 13:21-30) \p \v 12 अखमीरी रोटान तिवारान पेल्ले दिह, जा माय ता मेंड्रान पिलाह फसह केरीन बोली चेड़ावताला, यीशुन चेला ताह फुशा, “तु का हुदेह काय आमु जाईन तार केरता तिवार खाणेन तियारी केरहु?” \p \v 13 यीशु तान चेलाम रेन दुय जाणाह ज्यो केयीन मुकल्यो, “गावाम जावो, एने एक माणुह पाण्यान गुंडो उखलीन तुमूह जुड़ी, तान पासाण जाज्यो; \v 14 एने तो जा गेराम जाय, ता गेरान मालक्याह किज्यो, गुरू फुसे मार चेला हिऱ्यो फसह तिवारान खाणो खाणेन खोली काहरी हे? \v 15 तो तुमूह उपेर हिंगारेल एक मोटली खोली देखाड़ देय, एने ताच आखो आपणी केरता तियार किरज्‍यो।” \p \v 16 तेवी चेला ता रेन निकलीन गावाम आवा, एने जिहकेरीन यीशु चेलाह कियेल ईतो, तोहलो देख्या; एने फसह ने तिवारान खाणो तियारी केऱ्या। \p \v 17 जेवी हांज पोड़ गियी, तेवी यीशु बारा चेला हिऱ्यो आवो। \v 18 जेवी ता खाणेन बोह रियेल एता, तेवी यीशु चेलाह केयो, “मी तुमूह खेरीच केथु काय तुमरे माय रेन एक जाण जो मार हिऱ्यो रूटो खाते, तो मार दुसमोनान आथाम होप देय।” \p \v 19 एने चेला नाराज एय गीया एने ता एक एक जाण यीशुह केया, “काय तो मी हे?” \p \v 20 यीशु चेलाह जापाप आप्यो, “तुमू बारा जाणाम रेन एक हे, जो मार हिऱ्यो तेलीम आथ टाकेह। \v 21 काहाकाय मी माणहान बेटाख ने बाराम जिहकेरीन लिखेल हे, तिहेच केरीन ईथे; पुण ता माणहा पोर हाय जान आथा केरीन मी माणहान बिटोख मार दुसमोनाह होपाय जाय। केदी ता माणहान जेल्मोच नाय एतो ते तान केरता हाजो रेतो।” \s मालीकान खाणो \r (मत्ती 26:30; लुका 22:14-20; 1 कुरिंथीयो 11:23-25) \p \v 22 जेवी ता रूटो खाताला, तेवी यीशु रूटो उखलीन बोगवानान दन्यवाद किऱ्यो, एने रूटो मुड़ीन चेलाह आप्यो एने ताह केयो, “लिवो, ज्यो मारो सेरीर हे।” \p \v 23 ओवतो यीशु वाटको विसीन दन्यवाद किऱ्यो, एने चेलाह आप्यो; एने आखा चेला तो पिय लेदा। \v 24 तेवी यीशु चेलाह केयो, “बोगवानान एने माणहान विचीम नोवाली वायदो देखाड़नेन जी मारी लुय हे, जी जुलूम जाणान केरता वोयाड़ाय जाथे। \v 25 मी तुमूह खेरीच केथु, ‘अंगुरान रोह ते दिह वोर केदी नाय पिव, जाह वोर बोगवानान राज माय नोवाला अंगुरान रोह नाय पिय लेव।’” \p \v 26 ता गीत गावीन बोगवानान बोड़ाय केऱ्या, ओवता ता बाहेर जेतुन नावान बोयड़ा पोर गीया। \s पतरसान नाकारनेन जाणाव \r (मत्ती 26:31-35; लुका 22:31-34; योहान 13:36-38) \p \v 27 तेवी यीशु चेलाह केयो, “तुमू आखा माहु सोड़ीन नाह जाहो, काहाकाय वचन इहकेरीन किथे, ‘मी गोवालाह मारूह, एने मेंड्रान टुलो जोत तोथा वेराय जाती।’ \v 28 \x + \xo 14:28 \xo*\xt मत्ती 28:16\xt*\x*पुण मी जीव उठुह एने ओवतो तुमूह रेन पेल गेलील माय जाह।” \p \v 29 पतरस यीशुह केयो, “केदी आखा तुवाह सोड़ देती, पुण मी तुवाह नाय सोडु।” \p \v 30 यीशु पतरसाह जापाप आप्यो, “मी तुवाह खेरीच केथु काय आज रातीच कुकड़ो दुय वारीन वाह देणेन पेल, तु तीन वारीन माहु नाकार हे।” \p \v 31 पुण पतरस उंजु बी पाको बुरहो आपीन केयो, “केदी माहु तार हेऱ्यो मोरने बी पोड़ी, तीबी मी तुवाह नाय नाकारू।” इहीचकेरीन आखा चेला बी केया। \s गतसमनी बोगीचा माय यीशुन विन्ता \r (मत्ती 26:36-46; लुका 22:39-46) \p \v 32 ओवता ता गतसमनी नावान बोगीचा माय आवा, एने यीशु तान चेलाह केयो, “मी विन्ता केरथु ताह वोर न्या बोह रिवो।” \v 33 उवतो यीशु पतरस, याकुब एने योहानाह आरही ली गीयो; एने यीशु नाराज एने मोंदड़ालोह एय गीयो, \v 34 एने यीशु ताह केयो, “मारो मोन जुलूम नाराज हे, न्या वोर काय मी मोरने माय हे: तुमू न्याच रिवो, एने जागताला रिवो।” \p \v 35 ओवतो यीशु थोड़ोक ओंगाण गीयो एने बुई पोर पोड़ीन विन्ता केरने बाज गीयो काय केदी एय सेकी ते ज्यी गेड़ी माहु पोर रेन टेल जाय, \v 36 एने केणे बाज गीयो, “एय अब्बा, एय आबा, तुवाह आखो काय एय सिकेह; ज्यी पिड़ा माहु पोर रेन सिटो केर दे: तीबी मी होदथु तोहलो नाह, पुण जो तु हुदेह तोच एय।” \p \v 37 जेवी यीशु पुशो आवो, तेवी तीन चेलाह हुवताला देखीन पतरसाह केयो, “एय शमोन तु हुवेह? काय तु एकताल बी जागतालो नाह रेय सिकेत।” \v 38 तुमू आखा जागताला रिवो एने विन्ता किरते रिवो काय तुमू पारेख माय नाय पुड़हो। जीव ते तियार हे, पुण सेरीर कोमजोर हे। \p \v 39 एने यीशु पुशो जात रिनो, तेवी यीशु तोच बोल बोलीन विन्ता केरने बाज गीयो। \v 40 पुशो यीशु आवीन ताह हुवताला दिख्यो, काहाकाय ता निंद माय गाराय रियेल एता; एने नाह जाणताला काय, ताह काय जापाप आपज्यो। \p \v 41 पुशो यीशु तिसरी वार आवीन ताह केयो, “काय तुमू एवी वोर निरहा हुवतेह? बास ती गेड़ी आव लागीह; दिखो एवी मी माणहान बिटोख पापी माणहान आथाम होपाय जाह।” \v 42 उठो! चालो एने दिखो, माहु मारनेन केरता देरनार आहने आव पुचील हे। \s यीशुह बुल माय देरीन होप देणु \r (मत्ती 26:47-56; लुका 22:47-53; योहान 18:3-12) \p \v 43 यीशु ता हिऱ्यो वातु केरने बाजरियेल ईतो, तोलाक माय यहुदा जो बारा चेलाम रेन एक ईतो, यहुदा मुखी चाकऱ्या एने देरेमगुरू एने डायडाया उगे रेन एक होवटाली गेरदी लेन चालोच आव पोचनो, जा तालवार्‍यु एने डेंगा लेय रियेल एता। \v 44 यीशुह होपणार ताह जो पुतो आपेल ईतो, “जा एदम्याह मी गुल्‍या देह ताह तुमू देरीन हाकली केरीन बांदिन ली जाज्यो।” \p \v 45 यहुदा आवो एने चालोच यीशुन आहने आवीन केयो, “एय गुरू केयीन यीशुह गुल्‍या दिनो।” \v 46 तेवी ता आहने आवीन यीशु पोर आथ टाक्या एने ताह देर लेदा। \v 47 चेलाम रेन जा आहने उबरियेल एता, एक जाण तालवार काड़ीन मुखी चाकर्‍यान पावराह दिनो एने तान कान तोड़ दिनो। \v 48 यीशु गेरदीह केयो, “काय तुमू माहु गुनेगार सोमजीन देरनेन केरता तालवार्‍यु एने डेंगा लेन आवाह? \v 49 \x + \xo 14:49 \xo*\xt लुका 19:47; 21:37\xt*\x*मी दाड़ीन दिह मोंदिर माय तुमरी हिऱ्यो रेतालो एने हिकाड़तालो तेवी तुमू माहु नाह देऱ्या, पुण ज्य ज्यानकेरता ईयेल हे काय पुस्तेक ने वातु पुरी एय।” \p \v 50 ज्य होमलीन आखा चेला यीशुह सोड़ीन नाह गीया। \p \v 51 एक जुवान उगाड़ला सेरीर पोर डाठी पांगरीन यीशुन पासाण आवो, एने ता माणहे ताह देरनेन कोसीत केऱ्या। \v 52 पुण तो डाठीह सोड़ीन उगाड़लोच नाह गीयो। \s यीशुह यहुदिन मोटला पोंचान सोमोर ली जाणु \r (मत्ती 26:57-68; लुका 22:54,55,63-71; योहान 18:13,14,19-24) \p \v 53 ता यीशुह मुखी चाकऱ्या फाय ली गीया; एने आखा मुखी चाकऱ्या एने देरेमगुरू एने डायला ता फाय टोलवाय गीया। \v 54 पतरस सीट सिटोच यीशुन पासाण पासाण मुखी चाकर्‍यान वाड़ान खोलीम वोर आवो, एने सिपाया हिऱ्यो बोहीन आक्‍ठो तापणे बाज गीयो। \v 55 तेवी यहुदिन मोटला पोंचा माय मुखी चाकऱ्या यीशुह मारनेन केरता तान विरोद माय पुरावो होदताला, पुण नाह जुड़नो। \v 56 थोड़ाक माणहे यीशुन विरोद माय जुठो पुरावो देताला, पुण तान पुरावो एक हारको नाह ईतो। \p \v 57 तेवी थोड़ाक माणहे उबरीन यीशुन विरोद माय इहकेरीन पुरावो देना, \v 58 \x + \xo 14:58 \xo*\xt योहान 2:19\xt*\x*“आमु ज्याह इहकेरीन केतालो होमलेल हेते, काय आथा केरीन बादेल मोंदिराह मी ओदार देह, एने तीन दिह्या माय दिहरो उबो केरूह, एने तो आथा केरीन बादेल नाय रेय।” \v 59 पुण तान ज्यो पुरावो बी एक हारको नाह ईतो। \p \v 60 तेवी मुखी चाकर्‍यो विची माय उबरीन यीशुह फुशो, “ज्या माणहे तारे विरोद माय काय पुरावो देतेह, तु कायच जापाप नाह आपेत?” \p \v 61 पुण यीशु ठावकोच रिनो, एने काय जापाप नाह आप्यो। पुशो मुखी चाकर्‍यो यीशुह फुशो, “काय तु ता बोरकेतवाला बोगवानान बिटोख मसी हे?” \p \v 62 तेवी यीशु जापाप आप्यो, “होव मी हे,” एने तुमू माणहान बेटाख ताकेतवाला बोगवानान जीवड़े उगे बोहीन, एने जुगाम वादला पोर आवतालो दिखहो। \p \v 63 तेवी ज्य होमलीन मुखी चाकर्‍यो तान फाड़का फाड़ीन केयो, “एवी आमुह उंजु काल्ला पुरावान गिरेज नाय मीले?” \p \v 64 तुमू ज्यी चिहटा होमेल लियेल हेते, ज्या पोर तुमरो काय विचार हे? ओवता ता आखा केया ज्यो मारनेन डेंडान बाराबोर हे। \p \v 65 तेवी थोड़ाक यीशु पोर थुपणे बाज गीया, एने यीशु पोर फाड़को टाकीन एने यीशुह केताला, “जाणाव केरीन के काय तुवाह कुण देनोह, एने राखवाल्या यीशुह देरीन थापोड़ देताला।” \s पतरस यीशुह नाकारने \r (मत्ती 26:69-75; लुका 22:56-62; योहान 18:15-18,25-27) \p \v 66 जेवी पतरस निड़ो खोलीम बोह रियेल ईतो, ते मुखी चाकर्‍यान पावेरनी माय रेन एक ता आवी, \v 67 एने पतरसाह आक्‍ठो तापतालो देखीन एने तान उगे नेजेर टाकीन केयी, “तु बी ते ता यीशु नासरी हिऱ्यो ईतो।” \p \v 68 पतरस तीन वात टाल दिनो, एने केयो, “मी नाह जाणेत एने नाह सोमजेत तु काय किथे,” ओवतो तो फाटेक उगे गीयो; एने कुकड़ो वाह दिनो।\f + \fr 14:68 \fr*\ft थोड़ाक लेख माय तोलाक माय एक कुकड़ो वाह दिनो नाह लिखेल हे।\ft*\f* \p \v 69 ती पावेरनी पतरसाह देखीन ता माय जा आहने उबरियेल एता, ताह केणे बाज गियी, “ज्यो ताम रेन एक हे।” \p \v 70 पुण पतरस पुशो नाकार किऱ्यो। थोड़ीक वार माय जा आहने उबरियेल एता पतरसाह केया, “खेरीच तु ता माय रेन एक हे; काहाकाय तु बी गेलील वालो हे।” \p \v 71 पुण पतरस ताह केयो, माहु बोगवान खेतेम केरी, मी सुगोण खाईन खेरीच केथु, “मी ता माणहाह जान वातु तुमू केरतेह मी नाह जाणेत।” \p \v 72 तेवी चालोच दिहरी वार कुकड़ो वाह दिनो। तेवी पतरसाह ती वात जी यीशु ताह कियेल ईतो एर आवी: “कुकड़ो दुय वार वाहणेन पेल तु तीन वार माहु नाकार हे।” एने पतरस रेड़ने बाज गीयो। \c 15 \s पिलातुसान सोमोर यीशु \r (मत्ती 27:1,2,11-14; लुका 23:1-5; योहान 18:28-38) \p \v 1 उजालो एताच चालोच मुखी चाकऱ्या डायडाया, एने देरेमगुरू मिलीन यहुदिन मोटला पोंचा माय राय काड्या एने यीशुह बांदिन ली गीया, एने ताह पिलातुसान आथाम होप देना। \p \v 2 पिलातुस यीशुह फुशो, “काय तु यहुदिन राजा हे?” यीशु ताह जापाप आप्यो, “होव जिहकेरीन तु खुद केणे बाजरिनोह।” \p \v 3 तेवी मुखी चाकऱ्या यीशु पोर जुलूम वातुन गुनो लागाड़ताला। \v 4 पिलातुस यीशुह उंजु फुशो, “काय तु कायच जापाप नाह आपेत? देख ज्या तुवा पोर जुलूम वातुन गुनो लागाड़तेह।” \p \v 5 पुण यीशु कायच बी जापाप नाह आप्यो; तेवी पिलातुस जुलूम बोंगलाय गीयो। \s यीशुह मोत डेंड ने उकुम आपणु \r (मत्ती 27:15-26; लुका 23:13-25; योहान 18:39–19:16) \p \v 6 देर वोरीह फसह ने तिवारान टेम माय यहुदि माणहे एक काल्ला बी आरापीह सोड़नेन मांग केरताला, ताह पिलातुस सोड़ देतालो। \v 7 बरअब्बा नावान एक एदमी ईतो, जो रोमन सारकारान विरोद माय काम केरनारा हिऱ्यो जेली माय ईतो, जा रोमन सारकारान विरोद माय खुन किरेल एता। \v 8 एने गेरदी उपेर जाईन पिलातुसाह विन्ता केरने बाज गियी, काय जिहकेरीन तु कायेम आमरी केरता किरते आयेल हे तिहेच केर। \v 9 पिलातुस ताह जापाप आप्यो, “काय तुमरी मोरजी हे काय मी तुमरी केरता यहुदियान राजाह सोड़ देव?” \v 10 पिलातुस जाणतालो काय मुखी चाकऱ्या यीशुह कुयराये होपेल हेते। \p \v 11 मुखी चाकऱ्या माणहाह ईरेचेड़ाया काय पिलातुस बरअब्बाह आमरी केरता सोड़ देय। \v 12 ज्य होमलीन पिलातुस ताह उंजु फुशो, “ते जाह तुमू यहुदियान राजा केतेह, ताह मी काय केरू?” \p \v 13 माणहे उंजु आयेड़ने बाज गीया, “ओयाह खुरूसखाम पोर खीला ठोकीन चेड़ाव दे।” \p \v 14 पिलातुस ताह केयो, “काहा, ज्यो काय गुनो किरेल हे?” पुण ता उंजु जोरेस आयड़ीन केणे बाज गीया, “ओयाह खुरूसखाम पोर खीला ठोकीन चेड़ाव दे।” \p \v 15 तेवी पिलातुस गेरदीह खुस केरनेन केरता, बरअब्बाह तान केरता सोड़ दिनो, एने यीशुह चापका देवाड़ीन सिपायड़ाह होप दिनो काय खुरूसखाम पोर खीला ठोकीन चेड़ाव देती। \s सिपायड़ा यीशुन ईजुत उड़ाया \r (मत्ती 27:27-31; योहान 19:2,3) \p \v 16 ज्यान पासाण सिपायड़ा यीशुह प्रिटोरीयुम राज्यपाल ने राजवाड़ान ओंगाण खोली माय ली गीया, एने ता आखा रोमी सिपायड़ान टोलीह हादिन एकठा केऱ्या। \v 17 तेवी ता यीशुह जामण्या फाड़का पेराया, एने काटान मुकूट गुथीन यीशुन मुंडा पोर पेराया, \v 18 एने इही केयीन यीशुह नमस्‍कार केरने बाज गीया, “एय यहुदियान राजा, तारी जय एय।” \v 19 ता यीशुन मुंडी पोर होटा केरीन देना, एने ता पोर थुप्या, एने मांड्या वोलीन ताह वोंदते रेना। \v 20 जेवी ता यीशुन ईजुत उड़ाव लेदा, तेवी यीशुन सेरीरा पोर रेन जामण्या फाड़का काड़ीन ताच ने फाड़का पेराव देना; एने यीशुह खुरूसखाम पोर चेड़ावणेन केरता बाहेर ली गीया। \s यीशुह खुरूसखाम पोर चेड़ावणो \r (मत्ती 27:32-44; लुका 23:26-43; योहान 19:17-27) \p \v 21 \x + \xo 15:21 \xo*\xt रोमीयो 16:13\xt*\x*आलेकजांडर एने रुफुस ने आबोख शिमोन कुरेनी गावाम रेन आवतालो, ताह बोलजोबरी देऱ्या काय यीशुन खुरूसखाम उखलीन ली चाली। \v 22 एने ता गुलगुता नावान जागा पोर लावा, जान मतलब हे, “खोपड़ीन जागो।” \v 23 एने ता यीशुह माणली दावा बेचकीन अंगुरान रूह पिवाड़ ने होदताला; पुण यीशु नाह पिदो। \v 24 तेवी ता यीशुह खुरूसखाम पोर खीला ठोकीन चेड़ाव देना, एने यीशुन फाड़कान केरता चिट्ठी टाक्या एने जाह जो जुड़नो तो वाट लेदा। \v 25 जेवी ता यीशुह खुरूसखाम पोर खीला ठोकीन चेड़ाया तुलबूखे वेगाच ने नोव वाज जायेल एता। \v 26 यीशुन गुनान चिट्ठी लेखीन खुरूसखामा पोर लागाड़ देना, “ज्यो यहुदियान राजा हे।” \v 27 ता यीशु हेऱ्या दुय डाकुह एक तान जीवड़े उगे एने दिहराह तान डाखरे उगे खुरूसखाम पोर खीला ठोकीन चेड़ायेल एता। \v 28 \f + \fr 15:28 \fr*\ft थोड़ाक लेख माय वचन 28 जोड़ाय जायेल हे। देखी लुका 22:37।\ft*\f*तेवी वचन माय जो लिखेल हे, “तो गुनेगारा हिऱ्यो गेणाय गीयो, तो पुरो एनो।” \p \v 29 \x + \xo 15:29 \xo*\xt मरकुस 14:58; योहान 2:19\xt*\x*आवणे जाणारे यीशुन चिहटा केरती लेन केताला, एय मोंदिराह ओदारनार एने तीन दिह्याम बाणावणार, \v 30 खुरूसखाम पोर रेन उतरीन आपणे आपाह वोचाड़ ली। \p \v 31 इहीचकेरीन मुखी चाकऱ्या बी देरेमगुरू हेऱ्या मिलीन ता आखा यीशुन ईजुत उड़ावीन इहकेरीन केताला, ज्यो दिहराह वोचाड्यो; पुण ताहाच नाह वोचाड़ सिकेत। \p \v 32 इस्राएल ने राजा मसी, एवी खुरूसखाम पोर रेन उतेर आवी काय आमु देखीन बुरहो केरहु। एने जा दुय डाकु यीशु हेऱ्या खुरूसखाम पोर खीला ठोकीन चेड़ाय जायेल एता, ता बी इहीचकेरीन केरीन यीशुन चिहटा केरताला। \s यीशुन जीव सोड़नो \r (मत्ती 27:45-56; लुका 23:44-49; योहान 19:28-30) \p \v 33 जेवी दिह्यान बारा वाज गीया, ते आखा देसा माय आदारो सावाय गीयो, एने तीन वाजता वोर आदारोच रेनो। \v 34 दिह्यान तीन वाजता यीशु मोठेच आयड़ीन केयो, “इलोई, इलोई लमा शबक्तनी?” ज्यान मतलब हे, “एय मार बोगवान, एय मार बोगवान, तु माहु काहा सोड़ दिनोह?” \p \v 35 जा आहने उबरियेल एता ता माय रेन थोड़ाक ज्य होमलीन केया, “दिखो, ज्‍यु ते एलियाह आयड़ेह।” \v 36 एने एक जाण दोवड़ीन स्पंजाह अंगुरान माणला रूहा माय बुड़ावीन ताह टोकरा माय विलगाड़ीन यीशुह चुहाड्यो एने केयो, “उबरी जावो, देखता एलिया ज्याह खुरूसखाम पोर रेन उतारनेन केरता आवीह काय नाह।” \p \v 37 तेवी यीशु जोरेस आयड़ीन जीव सोड़ दिनो। \p \v 38 एने मोंदिरान पुड़दो उपेर रेन बुंदे वोर फाटीन दुय टुकड़ा एय गीयो। \v 39 आदिकारी जो यीशुन आहने उबरियेल ईतो, जेवी ताह इहकेरीन आयड़ीन जीव सोड़तालो दिख्यो।\f + \fr 15:39 \fr*\ft थोड़ाक लेख माय जोरेस आयड़ेल एने मोर गीयो लिखेल हे।\ft*\f* ते तो केयो, “खेरीच ज्यो माणुह बोगवानान बिटोख ईतो।” \p \v 40 \x + \xo 15:40 \xo*\xt लुका 8:2,3\xt*\x*मोकत्यु बायकु बी सेट्युच रेन देखताल्यु: ता माय मरीयम मगदलीनी, आतल्यो याकुब एने योसेस ने आहख मरीयम, एने सलोमी एत्यु। \v 41 जेवी यीशु गेलील माय ईतो, तेवी त्यु तान पासाण आयेल एत्यु एने यीशुन सेवा चाकरी केरताल्यु, उंजु दिहऱ्यु जुलूम बायकु बी एत्यु; ज्यु ता हेऱ्यु यरूशलेम माय आयेल एत्यु। \s यीशुह बुजणो \r (मत्ती 27:57-61; लुका 23:50-56; योहान 19:38-42) \p \v 42 ज्यो दिह यहुदियान विहेवणेन दिह्यान पेल्लो दिह ईतो, जो तिवारान दिह केवातालो, एने हांज पोड़ जायेल एती, \v 43 अरीमतीया गावाम रेणार युसूफ आवो, तो यहुदिन मोटला पोंचान एक आदिकारी ईतो। तो बोगवानान राज ने वाट जोवतालो। युसूफ ईमोत केरीन पिलातुस फाय जाईन यीशुन देड़ मांग्‍यो। \v 44 पिलातुस बोंगलाय जायेल ईतो काय यीशु ओलो उतवाल्यो काहा मोर गीयो। एने तो आदिकारीह हादिन फुशो, “काय यीशु मोर जायेल हे?” \v 45 ओवतो तो आदिकारी फाय मालुम केरीन युसूफाह यीशुन देड़ आप दिनो। \v 46 तेवी युसूफ एक डाठी वेचाती लिदो, एने यीशुन देड़ाह खुरूसखाम पोर रेन उतारीन ती डाठी माय गुंडालीन एक माहणा माय जो देगड़ाह कोरीन बाणायेल ईतो, ता मेल्‍यो एने बायणा पोर एक मोटलो हिलो टेकाड़ दिनो। \v 47 मरीयम मगदलीनी एने योसेस ने आहख मरीयम ताह काहरीक मेलतेह तो देखताल्यु। \c 16 \s यीशुन जीव उठणो \r (मत्ती 28:1-8; लुका 24:1-12; योहान 20:1-10) \p \v 1 विहेवणेन दिह जात रिनो, तेवी मरीयम मगदलीनी, एने याकुबान आहख मरीयम, एने सलोमी, मोग मोग गेंदाणार तेल वेचाती लेद्यु काय जाईन यीशुन देड़ा पोर लागाड़े। \v 2 एप्तान पेल्ले दिह उठ्यान वेग्युच दिह उगताच, त्यु माहणा माय आव्यु। \v 3 एने त्यु तीन तीन केताल्यु, “आपणी केरता माहणान बायणा पोर रेन दिगोड़ कुण हेरकावी?” \v 4 दिगोड़ जुलूम मुठो ईतो, पुण जेवी त्यु देख्यु ते दिगोड़ हेरकी जायेल हे, तेवी त्यु केयु, “देगड़ाह कुण हेरकायो एय।” \v 5 माहणा माय रिगताच, त्यु एक जुवानाह दोवल्या फाड़का पिरेल ईतो, ताह जीवड़े उगे बुहेल देखीन त्यु जुलूम बिय गीयु। \v 6 हेरोगदुत त्युह केयो, “बोंगलाहो मा नासरत वालो यीशु जाह खुरूसखाम पोर खीला ठोकीन चेड़ायेल एता, ताह तुमू होदत्युह। दिखो, ज्यो तो जागो हे, जा ताह मीलेल एता तो न्या नाह सुतो; तो जीव उठेल हे।” \v 7 \x + \xo 16:7 \xo*\xt मत्ती 26:32; मरकुस 14:28\xt*\x*पुण तुमू जावो, तान चेलाह एने पतरसाह किज्यो काय यीशु तुमूह रेन पेल गेलील माय जाय। तुमूह यीशु कियेल ईतो, तिहेच केरीन गेलील माय यीशुह दिखहो। \p \v 8 ओवत्यु त्यु माहणा माय रेन निकलीन दोवड़ी पोड़न्यु; एने त्यु माय थुतरी बोराय जायेल एती एने त्यु गाबराय जायेल एत्यु; त्यु कुणाह खेरीच कायच नाह केयु, काहाकाय त्यु बिय रियेल एत्यु।\f + \fr 16:8 \fr*\ft जुनाला अनुवाद माय ज्यी खोबरीन आखरी माय ज्यो लेख नाह जुड़ेल हे। 9-20 वचन।\ft*\f* \s मरीयम मगदलीनीह यीशु देखाणे \r (मत्ती 28:9,10; योहान 20:11-18) \p \v 9 एप्तान पेल्ले दिह उजालो एताच यीशु जीव उठनो, एने आखान पेल मरीयम मगदलीनी जीन सेरीर माय रेन यीशु पेल हात बुतड़ाह काड़ेल ईतो, तीह देखानो। \v 10 ती जाईन यीशुन हातीह जा दुखाम बोराय रियेल एता एने रेड़ताला, ताह खुबेर केरी। \v 11 ता ज्य होमलीन काय यीशु जीवतालो हे, एने मरीयम यीशुह दिखेल हे, तीबी ता ती पोर बुरहो नाह केऱ्या। \s यीशु दुय चेलाह देखाणे \r (लुका 24:13-35) \p \v 12 तान पासाण यीशु पुशो दिहरा वेहाम ता माय रेन दुयाह जेवी ता गावा उगे जाताला, देखानो। \v 13 ता बी जाईन दिहराह हातीह खुबेर केऱ्या, पुण ता तान वातु पोर बी बुरहो नाह केऱ्या। \s यीशु ईग्यार चेलाह देखाणे \r (मत्ती 28:16-20; लुका 24:36-49; योहान 20:19-23; प्रेरितान काम 1:6-8) \p \v 14 पासाण यीशु ता ईग्यार चेलाह बी, जेवी ता रूटो खाणेन बोह रियेल एता, ताह देखानो, एने तान अविश्वास एने मोनान कठोरता देखीन दोपकाड्यो, काहाकाय जा माणहे यीशुह जीव उठणेन पेल दिखेल एता, ता पोर बुरहो नाह केऱ्या। \v 15 \x + \xo 16:15 \xo*\xt प्रेरितान काम 1:8\xt*\x*उवतो यीशु चेलाह केयो, “तुमू आखी केलीम जाईन आखी केलीन माणहाह हाजाली खोबरीन पारचार किरो। \v 16 जो बुरहो केरी एने बपतीस्मा लेय ताच ने सुटकारो एय, पुण जो बुरहो नाय केरी तान नियाव एय, एने तो गुनेगार गेणाय जाय; \v 17 बुरहो केरनारा माय जी निसाणी रेय काय ता मार नावा केरीन बुतड़ाह निकालती, एने ता नोवाली नोवाली बाषा बोलती, \v 18 केदी ता गेड़हाह उखलीन लेती, एने जीव लेण्यो जेहेर बी पिय लेती तीबी तान कायच नुसकान नाय एय; ता दुखाऱ्या पोर आथ मेलती, एने ता हुदेर जाती।” \s यीशुन हेरगाम जाणो \r (लुका 24:50-53; प्रेरितान काम 1:9-11) \p \v 19 \x + \xo 16:19 \xo*\xt प्रेरितान काम 1:9-11\xt*\x*मालीक यीशु ता हिऱ्यो वातु केरनेन पासाण हेरगा माय विसाय गीयो, एने बोगवानान जीवड़े उगे बोह गीयो। \v 20 एने चेला जाईन आखी जागे पारचार केऱ्या, एने बोगवान ता हिऱ्यो काम किरते रिनो, एने त्यु निसाण्यु केरीन ज्यु ता हेर्‍यु एताल्यु। बोगवान वचनाह मोजबुत किरते रिनो। आमेन।\f + \fr 16:20 \fr*\ft थोड़ाक लेख माय एने जुनाला अनुवाद माय, ज्यी खोबरीन आखरी माय विस्तार से निवरावणेन सिवाय ज्यो थोड़ाक माय निवरनो जुड़ेल हे। 9-20 वचन।\ft*\f*