\id HEB NKO Letter to the Hebrews in the Nkonya Language of Ghana \h Hebrifɔ \toc1 Ɔwʋlʋ́á Bɔwanlɩ́n Sɩ́sɩ́ Hebrifɔ \toc2 Hebrifɔ \toc3 Heb. \mt2 Ɔwʋlʋ́á Bɔwanlɩ́n Sɩ́sɩ́ \mt1 Hebrifɔ \c 1 \rem Reviewers checked 03/04/06 \s1 Bulu Asʋ́n Ɩna Mʋ Bi Ámʋsʋ \p \v 1 Bɩ́mbɩ́ ámʋ a, Bulu lɔ́tsʋn ɔkpa ɔtsan-ɔtsansʋ tɔ́ɩ́ kplá anɩ anáin brɛ́ tsɔtsɔɔtsɔtɔ tsʋn mʋ ɔnɔ́sʋ́ atɔɩ́pʋ́sʋ. \v 2 Támɛ séi ánfɩ ɔyɩ́ ɩbá bɔmɔ ɔnɔ́ ánfɩ mʋ́ á, alatɔ́ɩ́ kplá anɩ tsʋn mʋ Bi ámʋsʋ. Mʋgyí ɔhá ánɩ́ Bulu lɛ́lɛ ánɩ́ ógyi mʋ atɔ́ nɩ́. Mʋ Bi ánfɩsʋ ɔlɔtsʋn bwɛ tógyítɔ́. \v 3 Mʋsʋ Bulu Ɔkpɔnkpɔntɩ numnyam tɔwánkɩ́ tsʋn. Mʋgyí ɔhá ánɩ́ ɔlɛhɩɛ lɩan Bulu, ɔdɛ mʋ asʋ́n ámʋ́ʋ́ ɩbʋ túmi ámʋ pʋkɩ tógyítɔ́sʋ́ nɩ. Brɛ́á ɔlɔgyʋráa anɩ tá á, oletsiá ɔsʋ́sʋ́ Bulu Otúmípʋ amʋ gyɔpɩsʋ. \s1 Bulu Mʋ Bi Ámʋ Lɔ́fʋá Dʋn \p \v 4 Bulu lótsu mʋ Bi ámʋ fʋ́á dʋn \w Bulu-abɔpʋ\w* fɛ́ɛ́. Alɩ kɛ́n ɔlɛha mʋ dá dʋn amʋ́ nɩ́. Ɩ́nɩ lósuná ánɩ́ ɔdʋn amʋ́ fɛ́ɛ́. \v 5 Tsúfɛ́ Bulu mɔ́kʋ́bláa mʋ abɔpʋ amʋtɔ ɔkʋkʋʋkʋ kɩ ɔbɛ́ɛ, \q1 “Mɩ́ Bí gyí fʋ́, \q2 ndɛ nabwɛ́ fʋ́ Sɩ́.” \m Ntɛ́ɛ bláa amʋ́tɔ́ ɔkʋkʋ ɔbɛ́ɛ, \q1 “Nɔ́bwɛ fʋ́ Sɩ́, \q2 fʋ́ ɛ́ fɔ́bwɛ mɩ́ Bí.” \b \p \v 6 Ɩ́nɩ ɔma asa Bulu ɔbɔ́wa mʋ Bitɩ́ ámʋ sɩ́sɩ́ ɔyɩ́tɔ́ á, ɔlɛblɩ́ ɔbɛ́ɛ, \q1 “Mɩ́ abɔpʋ fɛ́ɛ́ bʋsúm mʋ.” \m \v 7 Tɔ́á ɔlɛblɩ́ tsú mʋ abɔpʋ amʋ mʋ́ ɩwɩ gyí, \q1 “Nabwɛ́ mɩ́ abɔpʋ fɛ́ afú.\f + \fr 1:7 \fq afú \ft ntɛ́ɛ \fqa ɔŋɛ́. \ft Ɔŋɛ́ mʋ́a afú lɛlɩan aba Griiki ɔblɩ́tɔ.\f* \q2 Nabwɛ́ mɩ́ asúmpʋ́ fɛ́ ogya plɛnplɛn.” \b \p \v 8 Támɛ ɔlɛbláa mʋ Bi ámʋ mʋ́ ɔbɛ́ɛ, \q1 “Óo Bulu, fʋ́ iwíegyí mɛ́ɛta ɛkɛkɛɛkɛ! \q2 Yilébwɛ gyí fʋ́ iwíegyí akɔnfra. \q1 \v 9 Yilébwɛ fʋtekle. Fʋtekísí lalahɛ fɛ́ɛ́. \q2 Mʋ́ sʋ mɩ́, fʋ́ Wíe Bulu nalɛ́ fʋ́, dá fʋ́ ofúli. \q2 Napʋ́ ansigyí wá fʋ́tɔ́ dʋn fʋ́ aba.” \b \p \v 10 Bulu asʋn wanlɩ́nhɛ́ amʋ lɛ́trá blɩ́ ɔbɛ́ɛ, \q1 “Mɩ́ Wíé, fʋ́lɔ́wa ɔsʋlʋ́ʋ ntswɩasɩ brɛ́á fefi ɔyɩ́ asɩ. \q1 Fʋ́ onutó ɩbɩ fɔpʋbwɛ́ ɔsʋ́sʋ́. \q1 \v 11 Mʋ́ fɛ́ɛ́ bɔ́fwɩ, támɛ fʋ́ mʋ́ fétsiá brɛ́ fɛ́ɛ́. \q1 Mʋ́ fɛ́ɛ́ bɔ́bwɛ dáda fɛ́ tatida. \q1 \v 12 Fókuntá mʋ́ fɛ́ tati. \q2 Fɛ́tsɛ mʋ́ fɛ́ atadɩɛ. \q1 Támɛ fʋ́ mʋ́ fʋtamatsɛ. \q2 Fʋ́ nkpa mɔ́ɔmɔ ɔnɔ́ ɛkɛkɛɛkɛ.” \b \p \v 13 Bulu mɛ́bláa mʋ ɔbɔpʋ ɔkʋkʋ ɔbɛ́ɛ, \q1 “Tsia mɩ́ gyɔpɩsʋ, \q2 yɔ́fʋn brɛ́á nɔ́pʋ fʋ́ alupʋ́ bwɛ́ fʋ́ ayabi oyíkpa.” fɛ́ alɩá ɔlɛbláa mʋ Bi ámʋ. \b \p \v 14 Ntɔ mɛɛ Bulu-abɔpʋ bʋgyi? Megyí ɔŋɛ́ bʋgyi, Bulu tɔwá bʋtɔbʋ́a ahá ánɩ́ ɔbɔ́hɔ amʋ́ nkpa? \c 2 \rem Proofread 07-07-09 \s1 Nkpahɔ́ɔ Kpɔnkpɔɔnkpɔntɩ \p \v 1 Ɩ́nɩ sʋ ilehián ánɩ́ abɛ́kɩtá ɔnɔkwalɩ asʋ́n ámʋ́ʋ́ anɩlanú ámʋtɔ kínkíínkín, mɛ́nɩ ɩmɛ́ɛdalɩ anɩ ɩbɩ. \v 2 Tsúfɛ́ mbla ámʋ́ʋ́ Bulu lɔ́wa há anɩ anáin tsʋn mʋ abɔpʋsʋ ámʋ igyi ɔnɔkwalɩ. Ɩ́nɩ sʋ ahá ámʋ́ʋ́ bɔwa asʋtɔ-ɔnlɩn, bʋmegyi mʋ́sʋ́ ámʋ benya ɩsʋbɩtɩ́ ánɩ́ ɩda ɔkpa. \v 3 Nkálɩ anɩ mʋ́ abɛ́talɩ́ srɩ́ ɩsʋbɩtɩ́ ámʋ, nɩ́ akíná nkpahɔ́ɔ kpɔnkpɔɔnkpɔntɩ ánfɩ? Anɩ Wíe onutó légyankpá blɩ́ mʋ́ asʋ́n. Ahá ámʋ́ʋ́ bonu mʋ́ ámʋ ɛ́ begyi mʋ́ ɩwɩ adánsɩɛ súná anɩ bɛɛ, ɩbʋ mʋ́tɔ́. \v 4 Bulu onutó ɛ́ lɔ́bwɛ ofúla pʋ́ osúna ɔtsan-ɔtsan mʋ túmitɔ, ɔlɛha ahá mʋ \w Ɔŋɛ Wankɩ́hɛ́\w* atokiehɛ́ brɛ́á iletsiá mʋ, pʋ́dɩ́nká ibwi mʋ́sʋ́ ánɩ́ ɔnɔkwalɩ igyi. \s1 Nkpahɔ́ɔ Ɔkpa Osunápʋ́ \p \v 5 Bulu mɔ́pʋ ɔyɩ́ ámʋ́ʋ́ ɩbá, anɩdɛ́ mʋ́ ɩwɩ asʋ́n blɩ́ ámʋ wá mʋ abɔpʋ ɩbɩtɔ ɔbɛ́ɛ, bʋgyíi mʋ́sʋ́. \v 6 Mboún fɛ́ alɩá ɔkʋ lɔ́wanlɩ́n wá Bulu asʋ́n ámʋtɔ ɔtɩnɛkʋ ɔbɛ́ɛ, \q1 “Óo Bulu, ntɔ nyankpʋsa gyí, sʋ́ fʋ́ ansɩ́ ɩdɩn mʋsʋ alɩ? \q2 Ntɔ nyankpʋsa gyí, sʋ fʋ́tɛkɩ mʋsʋ? \q1 \v 7 Brɛ́ itinbí kʋtɔ pɛ́ fɛba mʋ asɩ dʋn fʋ́ abɔpʋ. \q2 Fɔpʋ numnyam pʋ́ obú dɩ́nká mʋsʋ, \q1 \v 8 fɛha mʋ ɔdɛ atɔ́ fɛ́ɛ́sʋ́ gyí.” \m Nɩ́ Bulu asʋ́n ánfɩ dɛ́blɩ́ ɔbɛ́ɛ, “Atɔ́ fɛ́ɛ́” á, idesuná ánɩ́ tɔtɔ mesian ánɩ́ ɔmɛdɛ́ mʋ́sʋ́ gyí. Séi ánfɩ á, anɩmɔ́kʋ́nyá wun ánɩ́ ɔdɛ atɔ́ fɛ́ɛ́sʋ́ gyí. \v 9 Támɛ anɩlawun Yesu. Bulu lɛ́ba mʋ asɩ dʋn mʋ abɔpʋ brɛ́ itinbí kʋtɔ. Awɩtɔlɛ Bulu lɔ́wa bwɛ́ mʋ́ alɩ, tsúfɛ́ ɔlɛha Yesu lówu ɔhagyíɔha nwunsʋ. Anɩlabɩ́ ánɩ́ séi á, Bulu lapʋ́ numnyam pʋ́ obú dɩ́nká mʋsʋ, ɩwɩɔsɩn ámʋ́ʋ́ olowun, wú ámʋ sʋ. \v 10 Bulu, atɔ́ fɛ́ɛ́ Ɔlɛpʋ́ pʋ́ mʋ́sʋ́ Ɔkɩ́pʋ amʋ ɔbɛ́kpa mʋ abí tsɔtsɔɔtsɔ ba mʋ numnyamtɔ. Mʋ́ sʋ ɩbʋ alɛ́á ɔlɔtsʋn Yesu amʋ́ʋ́ ogyi amʋ́ Nkpa Ɔhɔ́pʋ amʋ lowusʋ há mʋ ɔlɔfʋn, mɛ́nɩ ɔbɔ́hɔ amʋ́ nkpa. \p \v 11 Yesu amʋ́ʋ́ ɔtɔgyʋ́ráa ahá lɛ́ amʋ́ lakpantɔ ámʋ mʋa ahá ámʋ́ʋ́ alagyʋ́ra amʋ fɛ́ɛ́ babwɛ́ Ɔsɩ́ ɔkʋlɛ abí. Mʋ́ sʋ ɩma mʋ pɛ́lɩ ánɩ́ ɔbɛ́tɩ amʋ́ ɔbɛ́ɛ mʋ apíó. \v 12 Ɔlɛbláa Bulu ɔbɛ́ɛ, \q1 “Nɛ́kla fʋ́ bwɛhɛ́ súná mɩ́ apíó. \q2 Nɛ́kanfʋ́ fʋ́ anɩ ofíakpa.” \m \v 13 Ɔlɛblɩ́ brɛ́ bámbátɔ́ ɛ́ ɔbɛ́ɛ, “Nɔ́pʋ ansɩ́ dɩ́nká Bulusʋ.” Ɔlɛtrá blɩ́ ɔbɛ́ɛ, “Kɩ, mɩ́a abí ámʋ́ʋ́ Bulu lapʋ́há mɩ́ ámʋ lɩ́ɩ́ á.” \p \v 14 Ɩ́nɩá anyánkpʋ́sa abí ámʋ́ʋ́ Bulu lɔ́pʋhá mʋ amʋ bʋgyi sʋ á, ɔlɔbwɛ mʋ ɩwɩ nyankpʋsa fɛ́ amʋ́, mɛ́nɩ ɔbɔ́tsʋn mʋ lowusʋ swɩ́ɩ́ Ɔbʋnsám túmi, yíntá mʋ. \v 15 Ɔkpa ánfɩ pɛ́sʋ́ ɔbɛ́talɩ́ tsʋn há ahá ámʋ́ʋ́ benya lowu ifú, sʋ bɔbwɛ nkpábi amʋ́ nkpatɔ fɛ́ɛ́ ámʋ bégyi ɩwɩ nɩ́. \v 16 Tsúfɛ́ ɩda yaɩ́ ánɩ́ megyí Bulu-abɔpʋ nkpa ɔhɔ́kpa ɔlɛba, mboún Abraham abí-aná. \v 17 Ɩ́nɩ sʋ ilehián ánɩ́ ɔbɛ́lɩan mʋ apíó tógyítɔ́tɔ́, mɛ́nɩ ɔbɔ́bwɛ amʋ́ \w igyí\w* ɔhapʋ́ dɛhɛn ánɩ́ obówun ahá nwɛ, wá ɔnɔkwalɩ Bulu ansɩ́tɔ́. Fówun ɔbɛ́talɩ́ bɔ́ amʋ́ lakpan ɩwɩ afɔdɩɛ há Bulu, obésikíé amʋ́. \v 18 Bɔsɔ mʋ kɩ, mʋ onutó ɛ́ ɔlɔtsʋn ɩwɩɔsɩntɔ. Mʋ́ sʋ ɔbɛ́talɩ́ gyí ahá ánɩ́ bʋtɔsɔ amʋ́ kɩ ɛ́ bʋalɛ. \c 3 \rem Proofread 07-07-09 \s1 Yesu Dʋn Mose \p \v 1 Ɩ́nɩ sʋ apíó aba ánɩ́ Bulu latɩ́ mlɩ wá ɔsʋ́sʋ́ ayɔpʋ́tɔ́, mlɩpʋ ansɩ́ dɩnka Yesusʋ. Mʋgyí Bulu sumbí ɔyɔpʋ́ pʋ́ mʋ \w igyí\w* ɔhapʋ́ dɛhɛn amʋ́ʋ́ anɩdɛ́ mʋ ɩwɩ asʋ́n blɩ́ ámʋ nɩ. \v 2 Ɔlɔwa ɔnɔkwalɩ há Bulu, Bulu lɛ́lɛ mʋ ɔbɛ́ɛ, ɔbɔ́yɔ mʋ agyʋ́má fɛ́ alɩ ámʋ́ʋ́ Mose lɔ́wa ɔnɔkwalɩ há Bulu, Bulu lɔ́pʋ mʋ wóyí fɛ́ɛ́ wá mʋ ɩbɩtɔ ámʋ. \v 3 Támɛ obú bʋ Yesusʋ dʋn Mose, fɛ́ alɩá bʋtobú wóyí oyípʋ dʋn wóyí ámʋ. \v 4 Wóyígyíwóyí á, ɔha léyi mʋ́, támɛ atɔ́ fɛ́ɛ́ ɔbwɛpʋ́ gyí Bulu. \v 5 Mose lɔ́bwɛ osúmpʋ́ ɔnɔkwalɩpʋá ɔdɛ Bulu wóyísʋ́ kɩ́ɩ. Ɔlɛbláa amʋ́ asʋ́n ánɩ́ Bulu ɔbɛ́blɩ́ ɛkɛkʋ́. \v 6 Támɛ Kristo lɔ́bwɛ obí ɔnɔkwalɩpʋá ɔdɛ Bulu wóyísʋ́ kɩ́ɩ. Bulu wóyítɔ́ abí anɩgyí, nɩ́ anɩlɔ́wa klʋn kɩ́tá mʋ ɔkpakɩ́tɔ kínkíínkín yɔ́fʋn mʋ́ ɔnɔ́mɔkɛ́. \s1 Bulu Ahá Bɛ́da Ɔkpʋ́nʋ́ \p \v 7 Mʋ́ sʋ ɩbʋ Bulu asʋ́n ámʋtɔ ánɩ́ \w Ɔŋɛ Wankɩ́hɛ́\w* lɛ́blɩ́ ɔbɛ́ɛ, \q1 “Ndɛ, nɩ́ mlonú Bulu ɔmɛ a, \q1 \v 8 mlɩmáwa asʋtɔ-ɔnlɩn, fɛ́ alɩá mlɩ anáin Israelfɔ \q2 bɔbwɛ brɛ́á bɔkʋsʋ́ lɩ́ɩ́ Bulusʋ, \q2 sɔ mʋ kɩ dimbí ámʋsʋ. \q1 \v 9 Ɩnʋ́ mlɩ anáin bɔsɔ mɩ kɩ nɩ. \q2 Ɩbʋ mʋ́tɔ́á bowun mɩ́ bwɛhɛ́ nfí adʋana (40) kɛ́kɛ́. \q1 \v 10 Ɩ́nɩ sʋ nenya ɔblɔ́ wa amʋ́, blɩ́ mbɛ́ɛ, \q2 ‘Bʋtɛdálɩ mɩ́ ɔma brégyíbrɛ́, \q2 kíná mɩ́ asʋ́nsʋ́ gyí.’ \q1 \v 11 Mʋ́ sʋ nenya ɔblɔ́ ká ntam mbɛ́ɛ, \q2 ‘Nɩ́ bówie mɩ́ ɔkpʋ́nʋ́ ɔdakpá ɩnʋ fíín! Nɛká nɔtʋ́n!’ ” \p \v 12 Mɩ́ apíó, mlɩkɩ wankláán ánɩ́ mlɩtɔ ɔkʋkʋ méenya klʋn laláhɛ ánɩ́ ɩtamahɔ Bulu gyi, mɛ́nɩ ɩmɛ́ɛha mʋ ɔdalɩ Bulu Ɔkɩankpapʋ amʋ ɔma. \v 13 Mboún mlɩtɔɩ kpla aba ekekegyíɛkɛá ɔyɩ́ lɛkɛ, bɛtɩ mʋ́ “Ndɛ,” fɛ́ alɩá Bulu asʋn wanlɩ́nhɛ́ anfɩ ɩdɛblɩ́. Fówun lakpan mɛ́ɛmlɛ́ mlɩtɔ ɔkʋkʋ, há mʋ ɔwa asʋtɔ-ɔnlɩn. \v 14 Tsúfɛ́ nɩ́ akɩ́tá anɩ hógyitɔ kínkíínkín, fɛ́ brɛ́ ámʋ́ʋ́ anɩlɔ́tsɔ hógyi amʋ yɔ́fʋn mʋ́ ɔnɔ́mɔ a, anɩa Kristonyɔ abɛ́kan, bwɛ́ toku kʋlɛ. \p \v 15 Fɛ́ alɩá Bulu asʋn wanlɩ́nhɛ́ amʋ lɛ́blɩ́. Ɔbɛ́ɛ, \q1 “Ndɛ, nɩ́ mlonú Bulu ɔmɛ a, \q2 mlɩmáwa asʋtɔ-ɔnlɩn, fɛ́ alɩá mlɩ anáin Israelfɔ \q2 bɔkʋsʋ́ lɩ́ɩ́ Bulusʋ.” \p \v 16 Amɛndɩ lónu Bulu asʋn blɩ́hɛ́, támɛ bɔkʋsʋ́ lɩ́ɩ́ mʋsʋ? Megyí ahá ámʋ́ʋ́ Mose lɛ́kpa tsú Egyipte ɔsʋlʋ́sʋ ámʋ fɛ́ɛ́? \v 17 Amɛndɩ Bulu lénya ɔblɔ́ wá nfí adʋana (40) kɛ́kɛ́? Megyí amʋ́ kɛ́n lɔ́bwɛ lakpan, bowu sin \w dimbísʋ́\w* ɩnʋ nɩ́? \v 18 Amɛndɩ Bulu lɛ́ka ntam há ɔbɛ́ɛ, “Nɩ́ bówie mɩ́ ɔkpʋ́nʋ́ ɔdakpá ɩnʋ fíín! Nɛká nɔtʋ́n?” Megyí ahá ámʋ́ʋ́ bɔkʋsʋ́ lɩ́ɩ́ mʋsʋ ámʋ? \v 19 Mʋ́mʋ́ ɩlawánkɩ́ anɩ ánɩ́ amʋ́ Bulu máhógyi sʋ́ bʋmɔyɔ ɔsʋlʋ́ʋ amʋsʋ yɛ́da ɔkpʋ́nʋ́. \c 4 \rem Proofread 07-07-09 \p \v 1 Nhɩhɩɛ́ ámʋ́ʋ́ Bulu lɔ́bwɛ ɔbɛ́ɛ, mɔ́pʋ mʋ ɔkpʋ́nʋ́ ɔdakpá há anɩ ámʋ ɩtráa da. Mʋ́ sʋ mlɩha akɩ wankláán, mɛ́nɩ ɩmɛ́ɛba ánɩ́ mlɩtɔ ɔkʋ oméenya ɩnʋ yɔ́. \v 2 Tsúfɛ́ bɛda \w asʋn wankláán\w* ámʋ ɔkan súná anɩ, fɛ́ amʋ́, támɛ bʋmɔhɔ asʋ́n ámʋsʋ gyi. Mʋ́ sʋ ɩmɔwa labi há amʋ́. \v 3 Tsúfɛ́ anɩ ahá ámʋ́ʋ́ anɩlahɔ mʋ́sʋ́ gyi amʋ obówie mʋ ɔkpʋ́nʋ́ ɔdakpá ɩnʋ. Ahá amʋ́ʋ́ bʋmɔ́ɔhɔ mʋ́sʋ́ gyi amʋ mʋ́ á, Bulu lɛ́blɩ́ tswɩ́ ɔbɛ́ɛ, \q1 “Nenya ɔblɔ́, ká ntam mbɛ́ɛ, \q2 ‘Nɩ́ bówie mɩ́ ɔkpʋ́nʋ́ ɔdakpá ɩnʋ fíín! Nɛká nɔtʋ́n!’ ” \b \m Ɩbʋ mʋ́tɔ́ ánɩ́ Bulu lɛ́hɩhɩ́ɛ ɔkpʋ́nʋ́ ɔdakpá ɩnʋ yáɩ́ tsú brɛ́á ɔlɛlɛ ɔyɩ́ ɔpá. \v 4 Tsúfɛ́ bɔwanlɩ́n ɛkɛ síénɔ́sɩ́ amʋ ɩwɩ asʋ́n wá Bulu asʋn ámʋtɔ bɛɛ, “Ɛkɛ síénɔ́sɩ́ a, Bulu lɛ́da ɔkpʋ́nʋ́ tsú mʋ gyumagyihɛ fɛ́ɛ́tɔ́.” \v 5 Fɛ́ alɩá anɩlanú bɔtsʋn a, Bulu ɔbɛ́ɛ, “Nɩ́ bówie mɩ́ ɔkpʋ́nʋ́ ɔdakpá ɩnʋ fíín! Nɛká nɔtʋ́n!” \v 6 Ɩ́nɩ désuná ánɩ́ akʋ mʋ́ bówie ɩnʋ. Támɛ ahá ámʋ́ʋ́ begyankpá nú asʋn wankláán ámʋ bʋmenya ɩnʋ yɔ́, tsúfɛ́ bʋmobu mʋ. \v 7 Ɩ́nɩ sʋ Bulu lɛ́trá hɩɛ ɛkɛ bámbá, ɔlɛtɩ mʋ́ “Ndɛ.” Nfí tsɔtsɔɔtsɔ ɔma a, ɔlɔtsʋn Owíe \w Dawidsʋ\w* tɔ́ɩ́ tsú alɩ ɛkɛ ánfɩ ɩwɩ, fɛ́ alɩá ɩbʋ Bulu asʋ́n ámʋtɔ ɔbɛ́ɛ, \q1 “Ndɛ, nɩ́ mlonú Bulu ɔmɛ a, \q2 mlɩmáwa asʋtɔ-ɔnlɩn.” \p \v 8 Nɩ́ amʋ́ ɔkpapʋ́ \w Yosua\w* lɛ́ha bɛda ɔkpʋ́nʋ́ á, tɛkɩ Bulu mɛ́trá hɩɛ ɛkɛ bámbá. \v 9 Ɩ́nɩ sʋ \w ɔkpʋ́nʋ́ ɔdakɛ́\w* kʋá ɩna ɔtsan ɩda gyo Bulu ahá, fɛ́ alɩá Bulu lɛ́da ɔkpʋ́nʋ́ ɛkɛ síénɔ́sɩ́ amʋ. \v 10 Tsúfɛ́ ɔhá ánɩ́ olowie ɔkpʋ́nʋ́ ɔdakpá ɩnʋ ɛ́ ladá ɔkpʋ́nʋ́ tsú mʋ ɛ́ mʋ gyumagyihɛ kugyíkʋtɔ, fɛ́ alɩ ámʋ́ʋ́ Bulu lɛ́da ɔkpʋ́nʋ́ tsú mʋ klɛ kugyíkʋtɔ ámʋ. \v 11 Mʋ́ sʋ mlɩha abɔ mbɔ́dɩ́ awie ɔkpʋ́nʋ́ ɔdakpá ɩnʋ, mɛ́nɩ anɩtɔ ɔkʋkʋ méesin ɔkpatɔ fɛ́ alɩ ámʋ́ʋ́ Israelfɔ ámʋ bɔwa asʋtɔ-ɔnlɩn, besin ɔkpatɔ ámʋ. \p \v 12 Tsúfɛ́ Bulu asʋ́n ámʋ ɩbʋ nkpa, ɩtɔyɔ́ agyʋ́má. Ɩbʋ ogyá dʋn ɔdayí ɩya anyɔ kugyíkʋ. Ɩtɛká ɔha alɩɩ yówie mʋ ɔkláa pʋ́ mʋ́ ɔŋɛ́ ofíakpa, mʋ ntsakpá pʋ́ mʋ awú nfɔtɔ. Itegyi anɩ agywɩɩn pʋ́ tɔ́á anɩtekle tsú anɩ klʋntɔ asʋ́n. \v 13 Tɔtɔɔtɔ tamaŋáín Bulu! Tógyítɔ́ da yayá mʋ ansɩ́tɔ́. Mʋ abóyóbu anɩ tsiátɔ́ akúnta kugyíkʋ súná nɩ́. \s1 Anɩ Bulu Igyí Ɔhapʋ́ Dɛhɛn \p \v 14 Anɩbʋ \w igyí\w* ɔhapʋ́ dɛhɛn kpɔnkpɔntɩ ánɩ́ aladá fá ɔsʋ́sʋ́ yɔ́ ɔbʋ Bulu wá. Mʋgyí mʋ Bi Yesu. Ɩ́nɩ sʋ mlɩha akɩta Yesu anfɩ́ anɩdɛ́ mʋ ɩwɩ adánsɩɛ gyí anfɩtɔ kínkíínkín. Anɩmádɩnkɩ́ ansɩ́ mʋsʋ. \v 15 Tsúfɛ́ mʋ mʋ́ omegyí ɔhá ánɩ́ omóonu anɩ asɩ nɩ́ anɩmɛ́tálɩ́ gyí ɩwɩsʋ. Ogyi ɔhá ánɩ́ bɔsɔ mʋ kɩ ɔkpagyíɔkpasʋ fɛ́ anɩ, támɛ ɔmɔbwɛ lakpan ɛkɛkɛɛkɛ. \v 16 Ɩ́nɩ sʋ mlɩha awa klʋn, ayɔ Awɩtɔlɛpʋ Bulu obíá asɩ. Fówun obówun anɩ nwɛ, wá awɩtɔlɛ, kpá anɩ anɩ ohiánkɛ. \c 5 \rem Proofread 07-07-09 \p \v 1 Lɛ́ bʋtɛlɛ́ igyí ɔhapʋ́ dɛhɛn okugyíɔkʋ tsú mʋ aba anyánkpʋ́satɔ, ɔtɛlɩ́ɩ́ amʋ́ nwun Bulu ansɩ́tɔ́. Ɔtɔhɔ atɔ hahɛ́ pʋ́ lakpan afɔdɩɛ-abɔtɔ́ tsú amʋ́ wá, pʋ́há Bulu igyí. \v 2 Mʋ onutó ɛ́ ɔtamatálɩ́ gyi ɩwɩsʋ brɛ́ tsɔtsɔɔtsɔtɔ. Mʋ́ sʋ otenyá klʋn há ahá ánɩ́ bʋmeyín ɔlala pʋ́ amʋ́á bafwɩ́ ɔkpa. \v 3 Mʋ́ sʋ ilehián ánɩ́ ɔbɔ́bɔ afɔdɩɛ há mʋ onutó lakpan, fɛ́ alɩá ɔtɔbɔ́ há mʋ ahá. \v 4 Ɔhaa tamawá mʋ ɩwɩ numnyam ɔbɛ́ɛ, Bulu igyí ɔhapʋ́ dɛhɛn mʋgyi. Mboún Bulu tɛ́tɩ́ ɔha, bwɛ́ mʋ mʋ igyí ɔhapʋ́ dɛhɛn, fɛ́ alɩá ɔlɔbwɛ \w Aaron\w*. \p \v 5 Alɩ kɛ́n Kristo onutó ɛ́ mɔ́wa ɩwɩ numnyam ánɩ́ Bulu igyí ɔhapʋ́ dɛhɛn mʋgyi nɩ́. Mboún Bulu lɛ́bláa mʋ ɔbɛ́ɛ, \q1 “Mɩ́ Bí gyí fʋ́. \q2 Ndɛ nabwɛ́ fʋ́ Sɩ́.” \p \v 6 Bɔwanlɩ́n wá Bulu asʋ́n ámʋ ɔtɩnɛkʋ ɛ́ bɛɛ, Bulu ɔbɛ́ɛ, \q1 “Bulu igyí ɔhapʋ́ fʋ́gyi brɛ́ fɛ́ɛ́tɔ́, \q2 fɛ́ \w Melkisedek\w*.” \p \v 7 Brɛ́á Yesu tsie nkpa ɔsʋlʋ́ʋ anfɩsʋ á, ɔlɔpʋ kokóli mʋ́a isú bɔ́ mpáɩ, kplʋ́n kʋ́klʋ́kʋ́ʋ́, pʋ́ mʋ atɔ kʋlɩ́hɛ́ tswɩ Bulu ánɩ́ ɔbɛ́talɩ́ hɔ mʋ nkpa ansɩ́tɔ́. Mʋ ɩwɩasɩbá sum Bulu sʋ Bulu lónu mʋ mpáɩ. \v 8 Ɩbʋ mʋ́tɔ́á Bulu mʋ Bi ogyi mʋ́, támɛ ɔlɔtsʋn ɩwɩɔsɩntɔ asa ɔlɛtalɩ́ bɩ́ alɩá Bulubu ɩhɩ́ɛ́ igyi. \v 9 Ɩ́nɩá ɔlɔbwɛ tógyítɔ́á Bulu lɔ́wa mʋ bwɛ sʋ á, olemlí ɔkpa ánɩ́ ahá ánɩ́ bʋtobú mʋ fɛ́ɛ́ bɔ́tsʋn mʋ́sʋ́ nyá nkpahɔ́ɔ ánɩ́ ɩtamatá. \v 10 Bulu lɛ́lɛ mʋ súná ánɩ́ ogyi mʋ igyí ɔhapʋ́ dɛhɛn, fɛ́ alɩá ɔlɛyaɩ́ Melkisedek. \s1 Mlɩmási Hógyi Amʋtɔ \p \v 11 Mbʋ asʋ́n tsɔtsɔɔtsɔá abɛ́blɩ́ tsú Melkisedek asʋ́n ánfɩ ɩwɩ. Támɛ mʋ́ asɩlɛ súná mlɩ ɩbɔ́wa ɔnlɩn. Tsúfɛ́ séi á, mlɩtráa mlɩmɛ́dɛ́ asʋ́n asɩ nu ɔsasʋ. \v 12 Tɛkɩ bɔ́fʋn alɩ brɛ́ ánfɩtɔ á, mlɩlamlí asunápʋ́, támɛ mlɩlɛ́trá hián ɔhá ánɩ́ obósuná mlɩ atɔ gyankpapʋá ɩbʋ Bulu asʋ́n ámʋtɔ. Mʋ́gyí, mlɩléhián atosuánhɛá ɩlɔpɔn fɛ́ nyɔ́pʋ-ntsu. Megyí mʋ́á ɩbʋ ɔnlɩn fɛ́ atɔ wɩhɛ́ ntɛ́ɛ atogyihɛ onutó. \v 13 Támɛ kebi bɔbwɛ tónyɔ́pʋ́. Omeyín tɔ́á gyí yilébwɛ. \v 14 Ɔhandɛ tégyi tɔ́á ɩbʋ ɔnlɩn, tsúfɛ́ alatsʋntsʋn ntobítɔ́ kɩ, alakásɩ́ bɩ́ yilé mʋ́a lalahɛ. \c 6 \rem Proofread 07-07-09 \p \v 1 Mʋ́ sʋ mlɩmátrá bɩtɩ́a anɩ ayabi ya ɔma. Mlɩha akasɩ mʋ́á ɩbɛ́ha anɩ abɔ́yɔ nkpá, asi Kristo ɩwɩ atosunáhɛ́ gyankpapʋ amʋtɔ plá laplá. Mehián ánɩ́ abɛ́trá suná atɔ́ tsú Bulu hógyi pʋ́ klʋntɔdamlí tsú bwɛhɛ́á ɩtɛtɩ́ lowu ɩwɩ, \v 2 atosunáhɛ́ tsú \w asúbɔ\w*, ɩbɩ pʋdɩ́nká ɔhasʋ,\f + \fr 6:2 \fq Ɩbɩ pʋdɩ́nká ɔhasʋ \ft igyi amándɩ́ɛ́ ánɩ́ ɔpasua ahandɛ bʋtɔbwɛ́ pʋ́wá ahá ánɩ́ balɛ́ há gyʋma kʋ gyí ɔpasua ámʋtɔ ɔwʋnlɩ́n, ntɛ́ɛ pʋ́tsá ahá ɩlɔ, ntɛ́ɛ pʋ́kʋ́lɩ́ Bulu Ɔŋɛ Wankɩ́hɛ́ há amʋ́.\f* afúlikʋsʋ́ pʋ́ Bulu asʋ́ngyí ɛkɛ tráhɛ amʋ ɩwɩ. \v 3 Nɩ́ Bulu lótsulá á, mʋ́mʋ́ mʋ́á ɩbɛ́ha abɔ́yɔ nkpá sɔ́ɔ́n abósuná mlɩ ngya. \p \v 4 Nɩ́ ahá ánɩ́ bawun Bulu wankɩ amʋ kɩ, badá ɔsʋ́sʋ́ atokiehɛ́ ɔnɔ́ kɩ, banyá Ɔŋɛ Wankɩ́hɛ́ amʋ ɛ́ kɩ, \v 5 bádá Bulu asʋ́n ámʋ́ʋ́ ɩbʋ alɛ́ ámʋ pʋ́ brɛ́ ámʋ́ʋ́ ɩbɛ́ba amʋtɔ túmi ɔnɔ́ kɩ, \v 6 mʋ́ ɔma bɛdɩda hógyitɔ á, bʋtamatálɩ́ trá damlí klʋntɔ. Tsúfɛ́ amʋ́ onutó ámʋ trá bʋdɛ Bulu mʋ Bi ámʋ da mántá \w oyikpalíhɛsʋ\w*, tsú mʋ́ lɩ́ɩ́ bɛɛ, ahá bʋbwɛ́ɛ mʋ ahinlá nɩ́. \p \v 7 Anyánkpʋ́sa akʋ bʋgyi fɛ́ ɔsʋlʋ́á itonu ntsuá nyankpʋ détswíe wʋlɩ́ mʋ́sʋ́, atɔ́ tɔwá alɛ́, wá labi há ahá ámʋ sʋ ámʋ́ʋ́ bɔdɔ mʋ́ ámʋ. Bulu toyúlá alɩ ahá ánfɩ odu. \v 8 Támɛ akʋ ɛ́ bʋgyi fɛ́ ɔsʋlʋ́ʋ ánɩ́ tʋnkpa mʋ́a awu aná tɔkwɛ mʋ́sʋ́, bʋtamawá labi. Nɩ́ bʋmɛkɩ wankláán á, Bulu ɔbɔ́lwɩɩ́ amʋ́, wá amʋ́ ogyá. \p \v 9 Támɛ apíó adwɛpʋ́, nɩ́ ndɛ ɩ́nɩ blɩ́ ó á, opúni mɛdɛ́ mɩ́ tsií. Tsúfɛ́ nyin ánɩ́ mlɩdɛ́ atɔ wankláán bwɛ, idesuná ánɩ́ Bulu lahɔ mlɩ nkpa. \v 10 Tsúfɛ́ tɔ́á ɩda ɔkpa Bulu tɔbwɛ́. Ɔmɛ́ɛtan mlɩ gyumagyihɛ pʋ́ ɔdwɛá mlɩlalɛ́ súná mʋ tsú mʋ ahátsatɔ, mlɩtráa mlɩbʋ mʋ́sʋ́. \v 11 Nhɩ́ɛ́ ndeklé mbɛ́ɛ, mlɩtɔ okugyíɔkʋ ɔbɔ́wa ɩwɩ ɔwʋnlɩ́n, bwɛ́ mʋ́ yɔ́fʋn mʋ́ ɔnɔ́mɔ, fówun ɩtɔ́ ámʋ́ʋ́ mlɩ ansɩ́ dɩn mʋ́sʋ́ ámʋ ɩbɛ́ba mʋ́tɔ́ há mlɩ. \v 12 Mmedékléá mlɩ mlí ɔŋɛ́tɔ́ awʋlɩyɔpʋ́. Mboún mlɩkasɩ ahá ámʋ́ʋ́ amʋ́ hógyi pʋ́ amʋ́ ɩklʋnya sʋ amʋ́ ɩbɩ bɛ́da ɩtɔ́ ámʋ́ʋ́ Bulu lɛ́hɩɛ yáɩ́ ámʋ. \s1 Bulu Lɛ́dɩnká Ibwi Tɔ́á Ɔlɛhɩɛ Yáɩ́sʋ́ \p \v 13 Brɛ́á Bulu lɛ́ka ntam há \w Abraham\w* a, ɔhaa má ɩnʋá ɔdʋn mʋ Bulu. Mʋ́ sʋ mʋ onutó ɩwɩ ɔlɔ́pʋká ntam. \v 14 Ɔbɛ́ɛ, “Nɛkásɛ, nɛ́hɩɛ yúlá fʋ́. Nɛ́ha fʋ́ abí-aná bɛ́klɛɩ́ tsɔtsɔɔtsɔ!” \v 15 Abraham lénya klʋn. Mʋ́ sʋ olenya ɩtɔ́ ámʋ́ʋ́ Bulu lɛ́ka ntam ɔbɛ́ɛ mɛ́ha mʋ amʋ. \v 16 Nɩ́ ɔkʋ ɔbɛ́ka ntam a, ɔhá ánɩ́ ɔdʋn mʋ ɩdá ɔtɔpʋ́ká ntam amʋ. Isuna ánɩ́ nwɛ́ɛngyí kʋkʋ má mʋ ntam amʋ ɩwɩ. \v 17 Ɩ́nɩ sʋ brɛ́á Bulu dékléá obósuná ahá ámʋ́ʋ́ ɔlɛhɩɛ tɔ́ ámʋ há ámʋ ánɩ́ ɔmɛ́ɛtsɛ mʋ agywɩɩn ɛkɛkɛɛkɛ á, ɔlɛtanʋ mʋ ɩwɩ. \v 18 Bulu tamawá afunu! Mʋ tɔ́ ámʋ́ʋ́ ɔlɛhɩɛ yáɩ́ ámʋ, pʋ́ ntam amʋ igyi atoku anyɔ ánɩ́ ɩmɛ́ɛtsɛ ɛkɛkɛɛkɛ. Ɩ́nɩ sʋ anɩ ahá ámʋ́ʋ́ anɩlasrɩ́ tanʋ mʋ amʋ anɩbʋ tɔ́á abɔ́pʋwá ɩwɩ ɔwʋnlɩ́n, akɩta tɔ́ ámʋ́ʋ́ anɩdɛ́ ɔkpa kɩ́ɩ amʋtɔ kínkíínkín. \v 19 Anɩ ɔkpakɩ́ɩ anfɩ lakɩ́tá anɩ yáɩ́ fɛ́ alɩá ɔtan tɛkɩ́tá obu lɩ́ɩ́. Anɩ ɔkpakɩ́ɩ anfɩ tɛkpá anɩ, anɩtɔtsʋn tati ámʋ́ʋ́ isian ɔsʋ́sʋ́ Ɔwankɩ́kpátɔ Ɔwankɩ́kpá obu-ɔnɔ́ ámʋtɔ wíé mʋ́tɔ́. \v 20 Anɩ sʋ Yesu lagyankpá yɔ́ ɔbʋ obu ámʋtɔ ɩnʋ dodo. Alamlí \w igyí\w* ɔhapʋ́ dɛhɛn ánɩ́ ɔbʋ ɩnʋ brɛ́ fɛ́ɛ́tɔ́ há anɩ fɛ́ Melkisedek. \c 7 \rem Proofread 07-07-09 \s1 Bulu Igyí Ɔhapʋ́ Melkisedek \p \v 1 \w Melkisedek\w* anfɩ á, owíe ogyi Salem. Ɔlɔbwɛ ɔsʋ́sʋ́ʋ́sʋ́ Bulu amʋ igyí ɔhapʋ́. Ɛkɛ ɔkʋ Abraham lɔ́yɔ́kɔ awíe abaná akʋ ɩsá, gyí amʋ́sʋ́. Brɛ́á oleyinkí ɔbá á, olefia Melkisedek. Melkisedek lóyulá mʋ. \v 2 Abraham léye atɔ́á olenya tsú ɩsá ámʋtɔ idú, ɔlɔpʋ idúsɩ́ há Melkisedek. Ɩdá ánfɩ asɩ gyí, “Yilébwɛ Owíe.” Mʋ ɩdá kʋlɛ ɛ́ gyí “Iwilwii Owíe,” tsúfɛ́ Salem asɩ gyí, “Iwilwii.” \v 3 Bulu asʋ́n mɛblɩ́ asʋansʋ tsú Melkisedek akwɩɩ́pʋ́ ntɛ́ɛ mʋ ɩlɩ́ntɔ, mʋ kwɩɩ́ ntɛ́ɛ mʋ lowu ɩwɩ. Ɔlɛlɩan Bulu mʋ Bi ámʋ. Bulu igyí ɔhapʋ́ ógyi brɛ́ fɛ́ɛ́tɔ́. \p \v 4 Mlɩkɩ alɩá Melkisedek gyí ɔha kpɔnkpɔɔnkpɔntɩ ɔkʋ. Anɩ náin Abraham kʋ́ráá léye mʋ atɔ́á olenya tsú ɩsátɔ́ idú, pʋ́ iku kʋlɛ há mʋ. \v 5 Mose Mbla lɛ́ha Lewi abí-aná, bʋgyi igyí ahapʋ́ ámʋ ɔkpa ánɩ́ bʋhɔ́ɔ atɔ́ yée \w idútɔ́\w* kʋlɛ tsu amʋ́ ahá Israelfɔ wá. Ɩbʋ mʋ́tɔ́ ánɩ́ Abraham abí-aná amʋ́ ɛ́ bʋgyi. \v 6 Melkisedek anfɩ mótsú Lewi abí-anátɔ́, támɛ ɔlɔhɔ Abraham atɔ́ yée idútɔ́ kʋlɛ, yúlá Abraham mboún ámʋ́ʋ́ Bulu lɛ́ka ntam há ámʋ. \v 7 Nwɛ́ɛngyí ma mʋ́ ɩwɩ ánɩ́ ɔhá ánɩ́ otoyúlá dʋn ɔmʋá bʋdeyulá. \v 8 \w Yudafɔ\w* igyi ahapʋ́ ámʋ́ʋ́ bʋtɔhɔ Israelfɔ atɔ́ idútɔ́ kʋlɛ amʋ bʋtowú, támɛ ɔlɔhɔ Abraham atɔ́yetɔ idúsɩ́ anfɩ mʋ́ trá otsie nkpa fɛ́ alɩá Bulu asʋn wanlɩ́nhɛ́ amʋ dɛ́blɩ́. \v 9 Nɩ́ anɩmɔ́ɔwa afunu a, abɛ́talɩ́ blɩ́ anɩaa, brɛ́ ámʋ́ʋ́ Abraham lɔ́pʋ mʋ atɔ́ idútɔ́ kʋlɛ há mʋ amʋ a, Lewi abusuan ámʋ́ʋ́ bʋtɔhɔ Israelfɔ atɔ́ idútɔ́ kʋlɛ amʋ ɛ́ bɛka mʋ́ tsʋn \w Abrahamsʋ\w*. \v 10 Tsúfɛ́ Lewi bʋ mʋ nain Abraham ɩwɩtɔ, bʋmɔkʋ́nyá kwɩ́ɩ́ mʋ asa mʋ nain lɔ́pʋ mʋ atɔ́ idútɔ́ kʋlɛ há Melkisedek. \p \v 11 Ɩbʋ mʋ́tɔ́ ánɩ́ Mose mbla ámʋ lɛ́blɩ́ ánɩ́ Bulu igyí ahapʋ́ bʋtsúu Lewi abusuantɔ. Nɩ́ bɛ́talɩ́ há ɔha ɔbɔ́fʋn a, tɛkɩ Bulu mɛ́trá lɛ mʋ igyí ɔhapʋ́ bámbá ánɩ́ ogyi fɛ́ Melkisedek, omotsú \w Aaron\w* abusuantɔ. \v 12 Nɩ́ bɛtsɛ igyí ahapʋ́lɛ mbla ámʋ a, mʋ́mʋ́ ilehián ánɩ́ bɛ́tsɛ Mose mbla ámʋ ɛ́. \v 13 Tsúfɛ́ anɩ Wíe anfɩ́ anɩdɛ́ mʋ ɩwɩ asʋ́n blɩ́ ánfɩ otsú abusuan bámbátɔ́. Abusuan ánfɩtɔ ɔhaa mɔ́kʋ́súm \w afɔdɩɛ-asubwi\w* amʋsʋ kɩ. \v 14 Ɔhagyíɔha yin ánɩ́ Yuda abusuantɔ anɩ Wíe anfɩ otsú. Mose mɛ́tɩ abusuan ánfɩ ɩdá brɛ́á ɔdɛ abusuan oduá bɔ́bwɛ Bulu igyí ahapʋ́ ɩwɩ asʋ́n blɩ́. \s1 Bulu Igyí Ɔhapʋ́ Bambá Ánɩ́ Ogyi Fɛ́ Melkisedek \p \v 15 Bulu mbla ánfɩ tsɛ́ɛ latráa wankɩ́ anɩ tsɩ́a, tsúfɛ́ igyí ɔhapʋ́ bámbá labɛlɛ ɩwɩ ɔwan fɛ́ Melkisedek. \v 16 Mbla dada amʋ ilosuná ánɩ́ Lewifɔ nkʋlɛ ɔbwɛ́ɛ igyí ahapʋ́, támɛ megyí bɛɛ mʋ anáin botsú Lewifɔtɔ sʋ́ ɔlɔbwɛ igyí ɔhapʋ́. Mboún mʋ nkpa ánɩ́ ɩmɔ́ɔmɔ ɔnɔ́ ɛkɛkɛɛkɛ túmitɔ ɔ́na ɔlɔbwɛ igyí ɔhapʋ́. \v 17 Tsúfɛ́ bɔwanlɩ́n wá Bulu asʋ́n ámʋtɔ bɛɛ, “Bulu igyí ɔhapʋ́ fʋ́gyi brɛ́ fɛ́ɛ́tɔ́, fɛ́ Melkisedek.” \v 18 Idesuná ánɩ́ balɛ́ igyíha mbla dada amʋ ibwi, tsúfɛ́ ɩmɔwa ogyá, ɩmɔwa labi ɛ́. \v 19 Tsúfɛ́ Mose mbla ámʋ mɛ́talɩ́ bwɛ́ tɔtɔɔtɔ ɩfʋn. Séi á, Bulu lapʋ́ anɩ ɔkpakɩ́ɩ wankláán ánɩ́ ɩdʋn mbla dada amʋ yáɩ́ mʋ́ otsiákpá. Mʋ́á ɩbɛ́kpɩá anɩ mantáa Bulu. \p \v 20 Bulu lɛ́ka Yesu ɩwɩ ntam ánɩ́ ɔbɔ́bwɛ mʋ igyí ɔhapʋ́ brɛ́ fɛ́ɛ́tɔ́. Ɔmɛka igyí ɔhapʋ́ bámbá ɔkʋkʋʋkʋ ɩwɩ ntam. \v 21 Yesu ɩwɩ ntam ánɩ́ ɔlɛka brɛ́á ɔlɔbwɛ mʋ igyí ɔhapʋ́ gyí, \q1 “Mɩ́ Bulu, naká mɩ́ ɩwɩ ntam ánɩ́ \q2 igyí ɔhapʋ́ fʋ́gyi brɛ́ fɛ́ɛ́tɔ́. \q2 Mmɛ́ɛlatsɛ mɩ́ agywɩɩn!” \b \m \v 22 Ɩna ntam anfɩ sʋ Yesu labɔbwɛ ɔma ɔlɩɩ́pʋ́ há Bulu nhɩhɩɛ́ ánɩ́ ɩhɩ́ɛ́ bʋ alɛ́ dʋn nhɩhɩɛ́ dada amʋ. \p \v 23 Bulu igyí ahapʋ́ ámʋ́ʋ́ betsiá nhɩhɩɛ́ dada amʋ ɔnɔ́ ámʋ bʋhɩ́ɛ́ bʋtsɔ, tsúfɛ́ bʋtowú sí agyʋ́má ámʋ tswɩ. \v 24 Yesu mʋ́ bʋ ɩnʋ brɛ́ fɛ́ɛ́tɔ́. Mʋ́ sʋ mʋ Bulu igyíha mɔ́ɔmɔ ɔnɔ́ ɛkɛkɛɛkɛ. \v 25 Mʋ́ sʋ ɔtɛtálɩ́ hɔ ahá ánɩ́ bʋtɔtsʋn mʋsʋ ba Bulu wá fɛ́ɛ́ nkpa plɩ́plɩ́plɩ́. Tsúfɛ́ otsie Bulu wá, ɔdɛ mʋ kokóli amʋ́ nwunsʋ brɛ́ fɛ́ɛ́tɔ́. \p \v 26 Yesu gyí Bulu igyí ɔhapʋ́ dɛhɛn onutó ánɩ́ anɩdéhián nɩ. Mʋ ɩwɩ lɛtɩn, tsitsa kʋkʋ ɩma mʋ ɩwɩ. Lalahɛ kʋkʋʋkʋ ɛ́ ɩma mʋtɔ. Bulu lɛ́lɛ mʋ lɛ́ lakpan abwɛpʋ́ ɔkpasʋ, há mʋ otsiákpá fʋáhɛ́ ɔsʋ́sʋ́ʋ́sʋ́. \v 27 Imehián ánɩ́ mʋ mʋ́ obégyankpá bɔ́ mʋ lakpan ɩwɩ afɔdɩɛ, fɛ́ igyi ahapʋ́ dɛhɛn atráhɛ amʋ. Amʋ́ mʋ́ betsiá bɔ́ há amʋ́ onutó lakpan ekekegyíɛkɛ, asa bɔbɔ há ahá atráhɛ. Ɔtsáwʋlɛ pɛ́ mʋ mʋ́ ɔlɔbɔ afɔdɩɛ há ahá fɛ́ɛ́ lakpan, brɛ́á ɔlɔpʋ mʋ ɩwɩ bɔ́ afɔdɩɛ ahá fɛ́ɛ́ nwunsʋ. \v 28 Mose mbla lɛ́ha ahá ánɩ́ bapɔn bɔbwɛ Bulu igyí ahapʋ́ dɛhɛn. Támɛ mbla ámʋ ɔma a, Bulu lɛ́ka ntam lɛ́ mʋ Bi. Alahá mʋ Bi ámʋ labwɛ́ mʋ igyí ɔhapʋ́ dɛhɛn ánɩ́ ɔlɔfʋn brɛ́ fɛ́ɛ́tɔ́. \c 8 \rem Proofread 07-07-09 \s1 Anɩ Igyí Ɔhapʋ́ Dɛhɛn \p \v 1 Asʋ́n ánɩ́ ndɛblɩ́ fɛ́ɛ́ gyí, anɩbʋ Bulu \w igyí\w* ɔhapʋ́ dɛhɛn ánɩ́ ógyi alɩ, otsie Bulu Otúmípʋ amʋ obíá gyɔpɩsʋ ɔsʋ́sʋ́. \v 2 Ɔdɛ Bulu igyí ha Ɔwankɩ́kpátɔ Ɔwankɩ́kpá onutó ánɩ́ ɩbʋ ɔsʋ́sʋ́ ɩnʋ. Mʋ́ mʋ́ á, Bulu onutó léyi mʋ́, megyí nyankpʋsa. \p \v 3 Bulu igyí ɔhapʋ́ dɛhɛn okugyíɔkʋ á, mʋ agyʋ́má gyí, ɔbɔ́pʋ ahá ámʋ atɔ hahɛ́ pʋ́ amʋ́ afɔdɩɛ-abɔtɔ́ há Bulu. Ɩ́nɩ sʋ ilehián ánɩ́ anɩ Bulu igyí ɔhapʋ́ dɛhɛn Kristo ɛ́ obénya tɔ́á ɔbɔ́pʋhá Bulu. \v 4 Nɩ́ ɔsʋlʋ́ʋ anfɩsʋ ɔ́bʋ a, tɛkɩ ɔmɔ́ɔbwɛ Bulu igyí ɔhapʋ́ ɛkɛkɛɛkɛ. Tsúfɛ́ Bulu igyí ahapʋ́ onutó bʋbʋ ɩnʋá bʋtɛhá Bulu igyí Mose mbla ɔnɔ́. \v 5 Igyí ahapʋ́ amʋ bʋtɔtswɛ Bulu igyí ɔhakpá ánɩ́ ɩlɛlɩan ɔsʋ́sʋ́ \w tati-obu\w* ámʋ. Ɩ́nɩ sʋ Bulu lɛ́da Mose ɔlá brɛ́á ɔbɔ́bwɛ tati-obu ámʋ ɔbɛ́ɛ, “Kɩ ánɩ́ fɔ́bwɛ tógyítɔ́ fɛ́ obu ámʋ́ʋ́ nɛlɛ súná fʋ́ ɩbʋsʋ ɩnʋ ámʋ odu pɛ́pɛ́ɛ́pɛ́.” \fig Bulu ɔtswɛ́kpa tati-obu nɩ́.|src="lb00259b.tif" size="span" loc="Heb 8:5" copy="Louise Bass, The Bible Society, London" ref="Hebrifɔ 8:5" \fig* \v 6 Támɛ Yesu igyíha agyʋ́má ámʋ́ʋ́ Bulu lɛ́ha mʋ amʋ lɛ́hɩɛ́ fʋ́á dʋn ɔsʋlʋ́sʋ igyí ahapʋ́ dɛhɛn amʋ klɛ́. Ntam pɔpwɛ ámʋ́ʋ́ ɩbʋ anɩa Bulu nsɩnɛ́, Yesu gyí mʋ́ ɔma ɔlɩɩ́pʋ́ amʋ ɛ́ ɩhɩ́ɛ́ bʋ alɛ́ dʋn ntam dada amʋ. Tsúfɛ́ ɔlɛhɩɛ atoyiléá mɔ́bwɛ há anɩ wá mʋ́tɔ́. \p \v 7 Ntam gyankpapʋ amʋ ɩmɔfʋn. Nɩ́ ɩlɔfʋn a, tɛkɩ nyɔɔsɩ mɛtrá hián. \v 8 Támɛ Bulu lówun ánɩ́ anyánkpʋ́sa bʋmɛbɩ́ bwɛ́. Mʋ́ sʋ ɔlɛblɩ́ ɔbɛ́ɛ, \q1 “Ɛkɛ ɔkʋ ɩbá. Mɩ́ mlɩ Wíe dɛ́blɩ́. \q2 Mɩ́a Israelfɔ pʋ́ Yudafɔ abɛ́ka ntam pɔpwɛ. \q1 \v 9 Ɩmɔ́ɔbwɛ fɛ́ mʋ́ ámʋ́ʋ́ iletsiá mɩ́a amʋ́ anáin nsɩnɛ́, \q2 brɛ́ ámʋ́ʋ́ nɛkɩtá amʋ́ ɩbɩ, kpá amʋ́ dalɩ Egyipte ɔsʋlʋ́sʋ ámʋ. \q1 Tsúfɛ́ bʋmegyi mɩ́ ntam amʋsʋ. \q2 Ɩ́nɩ sʋ nesi amʋ́ ɩwɩ há amʋ́. \q1 \v 10 Ntam anfɩ obétsiá mɩ́a Israelfɔ nsɩnɛ́ \q2 ɛkɛ ámʋ nɩ. Mɩ́ mlɩ Wíe dɛ́blɩ́. \q1 Nɔ́pʋ mɩ́ mbla wá amʋ́ nwuntɔ, \q2 nɔ́wanlɩ́n mʋ́ dɩ́nká amʋ́ klʋnsʋ. \q1 Nɔ́bwɛ amʋ́ Bulu, \q2 amʋ́ ɛ́ bɔ́bwɛ mɩ́ ahá. \q1 \v 11 Amʋ́tɔ́ ɔkʋkʋ mɛ́ɛtrá suná mʋ pio, \q2 ntɛ́ɛ mʋ ba ɔbɛ́ɛ, \q2 ɔbɩ́ɩ Bulu. \q1 Tsúfɛ́ amʋ́ fɛ́ɛ́ bɛ́bɩ mɩ́. \q2 Tsú nyebísʋ́ yɔ́fʋn ahandɛsʋ. \q1 \v 12 Nési amʋ́ lakpan kíé amʋ́. \q2 Mmɛ́ɛtrá kaɩ́n lalahɛá babwɛ́sʋ́.” \p \v 13 Nɩ́ anɩ Wíe dɛ́ ntam pɔpwɛ ɩwɩ asʋ́n blɩ́ á, mʋ́mʋ́ ilosuná ánɩ́ dada amʋ ɩtráa ma labi mʋ ansɩ́tɔ́. Tɔ́á ɩladan bwɛ dáda a, wu itowú. \c 9 \rem Proofread 07-07-09 \s1 Ɔsʋlʋ́sʋ Mʋ́a Ɔsʋ́sʋ́ Bulusúm \p \v 1 Bulusúm mbla letsiá Bulu ntam dada amʋtɔ. Bɔbwɛ \w tati-obu\w* ánɩ́ bósum Bulu mʋ́tɔ́ ɔsʋlʋ́sʋ nfɩ. \v 2 Bɔpʋ tati tin \w tati-obu\w* ámʋ ɔnɔ́, bɔpʋ ɩkʋlɛ ɛ́ ká mʋ́tɔ́. Bɛtɩ obu gyankpapʋ amʋtɔ bɛɛ, Ɔwankɩ́kpá. Ɔkandɩ́ɛ-oyí ánɩ́ bʋtonywɛ́ nkandɩ́ɛ bian mʋ́sʋ́ pʋ́ ɔpʋ́nʋ́ ánɩ́ bodobodoá bapʋ́há Bulu igyí ɩdɩn mʋ́sʋ́ bʋ ɩnʋ. \v 3 Obu nyɔɔsɩ amʋ́ʋ́ ɩbʋ tati nyɔɔsɩ amʋ ɔma amʋtɔ bʋtɛtɩ́, Ɔwankɩ́kpátɔ Ɔwankɩ́kpá nɩ. \v 4 Sika pɛpɛ \w afɔdɩɛ-asubwi\w* bʋ ɩnʋ. Bulu \w Ntam-dáka\w* ánɩ́ bɔpʋ sika pɛpɛ píatá mʋ́ ɩwɩ fɛ́ɛ́ ɛ́ itsie ɩnʋ. Bʋtɔwá ɔhɩ́ɛ́n ogyá afɔdɩɛ-asubwi ámʋsʋ. Atoku asa bʋ́ʋ Bulu Ntam-dáka ámʋtɔ. Mʋ́gyí, sika pɛpɛ ɔlankabi ánɩ́ atogyihɛ kʋá bɛtɩ mʋ́ \w mana\w* bʋ mʋ́tɔ́, \w Aaron\w* oyi yiáhɛ́ amʋ́ʋ́ ɩlɔpɔɩ́ ámʋ pʋ́ abwi pɛ́tɛ́plɛ́ anyɔ ámʋ́ʋ́ Bulu lɔ́wanlɩ́n mʋ mbla dɩ́nká mʋ́sʋ́ ámʋ ɛ́ bʋ mʋ́tɔ́. \fig Bulu Ntam-dáka nɩ́.|src="HK078D.tif" size="span" loc="HEB 9:4-5" copy="Horace Knowles, The Bible Society, London" ref="Hebrifɔ 9:4" \fig* \v 5 Bɔbwɛ Kerubim anyɔá bʋbʋ numnyam, bʋgyi ntobí akʋá bʋbʋ abámba dɩ́nká ntam-dáka ámʋ obuasʋsʋ. Amʋ́ fɛ́ɛ́ bɛtɩnkɩ́ amʋ́ abámba fia aba, ilobun dáka ámʋsʋ. Amʋ́ nsɩnɛ́ ɩnʋ Bulu tesí ahá lakpan kíé amʋ́ nɩ́. Támɛ megyí séi abɛ́lɛ asʋ́n ánfɩ asɩ. \p \v 6 Alɩ́ bɛla ntobí ámʋ yáɩ́ ɩnʋ nɩ́. Bulu igyí ahapʋ́ ámʋ bʋtowíé obu gyankpapʋ, igyi Ɔwankɩ́kpá amʋtɔ ekekegyíɛkɛ yɔ́yɔ amʋ́ agyʋ́má. \v 7 Bulu igyí ɔhapʋ́ dɛhɛn pɛ́ towíé obu nyɔɔsɩ, igyi Ɔwankɩ́kpátɔ Ɔwankɩ́kpá amʋtɔ. Ɔtsáwʋlɛ pɛ́ otowíé ɩnʋ ofítɔ́. Ilehián ánɩ́ ɔbɔ́pʋ ɔbwɩ obugya ánɩ́ ɔbɔ́pʋbɔ́ afɔdɩɛ há Bulu mʋ onutó nwunsʋ pʋ́ ahá lakpan ánɩ́ bɔbwɛ, bʋmeyín sʋ ya ɩnʋ. \v 8 Tɔ́á Ɔŋɛ Wankɩ́hɛ́ amʋ désuná tsú ntobí ánfɩ ɩwɩ gyí, Ɔwankɩ́kpátɔ Ɔwankɩ́kpá ɩnʋ ɔkpa lefin wa amʋ́ brɛ́á \w tati-obu\w* ámʋ gyí amʋ́ Bulu ɔtswɛ́kpa. \v 9 Ɩ́nɩ igyi atosuánhɛ há ndɛ ɔyɩ kɛhɛ. Idesuná ánɩ́ ɩbʋ mʋ́tɔ́á bʋtɔpʋ́ atɔ hahɛ́ pʋ́ afɔdɩɛ-abɔtɔ́ há Bulu igyí, támɛ ɩmɛ́ɛtalɩ́ há mʋ́ ɔhapʋ́ ámʋ klʋn isi mʋ ɩpɔ́n ha ánɩ́ mʋ ɩwɩ latɩn tsú mʋ lakpantɔ. \v 10 Tsúfɛ́ ntobíá igyi, atogyihɛ, atonuhɛ pʋ́ amándɩ́ɛ́ ánɩ́ nyankpʋsa tɔpʋ́gyʋ́ra ɩwɩ kɛkɛ mbla ámʋ losuná. Bulu lɔ́bwɛ mbla ámʋ fɛ́ɛ́ há nyankpʋsa, ánɩ́ ɔkɩ́ta mʋ́tɔ́ bɔfʋn brɛ́ ánfɩ alabwɛ́ ɔkpa pɔpwɛ ánɩ́ bɔ́pʋbwɛ́ mʋ́ ánfɩ, anɩmɛ́ɛtrá bwɛ dáda amʋ. \p \v 11 Kristo labɔbwɛ Bulu igyí ɔhapʋ́ dɛhɛn há atɔ wankláán ámʋ́ʋ́ ɩlaba ámʋ. Mʋ \w tati-obu\w* ánɩ́ ɔbʋ mʋ́tɔ́ bʋ ɔsʋ́sʋ́. Ɩnʋ tati-obu ámʋ dʋn ɔsʋlʋ́sʋ klɛ́, ɩlɔfʋn dʋn mʋ́ ɛ́. Megyí nyankpʋsa lɔ́bwɛ mʋ́ mʋ́, imotsú ɔyɩ́ ánfɩtɔ ɛ́. \v 12 Megyí atrʋkpa pʋ́ nnantswie yínhɛ́ obugya Kristo lɔ́pʋya Ɔwankɩ́kpátɔ Ɔwankɩ́kpá ɩnʋ. Mʋ onutó obugya ɔlɔpʋya ɩnʋ, ɔlɔpʋká anɩ nwunsʋ ɩkɔ ɔtsáwʋlɛ pɛ́, anɩlénya nkpa ánɩ́ ɩtamatá. \v 13 Mose mbla ámʋ ɔnɔ́ á, akpaláa pʋ́ nnantswie obugya pʋ́ ɔnantswiebí ánɩ́ bawá mʋ ogyá, alahɔ nsúó bʋtowúnya wʋlɩ́ ahá ánɩ́ ifin lada amʋ́, pʋ́gyʋ́ra amʋ́. \v 14 Nɩ́ bɛtalɩ́ bʋdɛ mbwɩ obugya kʋ́ráá pʋtɩn ahá ɩwɩ á, ntogyi sʋ Kristo obugya mɛ́ɛtalɩ́ tɩn ahá ɩwɩ dʋn? Kristo lɔ́tsʋn Ɔŋɛ́ ámʋ́ʋ́ ɩbʋ ɩnʋ brɛ́ fɛ́ɛ́ ámʋsʋ, pʋ́ mʋ ɩwɩ lɛ́ mbusuo ánɩ́ ɩlɔfʋn há Bulu. Mʋ obugya amʋ ɩbɛ́tɩn anɩ klʋntɔ tsú bwɛhɛ́á ɩbɛ́kpa anɩ wá lowutɔ ɩwɩ, mɛ́nɩ abɛ́talɩ́ súm Bulu Ɔkɩankpapʋ amʋ. \p \v 15 Ɩ́nɩ sʋ Kristo gyí ntam pɔpwɛ ánɩ́ ɔbʋ Bulu mʋa anyánkpʋ́sa nsɩnɛ́ ɔma ɔlɩɩ́pʋ́, mɛ́nɩ ahá ámʋ́ʋ́ Bulu latɩ́ ámʋ bénya atɔ́ ámʋ́ʋ́ ɩtamayíntá, ɔlɛhɩɛ yáɩ́ há amʋ́ ámʋ. Tsúfɛ́ Kristo lowu ámʋ ɩlahá amʋ́ bagyi ɩwɩ tsú lakpan ámʋ́ʋ́ bɔbwɛ brɛ́ ámʋ́ʋ́ bʋbʋ ntam gyankpapʋ amʋ asɩ ámʋtɔ. \p \v 16 Nɩ́ ɔkʋ ɔwánlɩ́n nhɩhɩɛ́ há mʋ atɔ́tɔ́ yée tswɩ a, otowú asa ɩtɔyɔ́ agyʋ́má. \v 17 Tsúfɛ́ nhɩhɩɛ́ ámʋ ɩma labi brɛ́á ɔhá ámʋ onutó tsie nkpa. Mʋ lowu ɔma ɩtɔwá labi. \v 18 Ɩ́nɩ sʋ́ bɔpʋ obugya sí Bulu ntam gyankpapʋ amʋ ɛ́sʋ́ asa ɩlɔyɔ agyʋ́má nɩ́. \v 19 Tsúfɛ́ brɛ́á Mose lɛ́kla mbla ámʋ fɛ́ɛ́ súná Israelfɔ tá á, ɔlɔpʋ ntsu fráa nnantswie pʋ́ akpaláa obugyatɔ, pʋ́ kufa ɩwɩ imi pɛpɛ mʋ́a ɩfá kʋá bʋtɛtɩ́ mʋ́ Hisop wúnya obugya fráhɛ amʋ wʋ́lɩ́ mbla ɔwʋlʋ́ ámʋ pʋ́ ahá ámʋ fɛ́ɛ́sʋ́. \v 20 Mʋ́ʋ́ ɔlɛblɩ́ ɔbɛ́ɛ, “Obugya ánɩ́ ndɛpʋsí ntam ánɩ́ Bulu laká há mlɩsʋ nɩ́.” \v 21 Alɩ kɛ́n ɔlɔpʋ obugya amʋ kʋ wúnya \w tati-obu\w* pʋ́ ntobí ámʋ́ʋ́ bʋtɔpʋ́tswɛ Bulu ámʋ fɛ́ɛ́sʋ́ nɩ. \v 22 Lɛ́lɛ́ mʋ́ Bulu mbla ámʋ ɔnɔ́ á, abɛ́talɩ́ blɩ́ anɩaa, obugya bʋtɔpʋ́gyʋ́ra tógyítɔ́. Nɩ́ bʋmɔpʋ obugya lɛ́ mbusuo á, lakpansikíé tamaba. \s1 Kristo Afɔdɩɛ Tɛ́lɛ́ Anɩ Tsú Lakpantɔ \p \v 23 Alɩ ilehián ánɩ́ bɔ́bwɛ amándɩ́ɛ́ ánfɩ pʋ́gyʋ́ra ntobí ánfɩ ígyi fɛ́ ɔsʋ́sʋ́ klɛ́ amʋ nɩ. Támɛ ɔsʋ́sʋ́ klɛ́ amʋ ilehián afɔdɩɛ ánɩ́ ɩhɩ́ɛ́ dʋn ɔsʋlʋ́sʋ klɛ́ anfɩ. \v 24 Ɩ́nɩ sʋ́ Kristo mówie \w tati-obuá\w* nyankpʋsa lɔ́pʋ mʋ ɩbɩ bwɛ́, igyi fɛ́ ɔsʋ́sʋ́ klɛ́ amʋ odutɔ nɩ́. Ɔsʋ́sʋ́ ɔlɔyɔ yɛ́lɩɩ́ Bulu ansɩ́tɔ́, ɔdɛ mʋ kokóli ha anɩ. \v 25 Ɔmɔpʋ mʋ ɩwɩ yɔ́bɔ afɔdɩɛ tsenyɔ-tsesa, fɛ́ alɩ ámʋ́ʋ́ Bulu igyí ahapʋ́ dɛhɛn amʋ bʋtɔpʋ́ mbwɩ obugya ya ɔsʋlʋ́sʋ Ɔwankɩ́kpátɔ Ɔwankɩ́kpá ɩnʋ ofífígyíofí ámʋ. \v 26 Nɩ́ alɩ ígyi á, tɛkɩ ilehián ánɩ́ Kristo obétsiá wun ɩwɩɔsɩn wú tsé dú tsé lafa, tsú brɛ́á ɔyɩ́ lefi asɩ ɔpá. Mboún alalɛ́ ɩwɩ ɔwan ɔyɩ́ ɔnɔ́mɔbɩ́ ánfɩ, pʋ́ mʋ ɩwɩ bɔbɔ afɔdɩɛ ɔtsáwʋlɛ pɛ́ pʋ́lɛ́ ahá tsú amʋ́ lakpantɔ. \v 27 Igyi fɛ́ alɩá ɩda yáɩ́ ánɩ́ ɔtsáwʋlɛ pɛ́ ɔha obówu. Mʋ́ ɔma a, Bulu obégyi mʋ asʋ́n. \v 28 Alɩ kɛ́n Kristo lɔ́pʋ mʋ ɩwɩ bɔ́ afɔdɩɛ ɔtsáwʋlɛ pɛ́, pʋ́lɛ́ ahá tsɔtsɔɔtsɔ tsú amʋ́ lakpantɔ nɩ́. Mʋ́ sʋ nɩ́ ɔlɛ́ ɩwɩ ɔwan otse nyɔɔsɩ a, imehián ánɩ́ ɔbɛ́trá bwɛ tɔtɔ tsú lakpan ɩwɩ. Mboún ahá ánɩ́ bʋhɩ́ɛ́ bʋtsie bʋgyo mʋ nkpa ɔbá bɔhɔ. \c 10 \rem Proofread 07-07-09 \p \v 1 Alɩ ámʋ́ʋ́ Mose mbla lɛ́lɛ súná ánɩ́ bʋpʋ́ha Bulu igyí amʋ ɩlɛlɩan mʋ́ ámʋ́ʋ́ ɩbɛ́ba amʋ kɛkɛ. Mʋ́ onutó ámʋ Kristo labɔbwɛ á. Afɔdɩɛ oloku ɔkʋlɛ amʋ betsiá bɔ́ há Bulu ofífígyíofí. Támɛ ɩmɛtalɩ́ há ahá ámʋ́ʋ́ bʋtɛbɛha igyí amʋ abʋfʋn Bulu ansɩ́tɔ́. \v 2 Nɩ́ ɩlɛtalɩ́ tɩn amʋ́ ɩwɩ Bulu ansɩ́tɔ́ ɔtsáwʋlɛ pɛ́ á, tɛkɩ besi afɔdɩɛ ámʋ bɔ, amʋ́ klʋn ɛ́ ilesi amʋ́ ɩpɔ́n ha ánɩ́ babwɛ́ lakpan. \v 3-4 Tsúfɛ́ nnantswie yínhɛ́ pʋ́ atrʋkpa obugya mɛ́ɛtalɩ́ lɛ́ nyankpʋsa tsú mʋ lakpantɔ ɛkɛkɛɛkɛ. Mboún ha ɩtɛhá mʋ ɔtɛkáɩ́n mʋ lakpansʋ ofífígyíofí. \v 5 Ɩ́nɩ sʋ brɛ́á Kristo ɔbá ɔyɩ́tɔ́ á, ɔlɛbláa Bulu ɔbɛ́ɛ, \q1 “Megyí atɔ hahɛ́ mʋ́a afɔdɩɛ fʋ́dedunká. \q2 Mboún ɔyʋlʋ́ʋ fɛla yáɩ́ mɩ́. \q1 \v 6 Fʋ́ ansɩ́ megyi mbwɩ tɔ́hɛ́ \q2 pʋ́ lakpan afɔdɩɛ ɩwɩ. \q1 \v 7 Mʋ́ʋ́ nɛblɩ́ mbɛ́ɛ, ‘Mɩ́ Bulu, mɩ́ nɩ́. \q2 Nɛbá bɔbwɛ fʋ́ apɛ́, \q1 fɛ́ alɩá bɔwanlɩ́n mɩ́ ɩwɩ asʋ́n wá \q2 fʋ́ asʋn wanlɩ́nhɛ́ amʋtɔ.’ ” \p \v 8 Olegyankpá blɩ́ ɔbɛ́ɛ, “Megyí afɔdɩɛ mʋ́a atɔ hahɛ́, mbwɩ tɔ́hɛ́ pʋ́ lakpan afɔdɩɛ fʋ́dedunká. Fʋ́ ansɩ́ megyi mʋ́ ɩwɩ.” Ɔlɛblɩ́ alɩ, támɛ mbla ɔkpasʋ́ ilehián ánɩ́ bɔ́bwɛ mʋ́. \v 9 Mʋ́ʋ́ ɔlɛtrá blɩ́ ɔbɛ́ɛ, “Mɩ́ Bulu, mɩ́ nɩ́. Nɛbá bɔbwɛ fʋ́ apɛ́.” Mʋ́ sʋ Bulu lalɛ́ afɔdɩɛ dada amʋ ibwi, pʋ́ Kristo afɔdɩɛ ámʋ wá mʋ́ otsiákpá. \v 10 Yesu Kristo lɔ́bwɛ Bulu apɛ́, pʋ́ mʋ ɩwɩ bɔ́ afɔdɩɛ anɩ nwunsʋ ɔtsáwʋlɛ pɛ́, há brɛ́ fɛ́ɛ́. Mʋ́ sʋ anɩ ɩwɩ latɩn. \p \v 11 Igyí ɔhapʋ́ okugyíɔkʋ tɛlɩ́ɩ́ bɔ́ afɔdɩɛ oloku ɔkʋlɛ amʋ ekekegyíɛkɛ. Afɔdɩɛ-abɔtɔ́ ámʋ́ʋ́ otenyá pʋ́bɔ́ mʋ́ tsé dú tsé lafa ámʋ kɛ́n ɔtɔpʋ́bɔ́ mʋ́ nɩ́. Támɛ afɔdɩɛ ánfɩ mɛ́ɛtalɩ́ lɛ́ ahá tsú amʋ́ lakpantɔ ɛkɛkɛɛkɛ. \v 12 Kristo mʋ́ lénya bɔ́ lakpan ɩwɩ afɔdɩɛ ɔtsáwʋlɛ pɛ́ ámʋ a, ɩlɛta fɛ́ɛ́, oleyétsiá Bulu gyɔpɩsʋ. \v 13 Tsú alɩ brɛ́ ámʋtɔ ɔpá otsie ɩnʋ ogyo brɛ́á Bulu ɔbɔ́pʋ mʋ alupʋ́ bwɛ́ mʋ ayabi oyíkpa. \v 14 Mʋ afɔdɩɛ kʋlɛ pɛ́ ámʋ ɩlahá ahá ámʋ́ʋ́ Bulu lapʋ́ amʋ́ bwɛ́ mʋ klɛ amʋ bafʋn ha brɛ́ fɛ́ɛ́, ɔlala kʋkʋʋkʋ ɩtráa ma amʋ́ ɩwɩ. \p \v 15 Ɔŋɛ Wankɩ́hɛ́ ɛ́ légyi mʋ́ ɩwɩ adánsɩɛ súná anɩ. Olegyankpá blɩ́ ɔbɛ́ɛ, \q1 \v 16 Anɩ Wíe ɔbɛ́ɛ, \q2 “Ntam anfɩ obétsiá mɩ́a amʋ́nyɔ nsɩnɛ́, \q2 brɛ́ ámʋ́ʋ́ ɩbá ámʋtɔ nɩ́. \q1 Nɔ́pʋ mɩ́ mbla wá amʋ́ klʋntɔ, \q2 wánlɩ́n mʋ́ wá amʋ́ nwuntɔ.” \m \v 17 Ɔlɛtrá blɩ́ ɔbɛ́ɛ, “Mmɛ́ɛtrá kaɩ́n amʋ́ lakpan pʋ́ amʋ́ lalahɛsʋ ɛkɛkɛɛkɛ.” \v 18 Mʋ́ sʋ nɩ́ Bulu lasí lakpan kíé á, mʋ́mʋ́ mʋ́ ɩwɩ afɔdɩɛ kʋkʋ ɩtráa medéhián ɛ. \s1 Mlɩha Akpʋkpɛ Manta Bulu \p \v 19 Ɩ́nɩ sʋ mɩ́ apíó, Yesu obugya amʋ sʋ anɩbʋ ɔkpa wíé ɔsʋ́sʋ́ Ɔwankɩ́kpátɔ Ɔwankɩ́kpá ɩnʋ faan. \v 20 Mʋ lowu ámʋ sʋ alafínkí tati ámʋ́ʋ́ bɔpʋká obu ámʋtɔ ámʋ há anɩ. Mʋ́gyí ɔkpa pɔpwɛá ɩtɛhá anɩ nkpa nɩ́. \v 21 Anɩbʋ Bulu \w igyí\w* ɔhapʋ́ dɛhɛn kpɔnkpɔɔnkpɔntɩ ɔkʋá ɔdɛ Bulu ahásʋ kɩ́ɩ. \v 22 Mʋ́ sʋ mlɩha apʋ ɩklʋn ánɩ́ ɩbʋ ɔnɔkwalɩ, pʋ́ hógyiá mʋ́ ɔnɔ́ bʋ ɔnlɩn kpʋkpɛ manta Bulu. Tsúfɛ́ alapʋ́ Kristo obugya gyʋ́ra anɩ. Anɩ klʋn mɛ́ɛtrá ha anɩ pɔ́n, alapʋ́ ntsu wánkɩ́hɛ́ ɛ́ fwɩ́ anɩ ɩwɩ. \v 23 Mlɩha akɩta tɔ́ ámʋ́ʋ́ anɩdɛ́ mʋ́ ɩwɩ adánsɩɛ gyí, anɩdɛ́ mʋ́ ɔkpa kɩ́ɩ amʋtɔ kínkín, tsúfɛ́ Ɔnɔkwalɩpʋ Bulu gyí. Ɔbɔ́bwɛ tɔ́á ɔlɛhɩɛ ánɩ́ mɔ́bwɛ há anɩ. \v 24 Mlɩha akɩ alɩá ɩbɔ́bwɛ abɔ́wa aba ɔwʋnlɩ́n, ɔdwɛ mʋ́a yilébwɛtɔ. \v 25 Mlɩmáha asi anɩ ofíakpa yɔ, fɛ́ alɩá akʋ bʋdɛbwɛ. Mboún mlɩha atra wa aba ɔwʋnlɩ́n tsɩ́a. Tsúfɛ́ mlɩdéwúun ánɩ́ anɩ Wíe ɔbákɛ ámʋ ɩdɛkpʋkpɛ́ bá. \p \v 26 Mɩ́ apíó, lakpan ɩwɩ afɔdɩɛ kʋkʋ ɩtráa ma ɩnʋ há anɩ, nɩ́ akɩ ansɩ́ bwɛ́ lakpan brɛ́á anɩlabɩ́ ɔnɔkwalɩ amʋ. \v 27 Mboún tɔ́á ɩlasí gyí, abétsiá ifúsʋ́ gyo Bulu asʋ́n ogyíkɛ́ pʋ́ ogyá kpɔnkpɔɔnkpɔntɩ ámʋ́ʋ́ ɩbɔ́hɔ Bulu alupʋ́ ámʋ. \v 28 Nɩ́ ahá abanyɔ́-abasá begyi ɔkʋ ɩwɩ adánsɩɛ, ánɩ́ alakíná Mose mbla ámʋsʋ gyí a, bʋtɔmɔ́ mʋ. Bʋtamawun mʋ nwɛ. \v 29 Mʋ́mʋ́ nɩ́ ɔkʋ ɔkɩ Bulu mʋ Bi ámʋ ansɩ́tɔ́ kótíkótí, omobu ánɩ́ mʋ obugya amʋ́ʋ́ Bulu lɔ́pʋsí mʋ ntamsʋ, ɩlɔgyʋráa mʋ ɩwɩ ámʋ bʋ ibíá, olesia Bulu awɩtɔlɛ Ɔŋɛ́ ámʋ mʋ́ á, mʋ ɩsʋbɩtɩ́ ánɩ́ ɔbɛ́hɩɛ nyá mɛ́ɛba kɩ́ɩ. \v 30 Tsúfɛ́ anɩyin ánɩ́ Bulu lɛ́blɩ́ ɔbɛ́ɛ, “Mɩ́, mlɩ Wíe tɛ́ká lalahɛ ɩkɔ. Mɩ́ ɔbɛ́ka aha laláhɛ akɔ amʋ́ lakpan sʋ.” Ɔlɛtrá blɩ́ ɔbɛ́ɛ, “Mɩ́, mlɩ Wíe obégyi mɩ́ ahá asʋ́n.” \v 31 Ɩbʋ ifú ánɩ́ fɛ́kpa wíé Bulu Ɔkɩankpapʋ amʋ agblátɔ. \p \v 32 Mlɩmátan brɛ́ ámʋ́ʋ́ Bulu wankɩ lɔ́wankɩ́ wʋ́lɩ́ mlɩsʋ ámʋsʋ. Mlɩkaɩn ánɩ́ alɩ brɛ́ ámʋtɔ á, mlɩlɔ́tsʋn ɩwɩɔsɩn tsɔtsɔɔtsɔtɔ, támɛ mlɩlɛ́lɩɩ́ kínkíínkín. \v 33 Betsiá síá mlɩ, wá mlɩ ɩwɩɔsɩn ahá ansɩ́tɔ́. Brɛ́ kʋtɔ ɛ́ á, mlɩlɛ́tsa ahá ánɩ́ bʋdɛ ɩwɩɔsɩn ámʋ odu wúun. \v 34 Mlɩlósú ha obu adɩpʋ́. Brɛ́á ahá bɔpʋ ɔwʋnlɩ́n swɩ́ɩ́ mlɩ atɔ́ á, mlɩlési há amʋ́ ansigyísʋ́. Tsúfɛ́ mlɩyin ánɩ́ mlɩbʋ atɔ́á ɩbʋ alɛ́ dʋn mʋ́, ibétsiá brɛ́ fɛ́ɛ́tɔ́. \v 35 Mʋ́ sʋ ɩmákpɔn mlɩ. Mlɩkɩta ɩwɩ, amlɩlɩɩ kínkín, tsúfɛ́ mlɩbʋ ɩkɔká kpɔnkpɔɔnkpɔntɩ Bulu wá. \v 36 Ilehián ánɩ́ mlótomi, mɛ́nɩ mlɛ́talɩ́ bwɛ́ Bulu apɛ́, fówun mlénya ɩtɔ́ ámʋ́ʋ́ Bulu lɛ́hɩɛ yáɩ́ há mlɩ ámʋ. \v 37 Tsúfɛ́ bɔwanlɩ́n wá Bulu asʋn wanlɩ́nhɛ́ amʋtɔ bɛɛ, \q1 “Iméegyi nkɛ kʋkʋ Bulu obówotií. \q2 Ɔmɔ́ɔwa ɔpá. \q1 \v 38 Ahá ánɩ́ amʋ́ hógyi sʋ Bulu latsú amʋ́ ánɩ́ amʋ́ asʋ́n da ɔkpa obétsiá nkpa. \q2 Támɛ nɩ́ amʋ́tɔ́ ɔkʋ mɔ́wa klʋn kɩ́tá ɩwɩ mʋ hógyitɔ, oleyinkí ɔma mʋ́ á, \q2 Bulu ansɩ́ méegyi mʋ ɩwɩ.” \b \m \v 39 Támɛ anɩmégyí fɛ́ ahá ánɩ́ badámlí ɔma há Bulu, bafwɩ́. Mboún anɩgyí ahá ánɩ́ amʋ́ hógyi lahɔ amʋ́ nkpa. \c 11 \rem Proofread 07-07-09 \s1 Hógyi \p \v 1 Hógyi gyí ansɩ́ pʋdɩ́nká tɔ́á fʋmɔkʋ́wun, támɛ fʋdɛ mʋ́ ɔkpa kɩ́sʋ. \v 2 Ahá ámʋ́ʋ́ betsiá bɩ́mbɩ́ ámʋ hógyi sʋ́ Bulu ansɩ́ légyi amʋ́ ɩwɩ. \p \v 3 Anɩ hógyi sʋ́ anɩlɛ́bɩ ánɩ́ asʋ́n Bulu lɛ́blɩ́ pʋ́lɛ́ ɔyɩ́. Mʋ́ sʋ tɔ́á ansíbi towun lɛdalɩ tsu tɔ́á ansíbi tamawuntɔ. \p \v 4 Hógyitɔ \w Habel\w* lɔ́pʋ mʋ atɔ hahɛ́ ánɩ́ ɩbʋ alɛ́ dʋn mʋ dɛhɛn \w Kain\w* klɛ́ há Bulu igyí. Mʋ hógyi sʋ Bulu ansɩ́ legyi mʋa mʋ atɔ hahɛ́ ámʋ ɩwɩ, olotsu mʋ ánɩ́ mʋ asʋ́n da ɔkpa. Ɩbʋ mʋ́tɔ́á olowu dodoodo, támɛ mʋ hógyi amʋ sʋ ɔtráa ɔdɛtɔɩ́ bɔfʋn ndɛ. \p \v 5 Hógyi sʋ Enok mówu asa Bulu lótsu mʋ, ɔhaa mówun mʋ. Bulu asʋn wanlɩ́nhɛ́ legyi mʋ ɩwɩ adánsɩɛ ánɩ́ olegyi Bulu ansɩ́ asa olotsu mʋ nátɩ́. \v 6 Mlɩkɩ, ɔhaa mɛ́ɛtalɩ́ gyi Bulu ansɩ́ nɩ́ ɔmɔhɔ mʋ gyi. Tsúfɛ́ ilehián ánɩ́ ɔhá ánɩ́ ɔbɛ́ba Bulu wá obóhogyi ánɩ́ Bulu bʋ ɩnʋ, ɔtɛká ahá ánɩ́ bʋtodúnká mʋ ɩkɔ. \p \v 7 Hógyitɔ \w Noa\w* lónu asʋ́n ánɩ́ Bulu lɛ́bláa mʋ tsú tɔ́á ɩmɔkʋ́nyá ba ɩwɩ. Olobu Bulu, sré dáka kpɔnkpɔɔnkpɔntɩ, pʋ́hɔ mʋa mʋ wóyítɔ́ ahá nkpa, brɛ́á ntsu lɔbʋlá. Mʋ hógyi amʋ sʋ́ ɔyɩ́tɔ́ ahá begyi pɔ́n, ɔlɔbwɛ ɔhá ánɩ́ mʋ asʋ́n da ɔkpa Bulu ansɩ́tɔ́. \p \v 8 Hógyi lɛ́ha \w Abraham\w* lóbu Bulu brɛ́á Bulu lɛ́bláa mʋ ɔbɛ́ɛ, ɔdálɩ mʋ ɔmátɔ́, ɔyɔ ɔsʋlʋ́ʋ ánɩ́ mʋ Bulu lɛ́hɩɛ há mʋsʋ. Ɔlɛnatɩ́ dálɩ mʋ ɔmátɔ́, omeyín ɔtɩ́nɛ́á ɔyɔ́. \v 9 Hógyi lɛ́ha ɔlɔyɔ́bwɛ ɔfɔɔ́ ɔsʋlʋ́ʋ amʋ́ʋ́ Bulu lɛ́hɩɛ yáɩ́ há mʋ amʋsʋ. Tati-obuto oletsiá ɩnʋ. Alɩ kɛ́n \w Isak\w* mʋa \w Yakob\w* ánɩ́ Bulu lɛ́hɩɛ ɔsʋlʋ́ʋ amʋ yáɩ́ há ɛ́ betsiá tati-mbuto ɔsʋlʋ́ʋ amʋsʋ nɩ́. \v 10 Tsúfɛ́ Abraham létsiá tati-obuto, ogyo wúlu kpɔnkpɔɔnkpɔntɩá Bulu lɛ́da, imóobwie ɛkɛkɛɛkɛ. \p \v 11 Hógyi lɛ́ha Abraham mʋa mʋ ka \w Sara\w* benya obí kwɩ́ɩ́. Ɩbʋ mʋ́tɔ́ ánɩ́ badan tsʋn ɩkwɩ́ɩsʋ, Sara ɛ́ ménya ɩkwɩ́ɩ. Abraham lóhogyi ánɩ́ Bulu obégyi tɔ́á alahɩ́ɛ́ yáɩ́sʋ́. \v 12 Ɩ́nɩ sʋ ɔmá kɛ́ɩ́n ánɩ́ bʋma ɩklátɔ, bʋtsɔ fɛ́ ntsrakpabi ntɛ́ɛ ɔpʋ ɔnɔ́ ɩsɩ bɛlɩn tsu Abraham ánɩ́ aladan tsʋn ɩkwɩ́ɩsʋtɔ. \p \v 13 Hógyitɔ ahá ánfɩ fɛ́ɛ́ bowu. Ɩbʋ mʋ́tɔ́á amʋ́ ɩbɩ mɛda atɔ́á Bulu lɛ́hɩɛ yáɩ́ há amʋ́ asa bowu. Támɛ bowun mʋ́ sɩ́sɩ́, amʋ́ ansɩ́ légyi mʋ́ ɩwɩ. Botsu mʋ́ ánɩ́ afɔɔ́ pʋ́ ɔkpa atupʋ́ bʋgyi ɔyɩ́ ánfɩtɔ. \v 14 Ahá ánɩ́ botsú mʋ́ alɩ bʋdɛlɛ súná ánɩ́ bʋdɛ ɔmá ánɩ́ ɩbɔ́bwɛ amʋ́ onutó klɛ́ dunká. \v 15 Nɩ́ bʋdɛ ɔmá ámʋ́ʋ́ bɛdalɩ tsu mʋ́tɔ́ ámʋ ɩwɩ susúu a, tɛkɩ bodunká ɔkpa yínkí yɔ́ ɩnʋ. \v 16 Támɛ ɔsʋ́sʋ́ ɔmá ánɩ́ ɩbʋ akɩ́lɛ dʋn mʋ́ ámʋ́ʋ́ bɛdalɩ mʋ́tɔ́ ámʋsʋ amʋ́ ansɩ́ dɩn. Mʋ́ sʋ ɩma Bulu pɛ́lɩ ánɩ́ bɛ́tɩ mʋ bɛɛ, amʋ́ Bulu. Tsúfɛ́ alalá wúlu kpɔnkpɔɔnkpɔntɩ kʋ yáɩ́ há amʋ́. \p \v 17 Hógyi lɛ́ha Abraham lɛ́kɩtá mʋ bi \w Isak\w* ɔyɔ́bɔ afɔdɩɛ há Bulu brɛ́á Bulu lɔ́sɔ mʋ kɩ. Ɩbʋ mʋ́tɔ́á obí ánfɩ Bulu lɛ́hɩɛ mʋ ánɩ́ ɔbɔ́kwɩɩ́ nɩ́, támɛ ɔmɔtswɛ mʋ́ kpʋ́kpʋ. Ɔlɔkʋsʋ́ pʋ́ mʋ bi ɔkʋkʋ́nʋ́ ɔkʋlɛ amʋ ɔyɔ́bɔ afɔdɩɛ ámʋ. \v 18 Ɩbʋ mʋ́tɔ́á alɩ brɛ́ ámʋtɔ á, Bulu labláa mʋ ɔbɛ́ɛ, “Fʋ́ bí Isak abí-aná ɔbɔ́bwɛ fʋ́ abí-aná nɩ́.” \v 19 Támɛ Abraham lótsu mʋ́ ánɩ́ Bulu ɔbɛ́talɩ́ tsínkí Isak. Lɛ́lɛ́ mʋ́, ɔkpa ɔkʋsʋ á, ɔlɛlanyá Isak fɛ́ ɔhá ánɩ́ Bulu lakʋ́sʋ́a tsu afúlitɔ. \p \v 20 Hógyi lɛ́ha Isak lóyulá mʋ atabí Yakob mʋa \w Esau\w*. Mʋ ansɩ́ dɩn ánɩ́ Bulu ɔbɔ́bwɛ tɔ́á ɔlɛhɩɛ há amʋ́ ɛkɛkʋ́. \p \v 21 Hógyitɔ brɛ́á Yakob ɔbá bowu á, oloyulá \w Yosef\w* abi anyɔ ámʋ, olobun mʋ oyi yiáhɛ́sʋ súm Bulu. \p \v 22 Hógyitɔ brɛ́á Yosef ɔbá bowu á, ɔlɛblɩ́ ɔbɛ́ɛ, Bulu ɔbɛ́lɛ Israelfɔ tsú Egyipte ɔmátɔ́. Mʋ́ sʋ ɔlɛda amʋ́ ɔlá ɔbɛ́ɛ, bʋmási mʋ awú tswɩ ɩnʋ. \p \v 23 Hógyi lɛ́ha brɛ́á bɔkwɩɩ́ Mose a, bɔpʋ mʋ ŋáín tsra asa. Tsúfɛ́ bowun ánɩ́ ɔbʋ akɩ́lɛ. Mʋ́ sʋ bʋmenya owíe amʋ mbla ánɩ́ ɔlɔwa tswɩ ifú. \p \v 24 Hógyi lɛ́ha Mose lékiná ánɩ́ bʋmátɩ mʋ Egyipte owíe mʋ bi tsɩ́hɛ́ mʋ bi brɛ́á ɔlɛdan. \v 25 Olotsulá ánɩ́ bʋwáa mʋa Bulu ahá ɩwɩɔsɩntɔ, dʋn ánɩ́ obénya lakpanbwɛ ɩwɩ ansigyí brɛ́ itinbí. \v 26 Olotsulá ánɩ́ bʋsʋ́pa mʋ \w Kristo\w* sʋ. Tsúfɛ́ ɩbɛ́hɩɛ wá labi há mʋ dʋn ánɩ́ obénya Egyipte atonyahɛ́ fɛ́ɛ́. Mʋ ansɩ́ dɩn ɩkɔá Bulu ɔbɛ́ka mʋ ɛkɛkʋ́sʋ́. \p \v 27 Hógyi lɛ́ha Mose lɛ́natɩ́ Egyipte ɔmátɔ́, omenya owíe amʋ ɔblɔ́ ifú. Mʋ ansɩ́ dɩn Bulu ánɩ́ ɔhaa tamapʋ́ ansíbi wunsʋ. Mʋ́ sʋ olotomi, omeyinkí ɔma. \v 28 Hógyi lɛ́ha mʋ ɔlɛha Israelfɔ befi \w Katsʋn Nkɛ\w* gyí asɩ. Ɔlɛha amʋ́ bɔpʋ obugya kpá amʋ́ obu-ɔnɔ́, mɛ́nɩ \w Bulu-ɔbɔpʋá\w* ɔtɔmɔ́ ahá ɔmɔ́ɔpʋ ɩbɩ da amʋ́ bitɩ́. \p \v 29 Hógyi lɛ́ha Israelfɔ bɔtsʋn Ɔpʋ Pɛpɛ amʋtɔ fɛ́ ɔsʋlʋ́ʋ wʋlɩhɛsʋ bʋ́na. Támɛ brɛ́á Egyiptefɔ ɛ́ bɛɛ abʋtsʋn a, ɔpʋ amʋ lɛ́kɩtá amʋ́. \p \v 30 Hógyi lɛ́ha Israelfɔ bɛnatɩ́ bómlí abuntíi ánɩ́ bɔpʋgyi ɩban wá Yeriko wúlu nkensíénɔ́, ilobwie bun gbloo. \v 31 Hógyi lɛ́ha obu-ɔnɔ́ otsiápʋ́ Rahab mówu tsɩ́a ahá ánɩ́ bʋmɔhɔ Bulu gyitɔ. Tsúfɛ́ ɔlɔhɔ Israelfɔ ansɩ́ awakɩpʋ afɔɔ́ wankláán. \p \v 32 Ilehián ánɩ́ nɛ́trá wanlɩ́n ɩkʋ ɛ́? Brɛ́ mɔtsɔ́ ánɩ́ nɔ́wanlɩ́n Gideon mʋa Barak pʋ́ Samson, Yefta mʋa \w Dawid\w*, Samuel mʋa Bulu ɔnɔ́sʋ́ atɔɩ́pʋ́ amʋ hógyi ɩwɩ asʋ́n. \v 33 Hógyi lɛ́ha amʋ́ bɔkɔ ɔmá-ɔmá gyi amʋ́sʋ́, bɔbwɛ tɔ́á ɩda ɔkpa. Benya atɔ́á Bulu lɛ́hɩɛ há amʋ́, bɛha agyatá ndatɔ lɛklɩ́. \v 34 Bodun ogyá kpɔnkpɔntɩ, bʋmesin ɩsá. Hógyi lɛ́ha amʋ́á bɔpɔn benya ɔwʋnlɩ́n, amʋ́ akʋ benya ɩkɔ́ túmi, gyi amʋ́ anyabásʋ́. \v 35 Bulu létsinkí atsɩ akʋ afúli há amʋ́. Ahá bɛpɩtɩ́ amʋ́ akʋ atɔ́ alɩɩ mɔ́ amʋ́. Mʋ́ óó á, bʋmotsulá kíná Bulu. Ɩlɔwa amʋ́ ɔdwɛá bɔ́mɔ amʋ́ dʋn ánɩ́ béyinkí Bulu ɔma, mɛ́nɩ Bulu ɔbɔ́kʋsʋ́a amʋ́, bénya nkpa ánɩ́ ɩbʋ alɛ́ dʋn. \p \v 36 Bɔbwɛ amʋ́tɔ́ akʋ ahinlá, pɩ́tɩ́ amʋ́ mplɩ. Bɔwa amʋ́ akʋ ɩkan, pʋ́ amʋ́ tswɩ obu. \v 37 Bɛda amʋ́tɔ́ akʋ abwi mɔ́, pʋ́ sáa bɔ́ɩ́ akʋtɔ, akʋ ɛ́ besin ɔdayí ɔnɔ́. Amʋ́ akʋ ɛ́ bɛdɩ akúfa mʋ́a akpaláa nwʋlʋ́-kpákpátɔ́ nátɩ́ kí, akʋ bɛdɩ akʋ́n. Bɛdɩnká akʋsʋ, wá amʋ́ akʋ ɛ́ ɩwɩɔsɩntɔ. \v 38 Tɛkɩ megyí ɔyɩ́ ánfɩ odutɔ ahá ánfɩ bétsiá asa. Adimbítɔ́ mʋ́a abʋsʋ bɛnatɩ́ kí fɛ́ ɔkʋn abɔpʋ́, tsíá dɩ́ abwi alatɔ mʋ́a mbɔ́tɔ́. \p \v 39 Amʋ́ hógyi sʋ́ Bulu ansɩ́ légyi amʋ́ fɛ́ɛ́ ɩwɩ. Ɔkʋkʋ ɩbɩ mɛda tɔ́á Bulu lɛ́hɩɛ yáɩ́. \v 40 Tsúfɛ́ atɔ́á ɩbʋ alɛ́, ɩbɔ́wa labi ɩwɩ Bulu lɔ́bwɛ agywɩɩn yáɩ́ há anɩa amʋ́nyɔ fɛ́ɛ́. Mʋ́ sʋ amʋ́ nkʋlɛ bʋmɛ́ɛtalɩ́ nyá mʋ́, yɔ́fʋn brɛ́á Bulu labwɛ́ anɩa amʋ́nyɔ fɛ́ɛ́ anɩlafʋn mʋ ansɩ́tɔ́. \c 12 \rem Proofread 07-07-09 \s1 Anɩ Sɩ́ Bulu \p \v 1 Anɩbʋ ɔdɔm anfɩ bɔpʋ hógyi tsíá ánfɩ odu bómlí anɩ. Mʋ́ sʋ mlɩha anɩ ɛ́ atswɩ tógyítɔ́á ɩdɛ anɩ bɩtɩ́a ya ɔma pʋ́ lakpan ánɩ́ ɩlakɩ́klɩ anɩ kínkíínkín tsalɩfwɩ, atomi tsii ɔsrɩ́ɩ amʋ́ʋ́ ɩda anɩ ansɩ́tɔ́ ámʋ. \v 2 Mlɩha apʋ ansɩ́ dɩnka Yesusʋ. Mʋgyí anɩ hógyi nfiasɩ́ pʋ́ mʋ́ ɔnɔ́mɔ. Ɩ́nɩá oyin ansigyí oduá ɩda gyo mʋ sʋ á, olotomi wun ipian \w oyikpalíhɛsʋ\w* wú. Omobu kpɔɩ́ ánɩ́ bɔ́kpɔɩ́ mʋ tɔtɔ, alayɔ́ otsie Bulu owíe obíá ámʋ gyɔpɩsʋ. \p \v 3 Mlɩpʋkɩ ipian ánɩ́ olotomi wun lakpan abwɛpʋ́ ɩbɩtɔ, brɛ́á bolu mʋ, wá mʋ ɩwɩɔsɩntɔ, mɛ́nɩ ɔŋɛ́ mɛ́ɛta mlɩ, mlɩméesi mʋ hógyi. \v 4 Ɩwɩá mlɩdɛ́prɩ lɛ ɩwɩ lakpantɔ á, mlɩmɔ́kʋ́tálɩ́ prɩ yɔ́fʋn brɛ́á mlési mlɩ nkpa há. \v 5 Mlɩmátan ɩtɔ́ɩ ánɩ́ Bulu lɔ́tɔɩ́ kplá mlɩ ánfɩ mlɩgyí mʋ abísʋ́. Ɔbɛ́ɛ, \q1 “Mɩ́ bí, nɩ́ nɛbɩ́tɩ́ fʋ́ ɩsʋ á, máhɔ mʋ́ lalahɛ sʋ. \q1 Nɩ́ nɔwá ɩyɩn wa fʋ á, máha mʋ́ ɩkpɔn fʋ. \q1 \v 6 Tsúfɛ́ ɔhá ánɩ́ ntɔdwɛ́ á, mʋ ntɔwá ɩyɩn wa. \q2 Ɔhá ánɩ́ nɔpʋ́bwɛ́ mɩ́ bí á, mʋ ntɛbɩ́tɩ́ ɩsʋ.” \p \v 7 Tomi wun ipian fɛ́ ɩsʋ bʋdɛ fʋ́ bɩtɩ́. Bulu dɛ́ mlɩ ɩsʋbɩtɩ́ fɛ́ mʋ abí. Tsúfɛ́ obí ɔmɔmʋ bʋ ɩnʋá mʋ sɩ tamabɩ́tɩ́ mʋ ɩsʋ? \v 8 Nɩ́ ɔmɛbɩtɩ́ fʋ́ ɩsʋ fɛ́ alɩá ɔtɔbwɛ́ mʋ abí fɛ́ɛ́ á, idesuná ánɩ́ megyí mʋ bi onutó fʋ́gyi, klɛ́tobi fʋgyi mʋ. \v 9 Anɩ ɔsʋlʋ́ʋ anfɩsʋ asɩ́ bʋtɛbɩ́tɩ́ anɩ ɩsʋ, anɩtobú amʋ́ ɛ́. Ntogyi sʋ́ anɩmóotsulá ba ɩwɩasɩ há anɩ Sɩ́ Bulu dʋn amʋ́, anya nkpa ánɩ́ ɩtamatá? \v 10 Brɛ́ itinbí pɛ́ anɩ ɔsʋlʋ́sʋ asɩ́ bʋtɔpʋ́bɩ́tɩ́ anɩ ɩsʋ alɩá bʋdeklé. Bulu mʋ́ á, alɩá abɔ́wa alɛ́ sʋ ɔtɛbɩ́tɩ́ anɩ ɩsʋ, mɛ́nɩ anɩ ɛ́ anɩ ɩwɩ bɛ́tɩn fɛ́ mʋ. \v 11 Nɩ́ bʋdɛ anɩ ɩsʋ bɩtɩ́ á, ɩtɛhan anɩ alɩ brɛ́ ámʋtɔ. Ansɩ́ tamagyi anɩ. Támɛ ɩsʋbɩtɩ́ ámʋ ɔma a, anɩtɔbwɛ́ yilé, tsíá iwilwiitɔ. \s1 Atosunáhɛ́ Pʋ́ Ɔláda \p \v 12 Mʋ́ sʋ mlɩmáha abatɔ iwu mlɩ, akpawunutɔ ɩkpɩnkɩ mlɩ. Mlɩwa ɩwɩ ɔwʋnlɩ́n! \v 13 Mlɩha mlɩ tsiátɔ́ ɩwa alɛ́, mɛ́nɩ abubúpʋ amʋ bʋméesin tsukʋlɛ, mboún bénya ɩlɔtsá. \p \v 14 Mlɩbɔ mbɔ́dɩ́ amlɩha iwilwii itsia mlɩa ɔhagyíɔha nsɩnɛ́. Mlɩtsia nkpa ánɩ́ mʋ́ ɩwɩ lɛtɩn, tsúfɛ́ ɔhá ánɩ́ mʋ ɩwɩ mɛ́tɩn móowun anɩ Wíe. \v 15 Mlɩkɩ ánɩ́ mlɩtɔ ɔkʋkʋʋkʋ mɔ́ɔhʋlɩ́ɩ Bulu awɩtɔlɛ amʋ. Mlɩtɔ ɔkʋkʋ ɛ́ mási asʋ́n wá mʋ klʋntɔ, mɛ́nɩ ɔmɔ́ɔpʋ asʋ́n wá mlɩ nsɩnɛ́, iyinta mlɩtɔ akʋ. \v 16 Mlɩkɩ ánɩ́ mlɩtɔ ɔkʋkʋ ɛ́ mɔ́ɔbwɛ mʋ ɩwɩ mbʋa ɔtɔpʋ́, ntɛ́ɛ ɔhá ánɩ́ ɔtamabú Bulu fɛ́ \w Esau\w*. Mʋlɔ́pʋ mʋ handɛ tsɛ ɔtsáwʋlɛ atogyihɛ. \v 17 Fɛ́ alɩá mlɩyin yaɩ́ á, ɔma a, olobodunká obi dɛhɛn oyúla tsú mʋ sɩ wá, támɛ mʋ sɩ lékiná mʋ ha. Ɩbʋ mʋ́tɔ́á ɔlɛhɩɛ su kokóli mʋ sɩ, támɛ omenya mʋ́tɔ́ ɔkpa. \p \v 18 Megyí ɩbʋá mlɛ́talɩ́ pʋ ɩbɩ da asɩ mlɩlaba. Ɔtɩ́nɛ́á oklún tuun pʋ́ afú kpɔnkpɔɔnkpɔntɩ bʋ, ogyá ɛ́ idetsií fɛ́ Sinaibʋ ámʋ́ʋ́ Israelfɔ bɔyɔ mʋ́ asɩ brɛ́á Bulu dɛ́pʋ mʋ mbla há amʋ́ ámʋ asɩ mlɩlaba. \v 19 Ɩnʋ́ bonu ɔkpɛ lɔfʋlɩ́ kʋ́klʋ́ʋ́kʋ́ʋ́, bonu ɔmɛ kpɔnkpɔɔnkpɔntɩ kʋ lɛlɩn bláa amʋ́ asʋ́n, sʋ bokokóli bɛɛ itsía alɩ, bʋmedékléá bɛtrá nu asʋansʋ. \v 20 Tsúfɛ́ bʋmɛtalɩ́ gyí mbla ámʋ́ʋ́ Bulu lɔ́wa há amʋ́ ɔbɛ́ɛ, “Nɩ́ ɔbwɩ ɔkʋ kʋ́ráá ɩwɩ ɩda ɩbʋ ámʋ a, bʋdáa mʋ abwi mɔ” ámʋsʋ. \v 21 Tɔ́á bowun ɩnʋ lɔ́wa amʋ́ ifú. Mʋ́ sʋ Mose óó lɛ́blɩ́ ɔbɛ́ɛ, “Ifú lahá mɩ́ ndɛkpɩnkɩ́!” \p \v 22 Mlɩ mʋ́ á, \w Sionbʋ\w* asɩ mlɩlaba. Bulu Ɔkɩankpapʋ amʋ wúlu yilé, igyi ɔsʋ́sʋ́ Yerusalem pʋ́ Bulu-abɔpʋ mpɩ́m-mpɩ́m ansɩ́ ogyíkpa mlɩlaba. \v 23 Bulu bitɩ́ ámʋ abí, bʋgyi ahá ámʋ́ʋ́ bawánlɩ́n amʋ́ adá ɔsʋ́sʋ́ ámʋ ofíakpa mlɩlaba. Bulu, ogyi ahá fɛ́ɛ́ asʋ́n ogyípʋ́ amʋ wá mlɩlaba. Mlɩlaba ahá ámʋ́ʋ́ Bulu latsú amʋ́ ánɩ́ bafʋn amʋ akláa wá. \v 24 Yesu wá mlɩlaba. Mʋgyí Bulu mʋa anyánkpʋ́sa nsɩnɛ́ ntam ɔma ɔlɩɩ́pʋ́ nɩ. Yesu obugya wúnyáhɛ amʋ́ʋ́ ɩlɔpʋ yilé ba dʋn \w Habel\w* obugya amʋ wá mlɩlaba. \p \v 25 Mʋ́ sʋ mlɩkɩ wankláán, mɛ́nɩ mlɩméekiná Bulu ámʋ́ʋ́ ɔdɛ mlɩ asʋ́n bláa amʋ. Tsúfɛ́ Israelfɔ ámʋ́ʋ́ bekiná asʋ́n ánɩ́ ɔlɔwa Mose blɩ́ Sinaibʋ asɩ nu ámʋ bʋmɛtalɩ́ srɩ́ sí ɩsʋbɩtɩ́ ámʋ. Nɩ́ anɩ ɛ́ akíná ɔhá ánfɩ ɔdɛtɔɩ́ tsú ɔsʋ́sʋ́ ánfɩ ɔmɛ nu á, anɩ ɩsʋbɩtɩ́ bɔ́dʋn amʋ́ klɛ́. \v 26 Brɛ́á Bulu lɔ́tɔɩ́ Sinaibʋsʋ á, mʋ ɔmɛ lɛ́ha ɔsʋlʋ́ʋ lɛkpɩnkɩ́. Támɛ séi á, alahɩ́ɛ́ ɔbɛ́ɛ, “Nɛ́trá kpɩnkɩ́ ɔsʋlʋ́ʋ ɔtsáwʋlɛ, kpɩ́nkɩ́ ɔsʋ́sʋ́ ɛ́ tsɩ́a mʋ́tɔ́.” \v 27 “Nɛ́trá kpɩnkɩ́ mʋ́ ɔtsáwʋlɛ” anfɩ idesuná ánɩ́ Bulu ɔbɛ́kpɩnkɩ́ atɔ bwɛhɛ́ ámʋ, lɛ́ mʋ́ ɩnʋ. Tɔ́á ɩmɛ́ɛkpɩnkɩ́ ɛkɛkɛɛkɛ pɛ́ obésian. \p \v 28 Mʋ́ sʋ mlɩha ada Bulu ɩpán. Tsúfɛ́ iwíegyí ánɩ́ ɩmɛ́ɛkpɩnkɩ́ abénya tsú mʋ wá. Mlɩha abu mʋ, anya mʋ ifú, mɛ́nɩ abégyi mʋ ansɩ́. \v 29 Tsúfɛ́ lɛ́lɛ́ mʋ́ á, ogyá anɩ Bulu ámʋ gyí, ɔtɔhɔ atɔ́ plɩ́plɩ́plɩ́plɩ́. \c 13 \rem Proofread 07-07-09 \s1 Alɩá Abégyi Bulu Ansɩ́ \p \v 1 Mlɩkɩta mlɩ aba Akristofɔ dwɛtɔ kínkíínkín. \v 2 Mlɩmátan afɔɔ́hɔsʋ. Tsúfɛ́ mʋ́lɛ́ha akʋ bɔhɔ Bulu-abɔpʋ afɔɔ́, ɩmɔwankɩ́ amʋ́ nɩ́. \v 3 Mlɩkaɩn obu adɩpʋ́sʋ́, fɛ́ mlɩa amʋ́nyɔ dá obu. Mlɩkaɩn ahá ánɩ́ bʋdɛ ɩwɩɔsɩn wúunsʋ, fɛ́ mlɩa amʋ́nyɔ dɛ́ ɩwɩɔsɩn ámʋ wúun. \p \v 4 Akúlu mʋ́a aká bʋbúu aba amʋ́ abatsiátɔ. Ɔkʋkʋ mádalɩ mʋ ba ɔma, tsúfɛ́ Bulu ɔbɛ́bɩtɩ́ ahá ánɩ́ bʋda ahá ánɩ́ bʋmegyí amʋ́ akúlu ntɛ́ɛ amʋ́ aká wá, pʋ́ mbʋa atɔpʋ́ fɛ́ɛ́ ɩsʋ. \p \v 5 Kɔ́ba asʋ́n ɩmádʋn mlɩ ɔdwɛ wa. Tɔ́á mlɩbʋ igyí mlɩ ansɩ́, tsúfɛ́ Bulu lablɩ́ ɔbɛ́ɛ, “Mmɛ́ɛnatɩ́ sí mlɩ, ntɛ́ɛ kíná mlɩ ɛkɛkɛɛkɛ.” \v 6 Mʋ́ sʋ abɛ́talɩ́ wá klʋn blɩ́ anɩaa, \q1 “Mɩ́ Wíe Bulu gyí mɩ́ ɔbʋápʋ. \q2 Mʋ́ sʋ tɔtɔ mɔ́ɔwa mɩ́ ifú. \q1 Ntɔ nyankpʋsa ɔbɛ́talɩ́ bwɛ́ mɩ́?” \p \v 7 Mlɩkaɩn mlɩ nkpá agyápʋ amʋ́ʋ́ begyankpá bláa mlɩ Bulu asʋ́n ámʋsʋ. Mlɩkɩ alɩá bɔpʋtsíá, amlɩnya hógyi fɛ́ amʋ́. \v 8 Alɩ ámʋ́ʋ́ Yesu Kristo gyí ígye ámʋ a, alɩ ógyi ndɛ, alɩ kɛ́n obétsiá brɛ́ fɛ́ɛ́ ɛ́ nɩ́. \v 9 Mʋ́ sʋ mlɩmáha atosunáhɛ́ ɔtsan-ɔtsan igyi mlɩ ansɩ́, ɩbɩtɩa mlɩ lɛ ɔkpa wankláán ámʋsʋ. Ɩbʋ alɛ́á mlɛ́ha Bulu ɔbɔ́wa awɩtɔlɛ há mlɩ ɔŋɛ́tɔ́ ɔwʋnlɩ́n, megyí atogyihɛ mbla, ánɩ́ ɩtamawá labi kʋkʋ há mʋ́sʋ́ agyípʋ́sʋ gyí. \p \v 10 Anɩbʋ \w afɔdɩɛ-asubwi\w* kʋá igyí ahapʋ́ ámʋ́ʋ́ bɛha Bulu igyí ɔsʋlʋ́sʋ nfɩ ámʋ bʋma ɔkpa gyi mʋ́sʋ́ atɔ́. \v 11 Bulu igyí ɔhapʋ́ dɛhɛn tɔpʋ́ mbwɩ obugya wíé Ɔwankɩ́kpátɔ Ɔwankɩ́kpá ɩnʋ yɔ́bɔ amʋ́ lakpan ɩwɩ afɔdɩɛ, bʋtɔpʋ́ aye amʋ mʋ́ ya mmuátse, yɔ́wa mʋ́ ogyá. \v 12 Ɩ́nɩ sʋ́ Yesu ɛ́ lówu mmuátse, mɛ́nɩ ɔbɔ́pʋ mʋ onutó obugya gyʋ́ra mʋ ahá, amʋ́ lakpan sʋ nɩ́. \v 13 Mʋ́ sʋ mlɩha adalɩ yɔ mʋ wá mmuátse ɩnʋ, abʋkpɔɩ anɩa mʋnyɔ. \v 14 Tsúfɛ́ anɩmá wúluá ibétsiá yɔ́ ɔsʋlʋ́sʋ nfɩ. Anɩgyó wúlu amʋ́ʋ́ ɩbá ámʋ. \v 15 Mʋ́ sʋ mlɩha atsʋn Yesusʋ akanfʋ Bulu, ɩbwɛ afɔdɩɛ ánɩ́ anɩdɛ́pʋhá mʋ ekekegyíɛkɛ. Mʋ́gyí ɔnɔ́tɔ́ asʋ́n ánɩ́ anɩdɛ́pʋwá anɩ Wíe numnyam nɩ. \v 16 Mlɩmátan awɩtɔlɛwasʋ. Mlɩye mlɩ atɔ́tɔ́ ha aba, tsúfɛ́ mʋ́ aná gyí afɔdɩɛá itegyi Bulu ansɩ́ nɩ́. \p \v 17 Mlɩbu mlɩ nkpá agyápʋ, amlɩba ɩwɩasɩ ha amʋ́. Tsúfɛ́ bʋtamadá ɔkpʋ́nʋ́ mlɩ ɔklásʋkɩ́ɩ sʋ. Bʋyin ánɩ́ bɛ́yɛlɛ alɩá bɔpʋkɩ anɩ ɔklásʋ ɔnɔ́ Bulu ansɩ́tɔ́. Mlɩha amʋ́ abʋbwɛ amʋ́ agyʋ́má ansigyísʋ́, megyí nwɛsʋ. Nɩ́ megyí alɩ á, ɩmɔ́ɔwa labi kʋkʋ há mlɩ. \p \v 18 Mlɩtsia bɔ mpáɩ ha anɩ. Nyin ánɩ́ anɩ klʋn mɛdɛ́ anɩ pɔ́n ha, támɛ anɩdékléá abétsiá tsiátɔ́ wankláán brégyíbrɛ́. \v 19 Nhɩ́ɛ́ ndekléá mlɩbɔ́ɔ mpáɩ, Bulu ɔháa mɩ́ ansanki ba mlɩ wá nkenyɔ́ ánfɩtɔ kótóó. \s1 Mpáɩ Tráhɛ \p \v 20-21 Iwilwii Ɔhapʋ́ Bulu, ɔlɔkʋsʋ́a anɩ Wíe Yesu Kristo tsú afúlitɔ ámʋ ɔháa amlɩtalɩ bwɛ yilé kugyíkʋá odeklé. Ndɛ mʋ kokóli mbɛ́ɛ, ɔtsʋ́ʋn Yesu Kristosʋ ɔbwɛ tɔ́á odeklé anɩtɔ. Yesu gyí akúfa Ɔkpapʋ́ kpɔnkpɔntɩá Bulu lɔ́pʋ mʋ obugya ká ntam amʋ́ʋ́ ɩbʋ ɩnʋ brɛ́ fɛ́ɛ́, mʋa mʋ akúfa, bʋgyi mʋ ahá amʋ nsɩnɛ́ nɩ́. Numnyam ɩbwɛ́ɛ mʋ klɛ yɔ́fʋn brɛ́á ɩtamatá! \w Amen.\w* \s1 Ɩklá \p \v 22 Mɩ́ apíó, ɩbʋ mʋ́tɔ́á ɔwʋlʋ́ kútúklú nawánlɩ́n sɩ́sɩ́ mlɩ. Támɛ nobwíí ɩpa, mlɩyaa asʋ amlɩnu mʋ́tɔ́ asʋ́n ánɩ́ ndɛpʋwá mlɩ ɔwʋnlɩ́n. \v 23 Ndɛ mlɩ ɩbɩ ha ánɩ́ balɛ́ anɩ píó Timoteo obu. Nɩ́ ɔlɔwa ɔsa bɔtʋ mɩ́ nfɩ mʋ́ á, nɛ́kpa mʋ abɛ́ba bɛkɩ mlɩ. \p \v 24 Nɛhá mlɩ nkpá agyápʋ pʋ́ Bulu ahá atráhɛ fɛ́ɛ́ itsiá. Akristofɔ ámʋ́ʋ́ bʋbʋ Italia ɔmátɔ́ ámʋ ɛ́ bɛhá mlɩ itsiá. \p \v 25 Ndɛ Bulu kokóli mbɛ́ɛ, ɔwáa awɩtɔlɛ ha mlɩ fɛ́ɛ́! \w Amen\w*!