\id ROM NKO Paul's Letter to the Romans in the Nkonya Language of Ghana \h Romafɔ \toc1 Ɔwʋlʋ́á Paulo Lɔ́wanlɩ́n Sɩ́sɩ́ Romafɔ \toc2 Romafɔ \toc3 Rom. \mt2 Ɔwʋlʋ́á Paulo Lɔ́wanlɩ́n Sɩ́sɩ́ \mt1 Romafɔ \c 1 \rem Proofread 08-06-09 \p \v 1 Mɩ́ Yesu Kristo osúmbi Paulo dɛ́ ɔwʋlʋ́ ánfɩ wanlɩ́n sɩ́sɩ́ mlɩ Romafɔ. Bulu lɛ́tɩ mɩ́ ɔbɛ́ɛ, mbɔ́bwɛ mʋ \w sumbí ɔyɔpʋ́\w*. Ɔlɛlɛ mɩ́ yáɩ́ ánɩ́ nɛ́da mʋ \w asʋn wankláán\w* ámʋ ɔkan. \p \v 2 Bulu lɛ́hɩɛ asʋn wankláán ánfɩ yáɩ́ tsʋn mʋ ɔnɔ́sʋ́ atɔɩ́pʋ́sʋ dodoodo, bɔwanlɩ́n mʋ́ wá mʋ asʋn wanlɩ́nhɛ́ amʋtɔ. \v 3 Asʋn wankláán ámʋ ɩlɔtɔɩ́ tsú mʋ Bi, ogyi anɩ Wíe Yesu Kristo ɩwɩ. Anyánkpʋ́sa ɔkpasʋ á, ɔlɛlɩn Owíe \w Dawid\w* abusuantɔ. \v 4 Bulu lɛ́lɛ súná ánɩ́ lɛ́lɛ́ mʋ Bi nɩ́. Ɔlɔtsʋn \w Ɔŋɛ Wankɩ́hɛ́\w* túmitɔ kʋ́sʋ́a mʋ tsú afúlitɔ. Mʋgyí anɩ Wíe Yesu Kristo. \v 5 Ɩna mʋsʋ Bulu lawá awɩtɔlɛ lɛ́ mɩ́ mʋ sumbí ɔyɔpʋ́, mɛ́nɩ nɛ́kpa ɔmá bámbásʋ́fɔ bɔ́hɔ mʋ gyi, nú mʋ ɔmɛ. \v 6 Mlɩ Romafɔ ánfɩ Bulu latɩ́ ɔbɛ́ɛ, mlɩbɔ́bwɛ Yesu Kristo klɛ́ ɛ́ mlɩbʋ mʋ́tɔ́. \p \v 7 Ɩ́nɩ sʋ mɩ́ Paulo ndɛ ɔwʋlʋ́ ánfɩ wanlɩ́n sɩ́sɩ́ mlɩá mlɩbʋ Roma fɛ́ɛ́. Bulu lahɩ́ɛ́ dwɛ́ mlɩ, tɩ́ mlɩ, pʋ́ mlɩ bwɛ́ mʋ ahá. Ndɛ anɩ Sɩ́ Bulu mʋa anɩ Wíe Yesu Kristo kokóli mbɛ́ɛ, bʋgyíi mlɩ bʋalɛ, abʋha mlɩ iwilwii. \s1 Paulo Bulu Ɩpánda \p \v 8 Gyankpapʋ a, nna Yesu Kristosʋ ndɛ mɩ́ Bulu ɩpán da mlɩtɔ okugyíɔkʋ nwunsʋ. Tsúfɛ́ mlɩ Kristo hógyi sʋ mlɩ dá dɛ ɔyɩ́tɔ́ fɛ́ɛ́. \v 9 Napʋ́ mɩ́ klʋn fɛ́ɛ́ ndɛ Bulu súm tsʋn mʋ Bi Yesu ɩwɩ asʋn wankláán ɔkan ámʋ́ʋ́ ndɛda ámʋsʋ. Obégyi mɩ adánsɩɛ ánɩ́ ntɛkáɩ́n mlɩsʋ brégyíbrɛ́á ndɛ mpáɩ bɔ. \v 10 Ntetsíá kokóli mʋ ekekegyíɛkɛ mbɛ́ɛ, otsúla finki ɔkpa ha mɩ, antalɩ bɛsɩnáa mlɩ nkɛ ánfɩtɔ. \v 11 Tsúfɛ́ ɩdɩn mɩ́ ɔwɔ́lɩá mɩ́a mlɩnyɔ abéfia, mɛ́nɩ nɛ́bɛha mlénya Ɔŋɛ Wankɩ́hɛ́ atokiehɛ́ ánɩ́ ɩbɔ́wa mlɩ ɔwʋnlɩ́n. \v 12 Mʋ́á ndɛblɩ́ gyí, nɩ́ nɛbá mlɩ wá á, mɩ́ hógyi bɔ́wa mlɩ ɔwʋnlɩ́n, mlɩ klɛ́ ɛ́ ɩbɔ́wa mɩ́ ɔwʋnlɩ́n. \p \v 13 Mɩ́ apíó, ndekléá nɛha mlɩ bɩ ánɩ́ nabwɛ́bwɛ́ɛ́bwɛ́ agywɩɩn ánɩ́ nɛ́bɛsɩnáa mlɩ, támɛ tɔkʋ dɛ mɩ́ ɔkpa tíin bɔfʋn ndɛ. Ndekléá nɛ́ba ɩnʋ bɔtɔɩ́ kplá ahá, mɛ́nɩ bɔ́hɔ Yesu gyi, fɛ́ alɩá nahá ahá bahɔ mʋ gyi ɔmá bámbátɔ́. \v 14 Ɩ́nɩ gyí tɔ́á ilehián ánɩ́ nɔ́bwɛ ahá fɛ́ɛ́tɔ́ nɩ. Ilehián ánɩ́ nɔ́bwɛ mʋ́ Griikifɔ pʋ́ ɔblɩ́ɩ bámbá ablɩ́pʋ́, atɩansɩpʋ pʋ́ aha mimláhɛ fɛ́ɛ́tɔ́. \v 15 Ɩ́nɩ sʋ mɩ́ ansɩ́ lapɛ́ ánɩ́ nɛ́bláa mlɩ ahá ánɩ́ mlɩbʋ Roma wúlutɔ ɛ́ asʋn wankláán ámʋ. \s1 Bulu Asʋn Wankláán Ámʋ Túmi \p \v 16 Bulu asʋn wankláán ámʋ ɩma mɩ́ pɛ́lɩ. Tsúfɛ́ mʋ́gyí Bulu túmi ánɩ́ ɔdɛpʋhɔ ɔhagyíɔha ánɩ́ ɔlɔhɔ Kristo gyi nkpa nɩ́. \w Yudafɔ\w* gyánkpá, asa ahá ánɩ́ bʋmegyí Yudafɔ bʋbuo. \v 17 Tsúfɛ́ asʋn wankláán ámʋtɔ Bulu lɛ́lɛ alɩá ɔtɔbwɛ́ ɔha yilé ɔbwɛpʋ́ súná. Mʋ́ ɔsʋ́-asɩ fɛ́ɛ́ ɩlɩɩ́ hógyisʋ. Ɩ́nɩ Bulu asʋn wanlɩ́nhɛ́ amʋ lɛblɩ́ nɩ́. “Ɔhá ánɩ́ mʋ hógyi sʋ Bulu latsú mʋ ánɩ́ mʋ asʋ́n da ɔkpa obénya nkpa.” \s1 Lakpan Ɔbwɛpʋ́ Ɔhagyíɔha Gyí Bulu Ansɩ́tɔ́ \p \v 18 Bulu lɛ́lɛ mʋ ɔblɔ́ súná tsú ɔsʋ́sʋ́. Olenya ɔblɔ́ ahá ánɩ́ bʋtamanyá mʋ ifú, bʋdɛ lalahɛ bwɛ, bapʋ́ amʋ́ owuntɔlɩn bʋdɛ Bulu asʋ́n ánɩ́ igyi ɔnɔkwalɩ ɔkpa tíin. \v 19 Bulu ɔbɛ́bɩtɩ́ amʋ́ ɩsʋ. Tsúfɛ́ tɔ́á ilehián ánɩ́ bɛ́bɩ tsú Bulu ɩwɩ ɩda amʋ́ ansɩ́tɔ́ dodo. Bulu onutó lɛ́lɛ mʋ́ ɔwan súná ámʋ. \v 20 Ɩbʋ mʋ́tɔ́ ánɩ́ ɔhaa tamawun Bulu túmiá ɩtamatá pʋ́ alɩá ogyi. Támɛ tsú brɛ́á Bulu lɔ́bwɛ ɔyɩ́ ɔpá á, Bulu tsiátɔ́ meŋaín. Tsúfɛ́ mʋ atɔ bwɛhɛ́ lɛlɛ mʋ́ súná wankláán ánɩ́ ahá bɛ́talɩ́ wun mʋ́, pʋ́bɩ́ mʋ. Ɩ́nɩ sʋ ɔhaa má ɔnɔ́ kʋkʋ lɛ́. \v 21 Bʋyin Bulu, támɛ bʋmɔwa mʋ numnyam ánɩ́ iletsiá mʋ, bʋmɔpʋ ɩpán kʋkʋ ɛ́ há mʋ. Mboún tɔ́á ɩma asɩ bʋ́tɔgywɩ́ɩn tsu Bulu ɩwɩ. Bʋtamatráa nu mʋ asʋ́n ámʋ asɩ. Basin oklúntɔ. \v 22 Bʋtɛkɩ amʋ́ ɩwɩ bɛɛ bɛtɩn ansɩ́, támɛ bemimláa. \v 23 Basí Bulu ɔkɩankpapʋ amʋ tswɩ, yɔ́ bʋdɛ ɩkpɩ ánɩ́ bʋma nkpa súm. Bɔpwɛ amʋ́, ntɛ́ɛ sré amʋ́ fɛ́ nyankpʋsa ánɩ́ otowú, ntɛ́ɛ mbubwi, ntɛ́ɛ mbwɩ pʋ́ awɔ akʋ. \p \v 24 Ɩ́nɩ sʋ Bulu ladámlí ɔma há amʋ́, basí bʋdɛ atɔ laláhɛá bʋdeklé tsu amʋ́ klʋntɔ bwɛ, amʋ́a amʋ́ aba bʋdɛ ɩwɩ sʋpáa. \v 25 Bʋtamatráa hɔ Bulu ɔnɔkwalɩ amʋsʋ gyi. Asʋ́n ánɩ́ ɩma mʋ́tɔ́ mboún bʋdehógyi. Ɩ́nɩ sʋ bayɔ́ bʋdɛ Bulu atɔ bwɛhɛ́ mboún súm, sí atɔ́ fɛ́ɛ́ Ɔbwɛpʋ́ ámʋ onutó. Kanfʋ́ letsiá mʋ brɛ́ fɛ́ɛ́! \w Amen.\w* \p \v 26 Amʋ́ bwɛhɛ́ ánfɩ sʋ Bulu lɛ́damlí ɔma há amʋ́, bʋna bʋdɛ hakpanla bwɛ. Amʋ́ atsɩ kʋ́ráá besi ayin wá dɩ, fɛ́ alɩá ɩda yaɩ́, amʋ́ wʋlɛwʋlɛ bʋda aba wá. \v 27 Alɩ kɛ́n ayin ɛ́ besi atsɩ wá dɩ fɛ́ alɩá bʋtɔbwɛ́ mʋ́ yáɩ́, bʋda aba wá nɩ́. Hakpanla anfɩ bwɛ sʋ Bulu lɛ́bɩtɩ́ amʋ́ ɩsʋ ánɩ́ lɛkanáa ha amʋ́, bʋdɛ mʋ́ wúun nɩ. \p \v 28 Ɩ́nɩá bakíná Bulu bɩ sʋ á, Bulu ladámlí ɔma há amʋ́, bʋdɛ asʋkpan susúu, bʋdɛ tɔ́á ɩma alɛá ɔha ɔbɔ́bwɛ bwɛ. \v 29 Lalahɛ sɔ́ɔ́n bʋ amʋ́tɔ́. Ɩkʋ gyí; lakpanbwɛ, opotsuawa, olu, ɔnsɩ́pɛ, ahámɔ, mblɩ́kpɛ́ɛ, ahámlɛ́, agywɩɩn laláhɛ bwɛ pʋ́ ahátsíi. \v 30 Ahá ɔnɔ́tɩn, Bulu asʋ́nkiná, atɔ́mábú, ɩwɩtsú, ɩwɩ adábi da. Lakpan ɔkpagyáa, akwɩɩ́pʋ́sʋ kʋsʋ́lɩ́ɩ́. \v 31 Bʋtamagywɩ́ɩn, bʋtamagyi amʋ́ asʋn blɩ́hɛ́sʋ. Bʋtamadwɛ́ ahá, bʋtamawun ahá nwɛ. \v 32 Ɩ́nɩá bʋyin ánɩ́ Bulu mbla ámʋ losuná ánɩ́ ɔhá ánɩ́ otsíá atsiábi anfɩ odu obówu óó á, megyí ɩ́nɩ ánfɩ nkʋlɛ bʋdɛbwɛ. Bʋtráa bʋdɛ lalahɛ abwɛpʋ́ ɛ́ atɛtɔ-ɔnlɩn wa dɩ́nká mʋ́sʋ́. \c 2 \rem Proofread 08-06-09 \s1 Bulu Tamakɩ Ɔha Ansɩ́tɔ́ \p \v 1 Ɩ́nɩ sʋ fʋ́á fʋtsie fʋdɛ fʋ́ aba ɩlá lɛ, fʋma ɔnɔ́ kʋkʋ lɛ́ Bulu ansɩ́tɔ́. Tsúfɛ́ fʋdɛ akʋ ɩlá lɛ, támɛ fʋdɛ mʋ́ odu kɛ́n bwɛ. Mʋ́ sʋ nɩ́ fʋdɛ amʋ́ ɩlá lɛ á, ɩwɩ pɔ́n fʋ́dɛha. \v 2 Anɩyin ánɩ́ Bulu ɔbɛ́ha ahá ánɩ́ bʋdɛ ɩ́nɩ odu bwɛ ɩpɔ́n. Anɩyin ɛ́ ánɩ́ mʋ asʋ́n da ɔkpa. \v 3 Mʋ́ sʋ nɩ́ fʋ́dɛ ahá ɩlá lɛ lakpan ánɩ́ fʋ́ onutó fʋ́dɛbwɛ sʋ á, bɩ ánɩ́ Bulu ɛ́ ɔbɛ́ha fʋ́ ɩpɔ́n. Fʋmɛ́ɛtalɩ́ kɔlɩ dalɩ mʋ ɩbɩ. Ntɛ́ɛ fʋmeyín alɩ? \v 4 Bulu lalɛ́ mʋ yilé pʋ́ mʋ awɩtɔlɛ ɔwan súná fʋ́, alanyá klʋn há fʋ́, támɛ fʋmobu mʋ. Ntɛ́ɛ fʋmeyín ánɩ́ alɩá fɛ́damlí klʋntɔ yínkí ba mʋ wá sʋ alalɛ́ mʋ awɩtɔlɛ súná fʋ́? \v 5 Támɛ klʋntɔ bʋ fʋ odwin, asʋtɔ bʋ fʋ ɔnlɩn. Mʋ́ sʋ ɩsʋtɔbɩtɩ́ ánɩ́ ɩda gyo fʋ́ ɛkɛá Bulu Ɔnɔkwalɩpʋ obégyi asʋ́n ɩtráa démoní tsɩ́a. \v 6 Bulu ɔbɛ́ka ɔhagyíɔha ɩkɔ mʋ bwɛhɛ́ ɔnɔ́. \v 7 Akʋ bapʋ́ ansɩ́ dɩ́nká ánɩ́ bénya numnyam, ɩdayilé pʋ́ nkpa ánɩ́ ɩtamatá. Mʋ́ sʋ banyá klʋn bʋdɛ yilé bwɛ ekekegyíɛkɛ. Amʋ́ Bulu ɔbɛ́ha nkpa ánɩ́ ɩtamatá nɩ́. \v 8 Támɛ akʋá bʋbʋ ɔnsɩ́pɛ, bakíná ɔnɔkwalɩ amʋ pʋ́ yilébwɛ, bʋbuo lalahɛ mʋ́ á, Bulu ɔbɔ́pʋ ɔblɔ́ gyi amʋ́ asʋ́n, bɩ́tɩ́ amʋ́ ɩsʋ wankláán. \v 9 Asʋn wunhɛ mʋ́a ɩwɩɔsɩn bɛ́ba lalahɛ abwɛpʋ́ fɛ́ɛ́sʋ́. Ibégyankpá tʋ́ \w Yudafɔ\w*, asa ɩbɔ́tʋ ahá ánɩ́ bʋmegyí Yudafɔ. \v 10 Támɛ Bulu ɔbɔ́wa yilé abwɛpʋ́ numnyam, há amʋ́ iwilwii, trá ha amʋ́ ayɛ. Obégyankpá há Yudafɔ, asa ɩbɔ́tʋ ahá ánɩ́ bʋmegyí Yudafɔ. \v 11 Tsúfɛ́ Bulu tegyi asʋ́n ɔnɔkwalɩsʋ, ɔtamakɩ ɔhaa ansɩ́tɔ́. \p \v 12 Ahá ámʋ́ʋ́ bʋmeyín Mose Mbla ámʋ, bʋdɛ lakpan bwɛ ámʋ óó bɔ́fwɩ. Támɛ Bulu mɔ́ɔpʋ mbla ámʋ gyi amʋ́ asʋ́n. Ahá ámʋ́ʋ́ bʋyin mbla ámʋ asa bʋdɛ lakpan bwɛ ámʋ mʋ́ á, Bulu ɔbɛ́lɩɩ́ mbla ámʋsʋ há amʋ́ ɩpɔ́n. \v 13 Tsúfɛ́ megyí ahá ánɩ́ bʋyin Mose Mbla ámʋ asʋ́n da ɔkpa Bulu ansɩ́tɔ́. Mboún ahá ánɩ́ bʋtegyi mʋ́sʋ́. \v 14 Ɩbʋ mʋ́tɔ́á ahá ámʋ́ʋ́ bʋmegyí Yudafɔ bʋmeyín Mose Mbla ámʋ. Támɛ nɩ́ amʋ́ onutó bʋdɛ mbla ámʋsʋ gyí a, bʋdesuná ánɩ́ bʋyin yilé mʋ́a lalahɛ amʋ́ klʋntɔ. \v 15 Amʋ́ bwɛhɛ́ ánfɩ desuná ánɩ́ Bulu lɔ́wanlɩ́n mbla ámʋ dɩ́nká amʋ́ klʋnsʋ. Amʋ́ klʋn dɛ adánsɩɛ gyí ánɩ́ lɛ́lɛ́ bʋyin mʋ́. Tsúfɛ́ brɛ́ kʋtɔ á, amʋ́ agywɩɩn tɛhá amʋ́ ɩpɔ́n, brɛ́ kʋtɔ ɛ́ á, ɩtɛhá amʋ́ asʋ. \v 16 Alɩ kɛ́n ɩbɛ́ba ɛkɛ ámʋ́ʋ́ Bulu ɔbɔ́tsʋn Yesu Kristosʋ gyi tɔ́á ahá babwɛ́ ŋáintɔ ɩwɩ asʋ́n nɩ́. Alɩ́ Kristo ɩwɩ asʋn wankláán ámʋ́ʋ́ ndɛ mʋ́ ɔkan da ámʋ idesuná nɩ́. \s1 Yudafɔ Pʋ́ Mose Mbla \p \v 17 Fʋ́ fɛɛ Yudayin fʋgyi, fʋ́ ansɩ́ dɩn Mose Mbla ámʋsʋ, fʋ́dɛpʋ ɩbɩ sí kántɔ́ fɛɛ Bulu mʋ bi fʋ́gyi. \v 18 Fʋyin Bulu apɛ́, tsúfɛ́ fakásɩ́ Mose Mbla ámʋ. Mʋ́ sʋ fʋyin tɔ́á ɩbʋ alɛ́. \v 19 Fʋtɛkɩ fʋ́ ɩwɩ ansibi abwiepʋ́ ɔkpapʋ́, fʋ́gyi fɛ́ ɔkandɩ́ɛ há ahá ánɩ́ bʋmeyín Bulu, basin oklúntɔ. \v 20 Fʋ́ fɛɛ fʋgyi aha mimláhɛ ansɩ́ ɔtɩ́npʋ. Fɛ́talɩ́ súná ahá ánɩ́ bʋmeyín ɔlala tɔ́á ɩbʋ alɛ́. Tsúfɛ́ fatsúlá fɛɛ Mose Mbla ámʋ sʋ fabɩ́ tógyítɔ́, fabɩ́ ɔnɔkwalɩ kugyíkʋ ɛ́. \v 21 Támɛ ɩ́nɩá fʋ́dɛ ahá yilé suná á, ntogyi sʋ fʋmóosuná fʋ́ ɩwɩ mʋ́? Fʋdɛ ɔkan da bláa ahá fɛɛ bʋmáwi atɔ́, támɛ fʋ́ onutó fʋdewi? \v 22 Fɛɛ bʋmátɔ mbʋa, támɛ fʋdɛ mbʋa tɔ? Fɛɛ bʋmásum ɩkpɩ, támɛ fʋtowí ɔkpɩasɩ atɔ́. \v 23 Fʋtotsú ɩwɩ Mose Mbla ámʋ sʋ, támɛ fʋtɛpán mʋ́sʋ́. Ɩ́nɩ sʋ fʋdɛ Bulu kpɔɩ́. \v 24 Bulu asʋn wanlɩ́nhɛ́ amʋ lɛ́blɩ́ ɔbɛ́ɛ, “Mlɩ Yudafɔ bwɛhɛ́ sʋ ahá ánɩ́ bʋmegyí Yudafɔ bʋdɛ Bulu ɩwɩ asʋn laláhɛ blɩ́.” \p \v 25 Nɩ́ mlɩdɛ́ Bulu mbla ámʋsʋ gyí á, mlɩ \w ketétɩ́ɩn\w* bʋ labi. Támɛ nɩ́ mlɩtamagyi mʋ́sʋ́ á, mlɩgyí fɛ́ ahá ánɩ́ bʋmɛtɩn keté. \v 26 Nɩ́ ɔkʋ mɛ́tɩn keté, ɔdɛ Mose Mbla ámʋsʋ gyí a, ogyi fɛ́ keté ɔtɩ́npʋ Bulu ansɩ́tɔ́. \v 27 Mlɩ Yudafɔ mlɩyin mbla ámʋ, tsúfɛ́ bɔwanlɩ́n mʋ́ tswɩ mlɩ, bɛtɩn mlɩ keté ɛ́, támɛ mlɩtɛpán Mose Mbla ámʋsʋ. Mʋ́ sʋ ɔhá ánɩ́ ɔmɛtɩn keté kʋ́ráá, támɛ ɔdɛ mbla ámʋsʋ gyí ɔbɛ́lɛ mlɩ ɩlá. \v 28 Tsúfɛ́ megyí keté ɔtɩ́npʋ gyí Yudayin onutó. Ketétɩ́ɩn onutónutó bʋ ɩnʋ. Megyí ɔyʋlʋ́sʋ ketétɩ́ɩn kɛkɛ. \v 29 Nɩ́ ɔkʋ gyí Yudayin onutónutó á, mʋ klʋntɔ tósúná. Ketétɩ́ɩn onutó itsú klʋntɔ. Bulu Ɔŋɛ́ ámʋ tɔ́bwɛ́ mʋ́, megyí mbla ámʋ́ʋ́ bɔwanlɩ́n tswɩ amʋsʋ gyí. Ɔhá ánɩ́ Bulu Ɔŋɛ́ ámʋ ɩlɛtɩn mʋ keté á, Bulu onutó tɛ́kánfʋ́ mʋ, megyí nyankpʋsa. \c 3 \rem Proofread 08-06-09 \p \v 1 Mʋ́mʋ́ labi mɔmʋ \w Yudafɔ\w* bʋbʋ dʋn ahá ánɩ́ bʋmegyí Yudafɔ? Ntɛ́ɛ labi mɔmʋ \w ketétɩ́ɩn\w* bʋ? \v 2 Ɩbʋ mʋ́tɔ́á labi ámʋ ɩhɩ́ɛ́ ɩtsɔ! Gyankpapʋ gyí, Bulu lɔ́pʋ mʋ klʋnsʋ asʋ́n wá Yudafɔ ɩbɩtɔ. \v 3 Ɩbʋ mʋ́tɔ́ ánɩ́ amʋ́tɔ́ akʋ bʋmɔhɔ Bulu asʋ́n ámʋsʋ gyi. Támɛ amʋ́ tsiátɔ́ anfɩ odu ɩbɛ́talɩ́ há Bulu obési tɔ́á ɔlɛhɩɛ ánɩ́ ɔbɔ́bwɛ lóó? \v 4 Ɛkɛkɛɛkɛ! Megyí alɩ ígyi! Nɩ́ afunupʋ ahá fɛ́ɛ́ bʋgyi óó á, Bulu mʋ́ á, ɔnɔkwalɩpʋ ogyi. Igyi fɛ́ alɩá Owíe \w Dawid\w* lɛ́bláa Bulu ɔbɛ́ɛ, \q1 “Nɩ́ fɔtɔ́ɩ́ á, ahá bʋblɩ́ bɛɛ fʋ́ asʋ́n igyi ɔnɔkwalɩ. \q2 Nɩ́ begyi fʋ́ asʋ́n ɛ́ á, bʋblɩ́ bɛɛ fʋ́ asʋ́n da ɔkpa.” \p \v 5 Nɩ́ anɩ tsiátɔ́ laláhɛ lalɛ́ Bulu tsiátɔ́ wankláán súná á, mʋ́mʋ́ nɩ́ ɔdɛ anɩ ɩsʋ bɩtɩ́ anɩ tsiátɔ́ laláhɛ sʋ á, nkálɩ abɛ́blɩ́? Abɛ́blɩ́ anɩaa, Bulu má ɔkpa bɩ́tɩ́ anɩ ɩsʋ? (Nyankpʋsa asʋn blɩ́hɛ́ ndɛblɩ́ á.) \v 6 Ɛkɛkɛɛkɛ! Ɩma mʋ́tɔ́ alɩ. Nɩ́ Bulu asʋ́n mɛda ɔkpa á, nkálɩ obégyi ɔyɩ́tɔ́ ahá fɛ́ɛ́ asʋ́n? \p \v 7 Ɔkʋ ɔbɛ́fɩtɛ́ ɔbɛ́ɛ, nɩ́ mɩ́ ɔnɔkwalɩmáwá lalɛ́ súná ánɩ́ Bulu bʋ ɔnɔkwalɩ, ɩlatsú mʋ dá fʋ́á á, mʋ́mʋ́ ntɔ sʋ́ Bulu ɔbɛ́trá ha mɩ́ pɔ́n ɔbɛ́ɛ lalahɛ ɔbwɛpʋ́ ngyi? \v 8 Nɩ́ igyi alɩ á, mʋ́mʋ́ ntɔ sʋ́ anɩmɛ́ɛblɩ́ anɩaa, “Mlɩha abwɛ lakpan, fówun Bulu tsiátɔ́ wankláán ɩlɩn ɔwan?” Fɛ́ alɩ ámʋ́ʋ́ akʋ bʋdɛ mɩ́ ɔnɔ́ tɩn bɛɛ, nna ndɛblɩ́ ámʋ. Bulu ɔbɛ́ha amʋ́ ɩpɔ́n alɩá ɩlɛkanáa. \s1 Ɔhaa Mégyí Yilé Ɔbwɛpʋ́ \p \v 9 Nkálɩ mɛɛ abɛ́blɩ́ pʋ́mɔ́ mʋ́ ɔnɔ́? Mʋ́ sʋ anɩ Yudafɔ anɩdʋn ahá ámʋ́ʋ́ bʋmegyí Yudafɔ ámʋ lóó? Ɛkɛkɛɛkɛ! Anɩmɔ́dʋn amʋ́ ɔkpagyíɔkpasʋ. Nablɩ́ bɔtsʋn mbɛ́ɛ, ɩkʋlɛ Yudafɔ pʋ́ ahá ámʋ́ʋ́ bʋmegyí Yudafɔ ámʋ fɛ́ɛ́ bʋgyi. Tsúfɛ́ lakpan lagyi amʋ́ fɛ́ɛ́sʋ́. \v 10 Bulu asʋ́n lɛblɩ́ ɔbɛ́ɛ, \q1 “Ɔhaa asʋ́n mɛda ɔkpa Bulu ansɩ́tɔ́. Ɔbakʋ́lɛ kʋ́ráá mɛ́dalɩ mʋ́tɔ́. \q2 \v 11 Ɔhaa tamanú Bulu asʋ́n asɩ; \q2 ɔhaa tamadúnká Bulu ɔkpa. \q1 \v 12 Amʋ́ fɛ́ɛ́ badámlí ɔma há Bulu, \q2 ámʋ́ fɛ́ɛ́ bafwɩ́. \q2 Yilé ɔbwɛpʋ́ ɔkʋkʋ má ɩnʋ. Ɔbakʋ́lɛ kʋ́ráá mɛ́dalɩ mʋ́tɔ́.” \m \v 13 Bulu asʋ́n ámʋ lɛ́trá blɩ́ ɔbɛ́ɛ, \q1 “Bʋtekle asʋkpan blɩ́. \q2 Bʋtɔpʋ́ amʋ́ ɔnɔ́ mlɛ́ ahá. \q2 Amʋ́ ɔnɔ́tɔ́ asʋn blɩ́hɛ́ tɔmɔ́ fɛ́ ɩwɔ elín.” \m \v 14 Bulu asʋ́n ámʋ lɛ́trá blɩ́ ɔbɛ́ɛ, \q1 “Ɩlwɩɩ́ pʋ́ asʋn-sɩnsɩ́n blɩ́ bʋtegyi dɩ.” \m \v 15 Ɔlɛtrá blɩ́ ɔbɛ́ɛ, \q1 “Ahámɔ ma amʋ́ ɔpá. \q2 \v 16 Ɔtɩ́nɛgyíɔtɩ́nɛ́á bʋna á, bʋdɛ ahá yintá, bʋdɛ ahá ipiantɔ wa. \q1 \v 17 Bʋmeyín ɔkpa ánɩ́ ɩtɔpʋ́ iwilwii ba.” \m \v 18 Bulu asʋ́n ámʋ kʋ ɛ́ lɛblɩ́ ɔbɛ́ɛ, \q1 “Bʋtamanyá Bulu ifú.” \p \v 19 Séi á, anɩyin ánɩ́ asʋ́ngyíasʋ́n ánɩ́ Mose Mbla ámʋ losuná á, ɩda ha Yudafɔ ámʋ́ʋ́ bɔpʋ mbla ámʋ há ámʋ. Mʋ́ sʋ ɔkʋkʋ méenya ɔkpa lɛ́ asʋansʋ ɔnɔ́ brɛ́á Bulu dɛ́ ahá fɛ́ɛ́ asʋ́n gyí. \v 20 Tsúfɛ́ Mose Mbla ámʋsʋ gyí mɛ́ɛtalɩ́ há ɔha ogyi asʋ Bulu ansɩ́tɔ́. Há mbla ámʋ ɩtɛhá anɩtɛbɩ́ ánɩ́ lakpan abwɛpʋ́ anɩgyí. \s1 Alɩá Ɔha Tegyi Asʋ Bulu Ansɩ́tɔ́ \p \v 21 Séi á, Bulu lasúná ɔkpa ánɩ́ ɔtɔtsʋn mʋ́sʋ́ há ɔha asʋ. Ɩmɛná Mose Mbla ámʋsʋ gyísʋ. Támɛ Mose Mbla ámʋ pʋ́ Bulu ɔnɔ́sʋ́ atɔɩ́pʋ́ amʋ asʋn wanlɩ́nhɛ́ lɛ́blɩ́ ɔkpa ámʋ ɩwɩ asʋ́n yáɩ́. \v 22 Ɔkpa ámʋ gyí ɔkpa ánɩ́ Bulu tɔtsʋn há ɔha asʋ mʋ ansɩ́tɔ́ nɩ́. Yesu Kristo hógyisʋ Bulu tɔtsʋn hɔ ɔhagyíɔha. Ma fʋgyi o, ma fʋmegyí o, nkʋ́nʋ fotsú o, nkʋ́nʋ fʋmotsú o, ɔhaa mɔ́tsʋn ɔtsan Bulu ansɩ́tɔ́. \v 23 Tsúfɛ́ ahá fɛ́ɛ́ babwɛ́ lakpan. Mʋ́ sʋ bahʋ́lɩ Bulu numnyam. \v 24 Awɩtɔlɛ Bulu lawá há anɩ. Mʋ́ sʋ́ nyankpʋsa obégyi asʋ mʋ ansɩ́tɔ́ nɩ́. Awɩtɔlɛ anfɩ ɩna Kristo Yesusʋ. Mʋlɛ́ka nyankpʋsa nwunsʋ ɩkɔ. \v 25-26 Anyánkpʋ́sa bʋdɛ lakpan bwɛ tsú brɛ́ ɔpá, támɛ Bulu lénya klʋn há amʋ́, ɔmɛbɩtɩ́ amʋ́ ɩsʋ. Séi á, Bulu labɔpʋ Yesu bɔ́ afɔdɩɛ, pʋ́ mʋ obugya lɛ́ anɩ ɩwɩ mbusuo, mɛ́nɩ abɔ́tsʋn mʋ hógyisʋ nyá lakpansikíé. Bulu lɔ́bwɛ mʋ́ alɩ pʋ́súná ánɩ́ mʋ asʋ́n da ɔkpa, mɛ́nɩ ibósuná nkɛ ánfɩtɔ ánɩ́ yilé ɔbwɛpʋ́ ogyi. Ototsú ahá ánɩ́ bɔhɔ Yesu gyi ánɩ́ amʋ́ asʋ́n da ɔkpa mʋ ansɩ́tɔ́. \p \v 27 Séi mɛ́, tɔkʋ bʋ ɩnʋá abótsu ɩwɩ mʋ́sʋ́? Tɔtɔ má ɩnʋ. Ntogyi sʋ́ anɩmɛ́ɛtalɩ́ tsú ɩwɩ? Mose Mbla ámʋ sʋ lóó? Ó-o! Anɩ hógyi sʋ anɩmɛ́ɛtalɩ́ tsú ɩwɩ. \v 28 Megyí atɔ wankláán ámʋ́ʋ́ Mose Mbla losuná anɩ bwɛ ámʋ sʋ anɩtegyi asʋ Bulu ansɩ́tɔ́. Ɩna Kristosʋ hógyisʋ abégyi asʋ Bulu ansɩ́tɔ́. \v 29 Yudafɔ nkʋlɛ Bulu ógyi? Megyí ahá ánɩ́ bʋmegyí Yudafɔ mʋ́ Bulu ogyi? Ee! Amʋ́ ɛ́ amʋ́ Bulu nɩ́. \v 30 Bulu ɔkʋlɛ pɛ́ bʋ ɩnʋ. Mʋ́ sʋ ɩna hógyisʋ olotsulá ánɩ́ Yudafɔ asʋ́n da ɔkpa. Ɩna hógyi kɛ́nsʋ́ ɔlɔhɔ ahá ámʋ́ʋ́ bʋmegyí Yudafɔ ámʋ ɛ́ ánɩ́ amʋ́ asʋ́n da ɔkpa. \v 31 Mʋ́ sʋ ilehián ánɩ́ abɔ́hɔ Yesu gyi, sí Mose Mbla ámʋsʋ hógyi lóó? Ɛkɛkɛɛkɛ! Megyí alɩ ígyi. Yesu hógyi tɛ́há anɩtɛkɩ́tá mbla ámʋtɔ kínkíínkín. \c 4 \rem Proofread 08-06-09 \s1 Abraham Ɩwɩ Asʋ́n Lasúná Alɩá Hógyi Bʋ Labi \p \v 1 Séi á, amansʋ anɩ \w Yudafɔ\w* abɛ́blɩ́ tsú anɩ náin \w Abraham\w* ɩwɩ? Ntɔ olowun tsu Bulu aháhɔ asʋ́n ánfɩ ɩwɩ? \v 2 Nɩ́ yilébwɛ sʋ́ Abraham légyí asʋ Bulu ansɩ́tɔ́ á, mʋ́mʋ́ ɔbʋ tɔ́á ɔbɔ́pʋtsú ɩwɩ, támɛ megyí Bulu ansɩ́tɔ́. \v 3 Nkálɩ Bulu asʋn wanlɩ́nhɛ́ amʋ lɛ́blɩ́? Ɔlɛblɩ́ ɔbɛ́ɛ, “Abraham lɔ́hɔ Bulu gyi. Mʋ́ sʋ Bulu lótsu mʋ ánɩ́ mʋ asʋ́n da ɔkpa.” \v 4 Nɩ́ ɔkʋ ɔyɔ́ agyʋ́má á, bʋtɛká mʋ ɩkɔ. Megyí atokiehɛ́ ɩkɔká ámʋ gyí. Igyi tɔ́á ilehián ánɩ́ obénya tsú mʋ agyʋ́má yɔtɔ́. \v 5 Támɛ megyí ahá bwɛhɛ́ sʋ, mboún amʋ́ hógyi sʋ́ Bulu totsú amʋ́ ánɩ́ amʋ́ asʋ́n da ɔkpa. Tsúfɛ́ Bulu tɛ́há lakpan abwɛpʋ́ ánɩ́ bɔhɔ mʋ gyi bʋtegyi asʋ mʋ ansɩ́tɔ́. \v 6 Owíe \w Dawid\w* lɛ́blɩ́ oyúla asʋ́n ánfɩ kɛ́n dodo. Ɔlɔtɔɩ́ tsú ahá ánɩ́ Bulu mɛ́kɩ amʋ́ bwɛhɛ́ asa olotsu amʋ́ ánɩ́ amʋ́ asʋ́n da ɔkpa ɩwɩ. Ɔlɔwanlɩ́n mʋ́ wá Bulu asʋn ámʋtɔ ɔbɛ́ɛ, \q1 \v 7 “Bulu layúlá ahá ánɩ́ alasí amʋ́ lakpan kíé amʋ́, \q2 alagyʋ́ra amʋ́! \q1 \v 8 Ahá ámʋ́ʋ́ Bulu lasí amʋ́ lakpan kíé amʋ́, ɔmɛ́ɛtrá kaɩ́n mʋ́sʋ́ ámʋ bégyi ɔdwɛ!” \p \v 9 Keté atɩ́npʋ nkʋlɛ bʋ́ ɔdwɛgyí anfɩ́ Owíe Dawid dɛ́ mʋ́ ɩwɩ asʋ́n blɩ́ ánfɩ? Ó-o! Ahá ámʋ́ʋ́ bʋmɛtɩn \w keté\w* ámʋ ɛ́ bʋbʋ mʋ́tɔ́. Kaɩn ánɩ́ anɩlakla asʋankʋ Bulu asʋn wanlɩ́nhɛ́ amʋtɔ. Anɩa, “Abraham lɔ́hɔ Bulu gyi. Mʋ́ sʋ Bulu lótsu mʋ ánɩ́ mʋ asʋ́n da ɔkpa.” \v 10 Brɛ́ mɔmʋ Bulu lótsu mʋ ánɩ́ mʋ asʋ́n da ɔkpa? Ɔlɛtɩn keté asa lóó? Ɛkɛkɛɛkɛ! Bulu lótsu mʋ ánɩ́ mʋ asʋ́n da ɔkpa dodoodo. \v 11 Ɔma-ɔma asa ɔlɛbɛtɩn keté pʋ́hɩ́ɛ mʋ nsʋ. Ilosuná ánɩ́ mʋ hógyi sʋ́ Bulu lótsu mʋ ánɩ́ mʋ asʋ́n da ɔkpa. Ɩ́nɩ sʋ ogyi fɛ́ ahá ámʋ́ʋ́ bʋmɛtɩn keté, támɛ bɔhɔ Bulu gyi, Bulu lótsu amʋ́ ánɩ́ amʋ́ asʋ́n da ɔkpa ámʋ. Mʋ́ sʋ ogyi amʋ́ fɛ́ɛ́ ɔsɩ́ nɩ́. \v 12 Ogyi keté atɩ́npʋ amʋ ɛ́ ɔsɩ́. Tsúfɛ́ megyí amʋ́ ketétɩ́ɩn sʋ, mboún amʋ́ Buluhógyi sʋ. Fɛ́ alɩ ámʋ́ʋ́ Abraham lɔ́hɔ Bulu gyi asa bɛtɩn mʋ keté ámʋ. \s1 Tɔ́á Bulu Lɛ́hɩɛ Yáɩ́ Mʋ Ahógyipʋ \p \v 13 Bulu lɛ́hɩɛ Abraham mʋa mʋ abí-aná ánɩ́ ɔyɩ́tɔ́ fɛ́ɛ́ ɩbɔ́bwɛ amʋ́ klɛ́. Megyí bɛɛ Abraham légyi Mose mblasʋ, sʋ Bulu lɛ́blɩ́ asʋ́n ánfɩ. Támɛ ɩ́nɩá ɔlɔhɔ Bulu gyi, Bulu ɛ́ lótsu mʋ ánɩ́ mʋ asʋ́n da ɔkpa mʋ ansɩ́tɔ́ sʋ. \v 14 Nɩ́ ahá ánɩ́ bʋdɛ Mose Mbla ámʋtɔ obégyi Bulu atɔ́ á, mʋ́mʋ́ ɔha Bulu hógyi igyi kpaalɩ. Bulu nhɩhɩɛ́ há ɔha ɛ́ ma labi kʋkʋ. \v 15 Tsúfɛ́ Bulu ɔblɔ́ mbla ámʋ tɛtɩ́. Támɛ nɩ́ mbla má ɩnʋ á, mblatʋn ɛ́ ɩma ɩnʋ. \p \v 16 Mʋ́ alɩ sʋ ɩna hógyisʋ ahá bɛ́talɩ́ nyá atɔ́á Bulu lɛ́hɩɛ yáɩ́ há amʋ́. Atokiehɛ́ ámʋ́ʋ́ ɔbɔ́pʋhá \w Abraham\w* abí-aná ámʋ ɩbɛ́da amʋ́ ɩbɩ. Megyí ahá ánɩ́ bʋtegyi mblasʋ nkʋlɛ bʋ́, támɛ ahá ánɩ́ bɔhɔ Bulu gyi fɛ́ Abraham ɛ́. Tsúfɛ́ Abraham gyí anɩ fɛ́ɛ́ ɔsɩ́. \v 17 Fɛ́ alɩ ámʋ́ʋ́ Bulu asʋn wanlɩ́nhɛ́ amʋ ɩlɛblɩ́ ɔbɛ́ɛ, “Napʋ́ fʋ́ bwɛ́ ɔmá tsɔtsɔɔtsɔ ɔsɩ́ ámʋ. \w Abraham\w* gyí anɩ fɛ́ɛ́ ɔsɩ́ Bulu ansɩ́tɔ́.” Tsúfɛ́ olohogyi ánɩ́ Bulu tɛ́há awupʋ́ nkpa, ɔtɛhá tɔ́á ɩma ɩnʋ yáɩ́ ɩtɛba mʋ́tɔ́ fɛ́ tɔ́á ɩbʋ ɩnʋ yáɩ́. \v 18 Brɛ́á tɔtɔ má ɩnʋá Abraham ɔbɔ́pʋ mʋ ansɩ́ dɩ́nká mʋ́sʋ́ á, ɔlɔhɔ Bulu gyi ánɩ́ ɔbɔ́bwɛ mʋ ɔmá tsɔtsɔɔtsɔ ɔsɩ́ alɩ ámʋ́ʋ́ ɔlɛblɩ́ yáɩ́ ámʋ. Bulu lɛ́bláa mʋ ɔbɛ́ɛ, “Fʋ́ abí-aná bɛ́klɛɩ́ fɛ́ ntsrakpabi.” \v 19 Alɩ brɛ́ ámʋtɔ á, Abraham lahɔ nfí lafakʋlɛ (100). Mʋ́ sʋ aladan tsʋn kwɩɩ́sʋ́. Alɩ kɛ́n mʋ ka \w Sara\w* ɛ́ ɔkwɩɩ́púni lawú, ɔmɛ́ɛtrá kwɩɩ́ nɩ́. Oyin ɩ́nɩ fɛ́ɛ́, támɛ ɔmɛkpa mʋ hógyi ɔma. \v 20 Ɩ́nɩ fɛ́ɛ́ ɔma a, omegyi nwɛ́ɛn ɔbɛ́ɛ, ɩtɔ́ ámʋ́ʋ́ Bulu lɛ́hɩɛ mʋ amʋ ɩmɛ́ɛba mʋ́tɔ́. Mboún ɔlɛkɩtá mʋ hógyitɔ kínkíínkín, ɔlɛkanfʋ́ Bulu mʋ́ sʋ. \v 21 Tsúfɛ́ ɔhɩ́ɛ́ oyin ánɩ́ Bulu ɔbɛ́talɩ́ bwɛ́ ɩtɔ́ ámʋ́ʋ́ alahɩ́ɛ́ há mʋ amʋ. \v 22 Mʋ hógyi anfɩ sʋ́ Bulu lɛ́blɩ́ ɔbɛ́ɛ, mʋ asʋ́n da ɔkpa nɩ́. \v 23 Megyí mʋ nkʋlɛ sʋ bɔwanlɩ́n wá Bulu asʋ́n ámʋtɔ bɛɛ, “Bulu lótsu mʋ ánɩ́ mʋ asʋ́n da ɔkpa.” \v 24 Anɩ ɛ́, anɩ sʋ bɔwanlɩ́n mʋ́. Nɩ́ anɩlɔ́hɔ Bulu gyi a, obótsu anɩ ánɩ́ anɩ asʋ́n da ɔkpa. Mʋgyí ɔhá ánɩ́ ɔlɔkʋsʋ́a anɩ Wíe Yesu tsú afúlitɔ. \v 25 Anɩ lakpan sʋ́ Bulu lɛ́ha bɛlɛ mʋ há bɔmɔ mʋ. Bulu lɔ́kʋsʋ́a mʋ tsú afúlitɔ, mɛ́nɩ obótsu anɩ ɛ́ ánɩ́ anɩ asʋ́n da ɔkpa. \c 5 \rem Proofread 09-06-09 \s1 Ɩsʋgyí Bulu Ansɩ́tɔ́ \p \v 1 Anɩ hógyi sʋ́ Bulu latsú mʋ́ ánɩ́ anɩ asʋ́n da ɔkpa. Mʋ́ sʋ anɩ Wíe Yesu Kristo lalá anɩa Bulunyɔ nsɩnɛ́. \v 2 Hógyi sʋ ɔkpa lafínkí há anɩ ngya. Ɩ́nɩá anɩ Wíe Yesu sʋ́ Bulu awɩtɔlɛ anfɩ laba anɩsʋ, anɩlapʋ́ hogyi nyá ɔlɩɩ́kpá ngya a, ɩhɩ́ɛ́ bʋ anɩ ɔdwɛ. Tsúfɛ́ anɩdɩ́n ansɩ́ ánɩ́ abébenya mʋ numnyam amʋ kʋ. \v 3 Ansɩ́ ɩtráa dɛ anɩ gyí ánɩ́ anɩdɛ́ ipian wúun. Tsúfɛ́ ipian tɛ́há anɩtɔwá nsi. \v 4 Nsiwa tɛhá anɩtɛbɩ́ tsíá alɩá ilegyi Bulu ansɩ́. Nɩ́ abɩ́ tsíá alɩá ilegyi mʋ ansɩ́ á, abɛ́dɩnká ansɩ́ mʋsʋ. \v 5 Ansɩ́ pʋdɩ́nká Bulusʋ mɛ́ɛha pɛ́lɩ mɛ́ɛkɩtá anɩ. Tsúfɛ́ Bulu lɔ́tsʋn \w Ɔŋɛ Wankɩ́hɛ́\w* amʋ́ʋ́ ɔlɔpʋhá anɩ ámʋsʋ pʋ́ mʋ ɔdwɛ wá anɩ klʋntɔ. \p \v 6 Brɛ́á anɩtráa anɩgyí lakpan abwɛpʋ́, anɩmá ɔwʋnlɩ́n á, Kristo lóbowu há anɩ lalahɛ abwɛpʋ́ brɛ́á Bulu onutó lɛ́hɩɛtɔ. \v 7 Nɩ́ ɔkʋ asʋ́n da ɔkpa kʋ́ráá á, ɩbɔ́wa ɔnlɩn asa ɔkʋ obótsulá wú há mʋ. Fíalɩ ɔha yilé mʋ́ á, ɔkʋ ɔbɔ́wa klʋn wú há mʋ. \v 8 Támɛ tɔ́á ilosuná ánɩ́ Bulu tɛhɩ́ɛ́ dwɛ́ anɩ gyí, brɛ́á anɩgyí lakpan abwɛpʋ́ á, ɔlɛha Kristo lóbowu há anɩ. \v 9 Ɩna Yesu Kristo obugya amʋ́ʋ́ ɩlɔwʋlɩ́ asɩ ámʋsʋ Bulu lési anɩ lakpan kíé anɩ, tsú anɩ ánɩ́ anɩ asʋ́n da ɔkpa. Kristo sʋ ɔbɛ́lɛ anɩ kokooko. Ɔmɛ́ɛbɩtɩ́ anɩ ɩsʋ lakpan abwɛpʋ́ ɩsʋ-ɔbɩtɩ́kɛ́ amʋ. \v 10 Tɛkɩ Bulu alupʋ́ anɩgyí. Támɛ tsʋ́ʋn mʋ Bi ámʋ lowusʋ á, alabwɛ́ anɩ mʋ anyawíe kláklá. Ɩ́nɩá anɩlabwɛ́ mʋ anyawíe sʋ á, ɔbɔ́hɔ anɩ nkpa kokooko. Tsúfɛ́ Kristo ɛ́ bʋ nkpa. \v 11 Megyí mʋ́ wʋlɛ. Mʋ́á ɩtráa dʋn kʋ́ráá gyí, anɩdɛ́ ɔdwɛ gyí. Tsúfɛ́ anɩ Wíe Yesu Kristo lalá anɩa Bulunyɔ nsɩnɛ́. Mʋ́ sʋ anɩlabwɛ́ Bulu anyawíe. \s1 Adam Mʋa Kristo \p \v 12 \w Adam \w* nkʋlɛ bwɛhɛ́ sʋ lakpan lɛ́ba ɔyɩ́tɔ́. Mʋ lakpan ámʋ sʋ́ lowu lɛ́ba ɔyɩ́tɔ́. Ɩ́nɩ sʋ lowu lénya túmi ɔhagyíɔhasʋ, tsúfɛ́ ahá fɛ́ɛ́ babwɛ́ lakpan. \v 13 Lakpan bʋ ɔyɩ́tɔ́ asa Bulu lɔ́pʋ mʋ mbla ba Mose. Támɛ brɛ́á Bulu mɔ́kʋ́pʋ́ mbla ámʋ ba mʋ a, olobun ansíbi lakpansʋ. \v 14 Tsú Adam brɛ́sʋ́ bɔtʋ Mose brɛ́sʋ́ lowu legyi iwíe anyánkpʋ́sa fɛ́ɛ́sʋ́. Ɩbʋ mʋ́tɔ́ ánɩ́ bʋmɔtʋn mbla kʋkʋ fɛ́ Adam, támɛ amʋ́ ɛ́ bowu. \p Akɩ́ɩ alɩá \w Adam\w* léklé ɔlɩan ɔmapʋ amʋ. \v 15 Adam ná ɔtsan há Yesu Kristo. Tsúfɛ́ Bulu awɩtɔlɛ amʋ megyí fɛ́ Adam lakpan ámʋ. Adam nkʋlɛ lakpan sʋ́ ahá fɛ́ɛ́ bowu. Támɛ Yesu Kristo nkʋlɛ awɩtɔlɛwa sʋ Bulu laláwá awɩtɔlɛ, pʋ́ mʋ atokiehɛ́ há ahá tsɔtsɔɔtsɔ. Mʋ atokiehɛ́ ámʋ ɩbʋ bíá dʋn lowu ámʋ. \v 16 Tɔ́á anyánkpʋ́sa benya tsú Bulu atokiehɛ́ ámʋtɔ ɩna ɔtsan há tɔ́á benya tsú Adam lakpan ámʋtɔ. Mʋ lakpan kʋlɛ pɛ́ amʋ lɛ́ha ɔhagyíɔha légyi pɔ́n Bulu ansɩ́tɔ́. Mʋ́lɔ́pʋ lowu ba, támɛ lakpan tsɔtsɔɔtsɔ ɔma a, Bulu atokiehɛ́ kʋlɛ pɛ́ lɛha Bulu lótsu ahá fɛ́ɛ́ ánɩ́ amʋ́ asʋ́n da ɔkpa mʋ ansɩ́tɔ́. \v 17 Ɔbakʋ́lɛ lakpan sʋ lowu légyi iwíe ahásʋ. Támɛ alɩá Bulu lahɩ́ɛ́ wá awɩtɔlɛ há ahá ɩbʋ wánwan. Alatsʋn Yesu Kristo nkʋlɛsʋ tsú anɩ ánɩ́ anɩ asʋ́n da ɔkpa, anɩa mʋnyɔ abégyi iwíe anɩ nkpatɔ fɛ́ɛ́. \p \v 18 Ɩ́nɩ sʋ alɩ ámʋ́ʋ́ ɔbakʋ́lɛ lakpan sʋ Bulu lɛ́ha ahá fɛ́ɛ́ pɔ́n ámʋ a, alɩ kɛ́n ɔbakʋ́lɛ yilébwɛ sʋ Bulu lahá ahá fɛ́ɛ́ bagyi asʋ mʋ ansɩ́tɔ́, alahá amʋ́ nkpa ánɩ́ ɩtamatá ɛ́ nɩ́. \v 19 Alɩ ámʋ́ʋ́ ɩna ɔbakʋ́lɛ asʋtɔ-ɔnlɩn sʋ ahá fɛ́ɛ́ bemlí lakpan abwɛpʋ́ ámʋ a, alɩ kɛ́n ɩna ɔbakʋ́lɛ obú sʋ Bulu obótsu ahá tsɔtsɔɔtsɔ ánɩ́ amʋ́ asʋ́n da ɔkpa nɩ́. \p \v 20 Bulu lɔ́pʋ mbla ámʋ ba, mɛ́nɩ ahá bówun lakpan ánɩ́ bʋdɛbwɛ wankláán. Támɛ brɛ́á lakpan dɛ́klɛɩ́ á, Bulu awɩtɔlɛ ɛ́ ɩdɛklɛɩ́ tsɩ́a. \v 21 Lakpan légyi ahásʋ, ɩlɛha ahá bowu. Alɩ kɛ́n Bulu lawá awɩtɔlɛ tsú ahá ánɩ́ amʋ́ asʋ́n da ɔkpa mʋ ansɩ́tɔ́ nɩ́. Ɩ́nɩ lahá ahá batsʋn anɩ Wíe Yesu Kristosʋ nyá nkpa ánɩ́ ɩtamatá. \c 6 \rem Proofread 08-06-09 \s1 Kristo Sʋ Anɩbʋ Nkpa \p \v 1 Nkálɩ abɛ́blɩ́ séi? Ilehián ánɩ́ abɔ́yɔ anɩ lakpanbwɛsʋ, mɛ́nɩ Bulu awɩtɔlɛ bómoní tsɩ́a? \v 2 Ɛkɛkɛɛkɛ! Igyi fɛ́ anɩlawú, mʋ́ sʋ lakpan ma túmi anɩsʋ. Ntogyi sʋ abɛ́trá tsiá bwɛ́ lakpan? \v 3 Brɛ́ ámʋ́ʋ́ bɔbɔ anɩ \w asú\w* ámʋ a, anɩa Kristo Yesunyɔ anɩlɔ́bwɛ kʋlɛ. Mlɩyin mʋ́ alɩ? Alɩ brɛ́ ámʋtɔ á, anɩa Kristonyɔ lówu, \v 4 bopulá anɩ, tsúfɛ́ anɩa mʋnyɔ anɩlabwɛ́ kʋlɛ. Mʋ́ sʋ alɩ ámʋ́ʋ́ anɩ Sɩ́ Onumnyampʋ amʋ lɔ́kʋsʋ́a mʋ tsú afúlitɔ ámʋ a, alɩ kɛ́n anɩ ɛ́ abétsiá itsiá pɔpwɛtɔ nɩ́. \p \v 5 Mʋ́ sʋ ɩ́nɩá anɩa mʋnyɔ anɩlɔ́bwɛ kʋlɛ mʋ lowutɔ á, alɩ kɛ́n anɩa mʋnyɔ lɔ́bwɛ kʋlɛ mʋ kʋsʋ́ tsú afúlitɔ ɛ́ nɩ́. \v 6 Mlɩbɩ ánɩ́ brɛ́á bɛda Yesu mántá \w oyikpalíhɛ\w* amʋsʋ á, mʋa anɩ tsiátɔ́ dada amʋ lówu, mɛ́nɩ anɩmɛ́ɛtrá bwɛ lakpan nkpábi. \v 7 Tsúfɛ́ nɩ́ ɔha owú á, ɔtamatráa bwɛ lakpan. Lakpan má mʋsʋ túmi. \v 8 Ɩ́nɩá anɩa mʋnyɔ anɩlawú sʋ á, anɩbʋ hógyi ánɩ́ anɩa mʋnyɔ abétsiá nkpa. \v 9 Anɩyin ánɩ́ Bulu lɔ́kʋsʋ́a Kristo tsú afúlitɔ. Ɔmɛ́ɛtrá wu ɛkɛkɛɛkɛ. Lowu ɩtráa ma mʋsʋ túmi. \v 10 Yesu lówunáa wu ɔtsáwʋlɛ, mɛ́nɩ ɔbɛ́lɛ lakpan ɩnʋ. Támɛ ɩ́nɩá otsie nkpa á, otsie ha Bulu. \v 11 Mlɩ ɛ́ mlɩkɩ mlɩ ɩwɩ ánɩ́ mlɩlawú há lakpan, amlɩlɛ mlɩ ɩwɩ lɛ mʋ́ túmi asɩ. Mlɩtsia nkpa ha Bulu, tsúfɛ́ mlɩa Kristo Yesunyɔ mlɩlabwɛ́ kʋlɛ. \p \v 12 Ɩ́nɩ sʋ mlɩmáha lakpan igyi mlɩ nyankpʋsa-oyí ánfɩ ibówu ánfɩsʋ, mɛ́nɩ ɩmɛ́ɛha ɔwɔ́lɩ laláhɛ igyi mlɩsʋ, amlɩbwɛ tɔ́á ideklé. \v 13 Mlɩmápʋ mlɩ nyankpʋsa-oyí ɩwɩ atɔ́ há lalahɛbwɛ. Mboún mlɩpʋ mlɩ ɩwɩ fɛ́ɛ́ ha Bulu, fɛ́ ahá ánɩ́ alakʋ́sʋ́a amʋ́ tsú afúlitɔ ba nkpatɔ, ɔpʋ mlɩ bwɛ tɔ́á ɩda ɔkpa. \v 14 Ɩma alɛá lakpan ɔbɛ́trá gyi mlɩsʋ, tsúfɛ́ séi mlɩtráa mlɩmá Mose Mbla ámʋ asɩ. Bulu awɩtɔlɛ asɩ mboún mlɩbʋ. \s1 Yilébwɛ Nkpábi Anɩgyí \p \v 15 Ɩ́nɩ ɔma a, amansʋ abɛ́blɩ́? Ɩbʋ alɛ́á abɛ́trá bwɛ lakpan séi ánfɩ ánɩmá mbla ámʋ asɩ, anɩbʋ Bulu awɩtɔlɛ mboún asɩ? Ɛkɛkɛɛkɛ! \v 16 Mlɩméyín ánɩ́ nɩ́ mlɛba ɩwɩasɩ há tɔkʋ, mlɩdɛ́ mʋ́ apɛ́ bwɛ, mlɩdɛ́ mʋ́ súm fɛ́ mlɩ wíe a, mlɩlabwɛ́ mʋ́ nkpábi? Nɩ́ mlɛba ɩwɩasɩ há lakpan á, mʋ́mʋ́ mlówu, támɛ nɩ́ mlɛba ɩwɩasɩ há Bulu á, mlégyi asʋ mʋ ansɩ́tɔ́. \v 17 Mlɩlɔ́bwɛ nkpábi há lakpan brɛ́ kʋtɔ. Séi á, mlɩlapʋ́ mlɩ klʋn fɛ́ɛ́ hɔ atosunáhɛ́ amʋ́ʋ́ bapʋ́há mlɩ ámʋ, mlɩdɛ́ mʋ́sʋ́ gyí. Mʋ́ sʋ ndɛ Bulu ɩpán da. \v 18 Bulu lahá mlɩlagyi ɩwɩ lɛ́ lakpan ɩbɩtɔ, mlɩlabwɛ́ nkpábi há yilébwɛ. \v 19 Alɩá ɩbɔ́bwɛ mlónu asʋ́n ánfɩ asɩ, sʋ́ napʋ́ nkpábi tsiátɔ́ ndɛ mlɩ suná. Brɛ́ kʋtɔ á, mlɩlɔ́bwɛ mlɩ ɩwɩ nkpábi há hakpan mʋ́a lalahɛbwɛ. Alɩ kɛ́n ilehián ánɩ́ mlɔ́bwɛ mlɩ ɩwɩ nkpábi ha yilébwɛ, mɛ́nɩ mlɔ́fʋn yi nɩ. \p \v 20 Brɛ́ ámʋ́ʋ́ mlɩgyí nkpábi há lakpanbwɛ ámʋ a, yilébwɛ má túmi mlɩsʋ. \v 21 Labi mɔmʋ mlɩlénya tsú lakpan ámʋ́ʋ́ mlɩlɔ́bwɛ, ndɛ ɩbʋ mlɩ pɛ́lɩ amʋtɔ? Mʋ́ labi gyí lowu. \v 22 Támɛ séi mʋ́ á, Bulu lahá mlɩlagyi ɩwɩ lakpanbwɛ túmi asɩ. Mlɩlamlí mʋ nkpábi. Labiá mlénya tsú mʋ́tɔ́ gyí; mlétsiá tsiátɔ́á ɩlɔfʋn yi, nyá nkpa ánɩ́ ɩtamatá. \v 23 Tsúfɛ́ lakpanbwɛ ɩkɔká gyí lowu, támɛ Bulu atokiehɛ́ gyí nkpa ánɩ́ ɩtamatá. Mʋ́ ɔlɔpʋgyi anɩ bʋalɛ tsʋn anɩa anɩ Wíe Kristo Yesu ɩkʋlɛbwɛsʋ nɩ́. \c 7 \rem Proofread 08-06-09 \s1 Mbla Ámʋ Ɩtráa ma Túmi Akristofɔsʋ \p \v 1 Mɩ́ apíó, mlɩ fɛ́ɛ́ mlɩyin Mose Mbla ámʋ. Mlɩyin ánɩ́ brɛ́á ɔha tsie nkpa á, ɔbʋ mbla asɩ. \v 2 Fɛ́ nɩ́ ɔtsɩ tsia okúlu, mʋ kulu amʋ mɔ́kʋ́wú á, ɔbʋ mʋ kulu amʋ asɩ. Támɛ nɩ́ mʋ kulu amʋ owú a, alagyi ɩwɩ, okúlu wóyí mbla kʋkʋ ɩtráa mɛdɛ́ mʋ. \v 3 Mʋ́ alɩ sʋ nɩ́ mʋ kulu amʋ mɔ́kʋ́nyá wú, ɔdálɩ mʋ ɔma a, alatɔ́ mbʋa. Támɛ nɩ́ mʋ kulu amʋ owú mʋ́ á, ɔtráa ɔma okúlu wóyí mbla asɩ. Mʋ́ sʋ nɩ́ ɔláyétsiá oyin bámbá á, ɔmɔkʋ́tɔ́ mbʋa. \v 4 Mɩ́ apíó, alɩ kɛ́n igyi há mlɩ nɩ́. Mlɩ ɛ́ brɛ́á mlɩlɔ́hɔ Kristo gyi a, mlɩa mʋnyɔ mlɩlówu. Mʋ́ sʋ mlɩtráa mlɩmá Mose Mbla asɩ. Séi á, mlɩlabwɛ́ ɔhá ámʋ́ʋ́ Bulu lɔ́kʋsʋ́a tsu afúlitɔ ámʋ klɛ́, mɛ́nɩ mlɔ́bwɛ yilé há Bulu. \v 5 Tsúfɛ́ brɛ́á anɩbʋ anɩ tsiátɔ́ dada amʋtɔ á, mbla ámʋ lɛ́ha anɩ ɔwɔ́lɩ laláhɛ legyi anɩsʋ. Mʋ́ sʋ anɩlɔ́bwɛ tɔ́á ɩtɔpʋ́ lowu ba. \v 6 Támɛ séi mʋ́ á, Bulu lahá anɩlagyi ɩwɩ tsú mbla ámʋ́ʋ́ tɛkɩ anɩbʋ mʋ́ asɩ ámʋ ɩbɩtɔ. Anɩa Kristonyɔ lówu. Mʋ́ sʋ mbla ámʋ ɩtráa ma túmi anɩsʋ. Anɩlagyi ɩwɩ, anɩdɛ́ Bulu súm tsʋn ɔkpa pɔpwɛ ánɩ́ Ɔŋɛ Wankɩ́hɛ́ dɛ́ anɩ sunásʋ́. Megyí ɔkpa ánɩ́ mbla wánlɩ́nhɛ́ amʋ lósuná anɩsʋ. \s1 Mbla Ámʋ Mʋ́a Lakpanbwɛ \p \v 7 Mʋ́ sʋ anɩdɛ́blɩ́ anɩaa, ɩtɔ laláhɛ Mose Mbla ámʋ gyí? Ɛkɛkɛɛkɛ! Mbla ámʋ ɩbɛ́ha abɛ́bɩ tɔ́á lakpan gyí. Tɛkɩ nɩ́ mbla ámʋ ɩmɛblɩ́ ɔbɛ́ɛ, “Mápɛ ansɩ́ fʋ́ bá atɔ́sʋ́” a, tɛkɩ mmɛbɩ tɔ́á gyí ɔnsɩ́pɛ. \v 8 Ɩna alɩ mbla ánfɩ sʋ lakpan lénya ɔkpa pʋ́ ɔnsɩ́pɛ kugyíkʋ wá mɩ́tɔ́. Tsúfɛ́ nɩ́ mbla ámʋ má ɩnʋ á, tɛkɩ lakpan má túmi mɩ́sʋ́. \v 9 Mɩ́ onutó netsiá brɛ́ kʋtɔ, mmɛbɩ mbla ámʋ. Támɛ brɛ́á nɛbɛbɩ mʋ́ á, nowun ánɩ́ napán mʋ́sʋ́. Lakpan ɔbwɛpʋ́ ngyi. Mʋ́ sʋ nówu. \v 10 Nowun ánɩ́ mbla ámʋ́ʋ́ nkɩ mbɛ́ɛ, ɩbɛ́ha mɩ́ nkpa ámʋ lɔ́pʋ lowu ba mɩ. \v 11 Tsúfɛ́ lakpan lénya ɔkpa tsʋn mbla ámʋsʋ mlɛ́ mɩ́, mɔ́ mɩ́. \p \v 12 Tsiátɔ́ mbla ámʋ mʋ́ á, tsitsa kʋkʋ ma mʋ́ ɩwɩ. Mʋ́ nhɩhɩɛ́ kugyíkʋ lɔwankɩ́, ɩda ɔkpa, ɩbʋ alɛ́ ɛ́. \v 13 Mʋ́ sʋ idesuná ánɩ́ Bulu mbla ánfɩ́ ɩbʋ alɛ́ ánfɩ lɔ́pʋ lowu ba mɩ? Ɛkɛkɛɛkɛ! Megyí alɩ ígyi. Lakpan lɔ́tsʋn ɩtɔ wankláán ámʋsʋ pʋ́ lowu ba mɩ. Ɩna mbla ámʋsʋ lakpan lɛ́lɛ ɩwɩ súná ánɩ́ itépí ma alɛ. \s1 Atɔ́á Ɩdɛkɔ Nyankpʋsatɔ \p \v 14 Anɩyin ánɩ́ ɔŋɛ́tɔ́ atɔ́ mbla ámʋ gyí, támɛ mɩ́ mʋ́ á, nyankpʋsa ngyi. Nabwɛ́ lakpan ɔkpábi. \v 15 Mmɛtálɩ́ bɩ́ mɩ́ tsiátɔ́, tsúfɛ́ megyí tɔ́á ndeklé ntɔbwɛ́, tɔ́á mmedéklé mboún ntɔbwɛ́. \v 16 Nɩ́ tɔ́á mmedéklé ndɛbwɛ mʋ́ á, natsúlá ánɩ́ Mose Mbla ámʋ ɩbʋ alɛ́. \v 17 Idesuná ánɩ́ megyí mɩ́ dɛ́ alɩ atɔ́ ánfɩ bwɛ. Mboún lakpan túmiá ɩbʋ mɩsʋ tɛ́há ntɔbwɛ́ mʋ́. \v 18 Nyin ánɩ́ brɛ́ ánfɩ mbʋ mɩ́ tsiátɔ́ dada anfɩtɔ á, ɩtɔ wankláán kʋkʋ má mɩ́tɔ́, tsúfɛ́ nyankpʋsa ngyi. Ntekleá nɔ́bwɛ yilé, támɛ nakásíán. \v 19 Mmɛdɛ́ yiléá ndeklé bwɛ. Lalahɛ amʋ́ʋ́ mmedékléá nɔ́bwɛ ámʋ mboún ndɛbwɛ. \v 20 Nɩ́ ndɛ lalahɛ amʋ́ʋ́ mmedékléá nɔ́bwɛ ámʋ bwɛ á, mʋ́mʋ́ idesuná ánɩ́ megyí mɩ́ onutó dɛ́ mʋ́ bwɛ. Mboún lakpan túmi ámʋ́ʋ́ ɩbʋ mɩtɔ ámʋ dɛ́ mʋ́ bwɛ. \p \v 21 Mʋ́ sʋ nawun ánɩ́ mbla ánfɩ lagyi mɩsʋ. Nɩ́ ndekléá nɔ́bwɛ yilé á, lalahɛ kóún ntɔbwɛ́. \v 22 Tsúfɛ́ nhɩ́ɛ́ ndekléá négyi Bulu mbla ámʋsʋ tsú mɩ́ klʋntɔ. \v 23 Támɛ ntowun ánɩ́ mbla kʋ dɛ́ mbla ámʋ́ʋ́ ɩbʋ mɩ́ klʋntɔ ámʋ ɩsá kɔ, gyi mʋ́sʋ́, bwɛ́ mɩ́ lakpan ɔkpábi. Ɩlahá lakpan ámʋ́ʋ́ ɩbʋ mɩtɔ ámʋ ɩdɛ mɩ́ bwɛhɛ́ kugyíkʋsʋ gyí. \v 24 Kɩ ipian kpɔnkpɔɔnkpɔntɩá mbʋ mʋ́tɔ́! Ɩlapʋ́ mɩ́ ɩya lowutɔ. Ma ɔbɛ́lɛ mɩ́ tsú mʋ́tɔ́? \v 25 Támɛ anɩ Wíe Yesu Kristo sʋ ndɛ Bulu ɩpán da ánɩ́ alalɛ́ mɩ́! \p Mɩ́ klʋntɔ mʋ́ á, tɛkɩ ndekléá nɔ́bwɛ Bulu mbla ámʋ ɔkpábi. Támɛ tsiátɔ́ laláhɛ amʋ́ʋ́ ɩbʋ mɩtɔ ámʋ lahá nabwɛ́ lakpan ɔkpábi mboún. \c 8 \rem Proofread 08-06-09 \s1 Nkpatsiá Dɩ́nká Bulu Ɔŋɛ́ Ámʋ Asʋ́nsʋ́ \p \v 1 Ɩ́nɩ sʋ séi á, Bulu mɛ́ɛtrá ha ahá ánɩ́ amʋ́a Kristo Yesunyɔ babwɛ́ kʋlɛ ɩpɔ́n. \v 2 Tsúfɛ́ Kristo Yesu sʋ Ɔŋɛ Wankɩ́hɛ́ túmi ánɩ́ ɩtɛhá nkpa lahá anɩlagyi ɩwɩ tsú lakpanbwɛ mʋ́a lowu ɩbɩtɔ. \v 3 Mose Mbla ámʋ mɛ́talɩ́ lɛ́ anɩ tsú anɩ lakpantɔ. Tsúfɛ́ anɩ tsiátɔ́ dada amʋ́ʋ́ ɩtɛhá anɩtɔbwɛ́ lakpan ámʋ ɩmɛha anɩmégyí mbla ámʋ atosunáhɛ́sʋ. Támɛ Bulu lɔ́tsʋn ɔkpa pɔpwɛsʋ hɔ anɩ. Ɔlɔwa mʋ Bi onutó lɛ́bá fɛ́ nyankpʋsa ánɩ́ ɔtɔbwɛ́ lakpan, támɛ mʋ mʋ́ ɔmɔbwɛ lakpan. Bulu lɔ́tsʋn mʋ lowusʋ mɔ́ anɩ tsiátɔ́ dada amʋ́ʋ́ lakpan legyi mʋ́sʋ́ ámʋ. \v 4 Ɔlɔbwɛ mʋ́ alɩ, mɛ́nɩ nɩ́ anɩbuo Ɔŋɛ Wankɩ́hɛ́ amʋ a, abɛ́talɩ́ tsíá tsiátɔ́ wankláán ámʋ́ʋ́ tɛkɩ mbla ámʋ lósuná ámʋ, anɩmɛ́ɛtrá tsiá anɩ tsiátɔ́ dada amʋ. \v 5 Tsúfɛ́ lalahɛ ahá ánɩ́ tsiátɔ́ dada ámʋ́ʋ́ ɩtɔbwɛ́ lakpan ɩdɛ amʋ́sʋ́ gyí bʋtɔgywɩ́ɩn. Támɛ ahá ánɩ́ bʋbuo Ɔŋɛ Wankɩ́hɛ́ amʋ a, tɔ́á Ɔŋɛ́ ámʋ tekle bʋtɔgywɩ́ɩn. \v 6 Ɔhá ánɩ́ lakpan lagyi mʋ tsiátɔ́sʋ tenyá lowu tsú mʋ́tɔ́. Támɛ ɔhá ánɩ́ Ɔŋɛ Wankɩ́hɛ́ lagyi mʋsʋ mʋ́ tenyá nkpa mʋ́a iwilwii. \v 7 Tsúfɛ́ ɔha ánɩ́ lakpan lagyi mʋ tsiátɔ́sʋ tolú Bulu. Ɔtamagyi Bulu mblasʋ, tsúfɛ́ ɔmɛ́ɛtalɩ́ gyi mʋ́sʋ́ ɛkɛkɛɛkɛ. \v 8 Ahá ánɩ́ lakpan lagyi amʋ́ tsiátɔ́sʋ bʋmɛ́ɛtalɩ́ gyi Bulu ansɩ́. \p \v 9 Támɛ Bulu Ɔŋɛ́ bʋ mlɩtɔ lɛ́lɛ́. Mʋ́ sʋ mlɩmɛ́ɛtrá tsiá mlɩ tsiátɔ́ amʋ́ʋ́ lakpan legyi mʋ́sʋ́ ámʋ. Mlɔ́bwɛ tɔ́á Ɔŋɛ Wankɩ́hɛ́ amʋ tekle. Nɩ́ ɔkʋ má Kristo Ɔŋɛ́ ámʋ a, omegyí mʋ klɛ. \v 10 Ɩbʋ mʋ́tɔ́á lakpan sʋ mlɩ nyankpʋsa-oyí ánfɩ obówu. Támɛ nɩ́ Kristo bʋ mlɩtɔ á, mlɩ ɔkláa bʋ nkpa. Tsúfɛ́ Bulu latsú mlɩ ánɩ́ mlɩ asʋ́n da ɔkpa mʋ ansɩ́tɔ́. \v 11 Bulu lɔ́kʋsʋ́a Kristo tsú afúlitɔ lɛ́lɛ́. Mʋ́ sʋ nɩ́ mʋ Ɔŋɛ́ bʋ mlɩtɔ á, mʋ́mʋ́ ɔbɔ́tsʋn Ɔŋɛ́ ámʋsʋ há mlɩ nyankpʋsa-oyí ámʋ́ʋ́ ibówu ámʋ nkpa pɔpwɛ. \p \v 12 Ɩ́nɩ sʋ mɩ́ apíó, imehián ánɩ́ abɛ́trá tsiá anɩ tsiátɔ́ dada amʋ, bwɛ́ tɔ́á anɩ ɔwɔ́lɩ laláhɛ tekle. Mboún lehián ánɩ́ abɔ́bwɛ tɔ́á Ɔŋɛ Wankɩ́hɛ́ tekle. \v 13 Tsúfɛ́ nɩ́ mletsíá mlɩ tsiátɔ́ dada amʋtɔ á, mlówu tsítsá. Támɛ nɩ́ mlɔtsʋn Bulu Ɔŋɛ́ ámʋsʋ kíná mlɩ nyankpʋsa-oyí ámʋ apɛ́ bwɛ á, mlétsiá nkpa ánɩ́ ɩtamatá. \v 14 Tsúfɛ́ ahá ánɩ́ bahá Bulu Ɔŋɛ́ dɛ amʋ́ kpa gyí Bulu abí. \v 15 Megyí Ɔŋɛ́ ánɩ́ ɩbɛ́ha mlɔ́bwɛ nkpábi, tsíá nyá ifú Bulu lɔ́pʋwá mlɩtɔ. Mboún Ɔŋɛ́ ámʋ lɔ́bwɛ mlɩ Bulu abí. Ɔŋɛ́ ámʋ sʋ anɩtɛtálɩ́ su kpolí Bulu anɩaa, “Abba, mɩ́ Sɩ́!” \v 16 Ɔŋɛ́ ámʋ totsúlá há anɩ ánɩ́ lɛ́lɛ́ á, Bulu abí anɩgyí. \v 17 Nɩ́ Bulu abí anɩgyí á, mʋ́mʋ́ anɩgyí mʋ atɔ́ agyípʋ́. Anɩa Kristonyɔ obégyi mʋ atɔ́. Tsúfɛ́ nɩ́ awun Kristo ipian ámʋ kʋ á, mʋ́mʋ́ abénya mʋ numnyam amʋ ɛ́ kʋ. \s1 Numnyam Ánɩ́ Abénya Ɛkɛkʋ́ \p \v 18 Nɩ́ nɛkɩ numnyam ánɩ́ ɩda gyo anɩ, Bulu ɔbɛ́lɛ súná anɩ á, ipian ánfɩ anɩdéwúun brɛ́ ánfɩtɔ ɩmɔfʋn mʋ́ ɔtɩnɛtɩnɛ. \v 19 Bulu atɔ bwɛhɛ́ fɛ́ɛ́ bʋhɩ́ɛ́ bʋdɛ ɔkpa kɩ́ɩ ha ɛkɛá Bulu ɔbɛ́lɛ mʋ abí numnyam ɔwan. \v 20 Tsúfɛ́ Bulu atɔ bwɛhɛ́ fɛ́ɛ́ lasí ɩda kɛkɛ. Megyí mʋ́ onutó apɛ́ igyi. Mboún mʋlɔ́bwɛ mʋ́ alɩ, ɩha mʋ atɔ bwɛhɛ́ fɛ́ɛ́ ɩkɩ ɔkpa \v 21 ánɩ́ ɛkɛkʋ́ á, ɔbɛ́ha amʋ́ fɛ́ɛ́ bégyi ɩwɩ, bʋmɛ́ɛtrá yintá ɛkɛkɛɛkɛ. Mʋ atɔ bwɛhɛ́ ámʋ ibénya mʋ abí ɩwɩgyí pʋ́ amʋ́ numnyam amʋ kʋ. \v 22 Anɩyin ánɩ́ bɔtʋ ndɛ á, Bulu atɔ bwɛhɛ́ fɛ́ɛ́ ɩdɛ ɩwɩɔsɩn wúun. Ɩdɛkɩmɩ́ fɛ́ alɩá ɩkwɩ́ɩ todwíín ɔtsɩ. \v 23 Megyí Bulu atɔ bwɛhɛ́ ámʋ nkʋlɛ dɛ́kɩmɩ́. Anɩ ámʋ́ʋ́ alapʋ́ mʋ Ɔŋɛ́, igyi mʋ atokiehɛ́ gyankpapʋ wá anɩtɔ ámʋ ɛ́ anɩdɛ́kɩmɩ́ anɩ klʋntɔ. Anɩhɩ́ɛ́ anɩtsie anɩgyó ɛkɛá Bulu ɔbɛ́ha anɩ nyankpʋsa-oyí ánfɩ obégyi ɩwɩ, ɔbɔ́bwɛ anɩ mʋ abí. \v 24 Tsúfɛ́ ɔkpakɩ́ɩ anfɩ sʋ ɔlɔhɔ anɩ nkpa. Bʋtamakɩ tɔ́á fʋ́bʋ ɔkpa, tɔ́á fʋma ɔkpa bʋtɛkɩ. \v 25 Nɩ́ anɩdɛ́ tɔ́á anɩmá ɔkpa kɩ́ɩ a, anɩtenyá klʋn tsíá gyo mʋ́. \p \v 26 Ɔŋɛ Wankɩ́hɛ́ amʋ tɛtsá anɩ anɩ pɔ́ntɔ. Tsúfɛ́ anɩméyín alɩá abɔ́kʋlɩ́ Bulu atɔ́, ibégyi mʋ ansɩ́. Ɔŋɛ́ ámʋ onutó tɛhɩ́ɛ́ kɩ́mɩ́ pʋ́kʋ́lɩ́ Bulu atɔ́ há anɩ, dʋn alɩá anɩ onutó abɛ́talɩ́. \v 27 Bulu yin ɔhagyíɔha klʋntɔ asʋ́n. Mʋ́ sʋ oyin mʋ Ɔŋɛ́ ámʋ agywɩɩn. Tsúfɛ́ Ɔŋɛ́ ámʋ tokókóli Bulu há mʋ ahá alɩá Bulu onutó dɛ́ mʋ́ klé. \p \v 28 Anɩyin ánɩ́ Bulu tɛhá tógyítɔ́ tɔwá alɛ́ há mʋ adwɛpʋ́. Amʋ́gyí ahá ánɩ́ mʋ onutó ɔlɛtɩ mʋ nhɩhɩɛ́ ɔnɔ́ nɩ́. \v 29 Tsúfɛ́ ahá ámʋ́ʋ́ Bulu yin yaɩ́ ámʋ a, amʋ́ ɔlɛlɛ. Ahá ámʋ́ʋ́ ɔlɛlɛ ámʋ ɔlɛtɩ ɔbɛ́ɛ, bʋbɛ́lɩan mʋ Bi ámʋ. Fówun mʋ Bi ámʋ ɔbɔ́bwɛ ɔdɛ́hɛn mʋ abí tsɔtsɔɔtsɔtɔ. \v 30 Ahá ámʋ́ʋ́ Bulu yin yaɩ́ dodo amʋ ɔlɛtɩ. Ahá ámʋ́ʋ́ ɔlɛtɩ ámʋ olotsu ánɩ́ amʋ́ asʋ́n da ɔkpa mʋ ansɩ́tɔ́. Ahá ámʋ́ʋ́ olotsu ánɩ́ amʋ́ asʋ́n da ɔkpa ámʋ ɔlɔwa numnyam. \s1 Yesu Bulu Ɔdwɛ Ɔwanlɛ \p \v 31 Amansʋ anɩtráa anɩbʋ blɩ́ tsú ɩ́nɩ ɩwɩ? Nɩ́ Bulu bʋ anɩ wá á, ma ɔbɛ́talɩ́ kʋ́sʋ́ lɩ́ɩ́ anɩsʋ? Ɔhaa má ɩnʋ! \v 32 Bulu mékiná mʋ onutó mʋ Bi ámʋ si há lowu anɩ fɛ́ɛ́ nwunsʋ. Olesi mʋ há faan. Nkálɩ sʋ́ ɔmɔ́ɔpʋ atɔ́ tráhɛ fɛ́ɛ́ tsɩ́a mʋ Bi ámʋtɔ há anɩ? \v 33 Ma ɔbɛ́talɩ́ ká asʋ́n dɩ́nká ahá ámʋ́ʋ́ Bulu lalɛ́ ámʋsʋ? Bulu lóó? Ɛkɛkɛɛkɛ! Mʋgyí ɔhá ánɩ́ alatsú anɩ ánɩ́ anɩ asʋ́n da ɔkpa mʋ ansɩ́tɔ́. \v 34 Ma ɔbɛ́talɩ́ há anɩ ɩpɔ́n? Ɔhaa má ɩnʋ! Tsúfɛ́ Kristo Yesu gyí ɔhá ánɩ́ olobowu há anɩ, Bulu lɔ́kʋsʋ́a mʋ tsú afúlitɔ. Alayɔ́ otsie Bulu gyɔpɩsʋ, ɔdɛ mʋ kokóli anɩ nwunsʋ. \v 35 Ma ntɛ́ɛ ntɔ ɔbɛ́talɩ́ tɩ́tɩ anɩa Kristonyɔ nsɩnɛ́ ɔdwɛtɔ? Asʋn wunhɛ lóó, ntɛ́ɛ ɩkplán? Nɩ́ bʋdɩn anɩsʋ lóó, ntɛ́ɛ akʋ́n? Yayá natɩ́ lóó, ntɛ́ɛ lowu? \v 36 Tsúfɛ́ bɔwanlɩ́n wá Bulu asʋn wanlɩ́nhɛ́ amʋtɔ bɛɛ, \q1 “Fʋ́ sʋ bʋdɛ anɩ mɔ ekekegyíɛkɛ. \q2 Bʋdɛ anɩ kɩ́ɩ fɛ́ akúfa ánɩ́ bapʋ́ bɛya ɔmɔkpá.” \p \v 37 Támɛ ɩ́nɩ fɛ́ɛ́tɔ́ a, ɔdwɛ ámʋ́ʋ́ Kristo bʋ ha anɩ ámʋ sʋ anɩlagyi ɩsʋ dáfá. \v 38 Tsúfɛ́ nhɩ́ɛ́ nyin ánɩ́ tɔtɔ mɛ́ɛtalɩ́ ká ɔdwɛá Bulu bʋ ha anɩtɔ. Lowu o, nkpa o, \w Bulu-abɔpʋ\w* o, túmi kugyíkʋá ɩtráa dɛ iwíe gyí ɔsʋ́sʋ́ o, atɔ́á ɩbʋ nʋ séi pʋ́ mʋ́á ɩbɛ́ba o. \v 39 Tógyítɔ́á ɩbʋ ɔsʋ́ pʋ́ asɩ ntɛ́ɛ ɔsʋlʋ́ʋ ayasɩ kʋkʋʋkʋ mɛ́ɛtalɩ́ ká ɔdwɛ ámʋ́ʋ́ Bulu ladwɛ́ anɩ tsʋn anɩ Wíe Kristo Yesusʋ ámʋtɔ ɛkɛkɛɛkɛ. \c 9 \rem Proofread 08-06-09 \s1 Ahá Ánɩ́ Bulu Lalɛ́ \p \v 1 Mɩ́a Kristonyɔ anɩlabwɛ́ kʋlɛ. Mʋ́ sʋ ɔnɔkwalɩ asʋ́n ndɛblɩ́ séi. Ɔŋɛ Wankɩ́hɛ́ dɛ́ mɩ́ kpa. Mʋ́ sʋ mɩ́ klʋn ɛ́ dɛ mɩ́ bláa ánɩ́ mmɛdɛ́ afunu wa. \v 2 Mɩ́ pɩ Israelfɔ sʋ asʋ́n ɩhɩ́ɛ́ dɛ mɩ́ háan, ahʋmɩtɩá ɩmɛká itin dɛ mɩ́. \v 3 Nɩ́ ɩbɔ́wa alɛ́á nénya ɩlwɩɩ́, mɩ́a Kristonyɔ nsɩnɛ́ béyintá, mɛ́nɩ bénya nkpa ánɩ́ ɩtamatá kʋ́ráá á, tɛkɩ nɔ́pʋ ɩwɩ há. \v 4 Mɩ́ pɩ Israelfɔ gyí ahá ánɩ́ Bulu lɛ́lɛ pʋ́bwɛ́ mʋ abí. Amʋ́ ɔlɛlɛ mʋ numnyam súná. Ɔlɛka ntam há amʋ́, pʋ́ mʋ mbla wá amʋ́ ɩbɩtɔ. Olosuná amʋ́ ɔkpa ánɩ́ bɔ́pʋtswɛ mʋ. Ɔlɛbláa amʋ́ tɔ́á alahɩ́ɛ́ ánɩ́ ɔbɔ́pʋhá amʋ́ fɛ́ɛ́. \v 5 Amʋ́ lɛ́lɩn tsu Israelfɔ anáin akpɔnkpɔntɩ ámʋtɔ. Mʋ́á ɩdʋn kʋ́ráá á, amʋ́tɔ́ Kristo amʋ lɛ́bɛlɩn ɔsʋlʋ́ʋ anfɩsʋ. Kanfʋ́ letsiá \w Kristo\w*, (ɔhá ámʋ́ʋ́ Bulu ladá mʋ ofúli amʋ), ogyi Bulu, atɔ́ fɛ́ɛ́sʋ́ ogyípʋ́ amʋ brɛ́ fɛ́ɛ́tɔ́! \w Amen\w*! \p \v 6 Ɩ́nɩ imosuná ánɩ́ Bulu asʋ́n ámʋ́ʋ́ ɔlɛblɩ́ tswɩ amʋ ɩmɛ́ɛba mʋ́tɔ́. Tsúfɛ́ megyí Israelfɔ ámʋ fɛ́ɛ́ gyí Israelfɔ onutónutó. \v 7 Megyí \w Abraham\w* abí fɛ́ɛ́ gyí mʋ abí onutó. Tsúfɛ́ Bulu lɛ́bláa Abraham ɔbɛ́ɛ, “\w Isaktɔ\w* fʋ́ abí-aná bɛ́dalɩ tsu.” \v 8 Ɩ́nɩ lósuná ánɩ́ megyí ahá ánɩ́ botsú Abraham abí fɛ́ɛ́tɔ́ gyí Bulu ahá. Abraham abí-aná ámʋ́ʋ́ Bulu lɛ́hɩɛ há mʋ amʋ nkʋlɛ gyí Bulu ahá. \v 9 Tsúfɛ́ tɔ́á Bulu lɛ́hɩɛ Abraham gyí, “Néyinkí bá ofíébá sɛsɛbrɛ. Nɛ́ba a, fʋ́ ká \w Sara\w* lakwɩ́ɩ́ obiyímbi.” \p \v 10 Megyí ɩ́nɩ wʋlɛ. Rebeka lɔ́kwɩɩ́ atabí há anɩ náin Isak. \v 11 Támɛ brɛ́á ɔmɔkʋ́nyá kwɩ́ɩ́ amʋ́, abʋdan bɩ yilé ntɛ́ɛ lalahɛbwɛ á, Bulu lɛ́bláa Rebeka amʋ́ ɩwɩ asʋ́n. Bulu lɔ́bwɛ mʋ́ alɩ, mɛ́nɩ ibósuná anɩ ánɩ́ ɔkpa ámʋ́ʋ́ ɔtɔtsʋn mʋ́sʋ́ hɔ ahá ámʋ ɩmɛná anɩ bwɛhɛ́sʋ́. Mboún ɩna mʋ nkʋlɛ pɛ́ apɛ́ pʋ́ alɩá ɔtɛlɛ́ mʋ ahásʋ. \v 12 Asa Rebeka ɔbɔ́kwɩɩ́ nyebí ámʋ a, Bulu lɛ́bláa mʋ ɔbɛ́ɛ, “Ɔdɛ́hɛn obósum ɔkʋsʋ.” \v 13 Fɛ́ alɩá bɔwanlɩ́n wá Bulu asʋn wanlɩ́nhɛ́ amʋtɔ bɛɛ, “Ntɔdwɛ́ \w Yakob\w* dʋn \w Esau\w*.” \p \v 14 Séi á, nkálɩ abɛ́blɩ́? Abɛ́blɩ́ anɩaa, Bulu asʋ́n mɛda ɔkpa lóó? Ɛkɛkɛɛkɛ! \v 15 Tsúfɛ́ Bulu lɛ́bláa Mose ɔbɛ́ɛ, “Ahá ánɩ́ nówun amʋ́ nwɛ á, amʋ́ nówun nwɛ. Amʋ́á nahɩ́ɛ́á négyi bʋalɛ a, amʋ́ négyi bʋalɛ.” \v 16 Mʋ́ sʋ megyí ɔha apɛ́ ntɛ́ɛ mʋ nsiwa Bulu tɛkɩ. Mboún mʋ onutó nwewúun igyi. \v 17 Bɔwanlɩ́n wá Bulu asʋn wanlɩ́nhɛ́ amʋtɔ bɛɛ, Bulu lɛ́bláa Egyipte owíe Farao ɔbɛ́ɛ, “Atoku anyɔ ánfɩ sʋ nɛyaɩ́ fʋ́ iwíe, alɩá nɔ́tsʋn fʋsʋ lɛ́ mɩ́ túmi súná, pʋ́ alɩá ɔyɩ́tɔ́ ahá fɛ́ɛ́ bónu mɩ́ dá, kanfʋ́ mɩ́.” \v 18 Ɩ́nɩ sʋ nɩ́ Bulu ɔhɩ́ɛ́ ánɩ́ obówun ɔkʋ nwɛ á, otowun mʋ nwɛ. Nɩ́ ɔhɩ́ɛ́ ánɩ́ ɔbɛ́ha ɔkʋ ɔbɔ́wa klʋntɔ odwin ɛ́ á, ɔtɛhá mʋ ɔtɔwá klʋntɔ odwin. \s1 Bulu Ɔblɔ́nya Pʋ́ Mʋ Ahá Nwewúun \p \v 19 Mlɩtɔ ɔkʋ ɔbɛ́fɩtɛ́ ɔbɛ́ɛ, “Nɩ́ alɩ igyi nɩ́ mʋ́ á, ntogyi sʋ́ Bulu dɛ́ nyankpʋsa ɩpɔ́n ha? Ma ɔbɛ́talɩ́ tin Bulu ɔkpa?” \v 20 Támɛ ndɛ mlɩ fɩtɛ́ mbɛ́ɛ, fʋ́gyi ma ánɩ́ fɛ́lɛ Bulu ɩlá? Ɔlɔ́ ɔbɛ́talɩ́ fɩtɛ́ mʋ ɔpwɛpʋ́ ɔbɛ́ɛ, “Ntogyi sʋ fapwɛ́ mɩ́ alɩ?” \v 21 Alɩágyíalɩ́á igyi á, atɔ́ ɔpwɛpʋ́ tɔ́pʋ́ obón pwɛ́ tɔ́á odeklé. Ɔbɛ́talɩ́ pʋ́ obón ipin kʋlɛ pwɛ́ nlonyɔ. Ɔbɔ́pʋ kʋlɛ bwɛ́ ɔlɔ́ nu ntsu, kpá nsúó wá kʋlɛtɔ. \p \v 22 Alɩ kɛ́n igyi há Bulu nɩ́. Ɔbʋ ɔkpa lɛ́ mʋ ɔblɔ́ súná, mɛ́nɩ ahá bówun mʋ túmi. Támɛ ɔlɛhɩɛ nyá klʋn há ahá ámʋ́ʋ́ olenya ɔblɔ́ amʋ́sʋ́ amʋ. Tɛkɩ ɩlɔfʋn ánɩ́ ɔbɛ́hɩ amʋ́. \v 23 Bulu bʋ ɔkpa lɛ́ mʋ numnyam kpɔnkpɔntɩ ámʋ ɔwan ahá ámʋ́ʋ́ ɔlɛlɛ yáɩ́ ánɩ́ obówun amʋ́ nwɛ, ɔwa amʋ́ numnyam amʋsʋ. \v 24 Anɩgyí ahá ámʋ́ʋ́ ɔlɛlɛ yáɩ́ ámʋ nɩ. Megyí Yudafɔ nkʋlɛtɔ ɔlɛlɛ ahá. Ɔlɛlɛ ahá ánɩ́ bʋmegyí Yudafɔ akʋ ɛ́. \v 25 Bulu lɛ́blɩ́ mʋ ɔnɔ́sʋ́ ɔtɔɩ́pʋ́ Hosea ɔwʋlʋ́tɔ́ ɔbɛ́ɛ, \q1 “Nɛ́tɩ ahá ámʋ́ʋ́ tɛkɩ bʋmegyí mɩ́ ahá ámʋ mɩ́ ahá. \q2 Ahá ámʋ́ʋ́ tɛkɩ ntamakle amʋ́ asʋ́n ámʋ ɔbɔ́bwɛ mɩ́ adwɛpʋ́. \q1 \v 26 Ɔtɩ́nɛ́ ámʋ́ʋ́ tɛkɩ nɛbláa amʋ́ mbɛ́ɛ, ‘Megyí mɩ́ ahá mlɩgyí’ ámʋ a, \q2 ɩnʋfɔ nɛ́tɩ mbɛ́ɛ, ‘Bulu Ɔkɩankpapʋ abí’ nɩ́.” \m \v 27 Bulu ɔnɔ́sʋ́ ɔtɔɩ́pʋ́ \w Yesaia\w* lɔ́kplʋn bláa Israelfɔ ɔbɛ́ɛ, “Nɩ́ Israelfɔ bɛklɛ́ɩ́ fɛ́ ɔpʋ ɔnɔ́ ɩsɩ kʋ́ráá á, amʋ́tɔ́ ahá kpalobí pɛ́ nɔ́hɔ nkpa. \v 28 Tsúfɛ́ ɔbɩsasʋ anɩ Wíe obégyi ɔyɩ́tɔ́ ahá fɛ́ɛ́ asʋ́n, búa mʋ́ wankláán.” \v 29 Tsúfɛ́ Bulu ɔnɔ́sʋ́ ɔtɔɩ́pʋ́ Yesaia légyankpá wanlɩ́n wá Bulu asʋn wanlɩ́nhɛ́ amʋtɔ ɔbɛ́ɛ, “Nɩ́ mɩ́ Wíe Bulu, túmi fɛ́ɛ́ Owíe mési anɩ abí-aná akʋ yáɩ́ á, tɛkɩ anɩ fɛ́ɛ́ abɛ́hɩ fɛ́ Sodom mʋ́a Gomorafɔ.” \s1 Israelfɔ Bulu Máhogyi \p \v 30 Nkálɩ anɩdɛ́blɩ́ ngya? Anɩdɛ́blɩ́ anɩaa, ahá ámʋ́ʋ́ bʋmegyí Yudafɔ ámʋ bʋmɔbɔ mbɔ́dɩ́ kʋkʋ, asa Bulu lɛ́ha amʋ́ asʋ! Hógyi sʋ́ benya mʋ́. \v 31 Támɛ Israelfɔ ámʋ́ʋ́ amʋ́ ansɩ́ lɛpɛ, bʋdɛ mbla ámʋsʋ gyí, Bulu ɔha amʋ́ asʋ ámʋ bʋmɛtalɩ́. \v 32 Ntogyi sʋ? Tsúfɛ́ bʋmɛpɛ ansɩ́ pʋ́ hógyi dúnká mʋ́. Ɩlɔbwɛ amʋ́ fɛ́ mbla ámʋsʋ gyísʋ Bulu ɔbɔ́tsʋn ha amʋ́ asʋ. Ɩ́nɩ sʋ bosutíin “Ibwi ámʋ́ʋ́ ɩtɛlɛ́ ahá dá” ámʋsʋ dɩda kpla. \v 33 Ibwi ánfɩ ɩwɩ asʋ́n bɔwanlɩ́n wá Bulu asʋn wanlɩ́nhɛ́ amʋtɔ bɛɛ, \q1 “Bulu ɔbɛ́ɛ, ‘Mlɩkɩ! \q2 Ndɛpʋ Ibwi\f + \fr 9:33 \fq Ibwi \ft ámʋ gyí Kristo.\f* tswɩ \w Sion\w* wúlutɔ. \q2 Ahá bósutíin ibwi ámʋsʋ dɩda. \q1 Pɛ́lɩ mɛ́ɛkɩtá ɔhagyíɔha ánɩ́ ɔlɔhɔ mʋ gyi.’ ” \c 10 \rem Proofread 08-06-09 \p \v 1 Mɩ́ apíó, tɔ́á ntekle mɩ́ klʋntɔ, pʋ́ mpáɩ ánɩ́ ndɛbɔ gyí, Bulu ɔbɔ́hɔ mɩ́ ahá Israelfɔ. \v 2 Nɛ́talɩ́ gyi amʋ́ ɩwɩ adánsɩɛ mbɛ́ɛ, amʋ́ ansɩ́ lahɩ́ɛ́ pɛ́ Bulusúm ɩwɩ, támɛ bʋmeyín ɔkpa ánɩ́ bɔ́tsʋn mʋ́sʋ́ súm mʋ wankláán. \v 3 Tsúfɛ́ bʋmeyín ɔkpa ánɩ́ Bulu tɔtsʋn mʋ́sʋ́ há ahá asʋ. Mʋ́ sʋ bɛyɩrɩ́ ɩwɩ bʋdɛ amʋ́ ɔkpa dunká, mɛ́nɩ bégyi asʋ Bulu ansɩ́tɔ́. Mʋ́ alɩ sʋ bʋmɛba ɩwɩasɩ há ɔkpa ámʋ́ʋ́ Bulu tɔtsʋn mʋ́sʋ́ há ahá asʋ ámʋ. \v 4 Ɔnɔkwalɩ amʋ gyí, Kristo lɔ́mɔ Mose Mbla ámʋ fɛ́ɛ́ ɔnɔ́. Mʋ́ sʋ ɔhagyíɔha ánɩ́ ɔlɔhɔ mʋ gyi obégyi asʋ Bulu ansɩ́tɔ́. \s1 Nkpahɔ́ɔ Bʋ Ɩnʋ Há Ɔhagyíɔha \p \v 5 Mose lɔ́wanlɩ́n tsú ɔhagyíɔha ánɩ́ ɔtɛkɩ mbla ámʋ ánɩ́ mʋ́sʋ́ Bulu ɔbɔ́tsʋn tsu mʋ ánɩ́ mʋ asʋ́n da ɔkpa ɩwɩ ɔbɛ́ɛ, “Ɔhagyíɔha ánɩ́ otegyi mbla ámʋsʋ ɔbɔ́tsʋn mʋ́sʋ́ nyá nkpa.” \v 6 Támɛ hógyisʋ bʋtɔtsʋn gyi asʋ Bulu ansɩ́tɔ́. Bulu asʋn wanlɩ́nhɛ́ amʋ lɛ́blɩ́ ɔbɛ́ɛ, “Máfɩtɛ́ ɩwɩ fɛɛ, ‘Ma ɔbɔ́dʋ yɔ́ ɔsʋ́sʋ́?’ ” (Fɛfɩ́tɛ́ alɩ á, ilosuná ánɩ́ fɔ́yɔpʋ Kristo tsúa ɔsʋ́sʋ́ ba.) \v 7 Ntɛ́ɛ fɩ́tɛ́ ɩwɩ fɛɛ, “Ma ɔbɛ́kplɩ́ yɔ́ ɔsʋlʋ́ʋ ayasɩ?” (Fɛfɩ́tɛ́ alɩ á, ilosuná ánɩ́ fɔ́yɔpʋ Kristo tsúa afúlitɔ ba.) \v 8 Mboún asʋ́n ánɩ́ Bulu asʋn wanlɩ́nhɛ́ amʋ lɛ́blɩ́ gyí, “Bulu asʋ́n ámʋ ɩma ɩfɔ́ fʋ́ wá. Ɩbʋ fʋ́ ɔnɔ́tɔ́, ɩbʋ fʋ́ klʋntɔ dodo.” Asʋ́n ámʋ gyí hógyi asʋ́n ámʋ́ʋ́ anɩdɛ́blɩ́ ámʋ nɩ. \v 9 Nɩ́ fobwíí ɔnɔ́ blɩ́ fɛɛ, “Yesu gyí anɩ Wíe,” fɔpʋ́ fʋ́ klʋn fɛ́ɛ́ hogyi ánɩ́ Bulu lɔ́kʋsʋ́a mʋ tsú afúlitɔ á, Bulu ɔbɔ́hɔ fʋ nkpa. \v 10 Tsúfɛ́ ɩklʋn ɔha tɔpʋ́hɔ Kristo gyi. Fówun Bulu obótsu mʋ ánɩ́ mʋ asʋ́n da ɔkpa. Ɔnɔ́ ɛ́ ɔha tɔpʋ́blɩ́ ɔbɛ́ɛ, Yesu gyí mʋ wie, mɛ́nɩ Bulu ɔbɔ́hɔ mʋ nkpa. \v 11 Alɩ kɛ́n Bulu asʋn wanlɩ́nhɛ́ amʋ lɛ́blɩ́ ɔbɛ́ɛ, “Pɛ́lɩ mɛ́ɛkɩtá ɔhagyíɔha ánɩ́ ɔlɔhɔ mʋ gyi ɛkɛkɛɛkɛ” nɩ́. \v 12 Ɩ́nɩ sʋ ɩmɛfáhʋn ánɩ́ Yudayin fʋgyi, ntɛ́ɛ fʋmegyí Yudayin. Tsúfɛ́ owíe ɔkʋlɛ pɛ́ asɩ amʋ́ fɛ́ɛ́ bʋbʋ. Ɔbɔ́pʋ mʋ yilébwɛ gyi ahá ánɩ́ bosu kpolí mʋ fɛ́ɛ́ bʋalɛ. \v 13 Alɩ kɛ́n Bulu asʋn wanlɩ́nhɛ́ amʋ lɛ́blɩ́ ɔbɛ́ɛ, “Ɔhagyíɔha ánɩ́ otosu kpolí anɩ Wíe obénya nkpa” nɩ́. \p \v 14 Támɛ nkálɩ bɛ́talɩ́ su kpolí ɔhá ánɩ́ bʋmɔhɔ mʋ gyi? Nkálɩ bɛ́talɩ́ hɔ ɔhá ánɩ́ bʋmɔkʋ́nú mʋ ɩwɩ asʋ́n gyí? Nkálɩ bónu mʋ ɩwɩ asʋ́n nɩ́ ɔhaa mɛ́da mʋ́ ɔkan súná amʋ́? \v 15 Nkálɩ bɛ́talɩ́ dá mʋ́ ɔkan súná amʋ́, nɩ́ bʋmɔkʋ́wá amʋ́? Bulu asʋn wanlɩ́nhɛ́ amʋ lɛ́blɩ́ ɔbɛ́ɛ, “Ɩhɩ́ɛ́ bʋ akɩ́lɛ ánɩ́ fówun ánɩ́ ɔha ɔbá bɛda Bulu \w asʋn wankláán\w* ɔkan!” \v 16 Támɛ megyí Israelfɔ fɛ́ɛ́ lɔ́hɔ Bulu asʋn wankláán ámʋ. Tsúfɛ́ Bulu ɔnɔ́sʋ́ ɔtɔɩ́pʋ́ \w Yesaia\w* lɔ́wanlɩ́n wá mʋ ɔwʋlʋ́tɔ́ ɔbɛ́ɛ, “Mɩ́ Wíé, ɔhaa mɔ́hɔ anɩ asʋn blɩ́hɛ́ amʋsʋ gyi.” \v 17 Támɛ asʋn wankláán ámʋ tɛ́há bʋtohogyi. Ɩna Kristo asʋ́n ánfɩ blɩ́sʋ́ ahá bʋtonú mʋ asʋ́n. Mʋ́ nu sʋ́ ahá bʋtɔhɔ mʋ gyi. \p \v 18 Mbɛ́ɛ, bɛɛ nú bʋmonu asʋ́n ámʋ? Bonu! Tsúfɛ́ Bulu asʋn wanlɩ́nhɛ́ amʋ lɛ́blɩ́ ɔbɛ́ɛ, \q1 “Amʋ́ ɔmɛ lawíé ɔyɩ́tɔ́ fɛ́ɛ́, \q2 ámʋ́ asʋ́n ɛ́ lawíé tsútsúútsú.” \m \v 19 Ntráa fɩtɛ. Israelfɔ bʋmonu mʋ asʋ́n asɩ? Mʋ́á Mose lɛ́bláa amʋ́ gyankpapʋ gyí, \q1 “Bulu ɔbɛ́ɛ, ‘Nɔ́pʋ ɔmá ánɩ́ bʋmegyí Israelfɔ wá mlɩ ansɩpɛpɛ. \q2 Nóyulá ɔmá mímláhɛ pʋ́wá mlɩ ɔblɔ́.’ ” \m \v 20 Brɛ́ bámbátɔ́ a, Yesaia lɔ́wa klʋn bláa amʋ́ ɔbɛ́ɛ, “Bulu ɔbɛ́ɛ, \q1 ‘Ahá ánɩ́ bʋmɛdɛ́ mɩ́ dunká lɛ́mɛntɩ́ mɩ́. \q2 Ahá ánɩ́ bʋmɛfɩtɛ́ mɩ́sʋ́ nɛlɛ ɩwɩ ɔwan súná.’ ” \m \v 21 Támɛ Israelfɔ ámʋ mʋ́ á, Bulu lɛ́blɩ́ amʋ́ ɩwɩ asʋ́n ɔbɛ́ɛ, “Ɩ́nɩá natɛ́ɩ́ ɩbɩtɔ brɛ́ fɛ́ɛ́ ánɩ́ nɔ́hɔ amʋ́ atúu ó á, bʋtráa bʋdɛ asʋtɔ-ɔnlɩn wa. Bʋmɛdɛ́ mɩ́ bu.” \c 11 \rem Proofread 08-06-09 \s1 Bulu Israelfɔ Nwewúun \p \v 1 Ndɛ mlɩ fɩtɛ́ mbɛ́ɛ, mʋ́ sʋ Bulu lakíná mʋ onutó ahá lɛ́lɛ? Ó-o! Mɩ́ onutó ánfɩ óó Israelyin ngyi. Abraham abí-anátɔ́ notsú. Benyamin abusuantɔ obí ngyi. \v 2 Megyí bɛɛ Bulu lakíná mʋ onutó ahá amʋ́ʋ́ ɔlɛlɛ amʋ́ yáɩ́ ámʋ. Mlɩkaɩn alɩ ámʋ́ʋ́ Bulu asʋn wanlɩ́nhɛ́ amʋ lɛ́blɩ́ tswɩ ɔbɛ́ɛ, Bulu ɔnɔ́sʋ́ ɔtɔɩ́pʋ́ \w Elia\w* lɛ́kla Israelfɔ ɩwɩ asʋ́n súná Bulu amʋsʋ. \v 3 Ɔbɛ́ɛ, “Mɩ́ Wíé! Israelfɔ bamɔ́ fʋ́ ɔnɔ́sʋ́ atɔɩ́pʋ́ fɛ́ɛ́. Babwíé fʋ́ afɔdɩɛ-asubwi ɛ́ fɛ́ɛ́. Ɩlasí mɩ́ nkʋkʋ́nʋ́ nkʋlɛ. Bʋdekléá bɔ́mɔ mɩ́ ɛ́.” \v 4 Bulu lɛ́ha Elia mbuaɩ ɔbɛ́ɛ, “Ó-o! Megyí fʋ́ nkʋlɛ lásí. Tsúfɛ́ nalɛ́ ahá mpɩ́m-sienɔ́ (7,000) ánɩ́ bʋmɔkʋ́tswɛ ɔkpɩ Baal\f + \fr 11:4 \fq Baal \ft gyí ɔkpɩ ɔkʋá ahá ámʋ́ʋ́ begyankpá tsíá ɔsʋlʋ́ʋ amʋsʋ asa Israelfɔ bɛba betsiá ɩnʋ ámʋ bosúm.\f* kɩ há mɩ́ ɩwɩ.” \v 5 Alɩ ígyi ndɛ nkɛ ánfɩtɔ ɛ́ nɩ́. Bulu lawá awɩtɔlɛ lɛ́ Israelfɔ kpalobí akʋ yáɩ́. \v 6 Nɩ́ alawá awɩtɔlɛ lɛ́ aha akʋ á, mʋ́mʋ́ ɩtráa megyí ɔha bwɛhɛ́ sʋ ɔbɛ́lɛ mʋ. Tsúfɛ́ nɩ́ ɩna ahá bwɛhɛ́sʋ́ mʋ́ á, tɛkɩ mʋ awɩtɔlɛ amʋ ilesian. \p \v 7 Mʋ́ nkálɩ ilegyi? Israelfɔ ɩbɩ mɛda ɩtɔ́ ámʋ́ʋ́ bɛpɛ ansɩ́ bʋdedunká ámʋ. Amʋ́tɔ́ ahá kpalobí akʋá Bulu lɛ́lɛ yáɩ́ nkʋlɛ ɩbɩ lɛ́da mʋ́. Ɔlɛha atráhɛ bɔwa asʋtɔ-ɔnlɩn brɛ́á ɔdɛ ahá tɩ. \v 8 Bulu asʋn wanlɩ́nhɛ́ amʋ lɛ́blɩ́ ɔbɛ́ɛ, “Bulu lɛ́ha ɩlɛlɩn amʋ́ ɔwɔ́lɩ. Mʋ́ sʋ bɔ́tʋ ndɛ bʋmɛtálɩ́ pʋ́ amʋ́ ansíbi wun atɔ́, pʋ́ amʋ́ asʋ ɛ́ nú asʋ́n.” \v 9 Owíe \w Dawid\w* ɛ́ lɛ́blɩ́ ɔbɛ́ɛ, \q1 “Amʋ́ ɔdwɛ ogyíkpá ɩbwɛ́ɛ mpʋ́sa abʋda mʋ́tɔ́. Ɩbwɛ́ɛ agbláa, ɩkpa kɩta amʋ́. \q2 Ɩbwɛ́ɛ ɩma, abʋsrɛɩ dɩda mʋ́tɔ́, ɩbwɛ ɩsʋbɩtɩ́ ha amʋ́. \q1 \v 10 Ansɩ́tɔ́ iklún amʋ́, mɛ́nɩ bʋmɛ́ɛtrá wun atɔ́. \q2 Ha abʋtsia ipiantɔ brɛ́ fɛ́ɛ́.” \p \v 11 Mʋ́ sʋ ntráa ndɛfɩtɛ́ mbɛ́ɛ, \w Yudafɔ\w* basrɛ́ɩ́ dɩda, bʋmɛ́ɛtalɩ́ trá kʋsʋ́? Ɛkɛkɛɛkɛ! Amʋ́ lakpan sʋ Bulu lɔ́hɔ ahá ánɩ́ bʋmegyí Yudafɔ nkpa. Fówun ɩpɛ amʋ́ ansɩ́. \v 12 Séi á, anɩyin ánɩ́ Yudafɔ lakpan sʋ́ ɔmá fɛ́ɛ́ banyá atɔ wankláán. Amʋ́ dɩda lawá labi há ahá ánɩ́ bʋmegyí Yudafɔ. Nɩ́ bɛlányá nkpahɔ́ɔ mʋ́ á, mʋ́mʋ́ labi ánɩ́ ahá ánɩ́ bʋmegyí Yudafɔ bénya ɩma blɩ́tɔ́. \s1 Ahá Ánɩ́ Bʋmegyí Yudafɔ Nkpahɔ́ɔ \p \v 13 Ahá ánɩ́ mlɩmégyí Yudafɔ, mlɩ ndɛ asʋ́n ánfɩ bláa ngya a. Kristo \w sumbí ɔyɔpʋ́\w* ngyi. Ɔlɔwa mɩ́ sumbí mlɩ wá. Mɩ́ gyumagyihɛ legyi mɩ ansɩ́. \v 14 Fíalɩ nɛ́talɩ́ há mɩ́ ahá Yudafɔ ansɩ́ bɛ́pɛ, fówun Bulu obénya ɔkpa hɔ amʋ́tɔ́ akʋ nkpa. \v 15 Brɛ́á Bulu lɛ́damlí ɔma há Yudafɔ á, ɩlɛha ɔmá atráhɛ fɛ́ɛ́ bɔbwɛ Bulu anyawíe. Nɩ́ igyi alɩ mʋ́ á, brégyíbrɛ́á Bulu ɔbɔ́hɔ amʋ́ ɛ́ á, ɩbɔ́bwɛ fɛ́ afúli fɛ́ɛ́ bakʋ́sʋ́ tsú afúlitɔ. \p \v 16 Nɩ́ bɛlɛ́ tɔkʋtɔ gyankpapʋ há Bulu igyí a, mʋ́mʋ́ ɩtɔ́ ámʋ fɛ́ɛ́ igyi mʋ klɛ. Nɩ́ Bulu bʋ́ oyí nlín á, idesuná ánɩ́ oyí ámʋ abámbi ɛ́ igyi mʋ klɛ. \v 17 Bɛkpalɩ́ oyí bámbi pʋ́ bambá tsá mʋ́sʋ́. Yudafɔ gyí oyí ámʋ. Mlɩ ahá ánɩ́ mlɩmégyí Yudafɔ gyí bámbi bambá ámʋ́ʋ́ bapʋ́ bɛtsa mʋ́sʋ́ ámʋ, mɛ́nɩ mlénya oyí ámʋtɔ ntsu wankláán ámʋ kʋ. \v 18 Mʋ́ alɩ sʋ á, mlɩmákɩ mlɩaa mlɩ dʋn oyí ámʋ onutó abámbi amʋ́ʋ́ Bulu lɛ́kpalɩ́ lɛ́ ámʋ. Mlɩmátsu ɩwɩ amʋ́ ansɩ́tɔ́, tsúfɛ́ oyí ámʋ nlín tamanu ntsu lɛ́ mlɩtɔ. Mlɩ mboún tonu ntsu lɛ́ mʋ́tɔ́ pʋ́dan. \p \v 19 Fíalɩ mlɩ akʋ mlɛ́blɩ́ mlɩaa, “Bɛkpalɩ́ abámbi amʋ, mɛ́nɩ anɩ ɛ́ abénya oyíkpa.” \v 20 Ɩbʋ mʋ́tɔ́ alɩ. Itsú alɩá Israelfɔ bʋmohogyi sʋ́ Bulu lɛ́kpalɩ́ amʋ́ tsítsá. Mlɩ ɛ́ mlɩ hógyi sʋ́ Bulu lapʋ́ mlɩ tsá mʋ́sʋ́. Mʋ́ sʋ mlɩmáha nwuntɔ ɩwa mlɩ ɔdwɛ. Mlɩha ifú ɩkɩta mlɩ. \v 21 Tsúfɛ́ Israelfɔ ámʋ́ʋ́ bʋgyi oyí ámʋ onutó abámbi kʋ́ráá bɔbwɛ lakpan, Bulu lɛ́bɩtɩ́ amʋ́ ɩsʋ, mʋ́ mlɩ? \v 22 Séi á, mlɩlawun ánɩ́ Bulu bʋ awɩtɔlɛ, támɛ mʋ asʋ́n bʋ ɔnlɩn. Ɔbʋ ɔnlɩn ahá ánɩ́ badɩda hógyitɔsʋ. Támɛ alawá awɩtɔlɛ há mlɩ. Ɔbɔ́wa awɩtɔlɛ há mlɩ nɩ́ mlɩ ansɩ́ dɩn mʋsʋ. Nɩ́ megyí alɩ á, ɔbɛ́bɩtɩ́ mlɩ ɩsʋ mlɩ ɛ́. \v 23 Támɛ nɩ́ Yudafɔ ámʋ́ʋ́ besi mʋ hógyi amʋ beyinkí bɔhɔ mʋ gyi a, Bulu ɔbɛ́lapʋ́ amʋ́ tsá oyí ámʋsʋ. Tsúfɛ́ ɔbʋ túmi ánɩ́ obéyinkía amʋ́ tsá. \v 24 Mlɩ ahá ámʋ́ʋ́ mlɩmégyí Yudafɔ ámʋ mʋ́ á, oyí laláhɛ bámbi mlɩgyí, bɔpʋ mlɩ tsá oyí ámʋsʋ. Tɛkɩ ɩma ɩnʋ alɩ. Israelfɔ mʋ́ á, oyi wankláán ámʋ onutó abámbi bʋgyi, bɛkpalɩ́ amʋ́ tsítsá. Mʋ́ sʋ amʋ́ yinkía yi mʋ́ yintisʋ mɔ́ɔwa ɔnlɩn há Bulu. \s1 Bulu Towun Ahá Fɛ́ɛ́ Nwɛ \p \v 25 Mɩ́ apíó, asʋn ŋaínhɛ́ kʋ bʋ ɩnʋá ndekléá mlɩbɩ́ɩ, mɛ́nɩ mlɩmɛ́ɛkɩ mlɩ ɩwɩ ánɩ́ mlɩlɛ́tɩn ansɩ́ dʋbɩ. Asʋ́n ámʋ gyí, Yudafɔ ámʋ akʋ bʋbʋ asʋtɔ-ɔnlɩn. Bɔ́wa asʋtɔ-ɔnlɩn alɩɩ bɔfʋn brɛ́á Bulu lahá ahá ánɩ́ bʋmegyí Yudafɔ fɛ́ɛ́ baba mʋ wá. \v 26 Mʋ́ ɔma a, Bulu ɔbɔ́hɔ Yudafɔ fɛ́ɛ́ nkpa. Bulu asʋ́n ámʋ lɛ́blɩ́ ɔbɛ́ɛ, \q1 “\w Sion\w* wúlutɔ Nkpa Ɔhɔ́pʋ amʋ ɔbɛ́lɩn tsu. \q2 Ɔbɛ́ba bɛha \w Yakob\w* abí-aná fɛ́ɛ́ bési lalahɛ bwɛ. \q1 \v 27 Ɩ́nɩ gyí ntam ánɩ́ nɛ́ka há amʋ́ \q1 brɛ́á nɛ́lɛ amʋ́ tsú amʋ́ lakpantɔ nɩ́.” \m \v 28 Ɩ́nɩá Yudafɔ ámʋ bʋmɔhɔ asʋn wankláán ámʋsʋ gyi sʋ á, bemlí Bulu alupʋ́, mɛ́nɩ ɩbɔ́wa labi há mlɩ ámʋ́ʋ́ mlɩmégyí Yudafɔ ámʋ. Támɛ ɩ́nɩá bʋgyi ahá ánɩ́ Bulu lɛ́lɛ sʋ a, amʋ́ anáin sʋ otekle amʋ́ asʋ́n. \v 29 Nɩ́ Bulu ɔlɛ́ ɔkʋ ntɛ́ɛ ɔpʋ́ mʋ atokiehɛ́ há ɔkʋ á, ɔtamatráa tsɛ mʋ agywɩɩn. \v 30 Brɛ́ kʋtɔ á, mlɩ ánfɩ mlɩmégyí Yudafɔ ánfɩ mlɩmóbu Bulu. Támɛ séi á, Yudafɔ bʋmɛdɛ́ Bulu bu. Mʋ́ sʋ Bulu lawun mlɩ nwɛ. \v 31 Alɩ kɛ́n Bulu ɔbɛ́ba bowun Yudafɔ ámʋ́ʋ́ bʋmɛdɛ́ mʋ bu ámʋ ɛ́ nwɛ fɛ́ alɩá alawun mlɩ nwɛ nɩ́. \v 32 Tsúfɛ́ Bulu lótsu mʋ́ ánɩ́ ahá fɛ́ɛ́ bʋbʋ asʋtɔ-ɔnlɩn, alɩá ɩbɔ́bwɛ obówun amʋ́ fɛ́ɛ́ nwɛ sʋ. \s1 Mlɩha Akánfʋ Bulu \p \v 33 Óo, mlɩkɩ Bulu awɩtɔlɛ wʋlɛ! Mʋ nyánsa pʋ́ mʋ asʋ́nbɩ ma ɔka! Ma ɔbɛ́talɩ́ bɩ́ mʋ ɔkpa pʋ́ mʋ asʋ́ngyítɔ? \v 34 Bɔwanlɩ́n wá Bulu asʋn wanlɩ́nhɛ́ amʋtɔ bɛɛ, \q1 “Ma yín anɩ Wíe nwuntɔ? \q2 Ma ɔbɛ́talɩ́ súná mʋ asʋ́n? Ɔhaa má ɩnʋ. \q1 \v 35 Ma lápʋ́ tɔkʋ há mʋ, ɔdɛ ɔkpa kɩ́ɩá ɔbɛ́laka mʋ ɩkɔ?” \m \v 36 Bulu lɔ́bwɛ tógyítɔ́. Mʋbʋ́ tógyítɔ́. Tógyítɔ́ bʋ ɩnʋ há mʋ. Kanfʋ́ ɩbwɛ́ɛ mʋ klɛ brɛ́ fɛ́ɛ́tɔ́. \w Amen\w*! \c 12 \rem Proofread 08-06-09 \s1 Tsiátɔ́á Bʋtɔpʋ́sum Bulu \p \v 1 Ɩ́nɩá Bulu hɩ́ɛ́ ɔdɛ anɩ nwɛ wúun alɩ sʋ á, mɩ́ apíó, ndɛ mlɩ kokóli mbɛ́ɛ, mlɩpʋ mlɩ ɩwɩ fɛ́ɛ́ ha Bulu mlɩ nkpatɔ. Ɩbwɛ́ɛ fɛ́ igyí ahatɔ́ wankɩ́hɛ́ ha mʋ. Ɩ́nɩ gyí osum ánɩ́ itsú klʋntɔ, ilegyi mʋ ansɩ́ nɩ́. \v 2 Mlɩmáha ɔsʋlʋ́ʋ anfɩsʋ atsiábi igyi mlɩsʋ. Mlɩha Bulu ɔtsɛ mlɩ agywɩɩn, ɩha mlɩ tsiátɔ́ ɩtsɛ. Fówun mlɛ́talɩ́ bɩ́ ánɩ́ Bulu apɛ́ bʋ alɛ́, ɩbʋ ɔdwɛ, ɩlɔfʋn. \p \v 3 Bulu agyʋ́má ámʋ́ʋ́ alawá awɩtɔlɛ pʋ́há mɩ́ ámʋsʋ ndɛ mlɩtɔ okugyíɔkʋ bláa mbɛ́ɛ, ɔhaa mákɩ mʋ ɩwɩ dáfá alɩá ogyi. Ɔhagyíɔha ɔbá ansɩ́ asɩ, ɔkɩ ánɩ́ ɔmɔdʋn hógyi amʋ́ʋ́ Bulu lapʋ́há mʋ amʋ. \v 4 Nyankpʋsa-oyí ɩwɩ atɔ́ anɩ fɛ́ɛ́ anɩgyí. Ntobí ámʋtɔ kugyíkʋ bʋ mʋ́ gyʋma ánɩ́ itegyi nyankpʋsa-oyí ámʋsʋ. \v 5 Alɩ kɛ́n ɩbʋ mʋ́tɔ́ ánɩ́ anɩtsɔ́, támɛ anɩa Kristonyɔ anɩlabwɛ́ ɔyʋlʋ́ʋ ɔkʋlɛ nɩ. Mʋ́ sʋ anɩgyí ntobí ɔtsan-ɔtsan ánɩ́ anɩtsátsáa abasʋ, anɩlɔ́bwɛ ɔyʋlʋ́ʋ ɔkʋlɛ amʋ. \v 6 Bulu atokiehɛ́ ámʋ́ʋ́ ɔlɛha anɩ ámʋ ɩna ɔtsan-ɔtsan. Ilehián ánɩ́ anɩ fɛ́ɛ́ abɔ́pʋ mʋ atokiehɛ́ ámʋ yɔ́ agyʋ́má atɔ́ ámʋ́ʋ́ ɔlɛha anɩ ámʋ ɔnɔ́. Mʋ́ sʋ nɩ́ ɔkʋ atokiehɛ́ gyí Bulu ɔnɔ́ asʋ́nblɩ́ á, ɔhá ámʋ ɔbwɛ́ɛ mʋ́ alɩá mʋ hógyi losuná mʋ. \v 7 Nɩ́ ɔkʋ klɛ́ gyí mʋ aba ahógyipʋ bʋá a, ɔbʋ́a amʋ́. Nɩ́ ɔkʋ klɛ́ gyí atɔ́ suná á, osúna mʋ́. \v 8 Nɩ́ ɔkʋ klɛ́ gyí ahá atɛtɔ-ɔnlɩn wa á, ɔwá ahá atɛtɔ-ɔnlɩn. Nɩ́ ɔkʋ ɛ́ klɛ́ gyí atɔ́ kie á, ɔlɛ́ ɩwɩtɔ okie mʋ́. Nɩ́ ɔkʋ klɛ́ gyí ahá ɔnɔ́ lɩɩ́ á, ɔwáa nsi ɔbwɛ mʋ́. Nɩ́ ɔkʋ klɛ́ ɛ́ gyí ahá nwɛ wúun a, ɔbwɛ́ɛ mʋ́ ɔdwɛtɔ. \p \v 9 Mlɩdwɛ ahá tsu mlɩ klʋntɔ. Mlɩkisi lalahɛ kugyíkʋ. Mlɩkɩta yilébwɛtɔ kínkíínkín. \v 10 Mlɩha mlɩ ansɩ́ ɩpɛ mlɩ aba Akristofɔ dwɛsʋ, amlɩbu aba wankláán. \v 11 Mlɩmáha mlɩ nsiwa bwɛ́ atɔ́ ɔnɔ́ ɩba asɩ. Mlɩha Ɔŋɛ Wankɩ́hɛ́ amʋ ɔwa mlɩ ɔwʋnlɩ́n, amlɩsum anɩ Wíe. \v 12 Mlɩ ɔkpakɩ́ɩ amʋ sʋ mlɩnya ansigyí, amlɩlɩɩ kínkín mlɩ ipiantɔ. Mlɩbɔ mpáɩ brɛ́ fɛ́ɛ́tɔ́. \v 13 Mlɩbʋa mlɩ aba Bulu ahá ánɩ́ bʋbʋ ɩkplántɔ. Mlɩyɩrɩ ɩwɩ hɔ afɔɔ́. \p \v 14 Mlɩyula ahá ánɩ́ bʋdɩn mlɩsʋ. Mlɩyula amʋ́, mlɩmálwɩɩ́ amʋ́. \v 15 Nɩ́ akʋ bʋdɛ ansigyí nya á, mlɩa amʋ́nyɔ mlɩnya ansigyí. Nɩ́ akʋ bʋdesú ɛ́ á, mlɩa amʋ́nyɔ mlɩsu. \v 16 Mlɩ fɛ́ɛ́ mlɩtsia wankláán. Mlɩmátsu ɩwɩ. Mlɩpʋ ɩwɩ manta ahá ánɩ́ ahá bʋtamabú amʋ́. Mlɩmákɩ mlɩ ɩwɩ ánɩ́ mlɩdʋn akʋ. \p \v 17 Nɩ́ ɔkʋ ɔpʋ́ lalahɛ gyi mlɩ á, mlɩmápʋ lalahɛ ká mʋ ɩkɔ. Mlɩbɔ mbɔ́dɩ́ amlɩbwɛ tɔ́á ɩbʋ alɛ́á ahá fɛ́ɛ́ bótsulá dɩ́nká mʋ́sʋ́. \v 18 Alɩágyíalɩ́á igyi mlɩ mʋ́ á, iwilwii itsía mlɩa ɔhagyíɔha nsɩnɛ́. \v 19 Mɩ́ apíó adwɛpʋ́, mlɩmápʋ lalahɛ ká mlɩ aba ɩkɔ. Mlɩsi tógyítɔ́ ha Bulu. Tsúfɛ́ bɔwanlɩ́n wá Bulu asʋ́n ámʋtɔ bɛɛ, “Bulu ɔbɛ́ɛ, ‘Mɩ́, mlɩ Wíe tɛ́ká ɩkɔ. Mɩ́ ɔbɛ́ka ahá akɔ amʋ́ lakpan sʋ.’ ” \v 20 Bulu asʋn wanlɩ́nhɛ́ lɛ́trá blɩ́ ɔbɛ́ɛ, “Nɩ́ akʋ́n dɛ fʋ́ olupʋ́ á, ha mʋ atɔ́ ogyi. Nɩ́ ɔmɛwʋ́lɩ dɛ mʋ a, ha mʋ ntsu onu. Nɩ́ fɔbwɛ́ mʋ́ alɩ á, ɩbɛ́ha pɛ́lɩ bɛ́kɩtá mʋ ɔbɛ́tsɛ.”\f + \fr 12:20 \ft Igyi fɛ́ fakpá ogyá wʋ́lɩ́ mʋ ɔtántra.\f* \v 21 Mlɩmáha lalahɛ igyi mlɩsʋ, mboún mlɩbwɛ yilé pʋ́gyi lalahɛsʋ. \c 13 \rem Proofread 08-06-09 \s1 Ɩwɩasɩbá Ha Ɔmá Akpapʋ́ \p \v 1 Ilehián ánɩ́ ɔhagyíɔha ɔbɛ́ba ɩwɩasɩ há ɔmá akpapʋ́. Tsúfɛ́ Bulu tɛ́há ɔmá akpapʋ́ túmi. Ɔmá ɔkpapʋ́ ɔkʋkʋ má ɩnʋá megyí Bulu lɛ́yaɩ́ mʋ. \v 2 Ɩ́nɩ sʋ nɩ́ ɔkʋ ɔkʋ́sʋ́ lɩ́ɩ́ ɔmá ɔkpapʋ́ ɔkʋsʋ á, alakʋ́sʋ́ lɩ́ɩ́ Bulu túmisʋ. Mʋ́ sʋ ɔhá ámʋ dɛ́ ɩsʋbɩtɩ́ klé ha ɩwɩ. \v 3 Tsúfɛ́ ɔmá akpapʋ́ bʋmegyá yilé abwɛpʋ́, lalahɛ abwɛpʋ́ bʋgya. Mʋ́ sʋ nɩ́ fʋmedékleá fʋnyáa ɔmá akpapʋ́ ifú á, mʋ́mʋ́ bwɛ yilé abʋkanfʋ fʋ́. \v 4 Bulu osúmbi ɔhagyíɔha ánɩ́ bapʋ́ mʋ yáɩ́ ɔmá ɔnɔ́ gyí. Mlɩ yilé sʋ bʋdɛ agyʋ́má yɔ. Támɛ nɩ́ ɔkʋ dɛ́ lalahɛ bwɛ á, mʋ́mʋ́ obénya amʋ́ ifú, tsúfɛ́ bʋbʋ ɔkpa bɩ́tɩ́ ahá ɩsʋ. Bulu asúmbi bʋgyi, ɔlɛha amʋ́ ɔkpa ánɩ́ bʋbɩ́tɩ lalahɛ abwɛpʋ́ ɩsʋ ha mʋ. \v 5 Ɩ́nɩ sʋ ɔhagyíɔha ɔbá ɩwɩasɩ ha ɔmá akpapʋ́. Megyí bɛɛ bʋdɛ ifú nya ánɩ́ bɛ́bɩtɩ́ amʋ́ ɩsʋ nkʋlɛ sʋ. Mboún amʋ́ klʋn dɛ́ amʋ́ bláa ɔbɛ́ɛ, ilehián ánɩ́ bóbu amʋ́. \p \v 6 Ɩ́nɩ kɛ́n sʋ́ ilehián ánɩ́ mlɛ́ka tswɩtswɩ ɛ́ nɩ́. Bulu asúmbi ɔmá akpapʋ́ bʋgyi. Bapʋ́ amʋ́ brɛ́ fɛ́ɛ́ bʋdɛ ɔmásʋ́ kɩ́ɩ. \v 7 Mlɩka ɩkɔ kugyíkʋá ɩdɩn mlɩsʋ. Mlɩka tswɩtswɩ mʋ́a lampóo. Obú ɔkpasʋ á, mlɩbu amʋ́ fɛ́ɛ́. Nɩ́ igyi kanfʋ́ ɛ́ á, mlɩkanfʋ amʋ́ fɛ́ɛ́. \s1 Abadwɛ \p \v 8 Mlɩmákɩtá ɔhaa ɩkɔ dʋn mlɩ abadwɛ. Nɩ́ ɔkʋ dɛ́ mʋ aba dwɛ á, ɔdɛ mbla ámʋ fɛ́ɛ́sʋ́ gyí. \v 9 Mose Mbla ámʋ lɛ́blɩ́ ɔbɛ́ɛ, “Mátɔ mbʋa.” “Mámɔ ɔha.” “Máwi atɔ́.” “Mápɛ ansɩ́ fʋ́ ba atɔ́sʋ́.” Ɩ́nɩ pʋ́ mbla tráhɛ amʋ fɛ́ɛ́ nwun gyí mbla kʋlɛ ámʋ́ʋ́ ɩlɛblɩ́ ɔbɛ́ɛ, “Dwɛ fʋ́ bá fɛ́ fʋ́ ɩwɩ” ámʋ. \v 10 Nɩ́ ɔkʋ dɛ́ mʋ ba dwɛ á, ɔmɔ́ɔpʋ lalahɛ gyi mʋ ɛkɛkɛɛkɛ. Ɩ́nɩ sʋ ɔhá ánɩ́ ɔtɔdwɛ́ mʋ aba lagyi mbla ámʋ fɛ́ɛ́sʋ́. \p \v 11 Mlɩ onutó mlɩyin brɛ́ oduátɔ́ anɩbʋ. Brɛ́ lafʋn ánɩ́ mlétsinkí, tsúfɛ́ anɩ nkpahɔ́ɔ lafʋn ta dʋn brɛ́ ámʋ́ʋ́ anɩlégyankpá hɔ Kristo gyi amʋ. \v 12 Onyé dɛtsʋ́ʋn, ɔyɩ́ lakɛ ta. Mʋ́ sʋ mlɩha asi oklúntɔ bwɛhɛ́ fɛ́ɛ́ bwɛ, atsu anɩ ɔyɩ kɛhɛtɔ akɔtɔ́ tsan. \v 13 Mlɩha anɩ tsíátɔ́ ɩbwɛ fɛ́ ahá ánɩ́ bʋtsie wankɩtɔ. Mlɩmáha ayinta anɩ brɛ́ yetsiá ɔdwɛ ogyíkpá, anɩdɛ́ atɔ dɛdɛ́ gyí, anɩdɛ́ ntá núu bʋ. Anɩmáwa atsɩ mʋ́a ayin asʋ́n. Anɩmáwa ɔnsɩ́pɛ, anɩmátrɛ kɔ́. \v 14 Mboún mlɩpʋ anɩ Wíe Yesu Kristo tin mlɩ ɩwɩ. Mlɩmátrá tsiá tsiátɔ́ dada amʋ́ʋ́ mlɩ ɔwɔ́lɩ laláhɛ tekle amʋ. \c 14 \rem Proofread 08-06-09 \s1 Akristofɔ Ɩlálɛ Ɔkpa Laláhɛsʋ \p \v 1 Mlɩhɔ mlɩ aba Akristofɔá bʋma ɔwʋnlɩ́n hógyitɔ wa mlɩtɔ. Nɩ́ bɛɛ tɔkʋ bʋ alɛ́ ntɛ́ɛ ɩma alɛ a, mlɩmágyi amʋ́ nwɛ́ɛn. \v 2 Ɔkʋ lóhogyi ánɩ́ ɔbʋ ɔkpa gyi tógyítɔ́, támɛ ɔkʋ ɛ́ hógyi ɔnɔ́ ɩma ɔnlɩn. Mʋ́ sʋ ɔtamagyi iye. \v 3 Ɔkpa má ɩnʋá ɔhá ánɩ́ otegyi tógyítɔ́ ɔbɛ́lɛ ɔhá ánɩ́ ɔtamagyi tɔkʋ ɩlá. Alɩ kɛ́n ɔhá ánɩ́ ɔtamagyi tɔkʋ ɛ́ ɔmálɛ ɔhá ánɩ́ otegyi tógyítɔ́ ɩlá nɩ́. Tsúfɛ́ Bulu lahɔ amʋ́. \v 4 Fʋ́gyí ma ánɩ́ fɛ́ha ɔkʋ osúmbi pɔ́n? Mʋ wie nkʋlɛ pɛ́ bʋ́ʋ ɔkpa ánɩ́ ɔbɛ́blɩ́ ɔbɛ́ɛ, otsie wankláán ntɛ́ɛ ometsie wankláán. Ɔbɛ́talɩ́ tsíá wankláán, tsúfɛ́ Bulu ɔbɛ́talɩ́ há mʋ obétsiá wankláán. \p \v 5 Ɔkʋ ɔbɛ́talɩ́ blɩ́ ɔbɛ́ɛ, ɛkɛ kʋ dʋn mʋ́ aba, ɔkʋ ɛ́ ɔbɛ́blɩ́ ɔbɛ́ɛ nkɛ ámʋ fɛ́ɛ́ igyi kʋlɛ. Ɔhagyíɔha ɔyɔ́ mʋ klʋntɔ wankláán, otsu mʋ́á ɩbʋ alɛ́. \v 6 Nɩ́ ɔkʋ ɔlɛ́ ɛkɛ ɔkʋ ɔbɛ́ɛ igyi ɛkɛ yílé á, ɔdɛ mʋ́sʋ́ gyí pʋtsú Bulu fʋ́á. Nɩ́ ɔkʋ ɛ́ tegyi tógyítɔ́ á, ɔdɛ mʋ́ gyí pʋtsú anɩ Wíe fʋ́á. Nɩ́ ɔkʋ ɛ́ tamagyi iye a, mʋ ɛ́ ɔdɛ mʋ́ kisí pʋ́tsú anɩ Wíe fʋ́á. Tsúfɛ́ amʋ́ fɛ́ɛ́ bʋtɛdá Bulu ɩpán mʋ́sʋ́. \v 7 Anɩtɔ ɔhaa métsíe nkpa há mʋ ɩwɩ, anɩtɔ ɔkʋkʋ ɛ́ móowu há mʋ ɩwɩ. \v 8 Nɩ́ anɩtsie nkpa á, anɩtsie ha anɩ Wíe. Awú ɛ́ á, anɩlawú há mʋ. Mʋ́ sʋ nɩ́ anɩlawú o, anɩtsie nkpa o, anɩ Wíe bʋ́ anɩ. \v 9 Tsúfɛ́ Kristo lówu, yínkí kʋ́sʋ́ ba nkpatɔ, mɛ́nɩ ɔbɔ́bwɛ akɩankpapʋ pʋ́ awupʋ́ fɛ́ɛ́ Owíe. \v 10 Ɩ́nɩ sʋ imehián ánɩ́ fɛ́ha fʋ́ bá ɩpɔ́n ntɛ́ɛ fɛ́kɩ fʋ́ bá ansɩ́tɔ́ kótíkótí. Tsúfɛ́ anɩ fɛ́ɛ́ abɛ́yɛ́lɩɩ́ Bulu ansɩ́tɔ́, obégyi anɩtɔ okugyíɔkʋ asʋ́n. \v 11 Bɔwanlɩ́n wá Bulu asʋ́n ámʋtɔ bɛɛ, “Anɩ Wíe Bulu ɔbɛ́ɛ, \q1 ‘Nanyá mbʋ nkpa ánfɩ á, \q2 ɔhagyíɔha ɔbɛ́da akpawunu mɩ́ ansɩ́tɔ́; \q2 ɔhagyíɔha ɔbɛ́lɛ blɩ́ ɔbɛ́ɛ, Bulu ngyi.’ ” \m \v 12 Mʋ́ sʋ anɩtɔ okugyíɔkʋ ɔbɛ́lɛ mʋ asʋ́n ɔnɔ́ Bulu ansɩ́tɔ́. \s1 Máha Fʋ́ Bá Ɔdɩda Mʋ Hógyitɔ \p \v 13 Mʋ́ sʋ mlɩha asi aba ɩlá lɛ. Mboún abwɛ́ɛ agywɩɩn ánɩ́ anɩmɔ́ɔbwɛ tɔtɔá ɩbɛ́ha anɩ bá ɔkʋkʋ mɛ́ɛsrɛɩ́ ntɛ́ɛ dɩda. \v 14 Séi ɩ́nɩá namlí Okristoyin sʋ nabɩ́ ánɩ́ atogyihɛ kʋkʋ má ɩnʋá mʋ \w ɩwɩ\w* mɛtɩn. Támɛ nɩ́ Kristoyin ɔkʋ lóhógyi ánɩ́ tɔkʋ ɩwɩ mɛtɩn a, mʋ́mʋ́ mʋ wá mʋ́ ɩwɩ mɛtɩn. \v 15 Nɩ́ fʋ́tegyi tɔkʋ, ɩdɛ fʋ́ bá háan a, mʋ́mʋ́ fʋ́ bwɛhɛ́ mɛdɛ́ ɔdwɛ suná. Máha fʋ́ atogyihɛ ɩha fʋ́ bá ánɩ́ Kristo lówu há mʋ ɔfwɩ. \v 16 Mʋ́ sʋ máha tɔ́á fʋyin ánɩ́ ɩbʋ alɛ́ ɩbwɛ tsitsa ahá ansɩ́tɔ́. \v 17 Tsúfɛ́ \w Bulu iwíegyí\w* ámʋ imegyí atogyihɛ ntɛ́ɛ atonuhɛ asʋ́n, mboún yilébwɛ, iwilwii pʋ́ ansigyí ánɩ́ itsú Ɔŋɛ Wankɩ́hɛ́ amʋtɔ asʋ́n igyi. \v 18 Ɔhagyíɔha ánɩ́ otosúm Kristo ɔkpa ánfɩsʋ á, mʋ asʋ́n tegyi Bulu ansɩ́. Ahá ɛ́ bʋtobú mʋ. \p \v 19 Ɩ́nɩ sʋ mlɩha anɩ ansɩ́ ɩpɛ tɔ́á ɩbɔ́pʋ iwilwii ba, ɩbɔ́wa apíó aba ɔwʋnlɩ́n hógyitɔsʋ brégyíbrɛ́. \v 20 Máyintá Bulu gyumagyihɛ fʋ́ atogyihɛ sʋ. Ɔkpa bʋ ɩnʋá abɛ́talɩ́ gyi tógyítɔ́, támɛ nɩ́ ɔkʋ dɛ́ tɔ́á ɩbɛ́ha mʋ ba ɔbɔ́bwɛ lakpan bwɛ mʋ́ á, ɩma alɛ. \v 21 Nɩ́ ɔkʋ tamagyi iye kʋ, ntɛ́ɛ nu ntá ntɛ́ɛ bwɛ́ tɔ́á ɩbɛ́ha mʋ ba ɔbɛ́dɩda á, ɩbʋ alɛ́. \v 22 Mʋ́ sʋ tógyítɔ́á fohogyi tsu ntobí ánfɩ ɩwɩ á, ha mʋ́ ɩbwɛ fʋ́á fʋ́ Bulunyɔ nsɩnɛ́ asʋ́n. Nɩ́ ɔkʋ opúni mɛdɛ́ mʋ tsií mʋ bwɛhɛ́sʋ́ á, mʋ́mʋ́ ɔkláa lawá mʋ ogyá. \v 23 Támɛ nɩ́ mʋ klʋn mɛdɩ́ mʋ asɩ mʋ atogyihɛ kʋ gyí sʋ, ogyi mʋ́ á, Bulu lahá mʋ ɩpɔ́n dodoodo. Tsúfɛ́ mʋ atɔ́ ámʋ gyí mɛlɩ́ɩ́ hógyisʋ. Tógyítɔ́á ɔha mɔ́pʋ hógyi bwɛ́ igyi lakpan. \c 15 \rem Proofread 08-06-09 \s1 Ahá Ansɩ́sʋ́ Atɔ́ Bwɛ \p \v 1 Ilehián ánɩ́ anɩ ahá ánɩ́ anɩ hógyi ɔnɔ́ bʋ ɔnlɩn abénya klʋn há ahá ánɩ́ amʋ́ hógyi ɔnɔ́ ɩma ɔnlɩn. Megyí tɔ́á iletsiá anɩ wʋlɛ abɔ́bwɛ. \v 2 Ilehián ánɩ́ anɩtɔ okugyíɔkʋ ɔbɔ́bwɛ tɔ́á ɩbʋ alɛ́ há mʋ ba, mɛ́nɩ ɩbɛ́ha mʋ ɔbɛ́dan hógyitɔ. \v 3 Tsúfɛ́ Kristo kʋ́ráá mɔ́bwɛ tɔ́á mʋ onutó otekle. Mʋ ɩwɩ asʋ́n bɔwanlɩ́n wá Bulu asʋ́n ámʋtɔ bɛɛ, “Asiabí ámʋ́ʋ́ besia fʋ́ ámʋ fɛ́ɛ́ ɩlɛbɛdɩnká mɩ́sʋ́.” \v 4 Asʋ́n kugyíkʋá bɔwanlɩ́n wá Bulu asʋn wanlɩ́nhɛ́ amʋtɔ tsú tɩtɩɩtɩ a, bɔwanlɩ́n mʋ́ ánɩ́ ibósuná anɩ atɔ́, wá anɩ atɛtɔ-ɔnlɩn, atomi lɩɩ kínkíínkín. Fówun abénya klʋn kɩ ɔkpa ha atɔ́ ámʋ́ʋ́ anɩ ansɩ́ dɩn mʋ́sʋ́ ámʋ. \v 5 Bulu tɛ́há ahá bʋtenyá klʋn. Mʋtɔ́wá ahá atɛtɔ-ɔnlɩn. Ndɛ mʋ kʋlɩ́ mbɛ́ɛ, ɔhá amlɩbwɛ kʋlɛ, fɛ́ alɩá Kristo Yesu lósuná anɩ. \v 6 Ɩ́nɩ ɔbɛ́ha mlɩ fɛ́ɛ́ mlɔ́pʋ ɔmɛ kʋlɛ kánfʋ́ Bulu, ogyi anɩ Wíe Yesu Kristo mʋ Sɩ ámʋ nɩ. \s1 Ahá Ánɩ́ Bʋmegyí Yudafɔ Asʋn Wankláán Bláa \p \v 7 Ɩ́nɩ sʋ mlɩhɔ aba atúu fɛ́ alɩá Kristo lɔ́hɔ mlɩ, mɛ́nɩ ɩbɔ́wa Bulu numnyam. \v 8 Tsúfɛ́ ndɛ mlɩ bláa mbɛ́ɛ, Kristo labwɛ́ Yudafɔ osúmpʋ́, mɛ́nɩ ibósuná ánɩ́ Bulu obégyi mʋ tɔ́ ámʋ́ʋ́ ɔlɛhɩɛ amʋ́ anáin amʋsʋ. \v 9 Kristo lɛ́ba, mɛ́nɩ ahá ánɩ́ bʋmegyí Yudafɔ bɛ́tɩ Bulu ɩdayilé, nwɛ ámʋ́ʋ́ olowun amʋ́ ámʋ sʋ. Fɛ́ alɩá Bulu asʋn wanlɩ́nhɛ́ amʋ ɩlɛblɩ́. Asʋ́n ámʋ gyí, \q1 “Anɩ Wíe Bulu, ɩ́nɩ sʋ nɔ́wa fʋ́ numnyam ahá ánɩ́ bʋmegyí Yudafɔ ansɩ́tɔ́. \q2 Nɔ́wa ɩlʋ kánfʋ́ fʋ́.” \m \v 10 Bulu asʋ́n ámʋ lɛ́trá blɩ́ ɔbɛ́ɛ, \q1 “Mlɩ ahá ánɩ́ mlɩmégyí Yudafɔ, mlɩa Bulu ahá mlɩnya ansigyí!” \m \v 11 Bɛtrá wanlɩ́n bɛɛ, \q1 “Ahá ánɩ́ mlɩmégyí Yudafɔ fɛ́ɛ́, mlɩkanfʋ anɩ Wíe Bulu. \q2 Ɔmá fɛ́ɛ́ abí, mlɩkanfʋ mʋ.” \m \v 12 Bulu ɔnɔ́sʋ́ ɔtɔɩ́pʋ́ \w Yesaia\w* ɛ́ lɛ́blɩ́ tswɩ ɔbɛ́ɛ, \q1 “Ɔha ɔkʋ ɔbɛ́lɩn tsu anɩ náin Yisai\f + \fr 15:12 \fq Yisai \ft lɔ́kwɩɩ́ Owíe Dawid ánɩ́ ogyi Yesu Kristo mʋ nain.\f* abí-anátɔ́. \q2 Mʋ obébegyi iwíe ahá ánɩ́ bʋmegyí Yudafɔsʋ nɩ́. \q1 Mʋsʋ́ bɛ́dɩnká ansɩ́ nɩ́.” \p \v 13 Buluá bʋtɛkɩ ɔkpa há ogyi. Ndɛ mʋ kokóli mbɛ́ɛ, ɔhá ɩwɩ lwii mlɩ, ansɩ́ igyí mlɩ amlɩhɔ mʋ gyi. Mʋ Ɔŋɛ Wankɩ́hɛ́ ɔháa mlɩ túmi, mɛ́nɩ mʋ ɔkpakɩ́ɩ mɔ́ɔkpɔn mlɩ. \s1 Tɔ́á Sʋá Paulo Lɛ́lɛ Ɩwɩtɔ Wánlɩ́n Atɔ́ Alɩ \p \v 14 Mɩ́ apíó Akristofɔ, mɩ́ onutó nhɩ́ɛ́ nyin ánɩ́ aha wankláán mlɩgyí, mlɩlabɩ́ asʋ́n tsɔtsɔɔtsɔ, mlɛ́talɩ́ tɔ́ɩ́ kplá aba. \v 15 Támɛ nawá klʋn nhɩ́ɛ́ ndɛ mlɩ asʋ́n bláa ɔwʋlʋ́ ánfɩtɔ pʋ́káɩ́n mlɩ. Tsúfɛ́ Bulu lawá awɩtɔlɛ pʋ́ agyʋ́má ánfɩ wá mɩ́ ɩbɩtɔ ɔbɛ́ɛ mbwɛ́ɛ. \v 16 Mʋ́gyí, mbɔ́bwɛ Kristo Yesu osúmbi ahá ánɩ́ bʋmegyí Yudafɔtɔ. Mʋ́ sʋ ndɛ osum agyʋ́má ánfɩ yɔ fɛ́ Bulu igyí ɔhapʋ́. Ndɛ ahá ámʋ́ʋ́ bʋmegyí Yudafɔ ámʋ Bulu asʋn wankláán ámʋ bláa, mɛ́nɩ bémlí igyí ahatɔ́ ánɩ́ Ɔŋɛ Wankɩ́hɛ́ latɩn mʋ́ ɩwɩ, ilegyi Bulu ansɩ́. \v 17 Ɩ́nɩá mɩ́á Kristo Yesunyɔ anɩlabwɛ́ kʋlɛ sʋ á, mbʋ ɔkpa tsú ɩwɩ agyʋ́má ánfɩ ndɛyɔ há Bulu ánfɩ sʋ. \v 18 Tsúfɛ́ mmɛ́ɛtalɩ́ blɩ́ asʋansʋ tsɩ́a atɔ́á Kristo latsʋn mɩ́ asʋn blɩ́hɛ́ pʋ́ mɩ́ bwɛhɛ́sʋ́ bwɛ́ ahá ánɩ́ bʋmegyí Yudafɔtɔ, mɛ́nɩ bóbu Bulu. \v 19 Ɩna ofúla mʋ́a osúna amʋ́ʋ́ nɔbwɛ Bulu Ɔŋɛ́ ámʋ túmitɔ ámʋsʋ nɛtalɩ́ dá Kristo asʋn wankláán ámʋ fɛ́ɛ́ ɔkan, tsú Yerusalem alɩɩ yɛ́dalɩ Iliriko ɔsʋlʋ́sʋ. \v 20 Tɔ́á ɩdɩn mɩ́ klʋnsʋ brɛ́ fɛ́ɛ́, ndekléá nɔ́bwɛ gyí, nɛ́natɩ́ dá Bulu asʋn wankláán ámʋ ɔkan ntɩ́nɛ́á bʋmɔkʋ́nyá nú Kristo asʋ́n kɩ. Mmedékléá nɔ́tʋá ɔkʋ gyumagyihɛsʋ. \v 21 Tsúfɛ́ bɔwanlɩ́n wá Bulu asʋ́n ámʋtɔ bɛɛ, \q1 “Ahá ánɩ́ bʋmɔkʋ́nú mʋ nka kɩ bówun mʋ, \q2 áhá ánɩ́ bʋmɔkʋ́nú mʋ asʋ́n kɩ ɛ́ bónu mʋ́ asɩ.” \s1 Paulo Roma Ɔpasua Yɛ́sɩnáa \p \v 22 Ɩ́nɩ láhá mmɔkʋ́nyá ɔkpa ba mlɩ wá bɔtʋ ndɛ nɩ́. \v 23 Támɛ séi mʋ́ á, mɩ́ agyʋ́má lamɔ́ ɔnɔ́ nfɩ fʋ́nsʋ́. Nfí tsɔtsɔɔtsɔ nɩ́ ndekléá nɛ́ba mlɩ wá bɛkɩ mlɩ. \v 24 Mʋ́ sʋ nabwɛ́ agywɩɩn ánɩ́ nɩ́ ndɛtsʋ́ʋn nɔyɔ́ Spania a, nɔ́tsʋn kɩ mlɩ. Agyi ɔdwɛ kpalobí á, mlɩlasí mɩ́ ɔkpa nayɔ́ ɩnʋ. \v 25 Séi á, nabwɛ́ agywɩɩn ánɩ́ négyankpá yɔ́ Yerusalem, yɔ́bʋá Bulu ahá ánɩ́ bʋbʋ ɩnʋ. \v 26 Tsúfɛ́ Akristofɔá bʋbʋ Makedonia pʋ́ Akaia ɔsʋlʋ́sʋ bapʋ́ ɔdwɛ dúnká atɔ́ bʋdɛpʋsɩ́sɩ́ Bulu ahá ánɩ́ bʋgyi ahiánfɔ Yerusalem. \v 27 Ɩbʋ amʋ́ ɔdwɛ ánɩ́ bɔ́bʋá ahiánfɔ. Bawun ánɩ́ ilehián ánɩ́ bɔ́bʋá Yudafɔ ɛ́ ká ɩkɔ. Tsúfɛ́ banyá Ɔŋɛ́tɔ́ atɔ́, nú nkpahɔ́ɔ asʋ́n ámʋ tsú amʋ́ wá. Mʋ́ sʋ ilehián ánɩ́ bódunká ɔyɩ́tɔ́ atɔ́ kʋ há amʋ́ ɛ́. \v 28 Nɩ́ nɔpʋ́ kɔ́ba ánɩ́ bɔtswɩtswɩ ha mɩ́ fɛ́ɛ́ wá amʋ́ ɩbɩtɔ á, nɔ́bɔtsʋn mlɩ wá yɔ́ Spania. \v 29 Nyin ánɩ́ nɩ́ nɛbá á, nɔ́pʋ Kristo oyúla kpɔnkpɔɔnkpɔntɩ ba mlɩ. \p \v 30 Mɩ́ apíó adwɛpʋ́, ndɛpʋ anɩ Wíe Yesu Kristo pʋ́ ɔdwɛá Bulu Ɔŋɛ́ lahá mlɩ há mlɩ aba kókóli mlɩ mbɛ́ɛ, mlɩlɩ́ɩ mɩ́ ɔma, amlɩbɔ mpáɩ ha mɩ kínkíínkín. \v 31 Mlɩbɔ mpáɩ mlɩaa, Bulu ɔlɛ́ɛ mɩ́ tsu Yudafɔ ámʋ́ʋ́ bʋmɔhɔ mʋ gyi amʋ ɩbɩtɔ. Mlɩbɔ ha mɩ, Bulu ahá ánɩ́ bʋbʋ Yerusalem ɩnʋ abʋhɔ atɔ́ ámʋ́ʋ́ napʋ́ nɛya amʋ́ ámʋ. \v 32 Fówun nɩ́ Bulu lótsulá á, nɛ́ba mlɩ wá ansigyí kpɔnkpɔɔnkpɔntɩtɔ, bɛda ɔkpʋ́nʋ́. \v 33 Buluá ɔtɛhá iwilwii, otsía mlɩ fɛ́ɛ́ wá. \w Amen\w*! \c 16 \rem Proofread 08-06-09 \s1 Itsiáha \p \v 1 Ndɛ opio tsɩhɛ́ Foibe lɛ súná mlɩ. Kenkrea wúlutɔ ɔpasuatɔ ahandɛ ɔbʋápʋ ogyi. \v 2 Mlɩhɔ mʋ anɩ Wíe Yesu dátɔ́ alɩá ɩlɛkanáa ánɩ́ Bulu ahá bɔ́bwɛ, amlɩbʋa mʋ ɔkpagyíɔkpasʋ alɩá odeklé. Tsúfɛ́ mʋ onutó alabʋ́a ahá tsɔtsɔɔtsɔ, alabʋ́a mɩ ɛ́. \p \v 3 Nɛhá Priska mʋa mʋ kulu Akwila fɛ́ɛ́ tsiá. Mɩ́a amʋ́nyɔ létsiá bwɛ́ anɩ Wíe Kristo Yesu agyʋ́má. \v 4 Bɔpʋ amʋ́ ɩwɩ há ánɩ́ bówu mɩ́ sʋ kʋ́ráá. Ndɛ amʋ́ ɩpán da wankláán. Megyí mɩ́ nkʋlɛ. Akristofɔá bʋmegyí Yudafɔ ɔpasua fɛ́ɛ́ bʋdɛ amʋ́ ɩpán da. \v 5 Nɛhá ɔpasua ámʋ́ʋ́ betsiá fia amʋ́ wóyítɔ́ ámʋ ɛ́ fɛ́ɛ́ tsiá. \p Nɛhá mɩ́ ɔdwɛpʋ́ Epaineto tsiá. Mʋlégyankpá hɔ Kristo Asia ɔmátɔ́ fɛ́ɛ́ nɩ́. \v 6 Nɛhá Maria ámʋ́ʋ́ olowun ipian mlɩ sʋ ámʋ tsiá. \v 7 Nɛhá mɩ́ aba Yudafɔ Androniko mʋa Yunia tsiá. Bawá mɩ́a amʋ́nyɔ obu kɩ. Bʋgyi Kristo sumbí ayɔpʋ́ ánɩ́ obú bʋ amʋ́sʋ́. Begyankpá hɔ Kristo asa natá bɔhɔ. \p \v 8 Nɛhá mɩ́ píó ɔdwɛpʋ́ Kristotɔ Amplia tsiá. \v 9 Nɛhá anɩ Kristo agyʋ́má ɔyɔbá Urbano mʋa mɩ́ nyáwíe kláklá Staki tsiá. \v 10 Nɛhá Apele amʋ́ʋ́ alalɛ́ súná wankláán ánɩ́ alapʋ́ mʋ ɩwɩ há Kristo amʋ mʋa Aristobulo abusuanfɔ fɛ́ɛ́ tsiá. \v 11 Nɛhá mɩ́ bá Yudayin Herodion tsiá. Nɛhá Narkiso abusuanfɔ ánɩ́ bʋgyi Akristofɔ tsiá. \p \v 12 Nɛhá Trifaina mʋa Trifosa, bʋgyi atsɩ ámʋ́ʋ́ bʋdɛ Kristo agyʋ́mátɔ́ kínkíínkín ámʋ tsiá. Nɛhá mɩ́ ɔdwɛpʋ́ tsɩ́hɛ́ Persi, ɔdɛ Kristo agyʋ́má yɔ kínkíínkín ámʋ ɛ́ tsiá. \v 13 Nɛhá Rufo mʋa mʋ yin ámʋ́ʋ́ mɩ́ ɛ́ ntɛtɩ́ mʋ mɩ́ yín ámʋ tsiá. Rufo gyí anɩ Wíe agyʋ́má ɔyɔpʋ́ ánɩ́ alahɔ dá agyʋ́má ámʋtɔ. \v 14 Nɛhá Asinkrito, Flegon, Herme, Patroba, Herma pʋ́ apíó Akristofɔ ámʋ́ʋ́ bʋbʋ amʋ́ wá ámʋ fɛ́ɛ́ tsiá. \v 15 Nɛhá Filologo, Yulia pʋ́ Nereo mʋa mʋ pio tsɩ́hɛ́ pʋ́ Olimpa mʋa Bulu ahá ámʋ́ʋ́ bʋbʋ amʋ́ wá ámʋ fɛ́ɛ́ tsiá. \p \v 16 Mlɩlata aba puta Bulu ɔdwɛtɔ. Kristo ɔpasua ámʋ fɛ́ɛ́ bʋdɛ mlɩ tsiá ha. \s1 Tɔ́á Roma Ahógyipʋ Amʋ Bʋbwɛ́ɛ \p \v 17 Apíó, nokókóli mlɩ, mlɩkɩ wankláán, mɛ́nɩ mlɛ́talɩ́ wun ahá ánɩ́ bʋbʋ mlɩtɔ, bʋdɛ mlɩ dasáɩ́n. Alɩ ahá ámʋ bʋtɛhá ahá bʋtɛdɩda hógyitɔ. Amʋ́ atosunáhɛ́ tɛdá mʋ́ ámʋ́ʋ́ nosuná mlɩ ámʋ mɔ́. Mlɩkʋla ɩwɩ lɛ amʋ́sʋ́. \v 18 Tsúfɛ́ ahá ámʋ odu á, megyí anɩ Wíe Yesu Kristo bʋdesúm. Amʋ́ ɔwɔ́lɩ laláhɛ bʋdesúm. Bapʋ́ amʋ́ ɔnɔwankɩ pʋ́ ahákanfʋ́ bʋna bʋdɛ ahá ánɩ́ bʋmeyín ɔlala mlɛ́. \v 19 Támɛ mlɩ mʋ́ á, ɔhagyíɔha lanú alɩá mlɩlapʋ́ mlɩ ɩwɩ há Kristo. Mʋ́ sʋ ɩbʋ mɩ ɔdwɛ, ansɩ́ dɛ mɩ́ gyi wankláán mlɩ sʋ. Támɛ ndekléá mlɩtɩ́ɩn ansɩ́, amlɩbɩ tɔ́á ɩbʋ alɛ́. Mlɩmáwa ɩbɩ lalahɛtɔ. \v 20 Bulu tɛ́há anɩ iwilwii. Ɩmɔ́ɔwa ɔpá á, ɔbɛ́tsa \w Satansʋ\w* mántá ɔsʋlʋ́ʋ tántáántán, mlɛ́lɩɩ́ mʋsʋ. \p Anɩ Wíe Yesu Kristo ogyíi mlɩ bʋalɛ, ɔlɩɩ mlɩ ɔma. \p \v 21 Mɩ́ bá agyʋ́má ɔyɔpʋ́ Timoteo dɛ́ mlɩ tsiá ha. Alɩ́ mɩ́ aba Yudafɔ Lukio mʋa Yason pʋ́ Sosipatro ɛ́ bʋdɛ mlɩ tsiá ha nɩ́. \p \v 22 Mɩ́ mlɩ píó Okristoyin Tertio ánɩ́ nɔwanlɩ́n ɔwʋlʋ́ ánfɩ há Paulo, ndɛ mlɩ tsiá ha. \p \v 23-24 Mɩ́ wóyí mʋ wie Gaio amʋ́ʋ́ ɔpasua ámʋ́ʋ́ bʋtefia mʋ wóyítɔ́ amʋ dɛ́ mlɩ tsiá ha. Erasto, ogyi wúlu kɔ́basʋ ɔkɩ́pʋ mʋa anɩ píó Kwartɔ ɛ́ bɛhá mlɩ tsiá.\f + \fr 16:23-24 \ft Mʋ́tɔ́ yée 24 bʋ nwʋlʋ́ dada amʋ akʋtɔ: \fqa Anɩ Wíe Yesu Kristo ɔwáa awɩtɔlɛ ha mlɩ fɛ́ɛ́. Amen!\f* \s1 Paulo Bulu Kanfʋ́ \p \v 25 Mlɩha akanfʋ anɩ Bulu! Mʋ ɔbɛ́talɩ́ tsʋn Yesu Kristo asʋ́n amʋ́ʋ́ nablɩ́ ámʋsʋ há mlɛ́lɩɩ́ kínkíínkín hógyitɔ. Ɔlɔpʋ ɔnɔkwalɩ anfɩ ŋáín tsú ɔyɩ́ ɔpá. \v 26 Séi mʋ́ á, alatsʋn mʋ ɔnɔ́sʋ́ atɔɩ́pʋ́ amʋ atɔ wanlɩ́nhɛ́sʋ lɛ́ mʋ́ ɔwan. Fɛ́ alɩá Buluá ɔbʋ ɩnʋ brɛ́ fɛ́ɛ́tɔ́ lahá ɔmá-ɔmá babɩ́ mʋ́, mɛ́nɩ ahá fɛ́ɛ́ bɔ́hɔ mʋ gyi, bú mʋ. \p \v 27 Bulu nkʋlɛ gyí Bulu. Mʋ nkʋlɛ bʋ́ʋ nyánsa. Numnyam ánɩ́ ɩlɛkanáa ɩtsʋ́ʋn anɩ Wíe Yesusʋ ɩtʋ mʋ brɛ́ fɛ́ɛ́tɔ́. \w Amen!\w*