\id GAL NKO Paul's Letter to the Galatians in the Nkonya Language of Ghana \h Galatiafɔ \toc1 Ɔwʋlʋ́á Paulo Lɔ́wanlɩ́n Sɩ́sɩ́ Galatiafɔ \toc2 Galatiafɔ \toc3 Gal. \mt2 Ɔwʋlʋ́á Paulo Lɔ́wanlɩ́n Sɩ́sɩ́ \mt1 Galatiafɔ \c 1 \rem Proofread 06-07-09 \p \v 1 Mɩ́ \w sumbí ɔyɔpʋ́\w* Paulo dɛ́ ɔwʋlʋ́ ánfɩ wanlɩ́n. Megyí anyánkpʋ́sa ntɛ́ɛ ɔhaa lɔ́wa mɩ́. Yesu Kristo mʋa anɩ Sɩ́ Bulu ámʋ́ʋ́ ɔlɔkʋsʋ́a mʋ tsú afúlitɔ ámʋ lɔ́wa mɩ́. \v 2 Ndɛ mʋ́ wanlɩ́n sɩ́sɩ́ ɔpasua ánɩ́ ɩbʋ Galatia ɔsʋlʋ́sʋ fɛ́ɛ́. Mɩ́a Akristofɔá bʋbʋ nfɩ fɛ́ɛ́ anɩdɛ́ mlɩ itsiá ha anɩa, \p \v 3 “Anɩ Sɩ́ Bulu mʋa anɩ Wíe Yesu Kristo bʋgyíi mlɩ bʋalɛ, abʋha mlɩ iwilwii.” \p \v 4 Yesu anfɩ lési ɩwɩ há bɔmɔ mʋ anɩ lakpan sʋ, mɛ́nɩ ɔbɛ́lɛ anɩ tsú ɔyɩ́ laláhɛ anfɩtɔ; fɛ́ alɩ ámʋ́ʋ́ anɩ Sɩ́ Bulu lɛ́hɩɛ yáɩ́ ámʋ. \v 5 Akánfʋ Bulu brɛ́ fɛ́ɛ́. \w Amen!\w* \s1 Asʋn Wankláán Kʋkʋ Má Ɩ́nɩ Ɔma \p \v 6 Mlɩ Galatiafɔ, mlɩ ɩwɩ lawá mɩ́ ifú ánɩ́ mlɩlawúna yinkí Bulu ɔma. Bulu lɔ́tsʋn Kristo awɩtɔlɛsʋ tɩ́ mlɩ ɔbɛ́ɛ, mlɩbɔ́bwɛ mʋ ahá. Mlɩkɩ alɩá mlɩlawúna mlɩdɛ́ asʋn bambá hɔ́ɔ mlɩaa, mʋ́gyí \w asʋn wankláán\w* ámʋ. \v 7 Támɛ ɩna ɔtsan há asʋn wankláán ámʋ. Aha akʋ dékléá béyintá mlɩ agywɩɩn, abʋtsɛ Kristo asʋn wankláán ámʋ. \v 8 Támɛ nɩ́ anɩ, ntɛ́ɛ \w Bulu-ɔbɔpʋ\w* ɔkʋ kʋ́ráá lótsu ɔsʋ́sʋ́ bá, bɛda asʋn wankláán bambá kʋ ɔkan súná mlɩ, ɩna ɔtsan há mʋ́ ámʋ́ʋ́ anɩlɛ́bláa mlɩ ámʋ a, Bulu ɔlwɩ́ɩ mʋ. \v 9 Nakʋ́ blɩ́ asʋ́n ánfɩ, támɛ ntráa ndɛ mlɩ bláa mbɛ́ɛ, nɩ́ ɔkʋ ɔbá bɛda Bulu asʋn wankláán bámbá kʋ ɔkan súná mlɩ, ɩna ɔtsan há mʋ́ ámʋ́ʋ́ anɩlɛ́bláa mlɩ ámʋ a, Bulu ɔlwɩ́ɩ mʋ. \p \v 10 Megyí bɛɛ, ndekléá ahá bʋdwɛ́ɛ mɩ́. Ó-o! Bulu mboún ndekléá ɔdwɛ́ɛ mɩ́. Nɩ́ ntráa ndekléá ahá bʋdwɛ́ɛ mɩ́ á, tɛkɩ mmegyí Kristo osúmbi. \s1 Paulo Sumbí Ɔyɔpʋ́ Bwɛ \p \v 11 Mɩ́ apíó, ndekléá ɩwánkɩ mlɩ ánɩ́ Bulu asʋn wankláán ámʋ́ʋ́ ndɛ mʋ́ ɔkan da ámʋ imotsú nyankpʋsa agywɩɩntɔ. \v 12 Megyí ɔhaa wá notsúa mʋ́, ntɛ́ɛ ɔkʋ lósuná mɩ́. Yesu Kristo onutó lɛ́lɛ mʋ́ súná mɩ́. \p \v 13 Tsúfɛ́ mlɩlanú mɩ́ tsiátɔ́ asʋ́n, alɩá ngyi brɛ́á mbuo \w Yudafɔ\w*-osum ámʋ, pʋ́ alɩá nɛhɩɛ dɩ́nká Bulu ɔpasua ámʋsʋ, nɔbɔ mbɔ́dɩ́á nɛ́hɩ amʋ́ fɛ́ɛ́. \v 14 Nɔhɔ gyankpa mɩ́ abatɔ Yudafɔ-osum ámʋtɔ, pʋ́ alɩá nɔwa nsi gyi mɩ́ anáin amándɩ́ɛ́ kugyíkʋsʋ. \p \v 15 Támɛ Bulu lɔ́wa awɩtɔlɛ há mɩ́. Ɔlɛlɛ mɩ́ yáɩ́ tsú brɛ́á mbʋ mɩ́ yín ɩwɩtɔ, ɔlɛtɩ mɩ́ ɔbɛ́ɛ, nyɔ́ mʋ agyʋ́má. \v 16 Ɔlɛlɛ mʋ Bi ámʋ súná mɩ́, mɛ́nɩ nɛ́da mʋ ɩwɩ asʋn wankláán ɔkan ahá ánɩ́ bʋmegyí Yudafɔtɔ. Mmɔyɔ ɔhaa wá mbɛ́ɛ, osúna mɩ́ asʋ́n alɩ brɛ́ ámʋtɔ. \v 17 Mmɔyɔ Yerusalem mbɛ́ɛ, noyówun Kristo sumbí ayɔpʋ́ ámʋ́ʋ́ bʋbʋ ɩnʋ asa nɛba amʋ ɛ́. Mboún nɛnatɩ́ laa yɔ́ Arabia ɔsʋlʋ́sʋ, neyinkí ba Damasko wúlutɔ. \v 18 Yesu lɛ́lɛ ɩwɩ súná mɩ́, mʋ́ ofi-saasɩtɔ á, nɔyɔ Yerusalem yówun sumbí ɔyɔpʋ́ Kefa ánɩ́ bʋtɛtráa tɩ mʋ Petro, netsiá mʋ wá nkɛ dúanu (15). \v 19 Mmɛtrá wun sumbí ɔyɔpʋ́ ɔkʋkʋ dʋn anɩ Wíe Yesu mʋ gyama Yakobo. \p \v 20 Ɔnɔkwalɩ asʋ́n ndɛwanlɩ́n sɩ́sɩ́ mlɩ. Bulu yin ánɩ́ mmɛdɛ́ afunu wa. \p \v 21 Mʋ́ ɔma a, nɔyɔ Siria pʋ́ Kilikia ɔsʋlʋ́sʋ. \v 22 Alɩ brɛ́ ámʋtɔ á, Akristofɔ ɔpasua ámʋ́ʋ́ ɩbʋbʋ Yudea ɔsʋlʋ́sʋ ámʋ bʋmɔkʋ́nyá bɩ́ mɩ́. \v 23 Mʋ́á bʋdenu tsú mɩ́ ɩwɩ fɛ́ɛ́ gyí, ahá bʋdɛblɩ́ bɛɛ, “Oyin ámʋ́ʋ́ ɔdɩn anɩsʋ ámʋ ná ɔdɛ hógyi amʋ́ʋ́ anɩdɛ́ mʋ́ asʋ́n blɩ́, ɔdɛ anɩ itin ka ámʋ kɛ́n ɔkan da.” \v 24 Ɩna mɩ́ sʋ bɛkanfʋ́ Bulu. \c 2 \rem Proofread 06-07-09 \s1 Paulo Mʋa Sumbí Ayɔpʋ́ Atráhɛ Amʋ \p \v 1 Nfí dúana ɔma a, mɩ́a Barnaba anɩlɛ́kpa Tito buo ɩwɩ, yínkí yɔ́ Yerusalem. \v 2 Bulu lɛ́lɛ súná mɩ́ ánɩ́ nyɔ́ ɩnʋ, sʋ́ nɔyɔ. Alɩá mɩ́ agyʋ́má mɔ́ɔbwɛ kpaalɩ sʋ á, negyankpá lɛ́ asʋ́ntɔ́ súná ɔpasua ahandɛ amʋ nkʋlɛ ɩtsɛ́tɔ́. Nɛbláa amʋ́ \w asʋn wankláán\w* ámʋ́ʋ́ nna ndɛ mʋ́ ɔkan da ahá ánɩ́ bʋmegyí \w Yudafɔtɔ\w* ámʋ. Botsulá dɩ́nká mʋ́sʋ́. \v 3 Ɩbʋ mʋ́tɔ́ ánɩ́ Griikiyin Tito amʋ́ʋ́ anɩlɛ́kpa buo ɩwɩ ámʋ gyí, támɛ bʋmɛhɩɛ mʋ bɛɛ, ɔtɩ́ɩn \w keté\w*. \v 4 Ɩbʋ mʋ́tɔ́á Akristofɔ afunupʋ akʋá bɛkɩ ansɩ́ bowie anɩtɔ bekleá ɔtɩ́ɩn keté. Tsúfɛ́ bodunká ánɩ́ béyintá ɩwɩsʋtsiá amʋ́ʋ́ Kristo Yesu lahá anɩ ámʋ; abʋbwɛ anɩ amli nkpábi ha Yudafɔ mbla ámʋ. \v 5 Támɛ anɩmési ɩwɩ há amʋ́ kpalobí kʋ́ráá, mɛ́nɩ ɔnɔkwalɩá ɩbʋ asʋn wankláán ámʋtɔ ɩmɛ́ɛtsɛ ha mlɩ. \p \v 6 Ɔpasua ahandɛ amʋ́ʋ́ bʋbʋ ɩnʋ ámʋ bʋmɛbláa mɩ asʋansʋ bɛɛ, mpʋ́tsɩa asʋ́n wankláán ámʋ́ʋ́ ndɛblɩ́ ámʋtɔ. (Ɩ́nɩá ndɛ amʋ́ tɩ ahandɛ kʋ́ráá á, megyí bɛɛ, amʋ́ handɛ amʋ ɩbʋ mɩ labi, tsúfɛ́ Bulu mʋ́ tamakɩ ɔhaa ansɩ́tɔ́.) \v 7 Támɛ ahandɛ amʋ bowun ánɩ́ Bulu lɔ́pʋ asʋn wankláán ámʋ há mɩ́ ɔbɛ́ɛ, ndáa mʋ́ ɔkan ahá ánɩ́ bʋmegyí Yudafɔtɔ,\f + \fr 2:7 \fq Ahá ánɩ́ bʋmegyí Yudafɔ \ft támatɩn keté. Yudafɔ gyí keté atɩ́npʋ.\f* fɛ́ alɩá ɔlɔpʋhá Petro ɛ́ ɔbɛ́ɛ, ɔdáa mʋ́ ɔkan Yudafɔtɔ. \v 8 Tsúfɛ́ Bulu lɛ́ha Kefa ánɩ́ bʋtɛtráa tɩ mʋ Petro túmi, ogyi mʋ \w sumbí ɔyɔpʋ́\w* Yudafɔtɔ. Mʋ kɛ́n láhá mɩ́ túmi, ngyi mʋ sumbí ɔyɔpʋ́ ahá ánɩ́ bʋmegyí Yudafɔtɔ ɛ́ nɩ́. \v 9 Ɩnʋ á, ɩlɔwankɩ́ Yakobo mʋa Petro pʋ́ Yohane amʋ́ʋ́ bʋhɩ́ɛ́ bʋgyi ɔpasua ámʋ ɔtan ámʋ ánɩ́ Bulu lápʋ́ alɩ agyʋ́má ánfɩ kíé mɩ́. Mʋ́ sʋ bɔwa mɩ́a Barnaba ɩbɩ, pʋ́súná ánɩ́ anɩlabwɛ́ kʋlɛ. Botsulá ánɩ́ mɩ́a Barnaba ayɔ́ agyʋ́má ahá ánɩ́ bʋmegyí Yudafɔtɔ, amʋ́ ɛ́ abʋyɔ agyʋ́má Yudafɔtɔ. \v 10 Mʋ́á bodunká tsú anɩ wá gyí, akáɩn amʋ́tɔ́ ahá ánɩ́ bʋma tɔtɔsʋ. Mʋ́ kɛ́n gyí tɔ́á ndekléá nɔ́bwɛ ɛ́ nɩ́. \s1 Paulo Ɩyɩnwa Wá Petro \p \v 11 Támɛ brɛ́á Petro lɛ́ba Antiokia wúlutɔ á, nɔwa ɩyɩn wá mʋ ahá ansɩ́tɔ́, tsúfɛ́ tɔ́á ɔlɔbwɛ itépí ma alɛ. \v 12 Brɛ́á ɔlɛba a, mʋa ahógyipʋá bʋmegyí Yudafɔ bʋtɔwá ɩbɩ gyi atɔ́, támɛ Yudafɔ akʋ benya tsú Yakobo wá ba pɛ́, ɔlɛbɩtɩ́ ɩwɩ lɛ́ ahá ámʋtɔ, tsúfɛ́ ɔdɛ ahógyipʋ amʋ́ʋ́ bɛɛ bʋtɩ́n keté ámʋ ifú nya. \v 13 Ɩ́nɩá ndɛblɩ́ á, Yudafɔ atráhɛ amʋ ɛ́ bʋbuo Petro apinabwɛbí ánfɩ. Barnaba óó léyinkí yɔ́ obuo amʋ́. \v 14 Nowun ánɩ́ amʋ́ bwɛhɛ́ ámʋ ɩmɛkanáa ɔnɔkwalɩá ɩbʋ asʋn wankláán ámʋtɔ. Mʋ́ sʋ nɛbláa Petro ahá ámʋ fɛ́ɛ́ ansɩ́tɔ́ mbɛ́ɛ, “Petro, Yudayin fʋgyi, támɛ fʋmɛdɛ́ Yudafɔ amándɩ́ɛ́sʋ́ gyí. Ɔmátɔ́fɔ amándɩ́ɛ́sʋ́ fʋdegyí. Ntogyi sʋ́ fʋdɛ ahá ámʋ́ʋ́ bʋmegyí Yudafɔ ámʋ hɩɛ fɛɛ, bʋbwɛ́ɛ Yudafɔ amándɩ́ɛ́ ánɩ́ fakíná?” \s1 Hógyisʋ́ Bulu Tɔtsʋn Hɔ Yudafɔ Pʋ́ Ɔmá Bámbásʋ́fɔ Nkpa \p \v 15 Yudafɔ lɔ́kwɩɩ́ mɩ́a fʋnyɔ. Megyí ahá ámʋ́ʋ́ bʋmegyí Yudafɔ, bʋmeyín Bulu mbla ámʋtɔ atsú. \v 16 Támɛ anɩ Yudafɔ Akristofɔ ámʋ mʋ́ anɩyin ánɩ́ megyí Mose mbla ámʋsʋ gyí sʋ Bulu totsú ɔha ánɩ́ mʋ asʋ́n da ɔkpa mʋ ansɩ́tɔ́, nkɛ́tɩ Yesu Kristo hógyi. Mʋ́ sʋ anɩlahɔ mʋ gyi, mɛ́nɩ Bulu ɔbɔ́tsʋn mʋ hógyi amʋsʋ há anɩ asʋ nɩ́. Tsúfɛ́ nɩ́ mbla ámʋsʋ gyí sʋ mʋ́ á, tɛkɩ ɔhaa méegyi asʋ Bulu ansɩ́tɔ́. \v 17 Anɩdédunká ánɩ́ Bulu ɔtsʋ́ʋn anɩ Kristo hógyisʋ, otsu anɩ ánɩ́ anɩ asʋ́n da ɔkpa mʋ ansɩ́tɔ́. Támɛ nɩ́ Yudafɔ akʋ bʋdɛ anɩ mboún kɩ́ɩ lakpan abwɛpʋ́ á, mʋ́mʋ́ imosuná ánɩ́ asʋkpan Kristo dɛ́ anɩ suná a? Ɛkɛkɛɛkɛ! \v 18 Nɩ́ nakíná Mose mbla ámʋ, láyɔ́ ndɛ mʋ́sʋ́ gyí a, mʋ́mʋ́ ilosuná ánɩ́ ɩtɔ laláhɛ nɔyɔ ndɛbwɛ á. \v 19 Tsúfɛ́ Mose mbla ámʋ ilosuná ánɩ́ nawú. Ɩlɛha negyi ɩwɩ, mɛ́nɩ nétsiá nkpa pɔpwɛ há Bulu. Mɩ́a Kristonyɔ bɛda mántá \w oyikpalíhɛsʋ\w* ɔŋɛ́tɔ́. \v 20 Mʋ́ sʋ ntsie nkpa séi, támɛ megyí mɩ́ onutó tsíe nkpa ɔsʋlʋ́ʋ anfɩsʋ. Kristo, ogyi Bulu mʋ Bi ámʋ tsíe mɩtɔ. Mʋlɔ́dwɛ mɩ́, bowu há mɩ́. Mʋ hógyi sʋ́ ntsie nkpa. \v 21 Mʋ́ sʋ mmɛdɛ́ Bulu awɩtɔlɛ amʋ kiná. Tsúfɛ́ nɩ́ Mose mbla ámʋ sʋ́ ɔha obégyi asʋ Bulu ansɩ́tɔ́ á, mʋ́mʋ́ kpaalɩ Kristo lówu! \c 3 \rem Proofread 06-07-09 \s1 Mbla Ámʋsʋ Gyí Ntɛ́ɛ Kristo Hógyi \p \v 1 Óo Galatiafɔ aha mimláhɛ! Ma lálɛ́ mlɩ ansɩ́ alɩ? Megyí mlɩ onutó ansɩ́tɔ́ bɛhɩɛ lɛ́ súná mlɩ alɩá bɛda Yesu Kristo mántá oyikpalíhɛsʋ, mɔ́ mʋ? \v 2 Nfɩ́tɛ mlɩ asʋn kua kʋlɛ. Mose Mbla ámʋsʋ gyí lɛ́ha mlɩlénya \w Ɔŋɛ Wankɩ́hɛ́\w* amʋ lóó, ntɛ́ɛ \w asʋn wankláán\w* ámʋ́ʋ́ mlɩlónu, mlɩdɛ́ mʋ́sʋ́ hógyi amʋ sʋ? \v 3 Aha mimláhɛ mlɩlɔ́kʋkʋ mlɩgyí alɩ á? Ɩ́nɩá mlɩlɔ́pʋ Ɔŋɛ Wankɩ́hɛ́ amʋ tsúa mlɩ Kristotɔtsiá asɩ mɛ́, mlɩ onutó túmi mlɩaa mlɔ́pʋmɔ́ mʋ́ ɔnɔ́ ngya? \v 4 Kpaalɩ sʋ́ mlɩlówun ipian ámʋ fɛ́ɛ́ asʋn wankláán ámʋ sʋ? Megyí kpaalɩ sʋ! \v 5 Ntráa fɩtɛ mlɩ. Mlɩ Mose mbla ámʋsʋ gyí sʋ́ Bulu lapʋ́ Ɔŋɛ Wankɩ́hɛ́ ámʋ há mlɩ, ɔdɛ ofúla ɛ́ bwɛ mlɩtɔ? Ɛkɛkɛɛkɛ! Alɩá mlɩlónu asʋn wankláán ámʋ, hɔ mʋ́sʋ́ gyí sʋ́ ɔlɔpʋhá mlɩ. \p \v 6 Mlɩpʋkɩ anɩ náin \w Abraham\w*. Ɩbʋ Bulu asʋn wanlɩ́nhɛ́ amʋtɔ ánɩ́, “Abraham lɔ́hɔ Bulu gyi. Mʋ́ sʋ Bulu lótsu mʋ ánɩ́ mʋ asʋ́n da ɔkpa.” \v 7 Mʋ́ sʋ ilehián ánɩ́ mlɛ́bɩá ahá ámʋ́ʋ́ bɔhɔ Bulu gyi amʋ gyí Abraham abí onutó nɩ́. \v 8 Bulu asʋn wanlɩ́nhɛ́ amʋ lɛ́blɩ́ yáɩ́ ánɩ́ Bulu ɔbɔ́tsʋn ahá ámʋ́ʋ́ bʋmegyí Yudafɔ ámʋ hógyisʋ, tsú amʋ́ ánɩ́ amʋ́ asʋ́n da ɔkpa. Ɩ́nɩ sʋ́ Bulu lɛ́bláa Abraham asʋn wankláán ámʋ dodoodo ɔbɛ́ɛ, “Fʋ́sʋ́ nɔ́tsʋn yulá ɔsʋlʋ́sʋ ahá fɛ́ɛ́.” \v 9 Abraham lɔ́hɔ Bulu gyi. Mʋ́ sʋ Bulu lóyulá mʋ. Mʋ́ sʋ séi ánfɩ á, Bulu ɔbɔ́pʋ oyúla amʋ́ʋ́ ɔlɔpʋyúlá Abraham amʋ yúlá ahá ánɩ́ bahɔ Kristo gyi. \p \v 10 Támɛ ɩlwɩɩ́ dɩn ahá ánɩ́ amʋ́ ansɩ́ dɩn Mose mbla ámʋsʋ gyísʋ. Tsúfɛ́ bɔwanlɩ́n wá Bulu asʋ́n ámʋtɔ bɛɛ, “Bulu lalwɩ́ɩ́ ɔhagyíɔha ánɩ́ omegyi mbla ámʋ́ʋ́ bɔwanlɩ́n wá Bulu mbla ɔwʋlʋ́tɔ́ ámʋ fɛ́ɛ́sʋ́.” \v 11 Séi á, ɩlawánkɩ́ ánɩ́ ɔhaa má ɩnʋá mʋ mbla ámʋsʋ gyí sʋ Bulu obótsu mʋ ánɩ́ mʋ asʋ́n da ɔkpa. Tsúfɛ́ Bulu asʋn wanlɩ́nhɛ́ amʋ lɛ́blɩ́ ɔbɛ́ɛ, “Ɔhá ánɩ́ mʋ hógyi sʋ Bulu latsú mʋ ánɩ́ mʋ asʋ́n da ɔkpa obénya nkpa.” \v 12 Mbla ámʋsʋ gyí mɛná hógyisʋ, támɛ Bulu asʋn wanlɩ́nhɛ́ amʋ lɛ́blɩ́ ɔbɛ́ɛ, “Ɔhagyíɔha ánɩ́ otegyi mbla ámʋsʋ ɔbɔ́tsʋn mʋ́sʋ́ nyá nkpa.” \p \v 13 Támɛ anɩ sʋ́ Kristo lémlí ɔha lwɩɩ́hɛ́ brɛ́á bɛda mʋ mántá oyikpalíhɛ amʋsʋ. Mʋ́ sʋ ɔlɛlɛ anɩ tsú ɩlwɩɩ́ ámʋ́ʋ́ mbla ámʋ lɛ́tɩ há anɩ ámʋ asɩ. Tsúfɛ́ Bulu asʋn wanlɩ́nhɛ́ ámʋ lɛ́blɩ́ ɔbɛ́ɛ, “Ɩlwɩɩ́ dɩn ɔhagyíɔha ánɩ́ bɛda mántá oyísʋ́.” \v 14 Kristo lówu, mɛ́nɩ Bulu ɔbɔ́pʋ oyúla amʋ́ʋ́ ɔlɛhɩɛ há Abraham amʋ kɛ́n yúlá ahá ánɩ́ bʋmegyí Yudafɔ, mɛ́nɩ abɔ́tsʋn anɩ Kristo Yesu hógyisʋ nyá Ɔŋɛ Wankɩ́hɛ́ amʋ́ʋ́ ɔlɛhɩɛ ámʋ. \s1 Mbla Ámʋ Pʋ́ Bulu Nhɩhɩɛ́ \p \v 15 Mɩ́ apíó, mpʋ́ʋ ndɛ tsiátɔ́ asʋ́n kʋ flo asʋ́n ánfɩ ha mlɩ. Alɩ ámʋ́ʋ́ ɔha ɔdɩ́nká ibwi mʋ asʋ́nsʋ́ ɔbɛ́ɛ, ɔkʋ ogyíi mʋ atɔ́, ɔhaa má ɔkpa tsɛ mʋ́, ntɛ́ɛ lɛ́ ɩkʋ mʋ́tɔ́ ámʋ a, alɩ igyi ntam amʋ́ʋ́ Bulu lɛ́ka há Abraham amʋ ɛ́ nɩ́. \v 16 Anɩ náin Abraham mʋa mʋ nanyɔ Bulu lɛ́ka ntam há. Alɩ asʋ́n ánfɩ imosuná ánɩ́ mʋ aná tsɔtsɔɔtsɔ, mboún mʋ na ɔkʋlɛ pɛ́. Mʋ na ámʋ gyí Kristo a. \v 17 Asʋ́n ánɩ́ ndɛblɩ́ gyí, Bulu lɛ́ka ntam há anɩ náin Abraham, ɔlɛdɩnká ibwi mʋ́sʋ́ pʋ́súná ánɩ́ obégyi mʋ́sʋ́. Mbla ámʋ́ʋ́ ɔlɔwa há Mose nfí lafana adʋasa (430) ɔma amʋ mɛ́ɛtalɩ́ ká ntam amʋ́ʋ́ ɔlɛdɩnká ibwi mʋ́sʋ́ ámʋtɔ, ntɛ́ɛ tsɛ mʋ́ ɛkɛkɛɛkɛ. \v 18 Tsúfɛ́ nɩ́ mbla ámʋsʋ gyí sʋ ɔha ɩbɩ bɛ́da agyapadɩɛ ámʋ́ʋ́ Bulu lɛ́hɩɛ yáɩ́ ámʋ a, mʋ́mʋ́ megyí hɩɛ Bulu lɛ́hɩɛ mʋ́ yáɩ́ Abraham. Támɛ ɔnɔkwalɩ amʋ gyí, kie ɔlɔpʋkíé mʋ. \p \v 19 Mʋ́mʋ́ labi mɔmʋ mbla ámʋ bʋ? Bulu lɔ́pʋ mʋ́ ɛ́ mántá mʋ́sʋ́, mɛ́nɩ ibósuná ahá tɔ́á lakpan gyí. Támɛ ɔlɔwa mbla ámʋ ánɩ́ ibétsiá alɩɩ yɔ́fʋn brɛ́á Abraham mʋ na ámʋ ɔbɛ́ba. Mʋgyí mʋ atɔ́ ogyípʋ́ nɩ. Ɔlɔpʋ mbla ámʋ há mʋ abɔpʋ bɔpʋ bɔwa Mose ɩbɩtɔ. Mʋlɔ́bwɛ Bulu mʋ́a Israelfɔ nsɩnɛ́ ɔlapʋ́ nɩ́. \v 20 Nsɩnɛ́ ɔlapʋ́ tamalɩ́ɩ́ há ɔbakʋ́lɛ, támɛ ɔbakʋ́lɛ Bulu gyí. \s1 Labiá Mbla Ámʋ Ɩbʋ \p \v 21 Bulu mbla ámʋ ɩlɔkʋsʋ́ lɩ́ɩ́ mʋ nhɩhɩɛ́ ámʋ́ʋ́ ɔlɛhɩɛ yáɩ́ ámʋsʋ? Ɛkɛkɛɛkɛ! Nɩ́ mbla kʋ ɩbɛ́talɩ́ há anɩ nkpa ánɩ́ ɩtamatá á, tɛkɩ abɛ́talɩ́ gyí asʋ Bulu ansɩ́tɔ́, nɩ́ anɩlégyí mʋ́sʋ́. \v 22 Támɛ Bulu asʋn wanlɩ́nhɛ́ amʋ ɩlɛblɩ́ ánɩ́ lakpan lagyi ɔyɩ́tɔ́ ahá fɛ́ɛ́sʋ́ plɩ́plɩ́plɩ́plɩ́. Mʋ́ sʋ atɔ́ ámʋ́ʋ́ Bulu lɛ́hɩɛ yáɩ́ ámʋ igyi Kristo ahógyipʋ klɛ́. \p \v 23 Támɛ asa Yesu Kristo hógyi lɛ́bá ɔyɩ́tɔ́ á, mbla ámʋ ɩlɛklɩ́ anɩ fɛ́ obu adɩpʋ́. Ɔhaa ménya mʋ ɩwɩ, bɔfʋn brɛ́á Bulu lɛ́bɛlɛ Kristo hógyi ɔwan. \v 24 Mʋ́ sʋ mbla ámʋ lɔ́bwɛ anɩsʋ ɔkɩ́pʋ bɔfʋn brɛ́á Kristo lɛ́ba, mɛ́nɩ Bulu obótsu anɩ ánɩ́ anɩ asʋ́n da ɔkpa mʋ ansɩ́tɔ́, tsʋ́ʋn anɩ Kristo hógyisʋ. \v 25 Ɩ́nɩá Kristo hógyi laba sʋ á, imehián ánɩ́ mbla ámʋ ɔbɛ́trá bwɛ anɩsʋ ɔkɩ́pʋ. \p \v 26 Tsúfɛ́ mlɩ Kristo Yesu hógyi sʋ mlɩ fɛ́ɛ́ mlɩlabwɛ́ Bulu abí. \v 27 Mlɩ ahá ánɩ́ mlɩa Yesu Kristo mlɩlabwɛ́ kʋlɛ tsʋn \w asúbɔsʋ\w* mlɩlatsú mʋ tsiátɔ́ fɛ́ɛ́. \v 28 Mʋ́ sʋ Yudayin ntɛ́ɛ Griikiyin trá ɔma ɩnʋ. Ɔkpábi ntɛ́ɛ ɔdɩ́hɩɛ, ɔtsɩ ntɛ́ɛ oyin trá ɔma ɩnʋ. Tsúfɛ́ mlɩ fɛ́ɛ́ mlɩlabwɛ́ kʋlɛ mlɩa Kristo Yesunyɔ ɩkʋlɛbwɛtɔ. \v 29 Ɩ́nɩá mlɩlabwɛ́ Kristo klɛ́ sʋ á, mlɩlabwɛ́ Abraham abí-aná onutó, pʋ́ mʋ atɔ́ agyípʋ́. Ɩ́nɩ sʋ ɩtɔ́ ámʋ́ʋ́ Bulu lɛ́hɩɛ yáɩ́ Abraham amʋ igyi mlɩ klɛ́. \c 4 \rem Proofread 06-07-09 \p \v 1 Mlɩyɔ asʋ́n ánfɩtɔ kɩ. Nɩ́ ɔha owú, sí mʋ agyapadɩɛ yáɩ́ mʋ abí brɛ́á bʋmɔkʋ́dan a, bʋgyi fɛ́ nkpábi. Ɩbʋ mʋ́tɔ́á amʋ́bʋ́ amʋ́ sɩ́ atɔ́ fɛ́ɛ́, \v 2 támɛ ilehián ánɩ́ bɛ́ba ɩwɩasɩ há amʋ́sʋ́ ɔkɩ́pʋ alɩɩ yɔ́fʋn nfí oduá amʋ́ sɩ́ lósuná ánɩ́ bʋhɔ́ɔ, asa abʋpʋ atɔ́ ámʋ wa amʋ́ ɩbɩtɔ. \v 3 Alɩ anɩ ɛ́ anɩgyí asa Kristo lɛ́ba nɩ. Anɩlɔ́bwɛ nkpábi há ɔŋɛ́, ntɛ́ɛ túmiá ɩdɛ ɔyɩ́ ánfɩsʋ gyí. \v 4 Támɛ brɛ́á brɛ́ ámʋ onutó lɔfʋn a, Bulu lɔ́wa mʋ Bi sɩ́sɩ́, ɔha tsɩhɛ́ lɔ́kwɩɩ́ mʋ wá mbla ámʋ asɩ. \v 5 Bulu lɔ́wa mʋ ánɩ́ ɔbá bɔhɔ anɩ ahá ámʋ́ʋ́ anɩgyí nkpábi há Mose mbla ámʋ tsu nkpábitɔ, mɛ́nɩ ɔbɔ́bwɛ anɩ mʋ abí onutó. \p \v 6 Bulu lódunká ánɩ́ obósuná ánɩ́ mlɩlabwɛ́ mʋ abí. Mʋ́ sʋ́ ɔlɔpʋ mʋ Bi ámʋ Ɔŋɛ́ wá anɩ ɩklʋntɔ nɩ́. Ɔŋɛ́ ámʋ tɛ́há anɩtokpólí mʋ anɩaa, “Abba, mɩ́ Sɩ́!” nɩ́. \v 7 Mʋ́ sʋ opíó, fʋtráa fʋmegyí ɔkpábi, mboún Bulu mʋ bi. Ɩ́nɩá mʋ bi fʋgyi sʋ á, mʋ atɔ́ fɛ́ɛ́ igyi fʋ́ klɛ́. \s1 Galatiafɔ Ɩwɩ Ipian \p \v 8 Brɛ́á mlɩmɔ́kʋ́nyá bɩ́ Bulu á, mlɩlɔ́bwɛ nkpábi há ɩkpɩá bʋmegyí tɔtɔ. \v 9 Támɛ séi mlɩlabɩ́ Bulu, ntɛ́ɛ nɛ́blɩ́ mbɛ́ɛ, alabɩ́ mlɩ. Ntogyi sʋ́ mlɩdékléá mléyinkí yósum túmi ánfɩ ɩma labi kʋkʋʋkʋ? Ntogyi sʋ́ mlɛ́trá yinkí yɔ́bwɛ amʋ́ nkpábi fɛ́ brɛ́ ámʋ? \v 10 Mlɩdɛ́ amándɩ́ɛ́ kʋ bwɛ nkɛ kʋtɔ, tsra kʋtɔ, brɛ́ kʋtɔ pʋ́ nfí kʋtɔ. \v 11 Mlɩ bwɛhɛ́ ánfɩ sʋ ifú bʋ mɩtɔ. Ɩdɛ mɩ́ bwɛ fɛ́ ipian ámʋ́ʋ́ ndewúun mlɩ sʋ ámʋ fɛ́ɛ́ ɩbɔ́bwɛ kpaalɩ. \p \v 12 Mɩ́ apíó, nokókóli mlɩ, nabwɛ́ mɩ́ ɩwɩ fɛ́ mlɩ. Ntráa mma mbla kʋkʋ asɩ. Mʋ́ sʋ mlɩtsia mɩ́ atsiábi. Megyí bɛɛ mbɛ́ɛ, mlɩlapʋ́ lalahɛ kʋkʋ gyi mɩ, sʋ́ ndɛ ɩ́nɩ blɩ́. \v 13 Mlɩlakáɩ́n ánɩ́ ɩwɩ ma mɩ́ ɔnlɩn asa nɛba ɩnʋ bɛda Bulu \w asʋn wankláán\w* ámʋ ɔkan ɛkɛ gyankpapʋ? \v 14 Ɩsɔ́kɩ kpɔnkpɔntɩ mɩ́ ɩlɔ ámʋ lɔ́bwɛ há mlɩ, támɛ mʋ́ óó á, mlɩmóbu mɩ́ tɔkʋ. Mboún mlɩlɔ́hɔ mɩ fɛ́ Bulu-ɔbɔpʋ, ntɛ́ɛ Kristo Yesu onutó kʋ́ráá. \v 15 Ansɩ́ lɛhɩɛ́ gyi anɩ alɩ brɛ́ ámʋtɔ! Ntɔ lɛ́bá? Mɩ́ onutó nowun ánɩ́ nɩ́ mlɛ́talɩ́ á, tɛkɩ mlɩlólotí mlɩ ansíbi wá mɩ́ alɩ brɛ́ ámʋtɔ. Mʋ́ ntɔ dɛ́ mlɩ séi? \v 16 Alɩ ámʋ́ʋ́ ndɛ mlɩ ɔnɔkwalɩ bláa amʋ sʋ namlí mlɩ olupʋ́? \p \v 17 Ahá ámʋ́ʋ́ bʋdekléá mlɩgyí Yudafɔ mblasʋ ámʋ bʋma mlɩ ɩwɩ agywɩɩn wankláán kʋkʋ. Tɔ́á bʋdeklé gyí bɛ́maɩ́n mlɩ lɛ́ mɩ́sʋ́, mɛ́nɩ mlékle amʋ́ asʋ́n. \v 18 Ɩbʋ alɛ́á ahá bódunká ánɩ́ mlɩdwɛ́ɛ amʋ́, agywɩɩn wankláán ɔkpasʋ. Megyí brɛ́á mbʋ mlɩ wá wʋlɛ. \v 19 Mɩ́ abí adwɛpʋ́! Ɩwɩ trá ɩdɛ mɩ́ ɔsɩn há mlɩ, fɛ́ ɔtsɩá ɩkwɩ́ɩ dɛ mʋ dwiín. Nkɛ́tɩ mlɩlanyá Kristo tsiátɔ́ mlɩtɔ asa ɩwɩ bési mɩ́ ɔsɩn. \v 20 Ɩhɩ́ɛ́ dɛ mɩ́ háan ha mlɩ. Nɩ́ mɩ́ nkʋlɛ sʋ mʋ́ á, tɛkɩ mbʋ mlɩ wá séi, mɛ́nɩ nɛ́tsɛ mɩ́ tɔ́ɩtɔ. \s1 Hagar Mʋa Sara Nfántʋ́hʋ́n \p \v 21 Nfɩ́tɛ mlɩ ahá ámʋ́ʋ́ mlɩdékléá mlóbuo Mose mbla ámʋ. Mlɩmónu asʋ́n ánɩ́ ɩlɛblɩ́ asɩ? \v 22 Bɔwanlɩ́n wá Bulu asʋ́n ámʋtɔ bɛɛ, Abraham lɔ́kwɩɩ́ abi yinhɛ́ anyɔ. Ɔkʋlɛ mʋ yin gyí ɔkpábi, onyɔɔsɩ mʋ yin gyí ɔdɩ́hɩɛ. \v 23 Ɔkpábi amʋ lɔ́kwɩɩ́ mʋ bi kɛkɛ, támɛ ɔdɩ́hɩɛ ámʋ mʋ́ á, Bulu lɛ́hɩɛ mʋ yáɩ́ ánɩ́ mɛ́ha mʋ obí asa ɔlɔkwɩɩ́. \v 24 Mlɩha anu asʋ́n ánfɩ asɩ tsʋn ɔkpa ánfɩsʋ. Atsɩ abanyɔ́ ánfɩ bʋlɩɩ́ há ntam anyɔ ánɩ́ Bulu lɛ́ka. \w Hagar\w* lɩ́ɩ́ há Sinaibʋsʋ klɛ́, tsúfɛ́ nkpábi mʋ abí bʋgyi. \v 25 Sinaibʋ ámʋ bʋ Arabia ɔmátɔ́. Ɩlɩɩ́ há ndɛ Yerusalem wúlu. Yerusalem pʋ́ mʋ́tɔ́ ahá fɛ́ɛ́ bʋgyi nkpábi, Mbla ámʋ sʋ. \v 26 \w Sara\w* mʋ́ gyí ɔdɩ́hɩɛ, ɔlɩɩ́ há ɔsʋ́sʋ́ Yerusalem. Mʋgyí anɩ yín nɩ́. \v 27 Tsúfɛ́ Bulu asʋ́n wanlɩ́nhɛ́ amʋ lɛ́blɩ́ ɔbɛ́ɛ, \q1 “Ɔtsɩ mákwɩ́ɩ́pʋ́, nya ansigyí! \q2 Ɔtsɩá ɩkwɩ́ɩ mɔkʋ́dwíín mʋ kɩ, kplʋn, afʋsʋra okitikíti ansigyísʋ́. \q1 Tsúfɛ́ ɔtsɩ ámʋ́ʋ́ mʋ kulu lési mʋ tswɩ amʋ obénya abí tsɔtsɔɔtsɔ, \q2 dʋn ɔmʋamʋ́ʋ́ mʋ kulu da mʋ wá ekekegyíɛkɛ ámʋ.” \p \v 28 Mɩ́ apíó, séi á, mlɩlabwɛ́ Bulu ahá tsʋn mʋ tɔ́á ɔlɛhɩɛ yáɩ́sʋ́; fɛ́ alɩá ɔlɛhɩɛ yáɩ́ asa bɔkwɩɩ́ \w Isak\w*. \v 29 Alɩ brɛ́ ámʋtɔ á, obí ámʋ́ʋ́ bɔkwɩɩ́ mʋ kɛkɛ, ogyi Ismael amʋ lɛ́dɩnká Isak amʋ́ʋ́ bɔkwɩɩ́ mʋ \w Ɔŋɛ Wankɩ́hɛ́\w* túmitɔ ámʋsʋ. Alɩ kɛ́n igyi há anɩ ndɛ nɩ́. \v 30 Támɛ nkálɩ Bulu asʋn wanlɩ́nhɛ́ amʋ lɛ́blɩ́? Ɔbɛ́ɛ, “Gya ɔkpábi amʋ mʋa mʋ bi, tsúfɛ́ megyí ɔkpábi mʋ bi ámʋ mʋa ɔdɩ́hɩɛ mʋ bi ámʋ obégyi amʋ́ sɩ́ atɔ́.” \v 31 Mʋ́ sʋ apíó, megyí ɔkpábi amʋ abí anɩgyí. Ɔdɩ́hɩɛ ámʋ abí anɩgyí. \c 5 \rem Proofread 06-07-09 \s1 Mlɩkɩ Mlɩ Ɩwɩgyísʋ \p \v 1 Anɩ ɩwɩgyí sʋ Kristo lahá anɩlagyi ɩwɩ! Mʋ́ sʋ mlɩlɩɩ kínkíínkín. Mlɩmátrá tsulá abʋbwɛ mlɩ nkpábi ha mbla ámʋ. \p \v 2 Mlɩnu! Mɩ́ Paulo dɛ́ mlɩ bláa ánɩ́ nɩ́ mlesí ɩwɩ há, bɛtɩn mlɩ \w keté\w* a, ilosuná ánɩ́ tɔ́ ámʋ́ʋ́ Kristo lɔ́bwɛ ámʋ ɩma mlɩ labi kʋkʋ. \v 3 Ntráa ndɛ mlɩ ɔlá da mbɛ́ɛ, ɔhagyíɔha ánɩ́ ɔlɛha bɛtɩn mʋ keté á, ilehián ánɩ́ obégyi Mose mbla ámʋ fɛ́ɛ́sʋ́. \v 4 Ndɛ mlɩ bláa mbɛ́ɛ, mlɩ ahá ámʋ́ʋ́ mlɩdɛ́ mbla ámʋsʋ gyí, mɛ́nɩ Bulu obótsu mlɩ ánɩ́ mlɩ asʋ́n da ɔkpa mʋ ansɩ́tɔ́ ámʋ mlɩlamáɩ́n ɩwɩ lɛ́ Kristosʋ. Bulu awɩtɔlɛ amʋ ɩlatswɩ mlɩ pan. \v 5 Anɩ mʋ́ anɩ ansɩ́ dɩn ánɩ́ Bulu obótsu anɩ ánɩ́ anɩ asʋ́n da ɔkpa mʋ ansɩ́tɔ́. Ɩ́nɩ gyí tɔ́á anɩdɛ́ ɔkpa kɩ́ɩ tsʋn Ɔŋɛ Wankɩ́hɛ́ amʋ́ʋ́ ɔdɛ agyʋ́má yɔ anɩtɔ, tsʋn anɩ hógyisʋ ámʋsʋ nɩ́. \v 6 Tsúfɛ́ nɩ́ anɩa Kristo Yesu anɩgyí kʋlɛ a, ketétɩ́ɩn ntɛ́ɛ ketémátɩn mehián. Mʋ́á idehián gyí anɩbʋ hógyiá ɩtɛhá anɩtɔdwɛ́ Bulu pʋ́ anɩ aba. \p \v 7 Tɛkɩ mlɩdɛ́ mbɔ́dɩ́ bɔ asa. Ma kóún latin mlɩ ɔkpa ɔbɛ́ɛ, mlɩmátrá buo ɔnɔkwalɩ amʋ? \v 8 Megyí Bulu bwɛhɛ́ igyi, tsúfɛ́ mʋlɛ́lɛ mlɩ. \v 9 Mlɩkaɩn ánɩ́ bodobodotu-afá kpalobí tɛ́há bodobodo amʋ fɛ́ɛ́ itotú. \v 10 Anɩ Wíe lahá nahogyi, ánɩ́ mlɩmɛ́ɛtrá hɔ ɔha bambá atosunáhɛ́ dʋn mɩ́ nkʋlɛ klɛ́. Bulu ɔbɛ́bɩtɩ́ ɔhá ámʋ́ʋ́ ɔdɛ mlɩ agywɩɩn damlí ámʋ ɩsʋ. \p \v 11 Mɩ́ apíó, nɩ́ ntráa ndɛ ɔkan da blɩ́ mbɛ́ɛ, ilehián ánɩ́ ahá bʋtɩ́ɩn keté á, mʋ́mʋ́ ntogyi sʋ́ Yudafɔ bʋtráa bʋdɩn mɩ́sʋ́? Mʋ́mʋ́ nɩ́ ndɛ Kristo oyikpalíhɛsʋ lowu ámʋ ɛ́ ɔkan da á, yɛ́ɛ ɔhaa mɛ́ɛdɩnká mɩ́sʋ́ o. \v 12 Mɩ́ sʋ mʋ́ á, tɛkɩ ahá ámʋ́ʋ́ bʋdɛ mlɩ háan bɛɛ, ilehián ánɩ́ mlɛ́tɩn keté ámʋ bawúna flo amʋ́ ɩwɩ. \p \v 13 Mɩ́ apíó, Bulu lɛ́lɛ mlɩ ɔbɛ́ɛ, mlɩbégyi ɩwɩ. Támɛ mlɩmátsʋn mlɩ ɩwɩgyí amʋsʋ láyótsu mlɩ tsiátɔ́ dada amʋ. Mboún mlɩpʋ ɔdwɛ sum mlɩ aba, \v 14 tsúfɛ́ Mose mbla ámʋ fɛ́ɛ́ ɩlɩɩ́ mbla kʋlɛ pɛ́ ámʋ́ʋ́ ɩdɛblɩ́ ɔbɛ́ɛ, “Dwɛ fʋ́ bá fɛ́ fʋ́ ɩwɩ.” ámʋsʋ. \v 15 Támɛ nɩ́ mlɩlabwɛ́ mlɩ ɩwɩ fɛ́ mbwɩkɩ́tá-atɔ, mlɩdɛ́ aba fɩ́nɩ, mlɩdɛ́ aba lalá a, mʋ́mʋ́ mlɩkɩ wankláán; nɩ́ megyí alɩ mlɛ́hɩ aba. \s1 Tsiátɔ́ Dada Pʋ́ Ɔŋɛ́tɔ́ Atsiábi \p \v 16 Mʋ́ sʋ ndɛ mlɩ bláa mbɛ́ɛ, mlɩha Ɔŋɛ Wankɩ́hɛ́ amʋ ɔkpa mlɩ. Mʋ́mʋ́ mlɩmɔ́ɔbwɛ tɔ́á mlɩ tsiátɔ́ dada tekle. \v 17 Tsúfɛ́ tɔ́á anɩ tsiátɔ́ dada tekle ɩhɩ́ɛ́ na ɔtsan há tɔ́á Ɔŋɛ Wankɩ́hɛ́ amʋ tekle. Tɔ́á Ɔŋɛ Wankɩ́hɛ́ amʋ tekle ɛ́ ɩhɩ́ɛ́ na ɔtsan há tɔ́á anɩ tsiátɔ́ dada tekle. Atoku anyɔ ánfɩ ɩlɔkʋsʋ́ lɩ́ɩ́ abasʋ, mɛ́nɩ mlɩmɔ́ɔbwɛ tɔ́á mlɩtekle. \v 18 Nɩ́ Ɔŋɛ Wankɩ́hɛ́ amʋ dɛ́ mlɩ kpa á, mʋ́mʋ́ mlɩmá Mose mbla ámʋ asɩ. \p \v 19 Tsiátɔ́ dada bwɛhɛ́ tɛlɩn ɔwan. Mʋ́gyí; atsɩ mʋ́a ayin asʋ́nwa, agywɩɩn laláhɛ bwɛ, ifintotsiá, \v 20 ɩkpɩtswɛ́ɛ, afátɔ́pleí, olu, ɩtrɛ́, fʋ́ nkʋlɛ klɛ́ dunká, ɔblɔ́kpán, ɔnsɩpɛ, aba asɩmánú, ɩwɩmaɩ́n lɛ́ fʋ́ abasʋ, \v 21 ɔkabágyáa, ntábʋ, pléikpada pʋ́ mʋ́á ɩlɛlɩan ɩ́nɩ aná. Mʋ́ aná ɩwɩ asʋ́n ndɛ mlɩ bláa, fɛ́ alɩá nɛbláa mlɩ yaɩ́. Mbɛ́ɛ, ahá ánɩ́ bʋtɔbwɛ́ ɩ́nɩ odu bʋméenya \w Bulu iwíegyí\w* ámʋtɔ agyapadɩɛ kʋkʋ. \p \v 22 Támɛ nɩ́ Ɔŋɛ Wankɩ́hɛ́ amʋ dɛ́ anɩ kpa á, mʋ́ abi swiehɛ́ ánɩ́ ibétsiá anɩtɔ gyí, ɔdwɛ, ansigyí, iwilwii, ɩklʋnya, awɩtɔlɛ, yilébwɛ, ɔnɔkwalɩ, \v 23 ilwií pʋ́ ɩwɩsʋgyí. Mbla kʋkʋʋkʋ má ɩnʋá iletin alɩ ntobí ánfɩ ɔkpa. \v 24 Ahá ánɩ́ bʋgyi Kristo klɛ́ bamɔ́ amʋ́ tsiátɔ́ dada pʋ́ amʋ́ ɔwɔ́lɩ laláhɛ Kristo Yesu oyikpalíhɛ amʋsʋ. \v 25 Ɔŋɛ Wankɩ́hɛ́ amʋ lahá anɩ nkpa pɔpwɛ. Mʋ́ sʋ mlɩha agyi mʋ asʋ́nsʋ́. \v 26 Anɩmátsu ɩwɩ súná aba, ntɛ́ɛ wá aba ɔblɔ́, ntɛ́ɛ pɛ́ ansɩ́ aba atɔ́sʋ́. \c 6 \rem Proofread 06-07-09 \s1 Ɩkʋ Tsu Lɛ́ Aba Asʋ́ntɔ́ \p \v 1 Mɩ́ apíó, nɩ́ mlɩtɔ ɔkʋ ɔbwɛ́ lakpan kʋ á, mlɩ ahá ámʋ́ʋ́ Ɔŋɛ Wankɩ́hɛ́ dɛ mlɩ kpa ámʋ mlɩnya klʋn tɔɩ kpla mʋ pʋtɔɔ. Támɛ mlɩkɩ mlɩ ɩwɩ wankláán, mɛ́nɩ mlɩ ɛ́ mlɩmɛ́ɛdɩda ɩsɔ́kɩ amʋ odutɔ. \v 2 Mlɩtsu ɩkʋ lɛ mlɩ aba asʋ́ntɔ́. Nɩ́ mlɩdɛ́ mʋ́ bwɛ alɩ á, mlɩdɛ́ Kristo mbla ámʋsʋ gyí nɩ. \v 3 Nɩ́ ɔkʋ dɛ́ mʋ ɩwɩ kɩ́ɩ ɔbɛ́ɛ mɔfʋn tógyítɔ́tɔ́, támɛ omegyí tɔtɔ a, ɔdɛ mʋ ɩwɩ mlɛ́. \v 4 Mlɩkapʋ mlɩ onutó tsiátɔ́ kɩ. Nɩ́ ɩbʋ alɛ́ á, mʋ́mʋ́ mlɛ́talɩ́ pʋ́ ɩbɩ sí kántɔ́ mlɩ bwɛhɛ́ sʋ, mlɩmɔ́ɔpʋ kápʋ́ ɔha bambá klɛ́. \v 5 Tsúfɛ́ anɩtɔ okugyíɔkʋ ɔbɔ́sʋrá mʋ onutó atɔ sʋráhɛ́. \p \v 6 Bulu asʋ́n ámʋ akasɩ́pʋ́ bʋyée atɔ wankláán ánɩ́ bʋbʋ ɩkʋ ha amʋ́ asunápʋ́. \p \v 7 Mlɩmámlɛ́ mlɩ ɩwɩ. Ɔhaa tamamlɛ́ Bulu. Ɔhagyíɔha ɔbɔ́kpɔtɩ́ tɔ́á olodu. \v 8 Nɩ́ ɔkʋ lódu tsiátɔ́ laláhɛ wá mʋ klʋntɔ á, lowu ɔbɔ́kpɔtɩ́ tsú mʋ́tɔ́. Támɛ nɩ́ ɔlɛha Ɔŋɛ Wankɩ́hɛ́ amʋ lódu tsiátɔ́ wankláán wá mʋ klʋntɔ á, ɔbɔ́kpɔtɩ́ nkpa ánɩ́ ɩtamatá tsú mʋ́tɔ́. \v 9 Mʋ́ sʋ yilébwɛ mákpɔn anɩ, tsúfɛ́ nɩ́ abatɔ mowu anɩ á, abɔ́kpɔtɩ́ nkpa ánɩ́ ɩtamatá mʋ́ brɛ́tɔ́. \v 10 Mʋ́ sʋ brégyíbrɛ́á anyá mʋ́ ɩwɩ ɔkpa á, mlɩha abwɛ yilé ha ɔhagyíɔha, títriu anɩ apíó ahógyipʋ. \s1 Itsiáha Pʋ́ Ɔláda \p \v 11 Mlɩkɩ atɔ wanlɩ́nhɛ́ akpɔnkpɔntɩá napʋ́ mɩ́ onutó ɩbɩ wánlɩ́n sɩ́sɩ́ mlɩ! \v 12 Ahá ámʋ́ʋ́ bʋdedunká ánɩ́ bégyi asʋ ahá ansɩ́tɔ́ ámʋ lɩ́ɩ́ mlɩsʋ bɛɛ, mlɩháa abʋtɩn mlɩ \w keté\w* nɩ́. Megyí tɔtɔ sʋ́ bʋdɛ ɩ́nɩ bwɛ. Alɩá Yudafɔ bʋmɛ́ɛdɩnká amʋ́sʋ́ bɛɛ, bʋdɛblɩ́ bɛɛ Kristo oyikpalíhɛsʋ lowu ámʋ pɛ́sʋ́ ɔha ɔbɔ́tsʋn nya nkpa. \v 13 Keté atɩ́npʋ amʋ onutó óó bʋtamagyi Mose mbla ámʋsʋ. Támɛ bʋdekléá mlɩtɩ́ɩn keté, mɛ́nɩ bɔ́pʋtsú ɩwɩ súná amʋ́ aba ánɩ́ bahá mlɩlatɩn keté. \v 14 Mɩ́ mʋ́ á, ɩmába mʋ́tɔ́ ánɩ́ nótsu ɩwɩ ɔyɩ́ ánfɩtɔ tɔtɔɔtɔsʋ, dʋn anɩ Wíe Yesu Kristo \w oyikpalíhɛsʋ\w* lowu ámʋ. Tsúfɛ́ mʋ lowu ámʋ sʋ ɔyɩ́tɔ́ tsiá ɩtráa ma mɩ́ labi, mɩ́ ɛ́ mma labi kʋkʋ há mʋ́. \v 15 Ketétɩ́ɩn ntɛ́ɛ ketémátɩn megyí tɔtɔ. Mʋ́á idehián gyí ɔha obémlí ɔha pɔpwɛ. \v 16 Iwilwii mʋ́a nwewúun ɩtʋ́ ahá ámʋ́ʋ́ bʋdɛ mbla ánfɩsʋ gyí amʋ, pʋ́ ahá ánɩ́ bʋhɩ́ɛ́ bʋgyi Bulu ahá!\f + \fr 6:16 \fq Ahá ánɩ́ bʋhɩ́ɛ́ bʋgyi Bulu ahá \ft gyí Israel pɔpwɛ amʋ nɩ.\f* \p \v 17 Asa nɛ́kpa mɩ́ asʋ́n opulu á, mbláa mlɩ. Mlɩtɔ ɔhaa mátrá wa mɩ́ tɔ́ɩ. Tsúfɛ́ mɩ́ ɩwɩ apɩná ánfɩ idesuná ánɩ́ Yesu ɔkpábi ngyi. \p \v 18 Mɩ́ apíó, anɩ Wíe Yesu Kristo ogyíi mlɩ bʋalɛ. \w Amen\w*!