\id PHP - Nooni \h Filibi \toc1 Filibi \toc2 Fili \toc3 Fili \mt2 Ŋwa' wvù Baul to saŋɛɛ ɛ̂ kentaashɛ ke \mt1 Filibi \imt1 Fiɛɛ fì nu ɛ̂ Ŋwa' wvu Filibi wvun e \ip Ŋwa' wvun to saŋ Baul fô kentaashɛ ke bonyii bo mbee le ke Filibi le. Wvú nu ɛ̂ ŋgoo boŋwa' bò wvù to saŋɛɛ yew ncaw e Lum. Fiɛɛ fì to geɛ ɛ́ Baul sɛ saŋ ŋwa' wvun to nu keeduŋcɛ lɛ wen nu ɛ yɛn bigew bì kentaashɛ ke Filibi kedvu to tumɛɛ. Ɛkufɛ ke diɛw Baul e ɛ̂ ŋwa' wvun e nu lɛ, “Fô me le, ɛ́ me nu dvú, tu me nu kɛ bee Klistu, me ɛ́ ŋkpwe, ɛ́ enu sɛw fô me le”. Baul jemyi ɛkumɛ bvukukɛ bvu Tata wesebeene wvù Jisos Klistu le, no wvú to shikɛɛ ɛkolɛ kew tu diɛwɛ nfwa le, ɛ Nyo' mum ke bense wvú, gɛɛ bvudvuu bvù kuuke fele bvu wee tfuu le. \is1 Bikuu bi mwɛɛm e ɛ̂ ŋwa' wvun e \io1 1:1-11 Keŋkɛwcɛ \io1 1:12-26 Mwɛɛm mvù kooyi bô Baul \io1 1:27–2:18 Nce wee wvù nu ɛ taashɛ bô Klistu \io1 2:19-30 Njeme ɛkumɛ Timatio bô Ɛbaflodaytus \io1 3:1–4:9 Ntefe ɛkumɛ bonyii bo bvuban e noo boŋgɛw \io1 4:10-20 Bonyii bo Filibi nu nsáa Baul \io1 4:21-23 Kemɛse \c 1 \p \v 1 \x - \xo 1:1 \xt 1Kol 4:17\x*Ŋwa' wvun saŋ me wvù Baul bee Timatio bò nu boom bo lemme le bo Klistu Jisos e. Ŋwa' wvun gɛne fô ben e, bonyii bò nu bo Klistu Jisos e bocii Filibi bô bocee bikuu bi kentaashɛ ke bonyii bo mbee le noo bonyii bò fici gee dilemme ɛ̂ kentaashɛ ke bonyii bo mbee le ɛnte. \v 2 Nyo' Icee wesebeene bô Tata Jisos Klistu ebuw ben bô kembonɛn, ebvuu enya ben bô mvuntelem mvù lɛɛtene. \s1 Ɛ Baul nya keyoone ɛ̂ Nyo' fô bonyii bo Filibi le \p \v 3 \x - \xo 1:3 \xt Lum 1:8-10; 1Kol 1:4; 1Tɛs 1:2-3\x*Me ŋke ŋkpwawci ɛkumɛ ben sekecii, no nyaa kɛ ɛ ɛ̀ nu keyoone ɛ̂ Nyo' wɛm. \v 4 Ɛ́ me ndioo mbunlee bunle yɛm yicii fô ben e bocii, no mbunlee n'yuuke njoŋ, \v 5 njefo ɛ kɛw yî diuu di fwe le ɛ to ɛ buy ɛbɛn e, nu ɛ ben ɛ taashɛ beene keelemte lɛ saaka wvù jee wvu ɛkumɛ Jisos Klistu egɛne fwe. \v 6 \x - \xo 1:6 \xt 2:13; \xt 1:10\x*Me ŋkee naa ntay lɛ Nyo' wvù kɛwɛɛ lemme dì jee din yî yene le nu ke egɛn dvú fwe egɛn emɛse diuu dì Jisos Klistu nu ke ekase eto le. \v 7 \x - \xo 1:7 \xt 2Kol 7:3; Ɛfɛ 3:1\x*Fí nu lɛŋ lɛ me eŋkpwawcì ɛkumɛ ben nonɛn, njefo ben nu fitele fiem, ɛ beene leeme yî fiɛɛ le fimwaaŋ ɛ ɛ̀ nu fí fì Nyo' nu ɛ buw beene dvú. Beene leeme yî dvú le keseen wvù me nu yî ncaw e, kɛ no beene to leeme seke me nto mbɛɛ ŋghane ntaŋyi diuw saaka wvù jee wvu ɛkumɛ Jisos Klistu ŋgee ɛ wvú ciime ntay. \v 8 \x - \xo 1:8 \xt 1Kol 16:24; 2Kol 5:14\x*Me njemyi nɛn ɛ Nyo' kee naa ntay lɛ me ŋkɛŋke shiee wene, ŋkooŋke ben bocii kɛ lɛŋlɛŋ no Klistu Jisos kooŋke. \p \v 9 \x - \xo 1:9 \xt Kolo 1:9-10\x*Me mbunlee lɛ keŋkoŋɛn kenɛn ekuù gɛne fwe fwe, ɛ́ ben ekɛŋke bvufee, taasse mwɛɛm ntay. \v 10 \x - \xo 1:10 \xt Lum 12:2; Ɛfɛ 5:27; Ibu 5:1; \xt 1Kol 1:8; 2Kol 5:10; Fili 1:6; 2:16\x*Ben nu dioo taasse nonɛn, emum ecawte mvù looci nu lɛŋ. Nonɛn, ɛ́ ke edioo enu diuu dì Jisos Klistu kaase too, ɛ́ ben enu yuule, nu sɛ nlom. \v 11 \x - \xo 1:11 \xt Jon 15:8; Jɛm 3:17\x*Ben nu ke enu nonɛn njefo Jisos Klistu nu ɛ ge ben ɛ no kɛŋke nce wvu teytey, bonyii ɛ no yɛne bensee Nyo', tumte moŋkum mew. \s1 Ɛ Baul no nu yî ncaw e, ɛ saaka wvu ɛkumɛ Jisos gɛne kɛ fwe \p \v 12 \x - \xo 1:12 \xt Ɛfɛ 3:1; 2Tim 2:9\x*Boom bo bwɛɛm e, me ŋgomte lɛ ben ekiɛɛ lɛ mwɛɛm mvun mvunciim mvù nu ɛ kooy bô me nu ɛ loocɛ ɛ ge saaka wvù jee wvu ɛkumɛ Jisos ɛ ku ɛ gɛn lo fwe fwe. \v 13 Mwɛɛm mvudvu nu ɛ ge bonyii bò cɛyte ntow wvun fô me nu, noo bonyii bocii ɛ kiɛɛ lɛ me nu yî ncaw e fɛn nɛn, nje me nu wee Klistu. \v 14 Ncaw wvù me nlemte wvun nu ɛ bvuu ɛ ge boom bo bwee wesebeene le nteen ɛ mɛse ɛ lese fitele yî Tata le ɛ no fewci diɛw Nyo' tɛmyi lo, yaa fane kɛ. \p \v 15 \x - \xo 1:15 \xt 2Kol 2:17\x*Me ŋkee lɛ bó bomew fewci naa ɛkumɛ Klistu nɛn bene ɛ ɛ̀ nu kendoŋ bee bó, taaŋke lemme diem. Geenɛn ɛ bomew fewci fibole bô mvuntelem mvù yuule. \v 16 Boban fewci nonɛn, njefo bó kooŋke me, ɛ bó kee lo lɛ me nu yî ncaw e fɛn ɛ ɛ̀ gɛke Nyo' me lɛ me entomtè saaka wvù jee wvu ɛkumɛ Jisos Klistu. \v 17 Ɛ bomew ba fewci ɛkumɛ Klistu kɛ fomvu fomvu bô mvuntelem mvù yiile wvu lɛ bó egeè nonɛn biise ŋgɛw yî ŋgɛw wvù me n'yɛne wase yî ncaw e fɛn. \v 18 Fifiɛ kɛŋke la keege? Kɛnɛɛ bó fewci nonɛn bvulle lo, kɛnɛɛ bó fewci bô kecɛɛy, tu me n'yuuke kɛ fiem ɛ ɛ̀ nu njoŋ njefo ficii nu ɛ bó fewci kɛ ɛ ɛ̀ nu ɛkumɛ Klistu. \p \v 19 \x - \xo 1:19 \xt Lum 15:30\x*Ɛ̀ nu kɛ no me nu ŋke en'yuuke njoŋ nonɛn, njefo me ŋkee lo lɛ no ben bunlee fô me le, ɛ Keyoy ke Jisos Klistu le bvuu fii me, nu ɛ me nu ŋke emboy yî ŋgɛw e. \v 20 Fiɛɛ fì me nlooci ntaale fwe ɛ me ɛ nlese bvufee yî dvú le nu lɛ fo me ŋke eŋge naa lo fiɛɛ fì ege ɛ́ me eŋ'wuumene kɛ. Me nu eŋkuu kɛ ɛ ɛ̀ nu shém, enleeme ntɛmyi sekecii, sɛ ge keseen wvu lɛ kɛnɛɛ me ɛ ŋkpwe, kɛnɛɛ me nu dvú, ɛ́ fiɛɛ ficii fì me ŋgee, ecawsè kɛ ɛ ɛ̀ nu diee di Klistu le we. \v 21 \x - \xo 1:21 \xt Gal 2:20; Kolo 3:3-4\x*Me njemyi nonɛn nje, fô me le, ɛ́ me nu dvú, tu me nu kɛ bee Klistu, me ɛ́ ŋkpwe, ɛ́ enu sɛw fô me le. \v 22 Geenɛn, ɛ́ ɛ̀ nu lɛ me nu enu dvú, ɛ́ me eŋgeè lemme dì efii bonyii ntay. No mwɛɛm mvun nu mvunfɛɛm nɛn, me mbaa embvuu eŋkiɛɛ laa me nu encaw fì la lɛ. \v 23 \x - \xo 1:23 \xt 2Kol 5:8-9\x*Me ntuwtene lo ɛntelɛŋ jodvu. Me ŋgomte lɛ ɛ̀ be nulo ɛ́ me eŋgɛne fiem eŋgɛn enu bee Klistu. Fifiɛ jee fele keenu dvú. \v 24 Geenɛn, ɛ fí jee baay lɛ me enu dvú nje yene. \v 25 No fí nu nonɛn, me nlooci naa ŋkee lɛ me nu enu dvú nlemte beene bocii wvu lɛ ben ekuù gɛne fwe bvuu yuuke njoŋ no ben nu ɛ lese fitele yî Klistu le. \v 26 Nonɛn, ɛ́ me ndioo ɛ ŋkase ɛ nto ɛ no nu beene, ɛ́ ben ebvuu ebensee lo ye ntay ɛkumɛ Klistu Jisos nje yɛm. \s1 Ben eceè nce wvù Jisos Klistu gomte \p \v 27 \x - \xo 1:27 \xt Kolo 1:10; 1Tɛs 2:12\x*Fiɛɛ fì me ŋgomte keeŋgay nu kɛ lɛ ben eceè nce ɛ ɛ̀ nu wvù saaka wvù jee wvu ɛkumɛ Klistu gomte. Ben eceè nonɛn, wvu lɛ kɛnɛɛ me ɛ ŋkase ɛ nto ɛ n'yɛn ben e, kɛnɛɛ me mbaa nto, ɛ́ me en'yuuke kɛ lɛ ben leeme tɛmyi, kɛŋke fitele fimwaaŋ, nu yî wee le mwaaŋ, diuu yî fiɛɛ le fimwaaŋ, wvu lɛ saaka wvù jee wvun egɛnè fwe, ɛ bonyii beŋe dvú. \v 28 Fo ben efanè naa lo bonyii bò bane ben yî saaka wvun e kɛ. Ɛ́ ben nu sɛ ben fane bó, ɛ́ fifin eduŋci ɛ̂ bó lɛ Nyo' nu ke eboyse ben, geenɛn elɛse lo bó. \v 29 Ben ekeè lɛ Nyo' baa buw ben lɛ ben enù bonyii bo Klistu le kɛ lɛ ben elese ɛ ɛ̀ nu fitele yî ye le maaŋ kɛ. Wvú nu ɛ buw tɛn lɛ ben eyɛnè ŋgɛw nje Klistu. \v 30 \x - \xo 1:30 \xt Lem 16:19-40; Fili 1:13\x*Ben nu ɛ bɛne wase me le beene ɛ no diuu yî saaka wvun e bocii wvù ben to yɛnɛɛ ɛ me ndiuu yî dvú le, ɛ ɛ̀ nu kɛ wvú wvù ben yuuke lɛ me mbɛɛ yî dvú le keseen. \c 2 \s1 Ben ejoò kenfewsɛn yî Jisos Klistu le \p \v 1 Kɛ ben nu ɛ taashɛ wase ben ɛ bo Klistu wvú ɛ ge ben ɛ no kɛŋke mvuntelem? Kɛ keŋkoŋɛn kew fô ben e nu ɛ ge wase mvuntelem mvunɛn ɛ no yvuwse? Kɛ ben ɛ bo Keyoy ke Yuule nu ɛ taashɛ wase, ɛ Klistu kɛŋke fitele fì jee fô ben e bvuu camte shen fô ben e? \v 2 \x - \xo 2:2 \xt Jon 13:34; 1Kol 1:10-11; Gal 6:10; Ɛfɛ 5:2; 1Jon 4:12\x*No fí nu nonɛn, ben ege lɛ ɛ́ me emɛse en'yuw njoŋ. Ben enù diuw mwaaŋ, kooŋkè bikuu binɛn, kɛŋkè fitele fimwaaŋ bvuu kɛŋkè ŋkpwawcɛ mwaaŋ. \v 3 \x - \xo 2:3 \xt Lum 12:10; Gal 5:26\x*Fo ben dioo nu ɛ wee no kpwaake kɛ ɛ ɛ̀ nu ɛkumɛ ɛkolɛ kew kɛnɛɛ bensee ye yi ɛcici kɛ. Wee tfuu eshike ɛkolɛ kew, eyɛnè wee mvu le fele ɛkolɛ kew. \v 4 \x - \xo 2:4 \xt 1Kol 10:24\x*Fo wee ekpwaakè kɛ ɛ ɛ̀ nu ɛkumɛ ɛkolɛ kew kɛ. Wvú ekpwaakè tɛn ɛkumɛ bonyii bomew. \p \v 5 \x - \xo 2:5 \xt Jon 13:15; Lum 13:14; 15:5\x*Keŋge kenɛn kɛŋke keenu lɛŋlɛŋ kɛ diɛwɛ ke Klistu Jisos e. \q1 \v 6 \x - \xo 2:6 \xt Jon 1:1-2; 17:5; Ibu 1:3\x*Wvú to nu Nyo', \q1 faŋɛ yaa ejo fifiɛ lɛ ɛ̀ nu fiɛɛ fì wvú emɛy eghemte yî dvú le kɛ, \q1 \v 7 \x - \xo 2:7 \xt Jon 1:14; Lum 8:3; 2Kol 8:9; Ibu 2:14, 17\x*geenɛn, cinɛ bvudvuu bvudvu le, \q1 jo ɛ ɛ̀ nu bvu nfwa le. \q1 Ɛ bó boo wvú, \q1 ɛ wvú no nu lɛŋlɛŋ kɛ diɛwɛ wee wvu wum e. \q1 \v 8 \x - \xo 2:8 \xt Jon 10:17; Ibu 5:8; 12:2\x*Seke wvú to nu wee wvu wum, \q1 ɛ wvú shike ɛkolɛ kew no yuuke Nyo' le, \q1 ke bee keekpwe kpwe, \q1 ɛfey mvunciim, kpwe yi yî kentam e. \q1 \v 9 \x - \xo 2:9 \xt Lem 2:33; Ɛfɛ 1:21; Ibu 1:4\x*No wvú to geɛ nonɛn, ɛ Nyo' bense wvú \q1 gɛɛ bvudvuu le bvù fele bvu wee tfuu le, \q1 buw wvú bô diee dì fele ɛdiee ɛcii, \q1 \v 10 \x - \xo 2:10 \xt Yɛsa 45:23; Jon 5:23; Lum 10:9; Mwm 5:13\x*wvu lɛ wee tfuu wvù nu woŋ wvu we le \q1 bô wvù nu yî nshɛ le noo wvù nu ɛkuse jo nshɛ, \q1 ke dioo ɛ yuw diee di Jisos e didvu, ŋgvuum, \q1 \v 11 ɛ́ wee tfuu ejemyi bô diuw we lɛ Jisos Klistu nu Cee Ɛkolɛ. \q2 Ɛ́ bó edioo egee nonɛn ɛ́ mbense egɛne ɛ̂ Nyo' Ice. \s1 Ben ebaà ɛ̂ woŋ jan diɛwɛ jón e \p \v 12 Nonɛn nsáa yɛm shém, ben eyuukè kɛ tɛn Nyo' le nonɛn no ben to yuuke seke me nto nu beene. Ben eyuukè keseen fele lo wvù me n'yaa nu kɛ beene, egɛne fwe gee mwɛɛm mvu ɛkumɛ mboyma wene. Ben egeè nonɛn, fane ciiŋke. \v 13 \x - \xo 2:13 \xt 1:6; Jon 15:5; Lum 7:18; 15:18; 1Kol 12:6; 15:10; 2Kol 3:5\x*Ben ekeè lɛ ɛ̀ lemte Nyo' yî yene le, gee lɛ ben eshieelè keegee mwɛɛm mvù wvú kooŋke. Ɛ ɛ̀ bvuu nyaa wvú mvuŋgay keegee mwɛɛm mvudvu dvú. \p \v 14 Ben dioo gee fiɛɛ ficii fì ben gee, fo ben ewvukenè, kɛnɛɛ beekè mbew kɛ, \v 15 \x - \xo 2:15 \xt 1:10; Dito 32:5; Dan 12:3; Mat 5:14; 10:16; 1Kol 1:31; 2Kol 1:14; Gal 2:1-2; Ɛfɛ 5:8; 1Tɛs 2:19\x*wvu lɛ ben eyuule, nu sɛ nlom. Nonɛn, ɛ́ ben emum enu boom bo Nyo' le bò nu sɛ jay ɛntelɛŋ jo ɛŋgokɛ kin kè kɛŋke mvuntelem mvù yiile, buuke mwɛɛm. Ben ebaà ɛ̂ woŋ jan diɛwɛ jón e, \v 16 no ben jici \f + \fr 2:16 \ft Kɛnɛɛ lɛ, “… no ben fewci.”\f* saaka wvù nyaa nshii wvù mɛy lo ɛ̂ bonyii le. Ɛ́ ben gee nonɛn, ɛ́ ke edioo enu diuu dì Jisos Klistu kaase too, ɛ́ me embensee ye lɛ me mbaa nlem lemme di ɛcici kɛ. \p \v 17 \x - \xo 2:17 \xt Lum 15:16; 2Tim 4:6; 1Jon 3:16\x*No ben nu ɛ lese fitele yî Nyo' le, tu ɛ̀ nu ncese ɛ ben ɛ ge fô wvú le. Ɛ́ ɛ̀ cim nu naa lɛ bó nu emɛse enya me diɛwɛ no bó ké fuu mbvuum, ebise yî wene ncese le, ɛ́ me en'yuuke kɛ ɛ ɛ̀ nu njoŋ, nlaŋlaŋe beene bocii. \v 18 \x - \xo 2:18 \xt 3:1; 4:4\x*Ɛ me ŋgomte lɛ ben ebɛne me le ɛ́ beene eyuuke njoŋ, laŋlaŋe. \s1 Ɛ Baul jeme ɛkumɛ Timatio bô Ɛbaflodaytus \p \v 19 \x - \xo 2:19 \xt 1:1\x*Ɛ́ Tata Jisos beŋe lo, tu me n'yɛne lɛ ɛ̀ shɛke caan ɛ́ me entum Timatio fô ben e. Wvú nu ke edioo ɛ to ɛ kase ɛ tu jim, esee ɛ̂ me no ben nu, ɛ́ fitele fiem elɛɛtɛn. \v 20 \x - \xo 2:20 \xt Lem 16:2\x*Kɛ me ŋkɛŋke wee mvu diɛwɛ wvú le wvù looci naa kɛŋke tɛn shiee fô ben e diɛwɛ no me ŋkɛŋke kɛ. \v 21 \x - \xo 2:21 \xt 2Tim 4:10\x*Me njemyi nɛn, njefo wee nteen kɛŋke shiee ɛ ɛ̀ nu fô ɛkolɛ kew e, yaa taale kɛ ɛkumɛ fiɛɛ fì Jisos Klistu gomte le kɛ. \v 22 Geenɛn, Timatio nu ɛ ben kee wase wee wvù ɛ̀ nu wvú, no wvú nu ɛ lem wase bee wvú keefewcɛ saaka wvù jee, ɛ wvú lemte bee wvú lɛŋlɛŋ diɛwɛ no wan ké no lemte bô ice. \v 23 Ɛ̀ nu fiɛɛ fì me n'yɛne lɛ ɛ̀ shɛke caan ɛ́ me entum ɛ ɛ̀ nu wvú. Fiɛɛ fì me mbɛɛ ntaale nu keen'yɛn laa mwɛɛm nu etu nɛɛ le yî yɛm e lɛ. \v 24 Me ŋgɛɛle bvufee yî Tata le lɛ ɛ̀ shɛke caan, ɛ́ me kebɛɛ ento tɛn en'yɛn ben e. \p \v 25 \x - \xo 2:25 \xt 4:18\x*Me n'yɛne lɛ fí nu shiee le lɛ me eŋkase enciinse Ɛbaflodaytus ɛ̂ ben. Wvú nu waa bwee wesebeene, ɛ bee wvú lemte bvuu diuu yî diɛw Nyo' le. Ɛ̀ nu wee wene ntum wvù ben to tumɛɛ lɛ wvú eto etaale fô me le. \v 26 Wvú se kɛŋke wase shiee keeyɛn ben e bocii, ɛ fitele buuke wvú no wvú se yuwɛɛ lɛ ben nu ɛ yuw lɛ wen cɛmte lo. \v 27 Ɛ̀ nu kecɛɛy, wvú se nu ɛ loocɛ ɛ cɛm ɛ shɛɛ kɛ caan keekpwe. Geenɛn, Nyo' se nu ɛ cam shen fô wvú le, ɛ kɛ wvú se cam kɛ ɛ ɛ̀ nu fô wvú le maaŋ kɛ. Wvú nu ɛ cam tɛn fô me le lɛ fo wvú ekpwe ebvuu ebise ŋgɛw yî wvù me n'yɛne wase le kɛ. \v 28 Nonɛn, me ɛ mum ɛ no nshieele naa baay lɛ me enciinse wvú, wvu lɛ ben ebvuu eyɛn wvú le eyuuke njoŋ, ɛ́ fitele fiem tɛn elɛɛtene. \v 29 \x - \xo 2:29 \xt 1Kol 16:16, 18\x*Ben efiisɛn wvú diɛwɛ bonyii bo Tata le bô njoŋ. Bonyii diɛwɛ wvú le nu bò ɛ̀ nulo ɛ́ ben ewvumte. \v 30 Me njemyi nɛn njefo ɛ̀ to shɛke caan tu wvú to kpwe nje lemme di Jisos Klistu le no wvú to nyaɛ ɛkolɛ kew keetaale fô me le yî bvudvuu bvunɛn e. \c 3 \s1 Fiɛɛ fì kuuke nu keekiɛɛ Klistu \p \v 1 \x - \xo 3:1 \xt 2:18\x*Boom bo bwɛɛm e, keemɛɛse, ben eyuukè njoŋ lɛ ben nu bonyii bo Tata le. Me nu ɛ nsaŋ wase mwɛɛm fô ben e, ɛ kɛ ɛ̀ nulo ɛ́ me endose keenjemyi ŋkaase ntuu fó kɛ. Me ŋgee nonɛn keeŋgemŋgeme lo ben. \v 2 \x - \xo 3:2 \xt 2Kol 11:13\x*Ben dioo nu, no yɛnè ben ɛ bonyii ba bò gee mwɛɛm mvù befe, leeme kɛ lɛ bó kɛŋke kɛ keesɛɛyi ye bonyii lɛ bó tfuuse bó yew. \f + \fr 3:2 \ft Bó to joo lɛ ɛ́ bó tfuse wee yew, ɛ́ wvú sɛ no nu lɛ wen nu wee Nyo', ɛ ɛ̀ nu no nce Bojuu to nu.\f* Bonyii bodvu ba nu lo bwé. \v 3 \x - \xo 3:3 \xt Lum 2:28-29\x*Ɛ̀ nu beene ban bò nu ɛ kɛŋkɛ ntfuse yew wvu lɛŋ, beene ban bò bunlee Nyo' no Keyoy kew duŋci. Beene bensee ye ɛ ɛ̀ nu nje Klistu Jisos, kɛ beene leese bvufee yî mwɛɛm mvù ɛ̀ gee bonyii le kɛ. \v 4 \x - \xo 3:4 \xt 2Kol 11:18, 21\x*Geenɛn, ɛ̀ nɛlo ɛ́ me ŋkɛŋke tɛn shiee keenleese bvufee yî mvumwɛ mwɛɛm e. Ɛ́ wee fɛn nu dvú wvù kpwaake lɛ wen nulo ekɛŋke shiee keeleese bvufee yî mvumwɛ mwɛɛm e, tu me ŋkɛŋke wvù fele wvu mwɛtɛn. \v 5 \x - \xo 3:5 \xt Luk 1:59; Lum 11:1\x*Me nu wee wvu Islael, ɛ̂ kfuu di Bɛnjamen e, nu wee Ibulu, ɛ ɛ̀ to boke Bo'ibulu me, ɛ ɛ̀ ke no nu ɛdiuw nyaŋ ɛ bó tfuse me yew. Ɛ̀ dioo tu ɛ̂ keba ke bonci bosɛse le, nu ɛ me nto nu wee Falasii, \v 6 \x - \xo 3:6 \xt Lem 8:3; 22:4; 26:9-11\x*ntɛmyi naa ntay yî fiɛɛ fi Nyo' le, mbone bikaa ɛ̂ kentaashɛ ke bonyii bo mbee le ɛjim. Ɛ̂ keba ke bonci bosɛse le no ɛ̀ nulo ɛ́ wee enu teytey, me nto mbaa eŋkɛŋke jay kɛ. \v 7 \x - \xo 3:7 \xt Mat 13:44, 46\x*Geenɛn mwɛɛm mvù me nto nshee n'yɛne lɛ ɛ̀ nu mwɛɛm mvu sɛw e fô me le, nu ɛ me n'yɛne wase keseen lɛ ɛ̀ nu mwɛɛm mvu ɛcici, nje fiɛɛ fì Klistu ge fô me le. \v 8 Kɛ ɛ̀ mɛy kɛ fifiɛ kɛ, kecɛɛy, me n'yɛne mwɛɛm mvunciim e ɛ mvú nu lo mwɛɛm mvu ɛcici fô me le, njefo fiɛɛ fì kuuke fele mwɛɛm mvunciim nu keekiɛɛ Tata wɛm wvù Klistu Jisos ntay. Me nu ɛ nlaŋ mwɛɛm mvun mvunciim nje ye. Me n'yɛne wase mvú le ɛ ɛ̀ nu mwɛɛm mvu nnyɛn e, wvu lɛ me enù bee Klistu, \v 9 \x - \xo 3:9 \xt Lum 1:17\x*ɛ́ bee wvú emɛse eleynɛn, enu yî wee le mwaaŋ. Me nu ɛ Nyo' ɛ jo wase me lɛ me nu teytey fô wvú le. Wvú jo nonɛn njefo me nu ɛ nlese fitele yî Klistu le. Me ɛ mum ɛ no nu teytey no wvú joo bonyii bò nu ɛ lese fitele yî Klistu le. Kɛ me mbvuu njoo naa lo lɛ me nu teytey mbii no me nto ŋkpwawci lɛ wee ké no nu seke wvú bii bonci bosɛse le kɛ. \v 10 \x - \xo 3:10 \xt Lum 6:8-11; \xt 2Kol 4:10-11; \xt Lem 4:2; Lum 5:1-7\x*Fiɛɛ fì me ŋgomte keseen nu lɛ me eŋkiɛɛ Klistu ntay, eŋkɛŋke mvuŋgay mvù wvú kɛŋke no wvú to kasɛɛ ebuy yî kpwe le. Me ŋgomte tɛn keen'yɛn ŋgɛw no wvú to yɛnɛɛ, bô keenya ɛkolɛ kem ɛ̂ kpwe no wvú to nyaɛ, \v 11 wvu lɛ Nyo' ke ebvuse tɛn me yî kpwe le. \s1 Me mbone ŋaŋ ntaale fô me ŋgɛne \p \v 12 \x - \xo 3:12 \xt 1Tim 6:12; 2Tim 4:7; Ibu 12:1\x*Kɛ me ŋgayte nɛn lɛ me nu ɛ ŋge wase mwɛɛm mvun kɛnɛɛ lɛ me nu ɛ nfɛse wase kɛ. Me mbɛɛ mbone kɛ ŋaŋ lɛ me ŋke enlaŋ kebo enjicɛ mwɛɛm mvudvu le ɛ̂ me ɛbo, njefo Klistu Jisos nu ɛ jo wase me wee we le. \v 13 Boom bo bwɛɛm e, kɛ me n'yɛne lɛ me nu ɛ njicɛ wase mwɛɛm mvudvu le ɛ̂ me ɛbo kɛ. Geenɛn fiɛɛ fì me ŋgee nu lɛ me ndaayi ɛ̂ mwɛɛm mvù nu ɛ fey wase le, mbone ŋaŋ lɛ me enjicɛ ɛ ɛ̀ nu mvù nu fwe le. \v 14 \x - \xo 3:14 \xt 1Kol 9:24-25\x*Me mbone ŋaŋ ntaale kɛ ɛ ɛ̀ nu fó fô me ŋgɛne, keeŋkɛŋkɛ mmawcɛ wvù ɛ̀ nu ntee wvù Nyo' nu ɛ tee me lɛ me emben ento we no me nu ɛ ntaashɛ bee Klistu Jisos. \p \v 15 Beene bocii bò nu ɛ cime wase gɛŋ yî Jisos Klistu le kɛŋke keekpwawci mwɛɛm mvun. Geenɛn, ɛ́ ben bomew kpwawci mvunɛn mwɛɛm jɛɛy, tu ɛ̀ nu ke eyuuse wase Nyo' ɛ̂ ben. \v 16 \x - \xo 3:16 \xt Gal 6:15-16\x*Fiɛɛ fi baay nu kɛ lɛ beene ejicì ɛ ɛ̀ nu fiɛɛ fì beene nu ɛ yɛɛyi wase le ntay. \p \v 17 \x - \xo 3:17 \xt 1Kol 4:16; 1Bi 5:3\x*Boom bo bwɛɛm e, ben ejoò kenfewsɛn fô me le, ebvuu etaalè tɛn nce wvù bonyii bomew cee bò nu ɛ jo kenfewsɛn fô bese le. \v 18 \x - \xo 3:18 \xt 1Kol 1:23; Gal 6:12\x*Me njemyi nɛn njefo no me nto ŋké no njemyi wase ɛ̂ ben bokaŋ e bokaŋ e, ɛ mbvuu ɛ no njemyi keseen bô misɛm ɛ̂ jise lɛ bonyii bomew nu dvú bò cee nce wvù duŋci lɛ bó bane lo saaka wvù lɛ Klistu to nu ɛ kpwe yî kentam e. \v 19 \x - \xo 3:19 \xt Lum 16:18\x*Boba bonyii nu ɛ bó nu ke elɛse lo bó. Wvubo nyo' nu diuwdiee. Bó bensee ye yî mwɛɛm mvù bó bee keewuumene lo yî dvú le. Ŋkpwawcɛ wvubo nu kɛ ɛ ɛ̀ nu yî mwɛɛm mvu fokuse fɛn e. \v 20 \x - \xo 3:20 \xt Ɛfɛ 2:6; Ibu 13:14\x*Beene nu fisɛɛbeene bonyii bo woŋ wvu we le. Ɛ ɛ̀ nu fó fô beene looci cɛyte lɛ Mboyse wesebeene wvù Tata Jisos Klistu nu ke enɛ sɛ to. \v 21 \x - \xo 3:21 \xt Lum 8:29; 1Kol 15:25, 28, 43-53; Kolo 3:4\x*Wvú nu ke edioo ɛ to, ekumɛn ye yesebeene yi ncɛwncɛw yin ɛ́ yí etu diɛwɛ ye ye yì kɛŋke bvujoŋkɛ le. Wvú nu ke ekumɛn ɛ ɛ̀ nu bô mvuŋgay mwew mvù wvú nu ke ebaancɛ mwɛɛm mvunciim dvú enu ɛwe jodvu. \c 4 \s1 Ɛ Baul nya ntefe ɛ̂ bonyii bo mbee le bo Filibi \p \v 1 \x - \xo 4:1 \xt 1Tɛs 2:19-20\x*Nonɛn boom bo bwɛɛm e, me ŋkooŋke ben baay mbvuu ŋkɛŋke shiee keen'yɛn ben e. Ɛ̀ nu ben bò gee ɛ me n'yuuke njoŋ, ɛ ben bvuu nu kefo kem ke bvunfon e. Nsáa yɛm, ben emum eleemè kɛ tɛmyi ben ɛ bo Tata nonɛn. \p \v 2 Me nlɛke lɛ Ɛwodia bô Sintiki emɛɛshɛ fiɛɛ fì bó kɛŋke etu diuw mwaaŋ no bó nu wee bô waa bwee nje Tata. \v 3 \x - \xo 4:3 \xt Lem 3:5\x*Me ɛ no ŋgayte tɛn ɛ̂ wo wɛ wvù looci nu naa wee wɛm ŋgoo lɛ wo efi kɛ bokɛnɛ ban ɛ́ bó etu diuw mwaaŋ. Ɛ̀ nu bonyii ɛ bó ɛ katɛn wase bee bó yî lemme di saaka wvù jee wvu ɛkumɛ Jisos Klistu le bô bo Kelɛmɛn noo bonyii bomew bò bee bó to lemte. Bonyii ban bocii nu ɛ ɛdiee ɛbo nu wase ɛ̂ ŋwa' bonyii bò kɛŋke nshii wvù mɛy lo le. \p \v 4 \x - \xo 4:4 \xt 2:18\x*Ben eyuukè njoŋ sekecii no ben nu bonyii bo Tata le. No me ŋgay nu ɛ me mbvuu ŋkaase ntuu fó lɛ ben eyuukè njoŋ. \v 5 \x - \xo 4:5 \xt 1:10; Lum 13:11-12; 1Kol 16:22; Ibu 10:25; Jɛm 5:8; 1Tɛs 5:1-2\x*Ben eduŋcì gee di nyɛkeey ɛ̂ wee tfuu, ekumyì lɛ kefew kè Tata nu ke ekase eto nu wase nceencee. \v 6 \x - \xo 4:6 \xt Mben 37:5; Mat 6:25; 1Bi 5:7\x*Fo ben ebuukè naa lo ɛkumɛ fiɛɛ fimew kɛ. Ben ebunleè lo fô fiɛɛ ficii le gɛɛle fwe dvu Nyo'. Ben dioo bunlee no biite mwɛɛm mvù ben shieele ɛ̂ wvú, enyaà keyoone yî mvù wvú gee le. \v 7 \x - \xo 4:7 \xt Jon 14:27; Kolo 3:15\x*Ɛ́ ben gee nonɛn, ɛ́ Nyo' emum enya ben nyɛkeey we ɛ́ wvú ecɛyte mvuntelem bô bvufee bvunɛn no ben nu bonyii bo Klistu Jisos e. Nyɛkeey wvun wvù Nyo' nyaa nu ɛ kɛ ɛ̀ nulo ɛ́ wee ekiɛɛ kenfewsɛn kedvu kɛ. \p \v 8 \x - \xo 4:8 \xt Lum 12:17-18\x*Boom bo bwɛɛm e keemɛse, mwɛɛm mvù ben kɛŋke keekpwawcì nu mwɛɛm mvù nu mvu kecɛɛy bô mwɛɛm mvù kɛŋke n'wvum, noo mwɛɛm mvù nu lɛŋ. Ben ekpwawcì mwɛɛm ɛ ɛ̀ nu mvù yuule bô mwɛɛm mvù bonyii ké no kooŋke noo mwɛɛm mvù sem nulo eta wee dvú. Ɛ́ mwɛɛm nu dvú mvù looci jee, ɛ́ mwɛɛm nu dvú mvù ɛ̀ nulo ɛ́ bonyii ebɛnsee, ɛ́ ben no kpwawcì ɛ ɛ̀ nu ɛkumɛ mvumwɛ. \v 9 \x - \xo 4:9 \xt 3:17; 1Kol 13:11\x*Ben egeè mwɛɛm biì kɛ ɛ ɛ̀ nu n'yɛɛyi wvù me nto nyaɛ ɛ̂ ben e, kɛnɛɛ ɛ̀ nu mwɛɛm mvù ben to yuuke lo ɛ̂ me, kɛnɛɛ ɛ̀ nu mvù ben to yɛne lo. Ben nu dioo gee no nɛn, ɛ́ Nyo' wvù gee ɛ mvuntelem mvu bonyii le nu nyɛkeey emum enu ben ɛ bó. \s1 Ɛ Baul yuw njoŋ no bonyii bo Filibi duŋci shiee fô wvú le \p \v 10 Tata nu ɛ ge me ɛ no n'yuuke njoŋ baay no ben nu ɛ bvuu ɛ duŋcɛ shiee wene fô me le kɛ no ben to shee duŋci. Me ŋkee naa ntay lɛ ben se kɛŋke kɛ shiee fô me le, geenɛn tane ɛ ɛ̀ nu je. \v 11 \x - \xo 4:11 \xt 1Tim 6:6-8; Ibu 13:5\x*Kɛ me njemyi nɛn lɛ me nse ntane fiɛɛ kɛ. Me nu ɛ n'yɛɛyi wase ɛ ŋkiɛɛ keenfiisene mwɛɛm mvunciim. \v 12 Me ŋkee no wee ké no nu seke wvú tane, ŋkee no wee ké no nu seke wvú kɛŋke baay. Me ɛ mum ɛ n'yɛɛyi fifin ɛ ŋkiɛɛ no ɛ̀ nulo ɛ́ me enu sekecii yî mwɛɛm e mvunciim kɛnɛɛ me nu ɛ ndie, kɛnɛɛ me mbaa endie, kɛnɛɛ me ŋkɛŋke baay kɛnɛɛ me ntane lo. \v 13 \x - \xo 4:13 \xt 2Kol 12:9-10\x*Me ŋkee keeŋge mwɛɛm mvun mvunciim nɛn, ɛ ɛ̀ nu bô mvuŋgay mvù Klistu nyaa ɛ̂ me le. \p \v 14 Geenɛn, no me ncim ŋgayte nɛn, ben nu ɛ ge naa ntay keefi me yî kefew ke ŋgɛw wɛm e kin e. \v 15 \x - \xo 4:15 \xt 2Kol 11:8-9\x*Ben bonyii bo Filibi kee lo lɛ ɛ̀ to nu seke me nto nɛn'yɛɛ woŋ wene le Masedonia no me nto ŋkɛwɛɛ keenfewci saaka wvù jee wvun ɛ̂ ben, kɛ kentaashɛ ke bonyii bo mbee le kemew to nu ɛ taashɛ bee bó keetasene can kɛ. Ɛ̀ to mɛy kɛ ben. \v 16 \x - \xo 4:16 \xt Lem 17:1\x*Ɛ̀ to nu naa seke me nto nu Tɛsalonika, \f + \fr 4:16 \ft Tɛsalonika jan to nu kelaante woŋ wvù Masedonia le.\f* ɛ ben ciinse nfi ɛ̂ me, bvuu ciinse. \v 17 \x - \xo 4:17 \xt 1Kol 9:11\x*Kɛ me njemyi nɛn lɛ me ntaale lɛ ben eciinseè mwɛɛm ɛ̂ me kɛ. Me ntaale baay ɛ ɛ̀ nu mmawcɛ wvù Nyo' nu ke enya ɛ̂ ben yî fiɛɛ fì ben gee fô me le. \v 18 \x - \xo 4:18 \xt 2:25; Lɛw 1:9, 12-13, 17; 2:2; 3:5\x*Ben to nu ɛ tum Ɛbaflodaytus bô nnya ɛ wvú to nya ɛ̂ me. Me ɛ no nu keseen n'yaa mbvuu ntane fiɛɛ kɛ. Me nto nu ɛ nfiisɛn nnya yidvu yicii, n'yɛn ɛ yí duule fele lo no me nshieele. Nnya yin nu ncese ɛ ben ɛ ge fô Nyo' le, ɛ wvú ɛ fiisɛn, yí ɛ no samte shfuuŋkene ɛ wvú kooŋke. \v 19 Nyo' wɛm wvù me mbunlee kɛŋke ntfu bvukukɛ bvucii bvù beene shieele, ɛ wvú nu ke enya ɛ̂ ben fiɛɛ ficii fì ben shieele, njefo beene nu bonyii bo Klistu Jisos e. \v 20 Mbense enù fô Nyo' Icee wesebeene wvun e sekecii sɛ ŋka. Fí enù nonɛn. \s1 Ŋgayma \p \v 21 Ben egay bonyii bocii bò ɛ̀ nu bo Klistu Jisos e enya ɛ̂ me. Boom bo bwee wesebeene le bò nu bee bó fɛn gayte tɛn ben e. \v 22 Ɛ bonyii bocii bò ɛ̀ nu bo Nyo' le jan gayte ben e, ɛfey mvunciim bò nu ɛ̂ ntow Kaysa le fɛn. \p \v 23 \x - \xo 4:23 \xt Gal 6:18; Ɛfɛ 6:24\x*Tata Jisos Klistu ebuw ben bô kembonɛn kew ɛ́ kí efici biyoy binɛn. Fí enù nonɛn.