\id 1JN - Nooni \h 1 Jon \toc1 1 Jon \toc2 1Jon \toc3 1Jon \mt2 Ŋwa' wvu fwe wvu \mt1 Jon \imt1 Fiɛɛ fì nu ɛ̂ Ŋwa' Jon wvu fwe wvun e \ip Ŋwa' wvu fwe wvun wvù Jon to saŋɛɛ fô bintaashɛ bi bonyii bo mbee le, kɛŋke bikuu bi mwɛɛm e bifɛɛ. Ɛ̀ nu keeyvuwsɛ mvuntelem mvu bonyii bò wvú to saŋɛɛ fô bó le, lɛ bó eceè yî kentaashɛ le bô bo Nyo' noo Waa we wvù Jisos Klistu bô keetefe bó, lɛ bó eyɛnè fo bó ebiì n'yɛɛyi wvu mbiay e. Wee wvù saŋ ŋwa' wvun nu ɛ loocɛ ɛ ciise lo lɛ, ɛ́ wee cee ɛnte jo n'yuu, wvú saa ebvuu egeè gee di ɛjiwɛ le kɛ. Wvú nu ɛ bvuu ɛ saŋ tɛn lɛ Jisos Klistu to nu naa wee wvu wum, ɛ wee tfuu wvù nu ɛ lese fitele yî ye le ɛ no kooŋke Nyo', kɛŋke tɛn keekooŋke waabwee. \is1 Bikuu bi mwɛɛm e ɛ̂ Ŋwa' wvun e \io1 1:1-4 Keŋkɛwcɛ \io1 1:5–2:29 Saaka wvu ɛkumɛ n'yuu bô ɛjiwɛ \io1 3:1-24 Boom bò ɛ̀ nu bo Nyo' le bô bò ɛ̀ nu bo dɛwle le \io1 4:1-6 Fiɛɛ fì ɛ̀ nu fi kecɛɛy e bô fì ɛ́ nu fi mbiay e \io1 4:7-21 Ɛkumɛ keŋkoŋɛn \io1 5:1-21 Fitele fì wee lese yî Klistu le soo lo fiɛɛ ficii \c 1 \s1 Diɛw yì nyaa nshii \p \v 1 \x - \xo 1:1 \xt 2:13-14; Jon 1:1-2, 14; \xt 4:14; 6:35; 8:12; 11:25\x*Fiɛɛ fì bese saaŋke fin nu ɛkumɛ Diɛw yì nyaa nshii yì to nu wase foŋkɛw. Diɛw yì nyaa nshii yin nu ɛ bese to yuw mwɛɛm mvù yí to jemyi, yɛn yí le bô ɛjisɛ ɛyese, taa no yí nu, kum yí le bô can yese. \v 2 \x - \xo 1:2 \xt Jon 15:27\x*Nshii wvun nu ɛ bó to duŋcɛ ɛ bese yɛn wvú le, ɛ mum ɛ no jemyi ɛkumɛ wvú, fewci ɛ̂ ben ɛkumɛ nshii wvù mɛy lo wvun wvù to nu bô Ice, ɛ wvú ke duŋcɛ ɛ̂ bese. \v 3 Fifiɛ fì bese to yɛnɛɛ bvuu yuw, nu fí fì bese fewci tɛn ɛ̂ ben wvu lɛ ben ekɛŋkè kentaashɛ beene. Kentaashɛ kesɛse nu ke bee bo Nyo' Ice bô Waa we wvù Jisos Klistu le. \v 4 \x - \xo 1:4 \xt Jon 15:11\x*Bese ɛ mum ɛ no saaŋke fin wvu lɛ njoŋ wesebeene enu ɛ wvú ɛ yiŋsɛn. \s1 Beene eceè ɛnte jo n'yuu \p \v 5 \x - \xo 1:5 \xt Jon 8:12\x*\x - \xo 1:5 \xt 1Tim 6:16\x*Wvun nu saaka wvù bese to yuwɛɛ ɛ̂ wvú, ɛ mum ɛ no seŋe ɛ̂ ben lɛ, Nyo' nu n'yuu ɛ kejiwɛ yaa nu naa lo yî ye le kɛ. \v 6 \x - \xo 1:6 \xt 2:4\x*Nonɛn, ɛ́ beene duu lɛ beene nu yî kentaashɛ le beene ɛ bó, geenɛn kaa lɛne ɛ ɛ̀ nu ɛ̂ kejiwɛ le, tu beene mbiayte lo, yaa cee bii kecɛɛy e kɛ. \v 7 \x - \xo 1:7 \xt 3:5; Yɛsa 2:5; Ibu 9:12; Mwm 1:5\x*Geenɛn, ɛ́ beene cee ɛnte jo n'yuu no wvù wvú nu ɛnte jo n'yuu, tu beene nu enù yî kentaashɛ le wee noo wee, ɛ ɛlɛmɛ ke Jisos wvù Waa we le cuke beene ɛ beene yuule ɛnte jo bibefɛ bisɛɛbeene bicii. \v 8 Ɛ́ beene duu lɛ kɛ beene kɛŋke bibefɛ kɛ, tu beene lɛɛle lo bikuu bisɛɛbeene, ɛ kecɛɛy yaa nu yî yese beene le kɛ. \v 9 \x - \xo 1:9 \xt Mben 32:3-5\x*Geenɛn, ɛ́ beene seŋe lo bibefɛ bisɛɛbeene ɛ̂ wvú, no wvú nu wee wvù ké no leeme yî diɛw ye le bvuu gee mwɛɛm lɛŋ, tu wvú nu elɛɛshɛ bibefɛ bisɛɛbeene ecukɛ beene, ɛ́ beene eyuule yî gee disɛɛbeene le dicii dì yaa nu kɛ teytey e. \v 10 Ɛ́ beene duu lɛ beene baa ge kebefɛ kɛ, tu beene joo wvú lɛ wvú nu wee mbiay, ɛ diɛw ye yaa kɛŋke bvudvuu yî yese beene le kɛ. \c 2 \s1 Jisos nu keman kè lɛɛshi bibefɛ bisɛɛbeene \p \v 1 \x - \xo 2:1 \xt Lum 8:34; Ibu 7:25\x*Boom bem, me nsaaŋke fiɛɛ fin ɛ̂ ben wvu lɛ fo ben ke enɛ ege kebefɛ kɛ. Geenɛn, ɛ́ wee nɛlo ɛ ge kebefɛ, tu beene kɛŋke wee wvù kule can ɛ̂ Nyo' Ice fô beene le, ɛ wee wvun nu Jisos Klistu wvù nu wee wvu teytey. \v 2 \x - \xo 2:2 \xt 4:10; Jon 1:29\x*Ɛ̀ nu wvú keman kè lɛɛshi bibefɛ bisɛɛbeene, ɛ keman kin yaa nu kɛ fô bibefɛ bisɛɛbeene le maaŋ kɛ, kí nu tɛn fô bi bonyii bocii le yî woŋ wvun e. \p \v 3 Ɛ́ beene gɛɛle bonci bo Nyo' le, ɛ́ fifin emum eduŋci ntay lɛ beene kee wvú. \v 4 \x - \xo 2:4 \xt 1:6; 4:6; Jon 3:21; 8:44; 16:13\x*Wee wvù duu lɛ wen kee Nyo', geenɛn yaa gɛɛle bonci bew kɛ, nu wee mbiay, ɛ kecɛɛy yaa nu yî ye le kɛ. \v 5 \x - \xo 2:5 \xt 2:17; 5:3; Jon 14:15; 2Jon 6\x*Geenɛn, wee wvù gɛɛle njeme we nu wvuwɛ wvù nu kecɛɛy wee wvù kooŋke Nyo' gɛne mɛɛse. Fiɛɛ fì nulo eduŋcɛ ntay ɛ́ wee sɛ kiɛɛ lɛ wen nu ɛ taashɛ bô Nyo' nu fin fì lɛ: \v 6 \x - \xo 2:6 \xt Jon 13:15; 15:5\x*Ɛ́ wee duu lɛ wen nu sekecii yî Nyo' le tu wvú kɛŋke keeceè kɛ lɛŋlɛŋ ɛ̂ je yì Klistu to cee le. \s1 Nci wvu fwɛ \p \v 7 \x - \xo 2:7 \xt 4:11; Jon 13:34\x*\x - \xo 2:7 \xt 2:24; 3:11\x*Nsáa yɛm shém, kɛ nci wvù me ŋgomte keensaŋ fô ben e nu nci wvu fwɛ kɛ. Ɛ̀ nu nci wvu yvum wvù ben to kɛŋke ɛ kɛw foŋkɛw. Ɛ nci wvu yvum wvun nu saaka wvù ben to yuwɛɛ wase. \v 8 \x - \xo 2:8 \xt Jon 1:9-10; 8:12; Lum 13:12\x*Geenɛn nci wvù me nsaaŋke ɛ̂ ben nu kɛ nci wvu fwɛ. Kecɛɛy ke nci wvun e to nu ɛ duŋcɛ yî Klistu le, ɛ no duŋci tɛn yî yene le. Nci wvudvu yen'yi fwɛ njefo kejiwɛ kaa wase gɛne, ɛ n'yuu wvu kecɛɛy ɛ kɛw wase ɛ no baa. \v 9 \x - \xo 2:9 \xt 3:10, 15; 4:20\x*Ɛ́ wee duu lɛ wen nu ɛnte jo n'yuu bvuu bane waa bwee, tu wvú bɛɛ kɛ ɛnte jo kejiwɛ. \v 10 \x - \xo 2:10 \xt Mben 119:165; Lum 14:13\x*Wee wvù kooŋke waa bwee nu ɛ wvú nu sekecii ɛnte jo n'yuu ɛ fiɛɛ yaa nu yî ye le fì nulo ege ɛ́ wvú elɛne baytene kɛ. \v 11 \x - \xo 2:11 \xt Jon 12:35-36\x*Geenɛn, wee wvù bane waa bwee nu ɛ wvú nu ɛ̂ kejiwɛ le lɛne jó yaa kee fô wvú gɛne kɛ, njefo kejiwɛ kedvu nu ɛ ge wase wvú ɛ fefe. \p \v 12 \x - \xo 2:12 \xt Lem 4:12\x*Boom bem, me nsaaŋke fô ben e njefo bó nu ɛ lɛɛshɛ wase bibefɛ binɛn nje Klistu. \v 13 \x - \xo 2:13 \xt 1:1-2\x*Bo'icɛm, me nsaaŋke fô ben e njefo ben kee wase wvú wvudvu wɛ wvù to nu foŋkɛw. Cubonyii, me nsaaŋke fô ben e njefo ben nu ɛ so wase wee kebefɛ wɛ. Boom bem, me nsaaŋke fô ben e njefo ben kee Nyo' Ice. \v 14 Bo'icɛm, me nsaaŋke fô ben e njefo ben kee wase wvú wvudvu wvù to nu foŋkɛw. Cubonyii, me nsaaŋke fô ben e njefo ben tɛmyi lo ɛ diɛw Nyo' nu sekecii yî yene le, ɛ ben ɛ so wase wee kebefɛ wɛ. \p \v 15 \x - \xo 2:15 \xt Jɛm 4:4\x*Me ɛ mum ɛ no nteete ben lɛ, fo ben ekooŋkè woŋ wvun kɛnɛɛ mwɛɛm mvu yî woŋ wvun e kɛ. Ɛ́ wee kooŋke woŋ wvun, wvú saa ekooŋke Nyo' Ice kɛ. \v 16 \x - \xo 2:16 \xt Bŋgn 27:20; Lum 13:14; Gal 5:19-21; Ɛfɛ 2:3; Jɛm 4:16\x*Ben ekeè lɛ mwɛɛm mvunciim ɛ̂ woŋ jan mvù nyam ye kɛŋke shiee yî dvu le bô mvù ɛjisɛ taale kooŋke, noo mvù bonyii bensee ye yî dvú le yî nshii wvun e, yaa nu mvù nɛn'yi fô Nyo' Ice le kɛ. Ɛ̀ nu mvu yî woŋ wvun e. \v 17 \x - \xo 2:17 \xt Mat 7:21; 1Kol 7:31\x*Woŋ wvun nu ke eka, ɛ́ mwɛɛm mvu yî woŋ wvun e mvù bonyii kɛŋke shiee yî dvú le eka tɛn. Geenɛn, wee wvù gee ɛ ɛ̀ nu fiɛɛ fì Nyo' shieele nu ke emɛy enu dvú sekecii. \s1 Bonyii bo bvuban e bo Klistu le \p \v 18 \x - \xo 2:18 \xt 4:3; Mat 7:15; 2Jon 7\x*Boom bem, kefew kin nu wase ke fokemɛse. No ben to yuwɛɛ lɛ wee bvuban Klistu nu ke eto, nu ɛ naa keseen nu ɛ bonyii bo bvuban e bo Klistu le ɛ to wase nteen. Ɛ̀ nɛɛ fiɛɛ fì ge beene ɛ mum ɛ kiɛɛ lɛ kin nu wase kefew ke fokemɛse. \v 19 \x - \xo 2:19 \xt Lem 20:30\x*Bonyii bodvu ban to buy ɛ̂ beene ɛntelɛŋ, geenɛn kɛ bó to nu bonyii bosɛɛbeene kɛ. Ɛ́ bó to nu bonyii bosɛɛbeene, tu bó to bee emɛy enu beene ɛ bó. Nonɛn ɛ bó mum buy wvu lɛ fí eduŋcɛ ɛndan lɛ kɛ bó nu bonyii bosɛɛbeene kɛ. \v 20 \x - \xo 2:20 \xt 2:27\x*Ben nu finɛn ɛ wvú wvù ɛ̀ nu Wvú wvù Yuule ɛ yefe \f + \fr 2:20 \ft N'yefe wvun nu Keyoy ke Yuule kè bó nu ɛ nya ɛ̂ bó.\f* wase ben, ben ɛ no kee mwɛɛm mvu kecɛɛy. \v 21 Kɛ me nsaaŋke fô ben e ɛ ɛ̀ nu njefo ben maa kecɛɛy kɛ. Me nsaaŋke njefo ben kee kecɛɛy, ɛ ben kee tɛn lɛ kɛ ɛ̀ nulo ɛ́ mbiay ebuy ɛnte jo kecɛɛy kɛ. \v 22 \x - \xo 2:22 \xt 4:3; 2Jon 7\x*Wee mbiay nu wvù la? Kɛ ɛ̀ nu wvuwɛ wvù tune lɛ kɛ Jisos nu Mboyse wvù Nyo' to kawɛɛ le? Wee wvù tune Nyo' Ice bô Waa we nu wvuwɛ wvù nu wee bvuban Klistu. \v 23 \x - \xo 2:23 \xt 4:15; 5:1; Jon 5:23; 15:23; 2Jon 9\x*Kɛ wee wvù tune Wan kɛŋke kentaashɛ bô Icee Wan wvudvu kɛ. Wee wvù jemyi bô diuw we lɛ wen nu ɛ bee Wan e, nu wvù kɛŋke kentaashɛ bô Icee Wan tɛn. \v 24 \x - \xo 2:24 \xt 2:7\x*Ben egɛɛ fiɛɛ fì ben to yuwɛɛ foŋkɛw ɛ́ fí enu sekecii yî yene le. Ɛ́ ben gɛke fiɛɛ fì ben to yuwɛɛ foŋkɛw fí ɛ no nu sekecii yî yene le, ɛ́ ben tɛn emum enu sekecii yî Waa Nyo' bô Ice le. \v 25 \x - \xo 2:25 \xt Jon 5:24\x*Ɛ fiɛɛ fì Klistu nu ɛ kaw beene dvú nu nshii wvù mɛy lo. \p \v 26 Me nsaaŋke mwɛɛm mvun fô ben e ɛ ɛ̀ nu ɛkumɛ bonyii bò gomte keelɛɛle ben. \v 27 \x - \xo 2:27 \xt Yɛli 31:34; Jon 14:16; 16:13\x*Geenɛn n'yefe wvù ben to kɛŋkɛɛ ɛ̂ Klistu nu sekecii yî yene le, ɛ ben yaa bvuu shieele lo wee mvu wvù ebvuu eyɛɛyi ben kɛ. No n'yefe we wvun yɛɛyi wase ben ɛkumɛ mwɛɛm mvunciim, ɛ n'yefe wvudvu nu wvu kecɛɛy, sɛ ɛ̀ nu wvu mbiay, ben emum enù sekecii yî Klistu le kɛ lɛŋlɛŋ no n'yefe wvun nu ɛ yɛɛyi ben. \p \v 28 \x - \xo 2:28 \xt 3:21; 4:17; Jon 5:22; 15:5\x*Boom bem, ben emum emɛy enù sekecii yî ye le wvu lɛ seke wvú ɛ ke ɛ buynɛn, ɛ́ beene ekɛŋke fitele keeyɛn wvú le ɛfey keeke enyiimɛn lo ɛnte jo ken'wuumɛn. \v 29 \x - \xo 2:29 \xt 3:10\x*Ɛ́ ben kee lo lɛ wvú nu wee wvù gee mwɛɛm teytey, tu ben kɛŋke keekeè tɛn lɛ wee tfuu wvù gee fiɛɛ fi teytey nu ɛ ɛ̀ nu mboo we. \c 3 \s1 Beene nu boom bo Nyo' le \p \v 1 \x - \xo 3:1 \xt 3:10; 4:6; Jon 1:12; 3:16\x*Ben etaa kɛ eyɛn kfuu keŋkoŋɛn ke baay kè Nyo' Ice nu ɛ duŋcɛ fô beene le, ɛ ge lɛ bó eteŋe beene lɛ boom bo Nyo' le! Ɛ beene nu kecɛɛy boom bo Nyo' le. Fiɛɛ fì bonyii bò ɛ̀ nu bo yî woŋ wvun e baa kee beene nu njefo bó baa kee tɛn wvú wvù Nyo' kɛ. \v 2 \x - \xo 3:2 \xt 2Kol 3:18; Fili 3:21\x*Nsáa yɛm shém, keseen nu ɛ beene nu wase boom bo Nyo' le, geenɛn beene baa kee wase no beene nu ke enu kɛ. Fì beene kee nu kɛ lɛ ɛ̀ nu ke enu seke Klistu ɛ buynɛn, ɛ́ beene enu diɛwɛ wvú le, njefo beene nu ke eyɛn wvú le no wvú nu. \v 3 Fí ɛ mum ɛ no nu lɛ, wee tfuu wvù taale fwe yî ye le nonɛn kɛŋke keecuke ɛkolɛ kew sekecii yuule no wvú yuule. \p \v 4 Wee tfuu wvù gee kebefɛ nu ɛ wvù ŋgoyte ɛ ɛ̀ nu nci Nyo', njefo kebefɛ nu nci ɛ wee ɛ ŋgoy. \v 5 \x - \xo 3:5 \xt 1:7; 2:2; 4:10; Yɛsa 53:9; Jon 1:29; 8:46; 2Kol 5:21; Ibu 4:15; 9:14; 1Bi 1:19; 2:22, 24; 3:18\x*Ben kee lo lɛ Klistu to to keecake bibefɛ bi bonyii le. Ɛ kɛ wvú wvù Klistu to kɛŋke kebefɛ kɛ. \v 6 \x - \xo 3:6 \xt 3:9; 5:18; Jon 15:5; Lum 6:2, 14\x*Kɛ wee wvù nu yî Klistu le ké mɛy no gee bibefɛ kɛ. Kɛ wee wvù mɛy ɛ no gee bibefɛ ké no ɛ yɛn wase wvú le kɛnɛɛ kee wvú kɛ. \v 7 Boom bem, fo wee elɛɛ ben kɛ. Wee wvù gee fiɛɛ teytey nu kɛ wase wee wvu teytey lɛŋlɛŋ no Klistu nu wee wvu teytey. \v 8 \x - \xo 3:8 \xt Mat 12:26-29; Jon 8:44\x*Wee wvù mɛy ɛ no gee bibefɛ nu wee dɛwle, njefo dɛwle wvun to gee wase bibefɛ naa ɛ kɛw lo foŋkɛw. Shiee wvù Waa Nyo' to toɛ to nu keefiwsɛ dilemme di dɛwle wvun e. \v 9 Kɛ wee wvù ɛ̀ nu mboo Nyo' ké no gee kebefɛ kɛ, njefo fiɛɛ fì ɛ̀ nu Nyo' ficii nu yî ye le sekecii, ɛ kɛ ɛ̀ nulo ɛ́ wvú ebvuu egee kebefɛ kɛ, njefo wvú nu mboo Nyo'. \v 10 \x - \xo 3:10 \xt 2:9, 29\x*Fiɛɛ fì nulo ege ɛ́ beene eyɛne bonyii bò ɛ̀ nu boom bo Nyo' le bô bò ɛ̀ nu bo dɛwle le nu fin: Wee tfuu wvù nu sɛ wvú gee mwɛɛm teytey kɛnɛɛ wvù nu sɛ wvú kooŋke waa bwee, yaa nu Waa Nyo' kɛ. \s1 Beene ekoŋenè \p \v 11 \x - \xo 3:11 \xt 2:7-8; 4:11\x*Saaka wvù ben to yuwɛɛ ɛ kɛw foŋkɛw nu kɛ wvun wvù lɛ, beene ekoŋenè. \v 12 \x - \xo 3:12 \xt Keŋ 4:8\x*Fo beene enù diɛwɛ Kɛɛn e kɛ. Wvú to nu waa Satan wvù wee kebefɛ wɛ, ke mum nɛ yu waa bwee. Ɛ wvú to yu wvú nje la? Wvú to yu njefo diew gee to nu dì befe, ɛ di waa bwee le nu di teytey. \v 13 \x - \xo 3:13 \xt Jon 15:18\x*Boom bo bwɛɛm e, fo ben ekɛŋkè ŋghaw lɛ bonyii bò ɛ̀ nu bo yî woŋ wvun e bane ben kɛ. \v 14 \x - \xo 3:14 \xt 2:11; Jon 5:24; 13:35\x*Beene kee lo lɛ beene nu ɛ buy wase can kpwe le ɛ ley yî nshii le, njefo beene kooŋke boom bo bwee wesebeene le. Wee wvù nu sɛ wvú kooŋke waa bwee bɛɛ kɛ nu can kpwe le. \v 15 \x - \xo 3:15 \xt Mat 5:21-22; Mwm 21:8\x*Ɛ́ ɛ̀ nu naa yɛɛ wvù bane waa bwee, tu mwɛtɛn nu wee wvù yuwyi bonyii. Ɛ ben kee lo lɛ kɛ wee wvù yuwyi bonyii kɛŋke nshii wvù mɛy lo yî ye le kɛ. \v 16 \x - \xo 3:16 \xt Jon 15:13; Gal 1:4; Fili 2:17; 1Tɛs 2:8\x*Fiɛɛ fì nu ɛ duŋcɛ beene keŋkoŋɛn ke keŋkoŋɛn nu fin fì Klistu to geɛ: Wvú to nu ɛ nya nshii we kpwe nje yese beene. Beene tɛn kɛŋke keenya wesebeene nshii nje boom bo bwee wesebeene le. \v 17 \x - \xo 3:17 \xt Dito 15:7\x*Ɛ́ wee kɛŋke mwɛɛm mvu yî nshɛ le fɛn, yɛne ɛ waa bwee tane, ɛ faŋɛ yaa eyene lo fitele fiew fô wvú le, tu keŋkoŋɛn ke Nyo' le nu yî wvuwɛ wee le nɛɛ le? \v 18 \x - \xo 3:18 \xt Jɛm 2:15-17\x*Boom bem, fo beene ekoŋenè kɛ fomvu fomvu kɛnɛɛ yî njeme le kɛ. Beene ekoŋenè yî kecɛɛy e, duŋcì yî gee le. \p \v 19 Ɛ̀ nɛɛ lɛ fiɛɛ fì nu ke ege ɛ́ beene ekiɛɛ lɛ beene nu bonyii bò ɛ̀ nu bo kecɛɛy e, ebvuu ege ɛ́ beene elɛɛse mvuntelem mvusɛɛbeene fwe dvu Nyo', \v 20 naa seke la wvù mvuntelem mvusɛɛbeene mvudvu saake beene, njefo Nyo' kuuke fele mvuntelem mvusɛɛbeene, ɛ wvú kee fiɛɛ ficii. \v 21 \x - \xo 3:21 \xt 2:28\x*Nsáa yɛm shém, ɛ́ mvuntelem mvusɛɛbeene nu sɛ mvú saake beene, beene saa ekɛŋke nfan mvu fwe dvu Nyo' kɛ. \v 22 \x - \xo 3:22 \xt Jon 15:16\x*Ɛ́ beene lɛke naa la ɛ̂ wvú, ɛ́ wvú enya ɛ̂ beene, njefo beene gɛɛle bonci bew gee fiɛɛ fì ye ejeè wvú. \v 23 \x - \xo 3:23 \xt Jon 2:23; 13:34\x*Ɛ nci we nu wvun wvù lɛ, beene elese fitele yî Waa we wvù Jisos Klistu le, ekoŋenè kɛ no wvú gay ɛ̂ beene. \v 24 \x - \xo 3:24 \xt 4:13; Jon 14:16; 15:5; Lum 8:5, 9, 14\x*Bonyii bocii bò gɛɛle bonci bew nu yî ye le sekecii ɛ wvú nu tɛn yî bó le. Fiɛɛ fì gee ɛ beene sɛ kee lɛ beene nu yî ye le sekecii nu Keyoy ke Yuule kè wvú nu ɛ nya ɛ̂ beene. \c 4 \s1 Wee wvù kɛŋke Keyoy ke Nyo' le bô wvù yaa kɛŋke kɛ \p \v 1 \x - \xo 4:1 \xt 2:18; Mat 7:15; 1Tɛs 5:21\x*Nsáa yɛm shém, fo wee dioo duu lɛ fiɛɛ fì wen jemyi nɛ fô Keyoy ke Nyo' le, ɛ ben mum bee kɛ lo wvú le kɛ. Ben emom wvú eyɛn laa keyoy kedvu nu ke Nyo' le kecɛɛy ɛ. Me njemyi nɛn njefo bonyii bò mbiayte lɛ bowen nu bonyii bo ntum Nyo' le nu wase yî woŋ wvun e nteen. \v 2 \x - \xo 4:2 \xt Jon 1:14; Lum 10:9; 1Kol 12:3\x*Fiɛɛ fì nulo ege ɛ́ ben ekiɛɛ keyoy kè ɛ̀ nu ke Nyo' le yî wee le nu fin: Wee tfuu wvù jemyi bô diuw we lɛ Jisos Klistu to nu ɛ tu wee wvu wum to fokuse fɛn, nu wvuwɛ wvù kɛŋke Keyoy ke Nyo' le. \v 3 \x - \xo 4:3 \xt 2:18, 22\x*Wee tfuu wvù baa jemyi nonɛn ɛkumɛ Jisos nu wvù kɛŋke keyoy ɛ ɛ̀ yaa nu ke Nyo' le kɛ. Kekin keyoy nu ke wee bvuban Klistu le wvù ben to yuwɛɛ wase lɛ wvú nu ke eto le, ɛ keseen nu ɛ wvú ɛ to wase ɛ̂ woŋ jan. \v 4 \x - \xo 4:4 \xt 5:5\x*Boom bem, ben nu bonyii bo Nyo' le, ɛ ben ɛ so wase bonyii bodvu. Ben so njefo wee wvù nu yî yene le fele wvù nu ɛ̂ woŋ jan. \v 5 \x - \xo 4:5 \xt Jon 3:31\x*Boba bonyii nu bo yî woŋ wvun e. Nonɛn mwɛɛm mvù bó jemyi nu mvu yî woŋ wvun e, ɛ bonyii bò ɛ̀ nu bo yî woŋ wvun e yuuke bó le. \v 6 \x - \xo 4:6 \xt 2:4; 3:1; Jon 8:47; 18:37\x*Beene nu fisɛɛbeene bonyii bo Nyo' le. Wee tfuu wvù kee Nyo' yuuke beene le, ɛ wvù yaa nu kɛ wee Nyo' yaa yuuke fiew beene le kɛ. Fifin nu fiɛɛ fì gee ɛ beene sɛ kee keyoy kè ɛ̀ nu ke wee kecɛɛy e bô kè ɛ̀ nu ke wee mbiay e. \s1 Nyo' nu Nyo' keŋkoŋɛn \p \v 7 Nsáa yɛm shém, beene ekoŋenè, njefo keŋkoŋɛn nu fiɛɛ fi Nyo' le. Wee wvù kooŋke wee mvu, nu mboo Nyo', ɛ wvú kee Nyo'. \v 8 \x - \xo 4:8 \xt 4:16\x*Kɛ wee wvù nu sɛ wvú kooŋke wee mvu kee Nyo' kɛ. Fí nu nonɛn njefo Nyo' nu Nyo' keŋkoŋɛn. \v 9 \x - \xo 4:9 \xt Jon 3:16\x*Yin nu je yì Nyo' to duŋcɛɛ keŋkoŋɛn kew fô beene le jó: Wvú to nu ɛ tum Waa we wvù ɛ ka kɛ wvú yî woŋ wvun e wvu lɛ beene ke ekɛŋke nshii fele yî ye le. \v 10 \x - \xo 4:10 \xt 2:2; 3:5; Lum 5:8, 10\x*Fifin nu fiɛɛ fì bó teŋe lɛ keŋkoŋɛn. Ɛ kɛ ɛ̀ nu lɛ ɛ̀ to koŋ beene Nyo' kɛ. Ɛ̀ to koŋ Nyo' beene, tum Waa we lɛ wvú eto ege keman fô bibefɛ bisɛɛbeene le. \p \v 11 \x - \xo 4:11 \xt 3:11; 4:21; Mat 5:44-45; 18:33; Jon 13:34; 2Jon 5\x*Nsáa yɛm shém, no Nyo' to koŋɛɛ beene ɛ̂ yin je le nɛn, beene tɛn kɛŋke keekoŋenè. \v 12 \x - \xo 4:12 \xt 2:5; 4:17; Jon 1:18\x*Kɛ wee nu dvú wvù ke nu ɛ yuu wase yɛn Nyo' le kɛ. Ɛ́ beene koŋene lo, ɛ́ Nyo' enu sekecii yî yese beene le, ɛ keŋkoŋɛn kew nu yî yese beene le gɛne mɛɛse. \p \v 13 \x - \xo 4:13 \xt 3:24\x*Beene kee lɛ beene nu yî ye le sekecii ɛ wvú nu yî yese beene le, njefo wvú nu ɛ nya beene bô Keyoy kè ɛ̀ nu kew. \v 14 \x - \xo 4:14 \xt Jon 15:27\x*Bese to nu ɛ yɛn ɛ mum ɛ no seŋe ɛ̂ bonyii lɛ Nyo' Ice to nu ɛ tum Waa we lɛ wvú eto eboyse woŋ wvun. \v 15 \x - \xo 4:15 \xt 2:23\x*Ɛ́ ɛ̀ nu naa yɛɛ wvù jeme bô diuw we lɛ Jisos nu Waa Nyo', tu Nyo' nu yî mwɛtɛn e sekecii ɛ wvú nu tɛn yî Nyo' le. \v 16 \x - \xo 4:16 \xt 4:8-10; Jon 15:5\x*No fí nu nonɛn, beene ɛ mum ɛ kiɛɛ, ɛ bee keŋkoŋɛn kè Nyo' kɛŋke fô beene le. \p Nyo' nu Nyo' keŋkoŋɛn, ɛ wee wvù cee yî keŋkoŋɛn e sekecii, cee ɛ ɛ̀ nu yî Nyo' le, ɛ Nyo' tɛn cee yî ye le sekecii. \v 17 \x - \xo 4:17 \xt 2:28; 4:12\x*Fiɛɛ fì duŋci lɛ keŋkoŋɛn nu fô beene le ɛ kí ɛ yiŋsɛn nu fin fì lɛ, kɛ beene kɛŋke nfan ɛkumɛ diuu di nsaw wvu fokemɛse le kɛ. Ɛ beene yaa kɛŋke kɛ nfan njefo beene cee yî woŋ wvun e diɛwɛ Klistu le. \v 18 Kɛ nfan ké no nu ɛnte jo keŋkoŋɛn kɛ. Keŋkoŋɛn kè nu ɛ leynɛn ɛ gɛn ɛ mɛse ké no bvuuse lo nfan, njefo nfan kɛŋke fiɛɛ keege ɛ ɛ̀ nu bô ŋgɛw wvù ɛ̀ nulo ɛ́ bó enya ɛ̂ wee. Kɛ wee wvù kɛŋke nfan nu ɛ ley wase ɛnte jo keŋkoŋɛn ɛ gɛn ɛ mɛse kɛ. \v 19 Beene koŋene njefo ɛ̀ to yaw Nyo' no kooŋke beene. \v 20 \x - \xo 4:20 \xt 2:9\x*Ɛ́ wee duu lɛ wen kooŋke Nyo', geenɛn bvuu bane waa bwee, tu wvú nu wee mbiay, njefo ɛ́ wee nu sɛ wvú kooŋke waa bwee wvù wvú yɛne wvú le, wvú saa ke ekooŋke Nyo' wvù wvú nu sɛ wvú yɛne wvú le kɛ. \v 21 \x - \xo 4:21 \xt 4:11; Mat 22:34-40\x*Nci wvù beene to kɛŋkɛɛ ɛ̂ Klistu nu wvun wvù lɛ, wee wvù kooŋke Nyo' kɛŋke keekooŋkè waa bwee tɛn. \c 5 \s1 Wee wvù soo woŋ wvun nu wvù nu ɛ bee Jisos e \p \v 1 \x - \xo 5:1 \xt 1Bi 1:22-23\x*Wee tfuu wvù nu ɛ bee lɛ Jisos nu Mboyse wvù Nyo' to kawɛɛ nu ɛ wvú nu waa Nyo', ɛ wee tfuu wvù kooŋke wee, nu ɛ wvú kooŋke tɛn mboo mwɛtɛn. \v 2 Fiɛɛ fì gee ɛ beene sɛ kee lɛ beene kooŋke boom bo Nyo' le nu seke beene kooŋke Nyo' gee fiɛɛ fì nci we gayte. \v 3 \x - \xo 5:3 \xt 2:5; Dito 30:11; Mat 11:30\x*Ben ekeè lɛ keekooŋke Nyo' nu keegɛɛle bonci bew, ɛ bonci bew yaa nu bvujitɛ kɛ, \v 4 \x - \xo 5:4 \xt Jon 16:33\x*njefo wee tfuu wvù ɛ̀ nu mboo Nyo' nu ɛ wvú soo lo woŋ wvun. Ɛ fiɛɛ fì soo woŋ wvun nu mbee wesebeene. \v 5 \x - \xo 5:5 \xt 4:4; Lum 8:37\x*Wee wvù soo woŋ wvun nu wvù la? Kɛ ɛ̀ nu wvuwɛ wvù nu ɛ bee lɛ Jisos nu Waa Nyo' le? \s1 Mwɛɛm mvù leeme jim nsaw Jisos \p \v 6 \x - \xo 5:6 \xt Jon 16:13; 19:34\x*Jisos Klistu to nu ɛ to yî woŋ wvun e, fey yî joo bô yî ɛlɛmɛ le. Kɛ wvú to fey kɛ ɛ ɛ̀ nu yî joo le maaŋ kɛ. Wvú to fey yî joo le bô yî ɛlɛmɛ le. Ɛ Keyoy ke Yuule leeme jim nsaw fiɛɛ fin njefo Keyoy jemyi kecɛɛy. \v 7 \x - \xo 5:7 \xt Jon 5:36-37\x*Mwɛɛm nu dvú mvuntɛntem mvù leeme jim nsaw wvudvu. \v 8 Ɛ mwɛɛm mvun nu Keyoy ke Yuule, joo noo ɛlɛmɛ. Ɛ mwɛɛm mvu mvuntɛntem mvun nu yî fiɛɛ le fimwaaŋ. \f + \fr 5:8 \ft Boŋwa' bo boyvuum bomew kɛŋke fibole bincim bin lɛ, “Bonyii nu botɛte bò leeme jim nsaw wvudvu fowe. Ɛ bonyii ban nu Nyo' Ice bô Diɛw noo Keyoy ke Yuule. Ɛ bonyii bo botɛte ban nu yî fiɛɛ le fimwaaŋ. 8 Ɛ mwɛɛm nu dvú mvuntɛntem mvù leeme jim nsaw wvudvu yî nshɛ le. Mwɛɛm mvun nu Keyoy ke Yuule, joo noo ɛlɛmɛ. Ɛ mwɛɛm mvu mvuntɛnten mvun nu yî fiɛɛ le fimwaaŋ.”\f* \v 9 Beene ké no beŋe fiɛɛ fì ɛ̀ jemyi wee wvu wum ɛ̂ beene. Geenɛn, fiɛɛ fì ɛ̀ jemyi Nyo' nu ɛ fí jite fele fì wee wvu wum e. Ben ekeè lɛ fifin nu fiɛɛ fì ɛ̀ jemyi Nyo' ɛ̂ beene, leeme jim nsaw wvu Waa we. \v 10 \x - \xo 5:10 \xt Lum 8:16; Gal 4:6\x*Wee wvù nu ɛ bee Waa Nyo' le nu ɛ wvú kɛŋke fiɛɛ fì Nyo' jeme fin yî ye le. Wee wvù baa bee Nyo' le nu ɛ wvú gee ɛ Nyo' nu wee mbiay, njefo wvú baa bee fiɛɛ fì ɛ̀ jeme Nyo' ɛ̂ beene ɛkumɛ Waa we le kɛ. \v 11 \x - \xo 5:11 \xt Jon 3:16-18\x*Njeme Nyo' wvun nu lɛ Nyo' nu ɛ nya beene bô nshii wvù mɛy lo, ɛ nshii wvun nɛn'yi yî Waa we le. \v 12 \x - \xo 5:12 \xt Jon 3:36; 5:24\x*Wee wvù kɛŋke Waa Nyo' yî ye le kɛŋke nshii wvudvu, ɛ wee wvù baa kɛŋke Waa Nyo' yî ye le yaa kɛŋke nshii wvudvu kɛ. \s1 Bonyii bò kɛŋke wase nshii wvù mɛy lo \p \v 13 \x - \xo 5:13 \xt Jon 20:31\x*Me nsaaŋke mwɛɛm mvun ɛ̂ ben bò nu ɛ bee Waa Nyo' le, wvu lɛ ben ekiɛɛ lɛ ben kɛŋke wase nshii wvù mɛy lo. \v 14 \x - \xo 5:14 \xt Jon 15:16\x*Kɛ beene yaa kɛŋke nfan keebencɛ egɛn fwe dvu Nyo' elɛkɛ fiɛɛ ɛ̂ wvú kɛ, njefo ɛ́ beene lɛke fiɛɛ ɛ̂ wvú bii no wvú shieele, ɛ́ wvú eyuw fiɛɛ fì beene jemyi. \v 15 Ɛ́ beene kee lɛ wvú yuuke fiɛɛ fì beene jemyi seke beene lɛke naa la ɛ̂ wvú, ɛ́ beene emum ekeè tɛn lɛ beene nu ɛ kɛŋkɛ wase fiɛɛ fì beene lɛke ɛ̂ wvú. \p \v 16 \x - \xo 5:16 \xt Mat 12:31; Ibu 6:4-6\x*Ɛ́ wee yɛn ɛ waa bwee gee kebefɛ kè yaa nulo ege ɛ́ wvú ekpwe lo kɛ, ɛ́ wvú lɛkɛ lɛ Nyo' enya nshii ɛ̂ wvú. Fifin nu fô wee wvù kebefɛ kew yaa nulo ege ɛ́ wvú ekpwe lo kɛ. Kebefɛ kemew nu dvú kè nulo ege ɛ́ wee ekpwe lo. Kɛ me ŋgayte lɛ wee ebunleè fô wvuwɛ wee le kɛ. \v 17 Gee dì befe dicii nu kebefɛ, geenɛn ɛ kebefɛ kemew nu dvú kè yaa nulo ege ɛ́ wee ekpwe lo kɛ. \p \v 18 \x - \xo 5:18 \xt 3:6, 9-10; \xt Jon 17:15; 2Tɛs 3:3\x*Beene kee lo lɛ kɛ wee wvù ɛ̀ nu mboo Nyo' nulo ebvuu emɛy egee bibefɛ kɛ, njefo Waa Nyo' cɛycɛyi wvú, ɛ kɛ wee kebefɛ wɛ nulo ebvuu ekum wvú le kɛ. \v 19 \x - \xo 5:19 \xt Jon 12:31; Gal 1:4\x*Beene kee lo tɛn lɛ beene nu bonyii bo Nyo' le, ɛ bonyii bò ɛ̀ nu bo yî woŋ wvun e bocii nu can wee kebefɛ wɛ le. \p \v 20 \x - \xo 5:20 \xt Jon 1:14, 18; 11:25; 17:3; 20:28\x*Beene kee lɛ Waa Nyo' nu ɛ to wase ɛ yene bvufee bvusɛɛbeene keekiɛɛ wvú wvù Nyo' wvu kecɛɛy. Ɛ beene nu yî ye le wvù ɛ̀ nu kecɛɛy njefo beene nu yî Waa we wvù Jisos Klistu le. Ɛ̀ nu wvú wvù Nyo' wvu kecɛɛy ɛ nshii wvù mɛy lo nu can ye le. \p \v 21 Boom bem, ben eyɛnè ɛkumɛ mvunyo' mvu ɛcici.