\id TIT NKO Paul's Letter to Titus in the Nkonya Language of Ghana \h Tito \toc1 Ɔwʋlʋ́á Paulo Lɔ́wanlɩ́n Sɩ́sɩ́ Tito \toc2 Tito \toc3 Tito \mt2 Ɔwʋlʋ́á Paulo Lɔ́wanlɩ́n Sɩ́sɩ́ \mt1 Tito \c 1 \rem Proofread 07-07-09 \s1 Itsiáha \p \v 1 Mɩ́ Bulu osúmbi Paulo, ngyi Yesu Kristo sumbí ɔyɔpʋ́ dɛ́ ɔwʋlʋ́ ánfɩ wanlɩ́n. \p Bulu lɛ́lɛ mɩ́ ɔbɛ́ɛ, mbɛha ahá ámʋ́ʋ́ alalɛ́ ámʋ abʋtra nya hógyi tsɩa. Mɩ́ ansuna amʋ́ abʋbɩ ɔnɔkwalɩá ɩbɛ́ha amʋ́ bétsiá tsiátɔ́á ilegyi mʋ ansɩ́. \v 2 Fówun ɩha amʋ́ abʋdɩnka ansɩ́ nkpa ánɩ́ ɩtamatásʋ́. Bulu tamawá afunu! Mʋlɛ́hɩɛ mʋ́ yáɩ́ asa ɔyɩ́ lɛbɛlɩn. \v 3 Anɩ Nkpa Ɔhɔ́pʋ Bulu lɛ́lɛ mʋ asʋ́n ánfɩ ɔwan mʋ onutó brɛ́tɔ́, ɔlɔpʋwá mɩ́ ɩbɩtɔ ɔbɛ́ɛ, ndáa mʋ́ ɔkan. \p \v 4 Ndɛ ɔwʋlʋ́ ánfɩ wanlɩ́n sɩ́sɩ́ fʋ́ Tito, ánɩ́ fʋ́gyi mɩ́ bí onutó Kristo hógyi amʋtɔ. \p Anɩ Sɩ́ Bulu mʋa anɩ Ɔhɔ́pʋ Kristo Yesu bʋgyíi fʋ bʋalɛ, abʋha fʋ́ iwilwii! \s1 Tito Gyumagyihɛ Kreta \p \v 5 Tɔ́á sʋá nesi fʋ́ yáɩ́ Kreta ɔmátɔ́ gyí alɩá fɔ́mɔ anɩ agyʋ́má ɔnɔ́ ɩnʋ, yáɩ́ ɔpasua ahandɛ wúlugyíwúlusʋ fɛ́ alɩá nɛbláa fʋ. \v 6 Imehián ánɩ́ ɔlala bétsiá ɔpasua ɔhandɛ ɩwɩ. Ɔbwɛ́ɛ ɔká ɔkʋlɛ otsiápʋ, mʋ abí bʋgyi ahógyipʋ. Bʋbúu atɔ́; bʋmábwɛ nyebí laláhɛ. \v 7 Ɩ́nɩá Bulu agyʋ́másʋ́ ɔpasua ɔhandɛ amʋ dɛ́kɩ sʋ á, ɔlala mátsiá mʋ ɩwɩ. Ɔmábwɛ ɔhá ánɩ́ ɔtamahɔ ahá asʋ́n, ntɛ́ɛ ɔtɔkɔ́sɩ́ nyá ɔblɔ́, ntɛ́ɛ ɔtɔbʋ́ ntá, ntɛ́ɛ otekle ɩkɔ́ ntɛ́ɛ ɔbʋ sika ɔnsɩ́pɛ. \v 8 Mboún ɔbwɛ́ɛ ɔhá ánɩ́ ɔtɔhɔ afɔɔ́, ɔtɔbwɛ́ yilé, ɔbʋ nyánsa, mʋ asʋ́n da ɔkpa, mʋ ɩwɩ lɛtɩn, otegyi ɩwɩsʋ. \v 9 Ɔbwɛ́ɛ ɔhá ánɩ́ asʋ́n ámʋ́ʋ́ bosuná mʋ amʋ ɩbʋ mʋ́tɔ́. Ilehián ánɩ́ ɔbɛ́kɩtá mʋ́tɔ́ kínkíínkín, mɛ́nɩ ɔbɛ́talɩ́ há ahá bóbuo atosunáhɛ́ wankláán ámʋ, tálɩ́ gyi ahá ánɩ́ bégyi atosunáhɛ́ amʋ nwɛ́ɛn ɛ́sʋ́. \p \v 10 Tɔ́á sʋá ndɛ ɩ́nɩ blɩ́ gyí, ahá tsɔtsɔɔtsɔ bakʋ́sʋ́ lɩ́ɩ́ atosunáhɛ́ wankláán ámʋsʋ, bʋdɛ asʋ́n ánɩ́ ɩma labi pʋmlɛ́ ahá. Títriu ketétɩ́ɩn mblasʋ agyípʋ́ amʋ dɛ́ ɩ́nɩ bwɛ nɩ́. \v 11 Ilehián ánɩ́ mlɛ́ka amʋ́ itin, tsúfɛ́ bʋdɛ atɔ́á imehián ánɩ́ bosunátɔ́. Ɩ́nɩ lahá abusuan tsɔtsɔɔtsɔ bafwɩ́ ɔkpa. Bʋdɛ mʋ́ bwɛ ɛ́ pʋ́dúnká sika ɔkpa laláhɛsʋ tsú ahá wá. \v 12 Kretafɔ ámʋ onutó yébi ɔhapʋ́ ɔkʋ kʋ́ráá lɛ́blɩ́ ɔbɛ́ɛ, “Afunupʋ, mbwɩkɩ́tá-atɔ, apotsuapʋ pʋ́ awʋlɩyɔpʋ́ Kretafɔ bʋgyi.” \v 13 Ɔnɔkwalɩ asʋ́n ánfɩ gyí. Mʋ́ sʋ kina ha amʋ́ kínkíínkín, mɛ́nɩ amʋ́ Kristo hógyi ɔnɔ́ bɔ́wa ɔnlɩn. \v 14 Abʋsi Yudafɔ ɔtɛ nu, si ahá ámʋ́ʋ́ bakíná ɔnɔkwalɩ amʋ atosunáhɛ́ ɛ́sʋ́ gyí. \v 15 Ɔhá ánɩ́ mʋ ɩwɩ lɛ́tɩn Bulu ansɩ́tɔ́ á, tógyítɔ́ ɩwɩ lɛ́tɩn ha mʋ. Támɛ tɔtɔ ɩwɩ mɛ́tɩn ha lalahɛ ɔbwɛpʋ́á ɔtamahɔ Yesu gyi. Lɛ́lɛ́ mʋ́ á, mʋ agywɩɩn layíntá, mʋ klʋn ɛ́ ɩlasí mʋ ɩpɔ́n ha sʋ ɔtamabɩ́ yilé ntɛ́ɛ lalahɛ. \v 16 Bʋtɔpʋ́ ɔnɔ́ blɩ́ bɛɛ bʋyin Bulu, támɛ amʋ́ bwɛhɛ́ losuná ánɩ́ bʋmeyín mʋ. Bʋbʋ Bulu nyányáa, bʋtamabú mʋ, bʋtamatálɩ́ bwɛ́ ɩtɔ wankláán kʋkʋʋkʋ ɛ́. \c 2 \rem Proofread 07-07-09 \s1 Atosunáhɛ́ Wankláán \p \v 1 Támɛ fʋ́ mʋ́ á, suna amʋ́ tɔ́á ɩlɛkanáa atosunáhɛ́ wankláán ámʋ. \v 2 Suna ayin dɛhɛn amʋ abʋgyi ɩwɩsʋ, abʋbwɛ ahá ánɩ́ obú bʋ amʋ́sʋ́, bʋtegyi ɩwɩsʋ. Bʋhɩ́ɛ kɩta amʋ́ hógyitɔ kínkíínkín. Bʋdwɛ́ɛ ahá wankláán, abʋhɩɛ tomi. \v 3 Suna atsɩ dɛhɛn ɛ́ abʋtsia tsiátɔ́á ɩlɛkanáa Bulu osúmpʋ́. Bʋmábwɛ ahá ɩwɩ asʋ́n ablɩ́pʋ́, ntɛ́ɛ ntakpan anúpʋ. Mboún bʋsúna tɔ́á ɩbʋ alɛ́. \v 4 Amʋ́ atosunáhɛ́ ɩha mbitebí ámʋ abʋdwɛ amʋ́ akúlu pʋ́ amʋ́ abí. \v 5 Bʋgyíi ɩwɩsʋ, abʋha amʋ́ ɩwɩ ɩtɩn. Bʋbwɛ́ɛ atsɩá bʋtɛkɩ amʋ́ wóyísʋ́ wankláán, bʋtɔbwɛ́ yilé, bʋtobú amʋ́ akúlu, mɛ́nɩ ɔhaa mɔ́ɔkpɔɩ́ Bulu asʋ́n ámʋ. \p \v 6 Tɔɩ kpla nyasubi ɛ́ abʋgyi ɩwɩsʋ tógyítɔ́á bɔ́bwɛtɔ. \v 7 Fʋ́ onutó ɛ́ bɔ mbɔ́dɩ́ afʋlɛ tsiátɔ́ wankláán suna, fʋ́ bwɛhɛ́ kugyíkʋtɔ. Ha fʋ́ ansɩ́ ɩpɛ, afʋsuna ɔnɔkwalɩ asʋ́n ámʋ tsu fʋ́ klʋntɔ. \v 8 Suna ɔnɔkwalɩ amʋ, mɛ́nɩ ɔhaa mɛ́ɛtalɩ́ kʋsʋ́ lɩ́ɩ́ fʋ́ atosunáhɛ́sʋ. Fówun pɛ́lɩ bɛ́kɩtá fʋ́ alupʋ́, nɩ́ bʋmenya ɔlala blɩ́ tsú anɩ ɩwɩ. \p \v 9 Suna nkpábi ɛ́ abʋbu amʋ́ awíe ɔkpagyíɔkpasʋ. Bʋbwɛ́ɛ tógyítɔ́ igyi amʋ́ awíe amʋ ansɩ́. Bʋmátsiá lɛ́ amʋ́ asʋ́n ɔnɔ́. \v 10 Bʋmáwi amʋ́ awíe, mboún bʋwáa ɔnɔkwalɩ ha amʋ́ tógyítɔ́tɔ́, mɛ́nɩ amʋ́ bwɛhɛ́ bɛ́ha ahá ansɩ́ bégyi anɩ nkpa Ɔhɔ́pʋ Bulu atosunáhɛ́ amʋ ɩwɩ. \p \v 11 Tsúfɛ́ Bulu lalɛ́ mʋ awɩtɔlɛ ɔwan. Mʋ́gyí, odekléá ɔbɔ́hɔ anyánkpʋ́sa fɛ́ɛ́ nkpa. \v 12 Mʋ awɩtɔlɛ amʋ ɩlasúná ánɩ́ ilehián ánɩ́ abési lalahɛ bwɛ, sí anɩ ɔwɔ́lɩ laláhɛ ɔmagyáa, gyi ɩwɩsʋ, bwɛ́ yilé, anɩ asʋ́n igyi mʋ ansɩ́ ɔyɩ́ ánfɩtɔ. \v 13 Brɛ́ ánfɩ anɩdɛ́ ɔkpa kɩ́ɩ há ɛkɛ yílé ámʋ́ʋ́ Bulu Ɔkpɔnkpɔntɩ, ogyi anɩ Ɔhɔ́pʋ Yesu Kristo ɔbɛ́lɛ mʋ numnyam ɔwan ánfɩ. \v 14 Mʋlótsulá bɔmɔ mʋ anɩ sʋ, mɛ́nɩ ɔbɛ́lɛ anɩ tsú lakpan kugyíkʋtɔ. Ɔtɩn anɩ ɩwɩ, pʋ anɩ bwɛ mʋ onutó ahá, anɩ ansɩ́ ɩpɛ yilébwɛsʋ. \p \v 15 Suna ɩ́nɩ aná, afʋtɔɩ kpla amʋ́ abʋgyi mʋ́sʋ́. Fʋbʋ ɔkpa wá ɩyɩn wá amʋ́, nɩ́ bʋmɛdɛ́bɩ bwɛ́. Máha ɔhaa ɔkɩ fʋ́ ansɩ́tɔ́ kótíkótí. \c 3 \rem Proofread 07-07-09 \s1 Okristoyin Tsiátɔ́ \p \v 1 Tsia kaɩn amʋ́ abʋba ɩwɩasɩ ha ɔmá akpapʋ́, abʋgyi ahandɛ mblasʋ, abʋbu amʋ́. Bʋkɩ́ɩ ánɩ́ bɔ́bwɛ tɔ́á igyi yilé brégyíbrɛ́. \v 2 Bʋmáblɩ́ ɔhaa ɩwɩ asʋn laláhɛ, bʋmágyi nwɛ́ɛn ɛ́. Mboún bʋbwɛ́ɛ ahá ánɩ́ bolwií, abʋba ɩwɩasɩ ha ɔhagyíɔha. \v 3 Tsúfɛ́ brɛ́ ámʋ a, aha mimláhɛ anɩ ɛ́ anɩgyí. Asʋtɔ lɔ́wa anɩ ɔnlɩn. Anɩlɔ́fwɩ, mlí nkpábi há ɔwɔ́lɩ laláhɛ pʋ́ atɔ́á ɩtɔwá ɔha ansigyí. Anɩléyintá brɛ́ súsu lalahɛ mʋ́a tɔ́á ɩdɛ anɩ ansɩ́ pɛ ɩwɩ. Ahá bolu anɩ, anɩ ɛ́ anɩlólu amʋ́. \v 4 Támɛ anɩ nkpa Ɔhɔ́pʋ Bulu lɛ́lɛ mʋ awɩtɔlɛ pʋ́ ɔdwɛá ɔbʋ ha anɩ ɔwan. \v 5 Ɔlɛlɛ anɩ, támɛ megyí yilé kʋkʋ anɩlɔ́bwɛ sʋ, mboún mʋ nwewúun sʋ. Ɔlɔtsʋn Ɔŋɛ Wankɩ́hɛ́ amʋsʋ fwɩ́ anɩ lakpan lɛ́ anɩsʋ, ɔlɛlakwɩ́ɩ́ anɩ, há anɩ nkpa pɔpwɛ. \v 6 Ɔlɔtsʋn anɩ Ɔhɔ́pʋ Yesu Kristosʋ, tsɛ́ɩ́ Ɔŋɛ Wankɩ́hɛ́ amʋ wʋ́lɩ́ anɩsʋ. \v 7 Ɔlɔbwɛ anɩ alɩ, mɛ́nɩ ɔbɔ́wa awɩtɔlɛ há anɩ, tsú mʋ́ ánɩ́ anɩ asʋ́n da ɔkpa, fówun anɩ ɩbɩ bɛ́da nkpa ánɩ́ ɩtamatá ámʋ́ʋ́ anɩdɛ́ mʋ́ ɔkpa kɩ́ɩ amʋ. \v 8 Asʋ́n ánfɩ bʋ mʋ́tɔ́. \p Yɩrɩ ɩwɩ afʋsuna mʋ́ wankláán, mɛ́nɩ ahá ámʋ́ʋ́ amʋ́ ansɩ́ dɩn Bulusʋ ámʋ bétsiá bwɛ́ yilé brégyíbrɛ́. Mʋ́gyí tɔ́á ɩbʋ alɛ́, ɩbɔ́wa labi há ɔhagyíɔha nɩ. \v 9 Mápʋ ɩwɩ wá mimlá nwɛ́ɛngyí, anáin ɩlɩ́ntɔ kláa, pʋ́ mbla ámʋ ɩwɩ ɩtrɛ́tɔ́. Labi ma mʋ́tɔ́ kugyíkʋtɔ. \v 10 Tɔɩ kpla ɔhá ánɩ́ ɔtɛtɩ́ ɩtrɛ́ wá ahá nsɩnɛ́ tse nyɔ pɛ́. Mʋ́ ɔma a, si mʋ asʋ́n. \v 11 Bɩ ánɩ́ ɔhá ámʋ odu nwuntɔ bʋ oklún. Oyin ánɩ́ lalahɛ mʋdɛbwɛ. Alahá mʋ ɩwɩ pɔ́n dodo. \s1 Paulo Asʋ́n Tráhɛ \p \v 12 Nenyá wá Artema ntɛ́ɛ Tihiko fʋ́ wá pɛ́, bɔ mbɔ́dɩ́ afʋbɔtʋ mɩ́ Nikopoli wúlutɔ, tsúfɛ́ nabwɛ́ agywɩɩn ánɩ́ nétsiá ɩnʋ atsalɩ bɩ́. \v 13 Bɔ mbɔ́dɩ́ afʋsi mbla osunápʋ́ Sena mʋa Apolo ɔkpa wankláán. Tɔtɔ ɩmáhián amʋ́ ɔkpatɔ. \v 14 Ha anɩ pɩ amʋ ɛ́ abʋbɩ alɩá bʋtɔbʋ́a aba agyʋ́má yɔ wankláán, mɛ́nɩ bɛ́talɩ́ kɩ ahá ánɩ́ bʋma tɔtɔsʋ. Fówun bʋmɔ́ɔbwɛ ahá ánɩ́ amʋ́ ɩwɩ mɔ́wa labi. \p \v 15 Ahá ámʋ́ʋ́ bʋbʋ mɩ́ wá nfɩ ámʋ fɛ́ɛ́ bɛhá fʋ́ itsiá. Ahá ahógyipʋ amʋ́ʋ́ bʋtɔdwɛ́ anɩ ámʋ itsiá. \p Bulu ogyíi mlɩ fɛ́ɛ́ bʋalɛ.