\id MRK - Nek New Testament portions [nif] -Papua New Guinea 2011 (DBL 2015) 
\h Maleko 
\toc1 Maleko 
\toc2 Maleko 
\toc3 Mk 
\mt1 Gɨñgɨt manda kɨndem Malekolɨ youkuk  
\mt2 Mesialɨ indañguk  
\c 1  
\s1 Yoanelɨ Mesialok \f + \fr 1:0 \ft Damañgan Yambattɨ Islael amatam ñɨndɨñ enɨ-kwambɨñ dañguk: endɨ ama no amatamñii ep mektok nɨ-mulekak. Juda amalɨ ama wolok koi Mesia kɨtɨmbi, endok indainda nain mandɨ-ta-kuñgɨlɨñ. \f* telak tɨ-dɨndɨm e kena tɨñguk  
\p
\v 1 Yesu endɨ Mesia, Yambattok nɨñañ. Gɨñgɨt manda kɨndem endok plon ñɨndɨñ kusei kɨmɨtak.   
\p
\v 2 Manda no Yambattɨ Mesiala nɨñguk wɨn plofet Aisaialɨ ñɨndɨñ youp biñguk patak,  
\q1 “Nandɨlañ! Nak tɨplaplatna no kɨmɨlam ñambi,  
\q1 dɨkok telak dama tɨmbi, telak tɨ-dɨndɨm e-gamekak.   
\q1
\v 3 Ama no kwet ama nɨmnatnan ñɨndɨñ kɨtɨ-kolɨ ñalak,  
\q1 ‘Wopumdok telak tɨ-dɨndɨm tɨ-ñɨmɨt!  
\q1 Telak kelam tɨ-dɨndɨm tɨ-ñɨmnekalɨñ!’”   
\m
\v 4 Tɨmbi manda wolok tuop ama no miti tuk i-sem-i-sem tɨñguk, koi Yoane, endɨ kwet ama nɨmnatnan ña-indañguk. Indambi, ñɨndɨñ eu pɨumbi enɨ-ta-kuñguk, “Sɨndɨ gɨnanjɨ tambanembi, kuñgu kolan bi-talembi, miti tuk inekalɨñ. Wolondamek Yambattɨ yomjɨ bi-samekak.”  
\v 5 Tɨmbi amatam Judia kwelan ba Jelusalem it kwelan pakɨlɨñ endɨ gɨtɨkkandɨ isɨ kwesɨ bimbi, Yoaneloñ ña indambi, yomjɨ e-jamilaumbi, Joldan tuk gɨnañ miti tuk i-sem-ta-kuñguk.   
\p
\v 6 Yoanelok dasindasin wɨn plofet amalok dasindasinjɨ wandiñ, wɨn kamel domdɨ tɨndɨn, tɨmbi endɨ boñgɨunan bɨt gwɨlaptɨ tem kulɨñguk. Nanañ tuk wɨn gotak gɨt bupit mɨnjɨp tuk koñgom kli gɨnañ nanin na-kulɨñguk.  
\v 7 Tɨmbi endɨ ñɨndɨñ eu pɨumbi, amatam enɨ-ta-kuñguk, “Ama no nokok siñgina kandañ indaup tɨlak endɨ nak nomɨk nɨm, endɨ ama loloñ sɨnɨk. Ama pɨmbɨñen, nak kambak ñandin ñalɨ nepek no tuop nɨm tɨ-ñɨmet.  
\v 8 Nak tuk sɨlaningot i-sam-ta-kulet, gan endɨ Dɨndɨm Yallɨ i-samekak.”   
\s1 Yesu en Mesia inda-dakleñguk  
\p
\v 9 Yoanelɨ kena kusei kɨmɨlɨñɨlɨmbi, Yesulɨ Nasalet it kwet Galili provins gɨnañ pakuk. Pakapi, il kusei bimbi, Joldan tuknan ña-tombɨmbi, Yoanelɨ tuk i-ñɨmɨñguk.  
\v 10 Tuk i-ñɨm-taleumbi, Yesulɨ tuk pawañ loñɨpi dei loumbi kañguk wɨn: kunum pɨsalɨmbi, Dɨndɨm Yallɨ monɨk koi mambaip wandiñ walɨ endok plon pɨñguk.  
\v 11 Pɨñɨlɨmbi, kunum gɨnañ nanin manda no ñɨndɨñ kɨtɨu pɨñguk, “Dɨk nɨñana noñgan sɨnɨk. Nak gambɨ-galk tambi, nandɨ-koñgom tɨ-gamlet.”   
\p
\v 12 Tɨmbi wolondañgan Dɨndɨm Yallɨ Yesu kwet sɨlaninnan nɨ-mulɨmbi ñañguk.  
\v 13 Kwet wandɨñ ama nɨmnat, gaut moyendɨñgot kuñgɨlɨñ. Yesulɨ wandɨñ ñambi, tim sandap 40 pakuk. Palɨñɨlɨmbi, Satañdɨ endoñ bɨmbi, tue-kañbi tɨ-ñɨm-ta-ku wɨt nɨm kañbi bim ñañguk. Tɨmbi añelolɨ bɨmbi, Yesu tɨmbɨ platañgɨlɨñ.   
\p
\v 14 Yoane it kwambɨñ gɨnañ kɨmɨkɨlɨñ wolok siñgi kandañ Yesulɨ Galili kwelan undane-ñambi, Yambattok gɨñgɨt manda kɨndem eu pɨumbi,  
\v 15 ñɨndɨñ enɨ-ta-ñañguk, “Yambattɨ nain wopum amatamñii yambɨ-dɨkñeuktok kɨmɨkuk. Nain wɨn ip indalak, wala tɨmbi sɨndɨ gɨnanjɨ tambanembi, kuñgu kolan bimbi, gɨñgɨt manda kɨndem ñɨn nandɨ-kwambɨñ danekalɨñ!”   
\ms1 Yesulɨ gembɨn Juda amatam daut semguk  
\s1 Yesulɨ gwañgwañii tɨpet tɨpet kɨtɨ-semguk  
\p
\v 16 Tɨmbi Yesulɨ Galili tuk guañ baliliñ ñañɨpi, Simon gɨt kwayañ Andlu yambɨñguk: endɨ tuk guañ gɨnañ ipi, pis lɨk molom molom kop tiañe tɨñgɨmɨk. Pis epep kena wɨn endok mɨnemjet kena wakan.  
\v 17 Yesulɨ yambɨmbi kɨtɨ-sembi eñguk, “Sɨtɨ bɨwɨt!” embi enguk, “Sɨtɨ pis epep kena tɨ-ta-bamɨk. Kena wɨn bimbi bɨm, nak nep kle-kuumek, nak sep tɨmba pañgɨtaumbi, Yambattok amatam epep kena tɨ-kundekamɨk.”  
\v 18 Enbɨmbi, platik sɨnɨk pis ba pislɨk bimbi, wolongan kusei kɨmɨpi, Yesu kle-ñañgɨmɨk.   
\p
\v 19 Tɨmbi Yesulɨ kambak jɨlop ñañɨpi, dakwaya tɨpet, Sebedilok nɨñañiit Yakobo gɨt Yoane, yambɨñguk: endɨ nosiit gɨta kɨkeñ plon papi, pis lɨk wopumjɨ tɨ-dɨndɨm e kena tɨñgɨmɨk.  
\v 20 Yesulɨ yambɨmbi, wolongan en kle-kundemɨktok kɨtɨ-semumbi, beset Sebedi gɨt kena gwañgwañii kɨkeñ plon yambimbi, Yesu kle-ñañgɨmɨk.   
\s1 Yesulɨ yal kolan no kle-kokuk  
\p
\v 21 Tɨmbi Yesulɨ gwañgwañii gɨt Kapaneam it kwelan ña-kuñguk. Tɨmbi Sabat patnandɨ nain indaumbi, it kiyau gɨnañ lombi, kusei kɨmɨpi, amatamda enɨ-daut tɨ-sembi, nanandɨ emguk.  
\v 22 Endɨ endɨkñe manda nandɨ-tale amalɨ enɨ-daut tɨ-semmañgɨlɨñ wɨndɨñ nɨm tɨñguk. Endɨ ama kosɨ gɨñgɨlat nomɨk manda gembɨnat sɨnɨk eñguk, wala tɨmbi amatam mandan nandɨñgɨlɨñ endɨ nandɨ-sɨlɨkñe-tɨñgɨlɨñ.   
\p
\v 23 Tɨmbi ama no yal kolannat it kiyau gɨnan pakuk  
\v 24 endɨ Yesula kɨtɨ-ñɨmbi eñguk, “Yesu Nasalet nanin, dɨk nekta nɨndok kandañ bɨñ? Dɨk nɨp tɨmbɨ kolaneñdok bɨñ ba? Nak dɨk nandɨ-gamlet: dɨk ama dɨndɨm Yambattoñ nanin.”  
\v 25 Wɨndɨñ eumbi, Yesulɨ yal kolan nɨ-ñombɨmbi nɨñguk, “Mañga galɨmbi, ama ñɨn kañbimbi poñau!”  
\v 26 Nɨmbɨmbi, yal kolandɨ ama mɨnjamɨnjat tɨñɨpi, kwawa wopumgan tɨmbi, amalok gɨnañ nanin ka-mɨsɨm poñañguk.  
\v 27 Wɨndɨñ tɨmbɨmbi, amatam gɨtɨktɨ ka-sɨlɨkñembi mɨsɨñɨpi, nɨsɨñgan ñɨndɨñ e-nandɨ-tɨñgɨlɨñ, “Nepek nek ñandin indalak? Nandɨnandɨ ñɨn gɨtikñin ba gembɨnat bien! Endɨ yal kolan wakɨt manda kwambɨm enbɨmbi, mandan nandɨmbi tañgoneañ.”  
\v 28 Tɨmbi Yesulok koi gɨñgɨt platik sɨnɨk Galili kwet tuop eu satañguk.   
\s1 Yesulɨ amatam asup ep tɨmbɨ kɨndem daumbi, Galili kwelan gɨñgɨt manda enguk  
\p
\v 29 Tɨmbi Yesu gɨt gwañgwañii endɨ it kiyau bimbi, pawañ pɨ-ñañgɨlɨñ. Pɨ-ñaumbi, wolongan Simon gɨt Andlu endɨ Yesu, Yakobo gɨt Yoane yanañgɨlɨm ñambi, isetnan loñgɨlɨñ.  
\v 30 Lo-tombɨmbi Yesu nɨñgɨlɨñ, “Simon yapman tam jɨmbat pɨñgɨu kunduwat sɨnɨk walɨ tɨkeumbi dou-patak.” Wɨndɨñ nɨmbɨmbi,  
\v 31 endoñ ñañguk. Ñambi, kii plon tɨkem tɨmbɨm mɨlalɨmbi, jɨmbalɨ wolongan taleumbi, nana tuk emguk.   
\p
\v 32 Tɨmbi maim daut pɨ-sembumbi, patnandɨ nain taleumbi, amatam jɨmbasɨat gɨt ama yal kolanjɨat gɨtɨk Yesuloñ yousɨyousɨñgan yanañgɨpi bɨñgɨlɨñ.  
\v 33 Tɨmbi Kapaneam nasɨ gɨtɨkkandɨ it yamanan kɨmɨn tɨñgɨlɨñ.  
\v 34 Tɨmbi Yesulɨ amatam jɨmbat kusei kuseilɨ ep mɨñguk asupgan ep tɨmbɨ kɨndem daumbi, yal kolan wakɨt kle-kot-semguk. Wɨndɨñ tɨmbɨmbi, yal endɨ en nin wɨn nandɨ-dakle-ñɨmumbi, manda nɨm enelɨñdok e-kɨmɨsip tɨ-semguk.   
\p
\v 35 Tɨmbi Yesulɨ kɨlɨm mulum gɨnañ mɨlapi, kwet ama nɨmnatnan pɨ-ñambi, wandɨñ nɨmolo tɨñguk.  
\v 36 Nɨmolo tɨ-palɨmbi, Simon gɨta noliilɨ mɨlapi, Yesu lonjɨmbi, lonjɨ-ta-ñakap  
\v 37 tɨmbɨ indaumbi nɨñgɨlɨñ, “Kapaneam amatam gɨtɨktɨ gambɨne eñɨpi gep lonjɨañ!”  
\v 38 Nɨmbɨmbi enguk, “Nandɨlet. Gan nak gɨñgɨt manda kɨndem ewa pɨuptok sɨnɨk indañgut, wala tɨmbi it kwet dɨwɨn ñasɨñgan pakañ wandɨñ ñana.”  
\v 39 Wɨndɨñ embi, Galili kwet tuop kuñɨpi, it kiyausɨ gɨnañ gɨñgɨt manda enɨenɨ kena tɨñɨpi, yal kolan wakɨt ep kle-kot-tɨ-sem-ta-kuñguk.   
\s1 Yesulɨ ama wanda kwambɨñnat no tɨmbɨ kɨndem dañguk  
\p
\v 40 Tɨmbi ama no wanda kwambɨñnat endɨ Yesuloñ bɨmbi kakukule-eñɨpi, mɨlelem tɨ-ñɨmbi, kumbam dɨñgunembi nɨñguk, “Tɨkap dɨk nep tɨmbɨ kɨndem dawɨttok nandɨlañda, dɨk tuop.”  
\v 41 Eumbi, Yesulɨ enda blan wopum tɨ-ñɨmbi, kii kosuap tɨkeñɨpi nɨñguk, “Nak nandɨ-gamlet, dɨk nombo kɨndem da!”  
\v 42 Nɨmbɨmbi, platik sɨnɨk wandan kwambɨñ pailɨmbi, kɨndem dañguk.   
\p
\v 43-44 Tɨmbi Yesulɨ nɨ-kɨmɨsip kwambɨñ tɨ-ñɨmbi nɨñguk, “Nandɨlañ. Dɨk nimbek nola nepek inda-gamɨk wolok kasat joñgo nɨm enbekañ. Nɨm sɨnɨk. Dɨk ñambi, pɨñgɨpka tapma ama daulɨmɨumbi, kɨndem dañ wɨn gambɨ-nandukak. Tɨmbi Moselɨ endɨkñe manda eñguk wolok tuop dɨk tapma tɨmbɨmbi, amatam gɨtɨktɨ jɨmbatka talelak wɨn gambɨ-nandɨnekalɨñ.” Yesulɨ manda wɨndɨñ embi, dɨndɨmgan nɨ-mulɨmbi  
\v 45 ñañguk. Gan endɨ kusei kɨmɨpi, kundit nek endok plon inda-ñɨmɨñguk wolok kasat amatamda tɨ-sem-ta-kuñɨpi eu satañguk. Wɨndɨñda tɨmbi Yesulɨ it kwelan indañgan ñañala nandum mɨlataumbi, kwet ama nɨmnatnan ña-pakuk. Ña-palɨñɨlɨmbi, amatam kwet tuop endoñ bɨ-teleñgɨlɨñ.   
\c 2
\s1 Yesulɨ yom bimbilok gembɨ palmɨlak  
\p
\v 1 Sandap dɨwɨn taleumbi, Yesulɨ bɨndambo Kapaneam it kwelan ña-tomguk. Tɨmbi amatam dɨwɨndɨ “Endɨ bɨk, ilan patak” eu sataumbi,  
\v 2 amatam asupgandɨ endoñ bɨñgɨlɨñ. Bɨmbi, it gɨnañ lo-pilɨ tokñeumbi, yamanan wakɨt pipap masip mɨumbi, gɨñgɨt manda enguk.  
\v 3 Gɨñgɨt eñɨlɨmbi, ama dɨwɨn nolɨ endoñ bɨñgɨlɨñ, endoñnan nanin ama tɨpet gɨt tɨpet endɨ nosɨ no kii kesi dalandan tañgo plon bembi bɨñgɨlɨñ.  
\v 4 Bɨmbi, Yesulok kuañ kuseinan kɨmɨtnelɨñdok ama kɨmɨn gɨnañ ñam wɨt nɨm kañbi, it pendɨm bat plon loñgɨlɨñ. Lombi, Yesulok kumbamnan kandañ pendɨm gɨnañ tɨmbi tombɨmbi, ama kii kesi dalandandok tañgo plon toalɨ topbi, it pendɨm plon nanin kɨmɨlɨm pɨñguk.  
\v 5 Wɨndɨñ tɨmbɨmbi, Yesulɨ nanandɨ kɨlɨktɨnjɨlok kusei ka-nandɨ-tombi, ama kii kesi dalandanla nɨmbi eñguk, “Notna, yomga bi-gamlet.”   
\p
\v 6 Tɨmbi endɨkñe manda nandɨ-tale ama dɨwɨn wɨñgan pipakɨlɨñ endɨ gɨnanjɨ gɨnañ ñɨndɨñ kɨmɨt-nandɨñgɨlɨñ,  
\v 7 “Nekta ama sɨlanin ñalɨ ‘Yomga bi-gamlet’ embi, Yambat nɨ-tɨke-pɨ-yalilak? Yom bimbilok gembɨ wɨn Yambattoñgot palɨmlak.”  
\v 8 Wɨndɨñ kɨmɨt-nandɨñɨlɨmbi, Yesulɨ wɨ ipkan gɨnañlɨ yambɨ-nandɨ-daklembi enguk, “Gɨnanjɨlɨ neta wɨndɨñ nandɨ-kunakunaeañ?  
\v 9 Tɨkap nak ama ñala ‘Mɨlapi, ipatka tɨkembi ñau!’ nɨmbambi, kɨndem dawɨkta, nak ‘Yom bi-gamlet’ nɨt walɨ wɨndɨñgot kɨndem indañmek.  
\v 10 Wɨndɨñda kwelan ñolok yom bimbilok gembɨ wɨn Ama Sɨsɨnɨktoñ palmɨlak wɨn daut samettok  
\v 11 nak ama kii kesi dalandan ñala ñɨndɨñ nɨlet, ‘Mɨlapi, ipatka tɨkembi, ikanan ñau!’”  
\v 12 Yesulɨ wɨndɨñ nɨmbɨmbi, ama walɨ mɨlapi, wolongan ipal tɨkembi, amatam dausɨnangan poñañguk. Tɨmbi amatam gɨtɨktɨ ka-gɨtɨp gɨtɨp tɨmbi, Yambat nɨ-kɨndem dambi eñgɨlɨñ, “Nepek ñandin damañgan no nɨm kañgɨmɨñ.”   
\s1 Yesulok nanandɨnlɨ amalok nanandɨnjɨ maklelak  
\p
\v 13 Tɨmbi Yesulɨ bɨndambo tuk guañ baliliñnan pɨ-ñañguk. Ñaumbi, amatam kɨmɨn wopumgandɨ endoñ bɨumbi enɨ-daut tɨ-semguk.  
\v 14 Tɨmbi walinin yousɨm ñañɨpi, Alifaialok nɨñañ Livailɨ takis epep ilan pipalɨmbi kañbi nɨñguk, “Bɨm nep kle-ku!” Nɨmbɨmbi, kenan bimbi mɨlapi, kusei kɨmɨpi kle-ñañguk.   
\p
\v 15 Tɨmbi Livailɨ Yesu nɨ-tiañeum ilnan loumbi, nana towiñguk. Tɨmbi takis epep ama gɨta ama endɨkñe manda nɨm kɨmɨt-kle-kɨliñ eañ (ama wandisɨ asupgandɨ Yesu kleñgɨlɨñ) endɨ bo Yesu gɨt gwañgwañii en gɨta lombi, nana yakan nañgɨlɨñ.  
\v 16 Tɨmbi Falisi ama endok boñgɨpsɨnan nanin endɨkñe manda nandɨ-tale ama dɨwɨn endɨ Yesu en gɨta pipapi, nana nambɨmbi kañbi, nandu mɨlataumbi, gwañgwañiila enbi eñgɨlɨñ, “En neta takis epep ama ba ama endɨkñe manda nɨm kɨmɨt-kle-kɨliñ eañ en gɨta papi, nana nalak?”  
\v 17 Eumbi, Yesulɨ manda wɨn nandɨmbi, ñɨndɨñ enbi eñguk, “Kɨndemsɨ endɨ gwasap amaloñ sɨlakan nɨm ñañ. Wɨn jɨmbasɨat endɨñgot gwasap amaloñ ñañ. Wɨndɨñgangot nak ama dɨndɨm enda nɨm bɨñgut. Nɨm a. Nak ama yomsɨat enɨ-tiañeupi bɨñgut.”   
\s1 Yesulok nanandɨnlɨ sosɨlok nanandɨnjɨ maklelak  
\p
\v 18 Tɨmbi nain nola Yoane tuk i-sem-i-sem kena tɨñguk endok gwañgwañii gɨt Falisi ama endɨ sosɨlok telak kleñɨpi, nana gɨtɨk kɨmɨsip tɨñgɨlɨñ. Tɨñɨlɨmbi, ama dɨwɨn endɨ Yesuloñ bɨmbi nɨ-kañbi eñgɨlɨñ, “Yoanelok gwañgwañii ba Falisi ama endok gwañgwanjii endɨ nana kɨmɨsip tɨmbɨmbi, neta dɨkok gwañgwañgailɨ wɨndɨñ nɨm tañ?”  
\v 19 Nɨ-nandumbi, Yesulɨ enlok ba gwañgwañiilok plon ñɨndɨñ embi enguk, “Tɨkap ama nolɨ tam tɨmbektok nana sina wopum tɨmbɨmbi, nolii kɨtɨ-semum bɨñgɨlɨñ endɨ kɨndem nana kɨmɨsip tɨnelɨñ ba? Nɨm a. Ama walɨ nolii gɨta palɨñɨlɨmbi, nana kɨmɨsip kɨndem nɨm tɨnelɨñ.  
\v 20 Gan nain wɨn indaumbi, ama enɨ-tiañeñguk en noliilok boñgɨpsɨnan nanin yapma tɨke-ñaumbi, wolondamek noliilɨ nana kɨmɨsip tɨnekalɨñ.”   
\p
\v 21 Yesulɨ wɨndɨñ embi, sosɨloñ telak gɨt enloñ telak wolok eyout manda tɨpet embi, ñɨndɨñ enguk, “Nimbek nolɨ dasindasi damanin dɨkñendɨkñen plon sandum kusip komblin nɨm kɨmɨt takapbi youlek. Wɨndɨñ tɨmbekta, kaik walɨ damanin tiañeumbi blañganeumbi, gɨnañ wopumgan sɨnɨk indauk.  
\v 22 Tɨmbi bo wain tul komblin wain gwɨlap kawai gɨnañ nɨm wɨlɨ gɨlowɨk. Wɨndɨñ tɨmbekta, tullɨ bendɨ-wopum dambi, gwɨlap tɨmbɨ tawaumbi, tul gɨta gwɨlap kolandemɨk. Wala tɨmbi wain tul komblin wɨn gwɨlap komblin gɨnañ wɨlɨ gɨlolok.”   
\s1 Yesulok nanandɨnlɨ Moselok endɨkñe manda maklelak  
\p
\v 23 Tɨmbi Sabat patnandɨ nain nola Yesulɨ plaua kena boñgɨp dɨkñe-ñaupi ñaumbi, gwañgwañiilɨ en kle-ñañgɨlɨñ. Ñañɨpi, kusei kɨmɨpi, plaua mɨnjɨp met-nañgɨlɨñ.  
\v 24 Tɨmbi Falisi amalɨ yambɨmbi, Yesu nɨmbi eñgɨlɨñ, “Wɨ ka! Neta endɨ kɨmɨsip manda maklembi, patnandɨ nainda kena tañ?”  
\v 25-26 Eumbi tambane-enguk, “Nain wolonda Abiatalɨ tapma amalok telak damanjɨ palɨñɨlɨmbi, Devit gɨt amañii nananjɨla gawat tɨ-palɨmbi, Devittɨ nɨtek tɨñguk? Sɨndɨ kasat wɨn nɨm pinat-nandɨñgɨlɨñ bek? Devit endɨ Yambattok it gɨnañ lombi, plaua Yambatta mɨmɨn mepi nañguk. Plaua wɨn tapma amalɨñgot nanalok, gan Devittɨ kɨmɨsip manda maklembi, plaua nañbi, noliila bo mep emumbi nañgɨlɨñ.”   
\p
\v 27 Yesulɨ wɨndɨñ embi enɨ-daklembi eñguk, “Yambattɨ ama Sabatta tɨmbi nɨm tɨmbɨ indañguk. Nɨm sɨnɨk. Endɨ Sabat patnandɨ nain wɨn amatam ep tɨmbɨ pañgɨtanelɨñdok kɨmɨkuk.  
\v 28 Wala tɨmbi nak, Ama Sɨsɨnɨktɨ, amatamdɨ Sabat patnandɨ nainda nek nek kɨndem tɨndɨlok ewa talelak.”   
\c 3
\p
\v 1 Tɨmbi Sabat patnandɨ nain nola Yesulɨ bɨndambo it kiyau gɨnañ loumbi, ama kii dalandan nolɨ wolok pipakuk.  
\v 2 Palɨmbi, Yesulok kanjɨkñii endɨ Yesu manda plon kɨmɨtnelɨñdok nandɨñgɨlɨñ, wala tɨmbi endɨ Yesu Sabattok sambat kleñɨpi, ama wɨn kañbiutak, ba kɨmɨsip makleñɨpi, ama wɨn tɨmbɨ kɨndem dautak wala ka-tuakɨlɨñ.  
\v 3 Wɨndɨñ ka-tualɨñɨlɨmbi, Yesulɨ ama kii dalandan nɨ-tiañembi nɨñguk, “Mɨlapi indangan it!” Wɨndɨñ embi,  
\v 4 Falisi amala enɨ-kañbi eñguk, “Sabattok endɨkñe manda walɨ nɨtek elak? Patnandɨ nainda kɨndem ba kolan tɨlok, ama ep tɨmbɨ kɨndem dalok ba ep tɨmbɨ kɨmlok?” Yesulɨ wɨndɨñ enɨ-kaumbi, manda tambon nɨm tambane-nɨmbi, sɨlak nambɨm ñaumbi pakɨlɨñ.   
\p
\v 5 Tɨmbi Yesulok gɨnañ dɨ-kokop eneumbi tambane-yambɨmbi, gɨnañ kwambɨndanjɨla walen kolaumbi, ama wala ñɨndɨñ nɨñguk, “Kɨka kosuat!” Eumbi, kii kosuapi, kɨndem dañguk.  
\v 6 Tɨmbi Falisi ama endɨ it kiyau bimbi, pawañ poñambi, wolongan ama wapmañ Elottok sambatñii gɨt kɨmɨn tɨñgɨlɨñ. Kɨmɨn tɨmbi, kusei kɨmɨpi, nɨtek tɨmbi wɨtneñ eñɨpi, manda e-lonjɨ-tɨñgɨlɨñ.   
\s1 Amatam kɨmɨn gɨtɨktɨ Yesu kleñgɨlɨñ  
\p
\v 7 Yesu gɨt gwañgwañii endɨ pɨ-ñambi, Galili tuk guañ baliliñ ñañgɨlɨñ. Ñañɨlɨmbi, ama kɨmɨn wopumgan endɨ Yesu kleñgɨlɨñ. Endɨ Galili kwelan naningot nɨm a. Amatam Judia kwelan  
\v 8 ba Jelusalem it kwelan, ba Idumaia kwelan ba Joldan tuk tambon kanda, ba Tilo gɨt Saidon it kwet kandañ pakañ, amatam asupgan endɨ Yesu kundit neknek tɨ-kuñguk wolok gɨñgɨt nandɨñgɨlɨñda tɨmbi endoñ bɨñgɨlɨñ.  
\v 9-10 Endɨ amatam asup ep tɨmbɨ kɨndem dañgukta, wala tɨmbi ama jɨmbasɨat ba wandanjɨat endɨ tɨke-kanelɨñdok kle-gɨmbupi, tambo kle-kot-tɨñgɨlɨñ. Wɨndɨñ tɨñgɨlɨñda tɨmbi, Yesulɨ kɨkeñ plon loup nandɨmbi, gwañgwañiila enguk, “Nɨm kañbi, amatamdɨ nep kamainelɨñ, wala tɨmbi kɨkeñ tipnam no bɨmbi namandɨ palen.”  
\v 11 Tɨmbi ama yal kolanjɨat Yesu kañgɨlɨñ endɨ kesinan mɨlelem tɨmbi dɨñgunembi, ñɨndɨñ kɨtɨñgɨlɨñ, “Dɨk Yambattok Nɨñañ sɨnɨk.”  
\v 12 Wɨndɨñ kɨtɨñɨlɨmbi, Yesulɨ enlok kusei nɨm e-daklenelɨñdok enɨ-kɨmɨsip kwambɨñ tɨ-semguk.   
\ms1 Yesulɨ telak netek plon Yambattɨ gɨñgɨtñii yambɨ-dɨkñelak wala enɨ-daut tɨ-semguk  
\s1 Yesulɨ enɨ-mumulɨn 12 ep danguk  
\p
\v 13 Tɨmbi Yesulɨ kwet kɨmɨn nolok lombi, ama epmep nandɨñguk wakan enɨ-tiañeum bɨñgɨlɨñ.  
\v 14 Bɨumbi, endoñnan nanin ama 12got epbi, kosɨ ‘enɨ-mumulɨn’ kɨtɨmbi enguk, “Sɨndɨ nakɨta kunelɨñdok sep danlet. Danbi sanɨ-mulambi, gɨñgɨt mandana e-ta-kunekalɨñ.  
\v 15 Tɨmbi yal kolan ep kle-kot-tɨ-semnelɨñdok gembɨ pat-samekak.”  
\v 16 Ama 12 Yesulɨ ep danguk endok kosɨ ñɨndɨñ: Simon (koi no Petlo kɨtɨñguk).  
\v 17 Tɨmbi Sebedilok nɨñañiit Yakobo gɨt Yoane (endok koset komblin Boanelges ep kɨtɨñguk, nɨnɨlok manda plon ‘Endɨ dɨlɨmat wandiñ’).  
\v 18 Tɨmbi Andlu, Filip, Batlomio, Mataiyo, Tomas, Yakobo Alifaialok nɨñañ, tɨmbi Tadaio, ba Simon Selot.  
\v 19 Tɨmbi Judas Iskaliot, ama endɨ Yesu bola tɨ-ñɨmguk.   
\s1 Yesulok sambat bien sɨnɨk wɨ nin?  
\p
\v 20 Tɨmbi Yesulɨ gwañgwañii gɨt ilan ñañguk. Ñaumbi, bɨndambo amatam asuptɨ endoñ bɨ kɨmɨn tɨñgɨlɨñ. Nain tuop wɨndɨñ tɨñgɨlɨñda tɨmbi, Yesu gɨt gwañgwañii endok nana tuk ep na nain no nɨm inda-semguk.  
\v 21 Tɨmbi Yesulok wekal sambat endɨ gɨñgɨt wɨn nandɨmbi, “Gɨnañ kamalalak” embi, isɨ kusei bimbi, tɨkenelɨñdok ñañgɨlɨñ.   
\p
\v 22 Ñañɨlɨmbi, endɨkñe manda nandɨ-tale ama dɨwɨn Jelusalem it kwelan pakɨlɨñ endɨ Yesu pakuknan bɨmbi ñɨndɨñ eu satañguk, “Belsebul endɨ Yesulok gɨnañnan patak”, ba “Yal kolandok yambɨ-dɨkñenjɨlɨ gembɨ mɨumbi, yal kolan ep kle-kotak.”  
\v 23 Eumbi, Yesulɨ kɨtɨ-semum bɨumbi enguk, “Kusei nekta Satañdɨ enlok yalñii ep kle-kolek?  
\v 24 Tɨkap it kwet nolɨ tambɨpi, nɨsɨñgan mimbi, tambo wɨt-tɨnelɨñda, it kwet walɨ nɨm kwambɨñ dambi palek.  
\v 25 Ba sambat nolɨ tambɨpi, nɨsɨñgan mimbi, tambo wɨt-tɨnelɨñda, sambat walɨ nɨm kwambɨñ dambi patnelɨñ.  
\v 26 Wɨndɨñgangot Satañdɨ ikan yalñiila kanjɨk tɨmbi, ep tambɨlɨmda, endɨ kwambɨñ dambi ilektok tuop nɨm. Endɨ tale-sɨn tawɨk.  
\v 27 Tɨmbi Satañ endɨ ama no gembɨnat nomɨk. Ama nolɨ endok it gɨnañ gembɨnat lombi, gɨñgɨtñii joñgoñgan ep mektok tuop nɨm. Dama endɨ ama gembɨnat wɨn tɨkembi, toalɨ ap imbi bium palɨmek, gɨñgɨtñii palɨmlak wɨn kɨndem ep talewɨk.”   
\p
\v 28 Yesulɨ wɨndɨñ embi yousɨmbi enguk, “Nak biañgan sanlet: amatamdɨ dɨwɨsɨla ba Yambatta kolan tɨ-ñɨmbi yom tañda, yom wɨn gɨtɨkkan Yambattɨ kɨndem bi-semekak.  
\v 29 Gan no endɨ Dɨndɨm Yal nɨ-kolalakta, endok yomɨn biñɨm-biñɨmlok tuop nɨm patak, yomɨn walɨ papat kwambɨñ palɨmekak.”  
\v 30 Endɨkñe manda nandɨ-tale amalɨ Yesulok gɨnañnan yal kolan patak embi, Dɨndɨm Yallok kenan wɨndɨñ e-kolakola e-ta-kuañgɨlɨñda tɨmbi manda wɨndɨñ eñguk.   
\p
\v 31 Tɨmbi Yesu meñ kwayañii endɨ tombi, it pawan ipi, Yesu gɨt e-nandɨ-tɨnelɨñdok manda kɨmɨlɨm loñguk.  
\v 32 Loumbi, amatam Yesu kle-gɨmbupi pipakɨlɨñ walɨ Yesu nɨmbi eñgɨlɨñ, “Meñga nokai pawan bɨ ipi, gambɨnep nandɨmbi eañ.”  
\v 33 Eumbi tambane-enguk, “Mena notnai wɨ nin?”  
\v 34 Wɨndɨñ embi, amatam kle-gɨmbup pipakɨlɨñ yambɨñɨpi enguk, “Kawɨt! Nokok mena, notnai ñɨ pakañ.  
\v 35 No endɨ Yambattok man tañgonelakta, walɨ wakan nokok mena notnai sɨnɨk.”   
\c 4
\s1 Yambattok mandalɨ telak nɨtek plon pɨndɨ dam ñalak  
\p
\v 1 Tɨmbi Yesulɨ tuk guañ baliliñ ña-papi, bɨndambo kusei kɨmɨpi, amatam enɨ-daut tɨ-semguk. Nain wolonda amatam endoñ bɨ kɨmɨn tɨñgɨlɨñ wɨn wopumgan sɨnɨk, wala tɨmbi Yesulɨ kɨkeñ nolok plon lo pipalɨmbi, kambak munjulɨm ñaña eñguk. Tɨmbi amatam kɨmɨn gɨtɨktɨ tuk bambalnan pipakɨlɨñ.   
\p
\v 2 Tɨmbi Yesulɨ nepek asuptok plon eyout manda embi, enɨ-daut tɨ-semguk. Tɨñɨpi enguk,  
\v 3 “Nandɨwɨt! Ama nolɨ nana mɨnjɨp kokota kena gɨnañ ñañguk.  
\v 4 Ñambi, mɨnjɨp kot-tɨ-kot-tɨ-ñañɨlɨmbi, dɨwɨn telak plon pɨumbi, monɨktɨ bɨmbi, yout-na-taleñgɨlɨñ.  
\v 5 Tɨmbi mɨnjɨp dɨwɨndɨ kwet lakatgot kawattɨ salaiñguknan pɨñgɨlɨñ. Wolok kwet lakat pakukta, mɨnjɨptɨ platikan tawa-lambɨñgɨlɨñ,  
\v 6 gan endɨ kakai plongot pakukta, maimdɨ lambɨ ep dɨumbi yañetambi kɨm-taleñgɨlɨñ.  
\v 7 Tɨmbi mɨnjɨp dɨwɨndɨ koselek mɨnjɨp boñgɨpsɨnan pɨñgɨlɨñ endɨ yakayakan tawa-lambumbi, koselektɨ gembɨnjɨat lambɨ ep tapli-taleumbi, bien nɨm laliñgɨlɨñ.  
\v 8 Tɨm mɨnjɨp dɨwɨndɨ kwet galk plon pɨñgɨlɨñ endɨ tawa-lambɨmbi, bien kɨndem sɨnɨk laliñgɨlɨñ. Kwandai dɨwɨndoñ bien lakat, dɨwɨndoñ kambak asup, dɨwɨndoñ asup sɨnɨk wɨndɨñ laliñgɨlɨñ.”   
\p
\v 9 Yesulɨ eyout manda wɨndɨñ embi yousɨmbi enguk, “No en pawañnat endɨ mandana nandɨmbi tɨke-kɨliñ eukak.”   
\p
\v 10 Tɨmbi amatam kɨmɨn gɨtɨk endɨ ña-taleumbi, Yesu, gwañgwañii 12 gɨta nosii dɨwɨn nɨsɨñgan pakɨlɨñ. Papi, eyout manda gɨtɨk eñguk wolok kusasɨla nɨ-kaumbi  
\v 11 ñɨndɨñ enguk, “Telak nɨtek plon Yambattɨ amatamñii yambɨ-dɨkñelak wɨn damañgan pat-sembɨn pakuk, gan nak man sɨnda wakan sanba dakleumbi, kɨsɨ plon kɨmɨt-talelet. Gan amatamdɨ nokok gɨñgɨt nɨm inda-taleañ enda wakan nak nandɨnandɨ gɨtɨk wɨn eyout mandalɨñgot enɨ-daut tɨ-semlet.  
\v 12 Wɨndɨñ tɨmbambi, endɨ deimbi kañ, gan nɨm ka-dakleañ, ba pawanjɨ kɨmɨpi nandañ, gan nɨm nandɨ-dakleañ. Endɨ ka-nandɨ-daklenelɨñda, gɨnanjɨ tambaneumbi, Yambattɨ yomjɨ kɨndem bi-semek.”   
\p
\v 13 Tɨmbi Yesulɨ yousɨmbi enɨ-kañbi eñguk, “Eyout manda sanɨt wolok kusei nɨm nandɨ-dakleañ ba? Wɨndɨñda eyout manda gɨtɨk nɨtek nandɨ-talenelɨñ?  
\v 14 Nandañ! Ama nana mɨnjɨp kotak endɨ Yambattok manda e-kolɨ pɨlak.  
\v 15 Mɨnjɨp telak plon pɨlak wolok walan ñɨndɨñ: manda wɨn nandumbi, gɨnanjɨ gɨnañ pɨumbi, Satañdɨ platikan bɨ manda yapma tɨke-semlak.  
\v 16 Ba mɨnjɨp kwet kawatgot plon pɨlak: endɨ manda wɨn nandɨmbi nandɨ-koñgom tɨmbi nandɨ-dasiañ.  
\v 17 Gan manda wɨn gɨnanjɨ gɨnañ kakai nɨm tɨlakta, nain dumangangot tɨke-kuañ. Gɨñgɨt mandala tɨmbi mɨlap ba kanjɨk endok plon indaumbi, endɨ platikan sɨnɨk pipɨmbi biañ.  
\v 18 Ba mɨnjɨp koselek mɨnjɨp boñgɨpsɨnan pɨlak: ama dɨwɨn manda wɨn nandɨ-taleañ,  
\v 19 gan kwelalok mɨlap, ba mɨnem kwɨlɨkwɨlɨ wolok nandɨ-koñgom juluñgan, ba nepek kusei kusei dɨwɨsɨ wolok galktɨ gɨnanjɨ tokñeumbi, manda nandɨmbi, platik kamalaumbi, bien nɨm indalak.  
\v 20 Ba mɨnjɨp kwet galk plon pɨlak wolok walan wɨn ñɨndɨñ: ama endɨ wakan manda nandɨm kasɨlembi tɨke-kuañda, bien ep tɨndɨnjɨ plon inda-ta-ñalak: dɨwɨndɨ lakat, dɨwɨndɨ kambak asup, dɨwɨndɨ asup sɨnɨk laliañ.”   
\s1 Yambattok mandalɨ telak nɨtek plon bien indalak  
\p
\v 21 Tɨmbi Yesulɨ Yambattok mandala ñɨndɨñ enbi eñguk, “Ama nolɨ sipala it gɨnañ tɨke-lombi, kambottɨ tapliwɨk ba pipat doundou kapmainan kɨmɨlek ba? Nɨm a! Endɨ it gɨnañ tɨke-lombi, indangan kɨmɨlɨmbi kolɨ salewɨk.  
\v 22 Wolok tuopgan manda gɨtɨk pat-sembɨn patak wɨn eu inda-daklelok. Tɨmbi nepek gɨtɨk wɨt-tapliñgɨlɨñ patak wɨn tɨmbɨ inda-daklelok.  
\v 23 No en pawañnat endɨ mandana ñɨn nandɨmbi tɨke-kɨliñ eukak.”   
\p
\v 24 Yesulɨ wɨndɨñ embi enguk, “Pawanjɨlɨ manda nɨtek nandañ wɨn nandɨmbi tɨke-kɨliñ enekalɨñ. Manda nɨtek nandɨmbi tañgoneañda, Yambattɨ wolok tuopgan nanandɨ sambi, nombo yousɨmbi samɨ-sɨnɨk taukak.  
\v 25 Neta, no endɨ nanandɨ Yambattɨ mɨñguk wɨn tɨke-kulakta, endok nanandɨn wɨn tɨmbɨm wopum daukak. Gan no endɨ nanandɨ wɨn nandɨ-kɨmnembi nɨm tɨke-kulakta, nanandɨn palɨmlak wɨn apma tɨke-ñɨmɨumbi, sɨlak palekak.”   
\s1 Yambattɨ telak nɨtek plon gɨñgɨtñii yambɨ-dɨkñeumbi inda-sata-tañ  
\p
\v 26 Tɨmbi Yesulɨ yousɨmbi enguk, “Yambattɨ enlok gɨñgɨtñii telak nɨtek plon yambɨ-dɨkñeumbi inda-sata-tañ, nak wolok plon eyout manda no ñɨndɨñ sanba nandɨwɨt: ama nolɨ kena gɨnañ nana mɨnjɨp kot-tɨ-kot-tɨ-tɨlak.  
\v 27 Kot-talembi, ilan ñambi, tim sandap dou-mɨlat-ta-kuumbi, mɨnjɨp walɨ bendɨ-wopum dambi, mɨndiñ lambɨlak. Gan telak nɨtek plon lambɨlak wɨn en nɨm nandɨlak.  
\v 28 Kwet en kena tɨmbɨmbi, bien indalak. Dama mɨndiñ lambɨ-indaumbi, sap kɨmɨlɨmbi, siñgi kandañ bien indalak.  
\v 29 Bien gɨlɨta-taleumbi, epep nain indaumbi, ama walɨ bien ep mɨlak.”   
\p
\v 30 Yesulɨ yousɨmbi enguk, “Yambattɨ telak nɨtek plon enlok gɨñgɨtñii tɨpet sɨnɨk wɨngan yambɨ-dɨkñeumbi inda-sata-tañ? Kusei wolok plon nɨndɨ eyout manda nek enambi dakleutak?  
\v 31 Yambattok kɨkesɨpmɨn wolok bendɨmbendɨn wɨn wambɨñ mɨnjɨp nomɨk. Mɨnjɨp wɨn tipnam sɨnɨk, mɨnjɨp dɨwɨn kena gɨnañ kokañ wɨn wolok tuop nɨm.  
\v 32 Kwet plon kotnambi, lambɨ bendɨ-wopum dambi, yaya dɨwɨn gɨtɨk wɨn yapma klelak. Kii gayam wopumgan tɨmbɨmbi, monɨktɨ kɨndem wolok plon isɨ tɨmbi, pɨtiñ patnelɨñ.”   
\p
\v 33 Yesulɨ manda enɨ-ta-kumbi, eyout manda wandiñ asupgan eñguk; wɨn amatam nandɨnandɨnjɨlok tuop enbi,  
\v 34 kwapmeñgan eyout mandalɨñgot enɨlɨñguk. Gan eyout manda wolok bien gwañgwañii nɨsɨñgan palɨmek e-dakle-tɨ-semlɨñguk.   
\ms1 Yesulɨ gembɨn gwañgwañiila daut semguk  
\s1 Yesulɨ sasale gɨt tuk enbɨmbi, kɨlp eñgɨmɨk  
\p
\v 35-36 Sandap wolonda kwet kɨlɨm eumbi, Yesulɨ kɨkeñ plon pipapi, gwañgwañiila enbi eñguk, “Nɨndɨ tuk guañ dɨkñembi, dat kandañ ñana.” Eumbi, gwañgwañiilɨ ama kɨmɨn gɨtɨk yambimbi, kɨkeñ plon lombi, Yesu joñgo nañgɨpi, tuk tambon kandañ ñañgɨlɨñ. Tɨmbi ama dɨwɨndɨ kɨkeñjɨ tɨkembi, ep klembi ñañgɨlɨñ.  
\v 37 Ñañɨlɨmbi, sasale wopumgandɨ kusei kɨmɨpi, tuk pendɨlɨm mɨlapi, kɨkeñjɨ gɨnañ pɨumbi tokñeup tɨñguk.  
\v 38 Gan Yesulɨ joñgo wɨñgan kɨkeñ temɨk siñgi kandañ kumba gemba kɨmɨpi dou-pakuk. Tɨmbi gwañgwañiilɨ tɨmbɨ sɨlɨkñembi nɨñgɨlɨñ, “Nɨnɨndaut. Tuk guañ gɨnañ pɨnepi tamɨñ. Wɨn nɨm nandɨ-nɨmlañ ba?”  
\v 39 Nɨmbɨmbi mɨlapi, sasale nɨ-ñombɨmbi, tuk guañda nɨñguk, “Gitak! Busukñane!” Eumbi, sasalelɨ kɨlp eumbi, tuktɨ busukñembi pakuk.   
\p
\v 40 Tɨmbi Yesulɨ gwañgwañiila enguk, “Neta gembɨnjɨ pɨlak? Nɨtekta tɨmbi, nakɨta kuañ, gan gama nɨm nandɨ-kɨlɨk tɨ-namañ?”  
\v 41 Eumbi, dambe taletalet tɨmbi, nɨsɨñgan e-nandɨ-tɨmbi eñgɨlɨñ, “En ama nɨtnein, ñala sasale gɨt tuk guañdɨ man tañgoneamɨk?”   
\c 5
\s1 Yesulɨ eumbi, yal kolan asup endɨ bɨt gɨnanjɨ gɨnañ pɨñgɨlɨñ  
\p
\v 1 Tɨmbi Yesu gɨta gwañgwañii endɨ tuk guañ dɨkñembi, tambon kandañ, Gelasa amatamdok kwelan, ña-tomgɨlɨñ.  
\v 2 Tombi, Yesulɨ kɨkeñ bimbi, kwambɨñ loumbi, ama no yal kolannat amasumnan pakuk endɨ yambɨmbi Yesuloñ bɨñguk.  
\v 3-4 Ama wɨn toa kwambɨñ ba aindɨ kii kesi nain nain im-mañgɨlɨñ, gan ama nolɨ endok gembɨn tɨke-pɨuktok tuop nɨm. Endɨ toa pat-tɨmbɨ dɨkñeumbi, ain wɨp mɨndɨ-palɨmbi pa glolɨñguk. Tɨmbi endɨ sañan daumbi, kii kesi toa ba aindɨ nombo imnelɨñdok tuop nɨm kaañgɨlɨñda kak biumbi, sumnan dou-mɨlat-pat-tɨlɨñguk.  
\v 5 Tim sandap tuop endɨ sumnan ba kwet jañgɨn plon papi, kwawa wopum tɨmbi, kawattɨ siñgin gwɨlap wɨpi dombɨmbi pa kulɨñguk.   
\p
\v 6-8 Ama endɨ wakan mayañgan ipi, Yesu kañbi, endoñ woñep bɨumbi nɨñguk, “Yal kolan, dɨk ama gɨnañ nanin poñau!” Nɨmbi nɨ-gɨñgɨneumbi, bɨ-tombi, kesinan mɨlelem tɨ-ñɨmbi, kwambɨñgan kɨtɨmbi nɨñguk, “Yesu, Yambat Loloñ Sɨnɨk endok Nɨñañ, dɨk nek tɨ-namepi bɨlañ? Nak Yambattok koi plon ganlet: dɨk kena gɨm nɨm namekañ.”  
\v 9 Nɨmbɨmbi, Yesulɨ “Koka nin?” nɨ-nandumbi tambane-nɨñguk, “Kotna Kɨmɨn Gɨtɨk. Nɨndɨ asupgandɨ kuamɨñ, ñala.”  
\v 10 Endɨ wɨndɨñ embi gɨñgɨnembi nɨñguk, “Nɨndɨ kwet ñɨn bineñdok nɨm nɨnɨ-mulekañ.”  
\v 11 Tɨmbi kamañgan bɨt asup kɨmɨn wopumgandɨ kloñnan kumbi, kwet mina-pakɨlɨñ.  
\v 12 Wɨndɨñda yal kolan endɨ Yesulɨ nandɨ-semumbi, bɨt gɨnanjɨ gɨnañ pɨnelɨñdok nɨ-nandɨñgɨlɨñ.  
\v 13 Nɨ-nandumbi nandɨ-semum ama gɨnañ nanin lambɨ poñambi, bɨt gɨnanjɨ gɨnañ pɨñgɨlɨñ. Pɨumbi, bɨttɨ kloñnan woñep pɨmbi, kwet bambalnan jɨlopi, tuk guañ gɨnañ pɨñgɨlɨñ. Bɨt lakat nɨm, 2000 netepek gɨtɨk endɨ pɨmbi, tuk nam kɨm-taleñgɨlɨñ.   
\p
\v 14 Tɨmbi bɨt kaulɨ-dɨkñe ama endɨ pimbi woñep ñambi, ama it kwelan ba kenanjɨ gɨnañ pakɨlɨñ tuop kasat tɨ-semgɨlɨñ. Tɨ-semumbi, endɨ nepek nek indañguk wɨn kanelɨñdok bɨñgɨlɨñ.  
\v 15 Bɨmbi, Yesuloñ tombi, ama kañbi ka-nandɨñgɨlɨñ wɨn: ama yal kolan kɨmɨn gɨtɨknat kuñguk endɨ gɨnañ nanandɨn tombɨmbi, dasindasi kɨmɨpi, busukñanengan pipakuk. Amatamdɨ daut gɨtikñin wɨ kañbi mɨsɨñgɨlɨñ.  
\v 16 Nepek ka-nandɨ-tɨñgɨlɨñ endɨ ama yal kolannat kuñguktok plon ba bɨttok kandañ nepek indañguk wolok kasat tɨ-semgɨlɨñ.  
\v 17 Kasat wɨn nandɨ-talembi, wɨnasɨlɨ wolongan Yesulɨ kwesɨ wɨn bim ñawɨktok nɨ-nandɨ-tɨmbɨmbi nandɨ-semguk.   
\p
\v 18 Tɨmbi Yesulɨ kɨkeñ plon loñɨlɨmbi, ama yal kolan kle-kolɨmguk endɨ kle-ñawɨktok nɨ-nandɨ-tɨñguk.  
\v 19 Gan Yesulɨ nɨm embi nɨñguk, “Dɨk ika kwekanan ñambi, nokai gɨta kuñɨpi, Wopumdɨ telak nɨtek plon blan tɨ-gambi nandɨ-gambi, nepek wopum tɨ-kɨndem da-gam-talek wolok kasat tɨ-semekañ.”  
\v 20 Eumbi, ama walɨ it kwet 10 wolok kandañ ñambi, kusei kɨmɨpi, Yesulɨ nepek tɨ-ñɨmguk wolok kasat tɨ-sem-kuumbi, amatam gɨtɨktɨ nandɨmbi nandɨ-gɨtɨp gɨtɨp tɨñgɨlɨñ.   
\s1 Yesulɨ wembe sembɨsembɨn gɨt tam jɨmbalat ep tɨmbɨ kɨndem dañgɨmɨk  
\p
\v 21 Tɨmbi Yesu gɨt gwañgwañii endɨ kɨkeñ plon lombi, bɨndambo tuk guañ dɨkñembi, tambon kandañ ña-tomguk. Tombi, tuk baliliñnan palɨñɨlɨmbi, amatam asupgandɨ endoñ bɨmbi, kɨmɨn tɨñgɨlɨñ.  
\v 22 Tɨñɨlɨmbi, it kiyau kaulɨ-dɨkñe ama no koi Jailus endɨ bɨmbi Yesu kañbi, kesinan mɨlelem tɨmbi  
\v 23 dɨñgunembi nɨ-kukulembi eñguk, “Wembana tipmɨnam endɨ sembupi tɨlak. Ñala dɨk kɨndem bɨmbi, kɨkalɨ endok plon kɨmɨlɨmbi, kɨndem dambi palen.”  
\v 24 Nɨmbɨ nandɨmbi, en gɨta ñañguk.  
\p Ñañɨlɨmbi, amatam kɨmɨn wopum endɨ kle-gɨmbupi, tambo kle-kot-tɨñɨpi ñañgɨlɨñ.  
\v 25 Endok boñgɨpsɨnan tam no ñañguk, endɨ tamdok jɨmbat tɨ-ta-kuumbi, gwɨlat 12 tɨñguk.  
\v 26 Tɨmbi gwasap ama asuptɨ gwasap kusei kusei mɨumbi walɨ mɨlap yousɨ mɨumbi, siñgi gawat wopum sɨnɨk nandɨmbi kuñguk. Tɨmbi kena tɨñgɨlɨñ wolok tuan mɨnem kwɨlɨkwɨlɨ palɨmguk gɨtɨk wɨn em-taleñguk, gan jɨmbalɨ nɨm pañgɨtañguk.  
\v 27-28 Tam endɨ wakan Yesulok gɨñgɨt nandɨlɨñgukta tɨmbi ñɨndɨñ kɨmɨt-nandɨ-tɨñguk, “Nak dasindasingot tɨke-kautetta, gumañ kɨndem dautet.” Wɨndɨñ nandɨmbi, amatam kɨmɨn gɨtɨk ñañgɨlɨñ boñgɨpsɨnan Yesulok siñgi kandañ ñambi, dasindasin tɨke-kañguk.  
\v 29 Tɨke-kaumbi, wolongan wekailɨ kala daumbi, pɨñgɨu pañgɨta-taleumbi nandɨñguk.   
\p
\v 30 Tɨmbi Yesulok gembɨn nolɨ tiañeum nandɨmbi, wolongan tambanembi enɨ-nandɨmbi eñguk, “Nindɨ dasindasina tɨke-kalak?”  
\v 31 Eñɨlɨmbi, gwañgwañiilɨ nɨñgɨlɨñ, “Kalañ: amatam kɨmɨn gɨtɨktɨ gep kle-gɨmbupi tambo kle-kot-tañ. Neta ‘Nindɨ neplak?’ elañ?”  
\v 32 Gan Yesulɨ ‘Nindɨ sɨnɨk nep mɨk?’ wɨn ka-daklewɨktok yambɨ-ta-ñañguk.  
\v 33 Wɨndɨñ tɨmbɨmbi, tam endɨ pɨñgɨu plon kundit indañguk wala nandɨ-mɨsɨmbi, blañblañ tɨñɨpi Yesuloñ bɨñguk. Bɨmbi, kuañ dombɨnnan mɨlelem tɨ-ñɨmbi, enlok kusei eu tawaumbi nɨñguk.  
\v 34 Nɨmbɨmbi, Yesulɨ nɨñguk, “Wembe, nanandɨ kwambɨndañgala kɨndem dalañ. Mɨlapka taleumbi, waleñga kɨndem daumbi, ña kɨndemgot kuukañ.”   
\p
\v 35 Yesulɨ tam manda wɨndɨñ nɨ-palɨñɨlɨmbi, it kiyau kaulɨ-dɨkñelok ilnan nanin ama dɨwɨn manda tɨke-bɨmbi, nosɨ kañbi nɨñgɨlɨñ, “Wembañga ip sembɨlak. Ñala endaut amalɨ sɨlakan nektok ikanan kesɨt gawat ñautak?”  
\v 36 Gan Yesulɨ manda wɨn nandɨ-kɨmnembi, kaulɨ-dɨkñela nɨñguk, “Nɨm mɨsɨwɨñ, sɨlak nandɨ-kɨlɨk tɨ-namɨ-ta-ñaukañ!”  
\v 37 Wɨndɨñ embi, amatam gɨta gwañgwañii dɨwɨn en nɨm klenelɨñdok enɨ-kɨmɨsip tɨ-sembi, Petlo, Yakobo gɨta kwayañ Yoane endɨñgot yanañgɨpi ñañguk.  
\v 38 Ñambi, kaulɨ-dɨkñelok ilan tombi, amatam kɨmɨn gɨñgɨlɨ ba mano kulɨm tɨmbi kut-palɨmbi yambɨñguk.  
\v 39 Yambɨ-nandɨmbi, it gɨnañ lombi enguk, “Sɨndɨ nekta gɨñgɨlɨ wopum tɨmbi kut-pakañ? Wembe ñɨn nɨm sembɨk, endɨ sɨlak dou patak.”  
\v 40 Wɨndɨñ eu nandɨmbi, kolan ka-kwalepgɨlɨñ.  
\p Gan Yesulɨ amatam gɨtɨk ep kleum pawan pɨumbi, wembe meñ beu gɨta gwañgwañii tɨpet gɨt no wɨn yanañgɨpi, wembe pakuknan loñguk.  
\v 41 Lombi, wembe kii tɨkembi, nɨsɨlok manda plon “Talita kumi” nɨñguk, wɨn ñɨndɨñ, ‘Wembe tip, mɨlat ganlet.’  
\v 42 Eumbi, wolongan wembe walɨ mɨlapi, ñañambɨt tɨñguk. (Wembe wolok gwɨlalɨ 12.) Tɨmbi amatam wolok pakɨlɨñ endɨ nepek wɨn ka-sɨlɨkñembi, nanandɨnjɨ nɨm nandɨ-dakleñgɨlɨñ.  
\v 43 Tɨmbi Yesulɨ kasat ama dɨwɨnda nɨm ennelɨñdok kɨmɨsip kwambɨñ tɨ-sembi, wembe wɨn nana mɨumbi nambektok enguk.   
\c 6
\s1 Nasalet nasilɨ Yesulok gembɨnla nandum tlal tɨñguk  
\p
\v 1 Tɨmbi Yesulɨ kwet walinin ñambi, gwañgwañii gɨta il kuseinan ñam pakuk.  
\v 2 Pakap, Sabat patnandɨ nain indaumbi, it kiyau gɨnañ lombi, kusei kɨmɨpi, amatam enɨ-daut tɨ-semumbi nandɨñgɨlɨñ. Tɨmbi asuptɨ nandɨ-gɨtɨp gɨtɨp tɨmbi eñgɨlɨñ, “Ama sɨlanin ñalɨ manda gɨtɨk ñɨn denanin inda-ñɨmɨñguk? Nanandɨ wopuwopum ñɨn inda-ñɨmɨñguk wɨn netepein sɨnɨk? Ba kundit tɨndɨn walan wɨn engano sɨnɨk!  
\v 3 Endɨ it tɨndɨ ama sɨlanin wɨn! Malialok nɨñañ, ba Yakobo, Jose, Juda gɨta Simon, endok dasɨ. Tɨmbi wiwii endɨ nɨn gɨta kuañ.” Wɨndɨñ embi nandɨ-ñɨmum pɨ-sɨnɨk tañguk.  
\v 4 Tɨmbi Yesulɨ enguk, “It kwet dɨwɨn endɨ plofet ama nola nandum loloñ tɨlak, gan ilnan nasɨ ba nolii ba wekal kusipñii endɨ ka-mɨsɨ-tɨ-ñɨmañ.”   
\p
\v 5 Wɨndɨñ tɨñgɨlɨñda tɨmbi, kundit engano tɨmbepi nandum mɨlataumbi, sɨlak ama jɨmbasat tɨpet sɨnɨk kiilɨ ep kaumbi, kɨndem dañgɨlɨñ.  
\v 6 Tɨñɨpi nandɨñguk, “Nekta sɨnɨk tɨmbi, kenanala nandum tlal tɨlak?” Wɨndɨñ nandɨñɨpi, enɨ-daut tɨ-semektok it kwet kle-gɨmbut-ñañguk.   
\ms1 Yesulɨ endok kusei gwañgwañiila daut semguk  
\s1 Yesulɨ gwañgwañii 12 kenala enɨ-mupi, endɨkñe tɨ-semguk  
\p
\v 7 Tɨmbi Yesulɨ gwañgwañii 12 enɨ-tiañeum bɨumbi, kena tɨnelɨñdok ama tɨpet tɨpet enɨ-mupi, yal kolan ep kle-semnelɨñdok gembɨ emguk.  
\v 8 Tɨmbi enguk, “Sɨndɨ ñanepi, nepek no nɨm tɨke-ñanekalɨñ, toñanjɨñgot. Nana ba lɨk wɨn nɨm tɨke-ñanekalɨñ, ba mɨnem kwandai gɨmɨn no dasindasinjɨ gɨnañ nɨm dasinekalɨñ.  
\v 9 Kesɨsɨlok gwɨlap wɨnda tɨkenekalɨñ, dasindasi tɨpet wɨ nɨm, noñgangot dasinekalɨñ.”  
\v 10 Wɨndɨñ embi enguk, “It kwet nolok tombɨmbi, ama nolɨ sanɨ-tiañeumbi, endok il gɨnañ londekamɨk, it kwet wolok patekamɨk tuop endok ilnangot dou-mɨlat-tɨ-patekamɨk.  
\v 11 Tɨkap it kwet nolok tombɨmbi, wɨnasɨlɨ not nɨm tɨ-sambi, mandanjɨ nɨm nandɨnekalɨñda, yambimbi ñanekalɨñ. Ñanepi, kesɨsɨ plon kwɨlɨñ sapak wɨt-sapleum pɨukak. Wɨndɨñ tɨmbɨmbi, kundit kolan tɨñgɨlɨñ wɨn ka-nandɨ-tomnekalɨñ.”   
\p
\v 12 Yesulɨ wɨndɨñ eumbi, gwañgwañiilɨ ñambi, amatam gɨnanjɨ tambanenelɨñdok gɨñgɨt manda engɨlɨñ.  
\v 13 Tɨñɨpi, yal kolan asup ep kle-kot-semgɨlɨñ, ba jɨmbasat asup gwasap tullɨ saple-sembi, ep tɨmbɨ kɨndem dañgɨlɨñ.   
\s1 Elottɨ Yesulok gembɨn nandɨ-tomguk  
\p
\v 14 Tɨmbi Yesulok koi gɨñgɨt pɨndɨ dañgukta tɨmbi, ama wapmañ Elot endɨ bo wɨn nandɨñguk. Ama dɨwɨsɨlɨ Yesula ñɨndɨñ eañgɨlɨñ, “Yoane, tuk i-sem-i-sem ama en wakan bɨndambo kɨmnan nanin mɨlakuk, wala tɨmbi endɨ kena gembɨnat tɨmbi kulak.”  
\v 15 Ba dɨwɨndɨ Yesula “En Elia” eañgɨlɨñ, ba dɨwɨndɨ “Endɨ plofet ama no, plofet ama damanin wandiñ nomɨk” eañgɨlɨñ.  
\v 16 Wɨndɨñ eumbi, Elottɨ wɨn nandɨmbi pa eñguk, “Yoane, ama wɨn damañgan natna ewa bim dombum kɨmguk, en wakan mɨlapi kulak.”   
\p
\v 17-18 Elot endɨ kusei ñɨndɨñda wɨndɨñ eñguk: endɨ bo enlok kwayañ Filip endok tamɨn koi Elodia apma tɨkeumbi, Yoanelɨ gɨñgɨt wɨn nandɨmbi nɨñguk, “Dɨk kwayañgalok tam matɨke-patañ wɨn kɨmɨsip manda maklelañ.” Endɨ wɨndɨñ nɨlɨñgukta, Elottɨ bo tamɨn nandɨ-ñɨmbi, kena gwañgwañii enɨ-mulɨmbi ñambi, Yoane tɨkembi, it kwambɨñ gɨnañ im kɨmɨlɨmbi pakuk.   
\p
\v 19 Tɨmbi Elodialɨ Yoanela gimbɨt gɨnan gɨnañ tɨke-papi, wɨlektok nandɨñguk. Gan endɨ tuop nɨm,  
\v 20 neta Elottɨ Yoane tɨke-kamaiñguk. Endɨ Yoanela nandum ama dɨndɨm sɨnɨk, Yambattok kena tɨndɨlok ama no tɨmbɨmbi, enda ka-mɨsɨmɨsɨ e-tɨ-ñɨmguk. Tɨmbi endɨ Yoane nɨ-tiañembi, mandan nandɨlɨñguk. Nandɨñɨpi, “Nɨtek tɨmbet?” embi, gɨnañ tɨpet tɨmbi nandɨ-bendɨ-tɨlɨñguk. Gan endɨ Yoanelok mandan nandɨ-koñgom tɨlɨñguk.   
\p
\v 21 Tɨmbi Yoane wɨlɨ kɨmbektok telak no Elodiala ñɨndɨñ inda-ñɨmɨñguk. Elottɨ indaindan nain indaumbi, amañii loloñ ba ama sañanjɨlok telak dama ba Galili kwettok ama biesɨ ep kɨmɨn tɨ-talembi, nana sina wopum tɨ-semguk. Tɨmbi endɨ kɨmɨn tɨmbi nana na-palɨmbi,  
\v 22 Elodia enlok wemban endɨ amaloñ ña tombi, dausɨnan kap tiñguk. Kap tiumbi, Elot gɨt yokñii endɨ kañbi nandɨ-kɨndem dañgɨlɨñ. Tɨmbi Elottɨ wembe sim nɨñguk, “Dɨk nepek wala ba wala eumbi gametet.”  
\v 23 Embi e-kwambɨñ dambi nɨñguk, “Nepek wala ba wala eumbi, kɨndem gametet. Nak kwet ñɨn ka-dɨkñelet wala bo eumbi, kɨndem tambɨpi, tambon gametet.”   
\p
\v 24 Wɨndɨñ eumbi, wembelɨ meñloñ ñambi nɨ-nandɨmbi nɨñguk, “Nak nektok sɨnɨk eutet?” Eumbi, meñlɨ nɨñguk, “Yoane miti tuk i-sem-i-sem tɨñguk endok kumbamla e!”  
\v 25 Eumbi, wolongan platik sɨnɨk ñambi, Elottoñ tombi nɨñguk, “Dɨk ñɨndɨñgɨtañgan Yoanelok kumbam jawañ plon kɨmɨpi namɨñ!”  
\v 26 Eumbi, Elottɨ nandum kola-sɨnɨk tañguk. Gan endɨ yokñiilok dausɨnan manda e-kwambɨñ da-ñɨmɨñgukta tɨmbi, mandan wɨn pi-pɨwɨktok tuop nɨm nandɨñguk.  
\v 27 Nɨm nandɨ-ñɨmlok, gan joñgo nandɨ-ñɨmbi, wolongan enlok kamaikamai ama no Yoanelok kumbam tɨke-bɨuptok nɨ-mukuk. Nɨ-mulɨmbi, it kwambɨñ gɨnañ ñambi, Yoanelok bim dombɨmbi,  
\v 28 kumbam jawañ gɨnañ kɨmɨpi tɨke-bɨ wembe mɨumbi, meñɨnlɨ kauptok tɨke-ñam mɨñguk.   
\p
\v 29 Tɨmbi Yoane gwañgwañiilɨ gɨñgɨt wɨn nandɨmbi, it kwambɨñnan ñambi, Yoanelok dalandan tɨke-ñambi kɨndikɨlɨñ.   
\s1 Yesulɨ Juda ama 5000 nana ep towiñguk  
\p
\v 30 Tɨmbi Yesulɨ gwañgwañii 12 wɨn kenala enɨ-mukuk endɨ undane-bɨmbi, enloñ kɨmɨn tɨmbi, kena tɨñgɨlɨñ ba gɨñgɨt manda enɨ-daut tɨ-semgɨlɨñ wolok kasat gɨtɨk tɨ-ñɨmgɨlɨñ.  
\v 31 Tɨmbi amatam asup sɨnɨk walɨ yousɨyousɨ ñañambɨt tɨ-palɨmbi, Yesu gɨta gwañgwañii endɨ nana tuk nanelɨñdok nandɨñgɨlɨñ, gan nain no nɨm inda-semguk, wala tɨmbi Yesulɨ enguk, “Bɨumbi, nɨnɨñgan kwet ama nɨmnatnan ñana! Nain duman wandɨñ ña-kunambi, siñginjɨ busukñanewɨn.”  
\v 32 Wɨndɨñ eumbi, endɨ kɨkeñ plon lombi, nɨsɨñgan tuk guañ dɨkñembi, kwet ama nɨmnat tɨmbɨ dumalanelɨñdok ñañgɨlɨñ.  
\v 33 Ñañɨlɨmbi, amatam asuptɨ yambɨmbi yambɨ-nandɨ-tomgɨlɨñ. Tɨmbi amatam it kwet tuop nanin bɨñgɨlɨñ endɨ bo kesɨtɨ woñep ñambi, Yesulɨ ñanepi nandɨñguknan dama ña-tomgɨlɨñ.   
\p
\v 34 Tɨmbi Yesulɨ wolok ña-tombi, kɨkeñ plon nanin pɨñɨpi, amatam kɨmɨn wopum yambɨmbi, gɨnañlɨ ñɨndɨñ nandɨñguk, “Sipsip yambɨ-dɨkñenjɨ nɨmnat nomɨk tañ”. Wɨndɨñ yambɨ-nandɨmbi, blan tɨ-sembi, kusei kɨmɨpi, nepek asup enɨ-daut tɨ-semguk.  
\v 35 Enɨ-daut tɨ-semumbi, maim daut ip pɨ-sembepi tɨñgukta tɨmbi, gwañgwañiilɨ endoñ bɨmbi nɨñgɨlɨñ, “Ñɨn kwet ama nɨmnatnan patnambi, maim daut ip pɨupi tɨlak.  
\v 36 Wala dɨk amatam enɨ-mulɨmbi, it kwet ba it jala ñasɨñgan pakañnan wolok ñambi, nananjɨ tua nambɨt.”  
\v 37 Eumbi tambane-enguk, “Sɨngan nana ep towiut!” Eumbi nandɨ-piasat tɨmbi nɨñgɨlɨñ, “Dɨk nek elañ? Nɨndɨ ñambi, mɨnem nek ñalɨ nana tuam bɨmbi emneñ? Mɨnem 200 wolok tuop nɨm!” \f + \fr 6:37 \ft Mɨnem denali 200 wɨn kena nain 200 wolok tuan. \f*  
\v 38 Eumbi enguk, “Sɨnlok nana nɨtek pat-samlak ña kawɨt!” Eumbi ña kañbi undane-bɨmbi nɨñgɨlɨñ, “Plaua kɨt tambongot tɨm tuk gaut tɨpetgot pat-nɨmlak.”   
\p
\v 39-40 Eumbi, Yesulɨ amatam kli kɨndem plon samba sambat pipatnelɨñdok enbɨmbi, dɨwɨndɨ 100, dɨwɨndɨ 50 wɨndɨñ pipakɨlɨñ. Pipalɨmbi,  
\v 41 Yesulɨ plaua kɨt tambon gɨta tuk gaut tɨpet wɨn epmbi, kunum plon dei loumbi, Yambat we ñɨmguk. We ñɨm-talembi, plaua ombɨmbi, gwañgwañii em-ta-ñaumbi, endɨ bo tɨke-papusenembi, amatam emgɨlɨñ. Tɨmbi Yesulɨ tuk gaut tɨpet wɨn wɨndɨñgot ep danbɨmbi, amatam gɨtɨkkan emumbi,  
\v 42 gɨtɨkkandɨ nañbi na-tokñeñgɨlɨñ.  
\v 43 Wɨndɨñ tɨmbɨmbi, plaua ba gaut wɨn na-tlatlap tɨm biñgɨlɨñ wɨn ep dasiumbi, sandɨñ lɨk 12 tokñeñguk.  
\v 44 Amatam nana nañgɨlɨñ endoñnan nanin amalok kunakunasɨ wɨn 5000.   
\s1 Yesulɨ tuk guañ plon ñañguk  
\p
\v 45 Tɨmbi wolongan Yesulɨ gwañgwañii enɨ-gɨñgɨnembi, kɨkeñ plon lombi, tuk guañ dɨkñembi, Betsaida it kwelan damandama ñanelɨñdok enɨ-mukuk. Enɨ-mulɨm ñañɨlɨmbi, Yesu en amatam isɨnan enɨ-mulepi pakuk.  
\v 46 Papi enɨ-mut-talembi, nɨmolo tɨmbektok kwet jañgɨnnan loñguk.   
\p
\v 47 Tɨmbi kwet kɨlɨm eumbi, gwañgwañiilok kɨkeñdɨ tuk guañ boñgɨpnan ñañɨlɨmbi, Yesu en engan kwambɨñnan papi,  
\v 48 yambɨñguk wɨn: sasalelɨ ñañgɨlɨñ kandañ bɨñgukta, kɨkeñ plon papi tuk kɨndit-tlalɨmbi yambɨñguk. Kwet gama nɨm salañɨlɨmbi, Yesulɨ tuk guañ plon kesɨtɨ ñambi ep tɨmbɨ dumalambi, yapma kle-ñaupi nandɨñguk.   
\p
\v 49-50 Tɨmbi gwañgwañiilɨ Yesu tuk guañ plon bɨumbi kañbi, “Walen tip no kamɨñ” wɨndɨñ kɨmɨt-nandɨñgɨlɨñ. Endɨ gɨtɨkkandɨ en kañbi mɨsɨmbi, gembɨnjɨ pɨumbi, kwawa tɨñgɨlɨñ. Gan Yesulɨ manda embi enguk, “Ñɨn natna ya, sɨmbasɨ busukñaneumbi nɨm mɨsɨnelɨñ.”  
\v 51 Wɨndɨñ embi, kɨkeñ plon loumbi, sasalelɨ kɨlp eumbi, ka-sɨlɨkñembi nanandɨnjɨ nɨm nandɨ-dakleñgɨlɨñ.  
\v 52 Gɨnañ kwambɨñ kuñgɨlɨñda tɨmbi endɨ Yesulɨ plaualɨ kundit engano tɨñguk wolok kusei nɨm nandɨ-tomgɨlɨñ.   
\s1 Yesulɨ amatam nandɨ-kɨlɨk tɨ-ñɨmɨñgɨlɨñ ep tɨmbɨ kɨndem dañguk  
\p
\v 53 Tuk guañ dɨkñe-talembi, Genesalet kwelan tombi, kɨkeñ tɨke-kwambɨnda-kolɨ pɨñguk.  
\v 54 Tɨmbi kɨkeñ plon nanin pɨumbi, wolongan amatam Yesu ka-dakleñgɨlɨñ endɨ  
\v 55 it kwet tuop woñep ñambi, kusei kɨmɨpi, jɨmbasat tañgo plon ep kɨmɨpi, Yesulɨ wandɨñ ba wandɨñ ñañguk tuop nandɨmbi, endoñ ep bɨñgɨlɨñ.  
\v 56 Endɨ it kwet tip ba wopum ba it jala nolok ba nolok ñaumbi, amatamdɨ jɨmbasat endoñ ep bɨmbi, ini plon yapɨkɨlɨñ. Yapɨpi nɨ-nandɨ-tɨmbi, dasindasin kusipgot tɨke-kanelɨñdok nandɨmbi nɨ-nandɨñgɨlɨñ. Tɨmbi nandɨ-semum tɨke-kañgɨlɨñ tuop kɨndem dañgɨlɨñ.   
\c 7
\s1 Yesulɨ nepek nek ñalɨ Yambattok dainan ama tɨmbɨ kolalak wala enɨ-dakleñguk  
\p
\v 1 Tɨmbi Falisi ama gɨt endɨkñe manda nandɨ-tale ama dɨwɨn Jelusalem nanin bɨñgɨlɨñ endɨ bɨ Yesuloñ kɨmɨn tɨñgɨlɨñ. Kɨmɨn tɨmbi  
\v 2 kañgɨlɨñ wɨn: Yesulok gwañgwañii dɨwɨn endɨ sosɨlok telak nandɨ-kɨmnembi, kɨsɨ nɨm wɨlɨpi, nana sɨlak ep nambɨmbi yambɨñgɨlɨñ. Yambɨmbi nandum tuop nɨm tɨ-semguk.  
\v 3 Neta, Falisi ama gɨt Juda ama dɨndɨm kunepi nandañ endɨ gɨtɨk sosɨlok ep tɨndɨnjɨ ep kwambɨñ dambi kunelɨñdok enɨ-daut tɨ-semañ. Ep tɨndɨ no wɨn endɨ kɨsɨ nɨm wɨlɨkañda, nana nɨm nañ.  
\v 4 Tɨkap endɨ kɨmɨlɨ tuannanan ñambi bañ, nain wolonda tuk nɨm iyañda, endɨ nana nɨm nañ. Endɨ Yambattok dainan kɨndem patnelɨñdok jawañ kambot gɨta nepenepek dɨwɨn no pat-wɨlɨkañ, ba sosɨlok ep tɨndɨ wandiñgot dɨwɨn asupgan kɨmɨt-klembi tañ.   
\p
\v 5 Wɨndɨñda Falisi ama gɨta endɨkñe manda nandɨ-tale ama endɨ Yesu ñɨndɨñ nɨ-kañgɨlɨñ, “Nɨtekta tɨmbi, gwañgwañgailɨ sosɨlok ep tɨndɨ nɨm kɨmɨt-klembi, kɨsɨ nɨm wɨlɨpi nana nañ?”  
\v 6 Nɨkaumbi enguk, “Ama man manbenjɨ tɨpelat! Eu inda manda no plofet Aisaialɨ youkuk wɨn sɨndok juluñɨtsɨlok kusei inda-dakle-kɨliñ elak. Yambattok manda wɨn ñɨndɨñ youyoulɨn patak,  
\q1 ‘Amatam ñalɨ manjɨlɨñgot kotna tɨke-loañ,  
\q1 gan gɨnañ nanandɨnjɨlɨ mayañgan sɨnɨk patak.   
\q1
\v 7 Endɨ mandana nandɨ-kɨmnembi,  
\q1 ama sɨlanindok nandɨnandɨ enɨ-daut tɨ-semañ.  
\q1 Wɨndɨñda endɨ kap nɨmolo tɨmbi nanɨ-kɨndem da-tañ wɨn sɨlanin.’   
\m
\v 8 Manda wolok tuop sɨndɨ Yambattok endɨkñe manda bimbi, amalok ep tɨndɨnjɨ tɨke-kwambɨñ dambi kleañ.”   
\p
\v 9 Tɨmbi Yesulɨ yousɨmbi enguk, “Sɨndɨ sosɨlok ep tɨndɨnjɨ kɨmɨt-klenelɨñdok nandɨmbi, Yambattok endɨkñe mandan wɨlambane-kokotok kundit tɨ-kɨndem dañ.  
\v 10 Neta, Moselɨ manda ñɨndɨñ embi youp biñguk patak, ‘Dɨk meñga bekala nandum loloñ tɨmbekak’, ba ‘No en meñ beula manda enɨ-suambat-tɨlakta, wɨlɨ kɨmbekak.’ Moselɨ wɨndɨñ eñguk,  
\v 11 gan sɨndok kandañ wɨn ñɨndɨñ sɨnɨk: ama no meñ ba beula ñɨndɨñ nɨlak, ‘Nepek nek pat-namlak wɨn Yambat mɨuptok e-kwambɨñ dañgut, wala tɨmbi gep kɨmɨlettok tuop nɨm.’ Endɨ wɨndɨñ nɨmbɨmbi,  
\v 12 sɨndɨ kɨmɨsip tɨ-ñɨmbi ñɨndɨñ nɨañ, ‘Dɨk meñga ba beka bɨndambo nɨm tɨke-kɨmɨlekañ.’  
\v 13 Wɨndɨñgangot sɨndɨ sosɨlok ep tɨndɨnjɨla yanañgɨp pɨñɨpi, Yambattok endɨkñe manda tɨmbɨ lakatalak. Tɨmbi sɨndɨ kundit kolan wandisɨ asupgan pat-tañ.”   
\p
\v 14 Tɨmbi Yesulɨ bɨndambo amatam kɨtɨ-sembi enguk, “Sɨndɨ gɨtɨkkan mandana ñɨn nandɨmbi nandɨ-kɨliñ ewɨt.  
\v 15-16 Nepek gɨtɨk nambɨmbi mɨnjɨpsɨ gɨnañ pɨlak walɨ sep tɨmbɨ kolauptok tuop nɨm. Gan nepek gɨnanjɨ gɨnañ papi lambɨ-lamɨtak walɨ mek sep tɨmbɨ kolayañ.”   
\p
\v 17 Tɨmbi Yesulɨ amatam kɨmɨn gɨtɨk yambimbi, gwañgwañii gɨta it gɨnañ lo-pakuk. Palɨmbi, gwañgwañiilɨ eyout manda eñguk wala nɨ-kañgɨlɨñ.  
\v 18 Nɨ-kaumbi enguk, “Sɨndɨ wɨndɨñgot nanandɨnjɨ nɨmnat bek? Nana walan kusei kusei nambɨmbi, mɨnjɨpsɨ gɨnañ pɨlak walɨ sep tɨmbɨ kolauptok tuop nɨm. Wɨn nɨm nandañ ba?  
\v 19 Nepek wandiñ walɨ amalok gɨnanjɨ gɨnañ sɨnɨk nɨm pɨlak. Nɨm sɨnɨk. Walɨ tem meñ gɨnañ pɨmbi, temdok telak plon dɨndɨmgan ñambi, tem koñ gɨnañ pɨlak.” (Yesulɨ wɨndɨñ embi, nana gɨtɨk Yambattok dainan kɨndem gɨtɨkgot embi enɨ-dakle-tɨ-semguk.)   
\p
\v 20 Tɨmbi Yesulɨ yousɨmbi enguk, “Nepek amalok gɨnanjɨ gɨnañ papi lambɨ-lamɨtak walɨ biañgan ep tɨmbɨm kolayañ.  
\v 21 Nekta, wɨn amalok gɨnanjɨ gɨnañ nanin sɨnɨk nanandɨ kolan walɨ lambɨ-lamɨlɨmbi ñɨndɨñ tañ: endɨ telak joñgo kuañ, ba kumbu tañ, ba ama yandɨp kɨm-tañ, ba tam ba wapat noloñ kumbu tañ,  
\v 22 ba ka-galkta tañ. Wɨndɨñ tɨmbi, tɨmɨpmɨle kusei kusei tañ. Tɨmbi endɨ not juluñɨt tañ, ba siñgi mɨsɨ ba mayek nɨmnat sasaleañ, ba not ka-gimbɨt tañ, ba manda winjɨt eañ, ba nɨsɨla nandum loloñ tɨlak. Wɨndɨñ tɨñɨpi, nandɨ-kamalambi kuañ.  
\v 23 Nepek kolan gɨtɨk walɨ amalok gɨnanjɨ gɨnañ papi lambɨmbi lamɨtak walɨ biañgan Yambattok dainan ep tɨmbɨ kolayañ.”   
\ms1 Yesulɨ enlok kusei ama dɨwɨnda daut semguk  
\s1 Yesulɨ Fonisia tam no endok wembanlok gɨnañ yal kolan nɨ-kleñguk  
\p
\v 24 Tɨmbi Yesulɨ mɨlapi, gwañgwañii gɨt Juda amatamdok kwet bimbi, Tail it kwet kandañ ñañguk. Ñambi, sɨlak pat-nandɨ-tɨmbepi it nolok gɨnañ lombi, amalɨ en wandɨñ patak wɨn nɨm nandɨ-ñɨmnelɨñdok nandɨñguk, gan endɨ pat-sembektok tuop nɨm.  
\v 25 Nɨm sɨnɨk. Wembe no yal kolannat endok meñlɨ ‘Yesu wandɨñ patak’ nandɨmbi, wolongan endoñ bɨmbi, kesinan mɨlelem tɨmbi,  
\v 26 dɨñgunembi, wembanlok gɨnañ yal kolan kle-ñɨmektok nɨ-gɨñgɨneñguk. Tam wɨn endɨ Juda tam nɨm. Endɨ Fonisia nanin, Silia kwelan indañguk,  
\v 27 wala tɨmbi Yesulɨ ñɨndɨñ nɨñguk, “Gwañgwa bɨsat endɨ nana dama na-tokñenekalɨñ. Nɨm kañbi, endok nana wɨn yapma tɨkembi, kamotta ep kot-semneñ.”  
\v 28 Eumbi, tamdɨ tambane-nɨñguk, “Wopum, biañgan elañ. Gan gwañgwa bɨsat endɨ nana nambɨmbi dɨp kwelan pɨlak wɨn kamottɨ naañ.”  
\v 29 Eumbi, Yesulɨ nanandɨ kɨlɨktɨnlok kusei ka-nandɨ-tombi nɨñguk, “Dɨk wɨndɨñ elañ, wala tɨmbi kɨndem a, ñau! Yal kolan endɨ wembañga ip kambimbi ñalak.”  
\v 30 Eumbi, ilnan ñambi kañguk wɨn: biañgan yal kolan walɨ wemban kak ñaumbi, ipal plon pat-nandɨ-tɨñguk.   
\s1 Yesulɨ ama kaman no tɨmbɨ kɨndem dañguk  
\p
\v 31 Tɨmbi Yesulɨ gwañgwañii gɨt Tail it kwet kandañ pɨ-ñambi, Saidon it kwet dɨkñembi, Dekapolis kandañ ñambi, Galili tuk guañnan tomguk.  
\v 32 Tombɨmbi, ama no nañgɨp bɨmbi, Yesulɨ kii endok plon kɨmɨlektok nɨ-nandɨñgɨlɨñ. Ama wolok pawañ sipsipmɨn, tɨmbi man manben mɨlap, manda dɨndɨm ewɨktok tuop nɨm.   
\p
\v 33 Tɨmbi Yesulɨ amatam kɨmɨn gɨtɨk wɨn yambimbi, ama wɨn tɨke-nañgɨpi ña nɨsetkan pakɨmɨk. Palɨñɨpi, Yesulɨ kii nɨñañ tɨpettɨ endok pawañ gɨnañ sua embi iwɨt suambi, man manben tɨke-kañguk.  
\v 34 Tɨke-kañɨpi, kunum plon dei loumbi yayakñembi, enlok mandan plon “Efata” eñguk, wɨn “Dɨk tom!”  
\v 35 Eumbi, ama wolok pawañ tombɨmbi, man manben salaktaumbi, kusei kɨmɨpi, manda dɨndɨm nandɨmbi eñguk.   
\p
\v 36 Tɨmbi Yesulɨ amatamda kasat wɨn nɨm eu satawɨktok enbi, kɨmɨsip kwambɨm tɨ-semguk. Nain asup kɨmɨsip wandiñgot tɨ-semlɨñguk, gan nɨm, endɨ gɨñgɨnembi pa eu satañguk.  
\v 37 Tɨmbi kasat wɨn nandɨñgɨlɨñ endɨ biañgan nandɨ-sɨlɨkñembi eñgɨlɨñ, “Kundit gɨtɨk tɨ-kulak wɨn kɨndem gɨtɨkgot. Endɨ ep tɨmbɨmbi, pawanjɨ kaman endɨ bo nandɨ-tomañ, tɨmbi manjɨ galɨñguk endɨ manda eañ.”   
\c 8
\s1 Yesulɨ amatam 4000 nana ep towiñguk  
\p
\v 1 Tɨmbi nain wolonda bɨndambo amatam kɨmɨn wopum nolɨ Yesu gɨta papi, nananjɨ taleumbi sɨlak pakɨlɨñ. Palɨmbi, Yesulɨ gwañgwañii ep kɨmɨn tɨmbi enguk,  
\v 2 “Amatam nain tɨpet gɨt no nakɨta papi, nananjɨ taleumbi, blan tɨ-semlet.  
\v 3 Tɨkap nak sɨlak isɨnan enɨ-mulam ñanetañda, telak boñgɨpnan dausɨ diman tɨmbɨmbi kɨm-katap tɨnelɨñ. Dɨwɨn nolɨ kwet mayañgan nanin bɨmbɨn.”  
\v 4 Eumbi tambane-nɨñgɨlɨñ, “Kwet ñolok it kwet nɨmnat. Nɨndɨ nana tuop denanin tɨkembi ep towinetamɨñ?”  
\v 5 Eumbi enɨ-kañguk, “Sɨnlok nana nɨtek pat-samlak?” Eumbi nɨñgɨlɨñ, “Plaua kɨt tambon tɨpetgot pat-nɨmlak.”   
\p
\v 6 Tɨmbi Yesulɨ amatam enbɨmbi, kwelan pi-pakɨlɨñ. Pipalɨmbi, endɨ plaua kɨt tambon tɨpet ep papi, Yambat we ñɨmbi ep tambɨpi, gwañgwañiila emguk. Emɨ-ta-ñambi, danɨ-papusenembi emnelɨñdok enbɨmbi, wolok tuop tɨmbi emgɨlɨñ.  
\v 7 Tɨñɨpi, Yesulɨ tuk gaut tiptip tɨpet sɨnɨk pat-semguk wɨ epbi, Yambat we ñɨmbi, wɨn bo danɨ-papusenembi emnelɨñdok enbɨmbi emɨ-ta-ñañgɨlɨñ.   
\p
\v 8 Tɨmbi amatamdɨ nana wɨn nañbi na-tokñeñgɨlɨñ. Tɨmbi nana na-tlatlap tɨmbɨmbi dɨp pakuk wɨn ep dasiumbi, sandɨñ lɨk wopum kɨt tambon tɨpet tokñeñguk.  
\v 9 Amatam nana nañgɨlɨñ wɨn 4000 netepek. Tɨmbi Yesulɨ enɨ-mulɨm ñaumbi,  
\v 10 wolongan endɨ gwañgwañii gɨt kɨkeñ plon lombi, Dalmanuta kwet kandañ ñañgɨlɨñ.   
\ms1 Yesulɨ gwañgwañii en Mesia tɨmbɨ dakleñguk  
\s1 Yesulok kusei gama nɨm nandɨ-tomgɨlɨñ  
\p
\v 11 Tɨmbi Falisi ama endɨ Yesu tue-kambi tɨ-ñɨmnepi endoñ bɨmbi, en gɨta e-taña-tambɨt tɨmbi gɨñgɨnembi, Yambattɨ endok kusei tɨmbɨ daklewɨktok nandɨmbi, kundit no tɨmbɨm kanelɨñdok nɨñgɨlɨñ.  
\v 12 Nɨmbɨmbi, Yesulɨ gɨnañ kwambɨndanjɨla nandum mɨlataumbi enguk, “Neta amatam ñalɨ kundilɨ kanepi eañ? Nak biañgan sanlet: kundit wandiñ no nɨm daut samum kanekalɨñ. Nɨm sɨnɨk.”  
\v 13 Yesulɨ wɨndɨñ embi, Falisi ama yambimbi, gwañgwañii gɨta bɨndambo kɨkeñ plon lombi, tuk guañ tambon kandañ ñanepi ñañgɨlɨñ.   
\p
\v 14 Ñañɨpi, gwañgwañiilɨ kamalambi, nana no nɨm ep bɨñgɨlɨñ, gan plaua noñgangot kɨkeñ plon pat-semguk.  
\v 15 Tɨmbi Yesulɨ nandɨnandɨ moyendɨ gwañgwañiilok gɨnanjɨ gɨnañ bendɨ-wopum dawɨk wala mɨsɨmbi, molo manda eyout plon kɨmɨpi enguk, “Sɨndɨ Falisi ama ba ama wapmañ Elot endok plaua kɨmɨlɨ bendɨla ka-kɨliñ enekalɨñ!”  
\v 16 Eumbi, gwañgwañiilɨ nɨsɨñgan “Nana nɨm pat-nɨmlakta wala elak bek” embi e-nandɨ-tɨñgɨlɨñ.   
\p
\v 17 Tɨmbɨmbi Yesulɨ wɨn nandɨmbi enɨ-kañbi eñguk, “Sɨndɨ nana nɨm wɨn neta e-nandɨ-tañ? Sɨndɨ kusatna gama nɨm nandɨmbi nandɨ-tomañ bek? Wɨndɨñ gɨnanjɨ kwambɨñ dañguk bek?  
\v 18 Sɨndɨ dausat, gan nɨm kañ, ba pawanjat, gan manda nɨm nandañ, ba sɨndɨ nandɨ-kamalayañ bek?  
\v 19 Nak plaua kɨt tambongot wɨn tambɨpi, ama 5000 ep towiwambi, nambɨm dɨp pakuk wɨn sɨndɨ sandɨñ lɨk nɨtek dasium tokñeñguk?” Yesulɨ wɨndɨñ enɨ-kaumbi, “Lɨk 12 tɨna tokñeñguk” nɨñgɨlɨñ.  
\v 20 “Ba nak plaua kɨt tambon tɨpetgot walɨ amatam 4000 ep towiwambi, nambɨm dɨp pakuk wɨn sɨndɨ sandɨñ lɨk wopum nɨtek dasium tokñeñguk?” Eumbi, “Lɨk kɨt tambon tɨpet tɨna tokñeñguk” nɨñgɨlɨñ. Nɨmbɨmbi,  
\v 21 ñɨndɨñ enguk, “Sɨndɨ kusatna gamañgot nɨm nambɨ-nandɨ-dakleañ bek?”   
\s1 Yesulɨ ama no dai kolan tɨmbɨ kɨndem dañguk  
\p
\v 22 Tɨmbi Yesulɨ gwañgwañii gɨta Betsaida it kwelan ña-tomguk. Tombɨmbi, ama dai kolan no endoñ nañgɨp bɨmbi, tɨke-kauptok nɨ-nandɨñgɨlɨñ.  
\v 23 Tɨmbi Yesulɨ ama en kii plon tɨkembi nañgɨlɨmbi, it kwet pawañ pɨñgɨmɨk. Tɨmbi Yesulɨ ama wolok dai plon iwɨt suambi, kiilɨ endok plon kɨmɨpi nɨ-kañguk, “Dɨk nepek no kalañ ba nɨm?”  
\v 24 Nɨmbɨmbi deimbi eñguk, “E. Nak ama dɨwɨn yambɨlet. Gan nak yambɨwambi, kombalɨ ñañ nomɨk tɨlak.”  
\v 25 Eumbi, nombo kii dai plon kɨmɨlɨmbi, dai gembɨnat deimbi, kɨndem dañguk. Kɨnde daumbi, nepenepek gɨtɨk wɨn ka-dakleñguk.  
\v 26 Tɨmbi Yesulɨ ama wɨn it kwelan nombo louptok nɨ-kɨmɨsipbi, dɨndɨmgan ilnan ñauktok nɨ-mukuk.   
\s1 Yesulɨ enlok kusei tɨmbɨ dakleñguk  
\p
\v 27 Tɨmbi Yesulɨ gwañgwañii gɨta pɨ-ñambi, it kwet tiptip Sisalia Filipai it kwet wopum kle-gɨmbupi pakɨlɨñ wandɨñ ñañguk. Telak plon ñañɨpi, gwañgwañii enɨ-kañbi eñguk, “Amatamdɨ naka nin sɨnɨk pa nanɨañ?”  
\v 28 Eumbi nɨñgɨlɨñ, “Dɨwɨndɨ dɨka Yoane amatam miti tuk i-sem-ta-kuñguk en ganɨañ. Tɨmbi dɨwɨndɨ dɨka Elia ganɨañ, wɨn plofet ama damanin endɨ bɨndambo indaup een ip wakan bek. Ba dɨka plofet damanin no pa ganɨañ.”  
\v 29 Eumbi, Yesulɨ enɨ-nandɨmbi eñguk, “Gan sɨnla naka nin sɨnɨk nanɨañ?” Eumbi, Petlolɨ manda ñɨndɨñ tambane-nɨñguk, “Dɨtna Mesia wakan.”  
\v 30 Eumbi, Yesulɨ kɨmɨsip tɨ-sembi, gama enlok kusei ama nola nɨm ennelɨñdok enguk.   
\p
\v 31 Tɨmbi wolongan Yesulɨ kusei kɨmɨpi, Yambattok nanandɨ kwambɨñ Mesia enlok plon ñɨndɨñ enɨ-daut tɨ-sembi enguk, “Amalok Nɨñan endɨ mɨlap ba siñgi gawat kusei kusei inda-ñɨmektok. Ama bɨesɨ, tapma ama biesɨ gɨt endɨkñe manda nandɨ-tale ama endɨ kusalɨ kaumbi, tuop nɨm tɨmbɨmbi, siñgi wɨlɨmɨumbi wɨlɨ kɨmbekak. Tɨmbi sandap tɨpet gɨt no tɨmbɨmbi, bɨndambo kɨmnan nanin mɨlalekak.”   
\p
\v 32 Yesulɨ wɨndɨñ eñɨpi enɨ-dakle-ta-ñañguk. Eu dakleumbi, Petlolɨ engan tiañem ñambi, kusei kɨmɨpi, manda wolok nɨ-ñombɨñguk.  
\v 33 Gan Yesulɨ tambanembi, gwañgwañiilok dausɨnan Petlo nɨ-ñombɨmbi eñguk, “Satañ, dɨk nambi ñau! Dɨk amalok nanandɨñgot klelañ, Yambattoñ nɨm.”   
\s1 Yesulɨ en kle-kuñgulok manda enguk  
\p
\v 34 Tɨmbi Yesulɨ amatam kɨmɨn wopum wakɨt gwañgwañii kɨtɨ-semum bɨumbi enguk, “Ama no endɨ nak nep kle-kuupi nandɨlakta endɨ enlok nanandɨn ba galk siñgi wɨpi, kloñbalɨ tɨke-lo-bembi, nep kle-kuuktok elet.  
\v 35 Neta, no endɨ natnala ba gɨñgɨt manda kɨndemnalok kuñgun bi-namlak, endɨ wakan kunumdok kuñguñ taletalen nɨmnat inda-ñɨmekak. Gan no endɨ kwelalok kuñguñ enlok tɨke-kɨmɨlep nandɨlakta, endɨ kunumdok kuñguñ kola-ñɨmekak.  
\v 36 Kola-ñɨmɨumbi, kwelalok nepenepek kusei kusei gɨtɨk ep kasɨleñguk walɨ nɨtek tɨmbi tɨmbɨ londaukak?  
\v 37 Endɨ kuñgun kolañguk wɨn nek ñalɨ tuambi, bɨndambo kasɨleukak? Wɨn tuop nɨm.   
\p
\v 38 Man ñɨndɨñgɨta Yambat siñgi wɨlɨmɨmbi, yomsɨat kuañ, ba dɨwɨndɨ naka ba mandanala maetambi kuañ. Nain taletalenan Ama Sɨsɨnɨktɨ dɨndɨm añelo yanañgɨpi, Beulok gembɨ ba kolsalennat indangan indaukak wolonda endɨ bo en maeta-ñɨmgɨlɨñ wɨn maeta-semekak.”   
\c 9
\p
\v 1 Yesulɨ wɨndɨñ embi enguk, “Nak biañgan sɨnɨk sanlet: Yambattɨ nain kɨmɨkuk wɨn indaumbi kusei kɨmɨpi, amatam gɨtɨk ini plon gembɨnat yambɨ-dɨkñeukak. Tɨmbi biañgan ñɨ pakañ sɨndoñnan nanin dɨwɨn endɨ gama kaik kuñɨlɨmbi indaumek kanekalɨñ.”   
\s1 Yambat, Mose gɨta Elia endɨ Yesulok kusei tɨmbɨ kwambɨñ dañguk  
\p
\v 2 Kena nain kɨt tambon noñgan taleumbi, Yesulɨ gwañgwañii tɨpet gɨt no, wɨn Petlo, Yakobo gɨt Yoane yanañgɨlɨmbi, kwet jañgɨn ombap nolok lombi, wandɨñ nɨsɨñgan pakɨlɨñ. Palɨmbi, gwañgwañiilok dausɨnan Yesulok siñgin walan tɨkɨleumbi,  
\v 3 dasindasin salembi, walalan bien sɨnɨk indañguk. Kwelan ñolok ama nolɨ sandum satnin wandiñ tɨmbektok tuop nɨm.   
\p
\v 4 Tɨmbi gwañgwañiilɨ plofet ama damanin tɨpet, Elia gɨt Mose, endɨ indambi, Yesu gɨta manda e-nandɨ-tɨmbɨmbi yambɨñgɨlɨñ.  
\v 5-6 Yambɨmbi, kolan mɨsɨumbi, Petlolok nanandɨn kamalaumbi, “Manda nɨtek ewɨt?” embi, Yesula ñɨndɨñ nɨñguk, “Nɨnɨndaut! Ñɨ pakamɨñ wɨn kɨndem sɨnɨk. Wala tɨmbi it jala tɨpet gɨt no mana! Dɨkok no, Moselok no, Elialok no.”   
\p
\v 7 Tɨmbi mulukua nolɨ pɨmbi ep tɨmɨlɨmbi, Yambattɨ mulukua gɨnañ nanin kɨtɨu pɨumbi enguk, “Ñɨne nokoñ nɨñana noñgan sɨnɨk. Nak en ka-galkta tɨ-ñɨmlet. Sɨndɨ endok manda tɨke-kwambɨñ dambi kunekalɨñ!”  
\v 8 Eumbi, gwañgwañiilɨ wolongan deimbi kañgɨlɨñ wɨn: Mose gɨt Elia endɨ ikan pailɨmbi, Yesu en noñgan palɨmbi kañgɨlɨñ.   
\p
\v 9 Tɨmbi endɨ kwet jañgɨn plon nanin pɨñɨpi, Yesulɨ nepek wɨ kañgɨlɨñ wolok manda kasat ama nola joñgo nɨm ennelɨñdok e-kɨmɨsip tɨ-semguk, kasat wɨn Amalok Nɨñan endɨ kɨmnan nanin mɨlalekak wolondamek kɨndem enelɨñdok enguk.  
\v 10 Eumbi, endɨ Yesulok manda wɨn nandɨ-kwambɨñ dambi, nɨsɨñgan “Kɨmnan nanin mɨlatmɨlat wɨn nɨtek?” embi e-nandɨ-tɨñgɨlɨñ.   
\p
\v 11 Tɨmbi endɨ Yesu nɨ-kañbi eñgɨlɨñ, “Kusei nektok endɨkñe manda nandɨ-tale amalɨ Elia Mesialok telak dama bɨuptok pa eañ?”  
\v 12 Eumbi, Yesulɨ Yoane miti tuk i-sem-ta-kuñguk endok plon ñɨndɨñ e-youpi enguk, “Elia endɨ biañgan Mesialok telak dama bɨmbi, amatam gɨnanjɨ tɨmbɨ kaitanelɨñdok bɨukak. Gan nɨtekta tɨmbi, Ama Sɨsɨnɨkta bo ñɨndɨñ youyoulɨn patak: endɨ siñgin gawat kusei kusei bembɨmbi, amalɨ nɨ-tɨke-pɨ sɨnɨk tanekalɨñ?  
\v 13 Gan nak Eliala ñɨndɨñ sanba: endɨ bo ikan bɨumbi, amalɨ nɨsɨlok nanandɨ klembi, manda endok plon youyoulɨn patak wolok tuopgan nepek kusei kusei kolan tɨ-ñɨmgɨlɨñ.”   
\s1 Yesulɨ ama gwañgwa no yal kolannat tɨmbɨ kɨndem dañguk  
\p
\v 14 Tɨmbi Yesu gɨt gwañgwañii tɨpet gɨt no endɨ kwet jañgɨn bimbi pɨ-ñambi, gwañgwañii dɨwɨn pakɨlɨñnan tomgɨlɨñ. Tombi yambumbi, amatam kɨmɨn wopumdɨ ep gɨmbupi pakɨlɨñ, tɨmbi endɨkñe manda nandɨ-tale ama dɨwɨndɨ gwañgwañii gɨta e-tañan tɨñgɨlɨñ.  
\v 15 Tɨmbi ama kɨmɨn gɨtɨk endɨ Yesu bɨumbi kañɨpi, ka-sɨlɨkñembi, endoñ woñep ñambi, we ñɨmgɨlɨñ.   
\p
\v 16 Tɨmbi Yesulɨ enɨ-nandɨmbi eñguk, “Sɨndɨ neta e-tañan tañ?”  
\v 17-18 Eumbi, amatamdok boñgɨpsɨnan nanin ama nolɨ Yesula ñɨndɨñ tambane-nɨñguk, “Endaut. Nak nɨñana yal kolan nat dɨk tɨmbɨ kɨndem dawɨktok nañgɨpi bɨt, gan dɨk nɨm palañda gwañgwañgailɨ yal kolan wɨn kleklelok enɨt, gan endɨ tɨ nɨm kañbi bilɨñ. Yal kolan walɨ endok man manben tɨmbɨ galɨumbi, manda nɨm pa elak. Nainñɨn inda-ñɨmlak tuop yallɨ nɨñana tɨmbɨ kolakolalok tɨke-kolɨmbi pa pɨlak. Tɨmbi man payak lambumbi, man sɨ-gɨlɨm dambi, pɨñgɨu dɨñdɨñ pat-tɨlak.”   
\p
\v 19 Yesulɨ manda wɨn nandum mɨlataumbi enguk, “Nak gɨnañ kwambɨndanjɨla kunjit tɨlet. Nain nɨtek sɨnɨk nak nombo sɨn gɨta palambi, nandɨ-kɨlɨktɨ tɨ-namnekalɨñ? Gwañgwa wɨn nokoñ tɨkem bɨwɨt.”  
\v 20 Eumbi nañgɨp bɨumbi, yal kolan walɨ Yesu kañbi, wolongan gembɨ kopi, kwelan kolɨ pɨumbi, tɨkɨle-binjat tɨmbɨmbi, man payak lambɨñguk.   
\p
\v 21 Tɨmbi Yesulɨ beu nɨ-kambi eñguk, “Nain nɨtek sɨnɨk kundit ñɨndɨñ tɨ-ta-bɨlak?” Eumbi nɨñguk, “Damañgan gwañgwa tip palɨmbi inda-ñɨmɨñguk.  
\v 22 Nain asup yal kolan walɨ nɨñana komba galk gɨnañ ba tuk gɨnañ tɨke-kolɨmbi pa pɨumbi, wɨlɨ kɨmbektok tuop pat-tɨlak. Gan, tɨkap dɨk tuopta, nɨnda blan nandɨ-nɨmbi, nɨp kɨmɨlekañ.”  
\v 23 Wɨndɨñ eumbi Yesulɨ nɨñguk, “Netekta ‘tɨkap dɨk tuopta’ nanɨlañ? Dɨk nandɨ: no en nandɨ-kɨlɨktɨnat kulakta Yambattɨ nek inda-ñɨmektok nandɨlak wolok tuopgan tɨ-ñɨmlak.”  
\v 24 Eumbi, wolongan gwañgwa beulɨ kɨtɨmbi nɨñguk, “Nak nandɨ-kɨlɨk tɨ-gamlet. Gan nandɨ-kɨlɨktɨna lakalakaen, wala tɨmbi nep tɨmbɨ pañgɨtawa.”   
\p
\v 25 Tɨmbi Yesulɨ amatam asuptɨ endok kandañ woñep bɨñgɨlɨñ wɨn yambɨmbi, yal kolanlɨ gwañgwa wolok man ba pawañ masip mɨñguk wakan nɨ-ñombɨmbi nɨñguk, “Natna ganɨ-sipbi ganlet: poñambi, bɨndambo nɨm undane-bɨmbi pɨukañ.”  
\v 26 Eumbi, yal kolandɨ kwawa embi, gwañgwa tɨmbɨ wopumgan gembɨ kolɨmbi, yal kolan en bim poñañguk. Poñaumbi, kwelan pi wɨpi, dalandan nomɨk palɨmbi, amatam kañgɨlɨñ endoñnan nanin asuptɨ “Kɨmlak” eñgɨlɨñ.  
\v 27 Gan Yesulɨ gwañgwa kii plon tɨke-mɨlalɨmbi mɨlapi ikuk.   
\p
\v 28 Tɨmbi Yesulɨ it gɨnañ lombi, gwañgwañii gɨt nɨsɨñgan papi nɨ-kañbi eñgɨlɨñ, “Kusei neta nɨndɨ yal kolan wɨn klenep tɨ pɨ kamɨñ?”  
\v 29 Eumbi enguk, “Yal kolan ñandisɨ endɨ nɨmololɨñgot gumañ ep klelok, nepek nolɨ nɨm.”   
\s1 Yesulɨ kɨmbektok manda enbɨmbi, nain tɨpet tɨñguk  
\p
\v 30-31 Tɨmbi Yesu gɨt gwañgwañii endɨ wɨnanin ñambi, Galili kwet dɨkñembi ñañgɨlɨñ. Ñañɨpi, Yesulɨ gwañgwañii enɨ-daut tɨ-semep nandɨñgukta tɨmbi amalɨ en wandɨñ patak wɨn nɨm nandɨ-ñɨmnelɨñdok nandɨñgukta. Ñañɨpi, ñɨndɨñ enɨ-ta-ñañguk, “Amalok Nɨñan en kanjɨkñii endok kɨsɨ plon kɨmɨlɨmbi wɨlɨ kɨmbekak. Tɨmbi kena nain tɨpet gɨt no tɨmbɨmbi, kɨmnan nanin mɨlalekak.”  
\v 32 Gan gwañgwañii endɨ manda eñguk wolok kusei nɨm nandɨ-daklembi, nɨ-kanelɨñdok mɨsɨmbi biñgɨlɨñ.   
\ms1 Yesulɨ kuñgulok manda gwañgwañiila enɨ-daut tɨ-semguk  
\s1 Kiupi kuñgulok manda  
\p
\v 33 Tɨmbi ñakap, Kapaneam it kwelan tombi, it gɨnañ lo-taleumbi, Yesulɨ gwañgwañii enɨ-nandɨmbi eñguk, “Telak plon nekta e-tañan tɨlɨñ?”  
\v 34 Enɨ-nandumbi, endɨ telak plon “Gwañgwa nɨndok boñgɨpnɨnan nindɨ sɨnɨk nɨp maklembi, dama tɨlak?” embi, e-kle-kot-tɨñgɨlɨñda tɨmbi, manda nɨm embi gitakan pakɨlɨñ.   
\p
\v 35 Tɨmbi Yesulɨ pipapi, gwañgwañii 12 kɨtɨ-semum bɨumbi enguk, “Tɨkap ama nolɨ telak dama kuupi nandɨlakta, en wakan enla nandum pɨmbɨñ tɨmbɨmbi, nolii gɨtɨk endok siñgi kle-kumbi, tɨplaplainjɨ kuukak.”  
\v 36 Wɨndɨñ embi, gwañgwa tip no nañgɨp bɨmbi, boñgɨpsɨnan kɨmɨpi, kiilɨ kamai-papi enguk,  
\v 37 “No endɨ naka tɨmbi gwañgwa ñandingan no not tɨ-ñɨmekta, endɨ nak not tɨ-namek. Tɨmbi no endɨ nak not tɨ-namekta, nakgot nɨm a, nin nanɨ-mukuk en not tɨ-ñɨmek.”   
\p
\v 38 Tɨmbi Yoanelɨ Yesula “Nɨnɨndaut” embi nɨñguk, “Nain nola nɨndɨ ama nolɨ dɨkok koka embi, yal kolan ep kle-kot-semum kañgɨmɨñ. Gan endɨ nɨndoñnan nanin nɨm, wala tɨmbi nɨndɨ kɨmɨsip tɨ-ñɨmkap nɨm kañbi biñgɨmɨñ.”  
\v 39 Eumbi enguk, “No en kotna embi, kundit gembɨnat tɨlak, wandiñ walɨ nɨtek plon pañgɨtambi, platik nanɨ-kolauk? Wɨndɨñ tɨndɨlok tuop nɨm, wala tɨmbi nɨm kɨmɨsip tɨ-ñɨmnekalɨñ.  
\v 40 Neta, no en nɨndok kenanɨla kanjɨk nɨm tɨ-nɨmlakta endɨ nɨndok notnɨ tɨlak.   
\p
\v 41 Tɨmbi no endɨ Mesialok sambatñii kuañda tɨmbi tukgot gɨpi samek, enda nak biañgan sanlet: Yambattɨ plap kena kambakan wandiñ wolok tuan biañgan ombɨ-ñɨmekak.  
\v 42 Tɨmbi no endɨ gɨñgɨtna koi nɨmnat ñandin no tɨmbɨ pipɨmbi yom tɨlakta, en blangandok. Endɨ kundit kolan wandiñ gama nɨm tɨñɨlɨmbi, nolɨ kawat wopum no tɨkembi, bim plon tembɨ-ñɨmbi, tuk kimbɨñ gɨnañ munjut-kolɨm pɨmbi kɨmbɨmda wɨn kɨndem. Nɨm kañbi, kundit kolan wandiñ tɨmbɨmbi, Yambattɨ kɨnjan mɨlap wopum ombɨ-ñɨmekak.   
\p
\v 43-44 Tɨkap kɨkalɨ gep tɨmbɨ pipɨmbi yom tɨlañda, kɨka wɨn dombekañ. Wɨndɨñ tɨmbi, kɨka tambongot kukapi, kuñgu taletalen nɨmnat gɨnañ ñaukañ. Nɨm kañbi, kɨka tɨpelatkan kukapi, jɨmbɨñdok komba galk taletalen nɨmnat gɨnañ pɨwɨñ.  
\v 45-46 Ba tɨkap kesɨkalɨ gep tɨmbɨ pipɨmbi yom tɨlañda, kesɨka wɨn dombekañ. Wɨndɨñ tɨmbi, kesɨka tambongot kukapi, kuñgu taletalen nɨmnat gɨnañ ñaukañ. Nɨm kañbi, kesɨka tɨpelatkan kukapi, jɨmbɨñnan gep kolɨ pɨwɨñ.  
\v 47 Ba tɨkap daukalɨ gep tɨmbɨ pipɨmbi yom tɨlañda, dauka wɨn gɨtnei kolekañ. Wɨndɨñ tɨmbi, dauka tambongot kukapi, Yambattok kuñgu taletalen nɨmnat gɨnañ ñaukañ. Nɨm kañbi, dauka gɨtɨk kukapi, jɨmbɨñnan gep kolɨ pɨwɨñ.  
\v 48 Jɨmbɨñ wandɨñ siñgin gawat taletalen nɨmnat palekak: wandɨñ bɨnem amalok gaumjɨ nañ endɨ nɨm kɨmnekalɨñ, ba kombalɨ papat kwambɨñ dɨmbi ei-ta-ñaukak.”   
\p
\v 49 Yesulɨ wɨndɨñ embi enguk, “Siundɨlo tɨñɨpi, simu tapma plon kɨmɨkañ walɨ Yambattok dainan tapma tɨmbɨ kɨndem dalak. Wɨndɨñgangot Yambattok dainan kɨndem daneñdok komba dɨndɨnlɨ amatam nɨndɨ gɨtɨk inda-nɨmlak.  
\v 50 Simu wɨn nepek kɨndem sɨnɨk. Gan, tɨkap simulok koñgom gembɨn pailekta, nombo kɨndem dawɨktok nepek no tuop nɨm tɨneñ. Wala tɨmbi sɨndɨ nosiilok boñgɨpsɨnan simu koñgom gembɨnnat nomɨk kumbi, ep kiupi busukñanengan kunekalɨñ.”   
\c 10
\s1 Wapatam tambɨtambɨtok manda  
\p
\v 1 Tɨmbi Yesulɨ gwañgwañii gɨt kwet wɨnanin yousɨm ñambi, Judia kwelan ba Joldan tuk tambon kandañ ñañguk. Ñañɨlɨmbi, amatam kɨmɨn no kɨmɨn no bɨndambo endoñ bɨmbi kɨmɨn tɨañgɨlɨñ. Tɨmbi kena pat-tɨlɨñguk wɨndɨñgangot bɨndambo enɨ-daut tɨ-sem-ta-kuñguk.   
\p
\v 2 Tɨmbi Falisi ama dɨwɨndɨ bɨmbi, Yesu tue-kañbi tɨ-ñɨmnep nandɨñɨpi nɨ-kañbi eñgɨlɨñ, “Endɨkñe mandalɨ ama nolɨ kɨndem tamɨn kle-kolektok elak ba nɨtek?”  
\v 3 Eumbi manda tambane-enguk, “Moselɨ sosiila endɨkñe manda nɨtek kɨmɨt-semguk?”  
\v 4 Eumbi nɨñgɨlɨñ, “Moselɨ ñɨndɨñ nandɨ-semguk: ama no endɨ tamɨn biup nandɨmbi, endok kusei pepa plon youp mɨmbi, kɨndem nɨ-kleuk.”  
\v 5 Eumbi tambane-enguk, “Gɨnañ kwambɨndanjɨla Moselɨ endɨkñe manda wɨn youpi kɨmɨt-samguk.  
\v 6 Gan nain kusei kɨmɨkɨmɨlɨnan wɨn wɨndɨñ nɨm pakuk. Moselɨ ñɨndɨñ youkuk, ‘Yambattɨ ama ep tɨmbɨ indañguk wolonda endɨ ama gɨt tam indañgɨlɨñ.  
\v 7 Kusei wala tɨmbi amalɨ meñ beu yambimbi, tamɨnloñ galɨ-kwambɨñ daumbi,  
\v 8 pɨñgɨp noñgan indayamɨk.’ Wɨndɨñ youyoulɨn patakta tɨmbi, ama gɨt tam endɨ nombo tɨpet nɨm tɨndemɨk. Endɨ wapatam tɨmbi, pɨñgɨp noñgan patemɨk.  
\v 9 Wala tɨmbi wapatam Yambattɨ ep kiukuk wɨn amalɨ nɨm tambɨlek.”   
\p
\v 10 Tɨmbi Yesulɨ gwañgwañii gɨt bɨndambo ilan ña-palɨñɨpi, wapatam tambo ka-mɨsɨ-tañ wolok nɨ-nandumbi  
\v 11 tambane-enguk, “No endɨ tamɨn ka-mɨsɨmbi, tam komblin tɨlakta, ama walɨ wakan tamɨn kolan tɨ-ñɨmbi, Yambattok dainan telak joñgo kulak wakan.  
\v 12 Ba tam nolɨ wapai ka-mɨsɨmbi, ama komblin tɨlakta, endɨ bo wɨndɨñgangot telak joñgo kulak wakan.”   
\s1 Nindɨ Yambattok kuñgu kwambɨñ kasɨleukak?  
\p
\v 13 Tɨmbi amatamdɨ wembe gwañgwa tiptip Yesulɨ ep kawɨktok yanañgɨp bɨñgɨlɨñ. Bɨñɨlɨmbi, gwañgwañiilɨ kɨmɨsip tɨ-sembi enombɨñgɨlɨñ.  
\v 14 Wɨndɨñ tɨmbɨmbi, Yesulɨ yambɨm gɨnañ komba dɨumbi enguk, “Sɨndɨ wembe gwañgwa yambiumbi nokoñnan bɨwɨt! Yambattɨ ama ñandisɨ wakan enlok gɨñgɨt yambɨ-dɨkñelak, wala tɨmbi nombo nɨm kɨmɨsip tɨ-semnekalɨñ!  
\v 15 Nak biañgan sanlet: no endɨ wembe gwañgwalok tuop Yambattok kapmainan nɨm kulakta, endɨ wakan Yambattok gɨñgɨt nɨm.”  
\v 16 Wɨndɨñ embi, wembe gwañgwa noñgan noñgan ep ya-apbi, kiilɨ kumbanjɨ plon kɨmɨpi, ep gwɨlam tɨ-semguk.   
\p
\v 17 Tɨmbi Yesulɨ gwañgwañii gɨt telak kusei kɨmɨp ñanep tɨñɨlɨmbi, ama nolɨ endoñ woñep bɨmbi mɨlele-tɨ-ñɨm nɨ-nandɨmbi eñguk, “Endaut kɨndem. Nak nɨtek tɨmbi, kuñgu taletalen nɨmnat kasɨleutat?”  
\v 18 Eumbi tambane-nɨñguk, “Kusei nekta naka kɨndem nanɨlañ? Ama nolɨ kɨndem nɨm, Yambat en noñgandɨ kɨndem.  
\v 19 Dɨk endɨkñe manda Yambattɨ kɨmɨt-nɨmɨñguk wolok kusei ip nandɨlañ: ‘Dɨk ama wɨlɨ kɨm nɨm tɨmbekañ. Telak joñgo nɨm kuukañ. Kumbu nɨm tɨmbekañ. Ama joñgo siñgin nɨm siukañ. Ama nolok nepek joñgo nɨm tɨmbɨ pailɨm tɨke-ñɨmekañ. Dɨk nain tuop meñga bekala nandɨ-semum loloñ tɨndekamɨk.”  
\v 20 Yesulɨ wɨndɨñ eumbi nɨñguk, “Endaut. Nak gwañgwa sim papi kusei kɨmɨp, endɨkñe manda wɨn gɨtɨk ikan tañgonembi kɨmɨt-kle-ta-bɨlet.”   
\p
\v 21 Yesulɨ dɨndɨmgan kambi, wale kɨndemda nandɨ-ñɨmbi nɨñguk, “Dɨk nepek noñgan walañgot tɨpɨkalañ. Wala tɨmbi dɨk ñam nepenepeka gɨtɨk tualok kɨmɨt-taleumbi, mɨnem gamnekalɨñ wɨn epmbi, ama pɨmbɨñesɨla emumek, tuan wopum kunum gɨnañ pat-gamekak. Wɨndɨñ tɨmek bɨmbi, nak nep kle-kuukañ.”  
\v 22 Ama walɨ mandan wɨn nandum mɨlataumbi, timan dai kolañguk. Endɨ il ba kenañ asup palɨmguk wɨ nɨm biuptok nandɨm gɨnañ mɨlataumbi, kak bim ñañguk.   
\p
\v 23 Tɨmbi Yesulɨ gwañgwañii tɨkɨle-yambɨmbi enguk, “Ama kwɨlɨkwɨlɨnjɨat Yambattok gɨñgɨt indanep nandañda endɨ kena kwambɨñ tɨnekalɨñ.”  
\v 24 Wɨndɨñ eumbi nandɨm nandɨ-sɨlɨkñeñgɨlɨñ. Tɨmbi Yesulɨ yousɨm “Nɨñanai” embi, nombo ñɨndɨñ enguk, “No endɨ Yambattok gɨñgɨt indaup nandɨlakta endɨ kena kwambɨñ tɨmbekak.  
\v 25 Kamel nolɨ lɨk bem gɨnañ tip wolok ña tombepi nandɨwɨmda, endɨ kena kwambɨñ tɨmbek. Tɨmbi ama kwɨlɨkwɨlɨlɨn wopum no endɨ Yambattok gɨñgɨt indaup nandɨlakta, endɨ wɨndɨñgot kena kwambɨñ tɨlak, gan endok kenañlɨ kamellok kenañ maklembi mɨlata-ñɨmekak.”  
\v 26 Eumbi, gwañgwañiilɨ kolan sɨlɨkñembi, nɨsɨñgan e-nandɨ-tɨmbi eñgɨlɨñ, “Mɨlap wandiñda, nindɨ kuñgu taletalen nɨmnat wɨn tuop kasɨlewɨk?”  
\v 27 Tɨmbi Yesulɨ dɨndɨmgan yambɨmbi enguk, “Ama endɨ nɨsɨlok gembɨnjɨla tuop nɨm, gan Yambattɨ kɨndem ep mek. En wakan nepenepek gɨtɨk tuop tɨ-taleuk.”   
\p
\v 28 Wolongan Petlolɨ nɨñguk, “Yakñe! Nɨndok kandañ nɨtek? Nɨndɨ nepenepeknɨ gɨtɨk bi-talem bɨmbi, dɨk gep kle-kuamɨñ wɨn.”  
\v 29 Eumbi enguk, “Nak biañgan sanba: no endɨ natnala ba gɨñgɨt manda kɨndemla tɨmbi il ba dalii ba kwayañii ba dalañii ba wiwii ba meñ beu ba gwañgwa bɨsatñii ba nana kenañ gɨtɨk bi-taleñguk,  
\v 30 endɨ wakan il gɨt dalii gɨt kwayañii gɨt dalañii gɨt wiwii gɨt meñii gɨt gwañgwa bɨsatñii gɨt nana kenañ inda-ñɨmbi, yousɨm nombo wopumgan inda-ñɨmekak. Tɨñɨpi, man kwelan ñolok naka tɨmbi kena gɨm mɨumbi, kunumdok kuñgu kusei kɨmɨlekak wolonda kuñgu taletalen nɨmnat inda-ñɨmekak.  
\v 31 Nain wolonda ama man ñɨndɨñgɨt amatamdok dausɨnan damandama tañ endoñnan nanin asuptɨ siñgi patnekalɨñ. Tɨmbi siñgi sɨnɨk endok kandañ asuptɨ dama patnekalɨñ.”   
\s1 Yesulɨ kɨmbi mɨlalekak wolok bɨndambo enbɨmbi, gama nɨm nandɨ-dakleñgɨlɨñ  
\p
\v 32 Tɨmbi endɨ Jelusalem it kwelan lonelɨñdok telak klem ñañgɨlɨñ. Yesu endɨ telak dama tɨ-semumbi, gwañgwañiilɨ endok kundit wɨ kañ nandɨ-bendɨ-tɨmbɨmbi, amatam ep kle-ñañgɨlɨñdɨ mɨsɨmɨsɨ plon ñañgɨlɨñ. Ñakap, Yesulɨ gwañgwañii 12 nɨsɨñgan bɨndambo ep kɨmɨn tɨmbi, enlok plon nepek inda-ñɨmekak wolok manda enɨ-dakle-semguk. Enɨ-dakle-semñɨpi,  
\v 33 ñɨndɨñ enguk, “Sɨndɨ nandañ. Nɨndɨ Jelusalem it kwelan loamɨñ. Lo-tomnambi, Amalok Nɨñan wɨn tapma ama biesɨ ba endɨkñe manda nandɨ-tale ama endok kɨsɨ plon kɨmɨlɨmbi, wɨlɨ kɨmbektok manda eu talembi, Roma amalok kɨsɨ plon kɨmɨtnekalɨñ.  
\v 34 Kɨmɨlɨmbi tɨ-lakalaka e-tɨ-ñɨmbi, manjɨ iwɨttɨ suambap bɨt gwɨlap pɨsɨkñattɨ waipbi wɨlɨ kɨmbekak. Tɨmbi maim tɨpet gɨt no tɨmbɨmbi, kɨmnan nanin mɨlalekak.”   
\p
\v 35 Tɨmbi Sebedilok nɨñañiit tɨpet, Yakobo gɨt Yoane, endɨ Yesuloñ bɨmbi nɨñgɨmɨk, “Nɨnɨndaut. Nɨtɨ nepek nola ba nola endetamɨk wɨn dɨk nandɨmbi tɨ-nɨmeñdok nandamɨk.”  
\v 36 Eumbi enguk, “Nak sɨta nek tɨ-samettok nandamɨk?” Enɨ-kaumbi,  
\v 37 ama wapmañ patep nandɨñgɨmɨkta ñɨndɨñ nɨñgɨmɨk, “Dɨk inda-daklembi, amatam indangan yambɨ-dɨkñeukañ, nain wolonda nandɨ-nɨmumbi, nɨtoñ nanin nolɨ kɨka dɨndɨmnan, nolɨ kɨka kepmanan pipatekamɨk.”  
\v 38 Gan Yesulɨ enguk, “Sɨtɨ manda eamɨk wolok kusei nɨm nandɨ-daklembi nanɨamɨk.”  
\p Endɨ wɨndɨñ embi, yousɨm mɨlap bemep tɨlak wolok ñɨndɨñ enguk, “Nak tuk kimbɨñ nambetat wɨn sɨtɨ gɨla nandekamɨk ba? Ba tuk iutat wɨn sɨtɨ gɨla indekamɨk ba?” Yesulɨ wɨndɨñ enɨ-kaumbi,  
\v 39 “Nɨtɨ tuop” eñgɨmɨk. Eumbi enguk, “Biañgan. Natna tuk nambetat wɨn sɨtɨ bo nandekamɨk, ba tuk iutat wɨn sɨtɨ bo indekamɨk.  
\v 40 Gan nindɨ kɨtna sɨnɨk kandañ ba kɨtna kepma kandañ pipalekak wɨn nak ewa taleuktok tuop nɨm. Pipapipat wɨn Yambat en ikan tɨ-kɨliñ embi eu tale-semguk.”   
\p
\v 41 Tɨmbi gwañgwañii kɨt tambon tambon endɨ manda wɨn nandɨmbi, Yoane gɨt Yakobo enda gɨnanjɨ komba dɨñguk.  
\v 42 Tɨmbi Yesulɨ enɨ-tiañeum bɨumbi enguk, “Sɨndɨ nandañ, kwet tuop yambɨ-dɨkñe ama ba ama loloñ endɨ gɨñgɨtjii kɨndem nɨm pat-yambɨ-dɨkñeañ. Endɨ ama kunduwat, amatam endok kapmainan kuañda nandɨ-semum nɨsɨlok kena gwañgwa sɨlanin sɨnɨk tɨmbɨmbi, kena gɨm pat-emañ.  
\v 43 Gan sɨndok boñgɨpsɨnan wɨndɨñ nɨm inda-samektok sanlet. No endɨ sɨndok boñgɨpsɨnan ama wopum indaup nandɨlakta, endɨ tɨplaplapsɨ kuukak,  
\v 44 ba telak damanjɨ kuup nandɨlakta, amatam gɨtɨk endok kena gwañgwa sɨlanin kuukak.  
\v 45 Ama Sɨsɨnɨk endɨ bo wɨndɨñgangot kulak. Endɨ amatam tɨplaplae tɨ-ñɨmnelɨñdok nɨm, endɨ tambon tɨplaplae tɨ-sembi, amatam asup endok kɨnjan kɨmbi, yomsɨlok tuan ombɨ-tale-semektok indañguk.”   
\ms1 Yesulok kusei inda-dakleñguk  
\s1 Ama dai kolan endɨ Yesulok kusei nandɨ-dakleumbi tɨmbɨ kɨndem dañguk  
\p
\v 46 Tɨmbi Yesulɨ gwañgwañii ba amatam kɨmɨn wopum gɨta Jeliko it kwelan bɨ tombi dɨkñem ñañguk. Wɨnanin ñañɨlɨmbi, ama no dai kolan amatamda mɨnem ba nanañla kɨtɨnat tɨ-kuñguk koi Batimaio, Timaiolok nɨñañ, endɨ telak pawañ pipakuk.  
\v 47 Pipalɨñɨlɨm nɨmbi eñgɨlɨñ, “Yesu Nasalet nanin endɨ bɨlak.” Nɨmbɨ nandɨm kusei kɨmɨpi, Yesu Mesialok koi no plon kɨtɨ-ñɨmbi eñguk, “Yesu, Devittok Nɨñañ, dɨk blan tɨ-namɨñ!”  
\p Gembɨnat kɨtɨ-palɨmbi,  
\v 48 amatam asuptɨ nɨ-ñombɨmbi nɨñgɨlɨñ, “Gitakan pat!” Gan endɨ kwambɨñgan kɨtɨmbi eñguk, “Devittok Nɨñañ-o, blan tɨ-namɨñ!”  
\v 49 Wɨndɨñ eumbi, Yesulɨ bɨ ipi enguk, “Kɨtɨ-ñɨmɨm bɨwɨn.” Eumbi, ama dai kolan kɨtɨ-ñɨmbi nɨñgɨlɨñ, “Nɨm mɨsɨwɨñ. Endɨ kɨtɨ-gamlak. Mɨlapi ñau!”  
\v 50 Eumbi, sauloñ kolɨ palɨmbi, dɨkop mɨlapi, Yesuloñ ñañguk.  
\v 51 Ñaumbi, Yesulɨ nɨ-nandɨm eñguk, “Nak nek tɨ-gamɨttok bɨlañ?” Eumbi nɨñguk, “Nandaut loloñ. Nak nombo deiup nandɨlet.”  
\v 52 Eumbi nɨñguk, “Kɨndem a, ñau! Nanandɨ-kɨlɨktɨñgalɨ gep tɨmbɨm kɨndem dalañ.” Eumbi, wolongan ama wolok dai kɨndem daum deimbi, Yesu klem telak ñañguk tuop ñañguk .   
\c 11  
\s1 Yesu Mesialɨ ama wapmañ nomɨk Jelusalem loñguk  
\p
\v 1 Tɨmbi Yesu gɨta gwañgwañii endɨ lo-ñakap, Jelusalem it kwet tɨmbɨ dumalaumbi, kwet jañgɨn koi Oliv wolok loñgɨlɨñ. Loñɨpi, it kwet tɨpet, Betfage gɨt Betani, wandɨñ lo-tombi, Yesulɨ gwañgwañiit tɨpet enɨ-mupi  
\v 2 enguk, “Sɨtɨ it kwet da patak wolok ñandekamɨk! Ñam lombi, wolongan doñki nɨñañ toalɨ top bimbin kandetamɨk. Doñki endok plon ama nolɨ no nɨm pipapi ñañguk. Kañbi pɨsap nañgɨpi bɨwɨt!  
\v 3 Tɨkap nimbek nolɨ sambɨmbi, ‘Sɨtɨ neta wɨndɨñ tamɨk?’ eumbi, ñɨndɨñ nɨndekamɨk, ‘Molomdɨ kena mɨmbi, platik kɨmɨlɨ undanem bɨutak.’”   
\p
\v 4 Yesulɨ wɨndɨñ eumbi ñam, doñki nɨñañ telak yamanan top bimbin kañbi pɨsakɨmɨk.  
\v 5 Pɨsat-palɨñɨlɨmbi, ama dɨwɨn wolok ikɨlɨñ endɨ enɨ-kañbi eñgɨlɨñ, “Sɨtɨ nek tɨndepi, toa pɨsakamɨk?”  
\v 6 Enɨ-kaumbi, Yesulɨ manda eñguk wɨndɨñgan tambane-engɨmɨk. Eumbi yambium,  
\v 7 doñki nɨñañ Yesuloñ nañgɨpi ñañgɨmɨk. Ña-tombi, saulonjɨ kiundɨp doñkilok plon kɨmɨlɨmbi, Yesulɨ wolok plon lo-pipapi ñañguk.  
\v 8 Tɨmbi amatam asuptɨ Yesu koi gɨñgɨt tɨke-lonelɨñdok saulonjɨ telak plon samba eñgɨlɨñ, dɨwɨndɨ kli sap kena gɨnañ nanin dombɨ mep bɨmbi, wɨndɨñgot telak plon ipaneñgɨlɨñ.   
\p
\v 9 Tɨmbi amatam Yesu telak plon siñgi dama tɨm kle-ñañgɨlɨñ endɨ ñɨndɨñ kɨtɨmbi nɨ-tɨke-loñgɨlɨñ,  
\q1 “Yambattok koi tɨke-lowɨt!  
\q1 Ama ñɨn Molomdok koi plon nɨ-mulɨmbi bɨ indalak  
\q2 en nɨ-kɨndekɨndem ewɨt!   
\q1
\v 10 Sotnɨ Devit endɨ gɨñgɨtñii kɨndem yambɨ-dɨkñeñguk,  
\q2 wɨndɨñgangot ama ñalɨ tɨ-nɨmekak,  
\q1 wala tɨmbi en nɨ-kɨndekɨndem ewɨt!  
\q1 Yambat kunum gɨnañ patak endok koi tɨke-lona!”   
\p
\v 11 Yesulɨ Jelusalem it kwelan lo-tombi, tapma it sañ simba gɨnañ loñguk. Lombi, nepek gɨtɨñgɨtɨk ka-nandɨ-tɨ-talembi, kwet kɨlɨm eumbi pɨm gwañgwañii 12 gɨt Betani it kwelan lombi douñgɨlɨñ.   
\s1 Yesulɨ tapma it tɨ-dɨndɨm tɨñguk  
\p
\v 12 Kwet salaumbi, Jelusalem ñanelɨñdok Betani it kwet bimbi, telak plon ñañɨpi, Yesulɨ nanañ gawat tɨñguk.  
\v 13 Tɨmbi deium ñaumbi, komba koi fik no sakñat kañbi, “Bien patak bek?” embi ñam lonjɨñguk. Gan bien indainda nain nɨm indañgukta, sakgot pakuk.  
\v 14 Wandin kañbi, komba wala nɨñguk, “Dɨkok nana bien wɨn ama nolɨ nombo nɨm nambekak.” Eumbi, yala manda wɨn gwañgwañiilɨ nandɨñgɨlɨñ.   
\p
\v 15 Ñakap, Jelusalem it kwelan lo-tomgɨlɨñ. Tombi, Yesulɨ tapma it sañ simba gɨnañ lombi, nepenepeksɨ tapma tɨndɨlok tuañgɨlɨñ yambɨñguk. Yambɨmbi nandum pɨ-sɨnɨk taumbi, kusei kɨmɨp ep kleñguk. Ep klembi, ama mɨnem tambo mɨ kena tɨñgɨlɨñ endok kɨmɨkɨmɨtsɨ ba ama mambaip pat-tuañgɨlɨñ endok gembanjɨ ep wɨlɨ tombokuk.  
\v 16 Tɨñɨpi, tapma it sañ simba gɨnañ nepek no tɨke-ña-bɨt nɨm tɨnelɨñdok kɨmɨsip tɨ-semguk.  
\v 17 Tɨmbi amatam enɨ-daut tɨ-sembi eñguk, “Kwet ñolok plon Yambattok manda ñɨndɨñ youyoulɨn patak, ‘Itna ñɨn kwet tuop amalok nɨmolo it tɨmbekak.’ Gan sɨndɨ it ñɨn tɨmbɨmbi, kumbu ama sañan endok kawat tombañ wandiñ tɨlak.”   
\p
\v 18 Amatam kɨmɨn wopumdɨ Yesu manda enɨ-daut tɨ-semguk wɨn nandɨmbi nandɨ-sɨlɨkñe-tɨñgɨlɨñ. Tapma ama biesɨ gɨt endɨkñe manda nandɨ-tale ama endɨ wɨndɨñ nandɨmbi, Yesu nepek nek tɨñguk ba eñguk wolok gɨñgɨt nandɨmbi, amatamdɨ Yesuloñ kandañ ña galɨ-talenelɨñ wala mɨsɨmbi, wɨlɨ kɨmnelɨñdok telak e-lonjɨ-tɨñgɨlɨñ.   
\p
\v 19 Tɨmbi Yesu gɨt gwañgwañii endɨ kwet kɨlɨm eumbi tuop Jelusalem it kwet bimbi ñaañgɨlɨñ.   
\s1 Yambattɨ nepenepek gɨtɨkkan tuop tɨ-taleuk  
\p
\v 20 Kwet salaumbi, Jelusalem undane-ñañɨpi, fik komba wɨn pakuknan bɨndambo ña-tombi kañgɨlɨñ: komba walɨ kakainan kusei kɨmɨpi yañeta-lo-taleñguk.  
\v 21 Tɨmbi Petlolɨ wɨ kañbi, Yesulɨ komba nɨ-ñombɨñguk wɨn nandɨ-sɨwɨpi nɨñguk, “Nɨnɨndaut, ñɨ ka! Komba nɨ-suambakuñ wɨn yañeta-talelak.”  
\v 22 Eumbi tambane-enguk, “Sɨndɨ Yambattɨ nepenepek gɨtɨkkan tuop tɨ-taleuk wɨn nandɨ-kwambɨñ dambi kunekalɨñ.  
\v 23 Nak biañgan sanlet: tɨkap ama nolɨ kwet jañgɨn ñala ‘Mɨlapi, tuk kimbɨñ gɨnañ pɨ!’ embi, wɨndɨñ indauptok nandɨ-kwambɨñ dambi, gɨnañ tɨpet nɨm tɨlakta, wolok tuopgan inda-ñɨmekak.   
\p
\v 24 Wɨndɨñda ñɨndɨñ sanba nandɨwɨt: sɨndɨ nɨmolo tɨñɨpi, nepek wala ba wala Yambat nɨ-nandumbi nandɨ-samekak wɨndɨñ nandɨ-kwambɨñ dambi kuañda, bien wolok tuopgan inda-samekak.  
\v 25-26 Besɨ kunum gɨnañ patak endɨ sɨndok ep tɨndɨnjɨ kolan wɨn bi-samektok sɨndɨ nain tuop nɨmolo tɨñɨpi, dama nosɨ nola nandɨ-kola tɨ-ñɨmañ wɨn bi-ñɨmnekalɨñ.” \f + \fr 11:25-26 \ft Nandɨ-tale ama dɨwɨndɨ manda kusip no patgot tɨlak eañ. Manda wɨn ñɨndɨñ, “Gan, tɨkap sɨndɨ nɨm bi-ñɨmnekalɨñda, Besɨ kunum gɨnañ patak endɨ bo ep tɨndɨnjɨ kolan nɨm bi-samekak.” \f*   
\ms1 Yesulɨ ama biesɨ gɨta manda e-kle-kot-tɨñguk  
\s1 Yesulɨ nindok manla kena pat-tɨñguk wala e-nandɨñgɨlɨñ  
\p
\v 27 Tɨmbi Yesulɨ bɨndambo gwañgwañii gɨt Jelusalem it kwelan ña-tombi, tapma it sañ simba gɨnañ lom wandɨñ ñañambɨt tɨñguk. Tɨñɨlɨmbi, tapma ama biesɨ ba endɨkñe manda nandɨ-tale ama gɨt ama biesɨ dɨwɨn endɨ endoñ bɨm  
\v 28 nɨ-kañbi eñgɨlɨñ, “Dɨk kundit ñandin tɨlañ wɨn gembɨ ba nanandɨ denanin tɨkembi pat-tɨlañ? Ba nindok manla pat-tɨlañ?”  
\v 29 Eumbi enguk, “Nak wɨndɨñgangot manda noñgan sɨnɨk sanɨ-nandutet. Wɨ nanbɨmek, nak nindok manla kundit tɨlet wɨn tambon sanɨ-dakleutet.  
\v 30 Yoane tuk i-sem-i-sem endɨ kena tɨñguk wɨn kunumdok ep tɨndɨn ba amalok ep tɨndɨn? Wɨn nanɨmbɨmbi nandɨwa.”   
\p
\v 31 Wɨndɨñ eumbi, nɨsɨñgan e-tañan tɨmbi eñgɨlɨñ, “Nɨndɨ ‘kunumdok ep tɨndɨn’ wɨndɨñ enambi eutak, ‘Tɨmbi neta endok mandan nɨm nandɨ-kɨlɨktɨ tɨ-ñɨmgɨlɨñ?’  
\v 32 Gan nombo ‘amalok ep tɨndɨn’ wɨndɨñ enambi, amatamdɨ nɨtek tɨ-nɨmnetañ?” Wɨndɨñ embi mɨsɨñgɨlɨñ. Nekta, amatam gɨtɨktɨ Yoanela nandum plofet biañgan tɨñgukta tɨmbi.  
\v 33 Wɨndɨñda endɨ Yesu ñɨndɨñ tambane-nɨñgɨlɨñ, “Yoanelɨ kena tɨñguk wɨn kunumdok ep tɨndɨn ba amalok ep tɨndɨn wɨn nɨndɨ nɨm nandamɨñ.” Eumbi enguk, “Ale, wɨndɨñda nak bo nindok mandala kundit pat-tɨlet wɨn nɨm sanbetet.   
\c 12  
\s1 Yesulɨ ama biesɨ Yambattok kena ka-dɨkñeñgɨlɨñ endok ep tɨndɨnjɨ kolan eu dakleñguk  
\p
\v 1 Tɨmbi Yesulɨ kusei kɨmɨpi, eyout mandalɨ manda enguk. Eñɨpi, ñɨndɨñ enguk, “Ama nolɨ kwet nolok wain kap tɨpimbi, dɨm kwambɨñ tɨñguk. Tɨmbi wain tul wɨsɨ-dottok kwet no kɨndipi, kawattɨ it ombap kloñ no kena ka-dɨkñelok kɨndilɨm ikuk. Tɨmbi endɨ wain bien dɨwɨn gama indaum epeplok nandɨñɨpi, ama dɨwɨn enbɨ taleumbi, kena gɨtɨk kɨsɨ plon kɨmɨkuk. Kɨmɨpi, ama en il kusei bimbi, kwet mayañgan sɨnɨk ñañguk.   
\p
\v 2 Ña-kuñɨlɨmbi, wain bien indaumbi, mepmeptok nain indañguk. Indaumbi, kena molomdɨ kena gwañgwa no wain bien dɨwɨn ep bɨ-ñɨmektok nɨ-mulɨm ñambi, kena ka-dɨkñe amaloñ ñañguk.  
\v 3 Ña-tombɨmbi, ka-dɨkñe ama endɨ bien nɨm mɨmbi, endɨ gwañgwa wɨn tɨkem wɨpi, molomloñ sɨlak nɨ-mulɨmbi ñañguk.  
\v 4 Undane-ñaumbi, molomdɨ kena gwañgwa no bɨndambo nɨ-mulɨmbi ñañguk. Ñaumbi, kumbam wɨlɨ tawaumbi, kundit mayetan tɨ-ñɨmɨumbi, molomloñ undane-ñañguk. Ñaumbi,  
\v 5 molomdɨ kena gwañgwa no bɨndambo nɨ-mulɨmbi, ka-dɨkñe endok kandañ ña-tombɨmbi wɨlɨ kɨmguk. Gan molomdɨ wandiñgan embi, kena gwañgwa asup bɨndambo enɨ-mulɨm ñañgɨlɨñ. Ñaumbi, endok plon wɨndɨñgangot ka-dɨkñelɨ kanjɨk tɨ-sembi, dɨwɨn sɨlak yandɨpbi, dɨwɨn yandɨp kɨmgɨlɨñ.   
\p
\v 6 Tɨmbi molom enlok ama noñgan ku-ñɨmɨñguk, wɨn enlok nɨñañ noñgan sɨnɨk en wakan gɨnañlɨ nandɨ-koñgom tɨ-ñɨmlɨñguk. Gan enda ñɨndɨñ kɨmɨt-nandɨ-ñɨmbi eñguk, ‘Ka-dɨkñe amalɨ natnalok nɨñana sɨnɨk en kañbi, nandum loloñ tɨmbɨm wain bien mɨmbi, nɨm wɨlɨ kolaukak.’ Wɨndɨñ nandɨmbi, siñgi sɨnɨk nɨñañ engan ka-dɨkñe amaloñ nɨ-mulɨmbi ñañguk.  
\v 7 Gan ka-dɨkñe kolasɨ endɨ nɨñañ wɨn kañbi, nɨsɨñgan ñɨndɨñ e-nandɨnandɨ tɨmbi eñgɨlɨñ, ‘Yakñesii, endɨ wakan kukapi, kena ñɨn kasɨleukak, wala tɨmbi wɨtnam kɨmbɨmbi, kena ñɨn nɨndok gɨñgɨt tɨmbekak.’  
\v 8 Wɨndɨñ eñɨpi tɨke-wɨlɨ kɨmbɨmbi, kena pawañ joñgo kolɨm pɨñguk.”   
\p
\v 9 Yesulɨ eyout manda wɨndɨñ tɨ-sem-talembi enɨ-nandɨm eñguk, “Sɨndɨ nɨtek nandañ? Kena molom endɨ gɨñgɨt wɨn nandɨmbi, nɨtek tɨmbekak? Endɨ bɨ-tombi, ka-dɨkñe kolan yandɨp kɨmbi, ka-dɨkñe komblin bɨndambo ep indambi, wain kenañ endok kɨsɨ plon kɨmɨlekak.”  
\v 10 Yesulɨ wɨndɨñ embi, yousɨm enla manda ñɨndɨñ embi enɨ-nandɨñguk, “Yambattok manda youyoulɨn patak ñɨn sɨndɨ gama nɨm pinat-nandɨñgɨlɨñ bek?  
\q1 ‘It ta no it tɨndɨ amalɨ kenan nɨmnat embi siñgi wɨlɨmgɨlɨñ  
\q1 walɨ ta dɨwɨn yapma klembi, it tɨke-kwambɨñ dalak.   
\q1
\v 11 Wɨn Wopumdɨ tɨmbɨ indaum kanambi, kundit gɨtikñin tɨlak.’”   
\m
\v 12 Yesulɨ wɨndɨñ eumbi, ama biesɨlɨ “Eyout manda wɨn nɨnla elak” nandɨ-daklembi, tɨkenelɨñdok nandɨñgɨlɨñ, gan amatam kɨmɨn wopum endɨ mik tɨ-semnelɨñ wala mɨsɨmbi, kak, kañbimbi ñañgɨlɨñ.   
\s1 Yesu takisla tue-kambiñgɨlɨñ  
\p
\v 13 Tɨmbi Juda ama biesɨlɨ Falisi ama dɨwɨn gɨta Elottok nolii dɨwɨn Yesu mandalɨ sɨsoñ tɨ-ñɨmnelɨñdok enɨ-mukɨlɨñ.  
\v 14 Enɨ-mulɨmbi, Yesuloñ bɨm nɨmbi eñgɨlɨñ, “Endaut. Nɨndɨ dɨkok kusaka nandamɨñ: dɨk manda juluñɨt nɨm pa elañ. Dɨk loloñ ba pɨmbɨñ gɨtɨkkan sɨnɨk Yambattok telak dɨndɨm nɨnɨ-daut tɨ-nɨmbi, amalɨ nɨtek nandɨ-gamnelɨñ wala nɨm mɨsɨlañ. Ñala eumbi nandɨna: nɨndɨ Sisa, Roma kwettok ama wapmañ mayañgan sɨnɨk patak, enda takis mɨnem mɨnambi walɨ tuop tɨlak ba nɨm?  
\v 15 Wɨn mɨlok ba nɨm mɨlok?” Wɨndɨñ eumbi, Yesulɨ juluñɨtsɨlok kusei nandɨ-daklembi enguk, “Sɨndɨ neta mandalɨ sɨsoñ tɨ-namañ? Sɨndɨ mɨnem kwandai satnin no tɨmbɨ indaumbi, daut namumbi kawa.”  
\v 16 Eumbi, mɨnem tɨke-bɨm mɨum kañbi enɨ-nandɨmbi eñguk, “Ama walan ba kot kundit wɨn nindoñ?” Eumbi, endɨ “Sisaloñ” nɨñgɨlɨñ. Wɨndɨñ nɨmbɨmbi  
\v 17 enguk, “Sisalok gɨñgɨt wɨn Sisa enla tambon mɨnekalɨñ, ba Yambattok gɨñgɨt wɨn Yambat enla tambon mɨnekalɨñ.” Wɨndɨñ eñɨpi, ama biesɨlok sɨsoñ makleumbi, ka-piasat tɨ-ñɨmgɨlɨñ.   
\s1 Kɨmnan nanin mɨlamɨlatok plon Yesu nɨ-nandɨñgɨlɨñ  
\p
\v 18 Tɨmbi Sadusi ama dɨwɨndɨ Yesuloñ bɨñgɨlɨñ. Endɨ kɨmnan nanin mɨlamɨlat wɨn nɨm patak eñɨpi enɨ-daut tɨ-sem-ta-kuañ. Endɨ Yesuloñ bɨmbi nɨ-nandɨm eñgɨlɨñ,  
\v 19 “Endaut. Moselɨ Juda amatam nɨnda manda ñɨndɨñ yout-nɨmguk, ‘Ama nolɨ tam tɨkembi, yamɨn pap sembekta, kwayañlɨ dallok kanjalɨ tɨkembi, dallok gwañgwa bɨsat ep tɨmbɨ indanekalɨñ.’”   
\p
\v 20 Sadusi amalɨ wɨndɨñ embi yousɨm nɨñgɨlɨñ, “Damañgan dakwaya kɨt tambon tɨpet kuñgɨlɨñ. Endoñnan nanin tua endɨ dama tam tɨmbi, komblin nɨmnat, yamɨn papi sembɨñguk.  
\v 21 Sembumbi, monalɨ dallok kanjalɨ tɨkembi, wɨndɨñgangot yamɨn papi sembɨñguk. Sembumbi, gwik endok plon wɨndɨñgangot inda-ñɨmɨñguk.  
\v 22 Dakwaya kɨt tambon tɨpet endɨ tam wakangot tɨkembi, yamɨn gɨtɨk papi sembɨ-taleñgɨlɨñ. Tɨmbi siñgi sɨnɨk kanjaksɨ walɨ wɨndɨñgot sembɨñguk.  
\v 23 Ama kɨt tambon tɨpet gɨtɨkkandɨ tam wakangot tɨkeñgɨlɨñda. Tɨkap, mɨlamɨlat nain indaukak, nain wolonda tam wɨn nindok sɨnɨk tɨmbekak?”   
\p
\v 24 Sadusi amalɨ wɨndɨñ eumbi, Yesulɨ enguk, “Sɨndɨ Yambattok manda wolok kusei ba Yambattok gembɨn nɨm nandɨ-kɨliñ eañ bek, wala tɨmbi kɨmnan nanin mɨlamɨlata nandumbi kelam dalak?  
\v 25 Amatamdɨ kɨmnan nanin mɨlapi, wapatam nɨm indanekalɨñ. Endɨ kunumdok añelo nomɨk sɨlak kunekalɨñ.   
\p
\v 26 Tɨmbi Yambattɨ amatam kɨmnan nanin ep mɨm mɨlatnekalɨñ ba nɨm, wolok sɨndɨ Moselɨ kasat ñɨn youkuk wɨn nɨm pinat-nandañ ba? Mose endɨ komba tip no wolok plon komba manben indaum kañbi ñañguk. Ñaumbi, Yambattɨ ama ikan sembɨñgɨlɨñ endok plon ñɨndɨñ nɨñguk, ‘Nak Ablaamdok Yambat, Isakalok Yambat, Yakobolok Yambat, nak endok Yambatsɨ patet.’ Yambattɨ wɨndɨñ eñɨpi,  
\v 27 ñɨndɨñ eu dakleñguk: endɨ sembɨsembɨndok Yambat nɨm a, endɨ kaik kuañ endok Yambat. Nekta, ama sembɨ-taleñgɨlɨñ endɨ bo Yambattok dainan kaik kuañda tɨmbi. Wɨndɨñda sɨndɨ mɨlamɨlat nɨm patak eañda, biañgan nandum kamalalak.”   
\s1 Ama nolɨ endɨkñe manda dek walɨ dama sɨnɨk tɨlak wala Yesu nɨ-kañguk  
\p
\v 28 Tɨmbi Yesu gɨt Sadusi ama endɨ manda e-kle-kot-tɨ-palɨñɨlɨmbi, endɨkñe manda nandɨ-tale ama no wolok bɨm yambɨñguk. Yambɨmbi, Yesulɨ manda tambon kɨndemgot tambane-enbɨm nandɨñgukta nɨ-kañbi eñguk, “Yambattɨ endɨkñe manda gɨtɨk kɨmɨt-nɨmɨñguk, tɨmbi nek ñalɨ dama tɨ-sembi, dɨwɨn gɨtɨk yapma kle-talelak?”  
\v 29 Eumbi tambane-nɨñguk, “Endɨkñe manda ñalɨ dama sɨnɨk tɨlak, ‘Islael amatam sɨndɨ manda ñɨn nandɨmbi tɨke-kɨliñ enekalɨñ: Molom en noñgan. Endɨ nɨndok Yambatnɨ, dɨwɨn no nɨm pakañ.  
\v 30 Wala tɨmbi dɨk gɨnañga gɨt waleñga tip gɨt nanandɨñga gɨt gembɨñga gɨtɨk Yambat Molomga endokgot bi-ñɨmekañ.’  
\v 31 Tɨmbi endɨkñe manda wandiñgan no ñɨndɨñ patak, ‘Dɨk dɨtnala tɨ-gamlañ, wɨndɨñgangot nokala tɨ-ñɨmekañ.’ Endɨkñe manda tɨpet walɨ endɨkñe manda dɨwɨn gɨtɨk yapma klembi pakamɨk.”   
\p
\v 32 Yesulɨ wɨndɨñ eumbi, endɨkñe manda nandɨ-tale amalɨ “Waak!” embi nɨñguk, “Endaut, dɨk manda biañgan sɨnɨk elañ. Yambat en noñgangot, dɨwɨn no nɨm pakañ.  
\v 33 Tɨñɨpi, nɨndɨ endok gaut tapma sina dɨumbi, nepek dɨwɨn wɨndɨñgot tapma tɨ-ñɨmneñ wɨn kɨndem. Gan tɨkap nɨndɨ gɨnañnɨ gɨt nanandɨnɨ gɨt gembɨnɨ gɨtɨk endokgot bi-ñɨmneñ, ba nɨnla tɨ-nɨmamɨñ tuop wɨndɨñgangot notniila tɨ-semneñ, wɨn tapma kusei kusei yapma klembi, endok dainan kɨndem bien sɨnɨk.”  
\v 34 Ama endɨ manda tambon wɨndɨñ eumbi, Yesulɨ endok nanandɨn kɨndem kañbi nɨñguk, “Dɨk Yambattok gɨñgɨt kɨndem indawɨñ.” Wɨndɨñ nɨmbɨmbi, Juda ama biesɨlɨ en mandalɨ sɨsoñ tɨ-ñɨmnepi mɨsɨmbi, nepek nola bɨndambo nɨm nɨ-kañgɨlɨñ.   
\s1 Yesulɨ endɨkñe manda nandɨ-tale ama endok mandanjɨ ba kunditsɨ kolan eu dakleñguk  
\p
\v 35 Tɨmbi Yesulɨ tapma it sañ simba gɨnañ papi, amatam enɨ-daut tɨ-sem-tɨñɨpi enɨ-kañbi eñguk, “Nɨtekta tɨmbi, endɨkñe manda nandɨ-tale ama endɨ Mesia en Devittok komblingot eañ?  
\v 36 Dɨndɨm Yallɨ Devittok gɨnañ tɨmbɨ tɨkɨleumbi, Devit en Mesiala ñɨndɨñ eñguk, ‘Yambat Wopumdɨ nokok Wopumnala ñɨndɨñ nɨñguk: Dɨk bɨmbi, kɨtna sɨnɨk kandañ pipapi, nakɨta amatam yambɨ-dɨkñe-kundekamɨk. Kuñɨpi, kanjɨtgai ep pɨ-yaliwambi, dɨkok kapmainan patnekalɨñ.’  
\v 37 Wɨndɨñda Devit en Mesiala ‘Wopumna’ kɨtɨñguk, wala tɨmbi Mesia endɨ Devittok komblin sɨlaningot ba? Nɨm a. Endɨ Devittok Wopum.” Tɨmbi ama kɨmɨn wopum Yesulok manda nandɨmbi nandɨ-koñgom tɨñgɨlɨñ.   
\p
\v 38 Tɨmbi Yesulɨ enɨ-daut tɨ-sem-tɨñɨpi enguk, “Sɨndɨ endɨkñe manda nandɨ-tale ama endok nandɨnandɨnjɨ ba ep tɨndɨnjɨ ka-kɨliñ enekalɨñ! Dɨwɨn endɨ amatamdɨ yambum loloñ tɨmbektok nandañ, wala tɨmbi endɨ ama loloñ endok dasindasinjɨ pat-dasimbi, ‘tɨna nɨmbɨt’ tañ. Tɨmbi endɨ amatamdɨ kɨmɨn kwelan we semñɨpi, kosɨ tɨke-lonelɨñda nandañ.  
\v 39 Tɨñɨpi, it kiyau gɨnañ ba nana sina wopum gɨnañ endɨ ama loloñjɨlok pipapat plon patnepi nandañ.  
\v 40 Endɨ tam kanjak juluñɨt tɨ-sembi, isɨ nepenepeksɨ yapma tɨkeañ, tɨmbi amatamdok dausɨnan tɨ-kelakelamjɨ kot-taplinelɨñdok nɨmolo ombap tañ. Endɨ ep tɨndɨnjɨ dɨndɨm walan tañ, wala tɨmbi Yambattɨ tuan mɨlap sɨnɨk ombɨ-semekak.”   
\s1 Yesulɨ tam kanjak nolok kundit kɨndem eu dakleñguk  
\p
\v 41 Tɨmbi Yesulɨ tapma it gɨnañ papi, mɨnem Yambattok kɨmɨkɨlɨñ wolok tambon kandañ pipakuk. Pipapi kañɨlɨmbi amatamdɨ bɨ, mɨnem tapɨkot kawat dɨñgwinda gɨnañ dasiu pɨñguk. Amatam kwɨlɨkwɨlɨnjɨ wopum asuptɨ bɨmbi, mɨnem wopumgan kɨmɨlɨmbi pɨñguk.  
\v 42 Tɨñɨlɨmbi, tam kanjak pɨmbɨñen nolɨ bɨmbi, mɨnem kwandai gɨmɨn tɨpet kɨmɨlɨmbi pɨñguk.   
\p
\v 43-44 Tɨmbi Yesulɨ wɨn kañbi, gwañgwañii kɨtɨ-semum bɨumbi enguk, “Nak biañgan sanba: amatam dɨwɨn endɨ mɨnem wopumgan kolɨmbi, wopum gama nɨsɨlok pat-semlak. Gan tam kanjak pɨmbɨñen ñalɨ mɨnem nana tualok palɨmɨk wɨn gɨtɨk kolɨ taleumbi, ñam nɨmnat, sɨlanin sɨnɨk patak, wala tɨmbi mɨnem kɨmɨlak wɨn dɨwɨn gɨtɨkkandɨ kɨmɨlalɨñ wɨn yapma kle-talelak.   
\c 13  
\ms1 Yesulɨ nain taletalenan nepek nek indaukak wolok enɨ-dakleñguk  
\s1 Mɨlaplok kusei kɨmɨkɨmɨlɨn  
\p
\v 1 Tɨmbi Yesulɨ gwañgwañii gɨt tapma it sañ simba gɨnañ nanin pɨ-ñañɨpi, gwañgwañ nolɨ tapma it kɨt youpi nɨñguk, “Nɨnɨndaut, ñɨ kawɨñ! It gɨtɨk ñɨn engano kɨndem bien. Tɨmbi kawat wopum wopumdɨñgan tɨndɨn.”  
\v 2 Eumbi nɨñguk, “It wopum ñɨ yambɨlañ wala ganba: Juda amatamdok kanjɨksiilɨ bɨmbi, it gɨtɨk ñɨn wiapi, kawat no nɨm biumbi, kawat nollok plon palekak. Nɨm sɨnɨk.”   
\p
\v 3 Yesulɨ wɨndɨñ embi, Jelusalem it kwet bimbi, Oliv kwet jañgɨnnan loñguk. Lombi, tapma it tambon kandañ wolok pip palɨmbi, Petlo, Yakobo, Yoane gɨta Andlu endɨñgot endoñ bɨm nɨ-kambi eñgɨlɨñ,  
\v 4 “Dɨk nɨnbɨmbi nandɨna: nepek nek tapma ittok plon elañ wɨn dawanda indaukak? Ba kundit nek ñalɨ dama indaumbi ka-nandɨnekamɨñ: mɨlap kusei gɨtɨk ip inda-nɨmep tɨlak?”   
\p
\v 5 Tɨmbi Yesulɨ nepek indaukak wolok enɨ-dakleñɨpi eñguk, “Sɨndɨ ka-kɨliñ embi kunekalɨñ. Nɨm kañbi, ama nolɨ tue-sambiumbi, juluñ mandan wɨn nandɨ-ñɨmnelɨñ.  
\v 6 Ama asuptɨ nokok kotna plon bɨ-indambi, ‘Natna Mesia wakan’ embi, amatam asup tue-yambiumbi, juluñ mandanjɨ nandɨ-kwambɨñ danekalɨñ.  
\v 7-8 Tɨmbi ama sambat dɨwɨndɨ mɨlapi, sambat dɨwɨnda mik tɨ-semnekalɨñ, tɨmbi ama wapmañ dɨwɨndok sambattɨ mɨlapi, wapma dɨwɨndok sambatta mik tɨ-semnekalɨñ, wala tɨmbi sɨndɨ miktok gɨñgɨlɨ nandɨnekalɨñ, ba mik mayañgan indaumbi wolok gɨñgɨt nandɨnekalɨñ. Wɨndɨñ nandɨñɨpi, nɨm sɨlɨkñembi mɨsɨnekalɨñ. Nepek wɨn gɨtɨk biañgan indaukak, gan kwet nain taletalen walɨ gama nɨm. Tɨmbi mɨnjamɨnjat kwet nolok ba nolok tɨmbekak, ba nana map inda-semekak.” Yesulɨ wɨndɨñ embi, e-yout manda enbi eñguk, “Nepek wɨ gɨtɨk indaukak wɨn tamdɨ gwañgwa tɨkeup dama siñgin gawat lakalakat inda-ñɨmlak wandiñ indaukak. Gan siñgi kandañ mɨlap wopum sɨnɨk indaukak.   
\p
\v 9 Nain wolonda sɨnɨla nɨtek kuañ wɨn ka-kɨliñ embi kunekalɨñ. Kanjɨksiilɨ sepbi, mandala ama biesɨlok kɨsɨ plon sambiumbi, it kiyau gɨnañ sandɨpnekalɨñ. Tɨmbi sɨndɨ nokok gɨñgɨtnai kuañda tɨmbi yambɨ-dɨkñe ama ba ama wapmañ endok dausɨnan ipi, kusatna e-dakle-semnekalɨñ.  
\v 10 Tɨmbi gɨñgɨt manda kɨndem wɨn biañgan amatam gɨtɨkta dama eu pɨum ennekalɨñ. Enɨ-taleumek, kwet nain taleukak.   
\p
\v 11 Tɨmbi kwapme kwapme sepbi, mandala sanañgɨp ñañɨlɨmbi, ‘Manda nɨtek enetamɨñ?’ wɨndɨñ embi nandɨ-bendɨ-wopum itangan nɨm tɨnekalɨñ. Nɨm a! Nain wolonda sɨnɨñgan manda wɨn nɨm enekalɨñ. Wɨn Dɨndɨm Yallɨ gɨnanjɨ tokñeumbi, Yambattɨ manda samekak wɨn wakan enekalɨñ.  
\v 12 Wolonda naka tɨmbi dallɨ kwayañ ba kwayañdɨ dal kanjɨktok kɨsɨ plon kɨmɨlɨmbi, yandɨp kɨmnekalɨñ. Ba beptɨ wembe gwañgwañii kanjɨktok kɨsɨ plon kɨmɨlɨmbi, yandɨp kɨmnekalɨñ. Tɨmbi wembe gwañgwalɨ meñjɨ besɨla kanjɨk tɨ-sembi, wɨndɨñgangot tɨmbɨmbi yandɨpmɨ-kɨmnekalɨñ.  
\v 13 Kotnala tɨmbi ama gɨtɨktɨ nandɨ-kola wopumgan tɨ-samɨ-kunekalɨñ. Gan amatam mɨlap wɨn ba wɨn gɨñgɨnembi bembi, kuañ tuop nep kwambɨñ da-kuañda en wakan Yambattɨ ep mekak.”   
\s1 Mɨlap wopum sɨnɨk indaukak  
\p
\v 14 Tɨmbi Yesulɨ yousɨmbi enguk, “Nepek kolan papait no tapma it gɨnañ, kɨmɨsip tɨndɨnnan, wandɨñ loukak. Loumbi, Yambattɨ wɨn kañbi, nandum pɨ-sɨnɨk taumbi, enlok il siñgi wɨlɨmekak. (No endɨ manda ñɨn pinapi, wolok kusei nandɨ-kɨliñ eukak.) Sɨndɨ nepek kolan wɨ kañbi, nain wolonda amatam Judia kwelan pakañ endɨ pimbi, kwet jañgɨnnan lonekalɨñ.  
\v 15 Tɨmbi no endɨ it pawan papi, nepek nola it gɨnañ nombo nɨm loukak,  
\v 16 ba no endɨ kena gɨnañ papi, sauloñɨn tɨkeupi undane ilan nɨm ñaukak.  
\v 17 O wem! Nain wolonda tam gwañgwa mɨnjɨpsat, ba gwañgwa num emañ endɨ blasɨñgandok.  
\v 18 Tɨmbi sɨndɨ mɨlap wɨn gwi sasalɨ nainnan nɨm indauktok nɨmolo tɨ-kunekalɨñ.  
\v 19 Neta, nain wolonda mɨlap wopum sɨnɨk indaukak. Yambattɨ kwet tɨmbɨ indañguknan bɨkap man ñɨndɨñgɨt mɨlap wandiñ no nɨm indañguk, tɨmbi bɨndambo nɨm indaukak.  
\v 20 Tɨkap Wopumdɨ nain wɨn nɨm tɨmbɨ dumalawɨmda, amatam gɨtɨkkan talenelɨñ. Gan endɨ amatam ep danbi enlok gɨñgɨt kasɨleñguk enda wakan nandɨ-sembi, nain wɨn ikan tɨmbɨ dumalañguk.   
\p
\v 21 Nain wolonda ama nolɨ ñɨndɨñ bek sanbekta, ‘Yakñesii! Mesialɨ ñɨ patak’, ba ñɨndɨñ sanbek, ‘Wɨ kawɨt! Endɨ da patak!’, sɨndɨ manda wala nandum tlal tɨmbekak.  
\v 22 Neta, Mesia juluñgan ba plofet ama juluñgan indambi, nɨsɨlok kusasɨ tɨmbɨ dakle-semnekalɨñdok amatam kundit engano sɨnɨk ep daut semum ka-sɨlɨkñenekalɨñ. Tɨkap endɨ tuopta, ama walɨ amatam Yambattɨ enlok gɨñgɨt ep danguk wɨn ep tɨmbɨ kamalanekalɨñ.  
\v 23 Gan sɨnɨla ka-kɨliñ e-kunekalɨñ. Nak nepek gɨtɨk indaukak wolok itangan sanɨ-talelet.”   
\s1 Mesialok tomtom nain wɨn dawanda sɨnɨk indaukak wɨn nimbek nolɨ nɨm nandɨlak  
\p
\v 24 Tɨmbi Yesulɨ yousɨmbi enguk,  
\q1 “Gan mɨlap wopum wɨn taleumek  
\q1 ‘wolonda maim dauttɨ bip mɨumbi, yakɨptɨ bo nɨm saleumbi,   
\q1
\v 25 kunum gɨnañ dɨmboñgɨptɨ pi-pɨnekalɨñ.  
\q1 Tɨmbi nepek nek kwambɨñ kunum gɨnañ pakañ ep mɨnjalɨmbɨ kwesɨ binekalɨñ.’   
\p
\v 26 Tɨmbi nain wolonda amatam gɨtɨktɨ kanekalɨñ wɨn: Amalok Nɨñan endɨ mulukua gɨnañ gembɨn wopum ba kolsalen walalannat pɨmbi inda-dakleukak.  
\v 27 Wolonda endɨ amatam dembek dembek kuañ enlok gɨñgɨt ep kasɨleñguk endɨ wakan enloñ ep kɨmɨn kolektok añelo enɨ-mulɨm ñambi, kunum kwet kɨmɨlɨ taleñguknan nanin ep kiutnekalɨñ.   
\p
\v 28 Wɨndɨñ ñala sɨndɨ komba konelok plon nanandɨ ñɨn epnekalɨñ: kii gayam tukñat tɨmbi, sak kaik indaumek, maim nain indaup tɨlak wɨndɨñ nandañ.  
\v 29 Wɨndɨñgangot mɨlap gɨtɨk sanɨt wɨn indaum kañbi, sɨn ñɨndɨñ nandɨnekalɨñ: Ama Sɨsɨnɨk endɨ inda-dakleuptok nain ip dumala-ta-bɨlak.  
\v 30 Nak biañgan sanba nandɨwɨt: amatam man ñɨndɨñgɨt kuañ endoñnan nanin dɨwɨndɨ gama nɨm kɨmñɨlɨmbi, nepek wɨn gɨtɨk indaukak.  
\v 31 Kunum kwet taleukak, gan nokok mandana gɨtɨktɨ nɨm paipi, papat kwambɨñ palekak.   
\p
\v 32 Nepek gɨtɨk wɨn nain wolonda sɨnɨk indaukak wɨn ama nimbek nolɨ nɨm nandɨlak. Añelo kunum gɨnañ pakañ ba Yambattok Nɨñañ en bo wɨn nɨm nandañ. Nɨm. Bep Yambat en noñgandɨñgot nandɨlak.  
\v 33 Sɨndɨ nain wɨn dawanda sɨnɨk indaukak wɨn nɨm nandañ, wala tɨmbi ka-kɨliñ embi mandɨm kunekalɨñ!  
\v 34 Nain indaukak wɨn ñɨndɨñ: ama nolɨ il bimbi, kwet mayañgan ñaup tɨlak. Endɨ kena gwañgwañii kena molom molom danɨ-sembi, telak yama mandɨmandɨ endɨ ka-mandɨ-kɨliñ ewɨktok endɨkñe manda nɨ-talembi ñalak.  
\v 35 Wɨndɨñda it molomdɨ nain dawanda sɨnɨk bɨukak wɨn sɨndɨ nɨm nandañ. Endɨ kwet kɨlɨm eumbi, ba tim boñgɨp, ba puput noñgan kɨtɨumbi, ba kwet salaup tɨmbɨmbi, ba salasalanan tombekak wɨn sɨndɨ nɨm nandɨañda tɨmbi ka-mandɨ-kɨliñ e-kunekalɨñ!  
\v 36 Nɨm kañbi, dou-palɨmbi, molomdɨ platik sɨnɨk bɨ tombi, sep tɨmbɨ indawɨk.   
\p
\v 37 Endɨkñe manda ñɨn sanlet wɨn gɨñgɨtnai gɨtɨkkan sɨndok: ka-mandɨ-kɨliñ embi kunekalɨ.”   
\c 14
\ms1 Yesu wɨlɨ kɨmbi bɨndambo mɨlakuk  
\s1 Yesu kɨmkɨmlok tɨ-pañgɨpañgɨle tɨ-ñɨmgɨlɨñ  
\p
\v 1 Tɨmbi gwɨlat wopum tɨpettɨ ep tɨmbɨ dumalañguk, wɨn kamaikamai nain gɨta plaua wɨlɨmbendɨ nɨmnat wolok gwɨlat. (Wolonda Islael amatamdɨ Yambattɨ Isip kwelan nanin ep kɨmɨkuk wolok pat-nandɨ-pakañ.) Gwɨlat walɨ sandap tɨpet wolok siñgi kandañ ep tɨmbɨ dumalañɨlɨmbi, tapma ama biesɨ ba endɨkñe manda nandɨ-tale ama endɨ Yesu telak gitak plon tɨkembi wɨlɨ kɨmbektok telak yolonjɨmbi,  
\v 2 ñɨndɨñ eñgɨlɨñ, “Gwɨlat gɨnañ wɨndɨñ tɨnambi, nɨm kɨndem daukak. Nɨm kañbi, amatam kɨmɨn wopum endɨ mɨlapi, gimbɨt tɨm, kesɨ tapma tɨmbi, mik tɨnelɨñ.”   
\p
\v 3 Tɨmbi Yesulɨ Betani it kwelan ñambi, ama no damañgan wanda kwambɨñ inda-ñɨmɨñguk koi Simon endok ilnan nana na-pakuk. Palɨñɨlɨmbi, tam no endɨ pama tul mɨndɨñ kɨndem tuan wopum sɨnɨk wɨn tɨke-bɨmbi, kawat kanɨm bim ombɨ-gɨlombi, pama tul wɨn Yesulok kumbam plon yalɨmukuk. Yalɨmulɨmbi,  
\v 4 ama dɨwɨsɨ wolok pakɨlɨñ endɨ tamda gɨnanjɨ komba dɨumbi nɨsɨñgan eñgɨlɨñ, “Neta sɨnɨk pama tul kɨndem ñɨn sɨlak tɨmbɨ kola-talelak?  
\v 5 Tuktok tuan wɨn wopum sɨnɨk, mɨnem 300 netepek. \f + \fr 14:5 \ft Mɨnem denali 300 wɨn kena nain 300 wolok tuan. \f* Endɨ tuk wɨn tualok kɨmɨlɨmda, mɨnem walinin tɨkembi, ama pɨmbɨñenda emɨwɨk.”  
\p Wɨndɨñ embi, tam nɨ-ñombɨñgɨlɨñ,  
\v 6 gan Yesulɨ enguk, “Biu palen! Sɨndɨ neta mɨlap mañ? Endɨ tɨ-kɨndekɨndem tɨ-namlak.  
\v 7 Ama pɨmbɨñesɨ endɨ nain tuop sɨn gɨta kuañ, wala tɨmbi nain nola ba nola ep mɨ-pañgɨtanep nandañda kɨndem tɨnelɨñ. Gan natna nain tuop sɨn gɨta nɨm paletat,  
\v 8 wala tɨmbi tam ñalɨ man ñɨndɨñgɨt nepek nek tuop tɨ-namek wolok tuop tɨk. Endɨ pama tul i-namɨk, wɨn nak kɨmbambi nep kɨnditnekalɨñ wolok itangan pɨñgɨpna tɨ-pañgɨpañgɨle tɨ-namɨk.  
\v 9 Nak biañgan sanlet: dembek dembek ñanekalɨñ tuop gɨñgɨt manda kɨndem ñɨn eu sataumbi, tam ñalɨ nepek nek tɨ-namɨk wolok kasat wakɨt kwet tuop tɨ-sembi, tam endok kasat eu kaik taukak.”   
\p
\v 10 Nain wolonda Judas Iskaliot, Yesuloñ gwañgwañii 12 endoñnan nanin no, endɨ Yesu bola tɨ-ñɨmektok tapma ama biesɨloñ ñañguk.  
\v 11 Ñambi, wolok tuop enbɨmbi nandɨm gɨnañjɨ kɨndem daumbi, mɨnem mɨnepi nɨ-kwambɨñ dañgɨlɨñ. Tɨmbi Judalɨ kusei kɨmɨpi, “Yesu bola tɨ-ñɨmektok nain kɨndem delok indauk?” embi mandɨñguk.   
\s1 Yesulɨ kɨmbepi, gwañgwañii tɨ-pañgɨpañgɨle tɨ-semguk  
\p
\v 12 Plaua wɨlɨmbendɨ nɨmnat sinjilok gwɨlat wolok kusei kɨmɨkɨmɨlɨnan Islael amatamdɨ sipsip nɨñañ wɨpi, tapma tɨmbi, Yambattɨ Isip kwelan nanin ep kɨmɨkuk wolok kɨmɨt-nandɨm pakañgɨlɨñ.  
\p Gwɨlat wɨn indaumbi, gwañgwañiilɨ Yesu nɨ-kañbi eñgɨlɨñ, “Nɨndɨ delok ñambi, gwɨlat ñolok nana tɨ-jumɨt tɨ-gamneñdok nandɨlañ?”  
\v 13 Eumbi, Yesulɨ gwañgwañiit tɨpet enɨ-mupi enguk, “Sɨtɨ Jelusalem it kwet gɨnañ lombi, ama nolɨ tuk kambot bembi bɨ sep tɨmbɨ indautak en kle ñandekamɨk. En kle ñaumbi,  
\v 14 it nolok ña loutak wolok molomla ñɨndɨñ nɨndekamɨk, ‘Nɨnɨndauttɨ ñɨndɨñ elak: nak gwañgwanai gɨta it gɨnañ delok gwɨlattok nana nambetet?’  
\v 15 Eumbi, it gɨnañ wopum no tɨ-kɨliñ e-bimbin wɨn gwat patak daut sametak. Wolok tɨ-jumɨt tɨ-nɨmdekamɨk.”  
\v 16 Eumbi, gwañgwañiit tɨpet endɨ nandɨmbi, wɨnanin ñam Jelusalem it kwelan loñgɨmɨk. Lo tombi, Yesulɨ eñguk wolok tuop inda-semumbi, gwɨlattok nana tɨ-jumɨt tɨñgɨmɨk.   
\p
\v 17 Tɨmbi kwet kɨlɨm eumbi, Yesulɨ gwañgwañii 12 gɨta bɨmbi, it gɨnañnan loñgɨlɨñ.  
\v 18 Lom nana na-palɨñɨlɨmbi, Yesulɨ enguk, “Biañgan sanlet: sɨndoñnan nanin no nakɨta nana yakan nalak endɨ nak bola tɨ-nametak.”  
\v 19 Wɨndɨñ eumbi, gɨnañjɨ mɨlataumbi, noñgan noñgandɨ ñɨndɨñ nɨñgɨlɨñ, “Nakta nɨm bek?”  
\v 20 Nɨmbɨmbi enguk, “Wɨn gwañgwa 12 sɨndoñnan nanin no. Endɨ plaua dɨp tɨkembi, nakɨta tuk wɨtna noñgan gɨnañ youpi nalak, en wakan.  
\v 21 Biañgan sɨnɨk. Manda youyoulɨn patak wolok tuop Ama Sɨsɨnɨk wɨn bola tɨ-ñɨmɨumbi wɨlɨ kɨmbekak. Gan ama nin bola tɨ-ñɨmetak en blangandok. Meñdɨ nɨm ap mɨumda, wɨn kɨndem.”   
\p
\v 22 Tɨmbi nana na-palɨñɨlɨmbi, Yesulɨ plaua no tɨkem gwɨlam tɨmbi, ombɨm gwañgwañiila embi enguk, “Tɨke nambɨt; ñɨn nokok gaumna.”  
\v 23 Wɨndɨñ embi, wain wɨtna no tɨkembi, gwɨlam tɨ-talem emumbi, gɨtɨkkandɨ wɨtna noñgan wolok gɨnañ nañgɨlɨñ.  
\v 24 Nambɨmbi enguk, “Ñɨn nokok wekatna. Nak amatam asup endok kɨnjan kɨmbi, wekatna yalɨmutet. Walɨ wakan toptop Yambattɨ amatamñii gɨt tɨlak wɨn tɨmbɨ kwambɨñ dalak.  
\v 25 Nak biañgan sɨnɨk sanlet: nak wain tuk kwelan nombo nɨm nambetat. Yambattɨ gɨñgɨtñii indangan yambɨ-dɨkñeukak wolondamek nak en gɨta papi, wain tuk komblin engano wɨ mek nambetat.”   
\p
\v 26 Tɨmbi Yambat nɨ-wɨt-ta-lo kap no tiu taleumbi, Oliv kwet jañgɨn tɨmbɨ dumalanepi pɨ-ñañgɨlɨñ.  
\v 27 Ñañɨpi, Yesulɨ gwañgwañiila enbi eñguk, “Yambattok manda no ñɨndɨñ youyoulɨn patak, ‘Nak ka-dɨkñe ama wɨla kɨmbɨmbi, sipsiptɨ papusenenekalɨñ.’ Wala tɨmbi sɨndɨ gɨtɨkkan siñgi wɨt-nambi pi ñanetañ.  
\v 28 Gan Yambattɨ kɨmnan nanin nep mɨum mɨlatmek, telak dama tɨ-sambi, Galili kwelan ñam wolok sambetat.”  
\v 29 Eumbi, Petlolɨ nɨñguk, “Ama dɨwɨn gɨtɨktɨ gambimbi pi-ñanetañ bek, gan nakta nɨm sɨnɨk.”  
\v 30 Eumbi nɨñguk, “Nak biañgan ganba: man tim ñolondañgan puputtɨ nain tɨpet nɨm kɨtɨumbi, dɨk nain tɨpet gɨt no naka ‘En nɨm nandɨ-ñɨmlet’ eutañ.”  
\v 31 Eumbi, Petlolɨ gɨñgɨnembi nɨñguk, “Kɨndem dɨkɨta nep nulɨmbi kɨmbetet, gan nak dɨka ‘Nɨm nandɨ-ñɨmlet’ nɨm eutet. Nɨm sɨnɨk.” Eumbi, gwañgwañii gɨtɨkkandɨ wɨndɨñgangot nɨ-taleñgɨlɨñ.   
\s1 Yesu en kɨmbepi tɨ-pañgɨpañgɨle tɨñguk  
\p
\v 32 Tɨmbi Yesu gɨt gwañgwañii endɨ ñambi, kwet no koi Getsemane wolok ña-tomgɨlɨñ. Tombi, Yesulɨ gwañgwa dɨwɨnda enbi eñguk, “Sɨndɨ ñolok pipalɨmbi, nak ñam nɨmolo tɨmbi bɨutet.”  
\v 33 Wɨndɨñ embi, Petlo, Yakobo gɨt Yoane yanañgɨpi ñañguk. Ñañɨpi, enlok plon nepek inda-ñɨmetak wala nandum mɨlata-sɨnɨk taumbi, gembɨñ pɨumbi  
\v 34 enguk, “Gɨnañna nandɨwa kola-sɨnɨk talak, kɨmbettok tuop nandɨlet. Sɨndɨ ñolok papi, ka-kɨliñ embi palɨt!”   
\p
\v 35 Yesulɨ wɨndɨñ embi, lakat ñaña em kwelan pi-pɨmbi, telak no palekta, mɨlap bembemdok nain walɨ en maklewɨk wala Yambat nɨmolo tɨ-ñɨmɨñguk.  
\v 36 Endɨ enlok manda plon beula “Abba” kɨtɨ-ñɨmbi nɨñguk, “O Bep! Dɨk nepenepek gɨtɨk tuop tɨ-talewɨñ, wala tɨmbi dɨk mɨlap ñɨn napma tɨke-namɨñ. Gan dɨk nokok nanandɨ nɨm kɨmɨt-kleukañ. Nɨm sɨnɨk. Dɨk nɨtek nandɨlañ, wolok tuopgan indawɨn.”   
\p
\v 37 Tɨmbi Yesulɨ gwañgwañii tɨpet gɨt no endoñ undane-bɨmbi, yambum dou-palɨmbi, Petlo nɨ-ñombɨm nɨñguk, “Simon, dɨk doulañ ba? Dɨk nain dumangan kaik paleñdok tuop nɨm ba?” Wɨndɨñ embi enguk,  
\v 38 “Biañgan sɨnɨk: gɨnanjɨlɨ nepek kɨndem tɨmbepi nandɨlak, gan pɨñgɨpsɨlɨ gembɨn nɨmnat, wala tɨmbi ka-kɨliñ embi, nɨmolo tɨmbɨt. Nɨm kañbi, tue-kambi plon pi-pɨnelɨñ.”   
\p
\v 39 Yesulɨ wɨndɨñ embi, nombo yambim ñambi, nɨmolo dama tɨñguk wɨndɨñgangot nombo tɨñguk.  
\v 40 Nɨmolo tɨmbɨ taleumbi, nombo gwañgwañiiloñ undane-bɨm yambɨñguk wɨn: dausɨ mɨlataumbi dou-pakɨlɨñ. Dounan nanin mɨlapi, manda nɨtek nɨnelɨñ wala nandum mɨlatañguk.  
\v 41 Tɨmbi Yesulɨ nombo ña nɨmolo tɨ-talembi, gwañgwañiiloñ undane-bɨumbi, nain tɨpet gɨt no tɨmbɨmbi enguk, “Sɨndɨ gamañgot doumbi sɨlak pat-nandɨ-tañ ba? Ip tuop. Nandañ: Ama Sɨsɨnɨk yom amalok kɨsɨ plon kɨmɨkɨmɨttok nain ip indalak.  
\v 42 Ñala mɨlalɨmbi ñana. Wɨ kawɨt: bola tɨ-namlok ama ip nɨp tɨmbɨ dumalalak.”   
\s1 Yesu tɨkeñgɨlɨñ  
\p
\v 43 Wɨndɨñ e-palɨñɨlɨmbi, wolongan Yesulok gwañgwañii 12 endoñnan nanin no, Judas Iskaliot, endɨ ama kɨmɨn wopum telak dama tɨ-semumbi bɨñgɨlɨñ, wɨn tapma ama biesɨ ba endɨkñe manda nandɨ-tale ama ba ama biesɨ dɨwɨn endɨ enɨ-mulɨmbi, kakit ba kwandɨ mep bɨñgɨlɨñ.  
\v 44 Bola tɨndɨ ama endɨ damañgan sambat ñɨndɨñ kɨmɨpi enguk, “Simumu tɨ-ñɨmambi, ama ip wakan embi, ña tɨke-kwambɨñ dam tɨke-ñanekalɨñ.”  
\v 45 Wɨndɨñ eñgukta kena gɨnañ tombi, dɨndɨmgan Yesuloñ bɨmbi, “Nɨnɨndaut, we!” embi, wopumgan simumu tɨ-ñɨmɨñguk.  
\v 46 Wɨndɨñ tɨ-ñɨmɨum kañbi, gembɨnat ñam tɨke-kwambɨñ dañgɨlɨñ.   
\p
\v 47 Tɨmbi ama Yesu gɨta pakɨlɨñ endoñnan nanin nolɨ kakil tiañe lambɨmbi, tapma amalok telak damanjɨlok kena gwañgwa sɨlanin wɨlepi, pawangot wɨlalɨm pɨñguk.  
\v 48 Tɨmbi Yesulɨ enbi eñguk, “Sɨndɨ naka nandum kumbu ama sañan tɨmbɨmbi, kakit ba kwandɨ mep bɨ-tombi, nep mañ ba?  
\v 49 Sandap tuop nak tapma it sañ simba gɨnañ lombi, sɨndok boñgɨpsɨnan papi, amatam enɨ-daut tɨ-sem-ta-bɨñɨlambi, nɨm nepgɨlɨñ. Gan manda youyoulɨn patak wolok tuop man inda-namɨwɨn.”  
\v 50 Wɨndɨñ eumbi, gwañgwañii gɨtɨktɨ en bimbi pim ñañgɨlɨñ.   
\p
\v 51 Tɨmbi ama gwañgwa no sandum satningot tembi Yesu kle-ñañguk en wakɨt tɨkembi,  
\v 52 sandum tɨke-gɨlɨm dañgɨlɨñ. Gan endɨ sandum pɨsapi, biatan pi ñañguk.   
\s1 Yesu manda plon kɨmɨkɨlɨñ  
\p
\v 53 Tɨmbi endɨ Yesu tɨkembi, tapma amalok telak damanjɨlok ilan nañgɨpi ñañgɨlɨñ. (Wandɨñ tapma ama biesɨ ba ama biesɨ dɨwɨn ba endɨkñe manda nandɨ-tale ama gɨtɨk endɨ bɨm kɨmɨn tɨñgɨlɨñ.)  
\v 54 Yesu tɨke-ñañɨlɨmbi, Petlolɨ kambak mayañgan siñgi kandañ ep klembi ñañguk. Ñakapi, tapma amalok telak damanjɨ endok sañ simba gɨnañnangan loñguk. Lombi, tapma amalok telak damanjɨ endok tɨplaplailii gɨta pipapi, komba seimbi pakuk.   
\p
\v 55 Tɨmbi tapma ama biesɨ en gɨta Juda amalok yambɨ-dɨkñenjɨ gɨtɨk endɨ Yesu wɨlɨ kɨmbektok nandɨñɨpi, ama Yesulok siñgin sinelɨñdok yolonjɨ-tlakɨlɨñ.  
\v 56 Neta, ama asuptɨ bɨmbi, joñgo siñgin simbi, juluñɨt manda eñgɨlɨñ. Gan endɨ mandanjɨ walan noñgangot nɨm eñgɨlɨñ, endɨ manda kusei kusei eñgɨlɨñ.  
\v 57 Tɨmbi ama dɨwɨndɨ bɨ indambi, joñgo siñgin simbi eñgɨlɨñ,  
\v 58 “Nɨndɨ manda no ñɨndɨñ eumbi nandɨñgɨmɨñ, ‘Nak tapma it kɨttɨ tɨndɨn ñɨn wiapi, sandap tɨpet gɨt no wolok gɨnañnangan wolok kɨnjan kɨttɨ nɨm tɨndɨn no mamba ilekak.’ Wɨndɨñ eumbi nandɨñgɨmɨñ” eñgɨlɨñ.  
\v 59 Gan mandanjɨlok walan wɨn bo noñgan nɨm.   
\p
\v 60 Tɨmbi tapma amalok telak damanjɨ endɨ mɨlapi indangan bɨ ipi, Yesu nɨ-nandɨmbi eñguk, “Dɨk manda tambon tuop nɨm ewɨñ ba? Ama walɨ dɨkok manda eañ wɨn nandum nɨtek tɨlak?”  
\v 61 Eumbi, gitak papi, manda tambon no nɨm nɨñguk. Tɨmbi wolongan tapma amalok telak damanjɨ endɨ Yesu ñɨndɨñ nɨ-nandɨmbi eñguk, “Dɨtna Mesia wakan, Yambat nɨ-kɨndekɨndem eamɨñ endok Nɨñañ ba?”  
\v 62 Nɨ-nandumbi Yesulɨ nɨñguk, “Natna en wakan. Gamanda kanekalɨñ wɨn: Ama Sɨsɨnɨk endɨ Gembɨ Molomdok kii dɨndɨmnan pipalɨmbi, yakan amatam yambɨ-dɨkñendekamɨk. Tɨmbi en wakan kunum gɨnañ nanin mulukua plon undane-bɨumbi kanekalɨñ.”   
\p
\v 63 Eumbi, tapma amalok telak damanjɨ endɨ manda wɨn nandum pɨ-sɨnɨk taumbi, kusalɨ tɨmbɨ daklewɨktok dasindasin wilapbi enguk, “Neta amala nombo enɨ-nandɨmbi, ama ñolok kusalɨla yout-lonjɨnetamɨñ?  
\v 64 Sɨndɨ ip nandɨlɨñ, endɨ enla Yambat eñɨpi, Yambat nɨ-tɨke-pɨ-yalilak. Wala nɨtek nandañ?” Eumbi, gɨtɨkkandɨ Yesu mandanlok kɨnjan tɨkewɨktok nandɨñgɨlɨñ tuop wɨlɨ kɨmbektok e-taleñgɨlɨñ.  
\v 65 Tɨmbi dɨwɨndɨ kusei kɨmɨpi, manjɨ iwɨt sua-ñɨmbi, timan dai sandumdɨ masipbi, kɨsɨlɨ wɨpi nɨñgɨlɨñ, “Nindɨ gwɨtak nɨnɨmbɨm indaumbi nandɨna!” Tɨmbi tɨplaplaelɨ Yesu tɨkembi, kɨsɨ pɨndɨmdɨ wɨkɨlɨñ.   
\s1 Petlolɨ Yesula “Nak en nɨm nandɨ-ñɨmlet” eñguk  
\p
\v 66 Tɨmbi Petlolɨ tapma amalok telak damanjɨlok it pawan sañ simba gɨnañ palɨñɨlɨmbi, ama wolok kena wembe nolɨ bɨmbi,  
\v 67 Petlolɨ komba sei-palɨm kañbi, ka-kɨliñ embi nɨñguk, “Dɨk bo Yesu Nasalet nanin en gɨta kulañ gambɨlet.”  
\v 68 Eumbi, Petlolɨ nɨñguk, “Nɨm a. Dɨk nek elañ nak nɨm nandɨlet.” Wɨndɨñ embi, sañ simba telak yamanan pɨ-ñaumbi, wolongan puputtɨ kɨtɨñguk.  
\v 69 Tɨmbi kena wembe endɨ Petlo kañɨpi, manda dama eñguk wɨndɨñgangot nombo embi, ama wolok pakɨlɨñda enbi eñguk, “Ama ñɨn Yesulok nol no ñakan.”  
\v 70 Eumbi, Petlolɨ nombo “Nak nɨm” embi gɨñgɨneñguk.  
\p Tɨmbi nain nɨm ombataumbi, nombo ama wolok ikɨlɨñ endɨ nɨñgɨlɨñ, “Dɨk Galili naninda tɨmbi dɨk biañgan endok nol no.”  
\v 71 Nɨmbɨmbi, Petlolɨ manda kwambɨñgan nombo nombo embi ñɨndɨñ enguk, “Biañgan sɨnɨk. Nak ama koi eañ wɨn nɨm nandɨ-ñɨmlet. Manda juluñɨt eletta, Yambattɨ kɨndem nep tɨmbɨ kolawa.”  
\v 72 Eumbi, wolongan puputtɨ kɨtɨumbi, nain tɨpet tɨmbɨmbi, Petlolɨ Yesulɨ manda nɨñguk wɨn nandɨ-sɨwɨkuk. Yesulɨ ñɨndɨñ nɨñgukta, “Puputtɨ gama nain tɨpet nɨm kɨtɨñɨlɨmbi, dɨk dama nain tɨpet gɨt no naka ‘En nɨm nandɨ-ñɨmlet’ eutañ.” Petlolɨ manda wɨn nandɨ-tombi, sɨmbai kolaumbi, kolan sɨnɨk kukuk.   
\c 15
\s1 Yesulɨ yom amalok kɨnjan tɨkeñguk  
\p
\v 1 Kwet salaup tɨmbɨmbi, wolongan tapma ama biesɨ gɨt ama biesɨ dɨwɨn ba endɨkñe manda nandɨ-tale ama, wɨn endɨ Juda amatamdok yambɨ-dɨkñenjɨ gɨtɨk endɨ kɨmɨn tɨmbi, Yesu nek tɨ-ñɨmnelɨñdok manda e-topgɨlɨñ. E-topbi, Yesu kii top nañgɨp ñambi, Judia kwettok yambɨ-dɨkñe ama Pilato endok kii plon kɨmɨkɨlɨñ.  
\v 2 Tɨmbi Pilatolɨ kañbi nɨ-nandɨm eñguk, “Ba dɨk Juda amatam endok ama wapmañ ba?” Eumbi tambane-nɨñguk, “Dɨtna elañ ip wakan.”  
\v 3 Tɨmbi tapma ama biesɨ endɨ Yesulok siñgin si-sɨnɨk tañgɨlɨñ.  
\v 4 Wɨndɨñ tɨmbɨmbi, Pilatolɨ Yesu nombo nɨ-nandɨñɨpi eñguk, “Endɨ dɨkok manda asup embi, siñgiñga siyañ wɨn nandɨlañ. Dɨk manda tambon tuop nɨm ewɨñ ba?”  
\v 5 Eumbi, manda no nɨm tambane-eumbi, Pilatolɨ wala nandɨ-bendɨ-tɨñguk.   
\p
\v 6 Gwɨlat tuop kamaikamai nain indaumbi, Pilatolɨ amatam nandɨ-sembi, ama nolok koi kɨtɨañgɨlɨñ en wakan it kwambɨñ gɨnañ nanin pɨsapi emlɨñguk.  
\v 7 Nain wolonda ama no koi Balabas it kwambɨñ gɨnañ pakuk. Endɨ nolii gɨta Roma ama mik tɨ-sembi, dɨwɨn yandɨp kɨmgɨlɨñ, wala tɨmbi ep imbi, it kwambɨñ gɨnañ yambiumbi pakɨlɨñ.  
\v 8 Tɨmbi amatam kɨmɨn gɨtɨk endɨ Pilatoloñ lombi, kundit nek tɨ-semlɨñguk wɨndɨñgangot nombo tɨ-semektok nɨ-nandɨñgɨlɨñ.  
\v 9-10 Tapma ama biesɨ endɨ Yesu koi gɨñgɨtta ka-gimbɨt tɨ-ñɨmbi, kusei wala en Pilatolok kii plon kɨmɨkɨlɨñda. Pilatolɨ wɨn nandɨmbi, amatam tambane-enguk, “Juda sɨndok ama wapmañ wɨn pɨsat-samettok nandañ ba?”   
\p
\v 11 Gan tapma ama biesɨlɨ amatam enɨ-munjupi eñgɨlɨñ, “Sɨndɨ eumbi, endok kɨnjan Balabas pɨsat-sametak.” Tɨmbi amatamdɨ ama biesɨlɨ eñgɨlɨñ tuopgan eumbi,  
\v 12 Pilatolɨ nombo enɨ-nandɨmbi eñguk, “Wɨndɨñ eañda tɨmbi, ama ñɨn Juda ama sɨndok ama wapmañ nɨañ en wakan nek tɨ-ñɨmettok nandañ?”  
\v 13 Eumbi, nombo kɨtɨmbi nɨñgɨlɨñ, “Kloñbat plon wɨlɨ kɨmbɨn!”  
\v 14 Eumbi enguk, “Neta wɨndɨñ tɨ-ñɨmet? Endɨ kundit kolan nek sɨnɨk tɨñguk?” Eumbi, endɨ kwambɨñgan kɨtɨmbi eñgɨlɨñ, “Kloñbat plon wɨlɨ kɨmbɨn!”  
\v 15 Eumbi, wolongan Pilatolɨ nandɨ-sembi, gɨnanjɨ busukñanewɨktok Balabas pɨsat-semguk. Pɨsat-sembi, Yesu waipnelɨñdok enbɨmbi, bɨt gwɨlap pɨsɨkñattɨ waipgɨlɨñ. Taleumbi, kloñbat plon wɨtnelɨñdok ama sañasɨlok kɨsɨ plon kɨmɨkuk.   
\s1 Yesu tɨ-lakalaka e-tɨ-ñɨmbi, kloñbat plon wɨkɨlɨñ  
\p
\v 16 Tɨmbi ama sañasɨlɨ Yesu tɨkembi, nɨsɨlok sañ simba gɨnañ nañgɨpi ñañgɨlɨñ. Ña-tombi, nosii gɨtɨk ep mɨn tɨmbi,  
\v 17 Yesu tɨ-lakalaka e-tɨ-ñɨmnelɨñdok sauloñ gɨmɨn ama wapmañdok sauloñ nomɨk wɨn dasi-ñɨmbi, toa pɨsɨkñat walɨ bondɨnem kumbam plon dasi-mɨumbi, ama wapmañdok bundi walan tɨñguk.  
\v 18 Dasi-ñɨm-taleumbi, ama noñgan noñgandɨ bɨmbi nɨñgɨlɨñ, “We! Juda amalok ama wapma!” Wɨndɨñ embi,  
\v 19 toñalɨ kumbam plon wɨpi, iwɨt sua-ñɨmbi, juluñjuluñ mɨlelem tɨ-ñɨmñɨpi tɨ-kɨndem da-ñɨmgɨlɨñ.  
\v 20 Tɨ-lakalakae gɨtɨk tɨ-tale-ñɨmbi, sauloñ gɨmɨn wɨn kiundɨlɨñɨmbi, nombo enlok dasindasin dasi-ñɨmbi, kloñbat plon wɨtnepi nañgɨp ñañgɨlɨñ.   
\p
\v 21 Ñañɨpi, ama no telak plon tɨmbɨ indañgɨlɨñ koi Simon Sailini it kwelan nanin, Alesande gɨt Rufus endok beset. Endɨ Jelusalem it kwelan lambum kañbi, kaikan Yesuloñ kloñbat bemektok nɨ-gɨñgɨneumbi bemum ñañgɨlɨñ.  
\v 22 Ñambi, kwet no koi Golgota (nɨnɨlok manda plon Kumbam kwandat) wolok Yesu nañgɨpi ña-tomgɨlɨñ.  
\v 23 Ña-tombi, siñgin gawattok gwasap wain tuk gɨt tambaneñgɨlɨñ wɨn mɨ-kaumbi, nɨm nañguk.  
\v 24 Tɨmbi kloñbat plon kɨmɨp wɨpi mambɨ ikuk. Wɨndɨñ tɨ-talembi, dasindasin dannelɨñdok satu sañala kolɨm ep indaumbi wolok tuop danbi epgɨlɨñ.   
\p
\v 25 Nain wɨn 9 kilok tɨmbɨmbi, kloñbat plon wɨkɨlɨñ.  
\v 26 Tɨmbi kusalɨlok manda ñɨndɨñ palañ plon youpi, kumbam kusipnan wɨlɨm pakuk, “Juda ama endok ama wapma.”  
\v 27-28 Tɨñɨpi, kumbu ama sañan tɨpet Yesu gɨta kloñbat plon yandɨpgɨlɨñ, nolɨ Yesulok kii dɨndɨmnan, nolɨ kii kepmanan ep mambɨ ikɨmɨk. \f + \fr 15:27-28 \ft Nandɨ-tale ama dɨwɨndɨ manda kusip no patgot tɨlak eañ. Manda wɨn ñɨndɨñ, “Wɨndɨñ tɨñgɨlɨñda, manda no youyoulɨn patak walɨ inda-dakleñguk, wɨn ‘Enda nandum kolan tɨndɨ ama no tɨñguk’ wolok bien indañguk.” \f*   
\p
\v 29 Tɨmbi amatam wolok ñañambɨt tɨñgɨlɨñ endɨ manda kusei kusei nɨmbi nɨ-lakalakae eñɨpi, kumbanjɨ dɨñgunembi nɨñgɨlɨñ, “Yɨɨi! Dɨk tapma it wiat-kopi, nain tɨpet gɨt no wolok gɨnañnangan nombo mambɨ ilepi eñguñ wɨn! Nɨtek?  
\v 30 Gwɨlaka tɨke-kɨmɨlepi, kloñbat plon nanin pɨwɨñ!”  
\v 31 Tɨmbi tapma ama biesɨ gɨt endɨkñe manda nandɨ-tale ama endɨ bo wɨndɨñgot Yesulok plon e-sasale manda nɨsɨñgan embi eñgɨlɨñ, “Nɨtek tɨmbi, endɨ ama dɨwɨn ep kɨmɨkuk, gan enlok siñgin tuop nɨm tɨke-kɨmɨtak.  
\v 32 Tɨkap endɨ biañgan Mesia, Islael amatam endok ama wapmañ kulakta, man ñɨndɨñgɨt kloñbat plon nanin pɨun. Wɨndɨñ tɨmbekta, kusalɨ ka-nandɨmbi nandɨ-kɨlɨktɨ tɨ-ñɨmnetamɨñ.” Tɨmbi ama tɨpet en gɨta yandɨpgɨlɨñ endɨ bo nɨ-kolañgɨmɨk.   
\s1 Yesu kɨmguk  
\p
\v 33 Tɨmbi maim boñgɨpnan palɨmbi, kwet tuop kɨlɨm indaumbi ñakap 3 kilok tɨkeñguk.  
\v 34 3 kilok tɨmbɨmbi, Yesulɨ enlok manda plon gembɨnat kɨtɨmbi eñguk, “Eloi, Eloi, lama sabaktani?”, wɨn nɨnɨlok manda plon “Yambatna Yambatna, nekta nambilañ?”  
\v 35 Tɨmbi ama dɨwɨn kamañgan ikɨlɨñ endɨ manda wɨn nandɨmbi eñgɨlɨñ, “Yakñesii! Plofet Elia kɨtɨ-ñɨmlak.”  
\v 36 Tɨmbi ama nolɨ woñep ñambi, dɨlɨñ tuk kimbɨñ gɨnañ nanin no tɨke-bɨm wain tuk kiitan gɨnañ wɨsɨmbi, komba bem plon imbi, Yesulɨ nambektok sua eumbi loñguk. Loumbi eñguk, “Papa kana, Elialɨ bɨmbi tɨke-pɨutak ba nɨm.”  
\v 37 Tɨmbi Yesulɨ wopumgan kɨtɨmbi kɨmguk.   
\p
\v 38 Nain wolonda tapma ilan it gɨnañ delok Yambattɨ patak pa eañ wolok sandum wopum no tembɨmbi, it gɨnañ masip bimbin pakuk. Tɨmbi Yesulɨ kɨmbɨmbi, wolongan sandum wɨn boñgɨpgan blañganembi, gwat nanin wilap pɨ lap taleñguk.  
\v 39 Tɨmbi ama sañasɨlok telak damanjɨ endɨ ama kloñbat plon yandɨpgɨlɨñ yambɨ-pakuk. Yambɨ-papi, Yesulɨ kɨm walan engano kɨmguk wɨn kañbi eñguk, “Biañgan sɨnɨk, ama ñɨn Yambattok nɨñañ sɨnɨk.”   
\p
\v 40-41 Tɨmbi tam asup Galili nanin Yesu gɨt yakan Jelusalem bɨñgɨlɨñ endɨ bo wolok pakɨlɨñ. Dɨwɨndok kosɨ ñɨndɨñ: Malia Makdala nanin wakɨt Salome, tɨmbi Malia, Yakobolok ou ba endok kwayañ Joses endok menjet. Yesulɨ Galili kwelan kulɨñguk nain wolonda tam tɨpet gɨt no walɨ en gɨta kuñɨpi, tɨplaplae kena tɨ-ñɨmɨ-kulɨñgɨlɨñ. Tam walɨ gɨtɨk giñgiñgan ipi ka-tuakɨlɨñ.   
\s1 Yesulok dalandan sumnan kɨmɨkɨlɨñ  
\p
\v 42 Timlala tɨmbɨmbi, Sabat patnandɨ nain dumalaumbi, nepek gɨtɨk tɨ-jumɨt ba tɨ-dɨndɨm tɨndɨlok nain tɨpmɨn dañguk, wala tɨmbi  
\v 43 Josep Alimatia nanin endɨ Yesulok dalandan platik sumnan kɨmɨlepi nandɨñguk. Josep endɨ Juda amatamdok yambɨ-dɨkñe ama endoñnan nanin no, ep tɨndɨn kɨndem koi gɨñgɨlat. Tɨmbi endɨ bo nain Yambattɨ gɨñgɨtñii indangan plon yambɨ-dɨkñeukak wala mandɨmandɨ kuñguk. Endɨ wakan mɨsɨmɨsɨ wɨlambanembi, Pilatoloñ lombi, Yesulok dalandanla nɨ-nandɨñguk.  
\v 44 Nɨ-nandumbi, Pilatolɨ “Yesu ip kɨmɨk” manda wɨn nandɨ-sɨlɨkñembi, ama sañasɨlok telak damanjɨ nɨ-tiañeum bɨumbi, “Yesu biañgan kɨmɨk ba nɨm?” wolok nɨ-nandɨñguk.  
\v 45 Nɨ-nandumbi, endɨ nɨ-dakle-ñɨmɨumbi, Pilatolɨ Josep nandɨ-ñɨmguk.   
\p
\v 46 Tɨmbi Joseptɨ ñambi, sandum satnin ombap no tuambi, Yesulok dalandan kloñbat plon nanin tɨmbɨ bɨndɨlɨm pɨumbi tɨke-ñambi, sandumdɨ tɨmɨpi imguk. Im-talembi, kawat gɨnañ enlok gɨñgɨt kulukɨlɨñnan wolok ña kɨmɨkuk. Kɨmɨpi, kawat wopum no munjulɨmbi ña sum yama masipguk.  
\v 47 Endɨ wɨndɨñ tɨñɨlɨmbi, Malia Makdala nanin gɨta Malia Joseslok meñ endɨ “Yesulok dalandan delok kɨmɨletak?” wɨndɨñ kɨmɨt-nandɨmbi ka-tuakɨmɨk.   
\c 16
\s1 Yesulɨ kɨmnan nanin mɨlakuk  
\p
\v 1 Sabat patnandɨ nain taleumbi, Malia Makdala nanin en gɨta Malia Yakobo meñ tɨmbi Salome, endɨ salasalanan kandañ ñam, Yesulok dalandan saple-ñɨmnelɨñdok gwasap gɨt pama tul tuambi tɨ-jumɨt tɨñgɨlɨñ.   
\p
\v 2 Kena nain kusei kɨmɨkɨmɨlɨnan sala mulum tɨmbɨmbi, tam endɨ mɨlapi isɨ bimbi, Yesulok sum telak wɨn kle ñañɨlɨmbi, kwet salañguk.  
\v 3 Endɨ telak plon ñañɨpi, nɨsɨñgan nandɨ-mɨlatambi eñgɨlɨñ, “Nindɨ nɨp kɨmɨpi, kawat wopum sum yama masip patak wɨn munjupi, dlɨtom nɨmetak?”  
\v 4 Wɨndɨñ eñɨpi ña sumnan tombi, deium ñaumbi kañgɨlɨñ wɨn: kawattɨ sum yama kɨmɨsip pakuk wɨn ikan munjulɨmbi, tambon kandañ ña pakuk. Kawat wɨn wopum sɨnɨk.   
\p
\v 5 Tɨmbi endɨ sum gɨnañ lombi, ama gwañgwa no kɨt dɨndɨm kandañ pipalɨm kañgɨlɨñ, endok dasindasin ombap satnin sɨnɨk. Tamdɨ ama wɨn kañbi sɨlɨkñeñgɨlɨñ.  
\v 6 Tɨmbi endɨ enguk, “Nɨm sɨlɨkñenelɨñ! Sɨndɨ Yesu Nasalet nanin kloñbat plon wɨkɨlɨñ en kanepi bañ, gan endɨ ñɨ nɨm patak. Kwel kɨnjangot ñɨ kawɨt! En ip mɨlalak.  
\v 7 Kak, ñawɨt! Sɨndɨ gwañgwañii gɨt Petlo endoñ ñambi, ñɨndɨñ enbɨt, ‘Yesulɨ manda dama sanguk wolok tuopgan endɨ telak dama tɨ-sambi, Galili kwelan ñaumbi, wolok kanekalɨñ.’”  
\v 8 Eumbi, gembɨnjɨ pɨum blañblañ tɨmbi, sum bim pi ñañgɨlɨñ. Pi ñañɨpi, mɨsɨñgɨlɨñda tɨmbi ama nola nepek nek indañguk wolok kasat nɨm tɨ-semgɨlɨñ.   
\s1 Yesulɨ noliiloñ indambi, kunum gɨnañ loñguk \f + \fr 16:9 \ft Nandɨ-tale ama dɨwɨndɨ ñɨndɨñ eañ: Maleko en manda ñɨn nɨm youkuk. \f*  
\p
\v 9 Kena nain kusei kɨmɨkɨmɨlɨnan Yesulɨ salasalanan kɨmnan nanin mɨlapi, dama sɨnɨk Malia Makdala nanin endoñ indañguk. (Lap kandañ endɨ yal kolan kɨt tambon tɨpet tam endoñ gɨnañ ep kle-kokuk.) Yesulɨ tam endoñ indaum  
\v 10 pɨ-ñambi, ama Yesu gɨta kuñgɨlɨñ endoñ ñañguk. Ña yambumbi, kut-blanbla e-palɨñɨlɨmbi, nepek nek indañguk wolok tuop kasat tɨ-sembi  
\v 11 eñguk, “Yesu kaik palɨmbi kat.” Gan amalɨ manda wɨn nandumbi tlal tɨñguk.   
\p
\v 12 Wolok siñgi kandañ gwañgwañiit tɨpet endɨ Jelusalem it kwelan nanin pɨ-ñañɨlɨmbi, Yesu siñgin walan tɨkɨleumbi inda-semguk.  
\v 13 Inda-semum undane-ñambi, nosiila kasat tɨ-semgɨmɨk. Gan endɨ nandumbi, wɨn bo tlalgot tɨñguk.   
\p
\v 14 Tɨmbi gwañgwañii 11 endɨ nana na-palɨñɨlɨmbi, Yesulɨ siñgi endoñ bo inda-semguk. Inda-sembi, amatam en mɨlalɨmbi kañgɨlɨñ endok mandanjɨ nɨm nandɨ-kɨlɨk tɨmbi, gɨnañ kwambɨ tɨmbi, nandum tlal tɨñguk wala enombɨñguk.   
\p
\v 15 Tɨmbi enguk, “Sɨndɨ kwet tuop ñambi, nokok gɨñgɨt manda kɨndem ñɨn amatam gɨtɨkta eu sapakñaneukak!  
\v 16 No endɨ miti tuk i-talembi, gɨñgɨt manda kɨndem nandɨ-kwambɨñ dalakta, en wakan Yambattɨ tɨke-kɨmɨlekak. Gan no endɨ nandum tlal tɨlakta, enlok kusei tɨmbɨ dakleumbi, tambon ombɨ-tɨkeukak.  
\v 17 Tɨmbi Yambattɨ amatam gɨñgɨt manda kɨndem nandɨ-kwambɨñ dañ wɨn ep tɨmbɨ pañgɨtaumbi, kundit engano ñandin tɨnekalɨñ: endɨ yal kolan nokok kotna plon ep kle-kopi, manda komblin kwet dɨwɨndoñ wɨn enekalɨñ.  
\v 18 Tɨkap endɨ malet sañan upmat kɨsɨlɨ tɨke-lonelɨñ ba tuk kolan upmat nanelɨñ, nepek walɨ nɨm ep tɨmbɨ kolanekalɨñ. Tɨmbi endɨ wakan ama jɨmbasat endok plon kɨsɨ kɨmɨpi ep tɨmbɨ kɨndem danekalɨñ.”   
\p
\v 19 Wopum Yesulɨ manda wɨn enɨ-taleumbi, Yambattɨ kunum gɨnañ tɨke-loñguk. Tɨke-loumbi, Yambat enlok kii dɨndɨmnan pip palɨmbi, yakan kunum kwet yambɨ-dɨkñeamɨk.   
\p
\v 20 Tɨmbi gwañgwañiilɨ kwet tuop ñambi, gɨñgɨt manda kɨndem eu pɨñguk. Wɨndɨñ tɨmbɨmbi, Wopumdɨ mandanjɨ kwambɨñ dawɨktok ep tɨmbɨ pañgɨtaumbi, kundit engano sɨnɨk tɨñgɨlɨñ.