\id JON - Gela (Joel Tarai - 2011) \h JONAH \toc1 Buka Jonah \toc2 Jonah \toc3 Jonah \mt1 Jonah \is1 ?Na Hava te tughunia igaa? \c 1 \s1 Jonah te mua taonia na Maghutu God \p \v 1 Sakai na dani na Maghutu God te kokoe vania Jonah dalena Amittai. \v 2 Me ghaghua, “Ke tona i Nineveh, na komu sule keri, mo ko taraira na vurena ge kara sanighi na lei totobo dika tara gonighi, inau tu ghilalai tua ivei te vaghai na dikani na voladira na vurena.” \p \v 3 Hauvaa, Jonah, te mua taonia na hava te bosaa vania na Maghutu God. A gaia te tona vaa i Joppa, ge vaa sodoa iga na vaka te dutu ni tona va Spain. Bona te nia hevei na tabana (pasisina) me tona kolura lei vure tara lutu tana vaka ge kara tona vaa tua i Spain (Spain). Ge ke tona sania na Maghutu God. \v 4 Hauva ka, mana Maghutu God te nia vetena mai na ghuri sule tana [oka vinimga ni] tahi, mana maraghata te to'o sule ngangata ge na vaka te ghanaa tana mate te dutu ni taotaboha tua. \v 5 Na lei mane tara lutu tana vaka te torora na mataghu mara ngangaraha, tara liona siki sakai ke mai hera na hahanga, sopa sopa gaira tara ngangaraha vania didira na sopa god (titinoni) (god sorisori) tara holohabara. Gaira tara soni horui loka ni tahi na lei luludana na vaka ge ke mamala pile me ke bei luvu gea. Mi tana bona vaghana eni ke, Jonah te horu padi tua me maturu mate tua tana vatei talu luluda i pari loka ni vaka. \v 6 Na mane nagho te tabea na vatei taghaoana na vaka te tona itatana me ghaghua vania, e ghua ge o sakai maturu, tughuru mo ko kokoeliulivuti vania nimua na god me ke vola ghita tana maemate eni te sodo ghita. Sogea ke arovighita me ke vola ghita ge ka mua mate. \v 7 Na lei vure lutu tana vaka tara sopa ghaghua i ghobudira heghedira, mai ghita ma ka gonia na pateka (loka) ge ka sodoa na tinoni ia te neghita ge a sodoa na maraghata eni. Ma gaira tara gonia na pateka i ghobudira ma na vaka, mana ahana Jonah te tate mai. \v 8 Ge ra ghaghua vania Jonah, i taeni vaho, ko bosa vanighai! ka bei mai hungia nia na totoro eni? Na hava na totobo ia to gonia iani? Ivei na komu sule ia to vaa butu mai? Na hava na kemagho ighoe? \p \v 9 Ma Jonah te bosa tughu vanira, me ghaghua, inau ke na tinoni ni Hebrew (Hebrew) (Israel), na Maghutu God te gonia na pari mamaha mana tahi tu holohabaa. \v 10 Ge tutugua heghena vania te ghaghua iga nina na tona, te liona ge ke sama polo vania na Maghutu God. Na lei mane tara lutu tana vaka te torora na Mataghu ge ara ghaghua vania, e too mamataghugha ngangata na goniana na totobo ia to gonia! \v 11 Mana maraghata te vaho ge laga au vule mai tua, ge ara bosa vania Jonah na lei mane tara lutu tana vaka mara ghaghua. Ivei kai nigho ighai ge ke beto na maraghata eni ni? \v 12 Ma Jonah te bosa tughu vanira me ghaghua, kau soni horuu iloka ni tahi, ge ke beto na maraghata, (me ke beata), inau tu ghilalaa, a nigua na hahi inau ge kaleghita na maraghata eni. Na pukuna te liogu ge ku sama polo vania na Maghutu God. \v 13 Hau vakaa, inaghona ge kara soni horua Jonah lokani tahi ke, na lei mane tara lutu tana vaka tara tabotabo ngangata ge kara vohe longaa tana sebe na vaka, nia na lagadira udolu. Hau vakaa, mana maraghata te vaho ge laga au vule mai so, ma gaira tara mua nia tangomana. \v 14 Ma gaira tara ghaeghahe dato vania na Maghutu God, mara ghaghua, “Aghe Maghutu God!, Ighai tai kokoeliulivuti vanigho, ko bei heghai gea na totoro mana mate nia na volana na tinoni eni, a Jonah. Ighoe, ghe maghutu, to vunaghi pungisighi na lei totobo udolu vaghani raini. (A nimua na gehegehe tua ighoe.) \v 15 Ge ra ghate datoa Jonah, mara sonihorua i loka ni tahi, mana maraghata te beto sakai tee tua. \v 16 Na hava te kale (te beata na oka) tana bona tara soni horua Jonah tana tahi, te nira na lei vure lutu tana vaka ge ara mataghuni ngangataa na Maghutu God. Mara talu datoa vania didira na Sukaghi mara baubahu ge kara lutu vania. \v 17 Taonia nina na vevetena na Maghutu God, a sakai na igha sule ngangata te mai me sonomia Jonah. Ma Jonah, te ghahaa i lokana na kutuna na igha ra tolu na bongi udolu. \c 2 \s1 Nina kokoeliulivuti Jonah \p \v 1 Tana bona te ghahaa i lokana na kutuna na igha, Jonah. Gaia te kokoeliulivuti vania na maghutu nina na God, me ghaghua. \b \q1 \v 2 Aghe, Maghutu God, tana bona tu ghahau tana vahola, \q2 Inau tu hologho mi ghoe to rongoviu, \q2 mo heu mai na bosa tughu. \q1 Tana borona na gilu ni mate, \q2 inau tu tangi vanigho ge ko hangau, \q2 mo rongovia nigua na tangi na tangi. \q1 \v 3 Ighoe to soni horuu tana horara-lalo, \q2 tana borona na horara, \q1 iga te taokuviu na tahi, \q2 mana lei voghuvoghu ni tahi sule ngangata tara karaha savuu. \q1 \v 4 U ghanaghana ku sivi tua tana matamu, \q2 mu ku mua tangomana tua ge ku ghoi vaevanea nimua na vale ni kokoeliulivuti te tabu. \q1 \v 5 Na tahi te sukuu mu dutu ni mate, \q2 na tahi te taokuviu mu dutu ni lulumi. \q1 Mana buburu (lealeaga) ni tahi te virighoa na ulugu. \q1 \v 6 E vaghau tu belulu horu tana puku ni lei ghotu, iloka ni tahi, \q2 me vaghau tu ghahau tana vale pipiti ni mate, kasila, \q1 hau vakaa mi ghoe ghe Maghutu, nigua na God, \q2 to vavolau mo lavi rughuhoruu sania na gilu ni mate. \q1 \v 7 Inau tu kokoeliulivuti vanigho, \q2 ghe Maghutu God, tana bona tu dutu ni mate ke, \q2 mi ghoe to rongoviu mai ilokana nimua na vale ni kokoeliulivuti te tabu. \q1 \v 8 Agaira tara holohabai na lei god' (titinoni) tara mua talu mavagho ighoe. \q1 \v 9 Mi nau tu holoutoa na ahamu nia na lei linge ni holouto, \q2 inau ku talu datoa vanigho gatu lei nigua na sukaghi ni holouto, \q1 mu ku gonighi na lei totobo tu nighi baubahu vanigho, na Maghutu God heghena vamua ke vavolaa na tinoni! \p \v 10 Mi tana bona te kokoeliulivuti mua Jonah ka, Mana Maghutu God, te bosa vania na igha, (te ghaha a Jonah ilokana) ge ke vaa luaa horua a Jonah (na tinoni tughunilada) tana saghalea, mana igha te nia te vaghaa. \c 3 \s1 Jonah te tona i Nineveh. \p \v 1 Mana Maghutu God te ghoi bosa vana sono a Jonah e ruani na bosa vaniana, me ghaghua. \v 2 “Ko tona tana komu sule i Nineveh mo ko ladavaghinia iga na rongorongo tu va-hegho tua.” \p \v 3 Ma Jonah te taonia na bosana na Maghutu God, ge tona i Nineveh, na komu Nineveh te sule ngangata me sakutua i lokani ara tolu na dani udolu. \v 4 Ma Jonah te sakusaku tua tona haliu ilokana na komu i Nineveh, me ladavaghinia vanira na lei vurena nina rongorongo a God te ghaeghahe me ghaghua, “Itaeni ara vati hangavulu (40) na dani (te vuivuni i taeni) ke, a God ke (haurakea/hea na totoro sule), na komu i Nineveh, ke vagha'a kau mua sanighi na lei vola dika tau loghoi.” \p \v 5 Rana lei vure ni Nineveh tara taluutunia nina rongorongo a God te ladavaghinia Jonah. Ge ara ghanaghana ni maturu too. Mana lei vure udolu, te vuivuni tana sule me sara tana pile, tara kuvira heghedira nia na tivi ni dikalio te talutatera tara tughu sanighi tua na lei vola dika tara loghoi. \v 6 Tana bona na vunaghi haba ni Nineveh te rongovia na rongorongo te mai ladavaghinia a Jonah, me tughuru keha sania nina na malei sopou ni vunaghi-haba, me lavi kehaa nina na pupulu sule ni vunaghi haba, me talua mai i vuvungana na tivi ni dikalio, me sopou horu tana ravu ni lake. \v 7 Me nia vetena rughuhoru na bosana ge kara ladavaghinia vanira na lei vure ni Nineveh, me ghaghua, “Aeni na kokoe papara - inau maia ara nigua na lei tinoni lutu sule tai bosa horui raeni, e mua tala ge siki tinoni, na buluka pana sheep ge ke vanga me ke inu. \v 8 Na lei vure mana lei maumanu udolu kara haghelighi tua didira na lei tivi ni dikalio na lei vure udolu kara kokoeliulivuti papara, vania God, ma kara sani soko udolui tua na lei gehegehe dika tara gonighi. \v 9 Sogea ke tughua sono na liona a God, me ke mua ghoi rutu vanighita, ma ka mua mate.” \p \v 10 God te righia/vaevanea na hava tara gonia, tara sanighi tua na lei vola mana gehegehe dika tara gonighi. Ge tughua na liona, me mua ghoi hera na to-toro taonia na hava te bosaa ge ke gonia vanira. \c 4 \s1 Nina rutu Jonah \p \v 1 Hauva ka me mua uto tana liona Jonah ge nia rutu. \v 2 E kokoeliulivuti vania na Maghutu God, me ghaghua, “Ghe Maghutu God, u bosaa vanigho tua tana bona tu ghaghua mua tana komu na hava to gonia. Mughua keri ge u mina tua mu soghapolo vaa i Tarshish. U ghilalaa tua inau to God puku ni uto mo to veiarovi ighoe, to mua minamina ni rutu, to kabu rurughuvaghi mo to loghoa na dolo vanira na lei tinoni. To gonidila haia na [toghipalu/lavikehai na palu] mo to mua torora na vure ini. \v 3 Ko lavikeha tua na volagu itaeni ghe Lord God, te uto vaniu va'a ge ku mate tua vulea tu vola.” \p \v 4 Hau-vaka'a, mana Maghutu God te bosa tughu vania, me ghaghua, “E manamu sughua ge ko rutu vaniu?” \p \v 5 Ma Jonah te rughuhoru sania na komu sule i Nineveh, me tona vaa tana levu paleva uluna, me sopou tana ungaungana, a sakai na vatei unga unga te gonia, ge pitua me toghatogha vaa na hava na totoro vaghana ke kalea na komu i Nineveh. \v 6 Ma God te vahea mai na unga-unga Jonah, te talua mai a sakai na alo ge totolo me ago-dato i vuvungana, ge ke va uto-pilea na liona ta nina rutu. Ma Jonah te nia togotogo ngangata na alo keri. \v 7 Mi tana labota i ropoghana, a God te ghoi (talua, talura) mai na (peipei, ma ka) tana alo keri, ge ra ghani sokoi na lei raurauna-me sasagha. \p \v 8 Mi tana soghaana mai aho, a God te nia vetena mai sivosivo ni ara ge nia na (aho, hina) me papara ngangata. Mana hina te hinaria Jonah ge nia bughoro na papara. Mete liona tua ge ke mate, me ghaghua vania God, “Ke uto vaniu vamua ge ku mate, vulea tu vola.” \v 9 Hauva, ma God te ghaghua vania Jonah, “E manamu sono ge ko nia rutu na alo keri?” Ma gaia (Jonah) te ghaghua, “E managu sono ge ku nia mate nigua na rutu.” \p \v 10 Mana Maghutu God, te ghaghua, “O nia ghaghua ngangata ighoe na alo keri, hauva mo mua subaa ighoe. Te totolo vamua me vola sakai na dani-udolu ge ghoi mate. \v 11 “Mi vei vahotua ke vagha ge ku mua sakai nia ghaghua inau na komu Nineveh, tara ghahara iga ara sakai na hangalatu rua hangavulu (120,000) na togha ni tinoni tara mua ghilalai na lei totolo dika tara gonighi mai tua tana lei bongi i muriva, (Tara tughuliodira tua tana lei hahi dika soko tara gonighi), maia ghua te too subo igaa na lei maumanu vola.”